\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI MARCOSE \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI MARCOSE \c 1 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti lic yal scꞌop Dios li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mt. 3.1–12; Lc. 3.1–9, 15–17; Jn. 1.19–28) \p \v 1 Jaꞌ jech ilic li lequil achꞌ cꞌope, jaꞌ ti chijcolutic ta sventa li Cajvaltic Jesucristoe, jaꞌ li Snichꞌon Diose. \p \v 2 Jaꞌ la stsꞌiba comel Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌone, ti baꞌi ta xtal jun yajtacbalal li Diose ti ta xalbe scꞌoplal ti ta xtal li Cajvaltique. Jech tsꞌibabil: \q1 “Baꞌi ta jtac batel li cajtacbalale. \q1 Jaꞌ ta xalbe crixchanoetic ti chabate yoꞌ jech chayichꞌic ta mucꞌ”, xut Snichꞌon li Diose. \q1 \v 3 Jaꞌ yuꞌun chlic jun jchiꞌiltic ta israelal. \q1 Tsots chal ta taqui jamaltic ti chtal li Cajvaltique. \q1 Jaꞌ yuꞌun ta xal nojtoc: \q1 “Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique. \q1 Ichꞌbeic ta mucꞌ li scꞌope”, \m xi chalbe li jchiꞌiltactique, xi la stsꞌiba li Isaíase. \v 4 Jaꞌ yuꞌun li Juan li te ta taqui jamaltique lic yal ti ta xacꞌbe yichꞌic joꞌ li buchꞌutic chictaic li cꞌustic chopol ta spasique yoꞌ jech ta spasbatic perton yuꞌun smulic yuꞌun li Diose. \v 5 Ba yaꞌibeic scꞌop Juan scotol li jchiꞌilcutic ta israelale li te nacalic ta Judea balumile, schiꞌuc li buchꞌutic te nacalic ta jteclum Jerusalene. Li buchꞌutic jamal iyalic ta stojol Juan li cꞌu sba smulique, iꞌacꞌbat yichꞌic joꞌ yuꞌun li Juane li te ta ucꞌum Jordane. \p \v 6 Li scꞌuꞌ li Juane jaꞌ jalbil tsotsil cameyo. Li schuc schꞌute nucul. Li sveꞌele xcꞌajben schiꞌuc spom mucꞌta pom. \v 7 Li Juane jech iyalbe li jchiꞌilcutic ta israelale: \p ―Oy to buchꞌu tsꞌacal ta xtal, jaꞌ más tsots yabtel yichꞌoj. Li joꞌone muc bu tsots cabtel quichꞌoj. Mu cꞌusi xuꞌ cuꞌun ta jcolta o. Acꞌo mi slocꞌbeel xonob, mu xuꞌ chcaꞌi yuꞌun mu cꞌusi xitun o. \v 8 Li joꞌone jaꞌ noꞌox laj cacꞌboxuc avichꞌic joꞌ. Yan li buchꞌu tsꞌacal ta xtale jaꞌ chacꞌ avichꞌic li Chꞌul Espíritue ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌ joꞌ li Jesuse \r (Mt. 3.13–17; Lc 3.21–22) \p \v 9 Cꞌalal yacal ta xacꞌanbe yichꞌ joꞌ li jchiꞌiltac li Juane, jaꞌ o ilocꞌ batel ta jteclum Nazaret li ta Galilea balumil li Jesuse. Te icꞌot ta ucꞌum Jordán, te iꞌacꞌbat yichꞌ joꞌ eꞌuc yuꞌun li Juane. \v 10 Cꞌalal ilocꞌ ta ucꞌum li Jesuse, iyil ta ora ti ijam li vinajele. Iyil iyal talel ta sba li Chꞌul Espíritue, coꞌol schiꞌuc jcot jculajteꞌ yilel. Jech iyichꞌ o li Chꞌul Espíritue. \v 11 Li Diose icꞌopoj talel ta vinajel, jech laj yal: \p ―Joꞌot Jnichꞌonot, toj cꞌuxot ta coꞌon. Ximuybaj noꞌox avuꞌun ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti taꞌox sloꞌlo Jesús li banquilal pucuje \r (Mt. 4.1–11; Lc. 4.1–13) \p \v 12 Cꞌalal laj xaꞌox yichꞌ joꞌ li Jesuse, iꞌacꞌbat snaꞌ yuꞌun li Chꞌul Espíritu ti acꞌo batuc ta taqui jamaltique. \v 13 Chaꞌvinic cꞌacꞌal te ijocꞌtsaj ta taqui jamaltic. Jaꞌ noꞌox te oy teꞌtical chonetic. Li banquilal pucuje, jaꞌ li Satanase, tal sloꞌlo Jesús ti yaloje, pero li Jesuse icoltaat yuꞌun li yajꞌangeltac Dios ti cꞌu sjalil te oye. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti te la sliques yabtel ta Galilea balumil li Jesuse \r (Mt. 4.12–17; Lc. 4.14–15) \p \v 14 Cꞌalal ochem xaꞌox ta chuquel li Juane, li Jesuse ibat ta Galilea balumil. Ba yalbe yaꞌiic li jchiꞌilcutic ta israelal li lequil achꞌ cꞌope. \v 15 Jech laj yal: \p ―Ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose. Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique, chꞌunic li lequil achꞌ cꞌop ti laj cale ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yicꞌ ta yajchanbalajeltac chanvoꞌ jtsac‐choyetic li Jesuse \r (Mt. 4.18–22; Lc. 5.1–11) \p \v 16 Li Jesuse ixanav batel ta tiꞌtiꞌnab li te ta Galilea balumile. Iyil te chaꞌvoꞌ jchiꞌilcutic ta israelal, Simón schiꞌuc yitsꞌin, li Andrés sbie. Te yaquic tstiqꞌuel ochel snutiꞌic li stsacobil schoyic ta nab yuꞌun ta stsaquic choy, yuꞌun jaꞌ yabtelic. \v 17 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Laꞌ chiꞌinicun batel, chajeltabeic la avabtelique. Chajchanubtasic li cꞌu sba chba asaꞌbecun talel crixchanoetique ―xut. \p \v 18 Laj yictaic ta ora li yabtelique, la schiꞌinic batel li Jesuse. \p \v 19 Cꞌalal ijelavic batel jutuc li Jesuse schiꞌuc li chaꞌvoꞌique, iyil te oy yan chaꞌvoꞌ jchiꞌilcutic, Jacobo schiꞌuc li yitsꞌine, jaꞌ li Juan sbie. Jaꞌ snichꞌnab li Zebedeoe. Te tiqꞌuilic ta yut canava schiꞌuc li stotique yuꞌun yacal ta slutꞌilanic li snutiꞌic li stsacobil schoyique yuꞌun jatem. \v 20 Iꞌiqꞌueic yuꞌun li Jesuse. Te laj yictaic ta ora li stotique schiꞌuc li scanavaique, jaꞌ la schiꞌinic batel li Jesuse. Li totile te icom ta canava schiꞌuc li svinictaque. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti ochem pucujetic ta yoꞌone \r (Lc. 4.31–37) \p \v 21 Icꞌotic ta jteclum Capernaum. Li ta scꞌacꞌalil ta jcuxcutique, iꞌoch Jesús ta schꞌulnaic li jchiꞌiltacutic ta israelale, te ichanubtasvan. \v 22 Li jchiꞌiltacutique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ta sventa ti cꞌu sba ichanubtasvane. Toj lec ichanubtasvan yuꞌun lec snaꞌ li cꞌusi ta scꞌan li Diose. Muc bu jech ichanubtasvan jech chac cꞌu chaꞌal li jchiꞌilcutic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. \v 23 Te oy jun jchiꞌilcutic ta chꞌulna ti ochem pucujetic ta yoꞌone. Tsots icꞌopoj, jech laj yalbe li Jesuse: \p \v 24 ―Jesús, joꞌot li liquemot talel ta Nazarete, ¿cꞌu chaꞌal tal aticꞌ aba ta jtojolcutic? ¿Mi yuꞌun tal atacuncutic batel li yoꞌ bu chquichꞌcutic o vocole? Xacojtaquin buchꞌuot. Joꞌot Snichꞌonot li Diose, joꞌot ti muꞌyuc amule ―xut. \p \v 25 Li Jesuse la spajes li pucujetic ti te schꞌamunojbeic ye li vinique, jech laj yalbe: \p ―Anchanic, locꞌanic batel ta yoꞌon li vinique ―xut. \p \v 26 Li pucujetique la stupꞌbeic yicꞌ li vinique. Toj tsots iꞌavanic, iloqꞌuic ta yoꞌon li vinique. \v 27 Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic scotol li crixchanoetique. Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Buchꞌu ti liꞌ taleme? Muc bacꞌne xquiltic li a sba la spase. Oy sjuꞌel. Xuꞌ yuꞌun ta sloqꞌues li pucujetique, chꞌunbil smantal ―xut sbaic. \p \v 28 Li cꞌusi la spas li Jesuse ipuc scꞌoplal ta ora ta spꞌejel Galilea balumil. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús li smeꞌniꞌ li Pedroe \r (Mt. 8.14–15; Lc. 4.38–39) \p \v 29 Cꞌalal ilocꞌ ta chꞌulna li Jesús schiꞌuc Jacobo schiꞌuc Juan, ibatic ta snaic Simón schiꞌuc Andrés. \v 30 Li smeꞌniꞌ li Simone te puchꞌul ta stem yuꞌun ip ta cꞌocꞌ. Laj yalbeic Jesús li cꞌusi ip chaꞌi li jchamelajele. \v 31 Li Jesuse inopoj ba ta stem li jchamelajele, la stsacbe scꞌob, la snit liquel. Itupꞌ ta ora li scꞌacꞌale, lic macꞌlanvanuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltaan ep jchamelajeletic li Jesuse \r (Mt. 8.16–17; Lc. 4.40–41) \p \v 32 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox li osile, laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús ep jchamelajeletic schiꞌuc ep li buchꞌutic ochem pucuj ta yoꞌonique. \v 33 Te tsobol icꞌotic ta tiꞌna scotol li crixchanoetique. \v 34 Li Jesuse la scoltaan li jchamelajeletique. Cꞌusiuc noꞌox chamelal ip chaꞌiique laj coluc yuꞌun scotol. Schiꞌuc la sloqꞌuesan scotol li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique. Mu xꞌaqꞌue cꞌopojicuc yuꞌun Jesús li pucujetique yuꞌun snaꞌojic ti jaꞌ li Snichꞌon li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal scꞌop Dios ta Galilea balumil li Jesuse \r (Lc. 4.42–44) \p \v 35 Ta yocꞌomal icꞌ to ilic li Jesuse, ilocꞌ batel, ibat li yoꞌ bu muꞌyuc crixchanoetique. Te ba sta ta naꞌel Dios. \v 36 Li Simón schiꞌuc li schiꞌiltaque ba saꞌic li Jesuse. \v 37 Cꞌalal istaique, jech laj yalbeic: \p ―Chasaꞌic scotol li crixchanoetique ―xutic. \p \v 38 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batic li ta jujun jteclum li liꞌ noꞌox nopole. Yuꞌun chba calbe yaꞌiic li jchiꞌiltactic ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose, yuꞌun jaꞌ cabtel ti tacbilun talel liꞌi ―xi. \p \v 39 Ibat schiꞌuc li yajchanbalajeltac ta scotol chꞌulnaetic ta Galilea balumile. Ba yal ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose. La sloqꞌuesan nojtoc li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌel chamele \r (Mt. 8.1–4; Lc. 5.12–16) \p \v 40 Ital ta stojol Jesús jun jchiꞌilcutic ta israelal tsacbil ta cꞌaꞌel chamel. La squejan sba ta stojol li Jesuse. Ta sloqꞌuel yoꞌon jech laj yalbe: \p ―Mi xacꞌan xacoltabun li jchamele, coltaun. Jnaꞌoj ti scotol xuꞌ avuꞌune ―xi li vinique. \p \v 41 Li Jesuse la scꞌuxubin li jchamelajele. Laj yacꞌbe scꞌob ta sba, jech laj yalbe: \p ―Ta jcolta la achamele. Colan chaꞌa ―xut. \p \v 42 Icol ta ora. \v 43 Li Jesuse tsots laj yalbe mantal li vinique, jech laj yalbe: \p \v 44 ―Mu me buchꞌu xavalbe ti la jcoltaote. Jaꞌ noꞌox ba acꞌ aba ta ilel ta stojol li palee. Acꞌbo li smoton Dios jech chac cꞌu chaꞌal yaloj onoꞌox li Moisés ta voꞌonee, jaꞌ ta snaꞌic o li jchiꞌiltactic ti icol xa la achamele ―xut. \p \v 45 Ilocꞌ li vinique pero lic spuquin batel ti icoltaat yuꞌun li Jesuse. Ta scoj ti ipuquij scꞌoplal ti icoltavan li Jesuse, jaꞌ yuꞌun ta mucul xa ta xꞌoch ba li ta jteclumetique. Te noj oy li bu muꞌyuc crixchanoe. Pero ep crixchanoetic ba staic li Jesuse, buyuc noꞌox liquemic talel. \c 2 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic li muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe \r (Mt. 9.1–8; Lc. 5.17–26) \p \v 1 Cꞌalal iꞌechꞌ xaꞌox jayib cꞌacꞌale, isut batel ta Capernaum li Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Li crixchanoetique iyaꞌiic ti te oy li ta schꞌomna li Jesuse. \v 2 La stsob sbaic batel ta ora li yoꞌ bu oy li Jesuse. Mu xa xꞌochic o ta yut na, tsinilic cꞌalal ta tiꞌna. Li Jesuse laj yal li scꞌop Diose. \v 3 Te qꞌuechbil talel ta stojol Jesús jun vinic ti muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe. Chanvoꞌ yajval la sqꞌuechic talel. \v 4 Mu xuꞌ xꞌochic li yoꞌ bu oy li Jesuse yuꞌun stsinoj sbaic tajmec ochel li crixchanoetique. Te imuyic ta jolna yuꞌun pachꞌal li jolnae. La sjomic jutuc li jolnae yoꞌ xuꞌ ta schechic yalel li jchamelajele. Te icꞌot yuꞌunic li yoꞌ bu oy li Jesuse. \v 5 Cꞌalal iyil Jesús ti schꞌunojic ti oy sjuꞌele, jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Jnichꞌon, pasbilot xa perton yuꞌun la amule ―xut. \p \v 6 Te chotolic jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech la snop ta yoꞌonic: \v 7 “¿Cꞌu chaꞌal jech ta xal li vinique? Ta spꞌis sba ta Dios. Muc buchꞌu xuꞌ chispasbutic perton yuꞌun jmultic, jaꞌ noꞌox Dios stuc”, xi ta yoꞌonic. \v 8 Li Jesuse sqꞌueloj li cꞌusi la snop ta yoꞌonique, jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti chanopic jeche? ―xi li Jesuse―. \v 9 Ta melel buchꞌuuc noꞌox xuꞌ ta xal: “Pasbilot xa perton yuꞌun amul”, ti xie, yuꞌun mu vocluc ta alel. Jech nojtoc mu vocluc ta alel: “Lican, xanavan”, ti xijchie. Pero jaꞌ scꞌan chaqꞌuelic mi melel ta xcꞌot ta pasel yuꞌun li buchꞌu jech ta xale. \v 10 Joꞌone laj cal xa ti pasbil xa perton yuꞌun li smul li vinique. Qꞌuelic me li cꞌusi ta jpas li avie yoꞌ jech chanaꞌic o ti joꞌon noꞌox ta jpasbe perton yuꞌun smulic li crixchanoetic liꞌ ta balumile, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xi li Jesuse. \p Li Jesuse jech laj yalbe li jchamelajele: \p \v 11 ―Joꞌon chacalbe, lican, ichꞌo batel la apope, batan ta ana ―xut. \p \v 12 Ilic ta ora li jchamelajele, laj yichꞌ batel li spope, ilocꞌ batel ta stojol scotolic. Cꞌalal iyilic li crixchanoetique, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Laj yalic coliyal Dios ta sventa ti jech yacꞌojbe sjuꞌel jun vinique. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Muc bu quilojtic ti oy buchꞌu jech sjuꞌele ―xiic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌiqꞌue ta yajchanbalajel Jesús li Levie, jaꞌ li Mateo sbi nojtoque \r (Mt. 9.9–13; Lc. 5.27–32) \p \v 13 Ichaꞌbat nojtoc ta tiꞌnab schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Toj ep crixchanoetic la stsob sbaic ta stojol li Jesuse. Te lic chanubtasvanuc. \v 14 Cꞌalal ijelav batel li Jesuse, te iyil Leví, jaꞌ snichꞌon Alfeo. Te chotol ta schotleb li yoꞌ bu ta stoj spatanic li crixchanoetique. Jech iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: \p ―Laꞌ chiꞌinun batel ―xut. \p Li Levie la schiꞌin batel li Jesuse. \p \v 15 Tsꞌacal to cꞌalal te ta xveꞌ ta mexa ta sna Leví li Jesuse, te oy nojtoc ep jtsobpatanetic schiꞌuc li buchꞌutic ti toj chopol cuxulique, yuꞌun te schiꞌuquic talel li Jesuse schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Te coꞌol la schiꞌinic ta chotlej ta mexa li Jesuse schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. \v 16 Te oyic nojtoc jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc jayvoꞌ jfariseoetic. Iyilic ti coꞌol ta xveꞌ Jesús schiꞌuc li jtsobpatanetique schiꞌuc li jpasmuliletique. Jaꞌ yuꞌun laj yalbeic li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta schiꞌin ta veꞌel li jtsobpatanetic schiꞌuc li jpasmuliletic la avajchanubtasvanejique? ―xutic. \p \v 17 Li Jesuse iyaꞌi li cꞌusi iyalique, jech itacꞌav: \p ―Li buchꞌutic muc bu ipique mu scꞌanic poxtael. Jaꞌ noꞌox ta scꞌanic poxtael li buchꞌutic ipique. Li joꞌone maꞌuc tal jsaꞌ li buchꞌutic muꞌyuc smulic ti yalojique. Jaꞌ tal jsaꞌ li jpasmuliletique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús cꞌu chaꞌal mu xicta yiximic li yajchanbalajeltaque \r (Mt. 9.14–17; Lc. 5.33–39) \p \v 18 Cꞌalal jaꞌ o yictaoj yiximic li yajchanbalajeltac li Juane schiꞌuc li yajchanbalajeltac li jfariseoetique, oy buchꞌutic tal sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Yictaoj yiximic li yajchanbalajeltac li Juane schiꞌuc li yajchanbalajeltac li jfariseoetique. ¿Cꞌu chaꞌal mu xicta yiximic eꞌuc la avajchanbalajeltaque? ―xutic. \p \v 19 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Cꞌalal yacal nupunele, te oy li jnupunel quereme, jaꞌ yuꞌun mu xuꞌ ta xicta yiximic li yutsꞌ yalaltac li jnupunel quereme yuꞌun te to schiꞌuquic. \v 20 Jaꞌ noꞌox jechic eꞌuc li cajchanbalajeltaque, mu jechuc o smelol ti ta xicta yiximique yuꞌun liꞌ to jchiꞌuquique. Jaꞌ to mi icꞌot scꞌacꞌalil ti chismilic li buchꞌutic chiscontrainique, jaꞌ to xuꞌ ta xicta yiximic li cajchanbalajeltaque. \p \v 21 ’Li buchꞌu ta schꞌun li cꞌusi ta xcale, persa ta xicta li cꞌusi schꞌunoj toꞌox ti jech ta xcol o ti yaloje. Persa ta sloqꞌuel yoꞌon ta schꞌun li cꞌusi ta xcale yoꞌ jech ta xcol o. Jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta xpacꞌomaje, mu spacꞌ ta achꞌ pocꞌ ti muc toꞌox bu mutseme, yuꞌun mi imutse, ta xjat más li poco poqꞌue. \v 22 Jech nojtoc li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub ti ta xa xpajube, muc buchꞌu ta schꞌol ta poco yav li pasbil ta nucule. Mi jech ta spasique, cꞌalal ta xvocan stuc li yaꞌlel tsꞌusube, ta xtꞌom li yave. Altic ta xmal scotol li yaꞌlel tsꞌusube. Li yave altic ta xchꞌay. Li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub ti ta xa xpajube, jaꞌ scꞌan ti ta achꞌ yav ta xichꞌ chꞌolele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti isaꞌbat smulic li yajchanbalajeltac Jesús ta scoj ti la scꞌasic jaychex trigo li ta scꞌacꞌalil ta xcuxique \r (Mt. 12.1–8; Lc. 6.1–5) \p \v 23 Cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta jcuxtique, te ijelavic ta be ta trigotic schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Li yajchanbalajeltaque la scꞌasic jaychex trigo. \v 24 Iꞌileic yuꞌun jayvoꞌ jfariseoetic, jech iꞌalbat li Jesuse: \p ―Qꞌuelavil. ¿Cꞌu chaꞌal ta spasic la avajchanbalajeltac li cꞌusi mu xuꞌ jpastic li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique? ―xutic. \p \v 25 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Aqꞌuelojic ta scꞌop Dios li cꞌusi la spas li David li cꞌalal iviꞌnajic schiꞌuc li schiꞌiltac ta xanbale. \v 26 Te icꞌotic ta chꞌulna li cꞌalal jaꞌ o ochem ta banquilal pale li Abiatare. Li Davide la sveꞌ li pan li te oy ta ba mexa ta sventa smoton li Diose. Acꞌo mi yaloj Dios ti jaꞌ noꞌon xuꞌ ta sveꞌic li paleetique, pero la sveꞌic schiꞌuc li schiꞌiltac li Davide. Pero muc bu sta o smul ti jech la spase ―xi li Jesuse. \p \v 27 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Li Diose laj yacꞌbutic jun cꞌacꞌal sventa ta jcuxtic. Maꞌuc laj yacꞌ ta sventa ti chucbilutic o ta schabiel li cꞌacꞌale. \v 28 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, joꞌon yajvalun li scꞌacꞌalil ti ta jcuxtique. Joꞌon chcal li cꞌustic xuꞌ ta pasele ―xi li Jesuse. \c 3 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic li smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe \r (Mt. 12.9–14; Lc. 6.6–11) \p \v 1 Iꞌoch Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltac ta jun schꞌulnaic li jchiꞌiltacutic ta israelale. Te oy jun