\id MAT \h SAN MATEO \toc1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI MATEOE \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI MATEOE \c 1 \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌusi sbiic li snitilultac li Jesucristoe \r (Lc. 3.23–38) \p \v 1 Liꞌi jaꞌ sjunal sbiic li snitilultac li Jesucristoe. Li Abrahame jaꞌ snitilul li David ti iꞌoch ta mucꞌta ajvalile. Li Abrahame schiꞌuc li Davide jaꞌ to snitilul li Jesucristoe. \p \v 2 Li snichꞌon li Abrahame Isaac sbi. Li snichꞌon li Isaaque Jacov sbi. Li snichꞌon li Jacove Judá sbi. Li Judae oy ep schiꞌiltac ta voqꞌuel. \v 3 Li snichꞌnab li Judae jaꞌ Fares schiꞌuc Zara sbiic. Tamar sbi li smeꞌique. Li snichꞌon li Farese Esrom sbi. Li snichꞌon li Esrome Aram sbi. \v 4 Li snichꞌon li Arame Aminadab sbi. Li snichꞌon li Aminadabe Naasón sbi. Li snichꞌon li Naasone Salmón sbi. \v 5 Li snichꞌon li Salmone Booz sbi. Li smeꞌ li Booze Rahab sbi. Li snichꞌon li Booze Obed sbi. Li smeꞌ li Obede Rut sbi. Li snichꞌon li Obede Isaí sbi. \v 6 Li snichꞌon li Isaie David sbi, jaꞌ li iꞌoch ta mucꞌta ajvalile. Li snichꞌon li Davide Salomón sbi. Li smeꞌ li Salomone jaꞌ li yajnil toꞌox Uríase. \p \v 7 Li snichꞌon li Salomone Roboam sbi. Li snichꞌon li Roboame Abías sbi. Li snichꞌon li Abíase Asa sbi. \v 8 Li snichꞌon li Asae Josafat sbi. Li snichꞌon li Josafate Joram sbi. Li snichꞌon li Jorame Uzías sbi. \v 9 Li snichꞌon li Uzíase Jotam sbi. Li snichꞌon li Jotame Acaz sbi. Li snichꞌon li Acaze Ezequías sbi. \v 10 Li snichꞌon li Ezequíase Manasés sbi. Li snichꞌon li Manasese Amón sbi. Li snichꞌon li Amone Josías sbi. \v 11 Li snichꞌon li Josíase Jeconías sbi. Li Jeconíase oy ep schiꞌiltac ta voqꞌuel. Jaꞌ o ista scꞌacꞌalil tal chuqueicuc batel ta Babilonia balumil li jchiꞌiltactic ta israelale. \p \v 12 Batemic xaꞌox ta mozoil ta Babilonia balumil li jchiꞌiltactic li cꞌalal iꞌayan snichꞌon li Jeconíase, Salatiel sbi. Li snichꞌon li Salatiele Zorobabel sbi. \v 13 Li snichꞌon li Zorobabele Abiud sbi. Li snichꞌon li Abiude Eliaquim sbi. Li snichꞌon li Eliaquime Azor sbi. \v 14 Li snichꞌon li Azore Sadoc sbi. Li snichꞌon li Sadoque Aquim sbi. Li snichꞌon li Aquime Eliud sbi. \v 15 Li snichꞌon li Eliude Eleazar sbi. Li snichꞌon li Eleazare Matán sbi. Li snichꞌon li Matane Jacov sbi. \v 16 Li snichꞌon li Jacove José sbi. Li Josee la saꞌ yajnil, María sbi. Li Maríae laj yil sba yol, jaꞌ li Jesuse, jaꞌ li Cristo li tꞌujbil onoꞌox yuꞌun Dios ti chtal sventainutique. \p \v 17 Jech iꞌechꞌ chanlajunchop totil meꞌiletic li ilic ta Abraham cꞌalal ta Davide. Jaꞌ snitilul stsacalulic li Abrahame. Jaꞌ jech nojtoc iꞌechꞌ chanlajunchop totil meꞌiletic ti ilic ta David cꞌalal to ichuqueic batel ta Babilonia balumil li jchiꞌiltactic ta israelale. Jaꞌ snitilul stsacalulic li Davide. Cꞌalal ichuqueic batel ta Babilonia balumil li jchiꞌiltactique, iꞌechꞌ to chanlajunchop totil meꞌiletic, jaꞌ o ivocꞌ li Cristoe. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ivocꞌ li Jesucristoe \r (Lc. 2.1–7) \p \v 18 Cꞌalal ivocꞌ li Jesucristoe, jaꞌ jech chac liꞌi. Li smeꞌe, jaꞌ li Maríae, macbil xaꞌox yuꞌun li Josee. Cꞌalal muc toꞌox bu yicꞌoj sbaique, schiꞌuc xaꞌox yol li Maríae. Li yole acꞌbil yuꞌun li Chꞌul Espíritue. \v 19 Toj lequil vinic li Josee, mu scꞌan sloꞌilta, mu scꞌan xacꞌ ta qꞌuexlal li scꞌubanbil antse, jaꞌ li Maríae. Taꞌox xicta ta mucul, jaꞌ to mi oy chaꞌvoꞌ yajtextico yoꞌ jech lec ta xcome. \v 20 Cꞌalal jech snopoj li Josee, ivaychin. Li ta svaychile laj yil jun yajꞌangel Dios. Jech iꞌalbat yuꞌun li chꞌul ángele: \p ―José, joꞌot snitilulot li Davide, mu me xal avoꞌon, icꞌo li Maríae. Yuꞌun li yol li schiꞌuque maꞌuc snichꞌon vinic; jaꞌ acꞌbil yuꞌun li Chꞌul Espíritue. \v 21 Ta xil jun querem. Jesús chavacꞌbe sbi yuꞌun jaꞌ chascoltaic ta amulic, joꞌoxuc ti tꞌujbiloxuc yuꞌun li Diose ―xi. \p \v 22 Jech icꞌot ta pasel li cꞌusi laj yal Dios li cꞌalal la schꞌamunbe ye li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech laj yal: \q1 \v 23 Ta schiꞌin yol jun tojol tseub. \q1 Querem ta xil. \q1 Emanuel ta xacꞌbe sbi. \q1 Dios jchiꞌuctic, xi smelol li sbie, xi. \p \v 24 Cꞌalal ijulav li Josee, ischꞌun li cꞌusi iꞌalbat yuꞌun li chꞌul ángele. Laj yicꞌ sbaic schiꞌuc li Maríae. \v 25 Pero muc bu la schiꞌin sbaic jaꞌ to cꞌalal ivocꞌ li sba yole. Li Josee Jesús laj yacꞌbe sbi li quereme. \c 2 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tal yichꞌic ta mucꞌ li neneꞌ Jesús li pꞌijil viniquetique \p \v 1 Cꞌalal ivocꞌ Jesús li te ta jteclum Belén li ta Judea balumile, jaꞌ o ochem ta ajvalilal li Herodese. Cꞌalal voqꞌuem xaꞌox li Jesuse, italic ta Jerusalén jayvoꞌ pꞌijil viniquetic li liquemic talel ta nom li te ta sloqꞌueb cꞌacꞌale. \v 2 Tal sjaqꞌuic: \p ―¿Bu oy li mucꞌta ajvalil avuꞌunic li ivocꞌ xae, joꞌoxuc li jꞌisraeloxuque? Yuꞌun cꞌalal te oyuncutic ta jnacutic ta sloqꞌueb cꞌacꞌale, iquilcutic jpꞌej cꞌanal. Jaꞌ svinajeb ti voqꞌuem xa li buchꞌu ta xꞌoch ta ajvalilal avuꞌunique. Jaꞌ yuꞌun tal quichꞌcutic ta mucꞌ ―xiic. \p \v 3 Cꞌalal iyaꞌi li Herodese, icꞌopoj yoꞌonic schiꞌuc scotol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta Jerusalene. \v 4 Li Herodese laj yicꞌan talel scotol li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, jaꞌ li jchiꞌiltic ta israelale. Cꞌalal tsobolic xaꞌox scotolique, la sjacꞌanbe bu chvocꞌ li Cristo li scꞌoplal ta xꞌoch ta mucꞌta ajvalil cuꞌuntique. \v 5 Jech laj yalic: \p ―Te chvocꞌ ta jteclum Belén li liꞌ ta Judea balumile. Yuꞌun jech onoꞌox tsꞌibabil comel yuꞌun li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: \q1 \v 6 Acꞌo mi biqꞌuit noꞌox li jteclum Belén li te ta Judá balumile, \q1 pero jaꞌ ichꞌbil ta mucꞌ. \q1 Yuꞌun jaꞌ te chlic talel jun ajvalil avuꞌunic. \q1 Jaꞌ chaspasic ta mantal, joꞌoxuc li jꞌisraeloxuque, li tꞌujbiloxuc onoꞌox cuꞌune, \m xi li Diose, jech onoꞌox laj yal li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee ―xiic li paleetique. \p \v 7 Li Herodese ta mucul laj yicꞌan talel li pꞌijil viniquetique. La sjacꞌbe cꞌu ora iyilic li cꞌanale. \v 8 Itaqueic batel ta Belén. Jech laj yal li Herodese: \p ―Batanic ta Belén. Jaqꞌuic lec bu stuqꞌuil oy li unene. Cꞌalal mi la ataique, liꞌ xꞌechꞌ avalbecune yoꞌ chba quichꞌ ta mucꞌ eꞌuc ―xi li Herodese, pero yuꞌun noꞌox ta xloꞌlovan. \p \v 9-10 Cꞌalal iyaꞌiic li cꞌusi iyal li ajvalil li pꞌijil viniquetique, ibatic. Jaꞌ sbabe batel yuꞌunic li cꞌanal li laj yilic ta sloqꞌueb cꞌacꞌale. Cꞌalal laj yilic ti ta to xanav batel li cꞌanale, xmuybajic noꞌox. Jaꞌ te tijilic batel. Te noꞌox ipaj ta stuqꞌuil na li yoꞌ bu oy li unene. \v 11 Iꞌochic li pꞌijil viniquetique. Iyilic li unene schiꞌuc li smeꞌe, jaꞌ li Maríae. La squejan sbaic ta stojol li unene, laj yichꞌic ta mucꞌ. Laj yacꞌbeic smoton; jaꞌ cꞌanal taqꞌuin, schiꞌuc pomriox, schiꞌuc mirra. \v 12 Li pꞌijil viniquetique iꞌalbatic ta svaychilic yuꞌun Dios ti mu xa me xjelavic li yoꞌ bu oy li Herodese. Ta yan xa o be ibatic li cꞌalal isutic batel ta yosilalique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijatav batel ta Egipto li Josee, schiꞌuc li yajnile, schiꞌuc li unene \p \v 13 Cꞌalal sutemic xaꞌox li pꞌijil viniquetique, ivaychin li Josee. Iyil ta svaychil jun yajꞌangel Dios. Jech iꞌalbat: \p ―Lican, icꞌo batel li unene schiꞌuc li smeꞌe. Batanic ta ora ta Egipto balumil. Te oyanic. Jaꞌ to mi laj calboxuc ti chasutic batele, jaꞌ to xuꞌ chasutic. Yuꞌun li Herodese tsaꞌ li unene yuꞌun chac smil ―xꞌutat. \p \v 14 Ijulav li Josee, ilic ta ora. Laj yicꞌ batel li unene schiꞌuc li smeꞌ li unene. Ta acꞌubaltic iloqꞌuic batel, ibatic ta Egipto. \v 15 Te oyic cꞌalal to icham li Herodese. Jech icꞌot ta pasel li cꞌusi laj yal Dios li cꞌalal la schꞌamunbe ye li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: “Ta Egipto balumil ta xquicꞌ echꞌel li Jnichꞌone, xi li Diose”, xi onoꞌox li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal mantal li Herodes ti acꞌo mileuc li unetique \p \v 16 Cꞌalal iyaꞌi li Herodes ti iloꞌloat yuꞌun li pꞌijil viniquetique, toj echꞌem iꞌilin. Laj yal mantal ti acꞌo mileuc scotol li bicꞌtal queremutic li bu chib to jabil yichꞌojique, schiꞌuc li bu neneꞌic toe, li te oyic li cꞌu smucꞌul yosilal li Belene. Yuꞌun snaꞌoj Herodes li cꞌu ora laj yilic li cꞌanal li pꞌijil viniquetique, jaꞌ yuꞌun te capal laj yacꞌ ta milel li bu yichꞌojic xa chib jabile. \v 17 Jech icꞌot ta pasel ta yosilal Belén jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ta yosilal Ramá ta voꞌone ti laj yal li Jeremías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: \q1 \v 18 Ta yosilal Ramá chlic oqꞌuicuc li antsetic teye. \q1 Chlic yat yoꞌonic, choqꞌuita li yolique. \q1 Mu spas ta jun yoꞌonic yuꞌun imilbat li yolique, \m xi li Diose, xi li Jeremíase. \p \v 19 Cꞌalal icham li Herodese, te toꞌox oy ta Egipto li Josee. Ivaychin. Icꞌoponat ta svaychil yuꞌun jun yajꞌangel Dios. \v 20 Jech laj yal li chꞌul ángele: \p ―Lican, icꞌo batel li unene schiꞌuc li smeꞌe. Sutan batel ta avosilalic li yoꞌ bu oy la achiꞌiltac ta israelale. Li buchꞌu chac toꞌox smil li unene icham xa ―xi li yajꞌangel Diose. \p \v 21 Ilic li Josee, laj yicꞌ sutel talel li unen schiꞌuc li smeꞌ li unene. Ijulic liꞌ ta cosilaltique. \v 22 Yan xaꞌox o ajvalil ochem liꞌ ta Judea balumil li cꞌalal ijulique. Jaꞌ xa ochem li snichꞌon li ánima Herodese, Arquelao sbi. Cꞌalal iyaꞌi li Josee, ixiꞌ. Mu scꞌan xtal liꞌ ta Judea balumile. Iꞌalbat ta svaychil yuꞌun Dios ti acꞌo xba nacluc ta Galilea balumile. \v 23 Jaꞌ yuꞌun te ba nacluc ta jteclum Nazaret. Jech icꞌot ta pasel ti jech albil onoꞌox scꞌoplal Jesús yuꞌun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee: “Jaꞌ jnazaretal vinic, xi scꞌoplal li Jesús yuꞌun li crixchanoetique”, xiic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \c 3 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti lic yal scꞌop Dios li Juan ti chacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mr. 1.1–8; Lc. 3.1–9, 15–17; Jn. 1.19–28) \p \v 1 Cꞌalal te to oy ta Nazaret li Jesuse, jaꞌ o te lic yal scꞌop Dios ta taqui jamaltic li ta Judea balumil li Juan ti chacꞌ ta ichꞌel joꞌe. \v 2 Jech lic yal li Juane: \p ―Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique yuꞌun ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose ―xi. \p \v 3 Yuꞌun jech onoꞌox tsꞌibabil scꞌoplal li Juan yuꞌun li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech laj yal: \q1 Chlic jun jchiꞌiltic ta israelal, tsots ta xal ta taqui jamaltic ti ta xa xtal li