\id LUK - Ubir Duncan Kasokason 24th March 1997 \h Luke \toc1 LUKE WASAGOBIN LUKE KAKAFOTIN IGAYAM \toc2 Luke \mt1 LUKE \mt2 WASAGOBIN LUKE KAKAFOTIN IGAYAM \c 1 \p \v 1 Arie Theophilus: Sabu sigaraba sifourtobon bobo aifan wei sanayi God ifouren simamatar on sigayam. \v 2 Osi dura sigayam mamaba bobo anai bag imamatar tous matasi si’tai on a osi min on dura sikurereb, osi sabu on dura wei auri sidudur. \v 3 On mes Orot Gagamim, yau tou on atonio osi bobo engon tutufin anai bag simamatar on aimatit tiwag, yau ainonot on iyobin dura totorinai wat atgayam weinem. \v 4 Yau dura atonio agagayam aurim, onai om unsagob dura aifan engon tutufin sibibebeyem on dura bag. \s1 John Bapataito’otin an Rat Ra aurin Dura Sikurereb \p \v 5 Judea an aiwab orot wabin Herod imama an werai, priest wabin Zechariah, on min Abijah priest an dam emon. On awan wabin min Elizabeth, on jever mat on eb priest an dam warar emon. \v 6 Osi rus God matanai on asi yawas totorinai wat simama a Bada an baifafaro dura a an eta aurin on sifonabo tiwag. \v 7 Osi nanatus ambin yabin Elizabeth on arin, ato on awan Zechariah rus on siorokwar sijenikwar isawar. \p \v 8 Ra tani Zechariah on priest an bobo tafaror goa amonai God nanai ibobo, on an bobo an wera inat on ibobo. \v 9 Osi priest asi kik on nanaba sibigibubunuai, osi asi barom siyo on nan sirubinai sirifu kemai nan fifiu itterai mes. On mes on inai Bada an tafaror goa amonai irui, \v 10 ato sabu kuayo gagamin tafaror goa kounai on fifiu i’yaras an werai on sibabayoi. \v 11 Bada an anea on Zechariah aurin irobotet, sirifu kema an asumaiauai nan itawar, fifiu iyaras nan. \v 12 Zechariah iyeit anea it mom on iror ato iber. \v 13 Baise anea on aurin iyau, “Zechariah om men unaber mes! God on om am bayoi itatam, ato awam Elizabeth on arimon natum fifi orot inituai, om wabin unyorai John. \v 14 Om arimon men sunub uniyasisir, ato on fifi inrarat on sabu fani sigaraba mat arimon siniyasisir! \v 15 On God matanai on arimon orot gagamin bag. On sareu wawanis a sareu wine mat on men inatom mes. On inrarat mom on arimon Ayu Kakafotin inibonuai. \v 16 On arimon Israel sabu sigaraba maiau on inboes sinmatabir men asi Bada asi God aurin. \v 17 On arimon ainau Bada nanai inan, wawanin a faiwarin aubairuruotin Elijah ba. On arimon tatamas a nanatus inboes sinnat sinikaita men; on arimon sabu fonaseirotis inboes iniyames sinmatabir men asi bainonot on yawas totorinai sininonot: on arimon Bada an sabu inboes inbotitiwagis On aurin sinmousin.” \p \v 18 Zechariah on anea aurin iyau, “Yau arimon mamaba ansagob on dura ebikakafun on dura bag? Yau on orokwar wat, a awau on eb jenikwar wat.” \v 19 Anea iyafotai iyau, “Yau on Gabriel, yau on God nanai atatawar, yau on On iyafareu anat aurim anikakafun a atonio dura aurin on anawurem mes. \v 20 Baise om au dura aurin on men ututum, ato an werai bag weie bobo arimon inmatar. Om men ututum on mes om arimon awam inakok: om arimon dura men unikakafun inan on an rai yau aumatanim on innat inidura bag.” \p \v 21 Sabu on Zechariah simomousin ato sibinonotis on aibo mes wera weromin maiau nan tafaror goa amonai emama. \v 22 On tafaror goa emon igat mom, on men fofonin dura sabu auris itikakafun on, on asir imanai wat auris nan ibikakafun, on mes osi sisagob on Bada o anea on nan tafaror goa amonai aurin irobotet. \v 23 Tafaror kaitamom amonai Zechariah an bobo tafaror goa amonai ibobo on isawar ato on imatabir men inai au go. \v 24 Men weromin on awan Elizabeth on inafot ato roke nim nanaba on an goa amonai wat ima. \v 25 Elizabeth iyau, “Ari weie Bada on etaiai on ibaisiu. On atonio bobo iyamai imatar onai sabu matasi gibui men anbomamai mes.” \s1 Iesu An Rat Ra aurin Dura Sikurereb \p \v 26 Elizabeth inafot an roke nimtereban kaita nanaba on nan God an anea Gabriel iyafarai inai Galilee amonai mafam gagamin tani wabin Nazareth on nan. \v 27 On dura ibo inat jeverei aurin, on jeverei min siyaumatanai orot wabin Joseph rus sittabin mes, Joseph min aiwab David an dam warar emon. Jeverei wabin min Mary. \v 28 Anea on aurin inat ato iyau, “Tuf aurim inama! Bada on om bisimui emama ato On an baimomogin on gagaminai bag imomoginem!” \v 29 Anea an dura ibikakafun on Mary iror, ato ibinonotai atonio dura an yabin on aifan. \v 30 Anea on aurin iyau, “Mary om men unaber mes; yabin God om ekakaberem. \v 31 Om arimon uninafot ato fifi orot unituai; ato wabin unyorai Iesu. \v 32 On arimon gagamin bag inmatar ato arimon sinyorai God Natun Aiyetunenei Bag. Bada God on arimon iniyamai iniAiwab, On wawan agirin David ba, \v 33 ato On arimon Jacob an dam warar auris iniAiwab au wantoan; an Baiaiwab on an kanfoun ambin!” \p \v 34 Mary on anea aurin iyau, “Yau on matafiu wat. Atonio bobo on arimon mamaba inmatar?” \v 35 Anea iyafotai iyau, “Ayu Kakafotin arimon amomui inar, ato God an faiwar on arimon om intaragabuem. On yabinai fifi Kakafotin min arimon sinyorai God Natun. \v 36 Enos om tuam Elizabeth. Sabu siyau on arimon men fifi inituai on, baise on toun on ari inafot an roke nimtereban kaita, basit on ijenikwar min on. \v 37 Bobo engon tutufin God aurin on fofonin wat.” \v 38 Mary iyau, “Yau on God an agirotiu, dura aifan ubikakafun on auriu inmatar.” Ato anea ikirir inai. \s1 Mary Inai Elizabeth Ifasiuai \p \v 39 Men weromin gibunai Mary ibotitiwag ato yagiginai inai oyau oyau tafanamai Judea mafam gagamin tani amonai nan. \v 40 On inai Zechariah an goai ato Elizabeth ikakaiwai. \v 41 Elizabeth on Mary anbaikakaiu i’tatam on fifi yan amonai iyayob. Ayu Kakafotin Elizabeth ibonuai, \v 42 ato on fonan aumiet bag ikakafun iyau, “Om God an baimomogin on gagamin bag item jever engon tutufin amosi, a fifi unbibituai mat on God imomoginai! \v 43 Yau men anonosin atonio bobo gagamin bag auriu itmatar on, ato yau au Bada ayon on itnat yau itfasiueu mes? \v 44 Om am baikakaiu dura atatam mom on, fifi yau amonai on yasisirai iroboge. \v 45 Om On ututumai on yasisir gagamin bag, yabin Bada an aumatan om aurim ibikakafun on arimon innat inidura bag!” \s1 Mary an Kwarer Ikwarer God Ifain \p \v 46 Mary iyau, \qm1 “Yau nunuaui Bada abifain; \qm1 \v 47 yau ayubiui on abiyasisir yabin God on yau au Baiyawasotin, \qm1 \v 48 Yabin On yau inosiu, yau on an agir jever wat! \qm1 Ra ari a ra gibui on sabu engon tutufin sinyoreu sinau God imomoginem. \qm1 \v 49 yabin bobo gagamis bag on God Faiwarin auriu ifouren. \qm1 On Wabin on Kakafotin; \qm1 \v 50 God sabu ekakaberes osi iyabon On sebeberuai on, sabu ari ra semama auris a sabu ra gibui sinmama auris. \qm1 \v 51 On iman faiwarin iyotet igat sabu ato osi iyabon taseseiris on engon ikugeyes sitagege. \qm1 \v 52 On aiwab faiwaris asi mamageai simama emon on iyeires sisur, ato sabu kitumis on ibogaiis sigai. \qm1 \v 53 On sabu kokoianis auris on asi sawar obis ibonues weines, ato sabu sawarotis on imas waganis wat iyafares sinai. \qm1 \v 54 On an aumatan wawat agirit auris ibiyamai on ebokikin; ato On inat an agirotis Israel yangan inibaisis mes. \qm1 \v 55 On an aumatan Abraham a On an dam warar engon auris ibiyamai on inos, on inkaberes au wantoan!” \p \v 56 Mary on nan Elizabeth bisinai ima roke ton isawar weie imatabir men inai an au go. \s1 John Bapataito’otin Irat \p \v 57 Elizabeth an wera inat fifi itituai mes, ato fifi orot ituai. \v 58 On an sabu a an dam warar duran sitatam mamaba Bada ikakaberai on, osi mat engon on aurin on men sunub siyasisir on. \v 59 Fifi irat tafaror kaitamom nanaba isawar ato osi sinat fifi sitiaskibubuai mes, ato sigogoi taman Zechariah wabinai sitiwabseirai mes. \v 60 Baise fifi ayon iyau, “Ambin! On wabin on John tanyorai.” \p \v 61 Osi on Elizabeth aurin siyau, “Baise omi ami dam warar amonai on men iyafan tani atonio wab ibo on!” \v 62 Namon osi imasi wat fifi taman siyawur, an gogoi wab menan on fifi sityorai. \p \v 63 Zechariah on fef mes ifefeyan ato fifi wabin igayam iyau, “On wabin on John.” Osi engon tutufin nan on men sunub siduduran on! \v 64 Men weromin Zechariah awan iruseren dura ikakafun men, ato on ibosuruf God ifain. \v 65 Sabu engon tutufin on siber kwakwan, ato atonio osi bobo simamatar an dura on irat inai Judea oyau oyau tafanam engon ibonu. \v 66 Sabu engon tutufin on dura sitatam on sibinonotis ato sibitetem si’yau, “Atonio fifi inrarat gagamin on arimon mamaba inmatar?” Osi rerebai sit sisagob Bada iman an faiwar on fifi bisinai yen. \s1 God An Dura Zechariah aurin Ibo I’gat on Ikakafun \p \v 67 John taman Zechariah on Ayu Kakafotin ibonuai ato God an dura ikakafun iyau: \qm1 \v 68 “Ot engon tutufin Bada tanifain, Israel yangan asi God! On inat an sabu inibaisis a iniyawasis mes. \qm1 \v 69 God on ati Baiyawasotin Faiwarin itet, an agirotin David an dam warar emon. \qm1 \v 70 God ainau bag an aubairuruotis kakafotis awasi iyaumatanit. \qm1 \v 71 On iyaumatanit arimon ati ragit sabu emon a osi sabu iyabon asi faiwar engonai sebiragitet on emon iniyawasit. \qm1 \v 72 On iyau on arimon wawat agirit inkaberes a an dura bobaibasit kakafotin ibiyamai on innos. \qm1 \v 73-74 On an aumatan tutufinai wawat agirit Abraham aurin iyamai ato ifaro iyau on arimon ati ragit sabu asi faiwar emon iniyawasit onai ot On tanbiagirai on men tanaber mes, \qm1 \v 75 ot on kakafotit ati yawas totorinai wat On nanai tantawar ra au engon ati yawas tutufinai. \qm1 \v 76 “Om Yau natu, on arimon sinyorem God Aiyetunenei Bag an aubairuruotim. \qm1 Om arimon ainau Bada nanai unan an eta unbotitiwag wain. \qm1 \v 77 Om On an sabu unibebeyes sinsagob God osi asi bokomas innotbur on arimon sinyawas. \qm1 \v 78 Ot ati God on kaberotin a mamanauin. \qm1 On arimon yawas on fomenei ra awan an kudidirin ba iniyamai inar ot aurit intagawai, \qm1 \v 79 a safam emon ratafin intagawai osi sabu iyabon rabob an wouman didibar amonai semama auris, ot etai tanbibib on arimon tuf an etaiai inbonanawaiit tanabib.” \p \v 80 Fifi irat gagamin imatar a ayuai on eb irat an faiwar gagamin ibo. On efan koiteterinai nan ima ato an wera inat on wasai irobotet Israel sabu auris irerebai. \c 2 \s1 Iesu Irat \r (Matthew 1.18-25) \p \v 1 On an werai Caesar Augustus an baifafaro dura iyein on sabu engon tutufin Rome tafanam amonai semama on engon wabis sinabo. \v 2 Quirinius on Syria tafanam ibigawan an rai on atonio bobo sabu wabis bo min on an werai nan sibosuruf. \v 3 Sabu engon tutufin sinai tous asi mafamai nan gawan wabis ibiwanen. \v 4 Joseph on Galilee amonai mafam gagamin wabin Nazareth on emon inai au mafam Bethlehem gagamin, Judea tafanam amonai nan, menan aiwab David irarat an efanai nan. Joseph on nan inai yabin on min David an dam warar emon. \v 5 Joseph on Mary rus sinai wabis sitiwan mes, on jeverei on siyaumatanai Joseph rus sittabin mes. Mary on yan auman \v 6 ato osi rus on Bethlehem nan, ato jever an wera inat fifi itituai mes. \v 7 Ato Mary natun fifi ainau orot ituai, beberai ikikimanai ato foro sheep asi bayu am an didiwagai nan iyenuai i’yenbubur—yabin nanawan goa amonai on efan ambin menan nan arimon sitama. \s1 Foro Sheep Kaifarotis a Anea \p \v 8 Foro sheep asi kaifarotis fani on tafanam turinai nan simama ato fom on sigat asi foro sheep sikakaifares. \v 9 Bada an anea on nan auris irobotet, ato Bada an kudidirin on usisi nan itagawai. Osi siber kwakwan, \v 10 baise anea on osi auris iyau, “Omi men wonaber mes! Yau on wasagobin omi aurim abo anat, yasisir gagamin bag sabu engon tutufin auris. \v 11 Ato ari ra David an mafamai nan on omi ami Baiyawasotin irat—Bada Keriso! \v 12 Omi atonio nanaba wonitai wonsagob: Omi arimon fifi wongaturai beberai sikikimanai foro sheep asi bayu am an didiwagai nan siyenuai yen.” \p \v 13 Ra kaita anea asi kuayo gagamin bag safam an wou yangan on sirobotet anea ainauin mat sikwarer God sibifain si’yau: \q1 \v 14 “God safam aiyetunenei bag emama aurin tanifain taniduranai ato tafanamai tuf on an sabu auris osi iyabon On auris ebiyasisir on!” \p \v 15 Anea simatabir men sigai au safam ato, foro sheep kaifarotis on tous wat auris siyau bonen, “Ot tanan au Bethlehem atonio bobo imamatar on tanitai, mamaba Bada i’yawuret on.” \p \v 16 On mes osi gagariwat sinai ato Mary a Joseph rus sigatures, fifi orot mat foro sheep asi bayu am an didiwagai nan i’yen sit. \v 17 Foro sheep kaifarotis on fifi sit isawar weie, osi mamaba anea fifi aurin i’yawures on sikasones. \v 18 Osi sabu iyabon foro sheep kaifarotis asi dura sibikakafun si’tatam on siduduran. \v 19 Mary atonio osi bobo engon tutufin auris on nunuan amonai ikutatan ato an not tutufinai nan ibinonoten. \v 20 Foro sheep kaifarotis simatabir men sinai aifan matasi si’tai a dura si’tatam on engon God sifain siduduranai; anea i’yawures on bobo nanaba imatar. \s1 Iesu Wabin Siyor \p \v 21 Tafaror kaitamom isawar ato fifi orot an wera inat sitiaskibubuai mes, ato osi wabin siyor Iesu, anea atonio wab on Mary itai weie on gibui inafot. \s1 Iesu au Tafaror Goa Sibo Sirui \p \v 22 Moses an baifafaro iyau nanaba on an wera inat ato Joseph on Mary rus asi yawas sibobounen. On mes osi fifi orot sibo sinai au Jerusalem Bada aurin sikutetai, \v 23 Bada an baifafaro dura buk amonai sigayam siyau: “Fifirig orot abou sinrarat on Bada aurin wonkutetai.” \v 24 On mes osi mat sinai kiwiu kumag ruam siboen asi sirifu sikuteten, Bada an baifafaro iyau nanaba. \p \v 25 On an werai orot wabin Simeon on Jerusalem nan imama. On orot on an yawas totorin wat, God ibeberuai ato on orot on imomousin God Israel yangan itiyawasis aurin. Ayu Kakafotin on on orot bisinai imama \v 26 ato Ayu Kakafotin on orot iyawur on Bada an aumatan Keriso inrarat matanai initai weie on inarab. \v 27 Ayu Kakafotin on Simeon ibonanawai inai au tafaror goai. On an rai fifi ayon taman on fifi Iesu sibo sirui tafaror goa amonai asi baifafaro iyau nanaba on sitafour. \v 28 Simeon fifi imanai irous ato God aurin ikakaiwai: \q1 \v 29 “Bada Om am aumatan nana ubokikin ato ari weie am agirotin unikirir tufai inan. \q1 \v 30 Yau tou mataui bag Om am Baiyawasotin ait. \q1 \v 31 Om ubotitiwagai sabu engon tutufin matasi: \q1 \v 32 On an ratafin on sabu men Jew yangan auris ingat intagawai, Om Wabim duran gagamin on am sabu Israel yangan auris inboai innat.” \p \v 33 Fifi ayon taman on siduduran ato Simeon fifi orot aurin ibikakafun on. \v 34 Simeon imomogines ato Mary, fifi ayon aurin iyau, “God atonio fifi irubinai on fasinai Israel sabu sigaraba fani arimon sinafeu a fani arimon sinmisir men. On min God an baiyoboen, sabu sigaraba arimon on an dura aurin on siniragitai, \v 35 ato sabu fani asi bainonot buburis on arimon inboai ingat sinsagob. Ato yababan on arimon seri wan mamatan ba on toum nunuam inyoai.” \p \v 36-37 Aubairuruotin jenikwar tani wabin Anna kena jever on min Phanuel natun jeverei, osi min Asher an dam warar emon. On jenikwar min itabin kwanda nimtereban ruam nanaba isawar ato on kena jever wat imama on ari an kwanda on orot baibatin sasagis baibatin nanaba isawar. On jenikwar on men meyan tafaror goa an farat ikirir igat inai mabinai mes, on fom ra on God ikwakwafirai, bayu aurin ibifofour a ibabayoi. \v 38 On wera kaitamom amonai jenikwar on inat God ikakaiwai ato fifi aurin on ikakafun ato osi sabu engon tutufin iyabon God simomousin Jerusalem amonai itrufanis aurin on. \s1 Osi au Nazareth Simatabir Men Sinai \p \v 39 Joseph a Mary rus on Bada an baifafaro dura iyau nanaba on an bobo siyamai isawar weie, osi simatabir men asi mafam gagamin Nazareth aurin, Galilee tafanam amonai. \v 40 Fifi irat gagamin faiwarin imatar; on an not gigiboan irat kwakwan, ato God an baimomogin on On bisinai i’yen. \s1 Fifi Iesu Tafaror Goa amonai \p \v 41 Kwanda fufur Iesu ayon taman au Jerusalem si’nan Baisobon an Forag ra aurin. \v 42 Iesu an kwanda auyotoat sasagis ruam ibo, ato osi sinai forag aurin, osi ra fufur on bobo nanaba sifofour. \v 43 Forag an ra isawar ato osi simatabir men si’nan au go, baise fifi Iesu on nan Jerusalem ima. On ayon taman on men sisagob On nan ima; \v 44 osi sinos Iesu on sabu kuayo sanasi mat sibib senan, on mes osi wera tutufin amonai on sibib si’nan mom inai ibirabirabi ato osi sibosuruf fifi sinunuen asi dam warar a tuturas amosi. \v 45 osi fifi on men sigaturai, on mes simatabir men sinai au Jerusalem nan fifi sinunuen. \v 46 Ra baitoninai on osi fifi tafaror goa amonai sigaturai, On Jew yangan asi baibebeotis mat simama asi dura i’tatam ato ibitetemis. \v 47 On an sagob a an not gigiboanai nan asi dura ibiyafotes ato sabu iyabon On an dura sitatam on engon siduduranai. \v 48 Ayon taman on fifi sitai on men sunub siduduran ato ayon on fifi aurin iyau, “Natu, Om aibo mes atonio bobo nanaba auri ufour? Tamam rui on yababanai wafourtobon om wanunuenim.” \v 49 On iyafotes iyau, “Omi aibo mes Yau wonunueniu i? Omi men wosagob Yau on Tamau an goai amama?” \v 50 Baise On an dura aifan ibiyafotes on osi men sisagob. \v 51 On mes Iesu imatabir men mat sinai au Nazareth, On nan asi gogoi on auris ifonabo bobo iboen. On ayon on bobo aifan simamatar on engon tutufin nunuanai iyeyeinin. \v 52 Iesu irarat gagamin ato an not gigiboan auman irarat, ato God a sabu mat on sigogoiai. \c 3 \s1 John Bapataito’otin Dura Ibino \r (Matthew.3.1-12; Mark 1.1-8; John 1.19-28) \p \v 1 Caesar Tiberius on Rome yangan auris ibiaiwab on kwanda auyotoat sasagis nim nanaba; ato Pontius Pilate on Judea tafanam asi gawan gagamin imama, Herod on Galilee tafanam on ibinetewarai, ato on tain tuan Philip on Iturea a Trachonitis tafanam on ibinetewarai; Lysanias on Abilene tafanam ibinetewarai, \v 2 ato Anna a Caiaphas osi on priest ainauis simama. On an werai nan John, Zechariah natun on efan koiteterinai nan imama ato God an dura on inat bisinai igat. \v 3 On mes John inai Jordan Sareu tafanam engon tutufin amonai dura ibibino i’yau, “Omi ya baikitabir wonboai ato wonibapataito, ato God arimon ami bokomas innotbur.” \v 4 On nanaba aubairuruotin Isaiah dura buk amonai igayam iyau, \q1 “Orot tani efan koiteterinai eyoyor: ‘Eta wonbotitiwag Bada aurin; On an eta on totorin wat woniyamai on nan inabib! \q1 \v 5 Anag engon wontounen sinag, oyau gugudis a oyau gagamis engon wonatar sinsur wonrumomoyen. Eta bibiris engon wonitotoren, ato eta baga baga engon wonruyawaren. \q1 \v 6 Ato sabu engon on arimon God an baiyawas on sinitai!’” \p \v 7 Sabu kuayo gagamin on sigat John aurin itibapataitois mes. John osi auris iyau, “Omi on mota nanatun; Iyafan ikasonem ato God an baimaki iniyafarai mes on wan emon wonayai kirir i? \v 8 Omi ato osi bobo ami yawasai wonafour on nan iniyoboet tansagob on omi ya baikitabir wobo. Ato omi toum sanamui on men wonbosuruf wonikakafun wonau, Abraham on wei wawai agiri. Yau awurem, God fofonin arimon atonio agim inboen infouren Abraham wawan agirin mes infouren! \v 9 God on kariwak ibotitiwag wengar awerorosi bag inasutuenen sinsur; wengar engon men uwas obis si’nou on arimon inasutuenen sinsur ato wairafai inrebegagaien sinaraten.” \v 10 Sabu sitetemai siyau, “Ato wei on mamaba wanafour i?” \v 11 On iyafotes iyau, “Iyai iyafan usin anbaitakwakwaren aurin ruam sen on inboai orot tani aurin ambin on initai, a iyai iyafan aurin bayu fofonin on infasararam.” \p \v 12 Sabu agim takes bo’otis fani sinat bapataito aurin, ato osi on sitetemai siyau, “Baibebeotim, wei on arimon mamaba wanafour i?” \v 13 On iyawures iyau, “Omi sabu auris agim takes wonbobo on men wonawures tefanai ba sinyein sinitem mes.” \v 14 Wou yangan fani mat on sitetemai siyau, “Ato wei mat on mamaba i? Wei arimon mamaba wanafour i?” On osi auris iyau, “Omi on men sabu wonau gaganis wonibeberues osi bisisi agim wonabo mes a omi men sabu wonisigoes on nan asi agim wonabo mes. Omi ami baiyan mamaba woboai on ifofonim omi aurim.” \v 15 Sabu on Keriso simomousin itnat mes ato John on bobo ifofour matasi si’tai on sibosuruf sibinonotis, osi sinonosin on min on Keriso bait? \v 16 On mes John on osi sabu engon tutufin auris iyau, “Yau on sareuai abibapataitoim, baise Orot Iyafan gagamin bag men yau ba on enat. Yau men orot obiu on fofonin arimon ann kikiman wat on anrufanen. On arimon Ayu kakafotinai a wairafai nan inibapataitoim. \v 17 On imanai on sif ibo ebotan, nan sawareg engon tutufin inarou sinafeu ato sawareg wat on inruayoen bayu an goai intubabaren; baise On arimon sawareg fefemis on inabo wairafai interen sinarat ato on wairaf min arimon men inarab on.” \p \v 18 John on Wasagobin ibino sabu auris, on dura fani faniai nan ikakafunen sabu iyawures asi yawas sinitotoren aurin on. \v 19 Baise John on wasai nan Galilee an gawan Herod on igam iyawur, yabin on tain tuan Philip awan iyabaruai iawan on mes a mat on bobo komasis sigaraba maiau ifouren. \v 20 Namon Herod min on bobo komasin bag ifour John ibo fafatum goai ireberuai. \s1 Iesu Sibapataitoai \r (Matthew 3.13-17; Mark 1.9-11) \p \v 21 John sabu engon tutufin ibapataitois isawar weie, Iesu mat ibapataitoai. On ibabayoi an ra on, safam iruseren, \v 22 ato Ayu Kakafotin on kiwiu kumag ba imatar isur ato On tefanai itog. Ato fonan safam emon inat iyau, “Om on Yau Natu au nuabo bag. Yau Om aurim abiyasisir.” \s1 Iesu Wawan Agirin Wabis \r (Matthew 1.1-17) \p \v 23 Iesu an kwanda orot kaitamom auyotoat nanaba on an bobo wasai ibosuruf; Sabu sinos Iesu on Joseph natun; ato Joseph on Heli natun; \v 24 Heli on Matthat natun; Matthat on Levi natun; Levi on Melchi natun; Melchi on Jannai natun; Jannai on Joseph natun; \v 25 Joseph on Mattathias natun; Mattathias on Amos natun; Amos on Nahum natun; Nahum on Esli natun; Esli on Naggai natun; \v 26 Naggai on Maath natun; Maath on Mattathias natun; Mattathias on Semein natun; Semein on Josech natun; Josech on Joda natun; \v 27 Joda on Joanan natun; Joanan on Rhesa natun; Rhesa on Zerubbabel natun; Zerubbabel on Shealtiel natun; Shealtiel on Neri natun; \v 28 Neri on Melchi natun; Melchi on Addi natun; Addi on Cosam natun; Cosam on Elmadam natun; Elmadam on Er natun; \v 29 Er on Joshua natun; Joshua on Eliezer natun; Eliezer on Jorim natun; Jorim on Matthat natun; Matthat on Levi natun; \v 30 Levi on Simeon natun; Simeon on Judah natun; Judah on Joseph natun; Joseph on Jonam natun; Jonam on Eliakim natun; \v 31 Eliakim on Melea natun; Melea on Menna natun; Menna on Mattatha natun; Mattatha on Nathan natun; Nathan on David natun; \v 32 David on Jesse natun; Jesse on Obed natun; Obed on Boaz natun; Boaz on salmon natun; Salmon on Nahshon natun; \v 33 Nahshon on Amminadab natun; Amminadab on Admin natun; Admin on Arni natun; Arni on Hezron natun; Hezron on Perez natun; Perez on Judah natun; \v 34 Judah on Jacob natun; Jacob on Isaac natun; Isaac on Abraham natun; Abraham on Terah natun; Terah on Nahor natun; \v 35 Nahor on Serug natun; Serug on Reu natun; Reu on Peleg natun; Peleg on Eber natun; Eber on shelah natun; \v 36 shelah on Cainan natun; Cainan on Arphaxad natun; Arphaxad on Shem natun; Shem on Noah natun; Noah on Lamech natun; \v 37 Lamech on Methuselah natun; Methuselah on Enoch natun; Enoch on Jared natun; Jared on Mahalaleel natun; Mahalaleel on Kenan natun; \v 38 Kenan on Enosh natun; Enosh on seth natun; Seth on Adam natun; Adam on God natun. \c 4 \s1 Afaguban on Iesu Irutobonai \r (Matthew 4.1-11; Mark 1.12-13) \p \v 1 Ayu Kakafotin on Iesu ibonuai auman ato On Jordan Sareu emon imatabir men inat ato Ayu ibonanawai igat inai efan koiteterinai nan. \v 2 On nan ra orot ruam a fom ruam ima Afaguban irutobonai. On ra amonai on Iesu men bayu aifan tani iyan mes, ato on ra inat au kanfoun i’gat on, On bitanan igi. \v 3 Afaguban on Iesu aurin iyau, “Om God Natun mes on, atonio agim yawur inikitabirai rafi sarar inmatar.” \v 4 Iesu iyafotai iyau, “God an dura buk amonai sigayam siyau, ‘Orot jever on men fofonin bayu wat inam yawasin inama on!’” \v 5 Namon Afaguban on Iesu ibo wera dibon wat amonai on tafanam engon tutufin asi baiaiwab faiwaris on engon iyoboai. \v 6 Afaguban on iyawur iyau, “Yau arimon atonio faiwar engon a baiaiwab engon tutufin anitem. Atonio osi engon tutufin on yau siteu, ato yau orot iyafan an rurubinai on arimon on anitai. \v 7 Om sindam unrou yau unkwafireu on, atonio osi engon tutufin on arimon Om ininoanim.” \v 8 Iesu iyafotai iyau, “God an dura buk amonai sigayam siyau, ‘Bada am God On ekesin unkwafirai a On ekesin uniagirai!’” \p \v 9 Namon Afaguban Iesu ibo rus sinai au Jerusalem tafaror goa aiyetunai bag itawarai, ato iyawur iyau, “Om God Natun mes on, nin emon ne esobit. \v 10 God an dura buk amonai sigayam siyau, ‘God arimon an anea inawures Om sinfafarem tiwag.’ \v 11 Mat God an dura buk amonai sigayam siyau, ‘Osi arimon imasi nan sinbogaiim ato Om amm men agimai unkuwotob on.’” \v 12 Baise Iesu iyafotai iyau, “God an dura buk amonai sigayam siyau, ‘Bada am God on men unrutobonai mes.’” \v 13 Afaguban on eta au engonai Iesu aurin rutobon engon isawaren weie, ra dibon wat ikirir. \s1 Iesu An Bobo Galilee amonai Ibosuruf \r (Matthew 4.12-17; Mark 1.14-15) \p \v 14 Namon Iesu on Ayu Kakafotin an faiwar ibonuai mat imatabir men inai Galilee tafanamai nan. On duran wat on irat inai tafanam au engon ibonu. \v 15 On bayoi goa amosi nan sabu ibibebeyes on sabu engon tutufin siduduranai. \s1 Iesu Nazareth nan Sisisiweiai \r (Matthew 13.53-58; Mark 6.1-6) \p \v 16 Namon Iesu inai au Nazareth, menan On an mafamai irarat nan, ato ra fufur Sabat an ra on i’nan bayoi goai nan. On imisir itawar God an dura itiyab mes, \v 17 ato orot God an dura an kaifarotin on aubairuruotin Isaiah an buk igagayam on ibo inat itai, On buk iruseren ato dura menan sigagayam on igaturai, dura ato nanaba iyau, \q1 \v 18 “Bada an Ayu Kakafotin on Yau bisiwui emama, yabin On irubineu Wasagobin anbino sabu kokoianis auris. On iyafareu sabu bokomas an fafatum amonai semama on anawures, omi arufanim wongat a sabu matas fotis on anawures omi matam woneit men, sabu yababanai semama yabin sabu fani sebisusuneis on mes, on anawures omi arufanim, \q1 \v 19 ato dura ankurereb anau, “Bada an kwanda inat nono an sabu iniyawasis.” \p \v 20 Iesu buk ifunu igai irufot ato orot buk ekakaifarai on itai ato On imair. Sabu engon tutufin bayoi goa amonai on matas engon on Iesu wat siruruaiai, \v 21 On ibosuruf auris dura ibikakafun i’yau, “Atonio God an dura sigayam abiyab wo’tatam on ari inat idura bag.” \v 22 0si sabu engon tutufin nan on men sunub sifain a On an dura obis wat ibikakafun on aurin siduduran ato si’yau, “On min Joseph natun i?” \v 23 On osi auris iyau, “Yau asagob omi arimon atonio dura gigiboan sabu ra engon auriu sebikakafun sau on nanaba wonau, ‘Kwakwairotim, toum eiyawasim.’ Mat omi arimon auriu wonau Om bobo buburis nan Capernaum ufouren duram watatam on nanaba ari nin am mafam gagaminai bobo buburis unfouren.’” \v 24 Iesu an dura ibotein iyau, “Yau awurem dura bag, aubairuruotin an mafam gagaminai on men segogoiai on. \p \v 25 “Omi au dura wontatam: Yau awurem dura bag ainau Elijah imama an rai on kekena jever on sigaraba maiau Israel amonai simama, on an rai usan men iyayar kwanda ton, roke nimtereban kaita nanaba isawar a mat gomar auman irat tafanam au engon ibonu. \v 26 Baise God on men Elijah iyafarai inai kena jever tani nan Israel amonai imama aurin on, baise On iyafarai inai kena jever Zarephath mafam gagaminai nan imama aurin, Sidon mafam gagamin amonai nan. \v 27 Ato sabu usis gawu gawudis auman on sigaraba maiau nan Israel amonai simama, on an rai Elisha on aubairuruotin imama; baise men iyafan tani usin ikubunagai on, baise Naaman Syria orot ekesin mom usin ikubunag.” \p \v 28 Sabu nan bayoi goa amonai on dura si’tatam on, osi engon siyatatab. \v 29 Osi simisir Iesu imanai sibo sitein mafam gagamin emon sigat ato sibo sigai oyau aiyetunai menan ari mafam gagamin siyoyonin nan, osi sigogoi Iesu on oyau emon sitreberirai itsur, \v 30 baise On sabu kuayo amosi an etai nan ibib inai isawar. \s1 Orot Ayu Komasin mat \r (Mark 1.21-28) \p \v 31 Namon Iesu inai au Capernaum mafam gagaminai nan, Galilee tafanam amonai, Sabat an ra nan On sabu ibibebeyes. \v 32 On an baibebe aurin on sabu engon tutufin siduduran, yabin On an dura on faiwar auman ibikakafun. \v 33 Bayoi goa amonai nan on orot tani ayu komasin tefanai igai; orot on fonan aumiet bag iyoku iyau, \v 34 “Ah Iesu Nazareth emon, Om on aifan aurin wei egogoii? Om unat wei unikomasi mes i? Yau asagob Om on Iyafan: Om on God Kakafotin an dura bobibotim!” \p \v 35 Iesu dura wawaninai ayu komasin iyawur iyau, “Om asunub ato orot eikirir egat!” Ayu komasin orot irukou sabu nasi ifeu ato ikirir igat inai, men aifan komasin tani aurin iyamai. \v 36 sabu engon tutufin nan on men sunub siduduranai ato tuturas mat siyau bonen, “Atonio dura on aifan i? Atonio Orot on an faiwar a an baibad auman duraiai wat ayu komasis yawures ato segat senan!” \v 37 Ato Iesu an dudur min irat on tafanam amonai engon ibonu. \s1 Iesu Sabu Sigaraba Iyawasis \r (Matthew 8.14-17); Mark 1.29-34) \p \v 38 Iesu bayoi goa ikirir ato inai Simon an goai nan. Simon rawan jever on isawau usin iforab kwakwan, ato jever isasawau an dura on Iesu sikasonai. \v 39 On inat jever i’yen nan itawar ato dura wawaninai sawau iyawur itikirir itgat mes. Jever usinai sawau isawar ato on ra kaita imisir osi asi bayu ibotitiwag weines. \v 40 Ibirabirabi wera isofafir kounai sabu iyabon tuturas sawau magis magis siboen simama on engon tutufin siboes sinat Iesu aurin; On iman wat sabu engon tefasi iyayagaien on engon siyawasis. \v 41 Sabu sigaraba tefasi ayu komasis simama on usis emon si’gat sibiyoku siyau, “Om on God Natun!” Iesu on dura wawaninai ayu komasis iyawures men sitikakafun mes, yabin osi sisagob On on Keriso. \s1 Iesu Bayoi Goa amosi Dura Ibino \r (Mark 1.35-39) \p \v 42 Fomenei ra an woumanai Iesu mafam gagamin ikrir igat inai efan kifafanai nan. Sabu sibosuruf On sinunuen, ato sabu sinai On si’gaturai on, osi sifourtobon sitbotan men sitikirir itan mes. \v 43 Baise On iyawures iyau, “Yau on mafam gagamis faniai mat nan God an Baiaiwab an Wasagobin anbino, yabin on fasinai on mes God Yau iyafareu anat On an bobo anabo mes.” \v 44 On mes On tafanam au engon ibib bayoi goa amosi nan dura ibino. \c 5 \s1 Iesu Baigibubunuotis Matan Ainauis Iyores \r (Matthew 4.18-22; Mark 1.16-20) \p \v 1 Wera tani Iesu on Gannesaret kamit rewanai nan itatawar ato sabu sigaraba sinai aurin God an dura sittatam mes. \v 2 Iesu on iyeit wa ruam toreai siteinen sigai si’yen on iten; sabu bosagotis on asi wa sikiriren ato asi uwat kamitai sikusosouen. \v 3 Iesu on wa tefanai ikaruge—on wa min Simon an wa—Iesu on Simon iyawur an wa ittein kafakakai nawat sitgat au borit. Iesu nan wa tefanai imair ato sabu kuayo ibebeyes. \v 4 Iesu dura ikakafun isawar ato Simon iyawur iyau, “Wa eboi kafakakai nawat egat boritai, ato om tuturam mat ami uwat wonreberiren sinsur iyan woniyonen.” \p \v 5 Simon iyafotai iyau, “Bada, wei fom weromin wabosag wat men iyan tani waiyonai on. Baise Om uyau on mes yau uwat an reberiren sinsur.” \v 6 Osi uwat sireberiren sisur ato iyan sigaraba anbabaton si’yonen kafakakai mom uwat sitsafefis. \v 7 On mes osi imas sirutab tuturas fani nan wa taniai on sitnat sitibaisis mes. Osi sinat ato wa ruam engon iyan wat sibonuen kafakakai mom asi wa sitdarir. \v 8 Simon Peter on bobo imatar it ato on Iesu nanai sindan irou ato iyau, “Bada, eikirireu enai, yau bokomasotiu!” \p \v 9 Simon Peter a sabu fani mat nan on men sunub siduduran yabin osi iyan sigaraba sibiyonen aurin on. \v 10 Atonio boboai on Simon tuturan James a John osi min Zebedee nanatun mat siduduran. Iesu on Simon aurin iyau, “Om men unaber mes; ari ra on om sabu unboes sinnat Yau au baigibubunuotis mes sinmatar.” \v 11 Osi tore nan asi wa siteinen sigai, sawar engon nan sikiriren ato Iesu sigibubunuai. \s1 Iesu Orot Usin Gawugawudin Iyawasai \r (Matthew 8.1-4; Mark 1.40-45) \p \v 12 Ra tani Iesu on mafam gagamin taniai menan orot tani usin gawugawudin auman imama nan. On orot Iesu it mom on nanai ifeu sindan irou ato ifefeyanai iyau, “Bada Om ungogoi mes on eigumidariu!” \v 13 Iesu orot aurin inai, ato iman iyof usin ibotobon ato iyau, “Yau agogoi om ungumidar, ‘Egumidar!” Ra kaita gawud komasin orot usinai on ikirir. \v 14 Iesu orot dura wawaninai iyawur iyau, “Om men iyafan tani unkasonai mes, ab om totor wat unan priest aurin ato on usim ininateteim; ato sirifu unyagai God unikakaiwai Moses an dura iyau nanaba, namon sabu engon sinsagob om on ugumidar.” \v 15 Baise Iesu duran on irat kwakwan, ato sabu kuayo gagamin bag sinat Iesu an dura sittatam a sabu sawauotis on itiyawasis mes. \v 16 Baise On imamatabir men i’nan tafanam kifafanai nan ibabayoi. \s1 Iesu Orot Raguraguin Iyawasai \r (Matthew 9.1-8; Mark 2.1-12) \p \v 17 Ra tani Iesu sabu ibibebeyes ato Pharisee yangan a Baifafaro an baibebeotis fani on sinat nan simair simama, osi on Galilee a Judea amosi mafam gagamis engon a Jerusalem emon sinat. Bada an faiwar on Iesu ibitai sabu sawauotis ibiyawasis. \v 18 Sabu fani orot raguraguin ireai i’yen auman siyabar sinat, ato osi sifourtobon sitabar sitar goa amonai Iesu nanai sityein mes. \v 19 Baise sabu kuayo on gagamin bag on mes osi men fofonin orot sitboai sitar au goa amon on. On mes osi orot siyabar sigai goa aiyetunai nan, ato osi uwayob sisafef nan orot ireai i’yen auman siyeirai isur sabu sigaraba simama sanasi isur Iesu nanai nan. \v 20 Iesu it on osi sabu asi baitutum on irat kwakwan, on mes On orot aurin iyau, “Yau turau, om am bokomas ainotbur. \p \v 21 Baifafaro an baibebeotis a Pharisee yangan osi sibosuruf tous sanasi wat sigagamois si’yau, “Atonio orot on iyafan atonio etaiai on baigigim dura God aurin ebikakafun? Men iyafan tani arimon bokomas innotbur; God ekesin mom on bokomas innotbur!” \v 22 Iesu on osi asi bainonot isagob ato auris iyau, “Omi aibo mes on nanaba wobinonotim i? \v 23 Menan on sasasan, Yau anau, ‘Om am bokomas ainotbur o anau, ‘Emisir ebib?’ \v 24 On mes Yau aniyoboem wonsagob on Orot Natun an baibad auman nin tafanamai yen sabu asi bokomas innotbur.” On mes On orot raguraguin aurin iyau, “Yau awurem, emisir am ire ebo ato enai au go!” \v 25 Ra kaita orot sabu nasi imisir, an ire nan tefanai i’yen on ibogai ato inai au go God ibikakaiwai. \v 26 Osi sabu engon tutufin on men sunub siduduran! Osi siber auman God sifain si’yau, “Ari ra on bobo buburis matati taiten!” \s1 Iesu Levi Iyor \r (Matthew 9.9-13; Mark 2.13-17) \p \v 27 On gibunai, Iesu igat inai agim takes bo’otin wabin Levi on it, on an bobo efanai imair imama. Iesu on aurin iyau, “Eigibubunueu.” \v 28 Levi imisir, an sawar engon nan ikiriren, ato Iesu igibubunuai. \v 29 Namon Levi an goai nan bo baitab gagamin Iesu aurin iyamai, ato agim takes bo’otis kuayo gagamin a sabu fani mat engon on nan kemai siruayo. \v 30 Pharisee yangan fani a Baifafaro an baibebeotis mat osi tous asi kuayo amonai on Iesu an baigibubunuotis sigam siyawures. Osi sitetemis siyau, “Omi aibo mes agim takes bo’otis a sabu fonaseirotis on mat bayu wam i?” \v 31 Iesu iyafotes iyau, “Sabu iyabon yawasis on men kwakwair orot segogoiai on baise osi sabu iyabon sawauotis wat. \v 32 Yau men anat sabu asi yawas totoris anyores on, baise Yau anat sabu fonaseirotis anyores ya baikitabir sinboai mes.” \s1 Bayu Sebikirir Sebifofour aurin Sitetem \r (Matthew 9.14-17; Mark 2.18-22) \p \v 33 Sabu fani Iesu aurin siyau, “John an baigibubunuotis on ra fufur bayu sebikirir sebifofour a sebabayoi a mat Pharisee asi baigibubunuotis on eb bobo kaitamom nanaba sefofour; baise Om am baigibubunuotis on bayu sam setotom.” \v 34 Iesu iyafotes iyau, “Omi wononosin orot tabin boboun an bo baitab amonai tuturan mat semama on woniyames bitanan gigi auman sinama i? Ambin bag! \v 35 Baise an wera innat arimon orot tabin boboun osi bisisi emon sinboai sinan weie on ra nan osi bayu sinikirir sinifofour.” \v 36 Mat Iesu atonio dura kawenai nan auris idudur iyau, “Men iyafan tani usit an baitakwakwaren boboun turin insafef ato usit an baitakwakwaren atamaninai safefin on isagirfotai mes. Ato on bobo nanaba infofour on usit an baitakwakwaren boboun inikomasai, ato beber boboun turin on arimon men beber atamanin mat inifofonin on. \v 37 O iyai iyafan on sareu wine boboun ibo kibub atamaninai irir, on bobo ato nanaba on arimon sareu wine boboun an forabinai on kibub atamanin intaseb sareu wine indebur, ato kibub min inkomas. \v 38 Ambin bag! Ab sareu wine boboun on kibub bobounai unririn! \v 39 Ato men iyafan tani sareu wine atamanin etotoman ato gibui boboun ba aurin ingogoi mes, yabin on yau, ‘Sareu wine atamanin on nanian obin bag.’” \c 6 \s1 Sabat Ra aurin Sitetem \r (Matthew 12.1-8; Mark 2.23-28) \p \v 1 Sabat an rai nan Iesu on sawareg masau uwarai nan ibi i’nan. On an baigibubunuotis sibosuruf sawareg sibimarir, osi imasi nan uwas fefemis siboseseiren ato si’yam. \v 2 Pharisee yangan fani siyau, “Ot ati Baifafaro iyau Sabat an ra on sofafar gagamin men bobo tanabo mes, ato omi aibo mes on bobo nanaba wofofour i?” \v 3 Iesu iyafotes iyau, “Omi on dura bag God an dura woiyab wosagob, David an sabu mat bitanan igigies on bobo nanaba sifour. \v 4 David on God an goai irui rafi sarar kakafaiin sikutetai i’yen on ibo iyan ato turin on an sabu mat ites siyam. Baise ot ati Baifafaro iyau on priest ekesis mom on rafi sarar sinam ato sabu maiauit on ambin.” \v 5 Ato Iesu an dura kanfounai iyau, “Orot Natun on Sabat ra an Bada.” \s1 Orot Iman Raguraguin auman \r (Matthew 12.9-14; Mark 3.1-6) \p \v 6 Sabat ra taniai nan Iesu inai bayoi goa amonai irui ato sabu ibibebeyes. Orot iman asumaiauai on raguraguin auman nan imama. \v 7 Baifafaro an baibebeotis fani a Pharisee yangan fani on Iesu an komasin sinunuen, On mamaba Moses an Baifafaro itastob aurin on, on mes osi sibimateteai tiwag mamaba Sabat an rai nan sabu itbiyawasis mes. \v 8 Baise Iesu on osi asi bainonot isagob ato On orot iman raguraguin aurin iyau, “Om emisir enat nin nawui etawar.” Orot imisir inai nasi itawar. \v 9 Namon Iesu osi auris iyau, “Yau abitetemim: Ot ati Baifafaro mamaba wat iyau Sabat an ra tanafour mes i? Orot tanibaisin o tanikomasai? Orot an yawas taniyobinai o orot an yawas tanikomasai i?” \v 10 On matan iyeit inai sabu engon tutufin inateteis isawar namon On orot aurin iyau, “Om imam yotet egat.” Orot on bobo nanaba ifour ato iman iyobin men. \v 11 Baise osi on yas sitatab kwakwan ato sibosuruf tous sanasi sibikakafun bonen bobo mamaba Iesu aurin sitafour mes. \s1 Iesu Baigibubunuotis Auyotoat Sasagis Ruam Irubines \r (Matthew 10.1-4; Mark 3.13-19) \p \v 12 On an werai Iesu igai oyauai nan itbayoi mes ato On fom tutufin on nan ima God aurin ibabayoi. \v 13 Ra itom ato On an baigibubunuotis iyores sinat aurin ato On baiyoyobotis auyotoat sasagis ruam irubinis wabis ites: \v 14 Simon (On wabin tani mat iyor, Peter) a on tain Andrew; James a John, Philip a Bartholomew, \v 15 Matthew a Thomas, James, Alphaeus natun, a Simon (On orot seyoyorai tafanam an rufafar orot), \v 16 Judas, James natun, a Judas Iscariot, on gibunai on Iesu ikaseirai. \s1 Iesu Sabu Ibebeyes a Sabu Iyawasis \r (Matthew 4.23-25) \p \v 17 Iesu an baiyoyobotis mat oyau emon sisur ato, On oyau anai efan tetefinai nan an baigibubunuotis kuayo gagamin mat sitawar. Sabu kuayo gagamin bag on Judea tafanam emon a Jerusalem emon sinat a Tyre a Sidon asi tore mafam gagamis on emon sinat; \v 18 Osi sinat On an dura sittatam a sabu sawauotis on itiyawasis mes. Osi sabu iyabon ayu komasis tefasi simama on osi mat siyawas. \v 19 Sabu engon tutufin sifourtobon Iesu usin sitruyein mes, yabin On an faiwar On emon i’gat on sabu engon siyayawas. \s1 Yasisir a Yababan \r (Matthew 5.1-12) \p \v 20 Iesu iyeit an baigibubunuotis inateteis ato iyau, \q1 “Omi sabu iyabon toum wosagobim nono ayubit an yawasai on men faiwarim, omi aurim on yasisir gagamin bag, God an Baiaiwab on omi ebinoanim! \q1 \v 21 “Omi sabu iyabon ari bitanan segigiem, omi aurim on yasisir gagamin bag, omi gibui arimon bayu wonam inifofonim! “Omi sabu iyabon ari wototou, omi aurim on yasisir gagamin bag; omi arimon wonserer! \p \v 22 “Sabu omi men segogoiim, sebisisiweiim, osi dura komasis sawurem a seyoyorem omi on dau yangan yabin Orot Natun wobigibubunuai on fasinai, omi aurim on yasisir gagamin bag! \v 23 Atonio bobo inmamatar on woniyasisir wonisau yabin baiyan gagamin on omi aurim safamai sebotan. Yabin osi wawas agiris on bobo kaitamomai on nanaba aubairuruotis auris sifour. \q1 \v 24 “Baise omi sabu iyabon ari sawarotim womama on, omi aurim on komasin bag; Omi ami yawas obin on wobo nono! \q1 \v 25 “Omi sabu iyabon ari bayu wam ebifofonim, omi aurim on komasin bag; Omi arimon bitanan singiem! “Omi sabu iyabon ari woseserer, omi aurim on komasin bag; omi arimon woniyababan wonatou! \p \v 26 “Omi sabu iyabon sebifaim, omi aurim on komasin bag; yabin osi wawas agiris on osi dura kaitamomai on baisigogo aubairuruotis auris sikakafun.” \s1 Ami Ragit Woninuabois \r (Matthew 5.38-48; 7.12a) \p \v 27 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Baise omi sabu iyabon au dura wotatam on awurem: Omi ami ragit woninuabois, osi sabu iyabon men segogoiim on osi auris on bobo obis wonafour, \v 28 osi sabu iyabon omi saudabim on angaramin omi on God wonawur osi inimomogines, ato osi sabu iyabon aurim yawas komasis sefofour on auris wonbayoi. \v 29 Iyai iyafan om rerebam taniai inbiyasfarai on, rerebam reban ba unitai iniyasfarem, iyafan om usim an baitakwakwaren tani eboai on unikirir tani ba inboai. \v 30 Sabu engon om aurim sawar mes sebifefeyan on unites, ato iyafan om am sawar ibo on, men on sawar aurin unawur initem men. \v 31 Om mamaba egogoi sabu aurim bobo sinabo on nanaba min om mat osi sabu auris bobo unabo. \p \v 32 “Ato om sabu iyabon sebinuaboim osi wat auris unbinuabois on, om aibo mes baimomogin unboai i? Ato sabu sebinuaboes min sabu bokomasotis mat osi sabu sebinuabois! \v 33 Ato sabu iyabon om aurim semamanau sekakaber ato om osi wat auris unmanau unkakaber on, om aibo mes baimomogin unboai i? Sabu bokomasotis min on bobo mat sefofour! \v 34 Ato om am sawar aifan turam aurim eboai ato om turam aurin enonosin on fofonin nanaba inigaraminem men on, om aibo mes baimomogin unboai i? Sabu bokomasotis mat tuturas auris sawar seboai ato fofonin nanaba sebigaramines men! \v 35 Ambin bag! Omi ami ragit woninuabois a bobo obis wat auris wonafour; osi omi aurim sawar sinboboai on omi men woninonotai osi angaramin sinitem aurin on. Omi arimon baiyan gagamin wonboai, ato omi arimon God Aiyetunenei Bag nanatun mes wonmatar. Yabin On an yawas on iyobin bag osi sabu auris osi iyabon men On sebikakaiwai yangan auris a sabu komasis auris. \v 36 Omi wonkaber, ato Tamam ekakaber ba.” \s1 Sabu men Wonigurubabanis \r (Matthew 7.1-5) \p \v 37 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi sabu men wonigurubabanis mes ato God arimon men omi inigurubabanim on; omi sabu men wonimakies mes ato God arimon men omi inimakiem on; omi sabu woninotbures, ato God arimon omi innotburem. \v 38 Omi ami sawar on sabu wonites, ato God arimon ami sawar initem. Dura bag omi arimon gagamin bag wonboai, omi ami yawas tutufinai sabu wobibaisis on arimon gagamin bag sinitem inarat imamui inkadedebur mom- omi engon arimon on wat wonboai. Omi ami sawar mamaba gagamin bag o kafakakai bag sabu wobites on nanaba God arimon initem.” \p \v 39 Ato Iesu atonio dura kawenai sabu auris idudur iyau: “Orot matan fotin tani on men fofonin orot matan fotin turan ininetewarai rus etai sinabib on; on bobo nanaba infofour on arimon rus doguai sinafeu. \v 40 Gayam fifi on men isagob kwakwan an baibebeotin ba; baise gayam fifi ingayam tiwag an gayam inbisawarai on, arimon insagob innat an baibebeotin ba inmatar. \p \v 41 “Om aibo mes uyeit taim tuam matanai sasir yen on eitai baise om men esasagob om toum matamui on aiduf yen i? \v 42 Om mamaba taim tuam aurin unau, “Arie yau taiu tuau, yau agogoi sasir matamui yen on an boseir weinem; baise om toum mat matamui aiduf yen on men eitai i? Om baisigogo’otim! Om ainau on toum matamui aiduf yen on eboseir, weie ato om matam uneit tiwag taim tuam matan emon sasir unboseir.” \s1 Wengar a On Uwan \r (Matthew 7.16-20; 12.33-35) \p \v 43 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Wengar obin wat egeg on men uwan komasis eyaya on, on nanaba min wengar komasin egeg on uwan men obis eyaya on. \v 44 Wengar engon uwas seyaya on nan uniten unsagob; bubudau uwas on men gabarur uwas emon ebobo on, o wine uwas on men regai nan ebobo on. \v 45 Orot obin on nunuanai not obis wat itubabaren sen on iboen egat; orot komasin on nunuanai not komasis wat itubabaren sen on iboen egat. Orot awanai dura ebikakafun on nunuan amonai yawas mamaba ibonu yen on nanaba on ebikakafun.” \s1 Goa Baigoyonotis Ruam \r (Matthew 7.24-27) \p \v 46 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi aibo mes woyoyoreu, ‘Bada, Bada,’ baise Yau dura aifan awurem on bobo men on nanaba wofofour on? \v 47 Iyai iyafan auriu enat au dura etatam a osi auris ebifonabo—on Yau arimon on an yawas mamaba on aniyoboai insagob. \v 48 On on ato orot ba, an goa eyoyonin: on dogu isar isur inai babanai bag ato arir ann on agim tefanai irou. Sareu gagamin igat goa irab baise goa on men fofonin itiyuyun yabin on goa wawanin wat iyon on mes. \v 49 Baise iyai iyafan Yau au dura etatam ato men aurin ebifonabo on atonio orot ba, on an goa iyon ato an arir ann on men agim tefanai irou on; ato sareu igat goa irab mom on ra kaita ifeu—ato goa on asir itagogoros isawar!” \c 7 \s1 Iesu on Rome asi Wou Orot Gagamin an Agirotin Iyawasai \r (Matthew 8.5-13) \p \v 1 Iesu atonio osi bobo engon auris on sabu auris dura ikakafun isawar ato On inai au Capernaum. \v 2 Rome yangan asi wou an orot gagamin nan on an agirotin on inuaboai kwakwan, on