\id JAS 
\ide UTF-8
\h Яқуп
\toc1 Яқуп
\toc2 Яқуп
\toc3 Яқ.
\mt1 Яқуп
\c 1
\s1 «Расул Яқуп язған мәктип»
\m
\v 1 Худаниң вә Рәббимиз Әйса Мәсиһниң қули болған мәнки Яқуптин тарқақ туруватқан муһаҗир он икки қәбилигә салам!\f □ \fr 1:1 \fr*\ft \+bd «Худаниң вә Рәббимиз Әйса Мәсиһниң қули болған мәнки Яқуп...»\+bd* — Яқуп мошу сөзлиридә өзини «расул» дәп атимайду. Лекин «қошумчә сөз»имиздә көрситимизки, у һәқиқәтән бир расул, шуңа униң ушбу хетини «расуллуқ һоқуқ» билән йезилған, дәп ишинимиз. Хәт Йәһудий болған етиқатчиларға йезилған, әлвәттә. «Тарқақ муһаҗир он икки қәбилә» тоғрилиқ «кириш сөз»имизни көрүң. \ft*\fp «Қул» дегән уқум тоғрилиқ «Тәбирләр»имизни көрүң.\fp*\f* \x + \xo 1:1 \xo*\xt Рос. 8:1; 1Пет. 1:1.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Етиқат вә синақ
\m
\v 2 И қериндашлирим, һәр қандақ синақларға дуч кәлсәңлар, буни зор хошаллиқ дәп билиңлар.\x + \xo 1:2 \xo*\xt Мат. 5:11; Рим. 5:3; 1Пет. 1:6.\xt*\x* 
\v 3 Чүнки силәргә мәлумки, бундақ етиқатиңларниң синилиши силәрдә сәвир-чидамлиқ шәкилләндүриду;\x + \xo 1:3 \xo*\xt Рим. 5:3; 1Пет. 1:7.\xt*\x* 
\v 4 сәвир-чидамлиқниң хислити қәлбиңларда туруп шундақ пишип йетилсунки, шуниң билән силәр пишқан, мукәммәл вә кәм-кутисиз болисиләр. 
\v 5 Бирақ әгәр араңлардики бириси даналиққа муһтаҗ болса, һәммигә сехийлиқ билән беридиған шундақла әйиплимәйдиған Худадин тилисун. Шуниң билән униңға чоқум ата қилиниду.\x + \xo 1:5 \xo*\xt Пәнд. 2:3; Йәр. 29:12; Мат. 7:7; 21:22; Мар. 11:24; Юһ. 16:24; 1Юһа. 3:22; 5:14.\xt*\x*
\m
\v 6 Бирақ у һеч делиғул болмай ишәш билән тилисун; чүнки делиғул киши худди шамалда урулуп уян-буян йәлпүнгән деңиз долқуниға охшайду. 
\v 7 Ундақ киши Рәбдин бирәр нәрсигә еришимән, дәп һеч хиял қилмисун; 
\v 8 ундақлар үҗмә көңүл болуп, барлиқ йоллирида тутами йоқ адәмдур.
\b
\m
\s1 Намратлиқ вә байлиқ
\m
\v 9-10 Намрат болған қериндаш өзиниң жуқуриға көтирилгәнлигигә тәнтәнә қилсун; бай болған қериндаш болса, өзиниң төвән қилинғанлиғиға тәнтәнә қилсун, чүнки у от-чөпләрниң чечәклиридәк тозуп кетиду. \f □ \fr 1:9-10 \fr*\ft \+bd «Намрат болған қериндаш өзиниң жуқуриға көтирилгәнлигигә тәнтәнә қилсун»\+bd* — «өзиниң жуқуриға көтирилгәнлиги» — демәк, бириси Мәсиһкә етиқат бағлисила, мәйли қанчилик намрат болсун Худаға йеқин болған алийҗанаб, интайин имтиязлиқ орун һәм мунасивәттин бәһримән болиду. \+bd «бай болған қериндаш болса, өзиниң төвән қилинғанлиғиға тәнтәнә қилсун, чүнки у от-чөпләрниң чечәклиридәк тозуп кетиду»\+bd* — бай адәм Әйса Мәсиһ арқилиқ етиқат бағлиғинида өзиниң барлиқ байлиқлирини Худа алдида һеч нәрсә әмәс дәп билип, өзини төвән тутмиса, Худаниң падишалиғиға кирәлмәйду. «Бай адәмниң Худаниң падишалиғиға кириши төгиниң йиңниниң көзидин өтүшидинму тәс» («Мат.» 19:24).\ft*\f* 
\v 11 Қуяш чиқип қизиғанда, от-чөпләрни қурутиду, гүллири тозуп кетиду-дә, униң гөзәллиги йоқилиду; бай адәмләр худди шуниңға охшаш, өз һәләкчилигидә йоқилиду.\x + \xo 1:11 \xo*\xt Йәш. 40:6, 7; 1Кор. 7:31; Яқ. 4:14; 1Пет. 1:24; 1Юһа. 2:17.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Синилиш вә аздурулуш
\m
\v 12 Синақларға \add сәвирчанлиқ билән\add* бәрдашлиқ бәргән киши нәқәдәр бәхитлик-һә! Чүнки у синақтин өткәндин кейин, \add Худа\add* Өзини сөйгәнләргә вәдә қилған һаят таҗиға муйәссәр болиду. \f □ \fr 1:12 \fr*\ft \+bd «Худа Өзини сөйгәнләргә вәдә қилған һаят таҗиға муйәссәр болиду»\+bd* — мошу йәрдә грек тилида «Худа» пәқәт «У» билән ипадилиниду.\ft*\f* \x + \xo 1:12 \xo*\xt Аюп 5:17; Мат. 10:22; 19:28, 29; 2Тим. 4:8; 1Пет. 5:4; Вәһ. 2:10.\xt*\x* 
\v 13 Адәм аздурулушқа дуч кәлгәндә «Худа мени аздуруватиду» демисун. Чүнки Худа яман ишлар билән аздурулуши мүмкин әмәс һәм башқиларни аздурмайду. 
\v 14 Бәлки бириси аздурулғанда, өз һәвәс-нәпси қозғилип, уларниң кәйнигә киргән болиду; 
\v 15 андин һәвәс-нәпс һамилдар болуп гунани туғиду; гуна өсүп йетилип, өлүмгә елип бариду.
\m
\v 16 Шуңа сөйүмлүк қериндашлирим, алдинип қалмаңлар! 
