\id 2TH - Andelale NT, Rob & June Head, file converted 14-Dec-98, 4-May-2007 \h PE-TESALLONAIKA \toc1 PE-TESALLONAIKA Pollone TESALLONAIKA Yomboma Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \toc2 PE-TESALLONAIKA \mt1 PE-TESALLONAIKA \mt2 Pollone TESALLONAIKA Yomboma Pepá PE Topa Sirimu Bokumu \ip I pepámonga ungu-pulu mare inia yakondo gomo 974 molemo, akuna kanoko piliani. \c 1 \mr Kolomongo-Awili 1-2tolo \ms1 Awilimunga Walemo Pe Wendo Ombá Ungu Se \r 1:1-2 \s1 Pollone Pepámo Tombando Pulu Polopa Torumu Ungumu \p \v 1 Pollo kinia Saillas kinia Timoti kinia olione ono Karasinga yombo talape kolea-awili Tesallonaika molemelema \p i pepámo topo sikimulu. Pulu Yemo ono kinia olionga pea pali Lapamo kinia, Ye-Awili Yesusi Karasi kinia, pea kopu seko molemele yomboma, pepá topo sikimulu. \p \v 2 Lapa Pulu Yemo kinia Ye-Awili Yesusi Karasitolone ono we kondo kolko, ‘Ono konopu pe nipili taka leko molangi.’ niengili. \r 1:3-12 \s1 Pollone Pulu Yemo-Kinia “Ange.” Nimba Karasinga Tesallonaika Yombomanga Mawa Senderimu Semanemo \r 1:3-4 \s1 Karasinga Tesallonaika Yomboma-Kinia Umbunama Wendo Orumu Kinia Tondolo Munduku Moloringi Semane Se \p \v 3 Ango-keme, alieli ono nimbu pilipu konopu kimbu sipuli Pulu Yemo-kinia “Ange.” nimulú mele mundupu keliemulu liemu kiri. Ono ⸤Karasi kinia yunga ungumu ‘Sika.’ ningu⸥ kuru mondolemele mele olandopa olandopa kuru mondoko, ono onono anju yando konopu mondolemele mele olandopa pulimú akumunga alieli Pulu Yemo-kinia “Ange.” nilimulu mele alieli aku sipu nimbu molomolo kinia peanga. \v 4 Onone aku siku selemelemonga Pulu Yemonga yombo talape kolea lupa lupa molemelemanga andopo, ono kape nimbu imbi ambolopo paka tondopo, yombomane ono umbuna silimili kinia ono mindili nolemele-na-kolo tondolo munduku molko Karasinga ungumu ‘Sika.’ ningu kuru mondoringi mele siye naa kolko, kiniá kepe ‘Akumu sika.’ ningu kuru mondoko molemele mele konopu sipu semane topo silimulu. \r 1:5-10 \s1 Pulu Yemone Yunga Ulu Sumbi Nílimuni Olio Yomboma Sumbi Sipa Apurulimú Ungu Se (1:3-12 pali) \p \v 5 Ono seko molemele mele kanopole, ‘Pulu Yemone yomboma sumbi sipa apurulimú apurumba.’ nimbu kanolemolo. ⸤Ono ulu aku sipama wendo olemo⸥ akumunga Pulu Yemone ono pilipa apurupa kondopale Pulu Yemo ye nokoli kingimu molopa nokolemo koleana manda “Kamu sukundu wangi.” nimbá mele lipa ora silimú. Kiniá Pulu Yemo ye nokoli kingimu molopa nokolemo talapena molemelemonga mindili nolemele kanumu. \v 6 Pulu Yemone yomboma sumbi sipa apurulimú, akumunga ono mindili silimili yomboma yuni ‘Mindili nangi.’ nimba, \v 7 ono mindili nolemele yomboma kinia olio kinia pea ‘konopu peanga leko molangi.’ nimbá. Ye-Awili Yesusi yunga angello enge nilima kinia mulu-koleamo mundupa kelepa sepe awili-sepa nomba pembana omba mona gilimba kinia i ulumu wendo ombá. \v 8 ⸤Yu aku sipa ombale⸥ Pulu Yemo naa pilku kopu seko naa molko, Ye-Awili Yesusinga semane peangamo pilku liku sengena panjiku naa selemele yomboma ⸤aku selemelemonga⸥ pundu tombando “Mindili nangi.” nimbá. \v 9 Seko kinjilimilimunga pundu tomba mindili nonge mele i-sipa: Pulu Yemone “Ye-Awilimu molombana pungu naa molko, yunga tondolo paa olandopamonga pa tondolo-sepa selina ongo naa molko, paa anju pangi.” nimba makoropa, ono kamu topa mania mundumba, molko kinjiku mindi pungí. \v 10 ‘Yunga yombo kake selimane yu kape ningu, ‘yu sika’ ningu kuru mondolemele yombomane yunga imbi ambolko paka tondangi.’ nimba ombá walemonga kanu uluma wendo ombá. Olione ono ungu nimbu sirimuluma ‘Sika’ ningu kuru mondoringimunga ⸤yu ombá kinia⸥ onone kepe pea yu kape ningu imbi ambolko paka tondongela. \r 1:11-12 \s1 Pollo Keme Yemane ‘Karasinga Tesallonaika Yomboma Tondolo Munduku Molangi.’ Ningu Pulu Yemo Mawa Senderingi Ungu Se (1:3-12 pali) \p \v 11 Akumunga, ‘Pulu Yemone “Ono nanga yomboma molangi waa.” nirimu-na moloringi mele kiniá ono kanopa peanga pilipa ‘ “Waa.” nirindu mele mania naa pupili.’ nipili.’ nimbu olione alieli Pulu Yemo-kinia ononga nimbu mawa sendelemolo. ‘Yunga tondolomone ono ‘ulu peangama samili.’ nilimili uluma ‘Sika sangi.’ nimba lipa tapondopa, ono ‘Yu sika.’ ningu kuru mondokole kongono selemele kongonoma ‘Peanga liepili. Seko kondangi.’ nipili.’ nimbu yu mawa sendelemolo. \v 12 ‘Aku sengemonga ⸤yombomane⸥ olionga Ye-Awili Yesusinga imbi ambolko paka tondonge kepe, yu ono-kinia molombamonga ononga imbi ola molombala.’ nimbuli aku sipu ononga nimbu Pulu Yemo mawa sendelemolo. Olionga Pulu Yemo kinia Ye-Awili Yesusi Karasitolonga we kondo kololi ulumuni aku uluma paa sika wendo opili. \c 2 \r 2:1-12 \s1 Ye Sene Ungu-Manema Pulua Topa Paa Sepa Kinjimbamonga Ungu Se \p \v 1 Ango-keme, olionga Ye-Awili Yesusi Karasi ⸤kelepa yando⸥ omba olio lipa maku tomba aku ulutolo wendo ombámonga olio ungu se nimulú sekemolomo ‘ono komu sendeko molangi.’ nimbu nikimulu. \v 2 ‘Yombomane tondolo munduku ninguli “Ye-Awilimunga walemo koronga wendo omu.” ningí kinia ono konopu awisili kimbu siku mini-wale munduku pungu-pungu ningu naa molangi.’ nimbu ono tondolo mundupu mawa sekemolo. Kolo tokole “Pulu Yemone ungu-umbu tondomu ungu se piliendu nimbu siembo.” ninguli aku siku ningí kinia, molo “Pollone ungu se nimba mundomumu niembo.” ninguli aku siku ningí kinia, molo pepá toko sikuli “Na Pollone i pepámo topo sikiru.” ningí kinia, aku siku kolo toko ⸤ “Ye-Awilimunga Walemo koronga wendo omu.” ⸥ ningí kene ⸤unguri naa saa⸥. \v 3 ⸤Aku-na-kolo⸥ ‘Yombo sene aku sipa kolo topa kondi tomba.’ ningu ungu nimbáma naa pilku, ⸤ ‘Nikiru ungumu piliangi.’ nimba⸥ ulu mare sembá kinia naa kanangi. Kanu walemo u we wendo naa ombá. U yombo awisilini Pulu Yemo-kinia kara pungu ‘Yunga ungumu paa naa pilimulú.’ ningu bulu siku mokoli senge walemo u wendo ombá. ⸤Aku senge walemonga⸥ ye sene ungu-manema pulua topa paa sepa kinjimba yemo, Pulu Yemone u nimba taltopa “Kolea-kirina lipu mundumbu.” nimba, nimba panje-rimu yemo wendo omba mona molomba. ⸤Aku ulumu u wendo ombá, Ye-Awilimunga walemo pe wendo ombá.