orot on isawau ato kafakakai mom itarab. \v 3 Wou yangan asi orot gagamin on Iesu duran itatam ato on Jew yangan asi orot kawian iyafares sinai Iesu sifefeyanai itnat an agirotin itiyawasai mes. \v 4 Osi sinat Iesu aurin ato wawaninai bag sifefeyani siyau, “Atonio orot egogoi bag unibaisin. \v 5 Atonio orot on wai sabu inuabois kwakwan a on ekesin wat on wai bayoi goa iyon weinei.” \p \v 6 On mes Iesu on osi mat sinai. Iesu inat orot an goa aurin ibiufin ato Rome yangan asi wou orot gagamin on tuturan iyafares sinai sitawur mes, osi siyau, “Bada, Om men toum unisababanim mes. Yau men fofoniu on om unnat au goai unar, \v 7 mat yau men anonosin obiu on arimon fofonin tou atnat aurim atifefeyanim. Om asir dura wat unau mom, ato au agirotin on inyawas. \v 8 Yau tou mat on Rome asi wou yangan asi babadis gagamis osi asi baibad babanai abobo, ato wou yangan on yau babawui sebobo. Yau wou orot atonio on awur, ‘Enai! ato on enan; yau wou orot tani ba awur, ‘Enat!’ ato on enat; yau au agirotin awur, ‘Bobo atonio eiyamai ato on bobo ebiyamai.” \v 9 Iesu atonio dura itatam on iduduran, ato irutabir sabu kuayo On sibigibubunuai on auris iyau, “Awurem, Yau men meyan orot baitutumotin nanaba agaturai mes, Israel yangan amosi mat men nanaba agaturai on.” \v 10 Sabu dura bobibotis simatabir men sinai Rome yangan asi wou an orot gagamin an goai ato agirotin on nan sigaturai iyawas nono. \s1 Iesu on Kena Jever Natun Fifi Orot on Rabob emon Ibobaimisirai \p \v 11 Men weromin gibunai Iesu inai au mafam gagamin wabin Nain on nan, On an baigibubunuotis a sabu kuayo gagamin on Iesu mat sinai. \v 12 Iesu inai mafam gagamin an furi awanai i’gat mom ato sabu nan on orot rabobin siyabar sibib si’gat. Orot rabobin min kena jever natun orot kaikas wat, ato sabu kuayo gagamin bag on mafam gagamin emon sinat on engon kena mat nan. \v 13 Bada on jever it mom on, nunuan iyababan kwakwan ato On kena jever aurin iyau, “Om men unatou mes!” \v 14 Namon Iesu ibib inai ato ire goru iruyein ato sabu orot rabobin siyabar si’nan on sitawar. Iesu iyau, “Jorei! Awurem, Emisir!” \v 15 Orot rabobin imisir ato ibosuruf dura ibikakafun ato Iesu orot ibo ayon itai men. \v 16 Sabu engon tutufin on siber kwakwan ato osi God sifain si’yau, “Aubairuruotin gagamin bag on sanati irobotet a God On inat an sabu iniyawasis mes!” \v 17 Atonio Iesu an dudur on irat kwakwan tafanam amonai engon ibonu a tafanam koun koun mat duran engon ibonu. \s1 John Bapataito’otin An Dura Bobibotis Iyafares Sinai Iesu aurin \r (Matthew 11.2-19) \p \v 18 John an baigibubunuotis ato osi bobo engon tutufin auris on sikasonai isawar ato, on an baigibubunuotis ruam iyores sinat \v 19 ato iyafares sinai Bada aurin sitetemai mes, “Om aurim on John iyau, Om arimon enat o wei orot tani on wanmousin i?” \v 20 Osi sinat Iesu aurin ato siyau, “John Bapataito’otin iyafarei wanat Om wanitetemim mes, ‘Orot min Om aurim on John iyau, Om arimon enat o wei orot tani wanmousin i?’” \v 21 On an werai Iesu on sabu sawasawauis, fesafesaris sigaraba, a sabu ayu komasis tefasi simama engon tutufin iyawasis, a sabu matas fotis engon on matas siyeit men. \v 22 Iesu on John an dura bobibotis iyafotes iyau, “Omi wonmatabir men wonan John wonawur bobo aifan toum matamui woitai a dura wotatam on: Sabu matas fotis on matas siyeit men, sabu ass raguraguis on sebibib men, sabu usis gawugawudis on usis sigumidaris men, sabu tainas fotis on dura setatam men, sabu rabobis on rabob emon sibobaimisires siyawas men a Wasagobin on sabu ayuai sebikokoianis on auris sebibino. \v 23 On iyafan Yau auriu an not men ekuseseb, on aurin on yasisir gagamin bag!” \p \v 24 John an dura bobibotis sinai gibunai Iesu on ibosuruf John aurin on sabu kuayo gagamin auris ikakafun iyau: “Omi wogat wonai John aurin efan koiteterinai nan on, omi wononosin aifan wotitai mes i? Wayo ato yabat isisin sigegeris on woteit mes i? \v 25 Omi wogat wonai nan on aifan wotitai mes i? Orot beber obis wat imonag on wotitai mes i? Dura bag sabu ato osi sawar nanaba semomonag a sawar auris sebiaiwab on aiwab asi goai nan semama! \v 26 Wokasoneu, omi wogat wonai on wononosin aifan wotitai mes i? Aubairuruotin i? Yau awurem dura bag—omi on orot woitai on gagamin bag men aubairuruotin ba. \v 27 John min on aurin on dura buk amonai sigayam siyau, ‘God iyau; Yau arimon au dura bobibotin omi namui aniyafarai ami eta inbotitiwag weinem.” \v 28 Iesu an dura ibotein iyau, “Awurem, John on gagamin bag men iyafan tani nin emama ba. Baise iyai iyafan inikafakakaiai ato God an Baiaiwab amonai inrurur on arimon gagamin men John ba.” \p \v 29 Sabu engon tutufin a agim takes bo’otis on atonio dura sitatam ato osi min God an yawas totorin aurin on sifonabo ato John ibapataitois. \v 30 Baise Pharisee yangan a Baifafaro an baibebeotis on men sigogoi God an gogoi aifan osi auris on itafour, on mes osi men sigogoi John itibapataitois. \v 31 Iesu dura ibotein iyau, “Sabu ari semama auris on mamaba anifofon anau? Osi on mamaba? \v 32 Osi on fifirig gugudis ba baitotobon an efanai nan simairirin semama. Kuayo tani on kuayo tani aurin eyoyor yau, ‘Wei tabin an kwarer on omi aurim wakwarer, baise omi men woisau on! Wei rabob an kwarer on omi aurim wakwarer baise omi men wotou on!’ \v 33 John Bapataito’otin inat, ato on bayu ikirir i’fofour a sareu wine men itotoman on ato omi wawur wau, ‘On dau tefanai emama!’ \v 34 Orot Natun inat on bayu iyam itom ato omi wau, ‘Orot atonio woit! On bayu yam kwakwan a sareu wine etotoman kwakwan a On tuturan on agim takes bo’otis a sabu bokomasotis!’ \v 35 Baise sabu engon tutufin God an gigiboan si’boai on osi siyoboet on dura bag.” \s1 Iesu on Pharisee Orot Wabin Simon an Goai \p \v 36 Pharisee orot on Iesu ibebegai inat rus bayu sitam mes. Iesu inai an goai irui imair rus bayu sitam mes. \v 37 On mafam gagamin amonai on jever bokomasotin on an yawas tutufinai nanaba imama. On jever on Iesu duran itatam on Pharisee orot an goai nan bayu i’yam, on mes on fio yanden ninibin on kibub awan bonuin auman ibo inat \v 38 ato Iesu kounai itawar On ann bisinai nan itawar itotou ato maturun on sisusur Iesu ann sisusuruf. Namon jever toun tefanai nan Iesu ann isafanen, ann iyanen ato fio yanden ninibin ibo ann imuten. \v 39 Pharisee orot on Iesu ibebegai inat on bobo it mom, on toun wat aurin iyau, “Atonio orot on dura bag aubairuruotin mes on itsagob atonio jever on iyafan eruruyeinai; On arimon itsagob on jever on bokomasotin bag!” \p \v 40 Iesu orot aurin ikakafun iyau, “Simon, Yau agogoi dura tani anawurem.” On iyafotai iyau, “Basit, baibebeotim ekasoneu.” \p \v 41 Iesu dura ibosuruf ikakafun iyau, “Orot ruam sinai orot agim kaifarotin aurin sifefeyanai ato on agim ibo ites, orot tani aurin on agim 500.00 kina nanaba ibo ato orot tani aurin on agim orot ruam auyotoat nanaba ibo. \v 42 Osi rus on men fofonin arimon on orot agim kaifarotin aurin sitigaraminai men on, on mes agim kaifarotin osi orot ruam wabis isafanen. Ato orot menan on arimon orot agim kaifarotin ininuaboai kwakwan i?” \v 43 Simon iyafotai iyau, “Yau anonosin ato orot iyafan aurin agim gagamin bag i’boai on gagamin bag ininotburai.” Iesu iyau, “Om on dura bag wat uyafot.” \v 44 Namon Iesu on jever aurin irutabir ato simon aurin iyau, “Om jever atonio eit? Yau anat om am goai on om men sareu uteu auu asouen on, baise on jever on maturunai nan Yau auu isouen a on toun tefanai nan auu isafanen. \v 45 Om men ukakaiwiu rerebau uyan on, baise Yau anat nenei jever on Yau auu on nana iyayanin. \v 46 Om men olive momonai nan tefaui udebur on, baise on fio yanden ninibinai nan auu imuten. \v 47 Awurem,on an nuabo tutufin iyoboet on mes ebi dura bag on an bokomas sigaraba emon on sinotbur nono. Baise iyai iyafan kafakakai wat God ebinotburai on ebiyoboet on an nuabo on kafakakai wat.” \p \v 48 Namon Iesu on jever aurin iyau, “Om am bokomas ainotbur.” \p \v 49 Sabu fani nan kemai simair simama on sibosuruf tous amosi si’yau bonen, “On Orot on iyafan, On min sabu asi bokomas ebinotbur i?” \p \v 50 Baise Iesu on jever aurin iyau, “Om am baitutum emon uyawas; tufai enai.” \c 8 \s1 Jever Osi Iesu Situran \p \v 1 Ra fani isawar gibunai Iesu mafam gagamis a mafam gugudis amosi nan ibib God an Baiaiwab aurin on Wasagobin ibibino. Baigibubunuotis auyotoat sasagis ruam on mat sinai, \v 2 a jever fani mat osi on sawau usisi si’yen a ayu komasis tefasi simama on osi engon ainau iyawasis nono: osi wabis min, Mary (On wabin seyoyorai Magdalene), on tefan emon on dau engon nimtereban ruam nanaba ifaitanis sigat; \v 3 Joanna on awan wabin Chusa on min Herod an wou an orot gagamin ato on bobo tani ikakaifarai; a jever wabin Susanna, a jever fani engon mat osi asi agimai a asi bayuai nan on Iesu an baigibubunuotis mat sikakaifares. \s1 Orot Bofefesotin an Dura Kawen \r (Matthew 13.1-9; Mark 4.1-9) \p \v 4 Sabu nana Iesu aurin sinat mafam gagamis ta ta emon, ato sabu kuayo gagamin bag siruayo ato Iesu dura kawenai idudur iyau: \v 5 “Ra tani orot igat inai masauai nan sawareg itbofefes mes. On sawareg fesi masauai nan irebenen on, sawareg fesi fani on etai sifeuen, ato sabu nan sibibib si’nan si’nat on sifaitatanen, ato kiwiu siyam isawar. \v 6 Sawareg fesi fani on motob amonai a’gim auman on tefanai sifeuen ato fesi sikubobouis sigai mom on, sirabob yabin motob babanai on rararanin wat on mes. \v 7 Sawareg fesi fani on gabarur amosi sifeuen, ato fesi sikubobouis sigai on gabarur sitoutanis on mes uwas men siya. \v 8 Ato sawareg fesi on motob obinai sifeuen; sikubobouis sigai ato uwas siya, sawareg wengar kakaita kakaita on uwas engon orot nim, orot nim, on nanaba siya.” Ato Iesu an dura kanfounai iyau, “Omi sabu er tainam aumas on Yau atonio dura abikakafun on wontatam tiwag!” \s1 Dura Kawen an Yabin \r (Matthew 13.10-17; Mark 4.10-12) \p \v 9 Iesu an baigibubunuotis sitetemai atonio dura kawen an yabin on mamaba! \v 10 Iesu iyafotes iyau, “God an Baiaiwab an Sagob buburin on item nono, baise sabu fani auris dura kawenai wat on mes osi min arimon matas sineit wat baise men sinitai, a dura sintatam wat baise men sinsagob.” \s1 Iesu Orot Bofefesotin an Dura Kawen Iyaububunag \r (Matthew 13.18-23; Mark 4.13-20) \p \v 11 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Atonio dura kawen an yabin on ato nanaba: Fesi on God an dura. \v 12 Fesi ato etai sifefeu an yabin on, osi sabu dura setatam; baise Afaguban enat ato wasagobin nunuasi emon eboai enan ato osi min men sebitutum a yawas on men seboai on. \v 13 Fesi ato motob a’gim tefanai sifefeu an yabin on, osi wasagobin setatam ato yasisirai wat seboai. Baise on dura on men nunuas amonai erur tiwag mes; osi matan dibon wat sebitutum ato asi rutobon an wera enat on osi sefefeu. \v 14 Fesi ato gabarur amosi sifefeu an yabin on, osi sabu dura setatam; ato atonio tafanam an yawasai on ebiyames sebiyababan, agim sawar auris, a tous senonosis sebiyasisires on yawas wat ebibonues ato etoutan on mes osi uwas on men semamari on. \v 15 Fesi ato motob obinai sifefeu an yabin on sabu osi wasagobin setatam ato obinai wat seboai dura aurin sebifonabo nunuasi seyeyeinin, ato nana sebokikin enan asir uwas soubibiro.” \s1 Tafa Ramo Babanai \r (Mark 4.21-25) \p \v 16 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Men iyafan tani tafa itutu iyein ato ramo ibogai itarub o on babar babanai iyein. Baise on inboai tafa an tatawarai bag nan inyein, onai sabu min ratafin sinitai ato sinar. \v 17 “Sawar aifan ebibuni on arimon sinboai singat au rereb, a sawar aifan esasabutan on arimon singaturai ato sinboai singat au ratafin. \v 18 “Omi wonkaifarem tiwag, dura mamaba wotatam on, yabin iyai iyafan aurin sawar yen on God arimon gagamin bag initai, baise iyai iyafan aurin ambin on God arimon inabaruai inan, basit on enonosin aurin kafakakai wat yen min on.” \s1 Iesu Ayon a Taitain \r (Matthew 12.46-50; Mark 3.31-35) \p \v 19 Iesu ayon a taitain sinat aurin, baise sabu kuayo gagamin bag on mes osi men fofonin sitar mat sitikaita on. \v 20 Orot tani nan on Iesu aurin iyau, “Om ayom a taitaim on kounai setatawar osi segogoi sinitem.” \v 21 Iesu on sabu engon tutufin auris iyau, “Yau ayou, a taitaiu on osi iyabon God an dura setatam a aurin sebifonabo on.” \s1 Iesu Yabat Yawarad Iyawur Nurob Iyen \r (Matthew 8.23-27; Mark 4.35-41) \p \v 22 Ra tani Iesu an baigibubunuotis mat wayai sikaruge ato iyawures iyau, “Ot tanrabon kamit rebanai nan.” On mes osi sibosuruf sigat sinai. \v 23 Osi wa siboi si’nan ato Iesu on iyeinir iyenbubur. Ra kaita yabat kuyabobot gagamin kamitai nan isisin isur, ato yawarad ibosuruf wa ibiwan, ato osi engon on beruber komasin gagamin amonai sirui. \v 24 Baigibubunuotis sinai Iesu aurin ato sibabanai siyau, “Bada, Bada! Ot kafakakai mom tanarab!” Iesu imisir dura wawaninai yabat a yawarad iyawures ato yabat a yawarad sisirimomo, ato nurob obin bag imatar. \v 25 Namon On an baigibubunuotis auris iyau, “Omi ami baitutum on menan nan yen i?” Baise osi on siduduran a siber, ato tous wat siyau bonen, “Atonio orot on iyafan i? On asir dura wawaninai wat yabat a yawarad yawures on osi On aurin sebifonabo!” \s1 Iesu on Orot Dau auman Iyawasai \r (Matthew 8.28-34; Mark 5.1-20) \p \v 26 Iesu an baigibubunuotis mat wa siboi sinai Gerasa tafanamai nan, on tafanam min Galilee kamit reban emon. \v 27 Iesu wa emon isur gasai itawar mom, ato orot dau sigaraba tefanai simama on mafam gagamin emon igat inat inefotai. Wera weromin maiau atonio orot on kereremotin imama ato on men goai imamair imama on, baise on an wera tutufin engon on rasi doguai wat imama. \v 28 On orot Iesu it mom, on aumiet bag iyoku, ato Iesu nanai sindan irou ato fonan gagaminai bag iyoku iyau, “Iesu, God Natun Aiyetunenei Bag! Om aifan aurin yau egogoiiu? Yau abifefeyanim Om men unimakieu mes!” \v 29 On atonio dura ikakafun yabin Iesu on dura wawaninai ayu komasin iyawur orot itikirir itgat mes. Ra sigaraba maiau ayu komasin on orot i’boai iyuyuweai, basit on mafam sabu on sifatumai imama min on, on ann iman fafatumai nan siyouten tiwag, baise on fafatum iyabarutuenen ato dau si’bonanawai i’gat i’nan efan koiteterinai nan. \v 30 Iesu itetemai iyau, “Om wabim mamaba i?” On iyafotai iyau, “Yau wabiu on ‘Sigaraba’” Yabin dau sigaraba on tefanai simama. \v 31 Dau on Iesu sifefeyanai men itiyafares sitan dogu weromin isur inai an kanfoun ambin on nan sitsur mes. \p \v 32 Foro unis sigaraba on auwatin nan oyau sesebinai bayu siyam. On mes dau on Iesu sifefeyanai itikirires sitan foro tefasi sitag mes, on mes On ikirires sinai. \v 33 Dau on orot sikirir sigat ato sinai foro tefasi sigai. Foro unis sigaraba on anag rebanai siyayai sisur sinai kamitai ato siyamtotom. \p \v 34 Sabu nan foro sikakaifares on sit bobo aifan imatar, on mes osi engon siyayai sinai mafam gagamis amosi a masau guwi goa amosi nan sabu sikasones. \v 35 Sabu sigat sinai bobo aifan imamatar on sititai mes. Osi sinat Iesu aurin ato orot tefan emon dau sigaraba si’gat on nan ara iyot, unin itotorai Iesu annai imair imama sigaturai on; sabu engon tutufin siber kwakwan. \v 36 Osi sabu iyabon on bobo imatar tous matasi si’tai on sabu sikasones mamaba orot iyayawas aurin on. \v 37 Namon sabu engon tutufin Gerasa tafanamai on Iesu sifefeyanai itan mes, yabin osi totor siber kwakwan. On mes Iesu wayai ikaruge ato sinai. \v 38 Orot on tefan emon dau si’gat on Iesu ifefeyanai iyau, “Yau agogoi rut tanan.” Baise Iesu iyafarai inai, On iyawur iyau, \v 39 “Om ematabir men unan au go ato God bobo mamaba aurim ifofour on sabu unkasones.” Orot inai mafam gagaminai irui, sabu ikasones mamaba Iesu on aurin bobo ifofour on. \s1 Jairus Natun a Jever on Iesu An Beber Iruyein \r (Matthew 9.18.26; Mark 5.21-43) \p \v 40 Iesu imatabir men kamit rebanai nan ato sabu kuayo On sikakaiwai, yabin osi engon tutufin On simomousin. \v 41 Namon orot wabin Jairus on inat; on orot on bayoi goa an orot gagamin. On Iesu annai sindan irou ato ifefeyanai On itan an goai mes, \v 42 on atonio bobo ifour, yabin on natun jeverei on kaikas wat, on an kwanda on auyotoat sasagis ruam nanaba ato jeverei min irarabob. Iesu ibib i’nan ato sabu on sesebin reban reban engon aurin sikukuayo. \v 43 Jever tani on nan imama on usinai abiou wawanin isusur ibikokosarai on kwanda auyotoat sasagis ruam nanaba isawar; on an agim engon kwakwair sabu auris ireben isawar, baise men iyafan tani fofonin arimon jever itiyawasai on. \v 44 On jever on sabu kuayo sanasi inat Iesu kounai igat ato an beber rewan iruyein, ato ra kaita on usinai abiou isusur on isawar. \v 45 Iesu itetemis iyau, “Iyafan Yau iruyeiniu i?” Sabu engon tutufin siyau on men iyafan tani iruyeinai on ato Peter iyau, “Bada, sabu engon tutufin sikufifinem ato aurim sikuayo serur.” \p \v 46 Baise Iesu iyau, “Orot jever tani iruyeiniu, Yau atatamiu faiwar on Yau emon igat on asagob on iyafan iruyeiniu.” \v 47 Jever isagob on sigaturai nono, on mes on inat ann iman sibiror auman Iesu nanai sindan irou. On nan sabu engon tutufin nasi Iesu ikasonai yabin aibo mes an beber iruyein a on mamaba ra kaita iyayawas aurin on. \v 48 Iesu jever aurin iyau, “Yau natu, om am baitutum emon on uyawas, tufai unan.” \v 49 Iesu an dura nana ibikakafun ato orot dura bobibotin bayoi goa an orot gagamin an goai emon inat. On Jairus iyawur iyau, “Om natum Jeverei on irabob nono on mes om men baibebeotin unisababanai mes.” \v 50 Baise Iesu dura itatam ato Jairus aurin iyau, “Om men unaber mes, asir unitutum mom ato on arimon inyawas.” \p \v 51 Iesu inai goai igat mom on men igogoi iyafan tani On gibunai itar au goa amon, ab On Peter a James a jeverei ayon taman osi wat iboes mat goa amonai sirui. \v 52 Sabu nan on jeverei aurin sitotou a sibiyababan. Iesu iyau, “Omi men wonatou mes; jeverei on men irabob-on asir yenbubur mom!” \v 53 Sabu engon tutufin nan on Iesu sikoboai sisererai yabin osi sisagob jeverei on irabob isawar. \v 54 Baise Iesu on jeverei imanai ibo ato iyor iyau, “Jeverei, emisir!” \v 55 Jeverei an yayawas imatabir men ato ra kaita imisir, ato Iesu iyawures bayu sititai itam mes. \v 56 Jeverei ayon taman on siduduran kwakwan baise Iesu dura wawaninai iyawures on bobo ato aifan imamatar aurin on sabu men sinkasones mes. \c 9 \s1 Iesu Baigibubunuotis Auyotoat Sasagis Ruam Iyafares Sigat \r (Matthew 10.5-15; Mark 6.7-13) \p \v 1 Iesu an baigibubunuotis auyotoat sasagis ruam iyores siruayo ato faiwar a baibad ites dau engon sinfaitanis singat a sabu sawauotis on siniyawasis mes. \v 2 Namon On iyafares sigat God an Baiaiwab aurin on dura sinbino a sabu sawauotis on siniyawasis mes. \v 3 On iyawures iyau, “Omi men sawar tani wonboai mat wonabib mes; omi men siwa, men kekes, men bayu, men agim, mat men usim anbaitakwakwaren tani wonboai mes. \v 4 Omi wonan mafam gagaminai wongat ato sabu sinbikakaiwim on omi nan goa kaitamomai wonama weie on mafam gagamin wonikirir wonan; \v 5 omi wonan menan nan sabu men sinbikakaiwim on mafam gagamin on wonikirir wonan ato ammui fofou on wonrutataben sinsur onai iniyoboes osi on sibokomas.” \v 6 Baigibubunuotis sinai ato mafam mafam sibib Wasagobin sibibino a tafanam au engonai on sabu sibiyawasis. \s1 Herod Ibinonot Iesu on Iyafan \r (Matthew 14.1-12; Mark 6.14-29) \p \v 7 Herod on Galilee tafanam an bainetewar orot gagamin on, ato osi bobo simamatar auris on dura itatam, on an not on fetag fetag ibinonot, yabin sabu fani on si’yau, “John Bapataito’otin on rabob emon imisir iyawas men!” \v 8 Sabu fani on si’yau Elijah on irobotet, ato sabu fani on nana si’yau ainau aubairuruotis on tani rabob emon imisir iyawas men. \v 9 Herod iyau, “Yau awures osi John unin siyasutin itutu; baise atonio orot on iyafan an dura magis magis on atatam i?” Ato on nana ifofourtobon Iesu magin ititai mes. \s1 Iesu Sabu 5,000 Ibayues \r (Matthew 14.13-21; Mark 6.30-44; John 6.1-14) \p \v 10 Baigibubunuotis simatabir men, ato osi bobo aifan sifofour on engon tutufin Iesu sikasonai. On baigibubunuotis iboes mat sinai, ato osi wat sinai mafam gagamin tani wabin Bethsaida nan. \v 11 Sabu kuayo on dura sitatam on, osi On sigibubunuai sinai. Iesu on sabu ikakaiwis, ato God an Baiaiwab aurin on osi auris ikakafun, ato sabu sawauotis iyabon baibais sigogoi on iyawasis. \v 12 Wera inai isosofafir ato baigibubunuotis auyotoat sasagis ruam on sinat Iesu aurin siyau, “Om sabu eiyafares sinan atonio nin mafam gugudisi a masau guwiai nan bayu sinnuen sinam a enbubur an efan sinnuen nan sinembubur, yabin atonio nin on efan kifafan wat.” \v 13 Baise Iesu on osi auris iyau, “Omi toum ami bayu on woites sinam.” Osi siyafotai siyau, “Wei auri on rafi sarar engon nim a iyan ruam wat sen. Ato Om egogoi wei wanan bayu wantobonen atonio sabu kuayo gagamin auris i?” \v 14 (Sabu nan on 5,000 nanaba, engon orot wat.) Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “Omi on sabu orot ruam, auyotoat on nanaba wonboes kuayo kakaita kakaita nanaba wonruayois sinmairirin.” \v 15 Baigibubunuotis atonio bobo on sifour sabu engon tutufin simairis isawar, \v 16 ato Iesu rafi sarar nim a iyan ruam iboen, matan au safam itage ato God aurin ikakaiu, iyabaseseben ato an baigibubunuotis ites sabu siraramis. \v 17 Osi engon tutufin siyam siyakokor ato baigibubunuotis bayu tuturis siboen kaifetai sibiwanen on kaifet engon auyotoat sasagis ruam nanaba awas sibonuen. \s1 Peter Dura Ikurereb Iesu on Keriso \r (Matthew 16.13-19; Mark 8.27-29) \p \v 18 Wera tani Iesu ekesin mabinai ibabayoi ato an baigibubunuotis sinat aurin. On itetemis iyau, “Sabu kuayo Yau auriu on mamaba sau? ” \v 19 Osi siyafotai siyau, “Sabu fani sau, Om on John Bapataito’otin, sabu fani sau, Om on Elijah, ato sabu fani on sau Om ainau aubairuruotim tani on rabob emon umisir uyawas men.” \v 20 On itetemis iyau, “Ato omi on mamaba, Yau auriu on mamaba wonau?” Peter iyafotai iyau, “Om on God an Keriso.” \s1 Iesu Inbikokosarai Inrarabob aurin Ikakafun \r (Matthew 16.20-28; Mark 8.30-9.1) \p \v 21 Namon Iesu dura wawaninai iyawures atonio dura aurin on men iyafan tani sinkasonai mes. \v 22 ato On an dura nana ibotein iyau, “Orot Natun on arimon inikokosarai kwakwan a sabu kawian, priest aiwabis, a Baifafaro an baibebeotis osi arimon sinisisiweiai. On arimon sinirabobai, baise ra baitoninai on God arimon rabob emon inbobaimisirai inmisir inyawas men.” \v 23 Ato On sabu engon auris iyau, “Iyai iyafan Yau inituraniu on toun ininosfotai, ra fufur an nab inabar, ato inigibubunueu. \v 24 Ato iyai iyafan egogoi toun an yawas iniyawasai on arimon inisiwanai, baise iyai iyafan Yau inigibubunueu aurin an yawas inbisiwanai on arimon yawas mama wantoanin inboai. \v 25 Orot tafanam engon tutufin inbisowarai on abi obin arimon inboai, baise on toun on insiwan o inkomas? Ambin bag! \v 26 Iyai iyafan Yau auriu a au baibebe aurin inbomamai on, Orot Natun min arimon on aurin inbomamai On an rai On an kudidirinai a Taman an faiwarai a anea kakafotis mat sinnanat on nan. \v 27 Yau awurem dura bag sabu fani nin setatawar on osi arimon God an Baiaiwab sinitai weie sinarab.” \s1 Iesu Usin Iyabatabir \r (Matthew 17.1-8; Mark 9.2-8) \p \v 28 Tafaror kaitamom gibunai Iesu on atonio osi bobo auris on ikakafunen, ato On Peter, John a James osi iboes mat sigai oyau aiyetunai nan bayoi mes. \v 29 Iesu ibabayoi an werai, On magin an itin iyabatabir ato an beber on kakakaiin bag imatar. \v 30 Ra kaita sabu ruam on nan Iesu mat sibikakafun. Osi min Moses a Elijah rus, \v 31 osi safam an kudidirinai sirobotet Iesu mat sibikakafun eta mamaba arimon God an gogoi nanaba on itnat ititutufin mes, On nan Jerusalem itarab aurin on. \v 32 Peter tuturan mat on nousis ifot siyenbubur, baise osi simisir on Iesu sit an kudidir auman orot ruam mat sitatawar. \v 33 Osi orot ruam Iesu sibikirir ato Peter on Iesu aurin iyau, “Bada, iyobin bag ot engon nin! Wei guwi engon ton wanayon, tani Om aurim, tani on Moses aurin, tani on Elijah aurin.” (On toun on men meyan isagob dura mamaba ibikakafun.) \p \v 34 Peter on dura nana ibikakafun ato kasakasau igat osi engon ikimanis; ato kasakasau inat ibikimanis on baigibubunuotis siber. \v 35 Fonan kasakasau amon emon inat iyau, “Atonio on Yau Tou Natu Bag, Yau On arubinai- omi on fonan wontatam!” \v 36 Fonan ibikakafun on isawar, ato Iesu on ekesin mom nan itatawar. Atonio osi bobo engon tutufin auris on baigibubunuotis on men dura tani sikakafun a on bobo aifan tous matasi sitai an werai on men iyafan tani sikasonai on. \s1 Iesu on Fifi Ayu Komasin auman on Iyawasai \r (Matthew 17.14-18; Mark 9.14-27) \p \v 37 Ra itom Iesu an baigibubunuotis ton mat oyau emon sisur, ato sabu kuayo gagamin on Iesu sinefotai. \v 38 Sabu kuayo gagamin amosi nan orot iyoku iyau, “Baibebeotim! Abifefeyanim, enat natu eit- yau natu on kaikas wat! \v 39 Ayu komasin erarabin on ra kaita ebiyoku ato eboai motobai ereberirai egugusuai matan sebikitatabir, ato awanai wafufusin segat; ato on fifi men ebikirir mes on nana ebiyamai usibaban eboai! \v 40 Yau am baigibubunuotis aifefeyanis dau sitfaitan itgat mes, baise osi men fofonin on bobo sitiyamai on.” \p \v 41 Iesu iyafotai iyau, “Omi sabu on ami baitutum ambin a omi on totor eta woisarar! Yau arimon men weromin omi mat tanama on! Ra biyam Yau omi mat tanama! Yau ra biyam nana yaterabobai omi mat tanama weie omi wonsagob?” Namon On orot aurin iyau, “Om natum nin ebo enat.” \v 42 Fifi ibib i’nat ato, ayu komasin imisir irab motobai ifeu ato matan ikitabir igugusuai. Iesu dura wawaninai ayu komasin iyawur, ato fifi iyawasai, On fifi ibo taman imanai iyagai men. \v 43 Sabu engon tutufin nan on siduduran God an faiwar gagamin aurin. \s1 Iesu Inrarabob aurin Ikakafun Men \r (Matthew 17.22-23; Mark 9.30-32) \p Iesu bobo engon tutufin ifofour auris on sabu nana sibiduduranai, ato On an baigibubunuotis auris iyau, \v 44 “Dura aifan anawurem on men woninosfotai mes! Orot Natun on arimon sinboai ato sabu bokomasotis imasi sinyagai.” \v 45 Baise baigibubunuotis on men sisagob atonio dura on an yabin aifan, On dura aurin on sibunies men fofonin arimon sitsagob, ato on dura aurin on osi siber men fofonin sititetemai. \s1 Iyafan On Gagamin Bag? \r (Matthew 18.1-5; Mark 9.33-37) \p \v 46 Baigibubunuotis sanasi nan on sigagamois orot iyafan osi sanasi on gagamin bag. \v 47 Iesu isagob osi on mamaba sibinonotis, on mes On fifi kafakakai ibo bisinai itawarai, \v 48 ato auris iyau, “Iyai iyafan Yau Wabiui atonio fifi ebikakaiwai on min Yau ebikakaiwiu, ato iyai iyafan Yau ebikakaiwiu on min Iyafan Yau ibiyafareu on mat ebikakaiwai. Iyai iyafan omi engon tutufin sanamui toun eyeyeirai on gagamin bag.” \s1 Iyafan Men Aurit Ebiragit on Ot Turat \r (Mark 9.38-40) \p \v 49 John ikakafun iyau, “Bada, wei orot wait Om wabimui on dau ifafaitanis ato wei wawur itikirir mes, yabin on men ot ati kuayo amonai emama on.” \v 50 Iesu on John aurin a baigibubunuotis fani auris iyau, “Omi men on wonawur inikirir mes yabin iyai iyafan men omi ebiragitem on omi turam.” \s1 Samaria Mafam Yangan Men Sigogoi Iesu Sitboai \p \v 51 Wera inat ibiufin ato God on Iesu itboai itag au safam mes, On inonotai ato au Jerusalem ibib inai. \v 52 On sabu dura bobibotis on ainau iyafares, osi sinai mafam tani Samaria amonai nan aifan an gogoi on engon aurin sitbotitiwag mes. \v 53 Baise sabu nan on men sigogoi sitboai yabin osi sisagob Iesu on au Jerusalem i’nan. \v 54 Baigibubunuotis James a John on bobo sit ato siyau, “Bada, Om egogoi wei wanayor wairaf safamai insur atonio sabu inarasis?” \v 55 Iesu irutabir an baigibubunuotis igam iyawures. \v 56 Namon Iesu an baigibubunuotis mat sinai mafam tani ba aurin. \s1 Sabu Fani Sigogoi Iesu Sitigibubunuai \r (Matthew 8.19.22) \p \v 57 Osi etai sibib si’nan eta nenenai, ato orot tani on Iesu aurin iyau, “Om menan menan unnanan on yau arimon Om anigibubunuem.” \v 58 Iesu on orot aurin iyau, “Kuke Fox tutuenis on asi dogu aumas a kiwiu on asi batarai nan senbubur, baise Orot Natun on an efan ambin menan nan inenir inen a iniyarir.” \v 59 Iesu on orot tani ba aurin iyau, “Om eigibubunueu.” Baise on orot iyau, “Bada, ainau on anmatabir anan tamau irabob on an garobai.” \v 60 Iesu iyafotai iyau, “Osi sabu iyabon ayubisi sirabob osi tous asi bobo on sabu singarobis. Om enai God an Baiaiwab aurin on an dura ebino.” \v 61 Orot tani iyau, “Bada yau Om anigibubunuem, baise ainau on yau anan taiu tuau auris anau baitotoris.” \v 62 Iesu on aurin iyau, “Iyai iyafan ibosuruf motob ekukuwain ato on nana au gib erutatabir men on God an Baiaiwab an bobo aurin on men fofonin inabo on.” \c 10 \s1 Iesu An Baigibubunuotis Engon Orot Ton Auyotoat Sasagis Ruam Iyafares Sigat \p \v 1 On gibunai Bada baigibubunuotis engon orot ton auyotoat sasagis ruam ba irubinis ato ruruam ruruam iyafares sigat, osi ainau On nanai sitan au mafam gagamis a efan engon auris menan osi mafam auris itabib itan mes on. \v 2 On osi auris iyau, “Masau gagamin on wasi imari nono, baise wasi kuwain an sabu on men sigaraba on. Omi wonbayoi masau matuanin aurin ato On arimon sabu wasi kuwain yangan iniyafares sinnat wasi sinkuwain. \v 3 Omi wonan! Omi on foro sheep boboum mamanam ba kuke tutuenis amosi abiyafarem. \v 4 Omi men agim an kukufet, a bib an kekes, a amm kikiman wonabo mes: Omi wonnanan on men etai wontawar sabu mat wonikakafun mes. \v 5 Omi wonan goa amonai wonrurur on ainau wonau, ‘Tuf omi engon aurim inama.’ \v 6 Tuf orot nuabo’otin nan inmama mes on ami baikakaiu on aurin wonikirir; ato ambin on, tuf anbaikakaiu on wonboai men. \v 7 Omi on nan goa kaitamomai wonama ato bayu aifan sinbibitem on wonam wonatom, ato orot bobo’otin an baiyan sebitai ba. Omi men goa goa wonar wongat mes. \v 8 Omi wonan nan mafam gagaminai wongat sinbikakaiwim a bayu aifan sinbibitem on wonam, \v 9 on mafam gagaminai sabu sawauotis on woniyawasis a sabu nan on wonawures, ‘God an Baiaiwab on inat aurim ebiufin.’ \v 10 Baise omi wonan mafam gagaminai wonrurur ato sabu nan men sinbikakaiwim on, wongat etai nan ato wonau, \v 11 ‘Omi ami mafamai fofou ato ayi sirababaren si’yen on ato aurim wasasafanen men sinsur onai iniyoboem omi on bobo komasis wofofour. Baise omi wonnos tiwag God an Baiaiwab on inat aurim ebiufin nono!’ \v 12 Yau awurem dura bag Baigurubaban an Ra on God arimon Sodom mafam gagamin on inkaberai, men ato mafam gagamin ba!” \s1 Mafam Gagamis on Men Baitutumis \r (Matthew 11.20-24) \p \v 13 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi Chorazin mafam gagamin aurim on arimon komasin bag! Omi Bethsaida mafam gagamin mat, omi aurim on arimon komasin bag! Ato bobo buburis omi aurim afofour on, nanaba min Yau bobo buburis nan Tyre a Sidon mafam gagamis auris atfofour on, sabu nan on men ari sitamair asi ara beber gadur sitout a isar on sitboai tous tefasi sitikout, on itiyoboes on osi ya baikitabir sibo! \v 14 Baigurubaban an Ra on God arimon an kaber gagamin on Tyre a Sidon mafam gagamis auris inyein men omi ba. \v 15 Ato omi Capernaum mafam gagamin! Omi wogogoi on toum wonbogaiim wonag au safam i? Omi arimon God inboem inreberirem wonsur wonan wairaf an efan komasinai wonar!” \v 16 Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “Iyai iyafan omi ami dura etatam on Yau etatamiu; iyai iyafan omi ebisisiweiim on Yau ebisisiweiiu; ato Yau ebisisiweiiu min Iyafan Yau ibiyafareu on mat ebisisiweiai.” \s1 Baigibubunuotis Orot Ton Auyotoat Sasagis Ruam Simatabir Men \p \v 17 Baigibubunuotis orot ton auyotoat sasagis ruam on yasisirai simatabir men. Osi siyau, “Bada, wei Om Wabimui dura wawanis dau wawures on auri sifonabo!” \v 18 Iesu iyafotes iyau, “Yau Afaguban orot ait on nanamar ba safam emon ifefeu. \v 19 Omi wontatam! Yau on baibad aitem, onai omi mota a roum was tefasi a ami Ragit asi faiwar engon arimon tefasi wonkayam, ato arimon men aifan tani inikomasim on. \v 20 Baise omi men woniyasisir yabin ayu komasis omi aurim sibifonabo aurin on, baise omi woniyasisir yabin omi wabim on safamai God igayamen sen.” \s1 Iesu Iyasisir \r (Matthew 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 On an werai Ayu Kakafotin on Iesu ibonuai iyasisir ato iyau, “Tamau, safam tafanam an Bada! Yau abikakaiwim yabin Om am dura maiauin sabu gigiboanotis auris ubuni i’yen on ari sabu ojis auris on uyoboes. Dura bag, Tamau, atonio bobo on Om am gogoi urubin ufour imatar. \v 22 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Yau Tamau on bobo engon tutufin iteu. Men iyafan tani isagob Iyafan on Natun ab Taman ekesin isagob, a men iyafan tani isagob Iyafan on Tamau, ab Natun ekesin a osi sabu iyabon On irubinis auris ibiyoboes on.” \p \v 23 Namon Iesu irutabir an baigibubunuotis auris ato dura bubuniai nan auris ikakafun iyau, “Omi aurim on yasisir gagamin maiau atonio osi bobo matamui woiten on! \v 24 Awurem aubairuruotis a aiwabis sigaraba on sigogoi ato bobo aifan woiten on sititen mes baise osi men fofonin sititen, ato dura aifan wotatam on sigogoi sittatam mes baise osi dura men fofonin sittatam on.” \s1 Samaria Orot Kaberotin an Dura Kawen \p \v 25 Baifafaro an baibebeotin tani on imisir itawar ato igogoi Iesu itrutobonai mes. On itetemai iyau, “Baibebeotim, yau mamaba anafour ato yawas mama wantoanin anboai i?” \v 26 Iesu iyafotai iyau, “God an dura buk amonai baifafaro dura aurin on mamaba sigayam siyau? Om mamaba uniyab i?” \v 27 Orot iyafotai iyau, ‘Bada am God on nunuam tutufinai, ayubim tutufinai, am faiwar tutufinai, am not tutufinai uninuaboai’; a ‘Om turam uninuaboai ato toum ebinuaboim ba.’” \v 28 Iesu iyafotai iyau, “Om on dura bag wat uyafot, om atonio osi bobo uniyamen ato om au wantoan unama.” \v 29 Baise Baifafaro an baibebeotin on igogoi itiyoboes on an dura on totorin wat, on mes on Iesu itetemai iyau, “Iyabon on yau tuturau i?” \p \v 30 Iesu iyafotai iyau, “Ra tani orot tani Jerusalem emon ibib isusur au Jericho ato sabu yakeotis sigat orot sibo siborarab, an sawar engon siboen ato on nan irabob yoen i’yen. \v 31 Namon priest on ato eta kaitamomai ibib isusur; baise on orot i’tai mom on irabon eta rebanai ibi inai. \v 32 On eta kaitamomai priest asi dam wabis Levi on mat on etai nan ibib i’nat, ato on isirir orot it, namon on ikirir ato eta rebanai ibib inai. \v 33 Baise Samaria ragit orot tani on, on eta kaitamomai ibib inat orot aurin igat, ato on iyeit orot i’tai mom on, on nunuan men sunub iyababan. \v 34 On orot aurin ibib inai, fio momon a sareu wine iboen usin gawudai nan ideburen ifioai ato usin gawud on imetanen, namon on orot ibo foro bobaitu tefanai iyagai ato ibo inai nanawanotis asi goai ato nan ikaifarai. \v 35 Ra itom ato an agim ruam nanaba on an kekes emon iboseir, ato goa matuanin itai. On goa matuanin iyawur iyau, ‘Om on orot unkaifarai tiwag, ato yau arimon nin anmatabir men annat weie ato am agim am bayu aifan on orot aurin unrereben on arimon nanaba anigaraminem men.’” \p \v 36 Ato Iesu an dura kanfounai iyau, “Om am bainonotai atonio orot ton amosi on menan on tuturan baibaisis an eta ifour ato sabu yakeotis orot sirarabin on i?” \v 37 Baifafaro an baibebeotin iyafotai iyau, “Orot iyafan turan ikakaifarai on.” Iesu iyafotai iyau, “Om unan ato on bobo nanaba unafour.” \s1 Iesu Inai Martha a Mary Rus Ifasiues \p \v 38 Iesu an baigibubunuotis mat sibib si’nan ato sinat mafam taniai nan sigat ato jever wabin Martha on ikakaiwis ato Iesu ibo irui an goa amonai. \v 39 On tain giya jeverei wabin Mary on Bada sesebinai imair ato On ibibebe on itatam. \v 40 Martha on an bobo irat kwakwan, on mes on yan ikomas ato inat Bada aurin iyau, “Bada, Om enonosin yau taiu on bobo obin ifour, on yau ikirireu ato atonio bobo tutufin engon on yau ekesiu wat abobo? Om yawur innat inibaisiu!” \v 41 Bada on jever iyafotai iyau, “Martha, Martha! Om atonio osi bobo engon tutufin auris on men sunub ebiyababanim on, \v 42 baise om on bobo kaitamom wat on egogoi, Mary on bobo obin irubin, ato arimon men fofonin on emon sinboai sinan on.” \c 11 \s1 Iesu Ibebeyes Mamaba Sinbayoi \r (Matthew 6.9-13; 7.7-11) \p \v 1 Ra tani Iesu efan taniai ibabayoi. On bayoi isawarai mom, ato On an baigibubunuotin tani On aurin iyau, “Bada, wei eibebeyei nanaba wanbayoi, ato John an baigibubunuotis ibibebeyes ba.” \v 2 Iesu osi auris iyau, “Omi wonbabayoi on, atonio nanaba wonau: \q1 ‘Tamai: wei wababayoi Om Wabim Kakafotin on wankakafai; Om am Baiaiwab enat. \q1 \v 3 Ari ra ra ai gogoi bayu on eitei. \q1 \v 4 Wei ai bokomas wafofour on einotburei, yabin wei mat sabu engon auri bobo komasis sifofour on waninotbures. A mat Om men unbonanawaii wanan rutobon wawanin wanboai mes.’” \p \v 5 Ato Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “Omi orot tani fom nub basun itan turan aurin itau, ‘Turau, fofonin arimon rafi sarar ton nanaba utibaisiu utiteu. \v 6 Yau turau ibinanawan on ato arimon inat au goai, ato yau auriu on bayu ambin abifan anitai i’nan!’ \v 7 Ato turam goa amon emon itiyafotem itau, ‘Om men unisababaniu mes! Yau au goa metewan on arufot akuwabin nono, ato yau nanatu mat on waienbubur. Yau men fofonin arimon anmisir osi sawar anitem.’ \v 8 Ato omi wononosin on arimon mamaba inafour? Yau awurem, basit on arimon men inmisir rafi sarar inboai initem yabin on orot on om turam on mes,baise on inmisir am gogoi bayu aurin on engon tutufin initem, yabin om ato ufefeyan aurin on men mamai iboem on. \v 9 On mes awurem: Unfefeyan ato unboai; unnuen, ato ungaturai; unrugegedan ato om aurim metewan sinruseren. \v 10 Iyai iyafan ebifefeyan on arimon inboai, a iyai iyafan enunuen on arimon ingaturai, ato iyai iyafan erugegedan on metewan on aurin inruseren wein. \v 11 Ato omi fifirig tatamas on mamaba wonafour, natum iyan mes itifefeyan ato omi mota on wotboai wotitai i? \v 12 O natum kiwiu fofous mes itifefeyan ato omi towa on wotboai wotitai i? \v 13 Basit omi on komasim, ato omi wosagob mamaba sawar obis nanatum wonites. On mes dura bag omi Tamam safamai on isagob mamaba Ayu Kakafotin initem, ato osi sabu iyabon On aurin sebifefeyan on!” \s1 Iesu a Beelzebul \r (Matthew 12.22-30; Mark 3.20-27) \p \v 14 Iesu on orot tefanai dau imama on ifafaitan itgat mes, on orot on awan ikok dura men fofonin itikakafun on; ato dau on orot tefan emon igat weie orot ibosuruf dura ikakafun. Sabu kuayo gagamin on siduduran kwakwan, \v 15 baise sabu fani on siyau, “Nan on Beelzebul, dau asi aiwab on faiwar ebitai ato On dau efafaitanis segat.” \v 16 Sabu fani on sigogoi Iesu sitrutobonai, on mes osi sifefeyanai bobo buburin itafour ato itiyoboes on God On aurin on faiwar itai bobo inabo. \v 17 Baise Iesu isagob osi mamaba sibinonotis, ato On osi auris iyau, “Tafanam tani toun wat itkuseseb kuayo ta ta sitmatar weie tous wat sitigagam bonen on, on tafanam on arimon ittumai itsawar, a sabu taitais tutuas mat sitkuseseb ato tous wat sitigagam bonen on, osi arimon engon sitsawar. \v 18 On mes ato Afaguban an baiaiwab itkuseseb kuayo ta ta sitmatar weie tous wat sitigagam bonen, on min arimon mamaba iten? Omi woikakafun wau, Yau afaguban afafaitanis yabin Beelzebul on faiwar ebiteu on nan bobo afofour. \v 19 Ato Yau Beelzebul an faiwarai dau afafaitanis segat on, ato omi ami baigibubunuotis on abi faiwarai on nan dau sefafaitanis segat i? On mes omi toum ami baigibubunuotis sisagob omi on eta woisarar! \v 20 Ambin, Yau on God an faiwarai on dau afafaitanis segat, on aurin atonio bobo ebi dura bag on God an Baiaiwab on omi aurim inat nono. \p \v 21 “Orot wawanin an iyo sigaraba ibotitiwagen an goa ekakaifarai on, an sawar engon tutufin on matafis wat sen. \v 22 Baise orot wawanin bag aurin innat rus sinbigagam ato inbisowarai on, orot wawanin bag on arimon orot matuanin an iyo sigaraba on tefanai ibitutumen an goa ikakaifarai on engon inboen inan. Namon orot wawanin bag on an gogoi nanaba inafour orot turan an sawar ibabainauen on inkuseseb. \v 23 “Iyai iyafan men Yau auriu etatawar on, Yau ebiragiteu; iyai iyafan men Yau ebibaisiu au bobo ebobo sabu eboes on, on orot toun on au sabu efafaitanis fetag fetag senan.” \s1 Ayu Komasin Imatabir Men \r (Matthew 12.43-45) \p \v 24 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Ayu komasin orot jever usin ebikirir egat on, on ibib enan tafanam koiteterinai nan efan enunuen nan iniyarir mes. On efan men egaturai on toun aurin ebikakafun yau, ‘Yau anmatabir men au goa abikirir aurin.’ \v 25 On mes on ayu komasin emamatabir men orot aurin on egaturai obin wat a sibotitiwagai nono. \v 26 Namon on egat enan ayu komasis nimtereban ruam ba iboes enat, ato osi on sikomas kwakwan men on ato ayu kaitamom ekesin ba on, ato osi senat nan semama. Namon ayu komasis engon on serur orot usinai semama on, ato orot jever on komasin gagamin bag egaturai men ainau imama ba.” \s1 Yasisir Maiauin \p \v 27 Iesu atonio dura iyau isawar gibunai, jever on sabu kuayo sanasi nan imisir ato Iesu aurin iyau, “Yasisir gagamin maiau ayom aurin, yabin on ituem ato ikaifarem urat!” \v 28 Iesu iyafotai iyau, “Baise yasisir gagamin osi sabu auris, iyabon God an dura setatam ato aurin sebifonabo on!” \s1 Bobo Buburin aurin Sifefeyan \r (Matthew 12.38-42) \p \v 29 Sabu sibosuruf siruruayo Iesu sibikufifinai ato On ikakafun iyau, “Sabu ari nin semama on sabu komasis! Osi bobo buburin fourin aurin on sebifefeyan baise osi men arimon bobo buburin tani sinboai on, ab Jonah an bobo buburin wat. \v 30 On eta kaitamomai aubairuruotin Jonah on baiyoboen ba osi sabu Nineveh yangan auris, on mes Orot Natun on arimon baiyoboen ba sabu ari nin semama auris. \v 31 Baigurubaban an Ra Aiwab jever an tafanam Sheba emon on, arimon inmisir ato sabu ari ra nin semama on iniubares yabin on Aiwab jever on eta weromin maiau tafanam taigai bag on emon ibib inat aiwab orot Solomon aurin on an gigiboan baibebe ittatam mes; ato Yau awurem orot tani nin on gagamin bag men aiwab Solomon ba. \v 32 Baigurubaban an Ra Nineveh sabu on arimon sinmisir sabu ari ra nin semama on siniubares yabin Jonah osi sabu auris dura ikurereb on osi engon tutufin ya baikitabir sibo, ato awurem orot tani nin on gagamin bag men Jonah ba!” \s1 Usit an Tafa \r (Matthew 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Men iyafan tani tafa initutu ato inibuni o inboai ramo amonai iniwan; ab on inboai tafa an tatawarai nan inyein, onai sabu sinrurur min on tafa sinitai sinar. \v 34 Om matam on tafa ba usim aurin. Om matam obin rubunagin on, om usim engon tutufin on tagawaiin wat; baise om matam inkomas on, om usim engon tutufin on arimon wouman wat inbonu. \v 35 On mes unkaifarem tiwag, men uniyamai tafa ato usimui yen on innat wouman inmatar. \v 36 Ato om usim tutufin engon ratafin wat ibonu ato men wouman tani on, arimon usim engon intagawai ato tafa an ratafin usimui etatagawai ba!” \s1 Iesu Imisir Pharisee a Baifafaro an Baibebeotis Igigimes \r (Matthew 23.1-36; Mark 12.38-40) \p \v 37 Iesu dura ikakafun isawar ato, Pharisee orot on Iesu ibebegai inat an goai rus bayu sitam mes; on mes On inai imair bayu itam mes. \v 38 Pharisee orot on iror yabin on isagob on osi asi kik iyau nanaba on Iesu iman men isouen weie bayu itam mes. \v 39 On mes Bada on orot aurin iyau, “Omi Pharisee yangan on ami viga a ramo kous wat on wososouen, baise omi amomui on afeyan a yawas komasis wat on sibonu sen. \v 40 Omi sabu on ojim bag! God ato bobo kounai ifofour on nanaba min amon emon on eb nanaba ifouren. \v 41 Baise sawar aifan ami vigai o ami ramoai sen on sabu kokoianis wonites, on ato bobo engon tutufin omi aurim on arimon gumidaris sinmatar. \p \v 42 “Baise omi Pharisee yangan aurim on komasin bag! Omi ami masauai bayu turin woboai, ami masauai wengar rorous fani nan on engon woboai auyotoat on God wobitai, baise omi sabu auris wobinosfotes, omi men wobiyamai mat fofonin womama on a mat omi God on men wobinuaboai on. Omi atonio osi bobo on wotafourtobon wotiyamai tiwag, ato omi bobo nana obis wotfofour bobo fani mat auris. \v 43 “Omi Pharisee yangan aurim on komasin bag! Omi bayoi goa amosi nan sifumama obis sen on omi wobinuaboen a omi ami nuabo on ato sabu baitotobon an efanai sebitotobon ato omi wobiyames aurim sekakafem a sekwakwafirem. \v 44 Omi aurim on komasim bag! Omi on ato rasi an efan ba sabu men sisagob on orot jever nan sigarobis sen, ato sabu nan rasi dogu tefanai sebibib senan senat.” \v 45 Baifafaro an baibebeotin tani on Iesu iyawur, “Baibebeotim, om atonio dura ebikakafun min wei mat dura komasis yawurei!” \p \v 46 Iesu iyafotai iyau, “Omi Baifafaro an baibebeotim mat aurim on komasin bag! Omi on bit sabu kousi woyagagaien ato sibit kwakwan men fofonin sinabaren on, baise omi toum on men fofonin imam wat wonotet ingat atonio osi bit wonibaisis wonabar on. \v 47 Omi aurim on komasin bag! Omi on aubairuruotis asi rasi on obis maiau woyoyonen—atonio osi aubairuruotis min ainau omi wawam agirim siyasububunues. \v 48 Omi toum on wosagob aifan imatar, ato omi toum woidura bag mamaba wawam agirim sifofour on; osi aubairuruotis siyasububunues ato omi on ato asi rasi on woyoyonen. \v 49 On yabinai God On an Gigiboan iyau, ‘Yau osi aubairuruotis a sabu dura bobibotis aniyafares; ato osi fani arimon sinasububunues a fani on arimon baikokosar sinites.’ \v 50 On mes omi sabu ari wera nin womama on baimaki wonboai yabin osi aubairuruotis engon siyasububunues, ato tafanam sifofourai nan, \v 51 osi Abel siyasubun an faratai inat Zechariah siyasubun an faratai igat, Zechariah on tafaror goa amonai sirifu kema yen a Efan Kakafotin yen on basunai nan siyasubun. Atonio osi bobo sifofour angaramin on awurem dura bag, osi sabu ari wera nin semama on arimon engon tutufin baimaki sinboai! \p \v 52 Omi Baifafaro an baibebeotim, omi aurim on komasin bag! Omi on God sagobin aurin an metewan ruruseren on wobo woibuni; omi toum mat mamaba wonsagobai ato sabu fani sefofourtobon God sinsagobai mes on omi worufofotes!” \v 53 Iesu On efan ikirir mom, ato Baifafaro an baibebeotis a Pharisee yangan on sibosuruf dura komasis on yatatabai nan sigam si’yawur ato bobo sigaraba auris on sibitetemai, \v 54 osi sifourtobon an konat siya nan sitkonatai mes a On an dura komasis i’tau mes on nan sitkamosai. \c 12 \s1 Baisigogo Yawas aurin on Iesu Ebitainaya \r (Matthew 10.26-27) \p \v 1 Sabu siruruayo on kuayo irat kwakwan 1,000 nanaba, ato sabu on sibikikin mom, ato Iesu on ainau dura an baigibubunuotis auris iyau, “Omi matam woneit tiwag ato Pharisee yangan asi fio yist aurin—Yau abikakafun on osi asi yawas on engon baisigogo wat. \v 2 Sawar aifan sitoun sisabutan yen on arimon au rereb ingat, a bobo buburis engon on arimon sinsagob. \v 3 On mes om dura aifan nan woumanai ukakafun on, arimon ra aiyet basun nan sintatam, ato om dura mamaba kafakakai wat am goa metewan urufot amonai nan udurusof mom on arimon goa uwayobai nan siniyoku sinikakafun.” \s1 Iyafan Wonberuai \r (Matthew 10.28-31) \p \v 4 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Yau tuturau awurem, omi men wonaber ato osi sabu auris ato usim wat sinasubun aurin on, baise osi gibui on men arimon aifan bobo komasin tani siniyamai on. \v 5 Yau aniyoboem Orot Iyafan on wonberuai: God wonberuai, On arimon inasubunuem a On an baibad yen inboem wairaf an efan komasinai inyeinim. Dura bag, omi On Orot ekesin mom wonberuai! \v 6 “Sabu on kiwiu gugudis engon nim nanaba on agim gugudis ruam wat on nan setotobon. Ato God osi auris on men arimon tani ininosfotai on. \v 7 Mat God on tefam iyab isagob biyam nanaba on unimui sen. On mes om men unaber mes; om on gagamim bag men ato kiwiu gugudis ba on!” \s1 Keriso aurin Untawar o Keriso Unisosoufai \r (Matthew 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Yau awurem dura bag iyai iyafan wasai nan auriu dura ekurereb on Yau ebinoaniu, on eta kaitamomai Orot Natun arimon God an anea matasi nan bobo nanaba aurin inafour. \v 9 Baise iyai iyafan wasai nan dura ekurereb on Yau men egogoiiu, on Orot Natun mat arimon God an anea matasi nan nanaba inisisiweiai. \v 10 “Iyai iyafan Orot Natun aurin dura komasis inbikakafun on God arimon innotburai, baise iyai iyafan dura komasis Ayu Kakafotin aurin inbikakafun on God arimon men innotburai. \v 11 “Omi sabu sinboem wonar bayoi goa amonai, o gawan nasi o sabu bainetewarotis nasi wontatawar on, omi men woniyababan mamaba toum wonrufafarem aurin on o dura wonbikakafun aurin on. \v 12 Yabin on an werai on Ayu Kakafotin arimon inibebeyim dura mamaba wonikakafun.” \s1 Orot Sawarotin Ojin an Dura Kawen \p \v 13 Orot tani sabu kuayo sanasi imisir Iesu aurin iyau, “Baibebeotim, tuau orot yawur ato tamai an sawar ikiriren weinei on rui wanraram.” \v 14 Iesu iyafotai iyau, “Orot iyafan on Yau baibad iteu omi anigurubabanim o omi rum ami sawar an raram weinem i?” \v 15 Namon Iesu on an dura ibotein sabu engon tutufin auris iyau, “Omi matam woneit a wonkaifarem tiwag, tafanam an sawar magis magis auris; yabin orot an yawas bag on men ato sawar aifan ebinoanai ba on, basit on sawarotin min on.” \p \v 16 Namon Iesu atonio dura kawen on auris idudur: “Ra tani orot sawarotin an motobai on fesi obis wat ibofefes ato bayu min yabis gagamis simatar. \v 17 On ibosuruf toun ibinonotai, ‘Yau au goa efan on ambin menan nan au bayu engon nan antubabaren. Yau mamaba anafour?’ \v 18 Orot ibosuruf toun ibinonotai i’yau, ‘Yau bobo atonio nanaba anafour; yau au bayu goa on angoros insur ato gagamin bag anyon, on nan au sawareg a bayu fani antubabaren sinen. \v 19 Namon yau tou auriu anau, yau on asowar nono! Yau au gogoi bayu on obis a fofonis wat ato atubabaren sinen kwanda kwanda. Yawas sasasan agaturai bayu anam anatom, a tou aniyasisireu!’ \v 20 Baise God aurin iyau, ‘Om ojim! Ari fom on unarab; ato sawar ato ekakaifaren on iyafan inabo i?’” \v 21 Iesu an dura kanfounai iyau, “Atonio bobo on arimon nanaba inmatar ato osi sabu iyabon sawarotis tous asi sawar sebisosoi mom on, baise God matanai on om men sawarotim on.” \s1 God Wonitutumai \r (Matthew 6.25-34) \p \v 22 Namon Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “On mes awurem au, omi men bayu auris woniyababan ato wonam yawasim wonama aurin on a mat men ara beber auris woniyababan ato usim baitakwakwaren aurin on. \v 23 Yawas on gagamin bag men bayu ba, a usim on gagamin bag men ara beber ba. \v 24 Omi kiwiu ato woites: Osi on men fesi sebofefes a osi on men bayu sekukuwain on; osi on men goa siyonen nan bayu setubabaren on; osi on God bayu ebitues! Omi orot jever on gagamim bag men ato kiwiu ba! \v 25 Omi men iyafan tani nanaba inama an wera tutufinai ato sawar auris inbiyababan on. \v 26 Omi bobo gugudis bag on men fofonin woniyamen on, aibo mes wobiyababan bobo gagamis auris i? \v 27 Omi beran ato segeg on woniten: Osi men bobo sebobo a osi men tous auris ara beber sebiyamen on. Baise anawurem, aiwab orot Solomon an baiaiwab a an ara beber on men tani iyobin bag atonio beran ba. \v 28 God on ara beber wayo ebiyotes—wayo on ari wat inen ato raso on sinikomasai wairafai inaras. On mes wonsagob God on omi ami ara beber on gagaminai bag iniyotem. Omi ami baitutum on men inikafakakai mes! \p \v 29 “On mes omi men ra fufur wonnos kwakwan ato bayu aifan wonam a wontoman aurin on. \v 30 (Sabu bokomasotis nin tafanamai on ra fufur atonio osi bobo auris on sebinonotis kwakwan.) Ato osi sawar auris wogogoi on omi Tamam min isagob. \v 31 Baise omi bobo aifan wonbiyamai on God an Baiaiwab aurin wat on wonnuen, namon sawar fani auris wogogoi min arimon initem.” \s1 Safamai nan Unisawarotim \r (Matthew 6.19-21) \p \v 32 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi foro sheep ruamom on men wonaber mes, omi Tamam on inonot nono arimon Baiaiwab initem. \v 33 Omi ami sawar sen on engon wonitotobon ato agim wonboai sabu kokoianis wonites. Omi agim asi kukufet on wonabo ato on agim kukufet on arimon wantoan inen, omi ami baiaiwab safamai aurin on wonbotitiwag, on baiaiwab arimon men meyan insawar, yabin orot bainauotin on men fofonin arimon safamai inbainauim on a men arimon nonot sinikomasen on. \v 34 Omi ami bainonot on ra fufur nan ami obin safamai wonbiaiwab aurin wat on wonyein.” \s1 Agirotim Matam Woneit \p \v 35 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi wonbotitiwagim bobo aifan inmamatar aurin on, omi ami ara beber on wonboai nan wongigin tiwag a ami ramef wonitutu auman wonbotitiwagim bobo aurin, \v 36 omi woniyamai ato sabu agirotis ba asi bada semomousin on tabin an bobaitab emon inmatabir men. On innat metewan inrugegedan on, osi ra kaita metewan sinruseren wain inar. \v 37 Yasisir gagamin bag ato osi agirotis auris, on an ra asi bada inmamatabir men ingagatures on, osi on sibotitiwagis isawar matas siyeit semama! Yau awurem dura bag, on arimon kaid inboai nenen ingigin ato inawures kemai sinamair ato on toun asi bayu inbotitiwagen weines. \v 38 Yasisir gagamin bag osi agirotis auris, asi bada fom nub basun innat o wera gibui weie innat, ato On innat on ingatures osi sibotitiwag nono semama! \v 39 Atonio wonsagob, ato orot goa matuanin wera itsagob meyan orot bainauotin enat on arimon men itikirir itar an goa itaseb on. \v 40 Ato omi mat on wonbotitiwagim yabin omi wera on men wosagob a omi men wonbinonotim an werai on Orot Natun innat.” \s1 Agirotin Baitutumin o Men Baitutumin \r (Matthew 24.45-51) \p \v 41 Peter iyau, “Bada, atonio dura kawen on wei auri ebikakafun o sabu engon auris mat ebikakafun i?” \v 42 Bada iyafotai iyau, “Iyafan agirotin on baitutumin a gigiboanotin? On orot on an bada baibad initai goa inkaifarai a agirotis fani asi bayu on wera fofoninai bag nan inbibites. \v 43 Yasisir gagamin bag on agirotin aurin, ato an bada innat au go ingaturai on an bobo inbobo on! \v 44 Yau awurem dura bag, on an bada on arimon baibad engon agirotin initai on bobo engon tutufin inkaifaren wain. \v 45 Baise on agirotin on toun aurin inau, yau au bada on wera weromin maiau nan emama ato on men arimon gariwat innat on. On mes on inbosuruf agirotis fani jever orot inarou a on bayu inam a sareu wawanis inatom kwakwan inbikokok, \v 46 namon ra tani an bada inmatabir men ato on agirotin on men on inbinonotai a on an wera mat on men insagob. On an bada innat on agirotin baimaki komasin bag initai, ato on inboai an efan on sabu fonaseirotis mat nan inyeinis. \p \v 47 “Agirotin isagob on an bada an gogoi bobo abifan on iniyamai, baise on toun men ebotitiwagai ato an bada an gogoi men ebobo on arimon an baimaki on wawaninai bag urouwawanai nan sinaswabirai; \v 48 baise agirotin on men isagob on an bada an gogoi aifan on bobo inabo, ab on toun an gogoi bobo fani on ebobo, ato asir urouwawanai saswabirai mom on, on arimon an baimaki on sasasanai urouwawanai sinaswabirai. Orot iyafan sawar fofoninai sibitai on an garamin on nanaba an fofoninai inites men; ato orot iyafan imanai sawar sigaraba sibitai on, osi sinifefeyan on angaramin nanaba sawar sigaraba bag inites men.” \s1 Iesu Sabu Iyames Ikusesebis \r (Matthew 10.34-36) \p \v 49 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Yau anat wairaf tafanamai an yein inaras mes, Yau anonosin au gogoi on wairaf on i’taras nono! \v 50 Yau on bapataito magin tani baikokosar an bapataito on anboai, Yau nunuau on yababan ibonueu ato agogoi yababan on anisawarai! \v 51 Omi wononosin Yau anat tafanamai tuf an yein mes i? Ambin, Yau men tuf anyein on, baise awurem, Yau anat tafanam an kuseseb mes. \v 52 Ari ra on arimon goa amonai taitais tutuas engon nim nanaba sinkuseseb tais tuas ton on mabisi ato osi siniragit tais tuas ruam auris, a tais tuas ruam on eb tais tuas ton auris siniragit. \v 53 Fifirig tatamas on arimon nanatus auris siniragites ato fifirig on eb arimon tatamas auris siniragites; jeverig ayos on arimon nanatus jeverig auris siniragites ato jeverig on eb arimon a’yos auris siniragites; jever arimon rarawas jeverig auris siniragites; ato urataman jeverig on eb arimon rarawas jever auris siniragites.” \s1 Wera on Wonsagob \r (Matthew 16.2-3) \p \v 54 Mat Iesu on sabu auris iyau, “Omi wontage kasakasau gugugurin wonitai wera sifun emon innanat on ra kaita wonau, usan arimon inayar—ato usan min eyayar. \v 55 Ato yabat rega emon esisin ato naniam wat wontatam wonsagob ato wonau tafanam arimon inforab—ato efoforab. \v 56 Omi on baisigogo’otim! Omi on kasakasau a tafanam woniten on wonsagob ra mamaba ekokomas o obin yen, ato omi aibo mes ari ra ato bobo semamatar on men wosagob?” \s1 Ami Yababan on Wonitotorai \r (Matthew 5.25-26) \p \v 57 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi aibo mes toum on men woninonotim tiwag ato bobo obis wat wonafour? \v 58 Orot tani iboem egeg baigurubaban orot nanai nan dura wonikakafun mes on, om unafourtobon rum ami komasis on eta nenenai nan wonitotorai onai om men inboem wonag baigurubaban orot nanai wontawar, ato on bobo men nanaba unfofour on, orot inboem wonag baigurubaban orot nanai wontawar ato on inboem tafanam an baifafaro kaifarotis imasi inyagai ato osi sinboem fafatum goai sinreberuem. \v 59 Yau awurem, om arimon nan unama ato om fafatum goa emon boseirim gat mes unfofour on am agim baiyan engon tutufin unyein weie ungat.” \c 13 \s1 Ya Baikitabir Unboai o Unarab \p \v 1 On an werai sabu fani nan on Iesu sikasonai, mamaba Galilee sabu fani auris bobo imamatar on. Galilee sabu fani on God sikwakwafirai asi bobaitu on sirifu mes sikuteten ato Pilate an sabu iyawures siyasububunues. Osi sabu asi tara on bobaitu asi tara mat sikaita. \v 2 Iesu iyafotes iyau, “Yabin omi wononosin sabu atonio nanaba siyasububunues on omi wobidura bag osi on bokomasotis bag men Galilee sabu engon tutufin ba? \v 3 Ambin bag! Yau awurem, ‘Omi men ya baikitabir wonboai on, arimon osi sabu sirarabob ba engon wonarab.’ \v 4 Ato sabu auyotoat sasagis nimtereban baitonin nanaba Siloam nan goa ann weromin on osi tefasi ifeu iyasububunues on mamaba i? Omi wononosin woi dura bag osi sabu bokomasotis bag men ato sabu fani engon nan Jerusalem semama ba i? \v 5 Ambin bag! Ato Yau awurem omi men ya baikitabir wonboai on, omi arimon osi sirarabob ba engon wonarab.” \s1 Bubudau Wengar Uwan Ambin an Dura Kawen \p \v 6 Namon Iesu on atonio dura kawenai auris idudur: “Ra tani orot an wine masau amonai nan bubudau wengar igai itatawar. On ra ra nanaba ifofour ibibib i’nan an masauai bubudau wengar uwas ibinateteyen baise bubudau uwan on men tani i’gaturai on. \v 7 On mes on imisir an masau bo’otin aurin iyau, ‘Eite, kwanda ton nanaba on yau ra ra a’nat bubudau uwas mes abinateteyen, baise men uwan tani agaturai mes. Etar efeu! Aibo mes on wengar uwan on men tani eyeyeinin ato fetag au motobai etatawar?’ \v 8 Baise orot masau bo’otin on iyafotai iyau, ‘Bada, wengar asi eikirir mom, ato kwanda kaitamom ba tanimateteai; yau arimon wengar ann totoun anabar a anbotitiwagai anitai. \v 9 Namon kwanda tani inboai nan uwan inou on, basit iyobin bag; ato ambin on, wengar untarai inafeu.’” \s1 Iesu on Jever Raguraguin Sabat Ra nan Iyawasai \p \v 10 Sabat ra taniai nan Iesu bayoi goa amonai sabu ibibebeyes. \v 11 On Jever tani nan on tefanai ayu komasin imama ato on ibiyamai isasawau on kwanda auyotoat sasagis nimtereban baitonin nanaba isawar; on jever on koun ikwatut ato men fofonin koun ititotorai men. \v 12 Iesu on jever it mom ato aurin iyor iyau, “Jever om am sawau on ari arufanim!” \v 13 On iman jever usinai iyagai, ato ra kaita on jever koun itotorai, ato on imisir God ifain ibogagaiai. \v 14 Iesu Sabat an ra nan jever ibiyawasai aurin on bayoi goa an bainetewarotin on yan itatab, ato imisir sabu auris ikakafun iyau, “Wera nimtereban kaita on bobo tanabo; on mes osi wera amosi on nan wonnat sabu woniyawasis, baise men Sabat an ra mes!” \p \v 15 Bada on iyafotai ikakafun iyau, “Omi baisigogo’otim! Omi engon ami foro ox o donkey asi goa emon uram worurufanen ato ra fufur woboes wonan sareu setotoman—ato Sabat an ra min bobo nanaba wofofour. \v 16 Atonio jever on Abraham wawan agirin, on Afaguban ifatumai imama on kwanda auyotoat sasagis nimtereban baitonin isawar, ato Sabat an ra abiyawasai on men bobo komasin tani mes.” \v 17 Iesu atonio dura ibiyafot on, sabu iyabon On siragitai dura sibikakafun on tous wat mamai iboes, ato sabu fani nan On bobo obis engon ifouren simamatar auris on siyasisir. \s1 Aigab Foun an Dura Kawen \r (Matthew 13.31-32; Mark 4.30-32) \p \v 18 Iesu itetem iyau, “God an Baiaiwab on mamaba? Abifan sawarai nan anifofon? \v 19 Ato nanaba. Orot aigab fesi eboai ato an masauai etatanum. Ato on foun on ekukubou egeg ato wengar emamatar, kiwiu senat on wengar fafamenai asi batar seyoyonen.” \s1 Fio Yist an Dura Kawen \r (Matthew 13.33) \p \v 20 Iesu itetem men iyau, “God an Baiaiwab aurin on abifan sawarai anifofon? \v 21 Ato nanaba. Jever fio yist on eboai rafi auman egagamatabir, ato rafi ekakadid egeg ebitutufin.” \s1 Metewan Awan Viririn \r (Matthew 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Iesu on etai ibib igeg au Jerusalem, ato eta nenenai nan mafam gagamis a mafam gugudis amosi on sabu ibibebeyes. \v 23 Orot tani nan Iesu itetemai iyau, “Bada, sabu arimon ruamom wat on yawas sinboai?” Iesu iyafotes iyau, \v 24 “Omi wonafourtobon metewan awan viririnai wonar wonan; yabin sabu sigaraba on dura bag sinafourtobon sinar, baise arimon men fofonin on. \v 25 Wera innat on, goa an bada arimon inmisir metewan inrufot. Namon omi goa kounai wontawar, wonbosuruf metewan wonrugegedan wonau, ‘Bada, metewan eruseren weineu,’ ato On arimon iniyafotem inau, ‘Yau men asagobim on, omi men emon wonat!’ \v 26 Namon omi arimon woniyafotai wonau, ‘wei on om mat bayu tam tatom; om on wei ai mafam gagaminai nan ubibebeyei!’ \v 27 Baise On inawurem men inau, ‘Yau men asagobim omi men emon wonat. Omi woikirireu wonai, omi sabu komasim bag!’ \v 28 Omi arimon Abraham, Isaac, Jacob a aubairuruotis engon on nan God an Baiaiwabai sinmama wonites. Baise omi on sinrebenim au koun wongat namon omi nan wonatou wam wonitafoforen! \v 29 Sabu sigaraba arimon tafanam au engon tutufin sinnat ato nan God an Baiaiwab amonai sinar kemai sinamair bayu sinam. \v 30 Namon sabu iyabon ari asi efan babanai semama on sinag efan aiyetunai sinama, ato sabu iyabon ari asi efan aiyetunai semama on sinsur efan babanai sinama.” \s1 Iesu An Nuabo Jerusalem aurin \r (Matthew 23.37-39) \p \v 31 On wera kaitamomai Pharisee yangan fani sinat Iesu aurin ato siyau, “Om on ari bag atonio efan unikirir ungat unan tafanam taniai, yabin Herod egogoi inasubunuem.” \v 32 Iesu iyafotes iyau, “Omi wonan on orot kuke fox komasin wonawur: ‘Ari a raso on au bobo abobo dau sabu tefasi semama on afafaitanis segat, ato wera baitoninai on au bobo anisawarai.’ \v 33 Baise Yau on ari, raso a ra baitoninai on etai anabib. Men kafakakai obin mes ato aubairuruotis on men tafanam faniai nan sasbubunues on, baise Jerusalem amonai wat. \p \v 34 “Jerusalem, Jerusalem, om aubairuruotis uyasububunues, God an dura bobibotis om aurim sibiyafares on agimai uyasububunues! Ra sigaraba maiau agogoi om am sabu engon tutufin atruayois ato kokorerek jever efofour ba nanatun eruruayois ato fafenai efafaris. Baise omi sabu on men wogogoi Yau on bobo nanaba anafour on! \v 35 Omi ami tafaror goa on arimon wagan wat inen. Yau awurem dura bag, omi arimon men woniteu, on an rai an wera innat weie omi wonau, ‘God imomoginai On Bada Wabinai enat.’” \c 14 \s1 Iesu Orot Sawauin Iyawasai \p \v 1 Sabat ra taniai Iesu inai Pharisee yangan asi bainetewarotin an goai nan bayu itam mes; ato sabu on Iesu sibimateteai tiwag. \v 2 Orot sawau tani ibo ann iman sidadau, on inat Iesu aurin, \v 3 ato Iesu on Pharisee yangan a Baifafaro an baibebeotis on itetemis iyau, “Ot ati Baifafaro iyau on fofonin arimon sabu Sabat ra nan sabu taniyawasis o ambin i?” \v 4 Baise osi men fofonin abi dura tani sitau. Iesu orot ibo, iyawasai ato iyafarai inai. \v 5 Namon On osi auris iyau, “Omi natum o ami foro ox tani on Sabat ra nan sareu an doguai itafeu, ato omi mamaba wotafour i? Omi ra kaita wotan wottein itag, basit Sabat ra min on.” \v 6 Baise atonio dura aurin on osi men fofonin arimon sitiyafotai on. \s1 Toum Unyeirem Men \p \v 7 Iesu isagob mamaba sabu fani siyoyores si’nat bayu am aurin on, osi asi efan on obis wat sinunuenen on nan simamair, on mes atonio bobo aurin on sabu engon auris dura kawenai nan idudur: \v 8 “Orot tani inibebegim unnat tabin an forag aurin on, om men efan aiyetunai unamair mes. Om men usagob goa matuanin on orot tani gagamin bag men om ba, on ibebegai enat tabin an forag aurin, \v 9 ato goa matuanin, omi rum engon ibibebegim wo’nat on innat aurim inau, ‘Om atonio efan emama on unikirir ato orot atonio on nin efanai inamair.’ Namon om arimon mamai inboem ato efan babanai bag on nan unamair. \v 10 Baise om, goa matuanin inbibebegim on, unan efan babanai unamair, ato goa matuanin on toun ibibebegim on aurim innat ato inau, ‘Turau, enat efan obinai unamair.’ Namon sabu fani sibebegis sinat nan semama on arimon engon om sinkakafem. \v 11 Iyai iyafan toun ebigagaminai on arimon sinyeirai insur, ato iyai iyafan toun eyeyeirai on arimon siniyamai gagamin inmatar.” \p \v 12 Namon Iesu on dura ato orot goa matuanin on iyor inat on aurin iyau, “Om aiyet an bayu o rabirabi an bayu unbotitiwag on men om turam o taitaim tutuam, o om am dam warar o sabu fani sawarotis—osi unibebegis mes, osi on arimon angaramin sinibebegim men, on etaiai ato aifan bobo ufofour aurin on arimon sinigaraminem men. \v 13 Om am forag unbiyamai on, sabu kokoianis, ass imas raguraguis, ass komasis, a matas fotis on unibebegis; \v 14 onai om on arimon baimomogin unboai yabin osi sabu on men angaramin sinigaraminem men. Baise sabu obis ato rabob emon sinmisiririn an rai on nan God inigaraminem men.” \s1 Forag Gagamin an Dura Kawen \r (Matthew 22.1-10) \p \v 15 Sabu kemai nan simama, ato orot tani atonio dura itatam ato on Iesu aurin iyau, “Yasisir gagamin bag ato osi sabu auris iyabon God an Baiaiwabai sinamair bayu si’nam on!” \v 16 Iesu on orot aurin iyau, “Ra tani orot forag gagamin iyamai ato sabu sigaraba maiau ibebegis. \v 17 Bayu am an wera inat, ato on orot on an agirotin iyafarai inai ato sabu ibibebegis on itawures ‘Omi wonat, wei bayu engon wabotitiwag nono!’ \v 18 Baise osi sabu on engon sibosuruf, kakaita kakaita asi dura ta ta on siboen sigat. Orot ainauin on agirotin iyawur iyau, ‘Yau au motob atobon on mes anan anitai; ato am bada unawur, arie yau on aurin abiyababan yabin yau men anat on.’ \v 19 Orot tani ba iyau, ‘Yau au foro ox engon auyotoat atobonen ato yau a’nan au masauai nan foro anites ansagob osi on fofonis bobo sinabo o ambin; ato am bada unawur, arie yau on aurin abiyababan yabin yau men anat on.’ \v 20 Orot tani iyau, ‘Yau ato arimon atabin, on fasinai yau men anat on.’ \p \v 21 Agirotin imatabir men atonio bobo aurin on an bada iyawur. On goa an bada on yan men sunub itatab ato an agirotin aurin iyau, ‘Om gariwat egat enai mafam gagamis amosi unar goa sanasi nan unar ungat sabu kokoianis, ass imas raguraguis, matas fotis a ass komasis on unboes unnat.’ \v 22 Men weromin agirotin iyau, ‘Bada, dura mamaba uyawureu on nanaba afour, baise efan on gagamin yen.’ \v 23 On mes bada on agirotin aurin iyau, ‘Egat enai rega etai nan a rega uwar sanasi nan sabu eboes senat, ato au goa awan inbonu. \v 24 Yau awurem, sabu ainau abibebegis on men iyai tani arimon yau mat bayu wanam on!’” \s1 Baigibubunuotin an Yabin Mamaba \r (Matthew 10.37-38) \p \v 25 Sabu kuayo gagamin on Iesu mat sibib si’nan, ato On irutabir sabu auris iyau, \v 26 “Iyai iyafan Yau auriu enat on men fofonin au baigibubunuotin inmatar on, ab on Yau ininuaboiu tiwag weie, on men on toun taman, ayon, a’wan, nanatun, taitain tutuan, rorobun a on toun ibinuabois ba on. \v 27 Iyai iyafan men fofonin toun an nab inabar ato inigibubunueu, on min men Yau au baigibubunuotin on. \p \v 28 “Iyai iyafan ebinonot goa ann weromin inyon on, ainau inamair ato goa inyoyonin an baiyan on engon inkuseb initai, on an agim on fofonin arimon an bobo inisawarai. \v 29 Ato on bobo men inbiyamai on arimon goa ann wat inrou ato men fofonin inyon insawar, ato sabu sinitai ato bobo mamaba imamatar on, arimon sinikoboai sinsererai. \v 30 Osi arimon sinau, ‘Atonio orot ibosuruf goa ann weromin iyoyonin ato men fofonin inisawarai on!’ \p \v 31 “Aiwab orot an sabu 10,000 nanaba iboes egat, ato aiwab orot tani on sabu 20,000 nanaba on mat baigagam mes. Ato orot on ainau inamair ininonot on an faiwar fofonin arimon aiwab orot tani rus sinigagam ai ambin. \v 32 On orot men fofonin arimon aiwab orot tani inisowarai on, an sabu dura bobibotis iniyafares sinan aiwab orot sinnefotai sinifefeyanai tuf baiyamin aurin, on an ra on orot on eta nanenei emama nan. \v 33 Iesu an dura kanfounai iyau, “On eta kaitamomai, iyai iyafan egogoi Yau au baigibubunuotin inmatar on, ato bobo aifan ato ebobo on engon inikiriren.” \s1 Kamit an Nanian Ambin \r (Matthew 5.13; Mark 9.50) \p \v 34 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Kamit on obin, ato on kamit an nanian insasawar on, men eta yen arimon taniyamai an nanian inboai men. \v 35 Motob aurin on men obin a kuke foro asi ain mat aurin men obin; osi asir tanrebenen mom. Omi sabu er tainam aumas on Yau atonio dura abikakafun on wontatam tiwag!” \c 15 \s1 Foro Sheep Isiwan \r (Matthew 18.12-14) \p \v 1 Ra tani sabu agim takes bo’otis sigaraba a sabu bokomasotis sigaraba on sinat Iesu an dura sittatam mes, \v 2 ato Pharisee yangan a Baifafaro an baibebeotis on sibosuruf sigagamois si’yau, “Atonio orot on sabu bokomasotis ebikakaiwis a on eb On mat bayu sam!” \v 3 On mes Iesu atonio dura kawen on auris idudur: \v 4 “Omi orot tani aurin foro sheep orot nim nanaba ato foro sheep kaitamom wat itsisiwan on arimon-mamaba itafour i? On an foro sheep orot bat auyotoat sasagis nimtereban baibatin on nan itikirires wayo si’tam ato on itgat itan foro sheep kaitamom isisiwan on itnuen itgaturai. \v 5 On foro sheep itgaturai on, itiyasisir kwakwan ato itboai abaranai ityagai, \v 6 ato itabar itnat au go. Namon on tuturan a sabu fani ityores sitruayo ato itawures, ‘Yau abiyasisir kwakwan ato au foro sheep isiwan on agaturai men. Omi wonat engon taniyasisir!’ \v 7 On eta kaitamomai on awurem, orot bokomasotin kaitamom ya baikitabir inboai on, safamai on arimon yasisir gagamin inmatar, ato sabu orot bat auyotoat sasagis nimtereban baibatin auris on osi tous sebinonotis on obis wat on fasinai osi men ya baikitabir segogoi on.” \s1 Agim Isiwan \p \v 8 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Jever aurin agim gugudis engon auyotoat nanaba ato agim kafakakai kaitamom wat itbisiwanai on- jever arimon mamaba itafour i? On ramef ititutu ato an goa itrereb, ato efan engon itnuen tiwag itgaturai. \v 9 On agim itgaturai on. Jever tuturan a sabu fani ityores ato itawures itau, ‘Yau au agim agaturai on mes abiyasisir kwakwan. Omi wonat engon taniyasisir!’ \v 10 On eta kaitamomai awurem, God an anea on arimon men sunub siniyasisir ato orot bokomasotin kaitamom ya baikitabir inboboai on.” \s1 Natun Fifi Orot Isiwan \p \v 11 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Ra tani orot nanatun ruam mat simama. \v 12 Fifi giya on taman aurin iyau, ‘Bab, yau au buder ato uyein yen on agogoi ari bag uniteu.’ On mes orot an buder ikuseb nanatun ainau giya auris. \v 13 Ra fani sisawar gibunai fifi giya on an sawar sabu fani auris itotobon agim ibo ato on an goa ikirir igat inai. On igat inai tafanam nanenei nan an ma komasinai imama an agim on engon ireben isawar. \v 14 On an agim engon ireben isawar. Namon on efanai on gomar gagamin bag imatar tafanam au engon ibo, ato on an bayu ambin bag. \v 15 On mes on inai, ato on tafanam an orot tani aurin on nan bobo ibo, ato on orot iyafarai igat an foro itkaifares mes. \v 16 Fifi on bitanan igi kwakwan ato igogoi bag on foro asi bayu si’yam on itboen itam mes. Yabin men iyafan tani bayu itai iyam on. \v 17 Au kanfoun on fifi an not itotorai ato toun aurin iyau, ‘Tamau an bobo sabu sigaraba nan semama auris on bayu fofonis wat baise yau nin on bayu mes ararabob! \v 18 Yau an misir anan tamau aurin ato anau, “Bab, yau on God aurin abokomas a om mat aurim bobo komasin afour. \v 19 Yau men obiu on unyoreu natum; ab om uniyameu yau om am bobo’otin tani ba.’ \v 20 On mes fifi imisir ato imatabir men inai taman aurin. \p “Fifi on eta nanenei bag arimon i’nat au go ato taman iyeit inai natun it; ato iyababan kwakwan, on iyayai inai natun irous ato iboyayanin. \v 21 Fifi iyau, ‘Tamau, yau God aurin abokomas a om mat aurim bobo komasin afour. Yau on men obiu on unyoreu natum.’ \v 22 Baise fifi taman on an agirotis auris iyor iyau, ‘Gariwat beber obin wobo wonat woitakwakwarai. Imanai kwasi woiwan, a kamak wobo ann woiwanen. \v 23 Namon omi wonai foro boboun momon wat worab, ato forag gagamin taniyamai bayu tanam taniyasisir! \v 24 Yabin yau natu on irabob, baise on iyawas men; on isiwan ato agaturai men.’ On mes osi sibosuruf forag gagamin siyamai. \v 25 “On an werai ato ainau orot on igat inai masau ibobo. Namon on imatabir i’nat, on inat goa aurin ibiufin ato osi on tataf sirarabin a sibisau on wafararabis itatam. \v 26 On mes on agirotin tani iyor inat ato itetemai iyau, ‘Nan bobo aifan emamatar i?’ \v 27 Agirotin iyafotai iyau, ‘Taim inat men au go, ato tamam on foro boboun momon irab yabin taim on yawasin imatabir men.’ \p \v 28 Ainau orot on yan itatab kwakwan on men igogoi goa amonai itar; on mes taman on nana natun ibifefeyanai itar goa amonai mes. \v 29 Baise fifi ainau orot on taman iyafotai men iyau, ‘Eite, kwanda sigaraba maiau yau on agirotiu ba aurim aboen, ato yau men meyan om fonam aseir mes. Ato aifan uteu i? Ambin bag, om men foro goat kafakakai urab uteu yau tuturau mat wam waiyasisir mes! \v 30 Baise atonio natum on am buder engon ibo inai nan eta eta asi jeverig auris on engon ireben isawar, ato on imatabir inat men on om on aurin foro tona boboun momon urab!’ \v 31 Taman iyafotai iyau, ‘Natu om on ra fufur nin bisiwui emama ato au sawar aifan engon nin sen on om noam. \v 32 Baise ot forag tabiyamai tabiyasisir on taim on irabob baise ari on yawasin; on isiwan baise ari agaturai men.’” \c 16 \s1 Bobo an Bada Baisigogo’otin \p \v 1 Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “Ra tani orot sawarotin on an agirotin on baibad itai an sawar engon ikakaifaren. Gibui sabu fani orot sawarotin sikasonai on an agirotin ato baibad itai an sawar ikakaifaren on, an agim turin on fetag fetag ebiraram, \v 2 on mes orot sawarotin an agirotin iyor irui ato iyawur iyau, ‘Om bobo komasis efofour on duram nanaba atatam i? Om fef unboai ato au agim asi eta mamaba sibobo on engon ungayam unkasoneu ansagob, yabin om men gibui arimon baibad unboai au sawar unkaifaren mes.’ \v 3 Agirotin on toun aurin iyau, ‘Yau au bada on arimon au bobo emon inboseiriu angat. Yau mamaba anafour? Yau on men wawaniu arimon dogu anasar on, ato bobo nuenin aurin fefeyan on mamai eboeu. \v 4 Yau ari asagob, arimon mamaba anafour? Au bada ato au bobo emon inboseiriu angagat on, arimon tuturau asi goai nan siniwaniu mat wanama.’ \p \v 5 On mes bobo an bada on sabu osi iyabon asi bada sawarotin bisinai sawar siboen ato gibui sitigaraminai mes, osi sabu on engon iyores sirui aurin. On orot ainauin itetemai iyau, ‘Om au bada aurin sawar biyam nanaba on uboen bisimui sen i?’ \v 6 On iyafotai iyau, ‘Olive momon naukwat awas bonuis aumas on engon orot nim nanaba on anitai men.’ Bobo an bada iyau, ‘Om momon uboai an fef min atonio yen. Gariwat emair ato eyeirai esur orot bat auyotoat nanaba egayam.’ \v 7 Namon on orot tani ba aurin iyau, ‘Om sawar biyam nanaba uboen bisimui sen i ?’ On iyafotai iyau, ‘Sawareg kwakwar auman an bit on 1,000 nanaba abo.’ Bobo an bada on iyau, ‘Om am sawareg kwakwar uboai an fef min atonio. Eyeirai esur 800 nanaba egayam.’ \p \v 8 “On yabinai orot sawarotin an agirotin komasin ato bobo auris ibi bada on ifain, yabin sabu ato ari nin tafanam an yawasai semama on sisagob tiwag mamaba eta faniai nanaba sinafour tuturas auris, men ato sabu Bada an yawasai semama ba on.” \v 9 Ato Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Yau awurem: Atonio tafanam an sawar obis aurim sen, on nan uniyamai tuturam mat wonam bonen wonama tiwag. Namon on sawar sinsasawaris on, God arimon safamai nan inikakaiwim inboem unar. \v 10 Iyai iyafan bobo gugudis ekakaifaren tiwag on, on min arimon bobo gagamis auris mat inkaifaren tiwag; iyai iyafan bobo gugudis men inkaifaren tiwag, on min men arimon bobo gagamis inkaifaren on. \v 11 Om atonio tafanam an yawasai agim sawar men ukaifarai tiwag on, ato safam an sawar maiauin kaifarin aurin mat min mamaba sinitutumem? \v 12 Om sabu fani asi sawar on men ukaifarai tiwag on, ato om toum am sawar on mamaba arimon sinitem. \p \v 13 “Agirotin men iyafan tani on an bada ruam auris iniagir mes; on arimon tani on inisisiweiai ato tani on ininuaboai; on arimon tani on inbokikin ato tani on inisisiweiai. Om men fofonin arimon God a agim rus ra kaita uniagires on.” \s1 Iesu Bobo Fani auris Ibebe \r (Matthew 11.12-13; 5.31-32; Mark 10.11-12) \p \v 14 Pharisee yangan atonio dura engon sitatam on osi Iesu sikoboai sisererai yabin osi on agim sinuaboai kwakwan on mes. \v 15 Iesu osi auris iyau, “Omi toum wobiyamem sabu engon matasi seitem on obim wat, baise God isagob omi nunuam on mamaba. Sawar ato sabu senonosin osi auris on gagamis bag, ato God matanai on sawar yabis ambin. \p \v 16 “Moses an Baifafaro a aubairuruotis asi dura sigagayam on nan sabu sibigibubunuai. Ato John Bapataito’otin inat an rai on Wasagobin God an Baiaiwab aurin ikurereb, ato sabu engon on sefofourtobon God an Baiaiwab amonai sinar mes. \v 17 Safam tafanam on arimon gariwat sasasan sintumai, baise Baifafaro amonai gayam kaitamom kafakakai wat on arimon men fofonin insiwan. \v 18 “Orot iyafan awan jever ebikirir ato on jever tani ibo ebiawan men on min ebireg nan; a orot tani iyafan ato jever sibikirir on ibo ebiawan men, on min ebireg nan.” \s1 Orot Sawarotin a Lazarus \p \v 19 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Ra tani orot sawarotin imama ato an ara beber on obis obis wat i’yoten ato ra fufur on forag ibiyamai bayu obis wat i’yam. \v 20 Orot tani mat wabin Lazarus on orot on kokoianin imama, on usin engon on gawud wat, ato on ra fufur si’boai si’nan orot sawarotin an goa metewan awanai sibimairai imama. \v 21 On igogoi on ato orot sawarotin an kemai bayu i’yam tuturis sifefeu on itabo itam mes. Ato kuke mat si’nat an gawud on sireremosen. \p \v 22 “Gibui, on orot kokoianin irabob ato anea on ayubin sibo sinai Abraham aurin safamai nan. Orot sawarotin ba irabob ato sigarobai, \v 23 baise on siyafarai inai efan menan sabu komasis serarabob senan semama on nan usibaban gagamin iboai. On itage ato Abraham nanenei nan it Lazarus rus simama. \v 24 On mes on iyor iyau, ‘Tamau Abraham! Ekabereu, ato Lazarus eiyafarai iman arakokoanai wat sareu itikutub ato fafeu itinubai, yabin yau on atonio wairafai nan baikokosar gagamin aboai!’ \v 25 “Baise Abraham iyau, ‘Natu, asir enos mom, om am yawas tutufin amonai umama am sawar engon aurim on basit fofonim wat, baise Lazarus an yawas amonai on komasin wat imama. Baise ari Lazarus nin on ebiyasisir ato om on usibaban eboai. \v 26 Mat, ot basuti on tarabab gagamin yen; men fofonin arimon iyafan tani inrabon om inibaisim a mat men iyafan tani on efanai emama on inrabon atonio efanai.’ \v 27 Orot sawarotin iyau, ‘Tamau Abraham, abifefeyanim Lazarus utiyafarai itan tafanamai nan tamau an goai, \v 28 ato taitaiu tutuau engon nim nan semama, on itan osi tainas ityein on men atonio baikokosar an efanai sinnat mes.’ \p \v 29 “Abraham iyau, ‘Om taitaim tutuam on Moses an baifafaro a aubairuruotis dura sigagayam on sibo siniyab ato tous sinsagob.’ \v 30 Orot sawarotin iyafotai iyau, ‘Tamau Abraham! On men fofonin on. Orot tani rabob emon inmisir ato inan osi auris on sinitutum ato osi min ya baikitabir sinboai.’ \v 31 Baise Abraham iyau, ‘Om taitaim tutuam on Moses an baifafaro a aubairuruotis asi dura sigagayam on men aurin sibifonabo on, ato orot iyafan rabob emon inmisir inan auris, on arimon men an dura sintatam on.’” \c 17 \s1 Bokomas \r (Matthew 18.6-7,21-22; Mark 9.42) \p \v 1 Iesu an baigibubunuotis auris iyau, “Bobo arimon dura bag sinmatar iniyamai sabu sinbokomas; baise komasin bag orot iyafan on bobo iniyamen sinmamatar on! \v 2 Iyai iyafan on bobo komasin iniyamai fifi kafakakai inbobokomas on, iyobin on orot jever on anjonai agim gagamin sinous ato kamit borit badamai sinreberirai insur inamtotom inarab. \v 3 On mes omi wonkaifarem tiwag bobo aifan wofofour on! “Om taim tuam inbobokomas on matanai unawur, om eta usarar ato on ya baikitabir inboai on, om uninotburai. \v 4 Om taim tuam ato ra kaitamom amonai on wera nimtereban ruam nanaba aurim inbobokomas ato on wera kakaita kakaita nanaba on innanat aurim i’nau, ‘Yau ya baikitabir abo’ basit om on uninotburai.” \s1 Baitutum \p \v 5 Baiyoyobotis on Bada aurin siyau, “Wei ai baitutum eiyamai inarat.” \v 6 Bada iyafotes iyau, “Omi ami baitutum an rat on ato aigab foun ba on, wengar wabin mulberry on unawur, ‘Toum awerorom engon auman yabarainim ato eboem esur kamitai nan etanumem!’ Ato arimon aurim inifonabo.” \s1 Agirotin an Bobo \p \v 7 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi ami agirotin tani motob itkukuwain o foro sheep itkakaifares. On masau emon itnat mom on, ra kaita utawur utau, om gagariwat enat am bayu yam? \v 8 Ambin bag! Baise om arimon utawur utau, ‘Yau au bayu ebotitiwag, bayu am an beber eiwanim ato ebotitiwagim au bayu unbotitiwag, yau bayu anam anatom weie; om gibui am bayu unam.’ \v 9 Agirotin ebifonabo bobo ebobo aurin on an bada men ebifain on? \v 10 On eta kaitamom omi aurim on eb on nanaba; omi bobo aifan aurin sawurem on asir wonabo mom ato wonau, ‘Wei on asir agiroti maiaui wat; wei asir ai bobo wat wabobo.’” \s1 Iesu Sabu Auyotoat Usis Gawugawudis Igumidaris \p \v 11 Iesu au Jerusalem igeg ato On inai tafanam ruam Samaria a Galilee asi sanaf on basunai nan igat. \v 12 On inai mafamai nan irur ato sabu auyotoat usis gawu gawudis on sinat sinefotai. Osi nanenei nan sitawar, \v 13 ato siyoku siyau, “Iesu! Bada ekaberei!” \v 14 Iesu osi ites ato auris iyau, “Omi wonai priest auris ato osi sininateteim.” Osi si’nan eta nenenai on engon siyawasis. \v 15 Osi sabu amosi orot kaitamom on toun inateteai on iyawas, ato on imatabir men fonan gagaminai God ifain. \v 16 On Iesu nanai ifeu sindan irou ato ikakaiwai. On orot on Samaria emon inat. \v 17 Iesu ikakafun iyau, “Sabu on auyotoat nanaba siyawas; ato sabu nimtereban baibatin on menan nan i? \v 18 Aibo mes orot touman on ekesin mom inat God inikakaiwai mes i?” \v 19 Ato Iesu on orot aurin iyau, “Om emisir enai; am baitutum emon uyawas.” \s1 Baiaiwab E’nat \r (Matthew 24.23-28,37-41) \p \v 20 Pharisee yangan fani Iesu sitetemai on meyan arimon God an Baiaiwab innat. On an baiyafot on iyau, “God an Baiaiwab on men eta taniai nan innat unitai on. \v 21 Ato men iyafan tani arimon inau, ‘Eite, atonio’ o ‘Ato nan!’ yabin God an Baiaiwab on omi amomui yen.” \v 22 Namon On baigibubunuotis auris iyau, “Wera innat arimon ra tani wongogoi Orot Natun wonitai baise arimon men wonitai on. \v 23 Ato osi sabu arimon sinawurem, ‘Eite, ato nan!’ o ‘Eite, atonio nin!’ Baise omi men wongat wonnuen mes. \v 24 Orot Natun innanat men an ratafin on arimon nanamar ba inboai kasakasauai inbokiai ato tafanam engon intagawai. \v 25 Baise On ainau on arimon inikokosarai bag a ari ra on sabu arimon sinisisiweiai. \v 26 Orot Natun innanat men an werai on ato Noah imama an rai ba. \v 27 Noah imama an werai on sabu bayu si’yam sitotom a orot jever on sitatabin ato on an rai Noah inai wa amonai irur mom on sareu igat sabu engon tutufin iyasububunues. \v 28 On eta kaitamomai ato Lot an werai imamatar ba, on nanaba arimon inmatar. Sabu engon on bayu si’yam sitotom, sawar sibitotobon, masau sibobo a goa siyoyon. \v 29 On an rai Lot Sodom ibikirir mom on wairaf wamemeran er yanden auman on yabat ba, safam emon isur ato sabu engon tutufin iyasububunues. \v 30 On bobo nanaba on arimon Orot Natun an kudidirin auman inrobotet. \p \v 31 “On an rai orot iyafan an goa uwayob aiyetunai nan on, men insur an goa amonai an sawar inabo; on eta kaitamomai orot masauai nan on men inmatabir men inan au go. \v 32 Omi woninonotim, ato bobo mamaba Lot awan aurin imatar on! \v 33 Iyai iyafan efofourtobon toun an yawas ebokikin on, arimon yawas obin on inisiwanai ato iyai iyafan toun an yawas ebisisiweiai on, arimon yawas obin inboai. \v 34 Yau awurem, on fom amonai on sabu ruam arimon babar kaitamomai sinembubur: orot tani on arimon sinboai sinan ato orot tani on sinikirir. \v 35 Jever ruam on arimon rus rafi singagamatabir: jever tani on sinboai sinan, ato tani on sinikirir. \v 36 (Orot ruam arimon masau sinbobo: Orot tani on arimon sinboai sinan ato orot tani on sinikirir).” \p \v 37 Baigibubunuotis sitetemai siyau, “Bada, atonio bobo min menan nan i?” Iesu iyafotes iyau, “Orot usin rabobin menan nan yen on, arimon kiwiu kikim on nan sinnat sinruayo.” \c 18 \s1 Kena Jever a Baigurubabanotin asi Dura Kawen \p \v 1 Namon Iesu an baigibubunuotis auris atonio dura kawenai idudur itibebeyes, on osi ra fufur sinbayoi men sinisuweigan mes. \v 2 “Mafam gagamin tani amonai orot baigurubabanotin imama, on orot on men God ibeberuai a sabu men ikakafes on. \v 3 Ato kena jever on eb on mafam gagaminai imama, on ra fufur i’nat baigurubabanotin aurin ibifefeyanai i’yawur, ‘Yau agogoi unibaisiu ato au ragit au sawar ibo bisinai yen on anboai men!’ \v 4 Wera weromin maiau orot baigurubabanotin on men igogoi on bobo itiyamai,baise au kanfoun on toun aurin ikakafun iyau, ‘Basit yau on men God abeberuai a sabu men akakafes, \v 5 baise atonio kena jever on nana yau ebisababaniu kwakwan, on mes atonio bobo aniyamai an gogoi on anibaisin. Ato yau atonio bobo men anbiyamai on kena jever arimon nana auriu innanat inbiyameu arimon anisuweigan kwakwan!’” \p \v 6 Ato Bada an dura nana ibotein iyau, “Omi wontatam mamaba ato orot baigurubabanotin komasin an dura ibikakafun on. \v 7 God an sabu fom ra On aurin setotou on arimon fofonin obin wat on inites, On arimon sasasan wat iniyafotes. \v 8 Yau awurem, God arimon sasasan wat an sabu inibaisis! Baise Orot Natun inmatabir men innanat au tafanam on sabu arimon ingatures On aurin on sebitutum o ambin?” \s1 Pharisee Orot a Orot Agim Takes Bo’otin asi Dura Kawen \p \v 9 Mat Iesu on atonio dura kawenai sabu auris idudur, osi sabu fani sinonosin osi on obis wat ato sabu fani on komasis. \v 10 “Ra tani sabu ruam sigai tafaror goai bayoi mes: Orot tani on Pharisee, a orot tani on agim takes bo’otin. \v 11 Pharisee orot on ekesin mom mabinai itawar ato ibayoi, ‘God yau abikakaiwim kwakwan bag, yau on men afeyaniu, baifafaro men astoben on a men abi reg nan on, yau men ato osi sabu engon sefofour ba. Yau abikakaiwim kwakwan bag yau on men ato orot agim takes bo’otin ba. \v 12 Yau tafaror kaitamom amonai on wera ruam nanaba on bayu abikirir abifofour a au agim aboai on ra fufur auyotoat turin on abitem.’ \v 13 “Baise agim takes bo’otin on nanenei nan itawar ato men fofonin magin au safam ittage on, ab on dogaran irab ato iyau, ‘God, ekabereu, yau on bokomasotiu!’ \v 14 Iesu iyau, “Yau awurem, atonio orot agim takes bo’otin on God an bokomas innotbur ato inai au go, men ato Pharisee orot on. Yabin osi sabu iyabon tous sebogaiis on sinyeires sinsur ato osi sabu iyabon tous seyeyeires on arimon sinbogaiis sinag.” \s1 Iesu Fifirig Gugudis Imomogines \r (Matthew 19.13-15; Mark 10.13-16) \p \v 15 Sabu fani nanatus gugudis siboen sinat Iesu aurin iman tefasi ityagai itimomogines mes. Baigibubunuotis osi sites ato bobo sifofour aurin on simisir sabu sigam siyawures. \v 16 Baise Iesu fifirig gugudis iyores sinat ato iyau, “Omi fifirig gugudis wonikirires sinnat auriu, men wonsofafaris mes, yabin God an Baiaiwab on ato sabu iyabon asi yawas fifirig gugudis ba sefofour on osi ebinoanis. \v 17 Yau awurem dura bag! Iyai iyafan an yawas men ato fifi kafakakai ba infofour God an Baiaiwab inboboai on, on arimon men fofonin inar on.” \s1 Orot Sawarotin \r (Matthew 19.16-30; Mark 10.17-31) \p \v 18 Jew asi bainetewarotin on Iesu itetemai iyau, “Baibebeotim obim, yau mamaba anafour yawas mama wantoanin anboai i?” \v 19 Iesu itetemai iyau, “Om aibo mes uyoreu Yau Orot obiu? Men iyafan tani on obin ab God ekesin mom on obin. \v 20 Om min baifafaro dura usagob: ‘Om men unireg nan; turam men unirabobai; om men unbainau; turam men unisigoai; ayom tamam unkakafes.’” \v 21 Orot iyafotai iyau, “Yau fifi kafakakaiu bag on atonio osi baifafaro dura engon auris on aifonabo.” \p \v 22 Iesu atonio dura itatam ato orot aurin iyau, “Om bobo kaitamom wat on nana arimon uniyamai. Om am sawar engon tutufin sabu auris unitotobon ato agim unboai on sabu kokoianis unites, ato om arimon safamai nan unisawarotim; namon om unnat unigibubunueu.” \v 23 Baise orot atonio dura itatam on, men sunub iyababan yabin on orot on sawarotin bag. \v 24 Iesu it orot on iyababan ato iyau, “Sabu sawarotis auris on iwani kwakwan God an Baiaiwab amonai sinar! \v 25 Foro camel on sasasan wat arimon sainuk matan an doguai inar, baise orot sawarotin aurin on iwani kwakwan men fofonin arimon God an Baiaiwab amonai inar on.” \v 26 Sabu on dura sitatam ato sitetemai siyau, “Iyafan on arimon yawas mama wantoanin inboai i?” \v 27 Iesu iyafotes iyau, “Bobo aifan sabu auris on iwani kwakwan, baise God aurin bobo engon tutufin on fofonin wat.” \v 28 Namon Peter iyau, “Eite! Wei on ai goa waikiriren ato Om wabigibubunuem.” \v 29 Iesu auris iyau, “Dura bag, ato Yau awurem, sabu iyabon God an Baiaiwab aurin on asi goa o awawas jever o taitais tutuas o a’yos tatamas o nanatus sibikirires on, \v 30 arimon gagamin bag God inites men ato ari semama ba, a gibui sinrarabob on arimon yawas mama wantoanin sinboai.” \s1 Iesu Inrarabob aurin on Wera Baitonin Ba Ikakafun \r (Matthew 20.17-19; Mark 10.32-34) \p \v 31 Iesu baigibubunuotis auyotoat sasagis ruam on iboes mabisi sinai nan ato auris iyau, “Omi wontatam! Ot on tanan au Jerusalem on nan ato aubairuruotis dura aifan engon Orot Natun aurin dura buk amonai sigagayam on innat inidura bag. \v 32 On arimon sabu men Jew yangan on imasi sinyagai, osi arimon On sinikoboai, On dura komasis sinawur a sinakan tuturai. \v 33 On arimon sinaswabirai ato sinasubun baise ra baitoninai on arimon inmisir inyawas men.” \v 34 Baise baigibubunuotis atonio dura aurin on men tani sisagob; atonio dura an yabin on auris sibuni ato Iesu dura aifan ibikakafun on osi men sisagob. \s1 Iesu Orot Kafefeyanotin Matan Fotin Iyawasai \r (Matthew 20.29-34; Mark 10.46-52) \p \v 35 Iesu inat Jericho mafam gagamin aurin ibiufin ato orot matan fotin tani on etai nan imair agim mes ikafefeyan. \v 36 Sabu kuayo sinat sineseirai si’nan on itatamis ato on sabu itetemis iyau, “Nin on aifan emamatar i?” \v 37 Osi siyawur siyau, “Iesu Nazareth emon on inat ineseirim enan.” \v 38 On iyoku iyau, “Iesu! David Natun! Ekabereu!” \v 39 Sabu ato ainau si’nan on orot sigam siyawur ato osi siyawur awan itafot mes. Baise on aumiet bag iyoku iyau, “David Natun! Ekabereu!” \p \v 40 On mes Iesu itawar ato sabu iyawures orot matan fotin on sitboai aurin sitnat. Orot inat Iesu aurin iufin ato Iesu itetemai iyau, \v 41 “Om aifan egogoi aurim anafour i?” On iyafotai iyau, “Bada, yau agogoi matau aneit men.” \v 42 Iesu orot aurin iyau, “Matam yeit men! Om am baitutum emon uyawas.” \v 43 Ra kaita on matan fotin iyeit men, ato on Iesu igibubunuai God ibikakaiwai. Sabu kuayo on bobo si’tai on engon tutufin God sifain siduduranai. \c 19 \s1 Iesu a Zacchaeus \p \v 1 Iesu inai Jericho mafam gagaminai irui, ato nana ibib i’nan. \v 2 Orot wabin Zacchaeus, on orot on agim takes bo’otis asi orot gagamin tani a on eb on sawarotin on nan imama. \v 3 On ifofourtobon ititai iyafan on Iesu, baise on orot on dibokakain on mes on men fofonin Iesu ititai on, yabin sabu kuayo on gagamin bag. \v 4 On mes on sabu kuayo nasi ainau iyayai inai wengar wabin sycamore, on nan igai Iesu on etai nan ibib i’nat on ititai mes. \v 5 Iesu ibib inat on efanai igat ato itage Zacchaeus aurin iyau, “Zacchaeus, gariwat esur, Yau on ari om am goai nan anama.” \v 6 Zacchaeus on sasasan wat wengar emon isur ato yasisirai nan Iesu ikakaiwai ato ibo inai an goai nan. \v 7 Sabu engon tutufin on bobo si’tai on sibosuruf sibidurusof sigagam si’yau, “Atonio orot on inai bokomasotin an goai emama!” \p \v 8 Zacchaeus imisir itawar ato Bada aurin iyau, “Bada untatam! Yau au sawar turin on an kuseb sabu kokoianis anites, ato iyai iyafan ankakabainauai mes on, arimon wera bat nanaba on tefanai anigaraminai men.” \v 9 Iesu aurin iyau, “Yawas on ari atonio goa amonai irui, orot mat on Abraham wawan agirin. \v 10 Yabin Orot Natun on inat sabu sisiwan semama on innuenis iniyawasis mes.” \s1 Agim Gold an Dura Kawen \r (Matthew 25.14-30) \p \v 11 Sabu atonio dura si’tatam ato Iesu on dura kawenai ibotein men sabu auris idudur. Iesu ibib inai Jerusalem aurin ibiufin ato sabu fani sinos on God an Baiaiwab on kafakakai mom inrobotet. \v 12 On mes On iyau, “Ra tani orot gagamin aiwab an dam warar emon on inai tafanam tani nanenei nan on sitiyamai itiaiwab ato on gibunai on itmatabir men itnat an au go. \v 13 Weie on an goa itikirir itgat, on an agirotis engon auyotoat iyores sirui ato agim gold on kakaita kakaita iraramis ato iyawures iyau, ‘Atonio agimai on nan bobo wonabo agim turin ba woniyamai, yau anan ato anmatabir men annat.’ \v 14 Baise on orot an mafam sabu on men sigogoiai, on mes sabu dura bobibotis on siyafares orot gibunai sinai ato orot bainetewarotin siyawur, ‘Wei men wagogoi atonio orot on wei ai aiwab orot mes inmatar.’ \p \v 15 “Baise orot on kututu sitai aiwab imatar ato imatabir men inat au go. On ra kaita an agirotis iyawures sinat nanai sitawar, ato itsagob agim ibites on biyam nanaba siyamai. \v 16 Agirotin ainau on inat iyau, ‘Bada, agim gold kaitamom wat uteu, ato on amonai abobo on agim gold engon auyotoat nanaba abo.’ \v 17 On iyau, ‘Om bobo obin bag ufour, om on agirotim obim! Bobo gugudis on ukaifaren tiwag, on mes anboem mafam gagamis engon auyotoat nanaba on om unkaifaren.’ \v 18 Agirotin bairuin ba irui ato iyau, ‘Bada, om agim gold kaitamom wat uteu, ato on amonai aboen on agim gold engon nim nanaba abo.’ \v 19 Atonio agirotin aurin iyau, ‘Om arimon mafam gagamis engon nim on unkaifaren.’ \v 20 Agirotin tani on inat ato iyau, ‘Bada, om am agim gold ato, yau beberai aikiman aibuni i’yen. \v 21 Yau om aberuem yabin om on orot wawanim on mes. Agim men om noam baise om ubo a masau men om uba baise wasi on ukuwain.’ \v 22 On orot aurin iyau, ‘Om agirotim komasim! Om toum am dura ubikakafun on nan antawar animakiem! Om usagob on yau orot wawaniu, om uyau agim men yau noau baise abo a masau men aba baise bayu on akuwain. \v 23 On nanaba dura bag on ato, om au agim on utboai agim an goai bag utiwan. Namon au agim on kafakakai itabo turin itiyamai ato atnat men on au agim atboai.’ \p \v 24 “Namon on sabu nan sitatawar auris iyau, ‘Agim gold on imanai wabaruai ato agirotin agim auyotoat ibiyamai on wonitai.’ \v 25 Baise osi on aurin siyau, ‘Bada, on agim auyotoat iboen nono!’ \v 26 On iyafotes iyau, ‘Yau awurem, iyai iyafan aurin sawar sigaraba si’nen on arimon sinitai, baise iyai iyafan aurin sawar ambin, basit kafakakai wat yen min on arimon imanai sinabaruai. \v 27 Ato yau au ragit osi men sigogoi yau osi asi aiwab orot mes atmatar on woboes wonat nin ato yau nawui nan wonasububunues!’” \s1 Iesu Aiwab Ba au Jerusalem Irui \r (Matthew 21.1-11; Mark 11.1-11; John 12.12-19) \p \v 28 Iesu ato dura ikakafun ato sabu nasi On ainau ekesin inai au Jerusalem. \v 29 On inat mafam bethage a bethany auris iufin, Olive Oyau bisinai nan, ato On an baigibubunuotis ruam ainau iyafares sinai, \v 30 On dura iyaubaiyates iyau, “Omi wonan nan mafam tani namui yen; on nan wonar mom, on foro donkey kafakakai nan wengarai siyous etatawar on wongaturai ato on foro min men tefanai sigai simair sibonanaboai on, on uram wonrufan ato nin wonboai wonnat. \v 31 Ato iyai iyafan nan initetemim inau, omi aibo mes worurufan ato wonawur, wei ai Bada egogoi.” \p \v 32 Osi sinai ato Iesu dura aifan i’yawures on engon sigaturen. \v 33 Osi foro donkey kafakakai an uram sirurufan ato foro matuanis on osi auris siyau, “Omi aibo mes foro an uram worurufan i?” \v 34 Osi siyafotes siyau, “Wei ai Bada egogoi,” \v 35 ato osi foro donkey kafakakai sibo sinai Iesu aurin. Namon osi asi beber on foro donkey tefanai sirebegagaien ato Iesu sibaisin igai foro tefanai imair. \v 36 On foro tefanai imair i’nat on sabu asi beber etai nan siyabaren. \p \v 37 On inat Jerusalem aurin ibiufin ato on efanai on eta isur inai Olive Oyauai igat, On an baigibubunuotis kuayo gagamin on sibosuruf fonas gagaminai God sibikakaiwai a sibifain, On mamaba bobo buburis ifofour matasi si’tai aurin on. Osi si’yau, \v 38 “God aiwab imomoginai Bada Wabinai enat! Tuf on safamai yen a God Aiyetunenei Wabin duran tanbogagaiai!” \v 39 Namon Pharisee fani nan sabu kuayo amosi on Iesu aurin sikakafun siyau, “Baibebeotim, om am baigibubunuotis dura wawaninai yawures awas sinafot!” \v 40 Iesu iyafotes iyau, “Yau awurem osi awas sinafot on, agim arimon tous wat sinbosuruf siniyoku.” \s1 Iesu Jerusalem aurin Itou \p \v 41 On inat mafam gagamin aurin ibiufin ato On iyeit mafam gagamin it’tai on ibosuruf itou, \v 42 On Jerusalem aurin ikakafun iyau, “Om iyobin ari bag on tuf an eta utsagob! Baise ari on men usagob on, yabin om on sibuniem! \v 43 An wera innat arimon om am ragit on sinikufifinem am mafam gagamin an eta erur e’gat on nan sinyafoten, ato arimon autab wat reban reban engon aurim sinigagam. \v 44 Osi arimon am sabu mat engon sinikomasim; men arimon agim tani an efanai sinikirir inen mes, yabin omi men wogogoi wera wotsagob aifanai God inat itiyawasim mes!” \s1 Iesu Inai Tafaror Goai Irui \r (Matthew 21.12-17; Mark 11.15-19; John 2.13-22) \p \v 45 Namon Iesu inai tafaror goai irui ato ibosuruf sabu baitotobonotis ifaitanis sigat, \v 46 On iyawures iyau, “God an dura buk amonai sigayam, God iyau, ‘Yau au tafaror goa on sinyorai bayoi an goa.’ Baise omi wobo woikitabirai bainauotis asi ob efan mes imatar!” \v 47 Iesu ra fufur tafaror goai nan sabu ibibebeyes. Priest aiwabis, Baifafaro an baibebeotis, a sabu asi bainetewarotis on sigogoi sitasubun, \v 48 baise osi men fofonin eta sitgaturai on bobo sitafour, yabin sabu engon tutufin on nana On an dura sitatam, men sigogoi dura tani kaitamom wat sitisarar mes. \c 20 \s1 Iesu An Baibad aurin Sitetem \r (Matthew 21.23-27; Mark 11.27-33) \p \v 1 Ra tani Iesu tafaror goai nan sabu ibibebeyes a Wasagobin ibibino, ato priest aiwabis, Baifafaro an baibebeotis, a sabu kawian osi sinat \v 2 ato On aurin siyau, “Om ekasonei, abi baibad ubo atonio osi bobo efofour i? Atonio baibad on iyafan item osi bobo efofour?” \v 3 Iesu iyafotes iyau, “Yau ba anitetemim, omi wonkasoneu, \v 4 John an baibad on men emon ne ibo sabu ibibapataitois, on God emon ibo o sabu emon ibo?” \p \v 5 Osi sibosuruf tous wat amosi sigagamois bonen, “Ot dura mamaba tanau i? Ot ari tanau, ‘God emon ibo’ ato On inau, ‘Ato omi aibo mes men John woitutumai i?’ \v 6 Baise ot ari tanau, ‘Sabu emon ibo,’ ato sabu kuayo gagamin on ari agimai sinborarabit yabin osi engon sebitutum John on aubairuruotin.” \v 7 On mes osi siyafotai siyau, “Wei men wasagob iyafan on John baibad itai sabu ibibapataitois.” \v 8 Ato Iesu auris iyau, “Yau mat men ankasonem iyafan baibad iteu atonio osi bobo afofour.” \s1 Wine Masau Bobo’otis asi Dura Kawen \r (Matthew 21.33-46; Mark 12.1-12) \p \v 9 Namon Iesu atonio dura kawenai on sabu auris idudur: “Orot an masauai wine itanumen ato on sabu iboes wine masau sitbobo agim sitbiyamai ato on goa ikirir inai tafanam nanenei bag. \v 10 Namon wera inat wine uwan bairut mes ato on an agirotin tani iyafarai inai sabu wine bobo’otis auris nan on an agim turin itboai mes. Baise sabu wine bobo’otis on simisir agirotin siborarab ato eriman siyafarai men imatabir. \v 11 On mes on agirotin tani ba iyafarai inai; baise sabu wine bobo’otis on simisir agirotin tani ba sibo siborarab, simamaiai ato eriman siyafarai men imatabir. \v 12 Namon on agirotin baitonin ba iyafarai inai; sabu wine bobo’otis on simisir siborarab kiyam sitai ato sibo au koun sirebetet igat. \v 13 Namon wine matuanin on iyau, ‘Yau mamaba anafour i? Yau tou natu au nuabo bag on aniyafarai; asagob osi arimon on sinkakafai!’ \v 14 Baise sabu wine bobo’otis on fifi sit ato osi tous wat siyau bonen, ‘Atonio fifi on matuanin toun natun. Tanasubun ato atonio wine masau on ot tanboai ininoanit!’ \v 15 On mes osi fifi sibo wine masau emon sirebetet igat au koun ato siyasubun. Iesu itetemis iyau, “Wine masau matuanin on arimon mamaba inafour ato osi wine bobo’otis auris? \v 16 On arimon innat ato osi sabu inasububunues ato wine masau on inboai wine bobo’otis fani inites.” Sabu atonio dudur sitatam on siyau, “Ambin, bobo men nanaba inmatar mes.” \v 17 Iesu on osi magis matas iten ato itetemis iyau, “Atonio God an dura buk amonai sigagayam on an yabin min mamaba i? \q1 ‘Arir ato goa baigoyonotis matan ainau sit on men obin on mes sisisiweiai ato gibui sisagob on arir on iyobin bag mat gagamin arir engon tefasi.’ \m \v 18 Iyai iyafan on arir tefanai infefeu on arimon usin intamomos insawar ato on arir iyai iyafan tefanai infefeu inrarabin on arimon aunan aunan inasubun fofou inmatar.” \s1 Agim Takes Yeinin aurin Sitetem \r (Matthew 22.15-22; Mark 12.13-17) \p \v 19 Baifafaro an baibebeotis a priest aiwabis sigogoi bag Iesu on ari wat sitfatumai yabin osi sisagob atonio dura kawen ibidudur on osi auris iragites; baise osi on sabu auris siber. \v 20 On mes osi sibosuruf eta sinunuen. Osi sabu fani bubuniai nan siyafares sinai ato sitisigo osi on sabu obis ato Iesu sititetemai On dura mamaba itbikakafun on sitkamosai, ato Rome asi gawan imanai sityagai mes. \v 21 Atonio sabu bubuniai sibiyafares on sinat Iesu aurin siyau, “Baibebeotim, wei wasagob Om dura aifan ebikakafun a sabu ebibebeyes on dura bag wat. Wei wasagob Om sabu asi baibad mamaba auris on men etatamis baise Om dura maiauinai God an gogoi wat on sabu auris ebibebe. \v 22 Om ekasonei, ot ati baifafaro min iyau fofonin arimon agim takes on Caesar aurin tanibaiyan o ambin?” \p \v 23 Baise Iesu on osi asi baisigogo on it isagob ato auris iyau, \v 24 “Omi ami agim woiyoboeu anitai. Nin on iyafan magin a wabin on atonio yen?” Osi siyafotai siyau, “Caesar.” \v 25 On mes Iesu iyau, “Sawar aifan Caesar noan on Caesar wonitai a sawar aifan God noan on God wonitai.” \v 26 Osi nan sabu nasi on men fofonin sitkamosai on, on mes osi awas sifot ato Iesu an baiyafot aurin on men sunub siduduran on. \s1 Rabob emon Misir men aurin Sitetem \r (Matthew 22.23-33; Mark 12.18-27) \p \v 27 Namon Sadducee fani sinat Iesu aurin. Osi sabu sau on sabu rabob emon on men arimon sinmisiririn men. Osi Iesu sitetemai siyau, \v 28 “Baibebeotim, Moses atonio baifafaro dura on ot aurit igayam: ‘Orot inarab awan inikirir nanatun ambin on orot tain on kena jever iniawan ato on fifirig inbibitu on arimon orot rabobin nanatun mes.’ \v 29 Ra tani ainauan gigiawan engon nimtereban ruam nanaba simama: Ainau orot itabin ato nanatun ambin irabob. \v 30 Namon giya orot bairuin ba on kena jever iawan, \v 31 namon giya orot baitonin ba on kena jever iawan. Atonio bobo kaitamomai on ainauan gigiawan nimtereban bairuin engon auris on bobo imatar—osi nanatus ambin sirabob. \v 32 Au kanfoun on, jever irabob. \v 33 Weie, osi ainauan gigiawan nimtereban bairuin engon ato jever sibiawan on arimon kanfounai rabob emon sinmisiririn men on, arimon iyafan on awan i?” \p \v 34 Iesu iyafotes iyau, “Orot jever tafanamai semama on setatabin, \v 35 baise orot jever ato obis wat God rabob emon ebobaimisires men ato ra gibui sinmama men on arimon men sintabin. \v 36 Osi on arimon anea ba sinama ato men sinarab. Osi arimon God nanatun mes sinmatar yabin osi on God rabob emon ibobaimisires on mes. \v 37 Moses ato rerebai iyoboet, rabobis on arimon God inbobaimisires men. God an dura buk amonai sigayam ato wairaf regai iyoyour aurin on nan Bada ikakafun iyau, ‘On Abraham an God, Isaac an God, a Jacob an God.’ \v 38 On an yabin min On on sabu yawasis asi God, On men sabu rabobis auris. yabin God aurin on sabu engon tutufin on yawasis wat.” \p \v 39 Baifafaro an baibebeotis fani sikakafun siyau, “Baibebeotim, Om am baiyafot obin!” \v 40 Osi men iyafan tani fofonin arimon ititetemai men. \s1 Keriso aurin Sitetem \r (Matthew 22.41-46; Mark 12.35-37) \p \v 41 Iesu osi auris iyau, “Mamaba mes osi sebikakafun sau Keriso on David an warar emon i? \v 42 David toun on buk Psalm amonai iyau, \q1 ‘Bada on yau au Bada, On aurin iyau: Om nin au asumaiauai emair, \q1 \v 43 ato Yau am ragit anboes sinsur om am baibad babanai sinama.’ \m \v 44 David On aurin iyor iyau, ‘Bada;’ Ato mamaba mes Keriso on David an dam warar emon i?” \s1 Iesu on Baifafaro an Baibebeotis auris Itainaya \r (Matthew 23.1-36; Mark 12.38-40) \p \v 45 Sabu engon Iesu sitatamai ato On an baigibubunuotis auris iyau, \v 46 “Omi matam woneit ato osi Baifafaro an baibebeotis auris, osi asi gogoi on beber weromis soten aumas ato baitotobon an efanai nan sebibib a mat osi asi nuabo on sabu nan sebitotobon on kakafai wat nan sinbikakaiwis; osi on bayoi goa amonai asi sifumama on kakafaiis wat on serurubinen a asi efan obis wat on forag asi efanai nan serurubinen; \v 47 Osi kekena sebisigogoes ato asi goai sawar sen on engon osi seyayakeis ato tous wat sebogaiis asi bayoi weromin sebabayoi! Osi asi baimaki on arimon komasin bag sinboai!” \c 21 \s1 Kena Jever an Siwar Iyein \r (Mark 12.41-44) \p \v 1 Iesu on sabu sawarotis inateteis tiwag asi siwar on tafaror goa an didiwag amonai siyeyeinin, \v 2 a mat On it kena jever kokoianin bag on inat an agim gugudis ruam mom iyein. \v 3 On iyau, “Yau awurem atonio kena jever kokoianin siwar iyeyeinin on irat kwakwan men ato osi sabu engon siyeyeinin ba. \v 4 sabu fani ato asi siwar siyeyeinin on asi agim irat kwakwan on ato kafakakai wat siyein; baise on jever on kokoianin, aifan aurin i’yen on engon tutufin ato iyein isawar men agim yen arimon an bayu intobon on.” \m \s1 Iesu Iyau Tafaror Goa arimon Intagogoros Insur \r (Matthew 24.1-2; Mark 13.1-2) \p \v 5 Baigibubunuotis fani on tafaror goa aurin sibikakafun, on tafaror goa an itin obin agim obis on nan siyon a siwar God aurin sikuteten. Iesu iyau, \v 6 “Ato osi engon woiten-on an wera innat on men arimon agim kaitamom tani nin an efanai sinikirir inen mes; agim engon tutufin arimon sinboen sinribiriren sinsur.” \s1 Yawas Wawanis a Baikokosar \r (Matthew 24.3-14; Mark 13.3-13) \p \v 7 Osi sitetemai siyau, “Baibebeotim, atonio bobo on arimon meyan inmatar i? Bobo aifan inmatar onai wei iniyoboei wansagob on wera inat atonio osi bobo sinmatar?” \v 8 Iesu iyau, “Omi matam woneit, sabu fani asi dura on men wontatam mes. Sabu sigaraba arimon Yau Wabiui sinnat sinikakafun sinau, ‘Yau orot min atonio!’ato ‘Wera inat nono!’ Baise omi men osi wonigibubunues mes. \v 9 Omi men wonaber ato baigagam a baikokosar inmamatar on; osi bobo on arimon ainau sinmatar baise osi on men dura bag tafanam au kanfoun iufin nono on.” \p \v 10 On an dura nana ibotein iyau, “Tafanam arimon tous wat sinigagam bonen; baiaiwab arimon tous wat sinigagam bonen. \v 11 Uruyoi arimon gagamis bag sinmatar, gomar an ra inmatar a sawau komasis arimon tafanam au engon inboai; a sawar beruber komasis a bobo baiduduranis gagamis arimon safam aiyetun emon sinnat. \v 12 Baise weie osi bobo engon tutufin sinmatar, omi arimon sinfatumem ato baikokosar sinitem; omi arimon sinboem bayoi goa amosi nan sinigurubabanim a sinboem fafatum goai sinreberuem. Yau fasiui on omi arimon sinboem sabu aiwabis a bainetewarotis nasi wontawar. \v 13 Atonio on omi ami wera bag on nan Yau au Wasagobin on sabu auris wonkurereb. \v 14 Omi ainau ami not on woniyamai wonsagobim ato sinboem babadis nasi wontatawar on, men woniyababan dura mamaba wonbikakafun aurin on, \v 15 yabin Yau on arimon sagob a dura gigiboan aniyoboem on nan wonikakafun, ato omi ami ragit on men iyafan tani arimon ami dura inrab on, osi ami dura sintatam on dura bag wat wobikakafun. \v 16 Omi arimon toum ayom tamam, taitaim tutuam, ami dam warar a tuturam on omi sinboem babadis imasi sinyagai ato omi fani on arimon sinasubunuem. \v 17 Yau fasiui on sabu engon tutufin sinisisiweiim. \v 18 Baise omi on arimon engon obim yawasim wat, unimui tefam sen engon mat men tani arimon intarir insiwan on. \v 19 Omi atonio osi bobo emon nana wonfaskikin on arimon toum woniyawasim.” \s1 Iesu Iyau Jerusalem arimon Sinikomasai \r (Matthew 24.15-21; Mark 13.14-19) \p \v 20 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi wonitai wou yangan Jerusalem sebikufifinai on, wonsagob on mafam gagamin on kafakakai mom sinikomasai. \v 21 Namon osi sabu iyabon Judea tafanamai semama on au oyau sinayai sinan; osi sabu iyabon mafam gagaminai semama on mafam sinikirir singat, osi sabu iyabon Jerusalem bisinai semama on men mafam gagamin amonai sinar mes. \v 22 Yabin ari ra on ‘Baimaki Ra,’ ato God an dura engon tutufin buk amonai sigagayamen on innat inidura bag. \v 23 On an rai on arimon komasin bag ato osi jever iyabon yas sisag aumas a jever iyabon nanatus sebisus auman on! Yawas wawanis bag on arimon atonio tafanamai sinmatar ato God on arimon atonio osi sabu auris iniyatatab. \v 24 Sabu fani arimon seriai sinasububunues a sabu fani on arimon sinfatumes ato sinboes tafanam au engon sinabib sinan; a eteni sabu on arimon osi Jerusalem sinboai sinfasfifinim sinikomasai inan asi wera fofonin on nan insawar.” \s1 Orot Natun Innat \r (Matthew 24.29-31; Mark 13.24-27) \p \v 25 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Bobo magis magis arimon wera, roke, siribod auris sinmatar. Tafanamai sabu sigaraba arimon sinaber kwakwan ato kamit yawarad wan inrukikiai an rarabin gagamin a tuwabut gagamin auman innanat on. \v 26 Sabu arimon sinbeber on matas sinbubu ato bobo aifan enat tafanam au engon inmamatar aurin sinonosin on, sawar faiwaris engon tutufin safamai sen on arimon asi efan sinisararen. \v 27 Namon sabu arimon Orot Natun sinitai kasakasauai inrobotet an faiwar gagaminai an kudidirin auman innat on. \v 28 Atonio osi bobo sinbosuruf sinmamatar on omi, wonmisir usom wontagai yabin God on kafakakai mom iniyawasim.” \s1 Bubudau Wengar an Baiyoboen \r (Matthew 24.32-35; Mark 13.28-31) \p \v 29 Namon Iesu on atonio dura kawenai auris idudur: “Omi wengar bubudau a wengar engon on woniten. \v 30 Omi wonitai ato wengar rorous sinkutet singagat on wonsagob on kwanda an wera on inat iufin nono. \v 31 On eta kaitamomai, omi atonio osi bobo woniten sinmamatar on wonsagob God an Baiaiwab on kafakakai mom inat. \v 32 “Yau awurem dura bag, atonio osi bobo engon tutufin sinmatar weie sabu ari semama on sinarab. \v 33 Safam a tafanam on arimon intumai baise Yau au dura on arimon men meyan intumai.” \s1 Omi Matam Woneit \p \v 34 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Omi matam woneit! Omi men ami not engon on forag aurin a sareu wawanis wonatom wonbikokok aurin a atonio tafanam an yawas aurin wonyein kwakwan mes, o on Ra on arimon innat inbisafurem on omi men wobotitiwagim on. \v 35 Yabin on ra on arimon baisafur egiraf ba innat sabu engon tutufin nin tafanamai auris. \v 36 Omi ra fufur wonbotitiwagim a wonbabayoi ami faiwar wonboboai ato bobo aifan engon tutufin sinmamatar on, omi obinai wat wonan Orot Natun nanai wontawar.” \v 37 Osi ra nan on Iesu tafaror goai sabu ibibebeyes ato ibirabirabi on i’gat i’nan Olive Oyauai nan i’yenbubur. \v 38 Ra ra fomenei fufur on sabu engon si’nan tafaror goai an dura sittatam mes. \c 22 \s1 Iesu Sinbirabobai aurin Sitarasisib \r (Matthew 26.1-5; Mark 14.1-2; John 11.45-53) \p \v 1 Forag wabin Rafi Sarar Men Fio Yist Auman on seyoyorai Baisobon, on an wera inat iufin. \v 2 Priest aiwabis a Baifafaro an baibebeotis on sabu auris siber on mes osi sifofourtobon eta sinunuen Iesu bubuniai nan sitasubun mes. \s1 Judas Ibasit Iesu Itkaseirai Mes \r (Matthew 26.14-16; Mark 14.10-11) \p \v 3 Namon Afaguban on baigibubunuotis auyotoat sasagis bairuin tani wabin Judas on seyoyorai Iscariot, on nunuanai irui. \v 4 On mes Judas on inai priest aiwabis a tafaror goa kaifarotis asi babadis auris, osi mat sitikakafun mamaba Iesu osi auris itkaseirai mes. \v 5 Osi on siyasisir ato siyaumatanai agim sitibaiyanai mes. \v 6 Judas on bobo aurin ibasitai ato ibosuruf eta inunuen menan wera obin itgaturai nan bubuniai Iesu osi auris itkaseirai mes. \s1 Iesu Baisobon an Bayu Ibotitiwag Itam Mes \r (Matthew 26.17-25; Mark 14.12-21; John 13.21-30) \p \v 7 Ra inat Forag wabin Rafi Sarar Men Fio Yist Auman aurin ato on ra nan min foro sheep bobous on sitasububunuen Baisobon an bayu sitam mes. \v 8 Iesu on Peter a John rus atonio duraiai iyaubaiyates ato iyafares iyau, “Omi wonan Baisobon an Bayu on ot aurit wonbotitiwag tanam.” \v 9 Osi sitetemai siyau, “Om menan nan egogoi bayu wanbotitiwag mes i?” \v 10 On iyafotes iyau, “Omi wonan mafam gagaminai wonar mom ato orot sareu kibub iyabar e’nat on arimon mat woninofoten. Omi on orot wonigibubunuai wonan ato on goa amonai inrurur \v 11 ato omi goa matuanin on wonawur wonau: ‘Baibebeotin on om aurim iyau, goa amonai efan menan nan on au baigibubunuotis mat Baisobon an bayu wanam i?’ \v 12 On arimon goa ann weromin aiyetun nan efan gagamin sirereb sibotitiwag yen on iniyoboem ato omi bayu engon nan aurit wonbotitiwag.” \v 13 Osi sinai ato Iesu dura aifan i’yawures on engon sigaturen ato nan Baisobon an bayu sibotitiwag. \s1 Bada An Bayu \r (Matthew 26.26-30; Mark 14.22-26; 1 Corinthians 11.23-25) \p \v 14 Wera inat ato Iesu an baiyoyobotis mat on kemai simair. \v 15 On osi auris iyau, “Yau agogoi kwakwan atonio Baisobon an bayu on mat tanam weie yau anikokosariu! \v 16 Yau awurem, Yau men arimon Baisobon an bayu tani ba anan men, on an ra God an Baiaiwab amonai on innat inidura bag.” \v 17 Namon Iesu viga ibo God aurin ikakaiu ato iyau, “Atonio viga wobo ato omi toum sanamui wonfasararam. \v 18 Awurem Yau men arimon atonio sareu wine antoman men, on an ra God an Baiaiwab innat weie Yau antoman men.” \p \v 19 Namon On rafi sarar ibo God aurin ikakaiu ato iyabaseseb ites iyau, “Nin on Yau usiu on omi aurim abitem, omi atonio bobo nanaba wonafour Yau wonnosiu.” \v 20 On eta kaitamomai bayu siyam isawar weie On viga ibo ites iyau, “Atonio viga on God an dura bobaibasit boboun on Yau au tarai nan inbosuruf, on omi engon tutufin aurim idebur. \v 21 “Baise woit! Orot iyafan Yau ekakaseiriu on mat nin kemai tamama! \v 22 Yabin God ibotitiwag nono Orot Natun arimon inarab baise komasin bag on orot aurin iyafan Yau ekakaseiriu on!” \v 23 Namon osi sibosuruf tous amosi sibitetem bonen orot iyafan osi sanasi on atonio bobo inafour. \s1 Baigibubunuotis Sigagamois Iyafan on Gagamin Bag \p \v 24 Baigibubunuotis sanasi wat on gamo imatar osi sinonosin iyafan on gagamin bag osi engon amosi. \v 25 Iesu osi auris iyau, “Sabu men Jew yangan asi aiwabis on asi faiwar yen asi sabu auris, a sabu bainetewarotis on seyoyores, ‘Sabu tuturas.’ \v 26 Baise omi aurim on eta men on nanaba on, ab omi sanamui iyafan gagamin on inikafakakai men ato bainetewarotin on iniyamai tuturan iniagires. \v 27 Orot iyafan on gagamin; orot emama mom bayu yam on o orot ato ebiagirai on i? Dura bag orot ato kemai imair emama on. Baise Yau omi sanamui on omi abiagirem. \p \v 28 “Yau auriu yawas wawanis simamatar on omi engon bisiwui woma; \v 29 Yau Tamau on baibad iteu aninetewar mes, on mes Yau au dura bobaibasit kaitamom on arimon omi aurim aniyamai. \v 30 Omi arimon au Baiaiwab amonai au kemai wonamair bayu wonam wonatom, a omi arimon mamageai wonamair Israel an dam engon auyotoat sasagis ruam on woninetewaris.” \s1 Iesu on Peter Iyawur arimon Inisosoufai \r (Matthew 26.31-35; Mark 14.27-31; John 13.36-38) \p \v 31 Iesu an dura nana ikakafun iyau, “Simon, Simon! Om untatam! Afaguban on God ifefeyanai ibasit ato omi engon tutufin inrutobonim mes, omi on arimon ato masau bo’otin ba on sawareg ebobo ekukuseb sawareg wat on mabisi eyaya ato fefemis on mabisi eyaya. \v 32 Baise Simon, Yau aurim ababayoi am baitutum on men inafeu mes. Ato om Yau auriu unrutabir unnat men, ato taitaim unkufaiwaris asi baitutumai on sinfaskikin.” \v 33 Peter iyafotai iyau, “Bada, yau on abotitiwagiu isawar rut tanan fafatum goai tanar a yau arimon rut tanarab!” \v 34 Iesu iyafotai iyau, “Peter, Yau awurem om arimon ari wera ton nanaba unisosoufiu unau, yau on Orot on men asagobai, weie kokorerek inatou.” \s1 Agim an Kukufet,kwakwar, a Seri \p \v 35 Namon Iesu an baigibubunuotis itetemis iyau, “On an werai Yau aiyafarem wo’gat on men agim an kukufet, kekes a amm kikiman wonboen mat wonan mes, ato omi sawar aifan wat auris on wogogoien i?” Osi siyafotai siyau, “Ambin.” \v 36 Iesu iyau, “Baise ari on, iyai iyafan aurin agim an kukufet o kwakwar aurin i’nen on inboai mat inan; iyai iyafan aurin seri ambin on usin an baitakwakwaren on inboai sabu fani auris intotobon ato agim inboai an seri intobon. \v 37 Yau awurem dura buk amonai sigayam siyau, ‘On bainauotis sibimakies on mat simakiai, Yau auriu on arimon innat inidura bag yabin dura aifan Yau auriu sigagayam on inat ebidura bag.” \v 38 Baigibubunuotis siyau, “Bada! Eite! Seri ruam atonio!” On iyafotes iyau, “Basit on fofonin!” \s1 Iesu Olive Oyauai nan Ibayoi \r (Matthew 26.36-46; Mark 14.32-42) \p \v 39 Iesu mafam gagamin ikirir inai, On ra fufur nanaba ifofour i’nan i’nat, ato On an baigibubunuotis mat sinai Olive Oyauai nan. \v 40 On inat on efanai igat ato iyawures iyau, “Omi wonbayoi on men arimon rutobon wonboai mes.” \v 41 Namon On ikirires kafakakai inai mabinai ato orot agim erereben enan an fofon ba ato nan sindan irou ibayoi. \v 42 On iyau, “Tamau, atonio bobo on Om am gogoiai on, men uniyameu atonio viga an baikokosar anboai mes. Baise men Yau au gogoiai, ab Om am gogoiai on inmatar.” \v 43 Anea safam emon irobotet isur aurin ato ikufaiwarai. \v 44 Iesu an usi baban on irat kwakwan ato wawaninai bag ibayoi, On magin usin abar i’gat on tara ba sifefeu igagaror isusur motobai. \p \v 45 On ibayoi isawar ato imisir men inai an baigibubunuotis igatures, osi asi yababan emon iyames sisuweigan siyenbubur. \v 46 On osi auris iyau, “Omi aibo mes woienbubur? Omi womisir wonbayoi on men arimon rutobon wonboai on.” \s1 Iesu Sifatumai \r (Matthew 26.47-56; Mark 14.43-50; John 18.3-11) \p \v 47 Iesu on dura nana ibikakafun ato Judas baigibubunuotin auyotoat sasagis ruam on tani on sabu kuayo ibonanawaiis sinat, on inat Iesu aurin ato rereban iyan. \v 48 Baise Iesu iyau, “Judas om ato rerebau eyayanin on ebiyamai Orot Natun on ubo On an ragit imasi eyayagai?” \v 49 Baigibubunuotis osi nan Iesu mat sitatawar on sit atonio bobo on inmatar, on mes sitetemai siyau, “Bada, wei seri wanboai mat wanigagam i?” \v 50 Ato osi sanasi orot tani on an seri ibo ato Priest Ainauin an agirotin tainan asumaiauai on iyasutin itutu. \p \v 51 Baise Iesu iyau, “Atonio bobo on eikirir!” On orot tainan ibotobon ato iyawasai. \v 52 Sabu iyabon sinat Iesu sitfatumai mes on priest aiwabis a tafaror goa kaifarotis asi babadis a sabu kawian on sinat Iesu sitfatumai mes, On imisir iyawures iyau, “Omi ami seri a ami sambeyan woboen wonat on sitau Yau on bainauotiu bait? \v 53 Yau on ra fufur omi mat nan tafaror goai ato omi men wogogoi nan wotfatumeu. Baise ari on omi ami wera inat ami gogoi aifan on wonafour, ato Afaguban ebinetewarim nan.” \s1 Peter on Iesu Isosoufai \r (Matthew 26.57,58,69-75; Mark 14.53-54,66-72; John 18.12-18,25-27) \p \v 54 Osi Iesu sifatumai ato sibo sinai Priest Ainauin an goai nan; ato Peter on nanenei nan osi ibigibubunues. \v 55 Wou yangan on nan furi amonai efan basunai bag nan wairaf siyasir ato Peter inai nan sabu mat simair wairaf iraranis. \v 56 Jeverei agirotin tani on Peter it nan wairaf iraranai, on totor aurin iyeit it ato iyau, “Atonio orot mat on Iesu an baigibubunuotin tani!” \p \v 57 Baise Peter isosouf iyau, “Jever, yau on orot on men meyan asagobai on!” \v 58 Wera men weromin ato orot tani Peter it isagobai ato iyau, “Om mat On an baigibubunuotin tani!” Baise Peter iyafotai iyau, “Orot, yau on ambin!” \v 59 Ato wera kaitamom nanaba isawar gibunai orot tani on dura nana ibikakafun i’yau, “Ot men taniyoi on, atonio orot on Iesu an baigibubunuotin tani, yabin on orot mat on Galilee emon!” \v 60 Baise Peter iyafotai iyau, “Orot, yau men asagob om aifan aurin on ebikakafun!” Peter on dura nana ibikakafun ato ra kaita kokorerek itou. \v 61 Bada irutabir totor wat iyeit Peter it, ato Peter inonot Bada an dura mamaba i’yau on, “Om arimon fom wera baitonin nanaba unisosoufiu unau, yau on orot on men asagobai weie kokorerek inatou.” \v 62 Peter igat au koun ato men sunub itou on. \s1 Iesu Sikoboai a Siborarab \r (Matthew 26.67-68; Mark 14.65) \p \v 63 Sabu iyabon Iesu sikakaifarai on sikoboai a siborarab. \v 64 Osi beber sibo Iesu matan siyous, ato sitetemai siyau, “Om yawurei tait! Iyafan irabim i?” \v 65 Ato osi dura komasis sigaraba maiau on aurin sikakafun. \s1 Iesu Sibo Sinat Jew Babadis Rurubinis Nasi Itawar \r (Matthew 26.59-66; Mark 14.55-64; John 18.19-24) \p \v 66 Ra itom, Jew yangan asi sabu kawian, priest ainauis a baifafaro an baibebeotis on nan engon tutufin siruayo ato Iesu on sibo sigat osi Jew babadis Rurubinis on nasi itawar. \v 67 Osi siyau, “Om yawurei tait, Om min Keriso i?” On iyafotes iyau, “Yau ari dura ankakasonem on omi arimon men wonitutumeu on; \v 68 ato Yau omi anbitetemim on omi arimon men woniyafoteu on. \v 69 Baise ari ra on Orot Natun arimon God Faiwarin maiau an asumaiauai inamair.” \v 70 Osi engon tutufin siyau, “Om min God Natun i?” On iyafotes iyau, “Dura aifan ato wau on Yau nanaba.” \v 71 Ato osi siyau, “Ot men tagogoi sabu dura fani ba sinkasonet men! On dura aifan ibikakafun on Toun awan fonan ato tatam nono.” \c 23 \s1 Iesu Sibo Sinat Pilate Nanai Itawar \r (Matthew 27.1-2, 11-14; Mark 15.1-5; John 18.28-38) \p \v 1 Jew babadis kuayo engon tutufin simisir ato Iesu sibo sinat Pilate nanai itawar, \v 2 ato osi nan sibosuruf sibiubarai si’yau, “Orot atonio on dura fetag fetag ibikakafun wei ai sabu asi not engon ibikokomasen on ato wabo, On sabu iyawures men agim takes sinyein Caesar aurin a On Toun eyoyorai Keriso a Aiwab.” \v 3 Pilate On itetemai iyau, “Om min Jew yangan asi Aiwab i?” Iesu iyafotai iyau, “Om dura ato u’yau on nanaba.” \v 4 Namon Pilate on priest aiwabis a sabu kuayo auris iyau, “Atonio orot an komasin on men agaturai on animakiai.” \v 5 Baise osi on nana dura wawaninai sibikakafun si’yau, “On an baibebe ibiyamai on sabu Judea tafanam amonai on engon tutufin yas ibogagaien. Atonio bobo on Galilee nan ibosuruf ato ari atonio nin ba.” \s1 Iesu Siyafarai Inai Herod Nanai Itawar \p \v 6 Pilate atonio dura itatam ato On itetemis iyau, “Atonio Orot min Galilee emon i?” \v 7 Pilate gibui isagob Iesu on Galilee emon, ato Herod min on tafanam ibinetewarai, on mes on iyafarai inai Herod aurin, on an werai Herod min mat nan Jerusalem imama. \v 8 Herod on iyasisir kwakwan ato Iesu i’tai on yabin on duran itatam ato men ari igogoi magin ititai mes. Herod on igogoi Iesu bobo buburis fani itafour on ititai mes. \v 9 On mes Herod on Iesu aurin ra sigaraba maiau itetemai baise Iesu on men dura tani iyafotai on. \v 10 Priest aiwabis a Baifafaro an baibebeotis on sitawar dura riribis komasis on Iesu aurin sikakafun siubarai. \v 11 Herod an wou yangan mat on Iesu sikoboai ato sigigimai; namon osi beber obin sibo Iesu siyotai ato siyafarai men imatabir inai Pilate aurin. \v 12 On wera kaitamomai on Herod a Pilate rus on ra kaita sinat situran; ainau osi rus on sibiragit bonen. \s1 Pilate on Iesu Itetemai Itirabobai aurin on \r (Matthew 27.15-26; Mark 15.6-15; John 18.39-19.16) \p \v 13 Pilate on priest aiwabis, bainetewarotis, a sabu osi iyores siruayo \v 14 ato iyawures iyau, “Omi atonio Orot auriu wobo wonat ato omi wau On bobo fetag efofour sabu asi not ebikokomasen. Ari omi namui abitetemai ato omi ubar wobitai aurin on, ato On an komasin on men agaturai on. \v 15 Herod mat On an komasin men igaturai, on aurin ato ot aurit iyafarai men imatabir. Atonio Orot on men abi bobo komasin ifour on tani rabobai. \v 16 On mes wou yangan on anawures sinrab sinaswabirai mom ato an yatetai ingat. (Ra fufur Baisobon an Forag an werai Pilate on orot tani fafatum goai imama on i’yatetai i’gat weines.) \v 18 Sabu kuayo gagamin on siyoku siyau, “Yasubun! Barabbas on eyatetai egat weinei!” \v 19 (Barabbas on sibo fafatum goai siwan imama yabin sabu mafam gagamin amonai baiyonen sibimatarai on amosi irui mat on bobo amonai on orot siyasubun.) \v 20 Pilate on igogoi Iesu ityatetai itgat, on mes on sabu kuayo auris iyau men. \v 21 Baise osi siyoku men siyau, “Nabai ekubarai! Nabai ekubarai!” \p \v 22 Pilate wera baitonin ba auris iyau men, “Baise atonio Orot on abi bobo komasin ifour i?” On an komasin on men tani agaturai on, ato On abi bobo komasin ifour on fasinai inarab! Yau on wou yangan anawures sinaswabirai mom ato sinyatetai ingat.” \v 23 Baise osi nana fonas aumiet bag siyoku si’yau on Iesu nabai itkubarai mes, ato au kanfoun on, asi gogoi aifan aurin si’yau on siyamai imatar. \v 24 On mes osi asi gogoi aifan Pilate aurin sibifefeyanai on ibasitai. \v 25 Osi asi gogoi orot aurin si’yau on iyatetai igat weines, ato sibiyonen orot siyasubun aurin on fafatum goai siwan imama, osi asi gogoi nanaba on mes on Iesu ibo osi imasi iyagai. \s1 Iesu on Nabai Sikubarai \r (Matthew 27.32-44; Mark 15.21-32; John 19.17-27) \p \v 26 Wou yangan Iesu sibonanawai sinai, osi etai si’nan ato orot wabin Simon, an tafanam on Cyrene, on orot on tafanam tani emon i’nat au mafam gagamin igeg on mat sinofoten. Osi on orot sifatumai ato nab sibo abaranai siyagai ato Iesu ibaisin nab iyabar kounai itawar. \v 27 Sabu kuayo gagamin on, On sibigibubunuai; osi sabu sanasi on jever fani Iesu aurin on sitotou sitararag. \v 28 Iesu osi auris irutabir ato iyau, “Jerusalem jever! Omi men Yau auriu wonatou mes, baise omi toum aurim a nanatum auris wonatou. \v 29 Yabin ra enat nono sabu arimon sinau, ‘Yasisir gagamin maiau osi jever auris osi iyabon a’ris on, osi men fifirig sebitu on a osi iyabon fifirig men sebisus on!’ \v 30 On an werai sabu arimon oyau auris sinau, ‘Wei tefaii wonafeu!’ Ato oyau gugudis auris sinau, ‘Wofeu woyatatani!’ \v 31 “Wengar ato matain yen nan on sabu atonio osi bobo sefofour; ato wengar inkikimeu on arimon bobo aifan inmatar.” \p \v 32 Osi orot ruam mat siboes, osi rus on yakeotis, osi mat siboes sigat Iesu mat sitirabobis mes. \v 33 Osi sinat efan wabin seyoyorai, “Tekwakwan An Efan,” on nan Iesu nabai sikubarai, ato sabu yakeotis ruam min mat nan sikubares, orot tani on Iesu an asumaiauai a orot tani on an asugagafai. \v 34 Iesu iyau, “Tamau osi sabu einotbures! Osi on men sisagob atonio bobo aifan sefofour on.” Osi asi kik iyau nanaba on asi barom siyo nan sitsagob orot iyafan on Iesu an beber itboai. \v 35 Sabu on nan sitawar siruruai ato Jew yangan asi bainetewarotis on Iesu sikoboai siyau: “On sabu fani ibiyawasis; ato On Keriso God an Rurubinin mes on Toun eiyawasai tait!” \v 36 Wou yangan mat on Iesu sikoboai: Osi On aurin sinat ato sareu wine riribin sitai ittoman mes, \v 37 ato siyau, “Om Jew yangan asi Aiwab mes on, Toum eiyawasim tait!” \v 38 On unin tefanai nan wengar sibo sigayam siyau, “Atonio Orot on Jew yangan asi Aiwab.” \v 39 Orot yakeotin tani on nabai iroror on dura komasis Iesu aurin iyau: “Om min Keriso i? Om Toum eiyawasim ato wei mat uniyawasi!” \p \v 40 Orot yakeotin tani on baise turan on igam iyawur iyau, “Om God men ebeberuai? Om ato baimaki kaitamom uboai on nanaba ibo. \v 41 Baise ot aurit on basit taboai yabin ot bobo komasis tafour on fasinai; baise on Orot on men bobo komasin tani ifour on.” \v 42 Ato on Iesu aurin iyau, “Iesu, Om unnat unbiAiwab an rai on yau unnosiu!” \v 43 Iesu on aurin iyau, “Yau awurem dura bag, om on ari Yau rut safamai tanar.” \s1 Iesu Irabob \r (Matthew 27.45-56; Mark 15.33-41; John 19.28-30) \p \v 44 Wera aiyet nanaba ato wera matan min igurube ato tafanam engon tutufin iwouman inai wera baitonin nanaba isawar; \v 45 ato beber nan tafaror goa amonai iroror on isafef ruam simatar tefanai isur inai babanai igat. \v 46 Iesu fonan aumiet bag iyor iyau, “Tamau, Yau ayubiu on Om imamui ayeyeinin!” On atonio dura iyau ato irabob. \v 47 Wou yangan asi orot gagamin on matanai bobo it aifan imatar ato on God ifain iyau, “Dura bag On Orot obin!” \p \v 48 Sabu nan siruayo bobo aifan nan imamatar on siruruai, osi on bobo imatar matasi si’tai on siyababan kwakwan dogaras sirou auman sinai asi au go. \v 49 Sabu osi iyabon Iesu sisasagobai tiwag a jever fani mat on Galilee emon nan sigibubunuai sinat on nanenei nan sitawar bobo engon tutufin simamatar on siruruai. \s1 Iesu Sigarobai \r (Matthew 27.57-61; Mark 15.42-47; John 19.38-42) \p \v 50-51 Orot tani imama on wabin min Joseph, on orot on Jew yangan asi mafam gagamin wabin Arimathea emon, Judea tafanamai nan. On orot obin a on baifafaro dura engon auris ibifonabo tiwag, on orot on God an Baiaiwab enat aurin on imomousin. On orot on Jew asi babadis Rurubinin on tani, baise osi asi bainonot aifan sibiyamai Iesu asubunin aurin on men ibasitai on. \v 52 On orot inai Pilate nanai itawar ato Iesu usin boin aurin on ifefeyanai. \v 53 Namon on Iesu usin ibo iyeirai ato beber kakakaiinai ikikiman ato rasi dogu on agim wawanin on ainau isar i’yen ato men orot jever tani nan siyeirai on. \v 54 On ra min friday ato Sabat ra on kafakakai mom itbosuruf. \p \v 55 Jever osi Galilee emon Iesu sigibubunuai sinat on Joseph mat sinai ato sit mamaba Iesu usin iyein. \v 56 Namon osi sinai au go ato fio yanden ninibin a rura momon on sibotitiwag usin aurin. Baifafaro iyau nanaba, Sabat an ra on mes siyarir. \c 24 \s1 Iesu Rabob emon Imisir Men \r (Matthew 28.1-10; Mark 16.1-8; John 20.1-10) \p \v 1 Sunday fomenei ra gugubanai nan jever asi fio yanden ninibin on sibotitiwag ato auman sibo sinai au rasi. \v 2 Osi agim sit rasi awan emon on sifiruruai inai mabinai i’yen, \v 3 on mes osi rasi dogu amonai sirui; baise osi Bada Iesu usin on men sigaturai on. \v 4 Osi nan sitawar sibinonotis on aifan imatar, ato ra kaita orot ruam asi beber kudidiris auman nan bisisi sitawar. \v 5 Jever on siber kwakwan ato osi sikwafir sisur motobai ato orot ruam on jever auris siyau, “Omi aibo mes Orot yawasin aurin on wonat nin sabu rabobis asi efanai wonunuen i? \v 6 On men nin; On God rabob emon ibobaimisirai men. Wononosin, omi Galilee nan ato On mamaba iyawurem: \v 7 ‘Orot Natun on arimon sabu bokomasotis imasi sinyagai nabai sinkubarai, ato ra baitoninai on arimon inmisir men.’” \p \v 8 Namon jever On an dura on sinos, \v 9 ato osi rasi dogu emon sinai au go, ato atonio osi bobo auris on baigibubunuotis auyotoat sasagin kaita a sabu fani engon mat nan on sikasones. \v 10 Osi jever on Mary Magdalene, Joanna, a Mary James ayon; osi on jever fani mat on atonio osi bobo auris on Iesu an baiyoyobotis on sikasones. \v 11 Baise Iesu an baiyoyobotis on sinos osi jever asi dura sibikakafun on yabis ambin, ato osi men situtumes on. \v 12 Baise Peter imisir ato iyayai inai au rasi doguai nan; on ikwafir ato Iesu sibikikimanai, On an beber wat si’yen iten, ab on men aifan tani it on. Namon on imatabir men inai au go ato bobo aifan imamatar aurin on iduduran. \s1 Emmaus Etai Sibib Sinai \r (Mark 16.12-13) \p \v 13 On wera kaitamomai Iesu an baigibubunuotis ruam on mafam wabin Emmaus on aurin on Jerusalem emon simisir sibib si’nan, on eta an weromin on kilomita auyotoat sasagin kaita nanaba, \v 14 ato osi tous wat on ato bobo aifan imamatar aurin on sikakafun bonen si’nan. \v 15 Osi atonio bobo aurin on sikakafunai si’nan ato Iesu Toun on osi kousi emon auris itawadudun ato mat sibib si’nan; \v 16 osi On sit, baise osi sit on men sinabunagai on Iesu. \v 17 Iesu osi auris iyau, “Omi aifan aurin on rum woidudur bonen wobib wonan i?” Osi magis on yababan auman ato nanaba sitawar. \v 18 Orot tani wabin Cleopas on itetemai iyau, “Om nanawan orot ekesim mom Jerusalem amonai on ato ra ruamom amonai bobo aifan simamatar on men usagob i?” \p \v 19 On itetemis iyau, “On min abi bobo on i?” Osi siyafotai siyau, “Bobo ato Iesu Nazareth emon aurin imamatar on. Atonio Orot on aubairuruotin ato On bobo faiwaris ifofour a dura faiwaris ibikakafun on iyoboei God On aurin on idura bag, mat sabu engon tutufin On aurin on sidura bag. \v 20 Wei ai priest aiwabis a bainetewarotis on sibo Rome gawan imanai siyagai, igurubabanai ato sikubarai. \v 21 Ato wei waitutumai On arimon Israel yangan itrufanis mes! Ato dura tani on, atonio bobo imamatar on ari ra ton nanaba isawar. \v 22 Wei ai kuayo amonai jever fani siyamei on waiduduran kwakwan; osi fomenei ra gugubanai nan sinai au rasi doguai nan, \v 23 baise On usin on men sigaturai. Osi simatabir men siyau, osi anea sites ato osi siyawures On on yawasin. \v 24 Sabu fani wei ai kuayo emon on sinai au rasi doguai nan, ato sigaturai jever dura aifan si’yau on dura bag, baise On men sit.” \v 25 Namon Iesu osi auris iyau, “Omi ojim bag, omi men wobitutum ato bobo engon tutufin auris mamaba aubairuruotis sibikakafun on! \v 26 Keriso on arimon atonio osi bobo auris inikokosarai weie an faiwar amonai inar.” \v 27 Ato Iesu on osi auris idudur mamaba buk amonai engon On Toun aurin sigagayam on, On ainau Moses an buk amonai sigayam on nan ibosuruf ato inat aubairuruotis engon sigagayam on auris igat. \p \v 28 Osi sinat on mafam aurin sibiufin ato Iesu iyamai on sitau On totor wat enan bait; \v 29 baise osi sifefeyanai siyau, “Om nin mat tanama; wera inai esosofafir ato awa efofom.” On mes On inai mat nan sima. \v 30 On kemai imair osi mat bayu am mes ato On rafi sarar ibo ato imomoginai; namon On rafi sarar iyabaseb ato ites. \v 31 Namon osi matas siruseren ato sit sinabunagai, baise osi matasi emon isiwan. \v 32 Osi tous wat auris siyau bonen, “Iesu etai nan aurit dura ibikakafun an tatamin on wairaf ba nunuati i’yaras, On mamaba ato buk amonai sigayam an yabin bag ikakason an tatamin on iyobin bag.” \p \v 33 Osi ra kaita simisir ato simatabir men sinai au Jerusalem, osi nan baigibubunuotis auyotoat sasagin kaita sigatures, sabu fani mat nan kaita siruayo simama, \v 34 ato osi orot ruam auris si’yau, “Dura bag Bada imisir men! On Simon aurin irobotet!” \v 35 Orot ruam bobo aifan auris etai nan imamatar on auris sidudur, a mamaba rafi sarar iyabaseb weie osi nan Bada sit sinabunagai on engon sikasones. \s1 Iesu An Baigibubunuotis auris Irobotet \r (Matthew 28.16-20; Mark 16.14-18; John 20.19-23; Acts 1.6-8) \p \v 36 Osi orot ruam on nana dura sikakasones ato ra kaita Bada Toun on osi sanasi itawar ato auris iyau, “Tuf aurim inama.” \v 37 Osi on siber kwakwan, sinos on dau sit bait. \v 38 Baise On osi auris iyau, “Omi aibo mes wober i? Omi bobo aifan toum matamui woitai on mamaba mes wobiyoi!” \v 39 Omi imau a auu woiten ato Yau woiteu, Yau Tou on dura bag Orot maiau. Omi wobotoboniu ato wonsagob, Yau on er biou a au rarik auman ato dau on men er bion a an rarik auman on.” \v 40 On atonio dura iyau ato iman a ann iyoboes sit. \v 41 Osi on nana men sibitutum, osi on sibiyasisir kwakwan a sibiduduran; on mes On itetemis iyau, “Omi aurim bayu aifan wat yen on tanam i?” \v 42 Osi iyan tatab turin wat on sibo sitai, \v 43 On osi matasi nan iyan ibo iyan. \p \v 44 Namon On auris iyau, “Atonio osi bobo auris on Yau ainau bisimui amama on nan on awurem nono: Ato aifan engon tutufin ainau auriu Moses an Baifafaro dura an buk amonai sigagayam, aubairuruotis asi buk amonai sigagayam a buk Psalm amonai sigagayamen on inat idura bag.” \p \v 45 Namon On iyamai ato osi nunuas iruserenen ato dura buk amonai aifan sigagayam on an yabin sitsagob, \v 46 ato On osi auris iyau, “God an dura buk amonai atonio nanaba sigayam siyau: Keriso on arimon inarab ato ra baitoninai on inmisir men, \v 47 ato On Wabinai wongat sabu engon tutufin auris ya baikitabir a God asi bokomas inbinotbur an dura on auris wonbino, ato omi ainau on Jerusalem nan wonbosuruf. \v 48 Omi atonio osi bobo matamui woiten auris on sabu engon wonkasones. \v 49 Ato Yau Tou on Tamau an aumatan Ayu Kakafotin on arimon aurim aniyafarai insur inibonuem. Baise omi on mafam gagaminai nan nana wonama weie faiwar aiyetun emon insur initaragabuem.” \s1 Iesu Sibo Sigai au Safam \r (Mark 16.19-20; Acts 1.9-11) \p \v 50 Namon On mafam gagamin emon ibonanawaiis sigat sinai Bethany mafam an farat on nan iman ibogai ato imomogines. \v 51 On osi ibimomogines ato On osi sanasi emon on ikirires ato sibo sigai au safam. \v 52 Osi On sikwafirai ato yasisir ibonues auman simatabir men sinai au Jerusalem, \v 53 ato asi wera tutufin on tafaror goai nan siyein ra fufur God sibikakaiwai.