\id MRK \h SAN MARCOS \toc2 SAN MARCOS \toc1 SAN MARCOS \mt1 San Marcos \c 1 \s1 Ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ta xal ti lequil achꞌ cꞌop ta xocol banomile \r (Mt 3:1‑12; Lc 3:1‑9, 15‑17; Jn 1:19‑28) \p \v 1 Jaꞌ jech sꞌelan ilic talel ti lequil achꞌ cꞌop yuꞌun ti Jesucristoe, Snichꞌon ti Diose. \v 2 Ti jꞌalcꞌop Isaíase jech laj stsꞌiba: \q1 Baꞌyel ta jtac jelavel ti cajꞌalcꞌop ta atojole yoꞌ jech ta smeltsan batel ti abee, \q1 xut Snichꞌon ti Diose. \q1 \v 3 Oy buchꞌu tsots ta xꞌavan ta xocol banomil ti jech ta xale: \q1 “Meltsanbeic sbe ti Cajvaltique. Jambeic jun tuqꞌuil be”, \m ti xie, xi laj stsꞌiba ti Isaíase. \v 4 Jech o xal ital ti Juane. Tey ta xocol banomil ta xacꞌbe yichꞌic voꞌ ti cristianoetique. Ta xalbe ti acꞌo yictaic ti chopol yoꞌntonique, ti acꞌo yichꞌic voꞌe, yoꞌ jech ta staic perdón yuꞌun ti smulique. \v 5 Ti cristianoetic ti oyic ta Judea banomile, ti oyic ta Jerusalene ibatic, ba yaꞌibeic scꞌop ti Juane. Ti buchꞌutic ta xal ti smulique ta xꞌacꞌbat yichꞌic voꞌ yuꞌun ti Juan ti tey ta ucꞌum Jordane. \p \v 6 Scꞌuꞌ ti Juane meltsanbil ta stsotsil camello. Nucul ti schuque. Ti sveꞌele, teꞌetical ajapom schiꞌuc cꞌulub. \v 7 Ti Juane jech ta xalbe ti cristianoetique: \p ―Oy Buchꞌu tsꞌacal to ta xtal ta jtojol ti jaꞌ más to xuꞌ yuꞌune. Jaꞌ mu sta ti vuꞌune. Mi jaꞌuc xuꞌ ta jcujan jba ta sjitunbel ti yaqꞌuil xonobe. Muꞌyuc jlequilal ta stojol. \v 8 Ti vuꞌune voꞌ noꞌox ta xcacꞌ avichꞌic. Pero ti Buchꞌu ta to xtale jaꞌ ta xacꞌboxuc avichꞌic ti Chꞌul Espíritue ―xi. \s1 Ta xichꞌ voꞌ ti Jesuse \r (Mt 3:13‑17; Lc 3:21‑22) \p \v 9 Ti jech yorail taje, jaꞌ o ilocꞌ talel ti Jesús ti ta jteclum Nazaret ti oy ta Galilea banomile. Tey iꞌacꞌbat yichꞌ voꞌ yuꞌun ti Juan ti ta ucꞌum Jordane. \v 10 Cꞌalal ilocꞌ ta voꞌ ti Jesuse, laj yil ti jamal ti vinajele. Ti Chꞌul Espíritue tey iyal tal ta stojol coꞌol sꞌelan jcot paloma. \v 11 Jaꞌ jech xtoc oy Buchꞌu icꞌopoj talel ta vinajel ti jech ta xale: \p ―Voꞌot ti jcꞌuxubinbil Nichꞌonote. Ximuyubaj xa ta atojol ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xichꞌ lajeltsabel yoꞌnton \r (Mt 4:1‑11; Lc 4:1‑13) \p \v 12 Tsꞌacal to un, icꞌbil ibat yuꞌun Chꞌul Espíritu ta xocol banomil. \v 13 Ti Jesuse tey oy chaꞌvinic (40) cꞌacꞌal, chaꞌvinic (40) acꞌobal ti ta xocol banomile. Jaꞌ noꞌox chonetic tey oy. Ti pucuje tal slajeltsabe yoꞌnton. Pero ital coltaatuc yuꞌun ti yajꞌángeltac ti Diose. \s1 Ti Jesuse ta sliques yabtel ta Galilea banomil \r (Mt 4:12‑17; Lc 4:14‑15) \p \v 14 Cꞌalal tiqꞌuil xa ta chuquel ti Juane, jech ti Jesuse ibat ta Galilea banomil ta yalel ti lequil achꞌ cꞌop yuꞌun ti Diose. \v 15 Ti Jesuse jech ta xal: \p ―Sta xa yorail ti ta xventainvan ti Diose. Ictaic ti chopol avoꞌntonique. Chꞌunic ti lequil achꞌ cꞌop ti jaꞌ colebale ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xicꞌ batel chanvoꞌ jtsac-choyetic \r (Mt 4:18‑22; Lc 5:1‑11) \p \v 16 Ti Jesuse cꞌalal jech ta xanav batel ta stiꞌil nab Galileae, jaꞌ o laj yil ti Simone schiꞌuc ti yitsꞌin ti jaꞌ Andrese. Jaꞌ yabtelic ti tsac choye. Tey ta sjipic ochel ta voꞌ ti stsacobil schoye. \v 17 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Batic, chiꞌinicun batel. Ta xcacꞌboxuc yan avabtelic. Jaꞌ ta xaviqꞌuic talel ti cristianoetique ―xi. \p \v 18 Ta ora noꞌox laj yictaic comel ti stsacobil schoyique. Ibatic schiꞌuc ti Jesuse. \p \v 19 Ixanav batel jutuc ti Jesuse. Tey laj yil ti Jacoboe schiꞌuc ti Juane, ti jaꞌ snichꞌnab ti Zebedeoe. Tey oyic ta barco ta stsꞌisic ti stsacobil schoyique. \p \v 20 ―Laꞌic ―xut. \p Jech ti stuquique laj yictaic comel ti stotic Zebedeo ta barcoe schiꞌuc ti svinictaque. Ibatic schiꞌuc ti Jesuse. \s1 Ti vinic ti uninbil yuꞌun ti pucuje \r (Lc 4:31‑37) \p \v 21 Tey icꞌotic ta jteclum Capernaum. Cꞌalal scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale, ti Jesuse iꞌoch batel ta chꞌul na. Tey lic chanubtasvanuc. \v 22 Ti cristianoetique elom ta xaꞌiic ti cꞌu sꞌelan ta xchanubtasvane. Yuꞌun ta xacꞌ ta ilel ti tsots yabtel yichꞌoje. Mu xcoꞌolaj schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. \v 23 Ti tey ta chꞌul na ti oy ta jteclume, oy jun vinic ti uninbil yuꞌun ti pucuje. Tey tsots lic avanuc: \p \v 24 ―¿Cꞌu chaꞌal ta xaticꞌ aba ta jtojolcutic, Jesús, ti liquemot tal ta Nazarete? ¿Mi yuꞌun tal xa avacꞌbuncutic vocol? Yuꞌun xacojtiquinot. Jnaꞌoj lec ti tꞌujbilot yuꞌun ti Diose ―xiic. \p \v 25 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Chꞌan chan. Ictao comel ti vinic liꞌe ―xut. \p \v 26 Jech ti pucuje laj sjip ta lum ti vinique jech chac cꞌu chaꞌal junuc jtub-icꞌ. Tsots iꞌavan. Tey ilocꞌ batel ti pucuje. \v 27 Scotolic ixiꞌic. Jech lic sjacꞌbe sbaic: \p ―¿Cꞌusi leꞌe? Sba to velta laj quiltic. Ti vinic leꞌe oy yabtel ta spas ta mantal ti pucuje. Ta xchꞌunbat ti scꞌope ―xiic. \p \v 28 Ta ora noꞌox ivinaj scꞌoplal ti Jesús ta sjunul Galilea banomile. \s1 Ti Jesuse laj scoltabe smeꞌniꞌ ti Pedroe \r (Mt 8:14‑15; Lc 4:38‑39) \p \v 29 Cꞌalal iloqꞌuic batel ta chꞌul nae, jech ti Jesuse ibat schiꞌuc ti Juane schiꞌuc ti Jacoboe ta snaic ti Simone schiꞌuc ti Andrese. \v 30 Ti smeꞌniꞌ ti Simone puchꞌul ta tem ta xaꞌi cꞌocꞌ. Laj yalbeic yaꞌi ti Jesuse ti ip ta xaꞌie. \v 31 Jech o xal ti Jesuse ibat ti bu puchꞌul ti jchamele. Bat snitbe liquel scꞌob yoꞌ acꞌo vaꞌiuc. Ta jech to yepal iꞌechꞌ ti scꞌacꞌale. Jech ti stuque lic smeltsan veꞌlil. \s1 Ti Jesuse laj scolta ep jchameletic \r (Mt 8:16‑17; Lc 4:40‑41) \p \v 32 Cꞌalal ta xa xchꞌay ti cꞌacꞌale, tey laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús scotol ti jchameletique schiꞌuc ti buchꞌutic uninbilic yuꞌun ti pucuje. \v 33 Scotolic laj stsob sbaic ta tiꞌ na. \v 34 Ti Jesuse laj scoles ep jchameletic ti cꞌusiuc noꞌox chamelal ta xaꞌiique. Jaꞌ jech xtoc laj stac loqꞌuel ti pucujetique. Ti Jesuse mu xacꞌ cꞌopojuc ti pucujetique, yuꞌun snaꞌic ti Buchꞌu ti stuque. \s1 Ti Jesuse ta xal ti lequil achꞌ cꞌop ta Galileae \r (Lc 4:42‑44) \p \v 35 Yamal osil to ilocꞌ batel ta stiꞌil jteclum ti Jesuse. Bat ti bu stsꞌijlan ti banomile yoꞌ jech ta sta ta cꞌoponel ti Diose. \v 36 Ti Simone schiꞌuc ti schiꞌiltaque bat saꞌic. \v 37 Cꞌalal laj staique, jech laj yalbeic: \p ―Scotolic ta xasaꞌot ―xutic. \p \v 38 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Batic ta jujun jteclum ti liꞌ nopole. Ba caltic ti lequil achꞌ cꞌop tey xtoque. Yuꞌun jaꞌ cabtel lital ―xi. \p \v 39 Jech o xal ti Jesuse lic xanavuc ta sjunul banomil Galilea. Ta xalolan ti lequil achꞌ cꞌop ta jujun chꞌul nae. Jaꞌ jech xtoc ta stacan loqꞌuel ti pucujetique. \s1 Ti Jesuse laj scolta jun jcꞌaꞌemal-chamel \r (Mt 8:1‑4; Lc 5:12‑16) \p \v 40 Tey inopaj bal ta stojol Jesús jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌemal chamele. Tey laj squejan sba. Jech laj yal: \p ―Ti xacꞌanuque, xuꞌ ta xcol avuꞌun ti jchamele ―xi. \p \v 41 Ti Jesuse icꞌuxubaj yoꞌnton. Laj scajan scꞌob ta sba ti jchamele. Jech laj yal: \p ―Ta jcꞌan ta xacol ―xi. \p \v 42 Cꞌalal jech laj yale, muꞌyuc xvinaj bu ibat ti cꞌaꞌemal chamele. Lec icom. \v 43 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Lec oy. Batan. \v 44 Pero ta jcꞌubanbot ti mu me buchꞌu xavalbe yaꞌie. Jaꞌ noꞌox ba acꞌo aba iluc ta stojol ti palee. Acꞌbo me smoton ti Diose ti jech lacol xae jech chac cꞌu chaꞌal laj yal ti Moisese, yoꞌ jech scotolic ta snaꞌic ti col xa ti achamele ―xut. \p \v 45 Pero ti vinique ibat. Lic yalolan ti cꞌu sꞌelan icole. Jech o xal ti Jesuse mu xuꞌ xꞌoch batel ta jujun jteclum ta sba ta sat ti cristianoetique. Jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xanav ti bu chꞌabale. Pero ta xtal qꞌuelatuc yuꞌun ti cristianoetic ti buꞌyuc noꞌox ta xlic talele. \c 2 \s1 Ti Jesuse laj scolta jun vinic ti pasem ta mochꞌe \r (Mt 9:1‑8; Lc 5:17‑26) \p \v 1 Cꞌalal iꞌechꞌ chib oxib cꞌacꞌale, tey ichaꞌsut batel yan velta xtoc ta Capernaum jteclum ti Jesuse. Ivinaj scꞌoplal ti tey oy ta jun nae. \v 2 Ta ora noꞌox laj stsob sbaic ti epal cristianoetique. Mi jaꞌuc xa xuꞌ xꞌochic ta tiꞌ na. Ti Jesuse tey ta xal ti lequil achꞌ cꞌop yuꞌun ti Diose. \v 3 Tey ibatic chanvoꞌ viniquetic ti spoyojic batel jun jchamel vinic ti pasem ta mochꞌe. \v 4 Ta scoj ti mu xjelavic ochel ti bu oy ti Jesuse, jech o xal ti chanib viniquetique tey imuyic batel ta jol na. Laj sjomic juteb jol na yoꞌ bu stuqꞌuil ti Jesuse. Laj xchechic yalel ta chꞌojon schiꞌuc svayeb ti jchamele. \v 5 Ti Jesuse cꞌalal laj yil ti xchꞌunojic ti xuꞌ ta xcoltavane, jech laj yalbe ti jchamele: \p ―Nichꞌon, chꞌaybil amul ―xut. \p \v 6 Oy tey chotolic jun chib jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Jech lic snop ta yoꞌntonic: \v 7 “¿Cꞌu chaꞌal jech ta xal ti vinic liꞌe? Ta xchopol-cꞌopta ti Diose. Yuꞌun muꞌyuc buchꞌu junucal ti ta xacꞌ perdón yuꞌun ti mulile. Jaꞌ noꞌox Dios xuꞌ ta xacꞌ ti perdone”, xiic. \v 8 Ti Jesuse snaꞌoj ti jech ta snopique. Jech lic yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti jech ta xanopique? \v 9 ¿Cꞌusi ti más lec ta alele? ¿Mi jaꞌ ti chꞌaybil amul ti xie? ¿Mi jaꞌ ti lican, vaꞌlan, ichꞌo batel ti atem ti xie? \v 10 Lec oy, ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xcacꞌboxuc avilic ti quichꞌoj cabtel liꞌ ta banomile ti xuꞌ ta xcacꞌ perdón yuꞌun ti mulile ―xi. \p \v 11 Jech o xal ti Jesuse jech laj yalbe ti jchamel vinique: \p ―Ti voꞌote ta xcalbot avaꞌi, lican, vaꞌlan. Balo batel atem. Batan ta ana ―xut. \p \v 12 Cꞌalal jech laj yal ti Jesuse, ta ora noꞌox ivaꞌi ti jchamel vinique. Laj sbal ti steme. Ilocꞌ batel ta sba ta sat scotolic. Jech o xal ti cristianoetique toj elom laj yaꞌiic. Lic lequil cꞌopojicuc ta stojol ti Diose. Jech laj yalic: \p ―Mu bacꞌniuc xquiltic jech liꞌe ―xiic. \s1 Ti Jesuse ta xicꞌ talel ti Levie, jaꞌ ti Mateoe \r (Mt 9:9‑13; Lc 5:27‑32) \p \v 13 Tsꞌacal to ti Jesuse bat yan velta ta stiꞌil nab. Cꞌalal ep icꞌot ti cristianoetic ta stojole, tey lic xchanubtas. \v 14 Cꞌalal ixanav batel ti Jesuse, tey laj yil ti Levie, ti jaꞌ snichꞌon ti Alfeoe. Tey chotol ti bu ti tojob patane. Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Batic ―xut. \p Jech ti Levie ivaꞌi, laj xchiꞌin batel ti Jesuse. \p \v 15 Tsꞌacal to ti Jesuse tey bat veꞌuc ta sna ti Levie. Ep ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique schiꞌuc ti jsaꞌmuliletique jmoj chotolic ta mexa ta xveꞌic schiꞌuc ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. Yuꞌun ep ta jmec ti buchꞌutic ti tsꞌacliic batele. \v 16 Ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale schiꞌuc ti jfariseoetique, cꞌalal laj yilic ti Jesús ti jmoj ta xveꞌic schiꞌuc ti jsaꞌmuliletique, jech lic yalbeic ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti jmoj ta xveꞌic ti jchanubtasvanej avuꞌunique schiꞌuc ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique schiꞌuc ti jsaꞌmuliletique? ―xꞌutatic. \p \v 17 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti Jesuse, jech laj yal: \p ―Ti buchꞌutic muꞌyuc schamelique mu scꞌanic jpoxtavanej. Pero ti buchꞌutic oy schamelique ta scꞌanic ti jpoxtavaneje. Ti vuꞌune maꞌuc tal jsaꞌ ti buchꞌu lequique. Jaꞌ tal jsaꞌ ti buchꞌu jsaꞌmuliletique ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xjacꞌbat scꞌoplal ti ictaej vaje \r (Mt 9:14‑17; Lc 5:33‑39) \p \v 18 Oy bu laj yicta yotic ti yajchancꞌoptac ti Juane schiꞌuc ti yajchancꞌoptac ti jfariseoetique. Jech o xal oy jun chib viniquetic ibatic ta stojol ti Jesuse ti jech laj sjacꞌbeique: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xicta yotic ti yajchancꞌoptac ti Juane schiꞌuc ti yajchancꞌoptac ti jfariseoetique, pero ti avajchancꞌoptaque muꞌyuc ta xicta yotic? ―xiic. \p \v 19 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Cꞌalal icꞌbilic ta sqꞌuelic ti nupunele, ¿mi xuꞌ van ta xicta yotic cꞌalal tey schiꞌuquic ti jnupunele? \v 20 Pero oy bu ta sta scꞌacꞌalil ti ta xꞌicꞌat batel ti jnupunele. Jaꞌ to ta xlic yicta ti yotique. \p \v 21 Jaꞌ jech xtoc muꞌyuc buchꞌu ta spacꞌan ta achꞌ manta ti pocoꞌ cꞌuꞌile. Yan ti mi jech ta spasique, cꞌalal ta smuts ti achꞌ mantae, yantic xjatolaj bal ti pocoꞌ cꞌuꞌile. Ta xmuqꞌuib más ti sjatemale. \v 22 Jaꞌ jech xtoc ti achꞌ yaꞌlel uvae, muꞌyuc buchꞌu ta sticꞌ ta spocoꞌ-avil. Yan ti mi jech ta spasique, cꞌalal xlic pajubuc ti yaꞌlel uvae, jech xlic stꞌomes ti spocoꞌ-avile. Tey ta xchꞌay ti yaꞌlel uvae. Ta xchꞌay ti yavil xtoque. Ti achꞌ yaꞌlel uvae ta xichꞌ tiqꞌuel ta jun achꞌ yavil ―xi. \s1 Ti yajchancꞌoptac ti Jesuse ta sjuꞌic trigo ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonal \r (Mt 12:1‑8; Lc 6:1‑5) \p \v 23 Cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale, ti Jesuse tey ixanav batel schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque ti bu tsꞌunul ti trigoe. Ti yajchancꞌoptaque tey laj stoquic batel ti trigoe, yoꞌ ta sjuꞌ xcꞌuxic. \v 24 Jech ti jfariseoetique jech laj yalbeic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xꞌabtejic ti avajchancꞌoptaque ti cꞌalal mu xuꞌ jech ta jpastic ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale? ―xiic. \p \v 25 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―¿Mi yuꞌun muꞌyuc avilojic ti scꞌop Diose ti cꞌusi laj spas ti Davide schiꞌuc ti schiꞌiltac cꞌalal ta xlajic xa ta viꞌnale? \v 26 Ti Davide och batel ta templo yuꞌun ti Diose cꞌalal jaꞌ o ochem ta banquilal pale ti Abiatare. Jech ti Davide laj stsac ti chꞌul pane yoꞌ jech ta sveꞌ schiꞌuc ti svinictaque, ti cꞌalal jaꞌ noꞌox xuꞌ ta sveꞌic ti paleetique ―xi. \p \v 27 Jech xtoc ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti cuxob oꞌntonale, maꞌuc nopbil yuꞌun Dios ti ta xchuc sba ti vinic yuꞌun ti scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale. \v 28 Jaꞌ jech xtoc ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique quichꞌoj cabtel ti xuꞌ ta xcal ti cꞌusi stacꞌ pasel ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale ―xi. \c 3 \s1 Ti jun vinic ti pasem ta mochꞌ ti jun scꞌobe \r (Mt 12:9‑14; Lc 6:6‑11) \p \v 1 Ti Jesuse iꞌoch bal yan velta ta chꞌul na. Tey oy jun vinic ti pasem ta mochꞌ ti jun scꞌobe. \v 2 Ti jfariseoetique spaꞌiojic ti mi ta scolta ti jchameletic ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale, yoꞌ jech ta saꞌbeic ti smule. \v 3 Ti Jesuse jech laj yalbe ti pasem ta mochꞌ ti scꞌobe: \p ―Lican. Laꞌ vaꞌan aba ta oꞌlol ―xut. \p \v 4 Ti Jesuse tey lic sjacꞌbe ti jfariseoetique: \p ―¿Cꞌusi xuꞌ ta jpastic ta scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale? ¿Mi jaꞌ ti leque? ¿Mi jaꞌ ti chopole? ¿Mi jaꞌ lec ti ta xijcoltavane? ¿Mi jaꞌ lec ti ta xijmilvane? ―xi. \p Pero ti stuquique tsꞌijil icomic. \v 5 Ti Jesuse ta il laj sqꞌuelbe batel sat ti jfariseoetique. Jaꞌ jech xtoc iꞌoch ta at oꞌnton ta scoj ti mu xaꞌibeic schiquinale. Jech laj yalbe ti vinique: \p ―Xachꞌo tal ti acꞌobe ―xi. \p Cꞌalal laj xachꞌ ti scꞌobe, lec icom. \p \v 6 Jech ti jfariesoetique iloqꞌuic batel, bat scomonopic schiꞌuc svinictac ti Herodese ti cꞌuxi xuꞌ ta smilic ti Jesuse. \s1 Ep cristianoetic ta tiꞌ nab \p \v 7 Pero ti Jesuse tey ibat schiꞌuc ti yajchancꞌoptac ta stiꞌil nab Galilea. Jech xtoc ep cristianoetic tijilic batel ta spat. \v 8 Cꞌalal laj yaꞌiic ti tsots xuꞌ yuꞌun ti Jesuse, ep laj talicuc yoꞌ jech ta sqꞌuelic. Oy buchꞌutic ti liquemic tal ta Judea banomile, ti liquemic tal ta Jerusalene, ti liquemic tal ta Idumea banomile, ti liquemic tal ta sloqꞌueb cꞌacꞌal ti ta jot ucꞌum Jordane, ti liquemic tal ta Tiro schiꞌuc ti Sidone. \v 9 Jech o xal ti Jesuse