\id JHN \h SVUN JUAN \toc2 SVUN JUAN \toc1 SVUN JUAN \mt1 LI'I JA' SC'OPLAL CAJVALTIC JESUCRISTO \mt1 TS'IBABIL COMEL YU'UN JUAN \c 1 \s1 Ja' smelol ti ay yich' sbec'tal li Xnich'on Diose \p \v 1 C'alal mu'yuc to'ox vinajel banamile, tey ono'ox oy o li boch'o i'ay yalbutic c'u x'elan yo'nton Jtotic Diose. Tey ono'ox xchi'inoj sbaic xchi'uc li Jtotic Diose. Li boch'o i'aye ja' ono'ox Dios. \v 2 C'alal mu'yuc to'ox vinajel banamile, tey ono'ox xchi'inoj sbaic xchi'uc li Jtotic Diose. \v 3 Li boch'o i'aye ja' la spas scotol li c'usitic oye. Mu jechuc no'ox i'ayin stuc. \v 4 Li boch'o i'aye ja' sventainoj cuxlejal sventa sbatel osil. Jech ta jna'tic o ti xu' chijcuxiutic sbatel osil ta sventa jech chac c'u cha'al cuxul o li stuque. Ja' luz c'otem cu'untic jcotoltic ti oyutic ta ic' osil ta scoj li mulile. \v 5 Ja' jech chac c'u cha'al luz ti tey tsanal ta ic' osile pero mu xtu'p. Ja' no'ox jech ec ac'o me mu sc'an xch'unic li cristianoetique, pero li boch'o i'aye tey ono'ox ta xalilan o ti chijcuxiutic sbatel osil ta sventa, vu'utic ti jch'unojtic ti ja' Jcoltavanej cu'untique. \p \v 6 Oy to'ox jun jchi'ilcutic ta israelal, Juan sbi ec. Ja' i'ac'bat yabtel yu'un Dios. \v 7 Ja' tal yal ti chtal xa li Jcoltavaneje yu'un jech ac'o xch'unic cristianoetic ti ja' chijcuxiutic sbatel osil ta sventae. \v 8 Ma'uc Jcoltavanej li Juane. Ja' no'ox yich'oj tsots yabtel ta sventa chalbe sc'oplal li Jcoltavaneje. \v 9 C'alal ja' o chalbe sc'oplal li Juane, ja' o tey lic yac' sba ta ilel li Jcoltavaneje, ja' ti chac' jna'tic ti ja' no'ox ta sventa stuc xu' chijcuxiutic o sbatel osile. \p \v 10 Li boch'o i'aye ja' spasben scotol li c'usitic oye xchi'uc li cristianoetique. Pero muc x'otquinat ti c'alal i'ay li' ta banamile. \v 11 Ay xchi'inuncutic, vu'uncutic li israeluncutique, yu'un vo'one ono'ox t'ujbiluncutic yu'un. Pero ep jchi'iltac ti muc xich'ic ta muq'ue. \v 12 Jcotolcutic ti jayib la jch'uncutic ti ja' ac'bil yabtel yu'un Dios ti ja' Jcoltavanej cu'untic ic'ote, xnich'naboxuc xa Dios lac'otic o, xiyutuncutic. \v 13 Ti jech xnich'naboxuc Dios xiyutuncutique, yu'un licha'voc'cutic xa ta ach'. Pero mu xco'laj xchi'uc jech chac c'u cha'al chvoc' xnich'on jun vinic yu'un jech tsc'an yo'nton stuc. Ja' ta sventa Dios ti chijcha'voc'utic ta ach'e. \p \v 14 Li boch'o i'aye jech cristiano ic'ot jech chac c'u cha'al vu'utic. La xchi'inuncutic ta naclej, vu'uncutic li israeluncutique. Laj quilcutic ti toj lec yo'ntone yu'un lec la sc'anuncutic, xchi'uc melel scotol li c'usitic laj yalbuncutique. Yu'un ja' Xnich'on Jtotic Dios. C'ajumal jun Xnich'on oy li Jtotic Diose. \v 15 Li Juan j'ac'vanej ta vo'e jech laj yalbe sc'oplal li Xnich'on Diose: \p ―Li'i ja' li boch'o laj calboxuc ava'yic ti ts'acal to ta xtale. Jech laj cal: “Ja' tsots yabtel yich'oj. Vu'une mu'yuc tsots cabtel quich'oj. C'alal mu'yuc to'ox voq'uemune, tey ono'ox oy o li stuque”, xacutoxuc ono'ox ―xi li Juane. \p \v 16 Li Xnich'on Diose toj ep slequil yo'nton. Jcotoltic xa laj quiltic ti oy slequil yo'nton cu'untique. Yu'un scotol c'ac'al chquiltic ti chiscoltautique, ti chijyac'butic slequil co'ntontique. \v 17 Ta sventa j'alc'op Moisés laj ca'itic scotol smantal li Diose pero muc xch'un cu'untic. Ta scoj Jesucristo lec xa chijyilutic li Diose yu'un j'ech'el la xch'aybutic o jmultic. \v 18 Me junuc mu'yuc boch'o yiloj li Diose. Li Diose c'ajumal jun Xnich'on oy, pero co'ol yo'nton xchi'uc. Li Dios Nich'onile ja' laj yac'butic cotquintic c'u x'elan li Stote. \s1 Ja' smelol c'alal laj yalbe sc'oplal Jesús li Juan j'ac'vanej ta vo'e \r (Mt. 3.11‑12; Mr. 1.7‑8; Lc. 3.15‑17) \p \v 19 Li jchapanvanejetic cu'uncutic tey ta Jerusalén, vu'uncutic li israeluncutique, la staquic tal jayibuc paleetic xchi'uc yajcoltaubbailic, ja' levitaetic sbiic. Jech vul sjac'beic li Juan j'ac'vanej ta vo'e: \p ―¿Boch'oot li vo'ote? ¿Me vo'ot ti sc'oplal ono'ox chatale? ―xutic. \p \v 20 Li Juane jamal laj yal ti mu ja'uc li Cristo ti sc'oplal chtal ventainvanuque. \v 21 La sjac'beic noxtoc: \p ―¿Boch'oot cha'e? ¿Me vo'ot Elíasot? ―xutic. \p Itac'ov li Juane: \p ―Mu vu'cun ―xi. \p La sjaq'uic yan velta: \p ―¿Me mu vo'ocot li yaj'alc'opot Dios ti ta jmalacutic ta xtale? ―xutic. \p ―Mu vu'cun ―xi itac'ov li Juane. \p \v 22 La sjac'beic noxtoc: \p ―¿Pero boch'oot cha'e? Albun ca'icutic yu'un jech ta xc'ot calbecutic ec li boch'otic la stacuncutic tale. ¿C'usi avabtel? Albun ca'icutic ―xutic. \p \v 23 Itac'ov li Juane: \p ―Vu'un jc'oplal laj yal li j'alc'op Isaías ta vo'onee. Jech laj yal: “Ta to xlic jun jchi'iltic ta israelal. Ja' tsots ta x'avan ta xocol banamil. Jech ta xal: Ta xa xtal li Cajvaltique. Ja' lec comtsanic scotol li c'usitic chopol chapasique, xi ta xlic yalbe li jchi'iltactique”, xi ono'ox li Isaíase ―xi itac'ov li Juane. \p \v 24 Li boch'otic itacatic tale ja' xch'unojic fariseo. \v 25 Jech la sjac'beic noxtoc li Juane: \p ―¿C'u yu'un chavac' ich' vo' me mu vo'ocot Cristoote, me mu vo'ocot Elíasote, me mu vo'ocot yaj'alc'opot Dios ti ta jmalacutic ta xtale? ―xutic. \p \v 26 Itac'ov li Juane: \p ―Li vu'une ja' no'ox cabtel ta xcac'be yich'ic vo' li boch'otic ta scomtsan c'usitic chopol ta spasique. Yan li boch'o tsots yabtel yich'oje ja' tey achi'uquic pero mu to xavotquinic. \v 27 Ja' li boch'o ts'acal ta xtal cu'une. Li vu'une mu'yuc tsots cabtel quich'oj. Me jutuc mu'yuc c'usi xu' cu'un ta jcolta. Ac'o me stitunbel yaq'uil xonob mu xu' cu'un ―xi li Juane. \p \v 28 Ja' jech ic'ot ta pasel tey ta lum Betábara tey ta jot uc'um Jordán, ja' tey yo' bu laj yac' ich' vo' li Juane. \s1 Ja' smelol ti ja' xchij Dios c'otem li Jesuse \p \v 29 Ta yoc'omal laj yil Juan tey ta xtal Jesús yo' bu oye. Li Juane jech laj yalbuncutic, vu'uncutic ti tey jchi'inojcutique: \p ―Q'uelavilic, le' xa xtal li boch'o ac'bil tsots yabtel yu'un Diose. Ja' xchij Dios ta xc'ot yu'un ta xmilat, jech ta xtoj o jmultic ta scotol banamil. \v 30 Le'e ja' li boch'o laj calboxuc ava'yic sc'oplale. Jech laj cal: “Ja' ts'acal ta xtal cu'un li boch'o tsots yabtel yich'oje. Li vu'une mu'yuc tsots cabtel quich'oj. C'alal mu'yuc to'ox voq'uemune, tey ono'ox oy o li stuque”, xacutoxuc ono'ox. \v 31 Li vu'une muc xcotquin jtuc ti ja' Jcoltavanej cu'untic jcotoltique. Ja' to laj cotquin ti c'alal laj yac'bun quil li Diose. Yu'un ti ba'yuc tal cac' ich' vo'e, yu'un jech ac'o avotquinic ec, vu'utic ti co'ol israelutique ―xiyutuncutic. \p \v 32 Jech laj yal noxtoc li Juan j'ac'vanej ta vo'e: \p ―Laj quil iyal tal ta vinajel li Ch'ul Espíritue xco'laj xchi'uc stsumut yilel. Tey ivul ta stojol jech laj yich' o li Ch'ul Espíritue. \v 33 Li vu'une mu to'ox xcotquin. Li Dios ti laj yac'bun cabtel tal cac' ich' vo'e, jech ono'ox yalojbun: “Boch'o ta xvul ta stojol li Ch'ul Espíritue, ja' li boch'o ta xac'boxuc avich'ic Ch'ul Espíritue”, xiyutun. \v 34 Li vu'une laj xa cotquin. Laj xa calboxuc ava'yic ti ja' Xnich'on Diose ―xiyutuncutic li Juane. \s1 Ja' smelol boch'otic ba'yuc laj yic' ta yajchanc'op li Jesuse \p \v 35 Ta yoc'omal chibuncutic tey jchi'inojcutic li Juane yu'un vu'uncutic to'ox yajchanc'opuncutic. \v 36 Li Juane laj yil tey ta xanov batel li Jesuse, jech laj yalbuncutic: \p ―Q'uelavilic, le'e ja' xchij Dios ta xc'ot yu'un ta xmilat ta scoj jmultic ―xiyutuncutic. \p \v 37 C'alal laj ca'icutic jech laj yal li Juane, ja' bat jchi'incutic li Jesuse. \v 38 Li Jesuse la sq'uel sva'lupat. Laj yil ti tey nabaluncutic batel ta spate. Jech la sjac'buncutic: \p ―¿C'usi chasa'ic? ―xiyutuncutic. \p La jtac'becutic: \p ―Jchanubtasvanej, ¿bu nacalot? ―xcutcutic. \p \v 39 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Batic, bat q'uelavilic ti bu nacalune ―xiyutuncutic. \p Tey la jchi'incutic batel, bat jq'uelcutic ti bu nacale. Tey la jchi'incutic ta vayel yu'un chib xa'ox ora sc'an x'ic'ub osil. \p \v 40 Li jchi'il ti co'ol laj ca'ibecutic sc'op Juane xchi'uc ti co'ol la jchi'incutic batel li Jesuse, ja' Andrés sbi. Li Andrese oy sbanquil, ja' Simón Pedro sbi. \v 41 Ta ora bat sc'opan li sbanquile, ja' li Simone. Jech c'ot yalbe: \p ―Laj xa jtacutic li boch'o t'ujbil yu'un Dios chisventainutique ―xut. \p \v 42 Li Andrese laj yic' tal ta stojol Jesús li sbanquile. Li Jesuse la sq'uelbe sat li Simone, jech laj yalbe: \p ―Vo'ot Simonot, xnich'onot Jonás. Cefas ta xcac'bot yan abi ―xut. (Ja' Cefas sbi ta jc'opcutic, ja' Pedro sbi ta griego c'op.) \s1 Ja' smelol c'alal i'ic'at yu'un Jesús Felipe xchi'uc Natanael yu'un ta x'ochic ta yajchanc'op \p \v 43 Ta yoc'omal la snop Jesús ti ta xibatcutic ta Galilea banamile. C'alal mu'yuc to batemuncutique, tey la sta jun jchi'ilcutic ta israelal, Felipe sbi. Jech laj yalbe: \p ―La' chi'inun batel ―xut. \p \v 44 Li Felipee ja' liquem tal ta lum Betsáida. Ja' co'ol slumalic xchi'uc li Andrese xchi'uc li Pedroe. \v 45 Li Felipee ta ora bat sa' li Natanaele. Jech c'ot yalbe: \p ―Laj xa jtacutic li boch'o ts'ibabil comel sc'oplal ta svun jmoltotic Moisés ta vo'onee xchi'uc ta svunic li yan yaj'alc'optac Diose. Ja' Jesús tey liquem tal ta lum Nazaret, ja' xnich'on José ―xut. \p \v 46 Itac'ov li Natanaele: \p ―Mu'yuc bu ca'yojtic me oy boch'o lec tey ta xlic tal ta Nazaret ―xi. \p ―Pero bat jq'ueltic avil ―xi li Felipee. \p \v 47 Li Jesuse laj yil ti noch' xa xtal li Natanaele, jech laj yal: \p ―Q'uelavilic, li jchi'iltic le' xtale ja' tuc' yo'nton, mu sna' xlo'lavan ―xi li Jesuse. \p \v 48 Li Natanaele laj ya'i, jech laj yalbe li Jesuse: \p ―¿C'uxi laj avotquinun? ―xut. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Laj quilot ti c'alal tey oyot ta yolon te'el igo ti c'alal mu'yuc to'ox chbat yic'ot tal li Felipee ―xut. \p \v 49 Itac'ov li Natanaele: \p ―Jchanubtasvanej, vo'ot Xnich'onot Dios. Vo'ot cha'och ta ajvalilal cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique ―xi. \p \v 50 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ta sventa laj calbot ti laj quilot c'alal tey oyot ta yolon te'el igoe jech chach'un o ti oy cabtele. Lec ti chach'une. Ta to xavil ti scotol xu' cu'une ―xut. \p \v 51 Li Jesuse jech laj yalbuncutic jcotolcutic: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque. Vu'un ti co'ol cristianoutique ta to xavilic ti vu'un ta jventa xu' chac'otic ta stojol Diose ―xiyutuncutic. \c 2 \s1 Ja' smelol c'alal i'ay ta q'uel nupinel tey ta lum Caná li Jesuse \p \v 1 C'alal yoxibal xa c'ac'al jc'otelcutic ta Galilea banamil xchi'uc li Jesuse, oy boch'o inupin tey ta lum Caná tey ta Galilea banamil. Tey ital sq'uel nupinel ec li sme' Jesuse. \v 2 Li Jesuse xchi'uc vu'uncutic li yajchanc'opuncutique li'ic'atcutic ta sq'uelel nupinel ec. \v 3 C'alal tey oyuncutic ta q'uel nupinele, ilaj li ya'lel ts'usub yu'unique. Li Jesuse jech ital albatuc yu'un li sme'e: \p ―Ilaj xa scotol li ya'lel ts'usub yu'unique ―xi vulel. \p \v 4 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Yaa, ¿c'u yu'un jech chtal avalbun yu'un mu'yuc to ta sta sc'ac'alil ta xlic jpas li cabtele? ―xut li sme'e. \p \v 5 Li sme'e jech bat yalbe li j'ac've'liletique: \p ―Li c'usitic ta xalboxuque pasic me scotol ―xut. \p \v 6 Tey vuchajtic vaquib yav ya'alic pasbil ta ton, ja' sventa ta spoc o sc'obic. Yu'un jech jtalelcutic ti persa jal ta jpoc jc'obcutic, vu'uncutic li israeluncutique, yu'un ja' to jech lec chiyiluncutic o Dios calojcutic. Li jujun yav ya'alique x'och vo'ob vaquib q'uib vo'. \v 7 Li Jesuse jech laj yalbe li j'ac've'liletique: \p ―Nojesic ta vo' scotol li yav vo'e ―xut. \p Jech lic snojesic, inoj yu'unic c'alal ta sti'. \v 8 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Lupic batel jutebuc, bat ac'beic spas ya'i li boch'o yich'oj ta venta sq'uelel ve'lile ―xut. \p Jech lic slupic batel, bat yac'beic. \v 9 Li boch'o yich'oj ta venta sq'uelel scotol ve'lile, c'alal laj ya'i ti más to leque, mu sna' bu ital yu'un vo' no'ox ti ic'ataj ta ya'lel ts'usube. Stuc no'ox sna'ojic j'ac've'liletic ti bats'i vo' c'alal la slupic batele. Li boch'o yich'oj ta venta sq'uelel scotol ve'lile laj yic' tal li boch'o ta xnupine. \v 10 Jech laj yalbe: \p ―Li vu'utique jech jtaleltic o ti ja' ba'yuc ta xcac'tic ta uch'el ti bu más lec li ya'lel ts'usube. C'alal me ep xa laj yuch'ique, ja' o ta xcac'tic ta uch'el ti bu mu'yuc xa leque. Li vo'ote ja' laj anac' ti bu más leque, ja' to chavac' ta uch'el li' ta orae ―xut. \p \v 11 Ja' jech ic'ot ta pasel tey ta lum Caná tey ta Galilea banamil. Ja' sba to velta laj yac' ta ilel sq'uelubil ti scotol xu' yu'un li Jesuse. Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique la jch'uncutic ti ja' Xnich'on Diose. \p \v 12 Ts'acal to tey iyal batel ta lum Capernaum li Jesuse. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique, xchi'uc li sme'e xchi'uc li yits'inabe. Tey lijoc'tsajcutic chib oxib c'ac'al. \s1 Ja' smelol c'alal la sloq'ues jbolomaletic ta yamaq'uil templo tey ta Jerusalén li Jesuse \r (Mt. 21.12‑13; Mr. 11.15‑18; Lc. 19.45‑46) \p \v 13 Jutuc xa'ox sc'an sta sc'ac'alil q'uin coltael cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. Li Jesuse ibat ta Jerusalén. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 14 Tey oyic ta yamaq'uil templo c'ot jtacutic jchonvacaxetic, xchi'uc jchonchijetic, xchi'uc jchonpalomaetic. Tey chotajtic noxtoc jeltaq'uinetic yu'un jech tspasic o canal. \v 15 Li Jesuse ta laso la smeltsan storcío. Ja' la sibtas o loq'uel scotol li jchonchijetique xchi'uc li jchonvacaxetic tey oyic ta yamaq'uil temploe. Sibtasbil iloq'uic batel xchi'uc xchijic xchi'uc xvacaxic. Li Jesuse la sbutq'uinbe smesaic noxtoc li jeltaq'uinetique, tey itanij comel li staq'uinique. \v 16 Jech laj yalbe li jchonpalomaetique: \p ―Iq'uic loq'uel li apalomaique. Li sna Jtote mu me xapasic ta snail ch'ivit ―xut. \p \v 17 C'alal jech la spas li Jesuse, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique tey ivul ta jolcutic ti jech ono'ox ts'ibabil comel ta sc'op Diose: “Tati, yu'un ti scotol co'nton ta jc'an cha'ich'at ta muc' tey ta templo avu'une, jech ta xlic quich' contrainel”, xi ono'ox ts'ibabil. \p \v 18 Li jchapanvanejetic cu'uncutic tey ta temploe jech tal yalbeic li Jesuse: \p ―¿Boch'o laj yac'bot avabtel ti xu' chatac loq'uel li jbolomaletique? Ac'bun quilcutic sq'uelubil atsatsal yu'un jech ta jna'cutic o ti oy avabtele ―xutic. \p \v 19 Itac'ov li Jesuse: \p ―Vuq'uesic li templo li'i, vu'un ta jcha'va'an ta oxib c'ac'al ―xi. \p \v 20 Li jchapanvanejetique jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Ta vaquib yoxvinic (46) jabil imeltsaj li templo li'i. ¿C'uxi chavut ti ta oxib no'ox c'ac'al chacha'va'an chavale? ―xutic. \p \v 21 Li templo laj yal Jesuse ja' laj yal ta sventa sbec'tal stuc. Yu'un c'alal ta xchame ta xcha'cuxi ta yoxibal c'ac'al. \v 22 Jech c'alal icha'cuxi ta yoxibal c'ac'al li Jesuse, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique ja' to tey ivul ta jolcutic ti jech ono'ox laj yalbe jchapanvanejetique. Ja' to tey la jch'uncutic ti jech ono'ox ts'ibabil comel sc'oplal ta sc'op Dios ti ta persa ta xchame, xchi'uc ti ta xcha'cuxi loq'uel ta ch'ene. La jna'cutic noxtoc ti ja' melel c'usi laj yalbe li jchapanvanejetique. \s1 Ja' smelol ti sna'ojbe c'u x'elan yo'nton scotol cristianoetic li Jesuse \p \v 23 Li Jesuse tey xa'ox oy ta Jerusalén ti c'alal sta yorail q'uin coltaele. Tey jchi'inojcutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Ep jchi'iltaccutic ta israelal la xch'unic ti ja' t'ujbil yu'un Dios chventainvan li Jesuse ti c'alal laj yilic ep sq'uelubil stsatsal la spase. \v 24 Li Jesuse la sna' ti mu scotoluc j'ech'el chac' sbaic ta ventainel li jchi'iltaque. \v 25 Yu'un mu persauc oy boch'o ta x'albat ya'i c'u x'elan yo'nton li cristianoetique. Li stuque sna'ojbe ono'ox c'u x'elan yo'nton li cristianoetique. \c 3 \s1 Ja' smelol c'alal ay c'opanatuc yu'un Nicodemo li Jesuse \p \v 1 Oy to'ox jun jchi'ilcutic ta israelal, Nicodemo sbi. Ja' xch'unoj fariseo. Ja' jchapanvanej cu'uncutic ta templo tey ta Jerusalén. \v 2 Li Nicodemoe ta ac'ubaltic ay sc'opan li Jesuse. Jech laj yalbe: \p ―Jchanubtasvanej, ta jna'cutic ti ja' stacojot tal li Diose yu'un tal achanubtasuncutic. Ti manchuc chi'inbilot yu'un Diose, mu xu' avu'un chapas sq'uelubiltac atsatsal jech chac c'u cha'al chapase ―xi li Nicodemoe. \p \v 3 Itac'ov li Jesuse: \p ―Melel li c'usi chacalbote, li boch'o mu'yuc cha'voq'uem ta ach'e, mu xu' ta xventainat yu'un Dios ―xut. \p \v 4 Li Nicodemoe jech la sjac'be li Jesuse: \p ―¿C'u x'elan xu' ta xcha'voc' ta ach' li boch'o mol xae? Yu'un mu xa xu' ta x'och ta yut xch'ut sme' yan velta ―xi. \p \v 5 Itac'ov li Jesuse: \p ―Melel li c'usi chacalbote, me ja' no'ox chavich'ic vo'e, me mu jelbiluc avo'ntonic yu'un Ch'ul Espíritue, mu xu' cha'ochic yo' bu tspas mantal li Diose. \v 6 Yu'un c'alal lavoq'uic li' ta banamile, jpasmuliloxuc jech chac c'u cha'al li atot ame'ique. Pero me chacha'voq'uic ta sventa li Ch'ul Espíritue, ach' xa avo'ntonic, mu xa xac'anic c'usi chopol. \v 7 Mu me toj ch'ayeluc ta xc'ot avo'nton yu'un ti laj calbot ta persa chacha'voc' ta ach'e. \v 8 Buyuc no'ox ta xbat li iq'ue. Chava'i ti xvo'et no'oxe pero mu xana' bu ta xtal, mu xana' bu ta xbat. Ja' no'ox jech ta x'abtej ta yo'nton cristianoetic li Ch'ul Espíritue. Mu xana'ic bu ch‑abtej ja' to me chavilic ti jelbil xa yo'nton jun cristianoe ―xi li Jesuse. \p \v 9 Li Nicodemoe jech la sjac'be li Jesuse: \p ―¿C'uxi xu' chc'ot ta pasel jech? ―xut. \p \v 10 Itac'ov li Jesuse: \p ―¿C'uxi xu' chachanubtas li jchi'iltactic me mu xava'ibe smelol ec li c'usi chacalbote? \v 11 Melel li c'usi chacalbote, li vu'une ja' ta xcal li c'usi jna'e xchi'uc li c'usi quiloje. Li vo'oxuque mu xavich'ic ta muc' li c'usi chcale. \v 12 Me mu xach'un c'usi ta spas Dios li' ta banamil jech chac c'u cha'al laj calbote, ¿c'uxi xu' chach'un me chacalbot c'usi ta spas Dios tey ta vinajele? \v 13 Me junuc mu'yuc boch'o ayem sq'uel tal ta vinajel c'u x'elan ti jech xu' ta xalboxuque. Jtuc no'ox xu' ta xcalboxuc yu'un tey liquemun tal, vu'un ti co'ol cristianoutique. \v 14 Jech chac c'u cha'al la sjoc'anbe ta te' sloc'obbal chon tey ta xocol banamil li jmoltotic Moisés ta vo'onee, ja' jech ta to xijoc'anat ta cruz, vu'un ti co'ol cristianoutique. \v 15 Scotol boch'o ta xch'unic ti ja' sventa ta xcolic o ti ta xijoc'anat ta cruze, ja' ta xcuxiic o sbatel osil. \s1 Ja' smelol ti toj c'ux ta yo'nton scotol cristianoetic li Jtotic Diose \p \v 16 ’Li Jtotic Diose toj c'ux ta yo'nton scotol cristianoetic ta banamil jech la stacun tal, vu'un li Xnich'onune. Pero c'ajumal jtuc. Scotol boch'o ta xch'un ti vu'un ta jcoltae ja' mu ch'ayeluc ta xbat. Ja' ta xcuxiic o sbatel osil. \v 17 Li Jtotic Diose la stacun tal li' ta banamil pero mu yu'unuc tal cac'be castigo yu'un smulic li cristianoetique. Ja' tal jcolta. \p \v 18 ’Boch'otic ta xch'un ti vu'un ta jcoltae ja' mu'yuc ta xich'ic castigo yu'un smulic. Li boch'otic mu sc'anic coltael cu'une chapanbil xa ti persa ta xich'ic castigoe, yu'un mu xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun, vu'un li Xnich'onun Diose. C'ajumal jtuc, mu'yuc yan Xnich'on li Diose. \v 19 Ta xich'ic castigo yu'un li' xa oyun ta banamil, vu'un li Xnich'onun Diose. Jech chac c'u cha'al c'alal ta sacub osile, ta xvinaj scotol me oy c'usi chopol ic'ot ta pasele, ja' no'ox jech ti c'alal lital li' ta banamil, vu'un li Xnich'onun Diose, ivinaj ti oy smulic scotol cristianoetique. Li cristianoetique mu sc'an xtalic ta jtojol yu'un chopol scotol li c'usitic ta spasique. Ja' lec cha'yic spasel scotol li c'usi chopole. \v 20 Scotol li boch'otic chopol c'usi ta spasique mu sc'an xtalic ta jtojol, vu'un li Xnich'onun Diose, yu'un mu sc'anic albel ti oy smulique. \v 21 Yan li boch'otic ja' tspasilanic c'usi yaloj Diose, ja' ta xtalic ta jtojol, jech chvinaj o ti yich'ojic ta muc' Diose ―xi li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal laj yalbe sc'oplal Jesús li Juan j'ac'vanej ta vo'e \p \v 22 Ts'acal to iloc' batel ta lum Jerusalén li Jesuse. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Tey lixanovcutic ta Judea banamil. Tey lijoc'tsajcutic jayibuc c'ac'al. Tey laj yich'ic vo' scotol li boch'otic co'ol tey jchi'inojcutic li Jesuse. \v 23 Jech ec li Juane tey ta xac' ich' vo' ta lum Enón yu'un ja' oy ep vo' tey. Li Enone ja' noch' xil sbaic xchi'uc lum Salim. Li boch'otic ibatic jujun c'ac'al yo' bu oy Juane tey i'ac'batic yich'ic vo' yu'un Juan. \v 24 Yu'un mu'yuc to'ox ochem ta chuquel li Juane. \p \v 25 Li yajchanc'optac Juane oy jayibuc la stsac sbaic ta lo'il xchi'uc jayibuc jchi'ilcutic ti tey co'ol jchi'inojcutic li Jesuse. Li yajchanc'optac Juane chopol laj ya'yic ti tey ta xtal yich'ic vo' ta stojol Jesús li jchi'iltaccutique. \v 26 Jech laj yalbeic li Juane: \p ―Jchanubtasvanej, li boch'o tey ital ta atojol le' ta jot uc'um Jordán ti laj avalbe sc'oplale, ja' ta xac' ich' vo' ec. Scotol cristianoetic tey ta xbat xchi'inic ―x'utat yu'un li yajchanc'optaque. \p \v 27 Itac'ov li Juane: \p ―Ja' smantal stuc Dios ti c'usitic abtelal ta xac'be jujune. \v 28 Li vo'oxuque laj ava'yic ti c'alal jech laj cale: “Mu vu'cun t'ujbilun yu'un Dios chajventainoxuc. Li vu'une ja' no'ox cabtel laj yac'bun Dios ti ba'yuc tal cal ti chtal xa li boch'o chisventainutique”, xcut li jchi'iltactique. \v 29 Chana'ic ti c'alal ta xic' yajnil jun vinique, li antse mu ja'uc ta xic' sbaic xchi'uc li yajtestigo vinique. Ja' ta xic' sbaic xchi'uc li smalale. Li boch'o ochem ta testigo yu'un vinique ja' no'ox tey va'al ta sq'uel ta xnupinic li vinique xchi'uc li antse. C'alal ta xa'i ti lec ta sc'an sbaique, xcuxet no'ox yo'nton. Ja' no'ox jechun ec li vu'une, xcuxet no'ox co'nton ti ja' chbat xchi'inic Jesús li cristianoetique. \v 30 Ta persa ja' ta xpuc batel sc'oplal li Jesuse. Li vu'une ta persa ta xlaj jc'oplal ―xi li Juan j'ac'vanej ta vo'e. \s1 Ja' smelol li boch'o liquem tal ta vinajele \p \v 31 Li Jesuse ja' tacbil yalel tal yu'un Dios, ja' sventainoj scotol. Li boch'o li' no'ox oy ta banamile, ja' no'ox oy yabtel li' ta banamil. Ja' no'ox ta xal li c'usitic chil li' ta banamile. Li Jesuse ja' tey liquem tal ta vinajel, ja' scotol xu' yu'un. \v 32 Ja' ta xal li c'usitic yiloj tey yo' bu oy Diose xchi'uc li c'usitic tey ya'yoje. Pero mu'yuc ep boch'o ta xich'beic ta muc' li sc'ope. \v 33 Yan li boch'otic ta xch'unic c'usi chal li Jesuse, ja' svinajeb ti ta xch'unic ti ic'ot xa ta pasel ti yaloj ono'ox Dios tstac tal li Xnich'one. \v 34 Li Jesús ti tacbil tal yu'un Diose ja' sc'op Dios ta xal, yu'un j'ech'el i'ac'bat o yu'un Dios li Ch'ul Espíritue. \v 35 Li Jtotic Diose lec sc'anoj li Xnich'one. Scotol yac'ojbe sventain. \v 36 Scotol boch'o ta xch'unic ti ja' chcolic ta sventa li Xnich'on Diose, ja' chcuxiic sbatel osil. Scotol li boch'otic mu xch'unique mu xu' ta xcuxiic sbatel osil. Ja' ta x'ac'batic tsots castigo yu'un Dios. \c 4 \s1 Ja' smelol c'alal la xchi'in ta lo'il jun samaria ants li Jesuse \p \v 1 Li Jesuse laj ya'i jech i'albatic li fariseoetique: \p ―Ja' xa ta x'epaj boch'o ta xchi'inic li Jesuse yu'un ja' ep ta xac' ich' vo'. Ja' xa ta x'ul boch'otic ta xchi'inic li Juane ―x'utatic. \p \v 2 (Pero jeche' no'ox la snopic ti ja' laj yac' ich' vo' li Jesuse yu'un vu'uncutic laj cac'cutic li yajchanc'opuncutique.) \v 3 C'alal jech laj ya'i li Jesuse, jech laj yalbuncutic: \p ―Ja' lec loc'cutic batel li' ta Judea banamile ―xiyutuncutic. \p Jech liloc'cutic batel ta Judea, tey chisutcutic batel ta cosilalcutic ta Galilea banamil. \p \v 4 C'alal chibatcutique, tsc'an tey ta xjelov batel ta Samaria banamil li Jesuse. \v 5 Jech tey lic'otcutic ta lum Sicar tey ta Samaria banamil. Ja' xa tey noch' xil sbaic xchi'uc li yosil ánima jmoltotcutic José ta vo'onee, ja' ti i'ac'bat comel yu'un ánima stote, ja' li Jacove. \v 6 Tey oy jun pozo, ja' pasbil yu'un li jmoltotcutic Jacov ta vo'onee. Li Jesuse tey ichoti ta sts'el pozo yu'un luben xa ta xanubal. Jutuc xa'ox sc'an sta o'lol c'ac'al. \v 7 Ja' o tey ital slup ya'al jun samaria ants. Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ac'bun jutebuc ava'al cuch' ―xut. \p \v 8 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique batemuncutic ta yut lum yu'un bat jmancutic tal jve'elcutic. \v 9 Li samaria antse jech la sjac'be li Jesuse: \p ―¿C'u yu'un chac'anbun vo' avuch' yu'un israel vinicot? Li vu'une samaria antsun ―xut. \p (Ti jech laj yal li antse, yu'un chopol ono'ox chil sbaic xchi'uc samariaetic li jchi'iltac ta israelale.) \v 10 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ana'uc ti tsc'an ta xac'bot amoton li Diose xchi'uc ti lajuc avotquinun ti c'alal la jc'anbot ava'al cuch'e, vo'ot ba'yuc laj ac'anbun vo' ti jechuque. Ja' laj cac'bot li vo' sventa chacuxi o sbatel osile ―xut. \p \v 11 Li antse jech laj yal: \p ―Tata, mu'yuc slupubil avu'un. Yu'un toj nat li pozoe. ¿Bu chata li vo' chavac'bun ti xu' chicuxi o yu'un sbatel osil chavale? \v 12 Li jmoltotic Jacov ta vo'onee ja' laj yac'buncutic li pozo li'i. Ja' laj yuch'ic xchi'uc xnich'nab, xchi'uc xvacax, xchi'uc xchij. ¿Me yu'un vo'ot to más tsots avabtel avich'oj? ―xi li antse. \p \v 13 Itac'ov li Jesuse: \p ―Scotol boch'o ta xuch'ic li vo' li'i ta to xtaquij yo'ntonic. \v 14 Yan li boch'otic ta xuch'ic li vo' ta xcaq'ue ja' mu'yuc xa ta xtaquij o yo'ntonic. Li vo' ta xcaq'ue ja' jech chc'ot jech chac c'u cha'al nio' yu'un tey ta xloq'uilan tal ta yo'ntonic jech ta xcuxiic o sbatel osil ―xi. \p \v 15 Li antse jech laj yal: \p ―Tata, ac'bun cuch' li vo' chavale yu'un jech mu'yuc xa ta xtaquij o co'nton. Jech mu'yuc xa ta xtal jlup o ca'al li'i ―xi. \p \v 16 Itac'ov li Jesuse: \p ―Bat ic'o tal amalal ―xut. \p \v 17 Itac'ov li antse: \p ―Mu'yuc jmalal ―xi. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Melel ti mu'yuc amalale. \v 18 Yu'un yo'bal xa amalal laj avicta. Yan li boch'o tey avic'oj aba achi'uc ta orae muc xa nupinemucot achi'uc. Ja' melel li c'usi laj avalbune yu'un mu ja'uc amalal ―xut. \p \v 19 Li antse jech laj yal: \p ―Tata, vo'ot yaj'alc'opot Dios ta xca'i. \v 20 Li jmoltotactic ta vo'onee li' laj yich'ic ta muc' Dios ta jol vits. Vo'oxuc li israeloxuque chavalic xa ti ja' tsots sc'oplal tey ta xbat quich'cutic ta muc' Dios ta lum Jerusalene ―xi li antse. \p \v 21 Li Jesuse jech laj yalbe li antse: \p ―Ch'uno li c'usi ta xcalbote. Ta to me sta sc'ac'alil ta xlaj sc'oplal ti li' chavich'ic ta muc' Jtotic Dios ta vitse xchi'uc ti tey chabatic ta Jerusalene. \v 22 Vo'oxuc ti li' oyoxuc ta Samariae mu xtun avu'unic li c'usitic la sts'ibaic comel yaj'alc'optac Dios ta vo'onee. Jech mu xana'ic ti jech ono'ox yaloj Dios ti ja' jchi'ilcutic ta israelal li boch'o ta scolta scotol cristianoetic yu'un smulique. \v 23 Po'ot xa tsta sc'ac'alil ti buyuc xa no'ox ta xich'ic ta muc' Jtotic Dios ta yo'ntonic li boch'otic ta melel xch'unojique. Li Jtotic Diose ta sa' li boch'otic jech ta x'ich'at ta muq'ue. \v 24 Mu'yuc sbec'tal li Jtotic Diose jech mu xavilic. Ja' no'ox jech ec li boch'otic scotol yo'nton yich'ojic ta muc' Diose mu xavilic yu'un ta yo'ntonic no'ox yich'ojic ta muc'. Ja' jech tsc'an chquich'tic ta muc' li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 25 Li antse jech laj yal: \p ―Ca'yoj ono'ox ti ta xtal li boch'o t'ujbil yu'un Dios chisventainutique. C'alal ta xtale, jamal ta xalbutic scotol c'usi tsc'an Dios ―xi. \p \v 26 Itac'ov li Jesuse: \p ―Vu'un ti li' ta jc'opanote ―xut. \p \v 27 C'alal ja' o jech chlo'ilaj xchi'uc ants li Jesuse, ja' o livulcutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Tey toj ch'ayel ic'ot co'ntoncutic, yu'un li boch'otic ochemic ta jchanubtasvaneje mu xu' ta xlo'ilajic xchi'uc ants ta be xchi'uc ta calle. Pero mu'yuc boch'o junucal la sjac'be cu'uncutic ti c'usi tsjac'bee xchi'uc ti c'u yu'un chlo'ilaj xchi'uque. \v 28 Li antse tey la scomtsan ta pozo li sq'uibe. Isut batel ta yut lum. Jech c'ot yalbe scotol li cristianoetique: \p \v 29 ―La'ic. La' q'uelavilic, oy jun vinic tey oy ta pozo, ja' laj yalbun scotol li c'usitic jpasoje. Ja' xa van li boch'o t'ujbil yu'un Dios ti sc'oplal ono'ox chtal sventainutique ―xi. \p \v 30 Ta ora iloq'uic tal li cristianoetic tey ta lume, tal sq'uelic li Jesuse. \v 31 C'alal ja' o batem li antse, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique jech laj calbecutic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, ve'an ―xcutcutic. \p \v 32 Itac'ov li Jesuse: \p ―Oy jve'el, pero mu xana'ic c'u x'elan ―xiyutuncutic. \p \v 33 Li vu'uncutique jech la jac'be jbacutic: \p ―¿Me yu'un van oy boch'o ay ac'batuc sve'el? ―xcut jbacutic. \p \v 34 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Ja' jve'el c'otem ti ta jpasbe c'usi tsc'an Diose, ja' ti la stacun tale. Ja' ta jvu'es li cabtel yac'ojbune. \v 35 Jech chavalic: “Chanib to u sc'an sta yorail ta xich' tuch'el li trigoe”, xachiic. A'yo me ava'yic li c'usi ta xcalboxuque. Q'uelavilic, li cristianoetic ti le' xa xtalique ja' jech x'elanic jech chac c'u cha'al trigo ti c'alal taquin xae. Ja' xa yorail ta xich' tuch'el, ja' xa yorail ta xich' tsobel. \v 36 Li boch'o ta sts'un trigoe ta xich' stojol. Ja' no'ox jech ec li boch'o ta xtuch'e ta xich' stojol. Ja' no'ox jech ec li boch'o ta xcholbicun jc'ope ta xich' stojolic. Li boch'o ba'yuc ta xchol ti mu xch'un li cristianoetique ta xich' stojol. Li boch'o ts'acal ta xchol ti ja' to ta xch'un li cristianoetique co'ol xcuxet yo'nton xchi'uc li boch'o ba'yuc la xchole. Yu'un li c'u yepal ta xch'unique ta xcuxiic sbatel osil. \v 37 Jech ta xc'ot ta pasel jech chac c'u cha'al chalique: “Yan o boch'o ta sts'un, yan o boch'o ta xtuch'”, xiic. \v 38 Vu'un laj calbe li antse. Li cristianoetique ja' xa i'albatic yu'un li antse. Li vo'oxuque ja' xa avabtel chachanubtasic lec yu'un jech ac'o xch'unic ti vu'un ta jcoltaique ―xiyutuncutic li Jesuse. \p \v 39 C'alal laj yal ants ti i'albat yu'un Jesús scotol c'usi spasoje, jech ep samaria cristianoetic tey nacajtic ta lum la xch'unic ti ja' t'ujbil yu'un Dios chventainvan li Jesuse. \v 40 Jech tal sq'uelic li Jesuse, yu'un tal yalbeic ti ac'o pajuque yu'un tsc'an ta xchi'inic. Jech tey lipajcutic chib c'ac'al jchi'uc li Jesuse. \v 41 C'alal laj ya'i stuquic c'u x'elan ilo'ilaj li Jesuse, oy ep boch'otic la xch'unic ti ta melel ja' Cristo ti t'ujbil yu'un Dios chventainvane. \v 42 Jech laj yalbeic li antse: \p ―Mu ja'uc no'ox ta sventa laj avalbuncutic ti la jch'uncutique. Laj ca'i jtuccutic c'u x'elan ilo'ilaj. Jech ta jna'cutic o ti ja' t'ujbil yu'un Dios chiscoltautic yu'un jmultic jcotoltic ta sbejel banamile ―xiic. \s1 Ja' smelol c'alal icol xnich'on xchi'il ta abtel jun ajvalil \p \v 43 C'alal la sta chib c'ac'ale, iloc' batel ta Samaria banamil li Jesuse, tey ibat ta cosilalcutic ta Galilea banamil. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 44 Yu'un ti isut batel ta cosilalcutic li Jesuse, yu'un ja' mu'yuc boch'o ta xcontrainat tey. Yu'un mu'yuc boch'o ta x'ich'bat ta muc' li sc'ope. Jech chac c'u cha'al yaloj ono'ox li Jesuse: “Li boch'o ta xal sc'op Diose ja' mu x'ich'at ta muc' yo' bu ich'ie”, xi ono'ox. \v 45 C'alal ic'ot ta Galilea banamil li Jesuse, xcuxet no'ox yo'ntonic li jchi'iltaccutic teye, yu'un laj yilic c'usi la spas Jesús ti c'alal i'ayic ta q'uin tey ta Jerusalene. \p \v 46 Li Jesuse tey ibat yan velta ta lum Caná ta Galilea banamil, ja' tey yo' bu la sc'atajes ta ya'lel ts'usub li vo'e. Tey oy ta lum Capernaum jun xchi'il ta abtel ajvalil. Ja' jchi'ilcutic ta israelal. Ip cha'i xnich'on. \v 47 Li xchi'il ta abtel ajvalile laj ya'i ti tey xa ic'ot Jesús ta Galilea banamile. Tey tal yalbe Jesús ti ac'o bat coltabatuc comel li xnich'on tey oy ta snae yu'un ta xa xcham. \v 48 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li vo'oxuque ja' to chach'unic vu'un Jcoltavanejun c'alal me laj avilic ta jpas ep sq'uelubil jtsatsale ―xut li jayib tey va'ajtique. \p \v 49 Li xchi'il ta abtel ajvalile jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Tata, batic ta ora yo' to cuxul li jnich'one ―xi. \p \v 50 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Batan, colem xa li anich'one ―xut. \p Li vinique la xch'un c'usi i'albat yu'un li Jesuse jech isut o batel ta sna. \v 51 C'alal c'otubal xa'ox ta snae, ital nupatuc ta be yu'un smozotac. Jech i'albat: \p ―Icol xa li anich'one ―x'utat. \p \v 52 ―¿C'usi ora icol? ―xi. \p Itac'ov li smozotaque: \p ―Volje ta jun ora sts'ebujel c'ac'al ich'abi li sc'ac'ale ―xiic. \p \v 53 Li vinique la sna' ti ja' jech ora i'albat yu'un Jesús ti colem xa li xnich'one. Jech la xch'unic o sjunulic ta na ti ja' Jcoltavanej yu'unic li Jesuse. \p \v 54 Ja' xchibal velta tey laj yac' ta ilel ta Galilea banamil sq'uelubil ti scotol xu' yu'un li Jesuse. Ja' o la spas ti c'alal ayem xa'ox tal ta Judea banamile. \c 5 \s1 Ja' smelol c'alal icol jun vinic aluben yacan tey mochol ta sts'el stanqueal vo' \p \v 1 Ts'acal to la sta sc'ac'alil yan q'uin cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. Jech ibat ta Jerusalén li Jesuse. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 2 Tey ta Jerusalene oy pasbil stanqueal vo' ta noch' sti' li corral ton yu'un lume. Ja' tey yo' bu ta x'och chijetic sventa chtun yu'unic tey ta temploe. Li stanqueal vo'e Betesda sbi ta jc'opcutic. Tey oy noxtoc vo'bej cotcot na ta sti'ti' li stanqueal vo'e. \v 3 Ja' tey mochajtic ep jchameletic. Tey oy ma'satetic, xchi'uc coxoetic, xchi'uc boch'otic aluben yacanic. Ja' tey ta smalaic me ta xich' yuq'uilanel li vo'e. \v 4 Yu'un oy baq'uintic tey ta xtal ta stanqueal vo' jun yaj'almantal Dios. Ja' ta xtal syuq'uilan li vo'e. C'alal chich' yuq'uilanel li vo'e, ja' tey ta xbat stic' sbaic ta ora li jchameletique. Li boch'o ba'yuc ta x'och ta vo'e c'usiuc no'ox chamelal yich'oj ta xcol o. \v 5 Tey oy jun jchi'ilcutic ta israelal. Vaxaclajuneb xa xcha'vinic (38) jabil stsaquel ta chamel li vinique. \v 6 C'alal laj yil Jesús ti tey mochole, la sna' ti ep xa jabil jech ip cha'i li vinique. Jech la sjac'be: \p ―¿Me chac'an chacol? ―xut. \p \v 7 Itac'ov li jchamele: \p ―Tata, mu'yuc boch'o oy cu'un ti xu' ta stic'un ochel c'alal ta xich' yuq'uilanel li vo'e. C'alal ta xcac' persa chibate, oy xa boch'o ba'yuc tey ochem ta jta ―xi. \p \v 8 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Lican, balo apop, xanovan ―xut. \p \v 9 Ta ora icol li vinique. La sbal li spope, ixanov batel. Ja' o sc'ac'alil ta jcux co'ntoncutic, vu'uncutic li israeluncutique. \v 10 Li jchapanvanejetic cu'uncutique jech laj yalbeic li vinic ti colem xae: \p ―¿C'u yu'un ti chavich' batel apope yu'un ja' sc'ac'alil to ta jcux co'ntontic? Chabajbe smantal Dios ti jech chapase ―xutic. \p \v 11 Itac'ov li vinique: \p ―Li boch'o la scoltaune jech laj yalbun: “Balo apop, xanovan”, xiyutun ―xi. \p \v 12 Jech la sjac'beic li vinique: \p ―¿Boch'o ti jech laj yalbote: “Balo apop, xanovan” xayutote? ―xutic. \p \v 13 Li vinic ti colem xae muc sna' li boch'o icoltaate yu'un ta ora no'ox iloc' batel li Jesuse jech muc xil. Yu'un toj ep cristianoetic tey setoj sbaic. \v 14 Ts'acal to tey itaat yu'un Jesús ta yamaq'uil templo li vinique. Jech i'albat yu'un li Jesuse: \p ―Q'uelavil, colemot xa. Pero comtsano me scotol li c'usi chopol chapase naca me más to ep chavich' vocol ―xut. \p \v 15 Li vinique bat yalbe jchapanvanejetic cu'uncutic ti ja' icoltaat yu'un li Jesuse. \v 16 Ta scoj la scolta jun vinic ta sc'ac'alil ta jcux co'ntoncutic li Jesuse, jech lic contrainatuc yu'un li jchapanvanejetic cu'uncutique. Ta sc'an ta smilic. \v 17 Li Jesuse jech laj yalbe li jchapanvanejetique: \p ―Scotol c'ac'al ch‑abtej li Jtote. Ja' no'ox jech xu' chi'abtej ec ―xut. \p \v 18 C'alal laj yal jech li Jesuse, li jchapanvanejetique más to isoc sjolic, tsc'an ta smilic o li Jesuse. Pero mu ja'uc no'ox ta sventa ti muc xchabi li sc'ac'alil ta jcux co'ntoncutique. Ja' ta sventa noxtoc ti laj yal ti ja' Stot li Diose. Yu'un la sco'lajes sba jech chac c'u cha'al Dios. \s1 Ja' smelol ti ja' ac'bil sventain cuxlejal sventa sbatel osil li Xnich'on Diose \p \v 19 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, vu'un li Xnich'onun Diose mu'yuc c'usi xu' cu'un ta jpas jtuc. Ti c'u x'elan tspas chquil li Jtote ja' no'ox jech ta jpas ec. \v 20 Li Jtote lec sc'anojun. Scotol chiyac'bun quil li c'usi tspase. Li vo'oxuque jutuc no'ox chavilic li' ta orae. Pero ep to chiyac'bun jpas. C'alal me la jpase, más to ta xch'ay avo'ntonic yu'un. \v 21 Jech chac c'u cha'al ta xcha'cuxes ánimaetic li Jtote, ja' no'ox jechun ec, xu' ta jcha'cuxes li boch'o ta jc'an ta jcha'cuxese. \v 22 Li Jtote mu'yuc ta xchapan li cristianoetique. Vu'un yac'ojbun ta jchapan, vu'un li Xnich'onune. \v 23 Yu'un jech ac'o yich'icun ta muc' scotol cristianoetic jech chac c'u cha'al ch‑ich'at ta muc' li Jtote. Li boch'otic mu xiyich'icun ta muq'ue ja' mu xich'ic ta muc' ec li Jtote, ja' ti la stacun tale. \p \v 24 ’Melel li c'usi chacalboxuque, li boch'otic ta xa'ibicun jc'ope, me ta xch'unic ti ja' ta xcoltaatic yu'un li boch'o la stacun tale, ja' ta xcuxiic sbatel osil. Mu'yuc xa ta xich'ic castigo yu'un icom xa yu'unic ti bu sventa ch'ayel ta xbatic oe. \v 25 Melel li c'usi chacalboxuque, laj xa sta sc'ac'alil chava'ibicun jc'op, vu'un li Xnich'onun Diose, vo'oxuc ti chamenoxuc chaquiloxuque. Boch'o ta xch'un ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique ja' ta xcuxiic sbatel osil. \v 26 Jech chac c'u cha'al sventainoj cuxlejal sventa sbatel osil li Jtote, ja' no'ox jechun ec li vu'une, yac'ojbun jventain cuxlejal sventa sbatel osil li Jtote. \v 27 Yac'ojbun cabtel ta jchapan scotol li cristianoetique yu'un co'ol cristianoutic lic'ot. \v 28 Mu me toj ch'ayeluc ta xc'ot avo'ntonic ta sventa ti jech laj calboxuque. Yu'un ta to me sta sc'ac'alil ta jtij liquel scotol li boch'otic chamenique. \v 29 Jech ta xcha'cuxiic loq'uel ta ch'en. Li boch'otic lec c'usi la spasique ja' ta xcuxiic sbatel osil. Yan li boch'otic mu'yuc lec c'usi la spasique ja' ta x'ac'batic castigo sbatel osil. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Jesús li boch'otic testigo yu'une \p \v 30 ’Li vu'une mu'yuc c'usi xu' cu'un ta jpas jtuc. C'u x'elan laj yalbun li Jtote, ja' no'ox jech ta jchapan scotol li cristianoetique. Tuc' ta jchapan yu'un mu ja'uc ta jpas c'usi tsc'an co'nton jtuc. Ja' ta jpasbe c'usi tsc'an yo'nton li Jtote, ja' ti la stacun tale. \v 31 Chanopic ti jtuc no'ox ta xcal jc'oplale jech mu xach'unic. \v 32 Li vu'une oy testigo cu'un, ja' li boch'o ta xalbun jc'oplale. Ja' melel li jc'oplal ta xalbune. \v 33 Li vo'oxuque laj ataquic ta jaq'uel ta stojol li Juan j'ac'vanej ta vo'e. C'u x'elan laj yalbun jc'oplal li Juane ja' melel. \v 34 Pero mu ja'uc tsots sc'oplal ti jech laj yalbun jc'oplale. Ja' no'ox ta jvulesboxuc ta ajolic yu'un jech ac'o ach'unic o, jech chacolic. \v 35 Li Juane xco'laj xchi'uc toj ic'ot yu'un ja' laj yac'boxuc avilic li lequil bee. Li c'usitic laj yalboxuque jliquel no'ox xcuxetavo'ntonic yu'un. \v 36 Ta sventa li Juane ja' no'ox laj ava'ibicun jc'oplal. Ta sventa c'u x'elan cabtel ta xac'bun jpas li Jtote jech chana'ic o ti tacbilun tal yu'un Jtote. \v 37 Li Jtot ti la stacun tale, ja' testigo cu'un noxtoc yu'un laj xa yalbun jc'oplal ec. Mu'yuc bu ava'yojic jutuc c'u x'elan chc'opoj, mu'yuc avilojic c'u x'elan. \v 38 Xchi'uc mu'yuc ta avo'ntonic li sc'ope yu'un mu xach'unic ti vu'un Jcoltavanejun avu'unic ti tacbilun tal yu'une. \v 39 Chaq'uelilanic li sc'op Diose, chanopic ti ja' jech chacuxiic o sbatel osile. Pero mu jechuc ta xal li sc'op Diose. Ja' tey ts'ibabil ti vu'un ta jventa chacuxiic sbatel osile. \v 40 Pero mu xac'an xatalic ta jtojol ti jech xu' chacuxiic o sbatel osile. \p \v 41 ’Mu yu'unuc ja' chopol chca'i ti mu xavich'icun ta muq'ue. \v 42 Yu'un jna'oj c'u x'elan avo'ntonic. Jna' ti mu'yuc ono'ox ac'anojic li Diose. \v 43 Li vu'une ja' la stacun tal li Jtote pero mu xavich'icun ta muc'. Yan li boch'o jech no'ox ta xtal stuque ja' chavich'ic ta muc'. \v 44 Mu xu' avu'un chach'unic yu'un ja' no'ox chac'anic ti lec ac'o yiloxuc li achi'iltaquique. Mu ja'uc chac'anic ti lec ac'o yiloxuc Diose. \v 45 Mu me xanopic ti vu'un ta jtic'boxuc amulic ta stojol li Jtote. Ta sventa ti ja' scotol avo'ntonic chach'un avalojic li mantaletique, ja' amulic ic'ot o. Yu'un mu xu' avu'unic xch'unel jech chac c'u cha'al laj yal li j'alc'op Moisés ta vo'onee. \v 46 Ti ach'unojicuc c'usi la sts'iba Moisese, chach'unic ti vu'un Jcoltavanejun ti jechuque. Yu'un vu'un jc'oplal la sts'iba comel li Moisese. \v 47 Me mu xach'unic c'usi ts'ibabil comel yu'un Moisese, ¿c'uxi xu' chach'unic noxtoc li c'usi chacalboxuque? ―x'utatic yu'un Jesús li jchapanvanejetique. \c 6 \s1 Ja' smelol c'alal la smac'lin vo'mil viniquetic li Jesuse \r (Mt. 14.13‑21; Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17) \p \v 1 Ts'acal to ibat Jesús ta jot nab Galilea sbi. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Chib sbi li nabe, nab yu'un Tibérias noxtoc. \v 2 Ep cristianoetic la xchi'inuncutic batel xchi'uc li Jesuse yu'un laj yilic ep sq'uelubil stsatsal la spas li Jesuse, ja' ti la scoltaan jchameletique. \v 3 Li Jesuse laj yic'uncutic muyel ta jun biq'uit vits. Tey ic'ot chotluc jech tey lichoticutic ec, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 4 Jutuc xa sc'an sta yorail q'uin coltael cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. \v 5 C'alal laj yil Jesús ti ta xtal ta stojol epal cristianoetique, jech la sjac'be li Felipee: \p ―¿Bu ta xbat jmantic tal pan yu'un ta xcac'betic sve'ic li epal cristianoetic li'oyique? ―xi li Jesuse. \p \v 6 Ti jech la sjac'be li Felipee, ja' no'ox ta sq'uelbe c'u x'elan yo'nton. Li Jesuse sna'oj ono'ox c'usi ta spas. \v 7 Itac'ov li Felipee: \p ―Ti oyuc lajunvinic (200) denario taq'uin sventa ta jmantic o pane, ac'o me jutuc no'ox ta xcac'betic, pero mu xloc' o ―xi. \p \v 8 Li Jesuse jech i'albat yu'un yan jchi'ilcutic ta abtel, ja' li Andrese, ja' yits'in li Simón Pedroe: \p \v 9 ―Oy jun querem li'i yich'oj tal vo'ob pan ja' pasbil ta cebada trigo. Yich'oj cha'cot choy noxtoc. Pero mu xloc' o, yu'un toj ep li cristianoetique ―xi. \p \v 10 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Albeic li cristianoetique ac'o chotiicuc ―xiyutuncutic. \p Tey ti bu oyuncutique puro c'unil jobeltic no'ox jech tey ichotiic. Oy van vo'miluc li viniquetique. Yan li antsetique xchi'uc li ololetique mu'yuc atbil. \v 11 Li Jesuse la stsac li pane, la stojbe ta vocol Dios, la svoq'uilan, laj yac'buncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Vu'uncutic laj cac'becutic li boch'otic tey chotajtique. Jech noxtoc li choye laj cac'becutic ti c'u yepal la sc'anique. \v 12 C'alal inoj xch'utic scotol cristianoetique, li Jesuse jech laj yalbuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique: \p ―Tsobic scotol li scomelal pane xchi'uc li scomelal choye. Mu me jcomtsantic ―xiyutuncutic. \p \v 13 Jech tey la jtsobcutic scotol. Inoj cu'uncutic lajcha'moch li scomelal vo'ob pan ti pasbil ta cebada trigoe. \v 14 Li cristianoetique, c'alal laj yilic sq'uelubil ti scotol xu' yu'un li Jesuse, jech laj yalbe sbaic: \p ―Ta melel ja' yaj'alc'op Dios li vinic li'i, ja' li boch'o sc'oplal ono'ox chtal li' ta banamile ―xut sbaic. \p \v 15 Li Jesuse la sna' ti tsc'an ta stsacate yu'un ta sujat ti ja' ac'o ochuc ta ajvalilal cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. Jech stuc iloc' batel, ibat ta vits. \s1 Ja' smelol c'alal ixanov ta yacan ta ba nab li Jesuse \r (Mt. 14.22‑27; Mr. 6.45‑52) \p \v 16 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique ta xa x'ic'ub ti c'alal liyalcutic batel ta ti' nabe. \v 17 Tey li'ochcutic batel ta tenalte' canova yu'un tey chibatcutic ta lum Capernaum tey ta jot nab. C'alal ic' xa'ox osile, tey jbats'ilcutic xanubal ta canova ta ba nab. Mu'yuc to'ox laj quilcutic li Jesuse. \v 18 Tey ital tsots ic'. Tsots lic syuq'uilan sba li nabe. \v 19 C'alal oy xa van o'loluc xchibal reva lixanovcutic batel ta ba nabe, ja' o laj quilcutic ta xanov tal ta yacan ta ba nab li Jesuse. Tey inoch'aj tal ta sts'el li canovae. Toj xi'el lic'otcutic. \v 20 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Mu me xaxi'ic, ja' vu'un ―xiyutuncutic. \p \v 21 Jech xcuxet xa co'ntoncutic laj quic'cutic ochel ta canova li Jesuse. Ta ora no'ox liloc'cutic ta jot nab ti bu jnopoj chibatcutique. \s1 Ja' smelol c'alal la sa'ic Jesús li cristianoetique \p \v 22-23 Li cristianoetic tey icomic ta jot nabe laj yilic ti mu'yuc yan canovae, ja' no'ox jun ti bu li'ochcutic batele. Laj yilic noxtoc ti mu'yuc x'och ta canova li Jesuse, ja' no'ox jtuccutic li'ochcutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Ta yoc'omal to ital yan canovaetic tey liquemic tal ta lum Tibérias. Ja' tey noch' i'ech' yo' bu la sve'ic pan li cristianoetique ti c'alal la stojbe ta vocol Dios li Cajvaltique. \v 24 Li cristianoetique laj yilic ti mu'yuc xa tey oy li Jesuse xchi'uc mu'yuc xa tey oyuncutic ec. Jech tey i'ochic tal ta canova ec. Tey italic ta Capernaum, ja' tal sa'ic li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Jesús: “Li vu'une ja' jechun jech chac c'u cha'al vaj”, xi \p \v 25 C'alal tey la staic ta jot nab li Jesuse, jech la sjac'beic: \p ―Jchanubtasvanej, ¿c'uxi ora lavul tal li'i? ―xutic. \p \v 26 Itac'ov li Jesuse: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque. Yu'un ti tal asa'icune, mu yu'unuc ja' ta sventa laj avilic ti scotol xu' cu'une. Ja' no'ox ta sventa ti lec inoj ach'utic yu'un pane. \v 27 Mu me ja'uc no'ox xbat avo'ntonic ta sa'el li ave'elic ti sna' xlaje. Ja' tsc'an chasa'beic sve'el ec li avo'ntonique, ja' ti mu sna' xlaj sbatel osile. Vu'un ta xcac'boxuc, vu'un ti co'ol cristianoutique, yu'un jech ac'bilun cabtel yu'un li Diose, ja' li Jtote ―xi li Jesuse. \p \v 28 Jech la sjac'beic li Jesuse: \p ―¿C'uxi chcut ta jpasbecutic yabtel Dios ec li vu'uncutique? ―xiic. \p \v 29 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ja' yabtel Dios ta xc'ot me chach'unic ti vu'un Jcoltavanejun avu'unic ti tacbilun tal yu'une ―xut. \p \v 30 Jech la sjaq'uic yan velta: \p ―¿C'usi sq'uelubil chavac'bun quilcutic ti ta melel tacbilot tal yu'un Diose yu'un jech xu' ta jch'uncutic o li c'usi chavale? ¿C'usi abtelal chavac'bun quilcutic? \v 31 Li jmoltot jyame'cutic ta vo'onee i'ac'bat manavaj sve'ic yu'un Moisés tey ta xocol banamil. Jech ts'ibabil sc'oplal ta sc'op Dios: “Li Moisese laj yac'be sve'ic vaj ti liquem tal ta vinajele”, xi ts'ibabil. Ac'buncutic jech ec li vo'ote ―xutic. \p \v 32 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, mu ja'uc Moisés laj yac' li vaj ti la sve'ic amoltot ayame'ic ta vo'onee. Ja' no'ox i'ac'bat sventain li Moisese. Ja' Dios laj yac' tal li vaje. Li vaj la sve'ic amoltot ayame'ique ja' no'ox sventa icuxiic li' ta banamil. Yan li vaj ta xac'boxuc Jtot li' ta orae, ja' sventa chacuxiic o sbatel osil. \v 33 Li vaj ta xac'boxuque ja' tey liquem tal ta vinajel. Ja' sventa chacuxiic o sbatel osil, vo'oxuc ti li' oyoxuc ta banamile ―x'utatic. \p \v 34 Jech laj yalic: \p ―Cajval, aq'uilanbuncutic scotol c'ac'al li vaj chavale ―xiic. \p \v 35 Itac'ov li Jesuse: \p ―Jech chac c'u cha'al ta sventa vaj cuxuloxuc li' ta banamile, ja' no'ox jech vu'un ta jventa chacuxiic o sbatel osil. Li boch'otic ta xtal ta jtojole, me ta xch'unic ti vu'un ta jcoltaique, mu'yuc xa c'usi yan tsc'anic o yu'un xcuxet no'ox yo'ntonic. \v 36 Laj xa calboxuc ti altic chavilicune, mu xac'an xach'unic ti vu'un chajcoltaoxuque. \v 37 Scotol ti c'u yepal t'ujbilic ono'ox yu'un Jtot ti chiyich'icun ta muq'ue ja' ta xtalic ta jtojol. Li boch'otic ta xtalic ta jtojole xcuxet no'ox co'nton ta xquic'an o. Mu xcac' baticuc ta ch'ayel. \v 38 Yu'un ti liyal tal li' ta banamile, mu ja'uc tal jpas li c'usi ta jc'ane. Ja' tal jpasbe c'usi ta sc'an li Jtot ti la stacun tale. \v 39 Li Jtote tsc'an mu xch'ay junuc cu'un ti c'u yepal t'ujbilic ono'ox yu'un ti chiyich'icun ta muq'ue. Me ichamique, ta jcha'cuxesan scotol ta slajebal c'ac'al. \v 40 Yu'un jech tsc'an Jtot ti ac'o cuxiicuc sbatel osil scotol li boch'otic ta xal ti vu'un Xnich'onune xchi'uc ta xch'unic ti vu'un ta jcoltae. Me ichamique, ta jcha'cuxes scotol ta slajebal c'ac'al ―xi li Jesuse. \p \v 41 Li jchi'iltaccutic ta israelale muc xch'unic c'alal laj yal Jesús ti ja' stuc li vaj liquem tal ta vinajele. \v 42 Jech laj yalbe sbaic: \p ―Ja' xnich'on José li Jesús li'i. Xcotquinbetic stot sme'. Ta xal ti tey liquem tal ta vinajele pero altic chal ―xut sbaic. \p \v 43 Itac'ov li Jesuse: \p ―¿C'u yu'un mu xach'unic li c'usi laj cale? \v 44 Mu'yuc boch'o xu' yu'un ta xtal ta jtojol me muc tijbiluc tal yo'nton yu'un li Jtot ti la stacun tale. Li boch'otic ta xtal ta jtojole, me ichamique, ta jcha'cuxesan ta slajebal c'ac'al. \v 45 Jech ts'ibabil comel ta svunic li yaj'alc'optac Dios ta vo'onee: “Scotolic ta x'ac'bat sna'ic yu'un Dios li boch'o chcoltavane”, xi ono'ox. Jech scotol li boch'otic tsc'an tsna'ique ja' ta x'ac'bat sbijilic yu'un li Jtote, jech ta xtalic ta jtojol. \p \v 46 ’Mu'yuc boch'o yiloj li Diose. Jtuc no'ox quiloj yu'un tey liquemun tal ta stojol. \v 47 Melel li c'usi chacalboxuque, boch'o ta xch'un ti tacbilun tal yu'un Diose ja' ta xcuxiic sbatel osil. \v 48 Vu'un vaj c'otemun yu'un vu'un ta jventa chacuxiic sbatel osil. \v 49 C'alal la sve'ic manavaj tey ta xocol banamil li amoltot ayame'ic ta vo'onee, muc xcuxiic o sbatel osil. \v 50 Li vaj ta xcale ja' tey liquem tal ta vinajel. Li boch'otic ta sve'e ja' chcuxiic o sbatel osil. \v 51 Vu'un li vajune yu'un vu'un liquemun tal ta vinajel. Vu'un ta jventa chacuxiic sbatel osil. Scotol boch'o ta sve' li vaj ta xcale, ja' chcuxiic sbatel osil. Li vaj ta xcaq'ue ja' li jbec'tale. Ta xcac' ta sventa ti xu' ta xcuxiic sbatel osil cristianoetic ta sbejel banamil ―xi li Jesuse. \p \v 52 Li jchi'iltaccutic ta israelele jech laj yalbe sbaic: \p ―¿C'uxi xu' ta xac'butic jve'tic li sbec'tale? ―xut sbaic. \p \v 53 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, me mu'yuc ave'ojbicun jbec'tal, vu'un ti co'ol cristianoutique, me mu'yuc avuch'ojbicun li jch'ich'ale, mu xacuxiic sbatel osil. \v 54 Boch'o ta sve'bun jbec'tale xchi'uc ta xuch'bun jch'ich'ale ta xcuxi sbatel osil. Me ichame, ta jcha'cuxes ta slajebal c'ac'al. \v 55 Li jbec'tale ja' lequil ve'lil ta xc'ot. Li jch'ich'ale ja' lequil vo' ta xc'ot jech chacuxiic o yu'un sbatel osil. \v 56 Boch'o ta sve'bun jbec'tale xchi'uc ta xuch'bun jch'ich'ale, ja' tey oy o ta jtojol, jech tey oyun ta yo'nton ec. \v 57 Li Jtot ti la stacun tale cuxul o sbatel osil. Ja' no'ox jechun ec li vu'une, cuxulun o sbatel osil ta sventa li Jtote. Ja' no'ox jech ec li boch'otic ta sve'une, vu'un ta jventa ta xcuxiic o sbatel osil. \v 58 Li vaj ta xcale ja' tey liquem tal ta vinajel. Mu co'oluc jech chac c'u cha'al li manavaj la sve'ic amoltot ayame'ic ta vo'onee. C'alal la sve'ic manavaj li amoltot ayame'ic ta vo'onee, muc xcuxiic o sbatel osil. Yan li boch'otic ta sve'ic li vaj ta xcale ja' ta xcuxiic sbatel osil ―xi li Jesuse. \p \v 59 Ja' jech laj yal Jesús ta nail tsobobbail yu'un jchi'iltac ta israelal tey ta Capernaum ti c'alal ichanubtasvane. \s1 Ja' smelol ti ja' no'ox Jesús chijyalbutic c'u x'elan chijcuxi sbatel osile \p \v 60 Oy ep jchi'iltac ta israelal ep c'ac'al la xchi'inic li Jesuse. Ac'o me ep c'ac'al la xchi'inic pero muc xch'unic c'alal laj yal ti tey liquem tal ta vinajele. \p \v 61 Li Jesuse la sna' ta yo'nton ti oy chopol laj ya'yic li c'usi laj yale. Jech la sjac'be: \p ―¿Me ta xchibaj avo'ntonic yu'un li c'usi laj cale? \v 62 ¿C'usi chavalic me laj avilic chitoy batel yo' bu liquemun tal, vu'un ti co'ol cristianoutique? \v 63 Ja' tsots sc'oplal ac'o ach'unic yu'un jech chacuxiic sbatel osil. Ja' jech smelol li c'usi laj calboxuque. Ma'uc yu'un laj cal oy c'usi ac'o apasic ti jech chacuxiic sbatel osile. \v 64 Pero muc acotolicuc chach'unic ―x'utatic yu'un li Jesuse. \p C'alal lic stsac yabtel li Jesuse, sna'oj ono'ox li boch'otic mu xch'unic ti ja' Jcoltavaneje xchi'uc li boch'o ta x'ac'at ta c'abale. \v 65 Li Jesuse jech laj yalbuncutic jcotolcutic: \p ―Laj calboxuc ava'yic ti mu'yuc boch'o xu' ta xtal ta jtojol me muc tijbiluc yo'nton yu'un Jtote ―xiyutuncutic. \p \v 66 Jech ep isutic batel, ja' li boch'otic co'ol to'ox la jchi'incutic li Jesuse. Muc xa sc'an xchi'inic li Jesuse. \v 67 Li Jesuse jech la sjac'buncutic, vu'uncutic li lajchabuncutique: \p ―Li vo'oxuque ¿c'u x'elan avo'ntonic? ¿Me chasutic batel ec? ―xiyutuncutic. \p \v 68 Itac'ov li Simón Pedroe: \p ―Cajval, mu'yuc boch'o yan ta xbat jc'opancutic yu'un vo'ot no'ox chavalbuncutic ti c'u x'elan chicuxicutic sbatel osile. \v 69 Li vu'uncutique jch'unojotcutic. Ta jna'cutic ti vo'ot Cristoot, ti t'ujbilot yu'un Dios chaventainuncutique. Vo'ot Xnich'onot li cuxul Diose ―xi li Pedroe. \p \v 70 Itac'ov li Jesuse: \p ―Vu'un la jt'ujoxuc li lajchaboxuque pero oy jun ti ja' ventainbil yu'un pucuje ―xiyutuncutic. \p \v 71 Ja' Judas ti laj yalbe sc'oplale, ja' li xnich'on Simón Iscariotee, yu'un ja' ta x'ac'van ta c'abal. Li Judase ja' co'ol lajchab yajchanc'opuncutic li Jesuse. \c 7 \s1 Ja' smelol ti muc x'ich'at ta muc' yu'un yits'inabtac li Jesuse \p \v 1 C'alal jech laj yal li Jesuse, ibat. Ixanov batel ta scotol Galilea banamil. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Li Jesuse muc sc'an xbat ta Judea banamil yu'un tey tsnopic c'u x'elan xu' ta smilic Jesús li jchapanvanejetic cu'uncutique. \v 2 Jutuc xa sc'an sta sc'ac'alil q'uin cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. Ja' li q'uin ti yorail chi'ochcutic ta vacaxna tey ta Jerusalene. \v 3 Li Jesuse jech i'albat yu'un li yits'inabtaque: \p ―Mu me xacom li'i, batic ta Judea. Yu'un c'alal chilic ti ep sq'uelubil atsatsal chc'ot apas tey ta q'uine, más ta stsatsub yo'ntonic li boch'otic laj xa yich'ic ta muc' ac'ope. \v 4 Li boch'o tsc'an ta xpuc sc'oplale muc ta muculuc ta spas li c'usi yabtele. Me ja' avabtel o jech chapase, ac' aba ta ilel ta stojol scotol cristianoetic ―xutic. \p \v 5 Li yits'inabtaque muc xch'unic ec ti ja' t'ujbil yu'un Dios chventainvan li sbanquilique. \v 6 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mu'yuc to ta sta sc'ac'alil cu'un ti chibat ta q'uine. Li vo'oxuque c'usiuc no'ox ora xu' chabatic. \v 7 Li cristianoetique mu xu' chopol chayiloxuc. Yan li vu'une chopol chiyilicun yu'un vu'un ta xcalbeic ti chopol c'usitic tspasique. \v 8 Li vo'oxuque batanic ta q'uin. Yan li vu'une mu'yuc to chibat ta q'uin yu'un mu'yuc to tsta sc'ac'alil chibat ―xi li Jesuse. \p \v 9 C'alal jech laj yalbe yits'inabtac li Jesuse, tey to lijoc'tsajcutic ta Galilea xchi'uc Jesús, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \s1 Ja' smelol c'alal i'ay ta q'uin li Jesuse, ja' li q'uin c'alal ch‑ochic ta vacaxnae \p \v 10 Batemic xa'ox ta q'uin tey ta Jerusalén yits'inabtac Jesús ti c'alal libatcutic ec xchi'uc li Jesuse. Mu'yuc la jchi'incutic batel li cristianoetique. Jtuccutic no'ox libatcutic yu'un mu sc'an xac' sba ta ilel li Jesuse. \v 11 Li jchapanvanejetic cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique, tey oyic ta q'uin ta sa'ic li Jesuse. Jech ta sjaq'uilanbeic li cristianoetique: \p ―¿Bu oy xana' li Jesuse? ―xiic. \p \v 12 Li cristianoetique puro ja' ta slo'iltaic li Jesuse. Oy boch'otic jech laj yalic: \p ―Toj lec yo'nton ―xiic. \p Oy yantic jech laj yalic: \p ―¡Mu'yuc lec! Ja' jlo'lavanej ―xiic. \p \v 13 Pero me junuc mu'yuc boch'o tsots laj yal yu'un ja' ixi'ic yu'un li jchapanvanejetic cu'uncutique. \p \v 14 C'alal o'lol xa'ox x'ech' li q'uine, ibat ta templo li Jesuse. Tey ic'ot chanubtasvanuc ta yamaq'uil templo. Jech tey oyuncutic ec. \v 15 Li jchapanvanejetic cu'uncutique toj labal laj ya'yic ti c'u x'elan ichanubtasvane. Jech laj yalic: \p ―¿Bu la xchan li jchi'iltic li'i yu'un mu'yuc jchanubtasojtic? ―xiic. \p \v 16 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mu vu'cun jc'op ti li' ta xcac' ta a'yele. Ja' sc'op stuc li Diose, ja' ti la stacun tale. \v 17 Boch'o tsc'an ta spas c'usi ta sc'an li Diose, ta x'ac'bat sna' me ja' sc'op Dios ti ta xcale, o me jc'op no'ox jtuc ta xcal. \v 18 Li boch'o sc'op no'ox stuc ta xale yu'un tsc'an chac' sba ta ich'el ta muc'. Li vu'une ja' chcac' ta ich'el ta muc' li Diose, ja' ti la stacun tale. Mu'yuc chilo'lavan, melel li c'usi chcale. \p \v 19 ’Li j'alc'op Moisés ta vo'onee la sts'ibaboxuc comel li mantaletique, pero me junuc mu'yuc boch'o xch'unoj avu'unic jech chac c'u cha'al ta xal li mantaletique. Ti ach'unojicuc li mantaletique, mu'yuc chanop chamilicun ti jechuque ―xut. \p \v 20 Jech itac'ov scotolic: \p ―Ochem pucuj ta avo'nton. ¿Boch'o laj yal ti chasmilote? ―xutic. \p \v 21 Itac'ov li Jesuse: \p ―Jun no'ox vinic la jcolta ta sc'ac'alil ta jcux co'ntontic pero acotolic toj ch'ayel ic'ot avo'ntonic. \v 22 Li Moisese laj yalboxuc ti chavaq'uic circuncisione, pero mu ja'uc ba'yuc i'albat li Moisese. Ja' ba'yuc i'albat li jmoltotactic ta más vo'onee. Li vo'oxuque ac'o me ta sc'ac'alil ta jcux co'ntontic chavaq'uic li circuncisione, yu'un yaloj Dios ti persa chich' circuncisión c'alal me iloc' vaxquib c'ac'al svoq'uel li queremetique. \v 23 Yu'un ti xu' chavaq'uic circuncisión ta sc'ac'alil ta jcux co'ntontique yu'un jech mu xabajbeic smantal li Moisese, ¿c'u yu'un chopol chavilicun ti la jcolta jun vinic ta sc'ac'alil ta jcux co'ntontique? \v 24 Chopol me ta ora no'ox chatic'beic smul jun vinic. Ja' tsc'an chanopic lec me melel ti chopol c'usi la spase ―xi li Jesuse. \s1 Ja' smelol ti mu co'oluc yo'nton cristianoetic ta stojol li Jesuse \p \v 25 Li jchi'iltaccutic tey nacajtic ta Jerusalene oy jayibuc jech laj yalic: \p ―Li vinic li'i ja' ti ta xich' sa'ele yu'un sc'oplal ta xich' milel. \v 26 Q'uelavilic, li' to ta xchanubtasvan ta jtojoltic. Pero mu'yuc c'usi ta x'albat yu'un li jchapanvanejetic cu'untique. ¿Me yu'un laj xa sna'ic me ja' li boch'o t'ujbil yu'un Dios ti sc'oplal ono'ox chtal sventainutique? \v 27 Li vu'utique jna'ojtic bu liquem tal li vinic li'i. C'alal ta xtal li boch'o t'ujbil yu'un Dios chisventainutique, mu'yuc boch'o ta sna' bu ta xlic tal ―xut sbaic. \p \v 28 Li Jesuse tsots ic'opoj tey ta yamaq'uil templo ta Jerusalén ti c'alal ichanubtasvane. Jech laj yalbe li cristianoetique: \p ―Xavotquinicun avalojic. Ana'oj avalojic ti bu liquemun tale. Pero muc ta co'ntonuc jtuc ti litale. Ja' la stacun tal li Diose, ja' melel li sc'ope. Pero mu xavotquinic li vo'oxuque. \v 29 Li vu'une xcotquin yu'un ja' tey liquemun tal ta stojol. Ja' la stacun tal li'i ―xi li Jesuse. \p \v 30 Jech tey chac stic' ya'yic ta chuquel li Jesuse. Pero mu'yuc boch'o itsacvan yu'un mu'yuc to staoj sc'ac'alil ta stsacat li Jesuse. \v 31 Pero oy ep boch'otic la xch'unic ti ja' xa li boch'o t'ujbil yu'un Dios ti sc'oplal ono'ox chtal ventainvanuque. Jech laj yalic: \p ―Li jchi'iltic li'i xu' yu'un ta spas ep sq'uelubil stsatsal jech chac c'u cha'al sc'oplal ta spas li boch'o sc'oplal chtal sventainutique. Ja' xa ti li'oye ―xiic. \s1 Ja' smelol ti tsc'an ta stsaquic Jesús li boch'otic ta xchabiic temploe \p \v 32 Li fariseoetique laj ya'yic ti ja' jech ta xlo'ilajic li boch'otic laj xa xch'unic ti ja' xa li boch'o t'ujbil yu'un Dios ti sc'oplal chtal ventainvanuque. Li banquilal paleetique xchi'uc li fariseoetique laj yalbeic jayibuc jchabitemplo yu'unic yu'un ac'o stsaquic li Jesuse. \v 33 Li Jesuse jech laj yalbe li cristianoetique: \p ―Mu xa epuc c'ac'al li' chajchi'inoxuc. Ta xa xibat yo' bu oy li boch'o la stacun tale. \v 34 Li vo'oxuque chasa'icun pero mu'yuc chataicun. Yo' bu chibate mu xu' chabatic tey ec li vo'oxuque ―xut. \p \v 35 Li jchi'iltaccutic ta israelale jech lic sjac'be sbaic: \p ―¿Bu ta xbat ti mu xa jtatic chale? ¿Me yu'un ja' tey ta xbat yo' bu oy li jchi'iltactic ti spucoj sbaic batel ta yosilal greciaetique? ¿Me yu'un ja' tey ta xbat xchanubtas li greciaetique? \v 36 ¿C'usi smelol ti jech laj yale: “Chasa'icun pero mu'yuc chataicun. Yo' bu chibate mu xu' chabatic tey ec li vo'oxuque”, ti xijyututique? ―xut sbaic. \s1 Ja' smelol ti jech chac c'u cha'al nio' ta xvinaj slequil yo'ntonic li boch'otic ta xch'unique \p \v 37 Ta mero sc'ac'alil q'uin tey la sva'an sba li Jesuse. Tsots i'avan jech laj yal: \p ―Li boch'o ta sa'ilan c'u x'elan xu' ta xlecub jech chac c'u cha'al ta sa'ilan vo' yuch' me taquin yo'ntone, ac'o taluc ta jtojol. Vu'un ta jlecubtasbe yo'nton. \v 38 Boch'o ta xch'un ti vu'un ta jcoltae jech ta xc'ot ta pasel ta yo'nton jech chac c'u cha'al ts'ibabil ta sc'op Diose: “Li slequil yo'ntone ja' jech x'elan ta xvinaj jech chac c'u cha'al nio' ti tey xcholchun o scotol c'ac'ale”, xi ts'ibabil ―xi li Jesuse. \p \v 39 Li Jesuse ja' laj yalbe sc'oplal yabtel Ch'ul Espíritu ti sc'oplal ono'ox ta x'ac'bat ta yo'ntonic li boch'otic ta xch'unic ti ja' Jcoltavanej yu'unic li Jesuse. Pero mu'yuc to'ox talem li Ch'ul Espíritue yu'un mu'yuc to sutem batel ta vinajel li Jesuse. \s1 Ja' smelol ti cha'oxvoc' ic'otic li cristianoetique \p \v 40 C'alal laj ya'yic jchi'iltaccutic ti jech laj yal li Jesuse, oy boch'otic jech laj yalic: \p ―Ta melel ja' xa li yaj'alc'op Dios ti sc'oplal ono'ox ta xtale ―xiic. \p \v 41 Oy yantic jech laj yalic: \p ―Li'i ja' xa li boch'o t'ujbil yu'un Dios ti sc'oplal ono'ox chtal sventainutique ―xiic. \p Oy yantic jech laj yalic: \p ―Muc teyuc ta xlic tal ta Galilea li boch'o sc'oplal chtal sventainutique. \v 42 Ta xal ta sc'op Dios ti tey ta xvoc' ta Belene yu'un ja' smoltot li Davide. Ja' tey ta xvoc' yo' bu ivoc' li smoltote ―xiic. \p \v 43 Jech tey cha'oxvoc' ic'otic li jchi'iltaccutique. \v 44 Oy boch'otic tsc'an ta stsaquic li Jesuse pero mu'yuc boch'o itsacvan. \s1 Ja' smelol c'alal laj yalic ti mu'yuc boch'o jech chlo'ilaj jech chac c'u cha'al li Jesuse \p \v 45 Li jchabitemploe ibatic yo' bu oyic li banquilal paleetique xchi'uc li fariseoetique. Jech ijac'batic: \p ―¿C'u yu'un muc xatsaquic tal? ―x'utatic. \p \v 46 Itac'ovic li jchabitemploe: \p ―Yu'un me junuc mu'yuc boch'o jech ta xlo'ilaj jech chac c'u cha'al ta xlo'ilaj li vinique ―xiic. \p \v 47 Jech i'albatic yu'un li fariseoetique: \p ―Lalajic ta lo'lael ec li vo'oxuque. \v 48 Me junuc jchapanvanej cu'untic, mu'yuc boch'o xch'unoj me ja' xa li boch'o sc'oplal chisventainutique. Me junuc mu'yuc bu jch'unojcutic ec li vu'uncutique. \v 49 Li cristianoetic ti tey stsoboj sbaic ta stojole mu sna'ic c'usi chal li mantaletique. Ich'ayic xa o ―xiic li fariseoetique. \p \v 50 Tey oy ec li Nicodemoe, ja' li boch'o ay sc'opan ta ac'ubaltic li Jesuse, yu'un xch'unoj fariseo ec. Li Nicodemoe jech laj yal: \p \v 51 ―Mu xu' ta xcac'betic castigo jun jchi'iltic me mu'yuc to ca'yojtic c'usi chale, xchi'uc me mu to jna'tic c'usi smule. ¿Me mu jechuc ta xal li mantaletic cu'untique? ―xi li Nicodemoe. \p \v 52 Jech laj yalbeic li Nicodemoe: \p ―¿Me yu'un tey liquemot tal ta Galilea ec? Q'uelo me li sc'op Diose jech chana' o ti mu'yuc ta xlic tal junuc yaj'alc'op Dios tey ta Galileae ―xutic. \p \v 53 Jech isutic o batel ta snaic. \c 8 \s1 Ja' smelol c'alal laj yic'beic tal ta stojol Jesús jun jmulavil ants \p \v 1 Li Jesuse ibat ta vits Olivatic. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 2 Ta sob yoc'omal libatcutic ta Jerusalén xchi'uc li Jesuse. Tey libatcutic yan velta ta yamaq'uil templo. Ep cristianoetic italic ta stojol li Jesuse, jech lic chotluc, tey lic chanubtasvanuc. \v 3 Tey italic ec jayibuc li jchanubtasvanejetic ta smantal Dios yalojique xchi'uc jayibuc fariseoetic. Tey yic'ojic tal jun ants. Li antse sbats'il mulivajel la staic. Tey ic'ot yaq'uic ta stojol Jesús ta o'lol li cristianoetique. \v 4 Jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, li ants li'i sbats'il mulivajel la jtacutic. \v 5 Li j'alc'op Moisés ta vo'onee yalojbutic mantal ti ac'o ac'batuc ton li boch'o jech ta spase. ¿C'usi chaval ec li vo'ote? ―xutic. \p \v 6 Ti jech laj yalbeic li Jesuse yu'un tsc'an cha'yic c'uxi ta xtac'ov yu'un tsc'an ta sa'beic smul. Li Jesuse la scujan sba la sts'iba banamil ta sbic'tal sc'ob. \v 7 Ta sventa ti mu xlaj yo'ntonic ta sjaq'uele, jech ichoti lec li Jesuse. Jech laj yal: \p ―Me oy boch'o mu'yuc smul avu'unique, ja' ba'yuc ac'o yac'be ton li antse ―xut. \p \v 8 La scujan sba yan velta li Jesuse, la sts'iba noxtoc li banamile. \v 9 C'alal laj ya'yic jech laj yal Jesús li jchapanvanejetique, ep ilo'ilaj yo'nton yu'un smulic. Ta jujuntal xa iloq'uic batel. Ja' ba'yuc iloq'uic batel li boch'otic molic xae. Ja' ts'acal iloq'uic batel li boch'otic queremetic toe. Stuc xa no'ox tey icom li Jesuse xchi'uc li ants ti tey oy ta o'lol cristianoetique. \v 10 Li Jesuse ichoti lec yan velta, laj yil ti mu'yuc xa tey oyic li boch'otic laj yiq'uic tal li antse, ja' xa no'ox stuc tey oy li antse. Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Yaa, li boch'otic laj yalic amule ibatic xa. Mu'yuc boch'o laj yac'bot ton ta scoj ti oy amule ―xut. \p \v 11 Itac'ov li antse: \p ―Mu'yuc, tata ―xi. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ja' jechun ec, mu'yuc ta xcac'bot castigo yu'un li amule. Batan, mu xa me xasa' amul ―x'utat batel. \s1 Ja' smelol “vu'un luz c'otemun avu'unic”, xi li Jesuse \p \v 12 Li Jesuse ichanubtasvan yan velta, jech laj yal: \p ―Vu'un luz c'otemun avu'unic, vo'oxuc ti oyoxuc ta ic' osil ta scoj li mulile. Li boch'o ta xtal ta jtojole ta xcom yu'un li mulile. Ja' ta spas li c'usi leque yu'un vu'un ta jtuq'uibtas batel, jech ta xcuxi sbatel osil ―xi. \p \v 13 Li Jesuse jech i'albat yu'un li fariseoetique: \p ―Li vo'ote atuc no'ox chaval ac'oplal. Mu'yuc testigo avu'un jech mu jch'uncutic li c'usi chavale ―xutic. \p \v 14 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ac'o me chavalic ti jtuc no'ox ta xcal jc'oplale pero melel li c'usi chcale. Yu'un jna'oj ti bu liquemun tale, jna'oj noxtoc ti bu chibate. Li vo'oxuque mu xana'ic bu liquemun tal, jech mu xana'ic bu chibat noxtoc. \v 15 Li vo'oxuque chanopic ti cristianoun no'oxe jech chanopbicun jmul. Li vu'une mu'yuc boch'o ta jnopbe smul. \v 16 Me oy boch'o chcalbe ti oy smule, yu'un oy smul o. Yu'un mu jtucuc no'ox chcal ti oy smule. Ja' co'ol chcal jchi'uc li Jtote, ja' ti la stacun tale. \v 17 Li mantaletic tey avich'ojique chal ti ja' to xu' chach'unic me co'ol sc'opic li chib testigoe. \v 18 Li vu'une ta xcal jc'oplal jtuc. Pero ja' jech ta xalbun jc'oplal ec li Jtot ti la stacun tale ―xi li Jesuse. \p \v 19 Li fariseoetique jech la sjac'beic li Jesuse: \p ―¿Bu oy li atot chavale? ―xutic. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Mu xavotquinicun, jech mu xavotquinic ec li Jtote. Ti avotquinojicucune, jech avotquinojic ec li Jtote ―xut. \p \v 20 Ja' jech laj yal Jesús ti c'alal ichanubtasvan ta templo tey ta yut jun cuarto bu ta xaq'uic smoton Dios li cristianoetique. Pero mu'yuc boch'o ital tsacvanuc yu'un mu'yuc to staoj sc'ac'alil ta stsacat li Jesuse. \s1 Ja' smelol “ti bu chibate mu xu' chabatic tey ec”, xi li Jesuse \p \v 21 Li Jesuse jech laj yalbe ya'yic yan velta: \p ―Li vu'une oy bu chibat. Chasa'icun pero mu xataicun. Jech tey acuchoj o amul chachamic. Ti bu chibate mu xu' chabatic tey ec li vo'oxuque ―xi. \p \v 22 Jech laj yalbe sbaic li jchi'iltaccutic ta israelale: \p ―¿Me yu'un ta smil sba stuc ti jech ta xale: “Ti bu chibate mu xu' chabatic tey ec li vo'oxuque”, ti xijyututique? ―xut sbaic. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li vu'une mu co'oluc oyutic jech mu co'oluc ta jnoptic. Li vu'une liquemun tal ta vinajel; vo'oxuque li'oyoxuc ta banamil. \v 24 Yu'un ti laj calboxuc tey acuchoj amul chachamique, yu'un mu xach'unic ti vu'un ta jcoltaoxuque, jech tey acuchoj o amul chachamic ―xi li Jesuse. \p \v 25 Jech tey lic sjaq'uic yan velta li jchi'iltaque: \p ―¿Boch'oot cha'e? ―xutic. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Ja' no'ox jech chac c'u cha'al laj calboxuc ta ba'yuque. \v 26 Ac'o me oy ep c'usi xu' ta xcalboxuc, ac'o me oy amulic xu' ta xcalboxuc, pero mu xcal. Yu'un ja' no'ox ta xcalboxuc c'usi albilun yu'un li Jtot ti la stacun tale. Li Jtote melel c'usi ta xal ―xi li Jesuse. \p \v 27 Ta sventa ti muc sc'an xch'unic ti liquem tal ta vinajele, jech muc xa'ibeic o smelol ti ja' laj yalbe sc'oplal li Jtotic Diose. \v 28 Li Jesuse jech laj yalbe yan velta: \p ―C'alal chajoc'anicun ta cruz, vu'un ti co'ol cristianoutique, ja' to tey chana'ic o ti melel li jc'oplal laj calboxuque. Xchi'uc chana'ic ti ja' no'ox laj calboxuc jech chac c'u cha'al albilun yu'un li Jtot ti la stacun tale. \v 29 Li Jtote li' xchi'inojun, mu xiscomtsanun yu'un scotol c'ac'al ta jpasbe li c'usi ta sc'an yo'ntone ―xi li Jesuse. \p \v 30 C'alal jech laj yal li Jesuse, ep boch'o la xch'unic ti ja' xa li boch'o sc'oplal ono'ox chtal ventainvanuque. \s1 Ja' smelol li boch'otic xnich'nab Diose xchi'uc li boch'otic xnich'nab pucuje \p \v 31 Li Jesuse jech laj yalbe li jchi'iltaccutic ta israelale, ja' li boch'otic laj xa xch'unic ti ja' t'ujbil yu'un Dios chventainvan li Jesuse: \p ―Me j'ech'el chach'unic li c'usi laj calboxuque, jech chvinaj ti ta melel cu'unoxuque. \v 32 Jech chana'ic ti melel c'usi laj cale. Ta sventa li jc'op ti ja' melele jech chaloq'uic o ta mozoil ―xi li Jesuse. \p \v 33 Itac'ovic: \p ―Li vu'uncutique ja' jmoltotcutic li Abraáme. Me junuc mu'yuc boch'o ochem ta mozoil cu'uncutic. ¿C'u yu'un jech chaval: “Jech chaloq'uic o ta mozoil”, xachi? ―xutic. \p \v 34 Itac'ov li Jesuse: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, scotol boch'otic ta sa'ilan smulique ja' ochemic o ta mozoil yu'un li smulique. \v 35 Li boch'otic ochemic ta mero mozoile chana'ic ti mu'yuc c'usi ta x'ac'bat yu'un li yajvalique, ja' no'ox jayib c'ac'al ch‑ac'bat sventainic. Yan li nich'naletique j'ech'el ta x'ac'bat sventainic o scotol yu'un li stotique. \v 36 Vu'un li Xnich'onun Diose, me vu'un ta jloq'uesoxuc ta mozoil yu'un li mulile, ta melel j'ech'el laloq'uic o. \v 37 Ta melel ja' amoltotic li Abraáme pero mu co'oluc avo'nton achi'uquic yu'un chac'an chamilicun. Puro milvanej no'ox oy ta avo'ntonic ta scoj ti mu xc'ot ta avo'ntonic li jc'ope. \v 38 Li vu'une ja' no'ox ta xcal jech chac c'u cha'al laj yac'bun quil li Jtote. Li vo'oxuque ja' chapasic c'usi ta xalboxuc li atotique ―x'utatic yu'un li Jesuse. \p \v 39 Itac'ovic: \p ―Ja' co'ol jch'unojcutic jech chac c'u cha'al li jmoltotcutic Abraám ta vo'onee ―xiic. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ti ja'uc jech ach'unojic jech chac c'u cha'al li Abraáme, jech chapasic jech chac c'u cha'al la spas ti jechuque. \v 40 Li' ta orae chac'an chamilicun yu'un ja' laj calboxuc ava'yic li c'usi melel ca'yoj tal ta stojol Diose. Li Abraáme mu jechuc la spas. \v 41 Vo'oxuque ja' chapasbeic yabtel li atotique ―xut. \p Itac'ovic: \p ―Li vu'uncutique muc xnich'onuncuticuc jmulavil. Jun no'ox li jtotcutique, ja' li Diose ―xiic. \p \v 42 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ti ja'uc atotic li Diose, chac'anicun ti jechuque. Yu'un tey liquemun tal ta stojol li Diose. Muc ta co'ntonuc jtuc ti litale. Ja' la stacun tal li Diose. \v 43 Yu'un ti mu xava'ibeic smelol c'usi chcale, yu'un mu ono'ox xac'an xava'ibeic smelol. \v 44 Li vo'oxuque ja' atotic li pucuje yu'un ja' tey oy ta avo'ntonic chac'an chapasic li c'usitic tsc'ane. Yu'un li stuque jmilvanej ono'ox ti c'alal ilic tal li banamile, ja' jech o li' ta orae. Mu sc'an li c'usi melele yu'un mu'yuc c'usi lec ta yo'nton. Me ta x'epalc'opoje, yu'un ja' jech stalel o. Ja' bats'i j'epalc'op o ta jyalel. Ja' ta xac' ta chanel li epalc'ope. \v 45 Li vu'une melel li c'usi chacalboxuque jech mu xac'an xach'unic. \v 46 Li vo'oxuque mu xu' chatabicun jmul. Yu'un ja' melel li jc'op calojboxuque, ¿c'u yu'un mu xach'unbicun? \v 47 Li boch'otic yu'untac Diose ta xich'beic ta muc' sc'op li Diose. Yu'un ti mu xavich'ic ta muc' sc'op Dios li vo'oxuque, yu'un muc yu'unucoxuc Dios ―x'utatic yu'un li Jesuse. \s1 Ja' smelol “c'alal mu'yuc to'ox voq'uem li Abraáme, tey ono'ox oyun”, xi li Jesuse \p \v 48 Itac'ovic li jchi'iltaccutic ta israelale, jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Melel o li c'usi la jnopcutique. Li vo'ote samaria vinicot. Ochem pucuj ta avo'nton ―xi la slabanic. \p \v 49 Itac'ov li Jesuse: \p ―Mu'yuc ochem pucuj ta co'nton. Ja' ta xcac' ta ich'el ta muc' li Jtote. Li vo'oxuque mu xavich'icun ta muc'. \v 50 Pero mu jtucuc no'ox chcac' jba ta ich'el ta muc'. Ja' chiyac'un ta ich'el ta muc' ec li Jtote. Li boch'otic mu xiyich'icun ta muq'ue ja' ta xchapan stuc li Jtote. \v 51 Melel li c'usi chacalboxuque, li boch'otic ta xch'un c'usi chcale ja' mu'yuc ta xcham ―xi li Jesuse. \p \v 52 Li jchi'iltaque jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Laj xa jna'cutic ti ta melel ochem pucuj ta avo'ntone. Li jmoltotcutic Abraám ta vo'onee icham. Ichamic ec li yaj'alc'optac Diose. Li vo'ote chaval ti mu'yuc ta xcham li boch'otic ta xch'unic ac'ope. \v 53 ¿Me yu'un vo'ot más tsots avabtel avich'oj? Li jmoltotcutic Abraáme más tsots yabtel laj yich' pero icham. Ichamic ec li yaj'alc'optac Diose. Li vo'ote ¿boch'oot acuyoj aba? ―xutic. \p \v 54 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ti jtucuc no'ox ta xcac' jba ta ich'el ta muq'ue, xu' mu xach'unic. Pero mo'oj. Ja' chiyac'un ta ich'el ta muc' li Jtote, ja' li Dios avu'un avalojique. \v 55 Pero mu xavotquinic. Li vu'une xcotquin. Me ta xcal ti mu xcotquine, ta xi'epalc'opoj jech chac c'u cha'al cha'epalc'opojique. Li vu'une xcotquin li Diose, ta jch'unbe li c'usitic chiyalbune. \v 56 Li amoltotic Abraám chavalique, xcuxet no'ox yo'nton yu'un ya'yojbun jc'oplal ti ta to xitale. La xch'un ti chitale jech xcuxet no'ox yo'nton ―xi li Jesuse. \p \v 57 Li jchi'iltaccutique jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Mu'yuc to staoj lajuneb yoxvinic (50) ajabilal, ¿c'uxi laj avil li Abraáme yu'un queremot to? ―xutic. \p \v 58 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, c'alal mu'yuc to'ox voq'uem li Abraáme, tey ono'ox oyun li vu'une ―xi. \p \v 59 Jech lic stamic tal ton li jchi'iltaque yu'un tsc'an ox tsmilic ta ton li Jesuse. Li Jesuse ijelov batel ta o'lol cristianoetic jech muc xilic iloc' batel ta yamaq'uil templo. Jech ibat o. \c 9 \s1 Ja' smelol c'alal la scolta jun ma'sat vinic li Jesuse \p \v 1 Yo' bu lijelovcutic batel xchi'uc li Jesuse, tey laj quilcutic jun jchi'ilcutic ta israelal, ma'sat ono'ox c'alal ivoc' li vinique. \v 2 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique jech la jac'becutic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, ¿boch'o ta smul ti jech ma'sat ivoc' li vinic li'i? ¿Me ta scoj smul stuc, o me ta scoj smul stot sme'? ―xcutcutic. \p \v 3 Itac'ov li Jesuse: \p ―Muc ta scojuc smul li jchi'iltic li'i, muc ta scojuc smul stot sme'. Ti jech ma'sat ivoc' li jchi'iltique, yu'un jech ac'o vinajuc o stsatsal Dios ta sventa. \v 4 C'alal cuxulun to li' ta banamile, persa ta jpasbe yabtel li Jtot ti la stacun tale. Me lichame, mu xa xi'abtej li'i. \v 5 Ti jayib to c'ac'al li'oyun ta banamile, ja' jech chac c'u cha'al luz c'otemun avu'unic, vo'oxuc ti li' oyoxuc ta banamile. Yu'un vu'un ta xcac'boxuc avilic ti xu' chacolic ta jventae ―xi li Jesuse. \p \v 6 C'alal laj yal jech li Jesuse, la stubta banamil, la spas ta ach'el. Ja' la sbonbe ta jujubej sat li ma'sate. \v 7 Jech laj yalbe: \p ―Batan, bat poco tal asat ta stanqueal vo' Siloé sbi ―x'utat. (Ti Siloée ja' “tacbil”, xi smelol.) \p Ibat li ma'sate, bat spoc tal li sate. C'alal isut tale, lec xa xil osil. \v 8 Jech la sjac'be sbaic li boch'otic tey nopol nacajtic xchi'uque, xchi'uc li boch'otic yilojic ti jech ono'ox ma'sat c'alal ivoq'ue: \p ―Li vinic li'i ¿me mu ja'uc li boch'o tey chotol ta sc'an limosnae? ―xut sbaic. \p \v 9 Oy jayibuc jech laj yalic: \p ―Ja' le'e ―xiic. \p Oy yantic jech laj yalic: \p ―Mu ja'uc, ja' no'ox yu'un co'ol satic ―xiic. \p Li vinique jech laj yal: \p ―Vu'un chavilique ―xi. \p \v 10 Jech la sjac'beic: \p ―¿C'uxi ijam li asate? ―xutic. \p \v 11 Itac'ov li vinique: \p ―Oy jun jchi'iltic, Jesús sbi, la spas juteb ach'el, ja' la sbonbun ta jsat. C'alal la sbonbune, jech laj yalbun: “Batan ta stanqueal vo' Siloé, bat poco tal asat”, xiyutun. Jech tey bat jpoc tal li jsate, jech ijam o. Li' ta orae chquil xa osil ―xi. \p \v 12 Jech la sjac'beic: \p ―¿Bu oy li vinic chavale? ―xutic. \p Itac'ov: \p ―Mu jna' bu ibat ―xi. \s1 Ja' smelol ti ep ta velta ijac'bat yu'un fariseoetic c'uxi ijam sat li vinique \p \v 13 Laj yiq'uic batel li vinic ti ma'sat to'oxe, tey bat yaq'uic ta stojol li fariseoetique. \v 14 Yu'un ja' sc'ac'alil ta jcux co'ntoncutic ti c'alal la spas juteb ach'el li Jesuse yu'un ja' la sjambe o sat li ma'sate. \v 15 Li fariseoetique la sjac'beic yan velta li vinique: \p ―¿C'uxi ijam li asate? ―xutic. \p Itac'ov li vinique: \p ―La sbonbun ach'el ta jsat, ts'acal bat jpoc li jsate jech ta xquil xa osil ―xi. \p \v 16 Oy jayibuc fariseoetic jech laj yalic: \p ―Mu yich'ojuc ta muc' Dios li vinic chavale yu'un mu xchabi li sc'ac'alil ta jcux co'ntontique ―x'utat. \p Oy yantic jech laj yalic: \p ―Li boch'o oy smule mu xu' yu'un ta spas sq'uelubil stsatsal ―xiic. \p Jech cha'oxvoc' ic'otic li fariseoetique. \v 17 Jech la sjac'beic yan velta li vinique: \p ―Li vo'ote ¿boch'o avaloj ti la sjambot asate? ―xutic. \p Itac'ov li vinique: \p ―Li vu'une ta xcal ti ja' yaj'alc'op Diose ―xi. \p \v 18 Li fariseoetique muc xch'unic ti ja' li ma'sat to'oxe. Ja' to c'alal bat yic'beic tal stot sme'e, ja' to la xch'unic ti ja' li ma'sat to'oxe. \v 19 C'alal ivul li stot sme'e, jech la sjac'beic: \p ―¿Me ja' avol anich'onic li'i ti chavalic ma'sat ono'ox c'alal ivoq'ue? ¿C'uxi ijam sat ti ta xil xa osile? ―xutic. \p \v 20 Itac'ov li stot sme'e: \p ―Ja' col jnich'oncutic, ja' ti ma'sat ono'ox c'alal ivoq'ue. \v 21 Pero mu jna'cutic c'uxi ijam li sate. Mu jna'cutic noxtoc li boch'o ijambat sate. Jac'bo ava'yic stuc yu'un muc' xa, sna' xa yalel ―xiic. \p \v 22 Ti jech laj yalic li stot sme'e, yu'un ta xi'ic yu'un li jchapanvanejetic cu'uncutique. Yu'un li jchapanvanejetic cu'uncutique xchapojic xa ti j'ech'el mu xu' ch‑ochic ta nail tsobobbail li boch'o jamal ta xalbeic sc'oplal Jesús ti ja' xa li boch'o sc'oplal ono'ox chtal ventainvanuque. \v 23 Ja' ta sventa ti jech laj yalic li stot sme'e: “Muc' xa, jac'bo ava'yic stuc”, ti xiic no'oxe. \p \v 24 Laj yiq'uic tal yan velta li vinic ti ma'sat to'oxe. Jech laj yalbeic: \p ―Ja' xavalbe slequilal li Diose yu'un ja' la scoltaot. Li vinic chavale ta jna'cutic ti mu xich' ta muc' Diose ―xutic. \p \v 25 Itac'ov li vinique: \p ―Mu jna' me mu xich' ta muc' Dios li vinique. Ja' no'ox ta jna' ti ma'satun to'oxe, li' ta orae chquil xa osil yu'un ―xi. \p \v 26 Jech lic sjac'beic yan velta: \p ―¿C'uxi laj yut la sjambot li asate? ―xutic. \p \v 27 Itac'ov li vinique: \p ―Laj xa calboxuc ava'yic. Mu xac'an xach'unic. ¿C'u yu'un ti chac'an chava'yic yan veltae? ¿Me yu'un chac'an chanaban abaic ta stojol ec? ―xi. \p \v 28 Tey lic slabanic, jech laj yalbeic: \p ―Li vo'ote ja' nabalot ta stojol li boch'o mu xch'unbe smantal Diose. Li vu'uncutique ja' ta jch'uncutic c'usi yaloj li j'alc'op Moisese. \v 29 Jna'ojcutic ti la sc'opan sbaic xchi'uc Dios li Moisese. Li boch'o chavale mu jna'cutic bu liquem tal ―xiic. \p \v 30 Itac'ov li vinique: \p ―Ta xch'ay co'nton avu'unic ta xca'i ti mu xana'ic bu liquem tale. Yu'un chavilic ti ja' la sjambun jsate. \v 31 Li Diose ta jna'tic ti mu stuc'ulanbe sc'op li boch'otic mu xch'unbat smantale. Li boch'o ta xich' ta muc' Diose, ti tspasbe c'usi tsc'ane, ja' ta x'a'ibat sc'op yu'un li Diose. \v 32 C'alal ilic tal li banamile xchi'uc c'alal to tanae, mu'yuc boch'o jech ca'yojbetic sc'oplal ti xu' yu'un ta sjambe sat li boch'o ma'sat ono'ox c'alal ivoq'ue. \v 33 Ti manchuc tey liquem tal ta stojol Dios li boch'o ta xcale, mu'yuc c'usi xu' yu'un ta spas ti jechuque ―xi. \p \v 34 C'alal jech laj ya'yique, la slabanic. Jech laj yalbeic: \p ―Vo'ote yu'un pucujot ja' yu'un ma'sat lavoc'. Pero li' ta orae vo'ot chac'an chachanubtasuncutic ―xutic. \p Jech laj yalbeic ti j'ech'el mu xu' ta x'och o ta nail tsobobbaile. \s1 Ja' smelol ti ja' ma'sat c'otemic li boch'otic xotquinic Dios yalojique \p \v 35 Li Jesuse laj ya'ibe sc'oplal ti j'ech'el mu xu' ta x'och ta nail tsobobbail li vinique. Jech ital li Jesuse, tal sc'opan li vinique. Jech la sjac'be: \p ―Li vo'ote ¿me ach'unoj ti talem xa li Xnich'on Dios ti ja' xu' ta scoltaot yu'un amule? ―xut. \p \v 36 Itac'ov li vinique: \p ―¿Bu oy? tata. Ta jch'un ―xi. \p \v 37 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li' xa aq'uelojbe sate yu'un vu'un ti li' ta jc'opanote ―xut. \p \v 38 C'alal laj ya'i li vinique, la squejan sba ta stojol. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, ta jch'un ti vo'ot chacoltaun yu'un jmule ―xi. \p \v 39 Li Jesuse jech laj yalbe li vinique: \p ―Ti lital li' ta banamile yu'un jech chvinaj c'u x'elan yo'ntonic li cristianoetique. Yu'un li boch'otic tsc'an ono'ox chotquinic Diose ja' ta xjambat satic ya'yel yu'un ta xotquinic. Yan li boch'otic xotquinic ono'ox Dios yalojique ja' tspasic ta ma'sat ya'yel yu'un mu xu' chotquinic o ―xi. \p \v 40 Oy jayibuc fariseoetic tey xchi'inojic li Jesuse. C'alal laj ya'yic jech laj yal li Jesuse, jech la sjac'beic: \p ―¿Me yu'un ma'satuncutic avaloj ec li vu'uncutique? ―xutic. \p \v 41 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ti ma'satucoxuque, mu'yuc amulic ti jechuque. Yu'un chavalic ti xavotquinic Diose, ja' amulic c'otem ―xi li Jesuse. \c 10 \s1 Ja' lo'il sventa jchabichij xchi'uc j'elec' chij \p \v 1 Li Jesuse jech laj yal noxtoc: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, li boch'otic muc ta ti' corraluc ta x'ochique, me ta xbitic no'ox ochel ta pat corrale, ja' j'elec' chijetic. \v 2 Yan li boch'otic ta ti' corral ta x'ochique ja' jchabichijetic. \v 3 Li jchabi ti' corrale ta sjambe sti' li corrale yu'un ac'o ochuc batel li jchabichijetique. Li chijetique cha'ibeic c'u x'elan snuc' li jchabivanej yu'unique. Li jchabichijetique ta xalanbeic sbi li jaycot xchijique yu'un ta sloq'uesanic batel. \v 4 C'alal me la sloq'uesanic scotol ti jaycot xchijique, ja' ba'yucbe ta xbatic. Tey nabal ta xbatan ta spatic li xchijique yu'un x'a'ibat c'u x'elan snuq'uic yu'un li xchijique. \v 5 Yan me cha'yic ti mu ja'uc yajvalique mu xchi'inic batel. Ta xjatovic batel yu'un cha'yic ti mu ja'uc snuc' yajvalique ―xi li Jesuse. \p \v 6 Ja' jech x'elan lo'il laj yac' ta a'yel li Jesuse. Li jchi'iltaccutique muc xa'ibeic smelol c'usi i'albatic yu'un li Jesuse. \s1 Ja' smelol “lec ta jchabi li boch'otic ta xch'unbicun jc'ope”, xi li Jesuse \p \v 7 Li Jesuse jech laj yalbe noxtoc li jchi'iltaccutique: \p ―Melel chacalboxuc, vu'un ta jventa xu' cha'ochic ta stojol Dios. Jech chac c'u cha'al chijetic ti c'alal ch‑ochic ta corrale, ta ti' corral ch‑ochic. \v 8 Scotol li boch'otic jchabichijetic yalojic ti ba'yuc ono'ox li' oyique, ja' jlo'lavanejetic. Ja' jechic jech chac c'u cha'al j'elec' chijetic yu'un tsc'an ta spojbicun li boch'otic tsc'an ta xtalic ta jtojole. Li boch'otic ta xtalic ta jtojole yu'un muc xich'beic ta muc' sc'op li jlo'lavanejetique. \v 9 Vu'une xco'laj xchi'uc ti'corralun ya'yel yu'un scotol li boch'otic ta xch'unic ti chcolic ta jventae, ja' xchij Dios ta xc'otic o. Jech chac c'u cha'al chijetic ti lec chabibilic c'alal ta xloq'uic tale xchi'uc ti c'alal ta x'ochic batele, yu'un jech ta sta lec sve'elic. Ja' no'ox jechic ec li boch'otic c'otemic xa ta xchij Diose, lec ta jchabiic. Jech xcuxet no'ox yo'ntonic, mu'yuc xa c'usi yan ta sc'anic o. \p \v 10 ’Li j'elec' chije ja' no'ox yabtel ta x'elc'aj o, ta xmilvan, ta soquesvan. Yan li vu'une ja' tal cac'be xcuxlejalic sventa sbatel osil. Jech lec ta xc'otic o. \v 11 Li boch'o yu'un stuc li chije lec ta xchabi. Mu'yuc tsots sc'oplal cha'i me ta xbat ta bolom li stuque yu'un ja' tsots sc'oplal cha'i li xchije. Ja' no'ox jechun ec li vu'une, lec ta jchabi li boch'otic ta xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique. Ta xcac' jba ta milel yu'unic. \v 12 Li boch'o ja' no'ox ta sa' abtel ta xchabi chijetique, mu ja'uc yu'un li chijetique, c'alal me laj yil ta xtal jti'vanej bolome, ta scomtsan li chijetique. Ta xjatov batel. Jech oy ta xbat ta bolom li chijetique. Li yantique ta spuc sbaic batel. \v 13 Ti jech ta xjatovic batel li jsa'abteletique, yu'un ja' no'ox ta sa'ic tojel, jech mu sventauc cha'yic li chijetique. \p \v 14 ’Li boch'o yu'un stuc li chije lec ta xchabi xchi'uc lec xotquinan. Ja' no'ox