\id GEN - OT Ubir – Duncan Kasokason, July 12, 2011 \h Ann Bokwakwarin \toc1 Ann Bokwakwarin Genesis \toc2 Ann Bokwakwarin \mt1 Ann Bokwakwarin \mt2 Genesis \iot Kurereb Dura \ip Wab Genesis an yabin min “Ann Bokwakwarin” Atonio buk ekakasonet on mamaba safam a tafanam imamatar, orot jever an bosurufin, tafanamai bokomas a bai kokosar an bosurufin a mamaba God an etai sabu auris ibobo on. Ann Bokwakwarin on fofonin kusebin dura ass ruam gagamis sin matar: \ip 1) Yayab kaitamom inai yayab auyotoat an yayatan kaitamom: Mamaba God safam a tafanam ifofourai on a ainau an dudur mamaba God orot jever ifouris tafanamai simama on. Nin on Adam a Eve, Cain a Abel, Noah a Sareu Gagamin a Babylon bigo (goa ann weromin) osi asi dudur. \ip 2) Yayab auyotoat an yayatan ruam inai yayab orot ruam, orot ta aurin auyotoat (50) Ainau Israel sabu nanatus wawas agiris asi dudur. Ainauin on Abraham, On on sisagobai an baitutum a an fonabo God aurin on. Namon on gibunai dudur on natun Isaac a wawan Jacob (mat seyoyorai Israel) a Jacob nanatun auyotoat an yayatan ruam, osi min Israel dam auyotoat an yayatan ruam simatarai. Dudur gagamin bag on Jacob natun tani Joseph aurin a bobo simatar ato Jacob nanatun fani awawas nanatus mat iboes sinat Egypt nan simama. Atonio buk amonai on sabu asi ma yawas on ebi dudur, baise gagamin bag on aifan God ifour on ebi yoboet. On an bosurufin on dura bag God on safam tafanam ifourai, ato an bai sawarin on aumatan mat mamaba God an bai sosoan arimon nana in botein an sabu inbi yoboes aurin on. Atonio buk amon engon on God ekesin abi abi ifofouren on an dudur wat, On sabu ato iyabon komasis sibi yamen on ebi gurubabanis a ebi makies, an sabu ebi baisis a ebi netewaris, ato asi dudur eyaya titiwagen. Atonio buk atamanin on sabu asi baitutum an dudur on sigayam ato ari ra sabu on buk siniyab ato in kufaiwaris asi bai tutumai sinama. \io1 Dura Gagamis Ass Safam Tafanam a Orot Jever ifouren 1.1–1.25 \io1 Bokomas a Bai kokosar an bosurufin 3.1-24 \io1 Adam emon inai Noah 4.1–5.32 \io1 Noah a Sareu Gagamin Igat 6.1–10.32 \io1 Babylon Bigo (Goa ann weromin) 11.1-9 \io1 Shem emon inai Abram 11.10-32 \io1 Warar Unis: Abraham, Isaac, Jacob 12.1–35.29 \io1 Esau Wawan Agirin 36.1–43 \io1 Joseph Taitain Tutuan mat 37.1–45.28 \io1 Israel Sabu Egypt nan 46.1–50.26 \c 1 \s1 Ann Bokwawarin \p \v 1 Ainau anai bag God safam a tafanam ifourai. \v 2 Tafanam on wagan wat ato men abi tani i yen on, wouman on kamit tefan engon ikiman, ato God an Ayu on tefanai isisin i nan i nat. \v 3 Ato God iyau, “Ratafin etagawai” ato itagawai, \v 4 God it ratafin on obin, on mes On ratafin on wouman emon ikuseb. \v 5 God ratafin on i wabai, “Ra”, ato wouman on i wabai “Fom.” Rabirabi inai isawar ato fomenei inat, On min ra ainauin. \p \v 6 Namon God iyau, “Sanaf basunai ematar ato sareu ekuseb turin tefanai a turin babanai,” \v 7 On mes God sanaf iyein ato sareu ikuseb sareu sanaf babanai a sareu sanaf tefanai. Ato on nanaba imatar. \v 8 God on sanaf i wabai, “Kasakasau.” Rabirabi inai isawar ato fomenei inat ato on min ra bairuin. \p \v 9 Ato God iyau, “Sareu ato kasakasau babanai on enai efan kaitamom ei kaita. Ato ei yamai motob rar ranin egat.” Ato on nanaba imatar. \v 10 God on motob rar ranin iwabai “Tafanam.” Ato sareu ibi kaita on i wabai “Kamit.” Ato God it on obin. \v 11 Namon God iyau, “Motobai on wengar a wayo magis magis sekubou, fani on uwas fesi auman ato fani on uwas fofous mat, asi dam asi damai.” Ato nanaba imatar. \v 12 Motobai nan wengar a wayo magis magis sikubou sigai, fani on uwas fesi auman ato fani on fofous mat, asi dam asi damai. Ato God it on obin. \v 13 Ato rabirabi inai isawar ato fomenei inat. On min ra baitonin. \p \v 14 Ato God iyau, “Kasakasau an sanafai nan ratafin ematar, ato fom ekuseb ra mabinai a fom mabinai ato eiyamai matu, ra a kwanda asi bai yoboen mes. \v 15 Ato ratafin kasakasau an sanafai sematar tafanam in tagawai.” Ato nanaba imatar. \v 16 God ratafin gagamis ruam ifouren, ratafin gagamin on wera, ra in kaifarai aurin ato ratafin anaminei on roke, fom in kaifarai aurin. Ato on siribod mat ifouren. \v 17 God kasakasau an sanafai osi ratafis iya tafanam in tagawai mes. \v 18 Mat asi ratafin on ra a fom it kaifarai ato ratafin on wouman emon it kuseb, ato God it on obin. \v 19 Ato rabirabi inai isawar ato fomenei inat. On min ra baibatin. \p \v 20 Ato God iyau, “Eiyamai sareuai on sawar yayawasis sigaraba eibonuen ato kiwiu tafanam tefanai, kasakasauai nan sinarob sin rabon.” \v 21 On mes God kamit an bobaitu gagamis, sawar yayawasis a sawar bai yayobis magis magis a kiwiu er fafes auman on asi dam asi damai engon ifouren. God it on obin. \v 22 God imomoginen ato iyau, “Wonatoub nanatum sini son ato kamit amon woni bonuai ato ei yamai kiwiu tafanamai sini son.” \v 23 Ato rabirabi inai isawar ato fomenei inat, on min ra bainimin. \p \v 24 Ato God iyau, “Eiyamai tafanamai sawar yayawasis asi dam asi dam sin matar, gogabur an bobaitu, abi abi gugudis motob tefanai sekakayam on, a rega an bobaitu asi dam asi damai.” Ato nanaba imatar.\fig Ato God iyau, “Eiyamai tafanamai sawar yayawasis asi dam asi dam ai sin matar.”|src="UbsGEN1-24.tif" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 1:24" \fig* \v 25 God on rega an bobaitu, gogabur an bobaitu a sawar gugudis motob tefanai sekakayam on engon iyamen asi dam asi damai. Ato God it on obin. \p \v 26 Namon God iyau, “Ot ari orot jever tan fouris sinnat ot magit matat ati itin ba sin matar. Ato osi kamit an iyan, tefan an kiwiu, bobaitu tafanam engon tutufin a sawar gugudis motob tefanai sekakayam on engon sin kaifaren.” \v 27 On mes God orot jever ifouris sinnat On Toun magin matan ba simatar, God Toun magin matan ba on orot jever ifouris. On orot jever ifouris. \v 28 God imomogines ato iyawures iyau, “Omi nanatum babaisonis wonitu sinarat sinan tafanam engon tutufin sini bonuai ato sawar tafanamai sen on engon osi sin kaifaren. Yau baibad abitem ato kamit an iyan, tefan an kiwiu a sawar gugudis motob tefanai sekakayam on engon omi won kaifaren.” \v 29 Namon God iyau, “Yau on tafanamai wengar uwas seyaya engon tutufin a wengar uwas fofous aumas engon tutufin on ato abitem omi ami bayu mes wonam. \v 30 Yau on wengar rorous a wayo ato aboen tafanamai bobaitu tutuenis engon, kiwiu tefanai serorob, a sawar gugudis motobai sekakayam engon on asi bayu mes aites on sinam.” Ato nanaba imatar. \v 31 God sawar abi abi engon ifofouren iten on obin bag. Ato rabirabi inai isawar ato fomenei inat. On min ra nimtereban kaitamom. \c 2 \p \v 1 On etai God safam a tafanam a sawar ta ta amonai sen on engon ifouren isawar. \v 2 Ra nimtereban bairuinai God bobo engon tutufin ifofouren on i sawaren, on mes on ra nimtereban bairuin bobo engon tutufin emon on i yarir. \v 3 Ato God on ra nimtereban bairuin imomoginai ato iyamai ra kakafaiin imatar, yabin On bobo engon tutufin ifofouren on isawaren weie on emon i yarir. \s1 Adam A Eve \p \v 4 Atonio on safam a tafanam mamaba imamatar on an dudur. \p On an werai BADA God safam a tafanam ifourai, \v 5 on nan on men wengar a wayo tani motobai ikubou igai mes, yabin BADA God on usan men iyamai tafanamai iyar a men orot tani nan imama on motobai it tar i tab. \v 6 Baise sareu motob emon igai ato motob tefan engon inunubai. \p \v 7 BADA God on motob an fofou emon on orot\f + \fr 2:7 \ft Hebrew dura orot on sau (adam) mat dura an tatamin turin ekokofan sau on motob (adamah;) mat on wab min Adam (Gen 2:20 nan wonitai.)\f* ifourai, weie yawas an yabat on aburunai ibabain ato orot inat yawasin imatar. \p \v 8 Namon BADA God on Eden au wera matan emon nan masau ibofefes, ato orot ibi matarai on nan iyein. \v 9 BADA God on wengar magis magis a wengar uwas aam auris obis an babaton on nan ifouren sikubobouis sigai. On masau basunai on yawas an wengar on nan i tatawar. A wengar tani ato sagob initem menan on yawas obin a yawas komasin on mat nan i tatawar. \p \v 10 Sareu masau ibi nunubai on Eden emon isusur, on nan on i kuseb sareu matas bat simatar. \v 11 Sareu ainauin wabin on Pishon, on Havilah tafanam amonai yai ebi kibubuai, on nan on agim gold sen. \v 12 On tafanam an agim gold on obin, wengar kerin yanden ninibin a agim an baiyan gagamin wabin onix on mat nan sen. \v 13 Sareu bairuin wabin on Gihon, on Cush tafanam amonai yai ebi kibubuai, \v 14 Sareu baitonin wabin on Tigris, on Asshur au wera matan na yai. \p \v 15 BADA God on orot ibo Eden Masauai nan iyein masau it tar i tab a it kaifarai mes. \v 16 Ato BADA God on orot dura wawaninai iyawur iyau, “Om on wengar uwas atonio masauai on engon unam; \v 17 baise om men wengar ato sagob initem menan on obin a komasin on uwan unan mes. Om on wengar uwan u nanin on arimon totor wat unarab.” \p \v 18 BADA God iyau, “Men iyobin arimon orot ekesin mom inama in masisibu. Yau arimon on orot an bai baisotin turan an fourai ini baisin.” \v 19 On mes BADA God on motob ibo ato on emon bobaitu tutuenis a tefan an kiwiu engon tutufin ifouren, ato i boen inat orot aurin iteit wabis itites mes. Ato orot mamaba bobaitu kakaita kakaita ibi wabis min on nanaba seyoyores. \v 20 On mes orot on gogabur an bobaitu, tefan an kiwiu a motob an bobaitu tutuenis engon i wabis. Baise Adam an bai baisotin turan on men i gaturai on. \p \v 21 On mes BADA God orot i yamai nousin ifot bag i yen bubur. Ato on nana i yen bubur ato God on orot sesebin rarik tani i boseir ato anefanin on korofin ibo iyafotai. \v 22 Namon BADA God on orot sesebin rarik emon jever ifourai ato ibo inat orot aurin. \q1 \v 23 Ato orot iyau, “Ensairen! Ari weie nin on yau tou au rarik a yau tou au biou turin. On arimon ani wabai, ‘Jever,’ yabin God on yau au rarik emon i matarai.” \m \v 24 On yabinai orot arimon ayon taman ini kirires ato inan jever rus sini kaita ato osi rus arimon sinnat usin kaitamom sin matar. \p \v 25 Orot awan jever rus on keremomotis, baise osi men sibo mamai on. \c 3 \s1 Adam A Eve Rus God Fonan Siseir \p \v 1 BADA God on rega an bobaitu engon ifofouris sanasi, mota on kutatabir an sagobotin bag men bobaitu fani ba. Mota on jever aurin iyau, “Omi min dura bag, God iyawurem atonio masau amonai on men wengar uwan tani wonan i?” \p \v 2 Jever on mota iyawur iyau, “Wei on masau amonai wengar uwas on engon wanam. \v 3 Baise God on iyau, ‘Omi wengar ato masau basunai bag etatawar on uwan men wonan a men won ruyein mes, ato omi on wonbi yamai on arimon wonarab.’” \p \v 4 Baise mota on jever iyawur iyau, “Omi dura bag arimon men wonarab on. \v 5 Yabin God isagob omi wengar uwan won boai wo nanin on arimon matam sin ruserenis wonnat God ba won matar, ato arimon won sagob menan on obin a menan on komasin.” \p \v 6 Namon jever wengar uwan it on bayu obin ato wakiroron isoror, mat inonot on igogoi bag gigiboan it boai, on mes jever wengar uwan tani ibo iyan. On awan orot bisinai imama on turin i tai iyan. \v 7 Namon osi rus matas on siruserenis, ato tous sisagobis on keremomotis. On mes osi bubudau rorous sisagiren ato beber mes siyafofotes.\fig Adam a Eve rus sisagob on kereremotis on mes bubudau rorous sisagiren beber mes siyafofotes.|alt="Adam & Eve with leaf covering" src="CO00609B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 3:7" \fig* \p \v 8 On rabirabi wera saminai orot awan rus on BADA God masauai ibibib on rarabin sitatam, on mes osi rus sinai wengar sanasi siyob. \v 9 Baise BADA God on orot aurin iyor iyau, “Adam, om menan?” \p \v 10 Orot iyafotai iyau, “Yau atatamim Om masauai ubib u nat on mes aber au ob, yabin yau on keremomotiu.” \p \v 11 Ato God iyau, “Iyafan ikasonem om keremomotim? Om wengar uwan ato dura wawaninai asofafarim men utan on ubo uyan bait?” \p \v 12 Orot iyafotai iyau, “Jever ato om ubiteu on wengar uwan turin iteu aan.” \p \v 13 Namon BADA God on jever aurin iyau, “Atonio bobo on aifan uyamai?” Ato jever iyafotai iyau, “Mota min on i kuyoyowiu ato abo aan.” \p \v 14 On mes BADA God mota aurin iyau, “Om atonio bobo uyamai on mes, om on gogabur asi bobaitu a rega asi bobaitu engon tefasi on om audabim! Om arimon yamui un dudun ato arimon fofou unam am yawas tutufinai. \v 15 Ato Yau arimon ani yamai om a jever rum on sanamui on wonbi magigiren bonen a om am fesi a jever an fesi mat on sinbi ragit bonen. Ato osi tani on arimon unim in fasfinim ato om on arimon ann etun ungiai.” \p \v 16 Namon God on jever aurin iyau, “Om unbi nafot nan on arimon usi baban gagamin anitem, om arimon usi baban auman fifirig unitu. Baise om on arimon nana awam orot un gogoiai bisinai wat. Ato om arimon on an faiwar babanai unama.” \p \v 17 Ato God on Adam aurin iyau, “Om dura wawaninai asofafarim wengar uwan men u tan, ato om awam fonan utatam ubo uyan on mes, Yau motob on au dabai. Om arimon am yawas tutufinai bobo gagamin bag unabo weie bayu in matar u nan \v 18 Gwagwar a wayo aisikis on arimon sin kubouis sinag am masau sin toutanis, om arimon wengar a wayo rorous motob emon segeg on unam. \v 19 Om arimon bobo wawanin unabo abar un takakair un reben weie bayu in matar. Om wantoan nana bobo wawanin un bobo mom asir unarab ato au motob un matabir men unsur, yabin Yau on motob emon afourim. Yau on fofou emon afourim on mes om un matabir men au fofou.” \p \v 20 Adam awan i wabai Eve,\f + \fr 3:20 \fq Eve \ft an yabin tani on yayawasin.\f* on an yabin min sabu yawasis semama, osi ayos. \p \v 21 BADA God bobaitu korofis on iyamen beber mes, ato Adam awan rus iyotes. \v 22 Ato BADA God iyau, “Orot ari inat ot ba imatar, on sawar engon tutufin obin a komasin on isagob. On men tani basitai iman inotet ingat wengar yayawasin ba uwan in boai inan, ato yawasin wantoan inama.” \v 23 On mes BADA God orot i faitan Eden masau emon igat, efan menan God orot ifourai nan masau it tar i tab mes. \v 24 BADA God on orot a jever ifaitanis sigat gibunai, on anea wawanin a seri wairaf wamemeran auman au nan au gibun ebi tabubu on Eden Masau au wera matan na iya eta it kakaifarai onai sabu men yawas an wengar aurin sitar mes. \c 4 \s1 Cain A Abel \p \v 1 Adam awan Eve rus siyen ato jever inafot fifi orot ituai wabin iyor Cain. Jever iyau, “Yau BADA an baibaisai on fifi orot aituai.” \v 2 On gibunai jever on Cain tain Abel ba ituai ato osi sirat gagamis simatar weie, Abel on sheep kaifarotin imatar ato Cain on masau bofefesotin imatar.\fig Abel on sheep kaifarotin imatar.|alt="Abel with sheep, holding on" src="CO00616B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 4:2" \fig* \v 3 Wera fani sisawar gibunai Cain an masau emon bayu fani iboen inat BADA aurin sirifu ikutetai. \v 4 Baise Abel on an foro sheep sanasi abou boboun tani on iyasubun iweyab bios momos wat iboen inat. BADA on Abel a an sirifu ikutetai aurin on iyasisir, \v 5 baise Cain an sirifu ikutetai on BADA it men iyasisir. On mes Cain iyatatab kwakwan ato magin iwani. \v 6 Namon BADA on Cain aurin iyau, “Om aibo mes ebi yatatab? Om aibo mes magim iwani? \v 7 Om bobo obin wat un fofour on Yau arimon ani basitem. Baise om men bobo obis un fofour on bokomas on ebotitiwag ini ragitem mes. Bokomas on egogoi bag in boem, baise om un faskikin bokomas un bomerubai.” \p \v 8 Namon Cain on tain Abel aurin iyau, “Ot tagat tanai au masau.” On an werai osi masauai nan Cain imisir tain Abel irab iyasubun. \p \v 9 Namon BADA on Cain aurin iyau, “Om taim Abel on menan?” \p On iyafotai iyau, “Yau men asagob. Ato nin min yau au bobo taiu an kaifarai mes i?” \p \v 10 BADA iyau, “Om aifan uiyamai? Etatam om taim an tara on orot jever ba motob emon auriu eyoyor. \v 11 Om taim uyasubun ato an tara on igaror isur motobai. On fasinai Yau audabim ato om arimon atonio motob emon on an faitanim un gat. \v 12 Om atonio motobai masau un bobo on men arimon bayu yabin obin inyein on. Om arimon am mair ma ambin ato asir amui uni dadanamim mom tafanam au engonai.” \p \v 13 Ato Cain on BADA aurin iyau, “Yau au baimaki ubiteu on gagamin bag men fofonin an boai on. \v 14 Om on ari atonio motob emon urukouwiu a gat, ato arimon magim emon mat anob. Yau arimon tafanamai au goa ambin ato etai ani dadanam, ato iyai iyafan in gatureu on arimon inasubunueu.” \p \v 15 Baise BADA on Cain iyawur iyau, “Ambin bag. Iyai iyafan om inasubun on arimon an garamin nimtereban ruam ba on tefanai nanaba ani makiai.” Namon BADA on Cain usinai kukufot iyein onai iyai iyafan in gaturai on men inasubun. \v 16 On mes Cain on BADA magin emon igat inai Eden wera matan Nod tafanamai nan ima. \p \v 17 Cain awan rus siyen ato inafot natun orot Enoch ituai. On gibunai Cain on mafam gagamin iyoyonin min on natun fifi orot wabin Enoch on iwab seirai. \v 18 Enoch natun Irad irat, ato Irad on Mehujael taman, a Mehujael on Methushael taman a Methushael on Lamech taman. \v 19 Lamech on jever ruam iawanis, tani wabin Adah ato tani wabin Zillah, \v 20 Adah natun orot Jabal ituai, on min iyabon ato guwi ai sima gogabur an bobaitu sibi tues on osi tamas. \v 21 On tain on Jubal; on min iyabon ato tataf a orof sikwakwareren on osi tamas. \v 22 Zillah mat on natun orot Tubal-Cain ituai, on min bai yuyur ta, ta on agim bronze a agim iron ai iteteren. Tubal-Cain robun min Naamah. \q1 \v 23 Lamech awawan ruam iyawures iyau, “Omi Adah a Zillah, rum tainam won reben. Omi Lamech awawan au dura won tatam, yau orot ibi gawudeu aurin on asubun a orot boboun kiyam ibiteu on asubun. \v 24 Iyafan Cain inasubun on arimon baimaki ra nimtereban ruam in boai ato iyafan Lamech inasubun on arimon baimaki ra orot ton, orot ta aurin auyotoat an yayatan nimtereban ruam inboai (77).” \p \v 25 Adam awan rus siyen men ato jever fifi tani ba ituai ato i wabai Seth, ato iyau, “God on fifi tani ba iteu Abel an efan irorog, yabin Cain tain iyasubun on mes.” \v 26 Seth on eb natun orot irat ato i wabai Enosh. On an werai sabu si bosuruf BADA si kwakwafirai. \c 5 \s1 Adam Wawan Agirin \p \v 1 Adam wawan agirin wabis min atonio. On an rai God sabu ifofouris on, On Toun an itin ba ifouris. \v 2 God on orot jever ifouris weie imomogines, ato i wabis, “orot a jever.” \v 3 Adam ima an kwanda 130 weie natun orot Seth irat. Seth min taman an itin ba irat. \v 4 Seth irat gibunai Adam on kwanda 800 ba ima weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 5 Ato on ima an kwanda 930 weie irabob. \p \v 6 Seth ima an kwanda 105 an rai on natun orot Enosh irat. \v 7 Enosh irat on gibunai, Seth on kwanda 807 ba ima weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 8 Ato Seth ima an kwanda 912 weie irabob. \p \v 9 Namon Enosh ima an kwanda on orot bat, orot ta aurin auyotoat weie on natun orot Kenan irat. \v 10 Ato Kenan irat gibunai Enosh on ima kwanda 815 on amonai weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 11 Enosh ima an kwanda 905 weie irabob. \p \v 12 Namon Kenan ima an kwanda orot ton, orot ta aurin auyotoat an rai, on natun orot Mahalalel irat. \v 13 Mahalalel irat gibunai, Kenan ima an kwanda 840 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 14 Ato Kenan ima an kwanda 910, weie irabob. \p \v 15 Namon Mahalalel ima an kwanda orot ton an yayatan nim weie natun orot Jared irat. \v 16 Ato Jared irat gibunai, Mahalalel on kwanda 830 ba ima weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 17 Mahalalel on ima an kwanda 895 weie irabob. \p \v 18 Namon Jared on ima an kwanda 162 weie natun orot Enoch irat. \v 19 Ato Enoch irat gibunai, Jared on kwanda 800 ba ima weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 20 Jared an ima kwanda 962 weie irabob. \p \v 21 Namon Enoch ima an kwanda orot ton an yayatan nim weie natun orot Methuselah irat. \v 22 On gibunai, Enoch an kwanda 300 ato on God ituranai rus si kaita sima, ato on nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 23 Enoch on an kwanda 365 ba ima. \v 24 Ato Enoch on an yawas tutufinai God ituranai rus si kaita simama, on mes God ibo igai au safam. \p \v 25 Methuselah ima an kwanda 187 weie natun orot Lamech irat. \v 26 Ato Lamech irat gibunai, Methuselah on an kwanda 782 ba ima, weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 27 Ato Methuselah ima an kwanda 969 weie irabob. \p \v 28 Lamech ima an kwanda 182 weie natun orot irat. \v 29 On wabin iyor Noah,\f + \fr 5:29 \ft Hebrew dura wab Noah an tatamin on sau Kubainunub.\f* ato iyau, “On arimon ini basit in kaifaret ati bai sababan a usi baban an werai, yabin ato motob on BADA iyaudabai yen.” \v 30 Noah irat gibunai on Lamech ima an kwanda 595 weie on nanatun orot a jever fani ba sirat. \v 31 Lamech ima an kwanda 777 weie irabob. \p \v 32 On gibunai Noah ima an kwanda 500 weie on nanatun orot ton sirat. Osi wabis min, Shem, Ham a Japheth. \c 6 \s1 Orot Jever Asi Komasin \p \v 1 On an rai sabu ibosuruf irarat tafanam au engon ibonu ato nanatus jeverig mat sirat. \v 2 Osi God nanatun orot sabu tafanamai nanatus jeverig sites on momogis fafa on mes asi gogoi nanaba siboes siawanis. \v 3 Namon BADA iyau, “Yau au yabat aratein ato sabu abites on men arimon sinama au wantoan mes, yabin osi on sabu maiauis. Osi on men sinama inan kwanda 120 ini sobonai mes.” \v 4 On an werai a wera gibunai sabu on gagamis kokoiis bag simama. Osi on God nanatun orot ato tafanamai sabu nanatus jeverig sibi awanis on nanatus sirat sabu faiwaris a wabis gagamis bag ainau simama. \v 5 Ato BADA it sabu tafanamai simama asi yawas on komasis bag, mat osi sabu asi bainonot ra fufur sibi nonot on engon komasis wat. \v 6 Ato BADA inonotai on iyobin sabu tafanamai on men it ifouris on mes nunuan on ibaban kwakwan. \v 7 On mes BADA iyau, “Basit Yau sabu tafanamai afofouris on engon ani komasis a an fufun insawar, bobaitu, kiwiu a motob tefanai sawar yayawasis bai yayobis on mat engon ani komasis, yabin abi yababan on aibo mes nanaba afouris.” \v 8 Baise BADA on Noah aurin iyasisir. \s1 Noah \p \v 9-10 Atonio on Noah an dudur. On nanatun orot engon ton: Shem, Ham a Japheth. Noah an yawas on totorin wat, on tafanamai sabu sanasi imama on an ubar tani ambin. On God ituranai rus kaitanei wat sibibib. \v 11 Baise God matanai sabu tafanamai simama asi yawas sifofour on engon komasin wat. Tafanam au engon on bai gagam a yawasis komsis wat on ibonu. \v 12 God iyeit tafanam au engon it on komasin bag, yabin sabu engon tutufin on yawas komasis wat sifofour simama. \p \v 13 On mes God on Noah iyawur iyau, “Yau ai nonot nono sabu engon tutufin an fufun insawar, yabin tafanam amonai on gamo a bai gagam wat on awan ibonu. Yau on dura bag tafanam a sabu engon ani komasis. \v 14 On mes om wengar obin tani unboai ato on nan am wa unyon, ato amonai efan engon un botitiwag, weie amonai a kounai on fotu rababarinai wat on un bobabaren. \v 15 Om wa un yoyonin an weroromin on 130 mita, ato wa an tayabarin on 22 mita, ato wa amon emon igai au uwayob on 13 mita. \v 16 Om wa tefan an guwi un yoyonin on men un iyamai insur kwakwan wa rewan engon in yafotai mes. Ab om 5 mita nanaba on masar uni kirir ato ratafin inar. Ato wa amonai ma an efan on engon ton uniyamen, tani on babanai, tani on basunai a tani on tefanai ato metewan on kaitamom sesebinai un yein. \v 17 Yau arimon sareu gagamin ani yafarai tafanam au engon in boai ato sawar yayawasis semama on engon ini komasis. Ato sawar engon tutufin tafanamai semama on engon sinarab. \v 18 Ato baise yau arimon rut dura bo baibasit tani yamai weie om awam rum a nanatum orot awawas mat on wonan wa amonai wonar. \v 19 Om on bobaitu a sawar yayawasis ruruam ruruam, orot a jever on un boes mat wa amonai wonar ato un kaifares yawasis sinama. \v 20 Mat om kiwiu asi dam ta ta on ruruam ruruam, orot a jever a bobaitu gagamis a gugudis asi dam ta ta a sawar bai yayobis asi dam ta ta motobai sekakayam on mat engon un boes wa amonai wonar un kaifares yawasis sinama. \v 21 Om on bayu magis ta ta menan aam aurin on engon unabo ato nan efan kaita unyadodog, fani om aurim a fani osi mat auris.” \v 22 God mamaba Noah i forai on engon nanaba ifour.\fig God mamaba Noah iforai on bobo engon nanaba ifour.|alt="Noah building the Ark" src="CO00625B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 6:22" \fig* \c 7 \s1 Sareu Gagamin Igat \p \v 1 BADA on Noah iyawur iyau, “Om awam a nanatum orot awawas mat engon eboes, ato wonai wa amonai worui, yabin Yau agaturem om ekesim wat nin tafanamai on am yawas totorin wat efofour. \v 2 Ato bobaitu ta ta gumidaris awawas mat on nimtereban ruam nanaba eboen, ato bobaitu men gumidaris on eb awawas mat kakaita kakaita eboen, \v 3 a on eb kiwiu magis magis awawas mat engon nimtereban ruam eboen, yabin osi bobaitu kiwiu min arimon tafanamai yawasis sinama ato sinatoub men. \v 4 Ato ari inan ra nimtereban ruam gibunai, yau usan gagamin ani yafarai arimon inyayar mom inan ra orot ruam a fom orot ruam insawar. Ato orot jever a bobaitu yawasis mamaba afofouren on engon an fufun sin sawar.” \v 5 BADA mamaba Noah iforai on engon nanaba ifour. \p \v 6 Noah an kwanda 600 an rai on sareu gagamin bag tafanamai igat. \v 7 On awan rus a nanatun orot awawas mat engon sinai wa amonai sirui, onai sareu gagamin on men iti komasis mes. \v 8 Bobaitu gumidaris a men gumidaris, a mat kiwiu, sawar yayawasis, bai yayobis kakaita kakaita awawas mat, \v 9 on sinat Noah mat wa amonai sirui, mamaba BADA dura wawaninai iyau on nanaba. \v 10 Ra nimtereban ruam gibunai sareu gagamin bag igat tafanam engon ikiman. \p \v 11 On an werai Noah min an kwanda 600, ra auyotoat an yayatan nimtereban ruam, roke bairuinai nan sareu matas ta ta motob babanai sitasesebis, safam asi metewan engon siruserenis ato usan gagamin bag isur. \v 12 Ato usan min tafanamai nana iyayar mom ra orot ruam a fom orot ruam isawar. \v 13 On ra kaitamomai usan ibosuruf iyayar an werai Noah awan rus, nanatun orot ton; Shem, Ham a Japheth awawas mat on engon sinai wa amonai sirui. \v 14 Gogabur a rega asi bobaitu ta ta gugudis gagamis, kiwiu ta ta, sawar yayawasis bai yayobis motobai sekakayam ta ta engon mat sinai. \v 15 Sawar yawasis ta ta awawas awawas mat on Noah mat sinai wa amonai sirui. \v 16 Ato bobaitu orot jever kakaita kakaita mamaba God Noah iforai i yau on nanaba sinai sirui weie BADA Toun metewan irufot fotai. \p \v 17 Ra orot ruam amonai usan on nana iyayar ato sareu gagamin igat ibururum igai motob engon ikiman ato wa iyarugai. \v 18 Sareu on ibururum igai ato iborit, on mes wa on sareu tefanai i yaru. \v 19 Ato sareu on ibururum igai oyau gagamis tefas mat egnon ikiman. \v 20 On sareu on ibururum igai oyau gagamis tefas isobonai igai aiyetun bag ato an fofon on mita nimtereban ruam ibo. \v 21 Ato rega an bobaitu magis magis simama a kiwiu ta ta, bobaitu gugudis yawasis nin tafanamai simama on, sabu mat engon sirabob isawar. \v 22 Sawar engon ato tafanamai siyaratein yawasis simama on engon sirabob isawar. \v 23 Ato sawar yayawasis nin tafanamai simama on engon ifufun, sabu a bobaitu ato motobai sibibib a kiwiu aiyetunai osi mat engon tafanam emon ifufun. Noah ekesin mom a iyabon on mat wa amonai sirui on siyawas. \v 24 Ra 150 amonai on sareu on nana ibururum i yen. \c 8 \s1 Sareu Igat An kanfoun \p \v 1 Baise God on Noah a bobaitu mat engon nan wa amonai simama on men inosfotes on. God on yabat iyamai isisin ato sareu ibosuruf itiririn isusur. \v 2 A motob babanai sareu sigegeg on iyafotai a safamai sareu an metewan on irufotai ato usan iyayar on ibotan, \v 3 ato sareu on sunub sunub itiririn isusur mom asir ra 150 isawar. \v 4 Roke nimtereban ruam amonai ra auyotoat an yayatan nimtereban ruam nan on wa inat Ararat oyauai iyagai. \v 5 Sareu on nana itiririn isur i nan, ato roke auyotoat an ra ainauinai nan on oyau tefas sirerebis. \p \v 6 Ra orot ruam isawar gibunai Noah on wa an gigo iruseren, \v 7 ato owe on iyafarai igat, baise owe on asir irorob i nan i nat mom sareu engon itiririn isur isawar ato motob rerebai igat. \v 8 Namon Noah on kiwiu kumag ba iyafarai igat sareu ititai mamaba itiririn isur isawar ai ambin. \v 9 baise on werai sareu on nana motob engon ikiman i yen on mes kumag on men efan tani igaturai nan itamair iti yarir. On mes on irob imatabir men inat wa aurin ato Noah iman iyotet igat ibo men irui. \v 10 Basit Noah on ra nimtereban ruam ba imousin ato kumag iyafarai men igat inai. \v 11 On rabirabi on kumag awanai wengar olive roroun igi auman imatabir men inat Noah aurin. On nan Noah isagob on sareu itiririn isur.\fig On rabirabi kumag awanai wengar olive roroun igi auman imatabir men inat Noah aurin.