\id 2TI - Pe-Timoti#+#No-Penge Nomi Ka#+#final 4/11/94 \h PE TIMOTI \toc1 PE TIMOTI Pollone Ye TIMOTI Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \toc2 PE TIMOTI \mt1 PE TIMOTI \mt2 Pollone Ye TIMOTI Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \ip \it Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare\it* \ip \it Pollo kinie Timotitolonga ungu pulu mare bokumunge yakondo gomo 714 kinie gomo 1052 kinie molemo.\it* \ip \it Pilipe konginjili yambo marene pilkulie ‘Ye Niro, Romo Gapomano Ye Paa Aili Kumbine molorumu kinie Pollo wale talo siku Romo ka siringi, ka ulkena pepa i pepámo torumu.’ ningu pilimele. Yu kolea aili Romo ou kumbi lelko ka siringi kinie we ulke tenga perimu (Lipe Mundurumu Yema 28:30) nakolo pe yu ka siringi kinie yu ka ulke suluminia keri tenga panjiringi. ‘Kolea akumu no molopa ali tepa pa aili tepa naa teli koleamo.’ ningu pilimele. I pepána 4:13 kanani. Aku suluminia kerine pepalie i pepámo torumunje.\it* \ip \it Ka ulke nokoli yemane Pollo nokoko naa konjiringi. Yunge pulu lemo yamboma naa la moloringi. Yu ‘Nondopo kamu kolombo.’ nimbe pilirimula. Akumunge inie 1:16, 2:9, 1:15,17, 4:6-8 kanani.\it* \ip \it ‘Timoti kolea aili Epesasi molopili Pollone i pepámo topa sirimu.’ ningu pilimele.\it* \ip \it Timoti yu kinie pea kongono andoko teringilimunge Pollone ‘Yu ulu peangama tepa molopili.’ nimbe i pepámo topa sirimu. ‘Yambomane yu umbuni siku mindili singí kinie kepe Pulu Yemonga kongonomo mundupe naa kelepa tondolo mundupe tepa molopili.’ nimbe i pepámo topa sirimu. “Yambomane kolo toko kondi tonge kinie komu tenjiku naa pilieni! Aku siku ungu nilimelema pilimele yamboma enenga Pulu Yemo tondolo munduku pilimele mele munduku kelemele.” nirimula.\it* \ip \it Pe Timoti 1:14 kinie Ou Timoti 6:20 kinie Pollone Timotindu “Temane peangamo nokoko konji!” nirimu. Akumundu Pe Timoti 2:1,2; 3:8,10-12,14-16; 4:1-8,17 ungu mare molemola.\it* \ip \it Ungu pulu te: Ou Timoti kinie Pe Timoti kinie Taitasi kinie ungu aisili telu sipe molemo mele i sipe: Ou Timoti 3:2-5 tapu yema molonge mele ungu te Taitasi 1:6-9 molopa, Ou Timoti 1:4 mele Taitasi 1:14 molopa, Ou Timoti 4:12 mele Taitasi 2:15 kinie 2:6 kinie molopa, opa temolo ulumu kinie keru kuru lipu lkisimulú ulumutolo Pe Timoti 4:7, 2:5 mele ungu mare Ou Timoti 1:18-19 kinie 6:12 kinie molemo. Aku kene pepá yepoko peama liku tere lelko mimi siku kanonu liemo papu.\it* \ip \it Ya ungu pulumu pora nikimu.\it* \c 1 \p \v 1 Na Pollo, Pulu Yemone na mako torumuna Kirasi Yesusini “Nanga kongonomo tenjipui.” nimbe lipe mundurumu yemo* molio. ‘Kirasi Yesusi kinie pea tapu toko molemele yamboma konde molko konjiku mindi pungí mele** ungumu andopa yamboma nimbe sipili.’ nimbe Pulu Yemone na mako torumu. \p \v 2 Nane Timoti nu nanga malo konopu monjiliomo i pepámo topo sikiru. \p Lapa Pulu Yemo kinie olionga Ailimu Kirasi Yesusitolone* nu we kondo kolko teko konjikulu, nuni walse walse ulu mare teko kenjini kinie nu kondo kolkolo “Mindili nani.” naa ningulu, ‘Nu konopu pe nipili taka lelko molani.’ niengili. \p \v 3 Nanga anda kolepalimene Pulu Yemonga ungu manema pilku liku teringi mele na aku sipu ulu telioma konopuni pilipulie ‘Te tepo kenjikiru.’ nimbu naa pilio. Telio mele Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo.’ nimbu pilio. Aku kongono tenjilio Pulu Yemo kinie tangoli kepe ipulueli kepe ungu nimbu mawa tepo molopo, nuni teko moleno mele pilipu nunge mawa tenjipulie, yu kinie “Ange.” nilio. \v 4 Nu ou kola terinu mele altopo pilipulie ‘Na konopu aili tepo siembo. Nu kanamboa!’ konopu lelio. \v 5 Nu moleno mele pilipulie, nu Pulu Yemonga ungumu ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilino mele altopo pilio. ‘Tondolo munduku pilino mele kolo te naa toleno.’ nimbu pilkiru. Nu tondolo munduku pilino mele bami LLoisi kinie aminie Yunisitolo* ou piliringili. ‘Elte piliringili mele nu aku siku pilino.’ nimbu pilipulie ⸤Pulu Yemo kinie “Ange.” nilio⸥. \v 6 Nu aku siku pilku moleno mele pilipulie, nane nu ambolorundu kinie* Pulu Yemone nu tondolo te we sirimu akumu yambomane ‘Tepe tondolo aili tepa nopili.’ ningu popo tolemele mele nu aku siku ‘Pulu Yemone tondolo sirimumu enge paa olandopa nipili.’ ningu aku tondolomone ‘nu alieli enge ningu kongono teani.’ nimbu nikiru. \v 7 Pulu Yemone olio pipili kololi ulu pulumu naa sirimu.* Tondolo puli ulu pulumu** kinie, konopu monjili ulu pulumu kinie, olio oliolio nokopo konjimulú ulu pulumu sirimu kene ⸤aku siku kongono teani⸥. \p \v 8 Akumunge olionga Ailimunge ungumu ⸤yamboma⸥ ningu sinindu ⸤‘Aku tembo kinie na mindili siku tongenje.’ ningu⸥ mini wale naa mundeni. Na yunge kongono tenjiliomonga ka ulkena pelio akumu nu ⸤‘Aku siku ka singínje.’ ningu⸥ mini wale naa mundeni. ‘Na temane peangamo topo simbu kinie Pollo mindili silimele mindili nolemo mele na aku sipu mindili síngi mindili nondu liemo uluri molo.’ ningu kongono teani. Pe sike mindili síngi mindili nonu liemo Pulu Yemone nu tondolo silimomone nu tondolo munduku moloni. \v 9 ‘Tondolo mundupu molamili.’ nimbe tondolo silimo Pulu Ye akumu olio lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie pea molopo konjimulú aulkena lipe monjipe,* olio mako topa ‘Yunge yambo kake telime molangi wai.’ nirimu Pulu Yemo. Olio aku sipe lipe taponjipe mako torumu olione oliolio ulu te terimulumunge kanopalie aku sipe naa tenjirimu. Yuni yuyu olio temolo mele pilipe mako topa olio we kondo kolopalie olio ‘Wai.’ nimbe lipe taponjirimu. Paa koronga ou yuyu molopalie yuni ‘Kirasi Yesusini olionga nimbe tenjimbemonga olio we kondo kolopo ⸤lipu taponjimbu⸥.’ nirimu, \v 10 nakolo kinié olionga Lipe Taponjipe Mindili Nolemelka Aulkena Wendo Lili Ye Kirasi Yesusi* mana omba olionga nimbe tenjirumumunge Pulu Yemone olio we kondo kolemo mele mona wendo orumu. Lipe Taponjili Ye Kirasi Yesusini kololi ulumu kamu topa manie mundupe,** yunge temane peangamo ⸤‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele ulumu⸥ ni naa kolopa konde molopa mindi puli ulu pulumu limulú aulkemo wendo omba mona lerimu. \p \v 11 Kanu temane peangamonga Pulu Yemone na ⸤Pollo⸥ mako topalie, ‘I temane peangamo andoko ningu siku, Kirasini lipe mundurumu ye te molko, yunge ungumu yamboma mane sini yemo molani.’ nirimu.