laj yalbe yaꞌi ti yajchancꞌoptaque ti acꞌo xchapanic jun barco yoꞌ ta xꞌoch batel ti Jesuse, yoꞌ jech mu xnetꞌat yuꞌun ti cristianoetique. \v 10 Cꞌalal laj xa scolta ti epal jchameletique, pero yac to ta talel yan yoꞌ jech ta spiquic ti Jesuse. \v 11 Jech ti pucujetic ti yuꞌninoj ti cristianoetique, ti cꞌalal ta xilic ti Jesuse, ta squejan sbaic ta stojol. Jech ta xꞌavanic: \p ―Voꞌot Snichꞌonot ti Diose ―xiic. \p \v 12 Ti Jesuse tsots laj yalbe ti pucujetique ti mu me xalic ti jaꞌ Snichꞌon Dios ti stuque. \s1 Ti Jesuse ta stꞌuj lajcheb yajchancꞌoptac \r (Mt 10:1‑4; Lc 6:12‑16) \p \v 13 Tsꞌacal to tey imuy batel ta vits ti Jesuse. Laj yicꞌ batel ti buchꞌutic ta scꞌan ta stꞌuj stuque. Jech italic ta stojol. \v 14 Jaꞌ o laj svaꞌan lajchaꞌvoꞌ yoꞌ ta stac batel ta yalel ti lequil achꞌ cꞌope. \v 15 Ti Jesuse laj yacꞌbe yabtelic ta scolesel ti jchameletique schiꞌuc ta sloqꞌuesel ti pucujetique. \v 16 Ti lajchaꞌvoꞌique jaꞌ jech ti sbiique: \q1 Ti Simone (Pedro iꞌacꞌbat sbi yuꞌun ti Jesuse.) \q1 \v 17 Ti Jacoboe, ti Juane (Jaꞌ snichꞌnab ti Zebedeoe. Boanerges iꞌacꞌbatic sbiic. Jbel xcꞌopojic, xi ti smelole.) \q1 \v 18 Ti Andrese \q1 Ti Felipee \q1 Ti Bartolomee \q1 Ti Mateoe \q1 Ti Tomase \q1 Ti Jacoboe (Jaꞌ snichꞌon ti Alfeoe.) \q1 Ti Tadeoe \q1 Ti Simone (Jaꞌ ti ochem to ox ta partido cananista.) \q1 \v 19 Ti Judas Iscariotee (Jaꞌ ti buchꞌu tsꞌacal to laj yacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse.) \s1 Ta xꞌalbat ti Jesuse ti yichꞌojbe stsatsal ti pucuje \r (Mt 12:22‑32; Lc 11:14‑23; 12:10) \p Tsꞌacal to ti Jesuse och batel ta jun na schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 20 Yan velta xtoc ep laj stsob sbaic ti cristianoetic ti bu oye. Mu xa xuꞌ xꞌacꞌat veꞌicuc. \v 21 Cꞌalal laj yaꞌiic ti yutsꞌ yalaltac ti Jesuse, italic yoꞌ ta xiqꞌuic batel. Yuꞌun laj snopic ti pas xa ta chuvaje. \p \v 22 Jaꞌ jech xtoc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti liquemic tal ta Jerusalene, jech ta xalic: \p ―Ti vinic leꞌe yichꞌojbe stsatsal ti Beelzebue, ti jaꞌ banquilal yuꞌunic ti pucujetique. Jech o xal ta stsatsal Beelzebu ta sloqꞌues ti pucujetique ―xiic. \p \v 23 Ti Jesuse lic yicꞌ talel ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Jech lic yal jun babacꞌop: \p ―¿Cꞌusi xut ta sloqꞌues sbaic ti schiꞌil sbaic ta pucujale? \v 24 Ti mi ta scrontain sbaic jun ajvalil schiꞌuc ti schiꞌiltac ta abtele, mu xuꞌ jal ta spasic mantal. Tey ta soquic o. \v 25 Jaꞌ jech xtoc ti mi ta scrontain sbaic ti yajvaltac jun nae, tey ta soquic ti yajval nae. \v 26 Jaꞌ jech xtoc ti mi ta scrontain sba stuquic ti pucujetique, mu xuꞌ jal ta spasic mantal. Jaꞌ noꞌox ta slilin sba stuquic. \p \v 27 ’Yoꞌ jech xuꞌ ta xpojbat ti cꞌusi oy ta sna ti jun tsatsal vinique, jaꞌ noꞌox ti mi baꞌyel ta xchucbat yoc scꞌobe. Jech xuꞌ ta xpojbat batel ti cꞌusi oy yuꞌune. \p \v 28 ’Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti buchꞌutic chopol ti cꞌusi ta spasique schiꞌuc ti chopol ta xcꞌopojic ta stojol ti Diose, xuꞌ ta xꞌacꞌbatic perdón. \v 29 Pero ti buchꞌutic ti chopol ta xcꞌopojic ta stojol ti Chꞌul Espíritue, mu xa ta xꞌacꞌbatic perdón. Oy o smul sbatel osil ―xi. \p \v 30 Jaꞌ jech laj yal ti Jesuse, jaꞌ ti ta xꞌalbat ti yichꞌojbe stsatsal ti pucuje. \s1 Smeꞌ schiꞌuc yitsꞌinabtac ti Jesuse \r (Mt 12:46‑50; Lc 8:19‑21) \p \v 31 Tsꞌacal to tey icꞌotic ti smeꞌe schiꞌuc ti yitsꞌinabtaque ti bu oy ti Jesuse. Pero tey icomic ta pana. Tey laj staic ta iqꞌuel ti Jesuse. \v 32 Ti buchꞌutic jmoj chotajtic schiꞌuc ti Jesuse jech lic yalic: \p ―Ti ameꞌe schiꞌuc ti avitsꞌinabtaque tey oy ta pana. Ta saꞌot ―xiic. \p \v 33 Pero ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―¿Buchꞌu ti jmeꞌe? ¿Buchꞌu ti quitsꞌinabe? ―xut. \p \v 34 Ti Jesuse xcholet laj sqꞌuel batel ti buchꞌu tey chotolique. Jech lic yal: \p ―Ti jmeꞌe, ti quitsꞌinabe, jaꞌic ti buchꞌutic liꞌ chotajtique. \v 35 Yuꞌun buchꞌuuc noꞌox ti ta spasic ti cꞌusi scꞌan ti Diose, jaꞌ jmeꞌ, jaꞌ jvixobtac, jaꞌ quitsꞌinabtac ―xi. \c 4 \s1 Ti jtsꞌunobajel vinic ti laj yichꞌ babacꞌoptaele \r (Mt 13:1‑9; Lc 8:4‑8) \p \v 1 Yan velta lic chanubtasvanuc ta tiꞌ nab ti Jesuse. Ep ti cristianoetic laj stsob sbaic batel ti bu oye. Ti jech ep ta jmec ti cristianoetique, jech o xal ti Jesuse iꞌoch bal ta barco ti tey onoꞌox oy ta tiꞌ nabe. Tey ichoti. Ti epal cristianoetique icomic ta stiꞌil nab. \v 2 Ep ta tos ti cꞌusi ichanubtasvan ta babacꞌope. Jech lic yal: \p \v 3 ―Aꞌyio avaꞌiic liꞌe. Ilocꞌ batel jun jtsꞌunobajel vinic, bat tsꞌunubajuc. \v 4 Cꞌalal yacal ta stsꞌunubaj batele, oy jlom tsꞌunobal icꞌot ta be. Tey ital ti mutetique. Laj stamic. \v 5 Oy jlom cajal icꞌot ta ba tontic ti bu joy ti slumale. Ti tsꞌunobale ta ora noꞌox ivocꞌ. Jaꞌ ti muꞌyuc nat mucule. \v 6 Cꞌalal iqꞌuixnaj tal ti cꞌacꞌale, lic nucultajuc. Ta scoj ti chꞌabal lec stsꞌunoj ti yibele, tey itaquij. \v 7 Oy jlom icꞌot ta yoc chꞌixtic. Cꞌalal ichꞌi talel ti chꞌixe, laj snetꞌ comel ti tsꞌunobale. Muꞌyuc isatin. \v 8 Oy jlom icꞌot ta lequil banomil. Tey ivocꞌ talel. Lic chꞌiuc. Lec laj yacꞌ sat. Oy jlom laj yacꞌ lajuneb schaꞌvinic (30) ta bej ti sate. Oy jlom laj yacꞌ oxvinic (60) ta bej ti sate. Oy jlom laj yacꞌ voꞌvinic (100) ta bej ti sate ―xi. \p \v 9 Jech laj yal xtoc ti Jesuse: \p ―Ti buchꞌu oy schiquine, acꞌo me yaꞌibeic lec smelol ―xi. \s1 Smelol ti babacꞌope \r (Mt 13:10‑17; Lc 8:9‑10) \p \v 10 Cꞌalal stuc xa com ti Jesús schiꞌuc ti lajcheb yajchancꞌoptaque schiꞌuc ti buchꞌutic scotol cꞌacꞌal ta xchiꞌinvanique, lic sjaqꞌuic ti cꞌusi ta xacꞌ ta naꞌel ti babacꞌope. \p \v 11 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Dios ta xacꞌboxuc anaꞌic smelol ti ventainel ti mucul to oxe. Yan ti buchꞌutic ta sbajic ti ventainele, ta babacꞌop noꞌox ta xꞌalbatic, \v 12 yoꞌ jech mu xilic ti cꞌalal ta xilique, yoꞌ jech mu xaꞌiic ti cꞌalal ta xaꞌiique, yoꞌ jech staoj yav ti chopol yoꞌntonique yoꞌ jech mu staic perdón yuꞌun ti smulique ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xalbe smelol ti jtsꞌunobajel vinic ti laj yichꞌ babacꞌoptaele \r (Mt 13:18‑23; Lc 8:11‑15) \p \v 13 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―Mi mu xavaꞌibeic smelol ti vaꞌi sꞌelan laj jbabaꞌale, ¿cꞌusi ta xavutic ta xavaꞌibeic smelol ti yan cꞌop ti ta jbabaꞌale? \v 14 Ti jtsꞌunobajel vinique coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal ti buchꞌu ta xal ti lequil achꞌ cꞌope. \v 15 Oy jlom cristianoetic coꞌol sꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌunobal ti icꞌot ta bee. Ta xaꞌiic ti lequil achꞌ cꞌope. Pero ta xtal ta stojolic ti pucuje. Ta xchꞌaybat ta yoꞌntonic ti lequil achꞌ cꞌope. \v 16 Oy jlom cristianoetic coꞌol sꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌunobal ti icꞌot ta ba tontique. Ta xaꞌiic ti lequil achꞌ cꞌope. Xmuyubajic xa ta xchꞌunic. \v 17 Pero muꞌyuc yip yoꞌntonic. Jech o xal un, cꞌalal ta xcꞌot ta stojolic ti lajeltsaele, ti ilbajinel ta sventa ti scꞌop Diose, ta xchibaj yoꞌntonic. \v 18 Oy jlom cristianoetic coꞌol sꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌunobal ti icꞌot ta yoc chꞌixtique. Ta xaꞌiic ti lequil achꞌ cꞌope. \v 19 Pero ta xbat yoꞌntonic yuꞌun ti cꞌusitic ta scꞌanic liꞌ ta banomile. Ta xloꞌlabat yoꞌntonic yuꞌun ti cꞌulejale. Ta xlic scꞌanic ti cꞌusiuc noꞌox oy liꞌ ta sba banomile. Jech o xal un, ta xchꞌay ta yoꞌntonic ti lequil achꞌ cꞌop ti cꞌu xa ox yepal laj yaꞌiique. \v 20 Oy jlom cristianoetic coꞌol sꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌunobal ti icꞌot ta lequil banomile. Ti jlome ta sjunul yoꞌntonic ta xichꞌic ta mucꞌ ti lequil achꞌ cꞌope. Ti cristianoetic taje coꞌol sꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌunobal ti oy bu laj yacꞌ sat ta lajuneb schaꞌvinic (30), ta oxvinic (60), ta voꞌvinic (100) ta bej sat ti jujupets ti tsꞌunobale ―xi. \s1 Ti lampara ti laj yichꞌ babacꞌoptaele \r (Lc 8:16‑18) \p \v 21 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―Muꞌyuc buchꞌu ta stsan jun lampara yoꞌ chba snacꞌ ta yolon cajon, o mi ta yolon tem. Moꞌoj, cꞌalal mi laj stsan ti lamparae, ta scajan ta toyol yoꞌ jech ta xacꞌ xojobal. \v 22 Ti cꞌusi nacꞌal to oxe, mu yuꞌunuc jech nacꞌal ta xcom o. Ta xichꞌ vinajesel. Ti cꞌusi macal to oxe, mu jechuc macal ta xcom o. Ta xichꞌ aꞌibel smelol. \v 23 Ti voꞌoxuc ti oy achiquinique, aꞌyic lec ―xi. \p \v 24 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―Ti voꞌoxuque tsꞌetano achiquinic ta yaꞌyiel ti cꞌusi ta xavaꞌiique. Ti cꞌu sꞌelan ta xavaꞌiique, jaꞌ jech yepal ta xataic. Pero maꞌuc noꞌox. Ta to xaꞌacꞌbatic más yuꞌun ti Dios ti cꞌusi ta xavaꞌiique. \v 25 Yuꞌun ti buchꞌu ta sjunul yoꞌnton ta xaꞌie, ta xꞌacꞌbat más. Pero ti buchꞌu mu sjunuluc yoꞌnton ta xaꞌie, ta xpojbat ti juteb xchꞌunoje ―xi. \s1 Ti tsꞌunobal ti yacal ta xchꞌi ti laj yichꞌ babacꞌoptaele \p \v 26 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Diose coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal cꞌalal ta stsꞌunobaj ti vinique. \v 27 Chbat vayuc. Tsꞌacal to ta xlic. Jaꞌ jech ta xꞌechꞌolaj ti cꞌacꞌal acꞌobal yuꞌune. Jech ti tsꞌunobale ta xvocꞌ talel. Ta xchꞌi. Pero ti stuque mu snaꞌ cꞌu sꞌelan ta xchꞌi talel. \v 28 Jaꞌ yabtel stuc ti banomile. Jech o xal un, baꞌyel ta xlocꞌ talel ti yanale. Tsꞌacal to un, ta xacꞌ sat. Tsꞌacal to ta xyijub. \v 29 Cꞌalal mi yijub ti tsꞌunobale, jaꞌ o ta xlocꞌ batel stsobel. Jaꞌ ti sta xa yorail ti ta xichꞌ tsobele ―xi. \s1 Ti sbecꞌ mostaza ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Mt 13:31‑32; Lc 13:18‑19) \p \v 30 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―¿Cꞌu sꞌelan ta jcoꞌoltastic ti ventainel yuꞌun ti Diose? ¿Cꞌusi babacꞌopal ta jcoꞌoltastic o? \v 31 Coꞌol sꞌelan jbej ta uni becꞌ mostaza ti ta xichꞌ tsꞌunele. Ti uni becꞌ mostazae, jaꞌ ti más biqꞌuit ta scotol ti tsꞌunobal ti oy ta banomile. \v 32 Mi laj yichꞌ tsꞌunele, ta xchꞌi talel. Más to mucꞌ ta xbat. Jaꞌ mu sta ti yan tsꞌunobale. Jaꞌ jech xtoc mucꞌtic ta xbat ti scꞌobtaque. Jech o xal ti mutetique xuꞌ ta xluchi ta scꞌobtac yoꞌ ta xcux yoꞌntonic ta yaxinal ―xi. \s1 Ti cꞌu chaꞌal ta babacꞌop icꞌopoj ti Jesuse \r (Mt 13:34‑35) \p \v 33 Ti Jesuse ta babacꞌop noꞌox ta xchanubtas ti cristianoetique. Pero jaꞌ noꞌox laj yal ti bu cꞌalal xuꞌ ta xaꞌibeic ti smelole. \v 34 Ti cꞌalal ta xchanubtasvane, puro noꞌox ta babacꞌop ta xal. Ti cꞌalal stuquic xa schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque, tey ta xalbe scotol smelol ti babacꞌope. \s1 Ti Jesuse, paj yuꞌun ti iqꞌue, ti nabe \r (Mt 8:23‑27; Lc 8:22‑25) \p \v 35 Cꞌalal iꞌoch acꞌobal ti jech cꞌacꞌal taje, ti Jesuse jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Batic ta jot stiꞌil nab ―xut. \p \v 36 Jech o xal ti yajchancꞌoptaque laj yictaic comel ti cristianoetic ti oyic ta stiꞌil nabe. Iꞌochic batel ta barco ti yoꞌ bu chotol onoꞌox ti Jesuse. Tey jmoj ibatic schiꞌuc yan barcoetic. \v 37 Jaꞌ o tey ital tsots icꞌ. Ti syucꞌbenal ti voꞌe chlaj ochanuc ta barco. Ta xa xnoj ta voꞌ ti barcoe. \v 38 Ti Jesuse sjunul yoꞌnton tey vayal batel tey ta patil yacꞌoj lec xoncol. Ti yajchancꞌoptaque bat stijic talel. Jech laj yalic: \p ―Jchanubtasvanej, ¿mi mu aventauc ti ta xijmutꞌijotique? ―xutic. \p \v 39 Jech ti Jesuse ilic. Jech laj yal: \p ―Tsꞌijlan ―xut ti iqꞌue. ―Chꞌan chan, tsꞌijlan ―xut ti nabe. \p Tey paj ti iqꞌue. Stsꞌijlan icom scotol. \v 40 Jech ti Jesuse tey lic yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ep ta xaxiꞌic? ¿Cꞌu chaꞌal ti mu xachꞌunicun? ―xi. \p \v 41 Ti stuquique ochem xiꞌel ta yoꞌntonic. Tey lic sjacꞌbe sbaic ta jujun tal: \p ―¿Buchꞌu liꞌe ti ta xchꞌunbat scꞌop yuꞌun ti iqꞌue, yuꞌun ti nabe? ―xiic. \c 5 \s1 Ti jgadara vinic ti uninbil yuꞌun ti pucuje \r (Mt 8:28‑34; Lc 8:26‑39) \p \v 1 Ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque tey icꞌotic ta jot stiꞌil nab ta yosilal Gadara. \v 2 Cꞌalal jech ilocꞌ batel ta barco ti Jesuse, ital ta stojol jun vinic ti uninbil yuꞌun ti pucuje, ti ilocꞌ tal ta ba muquinale. \v 3 Yuꞌun ti vinic taje jaꞌ snainoj ti ba muqinale. Muꞌyuc buchꞌu junuc ti xuꞌ ta stsac yuꞌunique, manchuc mi ta xchuquic ta cadena. \v 4 Oy bu ep ta velta ti laj xchucbeic ta cadena taqꞌuin ti yoc scꞌobe, pero naca xtuchꞌel yuꞌun. Muꞌyuc buchꞌu xuꞌ ta stsalat. \v 5 Cꞌacꞌal acꞌobal xꞌavet ta xanav ti ta vitsetique, ti tey ta muquinale. Ta syayijes sba ta tontic. \v 6 Cꞌalal laj yil ta nom ti Jesuse, ta anil ibat squejan sba ta stojol. \v 7 Tey lic yavta: \p ―Jesús, Snichꞌonot ti Dios ti oy ta cajale, mu xaticꞌ aba ta jtojol. Avocoluc, yuꞌunuc ti Diose, mu xavacꞌbun quichꞌ jvocol ―xi. \p \v 8 Jaꞌ jech laj yal ti vinic ta stojol ti Jesuse, jaꞌ ti laj xa onoꞌox spocoꞌal ti Jesuse: “Chopol pucuj, ictao ta yilbajinel ti vinic liꞌe”, ti xute. \v 9 Ti Jesuse jech lic sjacꞌbe: \p ―¿Cꞌusi abi? ―xut. \p Jech itacꞌav: \p ―Legión ti jbie. Yuꞌun toj epuncutic ―xi. \p \v 10 Ep laj scꞌanbe vocol ti Jesuse, ti mu me xtacꞌatic batel ta yan banomil ti pucujetique. \v 11 Oy tey ep xlamet chitometic ti ta xveꞌic ta yoc vitse. \v 12 Ti pucujetique jech lic scꞌanbe vocol ti Jesuse: \p ―Acꞌo ave ti acꞌo ochcuncutic ta chitometique ―xiic. \p \v 13 Jech ti Jesuse laj yacꞌ ye. Jech ti pucujetique iloqꞌuic batel ta stojol ti vinique. Ochic batel ta chitometic. Oy nopol chaꞌmiluc ti chitometique. Tey ba sjip sbaic ta barranco. Tsꞌajajtic icꞌot ta nab. Ijicꞌav scotolic. \p \v 14 Ti jqꞌuel-chitometique ta xiꞌel ibatic ta anil. Bat yalic sloꞌilic ta jteclum schiꞌuc ta stiꞌil jteclum. Jech o xal scotol ti jnaclejetique tal sqꞌuelic ti cꞌusi icꞌot ta pasele. \v 15 Cꞌalal icꞌotic bu oy ti Jesuse, laj yilic ti vinic ti uninbil to ox yuꞌun ti pucuje. Jun xa yoꞌnton chotol. Slapoj lec scꞌuꞌ. Tuqꞌuineb xa sjol. Cꞌalal laj yilique, ixiꞌic. \v 16 Ti buchꞌutic laj yilique lic yalic ti cꞌusi icꞌot ta pasel ta stojol ti vinic ti uninbil to ox yuꞌun ti pucuje jech chac cꞌu chaꞌal ti chitometic xtoque. \v 17 Jech o xal ti cristianoetique lic scꞌanbe vocol ti Jesuse ti acꞌo locꞌuc batel ta slumalique. \p \v 18 Cꞌalal iꞌoch xa bal ta barco ti Jesuse, jech ti vinic ti uninbil to ox yuꞌun ti pucuje laj scꞌanbe vocol ti acꞌo icꞌatuc batele. \v 19 Ti Jesuse muꞌyuc xacꞌ ye. Jech o xal jech laj yal: \p ―Batan ta ana schiꞌuc ti avutsꞌ avalaltaque. Ba albo yaꞌiic ti cꞌusi laj spas ti Dios ta atojole, ti laj xcꞌuxubinote ―xut. \p \v 20 Jech ti vinique ibat, lic yalolan ta steclumaltac Decápolis scotol ti cꞌusi icꞌot ta pasel ta stojol yuꞌun ti Jesuse. Chꞌayal yoꞌntonic icꞌot scotolic. \s1 Ti yantsil nichꞌon ti Jairoe schiꞌuc ti ants ti bat spicbe scꞌuꞌ ti Jesuse \r (Mt 9:18‑26; Lc 8:40‑56) \p \v 21 Cꞌalal isut batel ta barco ta jot stiꞌil nab ti Jesuse, ep cristianoetic tal ta stojol. Ti Jesuse tey icom ta stiꞌil nab. \v 22 Tey ital ta stojol jun vinic ti Jairo sbie, ti jaꞌ banquilal jpasmantal ta chꞌul nae. Cꞌalal laj yil ti Jesuse, tey laj squejan sba ta yoc. \v 23 Laj scꞌanbe ep vocol ti Jesuse, ti jech laj yale: \p ―Ti jtsebe ta xa xcham. Avocoluc, laꞌ cajano acꞌob ta sba yoꞌ jech ta xcol, yoꞌ jech ta xcuxi ―xi. \p \v 24 Ti Jesuse tey ibat schiꞌuc. Pero ep cristianoetic snetꞌnetꞌ xa sbaic batel. \v 25 Ti ta scotol ti tijilic batele, tey oy jun ants ti slajchebal xa jabil mu xmac ti yaꞌlele. \v 26 Ep laj xa yichꞌ svocol yuꞌun epal jpoxtavanejetic. Laj xa slajes scotol ti cꞌusitic oy yuꞌune. Muꞌyuc cꞌusi itun o. Cꞌajomal yantic ta xꞌipaj batel yuꞌun ti schamele. \v 27 Cꞌalal laj yaꞌibe scꞌoplal ti Jesuse, jech o xal ti antse laj schꞌic sba ochel ta scꞌal ti cristianoetique. Laj spicbe scꞌuꞌ ti Jesuse. \v 28 Yuꞌun ti antse jech ta xal ta yoꞌnton: “Ti mi ta jta ta picbel jutebuc scꞌuꞌe, colem ta xicom yuꞌun”, xi. \v 29 Cꞌalal jech laj spas ti antse, jaꞌ o tey imac ti yaꞌlele. Laj yaꞌi ti lec xa oy ti sbecꞌtale. Colem xa ti schamele. \v 30 Ti Jesuse laj yaꞌi ti oy buchꞌu laj scolta ta sventa ti smucꞌule. Joybij ta svalopat. Tey laj sqꞌuel scotol ti cristianoetique: \p ―¿Buchꞌu laj spicbun ti jcꞌuꞌe? ―xi. \p \v 31 Ti yajchancꞌoptaque jech laj yalic: \p ―¿Cꞌu yuꞌun ta xajacꞌ ti buchꞌu laj spicun ti xachie? ¿Mi mu xavil ti ta xasnetꞌot ti cristianoetique? ―xiic. \p \v 32 Pero ti Jesuse tey xjoyet sjol ta sqꞌuel ti buchꞌu ay picvanuque. \v 33 Jech ti antse tey xnicnun xa ta xiꞌel ibat quejiuc ta stojol ti Jesuse. Jaꞌ ti snaꞌoj xa ti cꞌusi icꞌot ta pasel ta stojole. Jech o xal jamal laj yal. \p \v 34 Ti Jesuse jech lic yal: \p ―Tseb, lacol xa. Jaꞌ ti laj achꞌun ti xuꞌ cuꞌune. Junuc avoꞌnton batan. Colem xa ti achamele ―xꞌutat. \p \v 35 Cꞌalal tey to ta xloꞌilaj ti Jesuse, jaꞌ o italic viniquetic ti lic talel ta sna ti Jairoe. Vul yalbeic stot ti tsebe: \p ―Ti atsebe cham xa. Jecheꞌ xa ta xavacꞌbe svocol ti jchanubtasvaneje ―xiic. \p \v 36 Ti Jesuse muꞌyuc xichꞌ ta mucꞌ ti jech laj yalique. Jaꞌ noꞌox jech laj yalbe ti Jairoe: \p ―Mu xaxiꞌ. Chꞌunun noꞌox ―xut. \p \v 37 Ti Jesuse jaꞌ noꞌox laj yicꞌ batel ti Pedroe, ti Jacoboe, ti Juane, ti jaꞌ yitsꞌin ti Jacoboe. \v 38 Cꞌalal icꞌot ti Jesús ta sna ti Jairoe, laj yil ti xvochlajetic xꞌavlajetic xa ta oqꞌuel ti jmuclumaletique. \v 39 Ti Jesuse iꞌoch batel ta na. Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti xavochlajetic ta oqꞌuele? Yuꞌun ti tseb liꞌe muꞌyuc chamem. Jaꞌ noꞌox ta xvay ―xi. \p \v 40 Scotolic laj stseꞌintaic ti Jesuse. Jech ti Jesuse laj stac loqꞌuel scotol. Jaꞌ noꞌox icomic ti stot smeꞌ ti tsebe schiꞌuc ti oxvoꞌ yajchancꞌoptaque. Iꞌochic bal ti bu oy ti tsebe. \v 41 Ti Jesuse laj snitbe scꞌob. Jech laj yal: \p ―Talita cumi ―xi. Ta xcalbot avaꞌi, Tseb, lican, xi ti smelole. \p \v 42 Ti tseb ti yichꞌoj lajcheb jabile, ta ora noꞌox ilic, lic xanavuc. Chꞌayal icꞌot yoꞌnton scotolic. \v 43 Ti Jesuse tsots laj yal ti mu me buchꞌu xalbeic yaꞌi ti cꞌusi laj yilique. Jaꞌ jech xtoc laj yal ti acꞌo yaqꞌuic veꞌuc ti tsebe. \c 6 \s1 Ti Jesuse oy ta Nazaret \r (Mt 13:53‑58; Lc 4:16‑30) \p \v 1 Ti Jesuse ilocꞌ batel ti bu to ox oye. Ibatic cꞌalal to slumal stuc schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 2 Cꞌalal icꞌot scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale, ti Jesuse lic chanubtasvanuc ta chꞌul na. Ep ti cristianoetique chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Jech lic yalbe sbaic: \p ―¿Bu laj xchan talel scotol ti vinic leꞌe? ¿Buchꞌu iꞌacꞌbat ti sbijile, ti ep cꞌusi ta xacꞌ ta ilele? \v 3 Yuꞌun ti vinic leꞌe jaꞌ ti carpinteroe. Jaꞌ squerem ol ti Maríae. Jaꞌ schiꞌil ta voqꞌuel ti Jacoboe, ti Josee, ti Judase, ti Simone. Jaꞌ jech xtoc liꞌ oy jchiꞌuctic ta naclej ti yixleltaque ―xiic. \p Jech o xal muꞌyuc xꞌichꞌat ta mucꞌ tey. \v 4 Pero ti Jesuse jech lic yalbe ti cristianoetique: \p ―Scotolic ta xichꞌic ta mucꞌ ti jꞌalcꞌop ti nom ta xlic talele. Pero ti ta slumal stuque, ti yutsꞌ yalaltaque, ti buchꞌutic jmojic ta yut nae, mu xꞌichꞌat ta mucꞌ yuꞌun ―xi. \p \v 5 Jech o xal ti Jesuse muꞌyuc bu más laj yacꞌ ta ilel ti xuꞌ yuꞌun ti ta slumal stuque. Jun chib noꞌox laj scajan scꞌob ta sba ti jchameletic ti icol yuꞌune. \v 6 Ti Jesuse labal laj yaꞌi ti mu xꞌichꞌat ta mucꞌ yuꞌun ti slumale. Tsꞌacal to un, ti Jesuse echꞌ chanubtasvanuc ta spat xocon ti jteclum Nazarete. \s1 Ti Jesuse laj stac batel ti yajchancꞌoptac ta yalel ti lequil achꞌ cꞌope \r (Mt 10:5‑15; Lc 9:1‑6) \p \v 7 Ti Jesuse laj yicꞌ talel ti lajcheb yajchancꞌoptaque. Tey lic stacan batel ta chaꞌchaꞌvoꞌ. Laj yacꞌanbe batel yabtelic ta sloqꞌuesel ti pucujetique. \v 8 Laj yalbe ti mu me cꞌusi xichꞌic batel ti ta bee. Jaꞌ noꞌox acꞌo yichꞌic batel ti snamteꞌique. Mu me xichꞌic batel sveꞌelic, smoralic, staqꞌuinic. \v 9 Laj yalbe batel ti jaꞌ noꞌox acꞌo slapic ti xonobique, ti mu me xichꞌic batel yan scꞌuꞌique, jchop noꞌox. \v 10 Jech lic yal xtoc: \p ―Ti voꞌoxuque, ti bu ta xaꞌochic ta jun nae, tey comanic o jaꞌ to mi ta xaloqꞌuic batel ti bu oyoxuque. \v 11 Mi oy bu ti mu xayichꞌic ta muqꞌue, mi mu scꞌan xaꞌiic ti cꞌusi ta xavalique, locꞌanic batel. Lilino comel ti spucuquil avoquique. Jaꞌ señail ti laj xa stoy sbaique. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti chapanele, jaꞌ más to tsots castigo ta xichꞌic. Jaꞌ mu sta ti buchꞌutic nacalic to ox ta Sodoma schiꞌuc Gomorra jteclume ―xi. \p \v 12 Jech o xal ti yajchancꞌoptaque iloqꞌuic batel ta chaꞌchaꞌvoꞌ ta yalel ti acꞌo yictaic ti chopol yoꞌntonique. \v 13 Jaꞌ jech xtoc ep laj sloqꞌuesic ti pucujetique. Laj yacꞌbeic aceite ta sba ep ti jchameletique, icolic yuꞌunic. \s1 Icham ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe \r (Mt 14:1‑12; Lc 9:7‑9) \p \v 14 Ti ajvalil Herodese laj yaꞌibe scꞌoplal ti cꞌu sꞌelan ta spas ti Jesuse. Yuꞌun yaꞌbinojic scotolic ti xuꞌ yuꞌune. Jech o xal ti ajvalile jech lic yal: \p ―Jaꞌ ichaꞌcuxi ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe. Jech o xal tsots xuꞌ yuꞌun ―xi. \p \v 15 Pero ti yane jech ta xalic: \p ―Jaꞌ ti jꞌalcꞌop Elíase ―xiic. \p Ti yan xtoque jech ta xalic: \p ―Jaꞌ jun jꞌalcꞌop jech chac cꞌu chaꞌal ti jꞌalcꞌop ta voꞌnee ―xiic. \p \v 16 Cꞌalal laj yaꞌi ti ajvalil Herodes ti jech taje, jech lic yal: \p ―Taje, jaꞌ ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ti vuꞌun laj cal ti acꞌo yichꞌ cꞌocbel ti sjole. Jaꞌ ichaꞌcuxi tal ―xi. \p \v 17 Ti vaꞌi sꞌelan ta xal ti ajvalil Herodese, jaꞌ ti laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ chuquel ta cadena taqꞌuin ta chuquinabe ta scoj ti Herodíase, ti jaꞌ yajnil to ox ti Felipee, ti jaꞌ yitsꞌin ti Herodese. Yuꞌun ti ajvalil Herodese laj spojbe yajnil ti yitsꞌine yoꞌ ta xajnilan. \v 18 Ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe jech onoꞌox laj yal ta stojol ti ajvalil Herodese: \p ―Mu xuꞌ xavajnilanbe yajnil ti avitsꞌine ―xut. \p \v 19 Jech o xal ti ants Herodíase xtiꞌet sjol ta stojol ti Juane. Jaꞌ noꞌox oy ta yoꞌnton ti acꞌo yichꞌ milele. Pero muꞌyuc cꞌusi xut. \v 20 Yuꞌun ti ajvalil Herodese snaꞌoj lec ti jaꞌ tuqꞌuil vinic ti Juane. Jech o xal ta xchabi yoꞌ muꞌyuc cꞌusi ta spasbat yuꞌun ti ants Herodíase. Manchuc mi mu xaꞌibe lec smelol ti cꞌusi ta xale, pero ti ajvalil Herodese sjunul yoꞌnton tsꞌetel lec schiquin ta xaꞌibe scꞌop ti Juane. \p \v 21 Pero ti ants Herodíase oy bu jamal laj sta ti bee. Jaꞌ o ti scꞌacꞌalil laj spas sqꞌuinal sjabilal ti ajvalil Herodese. Jech ti ajvalil Herodese laj stsob talel ti jpasmantaletic yuꞌune, ti jpasmantaletic yuꞌun ti soldadoetique, schiꞌuc ti cajal jꞌabteletic ti tey ta Galileae. \v 22 Ti yantsil ol ti Herodíase tey iꞌoch bal acꞌotajuc ti bu tsobol ta xveꞌic ta qꞌuine. Scotolic cꞌupil sba laj yilic ta jmec ti cꞌu sꞌelan iꞌacꞌotaj ti tsebe. Jech o xal ti ajvalil Herodese jech laj yalbe ti tsebe: \p ―Cꞌanbun ti cꞌusi ta xacꞌane, ta xacacꞌbot. \v 23 Manchuc mi ta xacꞌanbun oꞌlol ti bu cꞌalal jventainoje, ta xacacꞌbot, xil Dios ―xi. \p \v 24 Jech ti tsebe ilocꞌ batel. Bat yalbe yaꞌi ti smeꞌe: \p ―¿Cꞌusi ta jcꞌanbe xanaꞌ ti ajvalile? ―xi. \p Ti smeꞌe jech laj stacꞌ: \p ―Cꞌanbo sjol ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ―xut. \p \v 25 Jech o xal ti tsebe iꞌoch batel ta anil ti bu oy ti Herodese. Jech cꞌot yal: \p ―Jaꞌ ta jcꞌanbot ta ora ti ta xavacꞌbun talel ta ba plato sjol ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ―xi. \p \v 26 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti ajvalil Herodese, tey iꞌoch ta at oꞌnton. Pero mu xa xuꞌ ta sutes ye, yuꞌun ti cꞌusi laj yale, laj xa yaꞌiic ti buchꞌu icꞌbilic yuꞌune. \v 27 Jech o xal ti ajvalil Herodese ta ora noꞌox laj yalbe mantal jun yajsoldado ti acꞌo ba scꞌocbe talel sjol ti Juane. \v 28 Jech ti soldadoe bat ta chuquinab. Laj scꞌocbe sjol ti Juane. Laj yichꞌ talel ta jun plato. Tey tal yacꞌbe ti tsebe. Jech ti tsebe bat yacꞌbe ti smeꞌe. \p \v 29 Cꞌalal laj yaꞌiic ti yajchancꞌoptac ti Juane, tey ba yichꞌbeic loqꞌuel talel ti sbecꞌtale yoꞌ ta smuquic. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌ veꞌuc voꞌmil viniquetic \r (Mt. 14:13‑21; Lc 9:10‑17; Jn 6:1‑14) \p \v 30 Tsꞌacal to un, ti yajchancꞌoptaque lic stsob sbaic schiꞌuc ti Jesuse. Vul yalbeic yaꞌi scotol ti cꞌusi laj spasique schiꞌuc ti cꞌu sꞌelan ichanubtasvanique. \v 31 Ti Jesuse jech lic yalbe: \p ―Laꞌic, batic, ba jcux coꞌntontic jliqueluc ti bu qꞌuejeltique ―xi. \p Ti jech laj yale, jaꞌ ti toj ep ta xtal ti cristianoetique, jaꞌ ti mu xa xuꞌ xꞌacꞌat veꞌicuque. \v 32 Jech o xal ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque tey ibat stuquic ta barco ti bu stsꞌijlane. \v 33 Pero ep laj yilic ti ibate. Laj yojtiquinic ti jaꞌ ti Jesuse. Jech o xal ti liquemic tal ta jujun jteclume ibatic ta anil ti bu ta xcꞌotique. Ti stuquique baꞌyel icꞌotic. \v 34 Cꞌalal ilocꞌ ta barco ti Jesuse, tey laj yil ti epal cristianoetique. Jech o xal icuxubaj yoꞌnton ta stojolic, jaꞌ ti coꞌol sꞌelan tanijemal chij ti chꞌabal yaval ta xqꞌuelate. Jech o xal ti Jesuse ep ta tos ti cꞌu sꞌelan lic chanubtasvanuque. \v 35 Cꞌalal mal xa ti cꞌacꞌale, jech ti yajchancꞌoptaque jech laj yalbeic ti Jesuse: \p ―Mal xa ti cꞌacꞌale. Jaꞌ jech xtoc chꞌabal jnaclejetic liꞌe. \v 36 Jech o xal taco batel ti cristianoetique. Acꞌo baticuc ta jbicꞌtal jteclum ti liꞌ nopol noꞌoxe yoꞌ ta sman ti sveꞌelique. Yuꞌun muꞌyuc ti sveꞌelic liꞌe ―xiic. \p \v 37 Pero ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Acꞌbo sveꞌelic ti voꞌoxuque ―xi. \p Ti stuquique jech laj yalic: \p ―¿Cꞌusi ta xcutcutic? ¿Bu ta jtacutic chib ciento denario taqꞌuin yoꞌ ta jmanbecutic ti sveꞌelique? ―xiic. \p \v 38 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ba qꞌuelic quic jayib pan oy avuꞌunic ―xi. \p Cꞌalal laj snaꞌique, jech laj yalic: \p ―Cꞌajomal noꞌox oy voꞌob pan schiꞌuc chaꞌcot choy ―xutic. \p \v 39 Jech o xal ti Jesuse laj yal mantal ti acꞌo choticuc ta jujutsop ti ta yaxaltique. \v 40 Tey ichotiic. Oy ta voꞌvinic (100), oy ta lajuneb yoxvinic (50) ti jujutsope. \v 41 Jech ti Jesuse laj stsac ti voꞌob pane schiꞌuc ti chaꞌcot choye. Laj stoy muyel sat ta vinajel. Laj yalbe vocol ti Diose. Tey lic xetꞌ ti pane. Laj yacꞌbe ti yajchancꞌoptaque yoꞌ jech ta xchꞌacbeic ti cristianoetique. Jaꞌ jech xtoc ti Jesuse laj xetꞌ ti chaꞌcot choye yoꞌ jech acꞌo staic scotolic. \v 42 Scotolic iveꞌic. Lec inojic. \v 43 Tsꞌacal to un, lic stsobeic scomelal ti pane, ti choye. Inoj lajcheb moch ti scomelale. \v 44 Scotolic ti cꞌu yepal iveꞌique, jaꞌ voꞌob mil viniquetic. \s1 Ti Jesuse ta xanav ta ba voꞌ \r (Mt 14:22‑27; Jn 6:16‑21) \p \v 45 Tsꞌacal to un, ti Jesuse laj yalbe yaꞌi ti yajchancꞌoptaque ti acꞌo ochicuc batel ta barco yoꞌ ta xjelavic batel stuquic ta jteclum Betsaida. Ti stuque com to ta scꞌopon comel ti cristianoetique. \v 46 Cꞌalal jech laj xa scꞌopon comele, imuy batel ta vits, ba scꞌopon ti Diose. \v 47 Cꞌalal iꞌoch ti acꞌobale, oꞌlol xa nab xcajet batel ti barcoe. Ti Jesuse tey to oy ta banomil. \v 48 Pero ti Jesuse laj yil ti toj vocol ta xanav batel ti barcoe. Yuꞌun ta xmacat yuꞌun ti tsots iqꞌue. Cꞌalal ta xa sacube, ti Jesuse inopaj batel ta stojolic. Ta xanav batel ta ba voꞌ. Tucꞌ xa ox ta xjelav batel yilel. \v 49 Cꞌalal laj yilic ti jech ta xanav talel ta ba voꞌe, jech o xal ti yajchancꞌoptaque laj snopic ti jaꞌ sbel-banomile. Tey iꞌavanic. \v 50 Yuꞌun scotolic laj yilic. Jech o xal ixiꞌic. Pero ti Jesuse lic cꞌopojuc ti jech laj yale: \p ―Tsotsanic me. Vuꞌunun. Mu xaxiꞌic ―xi. \p \v 51 Jech ti Jesuse iꞌoch ta barco ti bu oyique. Tey paj ti iqꞌue. Jech ti yajchancꞌoptaque elom laj yaꞌiic, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. \v 52 Ti stuquique mu xcꞌot ta yoꞌntonic smucꞌul stsatsal ti Jesuse ti laj sboles ti pane, jaꞌ ta scoj ti yijuneb ti yoꞌntonique. \s1 Ti Jesuse laj scolta ti jchameletic ti ta Genesarete \r (Mt 14:34‑36) \p \v 53 Tey echꞌ stuchꞌic ti nabe. Icꞌotic ta Genesaret banomil. Tey laj xchuquic comel ti barco ta tiꞌ nabe. \v 54 Cꞌalal naca to ta xloqꞌuic ta barcoe, ti cristianoetique ta ora noꞌox laj yojtiquinic ti Jesuse. \v 55 Ibatic ta anil ta jujujot ti ta slumalique. Jech o xal un, tey laj spoyanic talel ti yajchamelic ti bu oy ti Jesuse. \v 56 Buꞌyuc noꞌox ta xꞌoch batel, mi ta biqꞌuit jteclum, mi ta jteclum, mi ta naetic, tey laj yiqꞌuic talel ta be ti yajchamelique. Ta scꞌanbeic vocol ti Jesuse ti acꞌo yacꞌ ta piquel jutebuc ti stiꞌil scꞌuꞌe. Scotolic ti buchꞌutic laj staic ta piquele colem icomic. \c 7 \s1 Ti cꞌusi ta soquesatic o ti vinique \r (Mt 15:1‑20) \p \v 1 Tsꞌacal to un, inopajic batel ta stojol Jesús jun chib jfariseoetic schiꞌuc jun chib jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti liquemic tal ta Jerusalene. \v 2 Tey laj yilic ti muꞌyuc ta spoc scꞌobic ti ta xveꞌic jlom yajchancꞌoptac ti Jesuse. Yuꞌun laj yilic ti muꞌyuc ta spasic ti cꞌu sꞌelan liquem yuꞌunic ti mantal yuꞌun ti pocob cꞌobale. Jech o xal tey naꞌlevanic. \v 3 Yuꞌun ti jfariseoetique schiꞌuc ti jꞌisraeletique staoj yav xchꞌunojic stalel ti stot smeꞌique, ti tsots scꞌoplal ti ep ta velta ta spoc scꞌobic ti cꞌalal mu to ta xveꞌique. \v 4 Ti stuquique cꞌalal mi ta sutic talel ta chꞌivite, mu xuꞌ ta xveꞌic ti mi muꞌyuc ta xvul spoquic ep ta velta ti scꞌobique. Pero maꞌuc noꞌox jech yepal taje. Oy to yan ti stalel ta spasique. Ta suqꞌuic lec ti svasuique, ti sjarroique, ti pocob-cꞌobal ti pasbil ta taqꞌuine, schiꞌuc ti stemique. \v 5 Jaꞌ yuꞌun un, ti jfariseoetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale jech lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―Qꞌuel avil ti avajchancꞌoptaque, ¿cꞌu chaꞌal mu jechuc ta spasic jech chac cꞌu chaꞌal liquem yuꞌunic ti jtot jmeꞌtique? Ti stuquique ta xveꞌic schiꞌuc ti yicꞌobal scꞌobique ―xiic. \p \v 6 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Jech onoꞌox albil acꞌoplalic ti toj toyol xapacꞌta abaique jech chac cꞌu chaꞌal laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌop Isaíase: \q1 Ti cristianoetic liꞌe jun yutsil ti ye ta xiyichꞌicun ta muqꞌue. \q1 Pero ti yoꞌntonique nom oy ta jtojol. \q1 \v 7 Muꞌyuc cꞌusi bal o ti jech nijil chimilique. \q1 Yuꞌun ti cꞌusi ta xchanubtasvanique smantal noꞌox viniquetic, \m xi ti Diose, ti xie. \v 8 Yuꞌun ti voꞌoxuque ta xavictaic comel smantal ti Diose yoꞌ jech staoj yav ta xapasic stalel ti cristianoetique, ti jaꞌ noꞌox ta xasuqꞌuic ti ajarroique, ti avuchꞌob-voꞌ-vasuique, ti oy to yan ti jech ta xapasique ―xi. \p \v 9 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Ti jech staoj yav ta xapasic ti cꞌusi scꞌan ti avoꞌntonique, jaꞌ laj xa ajipic comel ta apat ta axoconic smantal ti Diose. \v 10 Yuꞌun ti Moisese jech laj yal: “Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ. Ti buchꞌu chopol ta xcꞌopoj ta stojol ti stot smeꞌe, acꞌo chamuc”, ti xie. \v 11 Jech ta xalbe stot smeꞌic ti viniquetic ti chanubtasbil avuꞌunique: “Mu xa xuꞌ ta jcoltaot. Yuꞌun scotol ti cꞌusi oy cuꞌune, laj xa cacꞌbe smotonin ti Diose, ti sbiinoj corbane”, xi avuꞌunic. \v 12 Ti jech ta xal avuꞌunique, jaꞌ svinajeb ti lec ta xavaꞌiic ti muꞌyuc ta scolta ti stot smeꞌique. \v 13 Jaꞌ yuꞌun un, laj xa avalopatinic comel smantal ti Diose yoꞌ jech staoj