jechun ec li vu'une, lec ta jchabi li boch'otic ta xch'unic ti ta xcolic ta jventae. Xcotquinan, jech xiyotquinicun ec. \v 15 Xcotquin jbacutic jchi'uc jech chac c'u cha'al xcotquin jbacutic jchi'uc li Jtote. Xiyotquinun li Jtote, jech xcotquin ec. Ta xcac' jba ta milel yu'unic scotol li boch'otic ta xtalic ta jtojole. \v 16 Oy boch'otic mu ja'uc jchi'iltic ta israelal ta xlic xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique. Ta persa ta xquic'an ec. Ta xch'unic ec li c'usi chcale, jech co'ol chac'ot achi'uquic ti jayib chach'unic ti vu'un Jcoltavanejun avu'unique. Jun no'ox jchabivanej avu'un acotolic. Ja' vu'un ti ta jchabioxuque. \p \v 17 ’Lec chisc'anun li Jtote yu'un ta xcac' jba ta milel yu'unic li boch'otic ta xtalic ta jtojole. Ts'acal to chicha'cuxi. \v 18 Mu'yuc boch'o xu' yu'un ta smilun. Slequil co'nton jtuc ti ta xcac' jba ta milele. Xu' cu'un ta xcac' jba ta milel. Xu' cu'un chicha'cuxi noxtoc yu'un jech yalojbun li Jtote ―xi li Jesuse. \p \v 19 Li jchi'iltaccutique cha'voc' ic'otic ta sventa ti jech laj yal li Jesuse. \v 20 Oy ep jech laj yalic: \p ―Ochem pucuj ta yo'nton. Vovijem sjol. ¿C'u yu'un chava'ibeic li c'usi chale? ―xiic. \p \v 21 Oy yantic jech laj yalic: \p ―Li boch'o ochem pucuj ta yo'ntone mu jechuc lec ta xc'opoj. Me junuc pucuj mu xu' yu'un ta sjambe sat ma'satetic ―xiic. \s1 Ja' smelol ti tsc'an ta smilic Jesús li israeletique \p \v 22 Tey ta lum Jerusalene ja' o yorail q'uin cu'uncutic, vu'uncutic li israeluncutique. Li q'uine ja' sventa ta jna'cutic c'usi ora lic tunuc yu'un Dios yan velta li templo cu'uncutique. Ja' ta yorail sictic. \v 23 Li Jesuse tey ta xanov ta stentennail templo yo' bu Salomón sbie. \v 24 Li jchi'iltaccutique tey ital set sbaic yo' bu oy li Jesuse. Jech la sjac'beic: \p ―¿Jayib to c'ac'al li' chavac' lo'ilajuc co'ntoncutic? Me vo'ot t'ujbilot yu'un Dios chaventainuncutique, jamal me xavalbun ca'icutic ―xutic. \p \v 25 Itac'ov li Jesuse: \p ―Laj xa calboxuc, mu xach'unic. Laj avilic noxtoc ti ep sq'uelubil jtsatsal la jpas ta sventa li Jtote. \v 26 Yu'un ti mu xach'unique, yu'un mu cu'unucoxuc jech chac c'u cha'al calojboxuque. \v 27 Li boch'otic cu'une cha'yic li c'usi ta xcalbeique. Ta xcotquin. Jech chiyich'icun ta muc'. \v 28 Ta xcac' cuxiicuc sbatel osil jech mu xbatic ta ch'ayel sbatel osil. Mu'yuc boch'o xu' yu'un ta xispojbun loq'uel ta jc'ob. \v 29 Yu'un ja' laj yac'bun ta jc'ob li Jtot ti scotol xu' yu'un tspase. Mu'yuc boch'o xu' yu'un ta spojbe ta sc'ob li Jtote. \v 30 Li vu'une jununcutic jchi'uc li Jtote ―xi li Jesuse. \p \v 31 Li jchi'iltaccutique bat stamic tal ton yu'un tsc'an ta smilic ox ta ton yan velta li Jesuse. \v 32 Jech i'albatic yu'un li Jesuse: \p ―Puro lec c'usitic laj cac'boxuc avilic ta sventa li Jtote. ¿Bu junucal chopol la jpas ti chac'an chamilicun ta tone? ―x'utatic yu'un li Jesuse. \p \v 33 Itac'ovic li jchi'iltaccutique: \p ―Ma'uc ta sventa lec c'usi laj apas ti chacac'becutic tone. Ja' ta sventa ti chatoy aba ta stojol Diose. Yu'un vinicot no'ox pero chacuy aba ta Dios ―xutic. \p \v 34 Itac'ov li Jesuse: \p ―Jech ts'ibabil ta svun Dios ti tey avich'ojique: “Li vo'oxuque jq'uexoloxuc”, x'utatic yu'un Dios li jchapanvanejetic ta vo'onee. \v 35 “Jq'uexoloxuc”, xi sc'oplalic li boch'otic i'ac'bat yabtelic yu'un Dios ta vo'onee. (Mu xu' ta xch'ay ti jech ono'ox yaloj ta svun Diose.) \v 36 “Toj lec ti jech i'albatique”, xachiic. Lec ti jech chavalique. Pero ¿c'u yu'un chavalbicun ti ta jtoy jba ta stojol Dios ti laj cal ti vu'un Xnich'onun Diose? Yu'un jech ac'bilun cabtel yu'un Jtot ti lital li' ta banamile. \v 37 Me mu ja'uc yabtel Jtot ta jpas chavilique, mu me xach'unic ti vu'un Xnich'onune. \v 38 Ac'o me mu xach'unic ti vu'un Xnich'onune, pero ch'unic me ta sventa li c'usi ta jpase yu'un ja' yabtel Jtot ta jpas. Jech chana'ic o ti jununcutic jchi'uc li Jtote ―xi li Jesuse. \p \v 39 Li jchi'iltaccutique tsc'an ta stsaquic yan velta li Jesuse. Pero muc stsaquic, yu'un ta ora iloc' batel li Jesuse. \p \v 40 Li Jesuse ibat yan velta ta jot uc'um Jordán yo' bu laj yac' ich' vo' li Juane. Jech tey libatcutic ec. Tey lijoc'tsajcutic jayibuc c'ac'al xchi'uc li Jesuse. \v 41 C'alal tey oyuncutique, ep jchi'iltaccutic ta israelal italic ta stojol li Jesuse. Jech laj yalic: \p ―Ac'o me muc spas sq'uelubil stsatsal Dios li Juan j'ac'vanej ta vo'e, pero melel c'usi laj yal ta sventa li jchi'iltic li'i ―xiic. \p \v 42 Li boch'otic italique oy ep la xch'unic ti ja' Jcoltavanej li Jesuse. \c 11 \s1 Ja' smelol c'alal icham jun vinic, Lázaro sbi \p \v 1 Oy jun jchi'ilcutic ta israelal, Lázaro sbi, itsacat ta chamel. Tey nacal ta lum Betánia tey ta Judea banamil. Ja' li lum yo' bu nacalic li chib antsetique, ja' María xchi'uc Marta sbiic. Ja' xchi'il sbaic ta voq'uel. \v 2 Li Maríae ja' ti ts'acal to la smalbe muil poxil ta yacan Cajvaltique xchi'uc ti la scusbe ta stsotsil sjole. Ja' yixlal li Lázaroe. \v 3 Li yixlaltac Lázaroe la staquic ta iq'uel li Jesuse: \p ―Cajval, ip cha'i li Lázaroe, ja' ti lec ac'anoj aba achi'uque ―xi c'otel li boch'o la staquic batele. \p \v 4 C'alal laj ya'i li Jesuse, jech laj yal: \p ―Li chamel ip cha'ye mu ja'uc sventa ta xcham o. Ja' no'ox sventa ac'o ich'atuc ta muc' li Diose xchi'uc ac'o ich'atcun ta muc' ec, vu'un li Xnich'onune ―xi. \p \v 5-6 Li Jesuse, ac'o me lec sc'anoj li Martae, xchi'uc li smuque, xchi'uc li Lázaroe, c'alal laj ya'i ti ip cha'i li Lázaroe, chib to c'ac'al tey lijoc'tsajcutic yo' bu ono'ox oyuncutique. \v 7 Ts'acal to jech laj yalbuncutic Jesús, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique: \p ―Sutcutic batel yan velta ta Judea ―xiyutuncutic. \p \v 8 Jech laj calbecutic: \p ―Jchanubtasvanej, ach' to tey c'an smilot ta ton li jchi'iltactique. ¿Me tey chac'an chabat yan velta? ―xcutcutic. \p \v 9 Itac'ov li Jesuse: \p ―Li Diose lajchab ora yac'oj li jujun c'ac'ale yu'un jech xu' chij'abtej. Ja' no'ox jechun ec li vu'une, yorail to chi'abtej. Jech chac c'u cha'al li boch'o ta xanov ta c'ac'altique mu'yuc ta sbosi yacan yu'un sac to li osile. \v 10 Yan me ic' xae, ja' xa yorail ta sbosi yacan yu'un mu xa xil sbe. Jech li vu'une, ja' to me la sta sc'ac'alil yu'un Dios ti chimilate, ja' to xu' yu'unic li jchi'iltactique ―xiyutuncutic. \p \v 11 Jech laj yal noxtoc li Jesuse: \p ―Li Lázaro ti lec chquil jbatic jchi'uctique vayem xa. Pero ta xbat jtij liquel ―xiyutuncutic. \p \v 12 Jech laj calbecutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique: \p ―Cajval, me i'och xa svayele, yu'un xa ta x'utsib ―xcutcutic. \p \v 13 Ti jech laj yal li Jesuse yu'un chamen o li Lázaroe. Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique la jnopcutic ti naca no'ox ta xvaye. \v 14 Li Jesuse jamal laj yalbuncutic, jech laj yal: \p ―Chamen o li Lázaroe. \v 15 Pero xcuxet no'ox co'nton ti mu'yuc tey oyun c'alal ichame yu'un jech ac'o ach'unic o ti vu'un Jcoltavanejun avu'unique. Batic, bat jq'ueltic ―xiyutuncutic. \p \v 16 Li jun jchi'ilcutic ta abtele, ja' li Tomás sbie, ja' ti loin xcutcutique, jech laj yalbuncutic: \p ―Batic, co'ol ac'o chamcutic jchi'uctic li jchanubtasvanej cu'untique ―xiyutuncutic. \s1 Ja' smelol “oy cha'cuxesel xchi'uc oy cuxlejal sbatel osil ta jventa jtuc”, xi li Jesuse \p \v 17 Jech bat jchi'incutic li Jesuse. C'alal lic'otcutique, xchanibal xa'ox c'ac'al smuquel li Lázaroe. \v 18 Li Betániae nopol xil sbaic xchi'uc li Jerusalene. Oy no'ox van o'loluc reva xil sbaic. \v 19 Oy ep jchi'iltac tey talemic yu'un ja' tspatbeic yo'nton li Martae xchi'uc li Maríae yu'un chamen xa li xi'melique. \v 20 C'alal laj ya'i Marta ti ta xtal li Jesuse, ta ora bat snup ta be. Li Maríae tey icom ta snaic. \v 21 Li Martae jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Cajval, ti li'uc oyot c'alal itsacat ta chamel li jxi'mele, muc xcham ti jechuque. \v 22 Pero manchuc me ep xa c'ac'al xchamel, ta jna' ti ta xac'bot scotol c'usi chac'anbe li Diose ―xi li Martae. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ta xcha'cuxi loq'uel ta smuquinal li axi'mele ―xut. \p \v 24 Itac'ov li Martae: \p ―Ta jna' ti ta xcha'cuxi loq'uel ta smuquinal ta slajebal c'ac'al c'alal ta xcha'cuxiic scotol li boch'otic chamenique ―xi. \p \v 25 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Oy cha'cuxesel xchi'uc oy cuxlejal sbatel osil ta jventa jtuc. Li boch'otic ta xch'unic ti vu'un ta jcoltae, ac'o me ta xchamic, pero ta xcuxiic sbatel osil. \v 26 Scotol li boch'otic ta xcuxiic sbatel osile, ja' li boch'otic xch'unojic ti vu'un ta jcoltae, mu'yuc xa sc'oplal ta xbatic ta ch'ayel. ¿Me jech ach'unoj? ―x'utat yu'un Jesús li Martae. \p \v 27 Itac'ov li Martae: \p ―Jech, Cajval. Jch'unoj ti vo'ot t'ujbilot yu'un Dios chacoltauncutic yu'un jmulcutic li' ta banamile yu'un vo'ot Xnich'onot Dios ―xut. \s1 Ja' smelol c'alal i'oc' li Jesuse \p \v 28 C'alal laj yal jech li Martae, bat yic' tal li smuque, ja' li Maríae. Ta mucul laj yalbe: \p ―Ital xa li Jchanubtasvaneje, ta stacot ta iq'uel ―xut. \p \v 29 C'alal laj ya'i li Maríae, ta ora iloc' batel yu'un bat sc'opan li Jesuse. \v 30 Pero mu'yuc to chic'otcutic ta Betánia xchi'uc li Jesuse. Tey to oyuncutic yo' bu licomcutic yu'un li Martae. \v 31 Li jchi'iltaccutic tey oyic ta sna Maríae, ja' ti talemic ta spatbel yo'ntonique, c'alal laj yilic iloc' batel ta anil li Maríae, la xchi'inic batel ec. Jech laj yalic: \p ―Yu'un ta xbat oc'uc ta smuquinal li xi'mele ―xiic. \p \v 32 C'alal ic'ot bu oyuncutic li Maríae, laj yil bu va'al li Jesuse, la spatan sba ta banamil ta stojol. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, ti li'uc oyot c'alal itsacat ta chamel li jxi'mele, muc xcham ti jechuque ―xi. \p \v 33 C'alal laj yil Jesús ti ta x'oc' li Maríae xchi'uc ta x'oq'uic ec li jchi'iltaccutic tey xchi'inoj tale, chopol laj yil ti jech oy at‑o'nton li' ta banamile. \v 34 Jech la sjac'be: \p ―¿Bu laj amuquic? ―xut. \p ―Le'e. Bat jq'ueltic avil ―xiic. \p \v 35 Tey lic oc'uc ec li Jesuse. \v 36 Li jchi'iltaque jech laj yalbe sbaic: \p ―Q'uelavilic, lec sc'anoj li Lázaroe ―xut sbaic. \p \v 37 Oy boch'otic jech laj yalic: \p ―Li vinic li'i xu' yu'un ta sjambe sat li ma'satetique. ¿C'u yu'un muc xu' yu'un la scolta li Lázaroe? Ti lajuc scoltae, muc xcham ti jechuque ―xiic. \s1 Ja' smelol c'alal icha'cuxesat loq'uel ta smuquinal li Lázaroe \p \v 38 C'alal lic'otcutic ta smuquinal Lázaroe, li Jesuse chopol laj ya'i yan velta ti jech oy at‑o'nton li' ta banamile. Li smuquinal Lázaroe ja' vombil ton. Ton noxtoc li smac sti'e. \v 39 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Balch'unic loq'uel li tone ―xi. \p Itac'ov li yixlal Lázaroe, ja' li Martae: \p ―Cajval, tu xa yu'un xchanibal xa c'ac'al smuquel ―xi. \p \v 40 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Laj xa calbot ti me chach'un ti vu'un Jcoltavanejune jech chavil o c'u x'elan stsatsal li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 41 Jech lic sbalch'unic loq'uel li ton ti smacojbeic o sti' smuquinal Lázaroe. Li Jesuse la sq'uel muyel vinajel, la sc'opan Dios. Jech laj yal: \p ―Tati, colaval ti chava'ibun jc'ope. \v 42 Ta jna' ti scotol c'ac'al chava'ibun jc'ope. Jech ta xcalbot yu'un ac'o ya'yic ec li boch'otic li' nopol va'ajtique yu'un jech ta xch'unic o ti vo'ot laj atacun tale ―xi. \p \v 43 C'alal laj yal jeche, tsots i'avan li Jesuse: \p ―¡Lázaro, loc'an tal! ―xi. \p \v 44 Li ánimae iloc' tal. Lec ts'otbil ta poc'. Li sjole pixbil ta panyo. Li Jesuse jech laj yalbe li cristianoetique: \p ―Titunic, ac'o batuc ―xut. \s1 Ja' smelol c'alal la snopic c'u x'elan xu' ta smilic li Jesuse \r (Mt. 26.1‑5; Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2) \p \v 45 Li jchi'iltaccutic ti xchi'inojic tal Maríae, c'alal laj yilic la xcha'cuxes ánima li Jesuse, ep boch'otic la xch'unic ti ja' Jcoltavaneje. \v 46 Pero oy jayibuc bat yalbeic fariseoetic ti la xcha'cuxes Lázaro li Jesuse. \v 47 Li banquilal paleetique xchi'uc li fariseoetique la stsobic tal scotol li xchi'iltaquic ta chapanvaneje. Jech laj yalbeic: \p ―¿C'usi ta jpasbetic li vinic chcaltique? Yu'un ep sq'uelubil ta xac' ta ilel ti scotol xu' yu'une. \v 48 “Tey ac'o spas jech”, me xijchie, ta xlic xch'unic scotol jchi'iltactic ti ja' t'ujbil yu'un Dios chisventainutique. Jech ta xlic stiq'uic ta ajvalilal. Jech ta xlic socuc sjol li muc'ta ajvalil tey ta Romae. Ta xlic stac tal yajsoldadotac. Ta xtal svuq'uesic li jlumaltique jech chijpuc batel jcotoltic ―xiic. \p \v 49 Tey oy jun xchi'ilic ta abtel, Caifás sbi. Ja' o ochem ta más banquilal pale li Caifase. Jech laj yal: \p ―Li vo'oxuque mu xana'ic snopel. \v 50 Mu xana'ic ti ja' lec me jun no'ox vinic ta xcham cu'untique, ja' chopol me ta xijchamutic jcotoltique ―xi. \p \v 51 Pero muc stucuc no'ox jech laj yal. Yu'un ja' o ochem ta más banquilal pale, jech ich'amanbat ye yu'un Dios ta sventa ac'o yal ti ja' ac'o chamuc li Jesuse yu'un ja' jq'uexolcutic ta xc'ot, vu'uncutic li israeluncutique. \v 52 Pero li Jesuse mu ja'uc no'ox snopoj ta xcham ta jcojcutic, vu'uncutic li israeluncutique. Ja' ta xcham ta sventa scotol boch'otic ta xich'ic ta muc' Dios ti buyuc no'ox oyic ta sbejel banamile, yu'un jech jun no'ox chijc'ot jcotoltic. \v 53 C'alal laj ya'yic jech laj yal Caifás li jchapanvanejetic cu'uncutique, ta ora no'ox lic snopic c'u x'elan xu' ta smilic li Jesuse. \p \v 54 Li Jesuse muc xa xac' sba ta ilel ta stojol scotol li jchi'iltaccutic ta israelale. Iloc' batel ta yan banamil. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Ti bu libatcutique ja' nopol xil sba xchi'uc xocol banamil. Tey lic'otcutic ta lum Efraín. Tey lijoc'tsajcutic xchi'uc li Jesuse. \p \v 55 C'alal jutuc xa'ox sc'an sta yorail q'uin coltael cu'uncutique, oy ep jchi'iltaccutic ba'yuc ibatic ta Jerusalén. Yu'un bat yac' sbaic ta lecubtasel yu'un pale yu'un jech xu' tsti'ic li chij sventa q'uin coltaele. \v 56 C'alal ic'otic ta Jerusalén li cristianoetique, tey lic sa'ic li Jesuse yu'un tsc'an chotquinic. Scotol li boch'otic tey xa oyic ta yamaq'uil templo ta Jerusalene, jech lic sjac'be sbaic: \p ―¿C'usi chanop? ¿Me chtal ta q'uin xana' li Jesuse yu'un ya'yoj ti chich' tsaquele? ―xut sbaic. \p \v 57 Yu'un li banquilal paleetique xchi'uc li fariseoetique yalojic xa'ox mantal ti jamal ac'o yalic me oy boch'o laj yil bu oy li Jesuse yu'un ac'o yich' tsaquel. \c 12 \s1 Ja' smelol c'alal imalbat muil poxil ta yacan Jesús tey ta Betánia \r (Mt. 26.6‑13; Mr. 14.3‑9) \p \v 1 Vaquib xa c'ac'al sc'an sta sc'ac'alil q'uin coltael ibat yan velta Jesús ta Betánia. Ja' tey yo' bu nacal li Lázaro ti icha'cuxesat loq'uel ta smuquinal yu'un Jesuse. La jchi'incutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \v 2 Li Lázaro xchi'uc yixlaltaque laj yic'uncutic ta ve'el xchi'uc li Jesuse yu'un ja' chich'ic ta muc' li Jesuse. Ja' imac'linvan li Martae. Li Lázaroe tey la xchi'inuncutic ta chotlej ta ti' mesa. \v 3 Li Maríae laj yich' tal o'lol kilo muil poxil, nardo sbi. Toj toyol stojol li nardoe. La xjaxbe ta yacan li Jesuse. C'alal la xjaxbee, la scusbe ta stsotsil sjol. Li yic' muil poxile ipuc ta sbejel sna. \v 4 Tey oy ec li jun jchi'ilcutic ta abtele, ja' li Judas Iscariotee. Ja' ti ts'acal to lic yac' ta c'abal li Jesuse. Jech laj yal: \p \v 5 ―¿C'u yu'un muc xchon ta oxib ciento (300) denario taq'uin li muil poxil li'i? Ja' laj yac'be me'onetic ti jechuque ―xi li Judase. \p \v 6 Ti jech laj yal li Judase, mu yu'unuc ja' ta xc'uxubin li me'onetique. Yu'un ja' tsc'an ta xelc'an stuc. Yu'un ja' xchabioj li yavil jtaq'uincutic xchi'uc Jesuse. Jech tey ono'ox ta xelc'an jutuc li jtaq'uincutique. \v 7 Li Jesuse jech laj yalbe li Judase: \p ―Mu me xaval jech. Ja' sventa c'alal ta ximucat li muil poxil li' snac'ojbune. \v 8 Scotol c'ac'al li' achi'uquic li me'onetique. Li vu'une mu scotoluc c'ac'al li' ta jchi'inoxuc ―xi li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal la snopic ti ta smilic Lázaro li jchapanvanejetique \p \v 9 Li jchi'iltaccutic ti tey xa stsoboj sbaic ta Jerusalene laj ya'yic ti tey xa lic'otcutic ta Betánia xchi'uc li Jesuse. Ta ora italic. Pero mu ja'uc no'ox tal sq'uelic li Jesuse, ja' tal sq'uelic ec li Lázaro ti icha'cuxesat loq'uel ta smuquinal yu'un Jesuse. \v 10 Jech li banquilal paleetique la snopic ta smilic ec li Lázaroe. \v 11 Yu'un ja' ta scoj ti ep jchi'iltaccutic tscomtsanic li paleetique yu'un ja' xa ta xch'unic ti ja' Jcoltavanej li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal ich'bil ta muc' i'och ta Jerusalén li Jesuse \r (Mt. 21.1‑11; Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40) \p \v 12 Ta yoc'omal tey stsoboj sbaic ta Jerusalén scotol li jchi'iltaccutic ta israelale yu'un ja' xa yorail li q'uine. Laj ya'yic ti tey ta xbat ta Jerusalén li Jesuse. \v 13 Jech scotolic la sa'ic tal yanal xan, iloq'uic tal ta lum. Xtuchanojic tal li yanal xane tal snupic ta be li Jesuse. Tsots i'avanic tal. Jech laj yalic: \p ―¡Coliyal Dios, toj lec li boch'o la stacbutic tale! Ja' ta x'och ta ajvalilal cu'untic, vu'utic li israelutique ―xiic. \p \v 14 Li Jesuse la sta jcot burro. Ja' la scajlebin jech chac c'u cha'al ts'ibabil ono'ox comel sc'oplal ta sc'op Diose: \q1 \v 15 Vo'oxuc li israeloxuque, mu xavat avo'ntonic. \q1 Ta xtal li ajvalil avu'unique. \q1 Cajal ta jcot burro ta xtal, \m xi ono'ox ts'ibabil. \p \v 16 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique muc jna'becutic smelol ti c'alal jech cajal ta burro i'och ta Jerusalene. Ja' to c'alal itoy batel ta vinajele, ja' to la jna'cutic ti jech ono'ox ts'ibabil comel sc'oplal ti jech ch‑ich'at ta muc' yu'un jchi'iltaccutique. \v 17-18 Yu'un ti ital nupvanicuc ta be li jchi'iltaccutique, yu'un laj ya'yic ti la xcha'cuxes Lázaro li Jesuse. Ja' i'albatic yu'un li boch'otic tey xchi'uquic Jesús ti c'alal la xcha'cuxes loq'uel ta smuquinal li Lázaroe. \v 19 Li fariseoetique jech laj yalbe sbaic: \p ―Q'uelavilic, mu xu' cu'untic ta jpajestic li jchi'iltactique yu'un ep boch'otic lec chilic li Jesuse ―xut sbaic. \s1 Ja' smelol ti oy yan lum viniquetic tsc'an ta sc'opanic li Jesuse \p \v 20 Oy grecia viniquetic tey ta xc'otilanic ta q'uin ec. Yu'un ja' jech xch'unojic jech chac c'u cha'al xch'unojic li jchi'iltaccutic ta israelale. Jech tey ital yac'beic smoton Dios ta q'uin ec. \v 21 Tey la sc'opanic li Felipee, ja' li jchi'ilcutic ta abtele. Ja' tey liquem tal ta Galilea banamil tey ta lum Betsáida. Jech laj yalbeic: \p ―Tata, chac jc'opan ca'icutic li Jesuse ―xutic. \p \v 22 Li Felipee bat yalbe li Andrese. Jech xchibalic bat yalbeic li Jesuse. \v 23 Jech i'albatic yu'un li Jesuse: \p ―Laj xa sta sc'ac'alil ta xvinaj ti ac'bilun cabtel ta sventa scotol cristianoetic, vu'un ti co'ol cristianoutique. \v 24 Melel li c'usi chacalboxuque, ta persa ta ximilat yu'un jech ep boch'o ta x'ac'bat xcuxlejalic sventa sbatel osil. Jech chac c'u cha'al me mu'yuc ta xich' muquel jbej bec' trigoe, stuc no'ox oy o. Yan me ta xich' muquele, ep ta xlic satinuc. \v 25 Ja' no'ox jech li boch'o mu sc'an xcham ta jcoje ja' ch'ayel chbat. Yan li boch'o mu sventauc me ta xchame ja' chcuxi sbatel osil. \v 26 Scotol li boch'otic tsc'an ta xtunic cu'une ac'o ts'icuc yu'un vocol jech chac c'u cha'al sts'ic cu'une. Jech tey ta xc'ot xchi'inun o ta naclej ta vinajel. Li boch'otic ta xtunic cu'une ta x'ac'atic ta ich'el ta muc' yu'un li Jtote. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Jesús ti ta persa ta xjoc'anat ta cruze \p \v 27 ’Ac'o me mu jc'an xicham, pero mu yu'unuc jech ta xcalbe li Diose: “Tati, coltaun, mu me xicham”, mu xichiuc ta stojol. Yu'un ja' ta sventa tal chamcun li' ta banamil ti litale ―xi li Jesuse. \p \v 28 Jech lic sc'opan Dios li Jesuse: \p ―Tati, ac'o ich'atan ta muc' ta jventa ―xi. \p I'a'ibat sc'op yu'un li Diose. Jech ic'opoj tal ta vinajel: \p ―Ich'bilun xa ta muc' ta aventa. Pero más to ta xquich' ich'el ta muc' ta aventa ―xi. \p \v 29 Li cristianoetic tey oyique laj ya'yic ti oy c'usi tsots ibac' ta vinajele. Oy boch'otic jech laj yalic: \p ―Ta xbac' chauc ―xiic. \p Oy yantic jech laj yalic: \p ―Yu'un ic'opanat yu'un jun yaj'almantal Dios ―xiic. \p \v 30 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Ti jech tsots la sc'opanun li Jtote, mu ja'uc ta sventa ac'o jna' ti laj ya'ibun jc'ope. Ja' ta sventa ac'o ana'ic vo'oxuc. \v 31 Li' ta orae ja' xa yorail ta xvinaj ti oy smulic li boch'otic mu sc'an xiyich'icun ta muq'ue. Laj xa sta sc'ac'alil ta jpojbe yabtel li pucuj ti ja' sventainoj scotol cristianoetique. \v 32 Yu'un ti chicham ta cruze, yu'un jech chquic'an tal ta jtojol scotol li boch'otic tsc'an chiyich'icun ta muc' ta sbejel banamile ―xi li Jesuse. \p \v 33 Jech tey laj yac'bun o jna'cutic ti ta cruz ta xmilate. \v 34 Itac'ovic li jchi'iltaccutique: \p ―Ca'yojbecutic ono'ox sc'oplal li boch'o t'ujbil yu'un Dios chtal sventainutique. Ts'ibabil comel ta sc'op Dios ti cuxul o sbatel osile. Me vo'ot chaventainuncutique, ¿c'u yu'un jech chaval: “Ta persa chimilat ta cruz, vu'un ti co'ol cristianoutique”, xachi? ¿Boch'oot cha'e? ―xutic. \p \v 35 Itac'ov li Jesuse: \p ―Mu xa epuc c'ac'al li' ta jchanubtasoxuc. Ja' lec ich'ic ta muc' li c'usi ta xcale yu'un yorail to chavich'ic ta muc', jech chacolic sbatel osil. Jech chac c'u cha'al li boch'o ta xanov ta bee, me jliquel xa no'ox sac li osile, ta xac'be yipal yu'un jech mu x'ic'ub ta be. Yu'un me i'ic'ube, mu xa xil osil, mu xa sna' bu ta xbat. \v 36 Ja' no'ox jechoxuc ec li vo'oxuque, ch'unic ti vu'un t'ujbilun yu'un Dios chajcoltaoxuque yu'un yo' to li' jchi'inojoxuc, jech xnich'naboxuc Dios chac'otic o ―xi li Jesuse. \p C'alal laj yal jech li Jesuse, iloc' batel, muc xa xac' sba ta ilel. \s1 Ja' smelol ti ep israeletic muc xch'unic ti ja' ac'bil yabtel yu'un Dios li Jesuse \p \v 37 Altic laj yilic ep sq'uelubil stsatsal li Jesuse, muc xch'unic ti ja' t'ujbil yu'un Dios chiscoltautique. \v 38 Yu'un ja' ic'ot o c'usi la sts'iba li j'alc'op Isaías ta vo'onee. Jech la sts'iba: \q1 Ac'o me ep sq'uelubil stsatsal ch‑ac'bat yilic li jchi'iltactique, \q1 pero mu xch'unic ti ja' ac'bil yabtel yu'un Dios ti ja' Jcoltavanej cu'untic chc'ote, \m xi ono'ox. \v 39 Muc xu' yu'un la xch'unic li jchi'iltaccutique yu'un ja' ic'ot o jech chac c'u cha'al la sts'iba noxtoc li Isaíase: \q1 \v 40 Ta jmacbe satic, ta jtsatsubtasbe yo'ntonic \q1 yu'un jech mu xilic, \q1 jech mu xc'ot ta yo'ntonic. \q1 Yu'un mu ono'ox sc'an scomtsan smulic \q1 jech mu xcolic o cu'un, xi li Diose, \m xi ono'ox li Isaíase. \v 41 Yu'un ti laj yal Isaías ti ep sq'uelubil tspase, yu'un i'ac'bat xa yil ti scotol xu' yu'un li boch'o t'ujbil yu'un Dios chventainvane. Ja' yu'un jech laj yalbe sc'oplal. \p \v 42 Ac'o me oy muc xch'unic li jchi'iltaccutique, pero oy ono'ox la xch'unic. C'alal ta jchapanvanejetic cu'uncutic ep la xch'unic ti ja' t'ujbil yu'un Dios li Jesuse. Pero muc jamaluc laj yalic ti xch'unojique yu'un naca me mu x'aq'ue ochicuc ta nail tsobobbail yu'un li xchi'iltac ta abtele. \v 43 Mu ja'uc tsots sc'oplal laj ya'yic ti lec ac'o ilaticuc yu'un Diose. Ja' no'ox tsots sc'oplal laj ya'yic ti lec ac'o ilaticuc yu'un cristianoetique. \s1 Ja' smelol ti ta to xich'ic chapanbel smulic li boch'otic mu xich'ic ta muc' li Jesuse \p \v 44 Li Jesuse la sc'opan yan velta li jchi'iltaccutique. Tsots i'avan, jech laj yalbe: \p ―Scotol boch'o ta xch'unic ti vu'un ta jcoltae ja' xch'unojic o ti chcoltaat yu'un li Jtote yu'un ja' la stacun tal. \v 45 Scotol li boch'otic tsq'uelilan c'u xi'elane laj xa yilic o c'u x'elan li Jtot ti la stacun tale. \v 46 Li vu'une luz c'otemun avu'unic, vo'oxuc ti li' to oyoxuc ta banamile. Scotol boch'otic ta xch'un ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique, ta xbijubic, jech ta xotquinic o li Diose. \v 47 Li boch'otic laj xa ya'ibicun jc'ope, me mu xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique, mu'yuc ta jchapan ta ora. Yu'un mu ja'uc tal jchapan li cristianoetique. Ja' no'ox tal jcolta. \v 48 Li boch'otic mu xch'un ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique, ta to sta sc'ac'alil ta xchapanat ta slajebal c'ac'al. Ja' ta xchapanatic ta sventa ti muc xch'unic li c'usi laj cale, jech ta xich'ic o castigo. \v 49 Mu jtucuc no'ox ta jnop li c'usi ta xcale. Ja' laj yalbun li Jtot ti la stacun tale. Ja' laj yalbun li c'usi ta xcale xchi'uc ti c'u x'elan chitac'ove. \v 50 Ja' smantal Jtot ti chacuxiic sbatel osile. Li c'usi ta xcale ja' sc'op li Jtote. Ja' no'ox ta xcal li c'usi yalojbune ―xi li Jesuse. \c 13 \s1 Ja' smelol c'alal la spocbe yacanic yajchanc'optac li Jesuse \p \v 1 C'alal ta xa xlic li q'uin coltaele, sna'oj ono'ox Jesús ti ja' xa sc'ac'alil ta scomtsan li banamile yu'un ta xa sut batel ta stojol li Jtotic Diose. Li Jesuse lec ono'ox sc'anojuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Pero más to laj yac'bun quilcutic ti ep chisc'anuncutique. \p \v 2 Tey jtsoboj jbacutic yu'un ta xive' jcotolcutic xchi'uc li Jesuse. Li Judase, ja' li xnich'on Simón Iscariotee, albil xa ono'ox ta yo'nton yu'un banquilal pucuj ti ja' ta xac' ta c'abal li Jesuse. \v 3 Li Jesuse sna'oj ti ja' ac'bil sventain scotol yu'un li Jtotic Diose. Sna'oj ti ja' itacat tal yu'un li Jtotic Diose, sna'oj noxtoc ti ta x'ic'at sutel ta stojole. \v 4 Ac'o me ta stojol Dios liquem tal li Jesuse, pero la sbic'tajes sba, co'ol xchi'uc mozo ic'ot. Iva'i, la sloc' xaquita xchi'uc sc'u', la smac xch'ut ta poc'. \v 5 La sq'ueb vo' ta pocobc'obal, lic spocbun cacancutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. C'alal la spocbuncutique, la scusbuncutic ta poc' ti smacoj o xch'ute. \p \v 6 C'alal ta xa spocbe yacan li Simón Pedroe, li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Cajval, mu smeloluc chca'i ti vo'ot chapocbun cacane ―xut. \p \v 7 Itac'ov li Jesuse: \p ―Li c'usi ta jpase muc ta orauc chava'ibe smelol. Ts'acal to chava'ibe smelol ―xut. \p \v 8 Li Pedroe jech laj yal: \p ―Li vu'une mu xcac' apocbun o li cacane ―xut. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Me mu'yuc ta jpocote, mu xu' chbat achi'inun ―x'utat. \p \v 9 Itac'ov li Simón Pedroe: \p ―Cajval, mu me ja'uc no'ox xapocbun li cacane. Pocbun c'alal ta jc'ob, tsebiltasun noxtoc ―xut. \p \v 10 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li boch'o atinem xa ono'oxe mu xa persauc chich' poquel scotlijil. Xu' ja' xa no'ox ta xpocbat li yacane yu'un atinem xa ono'ox. Li vo'oxuque pocbil xa li avo'ntonique pero mu acotolicuc ―xiyutuncutic. \p \v 11 Sna'oj ono'ox Jesús ti ja' ta x'ac'van ta c'abal li Judase. Ja' ta sventa ti laj yalbuncutic ti mu jcotolcuticuc pocbil co'ntoncutique. \p \v 12 C'alal la spocbun cacan jcotolcutique, la slap yan velta li sc'u'e xchi'uc li xaquitae. Ichoti yan velta ta mesa. Jech la sjac'buncutic: \p ―¿Me xana'ic c'u yu'un ti la jpocboxuc avacanique? \v 13 Li vo'oxuque jech chavalbicun: “Jchanubtasvanej, Cajval”, xavuticun. Lec ti jech chavalbicune yu'un melel ti vu'un Avajvalicune. \v 14 Ac'o me vu'un Avajvalicun, ac'o me vu'un Jchanubtasvanejun avu'unic, pero la jpocboxuc avacanic. Ja'uc me jechoxuc ec li vo'oxuque, biq'uit me xavac' abaic, tunanic yu'un li avermanoique. \v 15 Yu'un ti jech laj cac'boxuc avilique, yu'un ta jc'an jech chapasic ec. \v 16 Melel li c'usi chacalboxuque, li boch'o mozo no'oxe mu'yuc tsots yabtel yich'oj. Ja' tsots yabtel yich'oj li yajvale. Li boch'o ja' no'ox ta spasat ta mantale mu'yuc tsots yabtel yich'oj. Ja' tsots yabtel yich'oj li boch'o ta spasvan ta mantale. \v 17 Laj xa ava'yic. Me jech chapasilanique, xcuxet no'ox avo'ntonic. \p \v 18 ’Muc acotolicuc ti jech ta xcalboxuque. Xacotquinoxuc, vo'oxuc ti t'ujbiloxuc cu'un ta sventa chacholbicun jc'ope. Oy jun li' achi'uquic ja' no'ox la jt'uj ta sventa ac'o c'otuc ta pasel li jc'oplal ts'ibabil ono'ox comel ta sc'op Diose: “Li boch'o co'ol ta xive' jchi'uque ja' ta xiscontrainun”, xi ono'ox ts'ibabil. \v 19 Yu'un ti jech ba'yuc chacalboxuque, yu'un ac'o ana'ic ti c'alal ta xc'ot ta pasel jech chac c'u cha'al laj calboxuque, jech chach'unic o ti vu'un Jcoltavanejun avu'unique. \v 20 Melel li c'usi chacalboxuque, li boch'otic ta xich'oxuc ta muc', vo'oxuc ti ta jtacoxuc batele, ja' vu'un chiyich'un o ta muc'. Me chiyich'icun ta muq'ue, ja' ta xich'ic o ta muc' li Jtot ti la stacun tale ―xiyutuncutic li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Jesús ti ja' ta x'ac'at ta c'abal yu'un li Judase \r (Mt. 26.20‑25; Mr. 14.17‑21; Lc. 22.21‑23) \p \v 21 C'alal laj yalbuncutic jech li Jesuse, vocol ivu' yu'un ti jamal laj yalbuncutic li boch'o ta x'ac'van ta c'abale yu'un ep ta xat yo'nton. Jech laj yalbuncutic: \p ―Melel li c'usi chacalboxuque, oy jun li' jchi'uctic ja' chiyac'un ta c'abal ―xiyutuncutic. \p \v 22 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique la jq'uelbe jba jsatcutic. Muc jna'cutic boch'o junucal cu'uncutic ti jech sc'oplale. \v 23 Vu'un ti lec c'anbilun yu'un Jesuse tey ts'e'elun ta sts'el tey ta mesa. \v 24 Li Simón Pedroe laj yac'bun quil ta sc'ob ti ac'o jac'be Jesús boch'o junucal ti jech sc'oplale. \v 25 Yu'un tey nopol oyun ta sts'el li Jesuse, jech la jac'be: \p ―Cajval, ¿boch'o junucal cu'uncutic? ―xcut. \p \v 26 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ja' li boch'o ta xcac'be ts'ajbil pan sve'e ―xiyutun. \p Jech lic sts'aj juteb li pane, ja' laj yac'be li Judase, ja' xnich'on li Simón Iscariotee. \v 27 C'alal la stsac pan li Judase, ta ora iventainbat o yo'nton yu'un li banquilal pucuje, ja' li Satanase. Li Jesuse jech laj yalbe li Judase: \p ―Li c'usi anopoj chapase bat me paso ta ora ―xut. \p \v 28 Ti jayib tey oyuncutic ta mesae, me junuc mu'yuc boch'o la sna' cu'uncutic c'u yu'un ti jech laj yalbee. \v 29 Yu'un ja' xchabioj yavil jtaq'uincutic li Judase, la jnopcutic me yu'un albil xa ono'ox yu'un Jesús ti chbat sman tal c'usi ta xtun cu'uncutic ta sventa q'uine. Oy la jnopcutic me yu'un albil xa yu'un Jesús ti oy c'usi ac'o bat yac'be li me'onetique. \v 30 C'alal la sve' pan li Judase, ta ora iloc' batel. Ic' xa'ox osil. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal ach' mantal li Jesuse \p \v 31 C'alal loq'uem xa'ox batel li Judase, jech lic yalbuncutic li Jesuse: \p ―Li' ta orae sta xa yorail chi'ich'at ta muc', vu'un ti co'ol cristianoutique. Jech ta x'ich'at ta muc' ta jventa ec li Diose. \v 32 Me i'ich'at ta muc' ta jventa li Diose, ja' no'ox jech ta ora chlic ich'atcun ta muc' ta sventa ec. \v 33 Jnich'nabtac, mu xa epuc c'ac'al li' ta jchi'inoxuc. Ta xasa'icun. Jech chac c'u cha'al laj calbe li jchi'iltactique, ja' no'ox jech ta xcalboxuc ec li vo'oxuque. yo' bu chibate mu to xu' chachi'inicun batel ta ora. \v 34 Ta xcalboxuc ach' mantal, c'anano me abaic. Ja' jech chac c'u cha'al la jc'anoxuc li vu'une, ja'uc me jechoxuc ec li vo'oxuque, c'anano me abaic acotolic. \v 35 Yu'un me chac'anan abaique, jech ta sna'ic o scotol cristianoetic ti vo'oxuc cajchanc'opoxuque ―xiyutuncutic li Jesuse. \s1 Ja' smelol “ta to xaval ti mu xavotquinune”, x'utat yu'un Jesús li Pedroe \r (Mt. 26.31‑35; Mr. 14.27‑31; Lc. 22.31‑34) \p \v 36 Li Simón Pedroe jech la sjac'be li Jesuse: \p ―Cajval, ¿bu chabat? ―xut. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Ti bu chibate mu to xu' chachi'inun batel ta ora. Ts'acal to xu' chabat ―x'utat. \p \v 37 Li Pedroe jech la sjac'be: \p ―Cajval, ¿c'u yu'un ti mu to xu' ta jchi'inot batel ta orae? Xu' chimilat ta aventa ―xut. \p \v 38 Itac'ov li Jesuse: \p ―Mu to xu' avu'un ti chavac' aba ta milel ta jventae. Melel li c'usi chacalbote, tana c'alal mu'yuc to'ox ta x'oc' cotse, oxib xa'ox velta avaloj ti mu xavotquinune ―x'utat yu'un li Jesuse. \c 14 \s1 Ja' smelol ti ja' ta sventa Jesús xu' chijc'ot ta stojol Diose \p \v 1 Li Jesuse jech laj yalbuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique: \p ―Mu me xlo'ilaj avo'ntonic. Ch'unic me ti chascoltaoxuc li Jtote. Jech ch'unic me ti chajcoltaoxuc eq'ue. \v 2 Lec muc' sna li Jtote, ep ta c'ol. Ja' tey chac'otic. Ti manchuc lec muq'ue, mu jechuc ta xcalboxuc ti jechuque. Jech ba'yuc chbat jchapan ti bu chac'otique. \v 3 Ts'acal to ta xital yan velta, ta xtal quic'oxuc muyel. Tey chachi'inicun o. \v 4 Xana'ic xa ti bu chibate, xana'ic xa ti xu' chabatic tey ec li vo'oxuque ―xiyutuncutic. \p \v 5 Li Tomase jech laj yal: \p ―Cajval, mu jna'cutic bu chabat. Jech mu jna'cutic c'uxi chibatcutic ec ―xut. \p \v 6 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Vu'un ta jventa xu' chac'otic ta stojol li Jtote. Li vu'une xcotquin li Jtote, melel ti c'u x'elan laj calboxuc sc'oplale. Boch'otic ta xch'un ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique ja' ta xcuxiic sbatel osil ta jventa. Yan li boch'otic mu xch'unique mu xu' ta xotquinic li Jtote. \v 7 Li vo'oxuque muc xavotquinicun ta melel, jech mu xavotquinic ec li Jtote. Pero chlic xa avotquinic li Jtote, chlic xa avilic batel ―xiyutuncutic. \p \v 8 Li Felipee jech laj yal ec: \p ―Cajval, ac'bun quilcutic li Jtotic Diose jech xcuxet no'ox co'ntoncutic chicomcutic ―xut. \p \v 9 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ep xa c'ac'al li' la jchi'inoxuc. ¿Me mu to xavotquinun? Felipe. Li boch'otic laj xa yilicune laj xa yilic o li Jtotic Diose. ¿C'u yu'un jech chavalbun: “Ac'bun quilcutic li Jtotic Diose”, xavutun? \v 10 ¿Me mu'yuc to ach'unoj ti jununcutic no'ox jchi'uc li Jtote? Li c'usi ta xcalboxuc ava'yique mu jc'opuc jtuc. Ja' sc'op li Jtote yu'un ta sventa c'usitic ta jpas chvinaj ti jununcutic jchi'uc li Jtote. \v 11 Ch'unic ti jununcutic no'ox jchi'uc li Jtote. Me mu xc'ot ta avo'ntonic li c'usi laj cal li'i, ch'unic me ta sventa li c'usitic la jpase. \v 12 Melel li c'usi chacalboxuque, me chach'unic ti vu'un ta jcoltaoxuque, xu' chapasic sq'uelubil stsatsal Dios jech chac c'u cha'al ta jpase. Xchi'uc más to ep chlic yich'icun o ta muc' cristianoetic ta aventaic ti c'alal tey xa oyun yo' bu oy li Jtote. \v 13 C'usiuc no'ox chac'anbeic li Diose vu'un ta xcac'boxuc scotol me ja' chac'anic jech chac c'u cha'al ta jc'ane. Jech lec ta xbat sc'oplal Jtot ta sventa ti chajcoltaoxuque. \v 14 Yu'un me ja' chac'anic jech chac c'u cha'al ta jc'ane, jech ta xcac'boxuc li c'usitic chac'anbicune. \s1 Ja' smelol c'alal i'albatic yu'un Jesús ti ta xtal chi'inaticuc yu'un li Ch'ul Espíritue \p \v 15 ’Me scotol avo'ntonic chac'anicune, chach'unbicun scotol li jmantale. \v 16-17 Ta jc'anbe Jtot ti ac'o yac'boxuc tal li Ch'ul Espíritue yu'un ja' ta xtal scoltaoxuc. Ja' ta xchi'inoxuc sbatel osil. Ja' sventainoj ec li c'op ti ja' melele. Li cristianoetique mu xu' ta xich'ic li Ch'ul Espíritue yu'un mu xch'unic ti oy li Ch'ul Espíritue. Mu'yuc ta sna'ic c'u x'elan ta x'abtej. Yan li vo'oxuque chlic ana'ic c'u x'elan ch‑abtej yu'un chtal xchi'inoxuc. J'ech'el ch‑och ta avo'ntonic. \v 18 Mu j'ech'eluc ta jcomtsanoxuc. Ta to xtal jchi'inoxuc. \v 19 Li cristianoetique mu xa epuc c'ac'al li' ta xilicun. Me la sta sc'ac'alil chichame, mu'yuc xa ta xilicun yan velta. Yan li vo'oxuque ta to xavililanicun. Ta sventa ti cuxulun sbatel osile, jech chacuxiic sbatel osil ta jventa ec. \v 20 C'alal me i'och ta avo'ntonic li Ch'ul Espíritue, jech chach'unic o ti jununcutic no'ox jchi'uc li Jtote, xchi'uc ti oyoxuc ta jtojole, xchi'uc ti jun c'otemutique. \v 21 Li boch'otic ta xch'unic li jmantaltac laj ya'yique, le'e ja' scotol yo'nton sc'anojicun. Li boch'o scotol yo'nton sc'anojicune lec ta xc'anatic yu'un li Jtote. Jech scotol co'nton jc'anoj ec, xchi'uc más chcac'be sna'ic c'u x'elan co'nton ―xiyutuncutic li Jesuse. \p \v 22 Jech ijac'bat yu'un Judas, pero mu ja'uc li Judas Iscariotee, ja' li yan Judase: \p ―Cajval, ¿c'u yu'un ti vu'uncutic no'ox chavac'bun jna'cutic c'u x'elan avo'ntone? ¿C'u yu'un mu xavac'be sna'ic ec li cristianoetique? ―xi. \p \v 23 Itac'ov li Jesuse: \p ―Li boch'o scotol yo'nton sc'anojune ta xch'un li c'usi ta xcalbee. Jech lec ta xc'anat o yu'un li Jtote. Ta xtal jchi'incutic o. \v 24 Yan li boch'o mu xisc'anune mu xch'un noxtoc li c'usi ta xcalbee. Pero muc vu'cun jc'op ti li' ta xcalboxuque. Ja' sc'op li Jtot ti la stacun tale. \p \v 25 ’Ja' jech ta xcalboxuc yu'un yo' to li' jchi'inojoxuc. \v 26 C'alal me libate, ta stacboxuc yalel tal Ch'ul Espíritu li Jtote, ja' ta xtal scoltaoxuc. Scotol ta xchanubtasoxuc. Ta svulesboxuc ta ajolic scotol li c'usi laj calboxuque. \p \v 27 ’Ta jpasboxuc comel ta jun avo'ntonic. Li c'usitic oy li' ta banamile mu spas o ta jun avo'ntonic yu'un. Li vu'une ta jpasboxuc o ta jun avo'ntonic jech chac c'u cha'al jun co'nton o li vu'une. Mu me xavat avo'ntonic ti chibate. Mu me xaxi'ic. \v 28 Laj xa calboxuc ava'yic ti ta xibate. Laj xa calboxuc noxtoc ti ta to xtal jchi'inoxuque. Ti scotoluc avo'nton ac'anojicune, xcuxet no'ox avo'ntonic ti chisut batel ta stojol Jtot ti jechuque. Yu'un ja' más tsots yabtel li Jtote. Vu'un ti li' oyun ta banamile mu'yuc tsots cabtel quich'oj. \v 29 Jech ta xcalboxuc yu'un yo' to mu'yuc chibat yu'un jech mu xchibaj avo'ntonic ta jtojol c'alal me libate. \p \v 30 ’Mu xa xu' ti jal ta jc'opanoxuque. Yu'un jliquel xa sc'an xtal staun li pucuje, ja' ti sventainoj scotol li' ta banamile. Pero mu'yuc c'usi xu' yu'un chispasbun. \v 31 Yu'un ja' no'ox ta jch'un c'usi yalojbun li Jtote. Jech ta sna'ic o scotol cristianoetic ti lec jc'anoj li Jtote. Licanic, batic ―xiyutuncutic li Jesuse. \c 15 \s1 Ja' smelol “li vu'une ja' jechun jech chac c'u cha'al smuc'ta aq'uil ts'usub”, xi li Jesuse \p \v 1 Li Jesuse jech to laj yalbuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique: \p ―Ti c'u x'elan xu' avu'un chatunic cu'une, ja' tsc'an ja' jechoxuc jech chac c'u cha'al sc'obc'obtac ts'usub ti stsacoj sbaic xchi'uc smuc'ta aq'uile. Yu'un li vu'une ja' jechun jech chac c'u cha'al smuc'ta aq'uil ts'usub. Li Jtote ja' jech chac c'u cha'al jchabits'usub. \v 2 Li boch'otic ta xtalic ta jtojole ja' jechic jech chac c'u cha'al sc'obc'obtac ts'usub. Li boch'o ta xtal ta jtojole, me mu ja'uc ta spas c'usi ta sc'an li Jtote, ja' jech chac c'u cha'al sc'ob ts'usub ti mu xac' sate. Ti bu mu xac' sat li sc'ob ts'usube ta se'p loq'uel li jchabits'usube. Ja' no'ox jech ec li boch'otic mu sc'an spasic c'usi tsc'an Jtote mu xc'anatic yu'un li Jtote. Yan li boch'o ta xtal ta jtojole, me ja' ta spas c'usi ta sc'an li Jtote, ta xlecubtasat yu'un Jtot jech chac c'u cha'al ta slecubtasbe sc'ob ts'usub li jchabits'usube. Li jchabits'usube ta sjos loq'uel ti bu chopol ta xile yu'un ta sc'an ac'o satinuc lec. \v 3 Li vo'oxuque lecubtasbiloxuc xa yu'un laj xa avich'ic ta muc' li jc'ope. \v 4 Li' me oyanic o ta jtojol jech chajcoltaoxuc. Na'ic me, ti manchuc stsacoj sbaic xchi'uc smuc'ta aq'uil li sc'ob ts'usube, mu satin ti jechuque. Ja' jechoxuc ec li vo'oxuque, mu xu' avu'unic chapasic c'usi lec me mu li'uc oyoxuc ta jtojole. \p \v 5 ’Li vu'une ja' jechun jech chac c'u cha'al smuc'ta aq'uil ts'usub. Li vo'oxuque ja' jechoxuc jech chac c'u cha'al sc'obc'obtac ts'usub. Me li' oyoxuc o ta jtojole, jech chajcoltaoxuc, jech xu' avu'un chapasic c'usi tsc'an li Jtote. Me mu'yuc ta jcoltaoxuque, mu'yuc c'usi xu' avu'un chapas atuquic. \v 6 Li boch'o mu sc'an li' oy o ta jtojole, ja' jech chac c'u cha'al sc'ob ts'usub ti mu xac' sate, ta xich' sebel loq'uel. Li sc'ob ts'usub ti isebat loq'uele ta xtaquij o. Ts'acal ta xlic yich' tsobel, ta xich' chiq'uel ta c'oc'. \p \v 7 ’Me li' oyoxuc o ta jtojole, me tey oy o ta avo'ntonic li c'usitic laj calboxuque, xu' chac'anbeic Dios scotol li c'usi chac'anique jech chayac'boxuc. \v 8 Me ja' chapasilanic li c'usi leque, jech ta x'ich'at ta muc' avu'unic li Jtote. Jech chvinaj ti laj ach'unic jech chac c'u cha'al la jchanubtasoxuque. \v 9 Lec jc'anojoxuc jech chac c'u cha'al lec sc'anojun li Jtote. Li' oyanic o ta jtojol yu'un lec jc'anojoxuc. \v 10 Me chach'unbicun scotol li c'usi ta xcalboxuque, j'ech'el chana'ic o ti lec jc'anojoxuque, jech chac c'u cha'al ta jna' ti lec sc'anojun li Jtote yu'un ta jch'unbe scotol li c'usi chiyalbune. \p \v 11 ’Ti laj calboxuc tsc'an li' oyoxuc ta jtojole xchi'uc ti chapasic c'usi laj calboxuque, yu'un jech xcuxet no'ox avo'ntonic jech chac c'u cha'al xcuxet co'ntone. Jech xcuxet no'ox avo'ntonic scotol c'ac'al, mu'yuc xa c'usi yan chac'anic o. \v 12 Jech jmantal ta xcalboxuc. C'anano me abaic jech chac c'u cha'al lec jc'anojoxuque. \v 13 Boch'o ta xcham ta scoj ti tspoj li boch'o lec sc'opan sbaic xchi'uque, ja' ep ta xc'anvan o. Ja' jech lec jc'anojoxuc li vu'une. Ja' tsc'an ti ac'o jechuc avo'ntonic ec li vo'oxuque. \v 14 Li vo'oxuque co'ol co'ntontic me ja' chapasic scotol li c'usitic chacalboxuque. \v 15 Li vo'oxuque muc xa jmozoucoxuc chca'i. Co'ol xa co'ntontic yu'un laj xa cac'boxuc ana'ic scotol li c'usitic ca'yoj tal ta stojol Jtote. Li boch'o mozoil no'oxe mu'yuc ta x'albat c'usitic ta snop li yajvale. Yan li vu'une laj xa calboxuc ava'yic scotol. \v 16 Li vo'oxuque muc xat'ujicun. Vu'un la jt'ujoxuc. Laj cac'boxuc avabtelic yu'un chbat apasic c'usi tsc'an li Diose. Mu alticuc ti jech chapasique yu'un ja' sventa sbatel osil. Jech scotol c'usiuc chac'anbeic li Jtote ta xac'boxuc me ja' chac'anic jech chac c'u cha'al ta jc'ane. \v 17 Jech jmantal chacalboxuc: C'anano me abaic acotolic. \s1 Ja' smelol ti “chopol me chayiloxuc li cristianoetique”, xi li Jesuse \p \v 18 ’Me chopol chayiloxuc li cristianoetique, mu me xchibaj avo'ntonic. Na'ic me ti jech ono'ox chopol laj yilicune. \v 19 Ti co'oluc to chapasic achi'uquic li cristianoetique, lec ta sc'anoxuc ti jechuque. Li vo'oxuque mu xa co'oluc chapasic achi'uquic yu'un laj xa quic'oxuc ta jtojol. Jech chopol chayiloxuc li cristianoetique. \v 20 Na'ic me ti jech ono'ox calojboxuque: “Li boch'o mozo no'oxe mu'yuc tsots yabtel yich'oj. Ja' tsots yabtel yich'oj li yajvale”, xacutoxuc ono'ox. Laj yuts'intaicun li vu'une, ja' no'ox jech ta xuts'intaoxuc ec. Muc xiyich'bicun ta muc' li jc'ope, ja' no'ox jech mu xayich'boxuc ta muc' ec li ac'opique. \v 21 Scotol li c'usi ta spasboxuque vu'un ta jcoj, yu'un mu xotquinic li Jtot ti la stacun tale. \p \v 22 ’Ti manchuc tal jc'opanique, muc xvinaj me chopol yo'ntonic ti jechuque. Li' ta orae mu xa xu' ta xalic ti lec yo'ntonique yu'un chopol chiyilicun. \v 23 Li boch'o chopol chiyilune chopol ta xilic ec li Jtote. \v 24 Ti manchuc laj cac'be yilic sq'uelubil jtsatsal