\id EPH Ephesians No-Penge final 5/11/94 \h EPESASI \toc1 EPESASI Pollone EPESASI Yamboma Pepá Topa Sirimu Bokumu \toc2 EPESASI \mt1 EPESASI \mt2 Pollone EPESASI Yamboma Pepá Topa Sirimu Bokumu \ip \it Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare\it* \ip \it Pollo yuyu kinie yuni pepá topa sirimumanga ungu pulu mare inie yakondo gomo 714 molemo.\it* \ip \it Pollone i pepámo topa Epesasi yamboma sipe mundurumu ungumu Epesasi inie 1:1, 3:1 molemo. ‘Yu ka ulkena pepa i pepámo torumunje (Epesasi 3:1, 4:1, 6:20). Aku liemo kolea aili Romo ka ulkena pepalie topa mundurumunje.’ ningu pilimele. (Akumunge ungu te Pillipai kumbi lepa gomo 990 kananila.)\it* \ip \it Epesasi akumu kolea aili te. Koleamanga pikisamo gomo 648 molemo akuna nomú kélona lerimu mele kanani. Kou kongono kambani bisinete aisili akuna teko, sipi ailime akuna ongo pu pu opu teringi. “Olio nokolemo Pulu Ambomo” ningu popo toko kapi niringi kolo toli pulu ambo Dayana Atimasi akumu popo toringi ulke tembele te Epesasi angilirimu. (Lipe Mundurumu Yema 19:23-28). Pollo akuna pupe ponie yepoko mele molopa terimu temanemo Lipe Mundurumu Yema 19:1-20:1 molopa, Kirasinge Epesasi yambomanga tapu yema kinie teringi temanemo 20:17-21:1 molemo. Kirasinge Epesasi yambo talapemonga ungu te Lipe Ora Sirimu 2:1-7 molemola.\it* \ip \it Kirasinge Epesasi yambomanga talapena umbuni te pepili i pepámo naa torumu. We mele torumu. Pulu Yemone ene tepa konjilimo mele Pollone ene pepá topa nimbe sirimu ungu mare i sipe: “Kirasi yu yunge yambo talapemonga ye nomi nokolimu” nirimu. Aku talapena molkolie tenge mele nimbe sirimula. Ou ene pali Pulu Yemone mongo lipe simbe aulkena puringi. Wendo pungí aulke te molo. Ulu peanga te naa teko molangi Pulu Yemone ene paa we kondo kolopalie aulke te akisinjirimu. Pe kinié ene Juda yamboma kinie Juda yambo naa molemele yamboma kinie enenga pali Kirasi yu mindi aulkemo. Ulu te lupe tengemone uluri naa temba, aku sipe nirimula. Kirasinge yamboma ambolangoma mindi naa molko, yambo yuma molonge mele nimbe sipe, ene ambo yema kinie, anupili lapali ambolangoma kinie, kongono nokoli yamboma kinie kongono tenjili yamboma kinie, ene teko molonge mele mane sirimula.\it* \ip \it Ungu paa tondolo peanga te 1:3-14 molemo. 1:15-23, 3:14-21, 6:10-18 bokumunge alsena anjukundu “43. sios”, aku unguma paa kananila.\it* \ip \it Ya ungu pulumu pora nikimu.\it* \c 1 \p \v 1 Na Pollo, Pulu Yemone na mako torumuna Kirasi Yesusini “Nanga kongonomo tenjipui.” nimbe lipe mundurumu yemo* molopolie i pepámo topo sikiru. \p Ene Pulu Yemonga yambo kake telime kolea aili Epesasi molko, Yesusi Kirasi ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilku ambolko molemele yamboma i pepámo topo sikiru. \p \v 2 Olionga Lapa Pulu Yemo kinie Aili Yesusi Kirasitolone ene we kondo kolkolo, ‘Ene konopu pe nipili taka lelko molangi.’ niengili. \p \v 3-4 ⸤Pulu Yemone⸥ mulu matolo ou naa tepili Kirasini pe olionga nimbe tenjimbe mele pilipelie olio ‘yambo kake teli yambo mongo simbe ulu te naa peli yamboma molangi.’ nimbe mako torumu kene* Pulu Yemo, olionga Aili Yesusi Kirasinge Lapamo, kapi nimbu imbi ambolopo ola linjemili. Kirasini olionga nimbe tenjirimu, olio kinie tapu topa molemomonga Pulu Yemone olio sewe anjipe mulu koleana yando olionga konopuma kinie minime kinie sewe anjipe ‘tondolo pupe kapola pepili.’ nimbe, mele peangama sipe mundurumu. ⸤Mulu matolo ou naa tepili⸥ olio konopu monjipelie \v 5 olio mako topa ‘Yesusi olio lipe taponjimbemonga ene nanga ambolangoma tepo limbu.’ nirimu. ‘Konopu siembo kene aku teambo.’ nimbe pilipe aku sipe nimbe panjirimu. \v 6 ⸤Pulu Yemone yunge Malo⸥ pea konopu monjirimumu* olionga nimbe tenjirimumunge olio kinie tapu topa molemomonga Pulu Yemone olio olandopa we kondo kolopa we lipe taponjilimomonga Pulu Yemo yunge imbi ambolopo ola linjipu yu kapi niemili. \p \v 7 Pulu Yemo we kondo kololi ulumu yu kinie tengepea tepa pelemomone ⸤Yesusi⸥ olionga nimbe yunge meme ondo lenjipe kolorumu aku mememone olionga ulu pulu kerime ‘kamu manie pupili.’ nimbe akuma siye kolopa, ka sipe ambolorumu aulkena wendo lipe ‘We kapola molangi.’ nirimuna* aku sipu molemolo. \v 8 ⸤Pulu Yemone yunge we kondo kololi ulu peangamone olio aku sipe lipe taponjipe⸥ olio pilipe konginjilimu kinie uluma pilipe apuruli ulu pulumu kinie aisili toyo topa sirimuna ⸤aku sipu molemolo⸥. \v 9 ⸤Mulu matolo ou naa tepili⸥ Kirasini olionga nimbe tenjimbemonga Pulu Yemone olio kinie konopu sipe temba mele nimbe panjirimumu lopi tepa perimu* nakolo pe kinié olio nimbe para sirimu. \v 10 Ulu lupe lupema ou wendo ombá kinie ‘Wendo ombá.’ nimbe panjirimu ulumu wendo ombá walemo pilipelie ‘Wendo opili.’ nimbé. ‘Ulu wendo opili.’ nimbé ou lopi tepa perimu akumu i sipe: ‘Mulu matolo terimu melema kinie yandopa melema pali aku melemanga pali ye tenga altopa lipe tere lepa lepili. Kirasi kanu melemanga pali nokoli yemo molopili.’ nimbé.* \p \v 11 Yuyu konopuni pilipe melema kinie uluma pali mako topa ‘Nanga kongono tenjengi.’ nimbe ou nimbe panjirimu Pulu Yemone olio ⸤Juda yamboma⸥* kanu ye Kirasimuni olionga nimbe tenjimbe mele pilipelie ⸤mulu matolo ou naa tepili⸥ ‘Nanga yamboma molangi.’ nimbe mako torumu. \v 12 Olio ⸤Juda yamboma⸥ ou pulu pulu ⸤‘Pulu Yemone ‘olio nokopa konjimbe ye te lipu mundumbu.’ nimbe mako torumu ye nomi⸥ Kirasimu* sike ombá.’ nimbu nokopo molorumulu yambomane temolo uluma ‘we yambomane kanokolie Pulu Yemo paa ye aili tondolo olandopa pupe tondolo pa telimu kanoko yu kapi niengi.’ nimbe ⸤Pulu Yemone aku sipe olio mako topa ‘Nanga yamboma molangi.’ nirimu⸥. \v 13 Ene ⸤Juda yambo naa molemele yambo talape lupema⸥ kepe i ungu sikemo pilku liringi kinie Kirasinge yamboma moloringila. Kanu ungumu Kirasini enenga nimbe tenjirimumuni Pulu Yemone ene lipe taponjipe, mindili nolemelka aulkena wendo lipe, yu kinie pea molko konjingí aulkena lipe monjimu ungumu. Kirasini enenga nimbe tenjirimu mele ‘Sike.’ ningu tondolo munduku piliringimunge ‘ ‘Olio sike Pulu Yemonga yamboma molemolo.’ ningu kanangi.’ nimbe “Simbu.” nimbe, nimbe panjirimu Mini Kake Telimu sirimu liringi.* \v 14 Mini Kake Teli lirimulu akumunge Pulu Yemone olio ‘pe monge mele simbu’ nimbe panjirimu mele peangama yunge yamboma sike simbendo lipe ora silimo.* ‘Pe sike simbe limulú.’ nimbu pilipulie ‘Pulu Yemone olio yunge yamboma kamu limbe kinie ⸤kurumanga nomi⸥ Setenenga ulu keri tene olio altopa manda naa ambolomba. Kapola molomolo’.** nimbu pilimolo. Olionga nimbe aku tenjimbe kinie kanopolie ‘olio yu kapi niemili.’ nimbe tenjimbe kene yunge imbimu sike ambolopo ola linjipu yu kapi niemili. \p \v 15 Akumunge ene Aili Yesusi ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilku* Pulu Yemonga yamboma pali konopu monjilimele mele ou pulu pulu pilirindu kinie yandopa kinié kepe \v 16 ene aku telemelemonga Pulu Yemondo alieli “Ange” nimbu, nane Pulu Yemo kinie ungu nimbu molopolie enenga mawa tenjilio. \v 17 Olionga Aili Yesusi Kirasinge Pulu Yemo, yu tondolo pa telimu pelemo Lapamo, nane alieli yu mawa tepolie ‘Enene yu molemo mele paa olandopa olandopa piliengi kene pilipe konginjilimu kinie ungumanga ungu pulumu pilipe nimbe para silimo tondolomo kinie pelemo Minimu ene sipili.’ nimbu mawa tenjilio. \v 18-19 ‘Enenga konopuni yunge ungumanga pulumu paa piliengi!’ nimbu yu kinie enenga mawa tenjiliola. Yuni ‘Ene mele peangama simbu. Ene molko konjingí.’ nimbe, nimbe panjirimu melema nokoko molemele akuma kinie, ‘Nanga yamboma monge mele paa peangama simbu.’ nirimuma kinie, ‘Yu sike’ nimbu tondolo mundupu pilimolo yamboma yuni lipe taponjilimo tondolo paa olandopa olandopa pelemomo kinie, ‘mona lepili paa piliengi.’ nimbu aku sipu yu kinie enenga mawa tenjiliola. Kanu tondolomo olione manda naa manda manjilimolo tondolomo. Pulu Yemonga tondolo olandopa pelemo akumuni kongono tondolo mundupe telemo akumuni \v 20 Kirasi kolorumu kinie Pulu Yemo yunge Lapane yu topa makinjipe yu ⸤‘imbi ola molopili.’ nimbe⸥ mulu koleana ⸤olando lipe ‘Melema pea nokopo molambili.’ nimbe⸥ yunge ki umbukundu ‘molopili.’ nimbe lipe monjirimu.* \v 21 Melema nokongendo tondolo pelemo kuruma kinie, mulu koleana yambo namba molemo yambo ailime kinie, imbi paa olandopa molopa mele aisili nokolemelema kinie, enge nilime kinie,* pali, akuma kinié molemelema kepe pe mulu ma pora nimbé kinie imbi molomba yamboma kepe, Pulu Yemone yu kanu yambo ailimenga pali ye paa olandopamo lipe monjirimu.** \v 22 Pulu Yemone ‘⸤Kirasi⸥ yu melemanga pali olandopa molopili. Melema pali yunge kimbumuni kambilipe molopili.’ nirimu. Aku nirimumunge Kirasi yunge yambo talapemonga* yu ye aili olandopamo molemola. \v 23 Kirasinge yambo talapemo yunge kangimu, yu kangimunge pengemo.* Yunge yambo talape molemelena yu pupe molopa tengepea telemo. Yu yunge yambo talape molemelemanga pali yu pupe molopa kapola tenjilimo, yunge yambo talapemanga pali Kirasi yu liku kapola tenjilimele. Kirasi kinie yunge yambo talapemo kinie ene lipe tere lepa yambo telumu mele molemele. \c 2 \p \v 1 Ene ⸤Juda yambo naa molemelema⸥, ene teko kenjiringi uluma kinie, ulu pulu kerime kinie, perimumunge ene ou yambo kololime moloringi.* \v 2 Kanu walemanga ya ma koleamanga ulu pulu kerime mindi teko, kuruma nokolemo yemo mindi lombili puku pilku moloringi. Kinié yambo mare Pulu Yemonga ungumu liku su siku naa pilimele yamboma kanu kurumanga ye nomimuni tondolo mundupe nokopa enenga konopuna molemo. \v 3 Kanu yamboma kinié molemele mele ou olio yamboma pali teluna molopo, ou konopu keri pelimene waka koloringi ulu pulu kerime mindi pilipu tepo, kanu konopumane kinie kangimene kinie konopu monjiku ‘teamili.’ niringi mele* mindi pilipu lombili pupu tepo molorumulu. Ou we yamboma kinie aku sipu molorumulu mele ⸤we molemelkanje⸥ Pulu Yemone we yamboma ‘Mindili nongo pundu tangi.’ nimbé mele oliondo pea papu nilke. \p \v 4-5 Sike olio tepo kenjirimulumunge yambo kololime molorumulu nakolo Pulu Yemone ‘olio Kirasi kinie pea altoko konde molangi’ nirimu. Tepo kenjirimulumunge Pulu Yemone “pundu tai.” nilke nakolo paa we kondo kololi ulumu pelemo Pulu Yemone olio paa konopu monjipelie* ‘olio Kirasi kinie pea altoko konde molangi.’ nirimu.** Pulu Yemonga we kondo kololi ulumuni mindi olio lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie pea konde molomolo aulkena lipe monjirimu.*** \v 6 Yesusi Kirasini olionga nimbe tenjirimumuni olio yunge yamboma molemolomonga Pulu Yemone Kirasi topa makinjirimu kinie olio kinie pea topa makinjipelie Pulu Yemo nokolemo mulu koleana yu molopa melema nokolemo polona ‘Kirasi kinie pea molangi.’ nimbe lipe monjirimu. \v 7 ‘Pe pe kepe yambo molongema na ⸤Pulu Yemo⸥ yamboma na kinie paa olandopa olandopa we kondo kololi ulumu pelemo mele piliengi lipu ora siembo.’ nimbe Pulu Yemone olio aku sipe Kirasi Yesusini olionga nimbe tenjirimumunge kondo kolopa tepa konjirimu. \v 8 ⸤Kirasi enenga nimbe tenjirimu mele⸥ ‘Sike’ ningu tondolo munduku piliringimunge* Pulu Yemonga we kondo kololimuni ene lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie pea molko konjingí aulkena lipe monjirimu. Aku ulumu ene eneno naa teringi, Pulu Yemone ene we sirimu. \v 9 Aku ulumu enene kongono teringimunge mele kalolimu naa liringi. Akumunge i ulumu limo yambo tene ⸤‘Nanga kongono tendumunge i ulumu likiru.’ nimbe⸥ yunge imbi yuyu manda ambolopa ola naa limbe.* \v 10 Olio molemolo mele Pulu Yemone tenjirimuna molemolo kanumu. ⸤Olio oliolio ulu te terimulumunge molo.⸥ Kirasi Yesusini olionga nimbe tenjirimumuni Pulu Yemone olio yambo kondema tepa mimi terimu. Olio ulu peangama Pulu Yemone koronga ou ‘teangi.’ nimbe, nimbe panjirimu mele ‘teangi’ nimbe olio ‘aku siku yambo kondema molangi.’ nirimu.* \p \v 11 Akumunge, Epesasi yamboma ene altoko ulu te konopuni piliengi! Ene Juda yambomane naa meringi. Juda yamboma naa moloringimunge ene imbi lelko “kangi kopisili yamboma” nilimele yambomane enendo “kangi naa kopisili yamboma” niringi.* (Aku ulumu yemane ene eneno kangikundu teringi ulumu mindi.) Akumu kinié altoko piliengi! \v 12 Ou aku siku moloringi walemanga ene Kirasi kinie pea teluna naa molko yu mele mele moloringi mele kinié altoko piliei. Aku walemanga ene Isirele yambo talapena sukundu onge aulke te naa lerimu, Pulu Yemone “yunge yamboma kinie tembo.” nimbe, nimbe panjipe mi lerimu ungu akumu* ene kinie naa perimula. Enenga ulu peanga te ‘pe wendo ombá.’ ningu konopu siku nokoko molonge ulu pulu te naa pepa, ya ma koleana Pulu Yemonga imbi pilku yu kinie tapu toko molonge aulke te naa perimu mele kinié piliei. \v 13 Nakolo kinié ene ou walse Pulu Yemo kinie sulu teko moloringi yamboma Kirasi yunge meme ondo lenjirimumuni Kirasi Yesusi yuni ene kinie tapu topa molopa ‘ene Pulu Yemo kinie nondoko molangi.’ nimbe lipe tere lenjirimu, yu kinie teluna molemele.* \p \v 14 Kapola kapola molomolo ulu pulumu Kirasi yu kinie pelemo yemo yuni Juda yamboma kinie ene we yambo lupema kinie opa tou molorumulu ulu pulumu topa manie mundupe, anju yando konopu keri panjirimulu palamo akunjipelie ‘yambo talape talo tere lelko talape telumu molangi.’ nirimu. \v 15 ⸤Pulu Yemone Mosisi⸥ ungu mane sirimuma* kinie, aku ungu mane sipelie “Teai.” nirimu unguma kinie, ungu manemanga sukundu perimu unguma kinie, pali yunge kangimuni terimu ulumuni ‘kamu manie pupili altopa uluri naa tepili.’ nirimumunge kanu palamo akunjirimu. Yuni ‘molangi’ nimbe pilipe aku terimu mele i sipe: ‘Ene yambo talape talo nanga yambo talape telumu molangi.’ nimbe lipe tere lenjirimula. ‘Aku siku molkolie ene konopu teluna pupili kapola kapola molangi.’ nimbelie aku sipe terimula.** \v 16 Yu unju perana kolorumumuni kanu yambo talape talo ou opa tou moloringime ‘kamu kangi telumu molko, Pulu Yemonga yamboma molangi.’ nimbe lipe tere lenjirimu. Yu unju perana kolorumumuni ou opa tou moloringi ulumu topa manie mundurumu. \v 17 Ene ⸤Juda yambo naa molko⸥ Pulu Yemo kinie sulu teko moloringi yamboma kinie, ⸤Juda yambo⸥ Pulu Yemo kinie nondoko moloringi yamboma kinie Kirasi omba ene pali temane peanga te topa sipelie nimbendo: “Ene konopu teluna pupili kapola kapola molonge aulkemo akisinjindu.” nirimu. \v 18 Yuni yambomanga nimbe tenjirimumuni olio ⸤Juda yamboma kinie we yambo lupema kinie⸥ pali Mini telumuni lipe taponjipe aulke akisinjilimomonga Lapa molemona nondopo manda pulimolo. \p \v 19 ⸤Aku tenjirimuna aku sipu molemolo⸥ akumunge kinié ene yambo mare ma naa lepa yambo omba angilili yamboma mele naa molemele. Ene Pulu Yemonga ⸤Juda⸥ yamboma kinie talape telumu molko, Pulu Yemonga yambo talape sikemo molko, \v 20 ⸤Pulu Yemo molemo ulkemo mele molemele.⸥ Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma pilku yamboma ningu siringi yema kinie,* Yesusini “Nanga kongonomo tenjipai.” nimbe lipe mundurumu yema kinie,** kanu yema kanu ulkemonga pongama; Kirasi Yesusi yu kanu ulkemonga simumu. \v 21 Ulke simumuni pele kokeyama ingi sipe ambolemo kinie ulkemo tondolo pupe angilimo, aku ulke simumu Kirasi yu. Pulu Yemone ulkemo pele kokeya tepa molemo, aku ulkemo kamu takomba kinie Ailimu yunge ulke kake telimu angilimbe. \v 22 Ene ⸤Kirasini tenjirimumunge⸥ yu kinie tapu toko molemele yamboma kepe ⸤Pulu Yemone⸥ lipe tere lenjipe Pulu Yemo yunge ulkemo takolemo, aku ulkena Pulu Yemonga Minimu molemo, akumu Pulu Yemo molemo. \c 3 \p \v 1 ⸤Kirasini ‘yambo lupema kinie Juda yamboma kinie pea Pulu Yemonga yamboma molangi.’ nimbe aku sipe yambo talape talo lipe tere lerimu⸥* akumunge na Pollo ⸤Pulu Yemo kinie ungu nimbu enenga mawa tenjilio⸥. Ene we yambo lupema lipu taponjiliomonga na ka ulkena peli yemo molopolie, ⸤enenga mawa tenjilio⸥.** \p \v 2 ⸤Ungu te ou pilkirumu niembo:⸥* \p ‘Pulu Yemone na kinie ene kinie terimu mele piliringi.’ konopu lekero. Akumu i sipe: Pulu Yemone ene we kondo kolorumumunge lipe taponjimbe mele ‘Kamu piliengi!’ nimbe na mako torumu. \v 3 Akumu Pulu Yemone ulu temba mele ou lopi terimu akumu na nimbe para sirimu,* akumu ou wallo kolte pepá topo nimbu sindu kanumu.