\id MAT \h SAN MATEO \toc2 SAN MATEO \toc1 SAN MATEO \mt1 San Mateo \c 1 \s1 Smolmucꞌtotac ti Jesús ti laj echꞌuque \r (Lc 3:23‑38) \p \v 1 Ti biiletic liꞌe, jaꞌ sbitac ti smolmucꞌtotac ti Jesucristoe, snitilul ti Davide, snitilul ti Abrahame. \p \v 2 Ti snichꞌon ti Abrahame Isaac. Ti Snichꞌon ti Isaaque Jacob. Ti snichꞌnab ti Jacobe Judá schiꞌuc schiꞌiltac ta voqꞌuel. \v 3 Ti snichꞌnab ti Judae Fares schiꞌuc Zara. Ti Farese schiꞌuc ti Zarae, jaꞌ Tamar sbi ti smeꞌe. Ti snichꞌon ti Farese Esrom. Ti snichꞌon ti Esrome Aram. \v 4 Ti snichꞌon ti Arame Aminadab. Ti snichꞌon ti Aminadabe Naasón. Ti snichꞌon ti Naasone Salmón. \v 5 Ti snichꞌon ti Salmone Booz. Ti Booze, jaꞌ Rahab sbi ti smeꞌe. Ti snichꞌon ti Booze Obed. Ti Obede, jaꞌ Rut sbi ti smeꞌe. Ti snichꞌon ti Obede Isaí. \v 6 Ti snichꞌon ti Isaie David. Ti ajvalil Davide schiꞌuc ti jun ants ti yajnil to ox ti Uríase, jaꞌ tey iꞌayan tal ti Salomone. \p \v 7 Ti snichꞌon ti Salomone Roboam. Ti snichꞌon ti Roboame Abías. Ti snichꞌon ti Abíase Asa. \v 8 Ti snichꞌon ti Asae Josafat. Ti snichꞌon ti Josafate Joram. Ti snichꞌon ti Jorame Uzías. \v 9 Ti snichꞌon ti Uzíase Jotam. Ti snichꞌon ti Jotame Acaz. Ti snichꞌon ti Acaze Ezequías. \v 10 Ti snichꞌon ti Ezequíase Manasés. Ti snichꞌon ti Manasese Amón. Ti snichꞌon ti Amone Josías. \v 11 Ti snichnab ti Josíase Jeconías schiꞌuc schiꞌiltac ta voqꞌuel. Jaꞌ o yorail ti chucbil ibatic ta Babilonia banomil ti jꞌisraeletique. \p \v 12 Tsꞌacal to un, inichꞌnaj ti Jeconíase, Salatiel sbi. Ti snichꞌon ti Salatiele Zorobabel. \v 13 Ti snichꞌon ti Zorobabele Abiud. Ti snichꞌon ti Abiude Eliaquim. Ti snichꞌon ti Eliaquime Azor. \v 14 Ti snichꞌon ti Azore Sadoc. Ti snichꞌon ti Sadoque Aquim. Ti snichꞌon ti Aquime Eliud. \v 15 Ti snichꞌon ti Eliude Eleazar. Ti snichꞌon ti Eleazare Matán. Ti snichꞌon ti Matane Jacob. \v 16 Ti snichꞌon ti Jacobe José, smalal ti Maríae, smeꞌ ti Jesuse, ti jaꞌ Cristoe. \p \v 17 Laj echꞌuc chanlajunchop (14) totil meꞌiletic ti lic tal ta stojol ti Abrahame, icꞌot ta stojol ti Davide. Jaꞌ jech xtoc laj echꞌuc chanlajunchop (14) totil meꞌiletic ti lic tal ta stojol ti Davide, icꞌot cꞌalal to ti jꞌisraeletic chucbil ibatic ta mucꞌ ta jteclum Babiloniae. Jaꞌ jech xtoc ti cꞌalal chucajtic ta Babiloniae, laj to echꞌuc chanlajunchop (14) totil meꞌiletic cꞌalal ivocꞌ ti Cristoe. \s1 Svoqꞌuebal ti Jesucristoe \r (Lc 2:1‑7) \p \v 18 Jaꞌ jech sꞌelan ivocꞌ ti Jesucristoe. Jacꞌbil xa yuꞌun José ti Maríae, smeꞌ ti Jesuse. Cꞌalal muꞌyuc to ta xicꞌ sbaique, schiꞌuc xa yol ti Maríae ta sventa smucꞌul stsatsal ti Chꞌul Espíritue. \v 19 Ti Josee lequil vinic. Mu scꞌan ta xacꞌ ta qꞌuexlal ti Maríae. Ta scꞌan ta scomtsan yaꞌi ta mucul. \v 20 Cꞌalal jech ta snope, tal jun yajꞌángel ti Dios ti laj yil ta svayiche ti jech iꞌalbate: \p ―José, snitilulot ti ajvalil Davide, mu xloꞌilaj avoꞌnton. Icꞌo ti Maríae. Yuꞌun ti yol schiꞌuque, jaꞌ ta sventa smucꞌul stsatsal ti Chꞌul Espíritue. \v 21 Ti Maríae ta svoqꞌues jun querem. Jesús ta xavacꞌbe sbi. Jech ta xavacꞌbe sbi, yuꞌun jaꞌ ta scolta ti schiꞌiltac yuꞌun ti smulique ―xi. \p \v 22 Ti jech icꞌot ta pasel taje, yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi laj yal ti Dios ti laj stsꞌiba comel ti jun yajꞌalcꞌope: \q1 \v 23 Ti tojol tsebe ta xchiꞌin yol. Ta xꞌayan jun squerem. Emanuel ta sbiin. Ti smelole, Dios ta xchiꞌinotic, \m xi. \p \v 24 Cꞌalal ijulav ti Josee, laj xchꞌun jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbat yuꞌun ti yajꞌángel Diose. Laj yicꞌ ti Maríae. \v 25 Acꞌo mi mu to laj xchiꞌin sbaic, laj svoqꞌues ti yole. Ti Josee laj yacꞌbe sbi Jesús. \c 2 \s1 Ti jvuꞌlal bijil viniquetique \p \v 1 Ti Jesuse ivocꞌ ta jteclum Belén ti ta Judea banomile. Jaꞌ o tiqꞌuil ta ajvalil ti Herodese ti ta jteclum taje. Talic ta Jerusalén bijil viniquetic ti liquemic talel ta sloqꞌueb cꞌacꞌale. \v 2 Tey lic sjacꞌbeic ti ajvalile: \p ―¿Bu oy ti ajvalil yuꞌun ti jꞌisraeletic ti ivocꞌ xae? Yuꞌun laj xa quilcutic scꞌanalil ti ta jlumalcutique. Jaꞌ yuꞌun un, tal quichꞌcutic ta mucꞌ ―xiic. \p \v 3 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti ajvalil Herodese, lic ta vul oꞌnton. Pero maꞌuc noꞌox. Jaꞌ jech xtoc oyic ta vul oꞌnton scotol ti jnaclejetic ta Jerusalene. \v 4 Jech o xal ti ajvalil Herodese laj stac ta iqꞌuel scotol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Jech lic sjacꞌ: \p ―Albun caꞌi, ¿bu ta xvocꞌ ti Cristoe? ―xi. \p \v 5 Jech laj staqꞌuic: \p ―Ta xvocꞌ ta jteclum Belén liꞌ ta Judea banomile. Yuꞌun jech laj stsꞌiba comel ti yajꞌalcꞌop Diose: \q1 \v 6 Ti voꞌote jteclum Belén ti liꞌ oyot ta Judea banomile, maꞌuc pequel acꞌoplal ta xacꞌot jech chac cꞌu chaꞌal ti ajvaliletic ta jteclum liꞌe. \q1 Yuꞌun ta xvul ta loqꞌuel ta atojol jun ajvalil ti ta xchabi li jnichꞌnab Israele, \m xi ti scꞌop Diose ―xiic. \p \v 7 Jech o xal ti Herodese ta mucul laj sta ta iqꞌuel ti bijil viniquetique. Tey lic sjacꞌbe ti cꞌusi lec ora ivinaj ti cꞌanale. \v 8 Jaꞌ yuꞌun un, laj stac batel ta Belén ti bijil viniquetique. Jech laj yalbe: \p ―Batanic tey un chaꞌe. Tꞌunic lec ti olol taje. Cꞌalal mi laj ataique, xtal avalbeicun yoꞌ jech chba quichꞌ ta mucꞌ ec ―xi. \p \v 9 Cꞌalal jech laj yal ti ajvalile, jech ti bijil viniquetique ibatic. Jaꞌ o laj yacꞌ sba iluc yan velta ti cꞌanal ti laj yilic to ox ta slumalique. Jbaꞌbe batel ti cꞌanale. Tey paj ti bu oy stuqꞌuil ti olole. \v 10 Cꞌalal jech laj yilic ti bijil viniquetic ti paj ti cꞌanale, xmuyubajic xa. \v 11 Cꞌalal jech iꞌochic bal ta nae, tey laj yilic ti olole schiꞌuc ti smeꞌe, jaꞌ ti Maríae. Jech ti stuquique laj squejan sbaic. Laj yichꞌic ta mucꞌ ti olole. Tsꞌacal to laj sjamic ti scaxaique. Laj yacꞌbeic smoton, jaꞌ ti cꞌanal taqꞌuine, ti pome, schiꞌuc ti momol ti mirra sbie. \v 12 Tsꞌacal to un, bijubtasatic ta svayichic ti bijil viniquetique ti mu xa xꞌechꞌic ta stojol ti ajvalil Herodese. Jaꞌ yuꞌun un, isutic batel ta yan o be ti cꞌalal ibatic ta slumalique. \s1 Jatav batel ta Egipto \p \v 13 Cꞌalal ibatic ti bijil viniquetique, jaꞌ o ital yajꞌángel ti Diose ti jech iꞌalbat ta svayich ti Josee: \p ―Lican, batan, icꞌo batel ti olole schiꞌuc ti smeꞌe. Jatavanic batel cꞌalal ta mucꞌ ta jteclum Egipto. Comanic tey jaꞌ to ti mi vuꞌun ta xcalbot avaꞌi ti ta xalocꞌ batele. Yuꞌun ti ajvalil Herodese ta saꞌ ti olole yuꞌun ta smil yaꞌi ―xi. \p \v 14 Jech ti Josee tey lic. Laj yicꞌ batel ti olole schiꞌuc ti smeꞌe. Tey iloqꞌuic bal ta acꞌobaltic cꞌalal to Egipto. \v 15 Tey oyic cꞌalal icham ti ajvalil Herodese. Ti jech icꞌot ta pasele, yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi yaloj onoꞌox ti Dios ti laj stsꞌiba comel ti yajꞌalcꞌope: “Vuꞌun ta xquicꞌ talel ti Jnichꞌon ti oy ta Egiptoe”, ti xie. \s1 Ti ajvalil Herodese laj spas mantal ti acꞌo yichꞌ milel ti ololetique \p \v 16 Cꞌalal laj yil ti ajvalil Herodese ti ilaj ta loꞌlael yuꞌun ti bijil viniquetique, icap ti sjole. Jech o xal laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ milel scotol ti ololetic ti yichꞌojic chib jabile schiꞌuc cꞌalal to jvoqꞌuel ololetic ti oyic ta jteclum Belene, schiꞌuc ti cꞌu yepal joyol ta spat xocone. Jaꞌ ba scoꞌoltas talel ti ajvalil Herodese ti cꞌusi ora laj yalic ti bijil viniquetique. \v 17 Ti jech laj spas ti ajvalil Herodese, jaꞌ icꞌot ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal laj stsꞌiba comel ti yajꞌalcꞌop Dios Jeremíase: \q1 \v 18 Oy buchꞌu xꞌavet ta Ramá banomil. \q1 Ta xꞌocꞌ. \q1 Mu xꞌech ti vocol ta xaꞌie. \q1 Jaꞌ ti Raquele ta xoqꞌuita ti yalabe. \q1 Mi jaꞌuc scꞌan patbel yoꞌnton, jaꞌ ti cham xae, \m xi. \p \v 19 Cꞌalal icham ti ajvalil Herodese, jaꞌ o tal jun yajꞌángel ti Diose, ti jech iꞌalbat ta svayich ti José ti ta Egiptoe: \p \v 20 ―Lican, icꞌo batel ti olole schiꞌuc ti smeꞌe. Sutanic batel ta slumal Israel. Yuꞌun ti buchꞌu ta smil yaꞌi ti olole chamic xa ―xi ti ángele. \p \v 21 Jech ti Josee ilic, laj yicꞌ batel ti olole schiꞌuc ti smeꞌe. Ibatic cꞌalal to slumal Israel. \v 22 Cꞌalal laj yaꞌi ti Josee ti jaꞌ ochem ta ajvalil ta Judea banomil ti Arquelaoe, ti jaꞌ laj sqꞌuexolin ti stote, ixiꞌ ti jech ta xbate. Pero iꞌacꞌbat yil ta svayich yan velta ti tey ta xbat ti ta Galilea banomile. \v 23 Cꞌalal jech icꞌotic ta Galileae, tey bat naclicuc ta Nazaret. Ti jech taje, yoꞌ ta xcꞌot ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal laj yalic ti jꞌalcꞌopetique, yoꞌ jech ta sbiin Nazareno ti Jesuse. \c 3 \s1 Ta xal scꞌop Dios ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌ ta xocol banomile \r (Mr 1:1‑8; Lc 3:1‑9, 15‑17; Jn 1:19‑28) \p \v 1 Ti jech yorail taje, jaꞌ o ivul ta loqꞌuel ta yalel scꞌop Dios ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌ ta xocol banomil ti ta Judea banomile. \v 2 Jech laj yal: \p ―Ictaic ti toj chopol avoꞌntonique. Yuꞌun nopol xa yorail ti ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele ―xi. \p \v 3 Ti Juan taje, jaꞌ ti buchꞌu jech tsꞌibabat scꞌoplal yuꞌun ti jꞌalcꞌop Isaíase: \q1 Oy buchꞌu tsots ta xcꞌopoj ta xocol banomil ti jech ta xale: \q1 “Jambeic tuqꞌuil be ti Cajvaltique. \q1 Meltsanbeic lec sbe”, \m ti xie, xi ti Isaíase. \p \v 4 Meltsanbil ta stsotsil camello scꞌuꞌ ti Juane. Nucul ti schuque. Jaꞌ jech xtoc ti sveꞌele, cꞌulub schiꞌuc ti teꞌtical ajapome. \v 5 Ti jnaclejetic ta Jerusalene, ti ta sjoylej Judea banomile, ti nopol ta ucꞌum Jordane, ta xtalic yaꞌibeic scꞌop li Juane. \v 6 Cꞌalal jamal ta xalic ti smulique, jech ti Juane ta xacꞌbe yichꞌ voꞌ tey ta ucꞌum Jordán. \p \v 7 Jech laj yal ti Juane ti cꞌalal laj yil ti ep ta xtalic ti jfariseoetique schiꞌuc ti jsaduceoetique ta yichꞌel ti voꞌe: \p ―Snichꞌnab jtiꞌval chon, ¿buchꞌu laj yalboxuc avaꞌiic ti ta xapoj abaic yuꞌun ti tsots castigo ti ta xa xtale? \v 8 Lecuc ti cꞌusi ta xapasique yoꞌ jech ta xvinaj ti jeltajem ti avoꞌntonique. \v 9 Maꞌuc noꞌox ta xavalolanbe abaic ti snitiluloxuc ti Abrahame. Yuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic, ti Diose xuꞌ ta sjoybin ta snitilultac Abraham ti tonetic liꞌe. \v 10 Yuꞌun chapal xa ti eqꞌuele ti ta sboj ti teꞌe schiꞌuc ti yibele. Scotol ti teꞌetic ti muꞌyuc lec ta xacꞌ ti sate, ta xichꞌ bojel. Ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌocꞌ. \v 11 Ta melel, ta xcacꞌboxuc avichꞌic voꞌ. Pero batsꞌi voꞌ noꞌox ti jaꞌ señail ti jeltajem ti avoꞌntonique. Pero ti Buchꞌu tsꞌacal pat xtal cuꞌune, jaꞌ ta xacꞌboxuc avichꞌic ti Chꞌul Espíritu ti cꞌocꞌ sꞌelane. Ti Buchꞌu ta patil xtal cuꞌune, jaꞌ jelavem smucꞌul ti stuque. Yan ti vuꞌune chꞌabal cꞌusi xuꞌ cuꞌun, mi jaꞌuc ta yichꞌbel batel ti xonobe, jaꞌ ti muꞌyuc jlequilal ta stojole. \v 12 Ti Buchꞌu ta patil xtal cuꞌune stsacoj xa ti yicꞌaobil trigoe. Ta stꞌujbe loqꞌuel ti scꞌaꞌepale yoꞌ stuc xa ti trigo ta xcome. Ti trigo ti tꞌujbil xae ta sqꞌuej ta yavil. Yan ti scꞌaꞌepale ta xichꞌ chiqꞌuel ti bu mu xtub ti cꞌoqꞌue ―xi ti Juane. \s1 Laj yichꞌ voꞌ ti Jesuse \r (Mr 1:9‑11; Lc 3:21‑22) \p \v 13 Ti Jesuse ilocꞌ batel ti ta Galilea banomile. Icꞌot ta ucꞌum Jordán yoꞌ ta xꞌacꞌbat yichꞌ voꞌ yuꞌun ti Juane. \v 14 Ta sliquebale mu scꞌan ti Juane ti ta xacꞌbe yichꞌ voꞌ ti Jesuse. Jech o xal jech laj yal: \p ―Voꞌot ta xavacꞌbun quichꞌ voꞌ ti jechuque. Leꞌ une, voꞌot latal ta jtojol ―xi. \p \v 15 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Maꞌuc ta xcaltic leꞌe. Jaꞌ lec, laꞌ jpastic scotol ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose ―xi. \p Jech ti Juane laj xchꞌun. Laj yacꞌbe yichꞌ voꞌ ti Jesuse. \v 16 Cꞌalal jech laj yichꞌ voꞌ ti Jesuse, ta ora noꞌox ijam ti vinajel ti cꞌalal ilocꞌ tal ta voꞌe. Jech ti Jesuse laj yil ti Chꞌul Espíritu yuꞌun ti Diose, ti coꞌol sꞌelan jcot ta paloma ta xyal talel ta stojole. \v 17 Jaꞌ o ivinaj ti oy Buchꞌu icꞌopoj talel ta vinajel ti jech ta xale: \p ―Leꞌe, jaꞌ Jnichꞌon ti cꞌux ta xcaꞌie, ti ximuyubaj yuꞌune ―xi. \c 4 \s1 Ta xichꞌ lajeltsabel yoꞌnton ti Jesuse \r (Mr 1:12‑13; Lc 4:1‑13) \p \v 1 Tsꞌacal to un, ti Jesuse iꞌicꞌat batel yuꞌun ti Chꞌul Espíritu ta xocol banomile, yoꞌ jech ta xlajeltsabat yoꞌnton yuꞌun ti pucuje. \v 2 Chaꞌvinic (40) cꞌacꞌal, chaꞌvinic (40) acꞌobal muꞌyuc xveꞌ ti Jesuse. Tsꞌacal to un, lic yaꞌi viꞌnal. \v 3 Jech ti pucuje inopaj batel ta stojol ti Jesuse yoꞌ ta slajeltsabe yoꞌnton ti jech laj yale: \p ―Mi ta melel Snichꞌonot ti Diose, paso ta mantal ti tonetic liꞌe ti acꞌo joybijuc ta pane ―xi. \p \v 4 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ti scꞌop Diose jech ta xal: “Maꞌuc noꞌox ta pan ta xcuxi ti vinique. Jaꞌ ta xcuxi o ta sventa jujubel ti cꞌusi ta xal ti scꞌop Diose”, ―xi. \p \v 5 Jech ti pucuje laj yicꞌ batel ti Jesús ti ta chꞌul jteclum Jerusalene. Laj yicꞌ muyel ta sjol ti temploe. \v 6 Jech lic yal: \p ―Mi ta melel Snichꞌonot ti Diose, jipo aba yalel liꞌe. Yuꞌun ti scꞌop Diose jech ta xal: “Ti Diose ta xalbe mantal ti yajꞌángeltaque yoꞌ ta xchabiot. Ta xicꞌot yalel ta scꞌob yoꞌ jech mu xyayij avacan ta ton”, ―xi. \p \v 7 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jech ta xal xtoc ti scꞌop Diose: “Mu xalajeltsabe yoꞌnton ti Cajvaltic Dios avuꞌune”, ―xi. \p \v 8 Yan to velta ti pucuje laj yicꞌ batel ta jun toyol vits. Tey laj yacꞌbe yil yutsilal slequilal scotol li mucꞌtiquil lume. \v 9 Jech laj yal: \p ―Ti mi ta xaquejan aba ta yichꞌelun ta muqꞌue, ta xcacꞌbot avuꞌunin scotol ―xi. \p \v 10 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Batan, Pucuj. Yuꞌun ti scꞌop Diose jech ta xal: “Ichꞌo ta mucꞌ ti Dios avuꞌune. Jaꞌ noꞌox acꞌo aba ta tunel yuꞌun”, ―xi. \p \v 11 Jech o xal un, ti pucuje laj xchꞌac sba batel ta stojol ti Jesuse. Tey talic ángeletic. Tal scoltaic ti Jesuse. \s1 Ilic sliques yabtel ti Jesús ta Galileae \r (Mr 1:14‑15; Lc 4:14‑15) \p \v 12 Cꞌalal laj yaꞌi ti Jesús ti tiquil ta chuquel ti Juane, ibat ta Galilea. \v 13 Pero mu teyuc icom ta Nazaret jteclum. Bat nacluc ta jteclum Capernaum ti oy ta tiꞌ nabe, ti oy ta yosilal ti Zabulone, ti Neftalie. \v 14 Ti jech ibat teye, yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌu sꞌelan laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌop Isaías ti jech laj yale: \q1 \v 15 Ti yosilal ti Zabulone, ti Neftalie jaꞌ tey ta xꞌechꞌ ti be ti ta xcꞌot ta nabe, \q1 ti oy ta jot ucꞌum Jordán ti oy ta sloqꞌueb cꞌacꞌale, \q1 ti jaꞌ Galilea sbi xtoque, \q1 ti bu nacalic ti jyanlum cristianoetique. \q1 \v 16 Scotol ti jnaclejetic teye, ti oyic ta icꞌal osile, jaꞌ to tey laj yilic ti saquilal osile. \q1 Ti buchꞌutic ti oyic ta squeoval ti lajebale tey icꞌot ta stojolic ti saquilal osile, \m xi. \p \v 17 Jaꞌ o yorail lic sliques yabtel ti Jesuse ti jech laj yale: \p ―Ictaic ti jech chopol avoꞌntonique. Yuꞌun nopol xa yorail ti ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele ―xi. \s1 Ti Jesuse, “Laꞌ chiꞌinicun”, xut ti chanvoꞌ jtsac-choyetique \r (Mr 1:16‑20; Lc 5:1‑11) \p \v 18 Cꞌalal ta xanav batel ta stiꞌil nab Galilea ti Jesuse, jaꞌ o laj yil chaꞌvoꞌ viniquetic ti yitsꞌin sbanquil sbaique. Ti june, Simón sbi. Jaꞌ Pedro ti yan sbi xtoque. Ti june, Andrés. Jaꞌ yabtelic ti tsac choye. Jaꞌ o tey ta sjipic ochel ta nab ti stsacobil schoyique. \v 19 Jech ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Laꞌ chiꞌinicun. Yuꞌun ta xcacꞌ yan avabtelic ta yiqꞌuel talel cristianoetic ―xꞌutat. \p \v 20 Jech ti stuquique ta ora noꞌox laj yictaic comel ti stsacobil schoyique. Ibatic schiꞌuc ti Jesuse. \p \v 21 Cꞌalal jech snatil ixanav batel ti Jesuse, jaꞌ o tey laj yil yan chaꞌvoꞌ viniquetic ti yitsꞌin sbanquil sbaique. Ti june, Jacobo. Ti june, Juan, ti jaꞌ snichꞌnabtac ti Zededeoe. Oyic ta yut barco schiꞌuc ti stotique. Yacalic ta stsꞌisel ti stsacobil schoyique. Ti Jesuse tey laj yicꞌ talel. \v 22 Ti cꞌalal jech laj yaꞌiique, ta ora noꞌox laj yictaic comel ti sbarcoique, ti stotique. Laj xchiꞌinic batel. \s1 Ti Jesuse ta xchanubtas epal cristianoetic \r (Lc 6:17‑19) \p \v 23 Ti Jesuse, ti cꞌalal ta xanav batel ta scotol Galilea banomile, ta xꞌechꞌ chanubtasvanuc ta jujun chꞌul naetic ti buyuc noꞌoxe. Jaꞌ ta xalbe scꞌoplal ti ventainel yuꞌun ti Diose. Jech xtoc ta scoles ti cꞌusiuc noꞌox chamelal ta xaꞌiic ti cristianoetique. \v 24 Cꞌalal laj yaꞌibeic scꞌoplal Jesús ti jnaclejetic ta Siria banomile, laj yiqꞌuic talel ti cꞌusiuc noꞌox chamelal ta xaꞌiique, ti ch-avan ti sjol sbaquilique, ti ch-ilbajinatic yuꞌun ti pucuje, ti jtub-iqꞌuetique, ti pasemic ta mochꞌe. Scotol ti jchameletique colic ta sventa ti Jesuse. \v 25 Ep ti cristianoetic laj stsꞌacliic batel ti Jesuse, ti liquemic tal ta Galilea banomile, ti liquemic tal ta Decápolise, ti liquemic tal ta Jerusalene, ti liquemic tal ta Judeae, ti liquemic tal ta sloqꞌueb cꞌacꞌal ti oy ta jot ucꞌum Jordane. \c 5 \s1 Laj yal scꞌop Dios Jesús ta jol vits \p \v 1 Cꞌalal laj yil ti epal cristianoetic ti Jesuse, tey imuy batel ta vits. Tey ichoti. Jech ti yajchancꞌoptaque tey inopajic tal ta stojol. \v 2 Jech ti Jesuse jech lic chanubtasvanuc: \s1 Ti buchꞌu ti yan yutsilique \r (Lc 6:20‑23) \p \v 3 ―Yan yutsilic ti buchꞌutic ta xaꞌiic ti chꞌabal yutsilal yoꞌntonique. Jaꞌ ta xꞌacꞌbat yichꞌic ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. \p \v 4 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic oyic ta at oꞌntone. Jaꞌ ta xpatbat yoꞌntonic yuꞌun ti Diose. \p \v 5 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic ta sbicꞌtajes sbaique. Jaꞌ ta xꞌacꞌbat sventainic ti banomil ti yaloj onoꞌox ti Dios ti ta xaqꞌue. \p \v 6 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic ti coꞌol sꞌelan viꞌnal taqui tiꞌil ta xaꞌiic ta spasel ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose. Jaꞌ ta xcoltaatic ta spasel yuꞌun ti Diose. \p \v 7 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic oy scꞌuxul yoꞌntonic ta stojol ti yane. Jaꞌ ta xcꞌuxubinatic yuꞌun ti Diose. \p \v 8 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic lecubtasbil ti yoꞌntonique. Jaꞌ ta xilic ti Diose. \p \v 9 ’Yan yutsilic ti buchꞌutic ta xaqꞌuic persa ta spajesel ti cꞌope. Jaꞌ ta sbisatic ta snichꞌnab ti Diose. \p \v 10 ’Yan yutsil ti buchꞌutic ta xichꞌic ilbajinel ta spasel ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose. Jaꞌ ta xꞌacꞌbat yichꞌic ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. \p \v 11 ’Yan avutsilic ti voꞌoxuque ti cꞌalal ta xayilbajinoxuc, ta xaschopol-cꞌoptaoxuc ti cristianoetique, ti cꞌusiuc noꞌox ta xasaꞌboxuc amulic ti ta jventae. \v 12 Muyubajanic. Junuc avoꞌntonic. Yuꞌun ta xavichꞌic ti mucꞌ ta matanal ti tey ta vinajele. Yuꞌun jech onoꞌox laj yichꞌic ilbajinel ti yajꞌalcꞌoptac ti Diose ti cꞌalal muꞌyucoxuc to oxe. \s1 Atsꞌam, luzoxuc aꞌelanic ta stojol ti cristianoetique \r (Mr 9:50; Lc 14:34‑35) \p \v 13 ’Atsꞌamoxuc aꞌelanic ta stojol ti cristianoetique. Pero mi ta xchꞌay schiꞌil ti atsꞌame, ¿mi xuꞌ to ta xtun yan velta? Muꞌyuc xa cꞌusi xtun o. Jaꞌ noꞌox ta xichꞌ jipel loqꞌuel. Acꞌo lajuc ta teqꞌuel. \p \v 14 ’Luzoxuc aꞌelanic ta stojol ti cristianoetique. Yuꞌun ti jun jteclum ti oy ta jol vitse, mu stacꞌ snacꞌ sba. \v 15 Mu yuꞌunuc ta jtsantic jun lampara ti chba jnacꞌtic ta yolon caxae. Ti lampara ti ta jtsantique, ta jcajantic ta toyol yoꞌ ta xilic saquilal ti buchꞌutic oyic ta nae. \v 16 Jaꞌ jech ti voꞌoxuc eque, acꞌo vinajuc ti xojobal aluzic ta stojol ti cristianoetique. Cꞌalal ta xilic ti lec ti cꞌusitic ta xapasique, jech ti stuquique ta xlequil-cꞌopojic ta stojol ti Dios avuꞌunic ti oy ta vinajele. \s1 Ti Jesuse ta xchanubtasvan cꞌu sꞌelan ti mantale \p \v 17 ’Mu xanopic ti lital jchꞌayesbe scꞌoplal smantal ti Moisese schiꞌuc ti cꞌu sꞌelan ichanubtasvanic ti yajꞌalcꞌoptac ti Diose. Ti jech litale, jaꞌ tal jvinajesbe ti batsꞌi smelole. \v 18 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti cꞌu sjalil oy ti banomile, ti vinajele, muꞌyuc ta xichꞌ chꞌayesel jbeluc ti mantale, jaꞌ to ti mi cꞌot ta pasel scotol ti cꞌusi ta onoꞌox xcꞌot ta pasele. \v 19 Jech o xal un, buchꞌuuc noꞌox ti mu xacꞌ ta venta ti cꞌusiuc noꞌox mantale, acꞌo mi mu tsotsuc ti scꞌoplale, jech xtoc ti mi jech ta xchanubtasvan taje, peqꞌuel scꞌoplal ta xcꞌot ti bu ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele. Pero buchꞌuuc noꞌox ti ta xacꞌ ta venta ti mantale, ti jech ta xchanubtas ti yan xtoque, cajal scꞌoplal ta xcꞌot ti bu ta xventainvan ti Diose. \v 20 Ta xcalboxuc avaꞌiic, mi mu xapasic ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose, ti mi jaꞌ noꞌox ta xapasic jech chac cꞌu chaꞌal ta spasic ti jfariseoetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, mu chaꞌbeluc xuꞌ ta xaꞌochic bu ta xventainvan ti Diose. \s1 Ti Jesuse ta xal cꞌu sꞌelan ti ile \r (Lc 12:57‑59) \p \v 21 ’Ti voꞌoxuque avaꞌbinojic ti jech iꞌalbatic ti amolmucꞌtotique: “Mu xamilvan. Yuꞌun ti buchꞌu ta xmilvane ta xichꞌ chapanel”, xi. \v 22 Ti vuꞌune ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti xtiꞌet sjol yuꞌun ti schiꞌile, ta xichꞌ chapanel. Buchꞌuuc noꞌox ti ta xalbe ti mu xatun xut ti schiꞌile, ta xichꞌ chapanel ta stojol ti banquilal jchapanvanejetique. Buchꞌuuc noꞌox ti ta xalbe bolat ti schiꞌile, xibal sba. Yuꞌun xuꞌ ta xbat ta lajebal ti bu oy ti cꞌoqꞌue. \p \v 23 ’Ti mi ta xavichꞌ batel ti matanal ti ta altare, ti mi jaꞌ o ivul ta avoꞌnton ti oy bu mu lecuc ta xayil ti achiꞌile, \v 24 jaꞌ lec, ictao to comel ta stiꞌil altar ti matanal ti ta xavacꞌ oxe. Batan baꞌyel, ba lajesbo yoꞌnton ti achiꞌile. Tsꞌacal to xuꞌ xtal avacꞌbe smoton ti Dios ti ta xavacꞌbe onoꞌoxe. \p \v 25 ’Mi oy buchꞌu ta xacꞌot ta chapanele, ti cꞌalal ta xaxanavic batel ta bee, lajesbo yoꞌnton, yoꞌ jech mu xba yacꞌot ta scꞌob ti jueze. Yuꞌun ti jueze ta xacꞌot batel ta scꞌob ti mayole. Jech ti mayole ta sticꞌot ta chuquel. \v 26 Cꞌalal jech tiqꞌuilot ta chuquele, ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, mu xalocꞌ talel ta jecheꞌ noꞌox, jaꞌ to ti mi laj atoj comel scotol ti amultae. \s1 Ti Jesuse ta xal cꞌu sꞌelan ti cꞌupinej mulile \p \v 27 ’Ti voꞌoxuque avaꞌbinojic ti jech iꞌalbat ti amolmucꞌtotique: “Mu xasaꞌ avantsic. Antsetic, mu xaloꞌlabe sjol viniquetic”, xi. \v 28 Ti vuꞌune ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti ta sqꞌuel jun ants ti oy ta yoꞌnton ti ta scꞌan ta scꞌupin yaꞌie, coꞌol sꞌelan ti laj xa scꞌupin ta xꞌilat yuꞌun ti Diose. \p \v 29 ’Jech o xal un, mi ta scoj asat ta xata amul yuꞌune, pitso loqꞌuel. Jipo batel ta nom. Yuꞌun jaꞌ lec ti mi ta xachꞌay jbej noꞌox asate. Jaꞌ toj chopol ti mi sjunul abecꞌtal ta xavichꞌ jipel ochel ta cꞌoqꞌue. \v 30 Jaꞌ jech xtoc mi ta scoj abatsꞌi cꞌob ta xata amul yuꞌune, seto loqꞌuel. Jipo batel ta nom. Yuꞌun jaꞌ lec ti mi jun noꞌox acꞌob ta xchꞌaye. Jaꞌ toj chopol ti mi sjunul abecꞌtal ta xavichꞌ jipel ochel ta cꞌoqꞌue. \s1 Ti Jesuse ta xalbe scꞌoplal ti bajobbaile \r (Mt 19:9; Mr 10:11‑12; Lc 16:18) \p \v 31 ’Jaꞌ jech xtoc avaꞌbinojic ti jech iꞌalbatic ti amolmucꞌtotique: “Buchꞌuuc noꞌox ti ta sbaj ti yajnile, acꞌo smeltsanbe svunal ti bajobbaile”, xi. \v 32 Ti vuꞌune ta xcalboxuc avaꞌiic, jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xabaj ti avajnile ti mi ta xacꞌ sba ta cꞌupinele. Pero ti mi ta xabaj ti avajnil ta jecheꞌ noꞌoxe, jech o xal ta acoj voꞌot vinic ti ta sta smul ti antse. Jaꞌ jech xtoc buchꞌuuc noꞌox ti ta xicꞌ ti bajbil antse, ta sta smul ec. \s1 Mu lecuc ti cꞌusi ta xavaꞌanic ta rextigoe \p \v 33 ’Avaꞌbinojic ti jech iꞌalbatic ti amolmucꞌtotique: “Ti laj xavaꞌan ta rextigo ti Dios ti cꞌusi ta xavaqꞌue, cꞌotuc me ta pasel avuꞌun”, xi. \v 34 Ti vuꞌune ta xcalboxuc avaꞌiic, mu me cꞌusi xavaꞌanic ta rextigo. Mu xavaꞌanic ta rextigo ti vinajele, yuꞌun jaꞌ tey chotol ta spas mantal ti Diose. \v 35 Mu xavaꞌanic ta rextigo ti banomile, yuꞌun jaꞌ stecꞌleb yoc ti Diose. Mu xavaꞌanic ta rextigo ti jteclum Jerusalene, yuꞌun jaꞌ steclumal ti Ajvalil Diose. \v 36 Mu xavaꞌanic ta rextigo ti ajolique, yuꞌun mu xuꞌ ta xasacubtas ta xavicꞌubtas ti stsatsal ajolique. \v 37 Jaꞌ noꞌox alic, jech, mi moꞌoj. Yuꞌun ti mi ta xajutic ti cꞌope, ta xlic talel ta stojol ti pucuje. \s1 Maꞌuc avabtelic ti ta xapacbe sutel ti avajcrontae \r (Lc 6:29‑30) \p \v 38 ’Avaꞌbinojic ti jech iꞌalbatic ti amolmucꞌtotique: “Buchꞌuuc noꞌox ti ta stubbe sat ti schiꞌile, jech ta xichꞌ tubbel sat ec. Buchꞌuc noꞌox ti ta scꞌasbe stanal ye ti schiꞌile, jech ta xichꞌ cꞌasbel stanal ye ec”, xi. \v 39 Ti vuꞌune jech ta xcalboxuc avaꞌiic, mu me xapacbe sutel ti chopol vinique. Mi ta smajbot ti jot xocon asate, acꞌo smaj ti jot xtoque. \v 40 Mi oy buchꞌu ta xicꞌot batel ta stojol ti jchapanvanejetique yoꞌ ta spoj ti acꞌuꞌe, acꞌo yichꞌ batel ti yan acꞌuꞌ xtoque. \v 41 Mi oy buchꞌu ta xasujic ta xcuchel batel icatsil oꞌlol revae, jaꞌ lec cuchbo batel jun reva. \v 42 Buchꞌuuc noꞌox mi oy cꞌusi ta scꞌanbote, acꞌbo. Buchꞌuuc noꞌox mi oy cꞌusi ta xchꞌamunbote, acꞌbo. \s1 Cꞌuxubinic ti avajcrontae \r (Lc 6:27‑28, 32‑36) \p \v 43 ’Jaꞌ jech xtoc avaꞌbinojic ti jech iꞌalbatic ti amolmucꞌtotique: “Cꞌuxubino ti buchꞌu lec xavil abaic achiꞌuque. Crontaino ti avajcrontae”, ti xie. \v 44 Ti vuꞌune ta xcalboxuc avaꞌiic, cꞌuxubino ti avajcrontae. Cꞌanbeic slequilal Dios ti buchꞌu ta xaschopol-cꞌoptaoxuque. Pasic lec ta stojol ti buchꞌu xtiꞌet sjol ta atojolique. Cꞌoponbeic Dios ta stojol ti buchꞌutic ta xayutilanique, ti ta xayilbajinoxuque. \v 45 Ti mi jech ta xapasique, jaꞌ snichꞌnaboxuc ti Dios ti oy ta vinajele. Yuꞌun ti Diose ta xacꞌbe xojobal cꞌacꞌal ti buchꞌutic leque, ti buchꞌutic chopole. Ta xacꞌbe tal voꞌ ti buchꞌutic leque, ti buchꞌutic chopole. \v 46 Yan ti mi jaꞌ noꞌox ta xacꞌuxubinic ti buchꞌutic cꞌux ta xayaꞌiique, ¿cꞌusi ti matanal ta xavichꞌic ti jech ta xapasique? Yuꞌun ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique cꞌux ta xaꞌiic ti buchꞌu cꞌux ta xꞌaꞌiate. \v 47 Mi jaꞌ noꞌox lec ta xacꞌopon ti buchꞌu lec xavil aba achiꞌuque, ¿cꞌusi ti lec ta xapasique? Yuꞌun ti buchꞌutic mu xojtiquinic ti Diose, jaꞌ jech ta spasic. \v 48 Ti voꞌoxuque lecuc avoꞌntonic jech chac cꞌu chaꞌal oy slequilal yoꞌnton ti Jtotic Dios ti oy ta vinajele ―xi ti Jesuse. \c 6 \s1 Ti Jesuse ta xchanubtasvan ti cꞌusi tucꞌ ta pasele \p \v 1 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Scotol ti cꞌusi ta xapasic ta sventa ti Diose, bijanic me. Mu me jaꞌuc xꞌoch ta avoꞌntonic ti jaꞌ noꞌox ta xacꞌanic ti lec xaꞌilatic yuꞌun ti yane. Ti mi jech ta xapasique, muꞌyuc ta xaꞌacꞌbatic ti amotonic yuꞌun ti Jtotic ti oy ta vinajele. \v 2 Ti cꞌalal ta xacoltaic ti buchꞌu abol sbaique, mu me xavinajes ta stojol yan jech chac cꞌu chaꞌal ta spasic ti jpacꞌtaejbailetique ti ta chꞌul nae, ti ta callee. Jech ta spasic yoꞌ jech ta xlequil-cꞌoplaltaatic yuꞌun ti yane. