\id 2TH - Kala Nomi+Ka final 1/11/94 \h PE-TESALLONAIKA \toc1 PE-TESALLONAIKA Pollone TESALLONAIKA Yemboma Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \toc2 PE-TESALLONAIKA \mt1 PE-TESALLONAIKA \mt2 Pollone TESALLONAIKA Yemboma Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \ip \it I pepámonga ungu pulu mare inie yakondo gomo 1026 molemo, akune kanoko piliéni!\it* \c 1 \s1 Kolomongo Awili 1-2selo AWILIMUNGE WALEMO PE WENDO OMBA UNGU TE \s1 1:1-2 Pollone Pep mo Tombando Pulu Polopa Torumu Ungumu \p \v 1 Pollo kinie Saillasi kinie Timoti kinie olione \p eno Kirasinge yembo talape\f + \fr 1:1 \ft 4 bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.\f* kolea awili Tesallonaika molemelema \p ipepámo topo sikimulu. Pulu Yemo olio kinie eno kinie olionga pea Lapamo kinie, Awili Yesusi Kirasi\f + \fr 1:1 \ft bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”.\f* kinie, pea tapu toko molemele yemboma, pepá topo sikimulu. \p \v 2 Lapa Pulu Yemo kinie Awili Yesusi Kirasiselone eno we kondo kolkolo, ‘Eno konopu pe nipili taka liku molangi.’ niengili. \s1 1:3-12 Pollone Pulu Yemo Kinie “Ange.” Nimbe Kirasinge Tesallonaika Yembomanga Mawa Tenderimu Temanemo \s1 1:3-4 Kirasinge Tesallonaika Yemboma Kinie Umbunema Wendo Orumu Kinie Tondolo Munduku Moloringi Temane Te\f + \fr 1:3 \ft Ou-Tesallonaika 2:13-16.\f* \p \v 3 Angokeme, alieli eno nimbu pilipu konopu lipu mundupulie Pulu Yemo kinie “Ange.” nimolo mele mundupu siye kolomulu liemo keri. Eno ⸤Kirasi kinie yunge ungumu ‘Sike.’ ningu⸥ tondolo munduku pilimele mele olandopa olandopa tondolo munduku pilku, eno enono anjo yando konopu mondolemele mele olandopa pulimo akumunge alieli Pulu Yemo kinie “Ange.” nilimolo mele alieli aku sipu nimbu molomolo kinie papu. \v 4 Enone aku siku telemelemonga Pulu Yemonga yembo talape kolea lupe lupe molemelemanga andopo, eno kapi nimbu imbi lipu ola mundundupu, yembomane eno umbune silimele kinie eno mindili nolemele nalo tondolo munduku molko Kirasinge ungumu ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilieringi mele siye naa kolko, kinié kepe ‘Akumu sike.’ ningu tondolo munduku pilku molemele mele konopu sipu temane topo silimolo.\f + \fr 1:4 \ft Ou-Tesallonaika 1:9-10.\f* \s1 1:5-10 Pulu Yemone Yunge Ulu Sumbi Nilimuni Olio Yemboma Sumbi Sipe Apurulimo Ungu Te (1:3-12 pali kanani.) \p \v 5 Eno teko molemele mele kanopolie, ‘Pulu Yemone yemboma sumbi sipe apurulimo apurumbe.’ nimbu kanolemolo. ⸤Eno ulu aku sipema wendo olemo⸥ akumunge Pulu Yemone eno pilipe apurupe kondopalie Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo koleana\f + \fr 1:5 \ft bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.\f* manda “Kamu sukundu wangi.” nimbé mele lipe ora silimo. Kinié Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo talapena molemelemonga mindili nolemele kanumu. \v 6 Pulu Yemone yemboma sumbi sipe apurulimo, akumunge eno mindili silimele yemboma yuni ‘Mindili nangi.’ nimbe, \v 7 eno mindili nolemele yemboma kinie olio kinie pea ‘konopu waengo siku molangi.’ nimbé. Awili Yesusi yunge angello enge nilime kinie mulu koleamo mundupe siye kolopa tepe awili tepa nomba pembana omba mona angilimbe kinie iulumu wendo ombá. \v 8 ⸤Yu aku sipe ombalie⸥ Pulu Yemo naa pilku tapu toko naa molko, Awili Yesusinge temane peangamo pilku liku tenge panjiku naa telemele yemboma ⸤aku telemelemonga⸥ pundu tombando “Mindili nangi.” nimbé.