* \v 12 Na aku sipu kongono teliomonga na aku siku mindili silimele mindili nolio. Nakolo na ‘Sike.’ nimbu tondolo mundupu pilio* yemo tepa molemo mele pilipulie, na temane peangamo ‘Sike.’ nimbu tondolo mundupu pilio ulumu kinie, yunge kongono sirimu teliomo kinie, yuni mimi sipe nokombamonga keri naa lepa we lepa mindi pupili mulu matolo pora nimbé walemo wendo ombámonga pilipulie na pipili kolopo konopu umbuni pepili naa molio. \p \v 13 ⸤Timoti⸥ nu Kirasi Yesusini lipe taponjimbe kinie nuni ‘Yu sike.’ ningu pilino mele tondolo munduku pilku, Yesusi kinie yamboma kinie konopu monjikulie nane unguma nu nimbu sipu, mane sipu, nirindu pilirinu mele mimi siku pilkulie aku siku mindi manda lelko yamboma mane sieni. \v 14 Pulu Yemone nu temane peangamonga kongono sirimu akumu ‘Mele paa peangamo. Kou olandopa pulimo melte mele.’ ningu nokoko konjeni. Olionga konopuna Mini Kake Teli molemomone nu enge simbemone aku kongonomo mimi siku nokani. \p \v 15 Esia poropinji ⸤nu moleno⸥ koleana molemele ⸤Kirasinge⸥ yamboma pali na munduku keleringi mele nu pilino. Kanu yambomanga Pikillusi kinie Emekenesitolone na munduku keleringilila. \p \v 16 Ye Onesiporasi* na ka ulkena perindu kinie pipili naa kolopa, ‘Na konopu wayongo sipili molambo.’ nimbe wale aisili lipe taponjirimumunge Ailimuni yu kinie yunge yamboma kinie kondo kolopa lipe taponjipili. \v 17 ⸤Na ka ulkena perindu kinie yuni na pipili naa kolorumu nikiru akumunge ungu te niembo:⸥ Yu kolea aili Romo ombalie na mindili sipe koropa pe na molorunduna omba kanopa lenjirimu. \v 18 Kote walemo wendo ombá kinie Ailimuni yu kondo kolopa tepa konjipili. Na kolea aili Epesasi molorundu kinie kepe yuni na wale aisili lipe taponjirimu mele ⸤Timoti⸥ nu pilino kanumu. \c 2 \p \v 1 Nanga kangomo, ⸤‘Pulu Yemone nu kongono sirimu akumu mimi siku nokani.’ nikiru⸥* akumunge, Kirasi Yesusinge we kondo kololi ulumuni nu tepa tondolo mundunjipili. \v 2 Kanu kinie yambo aisili pilku molangi nane nu nimbu sirindu ungu kanuma Kirasinge ungumu nokoko konjilimele yema, yamboma manda mane siku konjingí ye mare ningu sieni. \m \v 3 ‘Kirasi Yesusinge opa teli ami ye peangamo molio.’ ningu na mindili nolio mele mindili noni kinie ‘Uluri molo.’ ningu tondolo munduku molani. \v 4 Ye te opa teli ami ye te molopalie, yu we kongono lupe lupema konopuni naa pilipe, yunge opa teli ye ailimuni ‘yu telemo mele kanopa peanga kanopili.’ nimbe aku kongonomo mindi tondolo mundupe pilipe molemo. \m \v 5 Aku sipela, yambo te yambo mare kinie pea keru kuru liku aulke lkisilimele yambomo yu ‘Lkisembo.’ nimbe keru kuru liku lkisili ungu manema pilipelie lkisilimo. Ungu manema naa pilipelie lkisimu liemo yu keru kuru lipe lkisilimomonga mele kaloli te naa limo. \m \v 6 ⸤Aku sipela,⸥ yambo tene ponie mindili sipe tepa nokopa konjilimo yambomone kumbi lepa langi aisili peangama paa limbe. \m \v 7 Ya ⸤nundu⸥ nikiru ungumunge puluma Ailimuni* nu lipe ora simbe kene nikiru mele paa mimi siku pilku moloi. \p \v 8 Yesusi, Pulu Yemone mako torumu ye nomi Kirasimu, yu ⸤ye nomi kingi⸥ Depisini kalopa lirimu yemo,* kolopalie lomboropa ola molorumu mele temane peangamo topo silio, aku yemo ⸤molemo mele⸥ konopu kimbu siku molani. \v 9 Kanu temane peangamo nane topo silipu andoliomonga yambomane ‘Na Gapomano ungu manema pulue topa tepa kenjili yemo.’ ningu na umbuni aisili siku ka silimele mindili nolio nakolo Pulu Yemonga ungumu ka manda naa silimele. \v 10 Akumunge, ‘Pulu Yemone “Nanga yamboma molangi.” nimbe mako torumu yamboma kepe Kirasi Yesusi ‘Sike’ ningu tondolo munduku yu pea tapu toko molemelemonga pe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie pea molko konjingí aulkena lipe monjipili.’.