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, jaꞌ noꞌox jech yepal laj xa staic ti smotonique. \v 3 Cꞌalal ta xacoltaic ti buchꞌu abol sbaique, avoꞌntonuc noꞌox snaꞌ. \v 4 Ta mucul coltavananic. Yuꞌun ti Jtotic Diose yiloj ti jech ta xacoltavanic ta mucule. Ta xayacꞌboxuc ti amotonique. \s1 Ti Jesuse ta xchanubtasvan cꞌu sꞌelan ta cꞌoponel ti Diose \r (Lc 11:2‑4) \p \v 5 ’Cꞌalal ta xataic ta cꞌoponel ti Diose, mu jechuc xapasic jech chac cꞌu chaꞌal ti buchꞌu ta spacꞌta sbaique. Lec ta xaꞌiic ti vaꞌajtic xa ta staic ta cꞌoponel ti Dios ti ta chꞌul nae, ti ta calletique, yoꞌ jech ta xꞌilatic yuꞌun ti yane. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, jaꞌ noꞌox jech yepal laj staic ti smotonique. \v 6 Cꞌalal ta xataic ta cꞌoponel ti Diose, ochanic ta yut anaic. Maquic ti stiꞌ anaique. Cꞌoponic ti Jtotic Dios teye. Jech ti Jtotic Diose yiloj ti jech ta xapas ta mucule. Ta xacꞌboxuc ti amotonique. \p \v 7 ’Cꞌalal ta xataic ta cꞌoponel ti Diose, maꞌuc noꞌox ta xachaꞌalolanic ti cꞌusi laj xa avalique jech chac cꞌu chaꞌal ta spasic ti buchꞌutic mu xojtiquinic ti Diose. Yuꞌun ti stuquique ta snopic ti jaꞌ to jech ta xꞌaꞌibat scꞌopic yuꞌun ti Dios. \v 8 Mu me jechuc xapasic jech chac cꞌu chaꞌal ti stuquique. Yuꞌun ti Jtotique snaꞌoj xa ti cꞌusi xtun avuꞌunic cꞌalal mu to ta xlic acꞌanbeique. \v 9 Jaꞌ yuꞌun un, jech xavalic cꞌalal ta xacꞌopojique: \q1 Dios Totil, ti oyot ta vinajele, ichꞌbiluc ta mucꞌ achꞌul bi cuꞌuncutic. \q1 \v 10 Laꞌ ventainuncutic. \q1 Cꞌotuc ta pasel ti cꞌusi ta scꞌan avoꞌnton liꞌ ta banomile jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌ pasel tey ta vinajele. \q1 \v 11 Acꞌbuncutic ti jveꞌelcutic ti xtun cuꞌuncutic avi cꞌacꞌale. \q1 \v 12 Acꞌbuncutic perdón yuꞌun ti jmulcutique jech chac cꞌu chaꞌal ta xcacꞌbecutic perdón ti buchꞌu laj xa saꞌ smul ta jtojolcutique. \q1 \v 13 Pojuncutic, mu me xavacꞌuncutic ta lajeltsael yuꞌun ti pucuje. \q1 Yuꞌun jelavem amucꞌul, oy alequilal, ta xapas mantal sbatel osil. Jechuc. \p \v 14 ’Ti mi ta xavacꞌbeic perdón ti buchꞌu laj xa saꞌ smul ta atojolique, jech ti Jtotic Dios ti oy ta vinajele ta xacꞌboxuc perdón ec. \v 15 Ti mi mu xavacꞌbeic perdón ti yane, jech ti Jtotic Diose mu xayacꞌboxuc perdón yuꞌun ti amulique. \s1 Ti Jesuse ta xalbe scꞌoplal ti comtsanej vaje \p \v 16 ’Cꞌalal ta xacomtsan avotique, mu me xavaqꞌuic ta ilel ti oyoxuc ta at oꞌntone jech chac cꞌu chaꞌal ta spasic ti buchꞌu ta spacꞌta sbaique. Jech ta spasic yoꞌ jech acꞌo ilatuc yuꞌun ti yan ti yictaoj ti yotique. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, jaꞌ noꞌox jech yepal laj staic ti smotonique. \v 17 Cꞌalal ta xacomtsan avotique, poquic asatic, tusic ajolic. \v 18 Jech xapasic yoꞌ jech mu snaꞌic ti yan ti avictaoj ti avotique. Cꞌajomal noꞌox yiloj ti Jtotic ti tey xchiꞌinojoxuque. Jech ti stuque ta xacꞌboxuc ti amotonique. \s1 Ti cꞌulejal ta vinajele \r (Lc 12:33‑34) \p \v 19 ’Mu me xatsob acꞌulejalic liꞌ ta banomile, ti snaꞌ xlilij ta xjochꞌe, ti snaꞌ xchꞌaye, ti xuꞌ ta xelcꞌan ti jꞌeleqꞌue. \v 20 Tsobic acꞌulejalic ta vinajel ti bu mu snaꞌ xlilij ta xjochꞌe, ti bu mu snaꞌ xchꞌaye, ti mu xelcꞌan ti jꞌeleqꞌue. \v 21 Yuꞌun ti bu oy ti acꞌulejalique, tey oy batem ti avoꞌntonique. \s1 Ti lampara ti oy ta jtojoltique \r (Lc 11:34‑36) \p \v 22 ’Ti asatique coꞌol sꞌelan lampara cꞌotem yuꞌun ti abecꞌtalique. Ti mi lec ti asatique, jech oy ta saquil osil sjunul ti abecꞌtalique. \v 23 Pero ti mi chopol ti asatique, tey oy ta icꞌal osil sjunul ti abecꞌtalique. Jech xtoc mi mu xavichꞌic ta mucꞌ ti cꞌusi ta xacꞌ anaꞌic ti Diose, oyoxuc ta icꞌal osil. Muꞌyuc xa yan icꞌal osil jech chac cꞌu chaꞌal ti icꞌal osil taje. \s1 Dios schiꞌuc ti taqꞌuine \r (Lc 16:13) \p \v 24 ’Muꞌyuc buchꞌu xuꞌ ta xꞌabtej ta chaꞌvoꞌ ajvalil. Yuꞌun ti june, lec ta xcꞌanat. Yan ti june, mu lecuc ta xcꞌanat. Ti june, lec ta xꞌabtej ta stojol. Yan ti june, ta stoy sba ta stojol. Jaꞌ jech ti voꞌoxuc eque, mu xuꞌ ta xavacꞌ abaic ta tunel yuꞌun ti Diose ti mi jaꞌ batem avoꞌntonic yuꞌun ti taqꞌuine. \s1 Ti Diose ta xchabi ti snichꞌnabtaque \r (Lc 12:22‑31) \p \v 25 ’Jech o xal ta xcalboxuc avaꞌiic, mu me xavul avoꞌntonic cꞌu sꞌelan ta xata aveꞌel avuchꞌomic yoꞌ ta xacuxiic, mi jaꞌuc ti acꞌuꞌic ta xalapique. ¿Mi yuꞌun jaꞌ tsots scꞌoplal ti aveꞌelique? ¿Mi jaꞌ mu sta ti acuxlejalique? ¿Mi yuꞌun jaꞌ tsots scꞌoplal ti acꞌuꞌique? ¿Mi jaꞌ mu sta ti abecꞌtalique? \v 26 Qꞌuel avil ti mutetic ti xvilajet ta vinajele. Mu snaꞌ stsꞌunobajic. Mu snaꞌ xcꞌajavic. Mu snaꞌ spoco-tsob sveꞌelic. Pero malqꞌuinbilic yuꞌun ti Jtotic ti oy ta vinajele. ¿Mi yuꞌun jaꞌ tsots scꞌoplal ti mutetique? ¿Mi jaꞌ mu sta ti voꞌoxuque? \v 27 ¿Mi yuꞌun ta to xnatij acuxlejalic ti jech xvulvun avoꞌntonique? \p \v 28 ’¿Cꞌu chaꞌal xvulvun avoꞌntonic yuꞌun ti acꞌuꞌique? Qꞌuelic lec cꞌu sꞌelan ta xchꞌi ti nichimetic ta yaxaltique. Mu snaꞌ xꞌabtejic. Mu snaꞌ xnaujic. \v 29 Vuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic ti jaꞌ jelavem yutsil ti nichime. Jaꞌ mu sta yutsil laj slap scꞌuꞌ ti ajvalil Salomone manchuc mi cꞌupil sba. \v 30 Ti nichime mu jaluc tey ta xchꞌi ta yaxaltic. Ti mi jech ta spas ti Diose, ti jun yutsil ta scꞌuꞌiltas ti nichim ti cꞌalal ocom chaꞌej ta xbat ta cꞌoqꞌue, ¡bu xata ti mu ta scꞌuꞌiltasoxuque! Pero mu xachꞌunic lec. \v 31 Jech o xal un, mu xavulilan avoꞌntonic ta yalel: “¿Cꞌusi ta jveꞌtic? ¿Cꞌusi ta xcuchꞌtic? ¿Bu ta jtatic ti jcꞌuꞌtique?” ti xachiique. \v 32 Qꞌuel avilic, ti buchꞌutic mu xojtiquinic ti Diose jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌntonic ti sveꞌelique, ti scꞌuꞌique. Pero ti voꞌoxuque xanaic ti oy jun Dios ti snaꞌ scotol ti cꞌusitic xtun avuꞌunique. \v 33 Jech o xal ti voꞌoxuque jaꞌ batuc avoꞌntonic ti ventainel yuꞌun ti Diose schiꞌuc xtoc ti ta xapasic ti cꞌusi lec ta xil ti Diose. Jech umbi, ta xaꞌacꞌbatic scotol ti cꞌusi ta xtun avuꞌunique. \v 34 Mu xavulilan avoꞌntonic yuꞌun ti cꞌacꞌal ocꞌome. Yuꞌun ti jujun cꞌacꞌale oy cꞌusi ta xcꞌot ta pasel. Yuꞌun ti ocꞌome yan o xa cꞌacꞌal ―xi ti Jesuse. \c 7 \s1 Mu xasaꞌbe smul yan \r (Lc 6:37‑38, 41‑42) \p \v 1 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Mu xasaꞌbe smul ti yane yoꞌ jech mu xata chapanel yuꞌun ti Diose. \v 2 Ti cꞌu yepal ta xaqꞌuelbe smul ti yane, jech yepal ta xchapanot ti Diose. Ti cꞌu sꞌelan ta xapasic ta stojol ti yane, jaꞌ noꞌox jech ta spas ti Dios ta atojolique. \v 3 ¿Cꞌusi xavut ti ta xavil ti uni juteb cꞌaꞌep ti oy ta sat ti achiꞌile cꞌalal mu xavil ti tey oy ti schumanil cꞌaꞌep ta asate? \v 4 Ti mi oy ti schumanil cꞌaꞌep ta asate, ¿cꞌu yuꞌun ta xavalbe ti achiꞌile: “Acꞌbun jloqꞌues ti uni juteb cꞌaꞌep ta asate”, ti xavute? \v 5 Jecheꞌ ta xapacꞌta aba. Jaꞌ lec, loqꞌueso baꞌyel ti schumanil cꞌaꞌep ta asate. Jaꞌ yuꞌun umbi, jaꞌ to xuꞌ ta xaloqꞌuesbe ti uni juteb cꞌaꞌep ti oy ta sat ti achiꞌile. \p \v 6 ’Mu xavacꞌbe tsꞌiꞌetic li cꞌusi jaꞌ yuꞌun ti Diose. Yuꞌun xuꞌ me ta slilinoxuc ta tiꞌel. Mu xavacꞌbe chitometic ti natsꞌil ti toyol stojole. Yuꞌun xuꞌ ti jaꞌ noꞌox ta xpechꞌolan ta teqꞌuele. \s1 Cꞌano, saꞌo, tijo ti tiꞌ nae \r (Lc 11:9‑13; 6:31) \p \v 7 ’Cꞌanbeic ti Diose, ta xacꞌboxuc. Saꞌic, ta xataic. Tijic ti tiꞌ nae, ta xajambatic. \v 8 Ti buchꞌu ta scꞌane, ta xꞌacꞌbat. Ti buchꞌu ta saꞌe, ta sta. Ti buchꞌu ta stij ti tiꞌ nae, ta xjambat. \p \v 9 ’Ti voꞌoxuc totiloxuque, ¿mi ta xavacꞌbeic anichꞌonic jbej ton ti cꞌalal ta scꞌanboxuc pan sveꞌe? \v 10 Jaꞌ jech xtoc, ¿mi ta xavacꞌbeic jcot chon ti cꞌalal ta scꞌanboxuc choy stiꞌe? \v 11 Manchuc mi jech chopoloxuc, pero xanaꞌic lec stꞌujel ti cꞌusi ta xavacꞌbeic ti anichꞌonique. ¡Bu xata ti mu xayacꞌboxuc ti cꞌusi lec ta xacꞌanbeic ti Jtotic ti oy ta vinajele! \p \v 12 ’Jech o xal un, mi ta xacꞌan ti lec ta xaspasboxuc ti achiꞌilique, jaꞌ jech ti voꞌoxuque, lec me xapas abaic ta stojolic. Yuꞌun jech ta xchanubtasotic smantal ti Moisese schiꞌuc ti yajꞌalcꞌoptac ti Diose. \s1 Ti biqꞌuit tiꞌ nae \r (Lc 13:24) \p \v 13 ’Ochanic batel ta biqꞌuit tiꞌ nae. Ti stiꞌ ti sbelal chꞌayele, toj jamal, toj mucꞌ. Toj ep ti buchꞌutic tey ta xꞌochic batele. \v 14 Yan ti stiꞌ ti sbelal cuxlejale, mu jamaluc, toj biqꞌuit. Jutuc ti buchꞌu ta staique. \s1 Ta sat noꞌox ta ojtiquinel ti teꞌe \r (Lc 6:43‑44) \p \v 15 ’Bijanic me yuꞌun ti jloꞌlavanejetique ti buchꞌutic ta xalic ti ta xcꞌopojic ta sventa ti Diose. Coꞌol sꞌelan chij ti lec yoꞌntonic yilele. Pero ti ta yut yoꞌntone, jtiꞌval-oqꞌuil ta jꞌechꞌel. \v 16 Ti voꞌoxuque xuꞌ ta xavojtiquinic ti cꞌu sꞌelan stalel ta spasique. Yuꞌun ti chꞌixe mu xuꞌ ta xacꞌ uva ti sate. Jech xtoc ti tsucum chꞌixe mu xuꞌ ta xacꞌ icux ti sate. \v 17 Scotol ti lequil teꞌetique lec ta xacꞌ ti sate. Jech xtoc scotol ti chopol teꞌetique chopol ta xacꞌ ti sate. \v 18 Ti lequil teꞌetique mu xuꞌ ta xacꞌ chopol ti sate. Jech xtoc ti chopol teꞌetique mu xuꞌ ta xacꞌ lec ti sate. \v 19 Scotol ti teꞌetic ti bu chopol ta xacꞌ ti sate, ta xichꞌ bojel loqꞌuel. Ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌocꞌ. \v 20 Jech o xal un, muꞌyuc ta chꞌayal yabtelic ti jloꞌlavanejetique. Lec xvinaj ti cꞌu sꞌelan stalel ta spasique. \s1 Mu scotoluc ta xꞌochic bal ti bu ta xventainvan ti Diose \r (Lc 13:25‑27) \p \v 21 ’Oy ep ti buchꞌu jech ta xalique: “Cajval, Cajval”, ti xiique. Pero mu scotoluc ta xꞌochic batel ti bu ta xventainvan ti Diose. Jaꞌ noꞌox ta xꞌochic batel ti buchꞌutic ta spasic ti cꞌusi ta scꞌan yoꞌnton ti Jtot ti oy ta vinajele. \v 22 Cꞌalal ta sta scꞌacꞌalile, ep ti buchꞌu jech ta xalique: “Cajval, Cajval, licꞌopojcutic ta aventa. Laj jloqꞌuescutic pucuj ta aventa. Voꞌot ta aventa laj cacꞌcutic ta ilel ti alequilale”, xiic. \v 23 Pero jech ta jtacꞌbe ti vuꞌune: “Muꞌyuc laj cojtiquinoxuc. Chꞌaco abaic ta jtojol ti laj xa apasic chopole”, xichi. \s1 Ti chib sliqueb nae \r (Mr 1:22; Lc 6:47‑49) \p \v 24 ’Ti buchꞌu ta xaꞌie, ti ta spas ti cꞌusi ta xcale, coꞌol sꞌelan jun bijil vinic ti ta smeltsan ti sna ti ta ba tone. \v 25 Cꞌalal tal tsots voꞌe, laj nojuc talel ti ucumetique. Echꞌ tsots icꞌ ta stojol ti nae. Pero muꞌyuc ilom, jaꞌ ti tsacal lec ta ba tone. \v 26 Yan ti buchꞌu ta xaꞌie, pero muꞌyuc ta spas ti cꞌusi ta xcale, coꞌol sꞌelan jun bolat vinic ti lic smeltsan sna ta ba yiꞌe. \v 27 Cꞌalal tal ti tsots voꞌe, laj nojuc talel ti ucꞌumetique. Echꞌ tsots icꞌ ta stojol ti nae. Ibutqꞌuij yalel. Ililij scotol ―xi ti Jesuse. \p \v 28 Cꞌalal laj yoꞌnton ta chanubtasvanej ti Jesuse, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic ti cristianoetic ti jech ichanubtasvane. \v 29 Yuꞌun ivinaj ti tsots yabtel yichꞌoj ti Jesuse. Mu xcoꞌolaj ichanubtasvan jech chac cꞌu chaꞌal ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. \c 8 \s1 Ti Jesuse laj scolta jun jcꞌaꞌemal-chamel \r (Mr 1:40‑45; Lc 5:12‑16) \p \v 1 Cꞌalal iyal talel ta vits ti Jesuse, ep ti cristianoetic laj stsꞌacliic batele. \v 2 Tey ital jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌemal chamele. Ivul squejan sba ta stojol ti Jesuse. Jech laj yal: \p ―Cajval, mi ta xacꞌane, xuꞌ avuꞌun ta xacolesbun ti jchamele ―xi. \p \v 3 Jech ti Jesuse laj scajan scꞌob. Jech laj yal: \p ―Ta jcꞌan. Colem ta xacom ―xi. \p Cꞌalal jech laj yal taje, colem icom ti jcꞌaꞌemal-chamele. \p \v 4 Jech laj yal ti Jesuse: \p ―Mu me buchꞌu xavalbe yaꞌi. Jaꞌ noꞌox batan, ba acꞌo aba ta ilel ta stojol ti palee. Ba acꞌbo smoton ti Diose jech chac cꞌu chaꞌal yaloj ti Moisese, yoꞌ jech ta snaꞌic scotolic ti lacol xa yuꞌun ti achamele ―xi ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj scoltabe yajꞌabtel ti banquilal soldado romanoe \r (Lc 7:1‑10) \p \v 5 Cꞌalal iꞌoch batel ta jteclum Capernaum ti Jesuse, jaꞌ o tey ital jun banquilal soldado romano. Inopaj tal scꞌanbe vocol. \v 6 Jech lic yal: \p ―Cajval, oy cajꞌabtel ta jna ti puchꞌul ta steme. Mu albajuc ta xichꞌ svocol yuꞌun scꞌuxul ti schamele ―xi. \p \v 7 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Chba jcolta ―xi. \p \v 8 Ti banquilal soldadoe jech itacꞌav: \p ―Cajval, muꞌyuc jlequilal ti ta xaꞌoch ta jnae. Jaꞌ noꞌox alo acꞌop. Jech ti cajꞌabtele ta xcol. \v 9 Yuꞌun ti vuꞌun eque pasbilun ta mantal yuꞌun yan. Jaꞌ jechun ec ta jpas ta mantal ti cajsoldadotaque. Ti cꞌusi ta xcalbee, ta spasic. “Batan leꞌe”, mi xcut, ta xbat. “Laꞌ liꞌe”, mi xcut, ta xtal ―xi. \p \v 10 Chꞌayal icꞌot yoꞌnton ti Jesús ti jech laj yale. Jech o xal jech lic yalbe yaꞌi ti buchꞌu tsꞌacajtic batele: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, muꞌyuc jtaoj jech junuc jꞌisrael ti jech yoꞌnton jech chac cꞌu chaꞌal ti vinic liꞌe. \v 11 Ta xcalboxuc avaꞌiic, ep ta jmec ti jyanlum cristianoetic ti oyic ta sjoylej banomile ta xꞌoch chotlicuc ta veꞌel schiꞌuc ti Abrahame, ti Isaaque, ti Jacobe ti bu ta xventainvan ti Dios ta vinajele. \v 12 Yan ti buchꞌu albil scꞌoplalic ti xuꞌ ta xꞌochic batel ti bu ta xventainvan ti Diose, ta xtenatic batel ta icꞌal osil. Tey ta xꞌoqꞌuic. Tey xcꞌuxuxet ti stanal yeique ―xi ti Jesuse. \p \v 13 Ti Jesuse jech laj yalbe ti banquilal soldadoe: \p ―Batan ta ana. Acꞌo cꞌotuc ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal ti achꞌunoje ―xi. \p Ta ora noꞌox icol ti yajꞌabtel ti banquilal soldadoe cꞌalal jech laj yal ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj scoltabe smeꞌniꞌ ti Pedroe \r (Mr 1:29‑31; Lc 4:38‑39) \p \v 14 Ti Jesuse ibat ta sna ti Pedroe. Jaꞌ o tey laj yil ti Jesuse ti puchꞌul ta stem, ip ta xaꞌi cꞌocꞌ, smeꞌniꞌ ti Pedroe. \v 15 Laj yacꞌ scꞌob ta stojol ti jchamele. Ta ora noꞌox iyam ti scꞌacꞌale. Jech ti antse ilic, lic malqꞌuinvanuc. \s1 Ti Jesuse ep laj scolta jchameletic \r (Mr 1:32‑34; Lc 4:40‑41) \p \v 16 Cꞌalal och xa ti acꞌobale, jech ti cristianoetique laj yiqꞌuic tal ta stojol Jesús ep ti buchꞌu ta xꞌilbajinatic yuꞌun ti pucuje. Ta jbel noꞌox scꞌop laj sloqꞌues ti pucujetique. Jech xtoc laj scoles scotol ti epal jchameletique. \v 17 Ti jech taje, yoꞌ ta xcꞌot ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal laj yal ti jꞌalcꞌop Isaíase: “Laj sbain ti cꞌusitic mu xuꞌ cuꞌuntique. Jech xtoc laj sbain ti jchameltique”, ti xie. \s1 Ti buchꞌutic ta scꞌan ta stsꞌacliic ti Jesuse \r (Lc 9:57‑62) \p \v 18 Cꞌalal laj yil ti Jesús ti ep joyobtabil ta cristianoe, laj yal ti acꞌo jelavuc ta jot nabe. \v 19 Jaꞌ o inopaj tal jun jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale. Jech laj yal: \p ―Jchanubtasvanej, ta jcꞌan ta jchiꞌinot ti buyuc noꞌox ta xabate ―xi. \p \v 20 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Ti vete oy snail chꞌen. Ti mutetique oy stasic. Pero ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique mi jaꞌuc oy bu juteb ti xuꞌ ta jcux ti coꞌntone ―xi. \p \v 21 Oy jun vinic ti yajtsꞌaclivanej xtoque ti jech laj yale: \p ―Cajval, acꞌo ave ti ta jmuc comel baꞌyeluc ti jtote ―xi. \p \v 22 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Batic. Acꞌo smuc yanimaic ti buchꞌu chamemic onoꞌoxe ―xi. \s1 Ti Jesuse laj spajes ti iqꞌue ti nabe \r (Mr 4:35‑41; Lc 8:22‑25) \p \v 23 Ti Jesuse tey iꞌoch batel ta barco schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 24 Cꞌalal ta xanavic batel ta nabe, jaꞌ o tal tsots icꞌ ta jmec. Ti syucꞌbenal ti yaꞌlel nabe ta xꞌoch ta barco. Ti Jesuse vayem. \v 25 Ti yajchancꞌoptaque bat stijic ti Jesuse. Jech laj yalic: \p ―Cajval, coltauncutic, ta xa xijmutꞌijotic ―xiic. \p \v 26 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta scoj ti mu xachꞌunicune, jaꞌ yuꞌun ta xaxiꞌic ―xi. \p Jech ti Jesuse ilic, lic spajes ti iqꞌue, ti nabe. Tsꞌijil icom scotol. \v 27 Chꞌayal icꞌot yoꞌntonic ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌusi vinical liꞌe ti ta xchꞌunbat smantal yuꞌun ti iqꞌue, yuꞌun ti nabe? ―xiic. \s1 Ti viniquetic ti uninbilic yuꞌun ti pucuj ti oy ta Gadarae \r (Mr 5:1‑20; Lc 8:26‑39) \p \v 28 Cꞌalal icꞌot ti Jesús ta jot stiꞌil nab ti ta yosilal Gadarae, iloqꞌuic talel chib viniquetic ta muquinal. Inopajic talel ta stojol ti Jesuse. Ti chaꞌvoꞌique uninbilic yuꞌun ti pucujetique. Toj xibal sbaic. Muꞌyuc buchꞌu xuꞌ ta xꞌechꞌ ti ta be ti bu oyique. \v 29 Jech tey lic avanicuc schibalic: \p ―Snichꞌon Dios, Jesús, ¿cꞌu chaꞌal xtal aticꞌ aba ta jtojolcutic? ¿Mi yuꞌun tal xa avacꞌbun jvocolcutic cꞌalal maꞌuc to yoraile? ―xiic. \p \v 30 Jaꞌ o tey nopol xlamet ta xveꞌic epal chitometic. \v 31 Ti pucujetique jech laj scꞌanbeic vocol ti Jesuse: \p ―Ti mi ta xaloqꞌuesuncutique, acꞌo ave ti acꞌo ochcuncutic batel ta chitometic leꞌe ―xiic. \p \v 32 Jech laj stacꞌ ti Jesuse: \p ―Ochanic ―xut. \p Jech ti pucujetique iloqꞌuic batel ta stojol ti chaꞌvoꞌ viniquetique. Bat sticꞌ sbaic ti ta chitometique. Jech ti chitometique bat sjipan sbaic ta barranco. Tsꞌajajtic icꞌot ta nab. Tey ijicꞌavic. \p \v 33 Ti jqꞌuel-chitometique xbitetic ta anil ta xiꞌel. Cꞌalal icꞌotic ta jteclume, tey lic yalic ti cꞌusi icꞌot ta pasele schiꞌuc ti cꞌusi icꞌot ta stojol ti chaꞌvoꞌ viniquetic ti uninbilic yuꞌun ti pucujetique. \v 34 Scotol ti cristianoetic ti oyic ta jteclume ibatic ti bu oy ti Jesuse. Cꞌalal laj yilique, laj scꞌanbeic vocol ti acꞌo locꞌuc batel ta slumalique. \c 9 \s1 Ti Jesuse laj scolta jun vinic ti pasem ta mochꞌe \r (Mr 2:1‑12; Lc 5:17‑26) \p \v 1 Ti Jesuse iꞌoch batel ta barco. Ijelav batel ta jot stiꞌil nab. Icꞌot ta slumal stuc. \v 2 Jaꞌ o tey poybil tal schiꞌuc stem jun vinic ti pasem ta mochꞌe. Cꞌalal laj yil ti Jesuse ti xchꞌunojic ti buchꞌutic yicꞌojic talel ti jchamele, jech iꞌalbat ti jchamele: \p ―Muqꞌuibtaso avoꞌnton, Nichꞌon. Acꞌbilot xa perdón yuꞌun amul ―xi. \p \v 3 Oy jlom jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti jech laj snop ta yoꞌntonique: “Ti vinic leꞌe ta soquesbe yoꞌnton ti Dios yuꞌun ti scꞌope”, xiic. \v 4 Ti Jesuse yilojbe yoꞌntonic ti jech ta snopique. Jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti jech toj chopol snopobil avuꞌunique? \v 5 ¿Cꞌusi ti más lec ta alele? ¿Mi jaꞌ acꞌbilot xa perdón ti xie, mi jaꞌ ti lican, vaꞌlan batel ti xie? \v 6 Lec chaꞌe, ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique ta xcacꞌboxuc avilic ti quichꞌoj cabtel liꞌ ta sba banomile yoꞌ ta xcacꞌbe perdón yuꞌun smulic ti cristianoetique ―xi ti Jesuse. \p Jech laj yalbe ti mochꞌe: \p ―Vaꞌlan, ichꞌo batel ti ateme. Batan ta ana ―xut. \p \v 7 Jech ti mochꞌe ivaꞌi, ibat ta sna. \v 8 Cꞌalal jech laj yilic ti cristianoetique, ixiꞌic. Jaꞌ jech xtoc ilequil-cꞌopojic ta stojol ti Diose ti jech acꞌbil smucꞌul stsatsal ta stojol ti cristianoetique. \s1 Ti Jesuse, “Batic”, xut ti Mateoe \r (Mr 2:13‑17; Lc 5:27‑32) \p \v 9 Ti Jesuse ilocꞌ batel ti bu oy to oxe. Jaꞌ o tey laj yil jun vinic, Mateo sbi, chotol ti bu ta stojic ti patane. Jech xtoc jech laj yal: \p ―Batic ―xut. \p Jech o xal ti Mateoe ivaꞌi, laj xchiꞌin batel ti Jesuse. \p \v 10 Ti Jesuse tey bat veꞌuc ta sna ti Mateoe. Ti teye, ep jcꞌanpatantaqꞌuinetic, ep jsaꞌmuliletic jmoj ta xveꞌic ta mexa schiꞌuc ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 11 Cꞌalal jech laj yilic ti jfariseoetique, tey ba sjacꞌbeic ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Cꞌu yuꞌun ti avajchanubtasvanejique jmoj ta xveꞌic schiꞌuc ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique schiꞌuc ti jsaꞌmuliletique? ―xꞌutatic. \p \v 12 Ti Jesuse laj yaꞌi taje. Jech o xal jech laj yalbe: \p ―Mu xtun yuꞌunic jpoxtavanej ti buchꞌutic muꞌyuc schamelique. Jaꞌ noꞌox ta xtun yuꞌunic jpoxtavanej ti buchꞌutic oy schamelique. \v 13 Batanic, ba nopbeic tal smelol ti jech ta xal ti scꞌop Diose: “Ta jcꞌan ti ta xacꞌuxubinvanique. Maꞌuc ta jcꞌan ti ta xamilbeicun ti ta xachicꞌbeicun ti animaletique”, ti xie. Ti vuꞌune maꞌuc tal quicꞌ ti buchꞌu lequique. Jaꞌ tal quicꞌ ti jsaꞌmuliletique yoꞌ jech ta sjelta ti chopol yoꞌntonique ―xi. \s1 Ta xjacꞌbat ti Jesús sventa ti comtsanej vaje \r (Mr 2:18‑22; Lc 5:33‑39) \p \v 14 Ti yajchancꞌoptac ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe inopajic batel ta stojol Jesús ti jech laj sjaqꞌuique: \p ―Ti vuꞌuncutique schiꞌuc ti jfariseoetique ep ta velta ta xquicta ti cotcutique. ¿Cꞌu yuꞌun mu xicta yotic ti avajchancꞌoptaque? ―xiic. \p \v 15 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―¿Mi yuꞌun oyic ta at oꞌnton xanaꞌ ti buchꞌu icꞌbilic ta qꞌuel-nupunele? Pero ta sta scꞌacꞌalil ti oy bu ta xꞌicꞌat batel ti jnupunel vinique. Jaꞌ to tey ta xicta yotic umbi. \p \v 16 ’Muꞌyuc buchꞌu ti ta spacꞌan ta achꞌ manta ti pocoꞌ cꞌuꞌile. Yan ti mi jech ta spasique, cꞌalal ta smuts ti achꞌ mantae, yantic xjatolaj batel ti pocoꞌ cꞌuꞌile. Jech o xal un, xmuqꞌuib más ti sjatemale. \v 17 Jaꞌ jech xtoc muꞌyuc buchꞌu ti ta sticꞌ ochel ta spocoꞌ-avil ti achꞌ yaꞌlel uvae. Yan ti mi jech ta spase, cꞌalal ta xpajub ti yaꞌlel uvae, ta xtꞌom ti spocoꞌ-avile. Jecheꞌ ta xchꞌay ti yaꞌlel uvae. Ta xchꞌay ti yavil xtoque. Jech o xal un, ta scꞌan achꞌ ti yavile, achꞌ ti yaꞌlel uvae, yoꞌ lec ta xcom schiꞌbal ―xi. \s1 Yantsil nichꞌon ti Jairoe schiꞌuc ti ants ti laj spicbe scꞌuꞌ ti Jesuse \r (Mr 5:21‑43; Lc 8:40‑56) \p \v 18 Cꞌalal yacal to jech ta xal ti Jesuse, jaꞌ o tey tal ta stojol jun banquilal yuꞌun ti jꞌisraeletique. Laj squejan sba ta stojol ti Jesuse. Jech laj yal: \p ―Naca to cham ti cantsil nichꞌone. Ti mi ta xabat acajan acꞌob ta sbae, ta xcuxi ―xi. \p \v 19 Ti Jesuse tey ivaꞌi, bat schiꞌuc ti vinique schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque. \v 20 Cꞌalal jech ta xanavic batele, jaꞌ o ital jun ants ta spat ti laj spicbe scꞌuꞌ ti Jesuse. Yuꞌun oy xa slajchebal jabil ti mu xmac ti yaꞌlele. \v 21 Jech laj spas ti antse, jaꞌ ti yaloj onoꞌox ta yoꞌntone: “Manchuc mi naca noꞌox ta jpicbe stiꞌil scꞌuꞌ, jnaꞌ ti ta xicole”, xi. \v 22 Ti Jesuse ijoybij. Jaꞌ o tey laj yil ti antse. Jech laj yal: \p ―Nichꞌon, muqꞌuibtaso avoꞌnton. Lacol xa, jaꞌ ti laj achꞌune ―xi. \p Cꞌalal jech iꞌalbate, ta ora noꞌox icol. \p \v 23 Cꞌalal jech icꞌot ti Jesuse ta sna ti banquilal yuꞌun ti jꞌisraeletique, laj yil ti xchapanoj xa sbaic ti jtijvobetic yoꞌ chba smuquic ti anima tsebe. Jech ti jmuclumaletique xꞌavlajetic ta oqꞌuel. \v 24 Jech laj yal ti Jesuse: \p ―Locꞌanic batel liꞌe. Yuꞌun ti tsebe muꞌyuc chamem. Jaꞌ noꞌox ta xvay ―xi. \p Pero scotol ti jmuclumaletique tseꞌej noꞌox laj yaꞌiic. \v 25 Cꞌalal laj stac loqꞌuel jmuclumaletic ti Jesuse, iꞌoch batel ti bu oy ti animae. Ti Jesuse laj snitbe liquel scꞌob ti tsebe. Jech ti tsebe ilic. \v 26 Itanij scꞌoplal ta sjoylej banomil ti jech icꞌot ta pasele. \s1 Ti Jesuse laj sjambe sat chaꞌvoꞌ maꞌsat \p \v 27 Cꞌalal jech ilocꞌ batel ti Jesuse, tey xꞌavetic xa batel chaꞌvoꞌ maꞌsat: \p ―Snichꞌon David, cꞌuxubinuncutic ―xiic. \p \v 28 Cꞌalal iꞌoch ta na ti Jesuse, inopajic batel ti chaꞌvoꞌ maꞌsatetique. Ti Jesuse jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Mi achꞌunojic ti xuꞌ ta jam ti asatique? ―xi. \p Jech itacꞌavic: \p ―Jchꞌunoj, Cajval ―xiic. \p \v 29 Jech ti Jesuse laj spicbe ti sate. Jech laj yal: \p ―Cꞌotuc ta pasel jech, jech chac cꞌu chaꞌal ti achꞌunojique ―xi. \p \v 30 Ijam ti satique. Ti Jesuse jech laj scꞌubanbe: \p ―Mu me buchꞌu xaꞌi avuꞌunic ―xut. \p \v 31 Cꞌalal naca to iloqꞌuic batele, sjunul banomil ti ta slumalique, laj svinajesic ti cꞌusi laj spas ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj sjambe ye jun umaꞌ \p \v 32 Cꞌalal ta xa xloqꞌuic batel ti chaꞌvoꞌique, jaꞌ o iꞌicꞌbat tal ta stojol Jesús jun umaꞌ vinic ti ta xꞌilbajinat yuꞌun ti pucuje. \v 33 Ti Jesuse laj sloqꞌues ti pucuje. Jech ti umaꞌe lic cꞌopojuc. Chꞌayal icꞌot yoꞌntonic scotol ti cristianoetique. Jech ta xalic: \p ―Muꞌyuc bu xquiltic o jech liꞌ ta jlumaltic jech chac cꞌu chaꞌal leꞌe ―xiic. \p \v 34 Yan ti jfariseoetique jech ta xalic: \p ―Ti vinic leꞌe ta sloqꞌues pucuj ta stsatsal ti banquilal yuꞌunique ―xiic. \s1 Ti Jesuse cuxubaj yoꞌnton yuꞌun ti cristianoetique \p \v 35 Ti Jesuse echꞌ chanubtasvanuc ta jujun chꞌul naetic ti oy ta jujun jteclume, ti oy ta jujun bicꞌtal lumetique. Ta xalbe scꞌoplal ti lequil ventainel yuꞌun ti Diose. Jech