\v 17 Барлиқ жүксәк сехийлиқ вә һәр бир мукәммәл илтипат жуқуридин, йәни \add асмандики\add* \add барлиқ\add* йоруқлуқларниң Атисидин чүшүп келиду; Униңда һеч қандақ өзгириш болмайду яки Униңда «айлиниш» билән һасил болидиған көләңгиләрму болмайду. \f □ \fr 1:17 \fr*\ft \+bd «Барлиқ жүксәк сехийлиқ вә һәр бир мукәммәл илтипат жуқуридин, йәни асмандики барлиқ йоруқлуқларниң Атисидин чүшүп келиду; Униңда һеч қандақ өзгириш болмайду яки Униңда «айлиниш» билән һасил болидиған көләңгиләрму болмайду»\+bd* — «пүткүл йоруқлуқларниң Атиси» дегәнлик ибарә бәлким һәм Худаниң барлиқ қуяш-юлтузларниң Яратқучиси һәм шундақла пәриштиләрниң Яратқучиси екәнлигини көрситиши мүмкин. Муқәддәс Китапта пәриштиләрниң дайим юлтузлар билән мунасивити бар екәнлиги көрситилиду (мәсилән, «Аюп» 38:7, «Зәб.» 146:4ни көрүң). \ft*\fp (1) Худа һәрдайим биздин жуқурида туриду; (2) Худа һәрдайим бизгә һәм җисманий һәм роһий йоруқлуқ бериду; (3) қуяш айлиниши яки қайрилиши билән көләңгә һасил қилиду. Әммә Худада көләңгә яки қараңғулуқ дегән мәвҗут әмәс; у һеч «айланмай», һеч өзгәрмәй һәрдайим чүштики қуяштәк дәл үстимиздә туруп күчлүк нурини вә илтипатлирини (17-айәт) үстимизгә сехийлиқ билән чачиду.\fp*\f* \x + \xo 1:17 \xo*\xt Пәнд. 2:6; Йәш. 14:27; 46:10; Мал. 3:6; Рим. 11:29; 1Кор. 4:7.\xt*\x* 
\v 18 У бизни \add Өзи яратқан барлиқ\add* мәвҗудатларниң ичидә Өзигә дәсләп пишқан мевидәк болсун дәп, Өз ирадиси бойичә бизни һәқиқәтниң сөз-калами арқилиқ туғдурди. \f □ \fr 1:18 \fr*\ft \+bd «У бизни Өзи яратқан барлиқ мәвҗудатларниң ичидә Өзигә дәсләп пишқан мевидәк болсун дәп,...»\+bd* — «дәсләп пишқан мевә», әң бурун елинған һосул болса, Худаға алаһитән атилатти. Демәк, пүткүл каинат Худаға бойсуниду вә тәвә болиду; лекин каинатниң ичидә Мәсиһгә етиқат бағлиғучилар «дәсләп пишқан мевә» сүпитидә биринчи болуп Униңға беқинип тәвә болуп, «һәқиқий, роһий» сәҗдә қилиду. \+bd «... Өз ирадиси бойичә бизни һәқиқәтниң сөз-калами арқилиқ туғдурди»\+bd* — мошу йәрдә Худаниң бу «туғдуруш»и җисманий һаят әмәс, бәлки Муқәддәс Роһидин туғдурғанлиғини, йәни роһий һаятқа, мәңгүлүк һаятқа туғдуруп ериштүргәнлигини көрситиду. \ft*\fp \fp*\fp «Дәсләп пишқан мевиси» яки «тунҗа һосул мевиси» Худаға алаһидә атилатти («Яр.» 49:3, «Чөл.» 18:3, «Қан.» 18:1-4, «2Тар.» 31:5ни көрүң).\fp*\f* \x + \xo 1:18 \xo*\xt 1Кор. 4:15; Гал. 4:19; 1Пет. 1:23.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Аңлаш вә иҗра қилиш
\m
\v 19 Шуниң билән, и сөйүмлүк қериндашлирим, һәр адәм аңлашқа тез тәйяр турсун, сөзләшкә алдиримисун, ғәзәплинишкә алдирмисун. \x + \xo 1:19 \xo*\xt Пәнд. 17:27; Топ. 5:1.\xt*\x* 
\v 20 Чүнки инсанниң ғәзиви Худаниң һәққанийлиғини елип кәлмәйду. \f □ \fr 1:20 \fr*\ft \+bd «Чүнки инсанниң ғәзиви Худаниң һәққанийлиғини елип кәлмәйду»\+bd* — «Худаниң һәққанийлиғи»: (1) Худаниң һәққаний өлчими; (2) Худа алдида адил яки һәққаний болған ишлар; (3) Худа инсанниң етиқати үчүн униңға ата қилидиған һәққанийлиғини көрситиду. Бизниңчә «Худаниң һәққанийлиғи» (3)ни көрситиду; чүнки Худаниң Өзи ата қилған һәққанийлиғи болмиса, инсанлар арисида һәр қандақ башқа адиллиқ яки һәққанийлиқ болуши мүмкин әмәс.\ft*\f* 
\v 21 Шуниң үчүн, барлиқ ипласлиқларни вә қиниңларға патмайватқан рәзилликни ташлаңлар, \add қәлбиңларда\add* йилтиз тартқузулған, силәрни қутқузалайдиған сөз-каламни кәмтәрлик-мөминлик билән қобул қилиңлар.\f □ \fr 1:21 \fr*\ft \+bd «...силәрни қутқузалайдиған сөз-каламни кәмтәрлик-мөминлик билән қобул қилиңлар»\+bd* — «силәрни» грек тилида «җениңларни».\ft*\f* \x + \xo 1:21 \xo*\xt Рим. 13:12; Кол. 3:8.\xt*\x*
\m
\v 22 Амма өз-өзүңларни алдап пәқәт сөз-каламни аңлиғучилардин болмаңлар, бәлки уни иҗра қилғучилардин болуңлар. \x + \xo 1:22 \xo*\xt Мат. 7:21; Луқа 11:28; Рим. 2:13; 1Юһа. 3:7.\xt*\x* 
\v 23-24 Чүнки бириси сөз-каламни аңлап қоюпла, уни иҗра қилмиса, у худди әйнәктә өзиниң әйни қияпитигә қарап қоюп, кетип қалған кишигә охшайду; чүнки у өз турқиға қарап болуп, чиқипла, шу һаман өзиниң қандақ екәнлигини унтуйду. \f □ \fr 1:23-24 \fr*\ft \+bd «Чүнки бириси сөз-каламни аңлап қоюпла, уни иҗра қилмиса, у худди әйнәктә өзиниң әйни қияпитигә қарап қоюп, кетип қалған кишигә охшайду; чүнки у өз турқиға қарап болуп, чиқипла, шу һаман өзиниң қандақ екәнлигини унтуйду»\+bd* — бу адәмниң «\+bd әйни\+bd* қияпитигә қараш»и өзигә бәлким йүзидә дағ-нуқсан болғанлиғини көрсәтсә керәк — демәк, Худаниң сөзигә қариса өз гунайини көриду; лекин көңлини тезла башқа ишқа бөлүши билән гунайини унтуйду.\ft*\f* \x + \xo 1:23-24 \xo*\xt Луқа 6:47.\xt*\x* 
\v 25 Лекин әшу кишиләрни әркинликкә ериштүридиған мукәммәл қанунға әстайидиллиқ билән давамлиқ қарап, унтуғақ аңлиғучи болмай, бәлки униң ичидә яшап иҗра қилғучи болған киши ишлирида бәхитлик қилиниду.\f □ \fr 1:25 \fr*\ft \+bd «әшу кишиләрни әркинликкә ериштүридиған мукәммәл қанунға әстайидиллиқ билән давамлиқ қарап...»\+bd* — «адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун» грек тилида «әркинликниң қануни». Демәк, йеңи әһдә, йәни хуш хәвәр. «Әркинлик» — адәмни гуна вә өз гуналиқ тәбиити, өлүм вә дозақтин азат қилидиған әркинлик, әлвәттә.\ft*\f* \x + \xo 1:25 \xo*\xt Мат. 5:19.\xt*\x*
\m
\v 26 Бириси өзини ихласмән адәммән дәп һесаплиған, лекин тилини тизгинлимигән болса, өзини өзи алдайду; бундақ кишиниң ихласмәнлиги беһудиликтур. \x + \xo 1:26 \xo*\xt Зәб. 33:14; Яқ. 3:6; 1Пет. 3:10.\xt*\x* 
\v 27 ХудаАтимизниң нәзиридики пак вә дағсиз ихласмәнлик шуки, қийинчилиқта қалған житим-йесир, тул хотунларни йоқлап, уларға ғәмхорлуқ қилиш вә өзини бу дунияниң булғишидин дағсиз сақлаштур.\f □ \fr 1:27 \fr*\ft \+bd «Худаатимизниң нәзиридики пак вә дағсиз ихласмәнлик шуки, қийинчилиқта қалған житим-йесир, тул хотунларни йоқлап,... »\+bd* — грек тилида мошу «йоқлаш» дегән пеилниң өзи ғәмхорлуқ қилиш, инсанниң һалидин хәвәр елишни өз ичигә алиду. Шуниң билән бу сөзни мошу йәрдә һәм «йоқлаш» һәм «ғәмхорлуқ қилиш» дәп тәрҗимә қилдуқ.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 2
\s1 Һәммә адәмгә охшаш муамилә қилиш
\m
\v 1 Қериндашлирим, шан-шәрәп Егиси болған Рәббимиз Әйса Мәсиһниң етиқат йолини тутқан екәнсиләр, адәмниң ташқи қияпитигә қарап муамилә қилидиғанлардин болмаңлар.\f □ \fr 2:1 \fr*\ft \+bd «шан-шәрәп Егиси болған Рәббимиз Әйса Мәсиһ»\+bd* — «шан-шәрәп Егиси болған» грек тилида «Улуқлуқниң Өзи болған» яки «(Худаниң) улуқлуғиниң Өзи болған». Шан-шәрәпниң Егисиниң алдида болсақ, бай-намратлиқ дегәндәк пәриқләрниң әһмийити йоқ болуп кетиду.\ft*\f* \x + \xo 2:1 \xo*\xt Лав. 19:15; Қан. 16:19; Пәнд. 24:23; Мат. 22:16.\xt*\x* 
\v 2 Чүнки синагогиңларға алтун үзүк тақиған, есил кийингән бир бай билән тәң җул-җул кийингән бир кәмбәғәл кирсә,\f □ \fr 2:2 \fr*\ft \+bd «... синагогиңларға алтун үзүк тақиған, есил кийингән бир бай билән тәң җул-җул кийингән бир кәмбәғәл кирсә,...»\+bd* — «Тәбирләр»дики «синагог» тоғрилиқ мәзмунни көрүңлар. Мошу йәрдә етиқатчи болған Йәһудийларниң мәхсус жиғилиш ибадәт сорунлирини көрситиду.\ft*\f* 
\v 3 силәр есил кийингәнни әтиварлап «Төргә чиқип олтарсила!» десәңлар, кәмбәғәлгә, «У йәрдә тур!» яки «Аяқ тәрипимдә олтар!» десәңлар,\f □ \fr 2:3 \fr*\ft \+bd «силәр есил кийингәнни әтиварлап «төргә чиқип олтарсила!» десәңлар, кәмбәғәлгә, «у йәрдә тур!» яки «аяқ тәрипимдә олтар!» десәңлар, ...»\+bd* — «аяқ тәрипимдә» грек тилида «тәхтипәрим түвидә» билән ипадилиниду.\ft*\f* 
\v 4 өз ара айримичилиқ қилған вә инсанлар үстидин яман нийәт һөкүм чиқарғучилардин болған болмамсиләр?!