yav ta xapasic ti stalel atot ameꞌique. Oy to yan ti xcoꞌolaj ta xapasique ―xi. \p \v 14 Yan to velta ti Jesuse laj yicꞌ talel ti cristianoetique. Jech laj yal: \p ―Aꞌyibeicun, tsꞌetano achiquinic. \v 15 Cꞌusiuc noꞌox ti ta slajes ti vinique, maꞌuc ta sta o smul. Ti bu ta sta o smul ti vinique, jaꞌ ti cꞌusi chopol ti ta xꞌayan talel ta yoꞌntone. \v 16 Ti voꞌoxuc ti oy achiquinique, aꞌyic me lec ―xi. \p \v 17 Cꞌalal laj yicta comel cristianoetic ti Jesuse, iꞌoch batel ta na. Ti yajchancꞌoptaque tey lic sjaqꞌuic smelol ti babacꞌope. \v 18 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti voꞌoxuque, ¿mi muꞌyuc xavaꞌibeic smelol ec? ¿Mi mu xanaꞌic xtoc ti cꞌusi ta slajes ti vinique, mu sta o smul? \v 19 Yuꞌun mu ta yoꞌntonuc ta xcꞌot. Ta schꞌut noꞌox ta xcꞌot. Tucꞌ ta xjelav. Tsꞌacal to ta xlocꞌ batel ―xi. \p Ti jech laj yal ti Jesuse, jaꞌ smelol ti lec scotol ti veꞌliletique. \p \v 20 Jech laj yal xtoc ti Jesuse: \p ―Scotol ti cꞌusi chopol ta xꞌayan ta yoꞌnton ti vinique, jaꞌ ta sta o smul. \v 21 Yuꞌun ta yut yoꞌnton ta xlic ti cꞌusi chopol ta snopilane, ti ta xcꞌupinvane, ti ta xmulivaje, ti ta xmilvane, \v 22 ti ta xꞌelcꞌaje, ti ta xyuꞌninbe yaꞌi cꞌusi oy yuꞌun ti schiꞌile, ti muꞌyuc stuqꞌuile, ti ta xloꞌlavane, ti muꞌyuc sqꞌuexlale, ti itꞌix oꞌntone, ti cꞌusiuc noꞌox sbol ale, ti toyobbae, ti chꞌabal snopobil yuꞌune. \v 23 Scotol ti chopol taje, ta xlocꞌ talel ta yut yoꞌnton. Ta melel une, jaꞌ ta soquesat o ti vinique ―xi. \s1 Ti jyanlum ants ti laj xchꞌun ti Jesuse \r (Mt 15:21‑28) \p \v 24 Ti Jesuse ilocꞌ batel, bat ta yosilal ti jteclum Tiroe schiꞌuc ti Sidone. Tey iꞌoch ta jun na. Yuꞌun mu scꞌan ti oy buchꞌu ta xꞌaꞌiate. Pero muc xuꞌ snacꞌ sba. \v 25 Ta ora noꞌox iꞌaꞌibat scꞌoplal yuꞌun jun ants ti ta xꞌilbajinat yuꞌun pucuj ti yantsil ole. Jech ti antse tal squejan sba ta yoc ti Jesuse. \v 26 Pero ti antse, jaꞌ jun jyanlum, liquem tal ta Sirofenicia banomil. Tal scꞌanbe vocol ti acꞌo loqꞌuesbatuc ti pucuj ti oy ta stojol ti stsebe. \v 27 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Malao, acꞌo veꞌicuc baꞌyel ti alab nichꞌnabetique. Yuꞌun mu lecuc mi ta jpojbetic sveꞌel ti alab nichꞌnabetique yoꞌ ta xcacꞌbetic sveꞌ tsꞌiꞌetic ―xi. \p \v 28 Ti antse jech laj stacꞌ: \p ―Jech xaval avaꞌuc, Cajval. Pero ti bu ta xbaj ta yolon mexa schꞌuchꞌulil sveꞌelic ti alab nichꞌnabetique, ta stam sveꞌ ti tsꞌiꞌetique ―xi. \p \v 29 Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p ―Lec ti cꞌusi laj avale. Xuꞌ xabat. Ti pucuj ti ta xilbajin ti atsebe, locꞌ xa batel ―xut. \p \v 30 Cꞌalal icꞌot ta sna ti antse, tey laj yil ti puchꞌul ta stem ti stsebe. Loqꞌuem xa ti pucuje. \s1 Ti Jesuse laj scolta jun vinic ti jmacal-chiquin-umaꞌe \p \v 31 Ti Jesuse ilocꞌ batel ta yosilal ti jteclum Tiroe. Tey iꞌechꞌ ta jteclum Sidón schiꞌuc ti yosilal ti Decápolise. Tey cꞌot ta tiꞌil nab Galilea. \v 32 Jaꞌ o tey icꞌbat talel jun vinic ti macal ti schiquine, ti jaꞌ umaꞌ xtoque. Tal cꞌanbatuc vocol ti Jesuse ti acꞌo scajan scꞌob ta sba ti vinique. \v 33 Ti Jesuse laj yicꞌ loqꞌuel ti bu tsobolic ti cristianoetique. Tey laj sticꞌbe ochel sniꞌ scꞌob ta schiquin ti vinique. Tsꞌacal to laj stubta sniꞌ scꞌob. Laj spicbe yocꞌ ti vinique. \v 34 Tsꞌacal to un, laj sqꞌuel muyel ti vinajele. Laj sjicꞌ yoꞌnton. Jech laj yal: \p ―Efata ―xi. Jaman, xi ti smelole. \p \v 35 Ti jech laj yal taje, jam ti schiquine, jam ti yee. Lec xa xuꞌ ta xcꞌopoj. \v 36 Ti Jesuse laj yalbe ti mu me buchꞌu xalbe yaꞌiique. Manchuc mi jech laj yichꞌic albel, más to laj yal batel. \v 37 Yuꞌun toj chꞌayal cꞌot yoꞌntonic ti cristianoetique. Jech ta xalic: \p ―Lec scotol ti cꞌusi ta spase. Acꞌo mi macal schiquin, ta xjam. Acꞌo mi umaꞌ, ta xcꞌopoj yuꞌun ―xiic. \c 8 \s1 Ti Jesuse ta xacꞌ veꞌuc chanmil viniquetic \r (Mt 15:32‑39) \p \v 1 Oy bu jun cꞌacꞌal ti ep laj stsob sbaic ti cristianoetique. Muꞌyuc xa sveꞌelic ta slajesic. Jech o xal ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbe: \p \v 2 ―Cꞌux ta coꞌnton scotol ti cristianoetique. Yuꞌun oy xa yoxibal cꞌacꞌal ti liꞌ oy ta jtojole, pero chꞌabal ti sveꞌelique. \v 3 Ti mi ta jtac sutel ta snaique, xuꞌ ta xlubtsajic ta be. Yuꞌun oy jlom ti toj nom talemique ―xi. \p \v 4 Ti yajchancꞌoptaque jech itacꞌavic: \p ―¿Cꞌusi ta xcutic ta xcacꞌbetic sveꞌel ti cꞌalal chꞌabal buchꞌu nopol nacal liꞌe? ―xiic. \p \v 5 Ti Jesuse jech lic sjacꞌ: \p ―¿Jayib pan oy avuꞌunic? ―xi. \p Jech itacꞌavic: \p ―Vucub ―xiic. \p \v 6 Jech ti Jesuse laj yal ti acꞌo chotliicuc ta lumtique. Tsꞌacal to laj stsac ti vucub pane. Laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to laj xetꞌ ti pane. Laj yacꞌbe ti yajchancꞌoptaque. Jech ti stuquique laj xchꞌacbeic ti cristianoetique. \v 7 Oy jaycotuc yuni choyic xtoc. Jech ti Jesuse laj yalbe vocol ti Diose. Laj yalbe ti yajchancꞌoptaque ti acꞌo xchꞌaquique. \v 8 Tey iveꞌic scotolic. Noj lec schꞌutic. Tsꞌacal to un, inoj vucub moch scomelal ti veꞌlil ti laj stsobique. \v 9 Ti cꞌu yepal iveꞌique, nopol van chanmil cristianoetic. Jech ti Jesuse laj scꞌopon comel ti cristianoetique. \p \v 10 Tey iꞌoch bal ta barco schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. Ibatic ta Dalmanuta banomil. \s1 Ti jfariseoetique laj scꞌanbeic ti acꞌo yacꞌ iluc ti tsots xuꞌ yuꞌun ti Jesuse \r (Mt 16:1‑4; Lc 12:54‑56) \p \v 11 Ti jfariseoetique italic, lic svulic ti Jesuse yoꞌ jech ta sbajesic ta cꞌocꞌ. Jech o xal laj scꞌanic ti acꞌo yacꞌ ta ilel smucꞌul stsatsal ti xlic talel ta vinajele. \v 12 Ti Jesuse tsots laj sjicꞌ yoꞌnton. Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti cristianoetic ti ta scꞌanic ta sqꞌuel yaꞌi ti jmucꞌul jtsatsale? Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti muꞌyuc xa cꞌusi yan señail ta xaꞌacꞌbat avilique ―xi. \p \v 13 Ti Jesuse laj yicta comel. Chaꞌoch batel ta barco. Ibat ta jot stiꞌil nab. \s1 Ti spajubtasobil span ti jfariseoetique \r (Mt 16:5‑12) \p \v 14 Ti yajchancꞌoptaque chꞌay yoꞌntonic ta yichꞌel batel ti sveꞌelique. Cꞌajomal jun pan yichꞌojic batel cꞌalal ta xanavic batel ta barcoe. \v 15 Ti Jesuse jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ti voꞌoxuque bijanic me yuꞌun ti spajubtasobil spanic ti jfariseoetique schiꞌuc spajubtasobil span ti Herodese ―xut. \p \v 16 Ti stuquique jech lic yalolanbe sbaic: \p ―Ti jech ta xijyalbotique, jaꞌ ti chꞌabal quichꞌojtic talel ti jpantique ―xiic. \p \v 17 Ti Jesuse laj snaꞌ ti jech ta xalbe sbaique. Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xavalbe abaic ti chꞌabal ti apanique? ¿Mi mu xavaꞌiic lec smelol? ¿Mi macal achiquinic? ¿Mi toj yij avoꞌntonic? \v 18 ¿Mi mu xavil ta asatic? ¿Mi mu xavaꞌi? ¿Mi chꞌay xa ta avoꞌntonic? \v 19 Cꞌalal laj jxetꞌ ti voꞌob pan ta stojol ti voꞌob mil viniquetique, ¿jayib moch laj atsobic ti scomelale? ―xi. \p Ti stuquique jech laj yalic: \p ―Lajcheb ―xiic. \p \v 20 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Cꞌalal laj jxetꞌ ti vucub pan ta stojol ti chanmil cristianoetique, ¿jayib moch laj atsobic ti scomelale? ―xi. \p Jech laj staqꞌuic: \p ―Vucub ―xiic. \p \v 21 Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p ―¿Mi xanaꞌetic to un chaꞌe? ―xi. \s1 Ti Jesuse laj scolta jun maꞌsat ti ta Betsaida jteclume \p \v 22 Tsꞌacal to icꞌotic ta jteclum Betsaida. Tey icꞌbil tal ta stojol Jesús jun vinic ti maꞌsate. Laj scꞌanbeic vocol ti acꞌo scajan scꞌob ta sbae. \v 23 Jech o xal laj snitbe batel scꞌob ti maꞌsate. Laj yicꞌ loqꞌuel ta stiꞌil jteclum. Tey laj xjaxbe stub ta sat. Laj scajan scꞌob ta sba. Tey lic sjacꞌbe mi xil xa jutuc ti saquilal osile. \v 24 Ti maꞌsate lic stoy sat. Jech laj yal: \p ―Ta xquil ti xvaꞌlajet ti viniquetique, pero coꞌol sꞌelan teꞌetic. Pero ta xanav ―xi. \p \v 25 Jech o xal ti Jesuse lic xchaꞌpicbe sat ti maꞌsate. Jech ti maꞌsate más to lic sqꞌuel ti cꞌusi ta xile. Jamal icom ti sate. Laj yil scotol. \v 26 Jech o xal ti Jesuse laj stac batel ta sna. Jech laj yal: \p ―Mu xaꞌoch batel ta jteclum. Muꞌyuc buchꞌu xavalbe yaꞌi ti jam ti asate ―xut. \s1 Ti Pedroe ta xal ti jaꞌ Cristo ti Jesuse \r (Mt 16:13‑20; Lc 9:18‑21) \p \v 27 Tsꞌacal to un, ti Jesuse ibatic schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque ta bicꞌtal lum ti oy ta Cesarea Filipo banomile. Cꞌalal tey oyic ta bee, tey lic sjacꞌbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Buchꞌuun ta xalic ti cristianoetique? ―xi. \p \v 28 Ti yajchancꞌoptaque jech laj staqꞌuic: \p ―Oy jlom ta xalic ti voꞌot la ta Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe. Oy jlom ta xalic ti voꞌot la ti Elíase. Ti jlom xtoque ta xalic ti voꞌot la jun jꞌalcꞌopote ―xutic. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj sjacꞌ: \p ―Ti voꞌoxuque, ¿buchꞌuun ta xanopic? ―xi. \p Ti Pedroe jech laj yal: \p ―Voꞌot ti Cristoe ―xut. \p \v 30 Ti Jesuse laj yalbe ti mu me buchꞌu xalbe yaꞌique. \s1 Ti Jesuse ta xal ti ta xichꞌ milele \r (Mt 16:21‑28; Lc 9:22‑27) \p \v 31 Jech ti Jesuse jech lic yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique mu noꞌox albajuc xlic quichꞌ jvocol yuꞌun ti moletique, yuꞌun ti banquilal paleetique, yuꞌun ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Ta xisbajicun. Ta xiyaqꞌuic ta milel. Pero ta yoxibal cꞌacꞌal ta xichaꞌcuxi ―xi. \p \v 32 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, ti Pedroe jech snatil laj yicꞌ batel ti Jesuse. Lic jajantavanuc. \v 33 Ti Jesuse ijoybij, laj sqꞌuel ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yalbe ti Pedroe: \p ―Chꞌac aba ta jtojol, Pucuj. Yuꞌun ti voꞌote maꞌuc ta xanop ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose. Jaꞌ noꞌox ta xanop jech chac cꞌu chaꞌal ti viniquetique ―xut. \p \v 34 Jech ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque schiꞌuc ti cristianoetique. Jech lic yal: \p ―Mi oy buchꞌu ta scꞌan ta xistsꞌacliun batele, acꞌo xchꞌay ta yoꞌnton ti scuxlejal stuque, manchuc mi ta xichꞌ svocol. \v 35 Ti buchꞌu ta xcꞌuxubin sbae, jaꞌ ta xchꞌay ti scuxlejale. Yan ti buchꞌu ta xchꞌay ti scuxlejal ta jventae, ta sventa ti lequil achꞌ cꞌop xtoque, ta sta scuxlejal. \v 36 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, muꞌyuc cꞌusi bal o jun vinic mi ta xyuꞌunin scotol ti sba banomile, ti mi chꞌayel ta xbat ti schꞌulele. \v 37 ¿Cꞌusi xa xut ta sman loqꞌuel talel ti schꞌulel ti chꞌayel ta xbate? \v 38 Mi oy buchꞌu ti ta xqꞌuexavic ta jtojole schiꞌuc mi ta xqꞌuexavic ta xchꞌunel ti jcꞌop ta stojol ti jsaꞌmuliletique, jaꞌ jechun ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xiqꞌuexav ta stojolic ec cꞌalal ta xichaꞌsut talel schiꞌuc yutsilal ti Jtote schiꞌuc ti chꞌul ángeletique ―xi. \c 9 \p \v 1 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, oy jlomoxuc liꞌe ti mu to bu ta xachamique jaꞌ to mi laj avilic yutsilal smucꞌul ti Dios ti ta xventainvane ―xi. \s1 Iyacꞌ xojobal ti Jesuse \r (Mt 17:1‑13; Lc 9:28‑36) \p \v 2 Cꞌalal echꞌem xa ox vaquib cꞌacꞌale, ti Jesuse ibat ta jun toyol vits. Jaꞌ noꞌox laj yicꞌ batel ti Pedroe, ti Jacoboe, ti Juane. Tey iyanij ta stojol ti oxib yajchancꞌoptaque. \v 3 Ti scꞌuꞌe tey lic yacꞌ xojobal. Toj sac ta jmec jech chac cꞌu chaꞌal ti bote. Mi jaꞌuc junuc buchꞌu jech snaꞌ xchucꞌ scꞌuꞌ. \v 4 Ti oxibique laj yilic ti tey ta xloꞌilaj schiꞌuc ti Elíase schiꞌuc ti Moisese. \v 5 Jech o xal ti Pedroe jech lic yalbe ti Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, toj lec ti liꞌ oyotique. Jaꞌ lec ta jpascutic oxib axibal na, jun avuꞌun, jun yuꞌun Elías, jun yuꞌun Moisés ―xut. \p \v 6 Yuꞌun ti yajchancꞌoptaque oyic ta xiꞌel, jech o xal ti Pedroe mu stacꞌ aꞌyeluc ta xaꞌi cꞌusi ta xal. \v 7 Tsꞌacal to tey yal talel toc ta sbaic. Vul voliaticuc. Ti ta toque laj yaꞌiic ti oy Buchꞌu ta xcꞌopoj ti jech ta xale: \p ―Jaꞌ ti jcꞌuxubinbil Nichꞌon liꞌe. Aꞌyic me ti scꞌope ―xi. \p \v 8 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, jech ti stuquique lic sqꞌuelic ta jujot. Pero muꞌyuc xa buchꞌu laj yilic. Jaꞌ xa noꞌox stuc ti Jesuse. \p \v 9 Cꞌalal ta xa xyalic talel ta vitse, ti Jesuse tsots laj yalbe yaꞌiic ti oxvoꞌique: \p ―Mu me buchꞌu xavalbe yaꞌiic. Jaꞌ to xuꞌ ta xavalic ti cꞌalal ta xichaꞌcuxi ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ―xi. \p \v 10 Jech o xal ti oxvoꞌique yoꞌntonic noꞌox snaꞌic. Pero ta sjacꞌolanbe sbaic cꞌu chaꞌal ti jech ta xchaꞌcuxi ti Jesuse. \v 11 Jech o xal ti yajchancꞌoptaque lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xalic ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti jaꞌ baꞌyel ta xvul ta loqꞌuel ti Elíase? ―xutic. \p \v 12 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta melel, jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios ti jaꞌ baꞌyel ta xvul ta loqꞌuel ti Elíase yoꞌ jech ta xchapan scotol. Pero ta xal xtoc ti jcꞌoplal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose ti ta xquichꞌ jvocole, ti ta xquichꞌ bajel ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 13 Ta xcalboxuc avaꞌiic, ay xa ti Elíase. Tey ipasbat ta stojol ti cꞌusi ta scꞌan ti cristianoetique jech chac cꞌu chaꞌal ta xal ti scꞌop Dios ti ta onoꞌox xcꞌot ta pasele ―xi. \s1 Ti Jesuse laj scolta jun querem ti uninbil yuꞌun ti pucuje \r (Mt 17:14‑21; Lc 9:37‑43) \p \v 14 Tsꞌacal to un, isutic talel ti bu oy ti yan yajchancꞌoptaque. Laj yilic ti joyobtabilic ta epal cristianoetique. Tey oy jun chib jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti ta stsacolan sbaic ta cꞌop schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 15 Cꞌalal laj yilic ti ital ti Jesuse, chꞌayal icꞌot yoꞌnton scotolic. Bat scꞌoponic ta anil. \v 16 Jech ti Jesuse laj sjacꞌbe ti cristianoetique: \p ―¿Cꞌusi palta ti jech xavochlajetic xae? ―xi. \p \v 17 Oy jun ta scotolic ti jech laj staqꞌue: \p ―Jchanubtasvanej, liꞌ quicꞌojbot talel ti jnichꞌone. Yuꞌun ta xꞌilbajinat yuꞌun ti pucuje. Ta xmacbat ye. \v 18 Buꞌyuc noꞌox ta xjipat ta lum yuꞌun ti pucuje. Cꞌalal jech ta xyal ta lume, xvocan xa ye, xcꞌuxuxet ye. Yantic xa xlubtsaj batel. Laj xa jcꞌanbe vocol ti avajchancꞌoptaque ti acꞌo sloqꞌuesic ti pucuje. Pero muꞌyuc xuꞌ yuꞌunic ―xi. \p \v 19 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jecheꞌ cristianooxuc, mu cꞌusi achꞌunojic. Ep xa cꞌacꞌal liꞌ oyun ta atojolique. Ep xa cꞌacꞌal liꞌ jtsꞌicojboxuque. Iqꞌuic talel ti quereme ―xut. \p \v 20 Tey laj yiqꞌuic talel. Ti pucuje, cꞌalal laj yil ti Jesuse, laj stubbe yicꞌ ti quereme. Iyal ta lum. Xbalalij xa. Xvocan xa ye. \v 21 Ti Jesuse laj sjacꞌbe stot ti quereme: \p ―¿Cꞌu xa sjalil ti jech oye? ―xut. \p Ti stote jech laj yal: \p ―Ta sbicꞌtal onoꞌox tsacbil talel. \v 22 Ti pucuje ep ta velta laj xa sjipbun ta cꞌocꞌ, ta voꞌ, yoꞌ ta smil yaꞌi ti jnichꞌone. Jech o xal un, mi oy cꞌusi xavut, coltauncutic, cꞌuxubinuncutic ―xi. \p \v 23 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti mi ta xachꞌune, scotol xuꞌ ta xcꞌot ta pasel ta stojol ti buchꞌu ta xchꞌune ―xi. \p \v 24 Jech o xal stot ti quereme tsots iꞌavan: \p ―Ta jchꞌun. Coltaun xa más ta xchꞌunel ―xi. \p \v 25 Cꞌalal laj yil ti Jesús ti yantic ta stsob sba talel ti cristianoetique, jech laj yut ti pucuje: \p ―Umaꞌ pucuj, Jmacal chiquin, ta xcalbot, locꞌan. Ictao comel ti quereme. Mu xa xachaꞌoch ta stojol ―xut. \p \v 26 Jech ti pucuje tsots iꞌavan. Laj sjip ta lum, laj stubbe yicꞌ. Tey ilocꞌ batel. Chamem xa sꞌelan laj yicta comel ti quereme. Ep laj yalic ti chamem xa ti quereme. \v 27 Pero ti Jesuse laj snitbe liquel scꞌob. Jech ti quereme ivaꞌi. \p \v 28 Jech ti Jesuse iꞌoch batel ta jun na schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. Jech ti yajchancꞌoptaque jech laj sjacꞌbeic ta mucul: \p ―¿Cꞌu chaꞌal muꞌyuc xuꞌ cuꞌuncutic ta sloqꞌuesel ti pucuje? ―xutic. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti jech pucuj leꞌe, jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xlocꞌ batel ta sventa ti ta jcꞌopontic ti Diose, ti ta jcomtsan ti cotique ―xꞌutatic. \s1 Ti Jesuse ta xchaꞌal ti ta xchame \r (Mt 17:22‑23; Lc 9:43‑45) \p \v 30 Cꞌalal iloqꞌuic batel ti bu oyic to oxe, tey iꞌechꞌic ta Galilea banomil. Ti Jesuse mu scꞌan ti ta xꞌaꞌiate. \v 31 Yuꞌun jaꞌ jech ta xchanubtas ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xiꞌacꞌat batel ta yoc ta scꞌob ti viniquetique, yoꞌ jech ta xismilicun. Pero ta yoxibal cꞌacꞌal ta xichaꞌcuxi ―xi. \p \v 32 Ti stuquique muꞌyuc laj yaꞌibeic smelol ti vaꞌi sꞌelan laj yale. Yuꞌun ta xiꞌic ta sjacꞌbel ti smelole. \s1 Ti Buchꞌu ti más banquilale \r (Mt 18:1‑5; Lc 9:46‑48) \p \v 33 Tey icꞌotic ta jteclum Capernaum. Cꞌalal oyic xa ta nae, ti Jesuse lic sjacꞌbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Cꞌusi ti ta xavalolanic talel ti cꞌalal lijtal ta bee? ―xi. \p \v 34 Pero ti stuquique tsꞌijil icomic. Jaꞌ ti tey laj sjacꞌolanbe sbaic talel ta be buchꞌu ti más banquilal yuꞌunique. \v 35 Jech o xal ti Jesuse ichoti. Laj yicꞌ talel ti lajcheb yajchancꞌoptaque. Jech laj yalbe: \p ―Mi oy buchꞌu ta scꞌan ti banquilal ta xcꞌote, biqꞌuit acꞌo yacꞌ sba, acꞌo yacꞌ sba ta tunel ―xi. \p \v 36 Tsꞌacal to un, ti Jesuse laj snit talel jun olol. Tey laj svaꞌan ta oꞌlol ti bu oyique. Ti Jesuse lic spet ti olole. Jech laj yal: \p \v 37 ―Buchꞌuuc noꞌox ti ta xichꞌ ta mucꞌ jun olol ta jventa vuꞌun jech chac cꞌu chaꞌal ti olol liꞌe, jaꞌ ta xiyichꞌ ta mucꞌ. Buchꞌuuc noꞌox ti ta xiyichꞌ ta muqꞌue, maꞌuc noꞌox ta xiyichꞌ ta mucꞌ. Jaꞌ ta xichꞌ ta mucꞌ ti Buchꞌu laj stacun talele ―xi. \s1 Buchꞌuuc noꞌox ti mu scrontainotique, jaꞌ jchiꞌiltic ta abtel \r (Mt 10:42; Lc 9:49‑50) \p \v 38 Ti Juane jech laj yalbe ti Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, laj quilcutic jun vinic ti ta sloqꞌues pucuj ta abie. Ta scoj ti mu jmojuc ta xixanav jchiꞌuctique, jech o xal laj jpajtsancutic ―xiic. \p \v 39 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Chꞌan uto. Mu xapajtsanic. Yuꞌun ti buchꞌu tsots xuꞌ yuꞌun ta jventae, maꞌuc jun vinic ti chopol ta xcꞌopoj ta jtojole. \v 40 Yuꞌun ti buchꞌu mu xiscrontainotique, jaꞌ jchiꞌiltic ta abtel. \v 41 Buchꞌuuc noꞌox ti ta jventa vuꞌun ta xacꞌboxuc acꞌo mi jun vaso voꞌ ta sventa ti voꞌoxuc cuꞌunoxuque, ta melel umbi, ta sta ti smotonique ―xi. \s1 Xiꞌbal sba ti bajel ta mulile \r (Mt 18:6‑9; Lc 17:1‑2) \p \v 42 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Buchꞌuuc noꞌox ti ta xchanubtas ta saꞌ mulil junuc ti ololetic ti ta xiyichꞌ ta muqꞌue, jaꞌ lec ti chuc xi choꞌ ta snuqꞌue, jip xi yalel ta nab. \v 43 Mi ta scoj noꞌox acꞌob ta xata o amul yuꞌune, jaꞌ lec seto loqꞌuel. Yuꞌun jaꞌ más lec mi ta xaꞌoch batel ta cuxlejale acꞌo mi jun xa acꞌob. Jaꞌ mu lecuc mi schibal acꞌobic ta xabat ta tojob mulile ti bu mu xtub o ti cꞌoqꞌue. \v 44 Ti tey ta cꞌoqꞌue, cuxul o ti xuvite. Mu xtub o ti cꞌoqꞌue. \v 45 Mi ta scoj noꞌox avacan ta xata o amul yuꞌune, jaꞌ lec seto loqꞌuel xtoc. Yuꞌun jaꞌ más lec mi ta xaꞌoch batel ta cuxlejale acꞌo mi jun xa avacan. Jaꞌ mu lecuc ti mi schibal avacan ta xajipat ochel ta tojob mulile ti bu mu xtub o ti cꞌoqꞌue. \v 46 Ti tey ta cꞌoqꞌue, cuxul o ti xuvite. Mu xtub o ti cꞌoqꞌue. \v 47 Mi ta scoj noꞌox asat ta xata o amul yuꞌune, jaꞌ lec pitso loqꞌuel jbejuc. Yuꞌun jaꞌ más lec mi ta xaꞌoch batel ti bu ta xventainvan ti Diose acꞌo mi jbej xa asat. Jaꞌ mu lecuc mi schibal sbec asatic ta xajipat ochel ta tojob mulile. \v 48 Ti tey ta cꞌoqꞌue, cuxul o ti xuvite. Mu xtub o ti cꞌoqꞌue. \p \v 49 ’Scotolic ta cꞌocꞌ ta vocol ta xmeltsaj jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌ acꞌbel yatsꞌmil ti smoton Dios ti ta xichꞌ chicꞌbele. \v 50 Ti atsꞌame, toj tunel. Pero mi ta xchꞌay ti schiꞌile, muꞌyuc xa cꞌusi xtun o. Jech ti voꞌoxuque, oyuc yutsilal avoꞌntonic. Jmojuc me avoꞌntonic acotolic ―xi. \c 10 \s1 Ti Jesuse ta xal ti bajobbaile \r (Mt 19:1‑12; Lc 16:18) \p \v 1 Ti Jesuse ilocꞌ batel ta jteclum Capernaum. Ibat ta Judea banomil schiꞌuc ti ta jot ucꞌum Jordán ti oy ta sloqꞌueb cꞌacꞌale. Cꞌalal jech tey oy ti Jesuse, ti cristianoetique tey lic stsob sbaic yan velta ti bu oye. Jech ti Jesuse tey lic chanubtasvanuc jech chac cꞌu chaꞌal ta spas onoꞌox. \v 2 Tey inopajic batel jun chib jfariseoetic yoꞌ jech ta sbajesic ta cꞌocꞌ ti Jesuse. Jech o xal lic sjaqꞌuic mi xuꞌ ta sbaj sbaic jun vinic schiꞌuc ti yajnile. \v 3 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Albun caꞌi, ¿cꞌu sꞌelan laj yalboxuc ti Moisese? ―xi. \p \v 4 Ti stuquique jech laj yalic: \p ―Ti Moisese ta xal ti xuꞌ ta jbaj jbacutic. Ti mi ta xichꞌ meltsanel svunal ti bajobbaile, jech ti vinique xuꞌ ta scomtsan ti yajnile ―xiic. \p \v 5 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ti Moisese jech laj yalboxuc ta scoj ti toj yij avoꞌntonique. \v 6 Pero ti ta sliquebale, ti cꞌalal lic smeltsan scotol ti Diose, laj spas jun vinic, jun ants. \v 7 Jech o xal ti vinique ta scomtsan stot smeꞌ yoꞌ jech ta xicꞌ ti antse. \v 8 Jech ta spas ta jun ti chaꞌvoꞌique. Jech o xal ti vinic schiꞌuc ti antse mu xa yuꞌunuc chaꞌvoꞌicuc. Comic xa ta jun. \v 9 Jech o xal ti vinique mu xuꞌ ta xchꞌac sbaic ti cꞌalal pasbilic ta jun yuꞌun ti Diose ―xi. \p \v 10 Cꞌalal oyic ta nae, ti yajchancꞌoptaque lic sjacꞌbeic scꞌoplal ti jech taje. \v 11 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Buchꞌuuc noꞌox ti viniquetic ti ta sbaj ti yajnile, ti ta xicꞌ yan antse, laj xa sta smul ta scoj ti laj sbaj ti sbaꞌyel ajnile. \v 12 Jaꞌ jech ti ants xtoque, mi ta sjip comel ti smalele, ti chba yicꞌ yan vinique, laj sta smul ec ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌbe bendición ti ololetique \r (Mt 19:13‑15; Lc 18:15‑17) \p \v 13 Oy jlom cristianoetic ti yicꞌojic talel ololetic ta stojol ti Jesuse yoꞌ jech ta scajan scꞌob ta sba. Pero ti yajchancꞌoptaque laj spajtsanic ti buchꞌutic ta xiqꞌuic talel ti ololetique. \v 14 Cꞌalal jech laj yil ti Jesuse, vocol laj yaꞌi. Jech o xal jech laj yal: \p ―Acꞌo talicuc ta jtojol ti ololetique. Mu xamac ta be. Yuꞌun ti buchꞌutic coꞌol sꞌelan yoꞌntonic jech chac cꞌu chaꞌal ti ololetic liꞌe, jaꞌ ventainbilic yuꞌun ti Diose. \v 15 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti mu jechuc yoꞌntonic jech chac cꞌu chaꞌal ti ololetic liꞌe, mu xuꞌ ta xꞌochic batel ti bu ta xventainvan ti Diose ―xi. \p \v 16 Jech ti Jesuse laj spet ti ololetique. Laj scajan scꞌob ta sba yoꞌ jech ta xacꞌbe bendición. \s1 Ti jcꞌulej vinique ta scꞌopon ti Jesuse \r (Mt 19:16‑30; Lc 18:18‑30) \p \v 17 Cꞌalal ilocꞌ xa bal ta xanobal ti Jesuse, tey ital ta anil jun vinic. Tey laj squejan sba ta stojol. Jech lic yalbe: \p ―Lequil Jchanubtasvanej, ¿cꞌusi ta scꞌan ta jpas yoꞌ ta jta ti jcuxlejal sventa sbatel osile? ―xi. \p \v 18 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jech ta xavalbun ti lequil vinicune? Ti buchꞌu leque, jaꞌ noꞌox ti Diose. \v 19 Ti voꞌote xanaꞌ lec ti mantaletique: “Mu xasaꞌ avants. Mu xamilvan. Mu xaꞌelcꞌaj. Mu xajut cꞌop. Mu xaloꞌlavan. Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ”, ―xi. \p \v 20 Ti vinique jech laj stacꞌ: \p ―Jchanubtasvanej, scotol taje ta jbicꞌtal onoꞌox jchꞌunoj talel ―xi. \p \v 21 Ti Jesuse cꞌuxubaj yoꞌnton laj sqꞌuel batel ti vinique. Jech laj yal: \p ―Jun xa noꞌox scꞌan ti ta xapase. Batan, ba chono scotol ti cꞌusitic xꞌayan avuꞌune. Jech ti stojole, acꞌbo ti buchꞌutic meꞌonetique. Ti mi jech ta xapase, jaꞌ jech umbi, oy acꞌulejal ta vinajel. Tsꞌacal to un, laꞌ me. Manchuc mi ta xavichꞌ avocol, tsꞌacliun batel ―xut. \p \v 22 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti vinique, lic svul yoꞌnton. Ta at oꞌnton xa ibat. Yuꞌun toj jcꞌulej. \p \v 23 Jech o xal ti Jesuse lic sqꞌuel spat xocon. Jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Batsꞌi toj vocol ta xꞌoch ti jcꞌulejetic ti bu ta xventainvan ti Diose ―xi. \p \v 24 Ti yajchancꞌoptaque toj chꞌayal cꞌot yoꞌntonic yuꞌun ti cꞌop taje. Pero ti Jesuse jech lic xchaꞌal: \p ―Jnichꞌnab, toj vocol ta xꞌoch ti bu ta xventainvan ti Diose ti buchꞌutic jaꞌ noꞌox spatoj yoꞌntonic yuꞌun ti scꞌulejalique. \v 25 Jaꞌ más to xuꞌ ta xjelav ta sat acuxa ti jcot comelloe. Ti buchꞌu jcꞌuleje toj vocol ta xꞌoch ti bu ta xventainvan ti Diose ―xi. \p \v 26 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Jech lic sjacꞌolanbe sbaic: \p ―Ti mi jaꞌ jech taje, ¿buchꞌu xa onoꞌox ta xcol? ―xiic. \p \v 27 Ti Jesuse laj sqꞌuel batel. Jech laj yalbe: \p ―Ta melel, ti viniquetique mu xuꞌ ta scolta sba stuquic. Pero ti Diose xuꞌ yuꞌun. Yuꞌun ti Diose muꞌyuc cꞌusi ti mu xuꞌ yuꞌune ―xi. \p \v 28 Ti Pedroe jech lic yal: \p ―Cajval, ti vuꞌuncutique laj xa jcomtsancutic ti cꞌusitic xꞌayan cuꞌuncutique. Liꞌ xa jchiꞌinojotcutique ―xi. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti ta xtuchꞌ ta yoꞌnton ti snae, ti schiꞌiltac ta voqꞌuele, ti stot smeꞌe, ti yajnile, ti snichꞌnabe, ti yosile, ta jventa vuꞌun, ta sventa ti lequil achꞌ cꞌop ti jaꞌ colebale, toj lec ti jech taje. \v 30 Yuꞌun liꞌ noꞌox ta banomile ta stabeic voꞌvinic (100) sqꞌuexol más ti snae, ti schiꞌiltac ta voqꞌuele, ti smeꞌe, ti snichꞌnabe, ti yosile, acꞌo mi ta xichꞌ ilbajinel xtoc. Tsꞌacal to ta sta ti scuxlejal sbatel osile. \v 31 Oy ep ti buchꞌutic ichꞌbilic ta mucꞌ avi liꞌe, pero oy bu ta sta yorail ti muꞌyuc ichꞌbilic ta mucꞌ ta xcꞌotique. Oy ep ti buchꞌutic muꞌyuc ichꞌbilic ta mucꞌ avi liꞌe, pero ta sta yorail ti ichꞌbilic ta mucꞌ ta xcꞌotique ―xi. \s1 Ti Jesuse yan velta ta xal ti ta xchame \r (Mt 20:17‑19; Lc 18:31‑34) \p \v 32 Ti Jesuse, tijil batel ta spat ti yajchancꞌoptac ti cꞌalal ta xa xmuyic batel ta sbelel Jerusalene. Jech ti stuquique tey chꞌayal yoꞌntonic ti cꞌusi laj yaꞌiique. Xiꞌeluc xa xtoc ti tey tsꞌacalic batele. Ti Jesuse laj xchꞌac loqꞌuel ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque. Tey lic yalbe yaꞌi ti cꞌusi ta xcꞌot ta pasele: \p \v 33 ―Ti voꞌoxuque ta xavilic ti ta xijmuy batel ta Jerusalene. Ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique tey ta xiꞌacꞌat ta cꞌabal ta stojol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Ta xacꞌ yeic yoꞌ ta xquichꞌ milel. Tey ta xiyaqꞌuicun ta stojol ti jyanlum cristianoetique. \v 34 Tey ta xislabanicun. Ta xismajicun. Ta xistubtaicun. Tsꞌacal to un, ta xismilicun. Pero ta yoxibal cꞌacꞌal ta xichaꞌcuxi ―xi. \s1 Ti Jacoboe schiꞌuc ti Juane ta scꞌanbe vocol ti Jesuse. \r (Mt 20:20‑28) \p \v 35 Ti Jacoboe schiꞌuc ti Juane, ti jaꞌ snichꞌnab ti Zebedeoe, inopajic batel ta stojol ti Jesuse. Jech laj yalic: \p ―Jchanubtasvanej, ta jcꞌanbotcutic vocol ―xiic. \p \v 36 Ti Jesuse tey laj stacꞌ: \p ―¿Cꞌusi ta xacꞌan ti ta jpasboxuque? ―xi. \p \v 37 Ti stuquique jech laj yalic: \p ―Cꞌalal ta sta yorail ti ta xapas mantale, acꞌo ave ti ta xichoticutic jun ta abatsꞌi cꞌob, jun ta atsꞌet cꞌob ―xiic. \p \v 38 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ti voꞌoxuque mu xanaꞌ ti cꞌusi ta xacꞌanique. ¿Mi ta xcuch avuꞌunic ta yichꞌel ti vocole jech chac cꞌu chaꞌal ti vuꞌune? ―xi. \p \v 39 Ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―Ta xcuch cuꞌuncutic ―xiic. \p Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Jech melel, jech onoꞌox ta xataic ti vocole jech chac cꞌu chaꞌal ta jta ti vuꞌune. \v 40 Pero ti jech ta xacꞌanic ti ta xachotiic jun ta jbatsꞌi cꞌobe, ti jun ta jtsꞌeb cꞌobe, maꞌuc cabtel ta xcacꞌ. Ti buchꞌu ta xchoti ta jxocone, jaꞌ noꞌox ta xꞌacꞌbatic ti buchꞌutic jech albil scꞌoplalique ―xi. \p \v 41 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti lajunvoꞌ yajchancꞌoptaque, mu lecuc laj yaꞌiic. Laj yiltaic ti Jacoboe, ti Juane. \v 42 Ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yal: \p ―Ti voꞌoxuque xanaꞌic lec, ti ajvaliletic liꞌ ta banomile stoyoj sbaic ti jech oy yabtelique. Ti buchꞌu cajale ta xacꞌ ta ilel ti tsots ti yabtele yichꞌoje. \v 43 Mu me jechuc xapasic ti voꞌoxuque. Ti buchꞌu ta scꞌan ichꞌbil ta mucꞌ ta xcꞌot ta atojolique, jaꞌ ta scꞌan ti acꞌo yacꞌ sba ta mosovinel yuꞌun ti yane. \v 44 Ti buchꞌu ta scꞌan ti ichꞌbil ta muqꞌue, jaꞌ ta scꞌan ti ta xacꞌ sba ta mosovinel yuꞌun ti schiꞌiltaque. \v 45 Ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique maꞌuc lital mosovinvancun. Jaꞌ tal cacꞌ jba ta tunel, tal cacꞌ jba ta milel ta sventa stojol scolel ti epal cristianoetique ―xi. \s1 Ti Jesuse laj scolta ti maꞌsat Bartimeoe \r (Mt 20:29‑34; Lc 18:35‑43) \p \v 46 Icꞌotic ta jteclum Jericó. Tey ta xa xlocꞌ batel ta stiꞌil jteclum ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque, schiꞌuc ti epal cristianoetique. Tey chotol ta tiꞌ be ta scꞌan limoxna oy jun maꞌsat, Bartimeo sbi, ti jaꞌ snichꞌon ti Timeoe. \v 47 Cꞌalal laj yaꞌi ti ta xa xnopaj tal ti Jesús ti liquem tal ta Nazarete, tey lic avanuc ti maꞌsate: \p ―Jesús, Snichꞌon David, cꞌuxubinun ―xi. \p \v 48 Oy ep buchꞌu ipajtsanvanic yoꞌ acꞌo chꞌaniuc. Pero ti maꞌsate más to tsots lic avanuc: \p ―Jesús, Snichꞌon David, cꞌuxubinun ―xi. \p \v 49 Jech ti Jesuse tey ivaꞌi. Jech laj yal: \p ―Iqꞌuic talel ―xi. \p Jech o xal ti cristianoetique jech laj yalbeic: \p ―Tsotsan, vaꞌlan. Yuꞌun ta xicꞌot ―xutic. \p \v 50 Jech ti maꞌsate ta ora noꞌox laj sjip comel ti smochib cꞌuꞌe. Ibit liquel ta anil. Inopaj batel ta stojol ti Jesuse. \v 51 Ti Jesuse jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Cꞌusi ta xacꞌan ta jpasbot? ―xut. \p Ti maꞌsate jech itacꞌav: \p ―Jchanubtasvanej, ta jcꞌan ti ta xajambun ti jsate ―xi. \p \v 52 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Xuꞌ xabat. Jam xa ti asate ta sventa ti laj achꞌunune ―xi. \p Cꞌalal jech laj yal ti Jesuse, ta ora noꞌox ijam ti sate. Tey laj xchiꞌin batel ta be. \c 11 \s1 Ti Jesuse ta xꞌoch bal ta Jerusalén \r (Mt 21:1‑11; Lc 19:28‑40; Jn 12:12‑19) \p \v 1 Cꞌalal icꞌotic nopol xa Jerusalene ti bu oy ti chib jteclum Betfagee schiꞌuc ti Betaniae, ti oy ta yelobal ti vits Olivose, ti Jesuse laj stac jelavel chaꞌvoꞌ yajchancꞌop. \v 2 Jech laj yalbe: \p ―Batanic ta uni jteclum ti leꞌ xjelav batele. Cꞌalal mi lacꞌotique, tey ta xataic jun burro chucul, ti muꞌyuc to bu cajlebinbile. Jitunic, nitic talel liꞌe. \v 3 Mi oy buchꞌu ta xalboxuc: “¿Cꞌu chaꞌal jech ta xapasic?” mi xayutique, albeic yaꞌi: “Jaꞌ ta xtun yuꞌun ti Cajvaltique. Tsꞌacal to ta sutesbot talel”, xavutic ―xi. \p \v 4 Jech o xal ti chaꞌvoꞌique ibatic. Tey chucul laj staic ti uni burroe nopol ta tiꞌ na ti oy ta tiꞌ bee. Tey laj sjitunic talel. \p \v 5 Oy jlom ti buchꞌu tey oyique, jech laj yalic: \p ―¿Cꞌusi ta xapasic? ¿Cꞌu chaꞌal ta xajitunic ti burroe? ―xiic. \p \v 6 Ti chaꞌvoꞌique jech laj stacꞌbeic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic yuꞌun ti Jesuse. Jech o xal muꞌyuc cꞌusi iꞌalbatic. \v 7 Tey laj snitic batel ti burro ti bu icom ti Jesuse. Ti stuquique lic scajan scꞌuꞌic ta sba ti burroe. Jech ti Jesuse tey icaji batel. \v 8 Ep ti buchꞌutic laj sqꞌuiananic ta banomil ti scꞌuꞌique. Oy yan xtoc laj sbojic yanal teꞌ. Laj yaqꞌuic ta be. \p \v 9 Ti buchꞌu jbaꞌbeic batele, ti buchꞌu jtsꞌac patic talele, jech lic avanicuc: \p ―Yan yutsil ti Buchꞌu tacbil talel yuꞌun ti Diose. \v 10 Yan yutsil ti jventainvanej ta xtale jech chac cꞌu chaꞌal iventainvan