xtoc ta scolta scotol ti cꞌusiuc noꞌox chamelal ip ta xaꞌiique. \v 36 Ti Jesuse icꞌuxubaj yoꞌnton yuꞌun ti cristianoetic ti cꞌalal laj yil ti abol sbaique, ti xvulvun ti yoꞌntonique. Yuꞌun coꞌol sꞌelan chij ti chꞌabal sqꞌuelele. \v 37 Jech o xal ti Jesuse jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ep ta jmec ti tsꞌunobal ti ta scꞌan tsobele. ¡Cꞌu stu un! jutuc ti jꞌabteletique. \v 38 Jech o xal un, cꞌanbeic ti yajval tsꞌunobale ti acꞌo saꞌ talel jꞌabteletic yoꞌ ta xichꞌ tsobel ti tsꞌunobale ―xi. \c 10 \s1 Ti Jesuse ta stꞌuj ti lajcheb yajchancꞌoptaque \r (Mr 3:13‑19; Lc 6:12‑16) \p \v 1 Ti Jesuse laj yicꞌ talel ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque. Laj yacꞌbe tsots yabtelic yoꞌ jech ta sloqꞌuesic ti pucujetique, yoꞌ jech ta scoltaic ti cristianoetic ti cꞌusiuc noꞌox chamelal ta xaꞌiique. \q1 \v 2 Ti sbitac ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque jaꞌ liꞌe: \q1 Ti Simone, jaꞌ sbi xtoc ti Pedroe. \q1 Ti Andrese, jaꞌ schiꞌil ta voqꞌuel ti Pedroe. \q1 Ti Jacoboe, ti Juane, jaꞌ snichꞌnab ti Zebedeoe. \q1 \v 3 Ti Felipe \q1 Ti Bartolomee \q1 Ti Tomase \q1 Ti Mateoe, jaꞌ ti jcꞌanpatantaqꞌuin to oxe. \q1 Ti Jacoboe, jaꞌ snichꞌon ti Alfeoe. \q1 Ti Lebeoe, jaꞌ sbi xtoc ti Tadeoe. \q1 \v 4 Ti Simone, ti jaꞌ ochem to ox ta partido canananistae. \q1 Ti Judas Iscariotee, jaꞌ ti buchꞌu laj yacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj stac batel ti yajchancꞌoptac ta yalel ti lequil achꞌ cꞌope \r (Mr 6:7‑13; Lc 9:1‑6) \p \v 5 Ti Jesuse jech laj yalbe ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌoptac ti cꞌalal laj stac batele: \p ―Mu xabatic ta stojol ti jyanlumetique. Mi jaꞌuc xaꞌochic batel ta jteclumetic ti oy ta Samaria banomile. \v 6 Jaꞌ lec, batanic ta stojol ti jꞌisraeletique ti coꞌol sꞌelanic jchꞌayel chijetique. \v 7 Ba albo yaꞌiic ti sta xa yorail ti ta xventainvan ti Diose. \v 8 Colesic ti jchameletique. Chaꞌcuxesic ti animaetique. Colesic ti jcꞌaꞌemal-chameletique. Taquic loqꞌuel ti pucujetic ti oy ta yoꞌntonique. Moton laj cacꞌboxuc ti jech xuꞌ avuꞌunique. Jech o xal mu xacꞌanbeic stojol. \p \v 9 ’Mu xavichꞌ batel ataqꞌuinic. \v 10 Mu xavichꞌ batel anutiꞌic. Jlic noꞌox acoton xavichꞌ batel. Mu xavichꞌ batel anabteꞌ. Mu xavichꞌ batel chaꞌchop axonobic. Yuꞌun ti jꞌabteletique tey ta sta sveꞌelic ti bu ta xꞌabtejique. \p \v 11 ’Cꞌalal ta xacꞌotic mi ta mucꞌ ta lum, mi ta biqꞌuit lum, jaꞌ me saꞌic batel ti buchꞌutic ta sjunul yoꞌnton ta xicꞌot ta snae. Tey comanic jaꞌ to ti mi lic anopic ti ta xaloqꞌuic batele. \v 12 Cꞌalal ta xaꞌochic batel ta snae, tal cacꞌboxuc spatobil avoꞌntonic, chianic. \v 13 Mi ta xacꞌ ta venta ti jech ta xavalique, acꞌbeic comel ti spatobil yoꞌntonique. Mi mu lecuc ta xaꞌiique, mu me xavacꞌbeic comel. \v 14 Mi mu xayichꞌic ta muqꞌue, mi mu xichꞌic ta mucꞌ ti spatobil yoꞌntonique, locꞌanic batel ti ta snae, ti ta steclumalique. Lilinic comel ti spucuquil axonobique. \v 15 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti cꞌalal ta sta yorail ti chapanele, jaꞌ más tsots castigo ta xichꞌic. Jaꞌ mu sta ti buchꞌutic nacajtic to ox ta Sodomae schiꞌuc ti ta Gomorra jteclume. \s1 Scꞌoplal ti vocole \p \v 16 ’Qꞌuel avilic, coꞌol aꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal chij ta jtacoxuc batel ta stojol ti jtiꞌvanej-oqꞌuiletique. Bijanic me ec un, jechuc me abijilic jech chac cꞌu chaꞌal ti jtiꞌvanej-chone. Pero ti atalelique, jechuc me jech chac cꞌu chaꞌal ti palomae. \v 17 Bijanic me, yuꞌun ti cristianoetique chba yacꞌoxuc ta yoc ta scꞌob ti jchapanvanejetique. Ta xavichꞌic majel ta jujun chꞌul na. \v 18 Ta jventa vuꞌun ta xaꞌicꞌatic batel ta stojol ti ajvaliletique, ti mucꞌ ta ajvaliletique. Cꞌalal tey oyoxuc ta stojole, jaꞌ to xuꞌ ta xavalic ti jcꞌoplale. Jech xtoc jaꞌ to xuꞌ ta xavalic ti jcꞌoplal ta stojol ti jyanlumetique. \v 19 Cꞌalal ta xavichꞌic aqꞌuel bal ta stojol ti jchapanvanejetique, mu me xavul avoꞌntonic ti cꞌu sꞌelan ta xavalique. Yuꞌun ti cꞌalal ta sta yorail ta xacꞌopojique, Dios ta xacꞌboxuc anaꞌic ti cꞌu sꞌelan ta xavalique. \v 20 Yuꞌun jaꞌ coltabiloxuc yuꞌun ti Schꞌul Espíritu ti Jtotique. Maꞌuc voꞌoxuc ta xacꞌopojic. \p \v 21 ’Oy bu ta xacꞌ sbaic ta milel yitsꞌin sbanquil sbaic noꞌox. Ti totil meꞌile ta xaqꞌuic ta milel ti yalab snichꞌnabique. Ti alab nichꞌnabiletique ta scrontainic ti stot smeꞌique. \v 22 Ta jventa vuꞌun scotol ti cristianoetique ta xayichꞌoxuc ta cronta. Ti buchꞌu muꞌyuc xchibaj yoꞌnton yuꞌun ti crontainele, ti staoj o yav yoꞌnton xcham xlaje, jaꞌ ta xcol. \v 23 Cꞌalal ta xavichꞌic ilbajinel ta jun jteclume, jatavanic batel ta yan jteclum. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, mu to xlaj avuꞌunic ta yalel ti lequil achꞌ cꞌop ta jujun jteclum ti liꞌ ta slumal Israele ti cꞌalal ta xichaꞌsut talel ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 24 Mu xanopic ti jun jchancꞌope ti más to lec scꞌoplal ti stuque, ti jaꞌ mu sta ti yajchanubtasvaneje. Mi jaꞌuc jun mosovil ti jaꞌ más lec ti scꞌoplal ti stuque, ti jaꞌ mu sta ti yajvale. \v 25 Ti jchancꞌope, acꞌo spat yoꞌnton ti jech scꞌoplal jech chac cꞌu chaꞌal scꞌoplal ti jchanubtasvanej yuꞌune. Ti mosovile, acꞌo spat yoꞌnton ti jech scꞌoplal jech chac cꞌu chaꞌal ti yajvale. Ti mi ta xꞌalbat banquilal pucuj ti yajval nae, ¿mi jaꞌ xa mu jechuc ta xꞌalbat ti snichꞌnabe? \s1 ¿Buchꞌu ti scꞌan xiꞌtaele? \r (Lc 12:2‑7) \p \v 26 ’Jech o xal un, mu xaxiꞌic yuꞌun ti cristianoetique. Muꞌyuc cꞌusi jtosucal ti mucul ta xcome. Ta onoꞌox xvinaj. \v 27 Scotol ti cꞌusi ta xcalboxuc ti mu xvinaj lec ti smelol avie, alic ti cꞌalal xlic avaꞌiic ti smelole. Ti cꞌusi laj avaꞌiique, avananic ta sjol anaic yoꞌ ta xaꞌiic ti cristianoetique. \v 28 Mu xaxiꞌic yuꞌun ti buchꞌutic ta xasmiloxuque. Yuꞌun ti achꞌulelique mu xuꞌ ta sta ta milel. Jaꞌ lec xiꞌtaic ti Diose ti xuꞌ ta smilote, ti xuꞌ ta xacꞌ batel ta lajebal ti achꞌulelique. \p \v 29 ’¿Mi mu ta jsepuc noꞌox uni taqꞌuin ta xichꞌ chonel chaꞌcot uni mut? Pero mi mu to ta xlocꞌ ta ye ti Jtotic Diose mi jaꞌuc jcot ta xbaj ta lum. \v 30 Ti voꞌoxuque ti jujubej ti stsatsal ajolique yichꞌoj ta sventa, atbil yuꞌun ti Diose. \v 31 Jech o xal mu xaxiꞌic. Yuꞌun ti voꞌoxuque ep atojolic. Jaꞌ mu sta ti mutetique. \s1 Ti buchꞌu jamal ta xal scꞌoplal ti Jesuse \r (Lc 12:8‑9) \p \v 32 ’Buchꞌuuc noꞌox ti jamal ta xalic ti jaꞌ yuꞌunun ti Cristo ti xiic ta stojol ti cristianoetique, jaꞌ jechun ec jamal ta xcal, jaꞌ cuꞌun leꞌe, xichi ta stojol ti Jtot ti oy ta vinajele. \v 33 Yan ti buchꞌutic ti ta xalic ti maꞌuc yuꞌunun ti Cristo ti xiic ta stojol ti cristianoetique, jaꞌ jechun ec, maꞌuc cuꞌun leꞌe, xichi ta stojol ti Jtot ti oy ta vinajele. \s1 Ta sventa Jesús ti chaꞌchꞌac xil sbaic ti cristianoetique \r (Lc 12:51‑53; 14:26‑27) \p \v 34 ’Mu xanopic ti tal jcoꞌoltasbe yoꞌntonic ti cristianoetic liꞌ ta banomile. Ta jventa vuꞌun ti jech ta xlic scrontain sbaique. \v 35 Ta sventa ti vuꞌun litale, mu jmojuc yoꞌntonic ti totiletique, ti alab nichꞌnabiletique, ti meꞌiletique, ti meꞌalibaletique, ti alibaletique. Cronta ta xil sbaic. \v 36 Yuꞌun yutsꞌ yalal noꞌox sbaic ta xlic scrontain sbaic. \p \v 37 ’Ti buchꞌu mu tsotsuc jcꞌoplal ta xiyaꞌie, ti jaꞌ tsots scꞌoplal ta xaꞌi ti stote, ti smeꞌe, mu xuꞌ ta xꞌoch ta cajchancꞌop. Jaꞌ jech xtoc ti buchꞌu jaꞌ noꞌox tsots scꞌoplal ta xaꞌi ti snichꞌnabe, mu xuꞌ ta xꞌoch ta cajchancꞌop. \v 38 Ti buchꞌu mu scꞌan xichꞌ svocol stuc ti jech ta stsꞌacliune, mu xuꞌ ta xꞌoch ta cajchancꞌop. \v 39 Ti buchꞌu ta spoj yaꞌi ti scuxlejale, jaꞌ ta xchꞌay ti scuxlejale. Yan ti buchꞌu ta xchꞌay ti scuxlejal ta jventae, jaꞌ ta sta ti scuxlejale. \s1 Ti matanale \r (Mr 9:41) \p \v 40 ’Buchꞌuuc noꞌox ti ta xayichꞌic ta muqꞌue, ta xiyichꞌun ta mucꞌ ec. Ti buchꞌutic ti ta xiyichꞌic ta muqꞌue, ta xichꞌic ta mucꞌ ti Buchꞌu laj stacun talele. \v 41 Buchꞌuuc noꞌox ti ta xichꞌ ta mucꞌ jun jꞌalcꞌop ti tacbil talel yuꞌun ti Diose, ta xichꞌ smotonic jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌ smoton ti jun jꞌalcꞌope. Buchꞌuuc noꞌox ti ta xichꞌ ta mucꞌ ti jun lequil vinique, ta xichꞌ smoton jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌ smoton ti lequil vinique. \v 42 Buchꞌuuc noꞌox ti ta xacꞌbe jun vasu siquil voꞌ ti buchꞌu peqꞌuel scꞌoplale yuꞌun ti ta xistsꞌacliune, ta melel umbi, ta xichꞌ ti smotone ―xi ti Jesuse. \c 11 \s1 Ti yajtacbolaltac ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe \r (Lc 7:18‑35) \p \v 1 Cꞌalal laj yoꞌnton ti Jesús ta sbijubtasel ti lajcheb yajchancꞌoptaque, ilocꞌ batel. Ibat chanubtasvanuc ta jujun jteclum ti tey onoꞌox oye. \p \v 2 Ti Juane, ti cꞌalal tiqꞌuil ta chuquele, laj yaꞌibe scꞌoplal ti oy cꞌusi ta spas ti Jesuse. Jech o xal laj stac batel jun chib yajchancꞌoptac ta stojol Jesús. \v 3 Jech cꞌot sjaqꞌuic: \p ―¿Mi voꞌot la ti Cristoot ti ta onoꞌox xatale? ¿Mi ta to jmalacutic yan? ―xiic. \p \v 4 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Batanic, ba albeic yaꞌi ti Juane ti cꞌusi ta xavilique, ti cꞌusi ta xavaꞌiique. \v 5 Albeic yaꞌi: “Ti maꞌsatetique jam xa ti satique. Ti coxovetique ta xanavic xa. Ti jcꞌaꞌemal-chamele colic xa. Ti buchꞌu macal schiquinique ta xaꞌiic xa cꞌoponel. Ti animaetique ichaꞌcuxiic xa. Ti buchꞌu abol sbaique laj xa yichꞌic albel ti lequil achꞌ cꞌop ti jaꞌ colebale. \v 6 Ti buchꞌu mu xchibetuc yoꞌnton ta jtojole, yan yutsil”, xavutic ―xi ti Jesuse. \p \v 7 Cꞌalal jech iloqꞌuic batele, jech ti Jesuse jech lic yalbe scꞌoplal ti Juane: \p ―¿Cꞌusi ay aqꞌuelic ti ta xocol banomile? ¿Mi jaꞌ jun aj ti xlaꞌet ta iqꞌue? \v 8 Ti mi maꞌuque, ¿cꞌusi ay aqꞌuelic? ¿Mi ay aqꞌuelic jun vinic ti jun yutsil ti scꞌuꞌe? Pero xanaꞌic lec ti voꞌoxuque, ti vinic ti buchꞌu jun yutsil ti scꞌuꞌe, jaꞌ noꞌox oy ta sna ti ajvaliletique. \v 9 Jaꞌ yuꞌun un, ¿cꞌusi ay aqꞌuelic ta melel? ¿Mi jaꞌ jun jꞌalcꞌop? Jech melel, jaꞌ ay aqꞌuelic jun jꞌalcꞌop ti más cajale. \v 10 Ti Juane, jaꞌ jun ti ta xꞌalbat scꞌoplal ta scꞌop Diose: \q1 Ta jtacbot jelavel cajꞌabtel ta atojol, yoꞌ jech ta smeltsanbot abe, \m ti xie. \v 11 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, jaꞌ noꞌox stuc ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ti más cajale. Jaꞌ mu sta ti cristianoetic ti laj echꞌuque. Manchuc mi jech scꞌoplal ti Juane, pero ti buchꞌu ta xacꞌ sba ta ventainel yuꞌun ti Diose, acꞌo mi peqꞌuel, jaꞌ más ta xꞌacꞌbat yil smucꞌul stsatsal ti Diose. Jaꞌ mu sta ti Juane. \p \v 12 ’Cꞌalal lic stsac yabtel ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe, jech o avi liꞌe oy buchꞌu yacalic ta vocol ta saꞌel ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. Ti buchꞌu jeche ta sta. \v 13 Cꞌalal muꞌyuc to ox talem ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe, scotolic ti jꞌalcꞌopetique schiꞌuc ti Moisese laj onoꞌox yalic comel ti ta onoꞌox xtal ti ventainele. \v 14 Mi ta xacꞌan xachꞌunic, ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe, jaꞌ sqꞌuexol Elías ti ta onoꞌox xtale. \v 15 Ti buchꞌu oy schiquine, acꞌo yaꞌi lec. \p \v 16 ’Jech ta jcoꞌoltas stalelic ti cristianoetic avie. Coꞌol sꞌelan ololetic ti ta xtajinic ta chꞌivit ti ta xavta ti jchop schiꞌilique: \v 17 “Laj coqꞌuisancutic ti amae, pero ti voꞌoxuque muꞌyuc bu xaꞌacꞌotajic. Xmeꞌinaj xa liqꞌuejincutic, pero muꞌyuc bu xaꞌoqꞌuic”, xiic. \v 18 Ti Juane mu jmojuc stsobetic ta veꞌel ta uchꞌvoꞌ schiꞌuc ti yantique. Pero ti voꞌoxuque, ventainbil yuꞌun pucuj leꞌe, xachiic. \v 19 Tsꞌacal to un, lital ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. Laj avilic ti oy buchꞌutic laj jchiꞌin ta veꞌele, ta uchꞌ voꞌe. Pero ti voꞌoxuque jech lic avalic ta jtojol: “Qꞌuel avil toj echꞌem jveꞌel jꞌuchꞌ-voꞌ. Lec xil sbaic schiꞌuc ti jsaꞌmuliletique schiꞌuc ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique”, xachiic. Pero ati jaꞌuc sbijil Dios ti oy ta avoꞌntonique, ta xavichꞌicun ta mucꞌ schiꞌuc ti Juan ti jechuque ―xi ti Jesuse. \s1 Ti jtoyobba cristianoetique \r (Lc 10:13‑15) \p \v 20 Ti Jesuse lic sjajanta ti cristianoetic ti oyic ta jujun jteclum ti bu laj yacꞌ ta ilel ti smucꞌul stsatsale. Yuꞌun ti cristianoetic teye muꞌyuc bu laj yictaic ti chopol yoꞌntonique. Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p \v 21 ―Abol aba, jteclum Corazín. Abol aba, jteclum Betsaida. Ati lajuc yilic ti cristianoetic ti nacajtic to ox ta Tiro schiꞌuc ti ta Sidón jteclume jech chac cꞌu chaꞌal ta xavilic avi liꞌe, voꞌne xa laj sjelta yoꞌntonic, laj slapic cꞌuꞌil sventa at oꞌnton, laj svijbe sbaic tan ti jechuque. \v 22 Ta xcalboxuc avaꞌiic, ti cꞌalal ta sta yorail ti chapanele, toj echꞌem ta xavichꞌic castigo. Jaꞌ mu sta ta xichꞌic castigo ti buchꞌutic nacajtic to ox ta Tiro schiꞌuc ti ta Sidón jteclume. \v 23 Jaꞌ jech xtoc ti voꞌot eque, jteclum Capernaum, ta xanop ti ta xavichꞌ toyesel muyel cꞌalal to vinajel. Pero ¡bu xata ti jeche! Jaꞌ noꞌox ta xavichꞌ yalesel batel ti bu ticꞌajtic ti animaetique. Ati lajuc yilic ti cristianoetic ti nacajtic to ox ta Sodoma jteclum ti vi sꞌelan ta xcacꞌ avilic ti jmucꞌul jtsatsale, laj xa sjelta yoꞌntonic ti jechuque. Jech ti slumalique muꞌyuc bu ililij, tey vaꞌal avi ti jechuque. \v 24 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti chapanele, más to echꞌem ta xavichꞌic castigo. Jaꞌ mu sta ta xichꞌic castigo ti buchꞌutic nacajtic to ox ta Sodoma jteclume ―xi. \s1 “Laꞌ cuxo avoꞌntonic”, xi ti Jesuse \r (Lc 10:21‑22) \p \v 25 Ti jech ora taje, jech laj yal ti Jesuse: \p ―Tot, Cajval, ta jlequil-cꞌoponot, Yajvalot vinajel, banomil. Yuꞌun muꞌyuc laj avacꞌbe snaꞌ scoltael ti buchꞌutic bij ta xaꞌibe schiquinal ti yalojique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox laj avacꞌbe snaꞌ scoltael ti buchꞌutic laj spas sbaic ta olole. \v 26 Jechuc, Tot, yuꞌun jech laj acꞌan atuc ―xi. \p \v 27 Ti Jesuse jech laj scꞌopon ti cristianoetique: \p ―Scotol ti cꞌusitic oye laj yacꞌbun ta coc jcꞌob ti Jtote. Muꞌyuc buchꞌu xiyojtiquin ti vuꞌun Nichꞌonilune, jaꞌ noꞌox ti Jtote. Jech xtoc muꞌyuc buchꞌu ta xojtiquin ti Jtote, jaꞌ noꞌox vuꞌun ti Nichꞌonilune. Jech xtoc ta xojtiquinic ti Jtote ti buchꞌutic ta xcacꞌbe yojtiquinique. \v 28 Laꞌ cuxo avoꞌntonic ta jtojol ti voꞌoxuc ti toj lubemoxuc yuꞌun ti avabtelique, yuꞌun ti avicatsique. Vuꞌun ta xcacꞌ scuxobil avoꞌntonic. \v 29 Acꞌo abaic ta ventainel ta jtojol. Chanbeicun coꞌnton. Yuꞌun ti vuꞌune mu jnaꞌ jtoy jba. Manxuun. Ti mi jech ta xapasique, ta xataic ti scuxobil avoꞌntonique. \v 30 Ti laj calboxuc ti ta xavacꞌ abaic ta ventainel ta jtojole, mu tsotsuc ta chꞌunel. Ti cꞌusi ta jcꞌan ti ta xapasique, mu vocoluc ta pasel ―xi ti Jesuse. \c 12 \s1 Ti yajchancꞌoptac ti Jesuse ta sjuꞌic trigo ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonal \r (Mr 2:23‑28; Lc 6:1‑5) \p \v 1 Oy jun cꞌacꞌal ti Jesuse ta xanavic batel schiꞌuc ti yajchancꞌoptac ta yut trigotic ti jaꞌ o scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale. Ti yajchancꞌoptaque laj yaꞌiic viꞌnal. Jech o xal tey laj stuchꞌic ti trigoe, laj sjuꞌ xcꞌuxic ti sate. \v 2 Cꞌalal jech laj yilic ti jfariseoetic ti jech ta spasic taje, jech laj yalbeic ti Jesuse: \p ―Qꞌuel avil, ti avajchancꞌoptaque ta xꞌabtejic ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonal ti cꞌalal albil ti mu xuꞌe ―xiic. \p \v 3 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―¿Mi muꞌyuc avilojic ti cꞌusi laj spas ti Davide schiꞌuc ti schiꞌiltaque ti cꞌalal ta xviꞌnajique? \v 4 Ti Davide iꞌoch batel ta mucꞌ ta templo. Laj stsac ti chꞌul pane. Laj sveꞌic schiꞌuc ti schiꞌiltaque ti cꞌalal jaꞌ noꞌox xuꞌ ta slajesic ti paleetique. \v 5 ¿Mi muꞌyuc avilojic xtoc ti cꞌusi stsꞌibaoj comel ti Moisese? Ta xꞌabtejic ti paleetic ta mucꞌ ta templo ti ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonale. Yuꞌun ti jech laj spasic taje, maꞌuc mulil. \v 6 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, liꞌ oy ta atojolic ti más tsots scꞌoplale, ti jaꞌ mu sta ti temploe. \v 7 Ti voꞌoxuque muꞌyuc laj avaꞌibeic smelol ti scꞌop Dios ti jech ta xale: “Ta jcꞌan ti ta xacꞌuxubinvanique. Maꞌuc ta jcꞌan ti ta xamilbeicun ti ta xachicꞌbeicun ti animaletique”, ti xie. Ati lajuc avaꞌibeic smelole, mu ta jecheꞌuc noꞌox ta xasaꞌbeic smul ti cristianoetic ti cꞌalal chꞌabale. \v 8 Jech ti vuꞌun eque, ti coꞌol jꞌelantique, quichꞌoj cabtel ti ta xcacꞌbe snaꞌ ti cristianoetic ti cꞌusi ta scꞌan pasel ti ta scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale ―xi ti Jesuse. \s1 Ti jmochꞌ-cꞌob vinique \r (Mr 3:1‑6; Lc 6:6‑11) \p \v 9 Ti Jesuse tey ilocꞌ batel, iꞌoch ta chꞌul na. \v 10 Tey oy jun vinic ti pasem ta mochꞌ ti jun scꞌobe. Ti jfariseoetique ta scꞌanic ti ta saꞌbeic smul ti Jesuse. Jech o xal jech laj sjaqꞌuic: \p ―¿Mi xuꞌ ta xichꞌ coltael jun jchamel ta scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale? ―xutic. \p \v 11 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Cꞌalal mi oy bu ta xbaj ta jocꞌ jcot achij ti cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale, ¿mi muꞌyuc chba aloqꞌuesic talel? \v 12 ¿Bu ti más tsots scꞌoplale? ¿Mi jaꞌ ti vinique? ¿Mi jaꞌ ti chije? Jech o xal xuꞌ ta jcolta ta scꞌacꞌalil cuxob oꞌntonal ti vinic liꞌe ―xi. \p \v 13 Ti Jesuse jech lic yalbe ti vinique: \p ―Xachꞌo talel ti acꞌobe ―xut. \p Cꞌalal jech laj xachꞌ ti scꞌobe, lec icom jech chac cꞌu chaꞌal ti jun scꞌobe. \v 14 Jech xtoc tey iloqꞌuic batel ti jfariseoetique. Lic scomonop scꞌopic cꞌusi ta xutic yoꞌ ta smilic ti Jesuse. \s1 Scꞌoplal Jesús ti tsꞌibabile \p \v 15 Cꞌalal laj yaꞌi ti Jesús ti jech ta snopic ti jfariseoetique, ilocꞌ batel. Ep ti cristianoetic ti stsꞌacliojic batele. Jech ti Jesuse laj scolta scotol ti jchameletique. \v 16 Ti Jesuse laj yalbe yaꞌi ti jchameletique ti mu xalic ti Buchꞌu icoltaatique. \v 17 Jech laj spas ti Jesuse yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌop Isaíase ti jech laj yale: \q1 \v 18 Ti cajꞌabtel liꞌe, tꞌujbil cuꞌun. \q1 Lec ta jcꞌan. \q1 Ximuyubaj xa yuꞌun. \q1 Ta xcacꞌbe ti Chꞌul Espíritu cuꞌune, yoꞌ ta xalbe yaꞌi ti cristianoetic ta sbejel banomil ti cꞌu sꞌelan ta xichapanvane. \q1 \v 19 Mu snaꞌ tsalvan ta cꞌop. \q1 Mu snaꞌ sujvan. \q1 Muꞌyuc ta xvinaj ti xꞌavet ta calletique. \q1 \v 20 Ti cajꞌabtele maꞌuc ta scꞌas mi jun aj ti muꞌyuc tucꞌ chꞌieme. \q1 Maꞌuc tal stub ti cantil ti jutuc to ta xtile. \q1 Jech ta spas, jaꞌ to ti mi ta sta yorail ta xꞌoch ta lequil ajvalilale. \q1 \v 21 Jaꞌ spatobil yoꞌntonic ti cristianoetic ti oy ta sbejel banomile, \m xi ti Diose, xi ti Isaíase. \s1 Ti xꞌalbat ti Jesuse ti yichꞌojbe stsatsal ti pucuje \r (Mr 3:20‑30; Lc 11:14‑23; 12:10) \p \v 22 Yicꞌojic batel ta stojol Jesús jun maꞌ sat vinic ti jaꞌ umaꞌ xtoque, ti uninbil yuꞌun ti pucuje. Ti Jesuse laj scolta. Jech ti vinique jam sat, lec icꞌopoj. \v 23 Chꞌayal icꞌot yoꞌntonic scotol ti cristianoetique. Jech lic yalbe sbaic: \p ―¿Mi jaꞌ van snichꞌon David leꞌe? ―xiic. \p \v 24 Cꞌalal laj yaꞌiic ti jfariseoetic jech taje, jech laj yalic: \p ―Ti vinic leꞌe, ti jech ta sloqꞌues ti pucujetique, jaꞌ ta stsatsal ti banquilal yuꞌunique, jaꞌ ti totil pucuje ―xiic. \p \v 25 Ti Jesuse snaꞌojbe yoꞌnton ti jech ta snopique. Jech o xal jech laj yal: \p ―Buchꞌuuc noꞌox ajvalilal ti ta xlic xchꞌacolan ta jujuchop ti svinique, ti mi ta xlic stsac sbaic ta leto ti jujuchope, jech ta soquic o. Jaꞌ jech xtoc mi jun jteclum o mi jchop ta naclej, ti mi ta xlic scrontain sbaique, mu xjalij. Tey ta soquic o. \v 26 Jaꞌ jech xtoc ti pucujetique, ti mi ta scrontain sba stuquique, ¿cꞌusi xut ta xjalij ti yipique? \v 27 Ta xavalbeicun ti ta yip ti totil pucuj Beelzebue ta jloqꞌues ti pucujetique. Ti mi jech ta xachꞌunique, albun caꞌi, ¿buchꞌu van ta xcoltaat ti avinictac ti jech ta sloqꞌues ti pucujetique? Jaꞌ yuꞌun un, avinictac chayacꞌboxuc avilic ti chꞌayemoxuc ta snopele. \v 28 Ti jech ta jloqꞌues ti pucujetique, jaꞌ ta sventa Chꞌul Espíritu yuꞌun ti Diose. Ti jech liꞌe, jaꞌ ta xacꞌ ta naꞌel ti liꞌ xa oy ta atojolic ti ventainel yuꞌun ti Diose. \p \v 29 ’¿Cꞌusi ta xut jun vinic ta xꞌoch ta sna jun tsatsal vinic yoꞌ ta xelcꞌanbe loqꞌuel ti cꞌusi oy yuꞌune, ti mi mu baꞌyeluc ta xichꞌ chuquele? Ti mi chucbil xa leque, jaꞌ to xuꞌ ta xꞌelcꞌanbat loqꞌuel ti cꞌusi oy yuꞌune. \p \v 30 ’Buchꞌuuc noꞌox ti mu lecuc ta xil ti cꞌusi ta jpase, jaꞌ ta xiscrontain. Jaꞌ jech xtoc ti buchꞌu mu xiscolta ta stsobele, jaꞌ noꞌox ta stani batel. \p \v 31 ’Jech o xal ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti cristianoetic ti chopol ti cꞌusi ta spasique, ti chopol ta xcꞌopojic ta stojol ti Diose, pero xuꞌ ta xꞌacꞌbatic perdón. Pero ti buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol ti Chꞌul Espíritue, mu xa sta perdón. \v 32 Buchꞌuuc noꞌox ti cristianoetic ti chopol ta xcꞌopojic ta jtojol ti coꞌol jꞌelantique, ta xꞌacꞌbatic perdón. Pero ti buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol ti Chꞌul Espíritue, mu staic perdón, mi jaꞌuc liꞌ ta banomile, mi jaꞌuc ti ta yane. \s1 Ta sat noꞌox ta ojtiquinel ti teꞌe \r (Lc 6:43‑45) \p \v 33 ’Mi lec ti teꞌe, lec ta xacꞌ ti sate. Yan ti mi chopol ti teꞌe, chopol ta xacꞌ ti sate. Scotol ti teꞌetique, stacꞌ ojtiquinel ta sat noꞌox. \v 34 Snichꞌnab jtiꞌval chon, ¿cꞌusi xavut ta xavalic ti leque ti cꞌalal chopol onoꞌox avoꞌntonique? Yuꞌun ti cꞌusi ta xlocꞌ ta aveique, jaꞌ ti cꞌusi ayanem ta yut avoꞌntonique. \v 35 Ti lequil vinique, lec onoꞌox ta xlocꞌ ta ye. Yuꞌun jaꞌ ti lec onoꞌox ti yut yoꞌntone. Yan ti chopol vinique, chopol onoꞌox ta xlocꞌ ta ye. Yuꞌun jaꞌ ti chopol onoꞌox ti yut yoꞌntone. \v 36 Jech o xal ta xcalboxuc avaꞌiic, cꞌalal ta sta yorail ti chapanele, jaꞌ to tey ta xavaqꞌuic cuenta ti cꞌusitic muyuc xavaꞌiic ti locꞌ ta aveique. \v 37 Yuꞌun ti cꞌusi laj avalique, jech ta xavichꞌic chapanel. Mi lec ti cꞌusi laj avalique, chꞌabal amul. Mi chopol ti cꞌusi laj avalique, oy amulic ―xi ti Jesuse. \s1 Ta sqꞌuelic yaꞌiic smucꞌul Jesús ti chopol cristianoetique \r (Mr 8:12; Lc 11:29‑32) \p \v 38 Oy jlom jfariseoetic schiꞌuc jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale jech laj yalic: \p ―Jchanubtasvanej, ta jcꞌan ta jqꞌuel caꞌicutic ti oy cꞌusi tsots xuꞌ avuꞌune ―xiic. \p \v 39 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Ti chopol cristianoe, ti mu junuc yoꞌntonique, ta scꞌanic ti oy cꞌusi ta xꞌacꞌbat yilique. Pero jaꞌ noꞌox jech ta xꞌacꞌbat yilic señail jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta stojol ti jꞌalcꞌop Jonase. \v 40 Yuꞌun ti Jonase, oxib cꞌacꞌal, oxib acꞌobal, tiqꞌuil ta schꞌut ti mucꞌ ta choye. Jaꞌ jechun ec ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique, oxib cꞌacꞌal, oxib acꞌobal, tiqꞌuil ta xicom ta chꞌen. \v 41 Cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti chapanele, jaꞌ muꞌyuc smulic ta xꞌilatic yuꞌun Dios ti jninive cristianoetic ta voꞌnee. Yan ti voꞌoxuc ti liꞌ oyoxuc ta banomile, ep amulic ta xaꞌilatic yuꞌun ti Diose. Yuꞌun ti cꞌalal ay yichꞌic albel scꞌop Dios yuꞌun Jonás ti jninive cristianoetique, ta ora noꞌox laj scomtsan ti cꞌusitic chopol ta spasique. Ti Jonase mu tsotsuc yabtel yichꞌoj. Yan ti vuꞌune más tsots cabtel quichꞌoj ti liꞌ oyun ta atojolique. \v 42 Jaꞌ jech xtoc oy jun meꞌ ajvalil ti liquem tal ta xocon sloqꞌueb cꞌacꞌale. Muꞌyuc smul ta xꞌilat yuꞌun Dios ti cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti chapanele. Yuꞌun ti antse nom ital, tal yaꞌibe sbijil ti ajvalil Salomone. Pero ti voꞌoxuc ti liꞌ oyoxuc ta banomile, ep amulic ta xaꞌilatic yuꞌun ti Diose. Jaꞌ ti mu xavichꞌicun ta mucꞌ ti vuꞌun tsots cabtel quichꞌoje. Jaꞌ mu sta ti ajvalil Salomone. \s1 Ti pucuje ta xchaꞌsut tal ti bu iloqꞌue \r (Lc 11:24‑26) \p \v 43 ’Cꞌalal ta xlocꞌ batel ti pucuj ta yoꞌnton jun vinique, ta xba xanavuc ta xocol banomil. Ta saꞌ ti bu ta xcux ti yoꞌntone. Pero cꞌalal ta xil ti muꞌyuc ta stae, jech xlic snop ta yoꞌnton: \v 44 “Ta xichaꞌsut batel ta jna ti bu lilocꞌ talele”, xi. Cꞌalal ta sut talele, xocol ta stabe yoꞌnton ti vinique, coꞌol sꞌelan jbej na ti lec mesbile, ti lec chꞌubabile. \v 45 Jech o xal ti pucuje ta xbat yicꞌ talel yan vucub schiꞌil ti más toj echꞌem chopole. Jaꞌ mu sta ti stuque. Scotolic ti pucujetique ta xꞌoch naclicuc ta yoꞌnton ti vinique. Jech ti vinique jaꞌ to toj echꞌem chopol ta xcom. Jaꞌ mu sta ti ta baꞌyele. Jaꞌ jech sꞌelan ta xcꞌot ta pasel ta stojol ti chopol cristianoetic avi liꞌe ―xi ti Jesuse. \s1 Smeꞌ schiꞌuc schiꞌil ta voqꞌuel ti Jesuse \r (Mr 3:31‑35; Lc 8:19‑21) \p \v 46 Yacal to ox ta xcꞌopoj ti Jesuse, cꞌalal jaꞌ o tey icꞌot ti smeꞌe, ti yitsꞌinabtaque. Cꞌalal icꞌotique, tey icomic noꞌox ta pana. Ta scꞌan ta scꞌopon yaꞌiic ti Jesuse. \v 47 Jech o xal oy buchꞌu ba yal ta stojol ti Jesuse: \p ―Liꞌ oy ta pana ti ameꞌe schiꞌuc ti avitsꞌinabtaque. Ta scꞌan ta scꞌoponot yaꞌi ―xut. \p \v 48 Ti Jesuse jech lic stacꞌbe ti buchꞌu tal yale: \p ―¿Buchꞌu ti jmeꞌe? ¿Buchꞌu ti quitsꞌinabtaque? ―xi. \p \v 49 Ti Jesuse tey laj xbich scꞌob ta stojol ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yal: \p ―Ti jmeꞌe, ti quitsꞌinabtaque jaꞌic liꞌe. \v 50 Yuꞌun buchꞌuuc noꞌox ti ta spasic ti cꞌusi ta scꞌan yoꞌnton ti Jtot ti oy ta vinajele, jaꞌ jmeꞌ, jaꞌ jchiꞌiltac ta voqꞌuel ―xi. \c 13 \s1 Ti jtsꞌunobajel vinique \r (Mr 4:1‑9; Lc 8:4‑8) \p \v 1 Ti jech cꞌacꞌal taje ilocꞌ batel ta na ti Jesuse. Bat