ti mu'yuc boch'o yan xu' yu'un jech tspase, muc xvinaj me chopol yo'ntonic ti jechuque. Li' ta orae mu xa xu' ta xalic ti lec yo'ntonique yu'un chopol laj yilic li c'usitic la jpascutic jchi'uc Jtote. \v 25 Ti jech chopol chiyilicune, yu'un ja' ta xc'ot o ti jech ono'ox ts'ibabil comel jc'oplal ta sc'op Dios tey yich'ojique: “Altic ti chopol chiyilicune, mu'yuc jmul”, xi ono'ox ts'ibabil. \p \v 26 ’C'alal me ital li Ch'ul Espíritu ti ta jtacboxuc yalel tal sventa ta scoltaoxuque, ja' jc'oplal chac' ta na'el. Melel li c'usi ta xalboxuque yu'un ja' tey ta xlic tal ta stojol li Jtote. \v 27 Li vo'oxuque chacholbicun jc'oplal ec yu'un laj achi'inicun ti c'alal lic jtsac cabtele, xchi'uc c'alal to tana. \c 16 \p \v 1 ’Laj xa calboxuc ava'yic ti chopol chayiloxuc li cristianoetique yu'un jech mu xchibaj avo'ntonic ti c'alal mu'yuc xa li' oyune. \v 2 Yu'un ta to sloq'uesoxuc ta nail tsobobbail li jchi'iltactic ta israelale. Ta to sta sc'ac'alil ti oy ta smiloxuque yu'un tsnopic ti ja' yabtel Dios tspasique. \v 3 Ti jech ta spasboxuque, yu'un mu xotquinic li Jtotic Diose. Jech mu xiyotquinicun ec. \v 4 Laj xa calboxuc ava'yic ti chopol chayiloxuque. C'alal ta xc'ot ta pasel jeche, tey ta xvul ta ajolic ti jech ono'ox laj calboxuc comele. C'alal laj quic'oxuc ta jtojole, mu'yuc jech laj calboxuc yu'un li' to jchi'inojoxuc. \s1 Ja' smelol c'u x'elan yabtel li Ch'ul Espíritue \p \v 5 Li' ta orae ta xa xisut batel ta stojol li Jtot ti la stacun tale. Li vo'oxuque me junuc mu'yuc boch'o la sjac'bun lec avu'unic ti bu chibate. \v 6 Ja' no'ox puro at‑o'nton batem ta avo'ntonic ti c'alal jech laj calboxuc ava'yique. \v 7 Melel li c'usi chacalboxuque, ja' sventa alequilalic ti ta xisut batel ta vinajele. Yu'un me mu'yuc ta xisut batele, mu'yuc ta xtal scoltaoxuc li Ch'ul Espíritue. Yu'un ti chisut batele, yu'un ja' ta jtacboxuc tal li Ch'ul Espíritue. \v 8 C'alal me itale, ja' yabtel ta xac'be sna'ic cristianoetic ti oy smulique, xchi'uc ti mu'yuc jmul li vu'une, xchi'uc ti ch‑ac'batic castigo yu'un smulique. \v 9 Li smul ch‑ac'bat sna'ique ja' ti mu xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique. \v 10 Ta xac'be sna'ic ti tuc' co'ntone yu'un laj xa yic'un muyel ta stojol li Jtote. Yu'un mu'yuc xa bu chavilicun o li' ta banamile. \v 11 Ta xac'be sna'ic ti ch‑ac'batic castigo yu'un smulique yu'un chapal xa sc'oplal ti ta xich' castigo sbatel osil li boch'o banquilal yu'unique, ja' li banquilal pucuje, ja' ti tey mozoinbilic o yu'une. \p \v 12 ’Ac'o me oy to ep c'usi ta jc'an ta xcalboxuc pero ta yan to velta cha'ac'bat ava'yic yu'un mu xava'ibeic smelol scotol ta ora. \v 13 C'alal ta xtal li Ch'ul Espíritue, melel scotol ec li c'usi ta xale, ja' ta xac'boxuc ana'ic scotol li c'usi melele. Mu ja'uc sc'op stuc ta xal. Ja' ta xal scotol li c'usitic ta x'albat yu'un Jtote. Ja' ta xac'boxuc ana'ic scotol li c'usitic ta to xc'ot ta pasele. \v 14 Ta xac'un ta ich'el ta muc' yu'un ja' yabtel o ta svulesboxuc ta ajolic scotol li c'usi la jpase xchi'uc li c'usi laj cale. \v 15 Ti jech laj cale mu jtucuc chiyac'un ta ich'el ta muc'. Yu'un jununcutic jchi'uc li Jtote jech co'ol chiyac'uncutic ta ich'el ta muc'. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Jesús ti jun chib no'ox c'ac'al chat yo'ntonique, ts'acal xcuxet no'ox yo'ntonic \p \v 16 ’Mu xa epuc c'ac'al li' chavilicun. Oy jun chib c'ac'al ti mu'yuc chavilicune. Ts'acal to chavilicun yan velta. Ts'acal to ta xisut batel yo' bu oy li Jtote ―xi li Jesuse. \p \v 17 Oy chib oxibuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique, jech la jac'be jbacutic: \p ―¿C'usi smelol ti jech laj yalbutique: “Mu xa epuc c'ac'al li' chavilicun. Oy jun chib c'ac'al ti mu'yuc chavilicune. Ts'acal to chavilicun yan velta. Ts'acal to ta xisut batel yo' bu oy li Jtote”, ti xijyututique? \v 18 ¿C'usi smelol ti “mu xa epuc c'ac'al” xie? Mu xca'ibetic smelol li c'usi ta xale ―xcut jbacutic. \p \v 19 Li Jesuse la sna' ti ta jc'an ta jac'becutic c'usi smelole, jech laj yalbuncutic: \p ―Ta jna' ti chajac'be abaic ta sventa ti jech laj cale: “Mu xa epuc c'ac'al li' chavilicun. Oy jun chib c'ac'al ti mu'yuc chavilicune. Ts'acal to chavilicun yan velta”, ti xacutoxuque. \v 20 Melel li c'usi chacalboxuque, li vo'oxuque ta to xa'oq'uic, ta to xavat avo'ntonic. Yan li boch'otic mu xiyich'icun ta muq'ue xcuxet no'ox yo'ntonic. Pero li vo'oxuque jun chib no'ox c'ac'al ti chavat avo'ntonique. Ta ts'acal xcuxet no'ox avo'ntonic. \v 21 Ana'ojic c'u x'elan ti c'alal ta xcux jun antse, oy svocol. Pero c'alal me ivoc' li yole, ta xch'ay ta yo'nton ti ep c'ux laj ya'ye. Xcuxet no'ox yo'nton ta ts'acal yu'un oy xa yol. \v 22 Ja' no'ox jechoxuc ec li vo'oxuque, li' ta orae chavat avo'ntonic, pero c'alal chavilicun yan veltae, xcuxet no'ox avo'ntonic. Mu'yuc boch'o xu' ta xch'ayboxuc li xcuxetel avo'ntonique. \p \v 23 ’C'alal chavilicun yan velta jech chac c'u cha'al laj calboxuque, mu'yuc xa c'usi chajac'bicun yu'un ic'ot xa ta pasel li c'usitic laj calboxuque. Melel li c'usi chacalboxuque, scotol li c'usi chac'anbeic Jtotic Diose chayac'boxuc me ja' chac'anic jech chac c'u cha'al ta jc'ane. \v 24 Tana mu'yuc to ac'anojbeic Jtotic Dios jech chac c'u cha'al ta jc'ane. C'anbeic, jech ta xac'boxuc. Jech xcuxet no'ox avo'ntonic scotol c'ac'al, mu'yuc xa c'usi yan chac'anic o. \s1 Ja' smelol “tsalbil xa cu'un scotol li c'usitic oy li' ta banamile”, xi li Jesuse \p \v 25 ’Scotol li c'usitic laj calboxuque oy ja' no'ox la jloc'ta ta lo'il. Pero ta to sta yorail ti jamal ta xcalboxuc ava'yic sc'oplal li Jtotic Diose. \v 26 C'alal me la sta yorail ti jamal chava'ibeic sc'oplal li Jtotic Diose, xu' atuquic xa no'ox chac'anbeic li c'usi chac'anique yu'un chana'ic ti jech ta jc'ane. Mu xa persauc vu'un ta jc'anboxuc ta stojol li Jtotic Diose. \v 27 Yu'un lec sc'anojoxuc li Jtotic Diose. Yu'un ti lec sc'anojoxuque, yu'un lec ac'anojicun ec, xchi'uc laj xa ach'unic ti tey liquemun tal ta stojol li Jtotic Diose. \v 28 Melel ti tey lilic tal ta stojol Jtotic Dios ti c'alal lital li' ta banamile. Li' ta orae ta xa jcomtsan li banamile, ta xa xisut batel yo' bu oy li Jtotic Diose ―xiyutuncutic li Jesuse. \p \v 29 Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique jech laj calbecutic: \p ―Li' ta orae jamal xa laj avalbuncutic. \v 30 Laj xa jna'cutic ti xana' scotole. Yu'un laj ana' ti oy c'usi ta jc'an ta jac'cutic ti c'alal mu'yuc to'ox chajac'becutique. Jech laj xa jch'uncutic o ti tey liquemot tal yo' bu oy li Diose ―xcutcutic. \p \v 31 Itac'ov li Jesuse: \p ―Lec ti laj ach'unique pero oy to c'usi yan sc'an avu'unic. \v 32 Yu'un ta jliquel xa chacomtsanicun. Ta xavoq'uilan abaic batel. Pero mu'yuc comtsanbilun, li' xchi'inojun li Jtotic Diose. \v 33 Ti c'u yepal laj calboxuque, ja' sventa ac'o cuxetuc o avo'ntonic ta jventa ti c'alal chavich'ic vocol li' ta banamile. Yu'un tsalbil xa cu'un scotol li c'usitic oy li' ta banamile, jech vu'un ta jventa ta stsal avu'unic ec ―xiyutuncutic li Jesuse. \c 17 \s1 Ja' smelol c'alal la sc'opanbe Dios ta stojol yajchanc'optac li Jesuse \p \v 1 C'alal laj yal jech li Jesuse, la sq'uel muyel vinajel, la sc'opan Dios. Jech laj yal: \p ―Tat, laj xa sta sc'ac'alil chicham jech chac c'u cha'al avaloj ono'oxe. Jech ac'un ta ich'el ta muc', vu'un li Anich'onune, jech cha'ich'at ta muc' ta jventa ec. \v 2 Yu'un laj xa avac'bun jventain scotol cristianoetic ta sbejel banamil yu'un jech xu' ta xcac' cuxiicuc sbatel osil ti c'u yepal t'ujbil avu'un chiyich'icun ta muq'ue. \v 3 Ti jech ta xcuxiic sbatel osile, yu'un xayotquinicot, vo'ot ti cuxul Diosote, xchi'uc xiyotquinicun ec, vu'un ti Jcoltavanejun yu'unic laj atacun tale. \p \v 4 ’Laj xa cac'ot ta ich'el ta muc' ta stojol li cristianoetique. Vu'ubal xa cu'un li cabtel laj avac'bun jpase. \v 5 Tati, li' ta orae ac'un xa ta ich'el ta muc' tey ta atojol jech chac c'u cha'al ich'bilun ono'ox ta muc' tey ta atojol ti c'alal mu'yuc to'ox pasbil li banamile. \p \v 6 ’Laj xa cac'ot ta otquinel ta stojol li viniquetic li'i, ja' ti laj avac' yich'icun ta muq'ue. Ba'yuc ono'ox t'ujbilic avu'un ti chiyich'icun ta muq'ue, jech laj xa xch'unic li ac'ope. \v 7 Laj xa sna'ic ti vo'ot ta aventa la jpas scotol li c'usitic la jpase xchi'uc li c'usitic laj cale. \v 8 Laj xa calbe ya'yic li ac'ope. Laj xa sna'ic ti ta melel tey liquemun tal ta atojole. Laj xa xch'unic ti vo'ot laj atacun tale. \p \v 9 ’Ta jc'opanot ta stojolic. Mu ja'uc ta jc'opanot ta stojol scotol cristianoetic. Ja' ta jc'opanot ta stojol li boch'otic laj avac' yich'icun ta muq'ue yu'un jech chcolic sbatel osil ta jventa. Yu'un ja' avu'un. \v 10 Scotol li boch'otic chcolic ta jventae ja' cu'un, jech ja' avu'un ec. Ja' co'ol cu'untic. Ja' ta sventaic ti chi'ich'at ta muq'ue. \p \v 11 ’Stuquic xa ta xcomic li' ta banamile yu'un ta xa xisut tal tey ta atojol. Tati, mu'yuc c'usi chopol tey ta atojol, jech xu' avu'un chachabibun scotol li boch'otic laj xa avac' yich'icun ta muq'ue yu'un jech mu stsalatic yu'un li c'usitic oy li' ta banamile. Jech co'ol yo'nton scotolic jech chac c'u cha'al co'ol co'ntontique. \v 12 C'alal la jchi'inic li' ta banamil ti jayib laj avac' yich'icun ta muq'ue, vo'ot ta aventa ti muc xch'ay junuc cu'une. Lec la jchabi, li' xchi'inojicun scotolic. Ja' no'ox jun li boch'o sc'oplal ono'ox ch'ayel ta xbate, ja' mu'yuc xa li' xchi'inojun. Yu'un ja' ic'ot o li c'usi ts'ibabil ono'ox comel ta ac'ope. \p \v 13 ’Tati, ta xa xital ta atojol. C'alal li' to jchi'inojic ta banamile, ta jc'opanot ta stojolic yu'un ac'o cuxetuc yo'ntonic jech chac c'u cha'al xcuxet no'ox co'ntone. \v 14 Laj xa calbe ya'yic li ac'ope pero chopol ta x'ilatic yu'un li cristianoetique. Yu'un mu xa jechuc yo'ntonic jech chac c'u cha'al yo'nton li cristianoetique, jech chac c'u cha'al mu jechuc co'nton jech chac c'u cha'al yo'nton li cristianoetique. \v 15 Mu ja'uc ta jc'anbot ti ac'o avic' ta atojol ta orae. Ja' ta jc'anbot ti ac'o achabibune yu'un jech mu stsalatic yu'un li pucuje. \v 16 Yu'un mu xa jechuc yo'ntonic jech chac c'u cha'al yo'nton li cristianoetique, jech chac c'u cha'al mu jechuc co'nton jech chac c'u cha'al yo'nton li cristianoetique. \v 17 Ac'o yac' ta yo'ntonic li ac'ope yu'un ja' melel, yu'un jech mu co'oluc tspasic, mu co'oluc tsnopic xchi'uc li cristianoetique. \v 18 Jech chac c'u cha'al laj atacun yalel tal li' ta banamile yu'un ja' tal jcholbe ya'yic li ac'ope, ja' no'ox jech ta jtaquic batel ec yu'un ac'o bat xcholbe ya'yic ac'op li cristianoetique. \v 19 Yutsil co'nton ta jpas li c'usi ta sc'an avo'ntone, jech vu'un ta jventa yutsil yo'nton xu' tspasic ec. \p \v 20 ’Mu ja'uc no'ox ta jc'opanot ta stojolic. Ta jc'opanot ta stojolic ec li boch'otic chlic yich'icun ta muc' ta sventaique. \v 21 Ta jc'anbot ti ac'o co'oluc yo'nton scotol ti c'u yepal ta xch'unique jech chac c'u cha'al co'ol co'ntontique. Jech chac c'u cha'al junutic no'oxe, ja' no'ox jech jun ac'o oyicuc ta jtojoltic ec. Jech ta xch'unic o scotol cristianoetic ti vo'ot laj atacun tale. \v 22 Chcac'be slequil yo'ntonic jech chac c'u cha'al slequil co'nton laj avac'bune yu'un jech co'ol yo'nton chc'otic jech chac c'u cha'al co'ol co'ntontique. \v 23 Li vu'une jun chic'ot jchi'uc. Li vo'ote junutic no'ox. Jech jun ta xc'ot o scotolic ta jtojoltic jech chac c'u cha'al junutic no'oxe. Jech ta sna'ic o scotol cristianoetic ti vo'ot laj atacun tale. Ta sna'ic noxtoc ti lec ac'anoj scotol li boch'otic jun c'otemun jchi'uque jech chac c'u cha'al lec ac'anojune. \p \v 24 ’Tati, ti c'u yepal laj avac' yich'icun ta muq'ue ta jc'an ti ac'o xchi'inicun sbatel osil tey yo' bu oyote, jech tey ta xilic o ti c'u x'elan ich'bilun ta muc' avu'une. Yu'un lec ono'ox ac'anojun ti c'alal mu'yuc to'ox banamile. \v 25 Tati, tuc' c'usi chapas, mu xavac' batuc ta ch'ayel li boch'o xayotquinote. Li cristianoetique mu xayotquinicot. Li vu'une xacotquinot. Ti jayib li' oyique laj xa xch'unic ti vo'ot laj atacun tale. \v 26 Laj xa yotquinicot cu'un. Pero más to ta xayotquinicot cu'un, jech chlic sna'ic ti lec c'anbilic avu'un jech chac c'u cha'al lec ac'anojune. Xchi'uc chlic sna'ic ti jun c'otemun jchi'uque ―xi laj yal c'alal la sc'opan Dios li Jesuse. \c 18 \s1 Ja' smelol c'alal i'ac'at ta c'abal li Jesuse \r (Mt. 26.47‑56; Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53) \p \v 1 C'alal laj yo'nton ta sc'opanel Dios li Jesuse, iloc' batel. Tey nabal liloc'cutic batel, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Tey lijelovcutic batel ta jot uc'um, Cedrón sbi. Tey lic'otcutic yo' bu ts'unbil ep oliva te'etique. Ja' tey li'ochcutic ta yolon jcotolcutic xchi'uc li Jesuse. \v 2 Li Judase, ja' li boch'o spasoj xa trato chac' ta c'abal li Jesuse, yiloj ti bu ts'unbil ep oliva te'etique yu'un tey ono'ox ta xic'otilancutic jcotolcutic xchi'uc li Jesuse. \v 3 Jech li Judase laj yic' batel soldadoetic, xchi'uc laj yic' batel jayibuc jchi'ilcutic ta israelal ti ja' ta xchabiic temploe. Ja' itacatic batel yu'un li banquilal paleetique xchi'uc li fariseoetique. Li soldadoetique ja' puro roma viniquetic. C'alal ibatique, yich'anojic batel stojic, xchi'uc slamparaic, xchi'uc xmachitaic. \v 4 Li Jesuse sna'oj scotol li c'usi ta spasbate. Inopaj batel, jech la sjac'be li jtsacvanejetique: \p ―¿Boch'o chasa'ic? ―xut. \p \v 5 Itac'ovic: \p ―Ja' ta jsa'cutic li Jesús tey liquem tal ta Nazarete ―xiic. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Vu'un li' oyune ―xi. \p Tey va'al ec li Judase, ja' li boch'o spasoj xa trato chac' ta c'abal li Jesuse. \v 6 C'alal laj yal jech Jesús ti “vu'un li' oyun” xie, ta nacalchac xa iloq'uic li jtsacvanejetique jech tey iyalic o ta lum. \v 7 Li Jesuse la sjac'be yan velta: \p ―¿Boch'o chasa'ic? ―xut. \p ―Ja' ta jsa'cutic li Jesús tey liquem tal ta Nazarete ―xiic. \p \v 8 Itac'ov li Jesuse: \p ―Laj xa calboxuc ava'yic ti vu'un li' oyune. Me jtuc no'ox ti chasa'icune, mu me xatsaquic li jchi'iltac li'i, ac'o baticuc ―xi li Jesuse. \p \v 9 Ti jech laj yale, yu'un ac'o c'otuc ta pasel ti jech ono'ox laj yalbe li Stote: “Ti jayib laj avac' yich'un ta muq'ue me junuc muc xch'ay cu'un”, xi ono'ox laj yal. \v 10 Tey yich'oj xmachita li Simón Pedroe. Jech la sloq'ues, la sbojbe jun xchiquin smozo li más banquilal palee. Ja' ta sbats'ichiquin ti iloq'ue. Malco sbi li mozoe. \v 11 Li Jesuse jech laj yalbe li Pedroe: \p ―Tic'o ochel ta sna li amachitae. Yu'un me chapojune, mu xquich' vocol jech chac c'u cha'al ta sc'an li Jtote ―xut. \s1 Ja' smelol c'alal tey xa va'al ta stojol Anás li Jesuse \r (Mt. 26.57‑58; Mr. 14.53‑54; Lc. 22.54) \p \v 12 Li capitán soldado xchi'uc yajsoldadotaque, xchi'uc li jchabitemplo yu'un paleetique la stsaquic li Jesuse. La xchuquic. \v 13 Ja' tey ba'yuc laj yiq'uic batel ta stojol li banquilal pale to'oxe, Anás sbi. Li Anase ja' sni'anoj li Caifase. Li Caifase ja' o ochem ta más banquilal pale ti c'alal icham li Jesuse. \v 14 Li Caifase ja' ono'ox ti jech laj yalbe xchi'iltac ta abtele: “Ja' lec me jun no'ox vinic ta xcham cu'untique, ja' chopol me ta xijcham jcotoltique”, xut ono'ox. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal Pedro ti mu xotquin li Jesuse \r (Mt. 26.69‑70; Mr. 14.66‑68; Lc. 22.55‑57) \p \v 15 Li vu'un jchi'uc Simón Pedroe tey libatcutic ec ti bu i'ic'at batel li Jesuse. Li vu'une xiyotquinun li banquilal pale to'oxe, jech c'alal i'och ta yamaq'uil sna banquilal pale li Jesuse, tey li'och ec. \v 16 Li Pedroe tey va'al icom ta calle ta ti'na. Li vu'une yotquinojun li banquilal palee jech tey la jc'opan li jchabiti'nae yu'un ac'o ochuc ec li Pedroe. Jech i'otesat. \v 17 Li jchabiti'nae ja' tseb. Jech lic jac'batuc li Pedroe: \p ―¿Me mu vo'ocot yajchanc'opot li vinique? ―x'utat. \p Itac'ov li Pedroe: \p ―Mu vu'cun ―xi. \p \v 18 Li mozoetic tey oyique xchi'uc li boch'otic ta xchabiic temploe tey snoboj lec sc'oq'uic yu'un oy sic. Ac'al no'ox li sc'oq'uique. Jech tey va'ajtic ta xc'atinic. Tey va'al ta xc'atin ec li Pedroe. \s1 Ja' smelol ti ja' ba'yuc i'ich'bat sc'op yu'un Anás li Jesuse \r (Mt. 26.59‑66; Mr. 14.55‑64; Lc. 22.66‑71) \p \v 19 Li Jesuse jech ijac'bat yu'un li banquilal pale ti loq'uem xae: \p ―¿Boch'otic li avajchanc'optaque? ¿C'usi c'opal ti chavac' ta chanele? ―x'utat. \p \v 20 Itac'ov li Jesuse: \p ―Lec ta satilal la jc'opan scotol li cristianoetique. Scotol c'ac'al lichanubtasvan ta nail tsobobbailetic xchi'uc ta yamaq'uil templo yo' bu ta stsobilan sbaic scotol li jchi'iltactique. Mu'yuc bu ta mucul lichanubtasvan. \v 21 ¿C'u yu'un vu'un chajac'bun? Ja' jac'bo li boch'otic laj ya'yic c'usi laj calbeique. Sna'ojic li c'usi laj calbeique ―xi. \p \v 22 C'alal laj yal jech li Jesuse, ta ora imajat yu'un jun jchabitemplo ti tey va'ale. Jech laj yal li jchabitemploe: \p ―¿C'u yu'un jech chatac'be li banquilal palee? ―x'utat. \p \v 23 Itac'ov li Jesuse: \p ―Me yu'un chopol li c'usi laj cale, albun ca'i ti bu chopole. Me lec li c'usi laj cale, ¿c'u yu'un laj amajun? ―xut. \p \v 24 Li Anase, ja' li banquilal pale ti loq'uem xae, chucul xa lec li Jesuse ti c'alal la stac batel ta stojol sni'e, ja' li Caifás ti ja' to no'ox i'och ta más banquilal palee. \s1 Ja' smelol c'alal laj yal yan velta Pedro ti mu xotquin li Jesuse \r (Mt. 26.71‑75; Mr. 14.69‑72; Lc. 22.58‑62) \p \v 25 C'alal jech ijac'bat li Jesuse, li Pedroe tey va'al ta xc'atin. Jech ijac'bat yu'un li boch'otic tey co'ol ta xc'atinic xchi'uque: \p ―¿Me mu vo'ocot yajchanc'opot li vinique? ―x'utat. \p ―Mu vu'cun ―xi itac'ov li Pedroe. \p \v 26 Tey oy jun smozo li banquilal palee. Ja' yuts' yalal li boch'o ibojbat xchiquin yu'un Pedroe. Li Pedroe jech ijac'bat yu'un li mozoe: \p ―¿Me mu vo'ocot ti laj quilot tey achi'uc li vinic yo' bu ts'unbil ep oliva te'etique? ―x'utat. \p \v 27 Li Pedroe laj yal yan velta ti mu xotquin li Jesuse. Ja' o i'oc' cots. \s1 Ja' smelol c'alal ic'ot ta stojol Pilato li Jesuse \r (Mt. 27.1‑2, 11‑14; Mr. 15.1‑5; Lc. 23.1‑5) \p \v 28 Laj yiq'uic loq'uel ta stojol Caifás li Jesuse, bat yaq'uic ta stojol gobernador tey ta sna. Pretorio sbi li snae. Ja' tey ta xich' chapanel li cristianoetique. Sob to ti c'alal ic'otique. Li paleetic xchi'uc xchi'iltaque muc x'ochic ta pretorio. Yu'un me tscap sbaic xchi'uc li yan lum cristianoetique, xch'unojic ti tsta smulic ta stojol Diose, jech mu xu' ta sti'ic o li ch'ium chij ta sventa q'uin coltaele. \v 29 Jech iloc' tal li Pilatoe, ja' li gobernadore. Jech la sjac'be li jchapanvanejetic cu'uncutique: \p ―¿C'usi smul li vinic li' laj aviq'uic tale? ―xut. \p \v 30 Itac'ovic: \p ―Ti mu'yucuc tsots smul li vinique, muc xtal cac'cutic ta ac'ob ti jechuque ―xiic. \p \v 31 Li Pilatoe jech laj yal: \p ―Iq'uic batel, bat chapano atuquic ta sventa li mantaletic avu'unique ―xut. \p Li jchapanvanejetique jech laj yalbeic li Pilatoe: \p ―Li vu'uncutique mu'yuc quich'ojcutic mantal avu'unic ti chimilvancutique. Ja' vo'ot avabtel ―xutic. \p \v 32 Yu'un ti ja' i'och ta sc'ob Pilato li Jesuse, yu'un ja' ic'ot o ti laj yal Jesús ti ta persa ta cruz ta xmilate. \v 33 Li Pilatoe i'och batel yo' bu ta xchapanvane. Laj yic' li Jesuse, jech la sjac'be: \p ―¿Me vo'ot ajvalilot yu'un li achi'iltac ta israelale? ―xut. \p \v 34 Itac'ov li Jesuse: \p ―¿Me atuc no'ox chaval ti vu'un ajvalilune, o me yu'un oy boch'o laj yalbot? ―xut. \p \v 35 Itac'ov li Pilatoe: \p ―Li vu'une mu c'usi stu cu'un ta jac' jtuc yu'un muc israelucun. Ja' laj yaq'uicot ta jc'ob li achi'iltaque xchi'uc li banquilal paleetic avu'unique. ¿C'usi chopol apasoj? ―x'utat. \p \v 36 Itac'ov li Jesuse: \p ―Li boch'o laj yac'bun cabtel ta jpas mantale mu cristianouc. Ti cristianouc laj yac'bun cabtele, la scoltaicun li jvinictaque jech muc xi'och ta sc'ob li jchi'iltaccutique, jech muc xital li' ta atojol ec ti jechuque. Li cabtel quich'oje mu cristianouc laj yac'bun ―xut. \p \v 37 Li Pilatoe jech laj yalbe: \p ―Yu'un vo'ot ajvalilot cha'e ―xut. \p Itac'ov li Jesuse: \p ―Vu'un ajvalilun. Ti tal voc'cun li' ta banamile, yu'un tal jchol li c'op ti ja' melele. Scotol boch'otic tsc'an ta xa'yic li c'usi melele ja' ta xa'ibicun li jc'ope ―xut. \p \v 38 Li Pilatoe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―¿C'usi ti melel acuyoje? ―xi. \s1 Ja' smelol c'alal ichapaj ti ta xcham li Jesuse \r (Mt. 27.15‑31; Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25) \p C'alal laj yal jech li Pilatoe, iloc' tal yan velta. Tal sc'opan yan velta li jchapanvanejetique. Jech laj yalbe: \p ―Mu'yuc la jtabe smul li vinique. \v 39 Pero ta sventa atalelic o ti chac'anic loq'uesbel ta chuquel jun achi'ilic ta yorail jujun q'uin coltaele, ¿me ja' chac'anic ta jcoltaboxuc li ajvalil avu'unic, vo'oxuc li israeloxuque? ―xut. \p \v 40 Tsots i'avan scotolic: \p ―¡Mu me xacolta le'e! ¡Ja' coltao li Barrabase! ―xiic. \p Li Barrabase ja' j'elec'. \c 19 \p \v 1-2 Li Pilatoe laj yalbe yajsoldadotac ti ac'o yac'beic nucul li Jesuse. Jech lic yac'beic. Ts'acal to la sts'otic ch'ix, la xojbeic ta sjol sventa scorona. La slapbeic natil c'u'il sventa ajvalil. Yax'elan li c'u'ile. \v 3 Jech lic slabanic: \p ―¡Toj lec muc'ta ajvalilot yu'un li achi'iltac ta israelale! ―xutic. \p La smajbeic sat. \p \v 4 