ti jtotic Davide. Jun yutsil ti Diose ―xiic. \p \v 11 Jaꞌ jech iꞌoch batel ta Jerusalén ti Jesuse. Jaꞌ jech xtoc iꞌoch batel ta templo. Cꞌalal laj sqꞌuel ti cꞌu sꞌelan scotol ta jujot ti temploe, tey ilocꞌ batel. Ibat ta Betania schiꞌuc ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque. Yuꞌun mal xa cꞌacꞌal. \s1 Ti Jesuse laj yut ti icuxe \r (Mt. 21:18‑19) \p \v 12 Ta yocꞌlomal, cꞌalal iloqꞌuic batel ta Betaniae, ti Jesuse lic yaꞌi viꞌnal. \v 13 Tey laj yil ta nom jpets icux ti oy yanale. Jech o xal bat sqꞌuel mi oy ti sate. Pero muꞌyuc sat laj sta. Jaꞌ noꞌox yanal, yuꞌun maꞌuc to yorail ta satin. \v 14 Jech ti Jesuse jech laj yalbe ti icuxe: \p ―Muꞌyucuc buchꞌu sloꞌbot o asat ―xut. \p Ti yajchancꞌoptaque laj yaꞌiic. \s1 Ti Jesuse ta xchꞌuba ti temploe \r (Mt 21:12‑17; Lc 19:45‑48; Jn 2:13‑22) \p \v 15 Tsꞌacal to un, ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque icꞌotic ta Jerusalén. Cꞌalal iꞌoch batel ta templo ti Jesuse, lic snutsan loqꞌuel scotol ti buchꞌu ta xchonilajic ta smanolajic teye. Laj svalcꞌunbe smexaic ti jeltaqꞌuinetique. Laj svalcꞌunbe xilaic ti jchonpalomaetique. \v 16 Mi jaꞌuc jun ta xacꞌ ochuc ti oy cꞌusi xcuchojic ochel ta temploe. \v 17 Ti Jesuse jech lic chanubtasvanuc: \p ―Jech ta xal ti Dios ti tsꞌibabil ta scꞌope: “Ti templo cuꞌune jaꞌ jtaobil ta cꞌoponel yuꞌun ti cristianoetic ti oyic ta sjoylej banomile”, xi ti Diose. Pero ti voꞌoxuque joybij avuꞌunic ta snail chꞌen jꞌeleqꞌuetic ―xi. \p \v 18 Ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, laj yaꞌiic ti jech laj spas ti Jesuse. Jech o xal ti stuquique lic snopic cꞌusi ta xutic yoꞌ ta xaqꞌuic ta milel. Jaꞌ ti laj yilic ti toj lec laj yaꞌiic ti cristianoetic ti cꞌu sꞌelan ichanubtasvane. Jech o xal ixiꞌic. \v 19 Cꞌalal iꞌoch ti acꞌobale, ti Jesuse ilocꞌ batel ti ta jteclum Jerusalene. \s1 Itaquij ti icuxe \r (Mt 21:20‑22) \p \v 20 Sob xa ta yocꞌlomal, iꞌechꞌic yan velta ti bu teqꞌuel ti icuxe. Jech ti yajchancꞌoptaque laj yilic ti taquijem xa schiꞌuc ti yibele. \v 21 Ti Pedroe ivul ta yoꞌnton. Jech lic yalbe ti Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, qꞌuel avil ti icux ti laj avute, taquijem xa ―xi. \p \v 22 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Chꞌunic ti xuꞌ yuꞌun ti Diose. \v 23 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti ta xalbe yaꞌi ti vits liꞌe: “Locan, batel liꞌe, ba jipo aba ta nab”, mi xute, ti mi mu xnaꞌetuc ti yoꞌntone, ti mi ta xchꞌun ti ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi laj yale, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel. \v 24 Jech o xal ta xcalboxuc, scotol ti cꞌusi ta xacꞌanbe ti Dios ti cꞌalal ta xataic ta cꞌoponele, ti mi ta xachꞌun ti laꞌacꞌbat xae, jech onoꞌox laj xa ataic. \v 25 Mi oy buchꞌu aqꞌuelojbe smul cꞌalal ta xataic ta cꞌoponel ti Diose, acꞌbo perdón, yoꞌ jech ti Atotic ti oy ta vinajele, ta xacꞌboxuc perdón yuꞌun ti amulique. \v 26 Pero mi mu xavaqꞌuic perdone, jech ti Atotic ti oy ta vinajele, mu xacꞌboxuc perdón yuꞌun ti amulique ―xi. \s1 Ti yabtel yichꞌoj ti Jesuse \r (Mt 21:23‑27; Lc 20:1‑8) \p \v 27 Ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque ichaꞌsutic batel ta Jerusalén. Cꞌalal tey och batel ta temploe, inopajic talel ta stojol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, schiꞌuc ti moletique. \v 28 Ti stuquique jech lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―¿Cꞌusi avabtel avichꞌoj? ¿Buchꞌu laj yacꞌbot avabtel ti vi sꞌelan ta xapase? ―xutic. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Jaꞌ jechun ec, ta jcꞌan ta jacꞌboxuc jbel cꞌop. Ti mi xuꞌ ta xatacꞌbeicune, ta xcalboxuc avaꞌiic buchꞌu yacꞌojbun cabtel ti jech ta jpase. \v 30 Albun caꞌi, ¿buchꞌu laj stac talel ti Juane yoꞌ jech ta xacꞌ ichꞌ voꞌ? ¿Mi tacbil talel yuꞌun ti Diose? ¿Mi tacbil talel yuꞌun viniquetic noꞌox? Tacꞌbeicun ―xi. \p \v 31 Ti stuquique jech lic yalolanbe sbaic: \p ―Ti mi ta xcaltic ti jaꞌ tacbil talel yuꞌun ti Diose, ti stuque xuꞌ ta xistacꞌbotic: “¿Cꞌu chaꞌal ti muꞌyuc laj avichꞌic ta mucꞌ?” xijyut. \v 32 Ti mi ta xcaltic ti jaꞌ tacbil yuꞌun ti viniquetic ti mi xcutique, melel, toj xiꞌbal sba. Yuꞌun scotolic snaꞌojic ti jaꞌ tacbil talel yuꞌun Dios ti Juane ―xut sbaic. \p \v 33 Jech o xal ti stuquique jech laj yalbeic ti Jesuse: \p ―Mu jnaꞌcutic ―xutic. \p Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p ―Jaꞌ jechun ec, mi jaꞌuc ta xcalboxuc avaꞌiic buchꞌu yacꞌojbun cabtel ti jech ta jpase ―xi. \c 12 \s1 Ti chopol jꞌabteletic ti laj yichꞌ babacꞌoptaele \r (Mt 21:33‑46; Lc 20:9‑19) \p \v 1 Ti Jesuse jech lic yal ta babacꞌop: ―Oy jun vinic ti ep laj stsꞌun uva ti ta yosile. Laj smac lec ta moc. Laj spasbe jun yavil ti bu ta xichꞌ pitsꞌel ti sat uvae. Laj smeltsan jun toyol luchlebal yoꞌ jech ta xichꞌ chabiel scotol. Tsꞌacal to un, laj yacꞌ ta chꞌom ti yosil ta stojol ti jꞌabteletique. Ibat ta nom ti vinique. \v 2 Cꞌalal sta xa yorail ti ta xichꞌ tuchꞌel ti uvae, laj stac talel jun yajꞌabtel yoꞌ ta scꞌan ti cꞌu yepal ta xichꞌe. \v 3 Pero ti jꞌabteletique laj stsaquic. Laj smajic. Muꞌyuc cꞌusi laj yacꞌbeic batel. \v 4 Tsꞌacal to un, ti yajval banomile lic xchaꞌtac batel yan yajꞌabtel. Pero jaꞌ jech xtoc ti jꞌabteletique laj yutic, laj yacꞌbeic ton, laj syayijesbeic sjol. \v 5 Ti yajval banomile laj to xchaꞌtac batel yan yajꞌabtel. Pero laj smilic xtoc. Tsꞌacal to ti yajval banomile laj stac batel ep yajꞌabteltac. Pero jaꞌ noꞌox jech xtoc, oy jlom ilajic ta milel, oy jlom ilajic ta majel. \p \v 6 ’Oy to jun snichꞌon xtoc ti cꞌux ta xaꞌie. Slajeb xa laj stac batel ti jech laj snop ta yoꞌntone: “Ta xiyichꞌbeicun ta mucꞌ ti jnichꞌone”, xi. \v 7 Pero ti jꞌabteletique jech laj yalbe sbaic: “Ti vinic leꞌe, jaꞌ ti buchꞌu ta xichꞌ comel ti osile. Laꞌ jmiltic yoꞌ jech ta xcuꞌunintic ti osile”, xiic. \v 8 Jech o xal laj stsaquic, laj smilic. Laj xjochic loqꞌuel ta spat ti tsꞌunobaltique ―xi. \p \v 9 Jech o xal ti Jesuse tey lic sjacꞌ: \p ―¿Cꞌusi ta spas ti yajval banomil ti jech taje? Ta xtal smil ti jꞌabteletique. Jech ti yosile ta xacꞌ ta chꞌom ta yan. \p \v 10 ’Ti voꞌoxuque, ¿mi muꞌyuc avilojic ta scꞌop Dios ti jech ta xale? \q1 Ti ton ti bajbil yuꞌun ti jꞌabteletique, tsꞌacal to jaꞌ jtunel icom sventa sliqueb ti nae. \q1 \v 11 Jaꞌ yabtel stuc ti Diose. Jun yutsil ta xcꞌot ta jtojoltic, \m ti xie ―xi ti Jesuse. \p \v 12 Ti stuquique ta scꞌan xa ox ta stsaquic ta chuquel ti Jesuse. Yuꞌun laj yaꞌiic lec ti jaꞌ scꞌoplal stuquic ti jech laj sbabacꞌopta ti Jesuse. Pero muꞌyuc laj stsaquic, yuꞌun ixiꞌic yuꞌun ti cristianoetique. Jech o xal un, laj yictaic comel ti Jesuse. Ibatic. \s1 Scoplal ti patane \r (Mt 22:15‑22; Lc 20:20‑26) \p \v 13 Tsꞌacal to un, ti stuquique laj staquic batel ta stojol Jesús jun chib jfariseoetic schiꞌuc jun chib svinictac ti Herodese yoꞌ jech mi oy cꞌusi chopol ta xlocꞌ ta ye, yoꞌ jech ta xbaj ta cꞌocꞌ yuꞌunic. \v 14 Jech o xal ti stuquique italic, jech lic yalic: \p ―Jchanubtasvanej, ti vuꞌuncutique jnaꞌojcutic lec ti tucꞌ ta xachanubtasvane. Maꞌuc ta xacꞌan ti lec acꞌoplal yuꞌun ti cristianoetique. Jech o xal un, mu xajel ti cꞌu sꞌelan ta xachanubtasvane. Jaꞌ noꞌox oy ta avoꞌnton ti ta xachanubtasvan ti cꞌu sꞌelan ta jtacutic slequilal ti Diose. Jech o xal un, ti patan taqꞌuin yuꞌun ti ajvalil romanoe, ¿mi lec ti ta jtojtique? ¿Mi mu lecuc ti ta jtojtique? ―xiic. \p \v 15 Ti Jesuse snaꞌoj xa onoꞌox ti jecheꞌ onoꞌox ta xloꞌlavanique. Jech o xal jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti ta xayalesicun avaꞌi ta cꞌoqꞌue? Acꞌbun quil jsepuc taqꞌuin ―xi. \p \v 16 Ti stuquique laj yichꞌic talel ti taqꞌuine. Cꞌalal laj sqꞌuel ti Jesuse, tey laj sjacꞌ: \p ―¿Buchꞌu sat, buchꞌu sbi ti liꞌ tsacale? ―xi. \p Ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―Jaꞌ ti ajvalile ―xiic. \p \v 17 Jech ti Jesuse jech laj yal: \p ―Acꞌbeic ti ajvalil romano ti cꞌusi jaꞌ yuꞌune. Jaꞌ jech xtoc, acꞌbeic ti Dios ti cꞌusi jaꞌ yuꞌune ―xi. \p Ti stuquique chꞌayal icꞌot yoꞌntonic ti jech itacꞌbatique. \s1 Ta xjacꞌbat cꞌu sꞌelan ti chaꞌcuxiele \r (Mt 22:23‑33; Lc 20:27‑40) \p \v 18 Jech xtoc un, bat sqꞌuelic Jesús jun chib jsaduceoetic. Ti jsaduceoetique xchꞌunojic ti muꞌyuc ta xchaꞌcuxi ti animaetique. Jech o xal jech laj yalic: \p \v 19 ―Jchanubtasvanej, ti Moisese laj stsꞌibabuncutic comel ti mi oy buchꞌu ta xcham jun vinic ti chꞌabal yol ta xicta comel ti yajnile, jech o xal ti yitsꞌine, acꞌo yicꞌbe yajnil ti animae, yoꞌ jech mu xchꞌay stsꞌunobal ti sbanquile. \v 20 Qꞌuel avil, oy viniquetic ti vucubic ta voqꞌuele ti jech icꞌot ta pasele. Ti sba banquilale laj yicꞌ yajnil. Pero icham. Chꞌabal snichꞌon icom. \v 21 Tsꞌacal to un, ti schaꞌvoꞌal itsꞌinale laj yicꞌbe yajnil ti animae. Jech xtoc icham. Chꞌabal snichꞌon icom. Jaꞌ jech laj spas xtoc ti yoxibal itsꞌinale. \v 22 Jaꞌ jech laj yiqꞌuic ti jun ants ti yucubalique. Icham scotolic. Mi jaꞌuc junuc yuꞌunic ti oy snichꞌon icome. Tsꞌacal to icham ec ti antse. \v 23 Jech o xal cꞌalal ta sta yorail ti ta xchaꞌcuxi ti animaetique, albun caꞌicutic, ¿buchꞌu junucal yuꞌunic ti yajnil ta xcome cꞌalal ti vucub viniquetic laj yajnilanic ti antse? ―xiic. \p \v 24 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Toj chꞌayemoxuc ta jꞌechꞌel. Yuꞌun mu xavaꞌiic ti scꞌop Diose, mi jaꞌuc ti smucꞌul stsatsal ti Diose. \v 25 Cꞌalal sta yorail ti ta xchaꞌcuxiic ti animaetique, laj scꞌoplal ti jech ta saꞌ ti snup schiꞌilique. Laj scꞌoplal ti jech ta xacꞌ ta nupunel ti yantsꞌil nichꞌonique. Yuꞌun ta xcꞌotic jech chac cꞌu chaꞌal ti ángeletic ti oy ta vinajele. \v 26 ¿Cꞌu chaꞌal ta xanopic ti muꞌyuc ta xchaꞌcuxi ti animaetique? ¿Mi yuꞌun muꞌyuc aqꞌuelojic ti cꞌu sꞌelan tsꞌibabil ta scꞌop Dios yuꞌun ti Moisése, ti cꞌalal icꞌopoj ti Dios ta stojol ti coꞌol sꞌelan ta xcꞌacꞌ ti jpets uni teꞌe? Jech laj yal: “Diosun yuꞌun ti Abrahame, yuꞌun ti Isaaque, yuꞌun ti Jacobe”, ti xie. \v 27 Ta stojol ti Diose, muꞌyuc buchꞌu chamem. Scotolic cuxulic. Jech o xal ti voꞌoxuque toj chꞌayemoxuc ―xi. \s1 Ti mantal ti más tsots scꞌoplale \r (Mt 22:34‑40) \p \v 28 Jaꞌ jech xtoc inopaj talel ta stojol Jesús jun jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale, yuꞌun laj yaꞌi ti laj stsac sbaic ta cꞌop ti Jesús schiꞌuc ti jsaduceoetique. Laj yaꞌi ti lec tucꞌ laj stacꞌ ti Jesuse. Jech o xal jech laj sjacꞌ: \p ―¿Cꞌusi junucal mantal ti más tsots scꞌoplal ta scotole? ―xi. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Ti mantal ti más tsots scꞌoplale, jaꞌ liꞌe: “Aꞌyio avaꞌiic, Israel, ti Cajvaltic Dios cuꞌuntique, jaꞌ noꞌox stuc Ajvalil. \v 30 Jech o xal un, cꞌano ti Cajvaltic Diose ta sjunul avoꞌnton, ta sjunul achꞌichꞌel, ta sjunul avip, ta sjunul snopobil avuꞌun”, ti xie. Jaꞌ ti mantal ti más tsots scꞌoplale. \v 31 Ti yan ti jutuc mu coꞌoluque, jaꞌ liꞌe: “Cꞌuxubino ti achiꞌile jech chac cꞌu chaꞌal ta xacꞌuxubin aba atuc”, ti xie. Ti chib mantal liꞌe jaꞌ ti más tsots scꞌoplale ―xi. \p \v 32 Ti jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale jech laj yal: \p ―Lec ti jech laj aval, Jchanubtasvanej. Melel ti cꞌusi laj avale. Jun noꞌox ti Diose. Muꞌyuc xa yan jech chac cꞌu chaꞌal ti Diose. \v 33 Ti jech ta jcꞌantic ti Diose ta sjunul coꞌntontic, ta sjunul snopobil cuꞌuntic, ta sjunul jchꞌichꞌeltic, ta sjunul quiptic, ti ta jcꞌuxubintic ti jchiꞌiltic jech chac cꞌu chaꞌal ta jcꞌuxubin jba jtuctique, jaꞌ ti más tsots scꞌoplal taje. Jaꞌ mu sta scꞌoplal ti smoton Dios ti ta jmiltique, ti ta jchicꞌbetic ta altare ―xi. \p \v 34 Cꞌalal laj yil ti Jesús ti lec tucꞌ laj staqꞌue, jech laj yal: \p ―Mu xa nomuc oyot ta stojol ti ventainel yuꞌun ti Diose ―xi. \p Cꞌalal jech laj yaꞌiique, muꞌyuc xa cꞌusi laj sjacꞌolanbeic ti Jesuse. \s1 ¿Buchꞌu snichꞌon ti Cristoe? \r (Mt 22:41‑46; Lc 20:41‑44) \p \v 35-36 Ti Jesuse tey ta xchanubtasvan ta templo ti jech ta xale: \p ―Ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, ¿cꞌu chaꞌal ta xalic ti jaꞌ snitilul David ti Cristoe, cꞌalal ti Davide, ta sventa ti ventainbil yuꞌun ti Chꞌul Espíritue, jech laj yal? \q1 Ti Diose jech laj yalbe ti Cajvale: \q1 “Laꞌ chotlan ta jbatsꞌi cꞌob, \q1 jaꞌ to mi ta xcacꞌ ta avoc ta acꞌob ti avajcrontae”, \m xꞌutat, xi ti Davide. \v 37 ¿Cꞌusi xut ti Cristo ti jaꞌ snitilul ti Davide cꞌalal ti David Cajval ti xute? ―xi ti Jesuse. \p Ti epal cristianoetique sjunul yoꞌntonic ta xaꞌibeic scꞌop ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj svinajesbe smul ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale \r (Mt 23:1‑36; Lc 11:37‑54; 20:45‑47) \p \v 38 Ti Jesuse jech ta xchanubtas ti cristianoetique: \p ―Bijanic me yuꞌun ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Yuꞌun ti stuquique toj lec ta xaꞌiic ti nat scꞌuꞌ slapojique. Toj lec ta xaꞌiic ti ichꞌbilic ta mucꞌ ti buꞌyuc noꞌox ta xanavique. \p \v 39 Ti stuquique ta saꞌic ti chotlebal ti bu ichꞌbil ta mucꞌ tey ta chꞌul nae. Jaꞌ jech xtoc ta saꞌic ti chotlebal ti bu ichꞌbil ta mucꞌ ti cꞌalal ta xꞌicꞌatic ta veꞌele. \v 40 Ta spojbe sna ti meꞌonal antsetique. Pero yoꞌ jech mu xacꞌ ta ilel ti cꞌusi ta spojique, jal ta xa scꞌoponic ti Diose. Jech o xal ti stuquique jaꞌ más tsots castigo ta xichꞌic ―xi. \s1 Ti meꞌon antse laj yacꞌbe smoton ti Diose \r (Lc 21:1‑4) \p \v 41 Oy bu jun velta ti Jesuse tey chotol ta yut templo ta yeloval scaxail smoton ti Diose. Laj yil ti ta xaqꞌuic comel ti taqꞌuin sventa smoton ti Diose. Ep ti jcꞌulejetique ta xaqꞌuic comel ep ti staqꞌuinique. \v 42 Cꞌalal jech ta spasique, jaꞌ o icꞌot jun meꞌon ants ti laj sticꞌ ochel ta caxa chib biqꞌuit taqꞌuin ti jutuc ti stojole. \v 43 Jech o xal ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yalbe: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti meꞌon ants leꞌe, jaꞌ más ep laj yacꞌ ta xil ti Diose. Jaꞌ mu sta ti yan ti buchꞌutic ep laj yaqꞌuique. \v 44 Yuꞌun ti buchꞌu ep laj yaqꞌuique, sobrail xa noꞌox. Pero ti meꞌon ants leꞌe laj yacꞌ comel scotol ti cꞌajomal jaꞌ ta xtun yuꞌune ―xi. \c 13 \s1 Ti Jesuse ta xal ti ta xlilij ti temploe \r (Mt 24:1‑2; Lc 21:5‑6) \p \v 1 Cꞌalal tey xa ta xloqꞌuic batel ta temploe, oy jun yajchancꞌop ti jech lic yale: \p ―Jchanubtasvanej, qꞌuel avil yutsiquil ti tone. Toj lec meltsanbil ti templo liꞌe ―xi. \p \v 2 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jech xaval avaꞌuc ti jun yutsiquil meltsanbile. Pero oy bu ta sta scꞌacꞌalil ti ta xlilije. Mi jaꞌuc jbej ton ti cajal ta xcom ta sba ti yan tone. Scotol lilijem ta xcom ―xi. \s1 Svinajeb ti cꞌalal poꞌot xa sta ti slajeb cꞌacꞌale \r (Mt 24:3‑28; Lc 21:7‑24; 17:22‑24) \p \v 3 Jech ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque ibatic ta vits Olivos ta yeloval ti temploe. Cꞌalal tey chotol ti Jesuse, jech ti Pedroe, ti Jacoboe, ti Juane, ti Andrese tal sjaqꞌuic ta mucul: \p \v 4 ―Ta jcꞌan ti ta xavalbun caꞌicutic, ¿cꞌusi ora ta xcꞌot ta pasel ti jech taje? ¿Cꞌusi svinajeb ti cꞌalal poꞌot xa sta yorail ti jech ta xcꞌot ta pasele? ―xiic. \p \v 5 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Bijanic me. Mu me xataic loꞌlael. \v 6 Yuꞌun ep ti buchꞌutic sbiinoj ti jbi ti jech ta xalique: “Vuꞌun Cristoun”, ti xiique. Ep ta xlajic ta loꞌlael. \p \v 7 ’Ti voꞌoxuque, cꞌalal ta xavaꞌibeic scꞌoplal ti oy xa leto liꞌe, ti oy xa leto leꞌe, ti xiique, mu me xaxiꞌic. Yuꞌun jech onoꞌox ta xcꞌot ta pasel. Pero maꞌuc to slajebal ti cꞌacꞌale. \v 8 Baꞌyel ta xlic scrontain sbaic ti mucꞌtic lumetique, ta scrontain sbaic ti ajvaliletique. Buꞌyuc noꞌox oy niquel, oy viꞌnal. Buꞌyuc