chotluc ta tiꞌ nab. \v 2 Pero laj stsob sbaic ep cristianoetic ti bu oy ti Jesuse. Jech o xal iꞌoch chotluc ta barco. Yan ti cristianoetique icomic ta tiꞌ nab. \v 3 Jech ti Jesuse ep ta tos babacꞌop lic chanubtas ti cristianoetique. Jech lic yal: \p ―Oy jun vinic ti bat svij ti stsꞌunobale. \v 4 Cꞌalal yacal ta svij batele, oy jlom icꞌot ta be. Tal ti mutetique. Laj stam slajesic. \v 5 Oy jlom icꞌot ta ba tontic ti bu joy noꞌox ti slumale. Ti stsꞌunobale ta ora noꞌox ivocꞌ, jaꞌ ti joy noꞌox ti slumale. \v 6 Pero cꞌalal qꞌuixnaj talel ti cꞌacꞌale, tey itaquij, jaꞌ ti muꞌyuc lec nat mucul ti yibele. \v 7 Oy jlom xtoc ti tsꞌunobale icꞌot ta chꞌixtic. Cꞌalal ichꞌi tal ti chꞌixe, laj snetꞌ comel. \v 8 Pero ti jlom tsꞌunobale icꞌot ta lequil banomil. Toj lec laj yacꞌ ti sate. Jech ti sate oy jlom laj yacꞌ voꞌvinic (100) ta bej sat ti jujupetse. Oy jlom laj yacꞌ oxvinic (60). Oy jlom laj yacꞌ lajuneb schaꞌvinic (30). \v 9 Ti mi oy achiquinique, chiquintaic ―xi. \s1 Ti cꞌu chaꞌal jech ti babacꞌope \r (Mr 4:10‑12; Lc 8:9‑10) \p \v 10 Jech ti yajchancꞌoptaque inopajic batel ta stojol ti Jesuse. Jech laj sjacꞌbeic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta babacꞌop noꞌox ta xachanubtas ti cristianoetique? ―xiic. \p \v 11 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Dios ta xacꞌboxuc anaꞌic smelol ti ventainel yuꞌun ti Dios ti macal to oxe. Pero ti yane mu xuꞌ ta xaꞌibeic smelol. \v 12 Yuꞌun ti buchꞌu ta scꞌan ta xaꞌibe ti smelole, ta to xꞌacꞌbat snaꞌ más ep. Pero ti buchꞌu mu scꞌan xaꞌibe smelol ti ventainele, ta xpojbat ti juteb snaꞌoje. \v 13 Jech o xal ta babacꞌop ta jchanubtas ti cristianoetique. Yuꞌun ti stuquique ta xilic ti cꞌusi ta jpase, pero coꞌol sꞌelan ti mu xilique. Ta xaꞌiic ti cꞌusi ta xcale, pero coꞌol sꞌelan ti muꞌyuc cꞌusi ta xaꞌiique. \v 14 Jech o xal jaꞌ icꞌot ta pasel ta stojol ti cristianoetique jech chac cꞌu chaꞌal laj yal ti jꞌalcꞌop Isaíase: \q1 Ti voꞌoxuque oy cꞌusi ta xavaꞌiic, pero mu xavaꞌibeic smelol. \q1 Oy cꞌusi ta xavilic, pero mu xavichꞌic ta mucꞌ. \q1 \v 15 Yuꞌun yoꞌnton ti cristianoetic avi liꞌe iyijub xa, chopol ta xaꞌiic. \q1 Mutsul ti satique, macal ti schiquinique yoꞌ jech mu xil ta satic, \q1 yoꞌ mu xaꞌi ta schiquinic ti cꞌusi ta xꞌalbatique, \q1 yoꞌ jech mu xꞌoch ta yoꞌntonic ti ta sutic tal ta jtojole, \q1 yoꞌ jech ta jcolta, \m xi ti Diose, xi ti Isaíase. \p \v 16 ’Yan yutsil ti voꞌoxuque. Yuꞌun ta xavil ta asatic. Yuꞌun ta xavaꞌi ta achiquinic. \v 17 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ep ti jꞌalcꞌopetique, ep ti lequil cristianoetic ta voꞌnee ti ta scꞌan ta sqꞌuelic ox yaꞌiic jech chac cꞌu chaꞌal ta xavilic avi liꞌe. Pero muꞌyuc laj yilic. Ta scꞌan ta xaꞌiic ox jech chac cꞌu chaꞌal ta xavaꞌiic liꞌe. Pero muꞌyuc bu laj yaꞌiic ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xalbe smelol ti jtsꞌunobajel vinique \r (Mr 4:13‑20; Lc 8:11‑15) \p \v 18 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Aꞌyic lec smelol ti jtsꞌunobajel vinic ti laj jbabaꞌale. \v 19 Ti tsꞌunobal ti icꞌot ta bee, jaꞌ smelol ti oy jlom ti ta xaꞌiic ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. Pero ital ti pucuj ta stojolique. Ta spojbe loqꞌuel ta yoꞌnton ti cꞌusi laj yaꞌiique. \v 20 Ti tsꞌunobal ti icꞌot ta ba tontique, jaꞌ smelol ti oy jlom ti xmuyubajic xa laj yaꞌiique. \v 21 Ta scoj ti muꞌyuc to lec yip ti yoꞌntonique, ti cꞌalal ital ti lajeltsaele, ti vocole ta sventa ti lequil achꞌ cꞌope, lic chibajuc yoꞌntonic. \v 22 Ti tsꞌunobal ti icꞌot ta chꞌixtique, jaꞌ smelol ti oy jlom ti ta xaꞌiic ti lequil achꞌ cꞌope. Pero jaꞌ bat ta yoꞌntonic ti cꞌusi sventa sba banomile. Ilajic ta loꞌlael yuꞌun ti scꞌulejalique. Jaꞌ ijelav ti cꞌusitic ta scꞌan ti stuquique. Tey ichꞌay ta yoꞌntonic ti lequil achꞌ cꞌope. \v 23 Yan ti tsꞌunobal ti icꞌot ta lequil banomile, jaꞌ smelol ti oy jlom ti ta sjunul yoꞌntonic ta xaꞌiic ti lequil achꞌ cꞌope. Yalel toyol ta xꞌacꞌbat sbijilic yuꞌun ti lequil achꞌ cꞌope jech chac cꞌu chaꞌel ti sat tsꞌunobale ti oy jlom laj yacꞌ ta voꞌvinic (100), ta oxvinic (60), ta lajuneb schaꞌvinic (30) ta bej ti sate ―xi ti Jesuse. \s1 Ti trigoe jmoj ichꞌi schiꞌuc ti trigo tule \p \v 24 Ti Jesuse lic yal yan babacꞌop: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti laj stsꞌun lequil tsꞌunobal ti ta yosile. \v 25 Cꞌalal jech yacal ta xvayique, jaꞌ o ital yajcronta ti vinique. Laj scap ta stsꞌunel ta trigo tꞌul ti batsꞌi trigoe. Cꞌalal jech laj spase, tey ibat. \v 26 Cꞌalal ichꞌi ti trigoe, tey laj yacꞌ ti sjole. Jech xtoc tey ivinaj ti trigo tꞌule. \p \v 27 ’Ti yajꞌabteltac ti vinique bat yalbeic ti yajvalique: “Cajval, ti tsꞌunobal ti laj atsꞌune lec onoꞌox. ¿Bu ilocꞌ tal ti trigo tꞌul ti capal ichꞌie?” xiic. \v 28 Ti ajvalile jech laj yal: “Jaꞌ nan jun cajcronta laj stsꞌun”, xi. Jech ti jꞌabteletique jech lic sjaqꞌuic: “¿Mi ta xacꞌan ti chba jbulcutic loqꞌuel ti trigo tꞌule?” xiic. \v 29 Pero ti ajvalile jech laj stacꞌ: “Chꞌan uto, yuꞌun ti mi ta xabulique, yicꞌal capal ta xlocꞌ ti batsꞌi trigoe. \v 30 Jaꞌ lec, chꞌan utic, acꞌo chꞌiuc jmoj schiꞌuc ti trigoe. Cꞌalal ta sta yorail ti ta xichꞌ tsobel ti trigoe, vuꞌun ta jtac jelavel cajꞌabteltac yoꞌ jech ta stsobic baꞌyel ti trigo tꞌule. Ta spasic ta jujuchuc yoꞌ jech ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌocꞌ. Tsꞌacal to un, ti trigoe ta xichꞌ tsobel yoꞌ jech ta jqꞌuej ta yavil”, xi ti vinique ―xi ti Jesuse. \s1 Ti becꞌ mostaza ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Mr 4:30‑32; Lc 13:18‑19) \p \v 31 Ti Jesuse lic yal yan babacꞌop: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal ti becꞌ mostaza ti laj stsꞌun ta yosil ti vinique. \v 32 Ti uni jbej becꞌ mostazae más to biqꞌuit ta scotol ti yan sbecꞌ tsꞌunobaletique. Pero cꞌalal ta xchꞌie, jaꞌ más mucꞌ ta xbat ta scotol ti cꞌusitic yan tsꞌunobaletique. Jutuc xa mu coꞌoluc smucꞌul jpets ta teꞌ ta xbat. Jech o xal un, ti mutetique tey ta xtal spas stasic ta scꞌob-cꞌobtac ti mostazae ―xi. \s1 Ti spajubtasobil pan ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Lc 13:20‑21) \p \v 33 Ti Jesuse lic yal yan babacꞌop: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan ti spajubtasobil pan ti ta scap ta oxib sbisol harina ti antse, yoꞌ jech ta xpajub scotol ti votsꞌbil harinae ―xi. \s1 Ti cꞌu chaꞌal icꞌopoj ta babacꞌop ti Jesuse \r (Mr 4:33‑34) \p \v 34 Ti Jesuse jaꞌ noꞌox ta babacꞌop laj xchanubtas ti cristianoetique. Muꞌyuc cꞌusi laj yal ti mi muꞌyuc ta xal ta babacꞌope. \v 35 Ti jech taje, jaꞌ ta sventa yoꞌ jech ta xcꞌot ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal ti laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌope: \q1 Ta xicꞌopoj ta babacꞌop. \q1 Ta jvinajesbe scꞌoplal ti cꞌusi mu to ox xvinaj cꞌalal lic smeltsan tal banomil ti Diose, \m xi. \s1 Ti Jesuse ta xalbe smelol ti trigo tꞌul ti capal ichꞌi schiꞌuc ti batsꞌi trigoe \p \v 36 Ti Jesuse laj scꞌopon comel ti cristianoetique. Tsꞌacal to un, iꞌoch ta na. Jaꞌ o inopajic batel ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbeic ti Jesuse: \p ―Albun caꞌicutic smelol ti trigo tꞌul ti laj ababaꞌale ―xiic. \p \v 37 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Ti buchꞌu laj stsꞌun ti lequil tsꞌunobale, jaꞌ jcꞌoplal vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique. \v 38 Ti yav tsꞌunobale, jaꞌ ti cristianoetic ti oyic ta sbejel banomile. Ti lequil tsꞌunobale, jaꞌic ti buchutic ta xichꞌic ta mucꞌ ti ventainel yuꞌun ti Diose. Ti trigo tꞌule, jaꞌic ti buchꞌutic ventainbilic yuꞌun ti pucuje. \v 39 Ti buchꞌu laj stsꞌun ti trigo tꞌule, jaꞌ ti pucuj stuque. Ti tsꞌunobal ti ta xichꞌ tsobele, jaꞌ smelol ti slajebal cꞌacꞌale. Ti jtsob-tsꞌunobaletique, jaꞌ ti ángeletique. \v 40 Yan ti trigo tꞌul ti ta xichꞌ tsobele, ti ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌoqꞌue, jaꞌ smelol ti jaꞌ jech sꞌelan ta xcꞌot ta pasel ta stojol cristianoetic ta slajebal cꞌacꞌale. \v 41 Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xcalbe mantal ti cajꞌángeltaque yoꞌ jech ta stsobic loqꞌuel ta jtojol ti jsaꞌmuliletique schiꞌuc ti buchꞌutic ta xacꞌbe yil ta spasel mulil ti yane. \v 42 Ta xjipatic ochel ta cꞌocꞌ. Tey ta xꞌoqꞌuic. Tey xcꞌuxuxet ti yeique. \v 43 Yan ti buchꞌutic ta spasic ti cꞌusi ta scꞌan ti Diose, coꞌol sꞌelan xojobal cꞌacꞌal xnobetic ti bu ta xventainvan ti Jtotique. Ti mi oy achiquinique, chiquintaic lec ―xi. \s1 Ti nacꞌbil meꞌtaqꞌuin ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 44 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal ti meꞌtaqꞌuin ti mucul ta jsep osile. Ti meꞌtaqꞌuine laj sta jun vinic. Jech ti vinique laj xchaꞌmuc lec comel ti bu onoꞌox oye. Jaꞌ yuꞌun un, xmuyubaj xa ba xchon scotol ti cꞌusitic oy yuꞌune, yoꞌ jech ta sman ti jsep osile ―xi. \s1 Ti perla ton ti toj toyol stojol ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 45 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Jaꞌ jech xtoc ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun jbolomajel vinic ti ta saꞌolan ti lequil perla tone. \v 46 Cꞌalal mi laj sta jun perla ton ti toj toyol stojole, jaꞌ yuꞌun un, ta xbat xchon scotol ti cꞌusitic oy yuꞌune, yoꞌ jech ta sman ti perla tone ―xi. \s1 Ti stsacobil choy ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 47 Jech laj yal xtoc ti Jesuse: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal ti stsacobil choy ti ta xichꞌ jipel ochel ta yut nabe, yoꞌ jech ta xꞌoch talel ti ep ta tos choye. \v 48 Cꞌalal ta xnoj ta choy ti stsacobile, jech ti jtsac-choyetique ta snitic loqꞌuel ta tiꞌ nab. Tey ta xchotiic ta stꞌujel ti choye. Ta sticꞌ ta moch ti bu lequique. Yan ti bu mu xtune ta sjipic batel. \v 49 Jaꞌ jech sꞌelan ta xcꞌot ta pasel cꞌalal ta sta ti slajebal cꞌacꞌale. Ta xloqꞌuic batel ti ángeletique ta xchꞌaquel loqꞌuel ti chopol cristianoetic ta stojolic ti lequil cristianoetique. \v 50 Ti chopol cristianoetique ta xjipatic ochel ta cꞌocꞌ. Tey ta xꞌoqꞌuic. Tey xcꞌuxuxet ti yeique ―xi. \s1 Ti vinic ti laj xa sta schaꞌtosal ti cꞌusi ta xtun yuꞌune \p \v 51 Ti Jesuse jech laj sjacꞌ: \p ―¿Mi xavaꞌibeic smelol scotol ti vaꞌi sꞌelan laj cale? ―xi. \p Jech laj staqꞌuic: \p ―Laj caꞌicutic, Cajval ―xiic. \p \v 52 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ti jun jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale, cꞌalal chanubtasbil yuꞌun ti ventainel yuꞌun ti Diose, coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun yajval na ti oy cꞌusi chaꞌtos xchabioj teye. Ti vinic taje ta snaꞌ stꞌunesel schibal, ti cꞌusi pocoꞌe, ti cꞌusi achꞌe ―xi. \s1 Ti Jesuse oy ta Nazaret \r (Mr 6:1‑6; Lc 4:16‑30) \p \v 53 Cꞌalal laj yoꞌnton ta chanubtasvanej ta babacꞌop ti Jesuse, ilocꞌ batel. \v 54 Icꞌot ta steclumal. Tey lic chanubtasvanuc ta chꞌul na. Jech ti cristianoetique chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Jech ta xalbe sbaic: \p ―¿Bu laj sta sbijil ti vinic leꞌe? ¿Cꞌusi xut ti ta xacꞌ iluc ti smucꞌul stsatsale? \v 55 Yuꞌun ti vinic leꞌe, jaꞌ snichꞌon ti jcarpinteroe. Jaꞌ squerem ol xtoc ti Maríae. Ti yitsꞌinabtaque, jaꞌ ti Jacoboe, ti Josee, ti Simone, ti Judase. \v 56 Jech ti yixleltac xtoque liꞌ nacalique. Jech o xal, ¿bu laj xchan talel scotol ti vi sꞌelan ta spase? ―xiic. \p \v 57 Jech o xal ti cristianoetique muꞌyuc laj yichꞌic ta mucꞌ ti Jesuse. Ti Jesuse jech lic yal: \p ―Scotol cristianoetic ta xichꞌic ta mucꞌ jun jꞌalcꞌop. Pero ti ta slumal stuque, ti ta sna stuque, bajbil ta xcꞌot yuꞌunic ―xi. \p \v 58 Jech o xal ti Jesuse mu másuc tey laj yacꞌ ta ilel ti smucꞌul stsatsale. Jaꞌ ti mu xꞌichꞌat ta muqꞌue. \c 14 \s1 Icham ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe \r (Mr 6:14‑29; Lc 9:7‑9) \p \v 1 Ti jech yorail taje, ti ajvalil Herodes ta Galilea banomile laj yaꞌibe scꞌoplal ti Jesuse. \v 2 Jech o xal un, laj yalbe ti svinictaque: \p ―Ti vinic taje, jaꞌ ichaꞌcuxi talel ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe. Jech o xal ta xacꞌ iluc ti smucꞌul stsatsale ―xi. \p \v 3 Yuꞌun ti Herodese snaꞌoj lec ti laj sticꞌ ta chuquel ti Juane, ti laj xchuc ta cadena taqꞌuin ta scoj ti ants Herodíase, ti jaꞌ yajnil ti yitsꞌine, ti jaꞌ Felipe sbie. \v 4 Ti Juane jech onoꞌox laj yalbe ti ajvalil Herodese: \p ―Mu xuꞌ ta xavajnilanbe yajnil ti avitsꞌine ―xut. \p \v 5 Ti ajvalil Herodese ta smil ox yaꞌi ti Juane. Pero ixiꞌ yuꞌun ti cristianoetique. Yuꞌun ti cristianoetique xchꞌunojic ti jaꞌ jun yajꞌalcꞌop Dios ti Juane. \v 6 Cꞌalal ista scꞌacꞌalil ti cꞌusi ora ivocꞌ ti Herodese, laj spas qꞌuin. Jech ti yantsil ol ti Herodíase tey bat acꞌotajuc ta stojolic ti cristianoetic ti icꞌbilic ta qꞌuine. Ti Herodese toj cꞌupil sba laj yil. \v 7 Jech o xal ti Herodese jech laj yalbe ti tsebe: \p ―Xil Dios, cꞌanbun ti cꞌusiuc noꞌox ta xacꞌane, ta xacacꞌbot ―xi. \p \v 8 Cꞌalal jech iꞌalbat ti tsebe, jaꞌ ba sjacꞌbe talel ti smeꞌe ti cꞌusi ta scꞌane. Jech vul yalbe ti ajvalile: \p ―Acꞌbun tal ta ba platu sjol ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe ―xi. \p \v 9 Ti ajvalil Herodese iꞌoch ta at oꞌnton ti jech laj yaꞌie. Pero mu xuꞌ ta sutes ye, jaꞌ ti laj svaꞌan ta rextigo ti Diose schiꞌuc ti laj yaꞌiic scotolic ti buchꞌutic yicꞌoj talele. \v 10 Jech o xal laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ bojbel talel sjol ti Juan ti tiqꞌuil ta chuquele. \v 11 Cꞌalal laj sbojbeic sjol ti Juane, laj scajanic talel ta platu. Tey tal yacꞌbeic ti tsebe. Jech xtoc ti tsebe ba yacꞌbe ti smeꞌe. \p \v 12 Ti yajchancꞌoptac ti Juane bat sloqꞌuesic talel sbecꞌtal ti Juane yoꞌ jech ta smucbeic. Tsꞌacal to un, ba yalbeic yaꞌi ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌ veꞌuc voꞌmil viniquetic \r (Mr 6:30‑44; Lc 9:10‑17; Jn 6:1‑14) \p \v 13 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti Jesuse, stuc ilocꞌ batel. Iꞌoch bal ta barco. Ibat ti bu stsꞌijlan ti banomile. Pero ti cristianoetique laj yaꞌiic ti ibat ti Jesuse. Jech o xal iloqꞌuic batel ti ta jujun jteclume. Ixanavic bal ta yoquic yoꞌ chba saꞌic ti Jesuse. \v 14 Cꞌalal ilocꞌ ta barco ti Jesuse, laj yil ti ep ti cristianoetique. Cꞌuxubaj yoꞌnton yuꞌunic. Ti Jesuse laj scolta ti jchameletic ti yicꞌojanic batele. \v 15 Cꞌalal ta xa xmal batel ti cꞌacꞌale, inopajic bal ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yalic: \p ―Mal xa ti cꞌacꞌale. Jaꞌ jech xtoc ti liꞌe muꞌyuc jnaclejetic. Jaꞌ yuꞌun un, albo yaꞌi ti cristianoetique ti acꞌo baticuc yoꞌ chba sman sveꞌelic ti ta jujun jteclume ―xiic. \p \v 16 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Acꞌbeic sveꞌel ti voꞌoxuque. ¿Cꞌu yuꞌun ta xbatic? ―xi. \p \v 17 Ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―Muꞌyuc ep ti jveꞌelcutique. Cꞌajomal noꞌox voꞌob pan schiꞌuc chaꞌcot choy ―xiic. \p \v 18 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ichꞌbeicun talel taje ―xi. \p \v 19 Ti Jesuse laj yal mantal ti acꞌo choticuc ta yaxaltic scotolique. Tsꞌacal to un, lic stsac ti voꞌob pane schiꞌuc ti chaꞌcot choye. Laj sqꞌuel muyel ti vinajele. Laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to un, lic xet ti pane, ti choye. Laj yacꞌbe jelavel ti yajchancꞌoptaque. Jech ti yajchancꞌoptaque lic spucbeic scotol ti cristianoetique. \v 20 Scotolic iveꞌic lec. Nojic lec. Tsꞌacal to un, inoj lajchaꞌmoch scomelal ti veꞌlile. \v 21 Ti iveꞌique, oy nan voꞌmiluc ti viniquetique. Parte ti antsetique schiꞌuc ti ololetique. \s1 Ti Jesuse ta xanav ta ba voꞌ \r (Mr 6:45‑52; Jn 6:16‑21) \p \v 22 Ti Jesuse laj yacꞌ ochicuc batel ta barco ti yajchancꞌoptaque yoꞌ jech baꞌyel ta xjelavic batel ta jot nab. Tey to icom stuc yoꞌ jech ta scꞌopon comel ti cristianoetique. \v 23 Cꞌalal laj yoꞌnton ta scꞌoponel comele, jech ti Jesuse imuy batel ta vits yoꞌ ta sta ta cꞌoponel Dios stuc. Cꞌalal iꞌoch ti acꞌobale, stuc tey oy ta vits ti Jesuse. \v 24 Yan ti yajchancꞌoptaque tey xa xcajetic batel ta oꞌlol nab. Ti syucꞌbenal ti nabe ta smajolan ta jmec ti barcoe. Yuꞌun toj tsots ti iqꞌue. \v 25 Cꞌalal ta xa sacub talele, tey ta xanav talel ta ba voꞌ ti Jesuse. Inopaj tal ta stojol ti yajchancꞌoptaque. \v 26 Cꞌalal jech laj yilic ti yajchancꞌoptac ti ta xanav talel ta ba voꞌe, tey iꞌavanic ta xiꞌel: \p ―Tal xa sbel banomil ―xiic. \p \v 27 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu xaxiꞌic. Tsotsanic. Vuꞌunun ―xi. \p \v 28 Ti Pedroe jech laj yal: \p ―Cajval, mi ta melel ti voꞌote, alo ti acꞌo xanavcun talel ta ba voꞌ ti bu oyote ―xi. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Laꞌ chaꞌe laꞌ ―xi. \p Jech ti Pedroe yal ta barco. Lic xanavic batel ta ba voꞌ yoꞌ chba sta ti bu oy ti Jesuse. \v 30 Pero cꞌalal laj yil ti tsots ti iqꞌue, tey ital xiꞌel ta yoꞌnton. Cꞌalal ta xa xmutꞌij ta voꞌe, lic avanuc: \p ―Coltaun, Cajval ―xi. \p \v 31 Ti Jesuse ta ora noꞌox ba snitbe scꞌob. Jech laj yal: \p ―Muꞌyuc achꞌunoj ti xuꞌ cuꞌune. ¿Cꞌu yuꞌun lachibaj? ―xi. \p \v 32 Cꞌalal iꞌochic ti schibalic ta barcoe, jaꞌ o paj ti iqꞌue. \v 33 Jech ti buchꞌutic oyic ta yut barcoe lic squejan sbaic ta stojol ti Jesuse. Jech laj yalic: \p ―Melel, ti voꞌote Snichꞌonot ti Diose ―xiic. \s1 Ti Jesuse laj scolta jchameletic ta Genesaret \r (Mr 6:53‑56) \p \v 34 Cꞌalal ijelavic ta jot nabe, icꞌotic ta Genesaret banomil. \v 35 Cꞌalal laj yaꞌiic ti cristianoetic ti jaꞌ Jesús ti tey icꞌote, jech o xal laj spucbeic bal scꞌoplal ta slumalic. Jech xtoc laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús ti yajchamelique. \v 36 Ti cristianoetique laj scꞌanbeic vocol ti acꞌo yacꞌ ta piquel jutebuc stiꞌil scꞌuꞌ. Scotolic ti buchꞌutic laj sta ta picbel stiꞌil ti scꞌuꞌe, colem icomic. \c 15 \s1 Ti cꞌusi ta soquesvane \r (Mr 7:1‑23) \p \v 1 Oy jlom jfariseoetic schiꞌuc jlom jchanubtasvanejetic yuꞌun mantal ti liquemic talel ta jteclum Jerusalene, inopajic ta stojol ti Jesuse. Jech lic sjaqꞌuic: \p \v 2 ―Ti avajchancꞌoptaque, ¿cꞌu yuꞌun ta sbajic ti cꞌusi liquem yuꞌunic ti jtot jmeꞌtique? Muꞌyuc ta xcꞌot ta pasel yuꞌunic ti ep ta velta ta spoc scꞌobic ti cꞌalal ta xveꞌique ―xiic. \p \v 3 Ti Jesuse jech lic sjacꞌbe: \p ―Ti voꞌoxuc eque, ¿cꞌu yuꞌun ta xabajbeic smantal ti Diose, yoꞌ jech staoj yav atsacojic ti stalel atot ameꞌique? \v 4 Yuꞌun ti Diose jech laj yal: “Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ. Yan ti buchꞌu chopol ta xcꞌopoj ta stojol ti stot smeꞌe, acꞌo chamuc”, xi. \v 5 Pero ti voꞌoxuque ta xachanubtasic ti xuꞌ jech ta xalbeic ti stot smeꞌique: “Mu xuꞌ ta jcoltaot. Yuꞌun scotol ti cꞌusi oy cuꞌune, laj xa cacꞌbe smotonin ti Diose”, xavutic ti atot ameꞌique, xachiic. \v 6 Buchꞌuuc noꞌox ti jech ta xalic avuꞌunic taje, xuꞌ xa ti muꞌyuc ta scolta ti stot smeꞌique. Ti jech ta xapasic taje, laj xa avictaic comel smantal ti Diose yoꞌ jech staoj yav ta xapasic stalel ti atot ameꞌique. \v 7 Ta xapacꞌta abaic. Ta melel jaꞌ acꞌoplalic ti cꞌusi laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌop Isaíase: \q1 \v 8 Ti cristianoetic liꞌe jun yutsil ti ye ta xichꞌicun ta mucꞌ yilele. \q1 Pero ti yoꞌntonique nom oy ta jtojol. \q1 \v 9 Muꞌyuc cꞌusi bal o ti jech nijil chimilique. \q1 Yuꞌun ti cꞌusi ta xchanubtasvanique smantal noꞌox viniquetic, \m xi ti Dios ti laj stsꞌiba comel ti Isaíase, xi ti Jesuse. \p \v 10 Jech o xal ti Jesuse tey laj yicꞌ talel ti cristianoetique. Jech laj yal: \p ―Tsꞌetano achiquinic. Aꞌyio avaꞌiic. \v 11 Ti cꞌusiuc noꞌox ti ta slajes ti vinique, maꞌuc ta soquesat o. Pero ti bu ta soquesat ti vinique, jaꞌ ti cꞌusi ta xlocꞌ ta yee ―xi. \p \v 12 Jech ti yajchancꞌoptaque inopajic talel ta stojol ti Jesuse. Jech laj yalic: \p ―¿Mi xanaꞌ ti isoc sjolic ti jfariseoetic ti jech laj avale? ―xutic. \p \v 13 Pero ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Cꞌusiuc noꞌox teꞌal ti maꞌuc tsꞌunbil yuꞌun ti Jtot ti oy ta vinajele, ta xichꞌ bulel loqꞌuel schiꞌuc yibel. \v 14 Chꞌan utic, yuꞌun maꞌsatetic ti ta snitbeic batel scꞌob ti yan maꞌsatetique. Ti mi coꞌol maꞌsatetic ta snit sbaic batele, schibal ta xbajic ta lom chꞌen ―xi. \p \v 15 Ti Pedroe jech laj yalbe ti Jesuse: \p ―Albun caꞌicutic smelol ti babacꞌop ti vaꞌi sꞌelan laj avale ―xi. \p \v 16 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―¿Mi muꞌyuc laj avaꞌibeic smelol ec ti jech laj cale? \v 17 ¿Mi mu xanaꞌic ti cꞌusiuc noꞌox ti ta slajes ti vinique ta xꞌoch ta ye, ta xbat cꞌalal schꞌut? Tsꞌacal to ta xlocꞌ batel. \v 18 Pero ti cꞌusitic chopol ti ta xlocꞌ ta ye ti vinique, ta xꞌayan talel ta yoꞌnton. Ti jech taje, jaꞌ ta soquesat yuꞌun. \v 19 Yuꞌun ta yoꞌntonic ta xꞌayan talel ti chopol snopobil yuꞌunique, ti ta xmilvanique, ti ta xcꞌupinvanique, ti ta xmulivajique, ti ta xꞌelcꞌajique, ti ta sjutilanic ti cꞌope, ti cꞌusiuc noꞌox sjovil alique. \v 20 Ti jech taje, jaꞌ ta soquesat ti vinique. Yan ti mi jaꞌ noꞌox muꞌyuc bu ta spoc scꞌobic ti cꞌalal ta xlic veꞌicuque, maꞌuc ta soquesatic o ―xi ti Jesuse. \s1 Ti jyanlum ants ti laj xchꞌun ti Jesuse \r (Mr 7:24‑30) \p \v 21 Ti Jesuse ilocꞌ batel. Tey ibat ti bu oy chib jteclume ti jaꞌ ti Tiroe schiꞌuc ti Sidone. \v 22 Oy jun ants ti liquem tal ta Canaane ti xꞌavet tal ta stojol ti Jesuse: \p ―Cajval, Snitilulot David, cꞌuxubinun. Ti jtsebe ta xꞌilbajinat yuꞌun ti pucuje. Ep ta xichꞌ svocol ―xi. \p \v 23 Ti Jesuse muꞌyuc laj stacꞌbe ti antse. Ti yajchancꞌoptaque tal scꞌanbe vocol ti Jesuse: \p ―Ti ants liꞌe, albo yaꞌi ti acꞌo batuque. Yuꞌun liꞌ xꞌavet tal ta jpatique ―xiic. \p \v 24 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe ti antse: \p ―Jaꞌ noꞌox tacbilun talel yuꞌun ti Diose ta sventa ti jchꞌayel-chijetic ta slumal Israele ―xi. \p \v 25 Pero ti antse inopaj tal squejan sba ta stojol. Jech laj yal: \p ―Cajval, coltaun ―xi. \p \v 26 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Mu lecuc ti ta jpojbetic sveꞌel ti calab jnichꞌnabtique, yoꞌ ta xcacꞌbetic sveꞌ ti tsꞌiꞌetique ―xi. \p \v 27 Manchuc mi jech iꞌalbat ti antse, jech laj yal: \p ―Jech xaval avaꞌuc, Cajval. Pero ti tsꞌiꞌetique ta stambeic schꞌuchꞌulil yot yajval ti ta xbaj ta ba mexae ―xi. \p \v 28 Jech ti Jesuse jech laj yal: \p ―Toj echꞌem achꞌunojun, Ants. Jech acꞌo cꞌotuc ta pasel jech chac cꞌu chaꞌal ta xacꞌane ―xi. \p Cꞌalal jech laj yal taje, colem icom stseb ti antse. \s1 Ep jchamel laj scolta ti Jesuse \p \v 29 Ti Jesuse ilocꞌ batel ti bu to ox oye. Iꞌechꞌ batel ta stiꞌil nab Galilea. Tsꞌacal to tey imuy batel ta vits, tey cꞌot chotluc. \v 30 Ep ti cristianoetic laj cꞌoticuc ta vits ti bu chotole. Yicꞌojanic talel coxovetic, maꞌsatetic, umaꞌetic, tuncoetic, schiꞌuc yan jchameletic. Laj yaqꞌuic ta stojol ti Jesuse. Scotol ti jchameletique icol yuꞌun. \v 31 Ti cristianoetique chꞌayal icꞌot yoꞌntonic ti jech laj yilic ti lic cꞌopojicuc ti umaꞌe, ti lic lecubic ti tuncoe, ti lic xanavicuc ti coxove, ti lic jamuc sat ti maꞌsate. Jech o xal scotolic lic lequil-cꞌopojicuc ta stojol ti Dios yuꞌun ti Israele. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌ veꞌuc chanmil viniquetic \r (Mr 8:1‑10) \p \v 32 Ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbe: \p ―Cꞌux ta coꞌnton ti cristianoetique. Yuꞌun oy xa ta yoxibal cꞌacꞌal ti liꞌ tsobolic ta jtojole. Muꞌyuc xa cꞌusi ta slajesic. Jech o xal mu jcꞌan ta jtac batel ta snaic cꞌalal muꞌyuc veꞌemique. Ti mi ta jtac batele, xuꞌ ta slubtsajic ta be ―xi. \p \v 33 Ti yajchancꞌoptaque jech laj yalic: \p ―¿Cꞌusi ta xcutcutic ti ta jtabecutic sveꞌel ti epal cristianoetic liꞌe? Yuꞌun ti bu oyotique mi jaꞌuc jnaclejetic oy ―xiic. \p \v 34 Ti Jesuse jech laj sjacꞌ: \p ―¿Jayib pan oy avuꞌunic? ―xi. \p Jech laj staqꞌuic: \p ―Jaꞌ noꞌox vucub pan schiꞌuc jaycot choy ―xiic. \p \v 35 Jech ti Jesuse laj yal mantal ti acꞌo chotlicuc scotolic ta lumtique. \v 36 Cꞌalal jech laj chotlicuque, jaꞌ o lic stsac ti vucub pane schiꞌuc ti jaycot choye. Tey laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to un, lic xet ti pane schiꞌuc ti choye. Laj yacꞌbe jelavel ti yajchancꞌoptaque. Jech ti yajchancꞌoptaque tey laj spucbeic ti epal cristianoetique. \v 37 Iveꞌic scotolic. Nojic lec. Tsꞌacal to un, tey laj stsobic vucub moch scomelal ti sveꞌelique. \v 38 Ti veꞌique, oy nan chanmil viniquetic. Parte ti ololetique schiꞌuc ti antsetique. \v 39 Tsꞌacal to un, ti Jesuse laj scꞌopon comel ti cristianoetique. Tey iꞌoch bal ta barco. Bat cꞌalal to jteclum Magdala. \c 16 \s1 Ti jfariseoetique schiꞌuc ti jsaduceoetique laj scꞌanbeic ti Jesuse ti acꞌo yacꞌ iluc ti smucꞌul stsatsale \r (Mr 8:11‑13; Lc 12:54‑56) \p \v 1 Ti jfariseoetique schiꞌuc ti jsaduceoetique bat sqꞌuelic ti Jesuse yoꞌ jech ta sbajesic ta cꞌocꞌ. Laj scꞌanbeic ti acꞌo yacꞌ iluc smucꞌul stsatsal ti ta xlic talel ta vinajele. \p \v 2 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Mi ta xavilic ti lec tsoj ti vinajel ti cꞌalal mal xa bal ti cꞌacꞌale, jech ta xavalic: “Toj lec ti cꞌacꞌal ocꞌome”, xachiic. \v 3 Yan ti mi ta xavilic ta sob icꞌluman tsoj schiꞌuc butꞌul ti vinajel ta sloqꞌueb cꞌacꞌale, jech ta xavalic: “Muꞌyuc lec ti cꞌacꞌal tanae”, xachiic. Toj ven xapacꞌta abaic. Lec xanaꞌic sqꞌuelel ti cꞌu sꞌelan xlaj echꞌuc ti jujun cꞌacꞌale. Pero mu xanaꞌic sqꞌuelel, mu xavaꞌibeic smelol ti cꞌusi ta jpas liꞌ ta atojolique. \v 4 Ti chopol cristianoetique, ti muꞌyuc tucꞌ yoꞌntonique, ta scꞌan yaꞌiic ta sqꞌuelic ti jmucꞌul jtsatsale. Pero mu xꞌacꞌbat yilic. Jaꞌ noꞌox jech yepal ta xꞌacꞌbat yilic señail jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ta stojol ti Jonase ―xi. \p Cꞌalal jech laj yale, laj yicta comel, ibat. \s1 Ti spajubtasobil span ti jfariseoetique \r (Mr 8:14‑21) \p \v 5 Cꞌalal ijelavic batel ta jot stiꞌil nab ti yajchancꞌoptaque, ichꞌay ta yoꞌntonic ta yichꞌel bal ti spanique. \v 6 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Bijanic me yuꞌun ti spajubtasobil spanic ti jfariseoetique, ti jsaduceoetique ―xi. \p \v 7 Ti yajchancꞌoptaque jech lic yalbe sbaic: \p ―Ti jech ta xal taje, jaꞌ ti ichꞌay ta coꞌntontic ta yichꞌel tal ti jpantique ―xiic. \p \v 8 Ti Jesuse laj yil ti jech ta snopique. Jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xavalic ti chꞌabal apanique? Mu xachꞌunic ti xuꞌ cuꞌune. \v 9 ¿Mi mu to ta xcꞌot ta avoꞌntonic? ¿Mi yuꞌun ichꞌay xa ta avoꞌntonic ti ta voꞌob noꞌox pan laj jmalqꞌuin voꞌob mil viniquetic? Jaꞌ jech xtoc, ¿jayib moch laj atsobic ti scomelale? \v 10 ¿Mi yuꞌun ichꞌay xa ta avoꞌntonic xtoc ti ta vucbej pan laj jmalqꞌuin ti chanmil viniquetique? Jaꞌ jech xtoc, ¿jayib moch laj atsobic ti scomelale? \v 11 Ti cꞌalal laj calboxuc avaꞌiic ti bijanic me yuꞌun ti spajubtasobil spanic ti jfariseoetique, ti jsaduceoetique ti xacutique, ¿cꞌu chaꞌal ti muꞌyuc bu laj avaꞌibeic smelol ti maꞌuc scꞌoplal pan ta xcale? ―xi ti Jesuse. \p \v 12 Cꞌalal jech laj yale, jech ti yajchancꞌoptaque jaꞌ o tey ivul ta yoꞌntonic ti maꞌuc spajubtasobil ti pane. Jaꞌ to laj snaꞌic ti jaꞌ smelol ti cꞌu sꞌelan ta xchanubtasvanic ti jfariseoetique schiꞌuc ti jsaduceoetique. \s1 Ti Pedroe jamal laj yal ti jaꞌ Cristo ti Jesuse \r (Mr 8:27‑30; Lc 9:18‑21) \p \v 13 Cꞌalal icꞌot ta jteclum Cesarea Filipo ti Jesuse, tey laj sjacꞌbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―¿Buchꞌuun ta xalic ti cristianoetic ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique? ―xi. \p \v 14 Ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―Oy jlom ta xalic ti voꞌot la ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe. Oy jlom ta xalic ti voꞌot la ti Elíase. Ta xalic jlom xtoc ti voꞌot la ti Jeremíase. Mi moꞌoje, jaꞌ la jun jꞌalcꞌopot ―xutic. \p \v 15 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti voꞌoxuque, ¿buchꞌuun ti ta xavalique? ―xi. \p \v 16 Ti Simón Pedroe jech laj yal: \p ―Voꞌot ti Cristoe, Snichꞌon ti cuxul Diose ―xi. \p \v 17 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Toj yan avutsil ti voꞌote, Simón, snichꞌon Jonás. Ti vaꞌi sꞌelan ta xanaꞌ ti Buchꞌuune, maꞌuc jun vinic laj yacꞌbot anaꞌ. Jaꞌ laj yacꞌbot anaꞌ ti Jtot ti oy ta vinajele. \v 18 Vuꞌun ta xcalbot avaꞌi ti Pedroote. Voꞌot ta aventa ta xlic boluc ti jchꞌunolajeletique. Mi jaꞌuc ta xmacatic ta be yuꞌun yip stsatsal ti lajebale. \v 19 Ta xcacꞌbot sllavial ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. Ti mi chuculot xavut liꞌ ta banomile, jaꞌ jech chucul ta xꞌilat yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. Ti mi colemot xavut liꞌ ta banomile, jaꞌ jech colem ta xꞌilat yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele ―xi. \p \v 20 Jech ti Jesuse laj yalbe ti yajchancꞌoptaque ti mu me buchꞌu xalbe yaꞌi ti jaꞌ Cristo ti stuque. \s1 Ti Jesuse ta xal ti ta xchame \r (Mr 8:31‑9:1; Lc 9:22‑27) \p \v 21 Ti Jesuse jaꞌ o tey lic yalbe yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ti vuꞌune persa ta xibat ta Jerusalén. Tey ep ta xquichꞌ jvocol yuꞌun ti moletique, ti banquilal paleetique, ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Ta xiyaqꞌuic ta milel. Pero ta xichaꞌcuxi ta yoxibal cꞌacꞌal ―xi. \p \v 22 Jech ti Pedroe laj yicꞌ loqꞌuel ti Jesús ti bu oyique. Jech tsots laj yal: \p ―Mu jechuc scꞌan Dios, Cajval. Mu me xcꞌot ta atojol jech taje ―xut. \p \v 23 Pero ti Jesuse tey ijoybij. Jech laj yalbe ti Pedroe: \p ―Chꞌaco aba ta jtojol, Pucuj. Yuꞌun ta xamacun ta be. Yuꞌun maꞌuc ta xanop jech chac cꞌu chaꞌal ta snop ti Diose. Yuꞌun jaꞌ noꞌox ta xanop jech chac cꞌu chaꞌal ta snop ti viniquetique ―xi. \p \v 24 Tsꞌacal to un, ti Jesuse jech lic yalbe yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque: \p ―Mi oy buchꞌu ta scꞌan ta xistsꞌacliun batele, acꞌo me xtuchꞌ ta yoꞌnton ti scuxlejal stuque manchuc mi ta xichꞌ svocol. \v 25 Yuꞌun ti buchꞌu tsots scꞌoplal ta xaꞌi ti scuxlejale, jaꞌ ta xchꞌay. Pero ti buchꞌu mu tsotsuc ta xaꞌi ti scuxlejal ta jventae, jaꞌ ta sta. \v 26 ¿Cꞌusi bal o ti vinique ti mi jaꞌ noꞌox ta xyuꞌunin scotol ti sba banomile ti mi chꞌayel ta xbat ti schꞌulele? ¿Cꞌusi xa ta xut ta sman loqꞌuel ti schꞌulele? \v 27 Yuꞌun ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xichaꞌsut talel. Ta xquichꞌbe talel yutsilal slequilal ti Jtote schiꞌuc ti yajꞌángeltaque, yoꞌ jech chtal cacꞌbe yichꞌ stojol ti cristianoetic ti cꞌusi laj xa spasic ta jujun tale. \v 28 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, oy jlomoxuc liꞌe oy ti mu to ta xachamique jaꞌ to mi laj avilic ti ta xital ventainvancun ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ―xi. \c 17 \s1 Iyacꞌ xojobal ti Jesuse \r (Mr 9:2‑13; Lc 9:28‑36) \p \v 1 Echꞌem xa ox vaquib cꞌacꞌal cꞌalal ibatic ta sjol jun mucꞌ ta vits ti Jesuse schiꞌuc ti Pedroe, ti Jacoboe, ti Juane, ti jaꞌ yitsꞌin ti Jacoboe. \v 2 Ti ta jol vitse, iyanij ti cꞌu sꞌelan to ox ti Jesuse tey ta stojol ti oxvoꞌ yajchancꞌoptaque. Lic ayanuc xojobal ti sate coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal xojobal cꞌacꞌal. Ti scꞌuꞌe isacub ta jmec jech chac cꞌu chaꞌal ti luze. \v 3 Ti oxib yajchancꞌoptaque jaꞌ o tey laj yilic ti ta xloꞌilajic ti Jesuse schiꞌuc ti Moisese, schiꞌuc ti Elíase. \v 4 Jech ti Pedroe jech laj yalbe yaꞌi ti Jesuse: \p ―Cajval, toj lec ti liꞌ oyotique. Ti mi ta xacꞌane, ta jpascutic oxib axibal na, jun avuꞌun, jun yuꞌun ti Moisese, jun yuꞌun ti Elíase ―xi. \p \v 5 Cꞌalal jech yacal ta xcꞌopoj ti Pedroe, jaꞌ o ital voliaticuc ta saquil toc. Tey laj yaꞌiic ti oy Buchꞌu ta xcꞌopoj talele: \p ―Jaꞌ ti jcꞌuxubinbil Nichꞌon liꞌe, ti ximuyubaj xa yuꞌune. Aꞌibeic lec ti scꞌope ―xi. \p \v 6 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti oxib yajchancꞌoptaque, ta xiꞌel lic snijan sbaic ta lum. \v 7 Jech ti Jesuse bat stij ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbe: \p ―Licanic. Mu xaxiꞌic ―xi. \p \v 8 Cꞌalal lic stoy ti satique, muꞌyuc xa buchꞌu laj yilic. Jaꞌ xa noꞌox stuc ti Jesuse. \p \v 9 Cꞌalal ta xa xyalic tal ti ta vitse, ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu me buchꞌu xavalbe yaꞌi ti laj xa avilicun ti liyanije. Jaꞌ to xuꞌ xavinajesic ti cꞌalal ta xichaꞌcuxi ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ―xi. \p \v 10 Ti yajchancꞌoptaque tey lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xalic ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale ti jaꞌ baꞌyel ta xtal ti Elíase? ―xutic. \p \v 11 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ta xal ti scꞌop Diose ti baꞌyel ta xtal ti Elíase, yoꞌ ta xchapan scotol. \v 12 Pero vuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic, ti Elíase ay xa. Pero ti cristianoetique muꞌyuc laj yojtiquinic. Jech o xal laj spasic ti cꞌusitic ta scꞌan yoꞌntonic ta stojol ti Elíase. Jaꞌ jech ta spasic ta jtojol ec ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ―xi. \p \v 13 Jech o xal ti yajchancꞌoptaque lic yaꞌibeic smelol ti jaꞌ scꞌoplal Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌ ti vaꞌi sꞌelan laj yal ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse laj scolta jun jtub-icꞌ querem \r (Mr 9:14‑29; Lc 9:37‑43) \p \v 14 Cꞌalal icꞌotic ti bu oy ti cristianoetique, tey inopaj talel jun vinic, vul squejan sba ta stojol ti Jesuse. Jech laj yal: \p \v 15 ―Cajval, cꞌuxubinbun ti jnichꞌone. Yuꞌun tsacbil ta tub icꞌ. Toj tsots ta xichꞌ svocol. Ep ta velta ta sjip sba ta cꞌocꞌ, ta sjip sba ta voꞌ. \v 16 Laj quicꞌ talel ta stojol ti avajchancꞌoptaque, pero muꞌyuc xuꞌ yuꞌunic scoltael ―xi. \p \v 17 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Jecheꞌoxuc. Muꞌyuc atuqꞌuilic. Ep xa cꞌacꞌal liꞌ oyun ta atojolique. Ep xa cꞌacꞌal liꞌ jtsꞌicojboxuque. Icꞌbun talel ti anichꞌone ―xi. \p \v 18 Jech o xal ti Jesuse laj yut loqꞌuel ti pucuj ti oy ta yoꞌnton ti quereme. Colem icom ta ora. \p \v 19 Cꞌalal stuquic xa ti Jesús schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque, tey laj sjacꞌbeic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal muꞌyuc xuꞌ cuꞌuncutic sloqꞌuesel ti chopol pucuje? ―xutic. \p \v 20 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Yuꞌun ti voꞌoxuque muꞌyuc lec achꞌunojic ti xuꞌ yuꞌun ti Diose. Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, manchuc mi coꞌol sꞌelan smucꞌul jbej becꞌ mostaza ti achꞌunojic ti xuꞌ yuꞌun ti Diose, xuꞌ ta xavalbeic ti vits liꞌe: “Locꞌan batel, batan ta yan”, ti mi xavutique, ta xchꞌunboxuc. Muꞌyuc cꞌusi ti mu xcꞌot ta pasel ti mi achꞌunojic leque. \v 21 Ti pucuj ti vi sꞌelane, jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xlocꞌ ti mi ta jtatic ta cꞌoponel ti Diose schiꞌuc ti ta jcomtsan ti cotique ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xchaꞌal ti ta xchame \r (Mr 9:30‑32; Lc 9:43‑45) \p \v 22 Cꞌalal yacal ta xanavic batel ta Galilea banomile, ti Jesuse jech lic yalbe yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xquichꞌ aqꞌuel ta yoc ta scꞌob ti viniquetique. \v 23 Ta xiyilbajinicun. Ta xismilicun. Pero ta yoxibal cꞌacꞌal ta xichaꞌcuxi ―xi. \p Ti vaꞌi sꞌelan laj yal ti Jesuse, toj ep laj yat yoꞌntonic. \s1 Ti patan taqꞌuin yuꞌun ti temploe \p \v 24 Cꞌalal icꞌotic ta jteclum Capernaum ti Jesuse schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque, jaꞌ o tey italic ti buchꞌutic ta scꞌanic ti patan taqꞌuin yuꞌun ti temploe. Tey ibatic ta stojol ti Pedroe ti jech laj sjaqꞌuique: \p ―Ti jchanubtasvanej avuꞌunique, ¿mi muꞌyuc van ta stoj ti patan taqꞌuin yuꞌun ti temploe? ―xiic. \p \v 25 Ti Pedroe jech itacꞌav: \p ―Ta stoj ―xut. \p Cꞌalal iꞌoch bal ta na ti Pedroe, jaꞌ baꞌyel lic cꞌopojuc ti Jesuse ti jech laj yale: \p ―¿Cꞌusi ta xanop ti voꞌote, Simón? Ti ajvaliletic liꞌ ta banomil ti ta scꞌanic ti patan taqꞌuine, ¿bu ta xba scꞌanic? ¿Mi jaꞌ chba scꞌanbe ti snichꞌnabique? ¿Mi jaꞌ ta scꞌanbe ti yan cristianoetique? ―xi. \p \v 26 Ti Pedroe jech laj stacꞌ: \p ―Jaꞌ ta scꞌanbe ti yan cristianoetique ―xi. \p Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Jech xaval avaꞌuc. Maꞌuc ta stojic patan taqꞌuin snichꞌnab ti ajvalile. \v 27 Pero yoꞌ jech mu junuc ta jsoquesbe ti yoꞌntonique, batan ta nab, jipo ochel ti stsacobil choye. Tsaco loqꞌuel ti choy ti baꞌyel ta stsac ti stsacobile. Jachꞌbo ti yee. Tey ta xata jsep taqꞌuin ti lec ta xlocꞌ o ti jpatantaqꞌuintique. Ichꞌo batel. Tojbo ―xꞌutat. \c 18 \s1 Buchꞌu ti más banquilale \r (Mr 9:33‑37; Lc 9:46‑48) \p \v 1 Tey inopajic talel ta stojol Jesús ti yajchancꞌoptaque. Jech laj sjacꞌbeic: \p ―Cꞌalal ta xlic ventainvane, albun caꞌicutic, ¿buchꞌu ti más banquilal ta xcꞌot cuꞌuncutique? ―xiic. \p \v 2 Ti Jesuse tey laj yicꞌ talel jun olol. Laj svaꞌan ta oꞌlol. \v 3 Jech lic yal: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti mi mu xajelta avoꞌntonique, ti mi mu jechuc avoꞌntonic jech chac cꞌu chaꞌal ti olol liꞌe, mu xuꞌ xaꞌochic ti bu ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele. \v 4 Jech o xal ta xcalboxuc avaꞌiic, ti buchꞌu más banquilal ta xcꞌot ti bu ta xventainvan ti Diose, jaꞌ noꞌox ti buchꞌu ta sbicꞌtajes sba jech chac cꞌu chaꞌal ti olol liꞌe. \v 5 Buchꞌuuc noꞌox ti ta jventa vuꞌun ta xichꞌ ta mucꞌ jun olol jech chac cꞌu chaꞌal ti olol liꞌe, vuꞌun ta xiyichꞌicun ta mucꞌ ec. \s1 Xiꞌbal sba ti bajel ta mulile \r (Mr 9:42‑48; Lc 17:1‑2) \p \v 6 ’Buchꞌuuc noꞌox ti ta xchanubtas ta saꞌ mulil jun olol ti ta xichꞌun ta muqꞌue, jaꞌ lec ti chuc xi choꞌ ta snucꞌ, jip xi yalel ta nab. \v 7 Toj abol sbaic ti cristianoetic liꞌ ta banomile ti oy cꞌusi ta sta ti smulic yuꞌune. Oy onoꞌox. Pero jaꞌ toj abol sba ti buchꞌu ti jaꞌ ta scoj ti ta xacꞌbe sta smul yuꞌun ti yane. \v 8 Jech o xal ti mi jaꞌ acꞌob mi avoc ta xata o amul yuꞌune, jaꞌ lec seto loqꞌuel. Jipo batel ta nom. Yuꞌun jaꞌ más lec mi ta xaꞌoch batel ta lequilale acꞌo mi jun avoc mi jun acꞌob. Jaꞌ toj vocol ti ta xajipat ochel ta cꞌocꞌ sbatel osil schiꞌuc schibal ti avoc acꞌobe. \v 9 Jaꞌ jech xtoc ti mi jaꞌ asat ta xata o amul yuꞌune, pitso loqꞌuel. Jipo batel ta nom. Jaꞌ más lec mi ta xaꞌoch ta lequilale acꞌo mi jbej xa ti asate. Jaꞌ toj vocol ti ta xajipat ochel ta cꞌocꞌ schiꞌuc schaꞌbejal ti asate. \s1 Ti jchꞌayel-chij ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Lc 15:3‑7) \p \v 10 ’Mu me xabajic mi junuc ti ololetic liꞌe. Yuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic, ventainbilic yuꞌun ti ángeletic ti tey ta stojol ti Jtot ti oy ta vinajele. \v 11 Yuꞌun ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique jaꞌ tal jcolta ti buchꞌutic chꞌayemique. \p \v 12 ’¿Cꞌusi ta xanopic? Mi oy jun vinic ti oy voꞌvinic (100) ta cot ti schije, pero mi ta xchꞌay jcote, ¿mi mu van teyuc lamal ta scomtsan ta vits ti yane, yoꞌ chba saꞌ talel ti jcot ti ichꞌaye? \v 13 Mi laj sta ta saꞌel ti jcot schije, jech o xal ti vinique xmuyubaj xa ti laj sta ti jcote. \v 14 Jaꞌ jech yoꞌnton ti Jtotic ti oy ta vinajele. Mu scꞌan mi junuc chꞌayel ta xbat ti ololetic liꞌe. \s1 Scꞌoplal ti perdone \r (Lc 17:3) \p \v 15 ’Mi oy jun achiꞌil ti oy cꞌusi chopol ta spasbote, batan, ba cꞌopono stuc. Albo yaꞌi ti oy cꞌusi chopol laj spase. Ti mi ta xichꞌbot ta mucꞌ ti acꞌope, ta xacomic ta lec schiꞌuc. \v 16 Pero ti mi mu ta xichꞌ ta mucꞌ ti acꞌope, icꞌo batel jun chibuc achiꞌil, yoꞌ jech ta xaꞌiic ti acꞌope. \v 17 Mi mu xꞌichꞌbat ta mucꞌ ti scꞌopique, ba vinajesbo smul ta stojol ti jchꞌunolajeletique. Mi mu xꞌichꞌbat ta mucꞌ scꞌopic ti jchꞌunolajeletique, tey acꞌo comuc jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti mu xichꞌ ta mucꞌ ti Diose. \p \v 18 ’Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, chuculot mi xavutic liꞌ ta banomile, jaꞌ jech chucul ta xꞌilat yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. Colemot mi xavutic liꞌ ta banomile, jaꞌ jech colem ta xꞌilat yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele. \p \v 19 ’Jaꞌ jech xtoc ta xcalboxuc avaꞌiic, mi oy chiboxuc liꞌ ta sba banomile ti jmoj avoꞌntonic ti oy cꞌusi ta xacꞌanbeic ti Diose, jech ti Jtot ti oy ta vinajele ta xayacꞌboxuc. \v 20 Yuꞌun ti bu tsoboloxuc ta jventae, manchuc mi chib oxiboxuc, tey oyun ta atojolic ―xi. \p \v 21 Jech ti Pedroe bat sjacꞌbe ti Jesuse: \p ―Cajval, albun caꞌi, ¿jayib velta ta xcacꞌbe perdón ti jchiꞌil ti buchꞌu ti oy cꞌusi chopol ta spasbune? ¿Mi xuꞌ ta vucub velta? ―xi. \p \v 22 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Ta xcalbot avaꞌi, maꞌuc noꞌox vucub velta ti ta xavacꞌ perdone. Muꞌyuc spajeb. \s1 Ti jꞌabtel ti muꞌyuc xacꞌbe perdón ti schiꞌile \p \v 23 ’Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun ajvalil ti ta scꞌan ta xchapanbe yil ti svinictaque. \v 24 Cꞌalal naca to lic xchapanbe yil ti svinictaque, jaꞌ o icꞌbil tal jun svinic ti toj ep ta jmec ti yile. \v 25 Ti yajꞌabtel ti ajvalile mu xa xtoj yuꞌun ti yile. Jech o xal ti ajvalile laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ chonel batel ta yan ajvalil schiꞌuc yajnil, schiꞌuc snichꞌnabtac, schiꞌuc scotol ti cꞌusitic oy yuꞌune, yoꞌ jech ta xtoj ti yile. \v 26 Jech ti jꞌabtele laj squejan sba ta stojol ti yajvale. Jech lic yal: “Cajval, cꞌuxubinun. Ta naca sta ta jtojbot scotol ti quile”, xi. \v 27 Ti ajvalile icꞌuxubaj yoꞌnton yuꞌun ti yajꞌabtele. Laj xchꞌaybe ti yile. Colem icom ti vinique. \v 28 Cꞌalal ilocꞌ batel ti vinique, tey laj snup sbaic ta be jun schiꞌil ti oy juteb yil yuꞌune. Ti jun vinic ti buchꞌu ichꞌaybat scotol ti yile, ta ora ba smichꞌbe snucꞌ ti schiꞌil ti buchꞌu oy juteb yil yuꞌune. Jutuc xa mu icham yuꞌun. Cꞌalal smichꞌojbe xa ti snuqꞌue, jech laj yalbe: “Tojbun talel ti avile”, xut. \v 29 Jech o xal ti vinic ti oy juteb ti yile lic squejan sba ta stojol. Jech lic yalbe: “Cꞌuxubinun, ta naca sta ta jtojbot ti quile”, xi. \v 30 Pero ti vinique mu xaꞌibe schiquinal. Jaꞌ noꞌox tey ba sticꞌ ta chuquel ti schiꞌile jaꞌ to ti mi itojbate. \v 31 Pero iꞌilat yuꞌun yan schiꞌiltac ta abtel ti jech ta spase. Jech o xal ti schiꞌiltaque toj cꞌux laj yaꞌiic. Jech o xal ba yalbeic yaꞌi ti yajvalique. \v 32 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti ajvalile, lic sta ta iqꞌuel ti vinique. Jech ti ajvalile jech laj yalbe: “Chopol jꞌabtelot. Qꞌuel avil, ti vuꞌune laj jtub ti avile jaꞌ ti laj acꞌanbun vocole. \v 33 Jech laj apas jechuc ec yuꞌun ti achiꞌile ti jech chac cꞌu chaꞌal ti vuꞌun icꞌuxubaj coꞌnton ta atojole”, xi. \v 34 Ti ajvalile tey icap sjol. Laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ ep castigo ti yajꞌabtele, ti acꞌo stoj scotol ti yil eque. \v 35 Jaꞌ jech ta spas ta atojolic ti Jtot ti oy ta vinajele ti mi mu xavacꞌbe abaic perdón ta jujun tal ta sjunul avoꞌntonic ti achiꞌil abaique ―xi ti Jesuse. \c 19 \s1 Ti Jesuse ta xalbe smelol ti bajbaile \r (Mr 10:1‑12; Lc 16:18) \p \v 1 Cꞌalal laj yoꞌnton ta chanubtasvanej ti Jesuse, ilocꞌ batel ta Galilea banomil. Ibat cꞌalal ta Judea banomil. Ijelav batel ta jot ucꞌum Jordán ti oy ta sloqꞌueb cꞌacꞌale. \v 2 Ep ti cristianoetique stsꞌacliojic batel ti Jesuse. Jech xtoc laj scolta ep ti jchameletique. \p \v 3 Oy jun chib jfariseoetic ti inopajic batel ta stojol ti Jesuse yoꞌ ta sbajesic yaꞌi ta cꞌocꞌ ti yalojique. Jech lic sjacꞌbeic: \p ―Albun caꞌicutic, ¿mi xuꞌ ta jbaj ti cajnilcutic ta scoj ti cꞌusiuc noꞌox ti spaltae? ―xiic. \p \v 4 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―¿Mi muꞌyuc avilojic ti jech ta xal ti scꞌop Diose: “Ti ta sliquebal banomile, jun vinic, jun ants, laj smeltsan ti Diose”, xi? \v 5 Jaꞌ jech xtoc jech ta xal ti scꞌop Dios xtoque: “Ti vinique ta scomtsan stot smeꞌ yoꞌ jech chba yicꞌ ti yajnile. Jech ta xcomic ta jun”, xi. \v 6 Jech o xal ti vinic schiꞌuc ti antse mu xa yuꞌunuc chaꞌvoꞌicuc. Jun ta xcꞌotic. Jech o xal ti vinique mu xuꞌ ta xchꞌac sbaic schiꞌuc ti yajnile ti cꞌalal ipasatic ta jun yuꞌun ti Diose ―xi. \p \v 7 Ti jfariseoetique jech laj sjaqꞌuic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal laj yal ti Moisese ti xuꞌ ta jpasbecutic svunal sventa ti chꞌacobbaile yoꞌ jech ta jbaj jbacutic? ―xiic. \p \v 8 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta scoj ti toj yij ti avoꞌntonique. Jech o xal laj yalboxuc ti mantale ti xuꞌ ta xachꞌac abaic schiꞌuc ti avajnilique. Pero ti ta sliquebale, mu jechuc. \v 9 Vuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic, buchꞌuuc noꞌox ti viniquetique ti ta sbaj sbaic schiꞌuc ti yajnile, ti mu ta scojuc ti ants ti laj scꞌupin yan vinique, ti mi chba yicꞌ yan antse, laj xa sta smul. Jaꞌ jech xtoc buchꞌuuc noꞌox ti viniquetique ti mi ta xicꞌ ti ants ti buchꞌu laj scꞌupin yan vinique, laj xa sta smul ―xi. \p \v 10 Jech ti yajchancꞌoptaque jech laj yalic: \p ―Ti mi jaꞌ jech scꞌoplal ti viniquetic schiꞌuc ti yajnilique, jaꞌ más lec ti mu saꞌ ti yajnilique ―xiic. \p \v 11 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu scotolicuc xuꞌ yuꞌunic. Jaꞌ noꞌox ti buchꞌutic jech ta xꞌacꞌbatic snaꞌic yuꞌun ti Diose. \v 12 Oy smelol ti cꞌu chaꞌal mu saꞌ yajnilic ti jlom viniquetique. Oy jlom viniquetic ti stalelic o ti jech voqꞌuemique. Oy jlom viniquetic ti pasbilic ta capone. Oy jlom mu saꞌ yajnilic ta sventa yoꞌ jech ta xtun yuꞌun ti Diose. Ti buchꞌu jech ta xꞌacꞌbat snaꞌe, acꞌo spas ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌbe bendición ti ololetique \r (Mr 10:13‑16; Lc 18:15‑17) \p \v 13 Icꞌbat tal jayibuc ololetic ta stojol ti Jesuse yoꞌ jech ta scajan scꞌob ta stojolic, yoꞌ ta stabe ta cꞌoponel Dios ta stojolic. Pero ti yajchancꞌoptaque lic spajtsanic ti buchꞌutic ta xiqꞌuic talel ti ololetique. \v 14 Pero ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu xapajtsanic ti ololetic ti jech ta xtal ta jtojole. Yuꞌun ti buchꞌutic ventainbilic yuꞌun ti Diose, coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal ti ololetic liꞌe ―xi. \p \v 15 Jech ti Jesuse laj scajan scꞌob ta stojol ti ololetique. Tsꞌacal to ilocꞌ batel ti bu oye. \s1 Ti jcꞌulej vinic ti laj scꞌopon ti Jesuse \r (Mr 10:17‑31; Lc 18:18‑30) \p \v 16 Oy jun querem vinic ibat ta stojol ti Jesuse. Jech cꞌot sjacꞌbe: \p ―Lequil jchanubtasvanej, albun caꞌi, ¿cꞌusi lec scꞌan ta jpas yoꞌ jech ta jta ti jcuxlejal sbatel osile? ―xi. \p \v 17 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xavalbun ti lecune? Muꞌyuc buchꞌu junucal lec. Jaꞌ noꞌox lec ti Diose. Pero ti mi ta xacꞌan ta xata acuxlejale, chꞌuno ti mantaletique ―xut. \p \v 18 Ti querem vinique jech laj sjacꞌ: \p ―¿Cꞌusi mantalil? ―xi. \p Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu xamilvan. Mu xasaꞌ avants. Mu xaꞌelcꞌaj. Mu xajutbe smul achiꞌiltac. \v 19 Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ. Cꞌuxubino achiꞌiltac jech chac cꞌu chaꞌal ta xacꞌuxubin aba atuque ―xꞌutat. \p \v 20 Ti querem vinique jech laj yal: \p ―Scotol taje pasbil onoꞌox talel cuꞌun ta jbicꞌtal. ¿Cꞌusi xa yan scꞌan ta jpas? ―xi. \p \v 21 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti mi ta xacꞌan ti lec oyote, batan, chono scotol ti cꞌusitic oy avuꞌune. Ti stojole, acꞌbo ti meꞌonetique. Ti mi jech ta xapase, oy acꞌulejal tey ta vinajel. Tsꞌacal to, laꞌ tsꞌacliun batel ―xꞌutat. \p \v 22 Cꞌalal jech laj yaꞌi ti querem vinique, at oꞌnton xa ilocꞌ batel, yuꞌun toj cꞌulej. \p \v 23 Jech ti Jesuse tey lic yalbe yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti buchꞌu jcꞌulejetique toj vocol ta xꞌochic ti bu ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele. \v 24 Ta jchaꞌalboxuc, ti buchꞌu jcꞌuleje toj vocol ta xꞌoch ti bu ta xventainvan ti Diose. Jaꞌ más to xuꞌ ta xjelav ta sat acuxa ti jun mucꞌ ta camelloe ―xi. \p \v 25 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti yajchancꞌoptaque, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Jech o xal jech lic sjacꞌbe sbaic: \p ―Ti mi jech taje, ¿buchꞌu xa onoꞌox xuꞌ ta xcol? ―xiic. \p \v 26 Ti Jesuse tey laj sqꞌuel ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yalbe: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti viniquetique mu xuꞌ yuꞌunic ta stuquic noꞌox. Pero ti Diose xuꞌ ta spas scotol ―xi. \p \v 27 Jech o xal ti Pedroe jech laj yal: \p ―Cajval, ti vuꞌuncutique laj xa quictacutic comel scotol ti cꞌusitic oy cuꞌuncutique yoꞌ jech ta jtsꞌacliotcutic batel. Jech o xal, ¿cꞌusi ta jtacutic? ―xutic. \p \v 28 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti ta xcom ta achꞌ scotole, tey chvul chotlucun ta jpas mantal ti yan yutsil ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. Jaꞌ jech ti voꞌoxuc ti laj atsꞌacliune tey ta xachotiic ec yoꞌ jech ta xapasic ta mantal ti lajchaꞌchop snitilultac ti Israele. \v 29 Buchꞌuuc noꞌox ti laj xa yictaic ti snaique, ti schiꞌilic ta voqꞌuele, ti stot smeꞌique, ti yajnil o mi smalalique, ti yalab snichꞌnabique, ti yosilique ta sventa ti ta xistsꞌacliune, ta xichꞌbe sqꞌuexol voꞌvinic (100) más. Jaꞌ jech xtoc ta xichꞌic ti achꞌ cuxlejal sbatel osile. \v 30 Pero ep ti buchꞌutic ichꞌbilic ta mucꞌ avi liꞌe, pero jaꞌ muꞌyuc ichꞌbiluc ta mucꞌ ta xcꞌotic. Ep ti buchꞌutic muꞌyuc ichꞌbiluc ta mucꞌ avi liꞌe, pero jaꞌ ichꞌbilic ta mucꞌ ta xcꞌotic ―xi. \c 20 \s1 Ti jꞌabteletic ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 1 Ti Jesuse jech lic yal xtoc: ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun yajval pinca ti sob ilocꞌ batele, ba saꞌ talel svinictac, yoꞌ jech ta xtuchꞌic ti uvae. \v 2 Ti ajvalile ti cꞌalal laj xa sta ti yajꞌabteltaque, laj yalbe ti ta stoj jun denario taqꞌuin ta cꞌacꞌale. Tsꞌacal to un, laj stac batel ta yosil, ba abtejicuc. \v 3 Tsꞌacal to un, nopol xa batel baluneb ora icꞌluman, ilocꞌ batel. Jaꞌ o laj yil ta chꞌivit ti oy viniquetic ti chꞌabal yabtelique. \v 4 Jech lic yalbe: “Batanic ta cabtel ta stuchꞌel ti uvae. Ta jtojoxuc ti cꞌuxi lec ta xavaꞌiique”, xut. Jech ti viniquetique bat abtejicuc. \v 5 Yan to velta, nopol xa batel oꞌlol cꞌacꞌal, ilocꞌ batel ti ajvalile. Jaꞌ o laj sta xtoc viniquetic ti chꞌabal yabtelique. Laj stac batel ta yabtel xtoc. Yan to velta ta oxib ora mal cꞌacꞌal ilocꞌ batel. Jaꞌ o laj sta xtoc ti viniquetic ti chꞌabal yabtelique. Laj stac batel ta yabtel xtoc. \v 6 Nopol xa bal voꞌob ora mal cꞌacꞌal ilocꞌ batel ta chꞌivit yan velta ti ajvalile. Jaꞌ o tey laj sta viniquetic ti chꞌabal ti yabtelique. Jech lic yalbe: “¿Cꞌu chaꞌal liꞌ oyoxuc sjunul cꞌacꞌal ti muꞌyuc ta xaꞌabtejique?” xi. \v 7 Ti viniquetique jech itacꞌavic: “Yuꞌun muꞌyuc buchꞌu scꞌan ta xiyicꞌuncutic ta yabtel”, xiic. Ti ajvalile jech lic yalbe: “Batanic, ba abtejanic ta cosil. Ta jtojoxuc ti cꞌuxi lec ta xavaꞌiique”, xut. \v 8 Cꞌalal mal xa ti cꞌacꞌale, ti ajvalile laj yalbe yaꞌi ti buchꞌu yichꞌoj ta sventa ti abtele: “Icꞌo talel scotol ti cajꞌabteltaque. Tojo. Jaꞌ baꞌyel xlic atoj ti buchꞌu tsꞌacal xa och ta abtele. Jaꞌ jech sꞌelan xcholet ta xatoj bal ti cajꞌabteltaque, yoꞌ jech slajeb xa ta xichꞌ stojolic ti buchꞌutic baꞌyel iꞌochic ta abtele”, xi. \v 9 Jech o xal ti viniquetic ti nopol xa voꞌob ora mal cꞌacꞌal ti iꞌochic ta abtele, tal yichꞌ stojolic. Tey itojatic tsꞌacal jun denario taqꞌuin. \v 10 Cꞌalal laj yichꞌ stojolic ti viniquetic ti baꞌyel iꞌochic ta abtele, laj snopic ti más to ep ta xtojatic ti stuquique. Pero muꞌyuc bu itojatic más. Jaꞌ noꞌox jun denario taqꞌuin iꞌacꞌbat ec. \v 11 Cꞌalal laj yichꞌ ti stojolique, mu lecuc laj yaꞌiic ti coꞌol itojatique. Jech o xal bat scꞌanbeic parte ti ajvalile. \v 12 Jech laj yalic: “Ti viniquetic ti tsꞌacal iꞌochique, ti cꞌajomal noꞌox jun ora iꞌabtejique, pero ta xquilcutic ti coꞌol laj atojuncutique, cꞌalal ti vuꞌuncutique sjunul cꞌacꞌal jtsꞌicojcutic ti cꞌacꞌale”, xiic. \v 13 Ti ajvalile jech laj stacꞌbe: “Chiꞌiltic, muꞌyuc cꞌusi chopol ta jpasboxuc. Muꞌyuc bu ta xquelcꞌanbot ti acꞌacꞌale. ¿Mi mu laj jchapantic ti jun denario ta jtojot ti cꞌacꞌale? \v 14 Jech o xal tsaco ti atojole. Batan. Yuꞌun jech ta jcꞌan ta jtoj ti buchꞌu tsꞌacal iꞌoch ta abtele jech chac cꞌu chaꞌal ti laj jtojoxuque. \v 15 Muꞌyuc buchꞌu sventa ti cꞌusi ta jpas schiꞌuc ti jtaqꞌuine. ¿Mi yuꞌun van toj itꞌix ta xavaꞌi ti oy slequilal coꞌntone?” xꞌutatic. \v 16 Ati vaꞌi sꞌelan laj calboxuc taje, jaꞌ jech ta xcꞌot ta stojol ti cristianoetic ti buchꞌutic ep iꞌabtejic ta jtojol ti yalojique. Jaꞌ peqꞌuel ta xcom scꞌoplalic. Yan ti buchꞌutic ti mu epuc iꞌabtejic ta jtojol ti laj yaꞌiique, jaꞌ cajal scꞌoplal ta xcom. Yuꞌun ep ti buchꞌu icꞌbilique. Pero jun chib noꞌox ti buchꞌu tꞌujbilique ―xi. \s1 Ti Jesuse ta xal yan velta ti ta xchame \r (Mr 10:32‑34; Lc 18:31‑34) \p \v 17 Cꞌalal ta xanavic batel ta sbeilal Jerusalene, ti Jesuse laj yicꞌ loqꞌuel ti lajchaꞌvoꞌ yajchancꞌope. Jech lic yalbe: \p \v 18 ―Qꞌuel avilic, liꞌ ta xijmuyotic batel ta Jerusalene. Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ta xiꞌacꞌat batel ta yoc ta scꞌob ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale. Ta xiyaqꞌuicun ta milel. \v 19 Tey ta xiyaqꞌuicun batel ta stojol ti jyanlum cristianoetique yoꞌ jech ta xislabanicun, ta xismajicun, ta xisjocꞌanicun ta cruz. Pero ta yoxibal cꞌacꞌal ta xichaꞌcuxi ―xi. \s1 Smeꞌ ti Jacoboe, ti Juane oy cꞌusi ta scꞌanbe ti Jesuse \r (Mr 10:35‑45) \p \v 20 Cꞌalal ta xanavic batel ta Jerusalene, jaꞌ o tey inopaj batel ta stojol Jesús smeꞌ ti Jacoboe, ti Juane, jaꞌ ti snichꞌnab ti Zebedeoe. Jech ti smeꞌique cꞌot squejan sba ta stojol ti Jesuse yoꞌ jech ta scꞌanbe vocol. \v 21 Ti Jesuse laj sjacꞌbe ti antse: \p ―¿Cꞌusi ta xacꞌan? ―xut. \p Ti antse jech laj yal: \p ―Cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti ta xapas mantale, acꞌo ave ti jmoj ta xapasic mantal schiꞌuc ti chaꞌvoꞌ jquerem liꞌe, jun ta abatsꞌi cꞌob, jun ta atsꞌet cꞌob ―xi. \p \v 22 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Ti voꞌoxuque mu xanaꞌ ti cꞌusi ta xacꞌanique. ¿Mi ta xcuch avuꞌunic ta yichꞌel ti vocole jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌ ti vuꞌune? ―xꞌutatic. \p Jech itacꞌavic: \p ―Ta xcuch cuꞌuncutic ―xiic. \p \v 23 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Melel, ta xavichꞌ avocolic jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌe. Pero ti jech ta xavalic ti ta jchotanoxuc jun ta jbatsꞌi cꞌob, jun ta jtsꞌeb cꞌobe, maꞌuc cabtel ta xcacꞌ taje. Jaꞌ ta xꞌacꞌbatic ti buchꞌutic jech chapanbil scꞌoplalic yuꞌun ti Jtote ―xi. \p \v 24 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti yan lajunvoꞌ yajchancꞌoptac ti jech laj scꞌanique, tey lic ilinicuc ta stojol ti chaꞌvoꞌique. \v 25 Pero ti Jesuse laj yicꞌ talel ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yalbe: \p ―Ti voꞌoxuque xanaꞌic lec ti ajvaliletique tsots ta spas ta mantal ti cristianoetique. Jech xtoc ti buchꞌu tsots yabtel yichꞌojique, cajal ta spasvan ta mantal. \v 26 Ti voꞌoxuque mu jechuc xapasic. Mi ta xacꞌanic ti ichꞌbiloxuc ta mucꞌ ta xacꞌotique, acꞌo abaic ta tunel yuꞌun ti yane. \v 27 Buchꞌuuc noꞌox ti ta scꞌan ti cajal ta xcꞌote, acꞌo yacꞌ sba ta tunel yuꞌun ti yane. \v 28 Jaꞌ jech ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique mu yuꞌunuc lital yoꞌ ta jmosovin ti cristianoetique. Tal cacꞌ jba ta tunel yuꞌunic. Yuꞌun lital cacꞌ jba ta milel, yoꞌ jech ta jtojbe scolelic ti epal cristianoetique ―xi. \s1 Ti Jesuse laj sjambe sat chaꞌvoꞌ maꞌsat \r (Mr 10:46‑52; Lc 18:35‑43) \p \v 29 Cꞌalal ta xa xloqꞌuic batel ta jteclum Jericoe, ep ti cristianoetic ti stsꞌacliojic batel ti Jesuse. \v 30 Ti ta be ti bu ta xꞌechꞌique, tey chotajtic ta tiꞌ be chaꞌvoꞌ maꞌsatetic. Cꞌalal laj yaꞌiic ti tey ta xꞌechꞌ ti Jesuse, iꞌavanic: \p ―Cajval, Snichꞌon David, cꞌuxubinuncutic ―xiic. \p \v 31 Ti cristianoetique laj yalbeic ti acꞌo chꞌaniicuque. Pero ti stuquique más to tsots iꞌavanic: \p ―Cajval, Snichꞌon David, cꞌuxubinuncutic ―xiic. \p \v 32 Jech o xal ti Jesuse tey ivaꞌi, laj yicꞌ talel ti maꞌsatetique. Jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Cꞌusi ta xacꞌanic ti ta jpase? ―xut. \p \v 33 Ti stuquique jech itacꞌavic: \p ―Cajval, ta jcꞌancutic ti jamuc ti jsatcutique ―xiic. \p \v 34 Ti Jesuse icꞌuxubaj yoꞌnton yuꞌun. Jech o xal laj spicbe ti satique. Cꞌalal jech laj spase, ta ora noꞌox ijam ti satique. Tey laj xchiꞌinic batel ti Jesuse. \c 21 \s1 Ti Jesuse ta xꞌoch batel ta Jerusalén \r (Mr 11:1‑11; Lc 19:28‑40; Jn 12:12‑19) \p \v 1 Cꞌalal nopol xa scꞌan xcꞌot ta Jerusalén ti Jesús schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque, icꞌotic ta jteclum Betfagé ti ta stsꞌel svitsal Olivose. Ti Jesuse laj stac jelavel chaꞌvoꞌ yajchancꞌop. \v 2 Jech laj yalbe: \p ―Batanic ta biqꞌuit jteclum leꞌe. Tey chucul ta xataic jun burro schiꞌuc jcot yol. Jitunic, icꞌbeicun talel. \v 3 Ti mi oy buchꞌu cꞌusi ta xayalboxuque, albo yaꞌiic: “Jaꞌ ta xtun yuꞌun ti Cajvale. Ta jsutesbot noꞌox talel”, utic ―xi. \p \v 4 Ti jech taje, jaꞌ ta sventa yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti jech laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌope: \q1 \v 5 Albeic yaꞌi ti buchꞌutic nacajtic ta jteclum Sione: “Qꞌuel avilic, ti Ajvalil avuꞌunique liꞌ ta xtal ta atojolique. \q1 Mu snaꞌ stoy sba. \q1 Cajal ta xtal ta burro, yol jun animal ti jaꞌ jcuch-icatsile”, \m xi. \p \v 6 Jech ti chaꞌvoꞌ yajchancꞌoptaque ibatic. Jech laj spasic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic yuꞌun ti Jesuse. \v 7 Laj yiqꞌuic talel ti meꞌ burro schiꞌuc ti yole. Tey laj scajanic scꞌuꞌic ta sba. Jech ti Jesuse icaji batel. \v 8 Ti epal cristianoetique, oy jlom tey lic sqꞌuiꞌananic ti scꞌuꞌic ta be ti bu ta xꞌechꞌ ti Jesuse. Oy jlom laj sbojic cꞌob teꞌ. Laj slamanic ta be. \v 9 Ti buchꞌutic jelavemic batele schiꞌuc ti comemic ta patile, tsots lic avanicuc: \p ―Yan yutsil ti snichꞌon ti ajvalil Davide. Toj lec ti buchꞌu tacbil talel yuꞌun ti Diose. Jun yutsil ti Diose ―xiic. \p \v 10 Cꞌalal iꞌoch batel ta Jerusalén ti Jesuse, scotol ti cristianoetic ti tey ta Jerusalene tey xvochlajetic snetꞌ-netꞌ sbaic ta jmec. Jech ta sjacꞌolanbe sbaic: \p ―¿Buchꞌu leꞌe? ―xiic. \p \v 11 Ti cristianoetique jech ta xalic: \p ―Jaꞌ ti jꞌalcꞌop Jesuse ti liquem talel ta Nazaret ti oy ta Galilea banomile ―xiic. \s1 Ti Jesuse bat xchꞌuba loqꞌuel ti temploe \r (Mr 11:15‑19; Lc 19:45‑48; Jn 2:13‑22) \p \v 12 Tsꞌacal to ti Jesuse ibat ta templo yuꞌun ti Diose. Tey laj snuts loqꞌuel scotol ti buchꞌutic ta xchonilajique, ti ta xmanolajique. Jaꞌ jech xtoc laj svalcꞌunbe smexaic ti jeltaqꞌuinetique schiꞌuc xilaic ti jchonpalomaetique. \v 13 Jech lic yal: \p ―Ta xal ti Dios ti tsꞌibabil ta scꞌope: “Ti jnae jaꞌ jtaobil ta cꞌoponel”, xi. Pero ti voꞌoxuque laj xa ajoybinic ta snail chꞌen jꞌeleqꞌuetic ―xi. \p \v 14 Ti tey ta temploe inopajic talel ta stojol Jesús jun chib maꞌsatetic schiꞌuc coxovetic. Tey laj scoles. \v 15 Ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale laj yilic ti smucꞌul stsatsale. Laj yaꞌiic xtoc ti jech tsots ta xꞌavanic ta templo ti ololetique: “Jun yutsil ti snichꞌon ajvalil Davide”, ti xiique. Jech o xal ti stuquique isoc sjolic. \v 16 Jech laj yalbeic ti Jesuse: \p ―¿Mi xavaꞌi ti vaꞌi sꞌelan ta xalique? ―xiic. \p Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ta xcaꞌi. Pero, ¿mi muꞌyuc aqꞌuelojic ta scꞌop Dios ti jech onoꞌox ta xale?: \q1 Pasbil avuꞌun ti jun yutsil ta xqꞌuejinic ti ololetique, ti jchuꞌnel-ololetique, \m xi onoꞌox ti tsꞌibabile ―xi ti Jesuse. \p \v 17 Tey laj yicta comel. Bat ta jteclum Betania. Tey iꞌechꞌ yuꞌun ti acꞌobaltique. \s1 Ti Jesuse ta xut ti icuxe \r (Mr 11:12‑14, 20‑26) \p \v 18 Sob xa ta yocꞌlomal ti cꞌalal ta xchaꞌsut batel ta Jerusalén ti Jesuse, lic yaꞌi viꞌnal. \v 19 Tey laj yil jpets icux ti teqꞌuel ta tiꞌ bee. Inopaj bal ta stsel. Ba sqꞌuel mi oy sat. Pero muꞌyuc laj sta. Yanal noꞌox. Jech o xal ti Jesuse jech laj yalbe ti icuxe: \p ―Staojuc o yav ti jech chꞌabal asat ta xacome ―xut. \p Ta ora noꞌox lic taquijuc ti icuxe. \p \v 20 Cꞌalal jech laj yilic ti yajchancꞌoptaque, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Tey lic sjacꞌbeic ti Jesuse: \p ―Albun caꞌicutic, ¿cꞌu chaꞌal ti jech itaquij ta ora ti icuxe? ―xutic. \p \v 21 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti mi achꞌunojic ti xuꞌ yuꞌun ti Diose, ti mi mu xanaꞌeticuque, maꞌuc noꞌox jech ta xapasic jech chac cꞌu chaꞌal laj jpasbe ti icuxe. Xuꞌ ta xavalbeic ti vits liꞌe: “Locꞌan batel, ba jipo aba ta nab”, mi xavutique, jech ta xbat. \v 22 Scotol ti cꞌusitic ta xacꞌanbeic ti Diose, ti mi ta xachꞌunic ti ta xaꞌacꞌbatique, ta xavichꞌic ―xi. \s1 Yabtel ti Jesuse \r (Mr 11:27‑33; Lc 20:1‑8) \p \v 23 Tsꞌacal to ti Jesuse iꞌoch bal ta templo. Ti cꞌalal tey ta xchanubtasvane, jaꞌ o tey inopajic batel ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletic yuꞌun ti jꞌisraeletique. Jech cꞌot sjacꞌbeic: \p ―Albun caꞌicutic, ¿cꞌusi avabtel ti vi sꞌelan ta xapase? ¿Buchꞌu laj yacꞌbot avabtel? ―xiic. \p \v 24 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jaꞌ jech ti vuꞌun eque, oy cꞌusi ta jcꞌan ta jacꞌboxuc ec. Ti mi xtacꞌ avuꞌunique, jaꞌ jechun ec ta xcalboxuc avaꞌiic ti buchꞌu laj yacꞌbun ti cabtele. \v 25 Albun caꞌi, ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe, ¿buchꞌu laj stac talel ti tal yacꞌ ichꞌ voꞌe? ¿Mi tacbil tal yuꞌun ti Diose? ¿Mi tacbil tal yuꞌun ti cristianoetique? ―xi. \p Jech ti stuquique lic sjacꞌolanbe sbaic ti cꞌusi xuꞌ ta xalique: \p ―Ti mi ta xcalbetic ti jaꞌ tacbil tal yuꞌun Dios mi xijchiotique, jech ti Jesuse ta xistacꞌbotic talel: “¿Cꞌu chaꞌal muꞌyuc bu laj avichꞌic ta mucꞌ?” xiyutotic. \v 26 Pero ti mi ta xcalbetic ti jaꞌ tacbil tal yuꞌun ti viniquetic mi xijchiotique, toj xiꞌbal sba. Yuꞌun scotol ti cristianoetique xchꞌunojic ti jaꞌ icꞌopoj ta sventa Dios ti Juane ―xiic. \p \v 27 Jech o xal jech laj yalbeic ti Jesuse: \p ―Mu jnaꞌcutic ―xiic. \p Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Jaꞌ jech ti vuꞌun eque, mi jaꞌuc ta xcalboxuc avaꞌiic buchꞌu laj yacꞌbun cabtel ti vi sꞌelan ta jpase ―xꞌutatic. \s1 Ti chaꞌvoꞌ nichꞌonil ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 28 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―¿Cꞌusi ta xanopic? Oy jun vinic ti oy chavoꞌ snichꞌone. Ti vinique jech laj yalbe ti jun snichꞌone: “Nichꞌon, ti cꞌacꞌal liꞌe, batan ta cosil, ba tuchꞌo ti uvae”, xut. \v 29 Ti nichꞌonile jech itacꞌav: “Mu jcꞌan xibat”, xi. Pero tsꞌacal to lic snop ti jaꞌ lec ti ta xbat ta abtele. Jech o xal ibat. \v 30 Tsꞌacal to ti totile jech lic yalbe ti jun snichꞌon xtoque: “Nichꞌon, ti cꞌacꞌal liꞌe, batan ta cosil, ba tuchꞌo ti uvae”, xut. Ti nichꞌonile jech itacꞌav: “Lec oy, Tot, ta xibat”, xi. Pero muꞌyuc ibat. \v 31 Albun caꞌi ti voꞌoxuque, ¿buchꞌu junucal ti laj spas ti cꞌusi laj scꞌan ti stotique? ―xi ti Jesuse. \p Ti stuquique jech itacꞌavic: \p ―Jaꞌ ti baꞌyel nichꞌonile ―xiic. \p Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique schiꞌuc ti jsaꞌmulil antsetique, jaꞌ baꞌyel ta xacꞌ sbaic ta ventainel yuꞌun ti Diose. \v 32 Ti Juan jꞌacꞌ-ichꞌ-voꞌe tal xchanubtasoxuc ti cꞌusi ta xapasic yoꞌ lec oyoxuque. Pero ti voꞌoxuque muꞌyuc laj achꞌunic. Yan ti jcꞌanpatantaqꞌuinetique schiꞌuc ti jsaꞌmulil antsetique laj xchꞌunic. Manchuc mi jech laj avilic, pero muꞌyuc bu laj ajelta ti chopol avoꞌntonique yoꞌ jech ta xachꞌunicun ―xi. \s1 Ti chopol jchꞌom-osiletic ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Mr 12:1‑12; Lc 20:9‑19) \p \v 33 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Aꞌyio avaꞌiic ti yan babacꞌop liꞌe. Oy jun yajval pinca ti lic stsꞌun ti uvae. Lic smac ta moc ti yosile. Jaꞌ jech xtoc laj spasbe yavil yoꞌ bu ta xichꞌ pitsꞌel ti uvae schiꞌuc jun natil luchlebal yoꞌ ta sqꞌuel scotol. Tsꞌacal to un, laj yacꞌ comel ta chꞌom ti yosil ta stojol jꞌabteletic. Ibat ta nom. \v 34 Cꞌalal sta xa scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ tuchꞌel ti sat uvae, laj stac batel jun chib yajꞌabtel yoꞌ jech chba scꞌanic ti cꞌu yepal ta xichꞌ ti stuque. \v 35 Pero ti jchꞌom-osiletique laj stsaquic ti buchꞌutic tacbilic talele. Ti june laj smajic. Ti june laj smilic. Ti june laj yacꞌbeic ton. \v 36 Pero ti yajval osile yan to velta laj stac talel yajꞌabteltac jech chac cꞌu chaꞌal ti ta baꞌyele. Pero ti jchꞌom-osiletique jaꞌ noꞌox jech laj spasic jech chac cꞌu chaꞌal laj spasic ti ta baꞌyele. \p \v 37 ’Ta slajeb xa laj stac batel snichꞌon stuc. Jech laj snop: “Jaꞌ van ta xiyichꞌbeicun ta mucꞌ ti jnichꞌone”, xi. \v 38 Pero ti jchꞌom-osiletique, cꞌalal laj yilic ti jaꞌ snichꞌon ti ajvalile, jech lic yalbe sbaic: “Leꞌ xtal ti buchꞌu ta xichꞌ comel ti osile. Laꞌ jmiltic yoꞌ jech ta xcom ta cuꞌuntic ti osile”, xut sbaic. \v 39 Jech o xal ti jchꞌom-osiletique laj stsaquic, laj xjochic loqꞌuel, laj smilic ―xi ti Jesuse. \p \v 40 Ti Jesuse jech lic sjacꞌbe ti cristianoetique: \p ―Cꞌalal ta sut talel ti yajval osile, ¿cꞌusi ta spasbe ti jꞌabteletic taje? ―xi. \p \v 41 Ti stuquique jech itacꞌavic: \p ―Ta smil scotol ti jmilvanej jꞌabteletique. Mi jaꞌuc juteb ta xcꞌuxubaj yoꞌnton yuꞌun. Jaꞌ jech xtoc ti yajval osile ta xlic saꞌ yan jꞌabteletic yoꞌ ta xacꞌ ta chꞌom ti yosile, yoꞌ jech ta xacꞌbeic ti cꞌu yepal ta xichꞌ slocꞌ ti yosile ―xiic. \p \v 42 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Ti voꞌoxuque, ¿mi muꞌyuc aqꞌuelojic ti scꞌop Dios ti jech ta xale?: \q1 Ti ton ti bajbil yuꞌun ti jꞌabteletique, tsꞌacal to jaꞌ jtunel icom ta sventa sliqueb ti nae. \q1 Jaꞌ yabtel stuc ti Cajvaltic Diose. \q1 Jun yutsil ta xcꞌot ta jtojoltic, \m xi. \v 43 Jech o xal ta xcalboxuc avaꞌiic, ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta atojolique, ta xbat ta yan. Ta xbat ta stojolic ti buchꞌutic snaꞌ xaqꞌuic ti sloqꞌue. \v 44 Buchꞌuuc noꞌox ti ta xbajic ta sba ti tone, lilijem ta xcꞌotic. Mi cajal ta xcꞌot ta sbaic ti tone, polvo ta xcꞌotic ―xi. \p \v 45 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti banquilal paleetique, ti jfariseoetique ivul ta yoꞌntonic ti jaꞌ scꞌoplal stuquic ti jech iꞌalbatic yuꞌun ti Jesuse. \v 46 Jech o xal ta scꞌan ta stsaquic ox yaꞌiic. Pero ixiꞌic yuꞌun ti cristianoetique. Yuꞌun scotol xchꞌunojic ti ta xcꞌopoj ta sventa Dios ti Jesuse. \c 22 \s1 Ti nupunel ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Lc 14:15‑24) \p \v 1 Yan to velta ti Jesuse jech lic yal ta babacꞌop: \p \v 2 ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun ajvalil ti laj spas qꞌuin sventa ti ta xnupun ti snichꞌone. \v 3 Ti ajvalile laj stac batel yajꞌabteltac ta stojolic ti buchꞌutic icꞌbilic yuꞌune. Pero ti buchꞌutic icꞌbilique mu scꞌan xtalic. \v 4 Yan to velta ti ajvalile laj stac batel yan yajꞌabteltac ta stojolic ti buchꞌutic icꞌbilic yuꞌune. Jech laj yalbe batel: “Batanic, ba albeic yaꞌi ti buchꞌutic icꞌbilic cuꞌune ti chapal xa cuꞌun ti veꞌlile. Laj xa jmil ti vacaxe schiꞌuc ti yan animaletic ti lec jubemique. Chapal xa scotol ti cꞌusitic ta xtune. Jech o xal acꞌo talicuc ta ora”, xi. \v 5 Pero ti buchꞌutic icꞌbilique muꞌyuc bu laj yichꞌbeic ta mucꞌ ti scꞌop ti yajꞌabtel ti ajvalile. Oy jlom bat abtejicuc ta yosilic. Oy jlom batic ta chonolajel. \v 6 Ti jlom xtoque laj stsacbeic ta majel, laj smilic ti yajꞌabteltac ti ajvalile. \v 7 Jech ti ajvalile toj echꞌem isoc sjol. Tey laj yalbe mantal ti yajsoldadotaque ti acꞌo ba smilic ti jmilvanejetique schiꞌuc ti acꞌo yichꞌ chicꞌbel ti slumalique. \v 8 Tsꞌacal to ti ajvalile lic yalbe ti yajꞌabteltaque: “Chapajem xa scotol cuꞌun sventa ti qꞌuine. Pero ti buchꞌutic icꞌbilic cuꞌune, maꞌuc icꞌbil cuꞌun jnaꞌ. \v 9 Jech o xal batanic ti bu más ep ta xꞌechꞌic ti jbeinel ta callee. Ba iqꞌuic talel ta qꞌuin ti cꞌu yepal ti tey ta xataique”, xi. \v 10 Jech o xal ti yajꞌabteltaque iloqꞌuic batel ta calletic. Laj yiqꞌuic tal scotol ti jbeineletic ti cꞌu yepal laj staique. Mu tꞌujbiluc laj spasic. Jech ti sna ti ajvalile noj icom. \p \v 11 ’Jech o xal ti ajvalile iꞌoch batel ta yut sna. Tey ba sqꞌuel ti buchꞌutic icꞌbilic talel yuꞌune. Pero ti tey ta yut snae oy jun vinic ti muꞌyuc bu slapoj scꞌuꞌ sventa ti nupunele. \v 12 Jech laj yalbe: “Chiꞌiltic, ¿cꞌusi laj avut ti laꞌoch talel liꞌe ti cꞌalal muꞌyuc alapoj ti acꞌuꞌ sventa ti nupunele?” xut. Pero ti vinique tsꞌijil icom. \v 13 Jech o xal ti ajvalile laj yalbe yaꞌi ti buchꞌutic ta xacꞌ ti veꞌlile: “Chucbeic yoc scꞌob ti vinic liꞌe. Jipic batel ta icꞌal osil ti bu ta xꞌoqꞌue, ti bu xcꞌuxuxet ti yee”, xi. \v 14 Yuꞌun ep ti buchꞌu icꞌbilique. Jun chib ti buchꞌu tꞌujbilique ―xi ti Jesuse. \s1 Scꞌoplal ti patane \r (Mr 12:13‑17; Lc 20:20‑26) \p \v 15 Jech ti jfariseoetique bat scomonopic yoꞌ jech oy cꞌusi ta sjacꞌbeic ti Jesuse, yoꞌ jech mi oy cꞌusi chopol ta xal, yoꞌ jech ta stabeic smul. \v 16 Jech ti jfariseoetique laj staquic batel jun chib svinictac schiꞌuc jun chib svinictac ti ajvalil Herodese, ti jech laj yalic ta stojol ti Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, jnaꞌojcutic lec ti jaꞌ melel ti cꞌusi ta xavale. Jamal ta xavalbuncutic ti cꞌusi ta scꞌan Dios ti ta jpascutique. Mu labluc xavaꞌi ti cꞌusitic ta xayalbe ti cristianoetique. Yuꞌun mu tꞌujbiluc xanaꞌ xapas. \v 17 Jech o xal albun caꞌicutic cꞌusi ta xanop. ¿Mi lec ti ta jtojtic ti patan taqꞌuin ti ta xichꞌ ti ajvalil romanoe? ¿Mi mu lecuc? ―xutic. \p \v 18 Ti Jesuse laj yilbe yoꞌntonic ti jech chopol ta snopique. Jech o xal jech laj yal: \p ―Ta xapacꞌta abaic. ¿Cꞌu chaꞌal ta xacꞌan ta xabajesicun ta cꞌocꞌ? \v 19 Acꞌbun quil jsep taqꞌuin ti jaꞌ stojobil ti patane ―xi. \p Tey laj yichꞌic talel jsep denario taqꞌuin. \v 20 Cꞌalal laj sqꞌuel ti Jesuse, jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Buchꞌu sat, buchꞌu sbi liꞌ tsacale? ―xi. \p \v 21 Ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―Jaꞌ ti ajvalile ―xiic. \p Jech o xal ti Jesuse jech laj yal: \p ―Acꞌbeic ti cꞌusi jaꞌ yuꞌun ti ajvalile. Jaꞌ jech xtoc acꞌbeic ti cꞌusi jaꞌ yuꞌun ti Diose ―xi. \p \v 22 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, jech ti stuquique chꞌayal icꞌot yoꞌntonic. Tey laj yictaic comel ti Jesuse. Ibatic. \s1 Ta xjacꞌbat scꞌoplal chaꞌcuxiel ti Jesuse \r (Mr 12:18‑27; Lc 20:27‑40) \p \v 23 Jaꞌ onoꞌox jun scꞌacꞌalil taje, oy jlom jsaduceoetic ibatic ta stojol ti Jesuse. Ti jsaduceoetique xchꞌunojic ti muꞌyuc chaꞌcuxiel yuꞌun ti animaetique. Jech o xal jech laj yalic: \p \v 24 ―Jchanubtasvanej, ti Moisese jech laj yal: “Mi oy jun vinic ti ta xicꞌ ti yajnile, ti mi chame, ti mi chꞌabal snichꞌon icome, jech o xal ti yitsꞌine ta scꞌan ti acꞌo yicꞌ ti meꞌunal antse, yoꞌ mu xchꞌay stsꞌunobal ti anima sbanquile”, xi. \v 25 Lec oy. Oy jchiꞌilcutic ti vucubic ta voqꞌuele. Ti sba banquilale laj saꞌ yajnil. Icham. Muꞌyuc snichꞌon icom. Tsꞌacal to, yitsꞌin ti animae laj yicꞌbe yajnil ti anima sbanquile. \v 26 Pero ti itsꞌinale icham xtoc. Muꞌyuc snichꞌon icom. Tsꞌacal to ti yoxibal itsꞌinale laj yicꞌ xtoc. Pero icham. Muꞌyuc snichꞌon icom. Jaꞌ jech icꞌot ta pasel yucubalic. \v 27 Tsꞌacal to icham ti ants xtoque. \v 28 Cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti ta xchaꞌcuxiic ti animaetique, ¿buchꞌu junucal ta xajnilanic ti antse cꞌalal laj smalalin ti vucub viniquetique? ―xiic. \p \v 29 Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Chꞌayemoxuc ti jech ta xavalique. Yuꞌun mu xanaꞌic cꞌusi ta xal ti scꞌop Diose, ti smucꞌul stsatsal ti Diose. \v 30 Ti cꞌalal ta xchaꞌcuxiic ti animaetique, mu xa ta xicꞌan sbaic. Jaꞌ jech xtoc muꞌyuc xa ta xaqꞌuic ta nupunel ti yalab snichꞌnabique. Jech ta xcꞌotic jech chac cꞌu chaꞌal yajꞌángeltac ti Dios ti oy ta vinajele. \v 31 Ti jech ta xchaꞌcuxiic ti animaetique, ¿mi mu avilojicuc ti jech ta xal stuc ti Dios ti tsꞌibabil ta scꞌope?: \v 32 “Vuꞌun Diosun yuꞌun ti Abrahame, ti Isaaque, ti Jacobe”, xi. Ta stojol ti Diose muꞌyuc buchꞌu chamem. Scotolic cuxulic ―xi ti Jesuse. \p \v 33 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, chꞌayal icꞌot yoꞌntonic yuꞌun ti jech ichanubtasvan ti Jesuse. \s1 Ti mantal ti más tsots scꞌoplale \r (Mr 12:28‑34) \p \v 34 Cꞌalal jech laj yaꞌiic ti jfariseoetic ti jech tsꞌijajtic icomic ti jsaduceoetique, lic stsob sbaic. \v 35 Oy jun ta scotolic ti jaꞌ jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale ti ta scꞌan ta slajeltsabe yoꞌnton ti Jesuse. Jech cꞌot sjacꞌ: \p \v 36 ―Jchanubtasvanej, ¿cꞌusi mantalil ti más tsots scꞌoplale? ―xi. \p \v 37 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―“Cꞌano ti Dios avuꞌune ta sjunul avoꞌnton, ta sjunul achꞌulel, ta sjunul snopobil avuꞌun”, xi. \v 38 Jaꞌ ti mantal ti más tsots scꞌoplal taje. \v 39 Ti yan mantal ti jutuc mu coꞌoluc schiꞌuque, jaꞌ liꞌe: “Cꞌuxubino ti achiꞌiltaque jech chac cꞌu chaꞌal ti ta xacꞌuxubin aba atuque”, xi. \v 40 Ti chib mantal liꞌe tey xa stsoboj sba scotol smantal ti Moisese schiꞌuc ti cꞌu sꞌelan ichanubtasvan ti jꞌalcꞌoptaque ―xi. \s1 ¿Buchꞌu snitilul ti Cristoe? \r (Mr 12:35‑37; Lc 20:41‑44) \p \v 41 Cꞌalal tey to tsobolic ti jfariseoetique, ti Jesuse jech laj sjacꞌbe: \p \v 42 ―¿Cꞌusi ta xanopic ta stojol ti Cristoe? ¿Buchꞌu snitilul? ―xi. \p Jech itacꞌavic: \p ―Jaꞌ snitilul ti Davide ―xiic. \p \v 43 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti mi jaꞌ snitilul ti Davide, ¿cꞌu chaꞌal ti Cajval xi ti David ta stojol ti Cristoe? Yuꞌun ti Davide, ta sventa ti ventainbil yoꞌnton yuꞌun ti Chꞌul Espíritue, jech laj yal: \p \v 44 Ti Diose jech laj yalbe ti Cajvale: \q1 “Laꞌ chotlan ta jbatsꞌi cꞌob, jaꞌ to mi sta yorail ta xcacꞌbot ta avoc ta acꞌob ti avajcrontae”, \m xꞌutat ti Cristoe, xi. \p \v 45 ¿Cꞌu chaꞌal taje ti Cristoe ti jaꞌ snitilul ti Davide, cꞌalal ti David xtoque Cajval ti xute? ―xi ti Jesuse. \p \v 46 Ti jech laj yale, muꞌyuc buchꞌu itacꞌ yuꞌunic jbeluc ti cꞌope. Jaꞌ o tey laj yicta sbaic ti mu xa cꞌusi laj sjacꞌbeic ti Jesuse. \c 23 \s1 Ti Jesuse laj svinajesbe smul ti jfariseoetique schiꞌuc ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale \r (Mr 12:38‑40; Lc 11:37‑54; 20:45‑47) \p \v 1 Jech ti Jesuse jech laj yalbe yaꞌiic ti cristianoetque schiꞌuc ti yajchancꞌoptaque: \p \v 2 ―Ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale schiꞌuc ti jfariseoetique svaꞌanoj sbaic ta yalel smelol smantal ti Moisese. \v 3 Jech o xal, chꞌunbeic, pasic ti cꞌusi ta xalique. Pero mu xachanbeic ti stalelique. Yuꞌun ti stuquique muꞌyuc ta spasic ti cꞌusi ta xalique. \v 4 Qꞌuel avil, ti stuquique ta xacꞌbeic ep yicatsic ti cristianoetic ti mu xa xlic yuꞌunique. Yuꞌun ta sujic ta xcuchel ti icatsile. Pero ti stuquique mi jaꞌuc juteb ta sticꞌ sniꞌ scꞌobic ta yiquel ti icatsile. \v 5 Jech ta spasic scotol yoꞌ lec ta xꞌilatic. Yuꞌun ti stuquique lec ta xaꞌiic ti chucajtic ta stiꞌbaic ta scꞌobic ti smantal Dios ti tsꞌibabil ta jamal poqꞌue. Jech xtoc toj lec ta xaꞌiic ti más to nat ta slap ti scꞌuꞌique, ti oy lec ti stsitsimaltaque. \v 6 Ta scꞌanic ti más lec tꞌujbil schotlebic ti bu ta xveꞌique schiꞌuc ti chotlebal ichꞌbil ta mucꞌ ta jujun chꞌul nae. \v 7 Ta scꞌanic ti nupbilique, ti ichꞌbilic ta muqꞌue, ti jchanubtasvanej ti xꞌutatic ta callee. \p \v 8 ’Pero ti voꞌoxuque maꞌuc avabtelic ti ta xaꞌalbatic jchanubtasvanej ti xaꞌutatique. Yuꞌun ti voꞌoxuque achiꞌil noꞌox abaic. Yuꞌun jun noꞌox ti jchanubtasvanej avuꞌunique, jaꞌ ti Cristoe. \v 9 Muꞌyuc buchꞌu xabis ta totil liꞌ ta sba banomile. Yuꞌun jun noꞌox Atotic ti oy ta vinajele. \v 10 Maꞌuc avabtel ti ta xacꞌanic biiltasel ti banquilal, xaꞌutatique. Yuꞌun ti banquilal avuꞌunique, jaꞌ ti Cristoe. \v 11 Ti buchꞌu ti ta xacꞌ sba ta tunel ta stojol ti yane, jaꞌ ti buchꞌu más cajal ta atojolique. \v 12 Yan ti buchꞌu cajal ta xacꞌ sba ta stojol ti yane, ta specꞌtsanat. Yan ti buchꞌu ta sbicꞌtajes sba ta stojol ti yane, jaꞌ ta xꞌacꞌat ta ichꞌel ta mucꞌ. \p \v 13 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Yuꞌun ta xamacꞌbeic stiꞌ ti bu ta xventainvan ti Dios ti oy ta vinajele, yoꞌ jech mu xꞌoch avuꞌunic ti yane. Yuꞌun ti voꞌoxuque mu xacꞌan xaꞌochic. Mi jaꞌuc xavacꞌ ochicuc ti buchꞌutic ta scꞌan ta xꞌoch yaꞌiique. \p \v 14 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Ta xapojbeic snaic ti meꞌunal antsetique. Tsꞌacal to yoꞌ jech mu xvinaj ti cꞌusi chopol ta xapasique, jech o xal un, jal ta xataic ta cꞌoponel ti Diose. Ti jech ta xapasique, tsots castigo ta xavichꞌic. \p \v 15 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Avacꞌojic persa ta saꞌel mi oy bu jun vinic ta xchanubtasel jech chac cꞌu chaꞌal ti