\m
\v 5 Қулақ селиңлар, и сөйүмлүк қериндашлирим — Худа бу дуниядики кәмбәғәлләрни етиқатта бай болуш һәмдә уларни Өзини сөйгәнләргә беришкә вәдә қилған падишалиғиға мирасхор болушқа таллиған әмәсму?\x + \xo 2:5 \xo*\xt Мис. 20:6; 1Сам. 2:30; Пәнд. 8:17; Мат. 5:3; Юһ. 7:48; 1Кор. 1:26-29.\xt*\x* 
\v 6 Бирақ силәр кәмбәғәлләрни көзгә илмидиңлар! Байлар силәрни әзгән вә сот-сорақларға сөригән әмәсму? 
\v 7 Үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк намға күпүрлүк қиливатқанлар йәнә шу \add байлар\add* әмәсму?\f □ \fr 2:7 \fr*\ft \+bd «Үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк намға күпүрлүк қиливатқанлар йәнә шу байлар әмәсму?»\+bd* — «үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк нам»: — адәм Әйса Мәсиһкә етиқат бағлиған болса, Худа алдида Мәсиһ Әйсаниң нами шу кишиниң үстигә қоюлған болиду. Демәк, у Мәсиһгә мәнсуп, Худа у кишини «Мениңки», «Мәсиһниң адими» дәп Өз намини мошу кишиниң «үстигә қоюш»тин баш тартмайду. Тәврат, «2Тар.» 7:14, «Ам.» 9:11-12, «Йәш.» 63:19, «Йәр.» 14:9, 15:16, «Дан.» 9:19, «Рос.» 15:17ни көрүң).\ft*\f*
\m
\v 8 Муқәддәс язмилардики «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән шаһанә қанунға һәқиқий әмәл қилсаңлар, яхши қилған болисиләр.\f □ \fr 2:8 \fr*\ft \+bd «Муқәддәс язмилардики «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән шаһанә қанунға һәқиқий әмәл қилсаңлар...»\+bd* — «шаһанә қанун» дегән бу интайин қизиқ ибарә тоғрилиқ «қошумчә сөз»имизни көрүң.\ft*\f* \x + \xo 2:8 \xo*\xt Лав. 19:18; Мат. 22:39; Мар. 12:31; Рим. 13:9; Гал. 5:14; Әф. 5:2; 1Тес. 4:9.\xt*\x* 
\v 9 Лекин кишиләргә икки хил көз билән қарисаңлар, гуна қилған болисиләр, Тәврат қануни тәрипидин хилаплиқ қилғучилар дәп бекитилисиләр. \f □ \fr 2:9 \fr*\ft \+bd «Лекин кишиләргә икки хил көз билән қарисаңлар, гуна қилған болисиләр, Тәврат қануни тәрипидин хилаплиқ қилғучилар дәп бекитилисиләр»\+bd* — оқурмәнләргә шу иш аянки, Йәһудий қериндашлар Тәврат қанунини яхши билгәчкә, уларниң шу билимдин тәкәббурлишип кетиш хәвпи бардур. Лекин расул Яқуп уларға агаһландуридуки, Тәврат қануниға әмәл қилай десәң, әнди инсанға болған муамилимигә қаритилған әмирләр ичидә «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән әмир әң қаттиқ тәләптур, «кишиләргә икки хил көз билән қараш» шу әмригә хилап. \ft*\fp Пәқәт «адәмни әркинликкә ериштүргән қанун»ни, йәни «йеңи әһдә»ни (1:25, 2:12-айәтләр) өзиниңки қилған киши шу әмиргә әмәл қилалайду; \+bd әшу\+bd* қанунда (йеңи әһдә, демәк) тәкәббурлишиш дегән иш қәтъий йоқтур.\fp*\f* 
\v 10 Чүнки бир киши пүтүн Тәврат қануниға әмәл қилдим дәп туруп, \add һәтта\add* униңдики бирла әмиргә хилаплиқ қилса, у пүтүн қанунға хилаплиқ қилғучи һесаплиниду. \f □ \fr 2:10 \fr*\ft \+bd «Чүнки бир киши пүтүн Тәврат қануниға әмәл қилдим дәп туруп, һәтта униңдики бирла әмиргә хилаплиқ қилса, у пүтүн қанунға хилаплиқ қилғучи һесаплиниду»\+bd* — бу баян бәлким оқурмәнләргә һәйран қаларлиқ иш болиду. «Гал.» 3:10дә мундақ дейилиду — «Лекин Тәврат қануниға әмәл қилимиз дәп жүргәнләр болса һәммиси ләнәткә қалиду. Чүнки муқәддәс язмиларда мундақ йезилған: «Тәврат қанунида йезилған һәммә әмирләргә үзлүксиз әмәл қилмайватқан һәр бир киши ләнәткә қалиду»». Чүнки Худаниң инсанларға болған адил, муқәддәс тәливи инсанларниң толуқ пак-муқәддәс болушидин ибарәттур. Худаниң тәливигә әмәл қилишида «100٪»тин төвән болса болмайду. Шуңа, Худа бизни авал қутқузмиса уни һеч хурсән қилалмаймиз.\ft*\f* \x + \xo 2:10 \xo*\xt Қан. 27:26; Мат. 5:19; Гал. 3:10.\xt*\x* 
\v 11 Чүнки: «зина қилма» Дегүчи һәм «қатиллиқ қилма»му дегән. Шуңа, зина қилмисаңларму, лекин қатиллиқ қилған болсаңлар, йәнила \add пүтүн\add* Тәврат қануниға хилаплиқ қилған билән баравәр болисиләр. \f □ \fr 2:11 \fr*\ft \+bd ««зина қилма» Дегүчи һәм «қатиллиқ қилма»му дегән...»\+bd* — ««зина қилма» дегүчи» Худа Өзи, әлвәттә.\ft*\f* \x + \xo 2:11 \xo*\xt Мис. 20:13,14; Қан. 5:17,18; Мат. 5:27.\xt*\x* 
\v 12 Шуңа сөз-әмәллириңлар адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун алдида сорақ қилинидиғанларниң салаһийитигә уйғун болсун. \f □ \fr 2:12 \fr*\ft \+bd «Шуңа сөз-әмәллириңлар адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун алдида сорақ қилинидиғанларниң салаһийитигә уйғун болсун»\+bd* — 1:25ни көрүң. «Адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун» — грек тилида «әркинликниң қануни». Демәк, йеңи әһдә, йәни хуш хәвәр. «Әркинлик» — адәмни гуна вә өз гуналиқ тәбиити, өлүм вә дозақтин азат қилидиған әркинлик, әлвәттә.\ft*\f* 
\v 13 Чүнки башқиларға рәһим қилмиғанларниң үстидин чиқиридиған һөкүм рәһимсиз болиду. Әнди «рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду.\f □ \fr 2:13 \fr*\ft \+bd «Чүнки башқиларға рәһим қилмиғанларниң үстидин чиқиридиған һөкүм рәһимсиз болиду. Әнди «рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду»\+bd* — ««рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду». Тәврат дәвридә «Көзгә көз, чишқа чиш» дегән қанун һөкүм сүрәтти. Бу адиллиқ, әлвәттә. Бирақ Тәвраттики адил қанун бойичә һәммимиз дозаққа чүшишимиз керәк! Әнди Инҗил дәври кәлди, Әйса Мәсиһ Өзи бизниң гуналиримизни Өз үстигә алди; Худа шуниң билән бизгә рәһимдиллиқ көрситиш йолини ачти. Шуниң билән «рәһимдиллиқ» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду» вә биз Худаға әгишип башқиларға рәһим көрситишимизгә тоғра келиду.\ft*\f* \x + \xo 2:13 \xo*\xt Мат. 6:15; 18:35; Мар. 11:25; Луқа 16:25.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Етиқат вә әмәлийәт