|alt="View of dove from inside the ark" src="CO00633B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 8:11" \fig* \v 12 Namon on ra nimtereban ruam ba imousin ato kiwiu kumag iyafarai men igat inai, baise ari on men imatabir men. \p \v 13 On an rai Noah an kwanda 601, on roke ainauin an ra ainauin nan on sareu motobai on ibosuruf i raran. Noah on wa tefanai guwi on iruseren ato it on motob iraran. \v 14 Roke bairuin an ra orot kaitamom an yayatan nimtereban ruam amonai on motob engon iraran isawar. \p \v 15 Namon God on Noah aurin iyau, \v 16 “Om awam rum a nanatum orot awawas mat on engon wa emon wogat. \v 17 Om sawar yayawasis asi itis ta ta ato mat womama, osi min kiwiu a bobaitu, sawar yayawasis ato motobai sekakayam on engon eboes mat wogat, onai osi arimon sinatoub ato tafanam engon sini bonuai.” \v 18 On mes Noah awan rus a nanatun orot awawas mat engon wa emon sigat sinai. \v 19 Bobaitu engon a sawar yayawasis motobai sekakayam engon a kiwiu asi dam ta ta engon on asi kuayoai asi kuayoai nan wa emon sigat sinai. \s1 Noah Sirifu Ikutetai \p \v 20 Noah on sirifu agim kema iyon BADA aurin; on bobaitu a kiwiu gumidaris ta ta asi itin itinai iboen ato tutufis agim kema tefanai iteren sirifu ikutetai. \v 21 BADA atonio sirifu yanden ninibin on iyasisirai ato iyau, “Yau men meyan arimon sabu bobo aifan sebi yamai fasinai on motob an audabai men; Yau asagob ari wera sabu bobous asi bainonot on komasis. Yau men meyan arimon sawar yawasis ani komasen men, ato ari wera afofour ba. \v 22 Tafanam nana yen on arimon fesi bofefes an wera, bayu kuwain an wera, sibuin an wera a forabin an wera, kwanda an wera a baimar an wera, ra a fom. Atonio osi matu on arimon nanaba sinen au wantoan.” \c 9 \s1 God An Dura Bo Baibasit Noah Rus Siyamai \p \v 1 Namon God on Noah a on nanatun orot mat engon imomogines ato iyawures iyau, “Omi nanatum fifirig sigaraba wonitu ato ami dam warar inarat tafanam engon ini bonuai. \v 2 Tafanamai bobaitu tutuenis engon, kiwiu aiyetunai engon, sawar tutufin motobai sekakayam a kamit an iyan engon on arimon omi sin beruem. Osi engon min arimon omi ami baibad babanai sinama. \v 3 Omi on sawar yayawasis engon semama a sekakayam on engon ami bayu mes wonam, mamaba Yau matan ainau bofefes asi kanefu abitem ba. Ari osi sawar engon on abitem ami bayu mes. \v 4 Baise sawar kaitamom on masono bionai tara i nen on men wo nan mes, yabin yawas on tara  ai nan yen. \v 5 Ato orot jever iyafan turan an yawas e boseir on arimon ani makiai inarab a bobaitu ato orot jever an yawas e boseir on eb arimon ani makiai inarab. \v 6 Iyai iyafan orot jever iyasubun on an garamin orot jever emon sinasubun. Yabin God orot jever ifourai on Toun an itin ba ibo. \p \v 7 Ato omi on fifirig sigaraba wonitu ato ami dam warar inarat onai tafanam engon sini bonuai.” \p \v 8 Namon God on Noah nanatun orot mat auris iyau, \v 9 “Yau ari au dura bo baibasit abi yamai omi a omi wawam agirim gibui sin rarat auris mat. \v 10 A mat osi sawar yawasis engon, kiwiu, gogabur an bobaitu a bobaitu tutuenis engon a tafanamai sawar yayawasis engon tutufin mat ato wa amon emon wo gat auris mat abi yamai. \v 11 Yau atonio dura ai on au dura bo baibasit omi mat tabi yamai: Yau men arimon gibui sareu gagamin ani yamai ingat sawar yayawasis asi yawas in boseseiren mes, a men arimon gibui sareu gagamin ani yamai ingat tafanam ini komasai mes.” \v 12 Ato God iyau, “Yau atonio dura bo baibasit an matair omi mat sanati abi yamai a sawar yayawasis engon tutufin mat womama auris a sabu gibui sin rarat engon mat auris. \v 13 Yau au tarub on kasakasauai ayein ato on, on arimon dura bo baibasit an matair mes ini yamai Yau a tafanam mat sanayi. \v 14 On an rai yau kasakasau ani yamai ingat aiyetunai i naru nan on tarub mat min on kasakasauai in robotet. \v 15 Yau arimon au dura bo baibasit omi Yau mat a sawar yayawasisi engon mat tabi yamai on an nos. Men arimon sareu gagamin ani yamai in gat men tafanamai sawar yayawasis engon tutufin ini komasen. \v 16 On an rai tarub kasakasauai in rorobotet anitai on, yau arimon ato dura bo baibasit wantoanin on an nos, God a sawar yayawasis sanasi tafanamai itis ta ta engon auris.” \v 17 On mes God on Noah aurin iyau, “Atonio on dura bo baibasit an matair yau a tafanamai yawas engon sanati aiyamai.” \s1 Noah Nanatun Orot \p \v 18 Noah nanatun orot iyabon ato wa amon emon si gat on Shem, Ham a Japheth. (Ham on Canaan taman) \v 19 Atonio on Noah nanatun orot ton, ato osi nanatus wawas agiris emon on sitagege tafanam au engon inbonu. \p \v 20 Noah on tar ba an orot ato on ainau ibosuruf masauai wengar wine itanum. \v 21 On an werai on sareu wine turin itoman, on ibosuruf ikokok ato on sawar igabobounen keremomotin an guwi amonai i yen bubur. \v 22 Canaan taman Ham on taman Noah keremomotin i yen bubur it ato igat tuan a tain ikasones. \v 23 Namon Shem a Japheth rus beber sibo abarasi sitarasour, weie aufut aufut sirui tamas keremomotin i yen bubur on sisabutan. Osi magis on sab siya onai tamas keremomotin i yen bubur on men sititai mes. \v 24 On an werai Noah unin iyobin ato imisir men, on isagob natun giyamomos Ham on bobo aifan iyamai. \q1 \v 25 On mes iyau, “Canaan, yau audabim, om arimon agirotim bag un matar tutuam uni agires.” \v 26 Mat on eb iyau, “Yau abi fefeyan au BADA God aurin on Shem ini momoginai ato ini yamai Canaan on innat Shem an agirotin inmatar.” \v 27 Yau abi fefeyan au BADA on Japheth an motob on ini ratai ato Japheth on Shem an goa tafanam in boai. Ato Canaan on on an agirotin in matar.” \p \v 28 Sareu gagamin igat gibunai on Noah an kwanda on 350 ba ima. \v 29 On engon ibi kaita on Noah an kwanda 950 ima weie irabob. \c 10 \s1 Noah Nanatun Wawan Agirin \p \v 1 Atonio on Noah nanatun fifirig orot wabis: Shem, Ham a Japheth. Atonio fifirig ton on sareu gagamin igat gibunai on nanatus sirat. \s1 Japheth Nanatun Wawan Agirin \p \v 2 Japheth nanatun fifirig orot wabis on Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshech a Tiras. \v 3 Gomer nanatun wawan agirin on Ashkenaz, Ripahath a Togarmah. \v 4 Javan nanatun wawan agirin on Elishah, Spain, Cyprus a Rhodes; \v 5 atonio osi dam warar on tore a nua ai nan simama. Osi min Japheth nanatun wawan agirin an dam on dam ta ta a tafanam sigaraba sanasi sima ato osi engon on fonas ta ta sibi kakafun. \s1 Ham Nanatun Wawan Agirin \p \v 6 Ham nanatun fifirig orot wabis on Cush, Egypt, Libya a Canaan. \v 7 Cush nanatun wawan agirin on Seba, Havilah, Sabtah, Raamah a Sabteca. Raamah nanatun wawan agirin on Sheba a Dedan. \v 8 Cush natun orot irat wabin Nimrod, on orot ainau inat orot faiwarin bag imatar, i yo igagam tafanam ibo. \v 9 BADA an baibais emon on inat masono bo am an orot gagamin imatar, on mes sabu sebi kakafun sau, “Om orot iyafan Nimrod ba on unnat regai bo am an orot gagamin bag un matar.” \v 10 Ainau on Nimrod mafam gagamis ton on i kakaifaren; Babylon, Erech a Akkad. Osi min Babylonia tafanam amonai. \v 11 Nimrod on Babylonia tafanam emon on inai Assyria nan mafam gagamis i goyon, osi mafam gagamis min Nineveh, Rehoboth Ir, Calah, \v 12 a Resen, on Nineveh a mafam gagamin Calah basunai. \p \v 13 Ato Egypt nanatun wawan agirin on Lydia, Anam, Lehab, Naphtuh, \v 14 Pathrus, Casluh a Crete. Philistia sabu on Crete emon sinat. \p \v 15 Canaan nanatun orot wabis on Sidon a Heth. \v 16 Canaan on eb wawan agirin on Jebus, Amor, Girbash, \v 17 Hivi, Ark a Sini, \v 18 Arvad, Zemar a Hamath. On gibunai osi Canaan dam kakaita kakaita on sisonag sinai efan ta ta nan sima. \v 19 Canaan an tafanam an farat on Sidon mafam ibosuruf au gorof na inai Gerar mafam farat nan igat, on min Gaza mafam bisinai. Ato osi asi tafanam an farat turin min nan ibosuruf men au wera matan na inai au mafam Sodom a Gomorrah, Adamah, a Zeboiim nan igat on min Lasha efan bisinai. \v 20 Atonio on Ham nanatun wawan agirin. Osi dam kakaita kakaita on sinai tafanam ta ta nan sima ato osi dam min asi dura ta ta nan sibi kakafun. \s1 Shem Nanatun Wawan Agirin \p \v 21 Shem on Japheth tuan ainau orot, on an dam warar on Hebrew yangan. \v 22 Shem nanatun orot wabis on Elam, Asshur, Arphaxad, Lud a Aram on osi asi dam iwabis. \v 23 Aram wawan agirin on Uz, Hul, Gether a Meshech yangan. \v 24 Arphaxad taman on Shelah ato on taman on Eber. \v 25 Eber on nanatun orot ruam: Fifi orot tani wabin on Peleg, yabin Peleg irat imama an werai on sabu on tafanamai simama on sikuseb mabis mabis sinai. Ato on wab Peleg an yabin min “Sikuseb.” Ato Peleg tain tani wabin on Joktan. \v 26 Joktan nanatun wawan agirin on Almodad, Sheleph, Hazarmaveth, Jerah, \v 27 Hadoram, Uzal, Diklah, \v 28 Obal, Abimael, Sheba, \v 29 Ophir, Havilah a Jobab. Atonio osi engon on Joktan nanatun orot wawan agirin wat. \v 30 Ato osi dam on tafanam Mesha farat nan simama on inai Sephar nan igat na au wera matan oyau oyau tafanamai nan. \v 31 Atonio on Shem nanatun wawan agirin. On dam kakaita kakaita on tafanam ta ta nan sima ato osi engon min asi dura ta ta nan sibi kakafun. \p \v 32 Atonio osi dam warar wab kakaita kakaita, asi tafanam asi tafanam ai simama, osi engon on Noah nanatun wawan agirin wat. Sareu gagamin igat gibunai, Noah nanatun wawan agirin on sisonag sinai tafanam ta ta engon ibonu. \c 11 \s1 Babylon Goa Ann Weromin \p \v 1 Anai bag sabu tafanam tutufin engon on asi dura kaitamom wat sibi kakafun. \v 2 On an rai osi sibib sinai au wera matan na ato efan roubabanai sigaturai, on min Babylon tafanamai nan. Namon osi nan sigoyon sima. \v 3 Osi tous wat sikakafun bonen siyau, “Omi wonat! Ot motobai noukwat tan boai tan gamatabir ato tan teren sin wani agim ba sin matar.” On mes sabu sibosuruf dura mamaba si yau on nanaba sifour noukwat siteren agim ba simatar nan situbabarai. A sawar rababarin wabin kolta on siboen sibo titiwag nan noukwat tetern on sit bobabarai it bokikin mes. \v 4 Namon osi sikakafun siyau, “Ot ari on mafam gagamin tanyon ato on amonai on goa ann weromin mat tanyon inag inan safam aiyetun in boai. Ot tani yamai wabit tan yein ato men mabit mabit tan sonag mes.”\fig Sabu goa ann weromin sebi goyon.|alt="construction of tower" src="CO00638B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 11:4" \fig* \p \v 5 Namon BADA isur inat mafam gagamin a goa ann weromin sabu sibi goyon on ititai mes. \v 6 Ato BADA ikakafun iyau, “Woit, atonio sabu on kaitamom wat ato dura on kaitamom wat sebi kakafun; osi atonio bobo sefofour on nin on sebosuruf. Osi men weromin, asi bobo aifan segogoi sinafour on arimon fofonin sini yamai mom. \v 7 Ot tansur asi dura on tani kitabiren sini tagogoiis ato arimon tuturas fonas men sintatam sin sagob dura aifan sebi kakafun on.” \v 8 On mes BADA sabu ikugeyis sinai tafanam au engonai nan sima. Ato osi mafam gagamin siyoyonin min si tuge kirir. \v 9 On mes on mafam gagamin min siyor Babylon, yabin on nan BADA sabu engon tutufin asi dura ikitabiren sitagogois ato ikugeyis mabis mabis sitagege tafanam tutufin engon ibonu. \s1 Shem Nanatun Wawan Agirin \r (Chr. 1:24-27) \p \v 10 Atonio on Shem nanatun wawan agirin. Sareu gagamin igat gibunai kwanda ruam isawar, Shem an kwanda on orot wat nim weie, on natun orot irat wabin Arphaxad. \v 11 On gibunai on ima inai an kwanda 500 weie, nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 12 Arphaxad an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an yayatan nim (35) weie on natun orot irat wabin Shelah. \v 13 On gibunai on ima inai an kwanda 403 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 14 Shelah an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat (30) weie on natun orot irat wabin Eber. \v 15 On gibunai on ima inai an kwanda 403 weie on nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 16 Eber an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an yayatan bat (34) weie natun orot irat wabin Peleg. \v 17 On gibunai on ima inai an kwanda 430 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 18 Peleg an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat (30) weie natun orot irat wabin Reu. \v 19 On gibunai on ima inai an kwanda 209 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 20 Reu an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an yayatan ruam (32) weie natun orot irat wabin Serug. \v 21 On gibunai on ima inai an kwanda 207 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 22 Serug an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat (30) weie natun orot irat wabin Nahor. \v 23 On gibunai on ima inai an kwanda 200 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 24 Nahor an kwanda orot kaitamom an yayatan nimtereban bat (24) weie natun orot irat wabin Terah. \v 25 On gibunai on ima inai an kwanda 119 weie nanatun orot a jever fani ba sirat. \p \v 26 Terah an kwanda on orot ton, orot ta aurin auyotoat (70) weie on nanatun orot Abram, Nahor a Haran ba sirat. \s1 Terah Nanatun Wawan Agirin \p \v 27 Atonio on Terah an dam warar an dudur. On min Abram, Nahor a Haran osi tamas. Haran on Lot taman. \v 28 Baise Haran on orot boboun imama ato nan an rat baren Ur mafami nan irabob, on min Babylonia tafanam amonai. Ato on taman Terah on nana ima. \v 29 Abram on Sarai iawan ato Nahor on Haran natun jeverei Milcah iawan. Haran min Milcah a Iscah rus tamas. \v 30 Sarai on arin on mes men fifi ta ituai on. \p \v 31 Terah on natun Abram, wawan Lot, on min Haran natun orot a rawan jever Sarai, on min natun Abram awan, osi engon iboes ato Ur mafam Babylonia tafanam emon sigat sitan au Canaan tafanam aurin. Osi sinai Haran sigat ato nan sigoyon sima. \v 32 Terah ima inai an kwanda 205 weie irabob. \c 12 \s1 God Abram Iyor \p \v 1 BADA on Abram iyawur iyau, “Om am tafanam, taitaim tutuam, tamam an dam warar on eikirires ato egat enai tafanam anbi yoboem on nan ungat. \v 2 Yau arimon ani yamai nanatum wawam agirim inison ato tafanam engon in bonu. Yau arimon ani momoginem ato wabim ani yamai inarat, om fasimui on sabu engon arimon obin sin boai. \q1 \v 3 Yau arimon sabu iyabon om aurim obin sebi yamai on arimon obin auris ani yamai. Ato iyai iyafan in audabim on arimon an garamin an audabai, ato om fasimui on sabu engon tafanamai arimon obin sinboai.” \p \v 4 On mes Abram igat mamaba BADA i yawur nanaba, ato abun Lot on rus sinai. Abram an kwanda on orot ton, orot ta aurin auyotoat an yayatan nim, (75) on an werai Haran mafam ikirir igat. \v 5 Abram on awan Sarai, abun Lot, asi sawar engon a an agirotis ato Haran nan i boes on engon mat sigat sinai Canaan tafanamai sigat.\fig Abram awan Sarai, abun Lot, asi sawar a agirotis on Haran emon iboes sigat sinai au Canaan.|src="UbsGen12-5.tif" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 12:5" \fig* \p \v 6 Abram on Canaan tafanamai ibib inat wengar gagamin wabin Moreh itatawar an faratai, Shechem nan. On an werai Canaan sabu min on tafanamai simama. \v 7 BADA on Abram aurin irobotet ato iyawur iyau, “Atonio tafanam on arimon om wawam agirim anites.” On mes Abram on sirifu agim kema iyon BADA aurin ikutetai efan menan BADA aurin irorobotet nan. \v 8 Namon on Shechem emon inai Bethel oyau oyau tafanamai au wera matan na nan an guwi iyon. Bethel tafanam on au wera sifun na ato Ai tafanam on au wera matan na. On nan Abram sirifu agim kema tani ba iyon BADA aurin, ato nan kwafirai. \v 9 Namon Abram ibosuruf men inanawan i nan mom inai Negev tafanamai igat. \s1 Abram Egypt Nan \p \v 10 On an werai Canaan tafanamai on gomar imatar, on mes Abram isur inai Egypt nan wera dibon wat itama yabin min afoi gagamin i raran. \v 11 Osi sinat Egypt mafam aurin sibi ufin ato Abram on awan Sarai aurin iyau, “Yau sagob om on jever momogim an babaton. \v 12 On an werai Egypt sabu om sinitem on arimon sinau, ‘Atonio jever on, on orot awan.’ Namon osi arimon yau sinasubunueu baise om on arimon sini kirirem unama. \v 13 On mes om unawures unau, yau on om robum, onai on yau arimon om fasimui on sin kaifareu tiwag yawasiu anama.” \p \v 14 On an werai Abram inat au Egypt ato, osi Egypt sabu jever sit on momogin an babaton. \v 15 Ato on an werai Egypt an aiwab orot an babadis jever sit on sinai aiwab orot matanai jever an itin obin aurin on siduduran, ato sibo sinai aiwab orot an goai. \v 16 Egypt an aiwab orot inos Abram on robun Sarai, on fasinai on Abram aurin an obin iyamai an sheep a cow fani, donkey toub a tona fani, agirotis jever a orot fani a camel fani on ibogai isiwarai. \p \v 17 Baise BADA on sawau fesar wawanis iyafaren Egypt an aiwab orot a on an goa amonai sabu simama auris, yabin aiwab orot on Abram awan Sarai ibo awan mes on fasinai. \v 18 On mes Egyot aiwab orot on Abram iyor inat aurin ato itetemai iyau, “Om yau auriu aifan uiyamai? Om aibo mes men ukasoneu Sarai on om awam i? \v 19 Om aibo mes uyau, ‘Sarai on yau robu,’ on mes yau abo awau mes. Om awam atonio ebo ato rum wogat wonai!” \v 20 Namon Egypt an aiwab orot an babadis dura wawaninai ifores sinai Abram awan rus siboes siyafares. Osi si gat on asi sawar tutufin osi ibi noanis on engon mat siboen sigat. \c 13 \s1 Abram Lot Rus Sikuseb \p \v 1 On mes Abram awan rus, abun Lot a asi sawar engon tutufin mat siboen Egypt emon sigat sinai au Negev tafanam. \v 2 Abram on foro bobaitu, agim silver a agim gold emon on inat sawarotin imatar. \v 3 Ato on tafanam Negev emon on imateter inai Bethel tafanamai nan. Menan ainau an guwi iyon imama nan, on min Bethel a Ai basusi. \v 4 On efanai min matan ainau Abram sirifu agim kema iyon ato nan BADA ikwafirai. \p \v 5 Lot on eb on abun Abram ba rus sibibib on toun an sheep, goat, cow, awan nanatun a an bobo otis sigaraba mat iboes sinai. \v 6 Ato Abram a Lot rus asi bobaitu on sison kwakwan ato on motobai wayo on men fofonin arimon nan kaita sitama. \v 7 On mes Abram an bobaitu kaifarotis a Lot an bobaitu kaifarotis amosi gam imatar. On an werai Canaan sabu a Perizz sabu min nana on tafanamai simama. \p \v 8 Namon Abram on Lot iyawur iyau, “Om on yau abu, on mes om am bobo otis a yau au bobo otis on men sitagam on. \v 9 Om matam ereben enai tafanam namui yen on eit ato erubin, weie om rut tan kuseb. Om on au asugagaf un nanan on, yau arimon au asumaiau anan; ato om au asumaiau un nanan on, yau arimon au asugagaf anan.” \p \v 10 Lot matan iyeit inai Jordon roubaban sareu nunub on it. Ato on sareu nunub min on nanaba inai Zoar mafam aurin na, ato an itin on BADA an masau ba ai Egypt tafanam ba. (On an rai on BADA mafam gagamis Sodom a Gomorrah on men ikomasen.)\fig Abraham a Lot rus tafanam sebi nateteai.|alt="Abraham and Lot looking over the land" src="CO00647B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 13:10" \fig* \v 11 On mes Lot toun on Jordon roubaban sareu nunub tutufin on irubin ato au wera matan na inai. Abram a Lot rus min on nan sikuseb. \v 12 Abram on Canaan tafanamai ima ato Lot on mafam gagamis sanasi mafam Sodom bisinai roubabanai nan guwi iyon ima. \v 13 Sodom sabu asi yawas on komasin bag, osi BADA matanai on ra fufur bobo komasis bag sifofour. \p \v 14 Lot on Abram ikirir inai gibunai, BADA Abram iyawur iyau, “Om menan etatawar nan on matam yeit enai au tanam a au gorof, au wera matan a au wera sifun. \v 15 Yau arimon tafanam engon ato ei tai on om anitem, om a wawam agirim auris mat ato on min arimon om ini noanim au wantoan. \v 16 Yau arimon nanatum wawam agirim sigaraba motob an fofou ba on anitem, ato iyai iyafan fofonin motob an fofou iniyab on fofonin wawam agirim iniyab. \v 17 Om emisir ebib enai tafanam au engon efatete einateteai yabin yau arimon on tafanam engon anitem.” \v 18 On mes Abram on efan ikirir ato ikoi inai Hebron mafam nan Mamre wengar gagamis bisisi nan igoyon ima. Ato on nan sirifu agim kema iyon BADA aurin. \c 14 \s1 Abram Lot Ibaisin Iboseirai \p \v 1-2 Wera fani sisawar gibunai, baigagam gagamin bag on nan Canaan tafanamai imatar. Ato aiwabis bat wabis min: Amraphel on Shinar mafam emon, Arioch on Ellasar mafam emon, Kedorlaomer on Elam mafam emon a Tidal on Goiim mafam emon on sigat tafanam tani an aiwabis engon nim on mat siti gagam mes. Osi aiwabis nim wabis min: Bera on Sodom an aiwab, Birsha on Gomorrah an aiwab, Admah on Shinab an aiwab a Shemeber on Zeboiim an aiwab a Bela an aiwab orot (on mafam min ari seyoyorai Zoar), \v 3 Osi aiwabis bat on Siddim roubabanai (on roubaban min seyoyorai Una Kamitin) nan wou orot kuayo gagamn mat sikaita. \v 4 Kwanda engon auyotoat an yayatan ruam, osi aiwabis on Kedorlaomer an baibad babanai sima baise kwanda auyotoat an yayatan ton amonai osi sibosuruf Kedorlaomer fonan siseseir. \v 5 Kwanda auyotoat an yayatan bat amonai Kedorlaomer a aiwabis ton asi wou orot mat sikaita sigat Rephai, on Ashteroth Karnaim nan, Zuz on Ham nan, Emit on Shaveh Kiriath nan sigagam sisowar sabu engon sibomerubes. \v 6 Mat osi sigagam sisowar Hor sabu, Seir oyau oyau nan simama a nana inai El Paran efan koiteterin bisinai simama on engon sibomerubes. \v 7 Namon osi simatabir men sinai au En Misphat (on min ari seyoyorai Kadesh), on nan sigagam sisowar Amalek tafanamai sabu engon tutufin sibomerubes a Amor yangan iyabon Hazazon Tamar nan simama on mat engon sibomerubes. \p \v 8-9 Namon Sodom an aiwab, Gomorrah an aiwab, Admah an aiwab, Zeboiim an aiwab a Bela an aiwab (on min ari seyoyorai Zoar). Osi aiwabis nim on sigat sinai Siddim roubabanai nan bai gagam an uwar sitein aiwabis bat mat siti gagam mes. Osi aiwabis bat min Kedorlaomer, Amraphel, Tidal a Arioch. \p \v 10 On roubabanai nan on dogu amosi kolta rababaris si yen ato on an rai Sodom a Gomorrah asi aiwabis asi wou orot mat si yai on, asi wou orot fani on osi dogu amosi sifeu ato aiwab orot ton a asi wou orot fani on siyayai sinai au oyau. \v 11 Aiwab orot bat sisowar ato Sodom a Gomorrah asi sawar obis engon tutufin a asi bayu mat siboen sinai. \v 12 Osi Abram abun Lot a an sawar gugu mat on engon siboen, yabin on Lot min Sodom nan imama. \p \v 13 Orot tani i yai on totor wat inai Hebrew orot Abram ikasonai. Abram on Amor orot Mamre an wengar gagamis bisisi imama, on Eshcol a Aner tais tuas, osi min Abram tuturan, on mat sikaita simama. \v 14 On an rai Abram dura itatam abun Lot on sifatumai, on an wou orot engon 318 iyabon on mat simama on iruayois ato iboes mat sigib yeinis sinai Dan mafamai nan. \v 15 Fom amonai Abram an orot engon ikusesebis asi efan asi efanai nan iyeinis ato mat sigagam sisowar ato sifaitanis sinai au Hobah mafam, Damascus au gorof na. \v 16 Abram on sawar engon igaturen iboen men. Mat on abun Lot a an sawar gugu, jever fani a agirotis fani iboes imatabir. \s1 Melchizedek Abram Imomoginai \p \v 17 Abram on isowar Kedorlaomer a an aiwab tuturan mat ibomerubes gibunai imatabir men. On i nat au go ato Sodom an aiwab orot on Shaveh roubaban emon igat it nefotai mes. (on Shaveh roubaban min ari seyoyorai Aiwab An Roubaban) \v 18 Namon Melchizedek, Salem an aiwab orot a God Aiyetunenei Bag an tafaror bai netewarotin on rafi sarar a sareu wine iboen inat Abram aurin. \v 19 Melchizedek on Abram imomoginai ato iyawur iyau, “God Aiyetunenei Bag, on safam a tafanam Fourisotin on ini momoginem. \v 20 God Aiyetunenei Bag on tani fain tani duranai yabin on faiwar item ugagam usowar am ragit engon ubomerubes.” Ato Abram abi abi bai gagam emon iboen i nat on matas engon auyotoat iya ato on emon matan tani on ibo aiwab orot Melchizedek itai. \p \v 21 Sodom an aiwab orot on Abram iyawur iyau, “Om abi abi engon tutufin on un botanen, baise au sabu wat on eiteu men.” \p \v 22 Abram iyafotai iyau, “Yau on BADA God Aiyetunenei Bag, safam tafanam Fourisotin Wabinai abi faro, \v 23 yau men arimon am sawar gugu ai akikiman an uram turin wat on an botan, onai om unau yau emon Abram inat sawarotin imatar. \v 24 Yau tou auriu on men abi tani an botan on, baise bayu ato au orot si yam on wat an botan. Baise yau tuturau Aner, Eshcol a Mamre on sawar turin wonites yabin osi on yau mat wanai wai gagam.” \c 15 \s1 God An Dura Bo Baibasit Abram Rus Siyamai \p \v 1 Abram Lot ibaisin gibunai, BADA on bomomoutai nan dura ibo igat Abram aurin ato iyawur iyau, “Om men unaber mes. Yau arimon om am beyan mes ba an matar an rufafarim; ato am siwar on arimon gagamin bag anitem.” \p \v 2 Baise Abram iyau, “O BADA au Aiwab, abi siwar arimon uniteu, yau on natu ambin on mes an rarabob gibunai on au bobo orot Eliezer Damascus emon on au buder engon on ini noanai.” \v 3 Ato Abram iyau, “Om fifirig men uiteu, on mes yau au bobo orot on arimon au buder engon on ini noanai.” \p \v 4 Namon BADA on bomomoutai dura ibo igat Abram iyawur men iyau, “Atonio bobo orot Eliezer on men arimon om am buder ini noanai on, baise om toum natum orot on arimon om am buder ini noanai.” \v 5 BADA on Abram guwi emon ibo igat au koun ato iyawur iyau, “Om au safam etage ato efourtobon siribod uniyab, om am dam warar min arimon on nanaba inison siribod ba.” \p \v 6 Abram on BADA itutumai, on mes BADA on Abram aurin iyasisir ato iyamai inat an yawas totorin imatar. \p \v 7 Namon BADA on Abram iyawur iyau, “Yau on BADA, yau on Ur mafam Babylonia tafanam emon abo nanawaiim ugat, atonio tafanam ati tem om iti noanim mes.” \p \v 8 Baise Abram iyau, “BADA au Aiwab, yau mamaba an sagob atonio tafanam on arimon yau ini noaniu?” \p \v 9 On mes BADA on Abram iyafotai iyau, “Om Cow, goat a sheep tona kakaita kakaita asi kwanda ton a kumag a maufor on eboen enat auriu.” \v 10 Abram osi bobaitu iboen inat God aurin, iyasububunuen weie on basusi itaraseseben ruruam simatar ato reban reban iya, baise kiwiu on men itaraseseben on. \v 11 Namon kikim sisur bobaitu bios sitam mes, baise Abram ifaitanis sinai. \p \v 12 On an rai wera inai isofafir, Abram iyeinir nousin ifot bag iyen bubur, ato wouman beruber komasin on inat itaragabuai. \v 13 Namon BADA Abram aurin iyau, “Om am dam warar on arimon sabu touman sin matar sabu fani asi tafanamai sinama, ato tafanam matuanis on sin misir sini yames auris sini agir a sini kokosaris inan kwanda 400 insawar. \v 14 Baise yau arimon osi sabu iyabon siyames sebi agires on ani makies, ato on an werai tafanam touman sinbi kirir on, osi arimon sawar gagamin auman sin boen singat. \v 15 Ato om toum on arimon nana unama inan uni orokwar bag weie tufai unarab ato sin garobim. \v 16 Om nanatum a wawam mat on engon wonarab in sawar weie om agirim on sin matabir men sinnat atonio tafanam sin boai. Yau Amor sabu on men gariwat an faitanis singat. Ab osi asi bobo komasis sin fofour on inarat gagamin bag weie osi ani makies ato an faitanis singat.” \p \v 17 Wera inai isur iwouman ato rakaita si gun er an wairaf bakur auman a tafa yoyourin mat nan sirobotet ato bobaitu biyos si yen on sanasi sirabon sinai. \v 18 On rai BADA on Abram rus dura bo baibasit siyamai ato BADA on Abram iyawur iyau, “Yau aumatanim om am dam warar on atonio tafanam engon tutufin anites. Egypt sareu kafakakai an farat inai Euphrates sareu gagamin an faratai. \v 19 Mat osi arimon Ken yangan, Kenizz yangan, Kadmon yangan, \v 20 Hitt yangan, Perizz yangan, Rephai yangan, \v 21 Amor yangan, Canaan yangan, Girgash yangan a Jebus yangan asi tafanam mat engon sin boai.” \c 16 \s1 Hagar A Ishmael Rus \p \v 1 Abram awan Sarai on men fifi tani ituai on. Baise Sarai an bobo jeverei wabin Hagar, on min Egypt emon on rus simama, \v 2 on mes Sarai on Abram aurin iyau, “BADA on yau irufoteu men fofonin fifirig anitu on. On mes om enai au bobo jeverei rum wonen; tait on jeverei emon weie fifi inituai weineu.” Ato Sarai dura aifan i yau on Abram ibasitai. \v 3 On mes Abram awan Sarai on an bobo jeverei Hagar, Egypt emon on ibo awan Abram itai on awan mes. (Abram tafanam Canaan nan ima kwanda auyotoat isawar gibunai atonio bobo imatar.) \v 4 On mes Abram on Hagar rus siyen ato Hagar inafot. On an rai Hagar isagob on inafot, on ibosuruf igigimemen a on an bada jever Sarai ibi suweiganai. \p \v 5 Namon Sarai on Abram aurin iyau, “Om am komasin emon on Hagar yau ebi sisiweiu. Yau au bobo jeverei aitem, ato ari isagob on inafot on mes yau ebi sisiweiu. BADA om yau rut ati dura in fofon, iyafan an dura on totorin wat!” \p \v 6 Abram iyafotai iyau, “Obin bag, am bobo jeverei on om am baibad babanai emama ato aifan enonosin on nanaba aurin unafour.” Namon Sarai on yawas wawaninai Hagar aurin ifofour, on mes Hagar iyayai inai. \p \v 7 BADA an anea on efan koiteterinai kibubur sareu bisinai nan Hagar igaturai. On kibubur sareu min eta au Shur i nan bisinai. \v 8 Ato anea iyau, “Hagar, Sarai an bobo jever om men emon ne unat ato aume na enan?” Hagar iyafotai iyau, “Yau au bada jever Sarai on a ai kirir.” \p \v 9 Namon BADA an anea iyau, “Om ematabir men enai am bada jever aurin ato on an baibad babanai unama unabo.” \v 10 Namon anea an dura ibotein iyau, “Yau arimon am dam warar sigaraba bag anitem, ato men iyafan tani fofonin iniyab on. \v 11 Om arimon fifi orot unituai, wabin un yorai Ishmael,\f + \fr 16:11 \ft Hebrew dura wab Ishmael an yabin min, God itatam.\f* yabin BADA am yababan am tou on itatam nono. \v 12 Baise om natum orot on arimon rega donkey ba inama, on arimon sabu engon auris ini ragit ato sabu engon min natum orot aurin sini ragit. On arimon ekesin wat mabinai inama, men an dam warar mat.” \p \v 13 On mes Hagar on toun itetemai iyau, “yau min dura bag God ait ato an mama sabu an kasones?” BADA on Hagar aurin ikakafun on mes Hagar on wabin iyor, “God on yau eiteu.” \v 14 On fasinai dogu sareu ato Kadesh mafam a Bered efan basusi yen on sabu seyoyorai,\f + \fr 16:14 \ft Hebrew dura wab Beer Lahai Roi an yabin tani on, BADA Yayawasin On yau eiteu on an dogu Sareu.