** \v 4 I pepá tokoromo kanokolie pilingí kinie Pulu Yemone temba mele lopi tepa perimumu Kirasini terimumunge mona lerimu pilio mele pilingí. \v 5 Ulu temba lopi tepa perimu kanumu* ou moloringi yamboma kepe yandopa yandopa moloringi yamboma kepe nimbe para naa sirimu. ⸤Yambo mare mindi wallo kolte nimbe para sirimu.⸥ Kinié mindi Yesusini ‘Nanga kongonomo tenjipai.’ nimbe lipe mundurumu yema kinie, Pulu Yemone ungu umbu tonjilimoma pilku yamboma ningu silimele yamboma kinie,** yunge yambo kake teli aku yamboma ⸤mindi⸥ Pulu Yemonga Minimuni nimbe para silimo. \v 6 Kanu ulu ou lopi terimu kinié para lemomo i sipe: Kirasi Yesusini yambomanga nimbe tenjirimumuni temane peangamo pelemo akumuni we yambo lupema* kinie ⸤olio Juda yamboma⸥ kinie lipe tere lenjipe ‘kangi telumu molangi.’ nimbe, Pulu Yemone ‘yamboma kinie tembo’ nimbe panjirimu mele ⸤Juda yamboma kinie we yamboma kinie⸥ pali telemola. \p \v 7 Pulu Yemone we kondo kolopa yuni yuyu ‘na temane peangamo andopo topo siembo.’ nimbe mako topa, ‘aku kongonomo teambo,’ nimbe tondolomo na sirimu.* \v 8 Pulu Yemonga yambo molemelemanga pali na paa maniendopa molio,* nakolo Pulu Yemone na we kondo kolopalie kongono i sipe mele sirimu: “Juda yambo naa molemele yamboma temane peangamo toko siliku andoi.” nirimu.** Aku temane peangamo Kirasinge mele peanga, olione manda naa apurupu pilipu kambu manda naa tolemolo melema.*** \v 9 Mulu matolo ou naa tepili yuyu molopalie Pulu Yemone “‘Tembo.’ nimbe panjirimu ulumu kamu temba mele ‘yamboma pali piliengi!’ ningu temane peangamo toko siliku andoi.” nirimu. Mulu ma melema pali terimu Pulu Yemone ‘Pe tembo.’ nimbe panjirimu mele koronga ou yuyu pilipe yu kinie lopi tepa perimu mele pe yambo te naa pilirimu kanumu kinié nando “Yamboma piliengi ningu sinjipui.” nirimu. \p \v 10 ‘Aku ungumu Kirasinge yambo talapemo* pilingí kinie melema nokongendo tondolo pelemo kuru muluna molemelema kinie, mulu koleana yambo namba molemo yambo ailime kinie, aku yambo tondolo aisili pelemomane** Pulu Yemonga pilipe konginjili lupe lupe pelemoma pilingí kene.’ nimbe ⸤nando “aku temane peangamo ningu siliku andoi.” nirimu⸥. \v 11 Pulu Yemone ⸤aku sipe terimumu⸥ mulu ma ou naa tepili paa koronga ou “Tembo.” nimbe panjirimu mele olionga Aili Kirasi Yesusini terimumunge ‘kamu wendo opili.’ nimbe Pulu Yemone aku sipe terimu. \v 12 ⸤Kirasi⸥ yu olionga nimbe tenjirimumu ‘Sike.’ nimbu tondolo mundupu pilipu* yu kinie tapu topo molopolie, olio Pulu Yemo kinie pupu ungu nimulundu pipili naa kolopo sumbi sipu manda pulimolo. Kirasi yu olio Pulu Yemo molemona pulimolo aulkemo,** akumunge yu molemona pumulú telemolo kinie meltene olio pipi naa simbe. \v 13 Akumunge nane ene mawa tepolie nimbundu: Na ene lipu taponjimbundu mindili nombo molio mele konopu aisili naa liku mundukulie ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilku molemele mele pange naa tepili. Na mindili nolio ulumuni Pulu Yemo kinie pea tapu toko molemele mele lipe taponjilimomonga ⸤konopu siku molangi⸥.* \p \v 14 ⸤Ou nimbú tendu akumu kinié ya kamu nikiru.⸥* ⸤Pulu Yemone Juda yambo talapemo kepe we yambo lupema kepe olio pali “Tembo.” nimbe panjirimu mele kinié telemo ulumu pilipulie⸥ akumunge na ‘Olionga Lapamo ⸤kinie ungu nimbu enenga mawa tenjembo.’ nimbu⸥ yunge kumbikerena koporongo langolio. \v 15 Pulu Yemonga yambo talape akumu mulu koleana sukundu molemelema kinie, ya ma koleana molemoloma kinie, pali ‘Yambo talape telumu.’ nimbe yuni enenga imbi simbe. Mulu koleana yamboma kinie, ma koleana yamboma kinie, anju yando “lapa” nilimele kanumu Pulu Yemo melemanga pali lapa molemomonga pilku imbi “Lapa” ningu pilkulie akula nilimele.* \v 16 Nane ⸤‘Lapamo kinie ungu niembo.’ nimbu yu molemona koporongo langopolie⸥ yu kinie ungu nimbu mawa tepolie nimbundu: ‘Yunge mele paa peanga nosilimomanga ‘Enenga konopuma enge nipili.’ nimbe yunge tondolomo ene sipili.’ nimbu mawa tekero. Aku tondolomo yunge Minimu ⸤ene kinie molopalie ene tondolo⸥ silimo kanumu. \v 17 ‘Ene ‘Kirasi sike.’ ningu tondolo munduku pilingímunge Kirasi yu enenga konopumanga ‘yunge ulkemo’.* nimbe kamu kamu molopili.’ nimbu aku sipula enenga mawa tenjilio. ‘Unju te ⸤tondolo mundupe angilimbendo⸥ yunge pulkenomo mana manie pulimo mele** ene aku siku konopu monjili ulu pulumunge sukundu molko tondolo pupili molangi.’ ⸤nimbu mawa tenjiliola.⸥ \v 18 Aku siku molkolie Kirasini olio pali konopu monjilimo mele paa manda manjiku pilku konjingí tondolomo Pulu Yemonga yamboma pali kinie ene kinie pea pepili. Kirasini olio pali konopu monjilimo akumu paa sulu tepa pupe paa pera topa paa olando sipe pupe paa maniendo sipe pulimo mele pilingí tondolomo ene kinie pepili. \v 19 ‘Pulu Yemo yunge ulu pulu peanga nosipe silimoma enenga konopumanga aku uluma pali tengepea tepa pepili.’ nimbu ‘kanu Kirasini konopu monjilimo ulu pulumu enene piliengi!’ nimbu enenga mawa tenjiliola. Aku Kirasini konopu monjilimo ulumu we konopuni mindi manda apurupu pilimolo aulke te naa lemo. \p \v 20-21 Akumunge ‘Pulu Yemonga imbimu paa olandopa molopa mindi pupili.’ niemili. Pulu Yemo yunge tondolomone olionga konopumanga kongono telemomonga olione mawa temolo uluma kinie ‘Teambo.’ molo ‘Aku sipu molambo.’ molo aku sipu ulu lupe lupe konopuni pilimolo mele uluma pali yuni yunge tondolomone paa olandopa manda temba yemo molemo, ⸤akumunge⸥ Kirasinge yambo talapena sukundu molopo Kirasi Yesusi pea olio tapu topo molemolo yambomane kanu kongono telemo Pulu Yemonga imbimu ‘pe pe kepe paa kamu kamu paa olandopa molopa pupili.’ nimbu yu kapi nimbu imbi ambolopo ola linjemili. Aku sipe tepili. \c 4 \p \v 1 Akumunge,* na Ailimunge kongono terindumunge ka ulkena pepo molio yemo,** nane tondolo mundupu ene ungu mane sipulie nimbundu: Pulu Yemone enendo ‘Ene nanga yamboma molko nanga kongonomo tenjengi wangi.’ nimbe mako torumuna ongo yunge yamboma moloringi mele molemele kene yuni kanopa peanga kanolemo uluma teko molayo. \v 2 Alieli ‘Nanga imbi ola naa molopili.’ ningu molko, yamboma kinie kara naa puku andiki teko taka lelko molko, yambomane ene yando teko kenjingí kinie anju enene konopu monjiku pundu naa toko we siye kolko konopu aisili liku naa mundeyo.* \v 3 ‘Olio Kirasinge yambo talape telumu molemolo yamboma konopu teluna pupili taka lepo molamili.’ ningu ‘Konopu teluna pupili.’ nilimo Minimuni ene ‘Ambolopili.’ ningu molayo. \p \v 4 ‘⸤Pulu Yemone⸥ oliondo ‘Yunge yamboma molangi wai.’ nirimumunge ⸤kolea peangana pupu molomolo⸥.’ nimbu konopu sipu nokopo molemolo ulu telumu mindi, aku sipela olio yambo kangi telumu mele molemolo;* Mini Kake Teli olionga konopumanga molemomo telumula; \v 5 olionga Ailimu telumula; tondolo mundupe pilili ulumu telumula; no lili ulu pulumu telumula; \v 6 olionga pali Lapa Pulu Yemo telumula. Yu olio Kirasinge yambomanga pali olandopa molemo; yu olio molemolomanga pali suku singine molemo; yu olionga pali konopumanga molemo. \p \v 7 Pulu Yemo we kondo kololimunge Kirasini olio tepo molomolo tondoloma moke tepa olio telu telu nimbe aili tepa we sirimu.* \v 8 Pulu Yemonga bokuna aku sipe nilimo kanumu. Yuni nimbendo: \q1 “Yu paa muluna olandopa pumbe pupelie \q1 yunge opa touma topa mundupe \q1 yambo aisili ka sipe memba pupelie \q1 ya mana yunge yamboma melema we sirimu.” \m nirimu.* \v 9 Yu ‘olandopa purumu’ nirimu akumu olando purumumunge lipe ora sirimuye? Molo. Ou yu paa mana maniendo purumumunge lipe ora sirimu.* \v 10 Ye muluna paa olandopa purumu ye kanumu ou mana maniendo purumu yemo. ‘Mulu ma koleamanga pali molambo.’ nimbe aku terimu. \p \v 11 Kanu yemone mindi ⸤mana⸥ yamboma tondoloma moke tepa we sirimu. Yambo mare “Nanga kongonomo tenjipai.” nimbe lipe mundumbendo ene aku kongonomo tenge tondolomo sipe, mare mako topa yuni ungu umbu tonjimbema pilku yamboma ningu singí tondolomo sipe,* mare mako topa temane peangamo toko siliku andonge tondolomo sipe, mare Kirasinge yambo talapemanga tapu yema molko ⸤Pulu Yemone kanopa peanga kanomba mele⸥ mane singíme mako topa aku tenge tondolomo sirimu.** \v 12 Kirasini ‘Nanga yambo talapemo nanga kangimu enge nimbe molopa konjipili kene Pulu Yemonga yamboma pali Kirasinge kendemande kongonomo teko molangi.’ nimbe aku sipe tondoloma yunge yamboma moke tepa we sirimu. \v 13 Olio ⸤yunge yamboma⸥ ‘ ‘Sike’ nimbu tondolo mundupu pilimolomonga* konopu teluna pupili molopo, Pulu Yemonga Malone** konopuni pilipe molemo mele olio pali telu sipu pilipu konjipu, umbu konopu enge nimbe pepili mololipu pupu, kamu Kirasi molemo mele olio umbu konopu pepili molamili.’ nimbe aku terimu. \p \v 14 Aku sipu tepo molomolo kinie ambolango kangama konopu naa pepili molemele mele naa molomolo. Nomuna poporome topa sipi mare we topa memba andolemo mele ye mare kondi toko kolo tolemele yema ongo ene “I siku teangi. I siku teangi.” ningu mane silimele kinie we pilku konopuma alowa malowa teko lombili pulimele mele olio aku sipu naa temolo. \v 15 ⸤Kolo toli yemane ningí mele komu tenjipu naa pilipulie⸥ Kirasinge kangimu molemolo yambomane ‘Olio nokopa olionga penge* molemo ye Kirasimu molemo mele molamili.’ nimbu anju yando konopu monjipu ungu sikema mindi nimbu molamili. \v 16 Yu kimbu ki kangi melemanga pali nokolemo pengemo. Yuni ombele pulkeno melema pali ‘enge nipili.’ nimbe tondolo mundunjilimo. Akumunge kangimunge melema pali anju yando konopu monjipe lipe taponjilimo kinie kangimu olandopa olandopa tondolo pupe enge aili tepa pelemo.* \p \v 17 Akumunge, Ailimuni ‘Ene nokopili.’ nimbe na namba sirimumunge nane ene tondolo mundupu ungu te i sipu nimbu sikiru: Kirasinge yambo talapena ulsukundu molemele yambomane teko molemele mele paa naa teangi. Kanu yamboma ⸤‘Pulu Yemonga unguma naa pilimolo.’ nilimelemonga⸥ enenga konopuma mimi sipe naa pepa kekelepa mele tolemo. \v 18 Kanu yamboma ene uluma pali naa pilku enenga konopuma pipi silimelemonga Pulu Yemo molopa telemo mele naa pilku, enenga pilipe konginjilime sumbulu tolemo akumunge ene Pulu Yemonga konde molopa konjilimunge ulsukundu molemele. \v 19 Ulu telemelema pilku apuruku pipili kolonge ulu pulumu ⸤manie purumu⸥ ene kinie naa pelemomonga ene ulu kerimenga sukundu walu sumbi siku puku, yamboma kanokolie pipili kolemele ulu kalaro mololime konopu kimbu siku teko molemele.* \v 20-21 ⸤Kanu yamboma sike aku telemele⸥ nakolo ‘Kirasinge ungumu mane sipu “Teangi.” nirimulu* mele ene Epesasi yamboma piliringi unguma lupe, ⸤kanu yambomane telemele mele lupe⸥.’ aku konopu lekero. ‘Ene Kirasinge ungumu pilku liku yu kinie tapu toko moloringi kinie Yesusi molemo mele kinie yu kinie ungu sikemo pelemo mele kinie mane sirimulu piliringi.’ konopu lekero. ⸤Ulsu molemele yamboma telemele mele mane naa sirimulu.⸥ \v 22 * Ene tenge mele ningu mane sirimulu mele i sipe: “Ene ou moloringi kinie enenga ou we konopumane** ulu pulu kerime waka kolko teko kenjiku moloringi kanu konopuma munduku keleangi. Aku teringi ulumane ya ma koleana molko kenjilimelka; kolkolie kolea kerinela puku mindili nongo molko kenjiku mindi pulimelkamo. \v 23 Kanu ou we konopuma munduku kelko ene konopu kondema pepili molangi. \v 24 ‘Pulu Yemo konopu pelemo mele olio konopu konde aku sipe pepili.’ ningulie Pulu Yemone ulu pulu peanga sumbi nilime tepa paa kake tepili molemo mele aku siku molangi.” nimbu ungu mane aku sipu sirimulu. \p \v 25 Akumunge ⸤ou we konopuma munduku kelko konopu kondema liku panjikulie⸥ ene ungu kolo toli ulu pulumu munduku kelko,* kangi telumunge kimbu ki melema angilimo mele aku sipu olio Kirasinge yamboma pali konopu telumu pepili molemolo kene olionga pulu lemo yambomando ungu sikema mindi ningu molangi. \p \v 26 Ene mumindili temba kinie ‘Ulu pulu keri te naa teamili.’ ningu, pilku konjiku molangi. Ene mumindili kolko molangi ena pumu liemo \v 27 ene ‘depelemone* olio kamu kondi topili.’ ningu aku tenge. Akumu kapola naa temba. \p \v 28 Melema wa limele yamboma aku ulumu munduku kelko kinié wa naa liku, kou mone kongono teangi. Enenga kimene melema wa naa likulie ningímuni, ‘Yambo mare mele molo tombama lipu taponjipu melema siemili.’ ningulie kanu wa noli yambomane enenga kimene kongono peangama teangi.* \p \v 29 Enenga keremanga ‘Ungu keri te wendo naa opili.’ niengi. Kirasinge yambo konopu pange tembama kinie molko kenjingíma kinie ene tondolo mundunjimbe unguma mindi niengi. Ungu mare kanu yamboma pilingí kinie ene lipe taponjimbe unguma mindi niengi. \v 30 ‘Mini Kake Telimuni ene yamboma ulu pulu kerimene kondi tolemo koleamonga pe kamu wendo puku, ulu pulu keri te naa pelemo, kapola molonge koleana wangi kene* ene isili ou nokopa molopili.’ nimbe Pulu Yemone Mini sirimu** aku Minimuni kanopa keri kanopa konopu wayongo naa simbe uluma naa teangi. \p \v 31 Yambo lupema kinie konopu keri panjiku teko kenjiku, iri toko mumindili kolko, opa teko ungu bulkundu ninjiku, aku ulu telemelemanga ulu puluma toko manie mundengi.* \v 32 Enene eneno anju yando kondo kolko teko konjiku, Kirasini enenga nimbe tenjirimumunge Pulu Yemone enenga ulu pulu kerime ‘Manie pupili.’ nimbe we siye kolorumu mele aku siku yambomane ene teko kenjingí uluma ‘Manie pupili.’ ningu we siye kolangi.* \c 5 \p \v 1 Akumunge, ene ⸤Pulu Yemone⸥ paa konopu monjilimo ambolangoma molkolie* Pulu Yemo yu yuyu tepa molemo mele manda lelko teko molko, \v 2 ene eneno anju yando konopu monjiku mindi molangi. Kirasini olio konopu monjipelie olionga nimbe kolo wangopa kolonjirimu aku siku yamboma konopu monjiku molangi. ⸤Ou kongi kinie melema kalko Pulu Yemo popo toko siringi kinie⸥ munemo pilipe peanga pilipe lirimu mele Kirasini olio konopu monjipe Pulu Yemo popo topa yunge kangi toringimu sirimu akumu aku sipe pilipe lirimu. \p \v 3 ⸤Ene Pulu Yemonga ambolangoma molemele kene⸥ wa ulu kerinele naa teko, yambo tenga kangine ulu kalaro mololi uluma naa teko,* mele nosilimele melema ‘Kapola naa tekemo.’ ningu yambo marenga melema yama mengo ‘Na lipu nosemboa!’ ningu naa teangi. Aku ulumanga temane te kepe paa naa tangi. Pulu Yemonga yambo kake telime aku uluma tenge molo temane tonge kinie kapola naa temba kene aku siku paa naa teangi. \v 4 Yamboma pilkulie pipili kolonge ungu kerime kepe naa ningu, marake teko ‘Yamboma tae teangi.’ ningu temane kerime toko aku lawa teko unguma naa niengi. Aku sipe ungu kerime olio ⸤Kirasinge yamboma⸥ nimulú kinie kapola naa temba. Aku unguma naa ningu, ⸤Pulu Yemone ene tepa konjilimomonga⸥ yu ange ningu molangi. Aku tenge kinie peanga. \v 5 Ene paa i siku mimi siku piliengi: Wa ulu kerinele teko, yambo tenga kangine ulu kalaro mololi uluma teko, mele nosilimele melema ‘Kapola naa tekemo.’ ningu yambo marenga melema yama mengo ‘Na lipu nosemboa!’ nilimele yamboma Pulu Yemo kinie Kirasitolo ye nomi kingi molkolo nokolembele koleana* puku mele peangama lingí aulke te paa naa lemo.** Melema yama melemele yambomane we melemando ‘Olionga pulu yemo.’ ningu popo toko kapi nilimele yamboma molemele.*** Akumu paa sike nikiru. \p \v 6 ‘Yambo tene olio ‘teko kenjikimili.’ nimbe ungu pulu te naa peli we unguma kolo topa kondi tomba.’ ningu paa kanoko konjiku molai. Aku siku telemele yamboma Pulu Yemone ‘Nanga ungumu liku su siku naa teko molemele.’ nimbe ene kinie mumindili kolopa mongo lipe simbe kene ene kanoko konjiku molai. \v 7 ⸤Pulu Yemone kanu yamboma mongo lipe simbe⸥ kene ene kinie tapu toko naa la molangi. \p \v 8 * Ou ene sumbulu toline moloringi nakolo kinié Ailimunge yamboma molemelemonga pa teline molemele kanumu.** Akumunge pa telimunge ambolangoma telemele mele*** teko molangi. \v 9 (Pa telimunge ulu pulu akuma ulu peangama kinie ulu sumbi nilime kinie ungu sikema kinie kanumu.) \v 10 ‘Ailimuni kanopa konopu silimo uluma pilipu konjipu teamili.’ ningu molangila. \v 11 Sumbulu tolimunge ulu puluma paa naa teai! Sumbulu tolimunge ulu puluma ene lipe taponjimbe tondolo te naa pelemo kanumu. ⸤Sumbulu tolimunge ulu puluma naa teko,⸥ yambomando ‘Sumbulu tolimunge ulu puluma keri.’ ningu, ningu singí kinie papu. \v 12 Pulu Yemonga ungumu liku su siku naa telemele yambomane lopi teko konopu siku telemele mele nimbu simulundu kepe pipili kolemelka. \p \v 13 Nakolo pa telimuni mele tepa mona lenjilimoma pali ulumanga puluma pára lemo. \v 14 Pa telimuni melte tepa mona lenjilimo kinie kanu melema kepe pa telemo akumunge melemanga puluma pára lemo. Akumu pilku konana tenga ungu te toringi kanumu. Akumu i sipe: \q1 “Yambo uru pelimu, nu ola moloyo. \q1 Lomboroko ola moloyo. \q1 Aku teni kinie \q1 Kirasini nu molonine pa tenjimbe.”.* \m nilimo. \p \v 15 Akumunge ene teko molonge mele kanoko konjiku molai! Ene yambo pilipe konginjili naa peli yamboma mele naa andangi. Pilipe konginjili peli yamboma andoko molangi. \v 16 Kinié molkomele walema yambomane teko kenjilimele kenjingí walema akumunge ene pilipe konginjili peli yamboma andoko molkolie, ulu peangama tenge enama wendo wendo ombá kinie ‘Popenge tepo naa temolo kinie ulu marene omba pipi simbe kene popenge tepo teamili.’ ningu kanu ulu peangama sumbi siku teangi. \v 17 Akumunge, ulu lawa teli uluma naa teangi. Ailimuni “Ene teai.” nilimo mele pilku konjikulie aku siku teangi.* \p \v 18 No aisili nongo kekelepa naa tangi. Aku tenge kinie ene eneno tepa kenjimbe uluma tenge kene aku naa teai. Aku tenge kinie keri. ⸤Pulu Yemonga⸥ Minimu enenga konopuna ‘molopa kapola tepili.’ niengi. Aku siku ningí kinie peanga. \v 19 ⸤Minimu enenga konopuna molopa tepili⸥ ene eneno anju yando ⸤Pulu Yemonga⸥ yamboma kinie ‘ungu niemili.’ ningulie Pulu Yemonga bokuna molemo konanama kinie, ene maku toko konana nilimele konanama kinie, Minimuni enenga konopuna nimbé pilingí konanama kinie, ningu; ‘Ailimu kapi niemili.’ ningu kerena kepe konopuni kepe konana ningu;* \v 20 olionga Aili Yesusi Kirasi ⸤enenga nimbe tenjirimumunge⸥ imbi lelko* alieli Lapa Pulu Yemondo melemanga pali “Ange” niengi. \p \v 21 ‘Kirasi yu olionga Ye Nomi Ailimu.’ ningu yunge ungumu liku ai siku molkolie anju yando ⸤Pulu Yemonga⸥ yambomanga unguma kepe taka lelko pilku liku molangi.* \p \v 22 Ene ambomane Ailimunge ungumu taka lelko pilku liku molemele mele enenga yemanga unguma taka lelko pilku liku molangi. \v 23 Kirasi yu yunge yambo talapemonga Lipe Taponjipe Mindili Nolemelka Aulkena Wendo Lili Yemo molopa,* kanu yambo talapemo yunge kangimu yu kangimunge pengemo molopa yunge kangimu nokolemo,** aku sipe yema ene ambomanga pengema akumunge ambomane aku siku teangi. \v 24 Kirasinge yambo talapemone ‘Kirasi nanga Ailimuni na nokolemo.’ nimbe yunge ungumu taka lepa pilipe lipe molemo mele ambomane aku siku enenga yema ‘Olio nokangi.’ ningu enenga unguma pali alieli pilku liku molangi. \p \v 25 Ene yema, Kirasini yunge yambo talapemo paa konopu monjipelie yunge kolo wangopa kolonjirimu aku siku mele enenga amboma konopu monjengi. \v 26 ‘Yunge yambo talapemo Pulu Yemonga talape yunge manjipe kene kake telimu molopili.’ nimbe Kirasini yunge kolo wangopa kolonjipe, yunge ungumuni kanu yambo talapemo kulumiye torumu. \v 27 ‘Yunge yambo talapemo yunge kangimu’ nimbe ‘kalaro te naa molopa ereli te naa tepa, aku sipe telu kepe naa tepa, kangi paa kake telimu angilipe Pulu Yemone kanopa keri kanomba melte naa angilipili nane nanu nanga ambo paa peangamo* na nanu liembo.’ nimbe aku sipe terimu. \p \v 28 Aku siku yemane enenga kangime konopu monjikulie nokolemele mele enenga amboma konopu monjingí kinie papu. Ye tene yunge ambomo konopu monjilimo akumu yu yuyu konopu monjilimo. \v 29 Yambo tene yunge kangimu kanopa keri kanopa naa nokopa konjilimoye? Kirasini yunge yambo talapemo nokopa konjilimo mele aku sipe yambo tene yunge kangimu nokolemo kanumu. \v 30 Olio Kirasinge kimbu ki mongo melema molemolona* ⸤olio yunge yambo talapemo aku sipe nokopa konjilimo⸥. \v 31 ⸤‘Ye tene yunge ambomo konopu monjilimo akumu yunge kangimu konopu monjilimo.’ nikiru⸥* akumunge pulumu Pulu Yemonga bokuna i sipe ungu te molemo: \q1 “⸤Pulu Yemone ambomo kinie yemo kinie \q1 aku sipe terimumunge⸥ \q1 ye tene anumu lapatolo mundupe kelepa \q1 yunge ambomo kinie pekolo \q1 elte kangi telumu mele molongele.”.** \m nimbe molemo kanumu. \v 32 Aku ungumunge ungu pulu tondolo te lopi mele telemo. Nane pilkiru, ‘Kirasi kinie yunge yambo talapemo* kinie akutolondo nirimu.’ konopu lekero. \v 33 Nakolo aku ungumunge sumbi sipe ungu pulu te enenga pelemola. Ene yema yu mele mele konopu monjilimele mele enenga amboma aku siku konopu monjengi. Ambomane enenga yema ningí unguma liku ai siku ene teko konjiku molangi. \c 6 \p \v 1 Ambolangoma, Pulu Yemone “Anupili lapalini ene nokangi.” nilimo kene aminieli lanielinge unguma pilku tenge panjiku teangi. Aku tenge kinie papu. \v 2 Pulu Yemone ou ungu mane sirimu bokuna molemo mele i sipe: \q1 “Aminieli lanieli kinie teko konjiku \q1 enenga unguma pilku liku teangi.”.* \m nilimo kanumu. Nakolo ungu mane lupema we sirimu mele imu aku sipe we naa sirimu. I ungu manemo sipelie “Aku tenge kinie nane tembo.” nimbe, nimbe panjirimu mele i sipe: \m \v 3 “Ene ‘Ma koleana molopo konjipu, \q1 ponie aisili konde molamili.’ ningu aku teangi.”.