\m
\v 14 И қериндашлирим! Бириси ағзида, «Мәндә етиқат бар» дәп туруп, амма \add униңда\add* \add мунасип\add* әмәллири болмиса, униң немә пайдиси? \add Бундақ\add* етиқат уни қутқузаламду? \x + \xo 2:14 \xo*\xt Мат. 7:26; Яқ. 1:23.\xt*\x* 
\v 15-16 Әнди әгәр ака-ука яки ача-сиңиллардин бири ялаңач қалса яки күндилик йемәклиги кам болса, силәрдин бири уларға: «\add Худаға\add* аманәт, кийимиңлар пүтүн, қосиғиңлар тоқ қилинғай!» дәп қоюпла, тениниң һаҗитидин чиқмиса, буниң немә пайдиси? \x + \xo 2:15-16 \xo*\xt Луқа 3:11; 1Юһа. 3:17.\xt*\x* 
\v 17 Шуниңға охшаш ялғуз етиқатла болуп, \add униңға\add* \add мунасип\add* әмәллири болмиса, \add бундақ етиқат\add* өлүк етиқаттур. 
\v 18 Лекин бәзибир адәмләр: «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дәп \add талишиду\add*. Лекин мән: «Әмәлсиз болған етиқатиңни маңа көрситә қени?!», «Мән етиқатимни әмәлләр билән көрситимән» дәймән. \f □ \fr 2:18 \fr*\ft \+bd «Лекин бәзибир адәмләр: «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дәп талишиду»\+bd* — «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дегүчи бәлким «Бәзиләрдә етиқат бар, бәзиләрдә әмәлләр бар. Иккилиси бирла вақитта тәң болуши мүмкин әмәс» дегәндәк мәнини көтсәтмәкчи болуши мүмкин. 18-айәттики қалған сөзләр вә 19-22-айәтләр бәлким Яқупниң буниңға болған рәддийә җавави болалайду. \+bd «Лекин мән: «Әмәлсиз болған етиқатиңни маңа көрситә қени?!» ... дәймән»\+bd* — бу сөз интайин кинайилик гәп, әлвәттә. Адәмниң әмәллири яки һәрикәтлири болмиса униңда немә етиқат, немә позитсийә яки немә пикир бар болғанлиғини билиш һәргиз мүмкин әмәс!\ft*\f* 
\v 19 — Сән «Худа бир» дәп ишинисән — Барикалла! Лекин һәтта җинларму шуниңға ишиниду, шундақла қорқуп дир-дир титрәйдуғу! \f □ \fr 2:19 \fr*\ft \+bd «— Сән «Худа бир» дәп ишинисән — Барикалла! Лекин һәтта җинларму шуниңға ишиниду, шундақла қорқуп дир-дир титрәйдуғу!»\+bd* — Яқупниң бу гепи интайин кинайилик гәптур. Һәтта җин-шәйтанларниң «етиқати»дин әмәл-һәрикәтләр чиқиду (улар дир-дир титрәйду!). Җин-шәйтанлар Худаниң мәвҗут екәнлигигә, униң «бир болғанлиғи»ға ишиниду, лекин униңға етиқат қилмайду (таянмайду), әлвәттә.\ft*\f* 
\v 20 Әй, қуруқ хиял адәм! Әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлигини қачанму биләрсән? \f □ \fr 2:20 \fr*\ft \+bd «әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлиги...»\+bd* — бәзи кона көчүрмиләрдә «әмәллири йоқ етиқатниң әһмийәтсиз етиқат екәнлиги...» дейилиду. \+bd «әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлигини қачанму биләрсән? »\+bd* — «қачанму биләрсән?» дегәнниң башқа бир хил тәрҗимиси «буниңға испат халамсән?».\ft*\f* 
\v 21 Атимиз Ибраһим өз оғли Исһақни қурбангаһ үстигә сунғанда өз әмили арқилиқ һәққаний дәп җакаланған әмәсму? \f □ \fr 2:21 \fr*\ft \+bd «Атимиз Ибраһим өз оғли Исһақни қурбангаһ үстигә сунғанда...»\+bd* — «Атимиз Ибраһим» — Йәһудий хәлқиниң әҗдати һәмдә етиқат җәһәттә барлиқ етиқатчиларниң атисидур.\ft*\f* \x + \xo 2:21 \xo*\xt Яр. 22:10.\xt*\x* 
\v 22 Әнди шуни көрүвелишқа болидуки, униң етиқати мунасип әмәлләрни қилди вә етиқати әмәлләр арқилиқ мукәммәл қилинди. 
\v 23 Мана бу иш \add Тәвраттики\add*: «Ибраһим Худаға етиқат қилди. Бу униң һәққанийлиғи һесапланди» дегән язмини испатлайду, шундақла у «Худаниң дости» дәп аталди. \f □ \fr 2:23 \fr*\ft \+bd «Мана бу иш Тәвраттики: «Ибраһим Худаға етиқат қилди. Бу униң һәққанийлиғи һесапланди» дегән язмини испатлайду, шундақла у «Худаниң дости» дәп аталди»\+bd* — Тәврат, «Яр.» 15:6 вә «2Тар.» 20:7, «Йәш.» 51:2, «Дан.» 3:35ни (LXX) вә «Йәш.» 41:8ни көрүң).\ft*\f* \x + \xo 2:23 \xo*\xt Яр. 15:6; Рим. 4:3; Гал. 3:6.\xt*\x* 
\v 24 Буниңдин шуни көрәләйсиләрки, инсанлар етиқати биләнла әмәс, бәлки әмәллири билән һәққаний дәп җакалиниду.\f □ \fr 2:24 \fr*\ft \+bd «Буниңдин шуни көрәләйсиләрки, инсанлар етиқати биләнла әмәс, бәлки әмәллири билән һәққаний дәп җакалиниду»\+bd* — расул Павлус «инсанлар етиқат билән һәққаний дәп җакалиниду» дәйду (мәсилән, «Рим.» 3:28, «Гал.» 2:16, 3:24ни көрүң). Расул Яқупниң сөзи Павлусниң сөзигә һеч зит әмәс, бәлки адәмниң етиқатиға мунасип иш-һәрикити яки әмәллири болмиса, бундақ етиқат һәқиқий етиқат һесапланмайду, бәлки «өлүк етиқат» (2:17, 20, 26) һесаплиниши керәк, дәп тәкитләйду.\ft*\f*
\m
\v 25 Мошуниңға охшаш, паһишә аял Раһаб \add Исраил\add* чарлиғучилирини өз өйидә күтүп, уларни башқа йол билән қачурувәткәнлиги үчүн, у охшашла иш-әмили билән һәққаний дәп җакаланған болмамду? \f □ \fr 2:25 \fr*\ft \+bd «... паһишә аял Раһаб Исраил чарлиғучилирини өз өйидә күтүп, уларни башқа йол билән қачурувәткәнлиги үчүн, у охшашла иш-әмили билән һәққаний дәп җакаланған болмамду?»\+bd* — бу вақиә «Йәшуа» 2-бапта хатириләнгән. «Ибр.» 11:31ниму көрүң.\ft*\f* \x + \xo 2:25 \xo*\xt Йә. 2:1; 6:23; Ибр. 11:31.\xt*\x* 
\v 26 Тән роһ болмиса өлүк болғандәк, әмәллири йоқ етиқатму өлүктур.