\f* “BADA Yayawain On yau eiteu, on an dogu Sareu.” \p \v 15 Hagar on Abram natun orot ituai ato Abram iwabai Ishmael. \v 16 On an werai Abram an kwanda on orot wat bat an yayatan nimtereban kaitamom.(86) \c 17 \s1 Askibubu On Dura Bo Baibasit An Matair \p \v 1 On an werai Abram an kwanda on orot wat bat, orot ta aurin auyotoat an yayatan bat, BADA on Abram aurin irobotet ato iyawur iyau, “Yau on God Faiwariu bag.\f + \fr 17:1 \ft Hebrew dura El-Shaddai an yabin min, Yau on God Faiwariu Bag.\f* Om Yau auriu uni fonabo a ra fufur am yawas totoris wat unafour. \v 2 Yau arimon au dura bo baibasit rut tani yamai ato am dam warar on sigaraba anitem.” \v 3 Abram sindan irou i kwafir isur magin motob iruyein, ato God on iyawur iyau, \v 4 “Yau atonio dura bo baibasit om rut tabi yamai: Yau au matanim, om on arimon sabu sigaraba wawas agiris un matar. \v 5 Om wabim Abram yen on abi kitabirai Abraham,\f + \fr 17:5 \ft Hebrew dura wab Abraham an yabin on atonio nanaba, sabu babaisonis tamas.\f* yabin Yau afofourim unnat sabu sigaraba wawas agiris un matar. \v 6 Yau arimon wawam agirim sigaraba anitem, ato am dam warar ini son tafanam engon sin boai. Ato fani on arimon sin nat aiwab sin matar. \p \v 7 Yau arimon aumatan om aurim a wawam agirim gibui sin rarat auris on an bokikin dura bo baibasit mes wantoan inen. Yau on arimon om am God a wawam agirim asi God. \v 8 Om ari ato Canaan tafanamai emama on sabu fani asi tafanam. Ato Yau arimon om a wawam agirim atonio tafanam tutufin engon anitem nan wonama au wantoan, ato Yau on arimon om wawam agirim asi God.” \p \v 9 God on Abraham aurin iyau, “Om a wawam agirim gibui serarat mat on woni fonabo au dura bo baibasit won bokikin: \v 10 Om a wawam agirim on engon woni basit ato orot engon sanamui on woni askibubues. \v 11-12 Ato ari ra on un bosuruf fifirig orot gugudis serarat ra nimtereban bai tonin gibunai on engon woni askibubues, on eb om am agirotis am goai sirarat a agirotis tafanam fani emon u totobonis on engon woni askibubues. Onai ini yoboet om a Yau rut on basuti dura bo baibasit on yen. \v 13 Orot kakaita kakaita engon woni askibubues. Atonio usis an matair nan bai yoboen ini yamai on Yau au dura bo baibasit om Yau rut basuti on wantoan inen. \v 14 Orot iyafan men woni askibubuai on arimon men an sabu mat sinama mes. Yabin on orot min Yau au dura bo baibasit iyastob ato on mabinai bag inama. \p \v 15 Mat God on Abraham aurin iyau, “Om awam wabin Sarai on men gibui unyorai men Sarai. On ari on wabin Sarah. \v 16 Yau arimon Sarah ani momoginai ato on dura bag natum fifi orot inituai weinem. Yau arimon ani momoginai ato on innat sabu engon tutufin ayos in matar. Ato arimon wawan agirin sanasi on fani on arimon aiwab sin matar. \p \v 17 Abraham sindan irou ikwafir isur magin motob iruyein iserer ato toun aurin iyau, “Orot an kwanda orot wat nim min fofonin arimon fifi orot inarat i? Ato Sarah an kwanda orot wat bat, orot ta aurin auyotoat min fofonin arimon fifi ini tuai i?” \v 18 Abraham on God aurin iyau, “Abi fefeyanim, fofonin aumatan yau auriu ubi yamai on Ishmael on buder on it boai i? \p \v 19 Baise God iyau, “Ambin bag! Om awam Sarah on arimon natun fifi orot ini tuai ato wabin un yorai Isaac.\f + \fr 17:19 \ft Hebrew dura wab Isaac an yabin min, on iserer.\f* Yau au dura bo baibasit on fifi orot a wawan agirin auris ani yamai. On dura bo baibasit on arimon inen wantoan au wantoan. \v 20 Om Ishmael aurin ubi fefeyaniu on atatam nono. Yau arimon ani momoginai a nanatun a wawan agirin sigaraba anitai. On arimon aiwabis auyotoat an yayatan ruam tamas in matar a Yau arimon an fourai wawan agirin sinnat sabu faiwaris bag sin matar. \v 21 Baise Yau arimon au dura bo baibasit on natum Isaac aurin an bokikin. On fifi orot min arimon Sarah inituai atonio wera nanaba inan kwanda tani.” \v 22 On an werai God on Abraham aurin dura ikakafun isawar ato On ikirir inai. \p \v 23 On ra kaitamomai Abraham on God aurin ifonabo ato natun Ishmael a orot fani an goai simama on engon iaskibubues, on eb Abraham an agirotis on an goai sirarat a agirotis fani tafanam fani emon itotobonis, osi engon iaskibubues. \v 24-25 Abraham an kwanda on orot wat bat, orot ta aurin auyotoat an yayatan nimtereban bat (99), ato on natun Ishmael an kwanda on auyotoat an yayatan ton, ato rus engon siaskibubues. \v 26 Osi rus on ra kaitamomai nan siaskibubues. \v 27 Abraham an agirotis mat engon siaskibubues. \c 18 \s1 BADA Abraham Iyau Matanai Natun Orot Inarat Aurin \p \v 1 BADA on Abraham aurin irobotet menan Mamre wengar gagamis sitatawar nan. Abraham on aiyet nanaba an guwi metewan awanai nan imair imama, yabin wera i foforab kwakwan on mes. \v 2 Abraham matan iyeit inai orot ton nan sitatawar ites. On ites mom on ra kaita imisir i yayai igat inai it nefotes mes. On sindan irou ikwafir isur magin motob iruyein, \v 3 ato iyawures iyau, “Au kavian, abi fefeyanim wotawar men woni kirireu wonan mes, yau on atonio, omi aurim anabo. \v 4 Omi nin wengar babanai wonbi yarir ato yau sareu an boai annat amm won souen. \v 5 Yau arimon ami bayu kafakai an botitiwag onai omi faiwar won boai weie ami etai wonabib wonan. Omi wonat yau au goai on mes yau omi aurim anabo.” Osi orot ton siyafotai siyau, “Basit, dura ato uyau on nanaba tanafour.” \p \v 6 Abraham sasasan wat imatabir men an guwi amonai irui ato Sarah aurin iyau, “Gariwat! Rafi obin ato baik amonai yen on ebo egamatabir sarar eteren.” \v 7 Namon Abraham iyayai inai an bobaitu sigaraba sitatawar on nan ato sanasi tona boboun momon on ibo ato an agirotin itai, on sasasan wat iyasubun itab. \v 8 Abraham rura momon turin, cow an sus a cow bios iboen ato orot ton nasi nan iya. Osi orot ton bayu si yam ato Abraham on wengar babanai nan bisisi itatawar. \p \v 9 Namon orot ton Abraham sitetemai siyau, “Om awam Sarah on menan?” Ato on iyafotes iyau, “Sarah on guwi amonai emama.” \p \v 10 Osi sanasi orot tani on iyau, “Ari ra inan roke nimtereban bat insawar gibunai, yau arimon an matabir men ato om awam Sarah on arimon fifi orot inituai.” Sarah on ato orot dura ibi kakafun on kounai bag guwi metewan awanai imair imama i tatam.\fig Abraham on orot ton mat sebi kakafun, ato Sarah on dura etatam.|alt="Abraham talking to three strangers, Sarah listening" src="CO00655B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 18:10" \fig* \v 11 Abraham Sarah rus on si orokwar si jenekwar bag, ato Sarah on fifirig baitu an wera on i sawarai. \v 12 On mes Sarah on toun aurin i serer ato iyau, “Yau ari on ai jenekwar a atumususur, mat awau on eb i orokwar ato men fofonin rui wanen wani yasisir on.” \p \v 13 Namon BADA on Abraham itetemai iyau, “Aibo mes Sarah i serer ato iyau, ‘Yau on ai jenekwar bag ato men fofonin fifi ani tuai on?’ \v 14 Atonio on men bobo aifan tani wawanin BADA aurin on. Yau awurem au, ari ra inan roke nimtereban bat insawar weie yau an matabir men ato Sarah arimon fifi orot ini tuai.” \p \v 15 Ato Sarah on iber ato isosouf iyau, “Yau men aserer on.” Baise BADA iyafotai iyau, “Ambin, om dura bag u serer.” \s1 Abraham Sodom Aurin Wawaninai Ifefeyan \p \v 16 Namon orot ton simisir ato sinai efan menan Sodom mafam gagamin siti nateteai mes. Ato Abraham on osi mat sinai eta nenenai iti kirires sitan mes. \v 17 Ato BADA on Toun aurin ikakafun iyau, “Yau atonio bobo an fofour on men Abraham ani buniai mes. \v 18 Abraham wawan agirin arimon sabu gagamis a faiwaris bag sin matar. Ato on orot fasinai, Yau arimon sabu tutufin engon ani momogines. \v 19 Yau on arubinai onai on nanatun, wawan agirin dura wawaninai inawures Yau auriu sini fonabo a bobo obis a totoris wat sinafour. Osi on bobo sin fofour on Yau arimon bobo tutufin engon aurin anafour mamaba au matanai ba.” \p \v 20 Namon BADA on Abraham aurin iyau, “Yau dura atatam Sodom a Gomorrah sabu on yawas ta ta komasis sigaraba sefofour ato asi bokomas on irat kwakwan. \v 21 On mes Yau an sur anan sabu anites an sagob dura aifan atatam on dura bag ai ambin.” \p \v 22 Namon orot ruam simisir sinai au Sodom, baise BADA on Abraham rus nan sima. \v 23 Abraham on BADA aurin i tawadudun ato itetemai iyau, “Om on dura bag arimon sabu obis a sabu komasis mat uni komasis? \v 24 Ato sabu obis orot ruam, orot ta aurin auyotoat (50) nan mafam gagamin amonai sin mama on, Om arimon osi mat engon uni komasis? Om fofonin sabu orot ruam, orot ta aurin auyotoat ut nosis ato uti yawasis? \v 25 Dura bag men sabu obis on sabu komasis mat uni rabobis on. On men yawas obin on. Om men nanaba uni yamai. Om bobo nanaba un fofour on sabu obis a sabu komasis mat engon baimaki sin boai. On men yawas obin on. Om tafanam tutufin engon an bai gurubaban orot on mes bobo totorin wat unafour.” \p \v 26 BADA iyafotai iyau, “Yau sabu obis orot ruam, orot ta aurin auyotoat Sodom mafam amonai an gagatures on yau arimon osi fasisi on mafam gagamin tutufin an kaberai.” \v 27 Abraham ikakafun men iyau, “BADA, yau on isar fofou wat baise yau on uniu e rerekab aurim dura ani kakafun men. \v 28 Baise tait sabu obis on men orot ruam, orot ta aurin auyotoat on, arimon sabu orot ruam an yayatan nim wat. Ato sabu nim ambin min, Om arimon mafam gagamin uni komasai? \p BADA iyafotai iyau, “Yau sabu obis orot ruam an yayatan nim an gagatures on, Yau arimon men mafam gagamin ani komasai on.” \p \v 29 Abraham ikakafun men iyau, “Ato sabu arimon orot ruam wat nan sin mama on mamaba.” \p BADA iyafotai iyau, “Sabu obis orot ruam wat nan on, men arimon mafam gagamin ani komasai on.” \p \v 30 Abraham iyau, “BADA abi fefeyanim men auriu uni yatatab mes, baise yau ani kakafun men. Ato sabu obis orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat on arimon mamaba?” \p BADA iyau, “Yau sabu obis orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an gagatures on, yau arimon men mafam gagamin ani komasai on.” \p \v 31 Abraham iyau, “BADA abi fefeyanim yau uniu e rerekab aurim nana anbi kakafun on einotbureu. Ato sabu obis orot kaitamom wat un gagatures on arimon mamaba?” BADA iyau, “Yau sabu obis orot kaitamom wat an gagatures on, arimon men mafam gagamin ani komasai on.” \p \v 32 Abraham iyau, “BADA abi fefeyanim, auriu men uni yatatab mes. Yau agogoi dura kaitamom wat ba aurim ani kakafun. Ato sabu auyotoat un gagatures on arimon mamaba?” BADA iyau, “Yau sabu obis auyotoat wat an gagatures on, Yau arimon men mafam gagamin ani komasai on.” \v 33 BADA on Abraham aurin ikakafun isawar ato inai. Ato Abraham on imatabir men inai an au go. \c 19 \s1 BADA Sodom A Gomorrah Ikomasai \p \v 1 On an rai anea ruam on rabirabi sinat au Sodom ato Lot on mafam gagamin an furi awanai nan imair imama. On iyeit osi ites mom on, on imisir ato inai it nefotes mes. On nasi sindan irou ikwafir isur magin motob iruyein, \v 2 ato iyau, “Kavian, yau on atonio, omi aurim anabo ato abi fefeyanim, omi wonat au goai. Omi amm won souen ato fom mat nin tanen weie raso fomenei fomenei won misir ato ami etai wonabib wonan.” \p Baise osi siyafotai siyau, “Ambin, wei fom on arimon nin mafam gagamin an furi amonai efan farabai nan wanen.” \p \v 3 On nana i dodois on mes mat sinai an goai. Lot an bobo orot ifores rafi sarar fani siteren a siu obis si botitiwag nanawan sabu auris. Osi si botitiwag isawar ato sites siyam. \p \v 4 Nanawan sabu ruam on sibo titiwagis sitar siten bubur mes ato Sodom mafam gagamin an orot engon tutufin, orot bobous a oroti engon sinat Lot an goa sireben fifin. \v 5 Osi Lot aurin siyor ato sitetemai iyau, “Ato orot sinat ari fom om mat en mes on menan? Om wei auri eboes egat.” Sodom orot sigogoi on osi mat siti yayar mes. \p \v 6 Lot igat au koun ato metewan koun emon irufot.\fig Lot sabu auris ebi-kakafun men bobo komasin sini yamai mes.|alt="Lot talking to angry mob" src="CO00651B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 19:6" \fig* \v 7 On auris iyau, “Tuturau, abi fefeyanim, omi men bobo komasin on nanaba woni yamai mes! \v 8 Woit, yau nanatu jeverig ruam, osi on matafis semama. Yau osi an boes an gat omi aurim ato aifan wogogoi nanaba auris wonafour. Baise atonio orot auris on men aifan tani wonafour mes; osi on nanawanotis sinat au goa rufafarin amonai semama.” \p \v 9 Baise osi siyau, “Om on orot toumanim, wei ai eta erereb. Om iyafan on wei unawurei nanaba wanafour? Om men wai eta unrereb on, wei arimon komasin bag om aurim wanafour men osi orot ruam ba.” Ato osi Lot au gib na sirukou ato sigai metewan sitaseb sitar mes. \v 10 Baise orot ruam goa amon emon on imas siyotet igat Lot sitein men irui ato metewan sirufot. \v 11 Namon osi orot ruam on sabu engon tutufin ato kounai sitatawar on sirou matas si wouman, men fofonin metewan sititai on. \s1 Lot Sodom Ikirir \p \v 12 Orot ruam Lot siyawur siyau, “Om abaim tani wat nin emama; nanatum orot, nanatum jeverig, rarawam orot ai dam warar fani nin mafam gagaminai semama on un boes won gat, \v 13 yabin wei atonio efan wani komasai. BADA atonio osi sabu asi dura komasis gagamis on itatam nono, ato wei iyafarei wanat Sodom wani komasai mes.” \p \v 14 Namon Lot inai orot iyabon nanatun jeverig siti awanis mes on iyawures iyau, “Omi gariwat atonio efan woi kirir wogat; BADA efan ini komasai.” Baise osi sinos on ibi kobo. \p \v 15 Ra i yabaseb nan ato anea sifourtobon Lot siti yagiginai mes. Osi siyau, “Om awam a nanatum jeverig ruam eboes ato gariwat wogat. Omi on nanaba won fofour on arimon men ami yawas woni siwanen on, an rai BADA mafam gagamin inbi komasai nan.” \v 16 Baise Lot on inonot sisit on mes men gariwat iyayob on. On fasinai orot ruam on Lot a on awan a nanatun jeverig ruam imasi siboen ato sibo nanawaiis mafam gagamin emon sigat. Yabin BADA on Lot an dam wara mat ikaberes. \v 17 Namon anea tani iyau, “Omi ami yawas wonnos woni yai! Men au gib won rutabir a men rou babanai won tawar mes. Omi au oyau woni yai onai omi men wonarab.” \p \v 18 Baise Lot iyafotes iyau, “Ambin! au kavian, abi fefeyanim men woni yamai on nanaba eta weromin wanan mes. \v 19 Om on am moa obin yau auriu a ukabereu, mat Om yau uyawasiu. Baise yau men fofonin anayai anan oyauai angat on. Komasin arimon innat in boeu anarab. \v 20 Ato om mafam kafakakai uit i? On on akwafui. Eiyameu nan ani yai anan, eit on asir mafam kafakakai wat ato yau arimon in rufafareu.” \p \v 21 Anea iyafotai iyau, “Engon basit wat, abi basitem. On mafam arimon men ani komasai. \v 22 Baise om gariwat uniyai, Yau men bobo aifan tani ani yamai ab om ainau unan on efanai ungat weie. \p Lot on mafam aurin iyor kafakakai, on mes on mafam wabin min seyoyorai Zoar. \s1 BADA Sodom A Gomorrah Ikomasai \p \v 23 Wera igegeg an rai on Lot inat Zoar igat. \v 24 Ra kaita BADA agim forabis wairaf auman safam emon i yafarai usan ba iyar isur mafam gagamis Sodom a Gomorrah tefasi, \v 25 ato roubabanai sabu simama engon tutufin a nan wengar a wayo sigegeg on engon i komasen. \v 26 Baise Lot awan on au gib i rutabir men ato on ra kaita iki tabirai inat agim kamitin imatar nan itawar.\fig Baise Lot awan on au gib irutabir men.|alt="Lot’s wife looking back" src="CO00648B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 19:26" \fig* \p \v 27 On ra kaitamomai Abraham fomenei fomenei imisir sasasan wat inai efan menan ainau BADA nanai i tatawar on nan. \v 28 On iyeit isur Sodom a Gomorrah iten a roubaban tutufin engon on bakur it motob emon igeg. On bakur igegeg an itin on momo fofotar yaras bakur gugugurin egeg ba on i geg. \v 29 God mafam gagamis ato roubabanai si yen on engon ikomasen menan Lot imama nan, baise On Abraham an baifefeyan on inonotai on mes Lot komasin it gagaturai emon on irufafarai ibo igat iyawas. \s1 Moab Sabu A Ammon Sabu Asi Bosurufin \p \v 30 Lot on Zoar nan ma on iber, on mes on a nanatun jeverig ruam mat sigai oyauai nan agim dogu amonai sima. \v 31 Ra kaitamom ainau jeverei on tain aurin iyau, “Ot tamat on ebi orokwar ato nin tafanamai on orot ambin iyafan arimon ini awanit fifirig tanitu, ato tafanamai sabu sefofour ba. \v 32 Om enat ot tamat tani yamai in toman ini kokok, onai ot mat tanen ato on emon on ot fifirig tanitu.” \v 33 On fom osi jeverig ruam on tamas sareu wine sitai itoman ato ainau jeverei on rus siyen. Baise tamas on itoman kwakwan i kokok on mes men isagob jeverei mamaba bisinai i yen imimisir on. \p \v 34 Ra bairuinai ainau jeverei on tain giya jever iyawur iyau, “Yau fom tamat rui waien; ato ari fom on tani yamai in toman ini kokok men ato om ba rum wonen. Namon ot tamat emon on arimon fifirig tanitu.” \v 35 On mes on fom tamas sibo si tomanai kwakwan i kokok ato giya jeverei ba taman rus siyen. On bobo min on nanaba imatar men, tamas itoman kwakwan i kokok ato men isagob jeverei mamaba bisinai i yen imimisir on. \v 36 Atonio on etaiai Lot nanatun jeverig ruam tous tamas emon on sinafot. \v 37 Ainau jeverei fifi orot ituai, on i wabai Moab. On fifi wawan agirin min ari seyoyores Moab yangan. \v 38 Giya jeverei on eb fifi orot ituai, on i wabai Ben-Ammi. On fifi wawan agirin min ari seyoyores Ammon yangan. \c 20 \s1 Abraham A Abimelech \p \v 1 Abraham Mamre emon au baban na isur inai Canaan tafanam turinai ato Kadesh a Shur basusi nan ima. On gibunai on inai Gerar nan imama, \v 2 Abraham on Gerar sabu ikasones awan Sarah on on robun. On mes Gerar an aiwab orot Abimelech on an bobo orot iyawures sinai Sarah sibo sinat aurin. \v 3 Fom tani God bomomoutai nan Abimelech iyawur iyau, “Om on arimon unarab, yabin ato jever on toutabinin on ubo.” \p \v 4 Baise Abimelech on men jever usin iruyein ato iyau, “BADA, yau on au komasin ambin! Ato Om min yau au sabu mat unikomasi i? \v 5 Abraham toun iyau on robun Sarah ato Sarah on eb nanaba iyau. Yau atonio afofour on au not rubunaginai wat a mat yau men komasin ta aiyamai on.” \p \v 6 God on bomomoutai iyafotai iyau, “Dura bag, yau asagob om ufofour on am not rubunaginai wat on mes, osi emon aru fafarem Yau auriu men ut bokomas a men ai basitem jever usin ut botobon.” \v 7 Baise ari on jever ebo awan orot eitai men. Abraham on au bairuruotin, on arimon om aurim inbayoi ato om men unarab. Baise om jever men un bibitai men on, Yau tainam ayeyeinin on om arimon unarab, om a am sabu mat engon. \p \v 8 Ra itom fomenei Abimelech an bobo babadis engon iyores sinat ato bobo aifan imamatar on ikasones, ato osi men sunub siber. \v 9 Namon Abimelech on Abraham iyor inat ato itetemai iyau, “Om wei auri aifan ufour? Yau aifan komasin om aurim afour mes on atonio komasin gagamin ubo unat yau au bai aiwab amonai? Men iyafan tani itafour on om yau auriu ufour. \v 10 Om aibo mes atonio bobo nanaba ufour?” \p \v 11 Abraham iyafotai iyau, “Yau atonio bobo afour yabin yau men ai nonot omi on God wokakafai. On fasinai yau ai dura bag omi arimon wotasubunueu ato awau wot boai. \v 12 Dura bag on yau robu. On on yau tamau natun, baise men ayou emon on ato abo ai awan. \v 13 On mes on an rai tamau an goa emon God iyafareu anai tafanam toumanai, yau Sarah aurin au, ‘Om un faskikin yau auriu on bai yoboen unbi yamai sabu un kakasones yau on om robum.” \p \v 14 Namon Abimelech on Sarah ibo Abraham itai men a sheep, cow a agirotis mat itai. \v 15 Abimelech on Abraham aurin iyau, “Au motob tutufin atonio ato om am gogoiai efan menan un rubin on nan unama.” \v 16 Ato on irutabir Sarah aurin iyau, “Yau on robum agim silver 1000 nanaba abitai, onai sabu iyabon om mat womama in kasones om on am komasin ambin, sabu engon arimon sin sagob om on men aifan komasin ufour.” \p \v 17-18 Bobo aifan Abraham awan Sarah aurin imatar on mes, BADA iyamai Abimelech an aiwab goa amonai jever men fofonin fifirig sititu on. On mes Abraham ibayoi Abimelech aurin ato God iyawasai. Abimelech awan a an agirotis jeverig mat siyawas ato fofonin arimon fifirig sinitu. \c 21 \s1 Isaac Irat \p \v 1 BADA on Sarah imomoginai ato mamaba iyau matanai on nanaba ifour, \v 2 Abraham iorokwar tefanai weie Sarah inafot ato fifi orot ituai. Fifi irarat on God wera iyau i yen on nan irat. \v 3 Abraham fifi orot iwabai Isaac. \v 4 Ato Isaac irat ra nimtereban ton an werai on Abraham natun iaskibubuai, mamaba God iyau i yen on nanaba. \v 5 Abraham an kwanda on orot wat nim (100) an werai on Isaac irat. \v 6 Sarah iyau, “God on yasisir a serer ibo inat auriu. Sabu engon durau sin tatam arimon yau mat wan serer.” \v 7 Namon on dura ibotein men iyau, “Iyafan wat Abraham itetemai, Sarah min arimon fifi inituai i? Ato baise woit! orokwar tefanai yau natun orot aituai.” \p \v 8 Fifi orot irat gagamin ato sibi tasiarai an werai nan Abraham forag gagamin iyamai. \s1 Hagar Natun Ishmael Rus Siyafares Sinai \p \v 9 Ra tani Abraham natun Ishmael, Egypt jever Hagar ibituai on, on Sarah natun Isaac rus sikwakwarer. \v 10 Sarah osi ites ato Abraham aurin iyau, “Atonio agir jeverei natun fifi orot rus on eiyafares senai. Atonio jever natun on men yau natu Isaac an buder turin in boai mes. \v 11 On dura emon on Abraham men sunub iyababan, yabin Ishmael mat on eb on natun. \v 12 Baise God on Abraham iyawur iyau, “Om fifi a am agir jever Hagar auris men uni yababan mes. Aifan Sarah yawurem on nananba eiyamai, yabin Isaac emon on arimon wawam agirim sinarat, on min au matanim nono. \v 13 Yau arimon agir jeverei natun on eb nanatun sigaraba anitai, onai osi arimon sinat tafanam tutufin an sabu sin matar. On mat min om natum orot.” \p \v 14 Ra itom fomenei fomenei Abraham bayu fani iboen a kibub foro korofinai siyamai on sareu ibonuai ato Hagar itai. Abraham fifi orot Hagar kounai iyagai ato iyafares sinai. Hagar natun rus sidadanam sinai Beersheba efan koiteterinai nan sigat. \v 15 Sareu engon isawar an werai, Hagar on fifi wengar babasi nan ikirir, \v 16 ato on kafakai wat inai mabinai nan imair. On toun aurin ikakafun iyau, “Yau men fofonin natu anitai inarab on.” On nan imair imama ato ibosuruf itotou. \p \v 17 God on fifi itotou on itatam ato an anea safam emon Hagar aurin ikakafun iyau, “Hagar, om aifan ebi yababanim? Men unaber mes. God on fifi an tou itatam. \v 18 Om emisir enai fifi ebogai ato ekubainunubai. Yau arimon on wawan agirin an fouris sinnat sabu sigaraba bag sin matar.” \v 19 Namon God Hagar matan iruseren ato sareu dogu it. On inai ato kibub sareu ibonuai ato turin fifi orot itomanai.\fig Namon God Hagar matan iruseren ato dogu sareu it.|alt="Hagar going toward spring" src="CO00660B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 21:19" \fig* \v 20 God on fifi bisinai imama ato fifi on irat gagamin imatar. Ishamel on efan koiteterinai nan ima ato inat bo am an orot gagamin bag imatar. \v 21 Fifi orot on nan Paran efan koiteterinai imama ato ayon on inai Egypt nan jeverei igatuai wein on iti awan mes. \s1 Abraham Abimelech Rus Basusi Dura Bo Baibasit Siyamai \p \v 22 On an werai Abimelech a bai gagam an bai netewar orot gagamin wabin Phicol rus sinai Abraham aurin. Namon Abimelech on Abraham iyawur iyau, “Yau asagob, God on bisimui emama on mes bobo engon tutufin ebi yamen. \v 23 On mes om God matanai unau mataniu on om men baisigogo yawas yau auriu, nanatu auris a wawau agiriu auris unafour mes. Yau on bobo obin wat aurim afour on mes om unau mataniu an garamin bobo obin wat auriu unafour a atonio tafanam amonai emama aurin mat.” \p \v 24 Abraham iyau, “Engon basit wat, yau au matanim.” \p \v 25 Namon Abraham mat iyawarib Abimelech aurin ato an agirotis simisir waniai nan sareu dogu tani siyabaruai aurin on. \v 26 Basie Abimelech iyau, “Yau men asagob atonio bobo on iyafan iyamai. On aurin on men dura tani ukasoneu on, yau ato ari weie atatam.” \v 27 Namon Abraham sheep a cow fani iboen Abimelech itai ato rus dura bo baibasit siyamai. \v 28 Abraham on an sheep unis sigaraba amon emon on sheep bobous nimtereban ruam iboseseren mabisi iya, \v 29 ato Abimelech on itetemai iyau, “Om aibo mes on bobo nanaba ufour?” \v 30 Abraham iyafotai iyau, “Yau agogoi om atonio sheep bobous nimtereban ruam on unabo ini noanim. Ato om bobo nanaba unbi yamai on, ebi dura bag dogu sareu on yau asar.” \v 31 On mes on efan siyor Beersheba, yabin on nan on orot ruam siyaumatan bonen. \p \v 32 Osi dura bo baibasit Beersheba nan siyamai isawar gibunai, Abimelech a Phicol rus simatabir men sinai au Philistia. \v 33 Namon Abraham wengar tamarisk ibo Beersheba nan itanum ato BADA God Mama Wantoanin on ikwafirai. \v 34 Abraham wera weromin bag Philistia nan ima. \c 22 \s1 God Abraham An Baitutum Irutobonai \p \v 1 Kwanda fani sisawar gibunai, God on Abraham an baitutum irutobonai ato iyawur iyau, “Abraham!” Ato Abraham iyafotai iyau, “Men, yau nio!” \p \v 2 Namon God iyawur iyau, “Om natum kaitamom wat Isaac, om am nuabo bag on unboai unan Moriah tafanamai nan. Yau arimon oyau tani ani yoboem on tefanai nan natum unasubun ato unterai sirifu mes auriu un kutetai.” \p \v 3 Ra itom fomenei, Abraham imisir an donkey tefanai sifumama iyous ibo titiwag, weie sirifu terin an wegar fani iyasutuenen donkey tafanai iyagai. On natun orot Isaac a an bobo orot ruam iboes mat sinai tafanam menan God iyawur on nan. \v 4 Ra baitoninai Abraham matan iyeit inai efan nanenei nan it. \v 5 Ato on an bobo orot ruam iyawures, “Omi nin donkey mat won mama ato yau on fifi orot rui wanan nan God wan kwafirai ato wan matabir men wannat.” \p \v 6 Abraham sirifu terin an wengar ikafurir ibo natun Isaac itai iyabar ato on toun on wairaf ai duf a nikok iboen. Osi kaitenei sibib si nan, \v 7 ato Isaac awan itagai taman itetemai iyau, “Bab!” Abraham iyafotai iyau, “Men, yau natu?” Isaac iyau, “Wairaf a nikok on atonio ato sheep boboun sirifu terin aurin on menan?” \p \v 8 Abraham iyafotai iyau, “Yau natu, God Toun on arimon sheep boboun in bononoat sirifu terin aurin,” ato rus kaitenei sibib sinai. \p \v 9 Namon osi sinai efan menan God iyawur on nan sigat, Abraham sirifu agim kema iyon ato wengar tefanai iruyabar, weie on natun Isaac ann, iman ifatumen ato sirifu agim kema tefanai iyenuai.\fig Abraham natun Isaac ann iman ifatumen ato sirifu agim kema tefanai iyenuai.