\f + \fr 1:8 \ft Ipuru 10:30.\f* \v 9 Teko kenjilimelemonga pundu tomba mindili nonge mele isipe: Pulu Yemone “Awilimu molombana puku naa molko, yunge tondolo paa olandopamonga pa tondolo-tepa teline ongo naa molko, paa anjo pangi.” nimbe makoropa, eno kamu topa manie mundumbe, molko kenjiku mindi punge. \v 10 ‘Yunge yembo kake telimene yu kapi ningu, ‘yu sike’ ningu tondolo munduku pilimele\f + \fr 1:10 \ft bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.\f* yembomane yunge imbi liku ola mundundengi.’ nimbe ombá walemonga kanu ulume wendo ombá. Olione eno ungu nimbu sirimulume ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilieringimunge ⸤yu ombá kinie⸥ enone kepe pea yu kapi ningu imbi liku ola mundundungela. \s1 1:11-12 Pollo Keme Yemane ‘Kirasinge Tesallonaika Yemboma Tondolo Munduku Molangi.’ Ningu Pulu Yemo Mawa Tenderingi Ungu Te \p \v 11 Akumunge ‘Pulu Yemone “Eno nanga yemboma molangi waa.” nirimu-ne moloringi mele kinié eno kanopa peanga kanopa “‘Waa.” nirindu mele manie naa pupili.’ nipili.’\f + \fr 1:11 \ft Ou-Tesallonaika 2:12.\f* nimbu olione alieli Pulu Yemo kinie enonga nimbu mawa tendelemolo. ‘Yunge tondolomone eno ‘ulu peangama teamili.’ nilimele ulume ‘Sike teangi.’ nimbe lipe tapondopa, eno ‘Yu sike.’ ningu tondolo munduku pilkulie kongono telemele kongonoma ‘Peanga liepili. Teko kondangi.’ nipili.’ nimbu yu mawa tendelemolo. \v 12 ‘Aku tengemonga ⸤yembomane⸥ olionga Awili Yesusinge imbi liku ola mundundunge kepe, yu eno kinie molombamonga enonga imbi ola molombala.’ nimbulie aku sipu enonga nimbu Pulu Yemo mawa tendelemolo. Olionga Pulu Yemo kinie Awili Yesusi Kirasiselonga we kondo kololi ulumuni aku ulume paa sike wendo opili. \c 2 \s1 2:1-12 Ye Tene Ungu Manema Pulue Topa Paa Tepa Kenjimbemonga Ungu Te \p \v 1 Angokeme, olionga Awili Yesusi Kirasi\f + \fr 2:1 \ft bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”.\f* ⸤kelepa yando⸥ omba olio lipe maku tomba aku uluselo wendo ombámonga olio ungu te nimolo tekemolomo ‘eno komu tendeko molangi.’ nimbu nikimulu. \v 2 ‘Yembomane tondolo munduku ningulie “Awilimunge walemo koronga wendo omu.” ninge kinie eno konopu awisili kimbu siku mini-wale munduku pungu-pungu ningu naa molangi.’ nimbu eno tondolo mundupu mawa tekemolo. Kolo tokolie “Pulu Yemone ungu umbu tondomu ungu te piliendu nimbu siembo.” ningulie aku siku ninge kinie, molo “Pollone ungu te nimbe mundomumu niembo.” ningulie aku siku ninge kinie, molo pepá toko sikulie “Na Pollone ipepámo topo sikiru.” ninge kinie, aku siku kolo toko ⸤“Awilimunge Walemo koronga wendo omu.”⸥ ninge kene ⸤uluri naa teaa⸥. \v 3 ⸤Nalo⸥ ‘Yembo tene aku sipe kolo topa kondi tomba.’ ningu ungu nimbéma naa pilku, ⸤‘Nikiru ungumu piliengi.’ nimbe⸥ ulu mare temba kinie naa kanangi. Kanu walemo ou we wendo naa ombá. Ou yembo awisilini Pulu Yemo kinie kara puku ‘Yunge ungumu paa naa pilimolo.’ ningu bulu siku liku su singe walemo ou wendo ombá. ⸤Aku tenge walemonga⸥ ye tene ungu manema pulue topa paa tepa kenjimbe yemo, Pulu Yemone ou mako topa “Kolea kerine lipu mundumbo.” nimbe, nimbe panjerimu yemo wendo omba mona molomba. ⸤Aku ulumu ou wendo ombá, Awilimunge walemo pe wendo ombá.