* nimbu na alieli enenga nimbu mindili aisili noliomo ‘Uluri molo.’ nimbu taka lepo mindili nombo molio. \p \v 11 Ungu te, akumu paa sike manie naa pumbemonga olione ‘Aku ungumu sike.’ nimbu manda tondolo mundupu pilimolo ungu te, akumu i sipe: \q1 ‘Kirasi kinie pea kolomulu liemo* \q1 yu konde molomba mele \q1 olio yu kinie pea konde molomolo; \m \v 12 Olio mindili nomolo kinie \q1 tondolo mundupu molopo siye naa kolomulu liemo \q1 olio yu kinie pea ye nomi kingime molopo \q1 melema nokomolo;* \q1 olione ⸤yambomando⸥ “Yesusi yu \q1 kanopo imbi naa silimolo. \q1 Yunge yamboma naa molemolo.” nímulu liemo \q1 yuni ⸤Lapando⸥ “I yamboma \q1 na kanopo imbi naa silio. \q1 Ene nanga yamboma molo.” nimbéla.** \m \v 13 Yuni yunge unguma alowa naa telemomonga \q1 ⸤olio ou ‘Yu sike. Yunge ungumu sike.’ nimbulie \q1 pe konopu alowa tepo⸥ ‘Yu sike molo. \q1 Yunge ungumu sike molo.’ nímulu liemo* \q1 yuni nilimo mele sike wendo olemo ombá.’.** \m ⸤ungu akuma nimbe molemo mele paa sike.⸥ \p \v 14 ⸤Timoti,⸥ ‘Aku unguma yamboma alieli pilku molangi.’ ningu alieli ningu sieni. ‘Pulu Yemo pilku moloi.’ ningu yu walsikulie yambomando i siku nieni: “Ene naa lipe taponjipe, kerepali ningí ungumuni pilku molonge yamboma ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele mele topa manie mundulimo ungu lupe lupema kerepali naa ningu molangi.” niyo. \v 15 ‘Pulu Yemone na kanopa peanga kanomba mele molambo. Yunge kumbikerena pipili naa kolopo molambo.’ ningu yu kanopa peanga kanomba kongonoma mindi tondolo munduku teko molko, aku ungu sikemanga puluma mimi siku pilku sumbi siku mane silino yemo molani. \v 16 Mana we ungu lupe lupe nilimelema, Pulu Yemone pilipe keri pilimo unguma, naa pilku bulu sieni.* Aku unguma pilkulie telemele yamboma Pulu Yemonga unguma bulu siku yu kanopa keri kanolemo uluma telemele mele pe aku sikula olandopa teko mololiku pungí kene ⸤paa komu naa tenjiku molani⸥. \v 17 Kanu mane silimele unguma ereli kanga telemo mele telemo. Ereli kanga mele tepalie pe kamu ai lepa kangi aisili nomba purupe lkupendi topa pe kangi pali kamu topa konjilimo mele kanu mane silimele unguma anju anju pupe ‘Yamboma molko kenjengi!’ nilimo.* Aku ungu mane silimele yemanga ye talo Ameniyasi kinie Pallitasitolo molembele. \v 18 Kanu yetolone ungu sikema munduku kelkolo lou lembele. Eltene ningilindu: “Olio koronga lomboropo ola molorumulumunge pe kangi pali lomboropo ola naa molomolo.”* nilimbele ungumuni yambo marene ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele mele teko embambo silimbelemonga enenga ‘Sike.’ ningu pilimele ulumu manie pulimo.** \v 19 Sike nakolo ulke simu te ye tondolo tene polemo kinie we tondolo mundupe angilimo mele, Pulu Yemo ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimelemonga ungu pulumu tondolo pupe, pora naa nilimo. Aku ulke simu melemonga ola imbi te molemo, akumu i sipe: \q1 “Ailimu yunge yamboma kanopa imbi silimo.”* \m nimbe molopa, \q1 “Yambo marene ‘Ailimu yu nanga Pulu Yemo.’ \q1 nilimele yambomane ulu kerime pali \q1 munduku keleangi.” \m nimbe molemola. \p \v 20 Ulke aili tenga mingi kou gollone telime kinie kou sillipane telime kinie lepa, mingi unjuni telime kinie mane telime kinie lemola. Ou nikiru mingime kou mone olandopa pulimomane kongono olandopa peangama teko, mingi pe nikiru kou mone layetolo mele pulimo wemane we kongonoma telemele. Mingi lupe lupema aku sipe lemo. \v 21 Yambo tene ya yambo ningu kenjilimele ye keri nikiruma mundupe kelemu liemo yu Pulu Yemonga mingi manjipe molopa, yunge mingi kake teli paa peanga te molopalie, yuni kongono peangama manda tembando molombamonga yunge nokoli yemone yu ⸤mingi paa peangamo mele⸥ kongono peangama manda simbe. \p \v 22 ⸤Sike nu kango yemo* nakolo⸥ kango yemane waka kolko konopu siku telemele ulu pulu kerime ‘Aku sipu paa naa teambo.’ ningu popenge teko liku bulu siku kowa pukulie ulu peangama mindi konopu kimbu siku teko molani. Ulu sumbi nilime kinie, tondolo munduku pilili uluma** kinie, konopu monjili uluma kinie, yamboma kinie taka lelko mololi uluma kinie, ‘Aku uluma mindi paa tepo molambo.’ ningu konopu kimbu siku molani. Yambo mare molko konjiku paa sike Ailimunge yamboma mindi molemele yamboma kinie aku siku uluma teko molani.*** \v 23 Konopu naa pelemo yemane aroma toko ‘Anju yando kerepali niemili.’ nilimele yemanga unguma ‘Paa naa pilimbu.’ ningu bulu sieni. Ungu kanuma pilku nilimele yamboma kinie, ungu kanuma ningu silimele yamboma kinie, ungu kanumane ‘Irinele teko opanale teangi.’ nimbe perelemo mele nu pilino. \p \v 24 Ailimunge kongono tenjili kendemande yambomone mumindili kolopa ‘Kerepali niemili.’ nimbé kinie kapola naa temba. Yuni i sipe tepili: Yu yamboma kondo kolopa lipe taponjipe, unguma sumbi sipe mane simbe tondolomo peli yemo molopa, yambomane yu kinie mumindili kolko teko kenjingí kinie pundu naa topa siye kolopa, \v 25 yu uluma tepa ungu nimbe silimo mele kanoko keri kanoko yu toko manie mundungí tenge yamboma teko kenjilimele mele nimbe para simbendo taka lepa mane sipili. Yuni aku temba kinie Pulu Yemone kanu yamboma lipe taponjipe, konopu alowa teko, telemele mele pilku keri pilku munduku kelko ungu sikema tondolo munduku pilingí aulkemo akisinjimbenje. \v 26 ⸤Kanu kinie⸥ enenga umbu konopu altopa pepa pilipe konginjili pemba kinie ou ⸤kurumanga nomi⸥ depelemone* ‘Yunge yamboma molko yunge kongonoma tenjengi.’ nimbe kondi ka tepa ka sirimu ka ulkena mele peringi ka ulkemo munduku kelko ulsu puku konopu peanga pepili kapola molonge. \c 3 \p \v 1 ⸤Kanu yema Setene munduku kelko altoko umbu konopu pepili molongenje⸥* nakolo ⸤kinié umbuni wendo olemomando⸥ nu i ungumu paa pilku molani: Walema pora nimbé temba kinie** ulu umbuni aisili wendo ombá.*** \v 2 Kanu walemanga \m yambomane kou mone kinie \m ene eneno mindi konopu monjiku; \m enenga imbime ambolko ola liku kara puku; \m we yamboma marake teko iri toko; \m anupili lapalinge unguma liku ai naa siku, \m ⸤ulu peangamanga⸥ “Ange.” naa ningu; \m ‘ulu kake telime pilipu teamili.’ naa ningu; \m \v 3 yamboma kinie kondo naa kolko; \m yambomane ene teko kenjingí kinie siye naa kolko; \m ungu bulkundu ninjiku; \m enenga kangi nokoko naa konjikulie, \m we waka lemo uluma pilku, umbu konopu naa pepili \m konopuni ulu kerime mindi pilku teko; \m owa takarama konopu naa pelemo kinie teko kenjilimele \m mele enene yamboma aku siku teko kenjiku; \m ulu peangama kinie opa tou molko; \m \v 4 enene enenga angenupili yamboma ‘molko \m kenjengi!’ ningu enenga opa touma kondi toko; \m ulu mare tengendo ‘I ulumu tembo kinie \m tepo kenjimbunje.’ molo ‘I ulumu tembo kinie \m yambo te umbuni simbunje.’ ningu naa pilku \m sumbi siku walu we teko, \m ene eneno konopuni pilkulie \m ‘Olio ye imbi ola molemo yamboma.’ ningu pilku; \m enenga kangikundu konopu singí uluma konopu monjiku \m Pulu Yemone nilimo mele pilku tengendo \m konopu naa monjiku; \m \v 5 Pulu Yemonga uluma kangikundu mindi ⸤kolo toko⸥ tenge, konopuna sukundu ‘Pulu Yemonga tondolomone olio lipe naa taponjipili olio oliolio manda telemolo.’ ningu aku siku telemele. \m Aku siku teko molemele yema kinie teluna kongono teko naa molko enenga unguma naa pilku bulu sieni.* \p \v 6-7 Kanu yemanga marene ‘Ambo mare olionga unguma piliengi kondi tamili.’ ningu puku mane singíndu yambomanga ulke marenga taka lelko sukundu pukulie ningímuni, aku ulkemanga molemele ambo mare ⸤Pulu Yemonga⸥ unguma mimi siku naa pilku, konopuni pilkulie ‘Ulu pulu kerime tepo ambo kerime molemolo.’ ningu pilku, enenga konopu mimi sipe naa pelemo kinie ulu lupe lupema tengendo konopu siku walu teko, yemane pali mane silimele unguma alieli komuni pilimele nakolo ungu sikema mindi mimi siku naa pilku limele ambo kanuma kondi tonge kinie kanu amboma enenga ungu ⸤kolo toli⸥ me pilku lingí. \v 8 Ou ye Janesi kinie Jambirisitolone ‘Mosisinge ungu nikimuma kolo tokomo. Isipi ye nomi kingimu naa pilipili.’ ningulu Mosisinge unguma kinie opa tou moloringili mele* teko kenjilimele ye kinié nikirumane kepe aku siku ‘yamboma ungu sikema naa piliengi!’ ningu ene ungu sikema kinie opa tou molemele. Ene konopu paa kerime pepili molkolie konopuna kolo toli unguma mindi pilku, ungu sikema mane singí ulu pulu te naa pepili molemelemonga enenga tondolo munduku pilimele ulumu paa lupe. \v 9 Nakolo ungu sikema kinie opa tou molemele yemane tenge mele yambomane pali kanokolie ningímuni, kanu yema kekelepa mele toko tenge mele sumbi siku kanongemonga ene teko kenjilimele mele tondolo aili tepa olandopa naa pumbe. Ou ye ⸤Janesi kinie Jambirisi⸥ tolone teringili mele tondolo naa purumu mele aku sipe mele temba. \p \v 10 ⸤Enene aku telemele tenge⸥ nakolo ⸤Timoti⸥ nu ⸤na ulu lupe lupe peangama telio mele⸥ pilku moleno. \m Nane yambo ungu mane sirindu mele kinie, \m nanu uluma tepo molorundu mele kinie, \m na ulu terindumanga pulumu kinie, Kirasi ‘Sike’ nimbu \m tondolo mundupu pilirindu mele kinie, \m yamboma kinie kara naa pupu andiki tepo taka lepo \m molorundu mele kinie, \m yamboma konopu monjirindu mele kinie, \m yambomane na teko kenjiku mindili siringi kinie \m kongonoma mundupu naa kelepo \m tondolo mundupu terindu mele kinie, nu pilino. \m \v 11 Na kolea Andiyoko kinie Akoniamo kinie LLisira kinie ⸤aku taonomanga andopo Pulu Yemonga kongonomo tenjipu molorundu kinie⸥ na teko kenjiku mindili siku umbuni aisili siringi merindu mele nu pilino. Aku siku umbuni keri aisili siringi paa mindili norundu kanumu.* Nakolo Ailimuni** ‘Na isili ou naa kolambo.’ nimbe na lipe taponjirimu kinie kapola molorundu. \p \v 12 Ungu te paa sike pelemo akumu i sipe: Kirasi Yesusi kinie pea tapu toko molkolie ‘Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo uluma manjipu tepo molamili.’ ningu aku siku teko molonge yamboma pali we yambomane teko kenjiku mindili singí; \v 13 nakolo teko kenjiku, kolo toko ‘Ungu sikema nikimulu.’ ningu mane singí yema olandopa olandopa teko kenjiku molko kenjingí. Enene yamboma anju kolo toko mane singí kinie kanu ungumane topele topa ene kondi tombala, kanu kinie ene eneno kanu ungu koloma ‘Ungu sikema.’ ningu pilingíla. \p \v 14 Nakolo ⸤Timoti⸥ nu ungu sikema pilku likulie ‘Akumu paa sike.’ ningu tondolo munduku pilirinu unguma ⸤Kirasinge yambo peangamane⸥ nu kanu unguma mane siringi kene pilkulie ‘aku unguma ungu sikema.’ ningu pilku tondolo munduku pilino mele kamu mimi siku pilku konjiku molani. \v 15 Pulu Yemonga bokuna ungu molemomane Kirasi Yesusi ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele* yamboma Pulu Yemone lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe yu kinie molko konjingí aulkena lipe monjilimo mele** nimbe silimo unguma nu kango paa kangamo molkolie pulu monjiku pilirinu ⸤kene ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilino mele kamu mimi siku pilku konjiku molani⸥.*** \v 16 Pulu Yemonga bokuna molemo unguma pali Pulu Yemonga Minimuni nimbe sirimuna pilkulie toringi. Aku ungumane yamboma lipe taponjilimo mele i sipe: Aku ungumane olio ⸤Pulu Yemonga yamboma molomolo mele⸥ mane sipe, ⸤ulu pulu keri telemoloma ‘naa teamili.’ nimbe⸥ mane sipe, ⸤ulu pulu kerime mundupu kelepo molopo konjimulú mele⸥ mane sipe, ⸤Pulu Yemone “Teko molai.” nimbe, ulu sumbi nilime nimbe kanolemo uluma temolo mele⸥ mane silimo. \v 17 ‘Pulu Yemonga ⸤kongono tenjilimolo⸥ yamboma yunge kongonoma tenjimulúmanga pilipe konginjilime pepili kongono peangama sumbi sipu tepo konjimulúmunge tondoloma olio kinie pepili.’ nimbe ⸤olio aku sipe mane silimo⸥. \c 4 \p \v 1 ⸤Timoti,⸥ Pulu Yemo kinie Kirasi Yesusitolone yambo kondema kinie kololime kinie enenga kote pilingilí yetolo kanoko molangili Kirasi Yesusi omba mona molopa ye nomi kingi molopa melema nokombamonga* nane nundu i sipu tondolo mundupu nikiru: \m \v 2 ⸤Kirasinge⸥ unguma yamboma ningu sieni. \m Ningu sini kinie yamboma ungu pilingí kinie \m molo naa pilingí kinie kepe alieli \m unguma ningu siku munduku naa kelko, \m ‘Enenga ulu telemelema ‘Tepo kenjilimolo.’ ningu pilku \m konopu alowa teangi.’ ningu mane siku, \m ulu pulu keri telemelema naa teangi iri toko mane siku, \m ‘Ene Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo uluma teko \m konopu tondolo pupili molangi.’ ningu mane sieni. \m Ene mane sinindu alieli andiki teko taka lelko \m mimi siku mane sieni. \v 3 Yamboma ungu sikema ‘Naa pilimulú.’ ningu bulu siku komu pipi sikulie ningímuni, ene langi mele waka kolemele ungu konopu siku pilingí unguma mane singí ye aisili mako tonge walemo pe wendo ombá kene ⸤ungu sikema munduku naa kelko mane siku konjeni⸥. \v 4 Ene ungu sikemo bulu siku, kolo toko kange temane lupe lupe tongema mindi komu tenjiku pilku molonge kene ⸤ungu sikema munduku naa kelko mane siku konjeni⸥. \v 5 Nakolo nu, alieli umbu konopu pepili unguma mimi siku apuruku konjiku pilkulie, mindili te noni molo umbuni te nu kinie wendo omu liemo aku umbunime we mengo, ‘Yamboma temane peangamo paa pilku liku konopu alowa teangi.’ ningu toko siliku andoko, Pulu Yemone ‘Nu nanga kendemande yemo molani.’ nimbe kongono sirimuma pali teani. \p \v 6 ⸤Na nondopa wendo ombá mele pilipulie nu aku siku teani nikiru.⸥ Na, ou ⸤Isirele⸥ yambomane Pulu Yemo popo toko kongi melema kaloringi polomonga puluna Pulu Yemo popo toko no waene ondoko munduku yu siringi mele* kinié na kolombondo nanga kangimu Pulu Yemo popo topo simbu tekero. Na ma koleamo mundupu kelepo pumbu walemo nondopa wendo ombá tekemo.