|alt="Isaac on alter" src="CO00663B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 22:9" \fig* \v 10 Abraham iman iyof an nikok ibo, asun itagai natun itasubun mes. \v 11 Ra kaita BADA an anea safam emon aurin iyorir iyau, “Abraham, Abraham!” On iyafotai iyau, “Men, yau nio.” \p \v 12 Anea iyawur iyau, “Om imam men fifi orot usinai unyein a men aifan tani aurin uni yamai mes. Ari weie asagob om on God e kakafai yabin om natum orot kaitamom wat on God aurin men urugagarai on.” \p \v 13 Namon Abraham au koun na irutabir ato iyeit rega fofotanai sheep tona an geg ai nan wengar famenai itarun itatawar it. Abraham inai sheep tona ibo iyasubun ato natun orot an efan igaraminai sirifu iter God aurin ikutetai. \v 14 On fasinai Abraham on efan iwabai iyau, “BADA Arimon Inbononoat” on mes sabu ari ra nana seyoyorai sau, “BADA An Oyauai Nan Arimon Inbononoat.” \p \v 15 BADA an anea wera bairuin ba safam emon Abraham aurin iyorir ato iyawur iyau, \v 16 “BADA ato nanaba iyau, ‘Yau Tou Wabiui abi faro yabin om Yau auriu uifonabo ato natum orot kaitamom wat men urugagarai on, \v 17 yau arimon dura bag ani momoginem ato ani yamai wawam agirim on sinison safamai siribod a tore an gasa ba. Om wawam agirim on arimon sinsowar asi ragit sin bomerubes ato asi mafam gagamis on osi sini noanis. \v 18 Om am fesi faisisi on sabu tafanam au engon arimon bai momogin sin boai, yabin om yau auriu uifonabo on mes.’” \v 19 Namon Abraham natun Isaac rus simatabir men sinai an bobo orot ruam auris ato engonei simisir sinai au Beersheba. Ato Abraham on Beersheba nan ima. \s1 Nahor Nanatun Wawan Agirin \p \v 20 Wera fani sisawar gibunai, Abraham on tain Nahor awan Milcah duran itatam on fifirig nimtereban ton itu. \v 21 Fifi ainau orot wabin on Uz, fifi orot bairuin wabin on Buz, fifi orot baitonin wabin on Kemuel,(on min Aram taman) \v 22 Namon fifirig nim ba wabis on Chesed, Hazo, Pildash, Jidlaph a Bethuel. \v 23 Bethuel min Rebecca taman. Osi fifirig orot nimtereban ton on Abraham tain awan Milcah itu. \v 24 Mat Nahor awan ufuigeg wabin Reumah on eb nanatun wabis on Tebah, Gaham, Tahash a Maacah on itu. \c 23 \s1 Sarah Irabob Ato Abraham Budi Efan Itobon \p \v 1 Sarah ima inai an kwanda 127 ibo. \v 2 On Hebron nan irabob Canaan tafanam amonai ato Abraham on Sarah aurin iyababan ato irous ibo touousai. \p \v 3 On efan menan awan rabobin i yen on ikirir ato inai Hitt yangan auris; ato iyawures iyau, \v 4 “Yau on nanawan orot nin amomui amama; motob turin auriu won kutetai an tobon on nan yau awau an garobai.” \p \v 5 Osi siyafotai siyau, \v 6 “Wai kavian, om wei wai dura un tatami. Wei waitem om on bai netewar orot faiwarim bag, on mes om garob an efan obin wat erubin ato nan awam egarobai. Wei engon wabi yasisir garob efan wanitem, on nan awam un garob.” \p \v 7 Namon Abraham auris uson itur \v 8 ato iyawures iyau, “Omi wonbi basiteu awau nin an gagarob on, abi fefeyanim Zohar natun Ephron on wotawur weineu. \v 9 Yau abi fefeyanai fofonin on an Mechpelah agim dogu ato motob matanai yen on yau ititeu. Yau abifefeyanai on an baiyan tutufin initeu ato omi matamui ani baiyan ato on garob efan min innat yau ininoaniu.” \p \v 10 Ephron toun on an sabu Hitt yangan mat on mafam gagamin an furi awan sesebinai simair simama, on nan emon ibi yafot on osi sabu engon sitatam. \v 11 Ephron iyau, “Au kavian, om au dura etatam. Om atonio agim dogu on men un tobon mes. Yau au agim dogu a motob tutufin mat engon on asir anitem mom. Yau au sabu matasi au motob asir abitem mom ato on nan awam un garob.” \p \v 12 Namon Abraham Hitt yangan nasi uson itur, \v 13 ato osi tainan tainan sitatam Abraham Ephron aurin iyau, “Yau abi fefeyanim tainam ereben un tatamiu, yau motob an baiyan tutufin ani baiyanim on un boai ato yau awau nan an garob.” \p \v 14 Ephron Abraham iyafotai iyau, \v 15 “Yau au kavian, motob an baiyan an fofon on agim silver 400 ato baise ot men ato baiyan an fofon aurin tani yamai rut basuti ma in komas. Om motob asir ebo mom ato awam nan egarob.” \v 16 Ephron motob an baiyan ibaton ato Abraham ibasit, on mes Hitt yangan matasi bai totobonotis sefofour ba on agim silver iyab inai ifofonin ato Ephron itai. \p \v 17 On mes Ephron an motob Mechpelah amonai Mamre nan au wera matan na, on motob agim dogu mat a wengar engon on amonai on Abraham inoanai. \v 18 Hitt yangan ato mafam gagamin an furi awan sesebinai sikuayo sibi dudur on engon sisagob Abraham noan. \p \v 19 Namon Abraham awan Sarah on on agim dogu amonai igarob Canaan tafanamai nan. \v 20 On mes motob a agim dogu ato Hitt yangan ibinoanis on inat Abraham an rasi dogu mes imatar. \c 24 \s1 Isaac Awan Jever Aurin \p \v 1 Abraham ari on iorokwar isawar. Ato on bobo aifan engon tutufin ifofour on BADA imomoginai. \v 2 Ra kaitamom, Abaraham an bobo orot atamanin on goa amonai sawar engon tutufin ikakaifaren on aurin iyau, “Om imam sasanawui eiwan ato unau matan. \v 3 Yau agogoi Om safam a tafanam an BADA God Wabinai uni faro on, om men arimon nin Canaan sabu sanasi yau natu orot awan un rubinai mes. \v 4 Om totor un matabir unan tafanam menan yau au rat barenai nan ato yau au dam warar amosi emon, yau natu orot Isaac awan jeverei un boai.” \p \v 5 Baise bobo orot itetemai iyau, “Ato jeverei in tinan men an boai an nanat mes on mamaba? Enonosin arimon fofonin natum orot an boai an matabir men om am tafanamai?” \p \v 6 Abraham iyafotai iyau, “Ambin! Om natu men un boai un matabir au tafanamai mes. \v 7 BADA, safam an God on tamau an goa a yau au rat baren tafanam emon iboeu agat ato ifaro on arimon atonio motob on wawau agiriu inites. On an anea arimon ini yafarai onai ini netewarim unan natu orot awan un boai ato un matabir. \v 8 Ato jeverei in tinan men in gogoi rum won nanat mes on, yau au baifaro emon irufanim. Baise bobo kaitamom wat on, yau natu on men un boai un matabir unan men yau au tafanamai.” \v 9 On mes bobo orot iman an bada Abraham sasananai iwanen ato ifaro mamaba Abraham i yawur on itafour mes. \p \v 10 Namon bobo orot an bada Abraham an camel engon auyotoat iboen a siwar obis fani iboen ato inai Abraham tain Nahor an mafam gagamin aurin Mesopotamia tafanamai nan. \v 11 On an werai on inai dogu sareu mafam gagamin kounai igat mom on camel iyames sindas sirouen. On min irabirabi, on an werai jever sigat sareu sitasu mes. \v 12 Namon bobo orot ibayoi ifefeyan iyau, “O BADA, yau au bada Abraham an God, ari ra eibaisiu au bobo innat obin in matar ato am moa obin uniyamai au bada Abraham aurin. \v 13 Eit! Yau atonio dogu sareu bisinai atatawar, ato mafam gagamin an jeverig on se gat sareu sinasu. \v 14 Yau arimon jeverei tani anawur, ‘Karun, am kibub eyirai esur ato sareu eiteu atoman.’ Ato on jeverei am bobo orot Isaac aurin un rurubinai mes on, arimon auriu inau, ‘Basit, au bada, etoman.’ Namon on in botein inau, ‘Yau arimon am camel mat asi sareu an boai sin toman. On bobo nanaba in mamatar on yau arimon an sagob Om am moa obin on au bada Abraham aurin ufour.’ \v 15 Bobo orot on nana ibabayoi ato jeverei boboun wabin Rebecca on abaranai sareu kibub iyabar mat inat igat. On min Abraham tain Nahor awan Milcah rus natus Bethuel, on natun jeverei. \v 16 On jeverei on mamarag ato matafin, men orot tani rus siyen on. On isur inai dogu sareuai nan kibub sareu ibonuai ato imatabir men inat. \v 17 Bobo orot iyayai inai inefotai ato iyawur iyau, “Karun, fofonin am kibub emon sareu utiteu at toman i.” \p \v 18 Jeverei iyafotai iyau, “Au kavian, basit sareu un toman” on ra kaita kibub abaran emon iyeirai isur imanai ibotan ato itai itoman. \v 19 Rebecca sareu itai itoman isawar gibunai ato iyau, “Yau anan sareu an boai annat am camel mat auris ato anites sin toman inan ini fofonis.” \v 20 On ra kaita an kibub sareu bobaitu asi didiwagai irir isawar ato iyayai inai dogu sareuai nan sareu turin ba isun ibo inat auris, on bobo nanaba ifour i nan i nat sareu ibi kayam mom asir camel engon sareu sitoman ifofonis. \v 21 Ato orot on dura ambin asi matanai wat ibi mateteai it sagob mamaba BADA on an bobo iyamai inat obin emamatar ai ambin. \v 22 On an werai jeverei camel sareu ites sitoman isawar weie, orot agim gold aburus an urakof an baiyan gagamin ibo ato aburunai iyein a agim gold kwasi tayabaris ruam on asunai iganen. \v 23 Namon on itetemai iyau, “Om ekasoneu, om tamam on iyafan a an goai efan fofonin yau au orot mat ari fom wat nan waten?” \p \v 24 On iyafotai iyau, “Yau tamau on Bethuel a wa wau orot jever on Nahor a Milcah. \v 25 Wei ai goai on wayo ison kwakwan sen fofonin camel bayu sinam a ai goa amonai on eb efan yen fofonin omi mat wonen.” \p \v 26 Namon orot sindan irou ato BADA ikwafirai. \v 27 On iyau, “Yau BADA ani fain, yau au bada Abraham an God, on an kaber a faskikinai an aumatan au bada aurin ibokikin. Ato yau on BADA ibototoriu totor wat anat au bada Abraham an dam warar auris agat.” \v 28 Jeverei iyayai inai ayon an goai ato bobo engon tutufin simamatar auris on idudur. \v 29-30 Rebecca robun wabin on Laban. On an werai on robun aburunai urakof a asunai kwasi iten a dura mamaba orot jeverei i yawur on idudur i tatam on, on iyayai inai ato orot igaturai dogu sareuai nan camel sesebisi itatawar, \v 31 ato iyawur iyau, “Om enat rut tanan au go. Om orot on BADA imomoginem. Aibo mes nin kounai etatawar? Yau au goai on efan abo titiwag yen om aurim a am camel mat auris.” \v 32 On mes Abraham an bobo orot on Laban rus sinai au go. Ato Laban an bobo orot on camel tefasi emon sawar siyeiren ato asi bayu siboen sinat sites siyam. Namon sareu sibo sinat Abraham an bobo orot a on an orot mat ass sit souen mes. \v 33 Namon bayu nanai siyein, baise on iyau, “Yau men gariwat bayu anam mes, ab ainau on dura an kasonem unsagob yau aibo mes anat nin.” Laban iyau, “Basit, ekasonei.” \p \v 34 On mes bobo orot on ibosuruf dura ikakafun iyau, “Yau on Abraham an bobo orot. \v 35 BADA on yau au bada Abraham gagaminai bag imomoginai ato sawarotin imatar. On bobaitu engon; sheep, goat, cow, agim silver, agim gold a orot jever agirotis on engon itai. \v 36 Yau au bada awan Sarah on ijenekwar an werai fifi orot ituai, ato yau au bada an buder engon natun itai. \v 37 Yau au bada iyameu ai faro on an dura ati fonaboai mes. On iyawureu iyau, ‘Om men Canaan tafanam emon jeverei un rubin yau natu awan mes. \v 38 Baise om unan tamau an sabu, an dam warar amosi natu awan nan unrubin. \v 39 Ato yau au bada aitetemai au, ‘Ato jeverei men in gogoi yau rui wan nanat on arimon mamaba? \v 40 On iyafoteu iyau, ‘BADA ato ra fufur abi fonaboai On arimon an anea ini yafarai om rum wonan bainonot aifan on iniyamai weinem. Om arimon tou au sabu emon natu awan unboai, yau tamau an dam warar emon. \v 41 Eta on kaitamom wat. Om unan yau au dam warar auris ato osi men sini basitem jeverei unboai unnanat on arimon om baifaro emon on in rufanim. \p \v 42 Yau ari rabirabi anat dogu sareuai nan ato abayoi, ‘Yau au bada Abraham an BADA God, karun, eibaisiu au bobo innat obin inmatar. \v 43 Yau atonio dogu sareuai. On an werai jeverei boboun sareu boin mes in gagat on, yau arimon ani fefeyanai an kibub emon sareu initeu an toman. \v 44 Ato on jeverei inbi basit sareu initeu an totoman a toun in gogoi camel asi sareu inboai inites sin totoman on, yau asagob jeverei min on urubinai au bada natu awan mes.’ \v 45 Yau nana ababayoi ato Rebecca abaranai kibub auman inat ato isur dogu sareuai sareu itsun mes. Yau awur au, ‘Karun, sareu eiteu an toman.’ \v 46 On ra kaita an kibub abaran emon iyeirai isur ato iyau, ‘Etoman a mat am camel sareu anites sin toman.’ On mes yau sareu atoman ato on camel ba asi sareu ites sitoman. \v 47 Yau aitetemai au, ‘Om iyafan natun jeverei?’ Ato on iyafoteu iyau, ‘Yau on Bethuel natun jeverei, Bethuel on Nahor a Milcah rus natus.’ Namon yau urakof aburunai ayein a asunai kwasi ai ganen. \v 48 Namon yau sindau arou ato BADA akwafirai. Yau BADA anifain, yau bada Abraham an God. On ibo totoriu totor wat anat yau au bada an dam warar auris ato jeverei agaturai on natun awan mes. \v 49 Basit omi ari won gogoi ami moa obin a dura bagai wat au bada Abraham aurin wonbi yamai on basit rerebai won kasoneu. O omi men won gogoi mes on eb rerebai won kasoneu ato yau an sagob au bainonot ani yamai.” \p \v 50 Namon Laban a Bethuel rus siyafotai siyau, “Atonio bobo on BADA emon, on mes wei men eta tani yen aifan wanau on. \v 51 Rebecca on atonio, om ebo ato enai am bada Abraham natun orot awan mes inmatar, mamaba BADA Toun i yau nanaba.” \v 52 On an rai Abraham an bobo orot atonio dura itatam on, on sindan irou ikwafir isur magin motob iruyein ato BADA ikwafirai. \v 53 Namon bobo orot on monag sawar agim silver a agim goldai sibi yamen on a beber iyateten ato iboen Rebecca itai. Mat on siwar baiyas gagamis bag on robun a ayon ites. \p \v 54 Namon Abraham an bobo orot an orot mat si nat on bayu siyam sitom ato fom nan mat siyen. Osi fomenei simisir ato Abraham an bobo orot on iyau, “Yau agogoi an matabir men anan au bada aurin.” \p \v 55 Baise Rebecca robun orot a ayon rus siyafotai siyau, “Jeverei on eikirir tafaror kaitamom o ra auyotoat nanaba mat wanama weie on gibui inan.” \p \v 56 Baise Abraham an bobo orot on iyawures iyau, “Men won botaniu mes. BADA on ibaisiu au bib iyamai inat obin imatar; on mes woni yafareu anan au bada Abraham aurin.” \p \v 57 Osi siyafotai siyau, “Basit ot jeverei tayor enat ato tai tetemai tait.” \v 58 On mes osi Rebecca siyor inat ato sitetemai siyau, “Om egogoi atonio orot rum wonan i?” On iyafotes iyau, “Eee! yau rui anan.” \p \v 59 On mes osi Rebecca a an fio kaifar jever on sikirires ato Abraham an bobo orot a on an orot fani mat sinai. \v 60 Ato osi atonio dura ai on Rebecca simomoginai ato siyawur siyau: \q1 “Wei robui. Om arimon sabu babaisonis ayos unmatar! Om wawam agirim arimon asi ragit sin bomerubes ato asi mafam gagamis sin boai!” \p \v 61 Namon Rebecca a an bobo jeverei rus sibotitiwag ato asi camel tefasi sigai simair. Abraham an bobo orot Rebecca ibo ato tafanam sikirir sinai. \p \v 62 Isaac on Dogu Sareu BADA Yayawasin Yau Eiteu On An Dogu Sareu emon inat Canaan tafanam turinai nan imama. \v 63 Rabirabi tani Isaac igat inai masauai ibibib ato matan ireben inai on camel si nat on ites. \v 64 On an werai Rebecca iyeit Isaac it on an camel emon isur \v 65 ato Abraham an bobo orot itetemai iyau, “Orot ato masau ai ibib aurit e nat on iyafan?” \p Bobo orot iyafotai iyau, “On min yau au bada Isaac.” On mes Rebecca beber ibo ato magin ikukum. \p \v 66 Namon bobo orot ato bobo engon tutufin ifofour on Isaac ikasonai. \v 67 Isaac on Rebecca ibo sinai ayon Sarah an guwi ai sirui ato nan iawan sima. Isaac on Rebecca inuaboai ato on emon kubainunub ibo, on an rai ayon irabob gibunai. \c 25 \s1 Abraham An Dam Warar Fani \r (1 Chr 1.32-33) \p \v 1 Abraham jever tani ba iawan, on wabin min Keturah. \v 2 On jever nanatun sirarat wabis on Zimran, Jokshan, Medan, Midian, Ishbak a Shuah. \v 3 Sheba a Dedan rus tamas on Jokshan a Dedan wawan agirin on Asshur yangan, Letush yangan a Leumm yangan. \v 4 Midian nanatun on Ephah, Epher, Hanoch, Abida a Eldaah. Atonio osi engon on Keturah wawan agirin. \p \v 5 Abraham an buder engon on Isaac aurin ikirir; \v 6 baise Abraham on nana yawasin imama an werai on siwar awawan ufuigeg nanatun sibitu on ites. Namon osi fifirig gigiawan on iyafares sinai au wera matan tafanam nan sitama mes, yabin Abraham on men igogoi osi fifirig on Isaac mat sitama. \s1 Abraham An Rabob A An Garob \p \v 7-8 Abraham iorokwar bag weie irarabob an kwanda on 175. \v 9 On nanatun Isaac a Ishmael, Machpelah agim doguai nan sigarob, Mamre bisinai au wera matan na, on min Ephron an motobai, Ephron min Zohar Hitt orot natun. \v 10 Motob ato Abraham Hitt yangan auris itotobon on, on nan Abraham a awan Sarah rus sigarobis. \v 11 Abraham irabob gibunai, God on Isaac imomoginai. Isaac on Dogu Sareu wabin BADA Yayawasin Yau Eiteu On An Dogu Sareu bisinai nan ima. \s1 Ishmael An Dam Warar \r (1 Chr 1.28-31) \p \v 12 Atonio on Ishmael nanatun wawan agirin an dudur, Ishmael on Abraham natun, Sarah an agir jeverei Egypt emon wabin Hagar on ituai. \v 13 Ishmael nanatun mamaba sirat i nan, osi wabis on atonio: Nebaioth, Kedar, Adbeel Mibsam, \v 14 Mishma, Dumah, Massa, \v 15 Hadad, Tema, Jetur, Naphish a Kedemah. \v 16 Osi on dam auyotoat an yayatan ruam nanatun wawas agiris, ato osi wabis min asi goa mafam siwab seiris. \v 17 Ishmael an kwanda on 137 weie irabob. \v 18 Ishmael an dam warar on Havilah a Shur tafanam basunai nan sima, Egypt au wera matan na, eta au Assyria i nan on nan. Abraham nanatun wawan agirin fani on ma komasis fasisi on mes osi mabisi nan sima. \s1 Esau A Jacob Rus Sirat \p \v 19 Atonio on Abraham natun Isaac an dudur. \v 20 Isaac an kwanda orot ruam an rai on Rebecca iawan, on min Bethuel natun jeverei a Laban robun, osi min Aram emon sinat Mesopotamia nan. \v 21 Rebecca on arin on mes Isaac on BADA aurin ibayoi awan Rebecca aurin fifi itituai mes. BADA on Isaac an bayoi iyafotai ato on awan Rebecca on inafot. \v 22 Fifirig orot sisiru on Rebecca yanai simama ato osi rus on sibi yerarat. On mes Rebecca iyau, “Aibo mes atonio bobo on nanaba emamatar yau auriu?” On mes on inai BADA iti tetemai an baiyafot it boai mes. \q1 \v 23 BADA on aurin iyau, “Tafanam ruam om yam amonai; om arimon sabu ruam unitu, osi sin kuseb ato tani on arimon in faiwar kwakwan men tani ba. Ainau orot on arimon giya orot ini agirai.” \p \v 24 Rebecca an wera inat itotoub on fifirig orot sisiru sirat. \v 25 Fifi orot ainau irarat on usin mururin, ato usin engon on bubunin youbin wat on sitau, on beber usinai i takwakwarai bait, on mes on wabin siyor Esau.\f + \fr 25:25 \ft Hebrew dura wab Esau an yabin tani bisini bag on sau, Usin bubunin youbin, mat on wab on seyoyorai Edom, ato on an yabin min Mururin.\f* \v 26 On gibunai fifi giya bairuin ba irarat on imanai Esau ann etun on aumiet bag ibokikin auman irat, on mes on siyor Jacob.\f + \fr 25:26 \ft Hebrew dura wab Jacob an yabin tani bisinai bag on sau, on ann etun ibokikin (Ato dura kawenai on sau, on baisigogo otin.)\f* Isaac on an kwanda orot wat ton, on an rai Rebecca on osi fifirig sisiru itu. \s1 Jacob On Esau An Abou Buder Iyabaruai \p \v 27 Fifirig sirat orot simatar, ato Esau on bo am an orot imatar ato on an gogoi on regai inabib, baise Jacob on orot rutanobin ato an gogoi on goai wat imama. \v 28 Isaac an nuabo on Esau, yabin Isaac an gogoi on rega masono Esau ibobo wain on i yam, baise Rebecca an nuabo on Jacob. \p \v 29 Ra tani Jacob bayu ibi tab ato Esau regai nan ibibib on bitanan igi kwakwan auman imatabir men inat.\fig Jacob bayu ibi tab ato Esau regai emon ibibib bitanan igi auman inat.|alt="Jacob with bowl of food, Esau with bow" src="CO00674B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 25:29" \fig* \v 30 Esau on Jacob aurin iyau, “Yau bayu mes bag ararabob. Gariwat, om bayu a sosof mururin ato ebi tab on turin eiteu.” (On fasinai Esau wabin tani min siyor Edom.) \v 31 Jacob iyafotai iyau, “Om ainau on am abou an buder on yau uniteu, weie yau bayu anitem.” \p \v 32 Esau iyau, “Engon basit wat! Yau on kafakakai mom anarab, ato abou an buder on arimon men aifan obin tani ini yamai yau auriu on.” \p \v 33 On mes Jacob iyafotai iyau, “Basit, om ainau on yau auriu unifaro ato am abou an buder on uniteu. On mes Esau baifaro an aumatan Jacob aurin iyamai ato an abou an buder on ibo itai.” \p \v 34 Namon Jacob sarar fani a sosof turin itai. Esau on bayu iyam itom isawar weie imisir inai. Esau atonio bobo nanaba ifour an itinai on abou an buder on aurin on asir yabin wagan wat. \c 26 \s1 Isaac Gerar Nan Imama \p \v 1 Gomar tani on tafanamai imatar, men ainau Abraham an werai imamatar ba. On mes Isaac inai Gerar nan Philistia asi aiwab orot Abimelech aurin. \v 2 BADA on Isaac aurin irobotet ato iyawur iyau, “Om men unan au Egypt mes, om nin tafanamai ema mamaba awurem on nanaba. \v 3 Om atonio tafanamai on kafakakai unama ato Yau arimon om bisimui anama ato ani momoginem. Yau arimon tafanam engon tutufin on om a nanatum wawam agirim aurim anitem. Yau aumatan tamam Abraham aurin abi yamai on arimon an bokikin. \v 4 Yau arimon ani yamai nanatum wawam agirim sinison ato siribod safamai sen ba a atonio tafanam engon mat anites. Om am fesi fasisi on sabu tafanam au engon arimon ani momogines. \v 5 Yau arimon ani momoginem yabin Abraham fonau ibo au baifafaro a au baifofor engon ikaifaren.” \p \v 6 On mes Isaac on Gerar nan ima. \v 7 On an werai Gerar tafanam an orot Isaac sitetemai awan aurin. On iyawures iyau, “On on yau robu.” Men fofonin itau on awan, yabin on iber on tafanam matuanis arimon sitasubun ato Rebecca sit boai, yabin on jever on momogin fafa. \v 8 Isaac wera weromin nan ima, namon ra tani aiwab orot Abimelech an gigo emon isirir isur ato Isaac a Rebecca rus on sirorout sibi yayan on ites. \v 9 On mes Abimelech Isaac iyor inat aurin ato iyawur iyau, “Ari weie asagob ato jever on om awam! Om aibo mes uyau on om robum?” Isaac iyafotai iyau, “Yabin yau ai nonot on ari atau nin on yau awau ato omi arimon wotasubunueu.” \p \v 10 Abimelech iyau, “Om aifan wei auri ufour? Om am komasin emon on fofonin yau au orot tani on awam rus siten ato bit gagamin bag watabar.” \v 11 Abimelech sabu engon auris isosoan iyau, “Iyai iyafan atonio orot awan rus auris bobo komasis in fofour on arimon inarab.” \p \v 12 Isaac on motobai fesi ibofefes ato on kwanda kaitamom amonai on bayu gagamin bag ikuwain men ato fesi itatanum ba, yabin BADA imomoginai on mes. \v 13 Isaac on sawarotin imatar ato an sawar on nana irat igai asir on inat sawar an aiwab orot imatar. \v 14 On an sheep, cow a an bobo orot jever on ison kwakwan on mes Philistia sabu sibi boboarai. \v 15 On fasinai osi Philistia yangan simisir dogu sareu ainau Isaac taman Abraham an bobo orot sisasar on engon sitounen men sigai. \p \v 16 Namon Abimelech Isaac iyawur iyau, “Om wei ai tafanam on eikirir egat. Om ari unat orot faiwarim bag umatar men wei ba.” \v 17 On mes Isaac igat inai Gerar roubabanai nan an guwi iyon ato nan ima. \p \v 18 Ainau bag Abraham an werai, on dogu sareu on sigaraba isaren ato on irabob gibunai, Philistia sabu motob sibo sitounen men igai. On mes Isaac an bobo orot mat on dogu sareu sisaren men. Isaac taman Abraham dogu sareu wabis ibites on wab kaitamom min Isaac ites men. \v 19 Isaac an bobo orot roubabanai nan dogu sareu sisar ato kibubur sareu sigaturai. \v 20 Gerar an sheep kaifarotis on Isaac an sheep kaifarotis mat sigam ato siyawures siyau, “Atonio dogu sareu on wei noai.” On mes Isaac dogu sareu on i wabai, “Gamo.” \p \v 21 Namon Isaac an bobo orot dogu sareu tani ba sisar, baise osi on mat aurin sigamo, on mes Isaac on i wabai, “Gigit.” \v 22 On efan ikirir inai mabinai nan ato dogu sareu tani ba sisar, on nan motob on an dura ambin. On mes i wabai, “Rurufanin,” ato iyau, “Ari weie BADA atonio motobai efan itet a arimon an obin gagamin tan boai. \p \v 23 Isaac tafanam Gerar ikirir inai au Beersheba. \v 24 On fom BADA on Isaac aurin irobotet ato iyawur iyau, “Yau om tamam Abraham an God. Om men unaber mes, Yau on om bisimui. Yau arimon ani momoginem a nanatum wawam agirim babaisonis anitem, yabin Yau au agir orot Abraham aurin aumatan.” \v 25 Isaac sirifu agim kema nan iyon ato BADA ikwafirai. Namon an guwi nan iyon ato an bobo sabu dogu sareu sisar. \s1 Dura Bo Baibasit Isaac Abimelech Rus Siyamai \p \v 26 Abimelech an au baiyaten orot wabin Ahuzzath a bai gagam an bai netewar orot wabin Phicol mat on Gerar tafanam emon sinat Isaac sititai mes. \v 27 On mes Isaac itetemis iyau, “Omi on ari aibo mes wonat woniteu mes? Omi ainau on yau woi ragiteu ato woi teteriu ami tafanam ai kirir agat?” \p \v 28 Osi siyafotai siyau, “Ari weie wei wait bunag BADA on om bisimui, on mes wei wainonot wau on dura bag wat dura bo baibasit basuti tani yamai. Wei wagogoi unaumatan, \v 29 on om wei auri men bobo komasis uni yamen, mamaba wei om aurim wai yamai tufai wai kirirem unai ba. Ari weie irubunag BADA on om imomoginem. \v 30 Namon Isaac osi auris forag ibotitiwag ato osi siyam sitom. \v 31 Ra itom fomenei, Isaac Abimelech rus aumatan siyamai ato sifaro bonen. Isaac iyau baitotoris ato tufai ikirires sinai. \p \v 32 On wera kaitamomai Isaac an bobo sabu dogu sareu sisasarai aurin on sinat ato siyawur siyau, “Wei sareu wagaturai.” \v 33 On mes Isaac dogu sareu i wabai, “Shibah.” Ato ari on mafam gagamin min wabin seyoyorai Beersheba—“On an yabin min Bai faro an dogu sareu.” \s1 Esau Awawan Ruam Wabis \p \v 34 Esau an kwanda orot ruam weie Hitt jeverig ruam iawanis, Beeri natun jeverei Judith a Elon natun jeverei Basemath. \v 35 Baise Esau awawan ruam asi yawas sibi yamai on yababan gagamin sibo sinat Isaac a Rebecca rus auris. \c 27 \s1 Isaac On Jacob Imomoginai \p \v 1 Isaac ari on iorokwar ato matan sifot. On natun orot abou iyor inat ato iyawur iyau, “Yau natu!” Esau iyafotai iyau, “Men bab, yau nio.” \p \v 2 Isaac iyau, “Yau on ai orokwar ato men asagob meyan arimon anarab. \v 3 Om am fidu an iyo mat eboen ato egat enai regai masono tani unyoai ato un boai unnat weineu. \v 4 Yau au gogoi bayu momonin on nanaba eitab ato ebo enat auriu. Yau on bayu anam in sawar gibunai arimon au bai momogin kanfoun anitem weie anarab.” \p \v 5 On an rai Isaac on Esau aurin dura ibi kakafun on Rebecca itatam. On mes on an werai Esau igat inai regai bib mes, \v 6 Rebecca natun Jacob iyawur iyau, “Yau ato arimon atatam tamam on Esau iyawur iyau, \v 7 ‘Om masono tani ebo enat ato eitab weineu. Yau anam in sawar gibunai ato yau arimon BADA matanai au bai momogin anitem weie anarab.’” \v 8 Rebecca an dura ibotein iyau, “Ari weie natu, om fonau etatam ato aifan anau on nanaba uni yamai. \v 9 Om enai goat unis sigaraba setatawar amosi on goat bobous momos ruam eboen enat ani taben ato on emon tamam an gogoi bayu momonin an botitiwag. \v 10 Om un boai unan tamam unitai inam ato arimon an bai momogin initem weie inarab.” \v 11 Baise Jacob ayon iyawur iyau, “Om usagob Esau on bubunin youbin ato yau on usiu rumomoyin. \p \v 12 Tamau usiu in bototobon mes on ingatureu yau abi sigoai on, arimon yau tou an au dabiu ato arimon men bai momogin an boai on.” \p \v 13 Fifi ayon iyafotai iyau, “Yau natu, aifan audab on eikirir yau an boai, yau dura aifan au on bobo nanaba eiyamai, om enai goat ruam eboen enat auriu.” \v 14 On mes on inai ato goat ruam on iboen inat ayon itai, ato Rebecca bayu momonis itaben ibotitiwagen mamaba Isaac an gogoi i yau nanaba. \v 15 Namon Rebecca on Esau usin an bai takwakwaren obis bag goai iya si yen on iboen Jacob itakwakwarai. \v 16 Rebecca goat korofis iboen Jacob imanai a anyonai menan usin rumomois on nan ibo babaren. \v 17 Namon on bayu momonis a rafi sarar teteren mat on natun Jacob itai. \p \v 18 Namon Jacob inai taman aurin ato iyau, “Bab.” Isaac iyafotai iyau, “Men, yau natu, om iyafan.” \p \v 19 Jacob iyafotai iyau, “Yau on natum ainau orot Esau. Om dura mamaba uyawureu on aiyamai. Karun, emisir emair ato bayu momonis abo titiwag abo anat on unam weie ato am bai momogin uniteu.” \p \v 20 Isaac itetemai iyau, “Yau natu, om mamaba gariwat bag ugaturai? Jacob iyafotai iyau, “BADA am God ibaisiu agaturai.” \p \v 21 Isaac on Jacob iyawur iyau, “Om auriu auriu enat usim an botobon an sagob. Om on dura bag Esau ai ambin?” \v 22 Jacob irui taman Isaac bisinai bag ato Isaac on natun usin ibotobon ato iyau, “Om fonam on Jacob fonan, baise imam abotobon on Esau iman.” \v 23 Isaac men irubunagai on Jacob, baise on iman on er bubunin tuan Esau iman ba. Isaac on an bai momogin ititai mes, \v 24 baise itetemai men iyau, “Om min dura bag yau natu Esau i?” Jacob iyafotai iyau, “Dura bag, yau on Esau.” \p \v 25 Isaac iyau, “Yau natu, au gogoi bayu momonis ubotitiwag on ebo enat anam, on gibunai weie au yau bai momogin anitem.” Jacob bayu iboen inat ato itai iyam a sareu wine mat ibo inat itai itoman. \v 26 Namon on taman Isaac iyau, “Yau natu, om auriu auriu enat ato eyaniu.” \v 27 On mes on inat bisinai ato iyaan. On an werai Isaac on Esau an bai takwakwaren yanden itatam on imomoginai ato iyau, “Aee, yau natu yanden on motob ato BADA imomoginai on yanden ba. \v 28 Yau God abi fefeyanai on safam an turub initem a tafanam an mour ungaturai. On sawareg a sareu wine bobous gagaminai initem. \v 29 Mat On ini yamai arimon sabu tafanam engon tutufinai on om sini agirem a sabu engon tutufin arimon om sin kakafem. Om arimon taitaim tutuam engon uni netewaris, a ayom nanatun wawan agirin arimon om sin kakafem. Osi sabu iyabon sau dabim on God arimon inau dabis a osi sabu iyabon sebi momoginem on God arimon arimon ini momomgines. \s1 Esau Ifefeyan Isaac Iti momoginai Mes \p \v 30 Isaac on Jacob imomoginai isawar ato Jacob on sasasan wat taman ikirir inai mom on, tuan Esau ba regai ibibib on imatabir inat igat. \v 31 On mat bayu momonis itaben ato iboen inai taman aurin. Ato iyau, “Karun tamau, om emisir emair bayu momonis ato aurim abo titiwag abo anat on unam weie am bai momogin uniteu.” \q1 \v 32 Isaac itetemai iyau, “Om iyafan?” Esau iyafotai iyau, “Yau om natum ainau orot, Esau.” \v 33 Isaac on men sunub iror ato ibosuruf usin engon sibiror ato iyau, “Ato nan on iyafan bobaitu iyasubun ibo inat auriu i? Yau ato arimon aam isawar mom ato om unat. Yau au bai momogin kanfoun on engon tutufin on aitai, ato dura bag arimon on ini noanai au wantoan.” \p \v 34 On an werai Esau taman an dura itatam mom on, fonan gagaminai iyoku itou fufuan ato ifefeyan iyau, “Tamau, yau mat am bai momogin eiteu.” \p \v 35 Isaac iyafotai iyau, “Om taim inat isigoweu. Ato om am bai momogin on, on ibo. \p \v 36 Esau iyau, “Atonio on wera bairuin ba yau isigoweu. Men taniyoi on, on mes wabin min Jacob. Yau au abou an buder on, on ibo ato ari on au bai momogin ba ibo.” Namon Esau on taman itetemai iyau, “Om men buder tani ubotan yau auriu i?” \p \v 37 Isaac iyafotai iyau, “Yau on aiyamai inat om am bada mes imatar a mat dam warar on sinnat on an bobo sabu mes simatar, a sawareg a sareu wine boboun gagaminai aitai. Yau natu, men aifan tani yen arimon aurim ani yamai.” \p \v 38 Esau on nana taman idodoai ibi fefeyanai i yau “Tamau om am bai momogin min on wat i? Yau mat eimomogineu.” On ibosuruf itou. \q1 \v 39 Namon on taman Isaac iyafotai iyau, “Om am ma on tafanam an mour emon mabimui unama uni bitanangi a safam an turub emon mat mabimui unama. \p \v 40 Om arimon baiyo bai gagamai nan bayu un gaturai unamair unama, ato taim uni agirai. Baise on an werai unbi fonaseir on, om arimon on an an baibad emon on toum un kusebim mabimui unama.” \p \v 41 Esau tain Jacob aurin on gigit nana i yen yabin taman on Jacob imomoginai on mes. Esau inonot iyau, “Tamau an rabob an ra on inat iufin nono ato tou yababan insawar gibunai on yau Jacob anasubun.” \p \v 42 Baise on an werai Rebecca itatam Esau aifan iyau. On mes dura iyafar Jacob inat ato iyawur iyau, “Untatam, om tuam Esau on ebi nonotai inasubunuem mes. \v 43 On mes natu, yau dura aifan au on nanaba unafour. Om ari bag unan tafanam Haran nan robu Laban aurin. \v 44 Ato om nan rum kafakakai wonama weie tuam an yatatab on insibu insur. \v 45 On an rai om tuam an yatatab insawar a ato bobo aifan aurin ubiyamai on mat ininosfotai weie, yau dura ani yafar ato un matabir men unnat. Yau men agogoi ra kaitamom amonai on nanatu ruam engon ani siwanim.” \s1 Isaac Jacob Iyafarai Laban Aurin \p \v 46 Namon Rebecca on Isaac iyawur iyau, “Yau Hitt jever mat ma on abi suweigan. Ato Jacob ba awan on tafanam emon inbi awan mes on, yau arimon men anama on.” \c 28 \p \v 1 Isaac on Jacob iyor irui ato imomoginai weie bai sosoan dura iyawur iyau, “Om men Canaan jever uni awan mes. \v 2 Ab om rouser unan Mesopotamia tafanamai nan wawam Bethuel aurin, nan on om ayom taman. Ato om on abum Laban natun jeverei tani un iawan. \v 3 Yau God Faiwarin Bag abi fefeyanai On arimon am tabin inimomoginai a nanatum babaisonis initem onai om unnat tafanamai on sabu engon tutufin tamas mes un matar. \v 4 Yau God abi fefeyanai ini momoginem nanatum wawam agirim mat ato Abraham ibi momoginai ba, ato motob touman mat om ini noanim ato menan emama on min God ibo Abraham itai. \v 5 Isaac on Jacob iyafarai inai Mesopotamia tafanam nan Laban aurin, on min Bethuel natun orot Aram emon. Laban on Rebecca robun orot ato Rebecca on Jacob a Esau rus ayos. \s1 Esau Jever Tani Ba Iawan \p \v 6 Esau isagob Isaac on Jacob imomoginai ato iyafarai inai Mesopotamia tafanamai nan jever in boai ini awan mes. Mat on eb isagob on an werai Isaac on Jacob ibi momoginai on dura wawaninai iyawur men Canaan jever ini awan mes. \v 7 Ato on eb isagob Jacob on ayon taman fonas ibo inai au Mesopotamia. \v 8 Esau ari weie isagob taman Isaac on Canaan jever on men ebi basites. \v 9 Esau min awawan mat ato on inai Abraham natun Ishmael aurin ato natun jeverei Mahalath on iawan, on min Nebaioth robun. \s1 Jacob Bethel Nan Ibomomout \p \v 10 Jacob on Beersheba ikirir ato ibosuruf ibib inai au Haran tafanam. \v 11 Wera isofafir ato on inat efan kakafaiinai nan igat ato nan iten mes. On iyeinir unin agimai irubogai iten bubur mes. \v 12 On ibomomout on wewen it motob emon itaseb igai inai au safam, on nan anea sigegeg a sisusur.