⸥ \v 4 Kanu yemone yemboma ‘Olionga pulu yema’ ningu popo toko kapi ninge pulu yema ‘Manie pupili.’ nimbe, ‘Na aku pulu yemanga kolo wangopo molopo nanga imbi mindi liku ola mundunduku na mindi kapi niengi.’ nimbé. ⸤Pulu Yemo popo toko kalemele ulke tembelena sukundu⸥ Pulu Yemo molemo suluminiana\f + \fr 2:4 \ft Ma koleana angilierimu ulke tembelemondo nirimu molo mulu koleamondo nirimunje naa pilimolo.\f* kepe pupe polo te lipe akune molopa “Na nanu Pulu Yemo.” nimbé. \v 5 Kinié ya nikiru mele ou na eno-kinie molopolie nimbu sirindu kanu ungume komu sindiku naa pilkimiliye? \p \v 6 Nalo kanu ulumu isili-ou wendo ombá aulkemo meltene pipi silimo, aku melemo eno pilimele. ⸤Pulu Yemone⸥ yu wendo omba mona molomba wale mako torumumu wendo ombá kinie akumu sike wendo omba mona molomba. \v 7 Yembomane ungu manema pulue toko paa teko kenjilimele ulu pulumu koronga kiyengo nimbe pelemo kanumu. Nalo pe wendo ombámo we kamu wendo omba mona naa molomba. ‘Isili-ou wendo omba mona naa molopili.’ nimbe aulkemo pipi silimo yemo ⸤Pulu Yemone⸥ “Wendo pupili.” nimbé yu wendo pumbe kinie paa tepa kenjelimu kamu wendo omba mona molomba. \v 8 ⸤Aulkemo pipi silimo yemo wendo pumbe kinie⸥ ungu manema pulue topa paa tepa kenjimbe yemo tamburumbu mona angilimbe. Mona angilimbe kinie Awili Yesusini yunge kere-múlumuni yu topa manie mundupe, yu tondolo pa telimu kinie ombá kanu pa telimuni kanu yemo topa kondomba. \p \v 9 Ungu manema pulue topa paa tepa kenjimbe ye kanumu ⸤kurumenga nomi⸥ Setenenga\f + \fr 2:9 \ft bokumunge alsena anjokondo “42. Seten”.\f* tondolomo kinie ombalie, ⸤Setenenga⸥ ulu kolo tolimuni ulu tondoloma tepa, yemboma kanokolie mini-wale mundunge ulu lupe lupema temba, \v 10 ⸤Setenene yu lipe tapondombamonga⸥ mindili nongo molko kenjinge aulkena pulimele yembomane ‘Sike’ ningu pilinge ulu kolo topa kondi tomba ulu keri lupe lupema tepa ungu keri lupe lupema nimbé. Kanu yembomane ‘Awilimuni olio lipe tapondopa, mindili nolemela aulkena wendo lipe, yu-kinie pea molopo kondomolo aulkena lipe mondopili.’\f + \fr 2:10 \ft 13 bokumunge alsena anjokondo “21. kisim bek”.\f* naa ningu ungu sikemo konopu naa mondoko ‘Paa pilipu liemili.’ naa niringimunge kolea kerine puku mindili nongo molko kenjinge. \v 11 Akumunge Pulu Yemone ‘kanu yembomane kolo toli ungumu\f + \fr 2:11 \ft inie yakondo 2:4,9-10. Kanu yemo “Pulu Yemo molio.’ ningu piliengi!’ nimbelie, Pulu Yemone manda telka ulu tondoloma tembala kanumu.\f* ‘sike ungumu’ niengi.’ nimbe lou lenge tondolomo eno silimo. \v 12 Yuni aku telemomonga yembo ungu sikemo naa pilku ulu pulu kerime mindi konopu siku telemele yemboma kote walemo wendo ombá kinie Pulu Yemone kote pilipe eno apurupe mele kalopa ‘Eno teko kenjeringimunge molko kenjengi!’ nimbé. \s1 2:13-17 Pollone “Pulu Yemone ‘Eno Molko Kenjinge Aulkena Wendo Lipu Molko Kondonge Aulkena Lipu Mondombo.’ Ou Aku Nimbe Olio Mako Torumu Kene Tondolo Munduku Molaa!” Nirimu Ungu Te \p \v 13 Nalo Awilimuni konopu mondolemo angokeme, Pulu Yemone eno lipe tapondopa, ‘Mindili nolemela aulkena wendo ongo, yu-kinie pea molko kondonge aulkena pangi.’ nimbe eno ou kumbi lepa mako torumu. Minimunge tondolomone eno Pulu Yemonga yembo manjiku molko yembo kake telime molemele ulumu kinie, ungu sikemo tondolo munduku pilimele ulu akuselo pelemomonga Pulu Yemone eno lipe tapondopa mindili nolemela aulkena wendo lsimu akumunge pilipu molopolie olione alieli Pulu Yemo kinie “Ange.” nimbu molomulu liemo papu. \v 14 Olione eno temane peanga topo sirimulumuni Pulu Yemone ‘Eno aku siku yemboma molangi waa.’ nirimu. ‘Yemboma olionga Awili Yesusi Kirasinge tondolo pa telimu kinie yunge tondolomo kinie telune tapu toko molonge kinie, eno kinie pea telune tapu toko molangi kene.’ nimbe enondo aku sipe “Waa.” nirimu. \v 15 Olionga angokeme, aku terimu kene tondolo munduku molko, olione eno ⸤kinie molopolie⸥ Pulu Yemonga ungume nimbu sipu, ⸤pe⸥ pepá topo sipu, aku sipu mane sirimulu ungu sike akume munduku siye naa kolko tondolo munduku pilku molangi. \p \v 16 Pulu Ye olionga Lapa, olio konopu mondorumu yemone olio we kondo kolopalie konopu tondolo pupe pora naa nimbé ulumu kinie, ⸤‘Pulu Yemone olio kinie ulu peangama temba.’ nimbu⸥ tondolo mundupu konopu sipu nokopo molemolo ulumu kinie, silimo yemo kinie, olionga Awili Yesusi Kirasi yu kinie elone \v 17 eno konopu tondolo pupili toyombo toko enge ningu molkolie alieli ulu peangama mindi teko ungu peangama mindi ningu molonge tondolomo siengili. \c 3 \s1 Kolomongo Awili 3 “TESALLONAIKA YEMBOMANE KONGONO NAA TEKO SIYE KOLEMELE YEMBOMA MANE SIENGI.” NIRIMU UNGUMU \s1 3:1-5 “‘Pulu Yemone Olio Lipe Tapondopili.’ Ningu Yu-Kinie Olionga Mawa Tendangi.” Nirimu Ungu Te \p \v 1 Kapola, angokeme, kinié ungu te kamu niembo: Pulu Yemo kinie ungu ningu olionga mawa tendekolie i siku niengi: “Eno Tesallonaika yemboma Awilimunge temanemo topo sirimulu kinie pilkulie ‘Ungu peangamo. Yuni sike olionga nimbe aku tenderimu.’ ningu tamburumbu pilku lsingi mele aku siku anjo anjo yemboma iungumu pilinge aulkemo nondopa wendo opili. Ungumu pilkulie enone teringi mele akula teangi.” ningu mawa tendeko, \v 2 “Ye kerimene ulu kerime mindi teko, teko kenjiku molemele yema olio ulu te naa teko umbune te naa siengi kene Pulu Yemone lipe tapondopili.” ningu mawa tendangila. Eno pilkimili, yembomane pali ‘Awilimunge temane akumu sike.’ ningu naa pilimele\f + \fr 3:2 \ft bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.\f* kanumu. Akumunge aku siku Pulu Yemo kinie olionga ningu mawa tendangi. \p \v 3 ⸤Ye kerimene olio teko kenjinge telemele⸥ nalo Awilimu olio paa naa mundupe siye kolomba. ‘Ulu kerimenga pali ulu pulumu pelemo ⸤kuru⸥ muni\f + \fr 3:3 \ft bokumunge alsena anjokondo “42.4. wanpela samting nogut”.\f* eno topa manie naa mundopili.’ nimbe eno tondolo mundundupe nokopa molomba. \v 4 ‘Eno Awilimu kinie tapu toko molemelemonga olione “Teangi.” nilimolo mele kinié teko kondoko molemele. Pe aku sikula sike teko mindi molonge.’ nimbu pilipu molemolo. \p \v 5 ‘Pulu Yemone yemboma konopu mondolemo mele kinie, eno konopu mondonge mele kinie, Kirasini tondolo mundupe molopa siye naa tepili molemo mele eno aku siku manda manjiku teko molonge mele kinie, Awilimuni mane sipe aulke te lipe ora sipili.’ nimbu yu mawa tekemolo. \s1 3:6-15 “Yemboma We Naa Molko Kongono Teko Molangi.” Nirimu Ungu Te \p \v 6 Angokeme, Awili Yesusi Kirasinge imbi lepo\f + \fr 3:6 \ft bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”, “28. nem”.\f* eno tondolo mundupu nimolondo: Enonga angenu tene ‘Kongono naa tembo.’ nimbe siye kolopa, eno mane sirimulu mele aku sipe naa telemo yembomo pea telune tapu toko paa naa molko eno anjopa molaa! \v 7 Eno pilkulie, ‘Olio telemolo mele eno aku siku manda manjiku tenge kinie papu.’ ningu pilimele. Ou eno kinie pea molorumulu kinie olio we naa molorumulu. \v 8 Yembo marene olio langi siringi kinie kepe we naa norumulu. Topo topo lipulie norumulu. Eno kinie pea molorumulu kinie ‘Eno kinie pea molemolomonga eno umbune te naa tepili.’ nimbu ipulueli kepe tangoli kepe olio tondolo mundupu ⸤Pulu Yemonga kongono temolondo kou kongono terimulula, Pulu Yemonga kongono terimulula, akumunge⸥ olio paa mindili sipu molorumulu.\f + \fr 3:8 \ft Ou-Tesallonaika 2:9, Lipe Mundorumu Yema 20:34, 18:3.\f* \v 9 “Olione eno lipu tapondolemolo kene olio pundu toko melte siee.” nilimelanje papu nilimela.\f + \fr 3:9 \ft ungu pulu talo Ou-Tesallonaika 2:7* ,2:9*.\f* Nalo ‘Kongono telemolo mele kanokolie eno aku siku manda manjiku teko we naa molangi.’ nimbu lipu ora simolondo aku sipu mindili sipu kongono tepo we naa molorumulu. \v 10 Aku nikirumunge ungu te olio eno kinie pea molopolie mane sirimulu kanumu eno pilimele. Kanu ungu manemo isipe: “Yembo te kongono naa temu liemo aku yu ga naa nopilila.” nirimulu kanumu. \p \v 11 ⸤Nambemune olione aku sipu nikimuluye?⸥ Enonga yembo mare kongono tengendo ⸤sike kongono te naa teko,⸥ yembo mare ulu teko ungu nilimelema ‘Paa piliemili.’ ningu andoko walsiku pilku komu tendeko mindi molemele-na pilipulie aku sipu nikimulu.\f + \fr 3:11 \ft Ou-Timoti 5:13, Ou-Pita 4:15.\f* \v 12 Awili Yesusi Kirasinge imbi lepolie kanu yemboma tenge mele isipu tondolo mundupu nikimulu: “Eno taka liku molko, enonga langi nongendo eno enono kongono tekolie langi liku nangi.” nikimulu.\f + \fr 3:12 \ft Ou-Tesallonaika 4:11, Epesasi 4:28.\f* \p \v 13 Nalo angokeme, eno marendo isipu nikimulu: “Eno ulu peangama tengendo siye naa kolko, enge ningu teaa!” nikimulu.\f + \fr 3:13 \ft Gallesia 6:9.\f* \p \v 14 I pepá topo sikimulumunge sukundu ungu mane sikimulume yembo tene pilipe lipe tenge panjipe naa tepa molomu liemo enone kanokolie ‘Yu aku sipe telemomonga pilipe pipili kolopili.’ ningu yu molombana eno naa puku anjo molangi. \v 15 Nalo ‘Enone ‘Aku yembomo olionga opa puluemo.’ konopu leangi.’ nimbu naa nikimulu. ‘Yu olionga angenu kene yu tepa kenjemu mele piliepili.’ ningu liepi-liepi toko ningu molangi. \s1 3:16-18 Pollone Pep Topa Pora Simbendo Nirimu Ungu Pokore \p \v 16 Awilimu, ‘Konopu telune pupe konopu pe nipili ulu pulumu pelemo yemo, yuni ‘Ulu lupe lupema wendo ombá kinie eno alieli konopu telune pupe pe nipili molangi.’ nipili. Awilimu eno kinie pali tapu topa molopili. \p \v 17 ⸤Nane pepá topo silioma ye tene lipe tapondopa tondolemo⸥ nalo ‘Yembomane ‘Ipepámo paa sike Pollo yuyu tomu lemo.’ ningu kanangi.’ nimbu ungumu kamu topo pora simbondo na nanu topo nanga imbimu tolio mele kinié kepe ipepána topo \p \v 18 “Olionga Awili Yesusi Kirasini eno pali we kondo kolopa molopili molangi.” nikiru. \p ⸤Aku pea nikiru.⸥