Cajvaltique. \q1 Jaꞌ yuꞌun ta xal nojtoc: \q1 “Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique. \q1 Ichꞌbeic ta mucꞌ li scꞌope”, \m xi ta xalbe li jchiꞌiltactique, xi onoꞌox li Isaíase. \p \v 4 Li scꞌuꞌ li Juane jaꞌ jalbil tsotsil cameyo. Li schuc schꞌute, nucul. Li sveꞌele xcꞌajben schiꞌuc spom mucꞌta pom. \v 5 Scotol li jchiꞌiltactic ta israelal li te nacalic ta Jerusalene ba yaꞌibeic scꞌop li Juane, schiꞌuc li buchꞌutic te nacalic ta spꞌejel li Judea balumile, schiꞌuc li buchꞌutic te nacalic ta nopol tiꞌ ucꞌum Jordane. \v 6 Scotol li buchꞌutic jamal iyalic smulique, iꞌacꞌbat yichꞌic joꞌ yuꞌun li Juan li te ta ucꞌum Jordane. \p \v 7 Iyil li Juane ti te ta xtalic ep li buchꞌutic ochemic ta fariseoale schiꞌuc li buchꞌutic ochemic ta saduceoale. Tal scꞌanic yichꞌic joꞌ eꞌuc. Li Juane jech laj yalbe: \p ―Li joꞌoxuque jun chac stsꞌunbaloxuc li orachone. Li orachone ta xjatav loqꞌuel ta anil li cꞌalal mi iyaꞌi ti ta xa xtal cꞌoqꞌue. Jaꞌ jechoxuc li joꞌoxuque. ¿Mi yuꞌun avaꞌiic ti ta onoꞌox xavichꞌic vocol yuꞌun Dios ti latalic ta anile, yoꞌ tal acꞌanic avichꞌic joꞌe? \v 8 Pero scꞌan baꞌi xavaqꞌuic ta ilel mi avictaojic xa li cꞌustic chopol chapasique. \v 9 Mu me jechuc xanopic: “Jaꞌ jmucꞌta moltotcutic ta voꞌone li Abrahame, jaꞌ jech ta onoꞌox xijcolcutic”, mu me xachiic. Chacalbeic, li Diose xuꞌ yuꞌun ta scꞌatajesbe ta snitilul Abraham li tonetic liꞌi. \v 10 Li joꞌoxuque jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal teꞌetic ti muc bu lec li sat chaqꞌue. Te xa metsel li yecꞌlal li ta yoque yuꞌun ta xa xichꞌ tsꞌetel. Ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌocꞌ. \v 11 Li joꞌone jaꞌ noꞌox cabtel ta xcacꞌbe yichꞌic joꞌ li buchꞌutic ta xictaic li cꞌustic chopol ta spasique. Pero oy to buchꞌu tsꞌacal ta xtal, jaꞌ más tsots yabtel yichꞌoj. Li joꞌone muc bu tsots cabtel quichꞌoj. Mu cꞌusi xuꞌ cuꞌun ta jcolta o. Acꞌo mi yetꞌesbeel xonob, mu xuꞌ chcaꞌi yuꞌun mu cꞌusi xitun o. Yan li buchꞌu tsꞌacal chtale, jaꞌ chayacꞌbeic avichꞌic li Chꞌul Espíritu ti coꞌol schiꞌuc cꞌoqꞌue yuꞌun ta sloqꞌues scotol li cꞌustic chopol ta avoꞌonique. \v 12 Li buchꞌutic tscꞌan loqꞌuesbeel li cꞌustic chopol ta yoꞌonique, jaꞌ ta xꞌiqꞌueic o sbatel osil. Yan li buchꞌutic mu scꞌan loqꞌuesbeele jaꞌ chbatic o ta cꞌocꞌ li yoꞌ bu mu onoꞌox xtupꞌe. Jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta xicꞌa strigoe, mi ilaj yoꞌon ta yicꞌaele, ta stsob scotol li strigoe, ta sticꞌ ochel ta snail. Scotol li steꞌele schiꞌuc li solile tschicꞌ ta cꞌocꞌ ―xi li Juane. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌ jo li Jesuse \r (Mr. 1.9–11; Lc. 3.21–22) \p \v 13 Cꞌalal yacal ta xacꞌanbe yichꞌ joꞌ li crixchanoetic li Juane, jaꞌ o ilocꞌ talel ta Galilea balumil li Jesuse, te icꞌot ta ucꞌum Jordán yuꞌun tscꞌan ti acꞌo xꞌacꞌbat yichꞌ joꞌ yuꞌun li Juane. \v 14 Li Juane mu scꞌan xacꞌbe yichꞌ joꞌ li Jesuse. Jech laj yalbe Jesús li Juane: \p ―Joꞌot chavacꞌbun quichꞌ joꞌ ti jechuque. Mu jechuc o smelol ti joꞌon chacacꞌbe avichꞌ joꞌe ―xi li Juane. \p \v 15 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jaꞌ lec acꞌbun quichꞌ joꞌ yoꞌ acꞌo jpastic scotol li cꞌusi tscꞌan li Diose ―xi li Jesuse. \p Jaꞌ yuꞌun laj yacꞌbe yichꞌ joꞌ Jesús li Juane. \v 16 Cꞌalal laj yichꞌ xa joꞌ li Jesuse, ilocꞌ ta ucꞌum. Iyil ta ora ti ijam li vinajele, ti iyal talel ta sba li Chꞌul Espíritu ti junic schiꞌuc li Diose. Coꞌol schiꞌuc jcot jculajteꞌ yilel. Jech iyichꞌ o li Chꞌul Espíritue. \v 17 Li Diose icꞌopoj talel ta vinajel, jech laj yal: \p ―Liꞌi jaꞌ Jnichꞌon ti toj cꞌux ta coꞌone. Ximuybaj noꞌox yuꞌun ―xi. \c 4 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti taꞌox sloꞌlo Jesús li banquilal pucuje \r (Mr. 1.12–13; Lc. 4.1–13) \p \v 1 Cꞌalal laj yichꞌ xa joꞌ li Jesuse, iꞌacꞌbat snaꞌ yuꞌun li Chꞌul Espíritu ti acꞌo batuc ta taqui jamaltique, yoꞌ acꞌo qꞌuelbatuc yoꞌon yuꞌun li banquilal pucuje. \p \v 2 Cꞌalal te oy ta taqui jamaltic li Jesuse, muc bu xveꞌ chaꞌvinic cꞌacꞌal schiꞌuc chaꞌvinic acꞌubal, jaꞌ yuꞌun ital viꞌnal iyaꞌi. \v 3 Cꞌalal ta xviꞌnaj tajmec li Jesuse, ital li banquilal pucuje, jaꞌ li Satanase. Tal sloꞌlo Jesús ti yaloje. Jech laj yalbe: \p ―Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose, albo li tonetic liꞌi ti acꞌo cꞌatajuc ta vaje ―xꞌutat. \p \v 4 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Mu ta vajuc noꞌox chijcuxiutic. Jaꞌ scꞌan ta jchꞌunbetic nojtoc li cꞌustic chijyalbutic li Diose”, xi tsꞌibabil ―xi li Jesuse. \p \v 5 Li banquilal pucuje laj yicꞌ batel ta Jerusalén li Jesuse. Laj yicꞌ muyel ta sjol li mucꞌta chꞌulnae. \v 6 Jech iyal li banquilal pucuje: \p ―Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose, jip aba yalel liꞌi. Yuꞌun jech tsꞌibabil ta scꞌop li Diose: \q1 Dios chastacbe yalel yajꞌangeltac, jaꞌ chaschabi. \q1 Jaꞌ chastsac ba ta scꞌobic li chꞌul ángeletique yoꞌ jech mu xamaj aba ta ton, \m xi tsꞌibabil ―xꞌutat li Jesuse. \p \v 7 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Pero jech tsꞌibabil ta scꞌop li Dios nojtoque: “Mu me xaqꞌuelbeic yoꞌon li Cajvaltic Diose”, xi tsꞌibabil. Mi ta jip jba yalele, yuꞌun ta jqꞌuelbe yoꞌon Dios mi ta melel chiscoltae ―xi li Jesuse. \p \v 8 Li banquilal pucuje laj yicꞌ batel ta jun toyol vits nojtoc li Jesuse. Ta sjuꞌel noꞌox iyacꞌbe yil spꞌejel balumil ta ora noꞌox schiꞌuc li cꞌu sba ta spasic mantal li ajvaliletique. \v 9 Jech laj yal li banquilal pucuje: \p ―Scotol li cꞌusi chavile, jaꞌ avuꞌun scotol mi chavichꞌun ta muqꞌue, mi chaquejan aba ta jtojole ―xi. \p \v 10 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batan, Satanás, mu jchꞌun li cꞌusi chavalbune. Yuꞌun jech tsꞌibabil ta scꞌop li Diose: “Jaꞌ noꞌox xavichꞌic ta mucꞌ stuc li Cajvaltic Diose. Jaꞌ noꞌox xapasic li cꞌusi tscꞌane”, xi tsꞌibabil ―xut. \p \v 11 Cꞌalal iyil li banquilal pucuj ti muc spas ta canal li Jesuse, ibat. Italic ta ora yajꞌangeltac li Diose, tal scoltaic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti te la sliques yabtel ta Galilea balumil li Jesuse \r (Mr. 1.14–15; Lc. 4.14–15) \p \v 12 Cꞌalal iyaꞌi Jesús ti ochem xa ta chuquel li Juane, isut batel ta Galilea balumil. \v 13 Laj yicta li jteclum Nazaret li bu ichꞌie, te ba nacluc ta jteclum Capernaum. Li Capernaume te oy ta tiꞌnab li ta yosilic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee, jaꞌ li Zabulone schiꞌuc li Neftalíe. \v 14 Jech icꞌot ta pasel li cꞌusi iyal li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech laj yal: \q1 \v 15 Li yosilic li snitilultac li ánima Zabulone, schiꞌuc li yosilic li snitilultac li ánima Neftalí, li te oy ta nopol tiꞌ mucꞌta nabe schiꞌuc cꞌalal ta tiꞌ ucꞌum Jordane, \q1 jaꞌ Galilea ta sbiin yuꞌunic li jyanlum crixchanoetic li te ta xnaquiique. \q1 \v 16 Scotol li jchiꞌiltactic ta israelal ti ta tsꞌacal to chnaquiic teye, chichꞌic ep vocol. \q1 Tsꞌacal to chilic ti xmuybajique yuꞌun jaꞌ te chcꞌot ta stojolic li buchꞌu acꞌbil yabtel yuꞌun li Diose, \m xi onoꞌox li Isaíase. \p \v 17 Cꞌalal ba nacluc ta jteclum Capernaum li Jesuse, jaꞌ o lic spas li yabtele. Laj yalanbe li jchiꞌiltactique: \p ―Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique yuꞌun ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yicꞌ ta yajchanbalajeltac chanvoꞌ jtsac‐choyetic li Jesuse \r (Mr. 1.16–20; Lc. 5.1–11) \p \v 18 Li Jesuse ixanav batel ta tiꞌtiꞌnab li te ta Galilea balumile. Te iyil chaꞌvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal, jaꞌ sbanquil yitsꞌin sbaic. Li june Simón sbi, Pedro li schaꞌmojol sbie. Andrés sbi li itsꞌinale. Te yaquic tstiqꞌuel ochel snutiꞌic ta nab li stsacobil schoyique yuꞌun ta stsaquic choy. Yuꞌun jaꞌ yabtelic. \v 19 Li Jesuse jech laj yalanbe: \p ―Laꞌ chiꞌinicun batel, chajeltabeic la avabtelique. Chajchanubtasic li cꞌu sba chba asaꞌbecun talel crixchanoetique ―xi li Jesuse. \p \v 20 Laj yictaic ta ora li yabtelique, la schiꞌinic batel li Jesuse. \p \v 21 Cꞌalal ijelavic batel li Jesuse schiꞌuc li chaꞌvoꞌ jchiꞌiltique, te iyil yan chaꞌvoꞌ jchiꞌiltic. Jaꞌ sbanquil yitsꞌin noꞌox sbaic nojtoc. Jaꞌ snichꞌnab Zebedeo. Jacobo sbi li banquilale, Juan sbi li itsꞌinale. Te tiqꞌuilic ta yut canava schiꞌuc li stotique, yuꞌun yacal ta slutꞌilanic snutiꞌic stsacobchoyic yuꞌun jatem. Iꞌiqꞌueic yuꞌun li Jesuse. \v 22 Te laj yictaic ta ora li stotique schiꞌuc li scanavaique, jaꞌ la schiꞌinic batel li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schanubtas ep crixchanoetic li Jesuse \r (Lc. 6.17–19) \p \v 23 Li Jesuse la xan spꞌejel Galilea balumil schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Te ichanubtasvan ta jupꞌej chꞌulnaetic yuꞌun li jchiꞌiltactic ta israelale. Laj yalbe yaꞌiic ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainatic yuꞌun li Diose. La scoltaan nojtoc ep jchamelajeletic, cꞌusiuc noꞌox chamelal ti ip chaꞌiique. \v 24 Ta spꞌejel Siria balumile ivinaj scꞌoplal ti la scoltaan ep jchamelajeletic li Jesuse. Butic iꞌechꞌ li Jesuse te laj yiqꞌuic talel ta stojol ep jchamelajeletic. Ep ta chop chamel ta xaꞌiic. Laj talanuc li buchꞌutic oy cꞌustic cꞌux ta xaꞌiique, schiꞌuc li buchꞌutic ochem pucuj ta yoꞌonique, schiꞌuc li buchꞌutic snupojic tupꞌ‐iqꞌue, schiꞌuc li buchꞌutic muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobique. Scotol icol yuꞌun li Jesuse. \v 25 Toj ep crixchanoetic la schiꞌinic batel li Jesuse. Jaꞌ li buchꞌutic te nacalic ta Galilea balumile, schiꞌuc ta Decápolis balumil li yoꞌ bu oy lajuneb jteclumetique, schiꞌuc ta jteclum Jerusalén, schiꞌuc ta yan jteclumetic li ta Judea balumile. Schiꞌuc li buchꞌutic te nacalic ta jot ucꞌum Jordane. \c 5 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ichanubtasvan ta jun vits li Jesuse \r (Lc. 6.20–23) \p \v 1 Cꞌalal iyil Jesús ti toj ep te tsobolic li jchiꞌiltactic ta israelale, imuy ba jutuc ta vits li Jesuse. Te ichoti. Te lijbatcutic eꞌuc, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Ibatic eꞌuc li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic tscꞌan chaꞌibeic scꞌop li Jesuse. \v 2 Lic chanubtasvanuc li Jesuse. Jech laj yal: \p \v 3 ―Li buchꞌutic tscꞌanic coltaele yuꞌun snaꞌic ti muꞌyuc onoꞌox slequil yoꞌonic li stuquic noꞌoxe, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chventainatic yuꞌun li Diose. \p \v 4 ’Li buchꞌutic ch‐oqꞌuic ta scoj ti oy smulique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chpatbat yoꞌonic yuꞌun li Diose. \p \v 5 ’Li buchꞌutic mu snaꞌ stoy sbaique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun jaꞌ ta schiꞌinic ta pasmantal li Diose. \p \v 6 ’Li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic tscꞌanic ti acꞌo tuqꞌuibuc yoꞌonique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chtuqꞌuib yoꞌonic yuꞌun li Diose. \p \v 7 ’Li buchꞌutic chcꞌuxubinvanique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chcꞌuxubinatic eꞌuc yuꞌun li Diose. \p \v 8 ’Li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic tscꞌan tspasic li cꞌustic ta scꞌan li Diose, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chba yojtaquinic li Diose. \p \v 9 ’Li buchꞌutic ta slajesbe yoꞌonic li buchꞌutic tscontrain sbaique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun “jaꞌ jnichꞌnab”, xi scꞌoplalic yuꞌun li Diose. \p \v 10 ’Li buchꞌutic chichꞌic ilbajinel ta sventa ti lec li cꞌustic tspasique, chilic ti xmuybajic noꞌoxe yuꞌun chventainatic yuꞌun li Diose. \p \v 11 ’Li joꞌoxuque muybajanic noꞌox mi ta jventa joꞌon ti chopol chayilic li crixchanoetique, mi chayilbajinique, mi chasaꞌboxuc amulique. \v 12 Muybajanic noꞌox me, patetuc me avoꞌonic yuꞌun toj lec li cꞌusi chcꞌot avichꞌic li te ta vinajele. Jech onoꞌox laj yichꞌic ilbajinel eꞌuc li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti coꞌol schiꞌuc atsꞌam yaꞌel li buchꞌutic yichꞌojic ta mucꞌ li Cajvaltique \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34–35) \p \v 13 ’Li joꞌoxuque coꞌol schiꞌuc atsꞌamoxuc yaꞌel yuꞌun joꞌoxuc ta aventaic ta xtuqꞌuibic li crixchanoetique. Mi lec li cꞌustic chapasique, lec chatunic liꞌ ta balumile. Yan mi chopol li cꞌustic chapasique, mu cꞌusi xatunic o. Jech chac cꞌu chaꞌal li atsꞌam ti mi muc xa bu chiꞌe, mu xa cꞌusi xtun o, ta xichꞌ jipel batel. Te chlaj ta pechꞌulanel ta teqꞌuel yuꞌun li crixchanoetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti coꞌol schiꞌuc xojobal cꞌocꞌ yaꞌel li buchꞌutic yichꞌojic ta mucꞌ li Cajvaltique \p \v 14 ’Li joꞌoxuque coꞌol schiꞌuc xojobaloxuc cꞌocꞌ yaꞌel sventa ta xil o li crixchanoetique. Yuꞌun joꞌoxuc chavaqꞌuic ta ilel ti oy slequil avoꞌonique. Jech chac cꞌu chaꞌal mi oy jun mucꞌta jteclum ta jolvitse, lec xvinaj. Mu stacꞌ muquel, scotol cꞌacꞌal lec xvinaj o. Jaꞌ jechoxuc eꞌuc li joꞌoxuque. \v 15 Jech nojtoc mi ta jtsan jcantiltique, muc bu ta jnujmaquitic ta moch. Ta jcuxantic ta scuxanobil. Jech ta xacꞌ o xojobal ta spꞌejel li yut jnatique. \v 16 Li joꞌoxuque jaꞌ jech scꞌan chavaqꞌuic ta ilel ti tuqꞌuibem xa la avoꞌonique. Jaꞌ ta xilic o li crixchanoetique, jech chlic yichꞌic ta mucꞌ li Jtotic ta vinajele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu chlaj scꞌoplal li cꞌustic yaloj li Diose \p \v 17 ’Mu me xanopic ti tal jchꞌaybe scꞌoplal li smantaltac li Diose schiꞌuc li cꞌustic laj yal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. Muc bu tal jchꞌaybe scꞌoplal li smantaltac li Diose; jaꞌ tal jpas scotol. \v 18 Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal muc toꞌox bu lajem li vinajel balumile, mu jpꞌeluc ta xchꞌay scꞌoplal li cꞌustic yaloj li Diose, persa chcꞌot ta pasel scotol. \v 19 Li buchꞌu jpꞌel xa noꞌox mu xacꞌ ta venta li smantaltac li Diose, mi jech chalbe yaꞌiic eꞌuc li crixchanoetique, jaꞌ itsꞌinal chcꞌot li yoꞌ bu tspas mantal li Diose. Li buchꞌu chacꞌ ta venta scotol li smantaltac li Diose, mi jech chalbe yaꞌiic eꞌuc li crixchanoetique, jaꞌ banquilal chcꞌot li yoꞌ bu tspas mantal li Diose. \m \v 20 Chacalbeic, li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetique, ta spꞌis sbaic ti oy slequil yoꞌonique. Pero li joꞌoxuque scꞌan ti ta melel oy slequil avoꞌonique. Yuꞌun mi jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li jfariseoetique, mu xuꞌ chaꞌochic eꞌuc li yoꞌ bu tspas mantal li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu me xquiltatic li jchiꞌiltactique \r (Lc. 12.57–59) \p \v 21 ’Avaꞌiojic onoꞌox ti jech iꞌalbatic comel li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee: “Mu me xamilvanic. Li buchꞌu chmilvane ta me xichꞌ milel eꞌuc”, xꞌutatic. \v 22 Pero joꞌon chacalbeic, li buchꞌu chilta li schiꞌile, schiꞌuc li buchꞌu chopol chil li schiꞌile, schiꞌuc li buchꞌu chopol li cꞌusi chalbe ta sat li schiꞌile, coꞌol schiꞌuc jmilvanej yaꞌel. Coꞌol te chbatic ta mucꞌta cꞌocꞌ schiꞌuc li jmilvanejetique. \p \v 23-24 ’Jaꞌ scꞌan ti lec chavil aba achiꞌuc la achiꞌiltaque. Mi chba avacꞌbeic smoton Dios li bu scajlebe, mi te ijul ta ajol ti oy amul ta stojol la achiꞌile, jaꞌ lec ictao te ta stsꞌel scajleb smoton Dios li cꞌusi avichꞌoj batele. Ba meltsanbano acꞌopic achiꞌuc li buchꞌu oy amul ta stojole. Mi imeltsaj avuꞌunique, jaꞌ to xuꞌ chtal avacꞌbe smoton li Diose. \p \v 25 ’Mi oy ata amulic ta stojol la achiꞌilique, jaꞌ scꞌan ti chameltsanbeic scꞌoplal ta orae. Yuꞌun mi muc bu smeltsaj la acꞌopique, chayacꞌ ta scꞌob li jꞌabteletique. Li jꞌabteletique chayacꞌ ta scꞌob mayoletic. Li mayoletique chastiqꞌuic ta chuquel. \v 26 Melel li cꞌusi chacalbeique, mi mu xapasic jech chac cꞌu chaꞌal laj calboxuque, scotol chayacꞌbeic atojic li jꞌabteletique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu xuꞌ jcꞌupintic yan antse \r (Mt. 18.8–9; Mr. 9.43–47) \p \v 27 ’Avaꞌiojic onoꞌox ti jech iꞌalbatic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee: “Mu me xasaꞌic avantsic. Li antsetique mu me saꞌ svinicalic”, xꞌutatic. \v 28 Pero joꞌon chacalbeic, li buchꞌutic ta spichꞌ o yoꞌonic li antse, schiꞌuc li buchꞌutic ta spichꞌ o yoꞌonic li vinique, coꞌol schiꞌuc imulivaj xa yaꞌel. \p \v 29 ’Mi ta scoj noꞌox asatic ti chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajes abaique jech chaꞌochic o ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox asatic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osile. \v 30 Jech nojtoc mi ta scoj noꞌox acꞌobic ti chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajese jech chaꞌochic o ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox acꞌobic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osile. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu ta xicta yajnile \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11–12; Lc. 16.18) \p \v 31 ’Avaꞌiojic nojtoc ti jech iꞌalbatic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee: “Li buchꞌu chicta yajnile, acꞌo smeltsanbe sjunal ti yictaoj xa sbaique, acꞌo yacꞌbe ta scꞌob li yajnile, jaꞌ to jech xuꞌ chicta sbaic”, xꞌutatic. \v 32 Pero joꞌon chacalbeic, li buchꞌu ta xicta yajnile, mi muc bu mulivajem schiꞌuc yan vinic ti jech ta xictae, coꞌol schiꞌuc mulivajem yaꞌel li yajnile yuꞌun la sutes. Li buchꞌu ta xicꞌ li sutem antse, chmulivaj nojtoc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan melel li cꞌustic chcaltique \p \v 33 ’Avaꞌiojic nojtoc ti jech iꞌalbatic comel ta voꞌonee: “Mi chavalic ti jaꞌ avajtexticoic li Diose, persa chapasic li cꞌusi avalique”, xꞌutatic. \v 34 Pero joꞌon chacalbeic, mu me xavalic ti jaꞌ avajtexticoic li vinajele, yuꞌun te chotol ta spas mantal li Diose. \v 35 Mu me xavalic ti jaꞌ avajtexticoic li balumile yuꞌun jaꞌ sventainoj li Diose. Mu me xavalic ti jaꞌ avajtexticoic li Jerusalene yuꞌun jaꞌ li jteclum ti tꞌujbil yuꞌun li banquilal ajvalile, jaꞌ li Diose. \v 36 Mu me xavalic ti jaꞌ avajtexticoic la ajolique yuꞌun jaꞌ spasoj li Diose. Yuꞌun li stsotsil ajolique mu stacꞌ chacꞌatajesic ta sac, mu stacꞌ chacꞌatajesic ta icꞌ. \v 37 Meleluc me li cꞌustic chavalique. Ti mi muc bu jeche, mu me xavalic. Yuꞌun mi chavalique, jaꞌ mulil. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu me jpacbetic sutel li buchꞌu chopol li cꞌusi chispasbutique \r (Lc. 6.29–30) \p \v 38 ’Avaꞌiojic onoꞌox ti jech iꞌalbatic comel ta voꞌonee: “Mi chasocbeic jpꞌej sat la achiꞌilique, ta me xavichꞌic socbeel jpꞌej asatic eꞌuc. Mi chacꞌocbeic jpꞌej stanal ye la achiꞌilique, ta me xavichꞌic cꞌocbeel jpꞌej stanal aveic eꞌuc”, xꞌutatic. \v 39 Pero joꞌon chacalbeic, mu me xapacbeic sutel li buchꞌu chopol li cꞌusi chaspasbeique. Mi oy buchꞌu chasmajbeic jot xocon asatique, acꞌo smajboxuc schaꞌjotol. \v 40 Mi oy buchꞌu ta jech noꞌox chasaꞌboxuc amulic ta stojol li jꞌabteletique, mi chac spojboxuc batel acꞌuꞌique, acꞌo yichꞌ batel. Acꞌo yichꞌ batel apuychijic nojtoc. \v 41 Mi oy buchꞌu chasujoxuc ta icatsil junuc revae, cuchbeic batel chibuc reva. \v 42 Mi oy buchꞌu chascꞌanbeic li cꞌusi oy avuꞌunique, acꞌbeic. Mi oy cꞌusi chaschꞌamunbeique, mu me xajalanic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ta jcꞌuxubintic li buchꞌutic chiscontrainutique \r (Lc. 6.27–28, 32–36) \p \v 43 ’Avaꞌiojic nojtoc ti jech iꞌalbatic comel ta voꞌonee: “Cꞌuxubinano la achiꞌiltaquique, pero la avajcontraique contrainic”, xꞌutatic. \v 44 Pero joꞌon chacalbeic, cꞌuxubino la avajcontraique. Cꞌanbeic Dios ti acꞌo yacꞌbe li cꞌustic lec li buchꞌutic chopol chcꞌopojic ta atojolique. Lec xacꞌoponic li buchꞌutic chayiltaique, jaꞌ chvinaj o ti jeltajem xa la avoꞌonique. Cꞌoponbeic Dios li buchꞌutic chayilbajinique yuꞌun mu snaꞌic. \v 45 Mi jaꞌ jech chapasique, jaꞌ chvinaj o ti snichꞌnaboxuc li Jtotic Dios ta vinajele. Yuꞌun li Diose coꞌolcoꞌol ta xacꞌbe talel joꞌ ta stojolic li buchꞌutic lec yoꞌonique schiꞌuc li buchꞌutic chopol yoꞌonique. Jmoj ta xacꞌ qꞌuepuc ta stojol li buchꞌutic chopolique schiꞌuc li buchꞌutic lequique. Coꞌolcoꞌol ta xacꞌbe slequilal yutsilal li Diose. \v 46 Mi jaꞌ noꞌox oy ta avoꞌonic li buchꞌutic lec xavil aba achiꞌuquique, mu xvinaj o mi más lec la avoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li jtsobpatanetique. \v 47 Mi jaꞌ noꞌox lec chacꞌoponic li buchꞌutic lec xavojtaquin aba achiꞌuquique, mu xvinaj o mi más lec la avoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic ti mu xichꞌic ta mucꞌ li Diose. \v 48 Li joꞌoxuque scꞌan ti oy slequil avoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal oy slequil yoꞌon li Jtotic Dios ta vinajele ―xijyutcutic li Jesuse. \c 6 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ta sloqꞌuel coꞌontic chcacꞌtic li slequil coꞌontique \p \v 1 Jech laj yalbuncutic nojtoc li Jesuse: \p ―Qꞌuelo me abaic li cꞌalal chapasic li cꞌustic tscꞌan li Diose. Mu me xapasic ta sventa chacꞌanic ichꞌel ta mucꞌ. Yuꞌun mi jech chapasique, altic. Muc bu chayacꞌbeic amotonic li Jtotic Dios ta vinajele. \v 2 Cꞌalal mi oy buchꞌu chavacꞌbe slequil avoꞌone, maꞌuc me xaloꞌet xa o jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti chichꞌic ta mucꞌ li Diose. Yuꞌun mu xichꞌ smelolic. Te xloꞌetic ta schꞌulnaic, mi ta chꞌivit cꞌuxi, li cꞌalal ta xacꞌ slequil yoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ tscꞌanic ti lec ta xꞌileic yuꞌun li schiꞌilique. Melel li cꞌusi chacalbeique, altic ti jech tspasique yuꞌun jaꞌ noꞌox lec scꞌoplalic li ta schiꞌilique, mu cꞌu chtun o chil li Diose. \v 3 Li joꞌoxuque mu me jechuc avoꞌonic ti chavaqꞌuic ta ilel li cꞌalal chavacꞌ slequil avoꞌonique. \v 4 Acꞌo mi ta mucul chavaqꞌuic pero li Jtotic Diose sqꞌueloj scotol. Más chayacꞌboxuc slequilal yutsilal. Li slequilal yutsilal Dios ti chayacꞌbeique chil scotol crixchano. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba ta tael ta naꞌel li Diose \r (Lc. 11.2–4) \p \v 5 ’Cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, mu me jechuc xapasic jech chac cꞌu chaꞌal tspasic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti chichꞌic ta mucꞌ li Diose. Yuꞌun mu xichꞌ smelolic. Chvaꞌiic ta schꞌulnaic schiꞌuc ta chiquin cayaetic li cꞌalal ta staic ta naꞌel li Diose yoꞌ lec xꞌileic yuꞌun li schiꞌilique. Melel li cꞌusi chacalbeique, altic ti jech tspasique yuꞌun jaꞌ noꞌox lec scꞌoplalic li ta schiꞌilique, mu cꞌu chtun o chil li Diose. \v 6 Li joꞌoxuque mu me jechuc avoꞌonic ti chavaqꞌuic ta ilel li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose. Vocꞌ abaic atuquic li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose. Acꞌo mi ta mucul chataic ta naꞌel pero li Jtotic Diose sqꞌueloj scotol. Más chayacꞌboxuc slequilal yutsilal. Li slequilal yutsilal Dios ti chayacꞌbeique chil scotol crixchano. \p \v 7 ’Cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, mu me jechuc xacꞌoponic jech chac cꞌu chaꞌal tscꞌoponic li yajrioxic li jyanlumal crixchanoetic ti mu xichꞌic ta mucꞌ li Diose. Yuꞌun jaꞌ noꞌox ta schaꞌalulanic li cꞌusi chalic li cꞌalal tscꞌoponic li yajrioxique, yuꞌun chalic ti jaꞌ to jech ta xꞌaꞌibatic o li scꞌopique. \v 8 Li joꞌoxuque mu me jechuc xapasic. Yuꞌun li Jtotic Diose snaꞌoj onoꞌox li cꞌustic chtun avuꞌunic li cꞌalal muc to bu acꞌanojbeique. \v 9 Li cꞌalal chataic ta naꞌel Dios li joꞌoxuque, xi xacꞌopojique: \q1 Jtotic Dios ti te oyot ta vinajele, acꞌo me quichꞌotcutic ta mucꞌ jcotolcutic liꞌ ta balumile. \q1 \v 10 Acꞌo me cꞌotuc scꞌacꞌalil chtal apas mantal atuc liꞌ ta balumile. \q1 Acꞌo me jaꞌuc jpascutic li cꞌusi chacꞌan liꞌ ta balumile jech chac cꞌu chaꞌal li te ta vinajele. \q1 \v 11 Acꞌbuncutic talel jveꞌelcutic li avi cꞌacꞌale. \q1 \v 12 Pasbuncutic perton yuꞌun li jmulcutique jech chac cꞌu chaꞌal ta jpasbecutic perton li buchꞌutic oy smul cuꞌuncutique. \q1 \v 13 Mu me xavacꞌuncutic ta pasel ta canal li ta mulile. \q1 Coltauncutic me. \q1 Yuꞌun joꞌot atuc chapas mantal sbatel osil. \q1 Echꞌem atsatsal ajuꞌel. \q1 Joꞌot chaquichꞌcutic ta mucꞌ sbatel osil. \q1 Jaꞌ jech acꞌo cꞌotuc ta pasel ta jtojolcutic, \m xachi xacꞌopojic li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose. \p \v 14 ’Mi chapasbeic perton li buchꞌu oy smul avuꞌunique, jech chaspasbeic perton yuꞌun amulic eꞌuc li Jtotic ta vinajele. \v 15 Mi mu xapasbeic perton li buchꞌu oy smul avuꞌunique, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc muc bu chaspasbeic perton li Jtotic ta vinajele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌu sba ta pasel li cꞌalal ta xquicta quiximtique \p \v 16 ’Ti mi chavicta aviximic li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, mu me xapasic jech chac cꞌu chaꞌal tspasic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti yichꞌojic xa ta mucꞌ li Diose. Tsbon satic ta tan yoꞌ chaqꞌuic ta ilel ti yictaoj yiximique. Melel li cꞌusi chacalbeique, altic ti jech tspasique yuꞌun jaꞌ noꞌox lec scꞌoplalic li ta schiꞌilique, mu cꞌu chtun o chil li Diose. \v 17 Li joꞌoxuque mu me jechuc avoꞌonic ti chavaqꞌuic ta ilel ti cꞌalal avictaoj aviximique. Tus ajolic, poc asatic jech chac cꞌu chaꞌal cꞌu sba cuxuloxuc onoꞌoxe. \v 18 Jech muc buchꞌu chil ti avictaoj aviximique. Jaꞌ noꞌox chil stuc li Jtotic Diose. Mi jech chapasique, más chayacꞌboxuc slequilal yutsilal. Li slequilal yutsilal Dios ti chayacꞌbeique chil scotol crixchano. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti acꞌo oyuc jcꞌulejaltic li te ta vinajele \r (Lc. 12.33–34) \p \v 19 ’Mu me xbat avoꞌonic ta saꞌulanel acꞌulejalic liꞌ ta balumile yuꞌun chlaj ta chil, schiꞌuc ta xcuxin, schiꞌuc chbat ta elcꞌanel. \v 20 Jaꞌ lec acꞌo tunuc yuꞌun Dios li cꞌustic oy avuꞌunique jech oy acꞌulejalic te ta vinajel, yuꞌun jaꞌ mu xlaj ta chil, schiꞌuc mu xcuxin, schiꞌuc mu xbat ta elcꞌanel. \v 21 Yuꞌun mi te oy acꞌulejalique, jaꞌ te batem o avoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chijcꞌuxubinvane \r (Lc. 11.34–36) \p \v 22 ’Mi chacꞌuxubinvanique, jech chatunic o yuꞌun li Diose. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li lámpara mi lec chtile, lec chquiltic o osil. \v 23 Mi mu xacꞌuxubinvanique, jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li lámpara ti mu xtil leque yuꞌun oy bu soquem. Mi jaꞌ jech avoꞌonique, mu xuꞌ chatunic yuꞌun li Diose yuꞌun jaꞌ noꞌox chacꞌanic ti lec oyoxuc atuquique. Jaꞌ ta xchꞌay o ta avoꞌonic li scꞌop Dios li achꞌunojic toꞌoxe. Jech más chopol chcom o la avoꞌonique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu xuꞌ chijtunutic yuꞌun Dios mi jaꞌ batem ta coꞌontic li taqꞌuine \r (Lc. 16.13) \p \v 24 ’Mu stacꞌ ti mi chaꞌvoꞌ avajvalique jech chac cꞌu chaꞌal jun jtunel ti mu stacꞌ ti chaꞌvoꞌ yajvale. Ti chaꞌvoꞌuc yajvale, li june chopol chil; li june lec chil. Lec chtun yuꞌun li june, jaꞌ mu xtun yuꞌun li june. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, mu xuꞌ chatunic yuꞌun Dios mi jaꞌ batem ta avoꞌonic la ataqꞌuinique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chijyacꞌbutic Dios scotol li cꞌustic scꞌan cuꞌuntic liꞌ ta balumile \r (Lc. 12.22–31) \p \v 25 ’Jaꞌ yuꞌun chacalbeic. Mu me xcꞌopoj avoꞌonic ti cꞌusi chacuxiic o liꞌ ta balumile, jaꞌ ti bu chata aveꞌel avuchꞌobique, schiꞌuc nojtoc ti bu chata acꞌuꞌ apacꞌalique. Yuꞌun jaꞌ laj yacꞌboxuc abecꞌtalic acuxlejalic li Diose, jech nojtoc chacꞌ aveꞌelic acꞌuꞌic. \v 26 Qꞌuelavilic li mutetique, mu snaꞌic abtel. Mu snaꞌ xꞌovolajic, mu snaꞌ xcꞌajavic, muꞌyuc snail li sveꞌelique. Macꞌlanbilic noꞌox yuꞌun li Jtotic Dios ta vinajele. Pero li joꞌoxuque más to chascꞌuxubinic li Jtotic Diose. \v 27 Altic ti chcꞌopoj avoꞌonique, maꞌuc me chnatub o acꞌacꞌalilic avorailic liꞌ ta balumil ti jech chcꞌopoj avoꞌonique. \p \v 28 ’¿Cꞌu chaꞌal chcꞌopoj avoꞌonic ta sventa ti bu chata acꞌuꞌ apacꞌalique? Qꞌuelavilic li nichimetic li chchꞌiic ta yaxaltique. Muꞌyuc yoc scꞌobic. Mu snaꞌ xꞌabtejic, mu snaꞌ spasel scꞌuꞌic, pero lec cꞌupil sbaic. \v 29 Chacalbeic, li Salomón ta voꞌonee toj jcꞌulej, lec cꞌupil sba li scꞌuꞌ spacꞌale, pero mu xcoꞌolaj schiꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal li nichimetique. \v 30 Li tsꞌiꞌleletique lec cꞌupil sba syaxal, pero ta schibal yoxibal cꞌacꞌale taquinic xaꞌox. Jaꞌ noꞌox sventa ta stsajubtasic o sjornoal pan. Acꞌo mi muc bu jal ta xchꞌi li tsꞌiꞌlele pero lec cꞌupil sba syaxal acꞌbil yuꞌun li Diose. Li joꞌoxuque más to chayacꞌboxuc acꞌuꞌic li Diose pero mu xcꞌot ta avoꞌonic. \v 31 Mu me xcꞌopoj avoꞌonic ti cꞌusi chalajesic, ti cꞌusi chavuchꞌic, ti bu chata acꞌuꞌique. \v 32 Li buchꞌutic mu to xojtaquinic li Diose jaꞌ jech chcꞌopoj yoꞌonic. Pero li Jtotic Dios ta vinajele jaꞌ snaꞌoj stuc scotol li cꞌustic chtun avuꞌunique. \v 33 Jaꞌ yuꞌun scꞌan ti baꞌi chavacꞌ abaic ta scꞌob li Diose, schiꞌuc ti chapasic li cꞌustic tscꞌane, jech chayacꞌboxuc scotol li cꞌustic scꞌan avuꞌunique. \v 34 Mu me xcꞌopoj avoꞌonic ta sventa li ocꞌobe yuꞌun mu xanaꞌic li cꞌusi chcꞌot ta pasele. Ti cꞌu sba avocolic jujun cꞌacꞌale, taꞌlouc o me. Mu me xasaꞌic más ―xi li Jesuse. \c 7 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu lecuc mi chopol chquil li jchiꞌiltique \r (Lc. 6.37–38, 41–42) \p \v 1 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Mu me chopluc xavil achiꞌilic yoꞌ jech mu xcꞌot avichꞌic ichꞌbeel acꞌopic yuꞌun li Diose. \v 2 Yuꞌun mi chopol chavil la achiꞌilique, jaꞌ noꞌox jech chopol chayilic eꞌuc li Diose. Mi lec chavil la achiꞌilique, jaꞌ noꞌox jech lec chayilic eꞌuc li Diose. \v 3 Acꞌo mi jutuc noꞌox ti cꞌusi chopol ta spas la achiꞌilique, pero jaꞌ te batem o asatic. Pero mu xavaꞌi abaic ti más to toj chopol li cꞌusi chapasic li joꞌoxuque. \v 4 Jech chavalbe la achiꞌilique: “Mu me xapas jech”, xavutic. Pero ¿cꞌu sba chapꞌijubtasic la achiꞌilic mi joꞌoxuc más to toj chopol li cꞌustic chapasique? \v 5 Apꞌisoj abaic ti mu cꞌusi chopol avuꞌunique. Jaꞌ scꞌan ti baꞌi chavictaic spasel li cꞌustic chopole, tsꞌacal to xuꞌ chapꞌijubtasic la achiꞌilique. \p \v 6 ’Li buchꞌutic toj tsots yoꞌonique ti mu scꞌan xichꞌic ta mucꞌ li scꞌop Diose, jaꞌ lec mu xa me xachaꞌalbeic li scꞌop Dios ti jaꞌ sventa chijcuxiutic o sbatel osile. Yuꞌun jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal jcot tsꞌiꞌ li bu mu xaꞌi pajesel cꞌalal ta xtiꞌvane. Jaꞌ jechic nojtoc jech chac cꞌu chaꞌal li chitom mi ch‐echꞌ spechꞌ ta teqꞌuel li natsꞌil ti bu toyol stojol ti lec cꞌupil sbae. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta xacꞌ Dios li cꞌustic chcꞌanbat yuꞌun li snichꞌnabe \r (Lc. 11.9–13; 6.31) \p \v 7 ’Cꞌanbeic li Diose jech chayacꞌbeic. \v 8 Scotol li buchꞌutic tscꞌanbeique ta xꞌacꞌbatic. \p \v 9 ’Li joꞌoxuque, mi chascꞌanbeic vaj sveꞌ anichꞌonique, mu tonuc chavacꞌbeic slajes. \v 10 Mi chascꞌanbeic choy stiꞌe, mu chonuc chavacꞌbeic stiꞌ. \v 11 Li joꞌoxuque chopoloxuc onoꞌox pero xanaꞌic li cꞌusi lec chavacꞌbeic la anichꞌnabique. Li Jtotic Dios ta vinajele jaꞌ snaꞌoj lec li cꞌusi chacꞌbe li buchꞌutic ta xcꞌanbate. \p \v 12 ’Mi chacꞌan ti lec li cꞌusi chaspasbeic li crixchanoetique, scꞌan ti jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuque. Yuꞌun jaꞌ jech chal li scꞌop Dios ti stsꞌibaojic comel Moisés schiꞌuc li buchꞌutic yan iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti biqꞌuit li sbelel li cuxlejal sventa sbatel osile \r (Lc. 13.24) \p \v 13-14 ’Tamic batel li biqꞌuit bee, jaꞌ li sbelel li cuxlejal sventa sbatel osile. Li sbelel chꞌayel sventa sbatel osile jaꞌ más jamal. Ep li buchꞌutic ta stamique, yuꞌun jaꞌ mu vocluc ta tamel batel yuꞌun lec jamal li bee. Jaꞌ biqꞌuit li sbelel li cuxlejal sventa sbatel osile. Biqꞌuit li bu ta svocꞌ sba echꞌele. Atbil noꞌox li buchꞌutic ta stamic batele. Jaꞌ noꞌox xuꞌ ta stamic batel li buchꞌutic ta sbicꞌtajes sbaic ta stojol li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba chquiltic o li buchꞌutic jloꞌlovanejetique \r (Lc. 6.43–44) \p \v 15 ’Pꞌijanic me, mu me xasloꞌloic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti chalic li scꞌop Diose. Yuꞌun te chtalic li yoꞌ bu oyoxuque lec yoꞌonic yilel jech chac cꞌu chaꞌal chij. Pero li yoꞌonique jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li jtiꞌaval bolome. \v 16 Ti cꞌusi tspasique jaꞌ te chavilic o. Jech chac cꞌu chaꞌal muc bu chataic sat tsꞌusub ta jtecꞌ chꞌix, schiꞌuc mu bu chataic sat higo ta chꞌix, jaꞌ jechic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti chalic li scꞌop Diose, mu cꞌusi chataic o lec yuꞌunic. \v 17 Li teꞌ li bu lec onoꞌoxe, lec li sat chaqꞌue. Li teꞌ li bu chopol onoꞌoxe, jaꞌ noꞌox jech chopol li sat chaqꞌue. \v 18 Li bu lequil teꞌe naca lec li sat chaqꞌue. Li bu chopol li teꞌe naca chopol li sat chaqꞌue. Mu xuꞌ tscap sbaic li bu leque schiꞌuc li bu chopole. \v 19 Li teꞌ li bu chopol sate ta xichꞌ tsꞌetel, ta xtiqꞌue ta cꞌocꞌ. Jaꞌ noꞌox jechic eꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti chalic li scꞌop Diose, ta xichꞌic vocol ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osil. \v 20 Jech ta sventa ti chopol li cꞌustic tspasique, jaꞌ chanaꞌic o ti jaꞌ jloꞌlovanejetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu scotoluc crixchanoetic ch‐ochic li bu tspas mantal li Diose \r (Lc. 13.25–27) \p \v 21 ’Oy ep buchꞌutic jech chalic: “Cajval, Cajval”, xiyutic, pero mu scotoluc ch‐ochic li yoꞌ bu ta jpas mantale. Jaꞌ noꞌox ch‐ochic li buchꞌutic tspasic li cꞌusi tscꞌan li Jtot ta vinajele. \v 22 Oy ep buchꞌu jech chiyalbeic li ta slajeb cꞌacꞌale: “Cajval, ta aventa joꞌot laj calcutic acꞌop. Joꞌot ta ajuꞌel la jloqꞌuescutic pucujetic. Ta aventa joꞌot ti ep laj cacꞌcutic ta ilel ajuꞌele”, xiyutic. \v 23 Pero joꞌone jaꞌ jech sba ta jtacꞌbeic: “Maꞌuc jnichꞌnaboxuc. Batanic, mu xajcꞌanic yuꞌun jaꞌ la achꞌunbeic smantal li pucuje”, xichi ta jtacꞌbeic. \s1 Jaꞌ svinajeb ti la svaꞌan snaic yaꞌel chaꞌvoꞌ viniquetique \r (Lc. 6.47–49; Mr. 1.22) \p \v 24 ’Li buchꞌu chiyaꞌibe li cꞌusi chcale, mi tschꞌune, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun pꞌijil vinic ti la svaꞌan sna ta ba tone. \v 25 Ital tsots joꞌ. Inoj ta joꞌ scotol li spat xocon li snae. Tsots iꞌechꞌ icꞌ li yoꞌ bu oy sna li vinique pero muc bu xjin li snae yuꞌun ta ba ton svaꞌanoj. \v 26 Li buchꞌu chiyaꞌibe li cꞌusi chcale, mi mu schꞌune, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti muc bu pꞌije, ti ta ba jiꞌtic noꞌox la svaꞌan li snae. \v 27 Ital tsots joꞌ. Inoj ta joꞌ scotol li spat xocon li snae. Tsots iꞌechꞌ icꞌ li yoꞌ bu oy sna li vinique. Toj jinel noꞌox li snae ―xi li Jesuse. \p \v 28 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta loꞌil li Jesuse, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li jchiꞌiltactique ta sventa ti cꞌu sba ichanubtasvane. \v 29 Toj lec ichanubtasvan yuꞌun lec snaꞌ li cꞌusi tscꞌan li Diose. Muc bu jech ichanubtasvan jech chac cꞌu chaꞌal li jchiꞌiltactic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. \c 8 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌel chamele \r (Mr. 1.40–45; Lc. 5.12–16) \p \v 1 Cꞌalal iyal talel ta yoc vits schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse, toj ep crixchanoetic la schiꞌinic batel. \v 2 La snupic ta be jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌel chamele, jaꞌ jchiꞌiltic ta israelal. Tal squejan sba ta stojol li Jesuse. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, mi xacꞌan xacoltabun li jchamele, coltaun. Jnaꞌoj ti scotol xuꞌ avuꞌune ―xi li vinique. \p \v 3 Li Jesuse laj yacꞌbe scꞌob ta sba li jchamelajele, jech laj yalbe: \p ―Ta jcolta la achamele. Colan chaꞌa ―xut. \p Icol ta ora. \v 4 Li Jesuse jech laj yalbe nojtoc: \p ―Mu me buchꞌu xavalbe ti la jcoltaote. Jaꞌ noꞌox ba acꞌ aba ta ilel ta stojol li palee. Acꞌbo li smoton Dios jech chac cꞌu chaꞌal yaloj onoꞌox li Moisés ta voꞌonee, jech tsnaꞌic o li jchiꞌiltactic ti icol xa la achamele ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltabe schamel li yajtunel jun banquilal soltaro li Jesuse \r (Lc. 7.1–10) \p \v 5 Cꞌalal iꞌoch ta jteclum Capernaum schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse, te ital ta stojol jun jyanlumal vinic, jaꞌ banquilal soltaro. Yuꞌun tal yalbe vocol li Jesuse. \v 6 Jech laj yalbe: \p ―Cajval, ip li cajtunele. Te puchꞌul ta stem ta jna yuꞌun muꞌyuc yipal jun yoc scꞌob. Toj cꞌux ta xaꞌi ―xi. \p \v 7 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Chba jcoltabe li schamele ―xut. \p \v 8 Itacꞌav li banquilal soltaroe: \p ―Cajval, mu tsotsuc cabtel ti acꞌo joꞌot chabat ta jnae. Jaꞌ noꞌox alo jpꞌeluc mantal jech ta xcol o li cajtunele. \v 9 Li joꞌone ta mantal noj oyun ti ta jpas ta mantal li soltaroetique. “Batan”, mi xcut li june, chbat. “Laꞌ liꞌi”, mi xcut li yane, chtal. “Paso jech”, mi xcut li cajtunele, tspas ―xi li banquilal soltaroe. \p \v 10 Cꞌalal iyaꞌi jech li Jesuse, xmuybaj o. Jech laj yalbe li buchꞌutic te schiꞌuque: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, muc to bu jech jtaoj junuc jchiꞌiltic ta israelal ti jech tschꞌun jech chac cꞌu chaꞌal li vinic liꞌi. \v 11 Chacalbeic nojtoc. Chcꞌot scꞌacꞌalil ti chtalic ep crixchanoetic ta spꞌejel balumil ti maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale. Chba schiꞌinic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee, jaꞌ li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove, li te yoꞌ bu ta spas mantal li Diose. \v 12 Yan li buchꞌutic jech chalique: “Jaꞌ jmoltotic ta voꞌone li Abrahame, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xijꞌochutic li yoꞌ bu tspas mantal li Diose”, mi xiique, pero mu xꞌochic. Jaꞌ te chteneic batel ta icꞌal acꞌubal. Te xꞌoqꞌueletic o, te xcꞌuxuxet o yeic ta scoj ti tsots li vocol ti chichꞌique ―xi li Jesuse. \p \v 13 Li Jesuse jech laj yalbe li banquilal soltaroe: \p ―Batan. Li cꞌusi achꞌunoje chcꞌot ta pasel ―xut. \p Icol ta ora li yajtunel li banquilal soltaroe. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús li smeꞌniꞌ li Pedroe \r (Mr. 1.29–31; Lc. 4.38–39) \p \v 14 Li Jesuse iꞌochic ta sna Pedro schiꞌuc li yan yajchanbalajeltaque. Iyil ti te puchꞌul ta stem li smeꞌniꞌ li Pedroe yuꞌun ip ta cꞌocꞌ. \v 15 Li Jesuse la spicbe scꞌob. Itupꞌ ta ora li scꞌacꞌale. Ilic ta stem, lic macꞌlanvanuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús ep ta chop chameletic \r (Mr. 1.32–34; Lc. 4.40–41) \p \v 16 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox li osile, laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús ep buchꞌutic ochem pucuj ta yoꞌonic. Li Jesuse ta jupꞌel noꞌox ye la sloqꞌuesan li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique, schiꞌuc icol yuꞌun scotol li jchamelajeletic li te yicꞌojic talele. \v 17 Jech icꞌot o ta pasel li cꞌusi iyal Isaías ta voꞌonee. Jech laj yal: “Jaꞌ chtal scoltabutic li cꞌusiuc noꞌox chamelal ip chcaꞌitique”, xi onoꞌox li Isaíase. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌutic tscꞌan tschiꞌinic batel li Jesuse \r (Lc. 9.57–62) \p \v 18 Cꞌalal iyil Jesús ti joybil ta epal crixchanoetique, jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Batic ta jot nab ―xutan. \p \v 19 Tal scꞌopon Jesús jun li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, chajchiꞌin batel ti butic chabate ―xi. \p \v 20 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li vete jaꞌ oy to schꞌen, li mute jaꞌ oy to stas yaꞌel. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique muꞌyuc jna. Nopo lec mi chacꞌan chachiꞌinun batele ―xi li Jesuse. \p \v 21 Te ital jun li buchꞌutic ti te onoꞌox schiꞌuquic scotol cꞌacꞌal eꞌuc li Cajvaltique. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, chavacꞌ xibat yuꞌun chba jchiꞌin li jtote. Mi ichame, ta jmuc comel, jaꞌ to chba jchiꞌinot ―xut. \p \v 22 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batic, chiꞌinun batel. Li buchꞌutic ti mu xiyichꞌic ta muqꞌue, coꞌol schiꞌuc chamemic yaꞌel. Te acꞌo smuc sba stuquic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ipaj yuꞌun icꞌ schiꞌuc nab li Jesuse \r (Mr. 4.35–41; Lc. 8.22–25) \p \v 23 Iꞌoch ta canava li Jesuse, te iꞌochic eꞌuc li yajchanbalajeltaque yuꞌun chjelavic batel ta jot nab. \v 24 Cꞌalal yaquic ta xanbal ta ba nabe, ital ta ora tsots icꞌ, tsots la syuqꞌuilan li nabe. Iꞌoch ep joꞌ ta yut li canavae, yuꞌun xaꞌox ta xmuquij yalel ta yut nab. Li Jesuse te vayal ta yut canava. \p \v 25 Li yajchanbalajeltaque la stijic ta ora li Jesuse. Jech laj yalbeic: \p ―Cajval, coltauncutic yuꞌun liꞌ xa chijcham ta nabe ―xutic. \p \v 26 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ta scoj ti mu xachꞌunic ti oy juꞌele, jaꞌ yuꞌun chaxiꞌic ―xi. \p Ilic li Jesuse, la spajes li iqꞌue schiꞌuc li nabe, jliquel ichꞌab ta ora. \v 27 Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li yajchanbalajeltaque, jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu nan chaꞌal li vinic liꞌi ti jliquel ipaj yuꞌun li iqꞌue schiꞌuc li nabe? ―xut sbaic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iloqꞌuesbat pucujetic ta yoꞌonic chaꞌvoꞌ jgadarail viniquetique \r (Mr. 5.1–20; Lc. 8.26–39) \p \v 28 Icꞌotic ta jot nab ta yosilalic li jgadaraetique, te ilocꞌ ta canava schiꞌuc li yajchanbalajeltaque li Jesuse, ixanavic batel. Te isnupic ta be chaꞌvoꞌ viniquetic ti ochem pucuj ta yoꞌonique. Iloqꞌuic talel ta muquenal yuꞌun jaꞌ xa snainojic li jombil chꞌenetic li bu ta xmuqueic li ánimaetique. Li chaꞌvoꞌique toj xiꞌel sbaic. Muc xa buchꞌu ta xꞌechꞌic li te ta bee yuꞌun xiꞌemic o li chaꞌvoꞌ viniquetique. \v 29 Li chaꞌvoꞌique tsots laj yaptaic li Jesuse: \p ―Jesús, joꞌot Snichꞌonot Dios, ¿cꞌu chaꞌal tal aticꞌ aba ta jtojolcutic? Muc to bu cꞌotem scꞌacꞌalil chavacꞌ quichꞌcutic vocol ―xiic. \p \v 30 Li bu vaꞌal li Jesuse te noꞌox nopol chveꞌ epal chitometic. \v 31 Li pucujetique la scꞌanbeic vocol li Jesuse, jech laj yalbeic: \p ―Mi chaloqꞌuesuncutic li ta yoꞌonic li viniquetic liꞌi, acꞌo xba ochcuncutic li ta chitometic leꞌe ―xiic. \p \v 32 ―Locꞌanic batel ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p Iloqꞌuic ta ora ta yoꞌon li chaꞌvoꞌ viniquetique, ba ochicuc li ta chitometique. Li chitometique iloqꞌuic ta anil scotol, iyalic ta yalebaltic. Itsꞌujic ochel ta nab, te ijicꞌav scotolic. \p \v 33 Li jchabiejchitometique ixiꞌic, ibatic ta anil ta jteclum. Ba yalbeic scotol crixchanoetic li cꞌusi icꞌot ta pasele. Ba yalbeic ti icham scotol li chitometique schiꞌuc ti icolic xa li chaꞌvoꞌ schiꞌilic ti ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌonique. \v 34 Scotol li crixchanoetic li te nacalic ta jteclume iloqꞌuic batel, ba staic li Jesuse. Cꞌalal icꞌotique, laj yalbeic Jesús ti acꞌo locꞌuc ba te ta yosilalique. \c 9 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe \r (Mr. 2.1–12; Lc. 5.17–26) \p \v 1 Ta tsꞌacale iꞌoch ta canava schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse, isut batel ta jteclum Capernaum, jaꞌ li bu nacale. \v 2 Te iqꞌueche talel ta stojol Jesús jun jchiꞌiltic ta israelal ti muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe. Cꞌalal iyil Jesús ti schꞌunojic ti oy sjuꞌele, jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Jnichꞌon, mu xavat avoꞌon. Pasbilot xa perton yuꞌun scotol amul ―xi. \p \v 3 Te oy chaꞌoxvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech la snop ta yoꞌonic: “Li vinic liꞌi ta stoy sba yuꞌun ta spꞌis sba ta Dios”, xi ta yoꞌonic. \v 4 Li Jesuse sqꞌueloj li cꞌusi la snop ta yoꞌonique, jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti muc bu lec li cꞌusi chanopique? \v 5 Ta melel buchꞌuuc noꞌox xuꞌ ta xal: “Pasbilot xa perton yuꞌun amul” ti xie, yuꞌun mu vocluc ta alel. Jech nojtoc mu vocluc ta alel: “Lican, xanavan” ti xijchie. Pero jaꞌ scꞌan chaqꞌuelic mi melel chcꞌot ta pasel yuꞌun li buchꞌu jech chale. \v 6 Joꞌone laj cal xa ti pasbil xa perton yuꞌun li smul li vinique. Qꞌuelic me li cꞌusi ta jpas li avie yoꞌ jech chanaꞌic o ti joꞌon noꞌox ta jpasbe perton yuꞌun smulic li crixchanoetic liꞌ ta balumile, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xut. \p Li Jesuse jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Lican, ichꞌo batel la apope, batan ta ana ―xut. \p \v 7 Ilic ta ora li jchamelajele, ibat ta sna. \v 8 Cꞌalal iyilic li epal crixchanoetique, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Laj yalic coliyal Dios ta sventa ti jech yacꞌojbe sjuꞌel jun vinique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌiqꞌue ta yajchanbalajel Jesús li Mateoe \r (Mr. 2.13–17; Lc. 5.27–32) \p \v 9 Cꞌalal ijelav batel jutuc li Jesuse, iyil ti te chotolun ta jchotleb li yoꞌ bu ta stoj spatanic li crixchanoetique. Mateo jbi. Jech laj yalbun li Jesuse: \p ―Laꞌ chiꞌinun batel ―xiyut. \p La jchiꞌin batel ta ora. \p \v 10 Ta tsꞌacale ba veꞌuc li Jesuse. Istsob sbaic talel ep jtsobpatanetic schiꞌuc li buchꞌutic ti toj chopol cuxulique. Tal schiꞌinuncutic ta chotlej ta mexa. Te oyuncutic jcotolcutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutic li Jesuse. \v 11 Cꞌalal iyilic li jfariseoetic ti te oyique, jech la sjacꞌbuncutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xveꞌ schiꞌuc jtsobpatanetic schiꞌuc li jpasmuliletic la avajchanubtasvanejique? ―xijyutcutic. \p \v 12 Li Jesuse iyaꞌi li cꞌusi iyalique, jech itacꞌav: \p ―Li buchꞌutic muc bu ipique mu scꞌanic poxtael. Jaꞌ noꞌox tscꞌanic poxtael li buchꞌutic ipique. \v 13 Ba nopic li cꞌusi smelol ti jech yaloj li Diose: “Jaꞌ ta jcꞌan ti chacꞌuxubinvanique, maꞌuc noꞌox ti chamilbecun jmotone”, xi li Diose. Li joꞌone maꞌuc tal jsaꞌ li buchꞌutic muꞌyuc smulic ti yalojique; jaꞌ tal jsaꞌ li jpasmuliletique yoꞌ jech chictaic o li smulique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús cꞌu chaꞌal mu xicta yiximic li yajchanbalajeltaque \r (Mr. 2.18–22; Lc. 5.33–39) \p \v 14 Li yajchanbalajeltac li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe te italic ta stojol Jesús. Jech tal sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Li jfariseoetique ep ta velta ta xicta yiximic. Jaꞌ noꞌox jechuncutic eꞌuc li joꞌoncutique. ¿Cꞌu chaꞌal mu xicta yiximic la avajchanbalajeltaque? ―xiic. \p \v 15 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Cꞌalal yacal nupunele, te oy li jnupunel quereme, jaꞌ yuꞌun mu xuꞌ ta xat yoꞌonic li yutsꞌ yalaltac li jnupunel quereme yuꞌun te to schiꞌuquic. Jaꞌ noꞌox jechic eꞌuc li cajchanbalajeltaque, mu jechuc o smelol ti ta xicta yiximique, ti ta xat yoꞌonique, yuꞌun liꞌ to jchiꞌuquique. Jaꞌ to mi icꞌot scꞌacꞌalil ti chismilic li buchꞌutic chiscontrainique, jaꞌ to xuꞌ ta xicta yiximic li cajchanbalajeltaque. \p \v 16 ’Li buchꞌu ta schꞌun li cꞌusi chcale, persa chicta li cꞌusi schꞌunoj toꞌox ti jech chcol o ti yaloje. Persa ta sloqꞌuel yoꞌon ta schꞌun li cꞌusi chcale yoꞌ jech chcol o. Jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta xpacꞌomaje, mu spacꞌ ta achꞌ pocꞌ ti muc toꞌox bu mutseme, yuꞌun mi imutse ta xjat más li poco poqꞌue. \v 17 Jech nojtoc li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub ti ta xa xpajube, muc buchꞌu ta schꞌol ta poco yav li pasbil ta nucule. Mi jech ta spasique, cꞌalal ta xvocan stuc li yaꞌlel tsꞌusube, chtꞌom li yave. Altic chmal scotol li yaꞌlel tsꞌusube. Li yave altic ta xchꞌay. Li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub ti ta xa xpajube, jaꞌ scꞌan ti ta achꞌ yav chichꞌ chꞌolele. Jech lec chcom o schiꞌuc yav li yaꞌlel tsꞌusub li pajubem xae ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌcuxesbe stseub Jairo li Jesuse schiꞌuc icol jun ants ti ipicbat spuychij li Jesuse \r (Mr. 5.21–43; Lc. 8.40–56) \p \v 18 Cꞌalal yacal ta loꞌil li Jesuse, te ital jun jchiꞌiltic ta israelal, jaꞌ jmeltsanejcꞌop ta jun chꞌulna. Tal squejan sba ta stojol li Jesuse, jech cꞌot yalbe: \p ―Naca to icham jtseub. ¿Mi mu xaꞌabolaj xba avacꞌ acꞌob ta sba yoꞌ jech ta xchaꞌcuxi? ―xi. \p \v 19 Li Jesuse la schiꞌin batel li jmeltsanejcꞌope. Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique lijbatcutic eꞌuc. \v 20 Oy jun ants oy xa slajchaebal jabil ti mu xmac li schamele. Inopoj batel ta spat li Jesuse, la spicbe stiꞌ spuychij. \v 21 Jech la snop ta yoꞌon: “Acꞌo mi jaꞌ noꞌox ta jpicbe li spuychije, chicol o”, xi ta yoꞌon li antse. \v 22 Li Jesuse ijoypꞌij sqꞌuel li antse, jech laj yalbe: \p ―Jnichꞌon, junuc avoꞌon. Yuꞌun achꞌun ti oy juꞌele, jech chacol ―xut. \p Icol ta ora li antse. \p \v 23 Li Jesuse te icꞌot ta sna li jmeltsanejcꞌope, iꞌoch. Laj yil ti te oy jtijꞌamayetique. Te xꞌavetic ta oqꞌuel li jchiꞌiltactique. \v 24 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Locꞌanic to batel. Muc bu chamem li tseube, yuꞌun noꞌox chvay ―xi. \p Cꞌalal jech iyaꞌiic li jchiꞌiltactique, la stseꞌinic li Jesuse yuꞌun snaꞌic ti chamem li tseube. \v 25 Li Jesuse la stacan loqꞌuel scotol li jchiꞌiltactique, iꞌoch li yoꞌ bu telel li ánimae. La stsacbe scꞌob li ánima tseube, ichaꞌcuxi ta ora, itots. \v 26 Ipuc scꞌoplal ta ora ta scotol cosilaltic ti la schaꞌcuxes li tseub li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjambe sat chaꞌvoꞌ maꞌsatetic li Jesuse \p \v 27 Ixanav batel nojtoc li Jesuse. Te jchiꞌucutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Te tijilic batel chaꞌvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal naca maꞌsatetic. Tsots laj yaptaic li Jesuse: \p ―Joꞌot snitilulot David ti scꞌoplal onoꞌox chaꞌoch ta ajvalilal cuꞌuncutique, ¡cꞌuxubinuncutic! ―xiic. \p \v 28 Cꞌalal iꞌoch ta na li Jesuse, te italic ta stojol Jesús li chaꞌvoꞌ maꞌsatetique. Li Jesuse jech la sjacꞌbe: \p ―¿Mi chachꞌunic ti xuꞌ cuꞌun chajamboxuc la asatique? ―xut. \p ―Ta jchꞌuncutic, Cajval ―xi itacꞌavic li maꞌsatetique. \p \v 29 Li Jesuse la spicanbe sat li chaꞌvoꞌ maꞌsatetique. Jech laj yalbe: \p ―Ti achꞌunojic ti xuꞌ cuꞌun chajamboxuc la asatique, jech acꞌo jamuc ―xi li Jesuse. \p \v 30 Ijam ta ora li satique. Li Jesuse tsots laj yalbe: \p ―Mu me buchꞌu xavalbeic ti la jamboxuc la asatique ―xꞌutatic. \p \v 31 Pero cꞌalal isutique, la spuquinbeic scꞌoplal Jesús ta spꞌejel cosilaltic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun umaꞌ vinic \p \v 32 Cꞌalal muc toꞌox bu sutemic batel li chaꞌvoꞌ maꞌsatetique, te icꞌbil talel ta stojol Jesús jun umaꞌ vinic, jaꞌ jchiꞌiltic ta israelal nojtoc. Ochem pucuj ta yoꞌon. \v 33 Li Jesuse la sloqꞌuesbe li pucuj li ochem ta yoꞌon li vinique. Lic cꞌopojuc li vinique. Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li epal crixchanoetique. Jech laj yalic: \p ―¡Muc bu quilojtic jech tspas junuc jchiꞌiltic li a sbae! ―xiic. \p \v 34 Cꞌalal iyilic li jfariseoetic li te oyique, jech laj yalbe sbaic: \p ―Li vinic liꞌi ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique ―xi la snaꞌleic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti abol sba iyil li crixchanoetic ta Galilea balumil li Jesuse yuꞌun muc buchꞌu ta xꞌalbatic scꞌop Dios \p \v 35 Li Jesuse ixanav batel ta scotol jteclumetic schiꞌuc ta coloniaetic. Te ichanubtasvan ta jupꞌej schꞌulnaic. Laj yalbe yaꞌiic li lequil cꞌope, jaꞌ ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainatic yuꞌun li Diose. Li Jesuse la scoltaanbe nojtoc li cꞌusiuc noꞌox chamelal ip chaꞌiic li crixchanoetique. \v 36 Cꞌalal iyil Jesús ti ep crixchanoetic te tsobolique, toj abol sbaic iyil. Yuꞌun jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal chij ti muꞌyuc yajchabivanejique. \v 37 Jech laj yalbuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique: \p ―Melel oy ep li buchꞌutic chac yaꞌiic li scꞌop Diose pero jaꞌ muc bu ep li buchꞌutic chal li scꞌop Diose. Jech chac cꞌu chaꞌal mi ep li cꞌajoje pero jaꞌ muc bu ep li jcꞌajavile. \v 38 Jaꞌ yuꞌun cꞌanbeic Dios ti acꞌo stac batel li buchꞌutic chba yalbeic li scꞌope yuꞌun jaꞌ Yajval li abtele ―xijyutcutic li Jesuse. \c 10 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stꞌuj lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mr. 3.13–19; Lc. 6.12–16) \p \v 1 Li lajchavoꞌuncutic ti yicꞌojuncutic ta yajchanbalajel li Jesuse, laj yacꞌbun jtsatsal juꞌelcutic eꞌuc ti ta jloqꞌuesbecutic pucujetic ta yoꞌonic li crixchanoetique, schiꞌuc ti ta jcoltabecutic ti cꞌustic noꞌox ip chaꞌiique. \p \v 2 Jaꞌ jbicutic liꞌi: Li buchꞌu baꞌi itꞌujee jaꞌ Simón li Pedro schaꞌmojol sbie. Schiꞌuc Andrés, jaꞌ yitsꞌin li Pedroe. Schiꞌuc Jacobo schiꞌuc yitsꞌin li Juan sbie, jaꞌ snichꞌnab li Zebedeoe. \v 3 Schiꞌuc Felipe, schiꞌuc Bartolomé, schiꞌuc Tomás, schiꞌuc joꞌon li Mateoun ti jtsobpatanun toꞌoxe. Schiꞌuc li otro jun Jacobo, jaꞌ snichꞌon Alfeo. Schiꞌuc Lebeo li Tadeo schaꞌmojol sbie. \v 4 Schiꞌuc Simón ti la schiꞌin toꞌox li jcananeoetique. Schiꞌuc Judas Iscariote li buchꞌu tsꞌacal to iyacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti itaqueic batel ta yalel scꞌop Jesús li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mr. 6.7–13; Lc. 9.1–6) \p \v 5 Li Jesuse la stacuncutic batel, joꞌoncutic li lajchavoꞌuncutique. Lec lischanubtasuncutic batel, jech