\fig Jacob ibomomout anea on wewenai sigegeg sisusur.|alt="Jacob dreaming of angels on ladder" src="CO00683B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 28:12" \fig* \v 13 Ato Jacob on BADA it nan sesebinai itatawar ato iyawur iyau, “Yau on BADA, Abraham a Isaac rus asi God, Yau arimon atonio tafanam menan uyeinir yen on om a om nanatum wawam agirim mat anites. \v 14 Om nanatum wawam agirim on sini son ato tafanamai motob an fofou ba, ato osi arimon motob ato semama on sinkutuwe siniratai ingat bag inan au wera matan, au wera sifun, au tanam, au gorof ato om a nanatum wawam agirim fasimui on Yau tafanamai sabu engon tutufin on ani momogines. \v 15 Om unsagob on, Yau on arimon om bisimui anama ato an rufafarem menan menan un nanan nan, ato arimon an boem un matabir men unnat atonio tafanamai. Yau arimon nana bisimui anama ato bobo aifan au matanim on engon ani yamen.” \p \v 16 Namon Jacob en bubur emon imisir an bomomout inonotai ato iyau, “Dura bag! BADA on nin, On on atonio efanai ato yau men asagob.” \v 17 On iber ato iyau, “Atonio on kakaf gogom an efan! Nin on God an goa a safam an metewan awan.” \p \v 18 Jacob on ra itom fomenei bag imisir, agim unin irubogai i yen on ibo ato matair mes irou. Namon olive an momon kerin tefanai idebur isur God Wabinai imutai. \v 19 On efan wabin iyor Bethel.\f + \fr 28:19 \ft Hebrew dura wab Bethel an yabin min, God an goa.\f* (On mafam gagamin min ainau wabin siyoyorai Luz.) \v 20 Namon Jacob baifaro dura iyamai BADA aurin ato iyau: Om yau bisiwui unmama a un rufafareu atonio au eta an bibib amonai a au bayu a usiu an bai takwakwaren uniteu, \v 21 ato yau obinai wat an matabir men anan tamau an tafanam aurin on, Om on arimon yau au God mes unama. \v 22 Atonio matair agim arou on arimon God an kwafir goa mes, ato yau arimon sawar engon unbi biteu on yau matas auyotoat anaya ato on amonai matan kaitamom on om anitem men. \c 29 \s1 Jacob Inat Laban An Go Mafamai Igat \p \v 1 Jacob nana ibib inai ato inat sabu au wera matan tafanamai nan simama on auris igat. \v 2 On matan i yeit on dogu sareu it, ato sheep kuayo matas engon ton on nan siki bubuai si yen. Osi sheep min on dogu sareu emon sareu sitotoman, ato agim gagamin on dogu sareu awan siyayafotai. \v 3 On an rai sheep engon si nat sibi kaita weie sheep kaifarotis dogu awan emon agim sirurukou i gat ato sareu sibites sitotoman isasawar weie agim sirurukou irur men an efanai. \p \v 4 Jacob sheep kaifarotis itetemis iyau, “Yau tuturau, omi on men emon?” Osi siyafotai siyau, “Wei on Haran yangan.” \p \v 5 On itetemis iyau, “Omi Nahor wawan Laban min wosagobai i?” Osi siyafotai siyau, “Aee, wei wasagobai.” \p \v 6 Jacob on itetemis iyau, “On min basit emama i?” Osi siyafotai siyau, “On basit emama, ato eit, on natun jeverei Rachel on ato an sheep mat sibib se nat.” \p \v 7 Jacob iyau, “Ari on aiyet ato wera men ibo on sheep un boes unar asi goai, om sareu eites setoman ato eboes ematabir men wayo sinam.” \p \v 8 Osi siyafotai siyau, “Wei men fofonin nanaba wani yamai, ainau on sheep engon sinat nin sini kaita weie dogu awan emon agim wan rukou inan ato sheep sareu wanites sin toman.” \p \v 9 Jacob on nana sheep kaifarotis auris ibi kakafun ato Rachel taman Laban an sheep mat sinat. \v 10 On an werai Jacob on Rachel a abun Laban an sheep mat ites on, on totor inai dogu sareu awan agim irukou ato sheep sareu ites sitoman.\fig Jacob dogu sareu awanai agim irukou ato Rachael taman an sheep sareu sit toman mes.|alt="Jacob lifting stone of well for Rachael" src="CO00687B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 29:10" \fig* \v 11 Namon Jacob on Rachel ibo yayanin ato aumiet itou. \v 12 On iyawur iyau, “Yau on om tamam an tara, Rebecca natun orot.” \p Ato jeverei iyayai inai taman ikasonai. \v 13 On an werai Laban abun Jacob duran itatam, on iyayai inat inefotai, irous iboyayanin ato ibo inat goa amonai sirui. Jacob bobo aifan simamatar on engon abun Laban aurin idudur. \v 14 Laban iyau, “Ai, dura bag, om on yau biou au tara turin.” Ato Jacob nan roke kaitamom ima. \s1 Jacob On Rachel Leah Rus Auris On Laban Iagirai \p \v 15 Laban imisir Jacob iyawur iyau, “Om men yau au dam warar on mes bobo asir unabo on. Om ekasoneu am baiyan biyam egogoi unboai?” \v 16 Laban nanatun jeverig ruam; ainau jeverei on wabin Leah, ato giya jeverei wabin on Rachel. \v 17 Leah on matan obis, ato baise Rachel on mamarag. \p \v 18 Jacob on Rachel inuaboai kwakwan, on mes iyau, “Yau arimon kwanda nimtereban ruam aurim anabo ato an garamin on natum giya jeverei Rachel on uniteu ani awan.” \p \v 19 Laban iyafotai iyau, “Iyobin bag, yau om anitem uni awan ato men orot tani abi nonotai on, on mes nana bisiwui ema.” \v 20 Jacob on kwanda nimtereban ruam bobo iboen onai Rachel it boai. Ato Jacob ibobo an nanianai on sitau on ra ton o bat nanaba iboen bait, yabin on Rachel inuaboai kwakwan on mes. \p \v 21 Namon Jacob on Laban iyawur iyau, “Wera ato abobo on ai sawarai nono, om natum jeverei eiteu ani awan.” \v 22 On mes Laban tabin an forag ibotitiwag ato sabu engon ibebegis sinat. \v 23 Baise on fom Laban on rouser Leah on ibo inai Jacob itai rus siyen. \v 24 Laban an agir jeverei Zilpah on natun Leah itai an bobo jeverei mes. \v 25 Ra itom fomenei weie Jacob it isagob on Leah ato Laban iyawur iyau, “Om aibo mes on nanaba aurim ufour? Yau Rachel aurin on aboen ato aibo mes uisigoweu?” \p \v 26 Laban iyau, “Wei nin ai kik on men nanaba yen gigiawan ainau setatabin weie ainauan on gibui. \v 27 Om emousin atonio tabin forag tafaror kaitamom on insawar weie giya jeverei Rachel ba wanitem, on an garamin on kwanda nimtereban ruam ba auriu unabo.” \p \v 28 Jacob ibasit ato tabin an forag yasisir tafaror kaitamom isawar gibunai Laban natun jeverei Rachel ba itai awan mes. \v 29 Laban an agir jeverei Bilhah on natun jeverei Rachel itai on an bobo jeverei mes. \v 30 Jacob on Rachel ba rus siyen a on inuaboai kwakwan bag men Leah ba. Namon Laban aurin kwanda nimtereban ruam ba iboen. \s1 Jacob Nanatun Sirat \p \v 31 On an werai BADA it on Jacob an nuabo Leah aurin on kafakakai wat ato Rachel on ibi nuaboai kwakwan, on mes iyamai Leah on fofonin fifirig initu, baise Rachel on fifirig ambin. \v 32 Leah inafot ato natun orot irat. On iyau, “BADA au yababan it ato ari weie yau awau arimon ini nuaboiu.” On mes iwabai Reuben. \v 33 On inafot men ato natun orot tani ba irat. On iyau, “BADA natu orot iteu men, yabin On itatam Jacob on yau men ebi nuaboiu.” On mes iwabai Simeon. \v 34 On min on inafot men ato natun orot tani ba irat. On iyau, “Ari weie awau arimon yau bisiwui wat, yabin nanatun orot ton aitu.” On mes i wabai Levi. \v 35 Namon Leah inafot men ato natun orot tani ba irat. On iyau, “Ari weie yau BADA ani fain ani duduranai.” On mes iwabai Judah. Namon on fifirig baitu ibotan. \c 30 \p \v 1 On an rai Rachel isagob on Jacob natun men tani ituai, on mes on tuan Leah on ibi natutumurai ato Jacob iyawur iyau, “Fifirig uniteu ai yau anarab.” \p \v 2 Jacob iyatatab Rachel aurin ato iyau, “Yau men fofonin God an efan an boai. On Toun iyafotem men fifirig ebitu.” \p \v 3 Namon Rachel iyau, “Au bobo jeverei Bilhah on atonio; om rum wonen ato on fifi inituai weineu, on nanaba on yau annat fifirig ayos an matar.” \v 4 On mes Rachel an bobo jeverei Bilhah on awan Jacob itai ato rus siyen. \v 5 Ato Bilhah inafot ato Jacob natun orot ituai. \v 6 Namon Rachel iyau, “God yau au gogoi fofonin on irubin, au bayoi itatam ato fifi orot iteu,” on mes i wabai Dan. \v 7 Bilhah inafot men ato Jacob natun orot bairuin ba ituai. \v 8 Rachel iyau, “Yau tuau Leah rui ai yawasai on wai yerarat inat, baise yau asowar.” On mes i wabai Naphtali. \p \v 9 On an rai Leah toun isagobai on an toub iyastin on mes an bobo jeverei Zilpah on Jacob itai awan mes. \v 10 Namon Zilpah on Jacob natun orot ituai. \v 11 Leah iyau, “Yau au obin agaturai,” on mes i wabai Gad. \v 12 Zilpah on Jacob natun orot tani ba ituai. \v 13 Namon Leah iyau, “Yau on men sunub abi yasisir! Ari weie jever engon tutufin sin yoreu, Yasisir,” on mes i wabai Asher. \v 14 Sawareg kuwain an werai Reuben regai irui ato jor an wengar igaturai ibo inat ayon Leah aurin. Rachel imisir Leah iyawur iyau, “Karun, abi fefeyanim, natum an jor turin eiteu.” \p \v 15 Leah iyafotai iyau, “Awau ubo on men ifofonim i? Ari on egogoi natu an jor turin ba un boai.” \p Rachel iyawur iyau, “Om natum an jor turin uniteu on arimon fom Jacob rum wonen.” \p \v 16 On an werai Jacob rabirabi bobo emon imatabir inat, Leah igat inefotai ato iyawur iyau, “Om ari fom on rut tanen, yabin min natu an jor ai on atobonim.” On mes fom rus siyen. \p \v 17 God on Leah an bayoi iyafotai ato inafot ato Jacob natun bainimin ba ituai. \v 18 Leah iyau, “God au baiyan iteu, yabin au agir jever awau aitai,” on mes i wabai Issachar. \v 19 Leah inafot men ato Jacob natun orot nimtereban kaitamom ba ituai. \v 20 On iyau, “God au siwar momogin iteu, ari weie awau in kakafeu, yabin nanatun orot wat nimtereban kaitamom aitu.” On mes iwabai Zebulun. \v 21 Gibui bag on natun jeverei irat ato iwabai Dinah. \p \v 22 Namon God on ari weie Rachel inos an bayoi iyafotai, ato yan iki tabirai men fifirig initu. \v 23 On inafot ato natun orot ituai. On iyau, “God natu orot ibiteu on au mamai engon iboseir. \v 24 Rachel fifi iwabai Joseph.\f + \fr 30:24 \ft Hebrew dura wab Joseph an yabin tani bisinai on sau, fifi tani ba eiteu o ibo inai.\f* On iyau, “Yau ababayoi, BADA on arimon fifi tani ba initeu.” \s1 Jacob A Laban Rus Dura Sitotorai Asi Sheep Auris \p \v 25 On an werai Joseph irat gibunai, Jacob imisir Laban iyawur iyau, “Yau agogoi an matabir men anan au go au tafanamai. \v 26 Om awawau nanatu mat engon eiteu, yabin osi auris on yau om aurim aboen ato yau anan. Om usagob yau mamaba wawaninai bag ai agirem on.” \p \v 27 Laban iyawur iyau, “Om emon obin an gagaturai mes on, karun, abi fefeyanim, ema. Yau au itinai asagob on, om fasimui on BADA yau imomogineu.” \v 28 Laban dura ibotein iyau, “Ekasoneu! om baiyan biyam egogoi ato yau ani baiyanim.” \p \v 29 Jacob iyafotai iyau, “Om usagob yau au bobo obin bag ai yamai am sheep akaifares tiwag on mes om am sheep irat inai sison kwakwan bag. \v 30 Om ainau am bobaitu on ruamom mom u botan ato yau anat weie irat gagamin a ison kwakwan bag ato yau au bobo emon on BADA imomoginem. Baise ari on yau tou awau nanatu asi obin aurin anabo.” \p \v 31 Laban itetemai iyau, “Ato aifan ani baiyanim?” \p Jacob iyafotai iyau, “Yau men agogoi baiyan tani, om atonio dura unbi basitai on yau arimon nana am sheep an kaifares: \v 32 Yau ari on am sheep engon aneit an rubin sheep bobous fufufum a goat usis farem mat on an boseseiren. Osi on yau au baiyan. \v 33 Namon om ra gibui unanat mes on om sasasan wat uniten un sagob yau on ai dura bag ai ambin. On an werai ato sheep au baiyan mes aboen on uni nateteyen goat tani men faremin a fufufum a sheep tani men gugugurin un gagaturen on, om arimon un sagob yau on om bisimui emon abainauen.” \p \v 34 Laban iyafotai iyau, “Yau abi basitai, aifan uyau on nanaba tani yamai.” \v 35 Baise on ra kaitamomai Laban goat tona usis gigirumis a faremis a toub engon usis fufufum a faremis engon iboseseren, sheep guguguris mat engon iboseseiren. On nanatun orot iyeinis sikaifares, \v 36 Namon Laban atonio sheep mat iboes ato inai ra ton an bib an weromin fofonin nan. Baise Jacob on Laban an sheep fani on ikakaifares. \p \v 37 Jacob wengar ta ta fafames on iboen ato korofis sanan sanan iseseren a isukakairen ato wengar fous kakakaiis sigat. \v 38 Atonio wengar fafames on sheep menan sareu totom asi didiwag yen on nan nasi iya. On nan iya yabin bobaitu sareu toman mes se nat ato on nan sebi yayar. \v 39 Ato goat wengar fafames nanai sini yayar ato nanatus arimon usis faremis sinarat. \p \v 40 Jacob an sheep a an goat ikusebis mabis mabis iya weie magis engon Laban an sheep a goat gigirumis a fufufum auris na iya. On eta ai on toun an sheep a goat on sison ato mabisi ikaifaren ato Laban an sheep a goat on eb mabisi. \p \v 41 On an rai sheep usis obis wawanis sibi yayar, Jacob on wengar fames nasi iyaya ato sareu an didiwag efanai ato wengar fafames bisisi nan sibi yayar. \v 42 Baise on wengar fames on men sheep usis teinis samisamis nasi iyaya on. On mes Laban an sheep on usis teinis samisamis ato Jacob an sheep on usis obis wawanis wat. \v 43 On eta ai Jacob on inat sawarotin orot gagamin imatar, an bobaitu on irat bag, an agir orot, jever a an camel a donkey mat. \c 31 \s1 Jacob Laban Emon Iyayai \p \v 1 Jacob itatam on Laban nanatun si yau, “Jacob on ot tamat an sawar ibi noanai on engon tutufin iboen. Ato ot tamat aifan ibi noanai on emon on sawar an aiwab orot imatar. \v 2 A mat Jacob it isagob on Laban an yawas aurin ifofour on men ainau ba. \v 3 Namon BADA on Jacob iyawur iyau, “Om ematabir men enai tatamam a am dam warar asi tafanamai. Yau arimon om bisimui anama.” \p \v 4 On mes Jacob dura iyafar Rachel a Leah rus auris sit nat menan an bobaitu ikakaifares on nan. \v 5 On iyawures iyau, “Ari aitai on, omi tamam an yawas yau auriu on men ainau ifofour ba; baise tamau an God on yau bisiwui emama. \v 6 Omi rum wosagob yau tamam aurin on au faiwar tutufinai aboen. \v 7 Baise on isigoeu au baiyan on wera auyotoat nanaba men fofon kaitamomai iteu on. Baise God on yau irufafareu. \v 8 On an werai Laban inau, ‘Goat ato usis faremis on om am baiyan,’ bobaitu engon sin totoub on faremis. Ato on an werai inau, ‘Tisasamaris on om am baiyan,’ bobaitu engon sin totoub on nanatus bobous on tisasamaris wat. \v 9 On mes God on tamam an bobaitu engon iyabaruai ato yau iteu. \p \v 10 Bobaitu si baiyayar an werai on yau abomomout goat tona usis tisasamaris, faremis a gigirumis on goat toub mat sibi yayar on aites. \v 11 God an anea bomomoutai iyawureu iyau, ‘Jacob!’ Yau ai yafotai au, ‘Men, yau nio.’ \v 12 Ato God an anea iyau, ‘Eit! goat tona usis tisasamaris, faremis a gigirumis on goat toub mat sebiyayar. Yau atonio bobo anafour in matar, yabin Laban abi abi engon aurim ibi yamen on aiten.’ \v 13 Yau God min on Bethel nan aurim arobotet, menan matair agim Yau auriu ukutetai ato rura momon kerin umutai ato auriu aumatan dura uiyamai. Om ari bag atonio tafanam eikirir ato un matabir men unan am rat baren tafanamai nan.” \p \v 14 Namon Rachel a Leah rus Jacob siyafotai siyau, “Wei tamai an buder on men tani yen wan boai on.” \v 15 On wei e boei on nanawan jeverig ba. Om wei utobonei, ato men on wat on, baise on wei ai baiyan an agim on engon ireben isawar. \v 16 Sawar a agim an bai aiwab engon ato God wei tamai emon iyabaruai on wei noai a nanatui noas. On mes God mamaba iyawurem on eiyamai. \p \v 17 On mes Jacob ibotitiwag ato imisir awan ruam a nanatun iboes camel tefasi iyagagaiis. \v 18 Ato an bobaitu engon iboes ainau iyafares si nan a mat on an sawar engon tutufin ato tafanam Mesopotamia imama ibinoanai on engon iboen imatabir men taman Isaac an tafanam Canaan aurin. \v 19 On an werai Laban on inai an sheep bubunis it yaragen mes ato Rachel on ufutai taman an goai irui an bai yuyur god on ibo tawaseiren. \v 20 Jacob on Laban isigoai men ikasonai isagob on yai kirir. \v 21 On mes on an sawar engon tutufin iboen mat iyayai. On Euphrates sareu irabon weie on ibosuruf inai Gilead oyau oyau tafanam aurin. \s1 Laban Jacob Gibunai Ifaitan Inai \p \v 22 Ra ton isawar gibunai weie sabu Laban sikasonai on Jacob iyayai. \v 23 Laban an dam warar orot iboes Jacob gibunai sifaitan sinai wera nimtereban ruam weie Gilead oyau oyau tafanamai nan sibotan. \v 24 On fom God bomomoutai Laban iyawur iyau, “Om un kaifarai tiwag Jacob men dura ai unau beberuai mes.” \v 25 Jacob an guwi on Gilead oyauai iyon imama. Ato Laban an dam warar mat sinat sibotanai ato osi on eb asi guwi on nan Gilead oyauai siyonen. \p \v 26 Ra itom weie rus osi sinofoten ato Laban imisir Jacob iyawur iyau, “Om aibo mes usigoweu ato nanatu jeverig uboes uyayai, an itin on sitau ragitai sebi gagam sefafatumes sai ba? \v 27 Om aibo mes usigoweu ato bubuniai uyayai kirireu? Om yau ut kasoneu ato yau arimon dour tatafai, yasisirai a kwarerai nan ati yafarem utan. \v 28 Om men wera uteu ato wawau at boyayanis a nanatu jeverig atau baitotoris, om on ojis asi bobo on uiyamai. \v 29 Yau on faiwar yen fofonin ati komasim, baise on fom on tamam an God iyawureu men eta tani ai nan dura ai anau beberuem mes. \v 30 Yau asagob om am gogoi bag on un matabir men unan am tafanam aurin on mes ukirireu, baise aibo mes au bai yuyur god on ubo tawaseiren?” \p \v 31 Jacob on Laban iyafotai iyau, “Yau aber, yabin yau ai nonot on om arimon nanatum wani ai nan utabarueu on mes. \v 32 Baise om nin iyafan un gaturai on om am bai yuyur god ibo tawaseiren, on min unasubun. Nin ati dam warar matasi, nan toum erunanag eiten aifan om noam on eboen.” Jacob on men isagob Rachel on Laban an bai yuyur god ibo tawaseiren. \p \v 33 Laban irui Jacob an guwi ai inuen, weie inai Leah an guwi ai ba, a bobo jever ruam asi guwi ai ba, baise an bai yuyur god men igaturen. Namon on inai Rachel an guwi ai ba irui. \v 34 Rachel on goa asi bai yuyur god on iboen camel an sifumama amonai iwanen ato tefanai imair imama. Laban guwi amos engon irunanagen baise osi bai yuyur god men igaturen. \v 35 Rachel taman iyawur iyau, “Au bada, auriu abi ebi yatatab, yau men fofonin namui an misir an tawar; yabin yau ari on au roke abo amama.” On mes Laban guwi amonai irunanag wat ato an bai yuyur god men igaturen. \p \v 36 On mes Jacob iyatatab kwakwan ato yatatabai nan Laban iyawur iyau, “Yau abifan komasin wat aurim aiyamai i? Abi sofafar astob on fasinai om faiwar ubo kouwui ufaitaniu unat nin ugat? \v 37 Ari on au sawar engon tutufin urunanagen ato am goa sawar aifan wat ugaturai on om noam i? Om nin basunai eyatet egat om am dam warar a yau au dam warar engon matasi sinitai, weie osi sinau iyafan on dura bag. \v 38 Yau om rut tamama ari on kwanda orot kaitamom isawar ato am sheep a am goat usis engon obis wat sitotoub sirarat, a mat yau men am bobaitu boboun tani aan on. \v 39 On an rai rega kuke tutuenis sheep tani siyasubun on, yau men a boai a nat abi yoboem on, baise yau tou sheep tani a boai abi garaminai. Ato om fom ai rai sheep tani kuke tutuenis siyasubun aurin on dura wawaninai u yawureu ato tani a boai anat abi garaminai. \v 40 Ra sigaraba wera forabin i tabiu a fom an nuba sibuin imotobiu, men fofonin aten bubur. \v 41 Ato kwanda orot kaitamom bisimui amama on atonio nanaba wat. Kwanda auyotoat an yayatan bat on nanatum jeverig ruam auris aboen, a kwanda nimtereban kaitamom on am bobaitu akaifares. Ato om nana au baiyan on wera auyotoat nanaba men fofon kaitamomai uiteu on. \v 42 Ato baise tatamau Abraham a Isaac asi God men yau bisiwui it mama mes on, om arimon erimau bag uti yafareu atan. Baise God au yababan a bobo aifan abi yamai on it, ato on fasinai On rarab fom dura wawaninai iyawurem on om bobo fetag ufour.” \s1 Jacob A Laban Rus Sanasi Bo Baibasit Imatar \p \v 43 Laban on Jacob iyafotai iyau, “Atonio jeverig on yau nanatu, nanatus min yau nanatu a sawar engon tutufin ato eiten on yau noau a mat atonio bobaitu on yau au bobaitu. Baise men fofonin ari aifan ani yamai nanatu jeverig nanatus mat auris. \v 44 Om enat yau rut dura bo baibasit tani yamai, nin agim tanyon inag ato on tanitai on ati not inrurar on om yau rut dura tabi basitai on. \p \v 45 On mes Jacob agim gagamin kaitamom ibo tefanai irou matair mes. \v 46 On an dam warar orot iyawures agim siruayo ato siyadodog igai. Namon osi agim ato sibi yadodog on sesebinai simair bayu siyam. \v 47 Laban on agim-yadodog iyor Jegar-Sahadutha ato Jacob on iyor Galeed. \v 48 Laban imisir Jacob iyawur iyau, “Atonio agim-yadodog on om yau rut ati not in rurar.” On mes on efan wabin iyor Galeed. \v 49 Laban on eb iyau, “Om yau rut on mabit mabit tanama, baise BADA on arimon inbi mateteit.” On mes on efan wabin iyor Mizpah. \v 50 Laban dura ibotein iyau, “Om nanatu jeverig men un kaifares tiwag ai jever tani unbi awan on men an sagob, baise un sagob on God on ebi mateteit.” \v 51 Laban Jacob aurin mat iyau, “Agim atonio yau aya dodog igai, om yau rut sanati a atonio on matair agim. \v 52 Atonio agim-yadodog a atonio matair agim on not e rurar. Yau on men ani giserai an rabon om an yowim an rabim mes a om eb men uni giseirai un rabon yau un yowiu un rabiu mes. \v 53 Abraham an God a Nahor an God, osi tatamas asi God arimon sanati ini gurubabanit.” On mes Jacob taman Isaac an God ikwakwafirai on Wabinai ifaro. \v 54 Namon Jacob bobaitu tani iyasubun ato oyau tefanai sirifu ikutetai, an dam warar ibebegis sinat ato mat bayu siyam sitom isawar weie osi nan oyauai siyen. \v 55 Ra itom fomenei fomenei Laban imisir nanatun jeverig a wawan fifirig ibo yayanis a iyau baitotoris weie ikirires imatabir men inai an au go. \c 32 \s1 Jacob Ibotitiwag Esau It nefotai Mes \p \v 1 Jacob an dam warar mat asi etai sibib si nan men ato God an anea fani sinat sinefotai. \v 2 On an werai Jacob on anea ites mom on iyau, “Nin on God an guwi efan,” on mes on efan i wabai Mahanaim. \v 3 Jacob dura bo bibotis ainau iyafares sinai Edom tafanamai tuan Esau aurin. \v 4 On iyau baiyates iyau, “Omi atoio dura nanaba au bada Esau wonawur: ‘Am agirotin Jacob iyau,’ ‘Yau Laban rui weromin maiau wama inat ari weie amatabir men anat. \v 5 Yau on er au cow, donkey, sheep, goat a au agir jever a agir orot. Au bada, yau dura aurim abi yafar, onai om yau auriu on am ya obin ut boai.” \p \v 6 On an werai dura bo bibotis sinat Jacob aurin ato siyawur siyau, “Wei wanai tuam Esau aurin ato ari bag on igat e nat nono om in nefotim mes. On an orot on 400 iboes mat senat.” \v 7 Jacob atonio dura itatam on iber kwakwan an not engon ifeu. On an sabu mat simama on ikusebis kuayo matas ruam simatar. On an sheep, goat, cow a camel on eb nanaba ikusebis ruam simatar. \v 8 On atonio nanaba inonot, “Esau innat kuayo matan ainauin auris inbi ragit on, kuayo matan bairuin on sinayai sinan.” \p \v 9 Namon Jacob ibayoi iyau, “O yau wawau Abraham an God, a tamau Isaac an God. O BADA Om yau un tatamiu, Om uyawureu uyau, ‘Yau an matabir men au tafanamai a au dam warar auris ato Om uyau mataniu arimon bobo obis uni yamen auriu. \v 10 Yau on agirotiu a yau men orot obiu, baise om am kaber a am moa obin auriu ebi yamai. Ainau bag yau Jordan sareu arabon on men aifan tani abo auman arabon on ab au tutuk wat on abo arabon ato ari amamatabir on au kuayo matas ruam mat a nat. \v 11 Yau aurim ababayoi tuau Esau iman emon uni yawasiu. Yau abeber, yabin on e nat on yau a jever fifi mat engon ini ragitei.’ \v 12 Baise om u yawureu uyau, ‘Om arimon un kaifareu tiwag a arimon uni yamai wawau agiriu sini son tore an gasa ba ato men fofonin sini yab.’” \p \v 13 Jacob fom kaitamom nan iyen gibunai on an bobaitu sanasi on tuan Esau an siwar irubinen. \v 14 goat toub on 200, goat tona on orot kaitamom, sheep toub on 200, sheep tona on orot kaitamom. \v 15 Camel toub nanatus auman on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat, cow toub on orot ruam, cow tona on auyotoat, donkey toub on orot kaitamom a donkey tona on auyotoat. \v 16 On an bobo sabu on bobaitu matas ta ta nan iyeinis sin kaifaren, ato an bobo sabu iyawures iyau, “Yau au nau wotawar ato wonitai bobaitu matas ta ta basusi on sanas sinen.” \v 17 On an bobo orot ainau in tatawar on iyau baiyatai iyau, “On an werai tuau Esau in nefotem ato ini tetemim inau, ‘Om am bada iyafan? Om aumen enan? Atonio bobaitu engon namui on iyafan ebi noanai?’ \v 18 Om uni yafotai unau, ‘Om am bobo orot Jacob noan. Osi on siwar an bada Esau aurin ebi yafar. Jacob toun on gibui bag e nat.’” \v 19 Jacob on dura kaitamom min iyabonai bobaitu kaifarotis bairuin, baitonin a matas ta ta engon iyawures: “On an werai Esau won nefotai, omi on dura kaitamom on nanaba wonawur.’ \v 20 Omi won sagob wonau, ‘Aee, am bobo orot Jacob on gibui e nat,’” Jacob inonot, “Siwar ato ainau ai yafar e nan onai arimon nunuan an boai, weie on an werai magin anitai on abi tutum on arimon ini notbureu. \v 21 Jacob an siwar on engon iyafaren sinai, ato on ekesin on fom an guwi ai iyen. \s1 Jacob Peniel Nan Orot Tani Rus Siyen Sifirur \p \v 22 On fom kaitamom Jacob imisir awawan ruam, bobo jever ruam a nanatun auyotoat an yayatan kaitamom iboes ato Jabbok sareu menan tefa on nan sirabon. \v 23 On iyafares sirabon gibunai on an sawar engon mat iyafaren sirabon. \v 24 Ato Jacob on ekesin nan sikirir.\fig Jacob on BADA an anea rus siyen sififirur mom inai ra itom.|alt="Jacob wrestling with the Angel of the Lord" src="CO00686B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 32:24" \fig* \p Namon orot tani inat iforousai rus siyen sififirur mom inai ra iyabaseb. \v 25 On an werai orot it on men fofonin Jacob it bomerubai on mes On Jacob gesagesanai irab ikuseren. \v 26 Namon orot iyau, “Ra etotom, om eikirireu Yau anai.” \p Jacob iyafotai iyau, “Om bai momogin unitai weie yau ani kirirem unan.” \p \v 27 Orot Jacob itetemai iyau, “Om wabim mamaba?” \p On iyafotai iyau, “Yau wabiu Jacob.” \v 28 Namon orot iyau, “Om wabim on men arimon sin yorem Jacob baise sin yorem Israel,\f + \fr 32:28 \ft Hebrew dura wab Israel an yabin min, on God rus siyerarat.\f* yabin om God rum a orot fani mat woi yerarat ato tefasi ukayam.” \p \v 29 Jacob iyau, “Karun, abi fefeyanim, om wabim ekasoneu.” \p Baise on iyafotai iyau, “Om aibo mes egogoi wabiu un sagob?” Namon on Jacob imomoginai. \p \v 30 On mes Jacob on efan wabin iyor Peniel,\f + \fr 32:30 \ft Hebrew dura wab Paniel an yabin min, God magin.\f* on an yabin min yau God rui magi wai ruruai ato yau nana yawasiu amama. \v 31 Jacob Peniel ibi kirir auman auman wera igai, ato ibi sait auman, yabin on an fui ikuseiren. \v 32 On fasinai inat ari Israel yangan foro touyan an fui matan karukar on men sam on, yabin Jacob min on rarikai nan sirab. \c 33 \s1 Jacob Esau Inefotai \p \v 1 Jacob on iyeit inai Esau an orot 400 mat si nat ites, on mes fifirig ikusebis Leah, Rachel a bobo jever ruam amosi. \v 2 Bobo jever ruam nanatus mat ainau iyeinis sitawar weie Leah nanatun mat osi gibusi sitawar ato Rachel Joseph rus on gibui bag sitawar. \v 3 Ato Jacob toun on ainau an dam warar nasi itawar inai. Namon on ra nimtereban ruam nanaba uson itur ikwafir isur magin motob iruyein mom inai tuan orot aurin igat. \v 4 Baise Esau iyayai Jacob inefotai ato iman anjonai ireben bonai irous iboyayanin ato rus sibotouousis.\fig Jacob on Esau rus sinefoten.