\b
\b
\m
\c 3
\s1 Тилни тизгинлишимиз керәк
\m
\v 1 Қериндашлирим, араңлардин көп киши тәлим бәргүчи боливалмаңлар! Чүнки силәргә мәлумки, биз \add тәлим бәргүчиләр\add* башқилардин техиму қаттиқ сораққа тартилимиз.\x + \xo 3:1 \xo*\xt Мат. 7:1; 23:8; Луқа 6:37.\xt*\x* 
\v 2 Чүнки һәммимиз көп ишларда хаталишип путлишимиз. \add Һалбуки\add*, әгәр бириси тилда хаталашмиса, у камаләткә йәткән, пүткүл тенини тизгинләлигән адәм болиду.\x + \xo 3:2 \xo*\xt Зәб. 33:14; Яқ. 1:26.\xt*\x* 
\v 3 Мана, биз атларни өзимизгә беқиндуруш үчүн ағзиға жүгән салимиз; буниң билән пүткүл тәнлирини \add халиған тәрәпкә\add* буралаймиз. 
\v 4 Мана, кемиләргиму қараңлар; шунчилик йоған болсиму, йәнә келип дәһшәтлик шамаллар тәрипидин урулуп һайдилидиған болсиму, лекин рольчи қәйәргә уларни һайдай десә, у кичиккинә бир роль арқилиқ уни халиған тәрәпкә бурайду. 
\v 5 Шуниңға охшаш, гәрчә тил \add тенимизниң\add* кичик бир әзаси болсиму, лекин толиму йоған сөзләйду. Кичиккинә бир от учқуниниң чоң орманға от туташтуралайдиғанлиғини ойлап беқиңлар!\x + \xo 3:5 \xo*\xt Пәнд. 12:18; 15:2.\xt*\x* 
\v 6 Тил — дәрвәқә бир оттур; у әзалиримиз арисидин орун елип қәбиһликкә толған бир аләм болиду. У пүткүл тәнни булғиғучидур; у дозақ отидин туташтурулуп, пүткүл тәбиәтниң чақиға от туташтуриду!\f □ \fr 3:6 \fr*\ft \+bd «... у дозақ отидин туташтурулуп, пүткүл тәбиәтниң чақиға от туташтуриду!»\+bd* — «пүткүл тәбиәт» дегәнниң башқа бир хил тәрҗимиси: «барлиқ инсаний дуния».\ft*\f* 
\v 7 Чүнки һәртүрлүк һайванлар һәм учар-қанатлар, өмилигүчи һайванлар һәм деңиздики мәхлуқлар инсанийәт тәрипидин көндүрүлмәктә һәмдә көндүрүлгән еди. 
\v 8 Амма тилни һеч ким көндүрәлмәйду; у тинимсиз рәзил бир нәрсә болуп, җанға замин болидиған зәһәргә толғандур. 
\v 9 Биз тилимиз билән Пәрвәрдигар Атимизға шану-тәшәккүр қайтуримиз, вә йәнә униң билән Худаниң образида яритилған инсанларни қарғаймиз. 
\v 10 Демәк, охшаш бир еғиздин һәм тәшәккүр-мубарәк һәм ләнәт-қарғаш чиқиду. И қериндашлирим, бундақ болмаслиғи керәк! 
\v 11 Бир булақ охшаш бир көздин бирла вақитта татлиқ һәм қиртақ су чиқирамду? 
\v 12 И қериндашлирим, әнҗир дәриғи зәйтунниң мевисини бәрмәйду, яки үзүм тели әнҗирниң мевисини берәләмду? Һәм тузлуқ \add булақ\add* татлиқ суниму чиқиралмайду.
\b
\m
\s1 Әрштин кәлгән һәқиқий даналиқ
\m
\v 13 Араңларда ким дана вә пәмлик? Пәзиләтлик жүрүш-турушидин у даналиққа хас болған мөмин-кәмтәрлик билән әмәллирини көрсәтсун! \x + \xo 3:13 \xo*\xt Әф. 5:8.\xt*\x* 
\v 14 Лекин әгәр қәлбиңларда аччиқ һәсәтхорлуқ вә җедәл-маҗира болса, әнди ялған сөзләр билән һәқиқәтни йоққа чиқармаңлар, махтанмаңлар. \f □ \fr 3:14 \fr*\ft \+bd «лекин әгәр қәлбиңларда аччиқ һәсәтхорлуқ вә җедәл-маҗира болса, әнди ялған сөзләр билән һәқиқәтни йоққа чиқармаңлар, махтанмаңлар»\+bd* — «махтанмаңлар» дегәнликниң мәнаси болса: ««мәндә даналиқ бар» демәңлар».\ft*\f* \x + \xo 3:14 \xo*\xt Рим. 13:13.\xt*\x* 
\v 15 Бундақ «даналиқ» әрштин әмәс, бәлки дунияға, инсан тәбиийитигә хас болуп, җин-шәйтандин кәлгәндур. \f □ \fr 3:15 \fr*\ft \+bd «Бундақ «даналиқ» әрштин әмәс...»\+bd* — грек тилида «бундақ «даналиқ» жуқуридин әмәс». \+bd «бәлки дунияға ... хас болуп...»\+bd* — грек тилида «йәр-зиминға ... хас болуп» дейилиду. \+bd «бундақ «даналиқ» әрштин әмәс, бәлки дунияға, инсан тәбиийитигә хас болуп, җин-шәйтандин кәлгәндур»\+bd* — «дуния» яки «бу дуния» болса, Тәврат-инҗил бойичә, Худаға қарши чиққан, Шәйтан тәрипидин башқурулған пүткүл бир системини көрситиду (4-бапни көрүң). «Инсан тәбийитигә хас» грек тилида «җанлиқ» дегән сөз билән ипадилиниду. Мошу йәрдики грек тилидики «җан» инсан шәхсиниң үч қисми (роһ, җан, тән)ниң бирини көрситиду. Худаға таянмиғачқа, гунакар иснанларниң өзлириниң «җенидин чиққан» әқил-парасәтлири вә ой-пикирлири Худаниң Роһидин чиққан болмиғачқа, һәргиз Худаниң көңлидикидәк болмайду («Римлиқларға»дики «кириш сөз»имизни көрүң.\ft*\f* \x + \xo 3:15 \xo*\xt 1Кор. 2:6, 7.\xt*\x* 
\v 16 Чүнки һәсәтхорлуқ вә җедәл-маҗира болғанла йәрдә қалаймиқанчилиқ вә һәр хил рәзилликләр болиду. \x + \xo 3:16 \xo*\xt 1Кор. 3:3; Гал. 5:20.\xt*\x* 
\v 17 Лекин әрштин кәлгән даналиқ болса, у алди билән пактур, у йәнә течлиқпәрвәр, хуш пеил, башқиларниң пикригә қулиқи очуқ, рәһимдил болуп, яхши мевиләр билән толған, униңда тәрәпбазлиқ яки сахтипәзлик йоқтур. \f □ \fr 3:17 \fr*\ft \+bd «лекин әрштин кәлгән даналиқ болса,...»\+bd* — грек тилида «лекин жуқуридин кәлгән даналиқ болса...».\ft*\f* 
\v 18 Һәққанийлиқ уруқлири течлиқпәрвәрләр арисида чечилип, течлиқ ичидә мевә бериду.\f □ \fr 3:18 \fr*\ft \+bd «һәққанийлиқ уруқлири течлиқпәрвәрләр арисида чечилип, течлиқ ичидә мевә бериду»\+bd* — «һәққанийлиқ уруқлири» дегәнлик адәмниң һаятида пәйда болған яки өсидиған һәққанийлиқни көрситиду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 4
\s1 Бу дунияни дост тутмаслиқ
\m
\v 1 Араңлардики уруш вә маҗиралар нәдин келип чиқиду? Бу дәл тән әзалириңлар ичидә җәң қиливатқан арзу-һәвәслириңлардин әмәсму?\x + \xo 4:1 \xo*\xt Рим. 7:23; 1Пет. 2:11.\xt*\x* 
\v 2 Силәр арзу-һәвәс қилисиләр, лекин арзу-һәвәслириңларға еришмәйсиләр; адәм олтирисиләр, һәсәт қилисиләр, лекин еришәлмәйсиләр; җедәл-маҗира чиқирип җәң қилисиләр. Еришмәйсиләр, чүнки тилимәйсиләр. 