jchiꞌilcutic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe. \v 2 Te oyic eꞌuc jayvoꞌ jfariseoetic. Te sqꞌuelojic mi ta xcoltavan Jesús li ta scꞌacꞌalil ta jcuxcutique yuꞌun tscꞌan tsaꞌbeic smul. \v 3 Li Jesuse jech laj yalbe li vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe: \p ―Laꞌ vaꞌlan liꞌ ta oꞌlole ―xut. \p \v 4 Li Jesuse jech la sjacꞌbe li jfariseoetic li te oyique: \p ―Li scꞌacꞌalil ta jcuxtique, ¿cꞌusi yaloj Dios ti acꞌo jpastique? ¿Mi xuꞌ ta jpastic li cꞌusi leque, mi jaꞌ ta jpastic li cꞌusi chopole? ¿Mi chijcoltavan, mi chijmilvan? ―xut. \p Muc bu xtacꞌavic. \v 5 Li Jesuse iꞌilin ta stojolic li jfariseoetic li te oyic ta jujot xocone, yuꞌun chopol iyaꞌi ti toj tsots li yoꞌonique. Jech laj yalbe li vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe: \p ―Tuqꞌuibtasano li sbicꞌtaltac acꞌobe ―xut. \p La stuqꞌuibtasan li sbicꞌtaltac scꞌobe, icol ta ora li scꞌobe. \v 6 Iloqꞌuic batel li jfariseoetique. Ba scꞌoponbeic li svinictac li Herodese yuꞌun ta snopbeic scꞌoplal Jesús ti cꞌu sba xuꞌ tsmilique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stsob sbaic epal crixchanoetic ta tiꞌnabe \p \v 7 Li Jesuse ibat ta tiꞌnab schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Pero te tijil ibatic epal crixchanoetic li liquemic talel ta Galilea balumil schiꞌuc li ta Judea balumile. \v 8 Oy buchꞌutic liquemic talel ta jteclum Jerusalén schiꞌuc ta Idumea balumil. Schiꞌuc oy buchꞌutic liquemic talel ta jot ucꞌum Jordán, schiꞌuc ta yosilal li chib jteclum, Tiro schiꞌuc Sidón. Yuꞌun iyaꞌiic ti oy ep cꞌustic la spas li Jesuse, jaꞌ yuꞌun toj ep crixchanoetic tal sqꞌuelic. \v 9 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Nopojesic talel junuc canava, te chiꞌoch cꞌalal mi chisnetꞌic li epal crixchanoetique ―xut. \p \v 10 Yuꞌun ep xa crixchanoetic icolic yuꞌun li Jesuse, jaꞌ yuꞌun scotol jchamelajeletic ta xnetꞌvanic yuꞌun ta scꞌan ta spiquic li Jesuse. \v 11 Cꞌalal laj yilic Jesús li pucujetic li ochemic ta yoꞌonic li crixchanoetique, jliquel laj quejiuc yuꞌun ta stojol Jesús li crixchanoetic ti bu ochemic ta yoꞌonique. Tsots icꞌopojic, jech laj yalic: \p ―Joꞌot Snichꞌonot Dios ―xiic. \p \v 12 Li Jesuse tsots laj yalbe li pucujetique ti mu me xalic ti jaꞌ Snichꞌon li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stꞌuj lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mt. 10.1–4; Lc. 6.12–16) \p \v 13 Tsꞌacal to imuy batel ta vits li Jesuse. Laj yicꞌ batel li buchꞌutic tscꞌan chicꞌ batel stuc li Jesuse. \v 14 La stꞌuj lajchavoꞌ jchiꞌilcutic ta schiꞌin o, schiꞌuc ta stac batel ta spuquel li scꞌope. \v 15 Laj yacꞌanbe stsatsal sjuꞌelic ti ta scoltaanic li jchamelajeletique schiꞌuc ta sloqꞌuesanic li pucujetic ta yoꞌonic li crixchanoetique. \v 16 Li lajchavoꞌ viniquetic li la stꞌuj li Jesuse, jaꞌic sbiic liꞌi: La stꞌuj Simón, jaꞌ Pedro laj yacꞌbe sbi. \v 17 Schiꞌuc Jacobo snichꞌon Zebedeo. Schiꞌuc yitsꞌin li Jacoboe, jaꞌ Juan sbi. Jaꞌ Boanérges iꞌacꞌbat sbiic yuꞌun li Jesuse, yuꞌun li Jacobo schiꞌuc li Juane jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li chauc ti ta jpꞌel noꞌox ora ta xlebuje, yuꞌun tscꞌan chaqꞌuic vocol ta ora. \v 18 La stꞌuj nojtoc Andrés, schiꞌuc Felipe, schiꞌuc Bartolomé, schiꞌuc Mateo, schiꞌuc Tomás, schiꞌuc otro jun Jacobo, jaꞌ snichꞌon Alfeo. Schiꞌuc Tadeo, schiꞌuc Simón ti la schiꞌin toꞌox li jcananeoetique. \v 19 Schiꞌuc Judas Iscariote, li buchꞌu tsꞌacal to iyacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yalic ti ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues pucujetic li Jesuse \r (Mt. 12.22–32; Lc. 11.14–23; 12.10) \p Cꞌalal la stꞌuj li lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse, ibatic ta schꞌomna. \v 20 La stsob sbaic batel nojtoc li crixchanoetique. La stsin sbaic tajmec. Mu xtal yutsil chveꞌic schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. \v 21 Cꞌalal iyaꞌiic li yutsꞌ yalaltac Jesús ti te tsinil ep crixchanoetic ta schꞌomnae, taꞌox scꞌan xiqꞌuic loqꞌuel li Jesuse yuꞌun iyalic ti chjovi sjole. \p \v 22 Te oy jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, jaꞌ jchiꞌilcutic ta israelal. Te liquemic talel ta Jerusalén. Jech laj yalic: \p ―Li vinic liꞌi ochem banquilal pucuj ta yoꞌon, jaꞌ yuꞌun ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique ―xiic. \p \v 23 Li Jesuse laj yapta li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech laj yal ta loꞌil: \p ―¿Cꞌu sba xuꞌ ta sloqꞌues schiꞌil ta pucujal li Satanase? \v 24 Jech chac cꞌu chaꞌal mi ta scontrain sbaic jun ajvalil schiꞌuc schiꞌiltac ta abtele, ta soquic o. \v 25 Mi ta scontrain sbaic ta jpꞌej noꞌox snailique, ta soquic o nojtoc. \v 26 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Satanase, mi ta sloqꞌues schiꞌil ta pucujal ta yoꞌonic li crixchanoetique, mu xuꞌ spas mantal mi jech ta spase. \p \v 27 ’Li buchꞌu tscꞌan ch‐och ta sna jun tsatsal vinique yoꞌ chelcꞌanbe li cꞌustic oy yuꞌune, scꞌan ta schuc baꞌi li tsatsal vinique, jaꞌ to jech xuꞌ chelcꞌanbe batel li cꞌustic oy yuꞌune. Li Satanase jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li tsatsal vinique yuꞌun jaꞌ sventainoj li crixchanoetique. Pero la jpas xa ta canal yuꞌun la jpojbe li vinic ti te toꞌox oy ta scꞌobe. \p \v 28 ’Melel chacalbeic, li buchꞌutic chopol li cꞌustic ta spasique, schiꞌuc mi chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Diose, ta to spasbatic perton yuꞌun Dios ti mi tscꞌanbeique. \v 29 Yan li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Chꞌul Espíritue, muc xa bu ta spasbatic o perton sbatel osil ―xut. \p \v 30 Ti jech iꞌalbatique yuꞌun iyalic ti ochem pucuj ta yoꞌon li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chac cꞌoponatuc yuꞌun smeꞌ li Jesuse schiꞌuc li schiꞌiltac ta voqꞌuel li Jesuse \r (Mt. 12.46–50; Lc. 8.19–21) \p \v 31 Te icꞌotic li yitsꞌinab li Jesuse schiꞌuc li smeꞌique yuꞌun jaꞌ ba scꞌoponic li Jesuse. Te vaꞌalic ta amacꞌ la staquic ta iqꞌuel li Jesuse. \v 32 Ep buchꞌutic te chotolic ta jujot xocon li Jesuse. Jech iꞌalbat li Jesuse: \p ―Te oyic ta amacꞌ ameꞌ schiꞌuc la avitsꞌinabe yuꞌun chac scꞌoponicot ―xutic. \p \v 33-35 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel jaꞌ jmeꞌ, jaꞌ quitsꞌinab li te oyique. Pero li buchꞌutic ti liꞌ oyique ti ta spasic li cꞌusi ta scꞌan li Diose, jaꞌ coꞌol schiꞌuc jmeꞌ yaꞌel. Jaꞌ coꞌol schiꞌuc jchiꞌiltac ta voqꞌuel yaꞌel ―xi li Jesuse. \p La sqꞌuel li buchꞌutic li te nopol chotolique, jech laj yal: \p ―Qꞌuelavilic li jayvoꞌic ti liꞌ oyique, jaꞌ coꞌol schiꞌuc jmeꞌ yaꞌel. Jaꞌ coꞌol schiꞌuc jchiꞌiltac ta voqꞌuel yaꞌel ―xi li Jesuse. \c 4 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jvajtrigo \r (Mt. 13.1–9; Lc. 8.4–8) \p \v 1 Li Jesuse ibat ta tiꞌnab schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, te ichanubtasvan nojtoc. Toj ep jchiꞌilcutic la stsob sbaic talel li yoꞌ bu oy li Jesuse, jaꞌ yuꞌun iꞌoch ta canava ta ba nab li Jesuse, te ichoti. Li crixchanoetique te oyic ta tiꞌnab. \v 2 Cꞌalal ichanubtasvan li Jesuse, oy ep cꞌusi laj yal ta loꞌil. Jech laj yal: \p \v 3 ―Aꞌiic. Ilocꞌ batel jun jvajtrigo. \v 4 Cꞌalal la svaj li strigoe, oy jaypꞌej icꞌot ta be. Ital mutetic, la stam sbicꞌanic. \v 5 Oy jaypꞌej icꞌot ta tontic ti bu muꞌyuc lec slumale. Ijav ta ora yuꞌun muc bu pim slumal. \v 6 Cꞌalal iqꞌuepe, icꞌanub ta ora, itaquij o yuꞌun muc bu yacꞌoj yibel. \v 7 Oy jaypꞌej icꞌot ta yolon chꞌixtic. Cꞌalal ichꞌi li chꞌixe, inetꞌe comel, jaꞌ icꞌoxib o, muc bu satin. \v 8 Oy jaypꞌej icꞌot ta lequil balumil. Lec isatin. Oy iyacꞌ lajuneb schaꞌvinic (30) ta pꞌej, oy iyacꞌ oxvinic (60) ta pꞌej, oy iyacꞌ joꞌvinic (100) ta pꞌej. \v 9 Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu chaꞌal laj yal loꞌil li Jesuse \r (Mt. 13.10–17; Lc. 8.9–10) \p \v 10 Cꞌalal stuquic xa te oyic schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, schiꞌuc li buchꞌutic scotol cꞌacꞌal ta xchiꞌinvanique, la sjacꞌbeic Jesús cꞌusi smelol li loꞌil laj yale. \v 11 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li joꞌoxuque acꞌbiloxuc anaꞌic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose, pero li yanetique mu xꞌacꞌbat snaꞌic. Jaꞌ noꞌox ta xcalbeic ta loꞌil. \v 12 Yuꞌun altic noꞌox ti iyilic xa ti scotol xuꞌ cuꞌune, yuꞌun muc xacꞌ ta yoꞌonic. Altic ti iyaꞌiic xa li cꞌusi laj cale, muc xaꞌibeic smelol yuꞌun mu onoꞌox scꞌan xaꞌiic. Yuꞌun mu scꞌan xictaic li cꞌustic chopol tspasique, jech mu spasbatic perton yuꞌun li smulique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic smelol li loꞌil sventa li jvajtrigoe \r (Mt. 13.18–23; Lc. 8.11–15) \p \v 13 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Mi muc bu xavaꞌibeic smelol eꞌuc li loꞌil li laj cale, ¿cꞌu sba xuꞌ chavaꞌibeic smelol li yan loꞌil ti ta to xcale? \v 14 Li jvajtrigoe jaꞌ li buchꞌu ta xal li scꞌop Diose. \v 15 Li becꞌ trigo li icꞌot ta bee, jaꞌ senyail li buchꞌutic yaꞌiojic xa li scꞌop Diose, pero mu xaqꞌuic ta venta. Ta xtal ta ora li pucuje, chtal chꞌaybatuc ta sjolic ta ora li scꞌop Dios ti iyaꞌiique. \v 16 Li becꞌ trigo li icꞌot ta tontique, jaꞌ senyail li buchꞌutic li cꞌalal ta xaꞌiic li scꞌop Diose ta ora noꞌox tschꞌunic, xmuybajic noꞌox. \v 17 Pero muꞌyuc stsatsal yoꞌonic. Cꞌalal chichꞌic vocol cꞌalal schꞌunojique, ta xchibaj yoꞌonic ta ora. \v 18-19 Li becꞌ trigo li icꞌot ta yolon chꞌixtique, jaꞌ senyail li buchꞌutic yaꞌiojic li scꞌop Diose, ti jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic li cꞌustic oy liꞌ ta balumile. Jaꞌ te loꞌlobilic o yuꞌun li cꞌustic ta scꞌanique. Cꞌusiuc noꞌox ta spichꞌ o yoꞌonic. Te netꞌbil icom o yaꞌel li scꞌop Dios li laj yaꞌiique, jech muc schꞌunic o. \v 20 Li becꞌ trigo li icꞌot ta lequil balumile, ti iyacꞌ lajuneb schaꞌvinic (30) ta pꞌej sbeqꞌue, schiꞌuc ti iyacꞌ oxvinic (60) ta pꞌej sbeqꞌue, schiꞌuc ti iyacꞌ joꞌvinic (100) ta pꞌej sbeqꞌue, jaꞌ senyail li buchꞌutic ta xacꞌ ta yoꞌonic li scꞌop Diose. Ta satin ta yoꞌonic yaꞌel li scꞌop Diose. Acꞌo mi ta xichꞌic vocol, mu xchibaj o yoꞌonic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan jamal ta xcaltic ba li scꞌop li Cajvaltique \r (Lc. 8.16–18) \p \v 21 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Mi ta jtsan jcantiltique, muc bu ta jnujmaquitic, muc bu ta jmuctic ta yolon tem nojtoc. Ta jcuxantic ta scuxanobil. \v 22 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, li cꞌustic la jchanubtasoxuc o liꞌi, mu me xamuquic. Jaꞌ avabtelic ti jamal chavalic batel ti cꞌu orae. \v 23 Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 24 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Aꞌibeic lec smelol li cꞌustic chacalbeique. Li cꞌu yepal chachꞌunic li cꞌusi laj calboxuque, más to ep chacꞌ anaꞌic li Diose. \v 25 Yuꞌun li buchꞌutic jutuc to schꞌunojique, más to chcoltaatic yuꞌun Dios ti acꞌo schꞌunic leque, yuꞌun chacꞌ ta yoꞌonic. Li buchꞌutic mu scꞌan schꞌunique, li cꞌu yepal snaꞌique, ta xpojbatic ta jꞌechꞌel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti snaꞌoj stuc li cꞌu sba ta xventainvan li Diose \p \v 26 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. Stuc snaꞌ cꞌu sba tspas jech chac cꞌu chaꞌal trigo ti la svaj ta yosil jun vinique. \v 27 Li vinique jun yoꞌon ta xvay ta acꞌubaltic, ta xlic ta cꞌacꞌaltic. Jaꞌ noꞌox ti iyil ti ijav xa li strigoe pero mu snaꞌ li cꞌu sba ijave. \v 28 Yuꞌun te chchꞌi stuc. Baꞌi ta xlocꞌ yanal, ta xacꞌ sat, tsꞌacal to ta xyijub li sate. \v 29 Cꞌalal mi yij xa li sate, chba stuchꞌic yuꞌun yora xa ta tuchꞌel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa becꞌ mustasa \r (Mt. 13.31–32; Lc. 13.18–19) \p \v 30 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Chacalbeic nojtoc li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. Acꞌo mi muc bu ep li buchꞌutic ta xventainatic li avie pero ta tsꞌacale ta xꞌepaj. \v 31 Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal becꞌ mustasa ti ta jtsꞌuntic ti toj biqꞌuitique. \v 32 Mi ichꞌie, toyol chbat. Jaꞌ mu sta jech smucꞌul li yan tsꞌunubiletic li biqꞌuitic sbecꞌ eꞌuque. Li mustasae toyol chbat schiꞌuc ep chacꞌ scꞌob. Ta xtal mutetic, ta spas stasic ta scꞌobtac yuꞌun oy lec yaxinal ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti naca ta loꞌil noꞌox laj yalanbe li crixchanoetic li Jesuse \r (Mt. 13.34–35) \p \v 33 Li Jesuse ta loꞌil noꞌox laj yalbe li jchiꞌiltac ti cꞌu sba ta spas mantal li Diose. Jaꞌ noꞌox laj yal li cꞌu yepal xaꞌibeic smelole. \v 34 Naca ta loꞌil noꞌox laj yalanbe. Cꞌalal stuquic xa schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, laj yalbe li cꞌu sba smelol li loꞌil li laj yale. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ipaj yuꞌun icꞌ schiꞌuc nab li Jesuse \r (Mt. 8.23–27; Lc. 8.22–25) \p \v 35 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox osile, jech laj yalbe li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―Jelavcutic ba ta jot nab ―xut. \p \v 36 Li yajchanbalajeltaque la scꞌoponic comel li crixchanoetic li te schiꞌuquique, la schiꞌinic batel Jesús li ta yut canavae. Oy yan canavaetic la schiꞌinic batel. \v 37 Ital ta ora tsots icꞌ, tsots la syuqꞌuilan li nabe. Iꞌoch ep joꞌ ta yut li canavae, yuꞌun xaꞌox ta xmuquij yalel ta yut nab. \v 38 Li Jesuse te vayal ta chac canava yacꞌoj xon sjol. Itije yuꞌun li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbeic: \p ―Jchanubtasvanej, ¿mi yuꞌun mu xavaꞌi ti yuꞌun xa chijmuquijutic yalel ta yut nabe? ―xutic. \p \v 39 Ilic li Jesuse, la spajes li iqꞌue schiꞌuc li nabe, jliquel ichꞌab ta ora. \v 40 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Ta scoj ti mu xachꞌunic ti oy juꞌele jaꞌ yuꞌun chaxiꞌic ―xut. \p \v 41 Pero más to ixiꞌic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu nan chaꞌal li vinic liꞌi ti jliquel ipaj yuꞌun li iqꞌue schiꞌuc li nabe? ―xut sbaic. \c 5 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iloqꞌuesbat pucujetic ta yoꞌon jun jgadárail vinique \r (Mt. 8.28–34; Lc. 8.26–39) \p \v 1 Li Jesuse ibat ta jot nab li ta yosilal li jgadáraetic schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. \v 2 Cꞌalal iloqꞌuic ta canava schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse, te ital ta ora jun vinic ochem pucuj ta yoꞌon. Te ilic talel ta muquenal. \v 3 Yuꞌun jaꞌ sna li jombil chꞌenetic li bu chmuqueic li ánimaetique. Muc buchꞌu xchuc yuꞌun acꞌo mi ta carena. \v 4 Ep ta velta ichucbat yoc scꞌob ta carena pero la stuchꞌ li carenae. Muc buchꞌu xuꞌ tspas ta manxo. \v 5 Cꞌacꞌal acꞌubal te xꞌavet batel ta vitstic schiꞌuc ta muquenal. Ta stsac ton, ta syaintas o sba. \v 6 Li vinique nom noj iyil li Jesuse, ital ta anil, la squejan sba ta stojol. \v 7-8 Li Jesuse jech laj yalbe li pucuje: \p ―Pucuj, locꞌan ta yoꞌon li vinique ―xut. \p Cꞌalal jech iyal li Jesuse, tsots icꞌopoj li vinique: \p ―Jesús, joꞌot Snichꞌonot Dios ta vinajel, ¿cꞌu chaꞌal tal aticꞌ aba ta jtojol? Li Diose chaꞌi ti jech chacalbee. Avocoluc mu me xavacꞌbun quichꞌ vocol ―xi li pucuje. \p \v 9 Li Jesuse jech la sjacꞌbe li vinique: \p ―¿Cꞌusi abi? ―xut. \p ―Legionuncutic yuꞌun ep ta mil liꞌ ochemuncutic ta yoꞌon li vinique ―xiic li pucujetique. \p \v 10 Li pucujetique ta sloqꞌuel yoꞌonic laj yalbeic Jesús ti mu me xtaqueic loqꞌuel ta yosilal li jgadáraetique. \v 11 Te ta chꞌut vits oy ep chitometic ta saꞌ sveꞌelic. \v 12 Li pucujetique laj yalbeic li Jesuse: \p ―Mi chaloqꞌuesuncutique, tacuncutic batel li yoꞌ bu oy li chitometique, te chba ochcuncutic ―xiic li pucujetique. \p \v 13 Li Jesuse iyal ti te acꞌo baticuque. Iloqꞌuic ta yoꞌon li vinic li pucujetique, ba ochicuc li ta chitometique. Li chitometique oy nan chaꞌmiluc. Iloqꞌuic ta anil scotol, iyalic ta yalebaltic, itsꞌujic ochel ta nab, te ijicꞌav scotolic. \p \v 14 Li jchabiejchitometique ixiꞌic batel. Ba yalbeic scotol crixchanoetic li ta jteclum schiꞌuc li buchꞌu te nopol nacalique. Jaꞌ yuꞌun li crixchanoetique tal sqꞌuelic li cꞌusi ispasique. \v 15 Te icꞌotic li yoꞌ bu oy li Jesuse. Iyilic ti te chotol li vinic li ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌone. Slapoj xa scꞌuꞌ, meltsajem xa, tuqꞌuibem xa. Li crixchanoetique ixiꞌic o. \v 16 Li buchꞌutic iyilic li cꞌu sba icol li vinic li ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌone, schiꞌuc cꞌu sba icham li chitometique, laj yalbeic li buchꞌutic te icꞌotique. \v 17 Scotolic laj yalbeic li Jesuse: \p ―Avocoluc locꞌan batel ―xutic. \p \v 18 Cꞌalal iꞌoch ta canava li Jesuse, li vinic li ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌone la scꞌanbe vocol Jesús ti acꞌo xuꞌ tschiꞌin batele. \v 19 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu xba achiꞌinun. Batan ta ana, ba albo achiꞌiltac ti laj xa scoltaot li Diose, ti laj xa scꞌuxubinote ―xut. \p \v 20 Ibat li vinique, laj yal batel ta yosilal ti icoltaat yuꞌun li Jesuse. Decápolis sbi li yosilale yuꞌun oy lajuneb jteclumetic li teye. Cꞌalal iyaꞌiic li crixchanoetique, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌcuxesbe stseub Jairo li Jesuse schiꞌuc icol jun ants li ipicbat spuychij li Jesuse \r (Mt. 9.18–26; Lc. 8.40–56) \p \v 21 Cꞌalal isut batel ta jot nab li Jesuse, toj ep jchiꞌilcutic la stsob sbaic talel ta stojol li te ta tiꞌnabe. \v 22 Te ital ta stojol jun jchiꞌilcutic, Jairo sbi. Jaꞌ jmeltsanejcꞌop ta jun chꞌulna. Cꞌalal iyil Jesús li Jairoe, tal spatan sba ta stojol li Jesuse. \v 23 Jech laj yalbe: \p ―Ta xcham xa li cunen tseube. Avocoluc ba acꞌ acꞌob ta sba, acꞌo coluc, acꞌo cuxiuc ―xi. \p \v 24 Li Jesuse la schiꞌin batel. Stsoboj sbaic echꞌel ta spat xocon Jesús li crixchanoetique yuꞌun toj epic la schiꞌinic batel. \v 25 Oy jun ants lajchaeb xa jabil ti mu xmac li schamele. \v 26 Ep la saꞌ jpoxtavanejetic pero jaꞌ noꞌox yan sba iyichꞌ o vocol, schiꞌuc ilaj scotol li cꞌustic oy yuꞌune. Pero muc bu xcol o li ta svomolique, más iꞌipaj o. \v 27 Iyaꞌi ti xuꞌ yuꞌun chcoltavan li Jesuse, te tijil ibat ta spat li epal crixchanoetique. La spitsꞌ sba jelavel, la sta ta picbeel spuychij li Jesuse. \v 28 Yuꞌun jech la snop: “Acꞌo mi jaꞌ noꞌox ta jpicbe li spuychije, chicol o”, xi ta yoꞌon li antse. \v 29 Imac ta ora li schamele, iyaꞌi ti lec xa oye. \v 30 Li Jesuse iyaꞌi ta ora ti oy buchꞌu icol ta sjuꞌele. Ijoypꞌij sqꞌuel li crixchanoetique, jech la sjacꞌbe: \p ―¿Buchꞌu lispicbe jpuychij? ―xi. \p \v 31 Itacꞌavic li yajchanbalajeltaque: \p ―Toj netꞌnetꞌ jbatic jchiꞌuctic li crixchanoetic chavile. ¿Cꞌu chaꞌal chajacꞌ ti buchꞌu la spicbot apuychije? ―xutic. \p \v 32 Li Jesuse la sqꞌuel ta jujot xocon ti buchꞌu ipicbat li spuychije. \v 33 Li antse ta xnic ta xiꞌel yuꞌun snaꞌoj ti jaꞌ icole. La squejan sba ta stojol li Jesuse, jamal laj yalbe scotol. \v 34 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Jnichꞌon, yuꞌun la achꞌun ti oy juꞌele, jaꞌ yuꞌun lacol. Junuc avoꞌon batan, yuꞌun icol xa la achamele ―xut. \p \v 35 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta loꞌil li Jesuse, icꞌot jayvoꞌ li iliquic talel ta sna li Jairoe. Jech cꞌot albatuc li Jairoe: \p ―Icham xa la atseube. Altic xa chba yacꞌ svocol avuꞌun li Jchanubtasvaneje ―xutic. \p \v 36 Te xabin li Jesuse, jech lic yalbe li jmeltsanejcꞌope: \p ―Mu xavat avoꞌon. Jaꞌ noꞌox chꞌuno ti scotol xuꞌ ta jpase ―xi li Jesuse. \p \v 37 Li Jesuse mu scꞌan ti ep buchꞌutic ta schiꞌin batele. Jaꞌ noꞌox laj yicꞌ batel Pedro, schiꞌuc Jacobo schiꞌuc yitsꞌin, jaꞌ li Juane. \v 38 Cꞌalal icꞌotic ta sna li jmeltsanejcꞌope, li Jesuse iyil ti oy ep buchꞌutic te xꞌupꞌetic, ti xꞌavetic noꞌox ta oqꞌuele. \v 39 Li Jesuse iꞌoch ta yut na. Jech la sjacꞌbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti xaꞌavetic ta oqꞌuele? Muc bu chamem li tseube, yuꞌun noꞌox chvay ―xi. \p \v 40 Cꞌalal jech iyaꞌiic li jchiꞌiltacutique, la stseꞌinic li Jesuse yuꞌun snaꞌic ti chamem li tseube. Li Jesuse la stacan loqꞌuel scotol li buchꞌutic te oyique. Jaꞌ noꞌox icom li stot smeꞌ li tseube schiꞌuc li oxvoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse. Te iꞌochic li yoꞌ bu telel li ánimae. \v 41 Li Jesuse la stsacbe scꞌob li ánima tseube, jech laj yalbe: \p ―Talita cumi ―xut. “Tseub, lican chacalbe”, xi smelol. \p \v 42 Ichaꞌcuxi ta ora, itots li tseube. Ixanav batel yuꞌun lajchaeb xa jabil yichꞌoj. Scotol li buchꞌutic ti te oyique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. \v 43 Li Jesuse tsots laj yalbe mantal li stot smeꞌ li tseube ti mu me buchꞌu xalbeique. Laj yalbe nojtoc ti acꞌo yacꞌbeic sveꞌel li tseube. \c 6 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu xꞌichꞌe ta mucꞌ li te ta Nazaret li Jesuse \r (Mt. 13.53–58; Lc. 4.16–30) \p \v 1 Li Jesuse isut batel ta jteclum Nazaret li yoꞌ bu ichꞌie. La schiꞌin batel li yajchanbalajeltaque. \v 2 Cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta jcuxcutique, li Jesuse ibat ta schꞌulnaic li jchiꞌiltacutic ta israelale. Te cꞌot chanubtasvanuc. Ep buchꞌutic laj yaꞌibeic scꞌop li Jesuse. Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Bu iyichꞌ spꞌijil li jchiꞌiltic liꞌi? Toj lec li cꞌusi chale. Schiꞌuc oy sjuꞌel, xuꞌ yuꞌun ta spas scotol. \v 3 Yuꞌun jaꞌ li carpinteroe, jaꞌ yol li Maríae. Jaꞌ yitsꞌinab li Jacoboe, schiꞌuc li Josee, schiꞌuc li Judase, schiꞌuc li Simone. Jaꞌ yixleltac nojtoc li liꞌ jchiꞌuctic ta nacleje ―xut sbaic. \p Jaꞌ yuꞌun muc bu xichꞌic ta mucꞌ li Jesuse. \v 4 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Li butic chcꞌotic li buchꞌutic ta xalic li scꞌop Diose jaꞌ acꞌbilic ta venta. Pero ta yosilalic stuquique schiꞌuc ta snaique, schiꞌuc ta stojol yutsꞌ yalaltaquique, mu xꞌaqꞌueic ta venta ―xut. \p \v 5 Jech muc bu ep iyacꞌ ta ilel stsatsal sjuꞌel li bu ichꞌi li Jesuse. Jaꞌ noꞌox oy jayvoꞌ jchamelajeletic icolic yuꞌun ti cꞌalal laj yacꞌanbe scꞌob ta sbaique. \v 6 Li Jesuse ichꞌay o yoꞌon ta scoj ti mu schꞌunique. Jaꞌ yuꞌun ibat ta scotol coloniaetic ti te noꞌox nopolic li ta jteclum Nazarete, te ichanubtasvan. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti itaqueic batel ta yalel scꞌop Jesús li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mt. 10.5–15; Lc. 9.1–6) \p \v 7 Li Jesuse la stsob li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque. Ta chaꞌchaꞌvoꞌ la stac batel. Laj yacꞌanbe stsatsal sjuꞌelic ti ta sloqꞌuesanbeic pucujetic ta yoꞌonic li jchiꞌiltacutic ta israelale. \v 8 Laj yalbe ti mu me cꞌusi xichꞌic batele. Jaꞌ noꞌox acꞌo yichꞌic batel snamteꞌic. Mu me xichꞌic batel sveꞌelic, mi snutiꞌic, mi staqꞌuinic schiꞌuc cꞌusi yan. \v 9 Jaꞌ noꞌox iꞌalbatic ti acꞌo slap batel xonobique, ti mu me slap batel chaꞌlom scꞌuꞌique. \v 10 Jech laj yalbe nojtoc: \p ―Ti bu chcꞌot achꞌamunic nae, te me oyanic o. Jaꞌ to mi chabatic ta yan jteclume, jaꞌ to xaloqꞌuic batel li ta achꞌomnaique. \v 11 Mi oy buchꞌu mu xayotesic ta snae, mi mu scꞌan xaꞌi acꞌopique, locꞌanic batel li ta slumalique. Cꞌalal chaloqꞌuic batele, lilinic comel spucucal la avoquique. Jaꞌ senyail ti jaꞌ xa icom ta sba stuquic ti muc bu xichꞌic ta mucꞌ li cꞌusi la avalbeique. Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots vocol ta xichꞌic li jchiꞌiltactic li te ta jteclum li bu mu xayotesique. Li vocol ta xichꞌic li crixchanoetic li te ta jteclum Sodoma schiꞌuc li ta jteclum Gomorra ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 12 Ibatic, ba yalbeic li jchiꞌiltacutic ta israelal ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol tspasique. \v 13 La sloqꞌuesanbeic ep pucuj ta yoꞌonic. Laj yacꞌbeic asete ta sjol ep jchamelajeletic, icolic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba imile li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mt. 14.1–12; Lc. 9.7–9) \p \v 14 Li ajvalil Herodese iyaꞌi ti ep li cꞌustic tspas li Jesuse yuꞌun scotol crixchanoetic yaꞌiojic. Li Herodese jech laj yal: \p ―Taje jaꞌ li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Yuꞌun ichaꞌcuxi, jaꞌ yuꞌun oy sjuꞌel yoꞌ tspas li cꞌustic lec ta spase ―xi li Herodese. \p \v 15 Oy yanetic jech laj yalic: \p ―Jaꞌ Elías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee ―xiic. \p Oy yanetic jech laj yalic: \p ―Jaꞌ jech chal scꞌop Dios jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ―xiic. \p \v 16 Cꞌalal iyaꞌi Herodes li cꞌusi iyalic li crixchanoetique, jech laj yal: \p ―Jaꞌ Juan ti laj cacꞌ ta tuchꞌbeel li sjole, yuꞌun nan ichaꞌcuxi loqꞌuel ta smuquenal ―xi li Herodese. \p \v 17 Yuꞌun li Herodese jaꞌ onoꞌox la stac ta tsaquel li Juane. La spas mantal ti acꞌo chuqueuc ta carena ta yut chucvanab ta scoj li Herodíase, jaꞌ li yajnil toꞌox li yitsꞌin li Herodese. Felipe sbi li yitsꞌine. Yuꞌun li Herodese la spojbe yajnil li yitsꞌine, laj yicꞌ. \v 18 Ti la sticꞌ ta chuquel Juan li Herodese, yuꞌun chopol iyaꞌi ti jech iꞌalbate: \p ―Mu lecuc chil Dios ti apojbe yajnil la avitsꞌine ―xi li Juane. \p \v 19 Li Herodíase chopol iyaꞌi eꞌuc ti jech laj yal li Juane jaꞌ yuꞌun chac smil. Pero mu to xuꞌ tsmil yuꞌun chabibil ta soltaroetic. \v 20 Li Herodese iyichꞌ ta mucꞌ li Juane yuꞌun snaꞌoj ti jaꞌ lequil vinique, ti mu cꞌusi chopol tspase. Jaꞌ yuꞌun laj yacꞌ ta chabiel yoꞌ mu xmile. Acꞌo mi muc bu xaꞌibe smelol li cꞌusi laj yal li Juane, pero lec la schiquinta li cꞌalal ichanubtasat yuꞌun li Juane. \v 21-22 Li cꞌalal ilocꞌ ta sjabilal li Herodese, la spas sqꞌuinal. Laj yicꞌan scotol li buchꞌutic yacꞌanojbe yabtele, jaꞌ li jꞌabteletique, schiꞌuc li banquilal soltaroetique, schiꞌuc li buchꞌutic ichꞌbilic ta mucꞌ li te ta Galilea balumile. Yuꞌun tscꞌan tschiꞌin ta veꞌel ta qꞌuin. Li Herodíase snaꞌ ti jaꞌ xa yorail ti xuꞌ chacꞌ ta milel li Juane. Jaꞌ yuꞌun och acꞌotajuc li stseub li Herodíase. Li Herodese schiꞌuc li buchꞌutic te coꞌol chveꞌic ta mexa schiꞌuque, toj lec iyilic li cꞌu sba iꞌacꞌotaj li tseube. Cꞌalal ilaj yoꞌon ta acꞌot li tseube, jech laj yalbe li tseub li Herodese: \p ―Cꞌanbun ti cꞌusi chacꞌane, chacacꞌbe. \v 23 Yiloj Dios ti chacacꞌbee. Manchuc mi chacꞌan oꞌloluc ti bu cꞌalal jmacoj li balumile, chacacꞌbe ―xut li tseube. \p \v 24 Locꞌ sjacꞌbe smeꞌ li tseube: \p ―¿Cꞌusi nan ta jcꞌan xanaꞌ? ―xut li smeꞌe. \p Itacꞌav li smeꞌe: \p ―Jaꞌ xacꞌanbe sjol li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe ―xut li stseube. \p \v 25 Ibat ta anil li tseube, iꞌoch li yoꞌ bu oy li Herodese. Jech laj yalbe: \p ―Jaꞌ ta jcꞌan ti chavacꞌbun ta ora ta pulatu sjol li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe ―xut. \p \v 26 Li Herodese iyat tajmec yoꞌon. Pero ta scoj ti la stꞌabbe sbi li Diose schiꞌuc ti laj yaꞌiic nojtoc li buchꞌutic te schiꞌuque, jaꞌ yuꞌun isnop ti mu xa xuꞌ ta sutes li scꞌope. \v 27 La stac batel ta ora jun yajsoltaro yoꞌ acꞌo ba stuchꞌbe talel sjol li Juane. \v 28 Ibat li soltaroe, ba stuchꞌbe li sjol li Juane. La spach talel ta jun pulatu, laj yacꞌbe li tseube. Li tseube ba yacꞌbe li smeꞌe. \p \v 29 Cꞌalal iyaꞌiic li yajchanbalajeltac li Juane, a yichꞌbeic li sbecꞌtal stacupale, ba smucbeic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smacꞌlan joꞌmil viniquetic li Jesuse \r (Mt. 14.13–21; Lc. 9.10–17; Jn. 6.1–14) \p \v 30 Li lajchavoꞌ li itaqueic batel yuꞌun Jesús isutic talel ta stojol li Jesuse. Cꞌot yalbeic Jesús scotol li cꞌustic la spasique schiꞌuc li cꞌu sba ichanubtasvanique. \v 31 Ta scoj ti te xtal xbat tajmec li crixchanoetique jech mu xtal yutsil xveꞌic. Jaꞌ yuꞌun jech laj yalbe li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―Laꞌic, batic, jvocꞌ jbatic batel ta taqui jamaltic yoꞌ jech xuꞌ te chacuxic jliqueluc ―xi li Jesuse. \p \v 32 Iꞌochic ta canava, stuquic noꞌox la svocꞌ sbaic batel ta taqui jamaltic. \v 33 Ep buchꞌutic iyilic ti cꞌalal ibatique. Laj yojtaquinic ti te oy li Jesuse jech ibat ta yoquic ta anil ta tiꞌtiꞌnab. Ep ta jteclum ti bu iliquic batele. Jaꞌ baꞌi icꞌotic ta taqui jamaltic, tsꞌacal to icꞌotic li Jesuse schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. \v 34 Cꞌalal ilocꞌ ta canava li Jesuse, ep te tsobolic ista. Laj yichꞌan ta cꞌux yuꞌun jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal chij ti muꞌyuc yajchabivanejique. Lic schanubtas. Ep cꞌustic laj yalbe. \v 35 Cꞌalal mal xaꞌox cꞌacꞌale, jech iꞌalbat yuꞌun li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―Toj mal xa cꞌacꞌal, taqui jamaltic liꞌi. \v 36 Jaꞌ lec tacano me batel li crixchanoetique acꞌo ba sman sveꞌelic ta coloniaetic li liꞌ noꞌox nopolique ―xiic. \p \v 37 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Macꞌlanic li joꞌoxuque ―xꞌutatic. \p Itacꞌavic: \p ―¿Bu ta jtacutic chib ciento denario taqꞌuin sventa ta jmancutic o pan ti chcacꞌbecutic sveꞌique? ―xi itacꞌavic. \p \v 38 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Jaypꞌej pan avichꞌojic talel? Qꞌuelic ―xꞌutatic. \p Cꞌalal iyilic li cꞌu yepale, laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jaꞌ noꞌox joꞌpꞌej pan schiꞌuc chaꞌcot choy liꞌ quichꞌojcutique ―xiic. \p \v 39 Li Jesuse laj yalbe li crixchanoetic ti acꞌo stsob sbaic ta jutsobe, schiꞌuc ti acꞌo chotlicuc ta yaxaltique. \v 40 Ichotiic ta jutsob. La stsob sbaic ta joꞌvinic (100) schiꞌuc ta lajlajuneb yoxvinic (50). \v 41 Li Jesuse la stsac li joꞌpꞌej pane schiꞌuc li chaꞌcot choye. La sqꞌuel muyel ta vinajel, laj yalbe coliyal Dios. La xutilan li pane, laj yacꞌbe li yajchanbalajeltaque. Li yajchanbalajeltaque la spucbeic li crixchanoetique. Li Jesuse la stuchꞌilan nojtoc li chaꞌcot choye, laj yacꞌbe spuquic li yajchanbalajeltaque. \v 42 Iveꞌ scotolic, inojic o lec. \v 43 La stsobic li scomenal li pane schiꞌuc li scomenal li choye, inoj lajchamoch. \v 44 Ti cꞌu yepal iveꞌique jaꞌ joꞌmil viniquetic. Jaꞌ slecoj li antsetique schiꞌuc li unetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ixanav ta yoc ta ba nab li Jesuse \r (Mt. 14.22–27; Jn. 6.16–21) \p \v 45 Li Jesuse laj yalbe li yajchanbalajeltac ti acꞌo ochicuc ta ora ta canavae, yoꞌ acꞌo jelavicuc batel ta jot nab li te ta jteclum Betsáidae. Te to icom li Jesuse. Stuc xa la scꞌopon comel li jchiꞌiltacutique. \v 46 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta scꞌoponel comele, ibat ta vits li Jesuse, ba sta ta naꞌel Dios. \v 47 Cꞌalal iꞌoch acꞌubale, ta oꞌlol nab xaꞌox xꞌechꞌic li yajchanbalajeltaque. Li Jesuse te toꞌox oy stuc ta vits. \v 48 Li Jesuse iyil ti lubemic xa ta xanubtasel li canavae yuꞌun ta snup sbaic schiꞌuc li iqꞌue. Cꞌalal poꞌot xaꞌox tsacube, ibat Jesús li yoꞌ bu oyic li yajchanbalajeltaque. Ixanav batel ta yoc ta ba nab. Tucꞌ ta xjelav batel yilel. \v 49 Cꞌalal iyilic li yajchanbalajeltac ti ta xanav batel ta yoc ta ba nab li Jesuse, la snopic ti jaꞌ chꞌulelale. Xꞌavetic tajmec yuꞌun toj echꞌem ixiꞌic. \v 50 Jech iꞌalbatic ta ora yuꞌun li Jesuse: \p ―Mu me xaxiꞌic, joꞌon Jesusun. Tsatsubtaso avoꞌonic ―xꞌutatic. \p \v 51 Cꞌalal och schiꞌin ta canava li yajchanbalajeltaque, ipaj ta ora li iqꞌue. Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li yajchanbalajeltaque yuꞌun mu snaꞌic cꞌu sba ipaj li iqꞌue. \v 52 Mu snaꞌic nojtoc ti jaꞌ ta sjuꞌel Jesús ipꞌol li pane yuꞌun mu toꞌox schꞌunic ti xuꞌ yuꞌun tspas scotole. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltaan ep jchamelajeletic ta Genesaret li Jesuse \r (Mt. 14.34–36) \p \v 53 Cꞌalal icꞌotic ta jot nabe, te iloqꞌuic ta canava ta Genesaret balumil. Te la schuquic comel li canavae. \v 54 Cꞌalal ilocꞌ ta canava li Jesuse, iꞌojtaquine ta ora yuꞌun li jchiꞌiltacutic ta israelale. \v 55 Ba yalic ta ora ta scotol Genesaret ti te xa oy ta yosilalic li Jesuse. Cꞌalal iyaꞌiic ti bu oy li Jesuse, la sqꞌuechic talel ta ora li yajchamelajeletique. Te laj yiqꞌuic talel ta stojol li Jesuse. \v 56 Buyuc noꞌox iꞌoch li Jesuse, mi ta bicꞌtal jteclum, mi ta mucꞌta jteclum, mi ta coloniaetic, te tal spuchꞌanic ta tiꞌtiꞌbe li jchamelajeletique. Oy jchamelajeletic iyalbeic vocol Jesús ti jaꞌ noꞌox acꞌo yacꞌ ta piquel li stiꞌ spuychije. Li buchꞌutic la spicbeic li stiꞌ spuychije icolic eꞌuc. \c 7 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chopol chijyilutic o Dios ta scoj li cꞌustic chopol ta jnoptique \r (Mt. 15.1–20) \p \v 1 Te italic ta stojol Jesús jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose ti liquemic talel ta Jerusalene. \v 2 Iyilic ti oy jayvoꞌ yajchanbalajeltac Jesús ti muc bu jal la spoc scꞌobic li cꞌalal iveꞌique. Li jfariseoetique ta xalic ti muc bu lec ta xꞌileic o yuꞌun Dios li buchꞌutic ti muc bu jal ta spoc li scꞌobique. Jech isaꞌbat smulic. \v 3 Yuꞌun li jfariseoetique schiꞌuc scotol li jchiꞌiltacutic ta israelale jaꞌ yichꞌojbeic stalelic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. Mi muc bu jal ta spoc li scꞌobique, muc bu ta xveꞌic. \v 4 Cꞌalal ta sutic talel ta chꞌivite, muc bu ta xveꞌic mi muc bu jal ta spoc li scꞌobique. Oy ep cꞌusi yan schꞌunojic, jaꞌ ti cꞌu sba ta sucꞌ sbochique, schiꞌuc ta sucꞌ xaluic schiꞌuc spꞌinic, schiꞌuc ta spoc stemic. \v 5 Li jfariseoetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal muc bu yichꞌojbeic stalel li jtotic jmeꞌtic ta voꞌone la avajchanbalajeltaque? Yuꞌun muc bu jal ta spoc scꞌobic li cꞌalal ta xveꞌique ―xiic. \p \v 6 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jloꞌlovanejoxuc. Jaꞌ acꞌoplalic ti jech iꞌalbat yuꞌun Dios li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: \q1 La achiꞌiltaque ta ye noꞌox chiyichꞌic ta mucꞌ, mu ta sloqꞌueluc yoꞌonic. \q1 \v 7 Altic ta xalic ti chiyichꞌic ta muqꞌue. \q1 Jaꞌ smantal noꞌox crixchanoetic li ta xchanubtasvanic oe; \q1 maꞌuc jcꞌop ti ta xaqꞌuic ta chanele, \m xi li Diose, xi onoꞌox li Isaíase. \v 8 Yuꞌun li joꞌoxuque jaꞌ avictaojic li smantal li Diose. Jaꞌ avichꞌojbeic li cꞌu sba stalel li crixchanoetique. Jaꞌ li cꞌu sba chasuqꞌuic la axaluique schiꞌuc la abochique, schiꞌuc li cꞌustic yan chapasique ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 9 Jech laj yalbe nojtoc: \p ―Pꞌijoxuc ta snopel li cꞌu sba chavalique yoꞌ chavictabeic li smantaltac li Diose ta scoj ti jaꞌ avichꞌojbeic stalel li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \v 