achꞌunojique. Mi laj xa xchꞌun avuꞌunique, jech ti vinique chib to velta ta xjelav spucujil. Jaꞌ mu sta ti voꞌoxuque. \p \v 16 ’Toj abol abaic ti voꞌoxuque, maꞌsat jnitvanejoxuc. Jech ta xavalic: “Ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti temploe, mu persauc ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi laj yale. Pero ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti oro yuꞌun ti temploe, jaꞌ persa ta xcꞌot ta pasel”, xachiic. \v 17 Toj bolibemoxuc, maꞌsatoxuc. ¿Cꞌusi ti más tsots scꞌoplale? ¿Mi jaꞌ ti oroe? ¿Mi jaꞌ ti templo ti ta stunes ti oroe? \v 18 Jech ta xavalic xtoc: “Ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti altare, mu persauc ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi laj yale. Pero ti mi ta svaꞌan ta rextigo ti smoton Dios ti tey cajal ta altare, jaꞌ persa ta xcꞌot ta pasel”, xachiic. \v 19 Toj bolibemoxuc, maꞌsatoxuc. ¿Cꞌusi ti más tsots scꞌoplale? ¿Mi jaꞌ ti smoton Diose? ¿Mi jaꞌ ti altar ti ta stunes ti smoton Diose? \v 20 Ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti altare, maꞌuc noꞌox ti jech ta svaꞌan ta rextigo ti altare. Laj xa svaꞌan ta rextigo xtoc ti smoton Dios ti tey cajal ta altare. \v 21 Ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti temploe, maꞌuc noꞌox ta svaꞌan ta rextigo ti temploe. Jaꞌ jech xtoc laj xa svaꞌan ta rextigo ti Diose yuꞌun tey sventainoj ti temploe. \v 22 Ti buchꞌu ta svaꞌan ta rextigo ti vinajele, laj xa svaꞌan ta rextigo ti Diose, ti jaꞌ tey chotol sventainoj ti vinajele. \p \v 23 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Ti voꞌoxuque jaꞌ noꞌox tsots scꞌoplal ta xavaꞌiic ti ta xaloqꞌuesic jujun lajlajuneb ti tul nichime, ti culantue, ti cominoe, yoꞌ jech ta xavacꞌbeic smotonin ti Diose. Pero mu xavichꞌic ta mucꞌ ti bu más tsots scꞌoplal ta xchanubtasvan ti mantale jech chac cꞌu chaꞌal ti stuqꞌuil oꞌntonale, ti scꞌuxul oꞌntonale, ti yichꞌel ta mucꞌ ti Diose. Jaꞌ tsots scꞌoplal ti ta xapasic leꞌe. Pero mu me xavictaic ta yaqꞌuel ti lajlajunebe. \v 24 Maꞌsat jnitvanejoxuc. Ti voꞌoxuque mu xacꞌan xabiqꞌuic ti nene use. Pero lec xavaꞌiic sbiqꞌuel ti mucꞌ ta camelloe. \p \v 25 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Ti voꞌoxuque jaꞌ jech aꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti vasoe, ti platoe, ti lec ta xapoquic ti spate. Pero ti yut avoꞌntonique nojem ta yuꞌuninel, ta yelcꞌanel ti cꞌusi oy yuꞌun ta achiꞌiltaque. \v 26 Maꞌsat jfariseo, poco baꞌyel ti yut vasoe, ti yut platoe, yoꞌ jech lec ta xcom ti yute schiꞌuc ti spate. \p \v 27 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Ti voꞌoxuque coꞌol aꞌelanic jech chac cꞌu chaꞌal ti sna anima ti ta ba muquinale, ti lec saque, ti cꞌupil sba ta qꞌuelel ti spate. Pero ti ta yute, noj ta sbaquil anima ti ep ta tos ti cꞌusitic chopol teye. \v 28 Jaꞌ jech aꞌelanic ti voꞌoxuque. Ti apat axoconique lec ta xilic ti cristianoetique. Pero ti ta yut avoꞌntonique, noj ta mulil, jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. \p \v 29 ’Jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, jfariseoetic, toj abol abaic. Jaꞌ noꞌox ta xapacꞌta abaic. Ta xameltsanbeic lec sba smuquinal ti jꞌalcꞌopetique. Jech xtoc lec nichimtic xa ta xapasbeic ti sba smucobbail ti buchꞌu lec iꞌechꞌic liꞌ ta sba banomile. \v 30 Pero tsꞌacal to un, ta xavalic: “Ti oyucotic xa ox cꞌalal cuxulic to ox ti jmolmucꞌtique, muꞌyuc bu laj jticꞌ jbatic ta smilel jꞌalcꞌopetic ti jechuque”, xachiic. \v 31 Ti jech ta xavalique, laj xavinajes abaic ti jaꞌ snitiluloxuc ti buchꞌutic laj smilic ti jꞌalcꞌoptaque. \v 32 Tsutsesic yabtel ti amolmucꞌtotique ti cꞌu sꞌelan laj sliquesique. \p \v 33 ’Jtiꞌval chon, ¿cꞌusi xavut ta xapoj abaic ta castigo yuꞌun ti tojob mulile? \v 34 Jech o xal ta jtac talel ta atojolic jꞌalcꞌopetic, jchanubtasvanejetic, bijil viniquetic. Pero ti voꞌoxuque ta xamilic jlom. Ta xajocꞌanic ta cruz jlom. Jlom ta xamajic ta jujun chꞌul na avuꞌunic. Ta xanutsic loqꞌuel ta jujun jteclum. \v 35 Jech o xal cajal ta xcꞌot ta abaic ti laj lajuc ta milel scotol ti lequil viniquetique, ti lic onoꞌox talel ta stojol ti lequil Abele, ti ivul cꞌalal ta Zacaríase, jaꞌ snichꞌon ti Berequíase, ti voꞌoxuc laj amilic ta yut templo ti ta stsꞌel ti altare. \v 36 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti jech ilajic ta milel ti lequil viniquetique, scotol ta xcom ta abaic avi tana liꞌe. \s1 Ti Jesuse ta xꞌocꞌ yuꞌun ti jteclum Jerusalene \r (Lc 13:34‑35) \p \v 37 ’Jerusalén, Jerusalén, ti voꞌoxuque ta xamilic ti jꞌalcꞌopetique. Ta xapujbeic ton ti buchꞌutic tacbilic tal yuꞌun ti Diose. Ep ta velta ta jcꞌan ta jtsoboxuc jech chac cꞌu chaꞌal ti meꞌ alacꞌ ti ta stsob ti yalab ta yolon xiqꞌue. Pero mu xacꞌanic. \v 38 Qꞌuel avilic, ti voꞌoxuque jipbil ta xcom ti anaique. \v 39 Yuꞌun ta xcalboxuc avaꞌiic, mu xa bu ta xavilbeicun ti jsate, jaꞌ to ti mi ta sta yorail ti ta xavalique: “Toj yan noꞌox yutsil ti Buchꞌu tacbil tal yuꞌun ti Cajvaltic Diose”, ti mi xachiique ―xi ta xꞌocꞌ ti Jesuse. \c 24 \s1 Ti Jesuse ta xal ti ta sta yorail ti ta xlilij ti temploe \r (Mr 13:1‑2; Lc 21:5‑6) \p \v 1 Cꞌalal ilocꞌ batel ta templo ti Jesuse, ti tey xa ta xanav batele, inopaj batel ti yajchancꞌoptaque. Laj yacꞌbeic yil ti temploe. \v 2 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti jech ta xavilic scotol liꞌe, ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ta sta yorail ti mu jbejuc ton ti cajal ta xcom ta sba ti yan tone. Ta xlilij scotol ―xi. \s1 Svinajeb ti slajeb cꞌacꞌale \r (Mr 13:3‑23; Lc 21:7‑24; 17:22‑24) \p \v 3 Tsꞌacal to tey ibatic ta vits Olivos. Cꞌalal tey xa chotol ti Jesuse, ti yajchancꞌoptaque jech laj sjacꞌbeic ta mucul: \p ―Albun caꞌicutic, ¿cꞌusi ora ta xcꞌot ta pasel taje? ¿Cꞌusi señail ti ta xachaꞌsut talele? ¿Cꞌusi señail ti slajeb cꞌacꞌale? ―xiic. \p \v 4 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Bijanic me, mu me buchꞌu xasloꞌlaoxuc. \v 5 Yuꞌun ep ti buchꞌutic sbiinojic ti jbi ti jech ta xalique: “Vuꞌunun ti Cristo”, ti xie. Jech o xal ep ti buchꞌu ta sloꞌlae. \v 6 Ti voꞌoxuque ta xavaꞌibeic scꞌoplal ti oy la leto leꞌe, ti oy la leto taj toe, ti xie. Pero mu xaxiꞌic. Yuꞌun jech onoꞌox ta xcꞌot ta pasel. Pero maꞌuc to slajebal cꞌacꞌal. \v 7 Ti jun mucꞌ ta lume ta xlic scrontain sbaic schiꞌuc yan mucꞌ ta lum. Jaꞌ jech xtoc ti jun ajvalile ta xlic scrontain sbaic schiꞌuc ti yan ajvalile. Ta xtal viꞌnal. Ta xtal chamel. Buꞌyuc noꞌox oy niquel. \v 8 Ti vaꞌi sꞌelan taje, sliquebal to ti vocole. \p \v 9 ’Jech ti voꞌoxuque ta xaꞌacꞌatic ta cꞌabal. Ta xavichꞌic ilbajinel. Ta xavichꞌic milel. Scotol cristianoetic xtiꞌet sjolic ta atojolic ta jventa. \v 10 Ti jech taje, ep ti buchꞌutic ta xchꞌay ta yoꞌntonic ta yichꞌel ta mucꞌ ti Diose. Jech xtoc ta scrontain sbaic. Ta xacꞌan sbaic ta milel. \v 11 Jech xtoc ep jloꞌlavanejetic ta xvul ta loqꞌuel ti ta xcꞌopojic ta sventa Dios ta xalique. Ep ta sloꞌlaic ti cristianoetique. \v 12 Ta xꞌayan ep ta tos ti mulile. Jech o xal ep ti buchꞌutic ta xictaic ti cꞌux ta xaꞌi sbaique. \v 13 Pero ti buchꞌu staoj o yav yoꞌnton xcham xlaje, jaꞌ ta xcol. \v 14 Ti lequil achꞌ cꞌop ti jaꞌ ventainel yuꞌun ti Diose ta xichꞌ puquel ta sbejel banomil, yoꞌ jech ta snaꞌic scotolic ti oy coltaele. Mi jech laj taje, jaꞌ o xa slajebal cꞌacꞌal. \p \v 15-16 ’Ti jꞌalcꞌop Daniele laj stsꞌiba comel scꞌoplal ti jsoquesvanej ti ta xchꞌayvane. (Ti buchꞌu ta sqꞌuel liꞌe, acꞌo yaꞌi lec ti cꞌusi ta xale.) Cꞌalal ta xavilic ti ta xcꞌot vaꞌluc ta temploe, acꞌo jatavicuc batel ta vitstic ti buchꞌutic nacalic ta Judea banomile. \v 17 Jech xtoc ti buchꞌu oy ta schaꞌcojal snae, mu me xyal talel ta sloqꞌuesel ti cꞌusi ta xtun yuꞌune. \v 18 Jech xtoc ti buchꞌu oy ta yosile, mu me sut talel ta stamel ti scꞌuꞌe. \v 19 Ti jech cꞌacꞌal taje, abol sba ti antsetic ti buchꞌutic schiꞌuc ti yolique schiꞌuc ti buchꞌutic ta to xchuꞌun ti yolique. \v 20 Ti voꞌoxuque, cꞌanbeic me ti Diose ti maꞌucuc me ta yorail sictic ti ta xajatavic batele, ti maꞌucuc me ta scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale. \v 21 Yuꞌun mu noꞌox albajuc ti vocol ta xtale. Sba to velta ti jech ta xichꞌ svocolic ti cristianoetique. Jaꞌ mu sta ti ta sliquebal banomile. Cꞌalal mi echꞌe, mu xa sta jech. \v 22 Ti manchucuc ta sbicꞌtajes vocol ti Diose, muꞌyuc buchꞌu junucal ta xcolic. Pero ta sbicꞌtajes ti vocole ta sventa scꞌuxul yoꞌnton yuꞌun ti buchꞌu tꞌujbilique. \p \v 23 ’Mi oy buchꞌu ta xalboxuque: “Qꞌuel avilic, liꞌ xa oy ti Cristoe”, mi moꞌoje: “Leꞌ xa oy”, mi xayutique, mu xachꞌunic. \v 24 Yuꞌun toj ep ti jloꞌlavanejetic ti ta xtal liꞌ ta sba banomile, ti ta sbis sbaic ta Cristoe. Mi moꞌoje, ta xalic ti jaꞌ viniquetic ti ventainbilic yuꞌun ti Diose. Ep ta xaqꞌuic ta ilel señail ti tsots xuꞌ yuꞌunique, yoꞌ ta sloꞌlaic yaꞌiic ti buchꞌu tꞌujbilic yuꞌun ti Dios ti xuꞌuque. \v 25 Laj xa jpocoꞌalboxuc avaꞌiic ti jech ta xcꞌot ta pasele. \v 26 Jech o xal mi oy buchꞌu ta xalboxuc: “Qꞌuel avilic, leꞌ xa oy ta xocol banomil”, mi xayutique, mu xabat tey. Mi ta xalboxuc: “Liꞌ xa oy ta jun na”, mi xayutique, mu xachꞌunic. \v 27 Yuꞌun ti cꞌalal ta sta yorail ti ta xichaꞌsut talele ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique, scotol ta xilic ti coꞌol sꞌelan sactsel ti xvinaj ti xnoplajet xa ta vinajel ta sloqꞌueb cꞌacꞌale, ta smaleb cꞌacꞌale. \v 28 Ti bu oy ti animae tey chba stsob sbaic ti xulemetique. \s1 Ti cꞌu sꞌelan ta xtal ti Cajvaltique \r (Mr 13:24‑37; Lc 21:25‑33; 17:26‑30, 34‑36) \p \v 29 ’Cꞌalal mi echꞌ xa yorail ti vocole, ta xꞌicꞌub ti cꞌacꞌale. Ti ue mu xa xacꞌ ti xojobale. Ti cꞌanaletique xlaj bajicuc yalel tal ta vinajel. Scotol ti cꞌusitic oy ta vinajele xlaj nicanuc. \v 30 Jaꞌ o yorail ta xvinaj ta vinajel ti ta xichaꞌsut talel ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. Scotol ti cristianoetic ti oyic ta sjoylej banomile ta xꞌoqꞌuic. Yuꞌun ta xiyilicun ti ta xital ta ba toc schiꞌuc jmucꞌul jlequilal ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 31 Jaꞌ o tey ta jpas ta mantal ti cajꞌángeltaque ti tsots acꞌo yoqꞌuisanic ti cornetae yoꞌ ta stsobic tal ti calab jnichꞌnab ti tꞌujbil cuꞌune, ti buꞌyuc noꞌox oyic ta sjoylejal banomile. \p \v 32 ’Cꞌalal ta xavilic ti ta xꞌuninaj scꞌobtac, ta sjelta yanal ti icuxe, xanaꞌic lec ti jaꞌ o xa yorail ti ta xtal ti voꞌe. \v 33 Jech xtoc, cꞌalal ta xavilic ti jech ta xcꞌot ta pasel scotole, naꞌic me lec ti nopolun xa talel ta tiꞌ nae. \v 34 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, scotol ta xcꞌot ta pasel cꞌalal mu to ta xchamic ti cristianoetic liꞌe. \v 35 Ti vinajele, ti banomile ta xlaj scꞌoplal. Pero ti jcꞌope mu stsꞌelbuj scꞌoplal. \p \v 36 ’Ti scꞌacꞌalil yorail ti ta xitale, muꞌyuc buchꞌu snaꞌ. Mi jaꞌuc snaꞌ ti ángeletic ti oyic ta vinajele. Mi jaꞌuc jnaꞌ ti vuꞌun Snichꞌonun ti Diose. Jaꞌ noꞌox snaꞌoj stuc ti Totil Diose. \v 37 Jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ti cꞌalal cuxul to ox ti Noee, jaꞌ noꞌox jech ta xcꞌot ta pasel ti cꞌalal ta xichaꞌsut tal ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 38 Cꞌalal mu to ox xtal ti nojel ta voꞌe, ti cristianoetique jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌntonic ti veꞌel uchꞌ voꞌe, ti ta xicꞌan sbaique, ti ta xacꞌ ta nupunel ti yalab snichꞌnabique. Jaꞌ jech laj spasolanic o jaꞌ to ti cꞌalal iꞌoch bal ta barco ti Noee. \v 39 Muꞌyuc onoꞌox xaꞌiic cꞌuxi ital ti nojel ta voꞌe. Jaꞌ to laj yaꞌiic ti ta xnojic xa ta voꞌ scotolique. Tey ilaj scotolic. Jaꞌ jech sꞌelan ta xcꞌot ta pasel ti cꞌalal ta xichaꞌsut talel ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 40 Ti jech ora taje, oy chib viniquetic ti jmoj ta xꞌabtejic ta yosilique. Jun ta xꞌicꞌat batel. Jun ta scomtsanat. \v 41 Jaꞌ jech xtoc oy chib antsetic ti jmoj ta xjuchnajique. Jun ta xꞌicꞌat batel. Jun ta scomtsanat. \v 42 Jech o xal ti voꞌoxuque viqꞌuiluc me asatic. Yuꞌun mu xanaꞌic ti cꞌusi ora ta xital ti Ajvalilune. \v 43 Naꞌic me lec, ti snaꞌuc ti jun yajval na ti cꞌusi ora ta xꞌoch talel ti jꞌeleqꞌue, muꞌyuc ta xvay ti jechuque. Tey julavem o yoꞌ mu xjambat sna yuꞌun ti jꞌeleque. \v 44 Jaꞌ jech ti voꞌoxuc eque, chapalucoxuc me. Yuꞌun mu xanaꞌic ti cꞌusi ora ta xichaꞌsut talele. Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique yicꞌal jaꞌ o ta xivul cꞌalal maꞌuc yorail ti ta xanopique. \s1 Ti lequil jꞌabtele, ti chopol jꞌabtele \r (Lc 12:41‑48) \p \v 45 ’Ti buchꞌu lequil jꞌabtele, ti oy sbijile, ta xꞌacꞌbat sventain comel sna ti yajvale, yoꞌ jech ta xacꞌbe sveꞌel ti schiꞌiltac ta abtel ti cꞌalal ta sta yorail ti ta xveꞌique. \v 46 Xmuyubaj noꞌox ti jꞌabtele ti cꞌalal yacal ta spas yabtel ta xvul taatuc yuꞌun ti yajvale. \v 47 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ti yajvale ta xacꞌbe sventain ti yajꞌabtele scotol ti cꞌusitic oy yuꞌune. \v 48 Pero mi jaꞌ jun chopol jꞌabtele, ta snop ti jal to scꞌan xtal ti yajvale. \v 49 Jech o xal ta xlic yilbajin ti schiꞌiltac ta abtele. Tey chotol ta veꞌel, ta uchꞌ voꞌ schiꞌuc jyacubeletic. \v 50 Jaꞌ yuꞌun un, ti chopol jꞌabtele chꞌayal yoꞌnton ta xvul taatuc yuꞌun ti yajvale, jaꞌ ti mu snaꞌ cꞌusi ora ta xvule. \v 51 Jech ti ajvalile ta xacꞌbe yichꞌ tsots castigo ti chopol jꞌabtele. Jech ta xichꞌ castigo jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌic ti buchꞌutic ta spacꞌta sbaique. Jech o xal umbi, tey ta xꞌocꞌ, tey xcꞌuxuxet ye ―xi. \c 25 \s1 Ti lajuneb tsebetic ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \p \v 1 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal lajuneb tsebetic ti yichꞌojic batel ti slamparaic ti chba snupic ta be ti jnupunel vinique. \v 2 Oy voꞌob ti muꞌyuc sbijilique. Oy voꞌob ti oy sbijilique. \v 3 Ti voꞌob ti muꞌyuc sbijilique, ti cꞌalal laj yichꞌic batel ti slamparaique, mu xa bu laj yichꞌic batel yan aceite yoꞌ ta snojesic yan velta. \v 4 Pero ti voꞌob bijique, ti cꞌalal laj yichꞌic batel ti slamparaique, laj to yichꞌic batel yan aceite ta limite. \v 5 Ti jnupunel vinique ijalij. Jech o xal itsacatic ta vayel scotolic. Jech ivayic. \v 6 Nopol xa van oꞌlol acꞌobal ti cꞌalal jaꞌ o oy buchꞌu tsots iꞌavan ti jech laj yale: “Tal xa ti jnupunel vinique. Locꞌanic talel. Laꞌ nupic ta be”, xi. \v 7 Scotol ti tsebetique iliquic, lic xchapanic ti slamparaique. \v 8 Pero ti voꞌob ti muꞌyuc sbijilique jech laj yalbeic ti voꞌob bije: “Acꞌbuncutic jutebuc avaceiteic. Yuꞌun ti jlamparacutique ta xa scꞌan ta xtub”, xiic. \v 9 Pero ti bijil tsebetique jech laj staqꞌuic: “Mu stacꞌ. Ti mi ta xcacꞌcutique, mu xlocꞌ o cuꞌuncutic. Jaꞌ jech xtoc mu xlocꞌ o avuꞌunic ec. Jaꞌ lec, batanic ti bu ta xchone. Manic ti ta xtun avuꞌunique”, xiic. \v 10 Cꞌalal jech batemic ta smanel ti yaceiteic ti bolat tsebetique, jaꞌ o ivul ti jnupunele. Yan ti bijil tsebetique, ti xchapanoj onoꞌox sbaique, iꞌochic batel schiꞌuc ti jnupunele. Imac ti tiꞌ nae. \v 11 Tsꞌacal to italic ti yan tsebetique. Jech laj yalic: “Cajval, Cajval, jambuncutic”, xiic. \v 12 Pero ti jnupunele jech laj stacꞌ: “Ta melel mu xacojtiquinic”, xꞌutatic ―xi ti Jesuse. \p \v 13 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ti voꞌoxuque vicꞌluc me asatic. Yuꞌun mu xanaꞌic ti cꞌusi ora, cꞌusi cꞌacꞌalil ta xital ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique ―xi. \s1 Ti jꞌabteletic ti laj yichꞌic ti taqꞌuine ti laj sbabacꞌopta ti Jesuse \r (Lc 19:11‑27) \p \v 14 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Ti ventainel yuꞌun ti Dios ti oy ta vinajele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti cꞌalal ta xa xlocꞌ batel ta yan lume, laj sta ta iqꞌuel ti yajꞌabteltaque ti ta xacꞌbe comel sventain ti staqꞌuine. \p \v 15 ’Ti jun yajꞌabtele iꞌacꞌbat comel voꞌob mil taqꞌuin. Ti jun xtoque iꞌacꞌbat comel chaꞌmil. Ti jun xtoque iꞌacꞌbat comel jmil. Jech laj spas, jaꞌ ti cꞌu sꞌelan xtojobic ta spiquele. Jech ti ajvalile ibat. \v 16 Ti jꞌabtel ti buchꞌu laj yichꞌ comel ti voꞌob mil taqꞌuine, lic abtejuc schiꞌuc. Tey ijolin yuꞌun voꞌob mil. \v 17 Jaꞌ jech xtoc ti jun jꞌabtel ti buchꞌu laj yichꞌ comel ti chaꞌmile, lic abtejuc schiꞌuc. Tey ijolin yuꞌun chaꞌmil. \v 18 Pero ti jꞌabtel ti buchꞌu laj yichꞌ comel ti jmile, jaꞌ noꞌox bat sjom chꞌen ta banomil. Laj snacꞌbe staqꞌuin ti yajvale. \p \v 19 ’Ta sjalil to un, isut talel ti ajvalile. Tey lic xchapan cuenta schiꞌuc ti yajꞌabteltaque. \v 20 Jaꞌ icꞌot baꞌyel ti buchꞌu laj yichꞌ ti voꞌob mil taqꞌuine. Jech laj yal: “Cajval, liꞌ oy ti ataqꞌuin ti laj avacꞌbun comel ti voꞌob mile. Jaꞌ jech xtoc liꞌ oy voꞌob mil ti ijolin talel cuꞌune”, xi. \v 21 Ti ajvalile jech laj yal: “Lec oy. Lequil jꞌabtelot. Lec laj aventain ti juteb laj cacꞌbot comele. Jech o xal más to ep ta xcacꞌbot aventain. Muyuban, ochan talel ta jtojol”, xi. \v 22 Tsꞌacal to icꞌot ti buchꞌu laj yichꞌ comel ti chaꞌmil taqꞌuine. Jech laj yal: “Cajval, liꞌ oy ti chaꞌmil ti laj avacꞌbun comele. Jaꞌ jech xtoc liꞌ oy chaꞌmil ti ijolin cuꞌune”, xi. \v 23 Ti ajvalile jech laj yal: “Lec oy. Lequil jꞌabtelot. Lec laj aventain ti juteb ti laj cacꞌbot comele. Jech o xal más to ep ta xcacꞌbot aventain. Muyubajan. Ochan talel ta jtojol”, xi. \v 24 Cꞌalal icꞌot ti buchꞌu laj yichꞌ ti jmil taqꞌuine, jech laj yalbe ti yajvale: “Cajval, jnaꞌ lec ti tsots vinicote. Ta xatsob ti tsꞌunobal ti bu moꞌcot laj atsꞌune. Jech xtoc ta xatsob ti tsꞌunobal ti bu moꞌcot laj avije. \v 25 Jech o xal lixiꞌ, libat jnacꞌ ta lum ti ataqꞌuine. Liꞌ oy ti jaꞌ avuꞌune”, xi. \v 26 Ti ajvalile jech laj yal: “Chꞌajil jꞌabtel. Chopol jꞌabtel. ¿Mi xanaꞌ xa onoꞌox lec cacꞌtic ti ta jtsob ti bu moꞌcun laj jtsꞌune, ti ta jtsob ti bu moꞌcun laj jvije? \v 27 Mi jeche, jaꞌ lec ti batuc aticꞌ ta banco ti jtaqꞌuine, yoꞌ oy xa sjol ti jtaqꞌuin ta xquichꞌ ti cꞌalal ta xivule”, xi. \v 28 Jech o xal ti ajvalile jech laj yalbe ti buchꞌutic tey oyique: “Pojbeic tal ti jmil taqꞌuin ti yichꞌoje. Ba acꞌbeic ti buchꞌu yichꞌoj ti lajunmile. \v 29 Yuꞌun ti buchꞌu oy yuꞌune, ta xꞌacꞌbat más yoꞌ oy sobrail yuꞌun. Pero ti buchꞌu mu xꞌabtej schiꞌuc ti juteb iꞌacꞌbate, ta xpojbat sutel ti juteb ti acꞌbile. \v 30 Ti chopol jꞌabtel liꞌe jipic batel ta icꞌal osil ti bu ta xoqꞌuita sbae, ti bu xcꞌuxuxet ti yee”, xi ti ajvalile ―xi. \s1 Ta xichꞌ chapanel ti cristianoetique \p \v 31 Ti Jesuse jech laj yal xtoc: \p ―Cꞌalal xtal ochcun ta Ajvalil ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique, joyolic ti cajꞌángeltac ta xichoti ta lequil chotlebal ti yan yutsile. \v 32 Ta stsob sbaic tal ta jtojol scotol ti cristianoetic ti oyic ta jujun lume. Ta jchꞌac loqꞌuel ti cristianoetique jech chac cꞌu chaꞌal ta spas ti jqꞌuelchije ti ta xchꞌac loqꞌuel ti schij ti capal schiꞌuc ti schivoe. \v 33 Ti chije ta xcacꞌ ta jbatsꞌi cꞌob. Yan ti chivoe ta xcacꞌ ta jtsꞌet cꞌob. \v 34 Jech ti vuꞌun Ajvalilune jech ta xcalbe yaꞌi ti buchꞌu oyic ta jbatsꞌi cꞌobe: “Laꞌic ta jtojol ti voꞌoxuc ti laꞌichꞌatic ta cꞌux yuꞌun ti Jtote. Ochanic ti bu ta xventainvan ti Jtote. Yuꞌun jech onoꞌox chapanbil acꞌoplalic ti cꞌalal muꞌyuc to ox bu meltsajem ti banomile. \v 35 Yuꞌun ti cꞌalal laj caꞌi ti viꞌnale, laj amalqꞌuinicun. Cꞌalal laj caꞌi ti taqui tiꞌile, laj avacꞌbeicun voꞌ cuchꞌ. Cꞌalal laj avilicun ti jcotcovilune, laj aviqꞌuicun ochel ta anaic. \v 36 Cꞌalal laj avilicun ti chꞌabal jcꞌuꞌe, laj avacꞌbeicun. Cꞌalal laj avaꞌiic ti jchamelune, ay aqꞌuelicun. Cꞌalal tiqꞌuilun ta chuquele, ay aqꞌuelicun”, xichi ta stojolic. \v 37 Jech o xal ti buchꞌutic lec xa xꞌilatic yuꞌun ti Diose jech xlic yalic: “Cajval, ¿bu laj jmalqꞌuinotcutic ti cꞌalal laj avaꞌi viꞌnale? ¿Bu laj cacꞌbotcutic avuchꞌ voꞌ ti cꞌalal laj avaꞌi taqui tiꞌile? \v 38 ¿Bu laj quilotcutic ti jcotcovilote, ti laj quicꞌotcutic ochel ta jnacutique? ¿Bu laj cacꞌbotcutic acꞌuꞌ cꞌalal chꞌabal acꞌuꞌe? \v 39 ¿Bu ay jqꞌuelotcutic ti cꞌalal ip ta xavaꞌie? ¿Bu ay jqꞌuelotcutic ti cꞌalal tiqꞌuilot ta chuquele?” xiic ta jtojol. \v 40 Ti vuꞌun Ajvalilune jech ta jtacꞌbeic: “Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ta sventa ti jech laj acꞌuxubinic ti jun jchiꞌile, acꞌo mi peqꞌuel ti scꞌoplale, jaꞌ laj acꞌuxubinicun”, xichi ta stojolic. \p \v 41 ’Ti vuꞌun Ajvalilune jech ta xcalbe ti buchꞌu oyic ta jtsꞌet cꞌobe: “Chꞌaco abaic ta jtojol ti voꞌoxuc chopol acꞌoplalique. Batanic ta cꞌocꞌ sbatel osil ti bu meltsanbil ti jaꞌ sventa ti pucuje schiꞌuc ti yajꞌángeltaque. \v 42 Yuꞌun cꞌalal laj caꞌi viꞌnale, muꞌyuc bu laj amalqꞌuinicun. Cꞌalal laj caꞌi taqui tiꞌile, muꞌyuc bu laj avacꞌbeicun voꞌ cuchꞌ. \v 43 Cꞌalal jcotcovilune, muꞌyuc bu laj aviqꞌuicun ochel ta anaic. Cꞌalal chꞌabal ti jcꞌuꞌe, muꞌyuc bu laj avacꞌbeicun. Cꞌalal ipune, tiqꞌuilun ta chuquele, muꞌyuc bu ay aqꞌuelicun”, xichi ta stojolic. \v 44 Jech ti stuquique jech ta xalic: “Cajval, ¿bu laj quilot ti ta xavaꞌi ti viꞌnale, ti ta xavaꞌi ti taqui tiꞌile, ti jcotcovilote, ti chꞌabal acꞌuꞌe, ti ip ta xavaꞌie, ti tiqꞌuilot ta chuquele, ti muꞌyuc laj jcoltaotcutic ti ta xavale?” xiic. \v 45 Ti vuꞌun Ajvalilune jech ta jtacꞌbeic: “Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, ta sventa ti muꞌyuc laj acꞌuxubinic ti achiꞌilique, acꞌo mi peqꞌuel ti scꞌoplale, jaꞌ vuꞌun ti muꞌyuc laj acꞌuxubinicune”, xichi ta stojol. \v 46 Tsꞌacal to ti buchꞌutic chopolique ta xbatic ta tojob mulil sbatel osil. Yan ti buchꞌutic lec xa xꞌilatic yuꞌun ti Jtote ta xbatic ta sventa cuxlejal sbatel osil ―xi ti Jesuse. \c 26 \s1 Chapanbil xa scꞌoplal ti ta xichꞌ tsaquel ti Jesuse \r (Mr 14:1‑2; Lc 22:1‑2; Jn 11:45‑53) \p \v 1 Cꞌalal jech laj yal ti Jesuse, tey lic yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p \v 2 ―Ti voꞌoxuque xanaꞌic ti chib xa cꞌacꞌal scꞌan ti qꞌuin Colele. Jech ti vuꞌun ti coꞌol jꞌelantique ta xiyaqꞌuic ta cꞌabal yoꞌ ta xisjipanic ta cruz ―xi. \p \v 3 Ti banquilal paleetique, ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, ti moletic yuꞌun ti jꞌisraeletique ta stsob sbaic ec ta yamaqꞌuil sna ti Caifase, jaꞌ ti banquilal yuꞌun ti paleetique. \v 4 Cꞌalal tey xa tsobolique, lic scomonopic cꞌu sꞌelan ta mucul ta stsaquic ti Jesuse, yoꞌ ta xaqꞌuic ta milel. \v 5 Jech lic yalbe sbaic: \p ―Maꞌuc ta yorail qꞌuin ta jtsactic yoꞌ jech mu xlic cꞌop yuꞌun ti epal cristianoetique ―xut sbaic. \s1 Ti ants ti laj smal perfume ta sjol ti Jesuse \r (Mr 14:3‑9; Jn 12:1‑8) \p \v 6 Ti Jesuse tey oy ta jteclum Betania ta sna ti Simone, jaꞌ ti jcꞌaꞌemal-chamel sbiinoje. \v 7 Tey inopaj batel jun ants ti yichꞌoj batel sjarro ti meltsanbil ta alabastro tone. Noj ta aceite ti mu ta perfumee ti toyol stojole. Cꞌalal chotol ta mexa ti Jesuse, ti antse ba smalbe ta sjol ti aceitee. \v 8 Cꞌalal laj yilic ti yajchancꞌoptaque, chopol laj yaꞌiic. Jech lic yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal laj yixlan ti muꞌil perfumee? \v 9 Xuꞌ ta xichꞌ chonel ta toyol stojol ti jechuque, yoꞌ jech ta xichꞌ coltael ti buchꞌu abol sbaique ―xiic. \p \v 10 Ti Jesuse laj yaꞌi. Jech o xal jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xavaqꞌuic ta at oꞌnton ti ants liꞌe? Yuꞌun toj lec ti cꞌusi laj xa spasbune. \v 11 Ti buchꞌutic abol sbaique liꞌ onoꞌox oy ta atojolique. Yan ti vuꞌune mu scotoluc cꞌacꞌal liꞌ oyun ta atojolique. \v 12 Ti jech laj smalbun ta jba ti aceitee, jaꞌ sventa jmucobbail. \v 13 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, buꞌyuc noꞌox ti ta xichꞌ alel ti lequil achꞌ cꞌop ta sjoylej banomile, tey xvinajesbat scꞌoplal ti ants ti jech laj spas ta jtojole, yoꞌ jech mu xchꞌay scꞌoplal ―xi. \s1 Ti Judase ta xacꞌ ta cꞌabal ti Jesuse \r (Mr 14:10‑11; Lc 22:3‑6) \p \v 14 Oy jun ta slajchaꞌvoꞌal ti yajchancꞌoptac ti sbiinoj Judas Iscariotee, bat scꞌopon sbaic schiꞌuc ti banquilal paleetique. \v 15 Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu yepal ta xavacꞌbun yoꞌ ta xcacꞌ ta acꞌobic ti Jesuse? ―xi. \p Jech o xal ti stuquique laj yaqꞌuic lajuneb schaꞌvinic (30) ta sep saquil taqꞌuin. \p \v 16 Cꞌalal yichꞌoj xa taqꞌuin ti Judase, jaꞌ o lic snopilan cꞌusi ta xut yoꞌ jech ta xacꞌ ta cabal ti Jesuse. \s1 Snaꞌobil ti Cajvaltique \r (Mr 14:12‑25; Lc 22:7‑23; Jn 13:21‑30; 1 Co 11:23‑26) \p \v 17 Ti sliquebal cꞌacꞌal ti qꞌuin ti cꞌalal ta sveꞌic ti pan ti chꞌabal yichꞌoj ti spajubtasobile, jech ti yajchancꞌoptaque inopajic batel ta stojol ti Jesuse. Jech lic sjacꞌbeic: \p ―Albun caꞌicutic, ¿bu ta xacꞌan ti chba jpascutic ti veꞌlil yoꞌ jech ta xaveꞌ sventa ti qꞌuin Colele? ―xutic. \p \v 18 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Batanic ta sna jun vinic ti leꞌ ta jteclume. Albeic yaꞌi: “Jech ta xal ti Jchanubtasvaneje: Nopol xa corail. Liꞌ ta ana ta xiveꞌcutic sventa ti qꞌuin Colele schiꞌuc ti cajchancꞌoptaque, xi ti Cajvale”, xavutic ―xi ti Jesuse. \p \v 19 Ti yajchancꞌoptaque jech laj spasic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic yuꞌun ti Jesuse. Tey laj xchapanic ti veꞌlil sventa ti qꞌuin Colele. \p \v 20 Cꞌalal iꞌoch xa ti acꞌobale, ti Jesuse tey chotolic ta mexa schiꞌuc ti lajcheb yajchancꞌoptaque. \v 21 Cꞌalal xyaquetic ta veꞌele, ti Jesuse jech lic yal: \p ―Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, oy jun avuꞌunic ti voꞌoxuque ti ta xavaqꞌuicun ta cꞌabale ―xi. \p \v 22 Cꞌalal jech laj yaꞌiique, ochic ta at oꞌnton. Tey lic yalic ta stojol ti Jesuse: \p ―Cajval, ¿mi jaꞌ van liꞌ vuꞌune? xiic ta jujun tal. \p \v 23 Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Ti buchꞌu ta xiyacꞌ ta cꞌabale, jaꞌ ti buchꞌu jun jsetsꞌ ta xiveꞌcutique. \v 24 Ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique jech onoꞌox ta xcꞌot ta jtojol jech chac cꞌu chaꞌal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose. Pero toj abol sba ti vinic ti buchꞌu jech ta xiyacꞌun ta cꞌabale. Jaꞌ lec ti manchucuc ivoqꞌue ―xi. \p \v 25 Jech ti Judase ti jꞌacꞌvanej ta cꞌabale, jech lic yal: \p ―Jchanubtasvanej, ¿mi jaꞌ van ti vuꞌune? ―xi. \p Ti Jesuse jech laj stacꞌbe: \p ―Jaꞌ ti voꞌote ―xut. \p \v 26 Cꞌalal xyaquet ta xveꞌique, ti Jesuse lic stsac ti pane. Laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to laj xet. Laj yacꞌbe ti yajchancꞌoptaque. Jech lic yal: \p ―Veꞌanic ti pan liꞌe, jaꞌ ti jbecꞌtale ―xi. \p \v 27 Tsꞌacal to ti Jesuse lic stsac ti yavil yaꞌlel uvae. Laj yalbe vocol ti Diose. Tsꞌacal to laj yacꞌbe ti yajchancꞌoptaque. Jech laj yal: \p ―Uchꞌan acotolic ti yaꞌlel uva liꞌe. \v 28 Yuꞌun ti yaꞌlel uva liꞌe, jaꞌ xa ti cꞌot xa ta spasel ti achꞌ trate ta sventa ti ta xmal ti jchꞌichꞌele, ti jaꞌ sventa ta staic perdón yuꞌun smulic scotol ti cristianoetique. \v 29 Ta melel ta xcalboxuc avaꞌiic, slajeb velta ti jech ta xcuchꞌ ti yaꞌlel uvae. Jaꞌ to jmoj ta xcuchꞌtic achꞌ yaꞌlel uva ti cꞌalal ta jtsob jbatic ti bu ta xventainvan ti Jtote ―xi ti Jesuse. \s1 Ti Jesuse ta xalbe ti Pedroe ti ta xmucat ta yoꞌntone \r (Mr 14:26‑31; Lc 22:31‑34; Jn 13:36‑38) \p \v 30 Cꞌalal laj yoꞌntonic ta sqꞌuejintael jun qꞌuejoje, tey ibatic ta vits Olivos. \v 31 Jaꞌ yuꞌun ti Jesuse jech laj yal: \p ―Acotolic ti voꞌoxuque ta xchibaj avoꞌntonic ta jtojol ti acꞌobaltic liꞌe. Yuꞌun jech ta xal ti tsꞌibabil ta scꞌop Diose: “Ta xcacꞌ ta milel ti jqꞌuelchije. Jech ti chije tan puc ta xbat”, ti xie. \v 32 Cꞌalal ta xichaꞌcuxie, vuꞌun ta xijelav batel ta Galilea banomil. Tsꞌacal to ta xacꞌotic ti voꞌoxuque ―xi. \p \v 33 Ti Pedroe jech laj yal: \p ―Manchuc mi ta xchibaj yoꞌntonic ti yane, ti vuꞌune mu xchibaj coꞌnton ―xi. \p \v 34 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Ta melel ta xcalbot avaꞌi, Pedro, ti acꞌobaltic liꞌe cꞌalal mu to xlic ocꞌuc ti cotse, oxib xa ox velta ta xaval ti mu xavojtiquinune ―xꞌutat. \p \v 35 Pero ti Pedroe jech laj stacꞌbe ti Jesuse: \p ―Ta jamal ta xcalbot avaꞌi, manchuc mi jmoj ta xijlajotic ta milel, mi jaꞌuc ta xcal ti mu xacojtiquine ―xi. \p Pero maꞌuc noꞌox jech laj yal ti Pedroe. Jaꞌ jech laj yalic ti yan xtoque. \s1 Ti Jesuse ta scꞌopon Dios ta tsꞌunobaltic Getsemaní \r (Mr 14:32‑42; Lc 22:39‑46) \p \v 36 Cꞌalal icꞌotic ta tsꞌunobaltic ti jaꞌ Getsemaní sbie, ti Jesuse jech laj yalbe ti yajchancꞌoptaque: \p ―Chotlanic to comel liꞌe. Vuꞌune chba jta ta cꞌoponel ti Dios leꞌ ta jote ―xi. \p \v 37 Ti Jesuse yicꞌoj bal ti Pedroe schiꞌuc ti chaꞌvoꞌ snichꞌon ti Zebedeoe. Ti Jesuse lic yaꞌi ta yoꞌnton ti mu xa jayloqꞌueluc xꞌechꞌ ta xaꞌi ti vocole. \v 38 Jech o xal jech laj yal: \p ―Ta xicham ta at oꞌnton xcaꞌi. Comanic to liꞌe. Mu xavayic. Vicꞌo me asatic ―xut. \p \v 39 Jech ti Jesuse jech snatil ibat. Tey laj spatan sba ta lum. Laj sta ta cꞌoponel ti Diose ti jech laj yale: \p ―Tot, ti xuꞌuc ti mu xquichꞌ ti jvocole, coltaun yoꞌ mu xcꞌot ta jtojol. Pero maꞌucuc me ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi ta jcꞌan jtuque. Jaꞌ acꞌo cꞌotuc ta pasel ti cꞌusi ta xacꞌan atuque ―xut. \p \v 40 Ti Jesuse isut batel ti bu icomic ti yajchancꞌope. Pero vayemic cꞌot sta. Jech o xal ti Jesuse jech laj yalbe ti Pedroe: \p ―¿Mi mu xuꞌ avuꞌunic ta xachiꞌinicun ti vicꞌluc asatic junuc orae? \v 41 Vicꞌluc me asatic. Taic me ta cꞌoponel ti Diose yoꞌ jech mu xastsaloxuc ti pucuje. Ta melel, oy yip ti avoꞌntonique. Pero muꞌyuc yip ti abecꞌtalique ―xi. \p \v 42 Ti Jesuse ichaꞌsut batel schibal velta ti bu ta sta ta cꞌoponel ti Diose. Jech lic yal: \p ―Tot, mi mu xacꞌan ta xavetꞌesbun ti jvocole, acꞌo cꞌotuc ta pasel ti cꞌusi ta scꞌan avoꞌntone ―xut. \p \v 43 Tsꞌacal to un, isut tal ti Jesuse. Pero vayemic vul sta yan velta ti yajchancꞌope, jaꞌ ti ta smutsꞌbat satic yuꞌun ti vayele. \v 44 Ti Jesuse tey laj yicta comel. Tey ba sta ta cꞌoponel ti Dios ta yoxibal xa veltae. Ti cꞌu sꞌelan laj yal ta baꞌyele, jaꞌ noꞌox jech laj yal xtoc. \v 45 Tsꞌacal to isut batel ti bu comemic ti yajchancꞌope. Jech lic yal: \p ―Vayanic. Cuxo avoꞌntonic. Qꞌuel avil, sta xa yorail ti ta xiꞌacꞌat ta scꞌob ti jsaꞌmuliletique, ti vuꞌun coꞌol jꞌelantique. \v 46 Licanic, batic. Yuꞌun tal xa ti buchꞌu ta xiyacꞌ ta cꞌabale ―xi. \s1 Tsacbil bal ti Jesuse \r (Mr 14:43‑50; Lc 22:47‑53; Jn 18:2‑11) \p \v 47 Ti Jesuse yacal to ta xcꞌopoj cꞌalal jaꞌ o icꞌot ti Judase ti jaꞌ jun ta slajchebal ti yajchancꞌoptaque. Schiꞌuc talel epal cristianoetic schiꞌuc yespadaic schiꞌuc steꞌic ti jaꞌ tacbilic talel yuꞌun ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletic yuꞌun ti jꞌisraeletique. \v 48 Ti Judase, ti jꞌacꞌvanej ta cꞌabale, spocoꞌalojbe xa onoꞌox ti jtsacvanejetique: \p ―Ti buchꞌu ta jbutsꞌ ta xavilique, jaꞌ me umbi. Tsaquic batel ―xi. \p \v 49 Cꞌalal cꞌot ti Judas ti bu oy ti Jesuse, jech laj yal: \p ―¿Mi liꞌ oyote, Jchanubtasvanej? ―xut. \p Jaꞌ o tey lic sbutsꞌ. \p \v 50 Ti Jesuse jech laj yal: \p ―Chiꞌiltic, ¿cꞌusi tal apas? ―xꞌutat. \p Cꞌalal jech laj yilique, jaꞌ o tey tal stsaquic ti Jesuse. Laj xchuquic batel. \p \v 51 Oy jun schiꞌilic ti Jesuse laj sloqꞌues ti yespadae. Laj sbojbe schiquin smosov ti banquilal palee. \v 52 Ti Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ticꞌo ochel ta sna ti avespadae. Yuꞌun ti buchꞌu ta xmilvan ta espadae, ta espada ta xcham ec. \v 53 ¿Mi mu xanaꞌ ti xuꞌ ta jcꞌanbe ti Jtote ti acꞌo stacbun talel más ta oxvinic ta mil (60,000) ti ángeletique? \v 54 Ti mi jech ta jpase, ¿cꞌu sꞌelan ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi tsꞌibabil ta scꞌop Dios ti ta xal ti ta onoꞌox xcꞌot ta pasele? ―xut. \p \v 55 Ti Jesuse jech laj yalbe ti jtsacvanejetique: \p ―Ti voꞌoxuque latalic schiꞌuc avespadaic schiꞌuc ateꞌic. Tal atsaquicun coꞌol sꞌelan jun jꞌelecꞌ cꞌalal scotol cꞌacꞌal tey oyun ta atojolic laj jchanubtasoxuc ti ta temploe. Pero mi jaꞌuc laj atsaquicun. \v 56 Ti jech ta xapasique, jaꞌ ta sventa yoꞌ ta xcꞌot ta pasel ti cꞌusi tsꞌibabil ta scꞌop Dios ti laj yalic ti jꞌalcꞌopetique ―xi. \p Jech ti yajchancꞌoptaque laj yictaic comel stuc ti Jesuse. Ijatavic batel scotolic. \s1 Ti Jesuse oy ta stojol ti banquilal jchapanvanejetique \r (Mr 14:53‑65; Lc 22:54‑55, 63‑71; Jn 18:12‑14, 19‑24) \p \v 57 Ti jtsacvanejetique tey laj yiqꞌuic batel ti Jesús ta stojol ti Caifase, jaꞌ ti banquilal pale yuꞌun ti paleetique. Tey ta sna ti Caifase stsoboj sbaic ti jchanubtasvanej yuꞌun ti mantale schiꞌuc ti moletic ti ichꞌbil yeique. \v 58 Ti Pedroe nomtic tijil batel. Iꞌoch batel cꞌalal to yamaqꞌuil sna ti banquilal palee. Tey chotol schiꞌuc ti mayoletique yoꞌ ta sqꞌuel ti cꞌusi ta xcꞌot ta stojol ti Jesuse. \p \v 59 Ti banquilal paleetique, ti moletique, ti banquilal jchapanvanejetique ta saꞌolanic cꞌu sꞌelan ta stabeic smul ti Jesuse, manchuc mi jutbil, yoꞌ jech xuꞌ ta xaqꞌuic ta milel. \v 60 Manchuc mi oy ep ti cristianoetic ti buchꞌutic laj svaꞌan sbaic ta rextigo yoꞌ jech ta saꞌbeic smul ti Jesuse, pero mi jaꞌuc juteb oy bu laj stabeic ti smule. Tsꞌacal to tey ital chaꞌvoꞌ jutcꞌop rextigoetic. \v 61 Jech laj yalic: \p ―Ti vinic liꞌe, laj caꞌicutic ti jech laj yale: “Ti vuꞌune xuꞌ ta jlilin ti templo yuꞌun ti Diose. Tsꞌacal to ta jchaꞌvaꞌan ta oxib cꞌacꞌal jun achꞌ”, xi laj caꞌicutic ―xiic. \p \v 62 Tey ivaꞌi ti banquilal palee. Jech lic sjacꞌbe ti Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti mu xapac ti acꞌoplale? ¿Cꞌu chaꞌal ti vaꞌi sꞌelan ta xaꞌalbat ti amule? ―xut. \p \v 63 Pero ti Jesuse tsꞌijil icom. Jech o xal ti banquilal palee jech laj yal: \p ―Ta sba ta sat ti cuxul Diose, jamal albun caꞌicutic, ¿mi voꞌot ti Cristo Snichꞌon ti Diose? ―xut. \p \v 64 Ti Jesuse jech itacꞌav: \p ―Vuꞌun, jech chac cꞌu chaꞌal ta xavale. Jech xtoc ta xcalboxuc avaꞌiic ti ta xavilicun ti coꞌol jꞌelantique ti ta xichoti ta sbatsꞌi cꞌob ti Dios ti scotol xuꞌ yuꞌune. Jech xtoc ta xavilicun ti ta xital ta ba toque ―xi. \p \v 65 Jech o xal ti banquilal palee lic xchꞌiꞌ ta jatel ti scꞌuꞌe, svinajeb ti toj chopol laj yaꞌie. Jech o xal jech laj yal: \p ―Ti vinic liꞌe laj xa xchopol-cꞌopta ti Diose. Mu xa persauc ta jcꞌantic yan rextigo. Ti voꞌoxuque laj xa avaꞌiic ti toj chopol ta xcꞌopoje. \v 66 ¿Cꞌu sꞌelan ta xcꞌot ta avoꞌntonic taje? ―xi. \p Ti stuquique jech laj yalic: \p ―Oy smul. Acꞌo chamuc ―xiic. \p \v 67 Jech o xal ti jchapanvanejetique lic stubtabeic sat, lic smajic ti Jesuse. Oy jlom laj stꞌaxbeic ta majel ti sate. \v 68 Jech laj yalic: \p ―Ti mi voꞌot ti Cristoe, jech o xal naꞌo caꞌtic ti buchꞌu laj smajote ―xutic. \s1 Ti Pedroe ta smuc ta yoꞌnton ti Jesuse \r (Mr 14:66‑72; Lc 22:56‑62; Jn 18:15‑18, 25‑27) \p \v 69 Cꞌalal jech ta spasique, jech ti Pedroe chotol ta yamaqꞌuil na. Jaꞌ o tey ital jun mosovil ants ti jech laj yale: \p ―Ti voꞌot eque jaꞌ achiꞌil ta xanobal ti Jesús ti liquem talel ta Galileae ―xꞌutat. \p \v 70 Ti Pedroe mu jamaluc laj yal sba. Jech laj stacꞌ: \p ―Mu jnaꞌ buchꞌu ti ta xavalbun taje ―xi. \p \v 71 Ti Pedroe ta xa ox xlocꞌ batel ta tiꞌ moc cꞌalal jaꞌ o iꞌilat yuꞌun yan mosovil ants. Ti antse jech laj yalbe ti buchꞌu tey tsobolique: \p ―Ti vinic leꞌe jaꞌ schiꞌil ta xanobal ti Jesús ti liquem talel ta Nazarete ―xi. \p \v 72 Ti Pedroe yan to velta laj smuc ta yoꞌnton ti Jesuse. Jech laj yal: \p ―Xil Dios, mu xcojtiquin buchꞌu ti vinic leꞌe ―xi. \p \v 73 Lec xa ox jliquel yechꞌel, ti buchꞌutic tey stsoboj sbaique tey inopajic batel ta stsꞌel ti Pedroe. Jech laj yalbeic: \p ―Ta melel, ti voꞌote jaꞌ jun schiꞌilot ti Jesuse. Yuꞌun lec xvinaj cꞌu sꞌelan ti acꞌopojele ―xutic. \p \v 74 Ti Pedroe lic chopol-cꞌopojuc. Jech lic yal xtoc: \p ―Xil Dios, batsꞌi mu xcojtiquin buchꞌu ti vinic leꞌe ―xi. \p Cꞌalal jech laj yal ti Pedroe, jaꞌ o iꞌocꞌ ti cotse. \p \v 75 Jech o xal ti Pedroe tey ivul ta yoꞌnton ti jech onoꞌox iꞌalbat yuꞌun ti Jesuse: “Cꞌalal muꞌyuc to ta xꞌocꞌ ti cotse, ti voꞌote, oxib velta laj xa ox amucun ta avoꞌnton”, ti xꞌutate. Jech o xal ti Pedroe tey ilocꞌ batel. Tey bat smil sba ta oqꞌuel. \c 27 \s1 Ti Jesuse iꞌacꞌat batel ta stojol ti Poncio Pilatoe \r (Mr 15:1; Lc 23:1‑2; Jn 18:28‑32) \p \v 1 Cꞌalal sacub xa ti osile, scotol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletic yuꞌun ti jꞌisraeletique laj scomonopic cꞌusi xuꞌ ta spasic yoꞌ ta xaqꞌuic ta milel ti Jesuse. \v 2 Jech o xal ti stuquique chucul scꞌob yicꞌojic batel ti Jesuse ta stojol ti ajvalil Poncio Pilatoe. \s1 Ti cꞌu sꞌelan icham ti Judase \p \v 3 Cꞌalal tey chucbil xa batel ti Jesuse, ti Judase, jaꞌ ti jꞌacꞌvanej ta cꞌabale, cꞌalal laj yil ti chapal xa scꞌoplal ti ta xichꞌ milel ti Jesuse, jech ti Judase yoꞌntonuc xa cꞌusi yut sba yaꞌi. Jech o xal ba sutes ti lajuneb schaꞌvinic (30) ta sep taqꞌuin ta stojol ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletique. \v 4 Jech cꞌot yal: \p ―Laj xa jta jmul. Laj xa cacꞌ ta cꞌabal jun vinic ti chꞌabal smule ―xi. \p Pero ti stuquique jech laj staqꞌuic: \p ―¿Cꞌusi jventacutic? Jaꞌ aventa atuc ―xꞌutat. \p \v 5 Jech o xal ti Judase laj sjip comel ti taqꞌuin ta yut ti temploe. Bat, ba xchuc snucꞌ. Tey jocꞌol icham. \p \v 6 Ti banquilal paleetique laj stsobic ti taqꞌuine. Jech laj yalic: \p ―Ti taqꞌuin liꞌe, mu xa xuꞌ chba jticꞌtic ta scaxail ti smoton ti Diose. Yuꞌun jaꞌ stojol chꞌichꞌ ―xut sbaic. \p \v 7 Ti taqꞌuin ti laj stamique, coꞌol laj scomonopic ti ta smanbeic ti sloqꞌuesoblumic ti jpatbinetique, yoꞌ jech ta xcom ta smucobbail ti jyanlumetique. \v 8 Jech o xal ti banomil ti laj smanique, jaꞌ sbiinoj o icom “Yosilal chꞌichꞌ.” \v 9 Ti jech laj smanic ti osile, jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech laj stsꞌiba comel ti jꞌalcꞌop Jeremíase: “Tey laj stsaquic ti lajuneb schaꞌvinic (30) ta sep taqꞌuine. Jaꞌ stojol ti jun jchiꞌiltic ti jech yepal laj yaqꞌuic ti jꞌisraeletique. \v 10 Ti taqꞌuine, jaꞌ laj smanic o yosil ti jpatbinetique jech chac cꞌu chaꞌal yalojbun onoꞌox ti Cajvaltic Diose”, xi. \s1 Ti Jesuse oy ta stojol ti Pilatoe \r (Mr 15:2‑5; Lc 23:3‑5; Jn 18:33‑38) \p \v 11 Ti Jesuse icꞌbil batel ta stojol ti ajvalile. Jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Mi voꞌot ti ajvalil yuꞌun ti jꞌisraeletique? ―xut. \p Ti Jesuse jech laj stacꞌ: \p ―Jaꞌ jech, jech chac cꞌu chaꞌal ta xavale ―xi. \p \v 12 Jech xtoc ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletique ta saꞌbeic smul ti Jesuse. Pero ti Jesuse mu xtacꞌav. \v 13 Jech o xal ti Pilatoe jech lic yalbe: \p ―¿Mi mu xavaꞌi ti vaꞌi sꞌelan ta saꞌic ti amule? ―xut. \p \v 14 Pero ti Jesuse mi jaꞌuc itacꞌav. Jech o xal ti ajvalile chꞌayal cꞌot yoꞌnton. Labal laj yaꞌi. \s1 Ti Jesuse chapal xa scꞌoplal ti ta xichꞌ milele \r (Mr 15:6‑20; Lc 23:13‑25; Jn 18:38‑19:16) \p \v 15 Ti ajvalile jech onoꞌox stalel ti ta scolta batel jun jchuquel cꞌalal yorail ti qꞌuine, ti jaꞌ ta stꞌuj stuquic ti jꞌisraeletique. \v 16 Oy tey tiqꞌuil ta chuquel jun vinic, Barrabás sbi, ti aꞌyinbil scꞌoplal ti toj chopole. \v 17 Cꞌalal tsobol scotolique, jech ti Pilatoe jech lic sjacꞌ: \p ―¿Buchꞌu ta xacꞌanic ti ta jcolta batele? ¿Mi jaꞌ ti Jesús Barrabase, o mi jaꞌ ti Jesús ti sbiinoj Cristoe? ―xi. \p \v 18 Jech laj sjacꞌ ti Pilatoe, jaꞌ ti laj yil ti ta yitꞌixal yoꞌntonic tal acꞌbatuque. \p \v 19 Cꞌalal tey chotol ti ajvalil ti bu ta xchapanvane, jech ti yajnile laj stac talel mantal ti jech ta xale: “Mu xaticꞌ aba ta smilel ti jun lequil vinique. Yuꞌun ti ta acꞌobaltique livaychinaj ti toj echꞌem chopol ta sventa ti vinique”, xi. \p \v 20 Ti banquilal paleetique schiꞌuc ti moletique laj sbijubtasic ti cristianoetique ti jaꞌ acꞌo coluc ti Barrabase, ti jaꞌ acꞌo yichꞌ milel ti Jesuse. \v 21 Ti ajvalile tey lic cꞌopojuc yan velta. Jech laj sjacꞌ: \p ―¿Buchꞌu junucal ti ta xacꞌanic ti ta jcolta batele? ―xi. \p Pero ti stuquique jech laj yalic: \p ―Jaꞌ ti Barrabase ―xiic. \p \v 22 Ti Pilatoe jech lic sjacꞌ: \p ―¿Cꞌusi ta xcut ti Jesús ti jaꞌ sbiinoj ti Cristoe? ―xi. \p Scotolic jech laj staqꞌuic: \p ―Jipano ta cruz ―xiic. \p \v 23 Jech ti Pilatoe jech lic yal: \p ―¿Cꞌusi chopol laj spas ti vinic liꞌe? ―xi. \p Pero ti stuquique lic chaꞌavanicuc yan velta: \p ―Jipano ta cruz ―xiic. \p \v 24 Cꞌalal laj yil ti Pilatoe ti muꞌyuc cꞌusi stacꞌ spase, ti cꞌajomal xvochvunic ta jmeque, lic stac ta cꞌanel jun boch voꞌ yoꞌ ta spoc scꞌob ta sba satic ti cristianoetique. Jech lic yal: \p ―Maꞌuc ta xcom ta jba ti ta xcham ti vinic liꞌe ti chꞌabal smule. Ta xcom ta abaic ―xꞌutatic. \p \v 25 Scotolic jech itacꞌavic: \p ―Cajluc comuc ta jbacutic schiꞌuc ti calab jnichꞌnabcutic ti jech ta xchame ―xutic. \p \v 26 Jech o xal ti Pilatoe laj scolta batel ti Barrabase. Laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ nucul ti Jesuse. Tsꞌacal to laj yal mantal ti acꞌo yichꞌ jipanel ta cruze. \p \v 27 Ti yajsoldadotaque yicꞌojic batel ti Jesús ta cabiltoe. Tey laj stsob sbaic scotolic ti soldadoetic ta stojol ti Jesuse. \v 28 Tey lic slocꞌbeic ti scꞌuꞌe. Laj yacꞌbeic slap tsajal cꞌuꞌil. \v 29 Tey lic xotic jun corona chꞌix ti laj xojbeic ta sjol ti Jesuse. Tey laj yacꞌbeic xqꞌuech jun jichꞌil teꞌ ta sbatsꞌi cꞌob. Jech lic squejan sbaic ta stojol yoꞌ ta slabanic ti jech laj yalique: \p ―Jun avutsil ti ajvalilot yuꞌun ti jꞌisraeletique ―xutic. \p \v 30 Jaꞌ jech xtoc laj stubtabeic sat. Tey laj stsacbeic ti sjichꞌil teꞌe. Laj sjisbeic ta sjol. \v 31 Cꞌalal laj yoꞌntonic ta slabanele, tey laj slocꞌbeic ti stsajal cꞌuꞌe. Tey laj yacꞌbeic slap ti scꞌuꞌ onoꞌoxe. Tsꞌacal to un, laj yiqꞌuic batel yoꞌ ta sjipanic ta cruz. \s1 Ti jipanel ta cruze \r (Mr 15:21‑32; Lc 23:26‑43; Jn 19:17‑27) \p \v 32 Cꞌalal ta xloqꞌuic xa batel yoꞌ ta sjipanic ta cruz ti Jesuse, jaꞌ o tey laj snupic ta be jun vinic ti liquem talel ta Cirene banomile, ti jaꞌ Simón sbie. Tey laj sujic ta xcuchel batel scruzal ti Jesuse. \p \v 33 Tey icꞌotic ta jun vits, Gólgota sbi. Ti smelole, jaꞌ yavil ti sbaquil jolale. \v 34 Cꞌalal tey xa oyique, tey laj yacꞌbeic yuchꞌ ti Jesuse jun chꞌail pox ti capal ta hiele. Cꞌalal laj spas preva ti Jesuse, muꞌyuc bu laj yuchꞌ. \p \v 35 Cꞌalal laj xa sjipanic ta cruz ti Jesuse, ti soldadoetique lic sqꞌuelic buchꞌu oy suerte yuꞌunic yoꞌ ta xvinaj buchꞌu junucal ta xichꞌbeic scꞌuꞌ ti Jesuse. Ti jech laj spasique, jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech laj stsꞌiba comel ti jun jꞌalcꞌope: “Laj xchꞌacbe sbaic ti jcꞌuꞌe ti buchꞌu icꞌot yorail yuꞌunic junucal”, ti xie. \v 36 Tsꞌacal to un, ti soldadoetique lic chotiicuc yoꞌ ta xchabiic ti Jesuse. \v 37 Tey laj yacꞌbeic sletrail sjol scruzal ti ta xal ti cꞌu chaꞌal laj yichꞌ milele. Ti letrae jech ta xal: “Ti Jesús liꞌe, jaꞌ ti ajvalil yuꞌun ti jꞌisraeletique”, xi. \p \v 38 Jaꞌ jech xtoc laj yichꞌ jipanel ta cruz chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic, jun ta sbatsꞌi cꞌob, jun ta stsꞌet cꞌob ti Jesuse. \v 39 Ti buchꞌutic ti tey xlaj echꞌicuque sjimolan xa sjolic ta xlabanvanic ti jech ta xalique: \p \v 40 ―Ti voꞌot ti ta xalilin ti temploe, ti ta yoxibal cꞌacꞌal ta xachaꞌvaꞌane, coltao quic aba atuc un. Mi voꞌot Snichꞌonot ti Diose, yalan talel ta cruz ―xutic. \p \v 41 Jaꞌ jech ta xlabanvanic ec ti banquilal paleetique, ti jchanubtasvanejetic yuꞌun ti mantale, ti jfariseoetique, ti moletique. Jech ta xalbe sbaic: \p \v 42 ―Laj scoltaan ti yane, pero ti stuque mu xuꞌ yuꞌun scoltael sba. Ti mi jaꞌ ajvalil yuꞌun ti jꞌisraeletique, acꞌo yaluc talel ta cruz yoꞌ jech ta jchꞌuntic. \v 43 Yuꞌun xchꞌunoj ti jaꞌ jpojvanej yuꞌun ti Diose. Jech o xal, acꞌo coltaatuc yuꞌun ti Dios ti mi ta melel cꞌanbile. Yuꞌun laj xa yalbotic ti jaꞌ Snichꞌon ti Diose ―xiic. \p \v 44 Jaꞌ jech xtoc ti chaꞌvoꞌ jꞌelecꞌ ti jipilic ta cruze ta xlabanvanic ec. \s1 Jaꞌ jech icham ti Jesuse \r (Mr 15:33‑41; Lc 23:44‑49; Jn 19:28‑30) \p \v 45 Cꞌalal laj sta ti oꞌlol cꞌacꞌale, scotol ti banomile icꞌ icom. Ta oxib to ora mal cꞌacꞌal, isacub. \v 46 Cꞌalal jech ista ti oxib ora mal cꞌacꞌale, jaꞌ o tsots iꞌavan ti Jesuse: \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? ―xi. “Dios cuꞌun, Dios cuꞌun, ¿cꞌu chaꞌal ti laj xa avictaun comel?” xi ti smelole. \p \v 47 Oy jlom ti tey oyique laj yaꞌiic ti jech iꞌavan ti Jesuse. Jech lic yalic: \p ―Ta xicꞌ talel ti jꞌalcꞌop Elíase ―xiic. \p \v 48 Oy jun ta scotolic ibat ta anil. Ba stsꞌaj ta chꞌail pox ti esponjae. Tsꞌacal to laj xchuc ta niꞌ jichꞌel teꞌ ti esponjae. Tey laj stuch muyel yoꞌ ta xacꞌbe stsꞌutsꞌ ti Jesuse. Pero jech iꞌalbat yuꞌun ti yane: \p \v 49 ―Chꞌan uto. Laꞌ jqueltic quic mi chtal coltaatuc yuꞌun ti Elíase ―xiic. \p \v 50 Yan to velta tsots lic avanuc ti Jesuse. Jaꞌ o tey icham. \v 51 Ti mucꞌ ta cortina ti oy ta temploe ijat. Lic tal sjatemal ta sjol cꞌalal to yoc. Chaꞌlic icom. Inic ti banomile. Laj javuc ti chꞌenetique. \v 52 Ijam ti muquinaletique. Jaꞌ jech xtoc ichaꞌcuxiic ep ti buchꞌutic xchꞌunojic Dios ti cꞌalal ichamique. \v 53 Ti buchꞌu ichaꞌcuxiique iloqꞌuic ta smuquinalic. Pero muꞌyuc bu iꞌochic ta ora ta chꞌul jteclum Jerusalén. Jaꞌ to tey iꞌochic batel ti cꞌalal ichaꞌcuxi xa ox ti Jesuse. Ep buchꞌutic laj yilic. \p \v 54 Ti banquilal soldadoe schiꞌuc ti soldadoetic ti ta schabiic ti Jesuse, cꞌalal laj yilic ti inic ti banomile, ti toj xiꞌbal sba ti cꞌusitic icꞌot ta pasele, ixiꞌic. Jech laj yalic: \p ―Melel, ti vinic liꞌe jaꞌ Snichꞌon Dios ―xiic. \p \v 55 Oy ep antsetic ti ta nom vaꞌajtic ta sqꞌuelic ti icham ti Jesuse. Jaꞌic ti buchꞌutic stsꞌacliojic batel schiꞌuc laj scoltaic ti Jesús cꞌalal ixanav to ox ta Galilea banomile. \v 56 Ti ta scotol ti antsetique, tey oy ti María Magdalenae, schiꞌuc ti María ti jaꞌ smeꞌ ti Jacoboe schiꞌuc ti Josee, schiꞌuc smeꞌ ti snichꞌnabtac Zebedeoe. \s1 Ti Jesuse laj yichꞌ muquel \r (Mr 15:42‑47; Lc 23:50‑56; Jn 19:38‑42) \p \v 57 Cꞌalal ta xa xꞌicꞌube, jaꞌ o tal jun jcꞌulej vinic ti José sbie, ti liquem talel ta jteclum Arimateae. Jaꞌ jun vinic ti xchꞌunoj ti Jesús eque. \v 58 Ti Josee ibat ta stojol ti Pilatoe yoꞌ ta scꞌanbe sbecꞌtal ti Jesuse. Ti Pilatoe laj yacꞌ ye ti xuꞌ ta xichꞌe. \v 59 Jech o xal laj syales ta cruz ti Jesuse. Tey laj spix ta jun saquil pocꞌ. \v 60 Tsꞌacal to un, ba sticꞌ ta achꞌ muquinal yuꞌun stuc ti Josee ti sjomoj ta tone. Tsꞌacal to tey laj smacbe comel ta jun mucꞌ ta ton ti ochebal stiꞌ ti muquinale. \v 61 Jaꞌ jech xtoc tey chotolic ta nopol stiꞌ chꞌen ti María Magdalenae schiꞌuc ti yan Maríae. \s1 Chabibil stiꞌ smucobbail ti Jesuse \p \v 62 Cꞌalal echꞌ xa scꞌacꞌalil ta xchapan sbaic ta sventa ti cuxob oꞌntonale, ti banquilal paleetique schiꞌuc ti jfariseoetique bat scꞌoponic ti Pilatoe. \v 63 Jech cꞌot yalbeic: \p ―Ajvalil, ivul ta coꞌntoncutic ti jech laj yal ti jutcꞌop vinic ti cꞌalal cuxul to oxe ti ta la xchaꞌcuxi ta yoxibal cꞌacꞌale. \v 64 Jech o xal tal calbotcutic ti acꞌo ba yichꞌ chabiel lec oxib cꞌacꞌal ti chꞌene, yoꞌ jech mu xtal yelcꞌanbeic loqꞌuel sbecꞌtal ta acꞌobaltic ti yajchancꞌoptaque. Yan ti mi laj yelcꞌanic loqꞌuele, xuꞌ ta xalbeic ti cristianoetique ti ichaꞌcuxi xae. Ti mi jech ta xcꞌot ta pasele, jaꞌ to más ep ta xlaj ta loꞌlael ti cristianoetique. Jaꞌ mu sta ti ta baꞌyel to oxe ―xutic. \p \v 65 Ti Pilatoe jech laj yal: \p ―Lec oy. Liꞌ oy cajsoldadotaque. Iqꞌuic batel. Acꞌo ba xchabiic lec ti tiꞌ chꞌen ti cꞌu yepal xuꞌ avuꞌunique ―xi. \p \v 66 Jech o xal tey ibatic, ba smacbe lec stiꞌ ti chꞌene. Tey laj yacꞌbeic señail ta smac ti stiꞌ chꞌene. Jaꞌ jech xtoc tey com xchabiic ti soldadoetique. \c 28 \s1 Ichaꞌcuxi ti Jesuse \r (Mr 16:1‑8; Lc 24:1‑12; Jn 20:1‑10) \p \v 1 Cꞌalal echꞌ xa scꞌacꞌalil ti cuxob oꞌntonale, ti jutuc xa scꞌan sacub ti osil ti sliquebal cꞌacꞌal ti xemunae, jech ti María Magdalenae schiꞌuc ti yan Maríae bat sqꞌuelic ti muquinale. \v 2 Ta ora noꞌox inic ti banomile. Yuꞌun jaꞌ o iyal tal ta vinajel jun yajꞌángel ti Diose. Cꞌalal ivul ti bu mucul ti Jesuse, laj sloqꞌues ti mucꞌ ta ton ti jaꞌ smac ti tiꞌ chꞌene. Cꞌalal ilocꞌ yuꞌune, tey ichoti ta sba. \v 3 Ti ángele coꞌol sꞌelan jech chac cꞌu chaꞌal jun sactselavel ti xjaplajet ti xojobale. Ti scꞌuꞌe sac ta jmec jech chac cꞌu chaꞌal ti saquil bote. \v 4 Cꞌalal laj yilic ti soldadoetique, lic niquicuc ta xiꞌel, coꞌol sꞌelan chamem icomic. \v 5 Jech ti ángele jech laj yalbe ti antsetique: \p ―Mu xaxiꞌic. Jnaꞌ ti jaꞌ ta xasaꞌic ti Jesuse ti jipil icham ta cruze. \v 6 Muꞌyuc xa liꞌe. Yuꞌun ichaꞌcuxi xa jech chac cꞌu chaꞌal ti laj yalboxuc onoꞌoxe. Laꞌ qꞌuelo avilic ti yavil ti bu to ox laj yaqꞌuic comele. \v 7 Jech tal cal avaꞌiic liꞌe. Batanic ta ora, ba albeic ti yajchancꞌoptaque: “Ti Jesús ti ichame, chaꞌcuxi xa. Tey ta xavilic ta Galilea. Yuꞌun baꞌyel ta xcꞌot. Tsꞌacal to ta xacꞌotic ti voꞌoxuque”, xavut ―xi. \p \v 8 Jech ti antsetique ta xiꞌel iloqꞌuic batel ta anil ta muquinal. Pero xmuyubajic xa xtoc. Ta ora bat yalbeic yaꞌi ti yajchancꞌoptaque ti cꞌusi icꞌot ta pasele. \v 9 Ta jech to yepal laj yacꞌ sba iluc ti Jesuse ta stojol ti antsetique. Tey cꞌot cꞌoponaticuc ti antsetique. Jech ti stuquique inopajic batel ta stojol ti Jesuse. Tey laj squejan sbaic. Laj smeybeic ti yoque. \v 10 Jech ti Jesuse jech laj yal: \p ―Mu xaxiꞌic. Ba albeic yaꞌi ti quermanotaque ti acꞌo baticuc ta Galilea banomile. Tey ta xiyilicun ―xi. \s1 Ti cꞌusi laj yalic ti soldadoetique \p \v 11 Cꞌalal jech ta xanavic batel ti chaꞌvoꞌ antsetique, oy jun chib ti soldadoetique ibatic ta jteclum. Ba yalbeic yaꞌi ti banquilal paleetique scotol ti cꞌusi icꞌot ta pasele. \v 12 Jech ti banquilal paleetique bat xchiꞌin ta loꞌil ti moletique yoꞌ ta scomonopic ti cꞌusi xuꞌ ta spasique. Jech o xal laj yacꞌbeic ep taqꞌuin ti soldadoetique. \v 13 Jech xtoc jech laj yalbeic: \p ―Ti voꞌoxuque jaꞌ me albeic yaꞌi ti cristianoetique: “Ti ta acꞌobaltique livaycutic. Muꞌyuc xcaꞌicutic ti tal ti yajchancꞌoptaque, tal sloqꞌuesbeic sbecꞌtal ti Jesuse”, chianic, xutic. \v 14 Ti mi laj yaꞌi ti ajvalil Pilatoe ti lavayique, mu xaxiꞌic. Vuꞌuncutic ta jpac acꞌoplalic yoꞌ jech mu xata avocolic ―xutic. \p \v 15 Jech o xal ti soldadoetique laj yichꞌic ti taqꞌuine. Jech bat yalic jech chac cꞌu chaꞌal ti ibijubtasatique. Jaꞌ jech ta xalolanic o ti jꞌisraeletic hasta ora liꞌe. \s1 Ti Jesuse ta xacꞌbe yabtel ti yajchancꞌoptaque \r (Mr 16:14‑18; Lc 24:36‑49; Jn 20:19‑23) \p \v 16 Jaꞌ jech ti buluchvoꞌ yajchancꞌoptaque tey ibatic ta Galilea banomil ta vits ti bu yaloj onoꞌox ti Jesuse. \v 17 Cꞌalal laj yilic ti Jesuse, tey lic squejan sbaic ta stojol. Laj yichꞌic ta mucꞌ, manchuc mi oy jun chib ti xnaꞌetique. \v 18 Jech ti Jesuse inopaj talel ta stojolic ti jech laj yale: \p ―Ti vuꞌune liꞌacꞌbat xa ta coc ta jcꞌob scotol ti cꞌusitic oy ta vinajele, ti cꞌusitic oy ta banomile. \v 19 Jech o xal, batanic ta stojol scotol ti cristianoetic ti oyic ta jujun lum ti ta sjoylej banomile. Ba pasic ta cajchancꞌoptac. Acꞌbeic yichꞌ voꞌ ta sventa ti Jtotic Diose, ta jventa vuꞌun ti Snichꞌonilune, ta sventa ti Chꞌul Espíritue. \v 20 Chanubtasic ta spasel scotol ti cꞌusi laj xa calboxuc avaꞌiique. Naꞌic me lec ti tey jchiꞌinojoxuc scotol cꞌacꞌal cꞌalal to slajebal cꞌacꞌale ―xi ti Jesuse. Jechuc.