\v 3 Тилисәңларму еришәлмәйсиләр, чүнки өз арзу-һәвәслириңларни қандуруш үчүн рәзил нийәтләр билән тиләйсиләр. \x + \xo 4:3 \xo*\xt Мат. 20:22; Рим. 8:26.\xt*\x* 
\v 4 Әй зинахорлар! Бу дуния билән достлишишниң әмәлийәттә Худа билән дүшмәнлишиш екәнлигини билмәмтиңлар? Кимдиким бу дунияни дост тутмақчи болса, өзини Худаниң дүшмини қилиду.\f □ \fr 4:4 \fr*\ft \+bd «Әй зинахорлар! Бу дуния билән достлишишниң әмәлийәттә Худа билән дүшмәнлишиш екәнлигини билмәмтиңлар?»\+bd* — мошу йәрдики «зинахорлар» шүбһисизки, көчмә мәнидә яки бәлким әйни мәнидә болуши мүмкин. Көчмә мәнидә «Худаға вапасизлар» дегәнни билдүриду. Бу сөз башқа ишлар (пул, байлиқ һоқуқ, мәнсәп, һәр хил һәвәсләр)ни Худаниң орниға қойғанлиқни көрситиду. Бу һәқиқий бутпәрәсликтур, бу Худа алдида зинахорлуққа охшаш болиду.\ft*\f* \x + \xo 4:4 \xo*\xt Юһ. 15:9; Гал. 1:10; 1Юһа. 2:15.\xt*\x* 
\v 5 Муқәддәс язмиларда: «\add Худа\add* қәлбимизгә макан қилдурған Роһ начар арзу-һәвәсләрни қиламду?» дегән сөз силәрчә бекар дейилгәнму?\f □ \fr 4:5 \fr*\ft \+bd «Худа қәлбимиздә макан қилдурған Роһ...»\+bd* — Өз Муқәддәс Роһини көрситиду. Грек тилида «У қәлбимизгә макан қилдурған Роһ...». \+bd «Муқәддәс язмиларда: «Худа қәлбимизгә макан қилдурған Роһ начар арзу-һәвәсләрни қиламду?» дегән сөз силәрчә бекар дейилгәнму?»\+bd* — бу сөзниң өзи Тәвраттин беваситә тепилмайду, бәлким расул Яқупниң Тәвраттики көп айәтлириниң муҗәссәмләштүрүлгини болуши мүмкин. Башқа бир хил тәрҗимиси: «Худа қәлбимизгә салған (муқәддәс) Роһ бизниң Худағила садақәтмән болушимизни қаттиқ арзу қилиду».\ft*\f* \x + \xo 4:5 \xo*\xt Чөл. 11:29.\xt*\x* 
\v 6 Лекин \add Худа\add* бәргән меһри-шәпқәт буниңдин үстүн туриду. Шуниң түпәйлидин муқәддәс язмиларда: «Худа тәкәббурларға қаршидур, лекин мөмин-кәмтәрләргә шәпқәт қилиду» дәп йезилғандур.\f □ \fr 4:6 \fr*\ft \+bd «Лекин Худа бәргән меһри-шәпқәт буниңдин үстүн туриду»\+bd* — бу сөзниң мәнаси бәлким «бу яман арзу-һәвәслиримиз, нәпс-тамахорлуғимиз үстидин ғәлибә қилиш үчүн, Худа бизгә көп күч-қудрәт бериду» дегәнлик болуши мүмкин. \+bd «Худа тәкәббурларға қаршидур, лекин мөмин-кәмтәрләргә шәпқәт қилиду»\+bd* — «Пәнд.» 3:34.\ft*\f* \x + \xo 4:6 \xo*\xt Пәнд. 3:34; 1Пет. 5:5.\xt*\x*
\m
\v 7 Шуниң үчүн, Худаға бойсунуңлар. Шәйтанға қарши туруңлар; \add шундақ қилсаңлар\add* у силәрдин қачиду.\x + \xo 4:7 \xo*\xt Әф. 4:27; 1Пет. 5:9.\xt*\x* 
\v 8 Худаға йеқинлишиңлар, Худаму силәргә йеқинлишиду. Әй гунакарлар, \add гунадин\add* қолуңларни жуюңлар; әй үҗмә көңүлләр, қәлбиңларни пак қилиңлар.\f □ \fr 4:8 \fr*\ft \+bd «Әй гунакарлар, гунадин қолуңларни жуюңлар; әй үҗмә көңүлләр, қәлбиңларни пак қилиңлар»\+bd* — бу «үҗмә көңүлләр» бәлким Худа билән вә бу дуния билән тәң дост болайли дегүчиләрни көрситиду.\ft*\f* 
\v 9 \add Гуналириңларға\add* қайғу-һәсрәт чекиңлар, һаза тутуп жиғлаңлар, күлкәңларни матәмгә, хошаллиғиңларни қайғуға айландуруңлар. \x + \xo 4:9 \xo*\xt Мат. 5:4.\xt*\x* 
\v 10 Рәбниң алдида өзүңларни төвән тутуңлар вә шундақ қилғанда У силәрни үстүн қилиду.\x + \xo 4:10 \xo*\xt Аюп 22:29; Пәнд. 29:23; Мат. 23:12; Луқа 14:11; 18:14; 1Пет. 5:6.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Қериндашлар үстидин һөкүм қилмаслиқ
\m
\v 11 И қериндашлар, бир-бириңларни сөкмәңлар. Кимдиким қериндишини сөксә яки униң үстидин һөкүм қилса, Тәврат қануниниму сөккән вә униң үстидин һөкүм қилған болиду. Шундақ қилип қанун үстидин \add тоғра-натоғра дәп\add* һөкүм қилсаң, қанунға әмәл қилғучи әмәс, бәлки өзүңни \add униң үстидин\add* һөкүм қилғучи қиливалған болисән. \f □ \fr 4:11 \fr*\ft \+bd «кимдиким қериндишини сөксә яки униң үстидин һөкүм қилса, Тәврат қануниниму сөккән вә униң үстидин һөкүм қилған болиду...»\+bd* — «Тәврат қануниниму сөккән ... болиду» — мошу йәрдә расул Яқупниң көздә тутқан «Тәврат қануни» болса жуқурида тилға алған униңдики «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөйгин» дегән әмир болуши керәк. Бу сөзләр бәзидә «Тәврат қануниниң җәвһири» дейилиду. \+bd «Шундақ қилип қанун үстидин тоғра-натоғра дәп һөкүм қилсаң, қанунға әмәл қилғучи әмәс, бәлки өзүңни униң үстидин һөкүм қилғучи қиливалған болисән»\+bd* — инсанниң бәхитлик несивиси Худаниң сөзи үстидин («тоғра, натоғра!» дәп) һөкүм чиқириш әмәс, бәлки уни иман билән қобул қилип итаәт қилишта тепилиду, әлвәттә!\ft*\f* 
\v 12 Қутқузушқа вә һалак қилишқа қадир болған, қанун Түзгүчи вә һөкүм Қилғучи пәқәт бирдур! Шундақ екән, сән башқилар үстидин һөкүм қилғидәк зади кимсән?
\b
\m
\s1 Өзүңни Худа демә!