|alt="Jacob and Esau meeting" src="CO00693B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 33:4" \fig* \v 5 Namon Esau iyeit jever a fifirig ites ato itetem, “Atonio sabu on iyabon om mat wonat?” \p Jacob iyafotai iyau, “Osi on yau nanatu God an kaber emon yau am agirotiu iteu.” \v 6 Namon bobo jever ruam nanatus mat sinat Esau nanai sindas siruouen usos situr sikwafirai. \v 7 Namon Leah nanatun mat sinat sindas sirouen usos situr sikwafirai ato gibui bag on Rachel natun Joseph rus sinat sindas sirouen usos situr sikwafirai. \p \v 8 Esau on Jacob itetemai iyau, “Ato bobaitu mat ainau abi nofoten on an yabin aifan?” \p Jacob iyafotai iyau, “Au bada nan on om am ya obin aurin.” \p \v 9 Baise Esau iyau, “Yau taiu, yau au bobaitu on sigaraba, aifan noam on ebotan.” \p \v 10 Jacob iyau, “Ambin, om am ya obin ini dura bag mes on au siwar ei basitai ato ebo. Om magim aitai on God magin aitai ba, on emon om ari uboeu tiwag. \v 11 Karun, abi fefeyanim, fofonin atonio siwar om aurim aboen anat on ei basitai eboen; God on yau ikabereu aifan au gogoi on engon iteu.” Jacob nana i dodoai ato Esau ibasitai iboen. \p \v 12 Namon Esau iyau, “Ot tan botitiwag ato tan misir tanan, yau arimon aninau anan.” \p \v 13 Baise Jacob iyawur iyau, “Au bada, om usagob fifirig on usis sisam a yau on sheep a bobaitu fani nanatus mat abi nonotis. Men fofonin ari ra kaitamom bai yagiginai nan tanan on, arimon bobaitu engon sinarab. \v 14 Karun, abi fefeyanim, om einau enai, ato yau arimon sunub sunub ani gibubunuem annat, fofoninai ana bib bobaitu a fifirig mat weie arimon Edom nan tani nefoten.” \p \v 15 Esau iyau, “Basit au orot fani on om bisimui ani kirires.” Baise Jacob iyafotai iyau, “Au bada, aibo mes on nanaba ebi yamai, baise on on om am ya obin aurin.” \v 16 On mes on rai Esau ibosuruf imatabir men inai au Edom. \v 17 Baise Jacob on au Sukkoth inai nan an goa iyon, a bobaitu asi guwi mat iyonen. On mes efan min wabin iyor Sukkoth. \p \v 18 On kounai Jacob Mesopotamia emon imatabir on obinai inat Shechem mafam gagamin Canaan tafanamai igat, ato on an guwi on motob ato mafam gagamin bisinai, on nan iyon. \v 19 On Hamor wawan agirin Shechem taman emon on motob turin agim silver orot wat nim, onai itobon. \v 20 On nan sirifu agim kema iyon ato iwabai El Elohe\f + \fr 33:20 \ft Hebrew dura wab El Elohe Israel an yabin tani min God, On Israel an God o Israel an God Faiwarin Bag.\f* Israel asi God. \c 34 \s1 Dinah Aurin Bobo Komasin Sifour \p \v 1 Ra tani Jacob a Leah rus natus jeverei wabin Dinah on inai Canaan jever it fasiues mes. \v 2 On an werai orot wabin Hamor on Hivi dam emon ato on min tafanam an aiwab orot imama. On natun orot wabin on Shechem on Dinah it igogoiai ato irous aurin bobo komasin ifour ikafotai. \v 3 Shechem on Dinah it on momogin fafa. On mes on nunuan tutufinai inuaboai a on ifourtobon dura obis wat on jeverei aurin ibi kakafun nunuan it boai mes. \v 4 On mes Shechem on taman Hamor iyawur iyau, “Bab yau agogoi atonio jeverei Dinah un boai ato yau on ani awan.” \p \v 5 On gibunai Jacob isagob Shechem on natun jeverei aurin bobo komasin ifour. Baise on nanatun orot engon sigat sinai asi bobaitu sikakaifares on mes Jacob on men dura aifan tani ikakafun ato imousin sit matabir sitnat au go weie dura iti kakafun. \v 6 Shechem taman Hamor on igat inai Jacob rus siti kakafun mes. \v 7 On werai Jacob nanatun bobo isawar simatabir men sinat on dura sitatam Shechem on osi robus Dinah aurin bobo komasin ifour ikafotai. Osi nunuas iyababan ato siyatatab kwakwan yabin Shechem ato Jacob natun jeverei aurin yawas komasin ifofour on Israel amonai on mamai gagamin ato on bobo nanaba on men it matar. \v 8 Baise Hamor on Jacob nanatun mat iyawures iyau, “Yau natu orot Shechem on nunuan tutufinai Dinah egogoai, karun, abi fefeyanim, jeverei woitai ini awan. \v 9 Ot dura bo baibasit taniyamai ato wei on omi ami jeverei wani awanis ato omi on eb wei ai jeverig woni awanis. \v 10 Ato omi wei ai tafanamai mat tanamair tanama ato tafanam on ruruseren omi aurim nan wonama, wonabib a motob wonabo sini noanim.” \p \v 11 Namon Shechem on Dinah taman a rorobun auris iyau, “Omi ami ya obin on woiteu ato yau arimon aifan ami gogoi on ani yamai. \v 12 Omi jeverei woniteu ani awan on ato wonawureu aifan siwar wogogoi on anitem. Mat kekes an rat menan fofonin on wonawureu; yau arimon an baiyan mamaba woyeyeinin on nanaba ani baiyan.” \p \v 13 Ato Jacob nanatun on Hamor natun Shechem rus auris on men dura bagai siyafotes on. Osi sisosoufis yabin Shechem on osi robus Dinah aurin bobo komasin ifour ikafotai. \v 14 Osi siyawur siyau, “Wei orot ato men siaskibubuai on men robui wanitai ini awan on. On arimon wei auri on mamai gagamin bag. \v 15 Wei eta kaitamomai wat nan baibasit wanitem. Omi ami orot engon woni askibubues wonnat wei ba won matar. \v 16 Namon wei arimon wani basitem wei omi ami jeverei wani awanis ato omi on eb wei ai jeverig woni awanis a mat omi amomui wanamair wanama ato mat dam kaitamom tan matar. \v 17 Baise dura ato askibubu aurin wau on men won bibasitai on, wei arimon jeverei wan boai wanan.” \p \v 18 Hamor natun Shechem rus atonio dura sitatam on sibasitai. \v 19 Shechem on ra kaita inai ato siaskibubuai, yabin on Jacob natun jeverei on inuaboai kwakwan. Shechem min wabin on gagamin an dam warar amosi. \p \v 20 On mes Hamor natun Shechem rus sinai asi mafam gagamin an furi awanai nan on sabu engon auris sikakafun. \v 21 Osi siyawures siyau, “Atonio osi orot on sabu obis tani kirires nin tafanamai mat tanama ato amonai sinama sini totobon. Tafanam on irat kwakwan fofonin osi mat auris. Ot osi nanatus jeverig tani awanis ato osi mat ot nanatut jeverig sini awanis. \v 22 Baise atonio bobo kaitamom aurin on tani basit on arimon atonio sabu mat engon kaitenei tanama. On min ot orot engon tutufin sini askibubuet tannat osi ba tan matar. \v 23 Ot ati baibasit wat on tanites ato asi bobaitu a asi sawar engon on ot sini noanit ato sanati sinamair sinama.” \v 24 Sabu engon tutufin sinat Hamor natun Shechem rus asi dura sitatan on engon sibasit, ato orot engon on mafam gagamin amonai on siaskibubues. \p \v 25 Ra ton isawar gibunai, orot engon sibi askibubues on gawud auman simama, Jacob nanatun orot ruam, Simeon a Levi, osi min Dinah rorobun bag, asi seri siboen ato sinai mafam gagaminai sunub sirui sisafures mom ato orot engon siyasubunues. \v 26 Osi Hamor natun Shechem rus mat seriai siyasubunues. Namon osi Dinah Shechem an goa emon sibo ato sigat sinai. \v 27 On an rai Simeon a Levi sabu siyasubunues isawar gibunai, Jacob nanatun orot fani on engon sinat mafam gagamin amonai gugu engon siboen yabin robus Dinah aurin bobo komasin sibi yamai sikakafotai aurin on an soi sibo. \v 28 On mes osi ainauan gigiawan on ato mafam gagamin amonai a kounai nan sheep, cow a donkey nan simama on engon siboen. \v 29 Osi on sawar asi baiyas gagamis, jever fifi engon sifatumes, asi buder a asi goa amonai sawar si yen on engon siboen mat sinai. \p \v 30 Namon Jacob on Simeon a Levi rus iyawures iyau, “Omi on bit gagamin bag on wobo wonat auriu yau wabiu woikomasai. Omi on bobo wobi yamai on Canaan sabu a Perizz sabu engon nin tafanamai semama on arimon yau sini sisiweiiu. Ot sabu men sigaraba on ato osi fofonin engon sini kaita sinnat sini ragiteu on, yau au dam warar mat fofonin engon sinasubunuet insawar. \p \v 31 Baise osi ainauan gigiawan on siyafotai siyau, “Wei men fofonin robui wani kirir on nanaba aurin sinafour eta eta an jever ba.” \c 35 \s1 Jacob An Dam Warar Mat Sinai Au Bethel \p \v 1 Namon God on Jacob aurin iyau, “Om egai au Bethel ato nan unama. Om sirifu agim kema Yau am God auriu unyon. Yau min on efanai nan aurim arobotet, on an rai tuam Esau u yai kirir nan.” \p \v 2 On mes Jacob an dam warar, awawan, nanatun a sabu iyabon nan mat simama on iyawures iyau, “Omi sabu touman asi god ta ta ato bisimui sen on won rebenen. Omi toum won yamuyarim ato beber gumidaris wonoten. \v 3 Namon ot tani wabunag ato tan misir tanag au Bethel, on nan yau arimon God aurin sirifu agim kema an yon. On God min yau au yababan an rai on i baisiu a menan menan a nan on yau bisiwui ima.” \v 4 On mes osi sabu touman asi god ta ta a tainas buwor si yoten on engon tutufin Jacob sitai. Ato on Shechem nan wengar Dunar gagamin babanai isar i tounen. \p \v 5 On an werai Jacob nanatun mat sibosuruf sibib, God an beruber gagamin on ato mafam gagamis bisisi si yen on engon i taragabues, on mes osi mafam sabu on men fofonis gibusi sit faitanis sitan on. \v 6 Jacob an sabu engon mat sinat mafam Luz nan sigat, on min ari seyoyorai Bethel, Canaan tafanam amonai nan. \v 7 On sirifu agim kema iyon ato efan wabin iyor, “Bethel an God”,\f + \fr 35:7 \ft Hebrew dura wab El Bethel an yabin min, Bethel an God.\f* yabin on an werai Jacob on tuan orot i yayai kirir i nan ato God Toun on nan aurin irobotet. \v 8 Rebecca an fio jever Deborah on nan irabob ato wengar Dunar gagamin babanai sigarob, Bethel bisinai. On mes wabin siyor, ‘Tou an Dunar’. \p \v 9 On an werai Jacob Mesopotamia emon imatabir i nat men, ato God on nan aurin iroboet men ato imomoginai. \v 10 God iyawur iyau, “Om wabim on Jacob ato men gibui sin yorem men Jacob, ab om wabim on sin yorai Israel.” Om mes God i wabai Israel. \v 11 Ato God iyawur iyau, “Yau on God Faiwariu Bag! Om fifirig sigaraba unitu ato tafanamai sabu on arimon inison kwakwan, ato om nanatum wawam agirim fani on arimon aiwab sin matar. \v 12 Yau tafanam ato Abraham a Isaac abites on arimon anitem, ato on motob min nanatum wawam agirim mat anites.” \v 13 Namon God on efan menan Jacob aurin ibi kakafun on ikirir ato igai. \v 14 On nan Jacob matair agim menan God aurin ibi kakafun nan irou ato sareu wine a rura momon an kerin on tefanai ideburen ikutetai God aurin. \v 15 On mes Jacob on efan iyor Bethel menan God on aurin ibi kakafun nan. \s1 Rachel Itoub Rabob \p \v 16 Namon Jacob an dam warar mat Bethel sikirir sinai. On an werai osi sinat Ephrath mafam aurin sibi ufin ato Rachel on fifi itarat aurin on koun igigiai ato usi baban gagamin i boai. \v 17 On usi baban gagamin bag i boai an werai, on an bai totoubis jever iyawur iyau, “Rachel, om men unaber mes, om fifi orot tani ba uni tuai.” \v 18 Baise Rachel on irarabob, ato an aratein kanfoun ibi sawarai on fifi i wabai Ben-Oni.\f + \fr 35:18 \ft Hebrew dura wab Ben-Oni on atonio dura an yabin tani bisinai on, yau fifi orot on usi baban auman ai tuai.\f* Baise taman on i wabai Benjamin.\f + \fr 35:18 \ft Hebrew dura wab Benjiman an yabin on, fifi arimon wabin duran gagamin.\f* \p \v 19 Ato Rachel irabob ato Ephrath eta rewanai nan sigarobai, on min Bethlehem. \v 20 Jacob matair agim nan Rachel an budi tefanai irou, ato ari ra agim min nan nana yen. \v 21 Jacob i nanawan inai Midgal Eder ikirir inai rebanai nan an guwi iyon. (Midgal Eder an yabin min kaifarotin bobaitu ekakaifares an goa ann weromin.) \s1 Jacob Nanatun \r 1 Chronicles 2:1,2 \p \v 22 Jacob on nana on tafanamai imama ato natun Reuben on inai taman awan ufuigeg jever wabin Bilhah on rus siyen; Jacob on dura itatam on i yatatab kwakwan. \p Jacob nanatun orot wat engon auyotoat an yayatan ruam. \v 23 Leah nanatun orot, osi wabis min Reuben, (Jacob natun ainau orot), Simeon, Levi, Judah, Issachar a Zebulun. \v 24 Rachel nanatun orot, osi wabis min Joseph a Benjamin. \v 25 Rachel an bobo jever Bilhah nanatun orot, osi wabis min Dan a Naphtali. \v 26 Leah an bobo jever Zilpah nanatun orot, osi wabis min Gad a Asher. Atonio osi fifirig orot engon on Jacob nanatun ato osi Mesopotamia nan sirat. \s1 Isaac An Rabob \p \v 27 Jacob inat au go taman Isaac aurin Mamre mafamai nan, Hebron bisinai menan Abraham a Isaac rus simama nan. \v 28 Isaac ima an kwanda 180 \v 29 ato on iorokwar bag weie irabob, ato nanatun Esau a Jacob rus sigarobai. \c 36 \s1 Esau Nanatun Wawan Agirin \r 1 Chronicles 1:34-37 \p \v 1 Atonio osi on Esau nanatun wawan agirin, on min wabin tani seyoyorai Edom. \v 2 Esau on Canaan jever iawanis. Jever ainaiun wabin on Adah, on min Hitt orot wabin Elon on natun jeverei. Jever bairuin wabin on Oholibamah, on min Anah natun jeverei ato on Zibeon Hivi orot on wawan jeverei. \v 3 ato jever baitonin wabin on Basemath, on min Ishmael natun jeverei a Nebaioth robun. \v 4 Ato Adah natun orot Eliphas ituai; Basemath natun orot Reuel ituai \v 5 ato Oholibamah on nanatun orot Jeush, Jalam a Korah itues. Osi fifirig orot engon on Esau nanatun Canaan nan sirat. \p \v 6 Namon Esau awawan, nanatun orot, nanatun jeverig a dam warar engon, an bobaitu a sawar gugu ato Canaan tafanamai imama ibinoanai on engon iboen ato tain Jacob ikirir igat inai tafanam taniai nan ima. \v 7 Esau tain Jacob ikirir inai yabin osi rus asi sawar gugu on irat kwakwan bag a asi bobaitu on sison kwakwan, on mes men fofonin rus efan kaitamomai sitama on. \v 8 On mes Esau on oyau tafanam wabin Seir, on nan ima. Esau wabin tani min seyoyorai Edom. \p \v 9 Atonio on Esau nanatun wawan agirin asi dudur. Osi min Edom yangan nan oyau Seir nan simama. \v 10 Esau nanatun orot wabis on: Eliphaz, Esau awan Adah on ituai a Reuel on Esau awan Basemath on ituai. \v 11 Eliphaz nanatun orot, osi wabis on Teman, Omar, Zepho, Gatam a Kenaz. \v 12 Esau natun Eliphaz mat awan tani wabin Timna, on natun Amalek. Atonio fifi orot on Esau awan Adah, on wawan. \v 13 Reuel nanatun orot, osi wabis on Nahath, Zerah, Shammah a Mizzah. Atonio fifirig orot on Esau awan Basemath on wawan. \v 14 Esau awan Oholibamah on nanatun engon ton itu: Osi min Jeush, Jalem a Korah. Oholibamah min Anah natun jeverei a Zibeon wawan jeverei. \v 15-16 Atonio on dam ta ta Esau emon. On natun ainau orot wabin Eliphaz on nanatun wabis on: Teman, Omar, Zepho, Kezaz, Korah, Gatam a Amalek, osi engon on Esau awan Adah on wawan orot. \p \v 17 Esau natun Reuel on nanatun, osi amosi on dam ta ta on ato nanaba: Nahath, Zerah, Shammah a Mizzah. Osi min Esau awan Basemath on wawan orot. \p \v 18 Atonio osi dam ta ta on Esau awan Oholibamah, Anah natun jeverei nanatun orot, osi wabis min Jeush, Jalam a Korah. \v 19 Atonio dam ta ta on Esau, on min Edom on nanatun wawan agirin. \s1 Seir Nanatun Wawan Agirin \r 1 Chronicles 1:38-42 \p \v 20 Atonio on Seir nanatun orot osi min Hor yangan, ainau Edom nan simama, osi wabis min Lotan, Shobal, Zibeon a Anah, \v 21 Dishon, Ezer a Disham, osi min Seir nanatun, Hor dam unis Edom nan simama. \p \v 22 Lotan nanatun orot, osi wabis min Hori a Homam ato Lotan robun on Timna. \p \v 23 Atonio on Shobal nanatun orot, osi wabis min Alvan, Menahath, Ebal, Shepho a Onam. \p \v 24 Zibeon nanatun orot, osi wabis min Aiah a Anah. Atonio Anah min on efan koiteterinai nan taman an donkey ikakaifares ato kibubur sareu forabin igaturai. \v 25 Anah nanatun, osi wabis min Dishon a Oholibamah, on min Anah natun jeverei. \v 26 Dishon nanatun orot, osi wabis min Hemdan, Eshban, Ithran a Cheran. \v 27 Atonio osi on Ezer nanatun orot, osi wabis min Bilhan, Zaavan a Akan. \p \v 28 Atonio on Dishan nanatun orot, osi wabis min Uz a Aran. \p \v 29-30 Atonio on Hor sabu asi dam unis Seir tafanamai simama, osi wabis min Lotan, Shobal, Zibeon, Anah, Dishon, Ezer a Dishan. \s1 Aiwabis Iyabon Edom Sibi netewar \r Chronicles 1:43-54 \p \v 31 Atonio on aiwabis ainau Edom tafanamai sibi aiwab weie Israel aiwab imatar. \v 32 Boar natun Bela on Edom tafanamai ibi aiwab, an mafam gagamin wabin Dinhabah. \v 33 Bela irabob gibunai Zerah natun Jobab, Bozrah emon on Bela an efan ibo iaiwab. \v 34 Jobab irabob gibunai, Husham, Teman tafanam emon on an efan ibo i aiwab. \v 35 Husham irabob gibunai Bedad natun Hadad on an efan ibo i aiwab. Hadad inai Moab tafanamai nan Midian sabu mat sibi gagam ato Hadad i sowar ibo merubes. Hadad an mafam gagamin wabin min Avith. \v 36 Hadad irabob gibunai Samlah, Masrekah emon on an efan ibo i aiwab. \v 37 Samlah irabob gibunai Shaul, Rehoboth emon Euphrates sareu bisinai on an efan ibo i aiwab. \v 38 Shaul irabob gibunai Achbor natun Baal-hanan on an efan ibo i aiwab. \v 39 Achbor natun Baal-hanan irabob gibunai Hadar on an efan ibo i aiwab. An mafam gagamin wabin Pau ato awan wabin Mehetabel, Matred natun jeverei a Me-zahab wawan jeverei. \p \v 40-43 Atonio osi on Edom yangan asi dam unis wabis: Timna, Alvah, Jetheth, Oholibamah, Elah, Pinon, Kenaz, Teman, Mibzar, Magdiel a Iram. Osi dam kakaita kakaita on mafam mabis mabis on tafanamai nan simair sima, ato osi dam unis wabis on mafam siwabis. On min Esau Edom yangan wawas agiris. \c 37 \s1 Joseph Tutuan A Tain Mat \p \v 1 Jacob nana Canaan tafanamai ima, menan taman imama nan, \v 2 ato atonio on Jacob an dam warar asi dudur. \p Joseph on jorei boboun an kwanda auyotoat an yayatan nimtereban ruam on taitain tutuan mat sheep a goat si kakaifares. Osi fifirig min taman awawan ufuigeg ruam, Bilhah a Zilpah nanatus. Ato taitain tutuan aifan bobo komasis sibi yamen on i nat tamas ikakasonai. \p \v 3 Jacob wabin tani min Israel, on Joseph inuaboai kwakwan bag men nanatun fani ba, yabin on iorokwar bag weie Joseph irat. On Joseph an bai takwakwaren obin weromin a imas mat weromis iyamai wein. \v 4 On an werai taitain tutuan sit on osi tamas on Joseph inuaboai kwakwan men osi ba, on mes tais tuas sisusuneai kwakwan ato men moa obinai aurin sibi kakafun. \p \v 5 Fom tani Joseph ibomomout ato taitain tutuan on bomomout ikakasones on, osi aumiet bag sisusuneai. \v 6 Joseph on iyawures iyau, “Eii! Omi au bomomout anau wontatam. \v 7 Ot engon masauai sawareg tagegedauen ato ra kaita yau au kafurir on imisir totor itawar. Ato omi ami kafurir on yau au kafurir siki bubuai ato aurin usos situr sisur.”\fig Joseph taitain tutuan ruam mat sawareg masauai sebobo ato auris ebi dudur.|alt="Joseph talking, two brothers in the field harvesting grain" src="CO00698B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 37:7" \fig* \v 8 Baise Joseph taitain tutuan on dura sitatam ato siyawur siyau, “Om enonosin om aiwab orot unmatar ato wei auri uni bad i?” On mes osi nana aumiet bag sibi susuneai yabin on an bomomout a an dura aifan osi auris ibi kakafun on fasinai. \p \v 9 Namon Joseph bomomout tani ba it ato taitain tutuan ikasones iyau, “Yau bomomout tani ba ait, on nan ait on wera, roke a siribod auyotoat an yayatan kaitamom on yau auriu usos situtur.” \p \v 10 Joseph an bomomout mat on taman iyawur, ato taman imisir igam iyawur iyau, “On bomomout on aifan? Om enonosin on ayom, taitaim tutuam a yau on wannat om aurim usoi wantur i?” \v 11 Joseph taitain tutuan on sibi boboarai baise taman on bomomout aurin on nana ibi nonotai. \s1 Joseph Sitobonai Ato Sibo Sinai Au Egypt \p \v 12 Ra kaitamom Joseph taitain tutuan sinai Shechem nan tamas an bobaitu sit kaifares mes. \v 13 Jacob on Joseph iyawur iyau, “Yau agogoi unan au Shechem, menan taitaim tutuam bobaitu sekakaifares nan.” \p Joseph iyafotai iyau, “Basit tamau, yau anan.” \p \v 14 Jacob on natun iyawur iyau, “Om enai unites, taitaim tutuam a bobaitu mat engon basit wat ai ambin, ato un matabir un kasoneu.” On mes on taman Hebron roubaban emon iyafarai inai Shechem igat, \p \v 15 ato on efanai taitain tutuan inunuenis, ato orot tani Joseph aurin igat ato itetemai iyau, “Om abifan enunuen?” \p \v 16 On iyafotai iyau, “Yau taitaiu tutuau anunuenis, osi nin asi bobaitu si kakaifares, fofonin ut kasoneu osi on menan?” \p \v 17 Orot iyawur iyau, “Osi sinai nono, atatamis siyau on au Dothan senan.” On mes Joseph taitain tutuan gibusi inai Dothan nan igatures. \p \v 18 Joseph taitain tutuan on nanenei nan sit i nat, ato weie on auris it nat iti ufin, osi siyanu sitasubun mes. \v 19 Osi tous sanasi siyau bonen, “Woit! Bomomout otin atonio e nat. \v 20 Omi ne wonat, ari weie tanasubun ato dogu sareu simamutinis sen on tani amonai tan ribirirai insur; namon ot tanau on rega an bobaitu tutuenis siyan. Ato tanitai on an bomomout emon arimon aifan in matar.” \p \v 21 Reuben on taitain asi dura itatamis ato ifourtobon Joseph iti yawasai mes. On iyau, “Ot men tanasubun mes. \v 22 Ot asir efan koiteterinai atonio dogu sareu rar raninai tan ribirirai insur ato men usi baban tanitai.” On dura nanaba iyawures yabin on inonot taitain tutuan emon on iti yawasai ato iti yafarai men it matabir taman aurin. \v 23 On an werai Joseph inat taitain tutuan auris igat mom, osi an bai takwakwaren weromin imas weromis mat on sisafef si boseir.\fig Joseph taitain tutuan sibo sareu dogu amonai siribirirai isur.|alt="Joseph being thrown into the pit" src="CO00705B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 37:23" \fig* \v 24 Namon osi Joseph sibo ato dogu sareu rar ranin amonai siribirirai isur. \p \v 25 Namon osi simair bayu sitam mes ato matas si yeit on Ishmael yangan Gilead emon si nan au Egypt on sites. Osi asi camel tefasi on asi fio yandes ninibis asi baiyas gagamis ta ta on siyagagaien siboen si nat. \v 26 Judah taitain tutuan auris iyau, “Ot tait tanasubun tani buniai weie on amon emon min arimon aifan wat tan boai?” \v 27 Ot on Ishmael yangan auris tan tobonai. On nanaba tani yamai on men arimon fifi usin taniruyein on. Yabin fifi on ot tait tuat a ot ati tara biot turin.” On taitain tutuan engon si basit. \v 28 On an werai Midian bai totobonotis sinat sigat, Joseph taitain tutuan on Joseph dogu emon siti bogai igai, ato Ishmael yangan auris agim silver orot kaitamomai sitobonai ato sibo sinai au Egypt. \p \v 29 On gibunai Reuben imatabir men inat dogu sareuai ato it on Joseph nan ambin ato on iyababan kwakwan an beber isafef. \v 30 On taitain auris imatabir inai ato iyau, “Fifi on nan ambin! Yau arimon abifan ani yamai?” \p \v 31 Namon osi goat tani siyasubun ato Joseph an bai takwakwaren sibo tara ai sitamumun. \v 32 Osi an bai takwakwaren sibo simatabir men sinat tamas aurin ato siyawur siyau, “Wei atonio bai takwakwaren on nan i yen wagaturai. Om eit tait, atonio bai takwakwaren min om natum noan i?” \p \v 33 Jacob on natun an bai takwakwaren it tiwag isagob ato iyau, “Dura bag! Nin on yau natu Joseph an bai takwakwaren. Rega an kuke tutuenis fani siyasubun. Yau natu Joseph on sisafefai gugud imatar ato siyan.” \v 34 Jacob iyabbaban ato beber gadur iyoten ato natun aurin ra weromin itou iroro. \v 35 On nanatun fifirig jeverig sinat sit kubainunubai mes, baise on men igogoi sit kubainunubai ato iyau, “Yau nana natu an roro auman an mama anarab. On mes on natun Joseph aurin on nana itou roro auman ima. \p \v 36 On werai Egypt nan on eb Midian yangan Joseph Potiphar aurin sitobonai. Potiphar min Egypt aiwab orot an goa kaifarotin gagamin a on toum min kaifarotis asi bai netewar orot gagamin. \c 38 \s1 Judah Tamar Rus \p \v 1 Wera fani sisawar gibunai Judah taitain tutuan ikirires ato inai orot wabin Hirah on rus sitama mes, on min Adullam mafam emon. \v 2 On nan Judah on Canaan orot wabin Shua natun jeverei igaturai. On iawan ato rus siyen; \v 3 on jeverei inafot ato natun orot ituai wabin iyor Er. \v 4 Gibui on inafot men ato natun orot ituai wabin iyor Onan. \v 5 On min on fifi orot tani ba ituai wabin iyor Shelah. Ato Judah min Achzib nan imama nan fifi orot irat. \p \v 6 Judah on natun ainau orot wabin Er on awan irubin. On jeverei min wabin Tamar. \v 7 Baise Judah natun ainau orot Er on bobo komasis BADA matanai ifofour; on mes BADA on Er iyasubun irabob. \v 8 Namon Judah on Er tain orot Onan iyawur iyau, “Om enai tuam rabobin an kena rum wonen. Ot ati baifafaro iyau nanaba on tuam nanatun ambin inarab inan on tain giya orot on jever iniawan ato fifirig sinarat on tuan orot rabobin nanatun mes.” \v 9 Baise Onan isagob fifirig sin rarat on men arimon on nanatun on. On fasinai on tuan kena rus si yen on, an sareu motobai idedebur isusur onai on men fifi tani itarat tuan orot aurin on. \v 10 Onan bobo aifan ibi yamai on komasin BADA matanai, on mes BADA on Onan mat iyasubun irabob. \v 11 Namon Judah rawan jever Tamar iyawur iyau, “Om un matabir men unan tamam an goai nana kena un mama ato yau natu orot Shelah inarat gagamin in matar.” On nanaba iyau yabin on iber, ari Shelah ba inarab ato tutuan sirarabob ba. On mes Tamar imatabir men inai taman an goai imama. \p \v 12 Kwanda fani sisawar gibunai Judah awan, Shua natun jeverei on irabob. Judah on an roro wera isawar gibunai, on turan Hirah on min Adullam emon on rus sinai efan Timnah nan sabu on an sheep bubunis siyayaragen on itites mes. \v 13 Sabu fani Tamar siyawur on rawan orot Judah on enan au efan Timnah nan an sheep bubunis in yaragen mes. \v 14 Tamar on isagob nono Judah natun giyamomos Shelah on irat orot imatar ato men sitai iawan on. On mes on kena an bai takwakwaren usinai si yen on iboseseren ato beber ibo magin ikukum toun ibuniai. Ato on inai Enaim mafam an eta awanai nan imair imama. On eta kaitamom min on inai Timnah mafamai igat. \p \v 15 On an rai Judah ibib inat it on men isagob on yabin on magin ikukum on mes. On inos on eta eta an jever. \v 16 On aurin Judah irabon inai eta rebanai ato iyau, “Yau agogoi rut tanen.” Judah on men isagob on rawan jever. \p Tamar iyau, “Om rut tanen aurin on aifan wat arimon uniteu?” \p \v 17 On iyafotai iyau, “Yau au goat boboun etatar on aurim ani yafar.” \p Ato jever iyau, “Basit wat, ato om sawar tani uniteu on aumatan ba bisiwui an kakaifarai weie gibui goat uni yafar.” \p \v 18 Judah itetemai iyau, “Ato aifan egogoi anitem on aumatan ba bisimui i nen?” \p Jever iyafotai iyau, “Om anjomui damud er wabim auman on a am tutuk on un iteu.” On mes Judah sawar iboen jever itai. Namon on rus siyen ato jever inafot. \v 19 Tamar inai au go, on magin beber iboseir ato an kena bai takwakwaren on iyoten men. \p \v 20 On gibunai Judah on turan Hirah iyafarai goat boboun ibo inai jever ititai ato an garamin aumatan sawar ato bisinai si yen on itabo mes. Baise on jever men igaturai on. \v 21 Hirah on Enaim an orot fani nan on itetemis iyau, “Eta eta an jever nin eta rewanai imama on menan?” \p Osi siyafotai siyau, “Nin men eta eta an jever tani emama on.” \p \v 22 On mes Hirah imatabir men inai Judah aurin ato iyau, “Yau eta eta an jever men agaturai on. Ato orot on mafam emon on eb siyau, ‘Nin men eta eta an jever tani emama on.’” \p \v 23 Namon Judah iyau, “Na eikirir, sawar aifan bisinai sen on bagun on ini noanai. Ot men tagogoi sabu sini koboit sin sererit. Yau afourtobon ati baiyanai, baise om jever men ugaturai on.” \p \v 24 Roke ton isawar gibunai, sabu fani on Judah siyawur siyau, “Om rawam jever Tamar on eta eta an jever ba fetag fetag orot mat si yen simimisir ato ari on inafot.” \p Judah dura wawaninai iyau, “Omi wobo wogat ato wairafai woter inaras inarab.” \p \v 25 Osi Tamar sibo si gat ato dura iyafar rawan orot aurin iyau, “Yau on orot iyafan atonio osi sawar ebi noanai on emon on ai nafot. Omi woi nateteyen tait, iyafan an sawar, damud wab auman a tutuk.” \p \v 26 Judah sawar iten isagob ato iyau, “On on bobo obin iyamai, yabin yau dura aifan au on men aiyamai, natu orot Shelah men aitai iawan, ato Judah men gibui rus siyen. \p \v 27 On an wera inat Tamar i tatoub mes on osi sigaturai on arimon fifirig orot sisiru sinarat. \v 28 On koun igigiyai usi baban gagamin i boai an werai on fifi tani iman ainau iyotet igat ato bai totoubis an jever on fifi iman ibo uram mururinai iyous ato iyau, “Atonio on ainau irat.” \v 29 Baise on iman itein irui men ato tain giya orot on i nau irat, on mes bai totoubis an jever iyau, “Om ato nanaba toum am eta uwawar ugat!” ato on iwabai Perez. \v 30 Gibui on tuan imanai uram mururin auman irat ato i wabai Zerah. \c 39 \s1 Joseph Potiphar An Goai Imama \p \v 1 Ishmael yangan Joseph sibo sisur sinai Egypt nan ato Potiphar itobon inat an bobo orot mes imatar. Potiphar min Egypt aiwab orot an goa amonai an bobo an orot gagamin a on toun min aiwab orot an goa kaifarotis asi bai netewar orot. \v 2 BADA on Joseph bisinai imama on mes iyamai an bobo on engon obis totoris wat ifofour. On an bada Egypt orot an goai imama, \v 3 ato Potiphar it isagob BADA on Joseph bisinai imama on mes an bobo aifan ibi yamen on engon tutufin obis wat. \v 4 Potiphar on Joseph aurin iyasisir kwakwan bag, on mes iyamai inat an bobo orot mes imatar. On Joseph baibad itai bobo orot engon Potiphar an goa amonai sibobo on asi orot gagamin imatar a an sawar engon on Joseph imanai iyagai. \v 5 On an werai nan Joseph fasinai on BADA Egypt orot an goa amonai sawar engon tutufin on ibi noanai a an masau mat engon imomoginen. \v 6 On mes Potiphar on Joseph itutumai ato an sawar engon on ibi noanai on iyabonai Joseph an baibad babanai on ikakaifaren ato on men aifain tani ibi nonotai on. Baise on toun on bayu mamaba inam inatom an eta wat on ikakaifarai. \p Joseph an itin on obin a ann iman irou irat. \v 7 Ato wera men weromin gibunai, on an bada awan jever ibosuruf Joseph i gogoi ai ato iyawur rus siten mes. \v 8 Baise Joseph men igogoi ato an bada awan jever iyawur iyau, “Etei. Om un sagob on yau au bada orot itutumeu go amonai sawar engon tutufin yau au baibad babanai iyein akakaifaren, on mes goa amon an bobo on men tani ebi nonotai on, yabin yau on nin. \v 9 Yau au baibad atonio goa amonai on, on rui fofon, mat on men aifan sofafar tani auriu iyein on. Ab bobo kaitamom wat men ibiteu on om, yabin om on au bada orot awan. Yau men fofonin on bobo komasin nanaba ani yamai ato God matanai arimon an bokomas. \v 10 Jever on ra fufur Joseph irurutobonai, baise on men i gogoi rus siten. \p \v 11 Baise ra kaitamom Joseph irui goa amonai an bobo itabo mes. On werai nan bobo orot on men iyafan tani on bobo efanai. \v 12 Potiphar awan on Joseph an beberai ibo ato iyau, “Om enat rut tanen.” Baise Joseph on jever iman iyaskou ato goa emon iyayai igat ato jever on Joseph an beber wat on ibotan. \v 13 On an werai jever it on Joseph an beber on imanai ikirir ato goa emon iyayai igat, \v 14 jever on an goa bobo orot auris iyor ato iyawures iyau, “Omi atonio beber woit! Yau awau on atonio Hebrew orot ibo inat ot ati goai on mamai gagamin itet. On yau auriu irui ato igogoi rui waten mes, baise yau aumiet bag ai yoku. \v 15 Ato on an werai itatam yau aumiet bag ai yoku, on mes on an beber yau bisiwui ikirir ato iyayai igat.” \p \v 16 Jever on Joseph an beber iyein i yen ato awan orot inat au go.