Iloc' tal yan velta li Pilatoe. Jech laj yalbe li jchi'iltaccutic ta israelale: \p ―Q'uelavilic, ta xquic' loq'uel tal li' ta atojolic yu'un jech chana'ic o ti mu'yuc la jtabe smule ―xi. \p \v 5 C'alal iloc' tal li Jesuse, oy xa scoronail sjol ts'otbil ta ch'ix. Slapoj xa loq'uel tal li yax'elan c'u'ile. Li Pilatoe jech laj yalbe li jchi'iltaccutique: \p ―¡Q'uelavilic li vinique! ―xi. \p \v 6 C'alal laj yilic Jesús li banquilal paleetique xchi'uc li boch'otic ta xchabiic temploe, tsots laj yaptaic li Pilatoe: \p ―¡Joc'ano ta cruz! ¡Joc'ano ta cruz! ―xutic. \p Itac'ov li Pilatoe: \p ―Iq'uic batel li vo'oxuque, bat joc'anic ta cruz. Yu'un mu'yuc la jtabe smul li vu'une ―xi. \p \v 7 Itac'ovic li jchi'iltaccutique: \p ―Li vu'uncutique ta xal ta mantal cu'uncutic ti ta persa ta xcham li boch'o Xnich'on Dios yaloje ―xiic. \p \v 8 Li Pilatoe ta ono'ox xi' ta sventa c'usi ta spasbat li Jesuse. C'alal laj ya'i ti “Xnich'on Dios yaloj” xiique, más to tey ixi' o. \v 9 I'och batel yan velta ta yut pretorio li Pilatoe xchi'uc li Jesuse. Jech la sjac'be li Jesuse: \p ―¿Bu liquemot tal? ―xut. \p Li Jesuse muc xtac'ov yu'un sna'oj ti altic no'ox ta sjaq'uilane. \p \v 10 Li Pilatoe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―¿C'u yu'un mu xatac'bun? ¿Me yu'un mu xana' ti vu'un oy cabtele? Xu' cu'un ta xcac'ot ta joc'anel ta cruz, xu' cu'un ta jcoltaot batel ―xi. \p \v 11 Itac'ov li Jesuse: \p ―Ti manchuc jech chac' apas li Dios tey oy ta vinajele, mu'yuc c'usi xu' avu'un chapasbun ti jechuque. Li vo'ote mu'yuc tsots amul. Ja' más tsots smul li más banquilal pale ti laj yac'un ta ac'obe ―xut. \p \v 12 C'alal jech laj ya'i li Pilatoe, tsc'an ta scolta li Jesuse pero li jchi'iltaccutique tsots laj yaptaic: \p ―Me chacolta batel li vinic li'i, yu'un mu co'oluc avo'nton achi'uc li muc'ta ajvalil Césare. Yu'un li boch'o ta scuy sba ta ajvalil stuque ja' ta scontrain li Césare ―xutic. \p \v 13 C'alal laj ya'i Pilato c'usi laj yalic li jchi'iltaccutique, laj yal mantal ti ac'o yiq'uic loq'uel ta amac' li Jesuse. Li amaq'ue pasbil lec ta ton. Oy pasbil lec xchotleb tey ta o'lol amac' li gobernadore. Ja' tey chbat chotluc c'alal ta xal c'u x'elan ta xcom li boch'o ta xchapanate. Ja' Gabáta sbi ta jc'opcutic. Li Pilatoe tey bat chotluc. \v 14 Ja' xa sc'ac'alil tsmilic li ch'ium chij sventa q'uin coltaele. Po'ot xa van o'lol c'ac'al ti c'alal tey bat chotluc li Pilatoe. Jech laj yalbe li jchi'iltaccutique: \p ―¡Q'uelavilic li ajvalil avu'unique! ―xi. \p \v 15 Li jchi'iltaccutique tsots laj yaptaic li Pilatoe: \p ―¡Ac'o chamuc, ac'o joc'anatuc ta cruz! ―xiic. \p Li Pilatoe jech la sjac'be: \p ―¿Me lec ti ta xcac' ta joc'anel ta cruz li ajvalil avu'unique? ―xut. \p Itac'ovic li banquilal paleetique: \p ―Mu ja'uc ajvalil cu'uncutic le'e. Jun no'ox li muc'ta ajvalil cu'uncutique, ja' li Césare ―xiic. \p \v 16 Li Pilatoe la xch'un c'usi la sc'anic li jchi'iltaccutique. Jech laj yal mantal ti ac'o bat joc'anatuc ta cruz li Jesuse. Li soldadoetique laj yiq'uic batel li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal ijoc'anat ta cruz li Jesuse \r (Mt. 27.32‑44; Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43) \p \v 17 Li soldadoetique laj yac'beic xq'uech batel scruzal li Jesuse. Tey ibatic yo' bu Baquil Jolal sbie. Ja' Gólgota sbi ta jc'opcutic, vu'uncutic li israeluncutique. \v 18 Tey la sjoc'anic ta cruz li Jesuse. Xchi'uc oy yan chib vinic tey la sjoc'anic ta cruz ec. Jujun ta jujujot xocon scruzal li Jesuse. \v 19 Li Pilatoe laj yac' ta ts'ibael jun te'. Tey la sbajic ta sjol scruzal li Jesuse. “Li'i ja' Jesús tey liquem tal ta Nazaret. Ja' muc'ta ajvalil yu'un israeletic”, xi ts'ibabil. \v 20 Oy ep jchi'iltaccutic laj yilic ti c'u x'elan ts'ibabile yu'un tey no'ox ta ti' lum Jerusalén ijoc'anat ta cruz li Jesuse. Ts'ibabil ta jc'opcutic xchi'uc ta griego c'op xchi'uc ta latin c'op. \v 21 C'alal laj yilic banquilal paleetic c'u x'elan ts'ibabile, bat yalbeic li Pilatoe: \p ―¿C'u yu'un ti jech laj avac' ta ts'ibaele: “Ja' muc'ta ajvalil yu'un israeletic”, xi ts'ibabil laj quilcutic? “Li'i ja' la scuy sba ta muc'ta ajvalil yu'un israeletic”, xi laj avac' ta ts'ibael ti jechuque ―xutic. \p \v 22 Itac'ov li Pilatoe: \p ―Ti c'u x'elan laj cac' ta ts'ibaele, jech ac'o comuc o ―xi. \p \v 23 C'alal laj xa'ox sjoc'anic ta cruz Jesús li soldadoetique, la svoc'be sbaic li c'usitic slapoj to'oxe. Jujuchop laj yich'ic li chanibique. Ja' xa no'ox icom li sc'u'e yu'un mu'yuc sts'isbenal. Yu'un jis no'ox jalbil. \v 24 Li soldadoetique jech laj yalbe sbaic: \p ―Mu jch'i'ilantic li jlic li'i. Ja' lec jpastic canal tajimol jq'ueltiquic boch'o junucal ta xich' cu'untic ―xiic. \p Ti jech la spasic li soldadoetique, yu'un ja' ic'ot o li c'usi ts'ibabil ono'ox comel ta sc'op Diose. Jech ts'ibabil: “Ta svoc'be sbaic li jc'u'e. Ta spasic canal tajimol yu'un ta sq'uelic bu jlicucal chc'ot ta stojol jujunic”, xi ono'ox ts'ibabil. \p \v 25 Li sme' Jesuse tey nopol va'alic ta yolon scruzal Jesús xchi'uc li smuque, ja' María sbi ec li smuque. Ja' Cléofas sbi li smalale. Tey oy noxtoc yan María liquem tal ta lum Magdala. \v 26 Vu'un yajchanc'opun li Jesuse lec c'anbilun yu'un, tey va'alun ec, ja' tey jchi'uc li sme' Jesuse. C'alal laj yiluncutic li Jesuse, jech laj yalbe li sme'e: \p ―Yaa, ja' avol ta xc'ot le'e ―xut. \p \v 27 Jech laj yalbun ec li Jesuse: \p ―Ja' ame' ta xc'ot le'e ―xiyutun. \p Jech tey laj quic' batel ta jna li sme' Jesuse. Tey la jchi'in o. \s1 Ja' smelol c'alal icham li Jesuse \r (Mt. 27.45‑56; Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49) \p \v 28 Li Jesuse la sna' ti chc'ot xa ta pasel scotol ti c'u x'elan ts'ibabil comel sc'oplale. Ja' xa sts'aquieb jech laj yal: \p ―Taquin co'nton chca'i ―xi. \p \v 29 Tey lechel jun taza pajal ya'lel ts'usub. Lic sts'ajic ta ya'lel ts'usub jun esponja. La xojic muyel ta isópo te' li esponjae. Laj yac'beic ta ye li Jesuse. \v 30 C'alal la sts'uts' pajal ya'lel ts'usub li Jesuse, jech laj yal: \p ―Ivu' xa cu'un li cabtele ―xi. \p La snijan sba. Jech iloc' o xch'ulel. \s1 Ja' smelol c'alal ixenbat ta lanza xocon li Jesuse \p \v 31 Vu'uncutic li israeluncutique ja' xa sc'ac'alil ta jcux co'ntoncutic ta yoc'omal. Li jchapanvanejetic cu'uncutique mu sc'anic ti tey joc'ol ta xcom ta cruz sbec'talic li oxibique. Yu'un jech ono'ox tsots sc'oplal ta xc'ot cu'uncutic li jun sábado ta yech'el muc'ta q'uin coltaele. Jech la sc'anbeic Pilato ti ac'o yich'ic c'asbel yacanique, yu'un jech ac'o chamicuc ta ora, jech xu' ta syalesbeic o ta cruz li sbec'talique. \v 32 Jech li soldadoetique lic sc'asbeic yacan li june. Ts'acal bat sc'asbeic yacan noxtoc li yane, ja' ti co'ol ijoc'anatic ta cruz xchi'uc li Jesuse. \v 33 C'alal ic'otic yo' bu joc'ol li Jesuse, chamen xa laj yilic jech muc sc'asbeic o yacan. \p \v 34 Ac'o me chamen xa laj yilic li Jesuse, pero oy jun soldado la xenbe ta lanza xocon. Ta ora iloc' xch'ich'al xchi'uc ya'lel sbec'tal. \v 35 Li vu'une laj quil c'u x'elan icham li Cajvaltique. Melel li c'usi ta xcale yu'un laj quil scotol. Yu'un ti chcale, ja' sventa ac'o ach'unic ec ti ja' Jcoltavanej avu'unique. \v 36 Yu'un ti jech ic'ot ta pasele, yu'un ja' ic'ot o ti jech ono'ox ts'ibabil ta sc'op Diose: “Me junuc sbaquil mu sc'asbat”, xi ono'ox ts'ibabil. \v 37 Jech ts'ibabil noxtoc ta sc'op Dios: “Chavilic to xenbil xocon avu'unic”, xi ono'ox ts'ibabil. \s1 Ja' smelol c'alal imucat li Jesuse \r (Mt. 27.57‑61; Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56) \p \v 38 Oy jun jchi'ilcutic ta israelal, José sbi. Tey liquem tal ta lum Arimatea. Ta mucul no'ox xch'unoj ti ja' Jcoltavanej cu'untic li Jesuse yu'un ta xi' yu'un li xchi'iltac ta jchapanvaneje. C'alal laj yil ti chamen xa li Jesuse, jech bat sc'opan li Pilatoe, la sc'anbe sbec'tal li Jesuse. Li Pilatoe laj yal mantal ti ac'o syalesbe ta cruz sbec'tal li Jesuse yu'un ac'o bat smuc. Jech bat syales. \v 39 Tey ital ec li Nicodemoe, ja' li boch'o ay sc'opan ta ac'ubaltic li Jesuse. Yich'oj tal muil poxil capal ta yan vomol, aloé sbi. Oy van lajunebuc xcha'vinic kilo yalal. \v 40 Li Jesuse la xpixic lec ta saquil manta. Tey capal la xpixic batel li muil poxile xchi'uc li aloéetique yu'un jech mu xvinaj stuil. Yu'un ja' jech jtalel ta jpascutic c'alal ta jmuc jbacutic, vu'uncutic li israeluncutique. \v 41 yo' bu ijoc'anat ta cruz li Jesuse tey nopol ts'unbil ep oliva te'etic. Ja' tey oy jun ach' ch'en. Ja' vombil ton li ch'ene yu'un ja' sventa tey chmucat jun ánima. Ach' to li ch'ene, mu'yuc to boch'o tey mucbil. \v 42 Ja' tey bat smucbeic sbec'tal li Jesuse yu'un noch' no'ox. Yu'un ja' xa sc'ac'alil ta xlic jcux co'ntoncutic c'alal me ich'ay c'ac'ale. Jech ta ora no'ox ivu' yu'unic la smuquic. \c 20 \s1 Ja' smelol c'alal icha'cuxi loq'uel ta smuquinal li Jesuse \r (Mt. 28.1‑10; Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12) \p \v 1 Ta sob domingo, ja' li sliquebal semanae, ic' to ic'ot ta smuquinal Jesús li María liquem tal ta Magdalae. Laj yil ti balch'unbil xa loq'uel li ton ti macbil o sti' ch'ene. \v 2 Jech isut tal ta anil, tal yalbe li Simón Pedroe xchi'uc vu'un ti lec ono'ox c'anbilun yu'un li Jesuse. Jech vul yalbuncutic: \p ―Li sbec'tal Cajvaltique laj xa sloq'uesic batel. Mu jna'cutic bu laj yaq'uic ―xiyutuncutic. \p \v 3 Jech ta ora libatcutic ta smuquinal Jesús jchi'uc li Pedroe. \v 4 Co'ol libatcutic ta anil. Li vu'une lijelov batel. Ba'yuc lic'ot ta smuquinal li Jesuse. Li Pedroe ja' ts'acal ic'ot. \v 5 Li vu'une ja' no'ox la jcujan jba, la jnach'ta ochel li yut smuquinale. Laj quil tey votsol li saquil mantae pero muc xi'och ta yut li ch'ene. \v 6 C'alal ic'ot li Simón Pedroe, ta ora i'och ta yut ch'en. Laj yil ec ti tey votsol li saquil manta ti la xpixbeic o sbec'tal Jesuse. \v 7 Laj yil tey votsol noxtoc li xpix sjole. Pero muc jmojuc oy xchi'uc li saquil mantae, slecoj bu oy, pero lec balbil comel. \v 8 Vu'un ti ba'yuc lic'ote ts'acal li'och ta yut li ch'ene. C'alal laj quil c'u x'elan comen li mantae, la jch'un ti cha'cuxem xa li Cajvaltique. \v 9 Pero muc jna'cutic me jech ono'ox ts'ibabil comel ta sc'op Dios ti ta persa ta xcha'cuxi loq'uel ta smuquinale. \v 10 Jech lisutcutic o batel ta jnacutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. \s1 Ja' smelol c'alal laj yac' sba ta ilel Jesús ta stojol María liquem tal ta Magdala \r (Mr. 16.9‑11) \p \v 11 Li Maríae tey va'al icom ta ti' ch'en. Tey ta x'oc'. C'alal ja' o ta x'oq'ue, la scujan sba, la xnach'ta ochel li yut ch'ene. \v 12 Laj yil tey chotol chib yaj'almantal Dios. Toj sac li sc'u'ique. Ja' tey chotolic yo' bu laj yaq'uic comel sbec'tal li Jesuse, jun ta sjolinab, jun ta yoquinab. \v 13 Jech i'albat li Maríae: \p ―Yaa, ¿c'u yu'un cha'oc'? ―x'utat. \p Itac'ov li Maríae: \p ―Yu'un laj xa sloq'uesic batel sbec'tal li Cajvale. Mu jna' bu laj yaq'uic ―xut. \p \v 14 C'alal laj yal jech li Maríae, la sq'uel sva'lupat. Laj yil tey va'al jun vinic, pero muc xotquin me ja' li Jesuse. \v 15 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Yaa, ¿c'u yu'un cha'oc'? ¿Boch'o chasa'? ―xut. \p Li Maríae la snop ti ja' li jchabi olivate'e, jech laj yalbe: \p ―Tata, me vo'ot laj avich'be batel sbec'tal li Cajvale, albun ca'i ti bu ay avaq'ue yu'un ta jcuch batel ―xut. \p \v 16 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―¡María! ―xut. \p Li Maríae ijoyij, la sc'opan ta jc'opcutic, ja' li ebreo c'ope: \p ―¡Raboni! ―xut. (Jchanubtasvanej, xi smelol.) \p \v 17 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mu me xapajesun yu'un ta ono'ox xibat yo' bu oy li Jtote. Batan, bat albo ya'yic li quermanotactique: “Ta xibat ta stojol li Jtote, ja' Atotic ec. Ja' li Dios cu'une, ja' Dios avu'unic ec, xiyutun”, uto me c'otel li yantique ―x'utat. \p \v 18 Li María ti liquem tal ta Magdalae jech vul yalbuncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutic Jesuse: \p ―Laj xa quil li Cajvaltique ―xiyutuncutic. \p Li c'usitic i'albat yu'un Jesuse ivul yalbuncutic scotol. \s1 Ja' smelol c'alal laj yac' sba ta ilel Jesús tey ta o'lol yut na ti bu oyic yajchanc'optaque \r (Mt. 28.16‑20; Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49) \p \v 19 C'alal bat xa'ox c'ac'al ta sliquebal semanae, tey jmacoj jbacutic ta na, vu'uncutic li yajchanc'opuncutic Jesuse. Lec macal cu'uncutic li ti'nae yu'un chixi'cutic yu'un li jchapanvanejetic cu'uncutique. Li Jesuse ta ora no'ox ivinaj tey ta o'lol yut na ti bu jtsoboj jbacutique. Jech laj yalbuncutic: \p ―Junuc avo'ntonic ―xiyutuncutic. \p \v 20 C'alal laj yalbuncutic jech li Jesuse, laj yac'bun quilcutic li sc'obe xchi'uc li xocone. Jech la jna'cutic o ti ja' li Cajvaltique, jech xcuxet no'ox co'nton jcotolcutic. \v 21 Li Jesuse jech laj yalbuncutic yan velta: \p ―Junuc avo'ntonic. Jech chac c'u cha'al la stacun tal li Jtote, ja' jech ta jtacoxuc batel ec, yu'un ja' chbat apasbicun li cabtele ―xiyutuncutic. \p \v 22 C'alal laj yalbuncutic jech li Jesuse, la xjuch'tauncutic jcotolcutic, jech laj yalbuncutic: \p ―Ich'ic li Ch'ul Espíritue. \v 23 Li boch'otic laj xa scomtsanic c'usitic chopol tspasique, xu' chavalbeic ti ch'abal xa smul ch‑ilatic yu'un Diose. Yan li boch'otic mu sc'an scomtsanic c'usitic chopol tspasique, xu' chavalbeic ti oy smul ch‑ilatic yu'un Diose ―xiyutuncutic li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal laj yil Tomás ti cha'cuxem xa li Jesuse \p \v 24 Li Tomás ti loin xcutcutique mu'yuc tey oy ti c'alal ic'ot li Jesuse. Li Tomase ja' jchi'ilcutic ti co'ol lajchab yajchanc'opuncutic li Jesuse. \v 25 Jech laj calbecutic: \p ―Laj xa quilcutic li Cajvaltique ―xcutcutic. \p Itac'ov li Tomase: \p ―Ja' to me laj quil jtuc li yav laux ta sc'obe, me la jtic' ochel sbic'tal jc'ob ta yav li lauxe, xchi'uc me la jtic' ochel jc'ob ta xocone, ja' to ta jch'un ti ta melel cha'cuxem xae ―xiyutuncutic. \p \v 26 C'alal iloc' xvaxquibal c'ac'al laj yac' sba ta ilel ta jtojolcutic li Jesuse, tey la jtsob jbacutic yan velta ta yut na, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Tey xa jchi'uccutic li Tomase. Lec macal cu'uncutic li ti'nae. Pero ta ora no'ox tey ivinaj ta o'lol yut na li Jesuse. Jech laj yalbuncutic: \p ―Junuc avo'ntonic ―xiyutuncutic. \p \v 27 Li Jesuse jech laj yalbe li Tomase: \p ―La' tic'o ochel sbic'tal ac'ob li' ta jc'obe. Q'uelavil li jc'obe. Tic'o ochel ac'ob li' ta jxocone. Mu me xapas ta tsots avo'nton. Ch'uno me ti cha'cuxemun xae ―x'utat yu'un li Jesuse. \p \v 28 Itac'ov li Tomase: \p ―¡Cajval cu'un, Dios cu'un! ―xut. \p \v 29 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Tomás, ja' to laj ach'un ti c'alal laj avil ti cha'cuxemun xae. Pero ja' más to lec li boch'otic ta xch'un ti c'alal mu'yuc chiyilicune ―xi li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'usi stu ti laj yich' ts'ibael ta vun li c'usitic la spas Jesuse \p \v 30 Li Jesuse oy ep sq'uelubil stsatsal la spas ta jtojolcutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique, pero muc xlaj yich' ts'ibael scotol li' ta vune. \v 31 Ti c'u yepal laj yich' ts'ibael li'i, ja' sventa ac'o ach'unic ti ja' Jcoltavanej cu'untic, xchi'uc ti ja' Ajvalil cu'untic li Jesuse, xchi'uc ti ja' Xnich'on Diose. Me chach'unique, jech chacuxiic o sbatel osil ta sventa. \c 21 \s1 Ja' smelol c'alal laj yac' sba ta ilel Jesús ta stojol vucub yajchanc'op tey ta ti' nab \p \v 1 Li Jesuse laj yac' sba ta ilel yan velta ta jtojolcutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Tey laj yac' sba ta ilel ta ti' nab Tibérias. Ja' jech ic'ot ta pasel. \v 2 Tey jtsoboj jbacutic xchi'uc li Simón Pedroe, xchi'uc li Tomás ti loin xcutcutique. Tey oy ec li Natanael ti liquem tal ta lum Caná tey ta cosilalcutic ta Galilea banamile. Tey oyuncutic jchibalcutic ec ti Zebedeo sbi jtotcutique, xchi'uc tey oyic yan chib jchi'iltac ta abtel. \v 3 Li Simón Pedroe jech laj yalbuncutic: \p ―Ta xibat ta tsac choy ―xiyutuncutic. \p ―Batic, ta xbat jchi'inotcutic ―xcutcutic. \p Jech libatcutic, li'ochcutic ta tenalte' canova. Sjunul ac'ubal la jsa'cutic li choye pero mu'yuc la jtacutic jcotuc. \v 4 C'alal isacub osile, laj quilcutic tey va'al ta ti' nab li Jesuse. Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique muc xcotquincutic me ja' li Jesuse. \v 5 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Queremetic, ¿me oy laj ataic li choye? ―xiyutuncutic. \p ―Mu'yuc ―xcutcutic. \p \v 6 Li Jesuse jech laj yalbuncutic yan velta: \p ―Tic'o ochel anuti'ic tey ta jot xocon canova ta abats'ic'obique. Ja' tey chataic ―xiyutuncutic. \p C'alal la jtic'cutic ochel ta yut nab li jnuti'cutique, muc xnit ochel ta yut canova cu'uncutic yu'un noj ta choy ta jyalel. \v 7 Vu'un ti lec c'anbilun yu'un Jesuse, jech laj calbe li Pedroe: \p ―¡Ja' Cajvaltic ti le' oye! ―xcut. \p C'alal laj ya'i Simón Pedro ti “ja' Cajvaltic” xcute, ta ora la slap sc'u' yu'un t'anal, la sjip sba ochel ta nab, bat sta li Jesuse. \v 8 Yan li vu'uncutique ta canova libatcutic, tey jochojcutic batel li jnuti'cutic ti nojem ta choye. Mu'yuc nom li ti' nabe, noch' no'ox. Oy no'ox van vo'vinicuc metro snatil. \p \v 9 C'alal liloc'cutic ta canova ta ti'nabe, laj quilcutic tey tsanem lec ac'al. Laj quilcutic tey chich' voel choy. Tey oy pan noxtoc. \v 10 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Ich'ic tal cha'oxcotuc li choy laj atsaquique ―xiyutuncutic. \p \v 11 Jech i'och ta canova li Simón Pedroe, bat snit loq'uel tal ta yut nab li jnuti'cutique. Nojem ta puro muc'tiquil choy. O'lol xchibal ciento xchi'uc oxcot (153) li choye. Ac'o me toj ep li choye pero muc xtuch' li jnuti'cutique. \v 12 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―La' ve'anic ―xiyutuncutic. \p Vu'uncutic li yajchanc'opuncutique mu'yuc boch'o junucal la sjac' cu'uncutic ti boch'oe yu'un laj xa cotquincutic ti ja' Cajvaltique. \v 13 Li Jesuse la stsac li pane laj yac'buncutic, vu'uncutic li yajchanc'opuncutique. Laj yac'buncutic noxtoc li choye jech lec live'cutic. \p \v 14 Ja' yoxibal xa velta tey laj yac' sba ta ilel ta jtojolcutic ti c'alal cha'cuxem xa'ox loq'uel ta ch'en li Jesuse. \s1 Ja' smelol c'alal i'albat yu'un Jesús c'usi yabtel li Pedroe \p \v 15 C'alal ilaj co'ntoncutic ta ve'ele, li Jesuse jech laj yalbe li Simón Pedroe: \p ―Simón, xnich'onot Jonás, lec ta sc'anicun li achi'iltac ta abtel li'i. Li vo'ote ¿me más to ech'em jech chac'anun? ―xut. \p Itac'ov li Pedroe: \p ―Cajval, xana' ono'ox ti lec jc'anojote ―xut. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Albo me ya'yic jc'op scotol li boch'otic ja' to ta xch'unic ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique yu'un jech ac'o ayinuc stsatsal yo'ntonic, jech mu xch'ayic ta be ―xut. \p \v 16 Li Jesuse jech la sjac'be xchibal velta: \p ―Simón, xnich'onot Jonás, ¿me lec chac'anun? ―xut. \p Itac'ov li Pedroe: \p ―Cajval, xana' ono'ox ti lec jc'anojote ―xut. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Chabibun me scotol li boch'otic xch'unojic xa ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique ―xut. \p \v 17 Li Jesuse jech la sjac'be yoxibal velta: \p ―Simón, xnich'onot Jonás, ¿me lec chac'anun? ―xut. \p Li Pedroe laj yat yo'nton yu'un yoxibal xa velta ijac'bat ti “¿me lec chac'anun?” x'utate. Itac'ov: \p ―Cajval, scotol xana'. Xana' ti lec jc'anojote ―xut. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Albo me ya'yic jc'op scotol li boch'otic xch'unojic xa ti vu'un Jcoltavanejun yu'unique, yu'un jech ac'o ayinuc más stsatsal yo'ntonic. \v 18 Melel li c'usi chacalbote. Ti c'alal biq'uitot toe, mu'yuc c'usi vocol laj ava'i. Atuc laj alap ac'u', laj achuc ach'ut, buyuc no'ox labat. Pero ta to sta sc'ac'alil ti c'alal molot xae, chavich' chuquel, lich'il ac'ob ta te' chacham ―x'utat. \p \v 19 Li Jesuse ja' laj yac'be sna' c'u x'elan ta xcham li Pedroe yu'un jech ta xac' ta ich'el ta muc' li Diose. Li Jesuse jech laj yalbe noxtoc li Pedroe: \p ―J'ech'el me ich'un ta muc' ―xut. \s1 Ja' smelol ti ja' melel scotol c'usitic la sts'iba li Juane \p \v 20 Li Pedroe laj yil tey nabalun tal ta spatic, vu'un ti lec c'anbilun yu'un li Jesuse, vu'un ti tey ts'e'elun ta sts'el Jesús ti c'alal live'cutic ta sventa q'uine. Ja' o ti c'alal la jac'be Jesús ti boch'o junucal ta x'ac'at ta c'abale. \v 21 C'alal laj yilun li Pedroe, jech la sjac'be li Jesuse: \p ―Cajval, ¿c'u x'elan ta xcham ec li jchi'il li'i? ―xut. \p \v 22 Itac'ov li Jesuse: \p ―Me ta jc'an ti cuxul to ta xvul jta c'alal ta xicha'tal yan veltae, mu aventauc. Li vo'ote j'ech'el me ich'un ta muc' ―x'utat. \p \v 23 C'alal jech laj ya'yique, la snopic ti mu'yuc chichame jech ipuc batel ta stojol quermanotic. Pero li Jesuse mu'yuc laj yal ti mu'yuc chichame. Ja' no'ox jech laj yal: “Me ta jc'an ti cuxul to ta xvul jta c'alal ta xicha'tal yan veltae, mu aventauc”, xi no'ox. \p \v 24 Scotol li c'usitic la jts'iba li'i laj quil, laj ca'i jtuc, vu'un li Juanune, vu'un yajchanc'opun li Jesuse. Melel ti jech la spas, ti jech laj yal li Jesuse. \p \v 25 Toj ep c'usitic la spas li Jesuse. Ti yich'uc ts'ibael ta vun scotole, toj ep libroetic oy ti jechuque. Yan li c'u yepal laj yich' ts'ibael li'i lec xu' chijcolutic o.