\m
\v 13 Һәй, «Бүгүн яки әтә палани-пүкүни шәһәргә баримиз, у йәрдә бир жил туруп, тиҗарәт қилип пайда тапимиз» дегүчиләр буниңға қулақ селиңлар! \x + \xo 4:13 \xo*\xt Луқа 12:18.\xt*\x* 
\v 14 Әй әтә немә болидиғанлиғини билмәйдиғанлар, һаятиңлар немигә охшайду? У худди ғил-пал пәйда болуп йоқап кетидиған бир парчә туман, халас. \f □ \fr 4:14 \fr*\ft \+bd «У худди ғил-пал пәйда болуп йоқап кетидиған бир парчә туман, халас»\+bd* — «бир парчә туман» яки «бир парчә ис-түтәк».\ft*\f* \x + \xo 4:14 \xo*\xt Йәш. 40:6; 1Кор. 7:31; Яқ. 1:10; 1Пет. 1:24; 1Юһа. 2:17.\xt*\x* 
\v 15 Буниң орниға, «Рәб буйруса, һаят болсақ, уни қилимиз, буни қилимиз» дейишиңлар керәк. \x + \xo 4:15 \xo*\xt Рос. 18:21; 1Кор. 4:19; Ибр. 6:3.\xt*\x* 
\v 16 Лекин әнди силәр һазир ундақ йоған гәплириңлар билән махтинисиләр. Бундақ махтинишларниң һәммиси рәзил иштур. 
\v 17 Шуниңдәк кимдиким мәлум яхши ишни қилишқа тегишлик дәп билип туруп қилмиған болса, гуна қилған болиду.\x + \xo 4:17 \xo*\xt Луқа 12:47.\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 5
\s1 Байларни агаһландуруш
\m
\v 1 Әй байлар, қулақ селиңлар! Бешиңларға чүшидиған күлпәтләр үчүн дад-пәряд көтирип жиғлаңлар.\x + \xo 5:1 \xo*\xt Пәнд. 11:28; Ам. 6:1; Луқа 6:24; 1Тим. 6:9.\xt*\x* 
\v 2 Байлиғиңлар чирип кәтти, кийим-кечигиңларни күйә йәп кәтти, 
\v 3 алтун-күмүчлириңларни болса дат басти, бу дат \add қиямәттә\add* өзүңларға қарши гувалиқ берип, гөшүңларни отта көйдүрүлгәндәк йәветиду. Силәрниң байлиқларни топлишиңлар ахирқи күнләрдә болди!\f □ \fr 5:3 \fr*\ft \+bd «алтун-күмүчлириңларни болса дат басти»\+bd* — расул Яқуп бу айәтләрдә байларниң бешиға кәлгүсидә чүшидиған җазани аллиқачан йүз бәргәндәк тәрздә көрситиду. \+bd «Силәрниң байлиқларни топлишиңлар ахирқи күнләрдә болди!»\+bd* — башқа бир тәрҗимиси: «Чүнки силәр бу ахир заманда байлиқ топлаш биләнла болуп кетиватисиләр!». Қандақла болмисун, уларниң байлиқлири «ахирқи күнләрдә» топланған болуп, улар булардин анчә узун һозур алалмайду.\ft*\f* \x + \xo 5:3 \xo*\xt Мат. 6:19; Рим. 2:5.\xt*\x* 
\v 4 Мана, етизлиғиңларда ишләп һосул жиққанларға хиянәт қилип иш һәқлирини бәрмәй кәлдиңлар. Бу тутувелинған һәқ үстүңлардин пәряд көтәрмәктә, шуниңдәк ормичиларниң налә-пәрядлири самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигарниң қулиқиға йәтти.\x + \xo 5:4 \xo*\xt Лав. 19:13; Қан. 24:14.\xt*\x* 
\v 5 Силәр бу дунияда һәшәмәтчилик вә әйш-ишрәт ичидә яшап келиватисиләр. \add Қойлар\add* боғузлаш күнигә тәйярланғандәк, силәрму боғузлиниш күнигә өзүңларни бордап келиватисиләр. \f □ \fr 5:5 \fr*\ft \+bd «Силәр бу дунияда һәшәмәтчилик вә әйш-ишрәт ичидә яшап келиватисиләр»\+bd* — «бу дунияда» грек тилида «йәр йүзидә». Демәк, беһиштә ундақ раһәтлик һаяттин бәһримән болмайсиләр. \+bd «Қойлар боғузлаш күнигә тәйярланғандәк, силәрму боғузлиниш күнигә өзүңларни бордап келиватисиләр»\+bd* — «өзүңларни бордап келиватисиләр» грек тилида «жүрәклириңларни бордап келиватисиләр». Бу үч бислиқ сөз болуп: (1) өзүңлар интайин һәшәмәтлик, әйш-ишрәтлик турмуш өткүздуңлар; (2) көңлүңларни таш қилдиңлар (мәсилән, «Йәш.» 10:6 вә 63:17ни көрүң); (3) (кинайилик мәнидә) «боғузлаш күни» (қиямәт күни)гә өзүңларни «бордап» яхши тәйярлидиңлар».\ft*\f* \x + \xo 5:5 \xo*\xt Аюп 21:13; Луқа 16:19,25.\xt*\x*
\m
\v 6 Силәр һәққаний болғучини гунаға мәһкүм қилип, өлтүрүп кәлдиңлар; у силәргә қаршилиқ көрсәтмәйду.\f □ \fr 5:6 \fr*\ft \+bd «Силәр һәққаний болғучини гунаға мәһкүм қилип, өлтүрүп кәлдиңлар; у силәргә қаршилиқ көрсәтмәйду»\+bd* — «һәққаний болғучи» (1) Мәсиһни яки (2) һәққаний адәмләрни көрситиду. Бизниңчә һәққаний адәмләрни көрситиду, чүнки грек тилида «өлтүрүш» дегән пеил көп қетимлиқ өлтүрүшләрни көрситиши мүмкин. Әнди немишкә «һәққаний болғучилар» әмәс, бәлки «һәққаний болғучи» дәйду? Бизниңчә расул Яқуп Мәсиһ Әйсаниң Өз мөмин бәндилиридә туруватқанлиғини, улар билән бир болғанлиғини тәкитләшни халайду («Пәнд.» 14:31, 17:5 вә «Рос.» 9:4ни көрүң). Расул Яқуп шу чағларда «һәққаний Яқуп» дәп атилатти вә кейин Йерусалимдикиләр тәрипидин өлтүрүветилди (миладийә 60-жилларда). \ft*\fp «У силәргә қаршлиқ көрсәтмәйду» дегән баян бәлким Худаниң мөмин бәндилириниң характерини һәмдә уларниң аҗиз-аний икәнликини көрситишиму мумкин.\fp*\f*
\b
\m
\s1 Сәвир-тақәт вә дуа
\m
\v 7-8 Шуңа, қериндашлар, Рәбниң қайта келидиған күнигичә сәвир-тақәт қилип туруңлар. Мана, дехан киши йәрниң есил мевисини күтиду; йәр дәсләпки вә кейинки ямғурларға муйәссәр болғичә уни интизарлиқ билән сәвир-тақәт ичидә күтиду. Силәрму сәвир-тақәт қилип қәлбиңларни мустәһкәм қилиңлар. Чүнки Рәбниң қайта келиши йеқинлап қалди.\f □ \fr 5:7-8 \fr*\ft \+bd «дехан киши йәрниң есил мевисини күтиду; йәр дәсләпки вә кейинки ямғурларға муйәссәр болғичә уни интизарлиқ билән сәвир-тақәт ичидә күтиду»\+bd* — «дәсләпки ямғурлар» Исраилда 10- яки 11-айда йеғип, йәрни юмшақ қилип һайдашкә тәйярлайду, андин чечилған уруқларни үндүрүшкә түрткә болиду. «Кейинки ямғурлар» болса 3- яки 4-айда йеғип, әтиязлиқ зираәтләрни пишириш рольини ойнайду. Шуңа һәр бир дехан «кейинки ямғур»ға тәшнадур, улар уни бәк қәдирләйду. \+bd «... Силәрму сәвир-тақәт қилип қәлбиңларни мустәһкәм қилиңлар. Чүнки Рәбниң қайта келиши йеқинлап қалди»\+bd* — бу 7-8-айәтләр үстидә «қошумчә сөз»имиздә тохтилимиз.\ft*\f*
\m
\v 9 Қериндашлар, өзүңлар сораққа тартилмаслиғиңлар үчүн бир-бириңлардин ағринмаңлар; мана, Сорақ Қилғучи ишик алдида туриду. 