noꞌox xvochlajet ti cristianoetique. Ti vaꞌi sꞌelan ta xcꞌot ta pasele, jaꞌ sliquebal to ti vocole. \p \v 9 ’Jech ti voꞌoxuque qꞌuelo me abaic. Yuꞌun ta xaꞌacꞌatic batel ta entregal ta stojol ti ajvaliletique. Ta xavichꞌic majel ta chꞌul na. Ti voꞌoxuque ta jventa vuꞌun ti jech ta xavaꞌan abaic ta stojol ti ajvaliletique, ti reyetique, yoꞌ jech tey ta xavalbe yaꞌiic ti jcꞌoplale. \v 10 Cꞌalal mu to ta sta yorail ti slajebal cꞌacꞌale, tsots scꞌoplal ti ta xichꞌ alel ti colebal ta sjoylej ti banomile. \v 11 Cꞌalal ta xaꞌacꞌatic batel ta stojol ti ajvaliletique, mu xavat avoꞌntonic, mu xapocoꞌnopic ti cꞌusi ta xcꞌot avalique. Alic ti cꞌusi ta xacꞌboxuc anaꞌic ti Dios cꞌalal tey oyoxuc ta stojolique. Yuꞌun maꞌuc ti voꞌoxuc ti ta xacꞌopojique, jaꞌ ti Chꞌul Espíritue. \v 12 Ti viniquetique ta xacꞌ ta entregal ti schiꞌil ta voqꞌuele yoꞌ acꞌo yichꞌ milel. Ti totiletique ta xacꞌ ta entregal ti snichꞌonique yoꞌ acꞌo yichꞌ milel. Ti nichꞌoniletique ta xacꞌ ta entregal ti stotique yoꞌ acꞌo chamuc. \v 13 Ta jventa vuꞌun ti jech ta xayichꞌic ta cronta scotol ti cristianoetique. Mu lecuc ta xayilic. Pero buchꞌuuc noꞌox ti staoj yav yoꞌntonic xcham xlaje, jaꞌ ta xcolic. \p \v 14 ’Ti jꞌalcꞌop Daniele laj stsꞌiba comel scꞌoplal ti jsoquesvanej ti ta xchꞌayvane. (Ti buchꞌu ta sqꞌuel liꞌe, acꞌo yaꞌi lec ti cꞌusi ta xale.) Cꞌalal ta xavilic ti tey xa oy ti bu maꞌuc sventae, acꞌo jatavicuc batel ta vitstic ti buchꞌutic nacalic ta Judea banomile. \v 15 Jaꞌ jech xtoc ti buchꞌutic muyemic batel ta schaꞌcojal sna ti jech cꞌacꞌal taje, mu xa me xyal batel ta stamel ti cꞌusi ta xtun yuꞌune. \v 16 Jaꞌ jech xtoc ti buchꞌutic oyic ta osiltique, mu xa me xtal ta sna ta stamel ti scꞌuꞌique. \v 17 Jaꞌ toj abol sbaic ti antsetic ti buchꞌutic schiꞌuc to ti yolique, schiꞌuc ti buchꞌutic ta to xchuꞌun ti yolic ti jech cꞌacꞌal taje. \v 18 Ti voꞌoxuque, taic me ta cꞌoponel ti Diose ti maꞌucuc me ta yorail sictic ti ta xajatavic batele. \v 19 Yuꞌun mu noꞌox albajuc ti vocol ta xtale. Sba to velta ti jech ta xichꞌ svocolic ti cristianoetique. Jaꞌ mu sta ti laj yichꞌ tal svocolic ti cristianoetic ti sliquebal banomile. Cꞌalal mi echꞌe, muꞌyuc xa jech ta xtal ti vocole. \v 20 Ti manchucuc ta sbicꞌtajes vocol ti Cajvaltique, muꞌyuc buchꞌu junuc ta xcol ti jechuque. Pero ta sbicꞌtajes ta sventa ti cꞌux ta xaꞌi ti buchꞌu tꞌujbilic yuꞌune. \p \v 21 ’Mi oy buchꞌu ta xalboxuc: “Qꞌuel avilic, liꞌ xa oy ti Cristoe”, o mi moꞌoje: “Leꞌ xa oy”, mi xayutique, mu xachꞌunic. \v 22 Yuꞌun toj ep jloꞌlavanejetic ta xtal ti ta sbis sbaic ta Cristoe. O mi moꞌoje, ta xalic ti ta xcꞌopojic ta sventa ti Diose. Ti jloꞌlavanejetique ep ta xaqꞌuic iluc ti tsots xuꞌ yuꞌunique yoꞌ jech ta xloꞌlavanic. Ti xuꞌuc yuꞌunique, ta sloꞌlaic ti buchꞌutic tꞌujbilic xa yuꞌun ti Diose. \v 23 Laj xa jpocoꞌalboxuc ti jech onoꞌox ta xcꞌot ta pasele. Qꞌuelo me abaic. \s1 Ti cꞌu sꞌelan ta xtal ti Cajvaltique \r (Mt 24:29‑35,42,44; Lc 21:25‑36) \p \v 24 ’Cꞌalal mi echꞌ xa yorail ti vocole, ti cꞌacꞌale ta xꞌicꞌub. Ti ue mu xa xacꞌ ti xojobale. \v 25 Ti cꞌanaletique ta xbajuc yal tal ti oy ta vinajele. Scotol ti cꞌusitic oy ta vinajele xlaj nicanuc. \v 26 Jech o xal un, jaꞌ o yorail ti ta xiyilicun ti tey ta xital ta ba toc schiꞌuc jmucꞌul jlequilal ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 27 Jaꞌ o ta xcalbe mantal ti cajángeltaque yoꞌ ta stsobic talel ti calab jnichꞌnab ti tꞌujbilic cuꞌune, ti buꞌyuc noꞌox oyic ta sjoylej banomile. \p \v 28 ’Ti voꞌoxuque, vuleso me ta avoꞌntonic ti cꞌalal ta xavilic ti ta xꞌuninaj scꞌobtac ti ta sjelta yanal ti icuxe, xanaꞌic lec ti jaꞌ o xa yorail ti ta xtal ti voꞌe. \v 29 Jaꞌ jech sꞌelan xtoc ti cꞌalal ta xcꞌot ta pasel ti vaꞌi sꞌelan laj calboxuque, naꞌic me lec ti nopolun xa talel ta tiꞌ nae. \v 30 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti vaꞌi sꞌelan laj cal taje, oy to cuxajtic ti cristianoetic cꞌalal ta xꞌechꞌ scotol ti vocol taje. \v 31 Ti vinajele, ti banomile ta xlaj scꞌoplal. Pero ti jcꞌope mu stselbuj. \p \v 32 ’Ti scꞌacꞌalil yorail ti ta xichaꞌsut talele, muꞌyuc buchꞌu snaꞌ. Mu snaꞌic ti ángeletic ti oyic ta vinajele. Mi jaꞌuc jnaꞌ ti vuꞌun Snichꞌonun ti Diose. Jaꞌ noꞌox snaꞌ stuc ti Jtote. \p \v 33 ’Jech o xal un, viqꞌuiluc me asatic. Tucꞌulano me abaic. Cꞌoponic me ti Diose. Yuꞌun mu xanaꞌic cꞌusi ora ti ta xcꞌot ta pasele. \v 34 Ti cꞌalal ta xichaꞌsut talele, coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti ta xbat ta nome. Pero cꞌalal mu to ta xlocꞌ batele, ta xacꞌbe comel sventain sna ti yajꞌabtele. Ta xacꞌbe comel yabtel ta jujun. Jun ta xalbe comel ti acꞌo xchabi lec ti tiꞌ nae. \v 35 Jech o xal ti voꞌoxuque viqꞌuiluc me asatic. Yuꞌun mu xanaꞌic cꞌusi ora ta xvul ti yajval nae. Mi naca ta xꞌoch acꞌobal, mi ta oꞌlol acꞌobal, mi naca sba oqꞌuel cots, mi ta sob icꞌloman, mu xanaꞌic. \v 36 Jech o xal un, ti voꞌoxuque mu me vayemucoxuc chvul staoxuc. \v 37 Ti cꞌusi ta xcalboxuc ti voꞌoxuque, jaꞌ jech ta xcalbe yaꞌi ti yane ti viqꞌuiluc me ti satique ―xi ti Jesuse. \c 14 \s1 Laj snopic ti ta stsaquic ti Jesuse \r (Mt 26:1‑5; Lc 22:1‑2; Jn 11:45‑53) \p \v 1 Chib xa cꞌacꞌal scꞌan ta xlic ti qꞌuin Colel ti cꞌalal jaꞌ o ta sveꞌic ti pan ti muꞌyuc yichꞌoj ti spajubtasobile. Jech ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, ta saꞌbeic smelol ti cꞌu sꞌelan ta sloꞌlaic yoꞌ jech ta xaqꞌuic ta milel ti Jesuse. \v 2 Pero jech ta xalic xtoc: \p ―Ti cꞌalal jech ta xichꞌ tsaquele, maꞌuc ti cꞌalal syaquil ti qꞌuine, yoꞌ jech mu xlic epal cꞌop yuꞌunic ti cristianoetique ―xiic. \s1 Ti ants ti laj smal ti aceite ta sjol ti Jesuse \r (Mt 26:6‑13; Jn 12:1‑8) \p \v 3 Ti Jesuse tey oy ta Betania jteclum ta sna Simón ti sbiinoj ti jcꞌaꞌemal-chamele. Cꞌalal jech chotol ta mexa ti Jesuse, jaꞌ o ital jun ants ti yichꞌoj talel jun jaru ti meltsanbil ta alabastro tone, ti noj ta aceite ti capbil ta nardo ti toj toyol ti stojole. Ti antse laj svocꞌ ti jarue. Laj smalbe ti aceite ta sjol ti Jesuse. \v 4 Cꞌalal jech laj spase, oy jlom ti buchꞌu tey oyique isoc sjolic ti jech laj spas ti antse. Jech o xal tey lic yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti jech laj yixlan ti aceite ti capal ta nardoe? \v 5 Jaꞌ lec ti lajuc yichꞌ chonel ti más ta oxib ciento denario taqꞌuine yoꞌ jech ta xichꞌ coltael ti buchꞌutic abol sbaique ―xiic. \p Jech o xal chopol laj yaꞌiic ti jech laj spas ti antse. \p \v 6 Pero ti Jesuse jech laj yal: \p ―Chꞌan utic, ¿cꞌu chaꞌal ta xavaqꞌuic ta vul oꞌnton ti antse? Toj yan noꞌox yutsil ti jech laj spas ta jtojole. \v 7 Yuꞌun ti buchꞌutic abol sbaique liꞌ onoꞌox oy ta atojolique. Xuꞌ xacoltaic ti cꞌusiuc ora ta xacꞌanique. Yan ti vuꞌune mu liꞌuc jchiꞌinojoxuc oe. \v 8 Qꞌuel avil ti ants liꞌe, laj xa spas ti cꞌu yepal xuꞌ yuꞌune. Laj xa smuibtasbun ti jbecꞌtale yoꞌ ta xquichꞌ muquel. \v 9 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, buꞌyuc noꞌox ti ta xichꞌ alel ti lequil achꞌ cꞌop ta sjoylej banomile, jaꞌ jech xtoc ta xvinajesbat scꞌoplal ti ants liꞌe, yoꞌ jech mu xchꞌay ta yoꞌnton ti cristainoetic scꞌoplal ti ants liꞌe ―xi. \s1 Ti Judase ta xacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse \r (Mt 26:14‑16; Lc 22:3‑6) \p \v 10 Jech ti Judas Iscariotee, ti jaꞌ jun ta slajchaꞌvoꞌal ti yajchancꞌoptaque, ilocꞌ batel. Bat ta stojol ti banquilal paleetique yoꞌ ta spasic jun trate, yoꞌ ta xacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse. \v 11 Cꞌalal laj yaꞌiic ti banquilal paleetique, jun to yutsil laj yaꞌiic. Tey laj yalic ti ta xacꞌbeic ti taqꞌuine. Jech o xal ti Judase lic saꞌolan cꞌusi ta xut yoꞌ ta xacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse. \s1 Snaꞌobil ti Jesuse \r (Mt 26:17‑29; Lc 22:7‑23; Jn 13:21‑30; I Co 11:23‑26) \p \v 12 Ti sba cꞌacꞌal sliqueb ti qꞌuine, ti cꞌalal jaꞌ o ta sveꞌic ti pan ti chꞌabal yichꞌoj ti spajubtasobile, cꞌalal jaꞌ o yorail xtoc ti ta xichꞌ milel ti chij sventa ti qꞌuin Colele, jech ti yajchancꞌoptaque jech lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―¿Bu ta xacꞌan ti chba jpascutic ti veꞌlil yoꞌ jech ta xaveꞌ ta sventa ti qꞌuin Colele? ―xutic. \p \v 13 Ti Jesuse laj stac batel chib yajchancꞌop ti jech laj yalbee: \p ―Batanic leꞌ ta jteclume. Tey ta xataic jun vinic ti xcuchoj batel jun qꞌuib voꞌe. Nablanic batel ta spat. \v 14 Ti bu ta xꞌoch ta nae, albeic yaꞌi ti yajval nae: “Jech laj yal ti Jchanubtasvaneje: ¿Bu oy ti cuarto ti ta xiveꞌ schiꞌuc ti cajchancꞌoptac ta sventa ti qꞌuin Colele? xi laj yal talel”, xavutic. \v 15 Jech ti yajval nae ta xacꞌboxuc avilic jun mucꞌ ta cuarto ti oy ta schaꞌcojal na ti meltsajem xae. Tey ta xameltsanic ti jveꞌeltique ―xi. \p \v 16 Jech ti chaꞌvoꞌ yajchancꞌope iloqꞌuic batel. Tey icꞌotic ta jteclum. Tey laj staic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic yuꞌun ti Jesuse. Jech o xal tey lic smeltsanic ti veꞌlil sventa ti qꞌuin Colele. \p \v 17 Cꞌalal iꞌoch ti acꞌobale, tey icꞌotic schiꞌuc ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque. \v 18 Cꞌalal tey xa ta xveꞌic ta mexae, ti Jesuse jech lic yal: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, oy jun avuꞌunic liꞌ jchiꞌinoj ta veꞌele ti ta xiyacꞌun ta cꞌabale ―xi. \p \v 19 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, ochic ta at oꞌnton. Jech lic sjacꞌbeic ta jujun tal ti Jesuse: \p ―¿Mi jaꞌ li vuꞌune? ¿Mi jaꞌ li vuꞌune? ―xiic. \p \v 20 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jaꞌ jun ta alajchebalic ti ta jun jsetsꞌcutic ta xiveꞌ schiꞌuque. \v 21 Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique jech onoꞌox ta xcꞌot ta jtojol jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose. Pero toj abol sba ti vinic ti buchꞌu jech ta xiyacꞌ ta cꞌabale. Jaꞌ lec ti manchucuc ivocꞌ talele ―xi. \p \v 22 Cꞌalal xyaquet ta xveꞌique, ti Jesuse lic stsac ti pane. Laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to laj xetꞌ ti pane. Laj yacꞌbe batel ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yal: \p ―Veꞌanic ti pan liꞌe, jaꞌ ti jbecꞌtale ―xi. \p \v 23 Tsꞌacal to ti Jesuse laj stsac ti sbisol yaꞌlel uvae. Cꞌalal laj yalbe vocol ti Diose, laj yacꞌbe batel ti yajchancꞌoptaque. Scotolic laj yuchꞌic ti yaꞌlel uvae. \v 24 Ti Jesuse jech lic yal: \p ―Ti yaꞌlel uva ti laj avuchꞌique, jaꞌ xa icꞌot ta pasel ti achꞌ trate ta sventa ti ta xmal ti jchꞌichꞌele ta sventa slequilal ti epal cristianoetique. \v 25 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, slajeb velta ti jech ta xcuchꞌ ti yaꞌlel uvae. Jaꞌ to ta xcuchꞌtic yan velta ti achꞌ yaꞌlel uvae ti cꞌalal ta jtsob jbatic ti bu ta xventainvan ti Diose ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xalbe ti Pedroe ti ta xmucat ta yoꞌntone \r (Mt 26:30‑35; Lc 22:31‑34; Jn 13:36‑38) \p \v 26 Cꞌalal laj yoꞌntonic ta sqꞌuejintael jun qꞌuejoje, tey ibatic ta vits Olivos. \v 27 Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p ―Acotolic ti voꞌoxuque ta xchibaj avoꞌntonic ta jtojol ti acꞌobal liꞌe. Yuꞌun jech ta xal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose: “Ta xcacꞌ ta milel ti jqꞌuelchije. Jech ti chije tan puc ta xbat”, ti xie. \v 28 Cꞌalal ta xichaꞌcuxie, vuꞌun ta xijelav batel ta Galilea banomil. Tsꞌacal to ta xacꞌotic ti voꞌoxuque ―xi. \p \v 29 Ti Pedroe jech laj yal: \p ―Manchuc mi ta xchibaj yoꞌntonic ti yane, pero ti vuꞌune mu xchibaj coꞌnton ―xi. \p \v 30 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta melel ta xcalbot avaꞌi, Pedro, ti acꞌobal tana liꞌe ti cꞌalal mu to xlic ocꞌuc schibal velta ti cotse, oxib xa ox velta laj aval ti mu xavojtiquinune ―xꞌutat. \p \v 31 Pero ti Pedroe jech laj stacꞌbe ti Jesuse: \p ―¡Bu xata ti jech ta xcale! Manchuc mi jmoj ta xijlajotic ta milel, mi jaꞌuc ta xcal ti mu xacojtiquine ―xi. \p Pero maꞌuc noꞌox stuc. Jech laj yal scotolic. \s1 Ti Jesuse ta scꞌopon Dios ta tsꞌunobaltic Getsemaní \r (Mt 26:36‑46; Lc 22:39‑46) \p \v 32 Tsꞌacal to icꞌotic ta tsꞌunobaltic ti jaꞌ Getsemaní sbie. Ti Jesuse jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Chotlanic to comel liꞌe. Vuꞌune chba jta ta cꞌoponel ti Dios leꞌ ta jote ―xꞌutatic. \p \v 33 Ti Jesuse yicꞌoj batel ti Pedroe, ti Jacoboe, ti Juane. Ti Jesuse tey lic yaꞌi ta yoꞌnton ti mu xa jayloqꞌueluc xꞌechꞌ ta xaꞌi ti vocole. \v 34 Jech o xal jech laj yal: \p ―Mu noꞌox albajuc ta xcat coꞌnton. Xuꞌ ta xicham o ta xcaꞌi. Ti voꞌoxuque liꞌ to comanique. Mu me xavayic ―xi. \p \v 35 Jech ti Jesuse jech snatil ibat. Lic spatan sba ta banomil. Laj scꞌanbe ti Diose ti xuꞌuc ta xqꞌuejbat batel ti svocole, yoꞌ jech mu xcꞌot ta stojol. \v 36 Ti cꞌalal laj sta ta cꞌoponel ti Diose, jech laj yal: \p ―Tot, ti voꞌote scotol xuꞌ avuꞌun. Coltaun yoꞌ mu xcꞌot ta jtojol ti jvocole. Pero maꞌuc ta jcꞌan jech chac cꞌu chaꞌal ta jcꞌan jtuc. Jaꞌuc me ti cꞌusi ta xacꞌan ti voꞌote ―xut. \p \v 37 Ti Jesuse isut batel ti bu icomic ti oxib yajchancꞌope. Pero vayemic cꞌot sta. Jech o xal jech laj yalbe ti Pedroe: \p ―Simón, ¿mi ta xavay? ¿Mi mu xuꞌ avuꞌun ti vicluc asat junuc orae? \v 38 Vicꞌo me asatic. Taic me ta cꞌoponel ti Diose yoꞌ jech mu xayuꞌuninic ti pucuje. Ta melel, tsots avoꞌntonic. Pero muꞌyuc yip ti abecꞌtalique ―xi. \p \v 39 Jech ti Jesuse ichaꞌsut batel yan velta ti bu ta sta ta cꞌoponel ti Diose. Mu yanuc ti scꞌope. Coꞌol jech chac cꞌu chaꞌal ti laj yal ta baꞌyele. \v 40 Tsꞌacal to un, isut talel. Pero vayemic vul sta ti yajchancꞌoptaque. Jaꞌ ti mu chaꞌbel xvicꞌ ti satique. Jaꞌ ti ta smutsbat satic yuꞌun ti vayele. Mu stacꞌ aꞌyeluc ta xaꞌiic cꞌusi xuꞌ ta stacꞌbeic ti Jesuse. \v 41 Cꞌalal isut talel ta yoxibal veltae, jech laj yal: \p ―Vayanic xa. Cux avoꞌntonic. Yuꞌun sta xa yorail ti ta xiꞌacꞌat bal ta cꞌabal yuꞌun ti jsaꞌmuliletique ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 42 Vaꞌlanic, batic. Yuꞌun tal xa ti buchꞌu ta xiyacꞌ ta cꞌabale ―xi. \s1 Chucbil batel ti Jesuse \r (Mt 26:47‑56; Lc 22:47‑53; Jn 18:2‑11) \p \v 43 Ti Jesuse, yacal to ta xcꞌopoj cꞌalal jaꞌ o icꞌot ti Judase, ti jaꞌ jun ta slajchaꞌvoꞌal ti yajchancꞌoptaque. Ti stuque tal schiꞌuc epal cristianoetic, schiꞌuc yespadaic, schiꞌuc steꞌic ti jaꞌ tacbilic talel yuꞌun ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, schiꞌuc ti moletique. \v 44 Ti jꞌacꞌvanej ta cꞌabal Judase, spocoꞌalojbe xa onoꞌox señail ti cꞌu sꞌelan ta spas ti jech laj yale: \p ―Ti buchꞌu ta jbutsꞌ ta xavilique, jaꞌ me umbi. Tsaquic me, chuquic me lec ―xi. \p \v 45 Jech o xal un, cꞌalal icꞌot ti Judas ti bu oy ti Jesuse, jech cꞌot yalbe: \p ―Jchanubtasvanej, Jchanubtasvanej ―xi. \p Jaꞌ o laj sbutsꞌ. \v 46 Ta jech to yepal laj stsaquic ti Jesuse. Laj xchuquic batel. \p \v 47 Oy jun ti buchꞌu tey oye laj sloqꞌues ti yespadae. Laj sbojbe schiquin ti yajꞌabtel ti banquilal palee. \v 48 Ti Jesuse jech laj yalbe ti jtsacvanejetique: \p ―Latalic schiꞌuc avespadaic schiꞌuc ateꞌic yoꞌ ta xachuquicun batel coꞌol sꞌelan jun jꞌelecꞌun yilel. \v 49 Scotol cꞌacꞌal tey oyun ta atojolic laj jchanubtasoxuc ti ta temploe. Pero mi jaꞌuc laj atsaquicun. Ti jech ta xapasic avi tana liꞌe, jaꞌ ta sventa yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi tsꞌibabil ta scꞌop Diose ―xi. \p \v 50 Jech ti yajchancꞌoptaque laj yictaic comel stuc ti Jesuse. Ijatavic batel. \s1 Ti querem vinic ti ijatave \p \v 51 Oy jun querem vinic spixoj sba ta saquil pocꞌ ti tey nabal ibat ta spat ti Jesuse. Tey itsacat ec. \v 52 Pero ti querem vinique laj yicta comel ti saquil poqꞌue. Tꞌanal ijatav batel ta anil. \s1 Ti Jesuse