10 Yuꞌun jech yaloj li Moisese: “Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ”, xi. Jech yaloj nojtoc: “Li buchꞌu ta xalbe stot smeꞌ ti acꞌo lajuc chamuque, jaꞌ acꞌo mileuc”, xi. \v 11 Pero li joꞌoxuque lec chavaꞌiic mi jech ta xalbeic li stot smeꞌique: “Li cꞌu yepal ta jtae laj xa cal ti ta xcacꞌ ta sventa smoton li Diose”, mi xutic li stot smeꞌique, li joꞌoxuque lec chavaꞌiic ti jech ta xalique. \v 12 Chavalbeic ti xuꞌ xa mu scꞌuxubin li stot smeꞌique. \v 13 Jaꞌ jech chavictabeic o li smantaltac Dios ta scoj ti jaꞌ avichꞌojbeic li stalelic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. Oy ep cꞌusi yan jech chapasic ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 14 Li Jesuse la schaꞌicꞌ ta stojol li jchiꞌiltacutique, jech laj yalbe: \p ―Aꞌiic me li cꞌusi chacalbeique. Aꞌibeic lec smelol. \v 15 Muc bu chopol chayilic li Dios ta sventa li cꞌustic chalajesique. Ti chopol chayilic li Diose, jaꞌ ta scoj li cꞌustic chopol chanopilanique. \v 16 Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 17 Li Jesuse te laj yicta li crixchanoetique, iꞌoch li ta schꞌomnae. Lic jacꞌbatuc yuꞌun li yajchanbalajeltac li smelol li cꞌusi laj yale. \v 18 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Mi mu xavaꞌibeic smelol eꞌuc li joꞌoxuque? ¿Mi mu xanaꞌic ti muc bu chopol chayilic li Dios ta sventa li cꞌustic chalajesique? \v 19 Yuꞌun li cꞌusi chalajesique ta achꞌutic ta xcꞌot, echꞌel noꞌox ch‐echꞌ ―xꞌutatic. \p Li smelol li cꞌusi laj yal li Jesuse, jaꞌ ti naca lec scotol li veꞌlile. \v 20 Jech laj yalbe nojtoc li yajchanbalajeltaque: \p ―Li cꞌusi chopol ta snop ta yoꞌonic li crixchanoetique jaꞌ chopol ta xꞌileic o yuꞌun li Diose. \v 21-22 Yuꞌun ta yoꞌonic li crixchanoetique ta xlic talel li cꞌustic chopol ta snopique, mi ta xmulivajic, mi ta xmilvanic, mi ta xꞌelcꞌajic, mi ta spichꞌ o yoꞌonic li cꞌustic oy yuꞌun li schiꞌilique, mi ta xcontrainvanic, mi ta xloꞌlovanic, mi mu xqꞌuexavic ta spasel li cꞌustic chopole, mi xtiꞌet noꞌox yoꞌonic, mi ta sloꞌiltaan schiꞌilic, mi ta stoy sbaic, mi mu xichꞌ smelol xcꞌopojic. \v 23 Scotol li cꞌustic chopol liꞌi jaꞌ ta xlic talel ta yoꞌonic li crixchanoetique, jaꞌ chopol ta xꞌileic o yuꞌun li Diose ―xut li yajchanbalajeltac li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti lec schꞌunoj jun jyanlumal ants ti liquem talel ta Sirofeníciae \r (Mt. 15.21–28) \p \v 24 Ilocꞌ batel schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Ibatic ta yosilal chib jteclum Tiro schiꞌuc Sidón. Te iꞌochic ta jun na. Li Jesuse mu scꞌan ti acꞌo yaꞌiic ti bu oye, pero iyaꞌiic ta ora. \v 25 Yuꞌun te oy jun ants ochem pucuj ta yoꞌon li stseube. Iyaꞌi ti te xa oy li Jesuse. Ital ta ora, la spatan sba ta stojol li Jesuse. \v 26 Li antse maꞌuc jchiꞌilcutic ta israelal, jaꞌ liquem talel ta Sirofenícia balumil. Acꞌo mi mu onoꞌox xquilcutic ta lec li buchꞌutic ti maꞌuc jchiꞌilcutic ta israelale, pero li antse ta sloqꞌuel yoꞌon la scꞌanbe Jesús ti acꞌo loqꞌuesbatuc li pucuj li ochem ta yoꞌon li stseube. \v 27 Jech iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: \p ―Acꞌo nojicuc baꞌi li nichꞌoniletique. Muc bu lec mi ta jpojbetic li yotique sventa ta xcacꞌbetic sveꞌic li tsꞌiꞌetique ―xi yuꞌun chqꞌuelbat yoꞌon. \p \v 28 Itacꞌav li antse: \p ―Jnaꞌoj, tata. Pero oy onoꞌox ta stsꞌuj yalel schꞌuchꞌulil yotic ta yolon smexaic li nichꞌoniletique. Jaꞌ ta stsob sveꞌic li tsꞌiꞌetique. Jaꞌ jechun li joꞌone, abolajan cꞌuxubinun ―xi li antse. \p \v 29 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ta sventa ti jech la avale, loqꞌuem xa li pucuj li ta yoꞌon la atseube, jech xuꞌ xa chabat ―xut. \p \v 30 Ibat li antse. Cꞌalal icꞌot ta snae, puchꞌul xa ta stem cꞌot sta li stseube yuꞌun loqꞌuem xa li pucuj li ochem ta yoꞌone. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic umaꞌ schiꞌuc macal schiquin \p \v 31 Li Jesuse ilocꞌ batel ta yosilal jtiroetic, ijelav batel li ta yosilal jsidonetic schiꞌuc ta yosilal li Decápolise. Te icꞌot ta tiꞌnab ta Galilea balumil. \v 32 Te iyiqꞌuic talel ta stojol Jesús jun jchiꞌilcutic ta israelal, jaꞌ umaꞌ, schiꞌuc macal schiquin nojtoc, mu xaꞌi cꞌoponel. La scꞌanbeic Jesús ti acꞌo yacꞌbe scꞌob ta sba li vinique yoꞌ acꞌo coluc. \v 33 Li Jesuse slecoj laj yicꞌ loqꞌuel stuc li vinique, la sticꞌ ochel sbicꞌtal scꞌob ta jujun schiquin li vinique. Schiꞌuc la stubta scꞌob, la spicbe yocꞌ li vinique. \v 34 Li Jesuse la sqꞌuel muyel ta vinajel, la sjicꞌ yoꞌon, jech laj yalbe li vinique: \p ―Efata ―xut. “Acꞌo jamuc”, xi smelol. \p \v 35 Ijam ta ora li schiquine schiꞌuc li yee, lic cꞌopojuc. \v 36 Li Jesuse laj yalbe li crixchanoetic ti mu me spuquinic echꞌel li cꞌusi la spase, pero muc bu schꞌunic. Acꞌo mi ep ta velta iꞌalbatic ti mu me spuquinic echꞌele, más to la spuquinic. \v 37 Yuꞌun toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li cꞌalal laj yilique. Jech laj yalic: \p ―Toj lec li cꞌustic ta spas li Jesuse. Acꞌo mi umaꞌ schiꞌuc macal schiquin, yuꞌun ta xcol yuꞌun ―xiic li crixchanoetique. \c 8 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smacꞌlan chanmil viniquetic li Jesuse \r (Mt. 15.32–39) \p \v 1 Toj ep jchiꞌiltacutic la stsob sbaic nojtoc ta stojol li Jesuse, mu cꞌusi tslajesic. Li Jesuse laj yicꞌ li yajchanbalajeltaque, jech laj yalbe: \p \v 2 ―Toj abol sbaic chquil li jchiꞌiltactic liꞌi yuꞌun yoxibal xa cꞌacꞌal liꞌ jchiꞌuctique, chꞌabal xa cꞌusi tslajesic. \v 3 Ti mi muc veꞌemic ta jtac sutel ta snaique, oy yicꞌal tslubtsajic ta be yuꞌun oy jayvoꞌic ti nom liquemic talele ―xi li Jesuse. \p \v 4 Itacꞌavic li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Bu ta jtacutic epal pan liꞌ ta taqui jamaltic sventa ta jmacꞌlantascutic oe? ―xiic. \p \v 5 Ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Jaypꞌej pan oy avuꞌunic? ―xꞌutatic. \p Itacꞌavic: \p ―Jucpꞌej ―xiic. \p \v 6 Li Jesuse laj yalbe li crixchanoetic ti acꞌo chotlicuque. La stsac li jucpꞌej pane, laj yalbe coliyal Dios. La xutilan li pane, laj yacꞌbe li yajchanbalajeltaque. La spuquic li yajchanbalajeltaque. \v 7 Oy jaycot bicꞌtal choy nojtoc. Laj yalbe coliyal Dios nojtoc li Jesuse. Laj yalbe li yajchanbalajeltac ti acꞌo spucbeic li crixchanoetique. \v 8 Iveꞌ scotolic, inojic o lec. La stsobbeic li scomenale, inoj jucmoch. \v 9 Li cꞌu yepal iveꞌique oy nan chanmiluc. Cꞌalal iveꞌique, itaqueic sutel ta snaic yuꞌun li Jesuse. \v 10 Li Jesuse iꞌoch ta ora ta canava schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, ibatic ta Dalmanuta balumil. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chqꞌuelbat yoꞌon Jesús yuꞌun li jfariseoetique \r (Mt. 16.1–4; Lc. 12.54–56) \p \v 11 Tal scꞌoponic Jesús jayvoꞌ jfariseoetic yuꞌun tsqꞌuelic cꞌuxi tstabeic smul. Laj yalbeic ti acꞌo yacꞌ ta ilel ta vinajel li sjuꞌele yoꞌ jech ta snaꞌic o ti jaꞌ acꞌbil yabtel yuꞌun li Diose. \v 12 Li Jesuse la sjicꞌ yoꞌon yuꞌun toj chopol iyaꞌi ti mu schꞌunique. Jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chacꞌanic ti acꞌo cacꞌ ta ilel ta vinajel li juꞌele, joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile? Yuꞌun ep xa ta velta laj cacꞌ avilic ti scotol xuꞌ cuꞌune. Melel chacalbeic, mu xa bu chcacꞌ avilic yan ―xꞌutatic. \p \v 13 Li Jesuse laj yicta li jfariseoetique, iꞌoch ta canava schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, ibatic ta jot nab. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu jech li cꞌu sba ichanubtasvanic li jfariseoetique \r (Mt. 16.5–12) \p \v 14 Li yajchanbalajeltac li Jesuse muc bu xjul ta sjolic chichꞌ ba spanic. Jpꞌej noꞌox pan te yichꞌojic batel ta canava. \v 15 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Qꞌuelo me abaic ta sventa svochesobil spanic li jfariseoetique schiꞌuc svochesobil span li Herodese ―xut li yajchanbalajeltaque. \p \v 16 Li yajchanbalajeltaque jech laj yalbe sbaic: \p ―Jaꞌ nan chijyalbutic yuꞌun muc bu xquichꞌtic talel li jpantique ―xut sbaic. \p \v 17 Li Jesuse iyil cꞌu sba yoꞌonic, jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jaꞌ chanopic ta sventa ti muc bu xavichꞌic talel jpantique? Yuꞌun muc to bu achꞌunojic chaꞌa ti scotol xuꞌ cuꞌune. Toj tsots avoꞌonic. \v 18 Oy asatic pero muc xavilic. Oy achiquinic pero muc xavaꞌiic. ¿Mi mu xjul ta ajolic li cꞌusi la jpase? \v 19 Cꞌalal la jxutilan joꞌpꞌej pan sventa la jmacꞌlantastic joꞌmil viniquetique, ¿jaymoch li scomenal la atsobique? ―xꞌutatic. \p ―Lajchamoch ―xiic. \p \v 20 ―Li cꞌalal la jxutilan jucpꞌej pan sventa li chanmile, ¿jaymoch li scomenal la atsobique? ―xꞌutatic. \p ―Jucmoch ―xiic. \p \v 21 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Mi muc xavaꞌibeic smelol ti jaꞌ ta sventa li cꞌu sba ta xchanubtasvanic li jfariseoetic ti “qꞌuelo me abaic ta sventa li svochesobil spanic li jfariseoetique” ti xacutique? ―xꞌutatic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjambe sat jun maꞌsat vinic li te ta Betsáida li Jesuse \p \v 22 Te icꞌotic ta jteclum Betsáida schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Te snitojic talel ta stojol Jesús jun jchiꞌilcutic ta israelal yuꞌun maꞌsat. Laj yalbeic vocol Jesús ti acꞌo sjambe sate. \v 23 Li Jesuse la stsacbe scꞌob li maꞌsate, la snit loqꞌuel ta tiꞌ jteclum. La stubtabe li sate, la spicbe ta schibal scꞌob. La sjacꞌbe mi xil xa jutuc osil. \v 24 Li vinique la sqꞌuel osil jech laj yal: \p ―Chquil chanavic li crixchanoetique pero coꞌol schiꞌuc teꞌetic chquil ―xi. \p \v 25 Li Jesuse la schaꞌpicbe nojtoc li sate, ijam o lec li sate, lec xa xil o osil. \v 26 Li Jesuse la stac sutel ta sna li vinique, jech laj yalbe: \p ―Mu me xaꞌoch ta yut jteclum, mu me buchꞌu xavalbe ti ijam xa asate ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti jamal laj yal Pedro ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvan li Jesuse \r (Mt. 16.13–20; Lc. 9.18–21) \p \v 27 Li Jesuse ibat schiꞌuc li yajchanbalajeltac li ta scotol colonia li te ta nopol mucꞌta jteclum Cesarea Filipoe. Cꞌalal ta xanavic batel ta bee, la sjacꞌbe li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi la cabtel ta xalic li jchiꞌiltactique? ―xi li Jesuse. \p \v 28 Itacꞌavic: \p ―Oy buchꞌutic ta xalic ti joꞌot Juanot li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌ toꞌoxe. Oy yan ta xalic ti joꞌot Elíasote. Oy yan ta xalic ti joꞌot jun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ―xutic. \p \v 29 Ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Li joꞌoxuque ¿cꞌusi cabtel ti avalojic eꞌuque? ―xꞌutatic. \p Itacꞌav li Pedroe: \p ―Joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique ―xi li Pedroe. \p \v 30 Li Jesuse laj yalbe li yajchanbalajeltac ti mu to me buchꞌu xalbeic ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chmilee \r (Mt. 16.21–28; Lc. 9.22–27) \p \v 31 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, jnaꞌoj ti ta onoꞌox xquichꞌ ep vocole yuꞌun mu xiyilic ta lec li jꞌabteletique, schiꞌuc li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Chiyaqꞌuic ta milel, chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xi li Jesuse. \p \v 32 Li Jesuse jamal laj yal ti ta xmilee. Li Pedroe laj yicꞌ loqꞌuel li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Cajval, mu jechuc o smelol ti chamilee ―xi li Pedroe. \p \v 33 Ijoypꞌij li Jesuse, la sqꞌuel li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe li Pedroe: \p ―Satanás, locꞌan ta jtojol yuꞌun chac amacun. Maꞌuc chanop li cꞌusi ta scꞌan li Diose. Jaꞌ noꞌox chanop li cꞌusi ta scꞌan li crixchanoetique ―xi li Jesuse. \p \v 34 Li Jesuse laj yicꞌ li epal crixchanoetique schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe: \p ―Li buchꞌu tscꞌan chtal ta jtojole mu me scꞌuxubin sba. Acꞌo cuchuc yuꞌun vocol jech chac cꞌu chaꞌal ta xcuch cuꞌune, acꞌo mi te ta xcham. \v 35 Li buchꞌu tscꞌuxubin li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu scꞌan xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xchꞌay o sbatel osil. Yan li buchꞌu mu sventauc mi te ta xcham ta jventa joꞌone ti ta spuc batel li jcꞌope, jaꞌ ta xcuxi o sbatel osil. \v 36-37 Acꞌo mi oy buchꞌu ti chal ti tsbain scotol li cꞌustic oy liꞌ ta balumile, pero mu cꞌusi ta xtun o li scꞌulejal li cꞌalal ta xchame. Yuꞌun maꞌuc ta sta o scuxlejal sbatel osil li scꞌulejale. \v 38 Li buchꞌu ta xqꞌuexav ta schꞌunel li jcꞌop ta stojol li crixchanoetic li avie, ti mu junuc yoꞌon ta stojol li Diose, schiꞌuc ti chopol li cꞌustic ta spase, “maꞌuc jnichꞌon”, xichi li cꞌalal chichaꞌtale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Schiꞌuc xa stsatsal sjuꞌel li Jtot chitale, schiꞌuc chischiꞌinic talel li ángeletique ―xi li Jesuse. \c 9 \p \v 1 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, oy jayvoꞌoxuc liꞌi ti muc to bu chachamique jaꞌ to mi avilic ti ta sventainan xa crixchanoetic li Diose, jaꞌ li ta xjeltabat yoꞌonic ta stsatsal li Diose ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iyacꞌ xojobal sat Jesús ta stojol li oxvoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mt. 17.1–13; Lc. 9.28–36) \p \v 2 Cꞌalal jech laj yal li Jesuse, ta svaquibal to cꞌacꞌal laj yicꞌ batel Pedro, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan ta jpꞌej toyol vits. Li Jesuse iyacꞌ xojobal sat ta stojol li oxvoꞌique. \v 3 Li scꞌuꞌ Jesuse isacub tajmec. Muc buchꞌu snaꞌ xchucꞌomaj ta spꞌejel balumil ti jech saquile. \v 4 Jaꞌ o iyilic te ivinaj chaꞌvoꞌ viniquetic ti chloꞌilajic schiꞌuc li Jesuse. Jaꞌic Elías schiꞌuc Moisés li iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 5 Li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, lec ti liꞌ oyutique. Jaꞌ lec ta jpascutic oxpꞌej yaxna liꞌi; jpꞌej avuꞌun, jpꞌej yuꞌun Moisés, jpꞌej yuꞌun li Elíase ―xi li Pedroe. \p \v 6 Yuꞌun muc xnop yuꞌun lec li cꞌusi laj yale yuꞌun ixiꞌic tajmec. \p \v 7 Ital toc, imaquic ta toc scotolic. Iyaꞌiic icꞌopoj ta yut toc li Diose, jech laj yal: \p ―Liꞌi jaꞌ Jnichꞌon ti toj cꞌux ta coꞌone. Aꞌibeic li cꞌusi ta xale ―xi. \p \v 8 Cꞌalal ijam li toque, la sqꞌuelic ta jujot, pero stuc xa noꞌox te vaꞌal iyilic li Jesuse. \p \v 9 Cꞌalal yacal ta xyalic talel ta vitse, jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Mu to me buchꞌu xavalbeic li cꞌusi la avilique jaꞌ to mi lichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xi. \p \v 10 Jaꞌ yuꞌun muc buchꞌu laj yalbeic, ta yoꞌon noꞌox stuquic. Jaꞌ noꞌox iloꞌilaj stuquic ta sventa li cꞌu sba smelol ti ta xchaꞌcuxi loqꞌuel ta smuquenale. \v 11 Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xalic li jchanubtasvanejetic ta smantaltac Dios ti persa baꞌi ta xtal li Elíase, ti tsꞌacal to chatal joꞌote? ―xiic. \p \v 12 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ta melel jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios ti jaꞌ baꞌi ta xtal li Elíase, yuꞌun chtal yalanbe ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol ta spasic li jchiꞌiltactique. Schiꞌuc tsꞌibabil onoꞌox jcꞌoplal eꞌuc ti ta persa ta xquichꞌ vocol, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, yuꞌun mu xiscꞌanic. \v 13 Chacalbeic ti iꞌay xa li Elíase, jaꞌ li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Pero li crixchanoetique la spasbeic li cꞌusi ta scꞌan yoꞌon stuquique, la smilic. Yuꞌun jech onoꞌox tsꞌibabil scꞌoplal li Juane ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sloqꞌuesbe pucuj ta yoꞌon jun querem li Jesuse \r (Mt. 17.14–21; Lc. 9.37–43) \p \v 14 Cꞌalal icꞌotic li yoꞌ bu oyic li yan yajchanbalajeltaque, iyilic ti te tsobol epal crixchanoetique. Te oy jayvoꞌic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, jaꞌ o te ta svulilan sbaic schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. \v 15 Cꞌalal iyilic Jesús li crixchanoetique, toj chꞌayal noꞌox yoꞌonic, ba scꞌoponic ta anil. \v 16 Jech ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi chajacꞌbe abaic schiꞌuc li cajchanbalajeltaque? ―xi li Jesuse. \p \v 17 Itacꞌav jun li buchꞌutic te tsobolique: \p ―Jchanubtasvanej, liꞌ quicꞌoj talel ta atojol li jquereme yuꞌun ochem pucuj ta yoꞌon. Jaꞌ yuꞌun pasem o ta umaꞌ. \v 18 Buyuc noꞌox chlic ilbajinatuc yuꞌun li pucuje. Ta xjipe ta lum, ta xvocan ye, ta xcꞌux sba ye, ta steꞌ sba yoc scꞌob. Laj calbeic vocol la avajchanbalajeltac ti acꞌo sloqꞌuesique, pero mu xlocꞌ yuꞌunic ―xi li vinique. \p \v 19 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Toj tsots avoꞌonic, mu xachꞌunic. Oy xa scꞌacꞌalil liꞌ jchiꞌucoxuque pero muc to bu chcꞌot ta avoꞌonic. Oy xa scꞌacꞌalil la jtsꞌicboxuc li cꞌu abaique. Iqꞌuic talel li quereme ―xi li Jesuse. \p \v 20 Laj yiqꞌuic talel li quereme. Li pucuj ti ochem ta yoꞌon li quereme, cꞌalal iyil li Jesuse, jaꞌ o la stupꞌbe yicꞌ li quereme, jech iyal ta lum. Te xbalet ta lumtic, ilocꞌ svoc ye. \v 21 Li Jesuse jech la sjacꞌbe stot li quereme: \p ―¿Cꞌu xa ora liquem ti jech ta spase? ―xi li Jesuse. \p Itacꞌav: \p ―Voꞌone xa. Biqꞌuit toꞌox li cꞌalal ilic yuꞌune. \v 22 Ep ta velta ijipe ta cꞌocꞌ, ijipe ta ucꞌum yoꞌ ta xmile yuꞌun li pucuje. Pero mi xuꞌ avuꞌune, abolajan cꞌuxubinbun, coltabun ―xi li stot li quereme. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mi chachꞌune, ta xcol. Yuꞌun scotol li buchꞌu tschꞌune ta spasbat scotol ―xi. \p \v 24 Tsots icꞌopoj ta ora li stot li quereme: \p ―Ta jchꞌun. Coltaun ti mi oy to cꞌusi mu jchꞌun chavile ―xi. \p \v 25 Cꞌalal iyil Jesús ti ta stsob sbaic talel ta anil ep crixchanoetique, la sloqꞌues ta ora li pucuje. Jech laj yalbe: \p ―Pucuj, joꞌot ta acoj ti jech pasem ta umaꞌ li quereme schiꞌuc ti macal schiquine. Joꞌon chajtac loqꞌuel. Locꞌan ta yoꞌon li quereme. Mu xa me xachaꞌoch nojtoc ―xi li Jesuse. \p \v 26 Tsots iꞌavan li pucuje, la stupꞌbe comel yicꞌ li quereme, jaꞌ o ilocꞌ batel. Li quereme chamem icom yilel. Ep buchꞌutic laj yalic ti icham xa oe. \v 27 Li Jesuse la stsacbe scꞌob li quereme, la snit liquel, itots ta ora. \p \v 28 Tsꞌacal to cꞌalal te xaꞌox oyic ta na li yoꞌ bu onoꞌox schꞌomna li Jesuse, jech ijacꞌbat yuꞌun li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti muc bu xlocꞌ cuꞌuncutic li pucuje? ―xiic. \p \v 29 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li jchop ta pucujetic li la jloqꞌuese, jaꞌ to ta xlocꞌ mi chataic ta naꞌel li Diose schiꞌuc mi chavicta aviximique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌal Jesús ti chmilee \r (Mt. 17.22–23; Lc. 9.43–45) \p \v 30 Li Jesuse ilocꞌ batel ta Capernaum schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, te iꞌechꞌic ta yan jteclumetic ta Galilea balumil. Pero li Jesuse mu scꞌan ti ta xaꞌiic li crixchanoetic ti te ch‐echꞌique. \v 31 Yuꞌun tscꞌan tschanubtas li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe: \p ―Joꞌon li coꞌol crixchanoutique chiꞌaqꞌue ta scꞌob crixchanoetic. Chismilic. Chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xi li Jesuse. \p \v 32 Li yajchanbalajeltaque muc bu xaꞌibeic smelol li cꞌusi laj yal li Jesuse. Pero muc bu sjacꞌbeic li Jesuse yuꞌun chal yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yalbe sbaic li yajchanbalajeltac li Jesuse: “¿Buchꞌu nan chcom ta banquilal cuꞌuntic?” xut sbaic \r (Mt. 18.1–5; Lc. 9.46–48) \p \v 33 Li Jesuse isutic batel ta Capernaum schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Cꞌalal ochemic xaꞌox ta schꞌomna li Jesuse, jech la sjacꞌbe li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Cꞌusi la avalbe abaic talel ta bee? ―xi li Jesuse. \p \v 34 Muc bu xtacꞌavic yuꞌun li ta bee te xjovilvulajetic o talel ti buchꞌu junucal ta xcom ta banquilal yuꞌunique. \v 35 Ichoti li Jesuse, laj yalbe ti acꞌo nopojicuc talel li lajchavoꞌique, jech laj yalbe: \p ―Li buchꞌu tscꞌan chcom ta banquilal avuꞌunique, acꞌo sbicꞌtajes sba ta atojolic, acꞌo tunuc avuꞌunic ―xut li yajchanbalajeltaque. \p \v 36 Iyicꞌ talel jun biqꞌuit querem li Jesuse. La svaꞌan ta oꞌlol li yoꞌ bu oyique, tsꞌacal to la spet. Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p \v 37 ―Li buchꞌutic ti ta jventa joꞌon chichꞌic ta mucꞌ li buchꞌu jech yoꞌon jech chac cꞌu chaꞌal li unen liꞌi, joꞌon chiyichꞌic ta mucꞌ yaꞌel. Mi chiyichꞌic ta muqꞌue, jaꞌ ch‐ichꞌe ta mucꞌ li Jtot yaꞌele ti listac talele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌu sba li buchꞌutic coꞌol cabtel jchiꞌuctique \r (Lc. 9.49–50; Mt. 10.42) \p \v 38 Li Juane jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, oy buchꞌu iquilcutic ta sloqꞌuesbe pucujetic ta yoꞌonic li crixchanoetique. Ta xal abi li cꞌalal ta sloqꞌuese. Pero la jpajescutic yuꞌun mu bacꞌne jchiꞌintic ―xi li Juane. \p \v 39 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu me xapajesic. Yuꞌun li buchꞌu chacꞌ ta ilel stsatsal sjuꞌel Dios ta jventa joꞌone, mu tsꞌacluc to chopol chcꞌopoj ta jtojol. \v 40 Li buchꞌu ta sloqꞌues pucuj jech chac cꞌu chaꞌal ta jloqꞌuestique, jaꞌ coꞌol cabtel jchiꞌuctic. \v 41 Li buchꞌu ti jaꞌ noꞌox chayacꞌbeic jbochuc yoxoꞌ avuchꞌic yuꞌun chil ti chatunic cuꞌune, joꞌon li Cristoune, melel chacalbeic ti ta xichꞌ smoton eꞌuc ta sventa ti laj yacꞌ yoxoꞌ avuchꞌique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu me jsocbetic yoꞌon li jchiꞌiltique \r (Mt. 18.6–9; Lc. 17.1–2) \p \v 42 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Li buchꞌu ta socbe yoꞌon junuc li buchꞌutic ti jech yoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal li unetic ti schꞌunojic ti joꞌon Yajcoltavanejicune, jaꞌ lec acꞌo chucbatuc jun choꞌ ta snucꞌ, acꞌo jipeuc ochel ta nab, acꞌo chamuc o. \v 43 Mi ta scoj noꞌox acꞌobic ti chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajese jech chaꞌochic o ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox acꞌobic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌocꞌ li bu mu xtupꞌe. \v 44 Li te ta mucꞌta cꞌoqꞌue mu xꞌechꞌ li vocole, mu xtupꞌ li cꞌoqꞌue. \v 45 Jech nojtoc mi ta scoj noꞌox avoquic chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajese jech chaꞌochic ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox avoquic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌoqꞌue. \v 46 Li te ta mucꞌta cꞌoqꞌue mu xꞌechꞌ li vocole, mu xtupꞌ li cꞌoqꞌue. \v 47 Jech nojtoc mi ta scoj noꞌox asatic chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajes abaique jech chaꞌochic li yoꞌ bu ta spas mantal li Diose. Abol abaic mi ta scoj noꞌox asatic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌoqꞌue. \v 48 Li te ta mucꞌta cꞌoqꞌue mu xꞌechꞌ li vocole, mu xtupꞌ li cꞌoqꞌue. \p \v 49 ’Li buchꞌu tscꞌan chtune yuꞌun li Diose persa ta stsꞌic vocol yoꞌ jech lec ta xꞌile yuꞌun li Diose. Jech chac cꞌu chaꞌal ti ta persa iꞌacꞌbat yatsꞌmel smoton Dios ta voꞌonee yoꞌ jech lec iyil li Diose. \v 50 Li atsꞌame ta xtun, pero mi ichꞌay xa schiꞌil li atsꞌame, mu xa cꞌusi xtun o yuꞌun mu xa xchaꞌchiꞌub nojtoc. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, scꞌan ti chcuch avuꞌunic li vocole, schiꞌuc scꞌan ti jun avoꞌonic acotolique jech chatuneic yuꞌun li Diose ―xut li yajchanbalajeltac li Jesuse. \c 10 \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu chicta yajnile \r (Mt. 19.1–12; Lc. 16.18) \p \v 1 Iloqꞌuic ta Capernaum schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse, ibatic ta Judea balumil, schiꞌuc ta jot ucꞌum Jordán. Toj ep jchiꞌiltacutic la stsob sbaic nojtoc ta stojol li Jesuse. Li Jesuse lic schanubtas jech chac cꞌu chaꞌal tspas onoꞌoxe. \v 2 Te italic ta stojol Jesús jayvoꞌ jfariseoetic yuꞌun oy cꞌusi tsjacꞌbeic, yuꞌun tsqꞌuel mi tstabeic o smul li Jesuse. La sjacꞌbeic mi xuꞌ ta xicta yajnilic li viniquetique. \v 3 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi mantal yaloj comel li Moisese? ―xi. \p \v 4 Itacꞌavic li jfariseoetique: \p ―Li Moisese laj yal mantal ti xuꞌ ta smeltsanbe sjunal ti cꞌalal chicta sbaique, jech acꞌo yacꞌbe ta scꞌob li yajnile, jaꞌ to jech xuꞌ chicta sbaic ―xiic. \p \v 5 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jaꞌ ta scoj ti toj tsots yoꞌonic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌone ti jech laj yal mantal li Moisese. Jaꞌ yuꞌun jech la stsꞌiba comel. \v 6 Pero ta sliqueb balumile cꞌalal la spas scotol li cꞌustic oy li Diose, jun vinic schiꞌuc jun ants noꞌox la spas. \v 7 Yuꞌun jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Li queremutique ta svocꞌ sbaic schiꞌuc stot smeꞌic li cꞌalal tsaꞌ yajnilique. \v 8 Li chaꞌvoꞌique jun xa chcꞌotic”, xi. Jaꞌ yuꞌun mu xa chaꞌvoꞌicuc, junic xa. \v 9 Li buchꞌutic junic xa yuꞌun li Diose, mu xuꞌ xicta sbaic ―xi li Jesuse. \p \v 10 Tsꞌacal to cꞌalal te xaꞌox oy ta schꞌomna li Jesuse, ijacꞌbat yuꞌun li yajchanbalajeltac li cꞌu sba smelol li cꞌusi iyale. \v 11 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li buchꞌu chicta yajnile, mi chicꞌ yan antse, chmulivaj. \v 12 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li antse, mi chicta li smalale, mi tsmalin yan vinique, chmulivaj ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌbe slequil yutsilal Jesús li unetique \r (Mt. 19.13–15; Lc. 18.15–17) \p \v 13 Li jchiꞌiltacutique iyiqꞌuic talel unetic ta stojol li Jesuse yoꞌ acꞌo yacꞌanbe scꞌob ta sjolic. Li yajchanbalajeltaque la spajesic li buchꞌutic laj yiqꞌuic talel li unetique. \v 14 Cꞌalal iyil Jesús ti ta xpajesvanic li yajchanbalajeltaque, chopol iyaꞌi. Jech laj yalbe: \p ―Acꞌo talicuc ta jtojol li unetique, mu me xapajesic. Yuꞌun li buchꞌutic jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique, lec to chaꞌiic pasel ta mantal yuꞌun li Diose. \v 15 Melel chacalbeic, li buchꞌutic mu scoꞌoltajes sbaic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique, mu xuꞌ xꞌochic li yoꞌ bu ta spas mantal li Diose ―xi. \p \v 16 La spet li unetic li Jesuse, laj yacꞌanbe scꞌob ta sjolic, schiꞌuc laj yacꞌbe slequil yutsilal. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tal scꞌopon Jesús jun jcꞌulej vinique \r (Mt. 19.16–30; Lc. 18.18–30) \p \v 17 Cꞌalal ilocꞌ xaꞌox batel li Jesuse, ital ta anil jun jchiꞌilcutic ta israelal. La squejan sba ta stojol li Jesuse, jech la sjacꞌbe: \p ―Lequil jchanubtasvanej, ¿cꞌusi ta jpas yoꞌ chicuxi o sbatel osil? ―xi. \p \v 18 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chavalbun ti lequil jchanubtasvanejune? Yuꞌun jaꞌ noꞌox jun ti leque, jaꞌ li Diose. \v 19 Xanaꞌ ti jech chal li mantaletique: “Mu me xamulivaj, mu me xamilvan, mu me xaꞌelcꞌaj, mu me xasaꞌbe smul achiꞌil, mu me xaloꞌlovan, ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ”, xi tsꞌibabil ―xi li Jesuse. \p \v 20 Itacꞌav li vinique: \p ―Jchanubtasvanej, scotol li cꞌustic la avale, ta jbicꞌtal onoꞌox lic jchꞌun ―xi li jcꞌulej vinique. \p \v 21 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li vinique, toj cꞌux ta yoꞌon iyil. Jech laj yalbe: \p ―Pero oy to cꞌusi scꞌan chapas. Ba chono scotol li cꞌustic oy avuꞌune. Li stojole qꞌuelananbo li meꞌonetique, jaꞌ oy o acꞌulejal ta vinajel. Tsꞌacal to xtal achiꞌinun ta ichꞌ vocol ―xi li Jesuse. \p \v 22 Cꞌalal iyaꞌi jech li vinique, toj chibajel noꞌox yoꞌon. Chat tajmec yoꞌon ibat yuꞌun toj ep cꞌustic oy yuꞌun. \p \v 23 Li Jesuse la sqꞌuel li crixchanoetic li te oy ta jujot xocone. Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Li jcꞌulejetique toj vocol chacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 24 Li yajchanbalajeltaque toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ta sventa ti jech iyale. Li Jesuse jech laj yalbe nojtoc: \p ―Jnichꞌnabtac, li buchꞌutic jaꞌ noj batem ta yoꞌonic li scꞌulejalique toj vocol chacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose. \v 25 Jech chac cꞌu chaꞌal mu xjelav jcot cameyo ta chac acuxae, jaꞌ jech mu xuꞌ xꞌoch li yoꞌ bu ta spas mantal Dios li buchꞌutic ti jaꞌ noj batem ta yoꞌonic li scꞌulejalique ―xi li Jesuse. \p \v 26 Cꞌalal jech iyaꞌiic li yajchanbalajeltaque, más to toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Mi mu xcolic li jcꞌulejetique, ¿buchꞌu ma ti chcol yaꞌele chaꞌa? ―xut sbaic. \p \v 27 Li Jesuse isqꞌuelbe sat li yajchanbalajeltaque, jech laj yalbe: \p ―Li crixchanoetique mu xuꞌ ta scolta sba stuquic sventa sbatel osil. Jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xcolic ta sventa li Diose, yuꞌun scotol xuꞌ yuꞌun ―xi. \p \v 28 Li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Li joꞌoncutique laj xa quictacutic scotol li cꞌustic oy toꞌox cuꞌuncutique. Liꞌ xa jchiꞌucotcutique ―xi li Pedroe. \p \v 29-30 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌutic laj xa yicta snaique, mi sbanquiltac, mi yitsꞌinabtac, mi svixobtac, mi yixleltac, mi smucobtac, mi stot, mi smeꞌ, mi snichꞌnabtac, mi yalabtac, mi yosil ta jventa joꞌon yoꞌ ta spuquic batel li jcꞌope, ta stabe más sqꞌuexol li cꞌustic oy toꞌox yuꞌune. Mi sna, mi sbanquiltac, mi yitsꞌinabtac, mi svixobtac, mi smucobtac, mi yixleltac, mi smeꞌ, mi snichꞌnabtac, mi yalabtac, mi yosil, scotol ta xꞌacꞌbat. Ta xichꞌ contrainel nojtoc. Tsꞌacal to ta xcuxiic o sbatel osil li te ta achꞌ balumile. \v 31 Pero li buchꞌutic banquilal spꞌisoj sbaic li avie, jaꞌ itsꞌinal chcomic yuꞌun la stoy sbaic. Yan li buchꞌutic itsꞌinal ta xꞌileic li avie, jaꞌ banquilal chcomic yuꞌun la sbicꞌtajes sbaic. Ep li buchꞌutic itsꞌinal ta xcomique; ep nojtoc li buchꞌutic banquilal ta xcomique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti yoxibal xa velta laj yal Jesús ti chmilee \r (Mt. 20.17–19; Lc. 18.31–34) \p \v 32 Cꞌalal yacalic ta xanbale yuꞌun chbatic ta Jerusalén schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, jaꞌ sbabe batel li Jesuse. Li yajchanbalajeltaque ichꞌay yoꞌonic ti ta xjelav batele, ixiꞌic. Li Jesuse laj yicꞌ li lajchavoꞌique, laj yalbe li cꞌusi tspasbat li cꞌalal chcꞌot ta Jerusalene: \p \v 33 ―Xanaꞌic ti te chijbat ta Jerusalene. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, te chiꞌaqꞌue ta scꞌob li banquilal paleetique schiꞌuc ta scꞌob li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Te chalic ti chiyaqꞌuic ta milele. Chiyaqꞌuic ta scꞌob li buchꞌutic maꞌuc jchiꞌiltactic ta israelale. \v 34 Chislabanic, chistsitsic ta nucul, chistubtabeic jsat. Chismilic, chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti oy cꞌusi la scꞌanbeic Jesús li Jacobo schiꞌuc li Juane \r (Mt. 20.20–28) \p \v 35 Li Jacobo schiꞌuc li Juane, jaꞌ li snichꞌnab li Zebedeoe, inopojic talel ta stojol li Jesuse. Jech laj yalbeic: \p ―Jchanubtasvanej, ta jcꞌan ti chavacꞌbuncutic li cꞌusi chajcꞌanbecutique ―xiic. \p \v 36 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi chacꞌanic ti chajpasbeique? ―xi. \p \v 37 Itacꞌav li chaꞌvoꞌique: \p ―Cꞌalal chtal apas mantale, acꞌo chotlucuncutic jun ta abatsꞌicꞌob, jun ta atsꞌet ―xutic. \p \v 38 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu xanaꞌic cꞌu sba svocolal li cꞌusi chacꞌanbecune. ¿Mi xcuch avuꞌunic li at‐oꞌone, li vocole, li milele, jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌe? ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 39 Itacꞌavic: \p ―Xuꞌ cuꞌuncutic ―xiic. \p Iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Melel ta onoꞌox xavichꞌic vocol jech chac cꞌu chaꞌal chquichꞌe. Chavichꞌic milel nojtoc. \v 40 Pero ti chacꞌan chachotiic jun ta jbatsꞌicꞌob, jun ta jtsꞌete, joꞌone mu xuꞌ chacacꞌbeic. Jaꞌ ta xal stuc li Jtot ti buchꞌutic te ta xchotiique ―xi li Jesuse. \p \v 41 Li lajunvoꞌique chopol iyaꞌiic li cꞌusi iyalic li chaꞌvoꞌique. Jaꞌ yuꞌun iꞌiltaatic li chaꞌvoꞌique. \v 42 Li Jesuse laj yicꞌ li lajchavoꞌique, jech laj yalbe: \p ―Xanaꞌic li cꞌu sba ta spasic li ajvaliletic yuꞌunic li jyanlumal crixchanoetique. Jaꞌ noꞌox ta spasic mantal. Jech nojtoc li buchꞌutic acꞌbil yabtelic yuꞌun li ajvalile, jaꞌ noꞌox ta sujvanic ta abtel. \v 43-44 Pero li joꞌoxuque mu me xapasic jech. Li buchꞌu junucal avuꞌunic ti tscꞌan chcom ta banquilale, ti tscꞌan ichꞌbil ta muqꞌue, acꞌo sbicꞌtajes sba ta atojolic, acꞌo tunuc avuꞌunic. \v 45 Jech chac cꞌu chaꞌal joꞌon li coꞌol crixchanoutique, muc bu tal pasvancun ta mantal. Ti litale, yuꞌun tal tuncun yuꞌun scotol li crixchanoetique. Tal cacꞌ jba ta milel ta scojic yoꞌ jech chcolic o sbatel osil ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjambe sat Bartimeo li Jesuse \r (Mt. 20.29–34; Lc. 18.35–43) \p \v 46 Icꞌotic ta jteclum Jericó. Tsꞌacal to cꞌalal iloqꞌuic batel schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, toj ep jchiꞌiltacutic tijilic batel. Te chotol ta tiꞌbe istaic jun maꞌsat, Bartimeo sbi. Jaꞌ snichꞌon Timeo. Te chcꞌanolaj. \v 47 Cꞌalal iyaꞌi li maꞌsat ti te ch‐echꞌ Jesús li liquem talel ta Nazarete, laj yapta: \p ―¡Jesús, joꞌot snitilulot David ti scꞌoplal onoꞌox chaꞌoch ta ajvalilal cuꞌuncutique, ichꞌun ta cꞌux! ―xi. \p \v 48 Li epal crixchanoetic li te schiꞌuquic echꞌel li Jesuse, laj yutic la spajesic li maꞌsate: \p ―¡Anchan! ―xutic. \p Pero más to tsots icꞌopoj li maꞌsate: \p ―¡Joꞌot snitilulot David, ichꞌun ta cꞌux! ―xi. \p \v 49 Ivaꞌi li Jesuse, laj yalbe crixchanoetic ti acꞌo yiqꞌuic talele. Jech laj yalbeic li maꞌsate: \p ―Mu xavat avoꞌon. Lican, chastac ta iqꞌuel li Jesuse ―xutic. \p \v 50 La sjip comel ta ora li spuychij li maꞌsate, itots ta anil, ital ta stojol li Jesuse. \v 51 Jech iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi chacꞌan chajpasbe? ―xꞌutat. \p Itacꞌav li maꞌsate: \p ―Jchanubtasvanej, avocoluc jambun li jsate ―xi. \p \v 52 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batan, ijam xa la asate yuꞌun la achꞌun ti oy juꞌele ―xi li Jesuse. \p Ijam ta ora li sate, la schiꞌin batel li Jesuse. \c 11 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌic ta mucꞌ Jesús li cꞌalal iꞌoch ta Jerusalene \r (Mt. 21.1–11; Lc. 19.28–40; Jn. 12.12–19) \p \v 1 Cꞌalal nopol xaꞌox xbatic ta Jerusalén schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, te icꞌotic ta colonia Betfajé schiꞌuc li biqꞌuit jteclum Betaniae, li te ta yoc vits Olivatique. Li Jesuse la stac jelavel chaꞌvoꞌ yajchanbalajeltac. \v 2 Jech laj yalbe: \p ―Batanic leꞌ ta coloniae. Cꞌalal chaꞌochique, te chucul chataic jcot chexel burro muc to bu cajlebinbil. Jitunic, nitic talel. \v 3 Mi oy buchꞌu chasjacꞌbeic ti cꞌu chaꞌal chajitunic li burroe, albeic: “Yuꞌun ta xtun yuꞌun li Cajvaltique. Ta stac sutel ta ora”, utic ―xꞌutatic batel yuꞌun li Jesuse. \p \v 4 Ibatic. Te chucul ta tiꞌbe ta nopol tiꞌna istaic jcot chexel burro. La sjitunic. \p \v 5 Oy jayvoꞌ crixchanoetic te vaꞌalic, jech laj yalic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chajitunic li burroe? ―xꞌutatic. \p \v 6 Laj yalbeic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic batel yuꞌun li Jesuse, jech iꞌacꞌbat yiqꞌuic batel. \p \v 7 La snitic talel li burroe. Laj yacꞌbeic spuychijic sventa staspat, la scajlebin li Jesuse. \v 8 Ep buchꞌu la sqꞌuianic spuychijic ta be li bu ch‐echꞌ ba li Jesuse. Oy yanetic la scꞌasic yanalteꞌ, la slamanic ta be yuꞌun chichꞌic ta mucꞌ li Jesuse. \p \v 9 Li buchꞌutic sbabe batele schiꞌuc li buchꞌutic tijilic talele, tsots icꞌopojic scotolic. Jech laj yalic: \p ―¡Coliyal Dios toj lec li buchꞌu la stacbutic talele! \v 10 ¡Acꞌo quichꞌtic ta mucꞌ li buchꞌu tal spasutic ta mantal jech chac cꞌu chaꞌal la spas mantal li jtotic jmeꞌtic David ta voꞌonee! ¡Acꞌo acꞌbatuc más slequilal yutsilal Dios! ―xiic. \p \v 11 Jaꞌ jech iꞌoch ta Jerusalén li Jesuse. Te icꞌot ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. La sqꞌuel li buchꞌutic te oyic ta yamaqꞌuil li chꞌulnae. Iloqꞌuic batel, ibatic ta Betania schiꞌuc li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque yuꞌun mal xaꞌox cꞌacꞌal. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li teꞌel higo ti muꞌyuc sate \r (Mt. 21.18–19) \p \v 12 Ta yocꞌomal iloqꞌuic ta Betania nojtoc li Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque yuꞌun chbatic ta Jerusalén. Li Jesuse ilic sviꞌnal. \v 13 Iyil ta nom jtecꞌ higo. Oy yanal jech ba sqꞌuel mi oy sat. Pero muꞌyuc sat ista, jaꞌ noꞌox oy yanal, yuꞌun maꞌuc toꞌox yora ta satin. \v 14 Li Jesuse jech laj yalbe comel li teꞌel higoe: \p ―Muc xa bu chasatin o ―xut. \p Iyaꞌiic li yajchanbalajeltac ti jech laj yale. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la snutsan loqꞌuel jpꞌolmaletic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li Jesuse \r (Mt. 21.12–17; Lc. 19.45–48; Jn. 2.13–22) \p \v 15 Cꞌalal icꞌotic ta Jerusalene, te ibatic schiꞌuc yajchanbalajeltac ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li Jesuse. La snutsan loqꞌuel scotol li jpꞌolmaletique, schiꞌuc li jmanolajeletic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. La svalcꞌunbe smexaic li jeltaqꞌuinetique. La sbutqꞌuinbe xilaic li jchonjculajteꞌetique. \v 16 Schiꞌuc mu xacꞌ ti oy buchꞌu ta xꞌechꞌ schiꞌuc yicats li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. \v 17 Te lic chanubtasvanuc li Jesuse, jech laj yal: \p ―Avilojic ti jech tsꞌibabil comel ta scꞌop li Diose: “Li jnae jaꞌ snail li bu chistaic ta naꞌel li crixchanoetic ta spꞌejel balumile”, xi li Diose. Pero li joꞌoxuque apasic xa ta snailchꞌen jꞌeleqꞌuetic ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 18 Iyaꞌiic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li banquilal paleetique. Chopol iyaꞌiic, jech lic snopic ti cꞌu sba xuꞌ tsmilic li Jesuse yuꞌun ixiꞌic mi te chba schiꞌinic Jesús scotol li jchiꞌiltacutique. Yuꞌun ep li jchiꞌiltacutique labal iyaꞌiic li cꞌu sba ichanubtasvan li Jesuse yuꞌun toj lec iyaꞌiic. \v 19 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox osile, iloqꞌuic batel ta Jerusalén li Jesuse schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, isutic batel ta Betania. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti itaquij li teꞌel higoe \r (Mt. 21.20–22) \p \v 20 Ta sob ta yocꞌomale te ichaꞌechꞌic nojtoc li yoꞌ bu li teꞌel higoe. Iyilic ti taquin xa cꞌalal ta yibel li teꞌel higoe. \v 21 Ijul ta sjol Pedro li cꞌusi laj yalbe li teꞌel higo li Jesuse. Laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, qꞌuelavil li teꞌel higo li lavalbe ti muc xa bu ta satin oe, itaquij o ―xut. \p \v 22 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Chꞌunic ti scotol xuꞌ yuꞌun li Diose. \v 23 Melel li cꞌusi chacalbeique, mi chachꞌunic ti joꞌon chajcoltaique, mi mu xanopic ti mu xuꞌe, mi achꞌunojic ti ta onoꞌox xapasbatic li cꞌusi chavalique, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel li cꞌusi chavalique. Jech chac cꞌu chaꞌal mi chavalbeic ti acꞌo locꞌuc li vits liꞌi, ti acꞌo sjip sba ochel ta nabe, ta onoꞌox xaspasbeic li Diose. \v 24 Jech chacalbeic, scotol li cꞌusi chacꞌanbeic li Diose, chꞌunic ti chaꞌacꞌbatique jech ta onoꞌox xavichꞌic. \v 25 Cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, mi chjul ta ajolic ti oy buchꞌu oy smul avuꞌunique, pasbeic perton. Jech chaspasbeic perton eꞌuc yuꞌun amulic li Jtotic ta vinajele. \v 26 Yan mi mu xapasbeic perton la achiꞌilique, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc muc bu chaspasbeic perton li Jtotic ta vinajele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús ti buchꞌu iꞌacꞌbat sjuꞌele \r (Mt. 21.23–27; Lc. 20.1–8) \p \v 27 Icꞌotic nojtoc ta Jerusalén schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Cꞌalal te chanav Jesús ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae, te tal cꞌoponatuc yuꞌun li banquilal paleetic schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc jayvoꞌ li jꞌabteletique. \v 28 Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Buchꞌu laj yacꞌbot ajuꞌel yoꞌ chapas li cꞌustic chapase? ―xutic. \p \v 29 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Oy cꞌusi chajacꞌbeic eꞌuc. Mi chavalbecun li cꞌusi chajacꞌbeique, chacalbeic eꞌuc ti buchꞌu liyacꞌbe juꞌel ti jech ta jpase. \v 30 ¿Buchꞌu iꞌacꞌbat yabtel li Juan ti iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe? ¿Mi jaꞌ Dios iꞌacꞌbat, mi crixchano noꞌox iꞌacꞌbat? Albecun caꞌi ―xi li Jesuse. \p \v 31 Te lic yalulanbe sbaic: \p ―Mi chcaltic ti jaꞌ iꞌacꞌbat yabtel yuꞌun li Diose, jech chijyalbutic: “¿Cꞌu chaꞌal muc bu xachꞌunic chaꞌa?” xijyututic. \v 32 Mi icaltic ti jaꞌ iꞌacꞌbat yabtel yuꞌun crixchano li Juane, pero muc bu lec chaꞌi li jchiꞌiltactique ―xut sbaic. \p Ti jech laj yalbe sbaique, yuꞌun scotol jchiꞌiltacutic schꞌunojic ti melel laj yal scꞌop Dios li Juane. \v 33 Jaꞌ yuꞌun jech itacꞌavic: \p ―Mu jnaꞌcutic ―xiic. \p Iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Jaꞌ jechun eꞌuc, muc bu chacalbeic ti buchꞌu liyacꞌbe juꞌel ti jech ta jpase ―xi li Jesuse. \c 12 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jchabiejtsꞌusubtic ti chopol li cꞌusi la spasique \r (Mt. 21.33–46; Lc. 20.9–19) \p \v 1 Li Jesuse lic yalbe jun loꞌil li jchiꞌiltacutic ta israelale. Jech laj yalbe: \p ―Oy jun vinic la stsꞌun ep tsꞌusub ta yosil. La sjoy ta moc li tsꞌusubtique. La sjom ton jaꞌ yav sventa spitsꞌobil yaꞌlel li sat tsꞌusube. La spas jun toyol sqꞌuelobil osil. La saꞌbe comel buchꞌutic ta schabiic li tsꞌusubtique. Ibat ta nom li yajvale. \p \v 2 ’Cꞌalal ista yora ta xtaꞌaj li sat tsꞌusube, la stac batel jun yajtunel yuꞌun ba yichꞌ talel li cꞌu onoꞌox yepal yaloj chichꞌe. Cꞌot scꞌanbe li buchꞌutic ta schabiique. \v 3 Pero li jchabiejtsꞌusubtique la stsaquic li jtunele, la smajic, la staquic sutel. Mu cꞌusi xacꞌbeic echꞌel. \v 4 Li yajval li osile la stac batel yan yajtunel nojtoc. Pero laj yacꞌbeic ton, iyaij sjol. Toj echꞌem iyilbajinic batel. \v 5 La stac batel yan yajtunel nojtoc li yajval osile pero la smilic. Ep yan yajtuneltac la stac batel pero jaꞌ noꞌox jech la spasbeic. Oy jꞌoꞌlol la smajic, oy jꞌoꞌlol la smilic. \p \v 6 ’Oy jun snichꞌon li yajval osile, toj cꞌux ta yoꞌon. Jaꞌ slajeb xa la stac batel. Jech la snop li yajval osile: “Jaꞌ nan ch‐aqꞌue ta venta li jnichꞌone”, xi. \v 7 Pero cꞌalal iyilic li jchabiejtsꞌusubtic ti jaꞌ xa snichꞌon li yajval osile, jech laj yalbe sbaic: “Leꞌe jaꞌ chichꞌbe comel li yosil li stote. Jaꞌ lec ta jmiltic yoꞌ jech joꞌotic chquichꞌbetic o comel li yosile”, xut sbaic. \v 8 La stsaquic, la smilic, la sloqꞌuesic ta pat moc. \p \v 9 ’Cꞌalal ta sut talel li yajval tsꞌusubtique, ¿cꞌusi chjul spasbe xanaꞌic li jchabiejtsꞌusubtique? Chlaj smilan. Yan xa o buchꞌutic ta xacꞌbe schabiic li tsꞌusubtique. \p \v 10 ’Aqꞌuelojic li cꞌusi chal li scꞌop Diose: \q1 Jech chac cꞌu chaꞌal li yajval na ti la stꞌuj jpꞌej ton sventa ta xacꞌ ta chiquin nae, \q1 pero li svinictac ta vaꞌanejnae mu scꞌanic. \q1 Li ton li la spꞌajique jaꞌ onoꞌox iꞌoch ta chiquin na. \q1 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc, li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun li Diose, acꞌo mi mu xcꞌanee, \q1 pero ta onoꞌox xꞌacꞌbat tsots yabtel. \q1 \v 11 Toj lec ti jech tspas li Diose, \m xi tsꞌibabil ―xi li Jesuse. \p \v 12 Li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletique, taꞌox stsaquic li Jesuse yuꞌun snaꞌic ti jaꞌ scꞌoplal stuquic li laj yal ta loꞌile. Pero ixiꞌic yuꞌun li crixchanoetique jech muc bu stsaquic. Te laj yictaic, ibatic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjacꞌbeic Jesús mi xuꞌ ta stojbeic spatanic li Césare \r (Mt. 22.15–22; Lc. 20.20–26) \p \v 13 Ta tsꞌacale la staquic talel ta stojol Jesús jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc jayvoꞌ svinictac li Herodese yuꞌun oy cꞌusi tsjacꞌbeic li Jesuse, jaꞌ yoꞌ tstabeic o smul ti yalojique. \v 14 Cꞌalal icꞌotic ta stojol li Jesuse, jech laj yalbeic: \p ―Jchanubtasvanej, jnaꞌojcutic ti melel scotol li cꞌusi chavale, ti jamal chaval li cꞌusi tscꞌan Dios ti acꞌo jpascutique, ti mu tꞌujbiluc chachaꞌle li buchꞌu chavalbee. Alo caꞌicutic li cꞌusi chanope. ¿Mi lec chil Dios ti ta jtojbecutic jpatancutic li Césare, mi moꞌoj? ―xiic. \p \v 15 Li Jesuse snaꞌoj ti yuꞌun noꞌox chqꞌuelbat yoꞌone, jech la stacꞌbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal aqꞌuelbecun coꞌon? Ichꞌic talel junuc li taqꞌuin sventa ta jtojtic o jpatantique, ta jqꞌuel ―xꞌutatic. \p \v 16 Laj yichꞌbeic talel. Ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Buchꞌu slocꞌol liꞌi? ¿Buchꞌu sbi liꞌi? ―xꞌutatic. \p Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ César ―xiic. \p \v 17 Iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Scꞌan ta jpasbetic li yabtel ti chal li Césare yuꞌun jaꞌ mucꞌta ajvalil. Jech nojtoc scꞌan ta jpasbetic li cꞌusi chal li Diose ―xꞌutatic. \p Cꞌalal iyaꞌiic li cꞌu sba itacꞌav li Jesuse, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjaqꞌuic li jsaduceoetic ta sventa ti chchaꞌcuxiic li ánimaetique \r (Mt. 22.23–33; Lc. 20.27–40) \p \v 18 Italic ta stojol Jesús jayvoꞌ li jsaduceoetique, jaꞌ li buchꞌutic chalic ti muꞌyuc chaꞌcuxesele. Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p \v 19 ―Jchanubtasvanej, jech la stsꞌiba comel li Moisés ta voꞌonee: “Mi icham jun vinic, mi muꞌyuc snichꞌon chcome, li itsꞌinal ti muꞌyuc to yajnile, acꞌo yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile. Cꞌalal ta xil schꞌamale, jaꞌ acꞌo yacꞌbe sbiinbe sbi li ánima sbanquile, jaꞌ yoꞌ mu xchꞌay o li sbi li ánima sbanquile”, xi li Moisese. \v 20 Oy jucvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal sbanquil yitsꞌin noꞌox sbaic. Li banquilale la saꞌ yajnil, pero icham li banquilale, muꞌyuc snichꞌon icom. \v 21 Li itsꞌinale laj yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile. Tsꞌacal to icham eꞌuc. Muꞌyuc snichꞌon icom nojtoc. Jaꞌ jech la spasulanic sjucvaꞌalic. Xcholet sjucvaꞌalic laj yiqꞌuic li antse yuꞌun laj chamicuc. \v 22 Muc bu icom snichꞌon sjucvaꞌalic cꞌalal ichamique. Tsꞌacal to icham eꞌuc li antse. \v 23 Cꞌalal ta xchaꞌcuxiique, ¿buchꞌu junucal ta xicꞌ o li antse yuꞌun scotolic laj yicꞌulanic? ―xiic. \p \v 24 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu xanaꞌic li cꞌusi chal li scꞌop Diose. Mu xanaꞌic li cꞌu sba sjuꞌel li Diose. \v 25 Cꞌalal ta xchaꞌcuxiique, muꞌyuc yajnil li viniquetique, muꞌyuc smalal li antsetique. Jaꞌ xa jechic jech chac cꞌu chaꞌal li yajꞌangeltac Dios ta vinajele. \v 26 Ti jech muc bu achꞌunojic ti ta xchaꞌcuxiic li ánimaetique, ¿mi yuꞌun muc bu aqꞌuelojic ta sjun Moisés li yoꞌ bu chal li cꞌalal icꞌoponat yuꞌun Dios li te ta jtecꞌ biqꞌuit chꞌixe? Jech iꞌalbat yuꞌun li Diose: “Joꞌon Diosun yuꞌun li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove”, xꞌutat. Acꞌo mi voꞌone xa chamemic, pero te to ch‐albat scꞌoplalic yuꞌun li Diose yuꞌun cuxulic. \v 27 Ti lajemicuc o schiꞌuc schꞌulelic jech chac cꞌu chaꞌal chavalique, muꞌyuc Dios yuꞌunic yaꞌel. Li Diose jaꞌ Dios yuꞌunic li buchꞌutic cuxulic o sbatel osile. Mu to xanaꞌic tajmec ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li mantal ti más tsotse \r (Mt. 22.34–40) \p \v 28 Te inopoj talel jun li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose yuꞌun iyaꞌi ti te chloꞌilajic Jesús schiꞌuc li jsaduceoetique. Cꞌalal iyaꞌi ti lec itacꞌbatic yuꞌun li Jesuse, jech la sjacꞌbe eꞌuc: \p ―Ta scotol smantaltac li Dios ti laj yal comel li Moisés ta voꞌonee, ¿cꞌusi junucal ti más tsotse? ―xi. \p \v 29 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li smantal Dios ti más tsotse jaꞌ liꞌi: “Aꞌiic me, jchiꞌiltac, joꞌotic li jꞌisraelutique. Jun noꞌox li Cajvaltic Diose, jaꞌ li Dios cuꞌuntique. \v 30 Sloqꞌueluc me avoꞌonic cꞌanic me li Dios cuꞌuntique. Acꞌbo sventain avoꞌonic, schiꞌuc apꞌijilic, schiꞌuc atsatsalic. Acꞌo tunuc yuꞌun”, xi li mantale. Leꞌe jaꞌ li más tsotse. \v 31 Li schibale jaꞌ noꞌox jech tsots nojtoc. Jech chal: “Cꞌuxubino me achiꞌilic jech chac cꞌu chaꞌal cꞌux chavaꞌi aba atuque”, xi. Li chib mantal liꞌi jaꞌ li más tsotse ―xi li Jesuse. \p \v 32 Itacꞌav li vinique: \p ―Jchanubtasvanej, melel li cꞌusi avale. Ta melel jun noꞌox Dios oy, muꞌyuc yan. \v 33 Melel jaꞌ scꞌan ti acꞌo jcꞌantic ta sloqꞌuel coꞌontic li Dios cuꞌuntique, ti acꞌo cacꞌbetic sventain li coꞌontic, schiꞌuc jpꞌijiltic, schiꞌuc li jtsatsaltique, ti acꞌo tunuc yuꞌun li Diose. Schiꞌuc scꞌan nojtoc ti acꞌo jcꞌuxubintic jchiꞌiltic jech chac cꞌu chaꞌal cꞌux chcaꞌi jba jtuctique. Jaꞌ li más tsotse. Jaꞌ mu tsotsuc scꞌoplal li smoton Dios ti ta jchicꞌtique schiꞌuc ti ta jmiltique ―xi. \p \v 34 Cꞌalal iyaꞌi Jesús ti lec itacꞌav li jchanubtasvaneje, jech laj yalbe: \p ―Jutuc xa scꞌan chavacꞌ aba ta scꞌob li Diose ―xut. \p Mu xa buchꞌu junucal isjacꞌbe. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti maꞌuc noꞌox snitilul David li Cristoe yuꞌun “Cajval” xi li Davide \r (Mt. 22.41–46; Lc. 20.41–44) \p \v 35 Cꞌalal ichanubtasvan Jesús ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae, jech laj yal scꞌoplal stuc: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chalic li jchanubtasvanejetic ta smantaltac li Diose ti snitilul noꞌox David li Cristoe, jaꞌ li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane? \v 36 Yuꞌun li Davide ta sventa li Chꞌul Espíritue jech laj yal: \q1 Li Cajvale jech iꞌalbat yuꞌun li Diose: \q1 “Chachoti ta jbatsꞌicꞌob, chapas mantal \q1 jaꞌ to mi la jpas ta canal scotol la avajcontrataque”, \m xꞌutat li Cristoe, xi li Davide. \v 37 Li Davide laj yal ti jaꞌ yajval li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane, jech maꞌuc noꞌox snitilul David li Cristoe ―xi li Jesuse. \p Li epal crixchanoetic li te tsobolique ta sloqꞌuel yoꞌonic laj yaꞌibeic scꞌop li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chopol li cꞌustic tspasic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose \r (Mt. 23.1–36; Lc. 11.37–54; 20.45–47) \p \v 38 Jech laj yal cꞌalal ichanubtasvan li Jesuse: \p ―Qꞌuelo me abaic, mu me xasloꞌlooxuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jaꞌ lec chaꞌiic ti ta slapic nat scꞌuꞌic li cꞌalal ta xloqꞌuic ta xanbale, schiꞌuc lec chaꞌiic ti lequil cꞌoponbilic yuꞌun li jchiꞌiltactic li te ta chꞌivite. \v 39 Lec chaꞌiic nojtoc ti ta xchotiic li bu tꞌujbil chotlebal ta chꞌulnaetique. Jech tspasic nojtoc li ta jujun qꞌuine. \v 40 Schiꞌuc ta sloꞌlobeic li cꞌustic oy yuꞌun li meꞌanal antsetique. Jaꞌ yuꞌun altic ti jal ta staic ta naꞌel li Diose. Ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌbe smoton Dios jun meꞌanal antse \r (Lc. 21.1–4) \p \v 41 Li Jesuse ichoti ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna ta stuqꞌuil scaxail taqꞌuin li yoꞌ bu ta sticꞌbeic smoton Dios li jchiꞌiltacutic ta israelale. Iyil ti te ta stiqꞌuic smoton Dios li jchiꞌiltacutique. Ep jcꞌulejetic la stiqꞌuic ep taqꞌuin. \v 42 Te ital jun meꞌanal ants ti mu cꞌusi xꞌayan yuꞌune. Jaꞌ noꞌox chaꞌsep cinco la sticꞌ ta caxa. \v 43 Li Jesuse laj yicꞌ li yajchanbalajeltaque, jech laj yalbe: \p ―Melel chacalbeic, jaꞌ más ep laj yacꞌ li meꞌanal ants leꞌe, jaꞌ mu sta jech yepal laj yaqꞌuic li yanetic ta xil li Diose. \v 44 Yuꞌun naca scomenal xa staqꞌuinic laj yaqꞌuic. Yan li meꞌanal antse laj yacꞌ scotol li cꞌu yepal oy yuꞌun ti ta toꞌox sman o li cꞌustic ta xtun yuꞌune ―xi li Jesuse. \c 13 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chcꞌot scꞌacꞌalil ti chichꞌ jinesel li mucꞌta chꞌulnae \r (Mt. 24.1–2; Lc. 21.5–6) \p \v 1 Cꞌalal yuꞌun xaꞌox chloqꞌuic ta stiꞌ smacol li mucꞌta chꞌulna li Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque, jech iꞌalbat yuꞌun jun li yajchanbalajele: \p ―Jchanubtasvanej, qꞌuelavil, toj cꞌupil sba li stanal li chꞌulnae schiꞌuc li naetic liꞌi ―xi. \p \v 2 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Toj cꞌupil sba chavilic li avie, pero chcꞌot scꞌacꞌalil ti mu jpꞌejuc ton latsal chcome, yuꞌun chtal sjinesic jyanlumal crixchanoetic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌustic chcꞌot ta pasel li cꞌalal poꞌot xa slajeb cꞌacꞌale \r (Mt. 24.3–28; Lc. 21.7–24; 17.22–24) \p \v 3 Li Jesuse te ba chotluc ta vits Olivatic schiꞌuc li yajchanbalajeltaque ta stuqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. Li Pedro, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan, schiꞌuc Andrés, stuquic jech laj sjacꞌbeic li Jesuse: \p \v 4 ―Alo caꞌicutic cꞌu ora chcꞌot ta pasel ti chjinesat li mucꞌta chꞌulna li la avale. ¿Cꞌu sba chavacꞌbe svinajeb baꞌi ti yoꞌ chquilcutic o ti poꞌot xa chcꞌot ta pasele? ―xiic. \p \v 5 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Qꞌuelo me abaic, mu me buchꞌu xasloꞌloic. \v 6 Yuꞌun oy ep buchꞌutic chalic ti jaꞌ sbi li jbie, jech chalic: “Joꞌon Cristoun li tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique”, xiic. Jaꞌ jech ep buchꞌutic ta schꞌunic loꞌloel. \p \v 7 ’Cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop liꞌi, schiꞌuc cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop ta nome, mu xaxiꞌic. Ta onoꞌox xcꞌot ta pasel pero maꞌuc toꞌox slajeb cꞌacꞌal. \v 8 Chlic saꞌic cꞌop li crixchanoetic ta yantic o balumile. Chlic saꞌic cꞌop li ajvaliletic nojtoque. Schiꞌuc oy bu ch‐echꞌ niquel ta balumil. Chtal tsots viꞌnal. Pero taje sliqueb to li vocole. \p \v 9 ’Pero li joꞌoxuque qꞌuelo me abaic. Yuꞌun li jchiꞌiltactic ta israelale oy buchꞌutic chayacꞌ ta scꞌob jꞌabteletic li te ta mucꞌta chꞌulnae. Oy buchꞌutic chastsitsic ta nucul li te ta chꞌulnaetique. Ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue, chayiqꞌuic batel ta stojol li gobernadoretique schiꞌuc ta stojol li mucꞌtic ajvaliletique. Jaꞌ yuꞌun xuꞌ xavalic li jcꞌop ta stojolique. \v 10 Yuꞌun persa baꞌi ta xꞌalbatic li crixchanoetic ta spꞌejel balumil ti jaꞌ noꞌox chcolic ta jventa joꞌone. \v 11 Cꞌalal chba yacꞌoxuc ta cꞌabale, mu me xal avoꞌonic li cꞌusi chavalique schiꞌuc li cꞌu sba chatacꞌavique. Yuꞌun jaꞌ tsjules ta ajolic li Chꞌul Espíritue li cꞌu sba chatacꞌavique. \v 12 Oy buchꞌutic chaqꞌuic ta milel yitsꞌinic, mi sbanquilic. Oy buchꞌutic chaqꞌuic ta milel li snichꞌonique. Oy buchꞌutic tscontrainic stot smeꞌic, chaqꞌuic ta milel. \v 13 Ep buchꞌutic chopol chayilic ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue. Pero li buchꞌutic chcuch yuꞌun scotol li vocole, mi mu schibajes yoꞌonique, jaꞌ chcolic o sbatel osil ―xi li Jesuse. \p \v 14 Li cꞌusi chajtsꞌibabeic batel liꞌi, nopbeic lec li smelole yuꞌun jech onoꞌox laj yal li Jesuse: \p ―Li cꞌalal chavilic ti te vaꞌanbil ta yut mucꞌta chꞌulna li cꞌusi chopol chil li Diose jech chac cꞌu chaꞌal laj yal Daniel li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee, jatavanic batel ta anil ta vitstic, joꞌoxuc li liꞌ nacaloxuc ta Judeae. \v 15 Li buchꞌutic ti te oyic ta sjol snaic ti pachꞌale, cꞌalal ta xyalic talele, mu xa me xꞌoch sloqꞌuesic li cꞌustic oy ta yut snaique. \v 16 Li buchꞌutic ti te oyic ta yabtelique, mu xa me sutic talel ta snaic yoꞌ chtal yichꞌic li spuychijique. \v 17 Toj abol sbaic li buchꞌutic schiꞌuc yolique schiꞌuc li buchꞌutic ta to xchuꞌun yolique. \v 18 Taic ta naꞌel Dios ti mu me ta yora sictic li cꞌalal chajatavique. \v 19 Yuꞌun toj tsots li vocol li ta xtale. Muc onoꞌox bu jech echꞌem li cꞌalal ilic li balumile, schiꞌuc cꞌalal tana. Mi iꞌechꞌ li tsots vocol taje, mu xa bu chtal. \v 20 Ti manchuc tspajes li vocol li Diose, mu junuc buchꞌu chcol avuꞌunic ti jechuque. Pero ta sventa li buchꞌutic tꞌujbilique, li Diose tspajes li vocole. \p \v 21 ’Mi oy buchꞌu jech chayalbeic: “Liꞌ xa oy li Cristoe”, mi xayutique, mu me xachꞌunic. Mi oy buchꞌu yan nojtoc jech chayalbeic: “Leꞌ xa oy li Cristoe”, mi xayutique, mu me xavaqꞌuic ta venta. \v 22 Yuꞌun chtalic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti jaꞌ tꞌujbilic yuꞌun Dios ti chasventainique, schiꞌuc spꞌisoj sbaic ti jaꞌ chalic li scꞌop Diose, pero altic chalic. Chaqꞌuic ta ilel ti oy sjuꞌelique yoꞌ jech chloꞌloj o li crixchanoetique. Tscꞌan tsloꞌloic eꞌuc li buchꞌutic tꞌujbilic yuꞌun li Diose, pero mu xloꞌloj yuꞌunic. \v 23 Qꞌuelo me abaic li joꞌoxuque, jaꞌ me yuꞌun cac noꞌox chacalbeic scotol. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌu sba ta xchaꞌtal li Cajvaltique \r (Mt. 24.29–35, 42–44; Lc. 21.25–36) \p \v 24 ’Cꞌalal mi iꞌechꞌ scotol li vocol li laj calboxuque, jaꞌ o chmac sat li cꞌacꞌale. Mi jaꞌuc li ue, mu xacꞌ xojobal. \v 25 Li cꞌanaletique ta stsꞌujan yalel nojtoc. Ta xnic scotol li cꞌustic oy ta vinajele. \v 26 Jaꞌ xa o ta xilic scotol li crixchanoetique ti chiyal talel ta toc ta vinajel schiꞌuc jtsatsal, schiꞌuc juꞌel, schiꞌuc xojobal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 27 Ta jtac yalel talel li cajꞌangeltaque yoꞌ acꞌo stsobic scotol li buchꞌutic tꞌujbilic cuꞌun li buyuc noꞌox oyic ta spꞌejel balumile. \p \v 28 ’Naꞌic me li cꞌalal ch‐unenaj li teꞌel higoe, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa yora joꞌtique. \v 29 Jaꞌ noꞌox jech li cꞌalal chavilic ti chcꞌot ta pasel scotol li cꞌusi laj cale, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa scꞌacꞌalil chichaꞌtale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 30 Melel chacalbeic, li buchꞌutic iyaꞌiic li cꞌu sba chlic li tsots vocol ti laj calboxuc liꞌi, oy toꞌox cuxuloxuc li cꞌalal chlique. \v 31 Li cꞌustic caloje mu xchꞌay scꞌoplal, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel scotol. Jaꞌ xlaj to li vinajel balumile. \p \v 32 ’Li cꞌu ora chichaꞌtale muc buchꞌu snaꞌ, mi jaꞌuc li ángeletic ta vinajele, mi joꞌcun li Nichꞌonilune. Jaꞌ noꞌox snaꞌ stuc li Jtotique. \p \v 33 ’Qꞌuelo me abaic, vicꞌluc noꞌox me asatic, taic ta naꞌel Dios yuꞌun mu xanaꞌic cꞌu ora chichaꞌtal. \v 34 Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic cꞌalal chbat ta nome, chacꞌbe comel ta scꞌob yajtuneltac li snae. Chacꞌbe comel yabtel jujunic. Li buchꞌu jaꞌ yabtel ta schabi tiꞌnae, chalbe comel ti vicꞌluc noꞌox me sate. \v 35 Jech li joꞌoxuque vicꞌluc noꞌox me asatic chamalaicun yuꞌun mu xanaꞌic cꞌu ora chichaꞌtal, joꞌon la Avajvalicune, mi ta yochel acꞌubal, mi ta oꞌlol acꞌubal, mi ta sba oqꞌuelal jcots, mi ta sob cꞌuxi. \v 36 Mu me chꞌayluc avoꞌonic chjul jtaoxuc. \v 37 Joꞌoxuque laj xa calboxuc ti scꞌan ti vicꞌluc asatique. Scꞌan ti acꞌo jechic eꞌuc scotol li crixchanoetique ―xi li Jesuse. \c 14 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la snopic cꞌu ora ta stsaquic li Jesuse \r (Mt. 26.1–5; Lc. 22.1–2; Jn. 11.45–53) \p \v 1 Scꞌan toꞌox chib cꞌacꞌal li qꞌuin Coltael cuꞌuncutique, joꞌoncutic li jꞌisraeluncutique. Jaꞌ li qꞌuin li cꞌalal ta jveꞌcutic pan ti muc bu yichꞌoj svochesobile. Li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, la snopic cꞌu sba xuꞌ ta stsaquic ta mucul li Jesuse yoꞌ tsmilic. \v 2 Jech laj yalbe sbaic: \p ―Jaꞌ lec mu jtsactic ta qꞌuin yuꞌun naca me sliquesic cꞌop li jchiꞌiltactique ―xut sbaic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imalbat muil vomol ta sjol Jesús li te ta Betaniae \r (Mt. 26.6–13; Jn. 12.1–8) \p \v 3 Cꞌalal te oy ta Betania li Jesuse, te oy ta sna li Simón ti tsacbil toꞌox ta cꞌaꞌel chamele. Cꞌalal te chveꞌ ta mexa li Jesuse, ital jun ants yichꞌoj talel slimeta pasbil ta alabastro ton. Noj ta muil vomol, nardo sbi. Toj toyol stojol. La scꞌasbe snucꞌ li limetae, la smalbe ta sjol Jesús li sbele. \v 4 Oy jayvoꞌ iꞌilinic, jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jech noꞌox ta xlaj li muil vomole? \v 5 Jaꞌ lec ti lauc schone yuꞌun más ta oxib ciento denario taqꞌuin ilocꞌ stojol ti jechuque. Li stojole xuꞌ jaꞌ ta xꞌacꞌbatic li meꞌonetique ―xiic. \p Jaꞌ yuꞌun laj yutic li antse. \p \v 6 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mu xavutic li antse. Mu me xavaqꞌuic xcꞌopoj yoꞌon. Lec li cꞌusi laj yacꞌbune. \v 7 Li meꞌonetique scotol cꞌacꞌal liꞌ achiꞌuquique jech cꞌusiuc noꞌox ora xuꞌ chacꞌuxubinic. Yan li joꞌone mu scotoluc cꞌacꞌal liꞌ jchiꞌucoxuque. \v 8 Li antse laj xa spas li cꞌusi xuꞌ yuꞌune. Ti jech la smalbun li muil vomole, jaꞌ ta sventa li cꞌalal chimuquee. \v 9 Melel li cꞌusi chacalbeique, ti buyuc noꞌox chichꞌ alel ta spꞌejel balumil ti jaꞌ noꞌox chcolic ta jventae, te chalic nojtoc li cꞌusi laj yacꞌbun li antse. Jech ta snaꞌic o scotol crixchanoetic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ispas trato Judas ti chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse \r (Mt. 26.14–16; Lc. 22.3–6) \p \v 10 Li Judas Iscariotee, jaꞌ jun li lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse, ba scꞌopon li banquilal paleetique yoꞌ tspas trato ti chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \v 11 Cꞌalal iyaꞌiic li banquilal paleetique, xmuybajic tajmec. Laj yalbeic Judas ti chacꞌbeic taqꞌuine. Li Judase jaꞌ xa noꞌox smalaoj cꞌu ora tspas ta canal chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li snaꞌobil ti icham ta jcojtic li Cajvaltique \r (Mt. 26.17–29; Lc. 22.7–23; Jn. 13.21–30; 1 Co. 11.23–26) \p \v 12 Ta sliqueb qꞌuin cꞌalal ta jveꞌcutic pan ti muc bu yichꞌoj svochesobile, schiꞌuc cꞌalal ta jmilcutic li chexel chijetic ta sventa qꞌuin Coltaele, jech ijacꞌbat yuꞌun li yajchanbalajeltac li Jesuse: \p ―¿Bu chacꞌan chba jmeltsancutic li chexel chij ti chalajes ta sventa li qꞌuin Coltaele? ―xutic. \p \v 13 Li Jesuse la stac batel chaꞌvo li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe batel: \p ―Batanic ta Jerusalén. Te chataic ta be jun vinic scuchoj jpꞌej qꞌuib yaꞌal. Jaꞌ te tijlanic batel ta spat. \v 14 Xcꞌot acꞌoponic li yajval na li bu ta xꞌoche. Jech xavalbeic: “Jech laj yal li jchanubtasvaneje: ¿Bu jcꞌolucal ana li yoꞌ bu ta jlajescutic li chij sventa li qꞌuin Coltael jchiꞌuc li cajchanbalajeltaque? xi laj yal talel”, utic cꞌotel. \v 15 Te chacꞌ avilic jcꞌol sna ta schaꞌcojol sna ti lec jamal yute, chꞌubabil xa lec. Jaꞌ te xameltsanic li jveꞌeltique ―xut batel li chaꞌvoꞌ yajchanbalajeltaque. \p \v 16 Ibatic li chaꞌvoꞌique, iꞌochic ta yut jteclum. Jaꞌ jech istaic li cꞌu sba iꞌalbatic batel yuꞌun li Jesuse. Jaꞌ te la smeltsanic li veꞌlil sventa li qꞌuin Coltaele. \p \v 17 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox osile, ibatic li ta na schiꞌuc li lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse. \v 18 Cꞌalal te xa ta xveꞌic ta mexae, li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Melel chacalbeic, oy junoxuc li joꞌoxuque li liꞌ coꞌol chijveꞌutic ti jaꞌ chiyacꞌ ta cꞌabale ―xi li Jesuse. \p \v 19 Cꞌalal iyaꞌiique, iyat yoꞌonic scotolic. Ta jujuntal la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌon nan? ―xiic. \p \v 20 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jaꞌ jun li lajchavoꞌoxuc liꞌi. Jaꞌ li buchꞌu ti jun jpulatucutic chijveꞌcutic jchiꞌuque jaꞌ chiyacꞌ ta cꞌabal. \v 21 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, chimile jech chac cꞌu chaꞌal tsꞌibabil onoꞌox ta scꞌop li Diose. Toj abol sba li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale. Jaꞌ lec ti muꞌyucuque ―xi li Jesuse. \p \v 22 Cꞌalal chveꞌique, la stam jpꞌej pan li Jesuse, laj yalbe coliyal Dios, la xut li pane, laj yacꞌbe li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe: \p ―Ilo, veꞌanic. Liꞌi jaꞌ jbecꞌtal ―xi. \p \v 23 La stsac nojtoc jun vaso yaꞌlel tsꞌusub, laj yalbe coliyal Dios, laj yacꞌbe nojtoc li yajchanbalajeltaque. Laj yuchꞌic scotolic. \v 24 Jech laj yal li Jesuse: \p ―Liꞌi jaꞌ jchꞌichꞌel, jaꞌ senyail ti mu xlaj scꞌoplal ti cꞌusi iyal ta tsꞌacal li Jtot sventa chacolic oe. Yuꞌun jtuc chcacꞌ jba ta milel, ta jmal jchꞌichꞌel, jaꞌ jech ta xtoj o smulic scotol li crixchanoetique. \v 25 Melel chacalbeic, jaꞌ to chcuchꞌ nojtoc li yaꞌlel tsꞌusube ti cꞌalal te xa tsobolutic jcotoltic li yoꞌ bu ta jpas mantal yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbat yuꞌun Jesús li Pedroe: “Chaval ti mu xavojtaquinune”, xꞌutat \r (Mt. 26.30–35; Lc. 22.31–34; Jn. 13.36–38) \p \v 26 Cꞌalal la sqꞌueojintaic jun sqꞌueoj Dios, iloqꞌuic batel schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, ibatic ta vits Olivatic. \v 27 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Tanae chavictaicun acotolic. Yuꞌun jech onoꞌox tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Chcacꞌ ta milel li buchꞌu cacꞌojbe yabtel ti chasventainique. Cꞌalal mi imilee, tspuc sbaic batel li schiꞌiltaque jech chac cꞌu chaꞌal tspuc sbaic batel li chijetic mi imile li yajchabivanejique”, xi onoꞌox tsꞌibabil. \v 28 Cꞌalal chaꞌcuxiemun xaꞌoxe, joꞌon baꞌi chibat ta Galilea, tsꞌacal to chabatic. Te chcꞌot ataicun ―xi li Jesuse. \p \v 29 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Acꞌo mi chayictaic scotolic, li joꞌone muc bu chaquicta ―xi li Pedroe. \p \v 30 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li cꞌusi chacalbee, tana cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem schaꞌoqꞌuelal jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune ―xi li Jesuse. \p \v 31 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Acꞌo mi coꞌol chijmile, pero jamal chcal ti xacojtaquine ―xi tajmec. \p Jaꞌ noꞌox jech laj yalic eꞌuc li yanetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba sta ta naꞌel Dios ta Getsemaní li Jesuse \r (Mt. 26.36–46; Lc. 22.39–46) \p \v 32 Te icꞌotic Jesús schiꞌuc yajchanbalajeltac li yoꞌ bu Getsemaní sbie. Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Chotlanic comel liꞌi yuꞌun chba jta ta naꞌel Dios leꞌe ―xi li Jesuse. \p \v 33 Li Jesuse laj yicꞌ echꞌel Pedro, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan. Lic yat tajmec yoꞌon li Jesuse. Jech xa noꞌox toj chopol yoꞌon chaꞌi. \v 34 Jech laj yalbe li oxvoꞌique: \p ―Toj echꞌem chcat coꞌon, jun chac chicham chcaꞌi. Comanic liꞌi, mu me xꞌoch avayelic ―xꞌutatic. \p \v 35 Ibat xi snamal li Jesuse. La spatan sba ta lumtic, la sta ta naꞌel Dios, la scꞌanbe ti xuꞌuc mu xchame. \v 36 Jech laj yal: \p ―Tata, scotol xuꞌ avuꞌun. Xuꞌ avuꞌun mi chajeltaune. Pero maꞌuc me xcꞌot ta pasel li cꞌusi ta jcꞌan jtuque, jaꞌ acꞌo jpas li cꞌusi chacꞌan atuque ―xi li Jesuse. \p \v 37 Isut talel li Jesuse. Vayalic cꞌot sta li oxvoꞌique. Li Jesuse jech laj yalbe li Pedroe: \p ―Simón, ¿mi vayalot? ¿Mi mu xuꞌ ti vicꞌluc asat jliqueluque? \v 38 Mu me xavayic, taic ta naꞌel Dios yoꞌ jech mu xaspasic ta canal li pucuje. Ta melel chacꞌan chataic ta naꞌel Dios, pero jaꞌ noꞌox chaschꞌayic la abecꞌtalique. Naca vayel chasmilic ―xꞌutatic. \p \v 39 Ba sta ta naꞌel Dios nojtoc li Jesuse. Jaꞌ noꞌox jech laj yal jech chac cꞌu chaꞌal laj yal ta baꞌie. \v 40 Cꞌalal isut talel nojtoc li Jesuse, vayalic cꞌot sta nojtoc li oxvoꞌique yuꞌun mu xvicꞌ satic. Jech xa noꞌox mu snaꞌic cꞌu sba ta xtacꞌavic. \v 41 Ba sta ta naꞌel Dios yoxibal velta nojtoc li Jesuse. Cꞌalal isut talele, vayalic cꞌot sta nojtoc. Jech laj yalbe: \p ―¿Mi yoquel to vayaloxuc? ¿Mi mu xviqꞌuej la asatique? Taꞌluc o li vayele, ista xa yora chiꞌaqꞌue ta scꞌob jpasmuliletic, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 42 Licanic, batic. Qꞌuelavilic, leꞌ xa xtal li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stsaquic li Jesuse \r (Mt. 26.47–56; Lc. 22.47–53; Jn. 18.2–11) \p \v 43 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta loꞌil li Jesuse, ital li Judase, jaꞌ jun li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque. Ep crixchanoetic schiꞌuc talel, yichꞌojic talel smachitaic schiꞌuc steꞌic. Jaꞌ tacbilic talel yuꞌun li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletique. \v 44 Li Judase, jaꞌ li jꞌacꞌvanej ta cꞌabale, yaloj xa onoꞌox cꞌu sba chacꞌ ta ilel ti buchꞌu junucal li Jesuse: \p ―Li buchꞌu ta jtsꞌutsꞌune, yuꞌun xa onoꞌox me jaꞌ li Jesuse. Jaꞌ o me xba atsaquic. Chuquic me lec batel ―xi onoꞌox. \p \v 45 Cꞌalal icꞌotique, inopoj talel ta ora ta stojol Jesús li Judase. Jech laj yalbe: \p ―Jchanubtasvanej ―xut. \p La stsꞌutsꞌun. \v 46 Jaꞌ o inopojic talel li crixchanoetique, la stsaquic ta ora li Jesuse, la schucbeic scꞌob. \p \v 47 Oy jun li yajchanbalajeltac li Jesuse la sloqꞌues smachita, la sjaxbe ta bojel jun schiquin li yajtunel li más banquilal palee. \v 48 Li Jesuse jech laj yalbe li crixchanoetic li te italique: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal atsaquicun jech chac cꞌu chaꞌal jun jꞌelecꞌ, tsꞌaclomoxuc xa talel ta amachitaic, ta ateꞌic? \v 49 Yuꞌun scotol cꞌacꞌal te lichanubtasvan ta atojolic ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. ¿Cꞌu chaꞌal mu teuc noꞌox la atsaquicun? Ti jech la atsaquicune, jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech onoꞌox tsꞌibabil comel ta scꞌop Diose ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 50 Li yajchanbalajeltac li Jesuse ijatavic batel scotolic, iyictaic li Jesuse. \p \v 51 Oy jun svaꞌlej querem te tijil ibat ta spat li Jesuse. Muc bu slapoj scꞌuꞌ li quereme, jaꞌ noꞌox stsꞌotoj o sba ta jlic schij. Taꞌox stsaque yuꞌun li mayoletique. \v 52 Pero li quereme la scolta comel li schije, tꞌanal ijatav batel. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yiqꞌuic batel Jesús ta stojol li jꞌabteletique \r (Mt. 26.57–68; Lc. 22.54–55, 63–71; Jn. 18.12–14, 19–24) \p \v 53 Laj yiqꞌuic batel Jesús ta stojol li más banquilal palee. Te la stsob sbaic li banquilal paleetique, schiꞌuc li jꞌabteletique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. \v 54 Li Pedroe nomnom tijil batel ta spat Jesús cꞌalal to icꞌotic ta yamacꞌ li más banquilal palee. Te la schiꞌin ta chotlej li yajmayoltac li más banquilal palee, te icꞌatinic schiꞌuc. \p \v 55 Li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuncutique, lic saꞌic chaꞌvoꞌ schiꞌiltaquic ta abtel ti coꞌol li cꞌusi chalique yoꞌ ta saꞌbeic o smul li Jesuse, yuꞌun tscꞌanic ti acꞌo chamuque. Pero muc bu staic chaꞌvoꞌ ti coꞌol li cꞌusi chalique. \v 56 Altic ti ep la sjutic cꞌop ta stojol li Jesuse, mu coꞌoluc li cꞌusi chalique. \v 57 Ivaꞌiic yan jutcꞌopetic nojtoc, jech laj yalic: \p \v 58 ―Li vinic liꞌi laj caꞌicutic ti jech laj yale: “Ta jines li mucꞌta chꞌulna liꞌi li pasbil ta cꞌabale. Ta oxib noꞌox cꞌacꞌal ta jchaꞌvaꞌan ta achꞌ, mu xa pasbiluc yuꞌun li crixchanoetique”, xi ―xiic li jutcꞌopetique. \p \v 59 Pero mu coꞌoluc scꞌopic nojtoc. \p \v 60 Ivaꞌi ta oꞌlol li más banquilal palee. Jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal mu xatacꞌav? ¿Mi melel li cꞌusi chalique? ―xi. \p \v 61 Mu jpꞌeluc bu itacꞌav li Jesuse. Li más banquilal palee la sjacꞌbe nojtoc li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique? ¿Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose? ―xi. \p \v 62 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌon ―xi―. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, chavilic chlic jventainan crixchanoetic ta stsatsal li Diose. Tsꞌacal to chilic scotol crixchanoetic ti chital ta toc ta vinajele ―xi li Jesuse. \p \v 63 Li más banquilal palee la sjat scꞌuꞌ yuꞌun la snop ti istabe xa tsots smul li Jesuse. Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta jsaꞌtic yan textico? \v 64 La avaꞌiic xa ti ta spꞌis sba ta Diose. ¿Cꞌusi chanopic eꞌuc? ―xut li schiꞌiltac ta abtele. \p Itacꞌav scotolic ti acꞌo chamuque. \p \v 65 Lic stubtabeic sat li Jesuse. La smacbeic sat, la smajic, jech la sjacꞌbeic: \p ―Alo buchꞌu li la smajote ―xutic. \p Li yajmayoltac li paleetique imajvanic eꞌuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Pedro ti mu xojtaquin li Jesuse \r (Mt. 26.69–75; Lc. 22.56–62; Jn. 18.15–18, 25–27) \p \v 66 Li Jesuse te icꞌbil muyel ta schaꞌcojol na. Li Pedroe te chotol icom ta yamaqꞌuil sna li más banquilal palee. Te ital jun scriara li más banquilal palee. \v 67 Iyil ti te chcꞌatin li Pedroe. La sqꞌuel lec, jech laj yalbe: \p ―Joꞌote jaꞌ achiꞌin eꞌuc li Jesús li liquem talel ta jteclum Nazarete ―xꞌute li Pedroe. \p \v 68 Li Pedroe laj yal ti mu xojtaquin li Jesuse: \p ―Mu xcojtaquin. Mu jnaꞌ li cꞌusi chavale ―xi. \p Te ibat ta tiꞌmoc li Pedroe. Jaꞌ o iꞌocꞌ jcots. \v 69 Li criarae ischaꞌil li Pedroe. Jech laj yalbe li buchꞌutic te oyique: \p ―Li vinic leꞌe jaꞌ schiꞌil li Jesuse ―xi li criarae. \p \v 70 Li Pedroe laj yal nojtoc ti mu xojtaquine. Ta jliquel nojtoque iꞌalbat yuꞌun li buchꞌutic te oyique: \p ―Ta melel jaꞌ achiꞌil yuꞌun xvinaj ti jgalileal vinicote yuꞌun jaꞌ jech acꞌop ―xutic. \p \v 71 Lic chopolcꞌopojuc li Pedroe, la stꞌabbe sbi Dios: \p ―Xilchox mu xcojtaquin li vinic chavalique ―xi. \p \v 72 Jaꞌ o iꞌocꞌ schaꞌoqꞌuelal jcots. Ijul ta sjol li Pedro ti jech onoꞌox iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: “Cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem schaꞌoqꞌuelal jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune”, xꞌute onoꞌox yuꞌun li Jesuse. Cꞌalal ijul ta sjol li cꞌusi iꞌalbat yuꞌun Jesús li Pedroe, laj yoqꞌuita sba. \c 15 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌbeic ta scꞌob Pilato li Jesuse \r (Mt. 27.1–2, 11–14; Lc. 23.1–5; Jn. 18.28–38) \p \v 1 Cꞌalal isacube, la stsob sbaic scotol li buchꞌutic oy yabtelique, jaꞌ li banquilal paleetique, schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuncutic, joꞌoncutic li jꞌisraeluncutique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. La spasic ta jmoj scꞌopic ti cꞌu sba ta smilic li Jesuse. La schuquic echꞌel, laj yacꞌbeic ta scꞌob li gobernadore, jaꞌ li Pilatoe. \v 2 Li Pilatoe jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌot mucꞌta ajvalilot yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale? ―xut. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌon ―xi. \p \v 3 Li banquilal paleetique ep la saꞌbeic smul li Jesuse. \v 4 Li Pilatoe jech la sjacꞌbe nojtoc li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal mu xatacꞌav? Qꞌuelavil, ep ta saꞌic amul ―xi. \p \v 5 Mu jpꞌeluc bu itacꞌav li Jesuse. Li Pilatoe toj chꞌayel noꞌox yoꞌon ti cꞌalal iyaꞌi ti muc bu spac scꞌoplal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imeltsaj scꞌoplal ti chmile li Jesuse \r (Mt. 27.15–31; Lc. 23.13–25; Jn. 18.38‑19.16) \p \v 6 Li Pilatoe jech stalel onoꞌox ti ta jujun qꞌuin Coltael ta scolta jun jchuquel li bu junucal tscꞌanbeic scolel li jchiꞌiltacutique. \v 7 Te tiqꞌuil ta chuquel jun jchiꞌilcutic, Barrabás sbi. Te tiqꞌuilic ta chuquel schiꞌuc schiꞌiltac ta milvanej. Yuꞌun la stsob sbaic, la scontrainic li gobernadore. \v 8 Cꞌalal te tsobolic scotol li jchiꞌiltacutic ta israelale, lic yalbeic Pilato ti acꞌo scolta jun jchuquel jech chac cꞌu chaꞌal ta spas onoꞌox ta jujun qꞌuin Coltaele. \v 9 Jech la sjacꞌ li Pilatoe: \p ―¿Mi jaꞌ chacꞌanic ta jcolta li mucꞌta ajvalil avuꞌunique? ―xi. \p \v 10 Yuꞌun snaꞌoj onoꞌox li Pilato ti ta scoj ti xtiꞌet noꞌox yoꞌonic li banquilal paleetic ti laj yaqꞌuic ta cꞌabal li Jesuse. \v 11 Li banquilal paleetique la schanubtasic li crixchanoetic ti jaꞌ noꞌox acꞌo scꞌanbeic scolel li Barrabase. \v 12 Li Pilatoe la sjacꞌ nojtoc: \p ―¿Cꞌusi chacꞌanic ta jpasbe li buchꞌu spꞌisoj sba ta ajvalil avuꞌunic ti avalojique? ―xi. \p \v 13 Tsots itacꞌavic scotolic: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic. \p \v 14 ―¿Pero cꞌusi smul avuꞌunic? ―xi li Pilatoe. \p Pero más to tsots itacꞌav scotolic: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic tajmec. \p \v 15 Li Pilatoe jaꞌ tscꞌan ti lec ch‐ile yuꞌun li crixchanoetique, jaꞌ yuꞌun la spas li cꞌusi iꞌalbate. La scolta li Barrabase. Pero li Jesuse iꞌaqꞌue ta scꞌob soltaroetic yoꞌ acꞌo stsitsic ta nucul, tsꞌacal to chba sjocꞌanic ta cruz. \p \v 16 Li yajsoltarotac li gobernadore laj yiqꞌuic ochel ta yut cavilto li Jesuse. Te la stsob sbaic scotol li yan schiꞌiltac ta soltaroile. \v 17 La slapbeic icꞌpocꞌan tsajal cꞌuꞌil li Jesuse. La slapbeic scoronail sjol jaꞌ xotbil chꞌix. \v 18 Lic snaꞌleic, jech laj yalbeic: \p ―¡Toj lec mucꞌta ajvalilot avaꞌuc yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale! ―xutic. \p \v 19 La sjisbeic aj ta sjol. La stubtaic. La squejan sbaic, la snijan sbaic ta stojol Jesús yuꞌun tsnaꞌleic. \v 20 Cꞌalal ilaj yoꞌonic ta snaꞌleele, la slocꞌbeic li icꞌpocꞌan tsajal cꞌuꞌile, la slapbeic li scꞌuꞌ onoꞌoxe. Laj yiqꞌuic batel, ba sjocꞌanic ta cruz. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijocꞌanat ta cruz li Jesuse \r (Mt. 27.32–44; Lc. 23.26–43; Jn. 19.17–27) \p \v 21 Cꞌalal iloqꞌuic batel li soltaroetic schiꞌuc li Jesuse, te la snupic ta be jun jchiꞌilcutic ta israelal, Simón sbi. Oy chaꞌvoꞌ snichꞌnab, jaꞌ li Alejandro schiꞌuc Rufoe. Cirene sbi li slumale. Iyacꞌbeic echꞌel sqꞌuechbeel scruzal li Jesuse. \p \v 22 Te laj yiqꞌuic batel Jesús li yoꞌ bu Gólgota sbie. Jaꞌ Baquil Jolil, xi smelol. \v 23 Te laj yacꞌbeic yuchꞌ pajal yaꞌlel tsꞌusub capal ta chꞌail vomol, mirra sbi. Li mirrae jaꞌ sventa smacobil scꞌuxul, pero li Jesuse muc bu xuchꞌ. \v 24 Li soltaroetique la sjocꞌanic ta cruz li Jesuse. Ta tsꞌacale la spasic canal tajimol yoꞌ jech chilic bu jlicucal li scꞌuꞌ spacꞌaltac Jesús ti chichꞌbeic jujunique. \p \v 25 Ta baluneb ora ta sob la sjocꞌanic ta cruz li Jesuse. \v 26 La sbajbeic jpech teꞌ ta sjol scruzal li Jesuse, jaꞌ li bu tsꞌibabil ti cꞌusi smul ti la smilique. Jech chal: “Liꞌi jaꞌ li mucꞌta ajvalil yuꞌun li jꞌisraeletique”, xi tsꞌibabil. \v 27 Oy chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic coꞌol la sjocꞌanic ta cruz schiꞌuc li Jesuse, jun cruz ta sbatsꞌicꞌob, jun ta stsꞌetcꞌob li scruzal li Jesuse. \v 28 Jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech onoꞌox tsꞌibabil scꞌoplal ta scꞌop Diose: “Ta spꞌise ta jpasmulil”, xi onoꞌox tsꞌibabil. \p \v 29-30 Li buchꞌutic te iꞌechꞌique inaꞌlevanic eꞌuc. Isjimulan sjolic, jech laj yalic: \p ―¡Qꞌuelavil juꞌun! Ti aval chajines li mucꞌta chꞌulnae schiꞌuc ti chachaꞌvaꞌan ta oxib noꞌox cꞌacꞌale, colta aba atuc. Yalan ta cruz ―xutic. \p \v 31 Jaꞌ jech inaꞌlevanic eꞌuc li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech laj yalbe sbaic: \p ―La scoltaan li crixchanoetique pero li stuc juꞌune mu xuꞌ scolta sba. \v 32 Mi melel ti jaꞌ Cristoe, ti jaꞌ mucꞌta ajvalil cuꞌuntique, acꞌo yaluc ta ora ta cruz. Jaꞌ to te chquiltic o, jaꞌ to ta jchꞌuntic ―xiic. \p Jaꞌ jech ilabanvanic eꞌuc li chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic li te jocꞌajtic ta cruz schiꞌuc li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icham li Jesuse \r (Mt. 27.45–56; Lc. 23.44–49; Jn. 19.28–30) \p \v 33 Cꞌalal oꞌlol xaꞌox cꞌacꞌale, imac sat li cꞌacꞌale. Jaꞌ to ta oxib ora ta mal cꞌacꞌal ijam sat li cꞌacꞌale. \v 34 Ta oxib ora ta mal cꞌacꞌal tsots icꞌopoj li Jesuse: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―xi. “Dios cuꞌun, Dios cuꞌun, ¿cꞌu chaꞌal la atenun ta avoꞌon?” xi smelol. \p \v 35 Oy jayvoꞌic buchꞌutic iyaꞌiic, jech laj yalic: \p ―Avaꞌiic, jaꞌ chapta li Elíase ―xiic. \p \v 36 Ibat ta anil jun vinic, ba stsac talel jpꞌej li cꞌusi cꞌunputsane. La stsꞌaj ta pajal yaꞌlel tsꞌusub, la xoj ta aj, laj yetꞌesbe muyel, laj yacꞌbe stsꞌuꞌ li Jesuse. Jech iꞌalbat yuꞌun li yanetique: \p ―Jmalatic, jqꞌueltiquic mi chtal yalesatuc ta cruz yuꞌun li Elíase ―xiic. \p \v 37 Li Jesuse tsots to icꞌopoj, jaꞌ xa o ilocꞌ schꞌulel. \v 38 Li mucꞌta pocꞌ li te lichꞌil ta yut li mucꞌta chꞌulnae, ijat ta oꞌlol. Ijat yalel cꞌalal olon. \v 39 Te vaꞌal ta stuqꞌuil Jesús li banquilal soltaroe. Cꞌalal iyil ti icham li Jesuse, jech laj yal: \p ―Ta melel jaꞌ snichꞌon Dios li vinic liꞌi ―xi. \p \v 40 Te oy nojtoc jayvoꞌ antsetic nomnom tsqꞌuelic talel. Jaꞌ te oy li María li liquem talel ta Magdalae, schiꞌuc Salome, schiꞌuc yan María, jaꞌ smeꞌ li Josee schiꞌuc li biqꞌuit Jacobo sbi cuꞌuncutique. \v 41 Jaꞌ li antsetic ti la schiꞌinic ta xanbal Jesús li te ta Galilea balumil ti la smacꞌlanique. Te oyic nojtoc ep yan antsetic ti la schiꞌinic talel ta Jerusalén li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smuquic li Jesuse \r (Mt. 27.57–61; Lc. 23.50–56; Jn. 19.38–42) \p \v 42-43 Cꞌalal jech icꞌot ta pasele, jaꞌ o scꞌacꞌalil ta jchapan jbacutic sventa ta jcuxcutic ta yocꞌomal. Te oy jun jchiꞌilcutic ta israelal, José sbi, liquem talel ta jteclum Arimatea. Li Josee yichꞌoj yabtel li te ta mucꞌta chꞌulnae. Schiꞌuc ichꞌbil ta mucꞌ. Smalaoj eꞌuc scꞌacꞌalil chtal ventainvanuc li Diose. Cꞌalal mal xaꞌox cꞌacꞌale, li Josee tsots yoꞌon ibat ta sna Pilato, ba scꞌanbe li sbecꞌtal stacupal li Jesuse. \v 44 Li Pilatoe toj chꞌayel noꞌox yoꞌon cꞌalal iyaꞌi ti chamem xa li Jesuse, yuꞌun mu bacꞌne xil ti chchamic ta ora li buchꞌutic chjocꞌanatic ta cruze. Jaꞌ yuꞌun la stac ta iqꞌuel li banquilal soltaroe, la sjacꞌbe mi melel ti chamem xa li Jesuse. \v 45 Cꞌalal iꞌalbat yuꞌun li banquilal soltaro ti chamem xa li Jesuse, laj yal mantal ti acꞌo yichꞌbe batel sbecꞌtal stacupal Jesús li Josee. \v 46 Li Josee la sman jlic saquil pocꞌ. La syales ta cruz li Jesuse, la spix li ta saquil poqꞌue, ba smuc ta jombil chꞌut chꞌen. La stselelin talel jpech mucꞌta ton, jaꞌ la smac o comel li tiꞌchꞌene. \v 47 Li María li liquem talel ta Magdalae schiꞌuc li otro jun Maríae, jaꞌ li smeꞌ Josee, iyilic bu la smuquic li Jesuse. \c 16 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ichaꞌcuxi li Jesuse \r (Mt. 28.1–10; Lc. 24.1–12; Jn. 20.1–10) \p \v 1 Cꞌalal iꞌechꞌ xaꞌox li scꞌacꞌalil ta jcuxcutique, la smanic muil vomol li María li liquem talel ta Magdalae, schiꞌuc li Salomee, schiꞌuc li otro jun María li smeꞌ Jacoboe, yuꞌun chba yacꞌbeic ta sbecꞌtal stacupal li Jesuse. \v 2 Ta sob ta sba cꞌacꞌal ta xemanae, jaꞌ li romincoe, ibatic li yoꞌ bu mucbil li Jesuse. Loqꞌuem xaꞌox li cꞌacꞌale. \v 3 Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Buchꞌu chistselelinbutic loqꞌuel tana li ton li te ta tiꞌ chꞌene? ―xut sbaic. \p \v 4 Cꞌalal icꞌotique, jaꞌ to iyilic ti tselelinbil xa loqꞌuel li mucꞌta ton li macbil toꞌox o stiꞌ li chꞌene. \v 5 Cꞌalal iꞌochic ta yut chꞌene, te iyilic jun vinic yilel. Te chotol ta stuqꞌuil sbatsꞌicꞌobic. Tolen saquil cꞌuꞌil slapoj. Ixiꞌic tajmec li antsetique. \v 6 Li vinique jech laj yalbe li antsetique: \p ―Mu xaxiꞌic. Jnaꞌoj ti jaꞌ chasaꞌic li Jesús li liquem talel ta Nazarete, ti te icham ta cruze. Pero ichaꞌcuxi xa. Mu xa bu liꞌi. Qꞌuelavilic li bu toꞌox la stelanique. \v 7 Ba albeic li Pedro schiꞌuc li yan yajchanbalajeltac ti jaꞌ baꞌi chcꞌot ta Galilea li Jesuse. Te chcꞌot staic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic onoꞌox yuꞌun li Jesuse ―xꞌutatic batel li antsetque. \p \v 8 Li antsetique ixiꞌic loqꞌuel li ta chꞌene, ibatic ta anil. Xtꞌelajetic batel ta xiꞌel. Muc buchꞌu laj yalbeic ta be yuꞌun ixiꞌic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌ sba ta ilel Jesús ta stojol li María li liquem talel ta Magdalae \r (Jn. 20.11–18) \p \v 9 Cꞌalal ichaꞌcuxi Jesús ta sob ta sba cꞌacꞌal ta xemanae, jaꞌ li romincoe, baꞌi laj yacꞌ sba ta ilel ta stojol li María li liquem talel ta Magdalae, jaꞌ li iloqꞌuesbat jucub pucuj ta yoꞌone. \v 10 Ibat li Maríae, ba yalbe li yajchanbalajeltac ti ichaꞌcuxi xa li Jesuse. Li yajchanbalajeltac li Jesuse chat yoꞌonic, yaquic ta oqꞌuel li cꞌalal icꞌot li Maríae. \v 11 Cꞌalal iyaꞌiic ti chaꞌcuxiem xa li Jesuse schiꞌuc ti laj yil li Maríae, muc bu schꞌunic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌ sba ta ilel Jesús ta stojol chaꞌvoꞌ viniquetic li yichꞌojic ta muqꞌue \r (Lc. 24.13–35) \p \v 12 Tsꞌacal to laj yacꞌ sba ta ilel Jesús te ta be ta stojol chaꞌvoꞌ jchiꞌilcutic ti yichꞌojic ta mucꞌ eꞌuque. Syanijesoj sat li Jesuse jech muc bu xojtaquinic ta ora. \v 13 Li chaꞌvoꞌique isutic ta Jerusalén, ba yalbeic li yanetic ti iyilic li Jesuse, pero muc bu xchꞌunbatic eꞌuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic comel yuꞌun Jesús li cꞌusi yabtelic li buluchvoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mt. 28.16–20; Lc. 24.36–49; Jn. 20.19–23) \p \v 14 Ta más tsꞌacale laj yacꞌ sba ta ilel Jesús ta stojol li buluchvoꞌ yajchanbalajeltac li cꞌalal jaꞌ o chveꞌique. Tsots itꞌabbatic yuꞌun Jesús ta scoj ti mu schꞌunique schiꞌuc ti toj tsots yoꞌonique. Yuꞌun muc bu schꞌunic li cꞌusi laj yalic li buchꞌutic iyilic ti chaꞌcuxiem xa li Jesuse. \v 15 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Batanic ta spꞌejel balumil. Albeic scotol li crixchanoetic ti jaꞌ noꞌox ta xcolic ta jventae. \v 16 Scotol buchꞌutic ta schꞌunic ti chcolic ta jventae schiꞌuc ti chichꞌic joꞌe, jaꞌ chcolic. Yan li buchꞌutic mu schꞌunique jaꞌ ch‐acꞌbat yichꞌic vocol ta scoj smulic. \v 17 Li buchꞌutic ta schꞌunique chaqꞌuic ta ilel li juꞌele. Ta sloqꞌuesic pucujetic ta yoꞌon crixchanoetic ta juꞌel. Chcꞌopojic ta ora noꞌox ta yantic o cꞌop. \v 18 Acꞌo mi chtiꞌatic ta quiletan chonetic, acꞌo mi ch‐acꞌbat yuchꞌic chamebal vomol, mu cꞌusi tspasbatic. Chacꞌanbeic scꞌobic ta sbaic li jchamelajeletique, chcol yuꞌunic ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imuy batel ta vinajel li Jesuse \r (Lc. 24.50–53) \p \v 19 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta scꞌoponel li yajchanbalajeltac li Cajvaltique, jaꞌ o imuy ba ta vinajel. Cꞌot chotluc ta sbatsꞌicꞌob li Diose, te tspas mantal schiꞌuc. \v 20 Li yajchanbalajeltaque ba yalic ta spꞌejel balumil ti jaꞌ noꞌox chijcolutic ta sventa li Cajvaltique. Te schiꞌuc sbaic ta abtel schiꞌuc li Cajvaltique. Iꞌacꞌbat yaqꞌuic ta ilel li stsatsal sjuꞌel li Cajvaltique yoꞌ acꞌo vinajuc ti ta melel jaꞌ scꞌop li Cajvaltic li ta spuquique.