\v 10 Пәрвәрдигарниң намида сөзлигән бурунқи пәйғәмбәрләрниң қандақ азап-оқубәт тартқанлиғи, шундақла сәвир-тақәт қилғанлиғини үлгә қилиңлар. 
\v 11 Биз мана мошундақ \add сәвир-тақәт билән\add* бәрдашлиқ бәргәнләрни бәхитлик дәп һесаплаймиз. Аюпниң азап-оқубәткә қандақ сәвир-тақәт билән бәрдашлиқ бәргәнлигини аңлиғансиләр вә Пәрвәрдигарниң униңға ахирқи қилғинини, шундақла «Пәрвәрдигарниң ич-бағри шәпқәт вә рәһимдиллиқ билән толған»лиғини көргәнсиләр.\f □ \fr 5:11 \fr*\ft \+bd «Аюпниң азап-оқубәткә қандақ сәвир-тақәт билән бәрдашлиқ бәргәнлигини аңлиғансиләр вә Пәрвәрдигарниң униңға ахирқи қилғинини... көргәнсиләр»\+bd* — «Пәрвәрдигарниң униңға ахирқи қилғини» демәк, Худаниң ахирида Аюпниң һаятини қандақ бәрикәтләп, яхши орунлаштурғанлиғи. \+bd «Пәрвәрдигарниң ич-бағри шәпқәт вә рәһимдиллиқ билән толған»\+bd* — бу сөзләр «Мис.» 34:6, «Нәһ.» 9:17, «Зәб.» 85:15, 102:8-9, 14, «Йо.» 2:13дә хилму-хил шәкилдә көрүлиду.\ft*\f* \x + \xo 5:11 \xo*\xt Чөл. 14:18; Аюп 1:21 ,22; 42:10-17; Зәб. 102:8-9; Мат. 5:11.\xt*\x*
\m
\v 12 Әнди и қериндашлирим, әң муһими, қәсәм қилмаңлар — нә асман нә зимин нә һеч қандақ башқа нәрсиләрниң нами билән қәсәм қилғучи болмаңлар, бәлки «болиду» десәңлар һәқиқий «болиду» болсун, «яқ» десәңлар һәқиқий «яқ» болсун. Шундақ қилғанда, \add Худаниң\add* җазасиға чүшмәйсиләр.\x + \xo 5:12 \xo*\xt Мат. 5:34; 2Кор. 1:17, 18.\xt*\x*
\b
\m
\s1 Дуа тоғрилиқ
\m
\v 13 Араңларда азап тартқучи киши барму? У дуа қилсун. Хошал жүрүватқанлар барму? У күй-мәдһийә нахшилирини ейтсун. \f □ \fr 5:13 \fr*\ft \+bd «Араңларда азап тартқучи киши барму? У дуа қилсун. Хошал жүрүватқанлар барму? У күй-мәдһийә нахшилирини ейтсун»\+bd* — бу сөз бәлким җамаәтниң ибадәт сорунлиридики әһвалини көздә тутиду. Демәк, җамаәт сорунлирида қериндашларниң һәм жиғлаш һәм хошал болуш әркинлиги болушиға тоғра келиду. Амма бу сөзләр қериндашлар ялғуз қалғанда охшашла инавәтлик болиду, әлвәттә! \ft*\fp Кейин у ағриқ қериндашниң әһвали тоғрилиқ сөзләйду.\fp*\f* \x + \xo 5:13 \xo*\xt Әф. 5:19; Кол. 3:16.\xt*\x* 
\v 14 Араңларда ағриқ-силақлар барму? Улар җамаәтниң ақсақаллирини чақиртип кәлсун; улар Рәбниң намида униң \add бешиға\add* май сүрүп мәсиһ қилип дуа қилсун. \f □ \fr 5:14 \fr*\ft \+bd «Араңларда ағриқ-силақлар барму? Улар җамаәтниң ақсақаллирини чақиртип кәлсун; улар Рәбниң намида униң бешиға май сүрүп мәсиһ қилип дуа қилсун»\+bd* — «мәсиһ қилиш» тоғрилиқ «Тәбирләр»дики изаһатимизни көрүң. Мошу йәрдә май һеч қандақ дориниң рольида әмәс, бәлки ақсақалларниң қоллирини бемарниң бешиға тәккүзүши билән уларниң бемар билән бирликтә екәнлигини ипадиләш үчүн һәмдә униңға Муқәддәс Роһниң кесәлни сақайтиш қудритини әслитиш үчүн болиду.\ft*\f* \x + \xo 5:14 \xo*\xt Мар. 6:13.\xt*\x* 
\v 15 Шундақ қилип иман-ишәш билән қилинған дуа бемарни сақайтиду, Рәб уни орнидин турғузиду. Әгәр бемар гуналарни қилған болса, булар кәчүрүм қилиниду. 
\v 16 Шуниң үчүн өткүзгән гуналириңларни бир-бириңларға иқрар қилиңлар вә шипалиқ тепишиңлар үчүн бир-бириңларға дуа қилиңлар. Һәққаний адәмниң дуаси зор күч вә чоң үнүмгә егидур. 
\v 17 Иляс пәйғәмбәрму бизгә охшашла инсаний тәбиәтлик еди. У ямғур яғмисун дәп ихлас билән дуа қилди; нәтиҗидә, зиминға үч жил алтә ай һеч ямғур яғмиди. \f □ \fr 5:17 \fr*\ft \+bd «Иляс пәйғәмбәрму бизгә охшашла инсаний тәбиәтлик еди»\+bd* — «инсаний тәбиәтлик» дегән ибарә мошу йәрдә адәмниң һессият, хошаллиқ вә қайғулирини көрситиду.\ft*\f* \x + \xo 5:17 \xo*\xt 1Пад. 17:1; Луқа 4:25.\xt*\x* 
\v 18 Андин у йәнә дуа қилди вә ямғур қайта яғди, йәрму һосул-мевисини йәнә бәрди.\x + \xo 5:18 \xo*\xt 1Пад. 18:45.\xt*\x*
\m
\v 19 Қериндашлирим, араңларда бириси һәқиқәттин чәтнигән болса, вә йәнә бириси уни \add һәқиқәткә\add* қайтурса, \x + \xo 5:19 \xo*\xt Мат. 18:15; Гал. 6:1-2\xt*\x* 
\v 20 Мошундақ киши шуни билсунки, гунакар кишини азған йолидин қайтуруп әкәлгүчи шу кишиниң җениниң өлүмдин қутулушиға вә нурғун гуналарниң йепип қоюлишиға сәвәпчи болиду.\f □ \fr 5:20 \fr*\ft \+bd «Мошундақ киши шуни билсунки, гунакар кишини азған йолидин қайтуруп әкәлгүчи шу кишиниң җениниң өлүмдин қутулушиға вә нурғун гуналарниң йепип қуюлишиға сәвәпчи болиду»\+bd* — «өлүмдин қутулуш» дегән ибарә «мәңгүлүк өлүм» (дозақ) яки бу дуниядин кетишини көрситәмду? Бизниңчә расул бу гунакарниң «\+bd җениниң\+bd* қутулуши»ни тәкитлигәчкә, мәңгүлүк өлүмни көрсәтсә керәк. \ft*\fp Әгәр «өлүм» бу дуниядин кетиш болса «1Юһ.» 5:16-17дә яки «Рос.» 5-бапта хатириләнгәндәк Худаниң еғир гунаға патқан етиқатчиларниң бешиға чүшүридиған җазасини көрситиду. \fp*\fp «Нурғун гуналарниң йепип қоюлуши» — бәлким (1) бу гунакар кишиниң гуналириниң кәчүрүм қилинишини вә (2) у кишиниң башқилар алдида уятқа қалмаслиғини вә (3) у кишиниң гунайиниң башқиларниму гунаға путлаштуруп қоюшиниң алдини елишини көрситиши мүмкин.\fp*\f* \x + \xo 5:20 \xo*\xt Пәнд. 10:12; 11:30; 1Пет. 4:8.\xt*\x*