\fig Potiphar awan on Joseph an beber ibo Potiphar ebi yoboai.|alt="Potiphar’s wife showing Joseph’s coat to Potiphar" src="CO00720B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 39:16" \fig* \v 17 Namon on dudur kaitamom min awan aurin idudur iyau, “Atonio Hebrew agir orot om ubo u nat on auriu irui ato bobo komasin iti yamai iti mamaiiu mes. \v 18 Baise on an werai yau aumiet bag ai yoku on mes, on an beber bisiwui ikirir ato iyayai igat.” \p \v 19 On an werai Joseph an bada orot on awan jever an dudur itatam aifan Joseph ibi yamai on i yatatab kwakwan. \v 20 Ato on an orot iyafares Joseph sifatumai ato fafatum goai siwan, menan aiwab orot an fafatum sabu simama nan. Ato Joseph min on nan ima.\fig Joseph sifatumai ato fafatum goai siwan.|alt="Joseph put in prison" src="CO00718B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 39:20" \fig* \p \v 21 Baise BADA on Joseph bisinai imama a ibi momoginai on mes fafatum goa an bai netewar orot Joseph itai on nunuan iboai. \v 22 On mes fafatum goa an bai netewar orot on Joseph irubinai ato baibad itai fafatum yangan fani a bobo engon ato fafatum goa amonai on i kakaifaren. \v 23 Fafatum goa an bai netewar orot on bobo aifan Joseph ibi tai on men ibi nonotai on, yabin BADA on Joseph bisinai imama ato iyamai bobo aifan engon ibi yamen on obis wat. \c 40 \s1 Joseph Fafatum Orot Ruam Asi Bomomout Yabis Irubounen \p \v 1 Wera fani sisawar gibunai, Egypt an aiwab orot an sareu wine kaifarotin a rafi teren an orot gagamin rus on asi aiwab orot aurin bobo komasin tani siyamai. \p \v 2 Aiwab orot on ato osi babad ruam auris iyatatab, \v 3 ato ifatumes fafatum goai iwanis menan Joseph imama nan. On min kaifarotis asi bai netewar orot an goa. \v 4 Osi wera weromin fafatum goai sima ato kaifarotis asi bai netewar orot on Joseph irubinai osi asi bobo orot mes imatar. \p \v 5 Fom tani fafatum goai nan sareu wine kaifarotin a rafi teren orot gagamin rus sibomomout ato asi bomomout asi yabis on ta ta. \v 6 Ra itom fomenei Joseph inat auris ato asi itis iten on men sibi yasisir on. \v 7 On mes on itetemis iyau, “Omi aibo mes wobi yababan?” \p \v 8 Osi siyafotai siyau, “Wei rui fom wa bomomout, baise men iyafan tani nin arimon wai bomomout asi yabis inau bubunag tiwag wantatam on. \p Namon Joseph iyawures iyau, “God Toun on sagob ebites ato bomomout yabis sau bubunag, omi ami bomomout wo kasoneu an tatam.” \p \v 9 On mes sareu wine kaifarotin iyau, “Yau au bomomout ait on wengar wine on yau nawui i yen. \v 10 Ato on wengar wine on fafamen ton. On famen emon isisig igat roroun iyein ato sasasan wat uwan an beran iyein ato uwas sibosuruf simumurur. \v 11 Yau on aiwab orot an viga a botan. Yau uwan aboen abi rowen ato kerin on an vigai isur namon aiwab orot aitai.” \p \v 12 Namon Joseph iyau bunagai iyau, “Fafamen ton an yabin on ra ton. \v 13 Ra ton amonai aiwab orot arimon fafatum goa emon in boseirim ungat ato ainau am bobo ubobo nan in yeinim men. Om arimon ainau ufofour ba, an sareu wine kaifarotin un matar on bobo unabo. \v 14 Baise on an rai om am eta engon obin wat inan on karun, abi fefeyanim, yau men uni nosfoteu mes a am moa obin auriu uni yamai. Om aiwab orot aurin ei dudur ato ei baisiu atonio fafatum goa emon on an gat. \v 15 Yau on Hebrew tafanam emon si bainauiu mom siboeu anat nin, ato nin Egypt amonai on eb yau men bobo aifan tani ai komasai on fafatum goai siwaniu amama.” \p \v 16 On an rai rafi teren an orot gagamin dura itatam on sareu wine kaifarotin an bomomout on obin bag on mes on ba Joseph iyawur iyau, “Yau mat abomomout, yau on rafi kaifet engon ton on uniwui am teren. \v 17 Kaifet tefanai bag on rafi teteran ta ta; on min rafi banag, afair a sarar aiwab orot aurin, baise kiwiu on, on kaifet amonai rafi si yam.” \p \v 18 Joseph iyafotai iyau, “On an yabin on atonio, kaifet ton on ra ton. \v 19 Ra ton amonai aiwab orot arimon fafatum goa emon in boseirim ungat ato anjom inasutin weie wengarai in sikonim ato kiwiu biom sinan.” \p \v 20 Ra baitoninai, on min aiwab orot an rat ra on forag gagamin an babadis engon auris ibotitiwag. On sareu wine kaifarotin a rafi teren an orot gagamin rus fafatum goa emon iboseiris sigat an babadis nasi sitawar. \v 21 Aiwab orot on sareu wine kaifarotin an bobo ainau ibobo on itai men, \v 22 baise aiwab orot on an bobo orot iyawures rafi teren an orot gagamin on sibo wengarai sisikonai. Joseph dura aifan i yau on bobo nanaba imatar. \v 23 Baise sareu wine kaifarotin on men meyan Joseph inonotai, on asir inosfotai mom. \c 41 \s1 Joseph Aiwab Orot An Bomomout Yabin Iyaubunag \p \v 1 Kwanda ruam inai isawar gibunai, Egypt an aiwab orot ibomomout on Nile sareu rewanai itatawar. \v 2 Ato cow engon nimtereban ruam usis obis kadidis on sareu emon sigai sinai tefai ato sibosuruf wayo si yam. \v 3 Namon cow engon nimtereban ruam ba sigai; osi on usis teinis rarikis. Osi sinat ato cow ato sareu rewanai wayo si yam on bisisi sitawar. \v 4 Ato cow usis teinis rarikis on simisir cow usis obis kadidis on siyam isawar. Namon aiwab orot on bomomout i tai on iror imisir. \v 5 On iyeinir men iyen bubur ato bomomout tani ba it. On ibomomout on sawareg ann kaitamomai yabis engon nimtereban ruam siya gagamis tutufis obis ato simari. \v 6 Namon sawareg nimtereban ruam ba sisisigis sigat. Osi sawareg on men obis a gagaf rabis yabin kwanda an yabat forabin irabis on mes. \v 7 Namon sawareg gagaf rabis on simisir ato sawareg gagamis tutufis obis on sitonanis. Aiwab orot en bubur emon imisir weie, isagob on i bomomout. \v 8 On mes aiwab orot fomenei imisir ato magin an itin on men yasisir. Ato on dura iyafar Eygpt amonai orot gigiboanotis, kwakwairotis a baromotis engon siruayo ato an bomomout ikasones, baise men iyafan tani iyau bunag aurin. \p \v 9 Namon sareu wine kaifarotin on aiwab orot iyawur iyau, “Yau ari aurim ani rufan, yau on bobo komasin aiyamai. \v 10 Ra kaitamom om yau a rafi teren an orot gagamin rui auri uyatatab ufatumei ato fafatum goa an bai netewar orot an goai nan ureberuei. \v 11 Fom kaitamom rafi teren an orot gagamin rui wa bomomout ato wai bomomout asi yabis on ta ta. \v 12 Hebrew jorei boboun on mat nan wamama, on min fafatum kaifarotis asi bai netewar orot an bobo orot. Wei wai bomomout wa kasonai ato asi yabis on mabi mabi iyau bunagen weinei mamaba wa bomomout on fofonisi. \v 13 On dura aifan iyau bubunagei on bobo engon nanaba simatar. Yau au bobo an efanai uyeiniu men, baise om rafi teren an orot gagamin on wengarai usikon.” \p \v 14 Namon aiwab orot on sasasan wat an bobo orot iyafares sinai Joseph aurin ato fafatum goa emon on sibo sigat. On sareu iyeib, iyaragai ato sawar obis iyoten weie inat aiwab orot nanai itawar.\fig Joseph on aiwab oro nanai sindan irou.|alt="Joseph bowing before Pharaoh" src="CO00727B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 41:14" \fig* \v 15 Aiwab orot on Joseph iyawur iyau, “Yau abomomout ato men iyafan tani arimon itau bunag on. Baise yau sikasoneu on om fofonin bomomout asi yabis unau bubunagen.” \p \v 16 Joseph iyafotai iyau, “Aiwab gagamim, yau on men fofoniu, baise God on arimon inau bubunagim tiwag ato ini yasisirem.” \p \v 17 Aiwab orot iyau, “Yau abomomout on yau Nile sareu rewanai atatawar. \v 18 Ato cow engon nimtereban ruam usis obis kadidis on sareu emon sigai sinai tefai ato sibosuruf wayo si yam. \v 19 Namon cow nimtereban ruam ba sigai. Osi on usis teinis a rarikis ato asi itis on komasis bag. Yau Egypt amonai men meyan on nanaba aiten on. \v 20 Namon cow usis teinis rarikis on simisir cow obis kadidis on siyam isawar. \v 21 Baise men iyafan tani it isagob osi on tuturas siyam isawar, yabin osi itis on nana komasis. Namon yau en bubur emon amisir. \v 22 A mat au bomomout tani ait on sawareg ann kaitamomai on yabis nimtereban ruam gagamis tutufis obis iya ato simari. \v 23 Namon sawareg nimtereban ruam ba sisisigis sigat, osi on men obis gagaf rabis, yabin kwanda an yabat forabin irabis on mes. \v 24 Ato sawareg gagaf rabis on simisir sawareg obis gagamis simari on sitonanis. Yau au bomomout on gigiboanotis, kwakwairotis a baromotis akasones, baise men iyafan tani arimon auriu itau bunag on.” \p \v 25 Namon Joseph on aiwab orot iyawur iyau, “Atonio bomomout ruam on asi yabis on kaitamom. God iyoboem nono bobo aifan arimon iniyamai. \v 26 Cow nimtereban ruam usis obis kadidis min kwanda nimtereban ruam, a sawareg nimtereban ruam obis gagamis simari on eb kwanda nimtereban ruam. Osi ruam asi yabis on kaitamom. \v 27 Cow nimtereban ruam usis teinis rarikis gibui sigeg on a sawareg nimtereban ruam gagaf rabis kwanda an yabat forabin irabis. On an yabin min kwanda nimtereban ruam arimon gomar gagamin inmatar. \v 28 Dura ato mamaba awurem on nanaba God iyoboem nono bobo aifan arimon ini yamai. \v 29 Kwanda nimtereban ruam amonai Egypt tafanam engon on arimon mour gagamin inmatar. \v 30 On gibunai kwanda nimtereban ruam amonai on arimon gomar gagamin in matar, mour an kwanda obis on tani nosfoten yabin ato gomar in nanat on tafanam engon ini komasai. \v 31 Mour an wera tutufin on asir bainosfot inmatar yabin gomar kounai e nat on in komas kwakwan bag. \v 32 God bomomout ruam ibi yoboem asi yabis on kaitamom wat. On iyau nono yen ra gibui arimon ini yamen sin matar. Ato on min arimon sasasan wat in matar. \p \v 33 On mes aiwab orot, om ari bag not sagob gigiboan an orot on un rubin ato Egypt tafanam in kaifarai. \v 34 Om am bai netewar orot fani un rubines Egypt tafanam sin kaifarai. Ato mour an kwanda nimtereban amonai, osi orot jever sinawures asi bayu sin kukuwain on bayu matas engon nim sinyaya ato matan tani on sin boai mabinai sin yeyeinin. \v 35 Om unawures ato kwanda obis se nat nan on bayu engon tutufin sinboai sin tubabarai. Mat om faiwar unites mafam gagamis amosi goa gagamis sin yonen ato sawareg engon tutufin nan siniwan ato an kaifar yangan nan sin kaifarai. \v 36 On bayu on sini gosusur i nen sabu auris ato kwanda nimtereban ruam Egypt amonai gomar in mamatar aurin. On eta ai sabu Egypt amonai on men arimon sini bitanangi.” \s1 Joseph On Egypt An Gawan imatar \p \v 37 Aiwab orot an babadis mat atonio bainonot eta on sibasitai. \v 38 Ato iyawures iyau, “Ot arimon men meyan orot tani Joseph ba tan gaturai, on orot on God an ayu bisinai emama.” \v 39 Aiwab orot Joseph iyawur iyau, “God ato osi engon iyoboem, men iyafan tani an sagob a gigiboan gagamin om ba. \v 40 Yau arimon an yeinim unnat au tafanam engon tutufin un kaifarai ato om dura aifan unau on au sabu engon fonam sinboai. Om am baibad on yau ekesiu wat babawui. \v 41 Yau ari arurubinem unnat uni gawan Egypt tafanam engon tutufin un kaifarai.” \v 42 Aiwab orot imakokoanai urakof, aiwab asi baifafaro a kukufot er an fot auman on iboseir ato Joseph imakokoanai iwan. Usis bai takwakwaren obin fafa on iyotai a anyonai agim gold damud auman on igi domanai. \v 43 Ato an bai gagam wa bairuin on itai nan inabib, ato an bai gagam orot aunan sitawar ato siyoku siyau, “Eta worereb! Eta worereb!” Ato Joseph on irubinai baibad itai Egypt tafanam engon an Gawan imatar. \v 44 Aiwab orot on Joseph iyawur iyau, “Yau on aiwab orot baise men iyafan tani Egypt tafanamai on an gogoi ai aifan ini yamai ab ainau om uni basit weie.” \v 45-46 Aiwab orot Egypt yangan wabis Zephenath Paneah on Joseph itai, a Heliopolis mafam gagamin an tafaror bai netewar orot Potiphera natun jeverei, Asenath on Joseph itai iawan. \p Joseph an kwanda on orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an werai on ibosuruf Egypt aiwab orot aurin ibobo. Aiwab orot an goa ikirir ato Egypt tafanam engon ibibib. \v 47 Kwanda nimtereban ruam amonai bayu an mour on gagamin bag imatar. \v 48 Osi bayu engon Joseph an bobo yangan iyawures siboen mafam gagamisi nan goai situbabaren a mafam gugudis ta ta mat asi goa nan siyonen, ato bayu osi mafam masau emon i gat on asi goai bag situbabaren. \v 49 Sawareg on irat kwakwan bag Joseph men fofonin iti fofon, an itin on tore an gasa ba. \p \v 50 Weie gomar an kwanda it inat it gat, Joseph nanatun fifirig orot ruam on awan Asenath itu. \v 51 On iyau, “God iyameu au bai kokosar engon ai nosfoten a tamau an dam warar mat.” On mes natun ainau orot wabin iyor Manasseh. \v 52 On eb iyau, “God nanatu iteu au yababan emon nin tafanamai.” On mes natun gia orot wabin iyor Ephraim.” \p \v 53 Kwanda nimtereban ruam mour an wera Egypt tafanam ibi yasisir on inat an kanfoun igat. \v 54 Ato gomar an kwanda nimtereban ruam on ibosuruf, mamaba Joseph i yau on nanaba. Ato gomar min tafanam fani mat iboes, baise Egypt amonai on bayu i yen. \v 55 On an rai Egypt sabu si bosuruf sibi bitanangi ato aiwab orot aurin bayu mes sibi fefeyan. On mes on iyawures iyau, “Omi wonai Joseph woit, ato aifan inau on nanaba woni yamai.” \v 56 On gomar on irat kwakwan Egypt tafanam engon ibo, on mes Joseph bayu sawareg goa gagamis engon iruserenen ato Egypt sabu sawareg sitotobon. \v 57 Sabu tafanam ta ta emon engon sinat Joseph bisinai sawareg sitotobon. Yabin gomar irat kwakwan tafanam ta ta engon ibo. \c 42 \s1 Joseph Taitain Tutuan Sinai Au Egypt Sawareg Tobon Mes \p \v 1 On an werai Jacob isagob Egypt nan on sawareg i yen, on mes on nanatun iyawures iyau, “Omi aibo mes womair toum wobi ruruai bonen womama i? \v 2 Yau dura atatam Egypt nan on sawareg sen, omi wosur wonai nan sawareg won tobon ato tanam yawasit tanama” \v 3 On mes Joseph taitain tutuan auyotoat on sisur sinai Egypt nan sawareg sit tobon mes. \v 4 Baise Jacob on Joseph tain bag Benjamin on men iyafarai mat sinai on, yabin on iber fetag aifan tani aurin inmatar. \p \v 5 Sabu fani si nan on, Jacob nanatun min mat sinai sawareg sit tobon mes, yabin Canaan tafanam mat gomar gagamin imatar. \v 6 Joseph on gawan gagamin Egypt tafanamai imama ato sabu fafanam au engon min sinat on aurin sawareg sitotobon. Ato Joseph taitain tutuan sinat on nanai sindas sirou si kwafir sisur magis motob iruyein. \v 7 Joseph taitain tutuan ites on isagob nono baise on ibi yamai an itin on men isagobis ba. On dura wawaninai itetemis iyau, “Omi men emon wonat?” \p Osi siyafotai siyau, “Wei Canaan emon wanat bayu wan tobon mes.’ \p \v 8 Joseph taitain tutuan on ites isagob baise osi sit on men sisagob on. \v 9 On an bomomout ainau i bomomout on inonoten ato iyau, “Omi on tafanam bai nateteotim, omi wonat wai tafanam an samisamis fani on woneit mes.” \p \v 10 Osi siyafotai siyau, “Ambin bag! wei ai bada. Wei wanat on om am agir ba, bayu wan tobon mes. \v 11 Wei ai bada, wei on ainauan gigiawan wat, wei men tafanam bai nateteoti on, wei on sabu obi wat.” \p \v 12 Joseph iyawures iyau, “Ambin! Omi wonat wei ai tafanam an samisamin on wonitai mes.” \p \v 13 Osi siyau, “Wei ai bada, wei on ainauan gigiawan wat auyotoat an yayatan ruam. Wei fifirig orot engon on tamai orot kaitamom nan Canaan tafanamai emama. Ato wei tai tani on irabob ato ai giya momos bag on nan taman rus semama.” \p \v 14 Baise Joseph iyafotes iyau, “Yau au dura on au nono, omi on tafanam bai nateteotim. \v 15 Baise yau eta atonio ani yamai an sagob omi dura bag wat wobi kakafun: Yau on Egypt aiwab orot an faiwar babanai abi faro, omi ainau on ami giya momos won boai innat nin nawaui in tawar weie omi wonan au go. \v 16 Omi orot tani on inan giya momos in boai innat ato omi fani on nin fafatum goai wonama. Onai tanitai omi on dura bag wobi kakafun. Baise omi won bisigo on, yau on aiwab orot an faiwar babanai abi faro, omi on tafanam bai nateteotim.” \v 17 Joseph dura ikakafun isawar ato osi engon fafatum goai iwanis nan ra ton sima. \p \v 18 Ra baitoninai Joseph iyawures iyau, “Yau on God akakafai. On mes yau dura aifan au on nanaba wonbi yamai on arimon yawasim wonama. \v 19 Ot tani dura bag omi sabu obim wat on, omi orot tani on nin nana fafatum goai inama, menan womama nan. Omi fani on wonan bayu ato wototobonen on won boen wonan awawam nanatum sebi bitanangi auris. \v 20 Namon omi taim giya momos on won boai wonnat auriu. Onai ini dura bag omi on dura bag wat wobi kakafun ato yau men anasubunuem on.” \p Osi engon sibasitai. \v 21 Namon osi tous wat siyau bonen, “Dura bag ot tait giya aurin bobo komasin tafour on an garamin bai kokosar gagamin ato taboai; on yababan gagamin amonai irui ato baibais mes ibi fefeyan on men fonan tatatam on. On fasinai ari ot ba atonio yababan amonai tarui.” \p \v 22 Reuben iyawures iyau, “Yau awurem fifi kafakakai men woti komasai, baise omi yau au dura men wotatam. On mes on an garamin on an rabob an baiyan on ato ta boai.” \v 23 Joseph isagob osi dura aifan sibi kakafun, baise osi on men sisagob, yabin min basun an orot on dura ibi kitabir weines on fasinai. \v 24 Joseph ikirires igat mabinai nan itou. On yan ikwat weie imatabir men auris irui ikakafun ato an orot iyawures Simeon sibo ato taitain tutuan matasi sifatumai. \s1 Joseph Taitain Tutuan Simatabir Au Canaan \p \v 25 Joseph bobo orot iyawures taitain tutuan asi baik on sawareg siwanen awas sibonuen ato eta an bayu mat siwanen, a asi agim kukufet siboen asi bayu baik tefasi siwanen men. Ato agir orot min on bobo nanaba sifour. \v 26 On taitain tutuan asi sawareg sitotobon on donkey tefasi siyagagaien ato simisir sinai. \v 27 Osi efan menan fom kaita siten mes, ato orot tani an baik iruseren an donkey iti bayuai mes. Baise on agim kukufet on an baik tefanai bag i yen igaturai. \v 28 On taitain tutuan auris iyor iyau, “Yau au agim siteu men! Atonio au baik amonai yen.” Osi nunuas engon sifeu, berai nan tuturas mat sitetemis bonen siyau, “God aifan ot aurit iyamai?” \p \v 29 On an rai osi sinat tamas Jacob aurin Canaan nan ato osi bobo aifan auris imamatar on engon aurin sidudur: \v 30 Osi siyau, “Egypt an gawan on dura wawaninai wei auri ikakafun a iubarei iyau on wei on an tafanam an bai nateteoti \v 31 Ato wei wai yafotai wau, ‘Wei men tafanam bai nateteoti on, wei on sabu obi. \v 32 Wei ainauan gigiawan engon auyotoat an yayatan ruam. Ato wei on orot kaitamom nanatun wat. wei tai tuai tani on irabob ato giya momos on nan Canaan tamai rus semama.’ \v 33 Ato gawan orot iyafotei iyau, ‘Eta atonio nanaba an sagob omi on dura bag sabu obim. Omi sanamui orot tani on rui wanama ato omi fani on sawareg won boen wonan awawam nanatum sebi bitanangi auris. \v 34 Omi taim giya momos on auriu won boai wonnat. Namon onai an sagob omi men tafanam bai nateteotim on, omi on sabu obim ato arimon Simeon anitem men, ato nin wonama woni totobon.’” \p \v 35 Namon osi ainauan gigiawan asi baik sidedeburen on, osi engon asi agim kukufet sigaturen. Ato on an rai agim siten on, osi tamas Jacob mat on men sunub siber. \v 36 Osi tamas Jacob on iyawures iyau, “Omi wogogoi on woni yameu nanatu engon ani siwanis i? Joseph inai, Simeon ba inai ato ari on wogogoi Benjamin ba won boai wonan. Yau tamam on osi yawas engon auris abi kokosariu. \p \v 37 Reuben on taman aurin iyau, “Yau Benjamin men an boai an matabir annat aurim on; basit om nanatu orot ruam on unasubunues. Om yau auriu eikirir an kaifarai anan ato arimon an boai an matabir men annat aurim.” \p \v 38 Baise Jacob iyau, “Yau natu Benjiman men ani kirir won boai mat wonan. On tuan on irabob ato on tain ekesin wat emama. Yau abeber ari fetag etai nan sawar tani aurin in matar. Yau ai orokwar isawar ato aifan yababan won bibiteu on arimon inasubunueu.” \c 43 \s1 Joseph Taitain Tutuan Benjamin Mat Simatabir Men Au Egypt \p \v 1 Gomar Canaan amonai on ikomas kwakwan bag. \v 2 Jacob nanatun Egypt emon sawareg sitobon sibo sinat on engon siyam isawar. On mes on nanatun iyawures iyau, “Omi won matabir men wonan ati bayu kafakai ba won tobon men.” \p \v 3 Judah on taman iyawur iyau, “Egypt an gawan on dura wawaninai iyawurei iyau, ‘Omi men taim giya momos mat won nanat on, men auriu won nat magim aniten mes.’ \v 4 Om tai Benjamin mat uni yafarei wanan on, wei fofonin wanan am bayu wan tobon. \v 5 Baise om fifi men unbi yafarai on, wei mat arimon men fofonin wanan, yabin gawan iyau, ‘Omi men taim giya momos mat won nanat on, men auriu wonnat magim aniten mes.’” \p \v 6 Jacob iyau, “Omi aibo mes atonio orot wokasonai omi taim aurin ato yau on yababan gagamin tani ba woiteu.” \p \v 7 Osi siyafotai siyau, “Gawan on nana ibi tetemi ot ati dam warar aurin. Omi tamam min nana yawasin emama i? Omi min taim tani mat i? Wei on asir an bai tetem on wabi yafotai mom. Mamaba wat sagob on arimon inawurei tai wan boai mat wanan.”\fig Joseph dura wawaninai taitain tutuan yawures.|alt="Joseph speaking harshly to his brothers" src="CO00733B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 43:7" \fig* \p \v 8 Namon Judah on taman iyawur iyau, “Om fifi mat eiyafarei ato wei ari wat wan misir wanan. Onai ot arimon men tani bitanangi a tanarab on. \v 9 Yau tou au mataniu fifi on yau babawui an kaifarai. Ato men an boai an matabir men aurim on, on bit engon on yau an boai. \v 10 Om men nanaba weromin ut botani on, wei on ra bairuin ba watan nono ato ari on wat matabir men wat nat.” \p \v 11 Osi tamas iyawures iyau, “On nanaba won nonosin mes on atonio tafanam an bayu obis on wonabo gawan aurin. Omi on bayu an fio yanden ninibin kafakakain, manigeu kerin kafakakain, bayu an fio forabis, wengar pistachio uwas a wengar almond uwas on wonabo ami baik ai woni wanen an siwar mes. \v 12 Mat agim silver turin ba won boai tefan wonrab, yabin agim silver ato ami baik tefasi sibi wanen on won boai won matabir men. Ot men tasagob osi fetag siyamai bait. \v 13 Basit omi taim Benjiman wobo mat gariwat wonai gawan aurin. \v 14 Yau ababayoi God Faiwarin Bag an kaber emon ini yamai ato gawan moa obin inboai tuam a taim tuam Benjiman initem men, wonboes wonnat auriu. God in gogoi yau nanatu an bisiwanis mes on, basit ani siwanis.” \p \v 15 On mes osi siwar siboen a agim silver sibo ato turin ba sibo tefan sirab, weie Benjamin mat simisir au Egypt sinai Joseph aurin sigat. \v 16 On an rai Joseph ites osi on Benjamin mat si nat, on an bobo orot an goa ekakaifarai on iyawur iyau, “Om atonio orot on eboes enai au goai. Osi yau mat aiyet an bayu wanam. On mes om sheep tani yasubun ato ebotitiwag eitab.” \v 17 Bobo orot mamaba Joseph i yawur on nanaba iyamai, ato taitain tutuan iboes sinai Joseph an goai. \p \v 18 On an werai iboes sinai goai ato osi siber sinonot ato siyau, “Ot nin siboet tanat, yabin min ati agim ainau ato bayu ta totobon on siboen siwanen men. Osi arimon sin borarabit ato ati donkey sinabo ato ot min on tani agirai.” \v 19 On mes osi sinat goa an metewanai ato Joseph an goa an bobo orot aurin sikakafun. \v 20 Osi siyawur siyau, “Kavian, wei ai dura untatam, wei ainau wanat nin bayu watobon. \v 21 Wei wamatabir au go wa nan ato etai fom kaitamom waen. Wei ai baik waruserenen ato ai baik engon tefasi on agim matafis wagaturen men, on mes agim waboen men wanat aurim. \v 22 Wei agim silver fani ba mat waboen wanat bayu turin ba wan tobon. Wei men wasagob iyafan on ai agim ibo ai baik amonai iwanen men.” \p \v 23 Namon bobo orot iyau, “Omi men woni yababan a men wonaber. Omi ami God a tamam an God on agim silver ibo baik amonai omi aurim iwanen men. Omi agim wobi baiyan on abo nono.” Namon on Simeon ibo igat auris. \p \v 24 Bobo orot on ainauan gigiawan iboes sirui Joseph an goai. On sareu ites ass sisouen ato on asi donkey i bayues. \v 25 Osi siwar si boseseren si botitiwagen ato Joseph aiyet in nanat on sinitai mes, yabin osi siyawures arimon on mat aiyet an bayu sinam. \v 26 On an werai Joseph inat goai, osi siwar siboen aurin sirui goa amonai ato nanai sindas sirouen usos situr sisur magis motob iruyein. \v 27 On asi yawas ma aurin on itetemis iyau, “Omi tamam orokwar aurin on wokasoneu, on mamaba, usin basit a nana yawasin obin emama i?” \p \v 28 Osi siyafotai siyau, “Wei tamai, om am bobo orot kitumin, on men irabob, on yawasin emama.” Ato osi engon nanai sindas sirouen usos situr sisur. \p \v 29 Namon Joseph tain Benjamin it ato iyau, “On mes atonio on ami giya momos bag, on aurin on wo kasoneu.” Ato on Benjamin aurin iyau, “Yau natu, God ini momoginem.” \v 30 Namon Joseph on tain Benjiman it on kafakakai mom itatou, on mes on ra kaita iyayai irui an en bubur efanai nan itou. \v 31 On gibunai Joseph on magin isou isawar ato igat. On yan ikwat weie iyawures siu siteb. \v 32 Joseph an sen on mabinai siyein ato taitain tutuan asi sen on mabisi siyein. Egypt bobo orot iyabon ato Joseph mat sena kaitamom si yam on ari on mabisi sites siyam, yabin osi asi kakaf a asi kik iyau nanaba men fofonin Hebrew yangan mat kaitanei siu sinam. \v 33 Ainauan gigiawan Joseph nanai asi kwanda ai nan simairis, ainau orot isur inai giya momos igat. Osi sit mamaba simairirin on tuturas mat sina bonen ato siduduran. \v 34 Siu on Joseph an kema emon siboen siraramis, ato Benjamin an siu on sabu nim asi sen fofonis on siyein, men taitain tutuan engon asi sen ba. Osi Joseph mat nana si yam sitotom mom asir sikokok. \c 44 \s1 Viga Isiwan \p \v 1 Joseph an goa bobo orot iforai iyau, “Osi orot asi baik ai bayu aumiet wat ei wanen sinabo sinan, a orot kakaita kakaita asi agim silver on eb baik tefasi nan ei wanen. \v 2 Namon yau au viga bonanamarin agim silver ai siyamai a agim silver sawareg aurin sibo sinat tobon mes on, on mat engon ei kaita tais giya momos an baik tefanai eiwan.” Ato Joseph dura mamaba bobo orot i yawur on nanaba iyamen. \v 3 Ra itom fomenei fomenei bobo orot on taitain tutuan iyafares asi donkey siboen ato sinai. \v 4 On an rai osi mafam gagamin sikirir men weromin sinai mom, ato Joseph an goa bobo orot iyawur iyau, “Om on gagariwat osi orot gibusi enai ato un boboes on unawures unau, ‘Omi aibo mes bobo komasin auriu woiyamai? \v 5 Omi aibo mes au bada an viga agim silver ai siyamai on wobainau?’ Omi viga ato wo boai on, yau au bada min on nan wat etotoman a on viga emon ebi yoboai sawar buburis gibui sin mamatar auris on eiten. Omi on bobo komasin gagamin bag woiyamai!” \p \v 6 On an rai bobo orot inai ibotanis ato Joseph dura mamaba i yawur on dura bainon nanaba iyawures. \v 7 Osi siyafotai siyau, “Wai kavian, om abi dura ebi kakafun, wei men wasagob on. Wei dura bag wawurem on men bobo abifan tani on nanaba wai yamai on. \v 8 Om usagob wei tafanam Canaan nan agim silver ai baik tefasi si yen wagaturen on wa boen wamatabir men aurim. Ato mamaba uyau on am bada an goai agim silver ai agim gold on wat bainau. \v 9 Wai Kavian, wei sanayi iyafan tani un gaturai in boboai mes on, on inarab, ato wei engon on om am bada an agiroti wan matar.” \p \v 10 On iyawures iyau, “Yau abi basit, baise orot iyafan omi sanamui on viga i boai on ekesin wat on ini agirotin, ato omi fani on ubar emon on in rufanim wonan.” \v 11 Namon osi sasasan wat asi baik au gabur siyeiren ato osi kakaita kakaita asi baik siruserenen. \v 12 Joseph an bobo orot matanubai asi baik engon irunanagen tiwag, ainau orot farat ibosuruf isur inai giya momos bag igat, ato viga on Benjamin an baik amonai igaturai. \v 13 On tutuan on siyababan kwakwan ato asi bai takwakwaren on sisafefen. Namon osi engon asi donkey tefasi asi sawar siya gagaiyen men ato simatabir sinai mafam gagamin aurin. \p \v 14 On an rai Judah taitain tutuan mat simatabir sinai Joseph an goai sigat on sit Joseph on nan nana imama. Osi engon nanai nan sindas sirouen usos situr. \v 15 Joseph iyawures iyau, “Omi abifan woi yamai? Omi men wosagob orot yau nanaba on au faiwar yen fofonin bobo buburis semamatar on arimon an sagob.” \p \v 16 Judah iyafotai iyau, “Wai kavian, abifan arimon aurim wanau? Mamaba wanau wan rubunagi. God on wai komasin iyamai irerebai. On mes wei engon on om am agiroti, men ato iyafan bisinai viga sigagaturai ekesin wat on.” \p \v 17 Joseph iyafotai iyau, “O, ambin bag! Yau men arimon nanaba ani yamai! On iyafan viga i boai wat on arimon yau auriu ini agir. Omi fani on won matabir men obinai wat wonan tamam aurin.” \s1 Judah Benjamin Aurin Ifefeyan \p \v 18 Namon Judah on Joseph aurin igai ato iyawur iyau, “Au kavian, karun, abi fefeyanim, ei basiteu obinai aurim ani kakafun. Men auriu uni yatatab mes, yabin om on aiwab orot rum fofon. \v 19 Au kavian, om wei ui tetemi uyau, ‘Omi tamam mat a taim tani mat i?’ \v 20 Wei wai yafotem wau, ‘Eee, wei tamai on iorokwar, ato on iorokwar bag weie fifi giya momos irat. On fifi tuan orot on min irabob ato fifi ekesin mom ayon ibi tuai on yawasin emama. Ato tamai min on fifi inuaboai kwakwan bag.’ \v 21 Namon om uyawurei uyau, ‘omi won boai wonnat nin ato tou mataui anitai, \v 22 ato wei wai yafotem wau on, fifi on arimon taman men ini kirir, on taman in bikirir on arimon taman inarab.’ \v 23 Baise om uyawurei uyau, ‘Om taim giya momos men mat won nanat on, omi men wonnat auriu.’ \p \v 24 On an rai wamatabir men wanai tamai aurin, aifan uyawurei on wa kasonai. \v 25 Namon on iyawurei wat matabir men bayu kafakakai ba wat tobon mes. \v 26 Wei wai yafotai wau, ‘Wei men wanan on. Wei tai giya momos mat on wanan, ato ambin mes on, men wanan aurin. \v 27 Wei tamai ato nanaba iyawurei, ‘Omi wosagob yau awau Rachel on nanatu orot ruam mom itu. \v 28 Tani on ikirireu nono. On rega an bobaitu tutuenis sisafefai, yabin on i nan nenei on men ait men. \v 29 Omi ari atonio ba yau emon won boseir ato aifan komasin aurin in mamatar on, omi yau yababan wobiteu ato on yababan emon inasbuniu, yabin yau on ai orokwar bag.’” \p \v 30-31 Judah an dura ibotein iyau, “Au kavian, ato ari yau men fifi mat an matabir men anan tamau aurin ato on an rai yau magiu initai ato fifi magin ini nayou on arimon inarab. On taman on fifi inuaboai kwakwan bag a on iorokwar bag on mes wei atonio yababan wan bibitai on arimon in rabob. \v 32 Men on wat, yau fifi an yawas aurin on tamau aurin aumatan. Yau awur au, “Yau fifi men an boai an matabir aurim, yau arimon au yawas tutufinai ubar an boai.” \v 33 Au kavian, on mes karun abi fefeyanim, yau on ari nin anama on fifi an efan an boai ani agirotiu, ato on eikirir tutuan mat sin matabir sinan. \v 34 Yau on fifi men bisiwui on an matabir anan tamau aurin? Ambin bag! Yau men agogoi atonio komasin anitai innat tamau au tefan inag.” \c 45 \s1 Joseph Taitain Tutuan Ikasones On Iyafan \p \v 1 Joseph on men fofonin an bobo orot matasi toun iti totorai iti waniai on, on mes Egypt yangan engon tutufin iyawures goa emon sigat, weie Joseph taitain tutuan ikasones on iyafan. \v 2 Joseph fonan gagaminai bag itou ato Egypt yangan fonan sitatam. Ato duran sibotein inai aiwab orot an goa amonai sabu engon sitatam. \v 3 Namon Joseph on taitain tutuan iyawures iyau, “Yau on Joseph. Yau tamau nana yawasin emama?” Baise taitain tutuan on men fofonin siti yafotai, yabin osi engon on siber kwakwan. \v 4 On mes Joseph iyawures iyau, “Karun, abi fefeyanim, omi ne ne auriu wonat.” Namon taitain tutuan aurin bag sinat. Ato on iyawures iyau, “Yau on taim tuam Joseph. Omi ato wotoboniu atan Egypt nan ati agir mes. \v 5 Ato ari on men woni yakomas a men toum woni ubar bobonen yabin yau wotoboniu on mes. God Toun bag on iyafareu ainau anat nin sabu ani yawasis mes. \v 6 Ari on gomar an kwanda bairuin wat atonio tafanamai. Ato arimon kwanda nim ba amonai nan on bofefes a kuwain ambin. \v 7 On mes God ainau iyafareu anat atonio nin on omi ati baisim men wotarab mes. Yabin atonio yawas bai duduranin imamatar nan on nanatum wawam agirim fani min arimon in botanis yawasis nin tafanamai sinama. \v 8 On mes men dura bag omi yau woi yafareu anat nin on, baise God. Yau on God iyameu anat aiwab orot, on an bainetewar orot gagamin amatar. Yau on baibad abo aiwab orot an aiwab goa amonai an sabu engon akakaifares. Yau on Egypt tafanam engon tutufin akakaifarai. \p \v 9 Omi ari gariwat wonan tamau aurin ato wonawur wonau, “Om natum Joseph on ato nanaba iyau, ‘God iyameu anat Egypt tafanam engon tutufin akakaifarai. Yau auriu sasasan wat unnat.’ \v 10 Om arimon tafanam Goshen Egypt amonai nan unama, on min yau bisiui. Om, nanatum, awawam, am bobaitu a abi abi om ebi noanim engon mat. \v 11 Om Goshen amonai nan unama on, yau arimon an kaifarem. Gomar on arimon nana inan kwanda nim ba ato yau men agogoi om am dam warar a am bobaitu mat woni bitanangi.” \p \v 12 Joseph an dura ibotein iyau, “Omi engon a om Benjamin mat on ari weie woiteu wosagob yau on dura bag Joseph. \v 13 Omi tamau won kasonai mamaba nin Egypt amonai faiwar gagamin abo abotan a abi abi matamui woiten on mat engon won kasonai ato gariwat won boai won matabir wonnat auriu.” \p \v 14 On tain Benjamin irous a Benjamin on eb tuan irous ato rus sitou. \v 15 Namon Joseph on nana itotou auman taitain tutuan kakaita kakaita irorousis iboyayanis. On gibunai weie taitain tutuan usis siforab ato sibosuruf Joseph mat sikakafun. \p \v 16 On an rai Egypt aiwab orot an bobo netewarotis mat dura sitatam Joseph taitain tutuan sinat on, osi men sunub siyasisir. \v 17 On mes aiwab orot on Joseph iyawur iyau, “Om taitaim tutuam yawures asi bobaitu sinabo ato sin matabir men sinan au Canaan tafanam. \v 18 Om unawures tamam a ami dam warar mat engon sin boes sin matabir men sinat au Egypt. Yau arimon efan obin bag Egypt amonai anites. Ato osi auris on arimon bayu fofonin wat sinam sinama. \v 19 Osi yawures motob an wa gugudis Egypt emon sinabo awawas nanatu auris a tamas mat sin boai sin matabir sinnat. \v 20 Osi asi sawar fani sinbi kiriren auris on men sini yababan mes. Sawar obis obis engon tutufin Egypt tafanam amonai sen on engon osi asi sawar.” \p \v 21 On mes Jacob nanatun aifan si yawures on nanaba sifour. Joseph motob an wa gugudis ites mamaba aiwab orot i yau ba a eta an bayu mat ites. \v 22 On taitain tutuan usis asi sawar on eb kakaita iraramis. Baise Benjamin on usin an sawar on nim a agim silver 300 on mat itai. \v 23 Joseph on Egypt sawar obis obis bag on iboen donkey auyotoat tefasis iyagagaien ato taman aurin iyafaren. Mat on donkey toub auyotoat tefasi on sawareg, rafi a bayu fani mat iyagagaien eta an bayu aurin. \v 24 Namon Joseph taitain tutuan iyawures sinan mes. On an ra osi sibosuruf sitan mes ato on iyawures iyau, “Omi won nanan etai on men wonagam bonen mes.” \p \v 25 Osi Egypt sikirir ato simatabir men sinai au Canaan tamas Jacob aurin. \v 26 Osi tamas sikasonai siyau, “Joseph on nana yawasin emama. On Egypt tafanam engon ebi netewar.” Osi tamas on dura itatam on iror ato men itutumes on. \p \v 27 On an werai osi aifan Joseph i yau on engon tamas sikasonai a motob an wa gugudis ato Joseph iyafaren sinat on sinboai sin matabir men au Egypt on iten weie, Jacob an not itotorai. \v 28 Namon Jacob iyau, “Ari weie abi tutum! Yau natu Joseph on nana yawasin emama. Yau anan anitai weie anarab.” \c 46 \s1 Jacob An Dam Warar Mat Sinai Au Egypt \p \v 1 On mes Jacob an sawar engon iwabunagen isawar ato on an dam warar mat sibosuruf sibib sin nan au Egypt. On an rai osi sinat efan Beersheba nan sigat, Jacob on nan sirifu ikutetai taman Isaac an God aurin. \v 2 On fom, God on bomomoutai Jacob aurin iyor iyau, “Jacob! Jacob!” \p On iyafotai iyau, “Men, Yau nio.” \p \v 3 Namon On iyau, “Yau on God, om tamam Isaac an God, au Egypt nai aurin on men unaber mes; Yau arimon on tafanamai nan ani yamem nanatum wawam agirim on sinarat gagamin bag sinmatar. \v 4 Yau arimon rut tanan au Egypt, ato Yau arimon nanatum wawam agirim on an boes men sin matabir atonio tafanamai. Ato om unarab weie Joseph toun imanai in garobim. \p \v 5 Jacob Beersheba emon igat inai. On nanatun on tamas sibo, nanatus gugudis a awawas siboes motob an wa gugudis ato Egypt an aiwab orot ibi yafaren on tefasi siyagagaiis. \v 6 Osi asi bobaitu a sawar gugu ato Canaan nan simama sibobo on siboen ato sinai au Egypt. Jacob nanatun wawan agirin engon iboes mat sinai: \v 7 on nanatun orot awawas mat a wawan orot jever engon iboes mat sinai au Egypt. \p \v 8 Atonio on Jacob an dam warar on iboes inai au Egypt on wabis: Jacob natun ainau orot wabin on Reuben, \v 9 ato Reuben nanatun orot wabis min: Hanoch, Pallu, Hezron a Carmi. \v 10 Simeon a on nanatun orot wabis min: Jamuel, Jamin, Ohad, Jachin, Zohar a Canaan jever natun Shaul. \v 11 Levi a on nanatun orot wabis min: Gershon, Kohath a Merrari. \v 12 Judah a on nanatun orot wabis min: Shelah, Perez a Zerah (Judah nanatun fani, Er a Onan on Canaan nan sirabob.) Perez nanatun orot on Hezron a Hamul. \v 13 Issachar a on nanatun orot wabis min: Tola, Puah, Jashub a Shimron. \v 14 Zebulun a on nanatun orot wabis min: Sered, Elon a Jahleel. \v 15 Atonio fifirig orot on Leah awan Jacob rus nanatus, Leah Mesopotamia tafanamai itu a natun jeverei Dinah mat. Atonio osi engon on Leah nanatun wawan agirin orot kaitamom, orot ta aurin auyotoat an yayatan ton. \v 16 Gad a on nanatun orot wabis min: Zephon, Haggi, Shuni, Ezbon, Eri, Arod a Areli. \v 17 Asher a on nanatun orot wabis min: Imnah, Ishvah, Ishvi, Beriah a osi robus Serah. Beriah nanatun on Heber a Malchiel. \v 18 Atonio osi on Jacob nanatun wawan agirin Zilpah itu, engon auyotoat an yayatan nimtereban kaitamom. Zilpah on Laban ibo natun Leah itai an bobo jever mes. \p \v 19 Jacob awan Rachel on fifirig ruam itues: Joseph a Benjamin. \v 20 Egypt nan on Joseph nanatun orot ruam sirat: Manasseh a Ephraim, awan Asenath itu, on min tafaror bai netewar orot wabin Potiphera natun jeverei, Heliopolis mafam emon. \v 21 Benjamin nanatun on: Bela, Becher, Ashbel, Gera, Naaman, Ehi, Rosh, Muppim, Huppim a Ard. \v 22 Atonio osi on Jacob nanatun wawan agirin auyotoat an yayatan bat awan Rachel itu. \p \v 23 Dan a natun orot Hushim. \v 24 Naphtali a on nanatun orot wabis min: Jahzeel, Guni, Jezer a Shillem. \v 25 Atonio osi on Jacob nanatun wawan agirin nimtereban ruam Bilhah itu. Bilhah min Rachel an bobo jeverei taman Laban itai. \p \v 26 Jacob nanatun wawan agirin on an tara emon iyabon mat sinai au Egypt on orot wat ton an yayatan nimtereban kaitamom, men nanatun orot awawas mat siyabarai on. \v 27 Joseph nanatun orot ruam on Egypt nan sirat, ato osi mat sibi kaita on Jacob an dam warar on orot wat ton orot ta aurin auyotoat. \s1 Jacob An Dam Warar Mat Egypt Nan \p \v 28 Jacob on Judah iyafarai ainau inai Joseph inawur innat Goshen tafanam ai nan in nefotes. Osi sinat sigat mom, \v 29 Joseph on motob an wa ibo ato inai Goshen nan taman inefotai. On an werai sinofoten, Joseph on taman anjonai iman ireben bonai irous ato weromin bag itou.\fig Joseph on taman Jacob anjonai iman ireben bonai irous ato weromin bag sitou.|alt="Jacob embrace Joseph" src="CO00753B.TIF" size="col" ref="Ann Bokwakwarin 46:29" \fig* \v 30 Jacob on Joseph aurin iyau, “Yau ari weie yasisirai anarab, yau aitem asagob nono om on nana yawasim emama.” \p \v 31 Namon Joseph on taitain tutuan a taman an sabu mat auris ikakafun iyau, “Yau on anan aiwab orot an kasonai in sagob on yau taitaiu tutuau a tamau an sabu mat Canaan simama on sinat auriu sigat. \v 32 Yau an kasonai insagob omi on sheep asi kaifarotim on mes sheep sigaraba woboen wonat a ami sawar engon mat sigaraba woboen mat wonat. \v 33 On an werai aiwab orot inyorem wonan ato on arimon ini tetemim inau, omi ami bobo on abifan, \v 34 omi dura bag won kasonai in sagob on omi on bobaitu kaifarotim ato nanatum wawam agirim sifofour ba. A mat wonawur omi ami sawar engon woboen wonat ainau nanatum wawam agirim sifofour ba. On etaai on arimon in boem tafanam Goshen nan in yeinim wonama.” Joseph dura atonio iyau yabin Egypt yangan on men asi gogoi on sinnat sheep kaifarotis auris sini ufin. \c 47 \p \v 1 Joseph inai aiwaib orot aurin ato iyawur iyau, “Yau tamau a taitaiu tutuau on engon Canaan emon asi sheep, goat, cow a asi sawar engon mat siboen sinat. Osi on ari Goshen tafanamai nan semama.” \v 2 Joseph on taitain tutuan engon nim irubines ato sinat aiwab orot nanai sitawar. \v 3 Aiwab orot on itetemis iyau, “Omi ami bobo on abifan?” \p Osi siyafotai siyau, “Kavian, wei ai bobo on sheep kaifaroti, ainau tatamai a wawai agiri sifofour ba. \v 4 Wei wanat atonio tafanamai wera dibon wanama mes, yabin tafanam Canaan amonai on gomar gagamin imatar, motob iraran iwani, wayo sirabob ato wai bobaitu auris on bayu ambin. Karun, wabi fefeyanim fofonin uti basitei ato wei tafanam Goshen nan watama.” \v 5 Aiwab orot on Joseph aurin iyau, “Ari on tamam a taitaim tutuam sinat mat wonama. \v 6 Atonio tafanam Egypt on osi noas. Om ei kirires tafanam Goshen nan sinama, on tafanam on obin bag. Ato osi sanasi orot iyabon fofonis on baibad unites yau au bobaitu sin kaifares.” \p \v 7 Namon Joseph on taman Jacob ibo inat aiwab orot aurin. Jacob aiwab orot imomoginai, \v 8 ato aiwab orot on itetemai iyau, “Om am kwanda on biyam?” \p \v 9 Jacob iyafotai iyau, “Yau atonio tafanamai ai dadadanam abib on au kwanda 130 mom. Osi kwanda on men weromin bag ato yababan sigaraba maiau agaturen. Ato baise yau tatamau wawau agiriu asi kwanda on weromin bag sima men yau au kwanda ba.” \v 10 Jacob on aiwab orot iyau baitotorai ato ikirir inai. \v 11 Namon Joseph on aiwab orot ifonaboai ato taman a taitin tutuan asi mair ma iyabunagai efan obin bag Egypt amonai ites, Rameses mafam gagamin bisinai. \v 12 Joseph on bayu ibononoat taman aurin, taitain tutuan, taman an dam warar a gugudis bag mat engon auris. \s1 Gomar \p \v 13 Gomar gagamin bag imatar ato tafanam au engon on bayu ambin. On an werai Egypt a Canaan sabu engon on bayu mes sirarabob ato usis engon sisam. \v 14 Joseph on Egypt a Canaan sabu sawareg sitotobon an agim on engon iboai i nan aiwab orot an goai. \v 15 On an rai Egypt a Canaan yangan asi agim engon bayu aurin sireben isawar, Egypt sabu on sinat Joseph aurin ato siyawur siyau, “Karun, wabi fefeyanim fofonin bayu utitei! Wei ai agim engon wareben isawar, ato wei bayu men wanam on ari atonio namui wanafeu wanarab.” \p \v 16 Joseph iyafotes iyau, “Omi ami agim won reben in sasawar mes on, basit, omi ami bobaitu on won boes wonnat ato an garamin on arimon bayu anitem.” \v 17 On mes osi asi bobaitu horse, sheep, goat, cow a donkey on Joseph sitai ato an garamin on bayu ites. On kwanda amonai on osi bobaitu engon on sitai ato an garamin on bayu ites. \p \v 18 On kwanda inai isawar ato kwanda tani ba osi sinat Joseph aurin ato siyawur siyau, “Wai kavian, wei arimon men aifan tani om matamu wani buni on. Wei ai agim engon wareben isawar a wai bobaitu mat engon on om inoanim. Wei men aifan tani auri yen arimon wanitem on. Ab wei toui usi a ai motob on wat on yen. \v 19 Om men uni kirirei wanarab mes mat ai motob on engon iraran fofou imatar. Om wei a ai motob mat on bayu ai etoboni mom. Wei on aiwab orot an agiroti wan matar ato ai motob on innat on ininoanai. Sawareg eitei on ini baisi wanama a fesi eitei ai masauai wan tanumen.” \p \v 20 Joseph Egypt tafanam amonai motob engon itobon aiwab orot aurin. Egypt sabu engon tutufin asi motob sikuteten Joseph itobonen, yabin gomar on irat bag, on etaiai motob engon on aiwab orot inoanai. \v 21 Joseph on Egypt sabu iyames sinat agirotis simatar aiwab orot si agirai. \v 22 Baise motob kaitamom wat Joseph men itotobon on, tafaror asi bainetewarotis asi motob. Osi men fofonin on motob sitobon yabin aiwab orot on osi asi bobo aurin on ibi baiyanis. On mes osi auris agim fofonin asi bayu sitotobon. \v 23 Joseph sabu iyawures iyau, “Omi woit, yau omi atobonim a ami motob mat engon atobonen aiwab orot aurin. On mes fesi anitem ato ami masauai won tanumen. \v 24 On an rai omi ami masauai bayu won kukuwain on, ami bayu matas engon nim wonaya. Omi matan kaitamom on won boai aiwab orot wonitai ato matas bat on won botan omi ami fesi mes a awawam nanatum mat ami bayu aurin.” \p \v 25 Osi siyafotai siyau, “Wei ai kavian, om on wei ui yawasi. Om am obin on irat kwakwan wei auri ato wei wabi yasisir on wei wanat aiwab orot an agiroti mes wamatar.” \v 26 On mes Joseph on baifafaro tani iyamai Egypt tafanam aurin. On an ra sabu asi masauai bayu sin kukuwain on, asi bayu matas nim sinaya ato matan kaitamom wat on sin boai aiwab orot sinitai ato matas bat on sin botan osi auris. Atonio baifafaro on ari nana yen. Tafaror an bai netewarotis ekesis wat asi motob on men aiwab orot inoanai on. \s1 Jacob On Joseph Ifefeyanai Men Egypt Nan In garobai Mes \p \v 27 Israel sabu on nana Goshen nan sima Egypt tafanam amonai. Osi on sinat sawarotis simatar a mat nanatus mat on sison kwakwan. \v 28 Jacob on Egypt nan kwanda auyotoat an nimtereban ruam ima. On iyabarai on an kwanda on 147. \v 29 On an Jacob an wera inat iufin itarab mes, ato on natun Joseph iyor inat ato iyawur iyau, “Om imam sasanawui eiwan ato uni faro on men arimon Egypt nan un garobiu mes. \v 30 Yau an rarabob an ra on agogoi tatamau sigagarobis on nan won garobiu. Omi Egypt emon won boeu an gat menan tatamau sigagarobis on nan won garobiu.” \p Joseph iyafotai iyau, “Om dura aifan u yau on yau arimon on nanaba ani yamai.” \p \v 31 Jacob ikakafun iyau, “Om auriu eifaro.” Ato Jacob ifaro iyau on arimon nanaba ini yamai. Namon Jacob on an tutukai iyen bar ato natun Joseph ikakaiwai. \c 48 \s1 Jacob Ephraim A Manasseh Rus Imomogines \p \v 1 Wera fani isawar gibunai, Joseph sikasonai on taman on isawau. On mes on nanatun ruam, Manasseh a Ephraim rus iboes ato sinai taman Jacob sit fasiuai mes. \v 2 On an werai Jacob sikasonai on natun Joseph inat in fasiuai mes, Jacob an faiwar engon ibo ato an en bubur efanai imisir imair. \v 3 Jacob on Joseph aurin iyau, “God Faiwarin Bag, on Lus nan auriu irobotet Canaan tafanamai ato imomogineu. \v 4 On iyawureu iyau, ‘Yau arimon fifirig sigaraba anitem, on emon arimon om nanatum wawam agirim inarat bag; yau arimon atonio tafanam on om nanatum wawam agirim anites osi ininoanis au wantoan.’” \p \v 5 Jacob an dura ibotein iyau, “Joseph, om nanatum ruam on nin Egypt sirat weie yau anat nin bisimui, osi on yau an boes nanatu mes, Ephraim a Manasseh on yau nanatu bag Reuben a Simeon ba. \v 6 Om nanatum fani gibui sinrarat on om noam, tafanam ato osi inbi noanis on arimon Ephraim a Manasseh rus emon innat. \v 7 Yau atonio bobo abi yamai yabin ayom Rachel on yababan gagamin iteu. Yau Mesopotamia emon amatabir anat Ephrath aurin abi ufin on nan irabob. Yau Ephrath eta rewanai nan agarobai.” (Ephrath min ari seyoyorai Bethlehem) \p \v 8 On an rai Jacob on Joseph nanatun ites, on itetemai iyau, “Osi fifirig on iyabon?” \p \v 9 Joseph iyafotai iyau, “Osi on yau nanatu, yau nin Egypt amama on God iteu.” \p Jacob iyawur iyau, “Om fifirg eboes enat auriu ato ani momogines.” \v 10 Jacob on matan idib yabin on iorokwar bag on mes on men fofonin itites tiwag on. Joseph fifirig iboes sinat aurin ato irousis iboyayanis. \v 11 Jacob on Joseph aurin iyau, “Yau men anonosin om magim ati tai men on, ato ari God iyamai on om a nanatum mat magim aiten.” \v 12 Namon Joseph on Jacob atefan emon fifirig ruam ibogaiis ato nanai sindan irou uson itur isur magin motob iruyein. \p \v 13 Joseph on Ephraim ibo Jacob asun asugagaf ai imairai a Manasseh ibo asun asumaiau ai imairai. \v 14 Baise Jacob on iman iyasbonai asumai au on Ephraim tefanai iyagai, on min giya orot ato iman asugagaf on Manasseh tefanai iyagai, on min ainau orot. \q1 \v 15 Namon on Joseph imomoginai iyau; “God ato yau tatamau Abraham a Isaac rus aurin sibobo on atonio fifirig eimomogines! God ato yau ibi netewariu mom inat ari on, atonio osi eimomogines! \p \v 16 Anea ato komasis engon emon irufafareu on, osi eimomogines! Yau wabiui, tatamau Abraham a Isaac wabis on atonio fifirig asi yawasai inen, ato nanatus wawas agiris on inison nin tafanamai.” \p \v 17 Joseph it on taman iman asumaiau on Ephraim tefanai iyagai on men ibasitai, on mes on Ephraim uninai taman iman ibo it yabonai Manasseh uninai it yagai mes. \v 18 Joseph on taman iyawur iyau, “Bada, men on nanaba on. Atonio fifi on ainau orot, imam asumaiau on tefanai eyagai.” \p \v 19 Baise taman iman men iboseir ato iyau, “Yau natu, yau asagob aifan abi yamai. Manasseh nanatun wawan agirin an sabu mat on arimon inarat bag, Baise on tain giya orot on arimon inarat gagamin bag men tuan ba, ato on nanatun wawan agirin on an sabu mat on arimon inison bag.” \p \v 20 On mes on imomogines ato ibi kakafun i yau “Israel yangan on bai momogin an rai omi wabim on sin kurereb. Osi arimon sinau, ‘God it fourim Ephraim a Manasseh rus ba wot matar.’” On an etai on Jacob Ephraim ainau iyein weie Manasseh. \p \v 21 Namon Jacob on Joseph iyawur iyau, “Om ato uit, yau kafakai mom anarab, baise God on arimon omi mat ato arimon in boem won matabir men wonan wawam agirim asi tafanamai. \v 22 Yau Shechem tafanam an motob bubusar abitem on om aurim men taitaim tutuam mat auris on. On tafanam min Amor yangan mat au seri a au fidu ai ai gagam asowar a boai on.” \c 49 \s1 Jacob An Dura Kanfoun Nanatun Auris Ikakafun \p \v 1 Namon Jacob nanatun engon iyores ato iyawures iyau, “Omi engon newat wonat wo kufifineu ato ra arimon gibui e nat omi aurim aifan in mamatar on an kasonem: \q1 \v 2 “Omi Jacob nanatun, wonat bisiwui womair ato tamam Israel inbi kakafun on won tatam: \q1 \v 3 “Reuben, yau natu ainau orot, om on yau au faiwar, om am rat emon on yau anat tamam amatar. Om on taseseirim a wafatatim nanatu engon tefasi. \q1 \v 4 Om on sareu e gat yan egagamatabir ba, baise om men arimon taitaim tutuam uni netewaris on, yabin om yau au goa an bobo jever rum woen. Ato tamam an en bubur efan on men ukakafai. \q1 \v 5 “Simeon a Levi rus on ainau giya. Osi rus sebi basit bonen ato bai gagam sawar sebobo sabu sebi komasis. \q1 \v 6 Osi rus dura bubuniai nan sebi kakafun onai on men amosi anar mes a asi bai dudur amosi men ani kakafun on, yabin osi yatatabai on sabu sasububunues a bull seboes sas fifinimes asir yasisir kwarer ba sebi yamen. \q1 \v 7 Yau on asi yatatab on audabai, yabin osi on yas sowaris a yau on asi faiwar audabai, yabin osi on tous goyis. Yau on arimon an kugeyis sin tagege sinan mabis mabis Israel tafanam engon in boai ato sinan dam ta ta mat nan sinama. \q1 \v 8 “Judah om taitaim tutuam arimon om sini faim, om ragit arimon anyosi nan unabo unarou. Taitaim tutuam arimon namui sindas sin rouen usos sintur. \q1 \v 9 Judah on kuke lion boboun ba, on sabu yasububunues ato emamatabir e nan an ob efanai nan yeinir yen usin ebi yarirai. Men iyafan tani aurin inan in kuneneai on. \q1 \v 10 Judah on arimon aiwab an kututu in boai. Ato nanatun wawan agirin arimon ra fufur sini netewar. Judah on nana inbi netewar weie Shiloh innat ato sabu engon tutufin sini fonabo a nanai sindas sin rouen usos sin tur. \q1 \v 11 On an donkey kafakai on wengar wine ai iyous etatawar, on wengar wine on obin an babaton. On an sawar on wengar uwan wine mururin kerin tara ba onai esosouen. \q1 \v 12 On sareu wine etotoman on mes matan fofous mururis, on yaya kakakaiin etotoman on mes wan kakakaiis. \q1 \v 13 “Zebulun on kamit bisinai inama. On an tore on wa asi awaru obin. On an tafanam arimon inan Sidon mafamai ingat. \q1 \v 14 “Issachar on wawanin donkey ba an sifumama sanasi yeinir yen. \q1 \v 15 Baise on it on bai yarir efan on iyobin an babaton. Ato on tafanam on yasisir nuabo efan. On mes on ekwakwafir an bit e kikin ato serukokou ai inabo agirotin ba. \q1 \v 16 “Dan on arimon ini netewar an sabu auris. Osi on arimon Israel amonai dam fani ba. \q1 \v 17 Dan on arimon mota ba eta rewanai yen a mota wan rarabob ba on eta sesebinai yen, on horse yai an werai on ann etun egigiai ato orot horse bo ayaiotin on aufut aufut eribirirai esusur. \q1 \v 18 “BADA, yau amomousin Om uni yawasiu mes. \q1 \v 19 “Gad on arimon sabu bainauotis sini ragitai, baise on arimon in rutabir gibusi in faitanis inan. \q1 \v 20 “Asher an tafanamai on arimon bayu obis in tanum in kuwain. On arimon bayu obis in bononoat aiwab orot aurin. \q1 \v 21 “Naphtali on rega an goat jever ba fetag fetag bai yaiotin. On wengar ba fafamen obis eyaya. \q1 \v 22 “Joseph on wengar wine ou bibiro otin ba kibubur sareu bisinai ato fafamen on fafa tefanai sirabon. \q1 \v 23 On an ragit wawaninai si ragitai ato si faitan sinai fiduai siyo. \q1 \v 24 Baise on an fidu on asir ibotan mom, ato iman iyamen siwani. Jacob an God Faiwarin Bag an faiwarai, Rufafarotin Kaifarotin Wabinai Israel an Tutut Agim. \q1 \v 25 On on om tamam an God on ibaisim, God Faiwarin Bag on imomoginem, an bai momogis usan aiyetun emon esusur a kibubur sareu motob emon segeg, a bai momogin ato jever fifirig sigaraba sinitu a bobaitu mat nanatus bobous sinitu. \q1 \v 26 Bai momogis om tamam aurin on gagamin bag men ato sawar obis oyau wantoanin an bai momogin ba, bai momogin om tamam aurin on gagamin bag men ato sawar obis oyau atamanis tefasi ba. Yau ababayoi atonio bai momogin on Joseph uninai inan, yabin on arimon innat taitain tutuan nasi intawar ini netewar. \q1 \v 27 “Benjamin on rega an kuke gagamin tutuenin ba. Fomenei on masono yasubunuen yam ato rabirabi on sawar aifan ibobo on eraram.” \p \v 28 Atonio on Israel an dam auyotoat an yayatan ruam. Atonio on tamas an bai kakaiu dura osi kakaita kakaita asi yawas mamaba on nanaba auris ikakafun ato imomogines. \s1 Jacob Irabob Ato Sigarobai \p \v 29 Namon Jacob nanatun ifores iyau, “Yau on kafakai mom anarab, usiu on tatamau mat agim dogu ato Hitt orot Ephron an motobai won garobiu, \v 30 agim dogu ato Machpelah motobai Mamre au wera matan na Canaan tafanamai, ato Abraham Hitt orot Ephron emon motob mat itobon gagarob efan mes. \v 31 On nan on Abraham awan Sarah rus a Isaac awan Rebecca rus sigarobis ato Leah min on nan agarob, \v 32 motob a dogu on Abraham nan Hitt yangan bisisi emon itobon. Omi on nan won garobiu.” \v 33 On an werai Jacob nanatun dura iyau baiyates isawar, on ann ibo an en bubur efanai iya ato an kanfoun iyaratein ato irabob. \c 50 \p \v 1 On an werai Joseph it on taman irabob, on mes on taman irous ibotouousai a magin iboyayanin. \v 2 Namon Joseph an fio orot iyores taman usin sibo titiwagai a fio simutai. \v 3 Fio orot Jacob usin siyayabunagai a fio sibi mutai on ra orot ruam isawar ato Egypt yangan on ra orot ton, orot ta aurin auyotoat on Jacob aurin sitou siyababan. \p \v 4 On an werai tou yababan isawar gibunai, Joseph on aiwab orot an bai netewarotis iyawures iyau, “Karun, abi fefeyanim atonio dura wobo wonai aiwab orot aurin: \v 5 ‘On an werai tamau it rabob mes on, on iyawureu aumatanai on Canaan tafanamai toun budi ibotitiwag yen on nan an garobai. On mes karun abi fefeyanim, ei kirireu anan tamau an garobai weie an matabir.’” \p \v 6 Aiwab orot iyafotai iyau, “Om unan tamam un garobai, mamaba uyaumatan on nanaba.” \p \v 7 On mes Joseph inai taman it garob mes. Egypt aiwab orot an bai netewarotis, kuayo ta ta an bai netewarotis a orot toufumis engon Joseph mat sinai. \v 8 On awan nanatun, taitain tutuan a taman an dam warar engon mat sinai. Osi nanatus gugudis a iyabon men fofonin sitan on sheep, goat a cow mat Goshen tafanamai nan sima. \v 9 Orot on bai gagam wa ato horse seteteinen sai on tafasi sigai simairirin a orot horse tefasi sigai simmair engon mat sinai, kuayo on gagamin bag. \p \v 10 Osi sinat mafam wabin Atad, Jordan Sareu au wera matan emon on nan sigat. On efanai on sabu sawareg sebobo fefemis seboseseiren ato yabis on mabisi seyaya. Osi nan ra weromin maiau usin si botan fonas gagaminai bag sitararag sibotouousai simama. Joseph on tafaror kaitamom amonai on taman aurin itou iroro. \v 11 On an rai Canaan sabu sites osi Atad nan sitotou on osi siyau, “Osi Egypt yangan on tou yababan gagamin bag se boai!” On fasinai Canaan sabu on efan wabin siyor Abel Mizraim. \p \v 12 On mes Jacob nanatun mamaba ibi fores on nanaba siyamai. \v 13 Osi usin siyabar sinai Canaan tafanamai ato agim dogu Machpelah motobai nan Mamre bisinai sigarobai. Abraham on Ephron Hitt orot aurin on motob itobon gagarob efan mes. \v 14 Joseph taman igarob isawar gibunai, on taitain tutuan a sabu on mat sinai taman sigagarob on mat simatabir men sinat au Egypt. \s1 Joseph Taitain Tutuan Asi Bai nonot Ikufaiwarai \p \v 15 Osi tamas irabob gibunai, Joseph taitain tutuan siyau, “Ot ainau Joseph aurin komasin tai yamai in binonotai mes on, ari weie wan inyoai.” \v 16 On mes osi dura siyafar Joseph aurin ato siyau, “Weie tamam it rabob, on wei auri dura atonio nanaba ikakafun: \v 17 On iyawurei dura atonio nanaba wata wurem mes. ‘Joseph, karun, yau abi fefeyanim om taitaim tutuam ei notbures, yawas fetag siyamai a bobo komasin bag aurim sifour.’ Ato ari on wei tamam an God an agiroti, wei ba wabi fefeyanim, karun, om wei einotburei.’” Joseph atonio dura itatam on iyababan itou. \p \v 18 Namon Jospeh taitain tutuan sinat on nanai sindas sirouen usos situr ato siyawur siyau, “Wei on om am agiroti.” \p \v 19 Baise Joseph iyawures iyau, “Omi men wonaber mes, yau tou on men fofonin God an efanai an yeiniu mes. \v 20 Omi bubuniai woyanu yau woti komasiu mes, baise God on komasin on iyabatabir obin imatar sabu sigaraba iti yawasis mes, ato on min imatar. \v 21 Omi men aifan tani aurin wonaber mes. Yau arimon omi nanatum mat engon an kaifarem.” Joseph taitain tutuan dura ai ikufaiwaris ato moa obinai auris ikakafun nunuas ibo. \s1 Joseph Irabob \p \v 22 Joseph on nana taman an dam warar mat Egypt simama, on an kwanda on 110 weie irabob. \v 23 On imama Ephraim nanatun a wawan sirat ites. On eb on imama natun Manasseh natun Makir nanatun iboes ikaifares sirat on nanatun mes. \v 24 Joseph taitain tutuan iyawures iyau, “Yau kafakai mom anarab, baise God on dura bag arimon in kaifarem a ini netewarim wongat wonan tafanam ato menan Abraham, Isaac a Jacob auris ibi faro on nan won gat.” \v 25 Namon Joseph on taitain tutuan ifefeyanis aurin siti faro mes. On iyawures iyau, “Omi wau mataniu ato woi faro, on an werai God ini netewarim on tafanam aurin won nanan on, omi au rarik wonabo mat wonan.” \v 26 Joseph ima inai an kwanda 110 ato on Egypt nan irabob. Ato on an fio orot usin sibo titiwagai simutai ato rabobis asi didiwagai siwan.