oy ta stojol ti banquilal jchapanvanejetique \r (Mt 26:57‑68; Lc 22:54‑55, 63‑71; Jn 18:12‑14, 19‑24) \p \v 53 Jech ti Jesuse icꞌbil batel ta stojol ti banquilal palee. Tey lic stsob sbaic scotol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, schiꞌuc ti moletique. \v 54 Ti Pedroe nomtic tijil batel ta spat ti Jesuse. Iꞌoch batel cꞌalal to yamaqꞌuil sna ti banquilal palee. Tey chotol icom ta cꞌatimol schiꞌuc ti mayoletique. \p \v 55 Ti banquilal paleetique schiꞌuc ti banquilal jchapanvanejetique lic saꞌbeic smul ti Jesuse yoꞌ xuꞌ ta xaqꞌuic ta milel. Pero muꞌyuc bu laj stabeic ti smule. \v 56 Ep ti buchꞌutic ta sjutbeic smul ti Jesuse, pero mu jmojuc ti scꞌopique. \v 57 Oy jlom ta jecheꞌ laj svaꞌan sbaic ta rextigo ti jech lic yalique: \p \v 58 ―Qꞌuel avil, ti vuꞌuncutique laj caꞌicutic ti jech laj yal ti vinic liꞌe: “Vuꞌun ta jlilin ti templo ti meltsanbil yuꞌun ti cristianoetique. Pero ta oxib cꞌacꞌal ta jvaꞌan yan achꞌ ti maꞌuc meltsanbil yuꞌun ti cristianoetique”, xi laj caꞌicutic ―xiic. \p \v 59 Manchuc mi jech laj yalic ti jutcꞌop rextigoetique, pero mu jmojuc ti scꞌopique. \p \v 60 Jech o xal ti banquilal palee tey lic vaꞌiuc ta stojol ti jchapanvanejetique. Jech lic sjacꞌbe ti Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal mu xapac ti acꞌoplale? ¿Cꞌusi taje ti vaꞌi sꞌelan ti amule? ―xut. \p \v 61 Pero ti Jesuse muꞌyuc laj stacꞌ, tsijil icom. Jech o xal ti banquilal palee jech lic xchaꞌjacꞌbe yan velta: \p ―¿Mi voꞌot ti Cristoe, Snichꞌonot ti lequil Diose? ―xi. \p \v 62 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Melel, Vuꞌunun. Ti voꞌoxuque ta xavilicun ti coꞌol jꞌelantique ti ta xichoti ta sbatsꞌi cꞌob ti Dios ti scotol xuꞌ yuꞌune. Jaꞌ jech xtoc ta xavilicun ti ta xichaꞌsut talel ta ba toque ―xi. \p \v 63 Jech o xal ti banquilal palee lic xchꞌiꞌ ta jatel ti scꞌuꞌe, svinajeb ti toj echꞌem chopol ti jech laj yaꞌi cꞌusi laj yal ti Jesuse. Jech ti stuque jech lic yal: \p ―Mu xa persauc ta jcꞌantic yan rextigo. \v 64 Ti voꞌoxuque laj xa avaꞌiic ti ta xchopol-cꞌopta ti Diose. Jech o xal, ¿cꞌu xachiic xanaꞌ? ―xi. \p Scotol laj yalic: \p ―Chamuc ―xiic. \p \v 65 Jech o xal oy jlom lic stubtabeic sat. Oy jlom lic smacbeic ti sate yoꞌ jech ta xacꞌbeic majel. Jech ta xalbeic: \p ―Naꞌo caꞌicutic ti buchꞌu laj smajote ―xutic. \p Ti mayoletique laj smajbeic ti sate. \s1 Ti Pedroe ta smuc ta yoꞌnton ti Jesuse \r (Mt 26:69‑75; Lc 22:56‑62; Jn 18:15‑18, 25‑29) \p \v 66 Ti Pedroe tey oy ta yamaquil sna ti banquilal palee. Tey icꞌot jun ants ti jaꞌ yajꞌabtel ti banquilal palee. \v 67 Ti antse ti cꞌalal laj yil ti Pedro ti tey chotol ta xcꞌatin ta tiꞌ cꞌoqꞌue, tey laj sqꞌuelbe sat. Jech lic yalbe: \p ―Ti voꞌot eque jaꞌ achiꞌil ta xanobal ti Jesús ti liquem talel ta Nazarete ―xꞌutat. \p \v 68 Ti Pedroe laj smuc ta yoꞌnton. Jech laj yal: \p ―Mu xcojtiquin. Mu jnaꞌ buchꞌu ti vaꞌi sꞌelan ta xavale ―xi. \p Tey ilocꞌ batel ta spat ti tiꞌ moque. Jaꞌ o tey lic ocꞌuc ti cotse. \p \v 69 Ti antse lic sqꞌuelbe batel sat yan velta ti Pedroe. Tey lic yal ta stojol ti buchꞌutic chotolic ta xcꞌatinique: \p ―Ti vinic leꞌe jaꞌ jun schiꞌil ti Jesuse ―xi. \p \v 70 Pero ti Pedroe laj xchaꞌmuc ta yoꞌnton yan velta ti Jesuse. Cꞌalal naca to jech laj yal ti antse, jaꞌ o tey laj yalic xtoc ti buchꞌutic tey chotolic ta xcꞌatinique: \p ―Ta melel, ti voꞌote jaꞌ achiꞌil abaic. Yuꞌun liquemot tal ta Galilea. Yuꞌun coꞌol sꞌelan acꞌopojelic ―xutic. \p \v 71 Ti Pedroe lic chopol-cꞌopojuc. Jech laj yal xtoc: \p ―Xil Dios, batsꞌi mu xcojtiquin buchꞌu ti vinic ti ta xavlic taje ―xi. \p \v 72 Naca to jech laj yal ti Pedroe, cꞌalal jaꞌ o lic ocꞌuc schaꞌoqꞌuelal ti cotse. Jaꞌ o ivul ta yoꞌnton ti Pedroe ti jech onoꞌox iꞌalbat yuꞌun ti Jesuse: “Cꞌalal muꞌyuc to ox ta xꞌocꞌ ti schaꞌoqꞌuelal ti cotse, oxib xa ox velta ta xaval ti mu xavojtiquinune”, ti xꞌutat onoꞌoxe. Cꞌalal jech laj snaꞌe, jaꞌ o tey lic yoqꞌuita sba ti Pedroe. \c 15 \s1 Ti Jesuse oy ta stojol ti Pilatoe \r (Mt 27:1‑2, 11‑14; Lc 23:1‑5; Jn 18:28‑38) \p \v 1 Cꞌalal sacub xa ti osile, ti banquilal paleetique bat stsob sbaic schiꞌuc ti moletique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, schiꞌuc scotol ti banquilal jchapanvanejetique. Scotolic ti vaꞌi yepal taje xchucojic batel ti Jesús ta stojol ti Pilatoe. \v 2 Ti Pilatoe jech laj sjacꞌ: \p ―¿Mi voꞌot ti ajvalilot yuꞌun ti jꞌisraeletique? ―xut. \p Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jaꞌ jech, jech chac cꞌu chaꞌal ta xaval ―xi. \p \v 3 Ti banquilal paleetique ep ta tos ti cꞌusitic lic saꞌbeic ti smule. \v 4 Jech o xal ti Pilatoe lic xchaꞌjacꞌ: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti mu xapac acꞌoplale? Qꞌuel avil ti cꞌu sꞌelan ta saꞌic ti amule ―xi. \p \v 5 Pero ti Jesuse tsijil icom. Jech o xal ti Pilatoe mu stacꞌ aꞌyeluc ta xaꞌi cꞌusi xuꞌ ta snop. \s1 Ti Jeeuse, chapal xa scꞌoplal ti ta xichꞌ milele \r (Mt 27:15‑31; Lc 23:13‑25; Jn 18:38‑19:16) \p \v 6 Ti Pilatoe jech onoꞌox stalel ti ta scolta batel jun jchuquel cꞌalal yorail ti qꞌuine, jaꞌ ti buchꞌu ta scꞌan ta stꞌujic ti jꞌisraeletique. \v 7 Ti ta chuquinabe, oy jun jchuquel, Barrabás sbi, schiꞌuc yan jchuqueletic ti jaꞌ imilvanic ti cꞌalal ta ox spojbeic yabtel ti ajvalile. \v 8 Ti jꞌisraeletique tal scꞌanbeic ti Pilatoe ti acꞌo scolta batel jun jchuquel jech chac cꞌu chaꞌal liquem onoꞌox yuꞌunique. \v 9 Ti Pilatoe jech laj stacꞌ: \p ―¿Mi jaꞌ ta xacꞌanic ti ta jcolta batel ti ajvalil yuꞌun ti Israele? ―xi. \p \v 10 Jaꞌ jech laj yal ti Pilatoe, yuꞌun laj yil ti ta yitꞌixal yoꞌntonic ti banquilal paleetique ti tal acꞌbatuc ta stojol ti Jesuse. \v 11 Pero ti banquilal paleetique lic sliquesbe sjol ti cristianoetique yoꞌ acꞌo yalic scotolic ti coluc batel ti Barrabase. \v 12 Ti Pilatoe jech lic sjacꞌ: \p ―¿Cꞌusi ta xacꞌanic ta jpasbe ti ajvalil yuꞌun Israel ta xavalique? ―xi. \p \v 13 Ti stuquique xꞌavlajetic xa lic tacꞌavicuc: \p ―¡Jipano ta cruz! ―xiic. \p \v 14 Ti Pilatoe jech laj yal: \p ―¿Cꞌusi chopol laj spas? ―xi. \p Pero ti stuquique lic chaꞌavanicuc: \p ―¡Jipano ta cruz! ―xiic. \p \v 15 Ti Pilatoe ta scꞌan ti lec ta xꞌilat yuꞌun ti cristianoetique. Jech o xal laj scolta loqꞌuel ti Barrabase. Laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ tsitsel ta nucul ti Jesuse. Tsꞌacal to laj yacꞌ batel yoꞌ ta xichꞌ jipanel ta cruz. \p \v 16 Jech ti soldadoetique laj yiqꞌuic batel ta yamaqꞌuil cabilto ti Jesuse. Tey laj stsob sbaic scotol ti yan soldadoetique. \v 17 Laj yacꞌbeic slap cꞌuꞌil ti icꞌicꞌ losantic sba stsajale. Laj xojbeic xotbil chꞌix ta sjol. \v 18 Cꞌalal jech laj spasique, lic avanicuc ta naꞌlevanej: \p ―Jun avutsil ti ajvalilot yuꞌun ti Israele ―xutic. \p \v 19 Tey lic smajbeic sjol ta jun jichꞌil teꞌ. Laj stubtaic. Xquejeletic xa ta spas sbaic ta yichꞌel ta mucꞌ yilel. \v 20 Cꞌalal laj yoꞌntonic ta snaꞌleele, jaꞌ o tey lic sloqꞌuesbeic ti cꞌuꞌil ti icꞌicꞌ losantic sba stsajale. Laj yacꞌbeic slap ti scꞌuꞌ onoꞌoxe. Tsꞌacal to un, ti soldadoetique laj yiqꞌuic loqꞌuel yoꞌ chba sjipanic ta cruz. \s1 Laj yichꞌ jipanel ta cruz ti Jesuse \r (Mt 27:32‑44; Lc 23:26‑43; Jn 19:17‑27) \p \v 21 Jaꞌ o tey tal jun vinic ti liquem talel ta Cirene banomile ti Simón sbie, jaꞌ stotic ti Alejandroe, ti Rufoe. Cꞌalal tey iꞌechꞌe, tey laj sujic ta xcuchel batel scruzal ti Jesuse. \p \v 22 Tey icꞌbil ibat ti Jesuse ta jun vits ti jaꞌ Gólgota sbie. Jaꞌ yavil sbaquil jolal, xi ti smelole. \v 23 Tey laj yacꞌbeic yuchꞌ ti Jesuse jun chꞌail pox ti capal ta mirrae. Pero ti Jesuse muꞌyuc laj yuchꞌ. \v 24 Tey laj sjipanic ta cruz. Ti soldadoetique laj sqꞌuelic buchꞌu oy suerte yuꞌunic yoꞌ ta xvinaj buchꞌu junucal ta xichꞌbeic scꞌuꞌ ti Jesuse. \p \v 25 Cꞌalal laj sjipanic ta cruz ti Jesuse, baluneb ora icꞌluman. \v 26 Ti sletrail sjol scruzal ti Jesuse ta xal cꞌu chaꞌal ti laj yichꞌ milele, jaꞌ jech ta xal: “Ti ajvalil yuꞌun Israele”, xi. \v 27 Jaꞌ jech xtoc laj yichꞌ jipanel ta cruz chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic, jun ta sbatsꞌi cꞌob, jun ta stsꞌet cꞌob. \v 28 Ti jech taje, jaꞌ jech icꞌot ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose: “Jun to chopol vinic ta xꞌilat ec”, ti xie. \p \v 29 Ti buchꞌutic ta xꞌechꞌic teye, sjimolan xa sjolic ta xlabanvanic ti jech ta xalique: \p ―¿Bu ibat avuꞌun ti ta xaval ti ta xalilin ti temploe, ti ta oxib cꞌacꞌal ta xavaꞌan ta achꞌe? \v 30 Colta aba quic atuc. Yalan talel ti jech jipilot ta cruze ―xutic. \p \v 31 Maꞌuc noꞌox taje. Jaꞌ jech xtoc ti banquilal paleetique, ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ta xlabanvanic ti jech ta xalbe sbaique: \p ―Laj scolta ti yane. Pero ti stuque mu xuꞌ ta scolta sba. \v 32 Mi melel jaꞌ ti Cristoe, ti Ajvalil yuꞌun ti Israele, ti mi ta xquiltic ti ta syales sba ta cruze, ta melel umbi, ta jchꞌuntic ―xiic. \p Jaꞌ jech ta xnaꞌlevanic xtoc ti chaꞌvoꞌ ti jipilic ta cruze. \s1 Jaꞌ jech icham ti Jesuse \r (Mt 27:45‑56; Lc 23:44‑49; Jn 19:28‑30) \p \v 33 Cꞌalal laj sta ti oꞌlol cꞌacꞌale, scotol ti banomile icꞌ icom. Ta oxib to ora mal cꞌacꞌal isacub. \v 34 Ti jech ora taje, jaꞌ o tsots iꞌavan ti Jesuse: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―xi. Dios cuꞌun, Dios cuꞌun, ¿cꞌu chaꞌal laj avictaun comel? xi ti smelole. \p \v 35 Oy jlom ti tey oyique laj yaꞌiic ti jech iꞌavan ti Jesuse. Jech lic yalic: \p ―Aꞌyio avaꞌiic, ta xavta talel ti jꞌalcꞌop Elíase ―xiic. \p \v 36 Oy jun ta scotolic ibat ta anil. Laj stsꞌaj ta chꞌail pox ti esponjae. Tsꞌacal to laj xchuc ta niꞌ jichꞌil teꞌ ti esponjae. Tey laj stuchbe muyel yoꞌ ta xacꞌbe stsꞌutsꞌ ti Jesuse. Pero jech iꞌalbat yuꞌun ti yane: \p ―Chꞌan uto. Laꞌ jqꞌueltic quic mi ta xtal yalesatuc yuꞌun ti Elíase ―xiic. \p \v 37 Jech ti Jesuse jaꞌ o tsots iꞌavan. Tey icham. \v 38 Ti mucꞌ ta cortina ti oy ta temploe, ijat. Lic tal sjatemal ta sjol cꞌalal to yoc. chaꞌlic icom. \v 39 Ti banquilal soldado romano ti nopol vaꞌal ti bu oy ti Jesuse, cꞌalal jech laj yaꞌi ti cꞌu sꞌelan iꞌavane, ti cꞌu sꞌelan ichame, jech laj yal: \p ―Ta melel, ti vinic leꞌe jaꞌ Snichꞌon ti Diose ―xi. \p \v 40 Jaꞌ jech xtoc oy jun chib antsetic ti nom vaꞌajtic ta sqꞌuelic ti Jesuse. Ti bu oy ti antsetique, tey oy ti María Magdalenae, ti Salomee, ti María ti jaꞌ smeꞌ ti Jacoboe schiꞌuc ti Josee. \v 41 Ti antsetic taje jaꞌic ti buchꞌutic laj stsꞌacliic batele schiꞌuc laj scoltaic ti Jesús cꞌalal ixanav to ox ta Galilea banomile. Pero maꞌuc noꞌox jech yepal ti antsetic taje. Oy to tey yan antsetic ti laj xchiꞌinic talel ti Jesús cꞌalal ital ta Jerusalene. \s1 Ti Jesuse laj yichꞌ muquel \r (Mt 27:57‑61; Lc 23:50‑56; Jn 19:38‑42) \p \v 42 Cꞌalal poꞌot xa xꞌicꞌube, jaꞌ o xa yorail ti ta xchapan sbaic ti jꞌisraeletic sventa ti cuxob oꞌntonale. \v 43 Tey ital jun vinic ti José sbie, ti liquem talel ta jteclum Arimateae, ti jaꞌ jun vinic ti yichꞌoj tsots yabtel sventa ti banquilal jchapanvanejetique. Jaꞌ jun vinic ti smalaoj onoꞌox ti ta xventainvan ti Diose. Tsots yoꞌnton iꞌoch batel ta stojol ti Pilatoe. Bat scꞌanbe sbecꞌtal ti Jesuse yoꞌ ta smuc. \v 44 Ti Pilatoe chꞌayal icꞌot yoꞌnton ti jech icham xa ti Jesuse. Jech o xal laj sta ta iqꞌuel ti banquilal soldado yuꞌune yoꞌ ta sjacꞌbe mi jech ta melel ti icham xa ti Jesuse. \v 45 Cꞌalal laj yal ti banquilal soldado ti jeche, jech o xal ti Pilatoe laj yacꞌ ye ti acꞌo ba mucbatuc sbecꞌtal yuꞌun ti Josee. \v 46 Jech o xal ti Josee laj sman jlic lequil mucꞌ ta saquil pocꞌ. Tey bat syalesbe sbecꞌtal ti Jesuse. Laj spix ta pocꞌ. Tsꞌacal to bat sticꞌ ta muquinal ti jombil ta tone. Laj smac ta ton stiꞌ ti muquinale. \v 47 Ti María Magdalenae schiꞌuc ti María, smeꞌ ti Josee, laj yilic ti bu laj yichꞌ muquele. \c 16 \s1 Chaꞌcuxi ti Jesuse \r (Mt 28:1‑10; Lc 24:1‑12; Jn 20:1‑10) \p \v 1 Cꞌalal iꞌechꞌ xa ti scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale, ti Maríae Magdalenae schiꞌuc ti Salomee, schiꞌuc ti María, smeꞌ ti Jacoboe, lic smanic perfume yoꞌ chba smalic ta sba sbecꞌtal ti Jesuse. \v 2 Sob xa ta sliquebal cꞌacꞌal ti xemunae, tey icꞌotic ti bu mucule. Loqꞌuem xa tal ti cꞌacꞌale. \v 3 Cꞌalal jech ta xanavic batel ti antsetique, jech lic yalbe sbaic: \p ―¿Buchꞌu xuꞌ ta sloqꞌuesbotic smac stiꞌ ti muquinale? ―xiic. \p \v 4 Pero cꞌalal icꞌotique, laj yilic ti muꞌyuc xa macal ta mucꞌ ta ton stiꞌ ti muquinale. \v 5 Tey iꞌochic batel ta yut. Jaꞌ o tey laj yilic chotol ta stuqꞌuil batsꞌi cꞌobal jun querem vinic ti slapoj nat saquil cꞌuꞌile. Ixiꞌic ti antsetique. \v 6 Pero ti stuque jech laj yal: \p ―Mu xaxiꞌic. Ti voꞌoxuque ta xasaꞌic ti Jesús ti Buchꞌu liquem talel ta Nazarete, ti laj yichꞌ jipanel ta cruze. Pero ichaꞌcuxi xa. Muꞌyuc xa liꞌ oye. Qꞌuel avil ti yav ti bu laj yaqꞌuique. \v 7 Batanic, ba albeic yaꞌi ti yajchancꞌoptaque schiꞌuc ti Pedroe ti jaꞌ baꞌyel ta xcꞌot ta Galilea banomil ti stuque. Tsꞌacal to ta xacꞌotic ti voꞌoxuque. Tey ta xavilic jech chac cꞌu chaꞌal ti laj yalboxuc onoꞌoxe ―xi. \p \v 8 Jech ti antsetique jatvil iloqꞌuic ta muquinal, yuꞌun xniclajetic xa ta xiꞌel. Muꞌyuc buchꞌu laj yalbeic, yuꞌun ta xiꞌic. \s1 Ti Jesuse laj yacꞌ sba iluc ta stojol ti María Magdalenae \r (Jn 20:11‑18) \p \v 9 Cꞌalal ichaꞌcuxi ti Jesuse sob ta sliqueb cꞌacꞌal ti xemunae, baꞌyel laj yacꞌ sba iluc ta stojol ti María Magdalenae, jaꞌ ti buchꞌu iloqꞌuesbat ti vucub pucuje. \v 10 Ti stuque jaꞌ bat yalbe yaꞌi ti ichaꞌcuxi ti Jesuse ta stojol ti buchꞌutic jmoj ixanavic to ox schiꞌuque, ti buchꞌutic ta xꞌoqꞌuic yuꞌun ti at oꞌntone. \v 11 Cꞌalal laj yaꞌiic ti cuxul ti Jesuse, ti laj yil xa ti María Magdalenae, muꞌyuc laj xchꞌunic. \s1 Ti Jesuse laj yacꞌ sba iluc ta stojol chaꞌvoꞌ yajchancꞌop \r (Lc 24:13‑35) \p \v 12 Tsꞌacal to ti Jesuse yan o cꞌu sꞌelan laj yacꞌ sba ta ilel ta stojol ti chaꞌvoꞌ yajchancꞌop ti cꞌalal ta xanavic batel ta bee. \v 13 Cꞌalal laj yilic ti chaꞌvoꞌique, bat yalbeic yaꞌi ti yan yajchancꞌoptaque. Pero muꞌyuc bu laj xchꞌunic xtoc. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌbe yabtel ti yajchancꞌoptaque \r (Mt 28:16‑20; Lc 24:36‑49; Jn 20:19‑23) \p \v 14 Tsꞌacal to ti Jesuse laj yacꞌ sba iluc ta stojol ti buluchvoꞌ yajchancꞌoptaque ti cꞌalal tey chotolic ta mexae. Laj sjajanta ta scoj ti mu xchꞌunic ti jech ichaꞌcuxie, ti toj yij ti yoꞌntonique. Jaꞌ ti muꞌyuc laj yichꞌbeic ta mucꞌ scꞌop ti buchꞌutic laj yilic ti chaꞌcuxiem xae. \v 15 Ti stuque jech lic yal: \p ―Ti voꞌoxuque, batanic ta scotol banomil. Ba alic ti lequil achꞌ cꞌope. \v 16 Ti buchꞌutic ta xichꞌic ta mucꞌ ti lequil achꞌ cꞌope, ti ta xichꞌic voꞌ xtoque, ta staic coltael. Pero ti buchꞌutic mu xichꞌic ta mucꞌ ti lequil achꞌ cꞌope, ta onoꞌox stoj ti smulique. \v 17 Ti buchꞌutic ta xiyichꞌicun ta muqꞌue, jaꞌ jech ti señail ta qꞌuelele: Ta jventa vuꞌun ta sloqꞌuesic ti pucujetique. Ta xcꞌopojic ta achꞌ cꞌopetic. \v 18 Manchuc mi ta stsaquic ta scꞌobic ti chonetique, manchuc mi ta xuchꞌic cꞌusiuc venenoal, muꞌyuc cꞌusi ta spasbatic. Jaꞌ jech xtoc cꞌalal ta scajan scꞌobic ta sba ti jchameletique, ta xcol yuꞌunic ―xi. \s1 Ti Jesuse muy batel ta vinajel \r (Lc 24:50‑53) \p \v 19 Cꞌalal laj yoꞌnton ta scꞌoponel ti yajchancꞌoptaque, jech ti Cajvaltic Jesuse iꞌicꞌat muyel ta vinajel. Bat chotluc ta sbatsꞌi cꞌob ti Diose. \v 20 Jech ti yajchancꞌoptaque iloqꞌuic batel ta yalel ta scotol banomil ti lequil achꞌ cꞌop ti jaꞌ colebale. Jaꞌ stuc ti Cajvaltique laj xchiꞌin batel ti yajchancꞌoptaque. Jech xtoc iꞌacꞌbatic smucꞌul stsatsal yoꞌ jech ta xvinaj ti jaꞌ scꞌop Dios ta spuquic ti yajchancꞌoptaque. Jechuc.