⸥ \v 4 Kanu yemone yomboma ‘Olionga pulu yema’ ningu popo toko kape ningí pulu yema ‘Mania pupili.’ nimba, ‘Na aku pulu yemanga kolali sepo molopo nanga imbi mindi ambolko paka tondoko na mindi kape niengi.’ nimbá. ⸤Pulu Yemo popo toko kalolemele ulka-tembelena sukundu⸥ Pulu Yemo molemo kisipina kepe pumba polo se lipa akuna molopa “Na nanu Pulu Yemo.” nimbá. \v 5 Kiniá ya nikiru mele u na ono-kinia molopole nimbu sirindu kanu unguma komu sindiku naa pilkimiliye? \p \v 6 Aku-sipa na-kolo kanu ulumu iseli-u wendo ombá aulkamo mélsene pipi silimú, aku mélemo ono pilielemele. ⸤Pulu Yemone⸥ yu wendo omba mona molomba wale nimba taltorumumu wendo ombá kinia akumu sika wendo omba mona molomba. \v 7 Yombomane ungu-manema pulua toko paa seko kinjilimili ulu-pulumu koronga kiyongo nimba pelemo kanumu. Aku-na-kolo pe wendo ombámo we kamu wendo omba mona naa molomba. ‘Iseli-u wendo omba mona naa molopili.’ nimba aulkamo pipi silimú yemo ⸤Pulu Yemone⸥ “Wendo pupili.” nimbá yu wendo pumbá kinia paa sepa kínjelimu kamu wendo omba mona molomba. \v 8 ⸤Aulkamo pipi silimú yemo wendo pumbá kinia⸥ ungu-manema pulua topa paa sepa kinjimba yemo popenge sepa mona gilimba. Mona gilimba kinia Ye-Awili Yesusini yunga kere-múlumuni yu topa mania mundupa, yu tondolo pa sélimu kinia ombá kanu pa sélimuni kanu yemo topa kondomba. \p \v 9 Ungu-manema pulua topa paa sepa kinjimba ye kanumu ⸤kurumanga nokoli⸥ Setenenga tondolomo-kinia ombale, ⸤Setenenga⸥ ulu kolo tólimuni ulu-tondoloma sepa, yomboma kanokole mini-wale mundungí ulu lupa lupama sembá, \v 10 ⸤Setenene yu lipa tapondombamonga⸥ mindili nongo molko kinjingí aulkana pulimili yombomane ‘Sika’ ningu kuru mondonge ulu kolo topa kondi tomba ulu kiri lupa lupama sepa ungu kiri lupa lupama nimbá. Kanu yombomane ‘Ye-Awilimuni olio lipa tapondopa, mindili nolemolá aulkana wendo lipa, yu-kinia pea molopo kondomolo aulkana lipa mondopili.’ naa ningu ungu-sikamo konopu naa mondoko ‘Paa pilipu liemili.’ naa niringimunga kolea-kirina pungu mindili nongo molko kinjingí. \v 11 Akumunga, Pulu Yemone ‘kanu yombomane kolo toli ungumu ‘sika-ungumu’ niengi.’ nimba lo lingí tondolomo ono silimú. \v 12 Yuni aku selemomonga yombo ungu-sikamo naa pilku ulu-pulu-kirima mindi konopu siku selemele yomboma kote walemo wendo ombá kinia Pulu Yemone kote pilipa ono apurupa méle kalopa ‘Ono seko kinjeringimunga molko kinjangi.’ nimbá. \r 2:13-17 \s1 Pollone “Pulu Yemone ‘Ono Molko Kinjingí Aulkana Wendo Lipu, Molko Kondonge Aulkana Lipu Mondombo.’ U Aku Nimba Olio Nimba Taltorumu Kene Tondolo Munduku Molaa!” Nirimu Ungu Se \p \v 13 Aku-sipa na-kolo Ye-Awilimuni konopu mondolemo ango-keme, Pulu Yemone ono lipa tapondopa, ‘Mindili nolemolá aulkana wendo ongo, yu-kinia pea molko kondonge aulkana pangi.’ nimba ono u kumbi lepa nimba taltorumu. Minimunga tondolomone ono Pulu Yemonga yombo manjiku molko yombo kake selima molemele ulumu kinia, ungu-sikamo kuru mondolemele ulu akutolo pelemomonga Pulu Yemone ono lipa tapondopa mindili nolemolá aulkana wendo liltimu akumunga pilipu molopole olione alieli Pulu Yemo-kinia “Ange.” nimbu molomulu liemu papu. \v 14 Olione ono semane peanga topo sirimulumuni Pulu Yemone ‘Ono aku siku yomboma molangi waa.’ nirimu. ‘Yomboma olionga Ye-Awili Yesusi Karasinga tondolo pa sélimu kinia yunga tondolomo kinia seluna kopu seko molonge kinia, ono kinia pea seluna kopu seko molangi kene.’ nimba onondo aku sipa “Waa.” nirimu. \v 15 Olionga ango-keme, aku serimu kene tondolo munduku molko, olione ono⸤-kinia molopole⸥ Pulu Yemonga unguma nimbu sipu, ⸤pe⸥ pepá topo sipu, aku sipu mane sirimulu ungu-sika akuma munduku naa kelko tondolo munduku kuru mondoko molangi. \p \v 16 Pulu Ye olionga Lapa, olio konopu mondorumu yemone olio we kondo kolopale konopu tondolo pumba pora naa nimbá ulumu kinia, ⸤ ‘Pulu Yemone olio kinia ulu peangama sembá.’ nimbu⸥ tondolo mundupu konopu sipu nokopo molemolo ulumu kinia, silimú yemo kinia, olionga Ye-Awili Yesusi Karasi yu kinia olone \v 17 ono konopu tondolo pupili toembo toko enge ningu molkole alieli ulu peangama mindi seko ungu peangama mindi ningu molonge tondolomo siengili. \mr Kolomongo-Awili 3 \ms1 “Tesallonaika Yombomane Kongono Naa Seko Siye Kololemele Yomboma Mane Siengi.” Nirimu Ungumu \c 3 \r 3:1-5 \s1 “‘Pulu Yemone Olio Lipa Tapondopili.’ Ningu Yu-Kinia Olionga Mawa Sendangi.” Nirimu Ungu Se \p \v 1 Manda, ango-keme, kiniá ungu se kamu niembo: Pulu Yemo-kinia ungu ningu olionga mawa sendekole i-siku niengi: “Ono Tesallonaika yomboma Ye-Awilimunga semanemo topo sirimulu kinia pilkuli ‘Ungu-peangamo. Yuni sika olionga nimba aku senderimu.’ ningu popenge seko pilku liltingi mele aku siku anju anju yomboma i ungumu pilingí aulkamo nondopa wendo opili. Ungumu pilkuli onone seringi mele akula sangi.” ningu mawa sendeko, \v 2 “Ye kirimane ulu kirima mindi seko, seko kinjiku molemele yema olio ulu se naa seko umbuna se naa siengi kene Pulu Yemone lipa tapondopili.” ningu mawa sendangila. Ono pilkimili, yombo awisilini ‘Ye-Awilimunga semane akumu sika.’ ningu kuru naa mondolemele kanumu. Akumunga aku siku Pulu Yemo kinia olionga ningu mawa sendangi. \p \v 3 ⸤Ye kirimane olio seko kinjingí selemele⸥-na-kolo Ye-Awilimu olio paa naa mundupa kelemba. ‘Ulu kirimanga pali ulu-pulumu pelemo ⸤kuru⸥muni ono topa mania naa mundopili.’ nimba ono tondolo mundundupa nokopa molomba. \v 4 ‘Ono Ye-Awilimu kinia kopu seko molemelemonga olione “Sangi.” nilimulu mele kiniá seko kondoko molemele. Pe aku sikula sika seko mindi molonge.’ nimbu pilipu molemolo. \p \v 5 ‘Pulu Yemone yomboma konopu mondolemo mele kinia, ono konopu mondonge mele kinia, Karasini tondolo mundupa molopa siye naa kolopa molemo mele ono aku siku manda manjiku seko molonge mele kinia, Ye-Awilimuni mane sipa aulka se lipa ora sipili.’ nimbu yu mawa sekemolo. \r 3:6-15 \s1 “Yomboma We Naa Molko Kongono Seko Molangi.” Nirimu Ungu Se \p \v 6 Ango-keme, Ye-Awili Yesusi Karasinga imbi lepo ono tondolo mundupu nimbuli: Ononga genu sene ‘Kongono naa sembó.’ nimba siye kolopa, ono mane sirimulu mele aku sipa naa selemo yombomo pea seluna kopu seko paa naa molko ono anjupa molaa! \v 7 Ono pilkuli, ‘Olio selemolo mele ono aku siku manda manjiku senge kinia papu.’ ningu pilielemele. U ono kinia pea molorumulu kinia olio we naa molorumulu. \v 8 Yombo marene olio kere-langi siringi kinia kepe we naa norumulu. Topo topo lipuli norumulu. Ono kinia pea molorumulu kinia ‘Ono kinia pea molemolomonga ono umbuna se naa sepili.’ nimbu ipulieli kepe tangoli kepe olio tondolo mundupu ⸤Pulu Yemonga kongonomo semolondo kou-kongono serimulula, Pulu Yemonga kongono serimulula, akumunga⸥ olio paa kála sepo molorumulu. \v 9 “Olione ono lipu tapondolemolo kene olio pundu toko mélse siee.” nilimolánje papu nilimolá. Aku-na-kolo ‘Kongono selemolo mele kanokole ono aku siku manda manjiku seko we naa molangi.’ nimbu lipu ora simulundu aku sipu kála sepo kongono sepo we naa molorumulu. \v 10 Aku nikirumunga ungu se olio ono kinia pea molopole mane sirimulu kanumu ono pilielemele. Kanu ungu-manemo i-sipa: “Yombo se kongono naa semu liemu aku yu ga naa nopilila.” nirimulu kanumu. \p \v 11 ⸤Nambi semu-na olione aku sipu nikimuluye?⸥ Ononga yombo mare kongono sengendo ⸤sika kongono se naa seko,⸥ yombo mare ulu seko ungu nilimilima ‘Paa piliamili.’ ningu andoko mangilku pilku komu sendeko mindi molemele-na pilipuli aku sipu nikimulu. \v 12 Ye-Awili Yesusi Karasinga imbi lepole kanu yomboma senge mele i-sipu tondolo mundupu nikimulu: “Ono taka leko molko, ononga kere-langi nongendo ono onono kongono sekole kere-langi liku nangi.” nikimulu. \p \v 13 Aku-sipa na-kolo ango-keme, ono marendo i-sipu nikimulu: “Ono ulu peangama sengendo siye naa kolko, enge ningu saa!” nikimulu. \p \v 14 I pepá topo sikimulumunga sukundu ungu-mane sikimuluma yombo sene pilipa lipa sengena panjipa naa sepa molomu liemu onone kanokole ‘Yu aku sipa selemomonga pilipa pipili kolopili.’ ningu yu molombana ono naa pungu anju molangi. \v 15 Aku-sipa na-kolo ‘Onone ‘Aku yombomo olionga opa-toumu.’ konopu leangi.’ nimbu naa nikimulu. ‘Yu olionga genu kene yu sepa kinjemu mele piliepili.’ ningu liepi-liepi toko ningu molangi. \r 3:16-18 \s1 Pollone Pepá Topa Pora Simbando Nirimu Ungu Pokore \p \v 16 Ye-Awilimu, konopu seluna pumba konopu pe nipili ulu-pulumu pelemo yemo, yuni ‘Ulu lupa lupama wendo ombá kinia ono alieli konopu seluna pumba pe nipili molangi.’ nipili. Ye-Awilimu ono kinia pali kopu sepa molopili. \p \v 17 ⸤Nane pepá topo siliuma ye sene lipa tapondopa tondolemo⸥-na-kolo ‘Yombomane ‘I pepámo paa sika Pollo yuyu tomu lémo.’ ningu kanangi.’ nimbu ungumu kamu topo pora simbundu na nanu topo nanga imbimu tolio mele kiniá kepe i pepána topo \p \v 18 “Olionga Ye-Awili Yesusi Karasini ono pali we kondo kolopa molopili molangi.” nikiru. \b \p ⸤Aku pea nikiru.⸥