* \m nimbe aku sipe olandopa nimbe panjirimu. \p \v 4 Ambolangomanga lapali, enenga ambolangoma teko mumindili naa konjengi. Ene Ailimunge unguma mane siku nokoko konjengi. \p \v 5 Kongono we tenjili kendemande yamboma,* ene enenga kongono nokolemele mana yemane ningí ungumu liku ai siku pipili kolko teangi. Ene konopu talo tepa pepili enenga kongono nokoli yemanga kongono naa tenjengi. Enene Kirasinge ungumu pilku liku telemele mele aku siku kongono nokoli yemanga unguma pilku liku teangi. \v 6 Enenga kongono nokoli yemane “Teai.” nilimele mele kanoko molangi ‘Tenge panjipu temolo kinie kapi ningí.’ ningu aku siku mindi ningu pilkulie unguma tenge panjiku naa teangi. Enene ‘Kirasinge kendemande yamboma molopo yunge kongono tenjilimolo.’ ningu pilku aku siku mele enenga kongono nokoli yemanga kongonoma tenjingindu ‘Pulu Yemonga kongonoma’ konopuni pilkulie kongonoma tondolo munduku tenjengi. \v 7 ‘Yambomanga kongono mindi tenjikimulu kene uluri molo.’ ningu kongono nokoli yemanga kongonoma naa tenjengi. Kongono nokoli yemanga kongono kanumu Ailimunge kongono tenjilimelka mele aku siku kongono nokoli ye kanumanga kongonoma konopu peanga pepili toyo toko tenjengi. \v 8 ‘Ailimuni kongono tenjilimele yamboma kepe, we molemele yamboma kepe pali teko konjingí mele kanopalie mele kalomba.’ ningu pilkulie enenga kongono nokoli yemanga kongonoma aku siku tondolo munduku tenjengi. \p \v 9 Kongono nokoli yema, enene aku siku kongono we tenjili kendemande yamboma teko konjengila. Mulu koleana molemo yemo yu kendemande yamboma kinie nokoli yema kinie enenga pali Nokoli Yemo. ‘Yuni yambomanga imbime kanopalie ene naa apurulimo.’ ningu pilkulie enene enenga kongono we tenjili kendemande yamboma teko mini wale naa mundunjengi. \p \v 10 Kinié ungu te kamu niembo: ‘Olio enge olandopa olandopa nipili molamili.’ ningu Ailimu kinie tapu toko molko ‘yunge enge aili tepa pelimu olio liemili sipili.’ ningu molayo. \v 11 ‘⸤Kurumanga nomi⸥ depelemone* uluma kolo topa tepa olio kondi tolemo kene enge nimbu angiliemili.’ ningu ene Pulu Yemone opa teli mulu wambale silimoma pali liku pakoko molayo. \v 12 ⸤Mimi siku piliei.⸥ Olio mana yambo mongone kanolemoloma kinie opa naa telemolo. Melema nokongendo tondolo pelemo kuruma kinie, namba molopa kolea lupe lupe nokolemele kuruma kinie, i ⸤mulu ma naa pora nilimo⸥ wale sumbulu tolime ma koleana nokolemele kuruma kinie, muluna ola molemele kuruma kinie,* akuma kinie opa tepo molemolo. \v 13 Akumunge Pulu Yemone opa teli mele silimoma pali liku pakoko ambolko molayo.* Aku tenge kinie umbuni walema wendo ombá kinie ene manda enge ningu angilku opa kapola tenge. Kanu kinie wale mare opa welea pora naa nimbe opa touma welea toko manie naa mundukulie we naa molko opa tapu tengendo enge ningu angiliengila. \p \v 14 Akumunge ‘Olio topa manie naa mundupili. Enge nimbu angiliemili.’ ningu ungu sikema kako toko, ulu sumbi nilime kapane teli wale pakoli mele luwikundu pakoko, \v 15 yamboma Pulu Yemo kinie kapola kapola molonge temane peangamo toko siliku andonge kimbu sume monjeyo. \v 16 Aku melema pakokolie, ⸤‘Pulu Yemo sike. Yesusi Kirasi sike. ‘Nanga’ nimbe tenjirimumu⸥ sike.’ ningu tondolo munduku pilili ulumu* ‘enenga kune tapiyemo.’ ningu liku alieli ambolko molangi. Aku kune tapiyemone ulu kerimenga pali ulu pulumu pelemo ⸤kuru⸥ muni** mera tepe nomba pelimene ene tomba kinie tepemo manda toko ku mundungí. \v 17 Pulu Yemone yamboma lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie pea molko konjingí aulkena lipe monjilimo wanie kapane telimu liku pakoko, Minimunge opa teli lou pulsemo liku ambolangi. Lou pulse akumu Pulu Yemonga ungumu.* \p \v 18 Minimuni ene tondolo simbemone alieli Pulu Yemo kinie ungu niengi. Ene molongena ulu lupe lupema pali wendo ombá kinie Pulu Yemo kinie ungu lupe lupe ningu mawa teangi. ‘Yuni yunge yamboma lipe taponjipili.’ ningu tangoli kepe ipulueli kepe alieli mimi siku pilku kanoko koro naa molko Pulu Yemo enenga mawa tenjiku molangi. \v 19 ‘Pulu Yemone na lipe taponjipili.’ ningu nanga kepe yu mawa tenjikulie, ‘Na yamboma ungu nimbu simbu tembo kinie na mini wale naa mundupu yamboma pipili naa kolopo temane peangamonga ungu pulu lopi tepa pelemoma sumbi sipu nimbu para siembo kene Pulu Yemone nanga kerena omba molopa ungumu nimbe sipili.’ niengi. \v 20 Kanu temane peangamo nando ‘Toko sipui.’ nimbe Pulu Yemone lipe mundurumuna andopo topo siliomonga na ka ulkena pelio. ‘Kanu temane peangamo Ailimuni nando ‘toko siliku andoi.’ nimbe kongono sirimu kene na yamboma pipili naa kolopo nimbu siembo.’ ningu Pulu Yemo mawa tenjengi.* \p \v 21 ⸤Ungu ninduma pora nikimu.⸥ Na kongono tepo, ungu nimbu, konopuni pilipu, molio mele ye Tikikasini ene molemelena omba nimbe simbe. Tikikasi yu nanga konopu monjilio angenumu, Ailimunge kongonomo tondolo mundupe lipe taponjipe telemo yemone na molio mele nimbe simbe. \v 22 ‘ ‘Ene konopu wayongo siku molangi.’ nimbe olio molemolo mele ene nimbe sipili.’ nimbu* ene molemelena yu lipu mundukuru. \p \v 23 Lapa Pulu Yemo kinie Aili Yesusi Kirasitolone ‘Ene Kirasinge yamboma konopu pe nipili molko, anju yando yamboma konopu monjiku, ‘Eltene sike olio teko konjingilí.’ ningu tondolo munduku pilku molangi.’ niengili. \v 24 Yambo olionga Aili Yesusi Kirasi konopu monjilimele mele siye naa kolko yu konopu monjiku mindi molemele yamboma ⸤Pulu Yemone⸥ we kondo kolopa molopili molangi. \p ⸤Aku pea nikiru.⸥