** \v 7 ⸤‘Mele peangama liembo.’ nimbu⸥ na tondolo mundupu keru kuru lipu lkisirindu.* ‘Lkisiku pangi.’ ningu owe toringine kamu pupu pora sikiru. ⸤Kirasinge⸥ unguma mundupu naa kelepo tondolo mundupu pilipu lkisirindu. \v 8 Aku sipu tepo molorundumunge kinié ⸤ulu telu mindi we pelemo.⸥ Owena kamu okoromonga na mele kalomba mele peangamo nosipe molemo,* kanu mele peangamo Ailimu, kote sumbi sipe pilimo yemone nando “Nu ye sumbi nilimu.” nimbé kanumu.** Na mindi molola. Yuni ⸤yambomanga kote pilipe apurumbe⸥ walemonga na kinie yu ombá mele ‘Paa kanamboa.’ ningu nokoko molemele yamboma kinie pea kanu mele peangamo simbe. \p \v 9-11 Dimasini* na mundupe kelepa purumu yemo yu mana uluma olandopa konopu monjipelie ulke kolea Tesallonaikando purumu. Ye Keresenje kolea Gallesia poropinji pupe, Taitasi* kolea Dallemesia disiriki** purumu. LLuku* mindi ya na kinie pea molembolo kene nu na moliona aulke te paa korokolie welea nondoko wani. Makone* na kongono manda lipe taponjipe temba kene yu opili liku mengo pea wangili. \v 12 ⸤Andi nu⸥ ulke kolea Epesasi ⸤molenona⸥ Tikikasi* “pui.” nimbu lipu mundurundu. \v 13 Oni kinie aulkena ongo ulke kolea Toroasi* ongolie, ali wale pakoli kinie boku mare kinie kongimenga kiluni teli bokuma kepe, Kapasinge ulkena nosirindu lemo akuma liku mengo wani. Kongimenga kiluni teli boku ⸤paa peanga, kou aili tepa puli⸥ me paa naa komu siku paa liku mengo wani. \p \v 14 Allekesanda,* kou kapane melema tepa mimi teli yemo, yuni na paa tepa kenjirimu. Yuni ⸤na kinie⸥ tepa kenjirimumunge Ailimuni yu pundu tomba. \v 15 Yuni olionga ungu nilimoloma paa konopu naa monjipe aku unguma kinie opa tou molopa ‘Manie pupili.’ nirimu kene ⸤nu aku sipe tepa kenjimbe kene⸥ yu mimi siku kanoko moloi! \p \v 16 Nanga kotemo pulu monjiku piliringi kinie yambo tene na kote terindu mele naa lipe taponjirimu. Enene pali na munduku keleringi. Pulu Yemone kanu yemane teko kenjiringimunge pundu naa topa siye kolopili. \v 17 ⸤Yema na munduku keleringi⸥ nakolo Ailimu na kinie tapu topa kotena angilipe na engemo sirimumunge kote koleana Juda yambo naa molko yambo lupema moloringi yamboma* na temane peangamo topo sirindu kinie kapola piliringi. Na kotena enge naa silkenje ‘Lopa posi llayonomane na toko nangi.’ nilimelka** nakolo Ailimuni ‘Na naa kolambo.’ nimbe lipe taponjirimuna ⸤ya ka ulkena⸥ we molio. \v 18 ‘Yu mindili nopili, tepo kenjemili.’ ningí walemanga pali Ailimuni* na lipe taponjipe wendo lipelie nimbemone, yu ye nomi kingimu molopa nokolemo** mulu koleana ‘Na kapola opili kene ou mana molopa konjipili.’ nimbé. Alieli yu kapi nimbu imbi ambolopo ola linjilipu mindi pamili. Aku sipe paa sike tepili. \p \v 19 Ambo Pirisilla kinie yunge menu Akuwillatolo* kinie, Onesiporasi** yunge yamboma kinie, “Pollone “Ene manda molemeleye?” nikimu.” ninjeni. \p \v 20 Ye Erasitasi* ulke kolea Korini we molemo. Toropimasi** kuru torumuna ulke kolea Maillitasi molopili mundupu kelepo orundu. \p \v 21 ‘Kolea ali telemo walema ou wendo naa opili na moliona wambo.’ ningu aulke te tondolo munduku korokolie wani. \p Yupullasi kinie Pudenje kinie LLainasi kinie* ⸤ambo⸥ Kollodia kinie ⸤olionga⸥ angenupilime ⸤Kirasinge⸥ yambomane pali “Nu manda molenoye?” nikimili. \p \v 22 Ailimu nunge minimu kinie molopili molani. \m Yuni ene we kondo kolopa molopili molangi. \p ⸤Aku pea nikiru.⸥