laj yalbuncutic: \p ―Mu me xabatic ta yosilalic li buchꞌutic maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale schiꞌuc ta yosilalic li jsamariaetique. \v 6 Jaꞌ noꞌox te xabatic li yoꞌ bu oyic li jchiꞌiltactic ta israelale, yuꞌun chꞌayemic jech chac cꞌu chaꞌal li chijetique. Yan o be stamojic. \v 7 Ba albeic ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainatic yuꞌun li Diose. \v 8 Coltaanic li buchꞌutic tsacbilic ta chamele. Chaꞌcuxesic ánimaetic. Coltaanbeic schamelic li buchꞌutic tsacbilic ta cꞌaꞌel chamele. Loqꞌuesic pucujetic ta yoꞌonic li crixchanoetique. La atsatsal ajuꞌelic li laj cacꞌboxuque jaꞌ amotonic. Jech ta matanal me xacoltavanic eꞌuc. \p \v 9 ’Mu me xavichꞌic batel ataqꞌuinic. \v 10 Mu me xavichꞌic batel aveꞌelic. Mu me xavichꞌic batel chaꞌlic acꞌuꞌic, schiꞌuc axonobic, schiꞌuc anamteꞌic. Yuꞌun li buchꞌutic ta xꞌabtejique te ta xꞌacꞌbat sveꞌelic. \p \v 11 ’Buyuc noꞌox chaꞌochic, mi ta jteclumetic, mi ta coloniaetic, jaqꞌuic me li buchꞌu lec scꞌoplale. Jaꞌ te xachꞌamunbeic sna jaꞌ to mi laloqꞌuic ta slumalic teye. \v 12 Cꞌalal chaꞌochic ta snae, jech xavalbeic: “Acꞌo spasboxuc ta jun avoꞌonic li Diose”, utic cꞌotel. \v 13 Mi chayichꞌic ta mucꞌ ti cajchanbalajeltacoxuque, chilic ti jun yoꞌonique. Mi mu xayichꞌic ta muqꞌue, mu xilic o ti jun yoꞌonique. \v 14 Li buchꞌutic mu xayotesic ta snaique, ti mu scꞌan xaꞌiic acꞌopique, lilinic comel spucucal la avoquique. Jaꞌ noj jech nojtoc cꞌalal mi laloqꞌuic batel ta slumalique, lilinic comel spucucal avoquic nojtoc. Jaꞌ senyail ti icom xa ta sba stuquic ti muc bu xichꞌic ta mucꞌ li jcꞌop li la avalique. \v 15 Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots vocol ta xichꞌic li jchiꞌiltactic li te ta jteclum li bu muc bu xayotesique. Li vocol ta xichꞌic li crixchanoetic li te ta jteclum Sodoma schiꞌuc li ta jteclum Gomorra ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti ta onoꞌox staic contrainel li yajchanbalajeltaque \p \v 16 ’Chajtaquic batel jech chac cꞌu chaꞌal chijetic ti chcꞌot staic oqꞌuiletique, yuꞌun te chcꞌot ataic jchiꞌiltactic ti chac smiloxuque. Jaꞌ scꞌan ti pꞌijoxuc me jech chac cꞌu chaꞌal li orachon ti lec pꞌije. Pero lecuc me avoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal li stsue. \v 17 Pꞌijanic me yuꞌun oy buchꞌu mu xascꞌanic. Chayaqꞌuic ta scꞌob li buchꞌutic oy yabtelic li te ta schꞌulnaique, te chastsitsic. \v 18 Ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue chayiqꞌuic batel ta stojol li ajvaliletique, jaꞌ yuꞌun xuꞌ xavalic li jcꞌop ta stojolique, schiꞌuc ta stojol li buchꞌutic maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale. \v 19 Cꞌalal chaꞌaqꞌueic ta cꞌabale, mu me xal avoꞌonic li cꞌusi chavalique, schiꞌuc li cꞌu sba chatacꞌavique. \v 20 Yuꞌun jaꞌ tsjules ta ajolic li Chꞌul Espíritu ti junic schiꞌuc li Jtotic Diose. \p \v 21 ’Oy buchꞌutic chaqꞌuic ta milel yitsꞌinic mi sbanquilic. Oy buchꞌutic chaqꞌuic ta milel li snichꞌonique. Oy buchꞌutic tscontrainic stot smeꞌic, chaqꞌuic ta milel nojtoc. \v 22 Ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue ti chascontrainic li crixchanoetique. Li buchꞌutic chcuch yuꞌun scotol li vocole, mi mu schibajes yoꞌonique, jaꞌ chcolic o sbatel osil. \v 23 Mi oy bu chataic ilbajinel majel ta jun jteclume, batanic ta yan o jteclum. Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal chichaꞌtal nojtoque, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, muc toꞌox bu lajem avalojbeic jcꞌop li jchiꞌiltactic ta scotol jteclumetic liꞌ ta cosilaltique. \p \v 24 ’Joꞌoxuc li cajchanbalajeltacoxuque, joꞌoxuc ti chatunic cuꞌune, mu me xanopic ti lec chaꞌileic yuꞌun li crixchanoetique. \v 25 Ta onoꞌox xavichꞌic contrainel jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌ contrainel, joꞌon ti Avajchanubtasvanejicune, joꞌon ti Avajvalicune. Jech chalic jcꞌoplal li crixchanoetic ti pucujune. Jaꞌ xaval li joꞌoxuque ti jnichꞌnaboxuque, más to chayalbeic ti pucujoxuque. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús: “Jaꞌ me xaxiꞌic o li Diose”, xi \r (Lc. 12.2–7) \p \v 26 ’Mu me xasibtes abaic yuꞌun li crixchanoetique yuꞌun persa ta xaꞌiic onoꞌox li cꞌustic calojboxuque. \v 27 Jaꞌ avabtelic ti jamal chavalic batele. \v 28 Mu me xasibtes abaic yuꞌun li buchꞌutic chac smiloxuque yuꞌun mu snaꞌ xcham la achꞌulelique. Jaꞌ me xaxiꞌic li Diose yuꞌun jaꞌ xuꞌ yuꞌun chasticꞌoxuc ta mucꞌta cꞌocꞌ schiꞌuc achꞌulelic. \p \v 29 ’Xanaꞌic ti mu cꞌusi bal o stojol ta chaꞌcot li bicꞌtal mutetique. Pero mu jcotuc ta stsꞌuj yalel ta balumil mi mu jechuc ta scꞌan li Jtotique. \v 30 Li joꞌoxuque atbil scotol ti jaypꞌej li stsotsil ajolique. \v 31 Jaꞌ yuꞌun mu me xaxiꞌic. Yuꞌun más to cꞌuxoxuc ta yoꞌon li Diose; jaꞌ jutuc noꞌox cꞌuxubinbilic li bicꞌtal mutetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti jamal chcaltic ti quichꞌojtic ta mucꞌ li Cajvaltique \r (Lc. 12.8–9) \p \v 32 ’Li buchꞌutic ti jamal ta xalic ta stojol li crixchanoetic ti yichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc li joꞌone, jamal chcal ta stojol Jtot ta vinajel ti melel yichꞌojicun ta muqꞌue. \v 33 Yan li buchꞌutic ti mu jamluc ta xalic ta stojol li crixchanoetic ti yichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc, ta xcalbe Jtot ti muc bu yichꞌojicun ta muqꞌue. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús: “Ta jventa joꞌon chlic scontrain sbaic jchop jnaclej”, xi \r (Lc. 12.51–53; 14.26–27) \p \v 34 ’Mu me xanopic ti tal jpasbeic ta jmoj yoꞌonic li crixchanoetic liꞌ ta balumile. Moꞌoj, muc bu tal jpasbeic ta jmoj yoꞌonic. Ta jventa joꞌon chlic scontrain sbaic. \v 35 Ta jventa joꞌon chlic scontrain sbaic jun vinic schiꞌuc stot. Jech nojtoc li tseube ta scontrain li smeꞌe. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li alibale ta scontrain li smeꞌalibe. \v 36 Ta jventa joꞌon ta scontrain sbaic jchop jnaclej. \p \v 37 ’Li buchꞌu mu scꞌan xiyichꞌ ta mucꞌ ta scoj ti ta xiꞌ mi ch‐iltae yuꞌun stot smeꞌe, mu xuꞌ xcacꞌ ta jcꞌob. Li buchꞌu mu scꞌan xiyichꞌ ta mucꞌ ta scoj ti ta xiꞌ mi ch‐ilin li snichꞌnabe, mu xuꞌ xcacꞌ ta jcꞌob nojtoc. \v 38 Li buchꞌu mu scꞌan xichꞌ vocol jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌ vocol li joꞌone, mu xuꞌ xcacꞌ ta jcꞌob. \v 39 Li buchꞌu tscꞌuxubin li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu scꞌan xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xchꞌay o sbatel osil. Yan li buchꞌu mu xichꞌ ta cꞌux li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu sventauc mi te ta xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xcuxi o sbatel osil. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chichꞌ smotonic li buchꞌutic chichꞌic ta mucꞌ li yajtuneltac li Diose \r (Mr. 9.41) \p \v 40 ’Li buchꞌutic chichꞌic ta mucꞌ li jcꞌop ti chavalique, joꞌon chiyichꞌic ta mucꞌ. Mi chiyichꞌic ta muqꞌue, jaꞌ ch‐ichꞌe ta mucꞌ li Jtot yaꞌele ti listac talele. \v 41 Li buchꞌutic ta xichꞌic ta mucꞌ jun li buchꞌu chal scꞌop Diose, yuꞌun snaꞌic ti jaꞌ acꞌbil yabtel yuꞌun li Diose, coꞌol ta xichꞌ smotonic schiꞌuc li buchꞌu iyal scꞌop Diose. Li buchꞌutic chichꞌic ta mucꞌ jun vinic yuꞌun snaꞌic ti tucꞌ yoꞌone, coꞌol ta xichꞌ smotonic schiꞌuc. \v 42 Li buchꞌutic ti jaꞌ noꞌox chayacꞌbeic jbochuc yoxoꞌ avuchꞌic yuꞌun chilic ti chatunic cuꞌune, melel chacalbeic ti chichꞌ smotonic eꞌuc ta sventa ti laj yacꞌ yoxoꞌ avuchꞌique ―xijyutcutic li Jesúse. \c 11 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tal scꞌoponic Jesús li yajchanbalajeltac li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Lc. 7.18–35) \p \v 1 Cꞌalal laj yalbuncutic mantal li Jesuse, joꞌoncutic li lajchavoꞌuncutic li yajchanbalajeltacuncutique, lijlocꞌcutic batel. Ba chanubtasvanuc li Jesuse, ba yal scꞌop Dios ta jteclumetic ta Galilea balumil. \p \v 2 Li Juan li te tiqꞌuil ta chuquele, laj yaꞌi li cꞌustic ta spas li Cristoe. Jaꞌ yuꞌun la stac batel jayvoꞌ yajchanbalajeltac. \v 3 Jech cꞌot sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌot Cristoot ti scꞌoplal onoꞌox chtal sventainuncutique, mi ta to jmalacutic yan? utic cꞌotel”, xijyutcutic talel li Juane ―xutic cꞌotel li Jesuse. \p \v 4 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ba albeic Juan scotol li cꞌustic avaꞌiic ti laj cale schiꞌuc li cꞌustic avilic ti yacun spasele. \v 5 “Li maꞌsatetic toꞌoxe xilic xa osil. Li coxoetic toꞌoxe lec xa chanavic. Icolic xa li buchꞌutic tsacbilic toꞌox ta cꞌaꞌel chamele. Ijam xa schiquinic li buchꞌutic macal toꞌox schiquinique. Li buchꞌutic telelic xaꞌoxe ichaꞌcuxiic xa cuꞌun. Li meꞌonetique iꞌalbatic xa yaꞌiic ti ta xcꞌuxubinatic yuꞌun li Diose. \v 6 Mu me xchibaj yoꞌon ta jtojol li Juane, acꞌo muybajuc noꞌox, xijyutcutic talel li Jesuse”, utic cꞌotel li Juane ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 7 Cꞌalal yuꞌun xaꞌox chbatic li yajchanbalajeltac li Juane, li Jesuse lic yalbe li epal crixchanoetic li cꞌu sba scꞌoplal li Juane. Jech laj yal: \p ―Li buchꞌu a aqꞌuelic li te ta taqui jamaltique, xanaꞌic xa onoꞌox ti ta yav oy li cꞌu sba ichanubtasvane, ti maꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal jtecꞌ aj ti chbat ta jujot ta iqꞌue. \v 8 Avilic ti muꞌyuc lec scꞌuꞌe. Yuꞌun li buchꞌutic ti toj lec scꞌuꞌique, jaꞌ li buchꞌutic te oyic ta sna ajvaliletique. \v 9 Cꞌalal a aqꞌuelique, xanaꞌic xa onoꞌox ti jaꞌ li buchꞌu laj yal li scꞌop Diose. Melel chacalbeic, li Juan li a aqꞌuelique, jaꞌ más banquilal yuꞌunic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 10 Li Juane jaꞌ onoꞌox ti tsꞌibabil scꞌoplal ta scꞌop Dios ti baꞌi ta xtal cuꞌune. Jech tsꞌibabil: \q1 Baꞌi ta jtac batel li cajtacbalale. \q1 Jaꞌ ta xalbe crixchanoetic ti chabate yoꞌ jech chayichꞌic ta mucꞌ, \m xiyut li Jtote, xi onoꞌox tsꞌibabil. \v 11 Melel li cꞌusi chacalbeique, ta scotol li crixchanoetique muc buchꞌu jech yichꞌoj tsots yabtel jech chac cꞌu chaꞌal yichꞌoj li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Pero li buchꞌu ta xacꞌ sba ta scꞌob li Diose, acꞌo mi muc bu yichꞌoj tsots yabtel, jaꞌ más ta xꞌacꞌbat yil li cꞌu sba sjuꞌel li Diose. Li Juane jaꞌ jutuc noꞌox iyil. \p \v 12 ’Cꞌalal la stsac yabtel li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe, cꞌalal tana, oy buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic chacꞌ sbaic ta ventainel yuꞌun li Diose. Li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic ta scꞌanic ventainele ta onoꞌox xventainatic yuꞌun li Diose. \v 13 Cꞌalal muc toꞌox bu talem li Juane, jech onoꞌox tsꞌibabil ta scꞌop Dios yuꞌun scotol li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌone ti jech ta xcꞌot ta pasele. \v 14 Mi chachꞌunic ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainvan li Diose, jech chanaꞌic o ti jaꞌ sqꞌuexol Elías li Juan li liꞌ xa oye. \v 15 Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol. \p \v 16 ’Chacalbeic li cꞌu sba atalelic li liꞌ oyoxuc ta balumile. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li unetic ti te chotolic ta xtajinic ta chꞌivite, jech chalanbeic li schiꞌilique: \v 17 “La jupancutic amay sventa nupunel pero muc bu xaꞌacꞌotajic. Cꞌalal xijuetcutic ta oqꞌuel ta scoj ti oy buchꞌu icham cuꞌuncutique, muc bu xaꞌoqꞌuic nojtoc. Mu cꞌusi xacꞌanic”, xut li schiꞌiltac ta tajimole. \v 18 Yuꞌun cꞌalal ital li Juane, muc bu xaschiꞌinic ta veꞌel. Jaꞌ jech sba la avalic: “Ochem pucuj ta yoꞌon”, xachiic. \v 19 Cꞌalal lital, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, la jchiꞌinoxuc ta veꞌel. Pero jaꞌ jech sba la avalic nojtoc: “Qꞌuelavil toj echꞌem xveꞌ, toj echꞌem xuchꞌ yaꞌlel tsꞌusub. Lec xil sbaic nojtoc schiꞌuc li buchꞌutic chopol cꞌustic tspasic jech chac cꞌu chaꞌal li jtsobpatanetique schiꞌuc li yan jpasmuliletique”, xachiic. Ti acꞌbiluc apꞌijilic yuꞌun li Diose, la avichꞌicuncutic ta mucꞌ schiꞌuc li Juan ti jechuque. Jaꞌ xanaꞌic o ti acꞌbil jpꞌijilcutic yuꞌun Dios ti la jpascutic li cꞌustic la jpascutique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol li buchꞌutic muc bu xichꞌic ta mucꞌ Jesús li cꞌalal laj yilbeic li stsatsal sjuꞌele \r (Lc. 10.13–15) \p \v 20 Li Jesuse laj yal cꞌu sba scꞌoplalic li jchiꞌiltactic ta israelal li te ta jteclumetic li bu laj yacꞌulan ta ilel stsatsal sjuꞌele, jaꞌ ti muc bu xictaic li cꞌustic chopol ta spasique. Jech laj yal: \p \v 21 ―Ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Corazine schiꞌuc li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Betsáidae, yuꞌun iyilic jayib velta ti oy jtsatsal juꞌele pero muc bu xiyichꞌic ta mucꞌ. Li jyanlumal crixchanoetie li te nacalic ta jteclum Tiro schiꞌuc ta jteclum Sidón ta voꞌonee, muc bu xiyilbeic li jtsatsal juꞌele. Ti iyilicuque, la slapic jalbil tsotsil tentsun ti chꞌixaltic ta lapele, schiꞌuc la sbon sbaic ta tanil cꞌocꞌ ti jechuque. Jaꞌ senyail ti ta xat o yoꞌonic li cꞌustic chopol spasojique, jech ta xictaic o. \v 22 Chacalbeic, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ tsots ta xichꞌic vocol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta Corazín schiꞌuc ta Betsáida li avie. Li vocol ti ta xichꞌic li jyanlumal crixchanoetic li te nacalic ta Tiro schiꞌuc ta Sidón ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. \v 23 Li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Capernaume ta snopic ti jaꞌ ep ta xichꞌbeic slequilal yutsilal li Diose, pero altic. Jaꞌ tsots ta xichꞌic vocol yuꞌun iyilic jayib velta ti oy jtsatsal juꞌele pero muc bu xiyichꞌic ta mucꞌ. Li crixchanoetic li te nacalic ta jteclum Sodoma ta voꞌonee muc bu xiyilbeic li jtsatsal juꞌele. Ti iyilicuque, cꞌalal tana te to oy li jteclum Sodoma ti jechuque. \v 24 Chacalbeic, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ tsots ta xichꞌic vocol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta Capernaum li avie. Li vocol ti ta xichꞌic li crixchanoetic li ta Sodoma ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech ―xut li jchiꞌiltactic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chacꞌ scuxob coꞌontic li Jesuse \r (Lc. 10.21–22) \p \v 25 Jech lic scꞌopon Stot li Jesuse: \p ―Tata, joꞌot yajvalot li vinajel balumile. Colaval ti muc bu xavacꞌbe yaꞌibeic smelol li cꞌusi laj cal schiꞌuc li cꞌusi la jpas li buchꞌutic pꞌijique schiꞌuc li buchꞌutic lec snaꞌic ti yalojique. Jaꞌ noꞌox la avacꞌbe yaꞌibeic smelol li buchꞌutic ta scꞌanic coltaele jech chac cꞌu chaꞌal ta scꞌanic coltael li unetique. \v 26 Tata, lec ti jech la acꞌane ―xi li Jesuse. \p \v 27 Li Jesuse xi lic yalanbe li crixchanoetique: \p ―Scotol yacꞌojbun ta jcꞌob li Jtote. Joꞌon li Snichꞌonune muc buchꞌu snaꞌ li cꞌu sba li coꞌone. Jaꞌ noꞌox stuc Jtot snaꞌoj li cꞌu sba li coꞌone. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Jtote, muc buchꞌu snaꞌbe li cꞌu sba yoꞌone. Joꞌon noꞌox jnaꞌojbe li cꞌu sba yoꞌon li Jtote, schiꞌuc snaꞌic eꞌuc li buchꞌutic chcacꞌbe snaꞌique. \v 28 Laꞌic ta jtojol acotolic, joꞌoxuc ti lubemoxuc ta saꞌel li cꞌu sba lec chaꞌileic yuꞌun li Diose. Joꞌon chacacꞌbeic li scuxob avoꞌonique. \v 29 Acꞌ abaic ta jcꞌob. Jaꞌ ichꞌic li cꞌu sba li coꞌone yuꞌun toj lec coꞌon, mu jnaꞌ jtoy jba. Mi jech chapasique, chataic li scuxob avoꞌonique yuꞌun chanaꞌic ti lec chayilic li Diose. \v 30 Ti laj calboxuc ti chavacꞌ abaic ta jcꞌobe, mu tsotsuc ta pasel. Schiꞌuc li cꞌustic ta jcꞌane mu vocluc ta pasel chavaꞌiic ―xi li Jesuse. \c 12 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti isaꞌbat smulic li yajchanbalajeltac Jesús ta scoj ti la scꞌasic jaychex trigo li ta scꞌacꞌalil ta xcuxique \r (Mr. 2.23–28; Lc. 6.1–5) \p \v 1 Ta yan o cꞌacꞌal te lijelavcutic ta be ta trigotic schiꞌuc li Jesuse. Jaꞌ o scꞌacꞌalil ta jcuxtic. Lijviꞌnajcutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. La jcꞌascutic jaychex trigo la juꞌ jcꞌuxcutic. \v 2 Lijyiluncutic jayvoꞌ jfariseoetic, jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Qꞌuelavil, la avajchanbalajeltaque ta spasic li cꞌusi mu xuꞌ jpastic li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique ―xutic. \p \v 3 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Aqꞌuelojic ta scꞌop Dios li cꞌusi la spas li David li cꞌalal iviꞌnajic schiꞌuc li schiꞌiltac ta xanbale. \v 4 Te icꞌotic ta chꞌulna. Li Davide la sveꞌ li pan li te oy ta mexa ta sventa smoton li Diose. Acꞌo mi yaloj Dios ti jaꞌ noꞌox xuꞌ ta sveꞌic li paleetique, pero la sveꞌic schiꞌuc li schiꞌiltac li Davide. Pero muc bu sta o smul ti jech la spase. \v 5 Joꞌoxuque aqꞌuelojic li scꞌop Dios li la stsꞌiba Moisés ta voꞌonee. Ta xal ti ta onoꞌox xꞌabtejic te ta chꞌulna li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtic li paleetique. Pero muc bu ta sta smulic ti jech ta xꞌabtejique. \v 6 Li paleetique xuꞌ ta xꞌabtejic ta chꞌulna li cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta jcuxtique. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc xuꞌ ta scꞌas scꞌuxic jaychexuc trigo li cajchanbalajeltaque. Yuꞌun li joꞌone tsots cabtel quichꞌoj; jaꞌ mu tsotsuc yabtel iyichꞌ li Moisese. \v 7 Mu xavaꞌibeic smelol li cꞌusi laj yal li Diose. Jech laj yal: “Jaꞌ ta jcꞌan ti chacꞌuxubinvanique, maꞌuc noꞌox ti chamilbecun jmotone”, xi. Ti avaꞌibecuc smelole, muc xaticꞌbeic smulic li buchꞌutic muꞌyuc smulic ti jechuque. \v 8 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, joꞌon yajvalun li scꞌacꞌalil ti ta jcuxtique. Joꞌon chcal li cꞌustic xuꞌ ta pasele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe \r (Mr. 3.1–6; Lc. 6.6–11) \p \v 9 Ibat li Jesuse. Te lijꞌochcutic schiꞌuc ta schꞌulnaic li jchiꞌiltactic ta israelale. \v 10 Te oy jun jchiꞌiltic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac jun scꞌobe. Te oyic eꞌuc jayvoꞌ jfariseoetic jech la sjacꞌbeic li Jesúse: \p ―¿Mi xu chijcoltavan ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique? ―xiic, yuꞌun tscꞌan tsaꞌbeic smul li Jesuse. \p \v 11 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li joꞌoxuque, mi oy bu itsꞌuj ta chꞌen jcotuc achijic ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique, ¿mi muc chba aloqꞌuesic talel yaꞌel? \v 12 Pero li jcot chije muꞌyuc más sbalil. Jaꞌ más ta xtun li jun crixchanoe. Jaꞌ yuꞌun xuꞌ ta jpastic li cꞌusi lec li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique ―xi li Jesuse. \p \v 13 Li Jesuse jech laj yalbe li vinique: \p ―Tuqꞌuibtasano li sbicꞌtaltac acꞌobe ―xut. \p La stuqꞌuibtasan li sbicꞌtaltac scꞌobe, icol ta ora li scꞌobe. Lec xa icom jech chac cꞌu chaꞌal li jun scꞌobe. \v 14 Iloqꞌuic batel li jfariseoetique, ba snopbeic scꞌoplal Jesús ti cꞌu sba xuꞌ tsmilique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icꞌot ta pasel ti ta xcoltavan li Jesuse jech chac cꞌu chaꞌal tsꞌibabil onoꞌoxe \p \v 15 Li Jesuse snaꞌoj li cꞌusi tsnopique, jaꞌ yuꞌun la svocꞌ sba batel. Te ichiꞌinat batel yuꞌun ep jchamelajeletic. La scoltabe schamelic scotolic. \v 16 Tsots laj yalanbe li jchamelajeletique: \p ―Mu me xapuquic ba jcꞌoplal ―xut. \p \v 17 Jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech onoꞌox laj yal Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌone ti jaꞌ ta xcoltavan li Jesuse. Yuꞌun ichꞌamunbat ye yuꞌun li Diose, jech laj yal: \q1 \v 18 Qꞌuelavil li buchꞌu cacꞌojbe yabtele, jaꞌ ti tꞌujbil onoꞌox cuꞌune. \q1 Toj cꞌux ta coꞌon. \q1 Ximuybaj noꞌox yuꞌun. \q1 Chcacꞌbe yichꞌ li Chꞌul Espíritu cuꞌune. \q1 Cacꞌojbe yabtel sventa xuꞌ ta xcolic o eꞌuc li jyanlum crixchanoetic ta spꞌejel balumile. \q1 \v 19 Mu sliques cꞌop, mu snaꞌ ti stoyoj noꞌox sba chcꞌopoj yoꞌ ta xꞌichꞌe ta muqꞌue. \q1 \v 20 Mu schibajesbe yoꞌonic li buchꞌutic ti mu cꞌusi xtun o chaꞌiic, ti jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal jpꞌej aj ti bu vochꞌeme, \q1 schiꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal cantil ti bu mu xtil leque. \q1 Jaꞌ noꞌox yabtel ta scoltaan yoꞌ jech ta xcuxiic o sbatel osil. \q1 Jech mu xba yichꞌic o vocol. \q1 \v 21 Li buchꞌutic maꞌuc jꞌisraeletique jaꞌ ta xilic o ti xuꞌ ta xcolic eꞌuc ta sventa li buchꞌu cacꞌojbe yabtele, \m xi li Diose, xi onoꞌox li Isaíase. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yalic ti ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues pucujetic li Jesuse \r (Mr. 3.20–30; Lc. 11.14–23; 12.10) \p \v 22 Te yichꞌojic talel ta stojol Jesús jun jchiꞌiltic ochem pucuj ta yoꞌon. Maꞌsat schiꞌuc umaꞌ nojtoc li vinique. Li Jesuse la scolta, jech icꞌopoj ta ora schiꞌuc ijam sat. \v 23 Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li epal crixchanoetique. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Jaꞌ nan li snitilul David ti scꞌoplal onoꞌox ta xꞌoch ta ajvalilal cuꞌuntique ―xiic. \p \v 24 Cꞌalal iyaꞌiic li jfariseoetique, jech laj yalic: \p ―Li vinic liꞌi ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique ―xiic. \p \v 25 Li Jesuse sqꞌueloj li cꞌusi iyal ta yoꞌonique. Jech laj yalbe: \p ―Mi ta scontrain sbaic jun ajvalil schiꞌuc schiꞌiltac ta abtele, ta soquic o. Mi ta scontrain sbaic ta jpꞌej noꞌox snailique, schiꞌuc mi ta scontrain sbaic yajvaltac jun jteclume, ta soquic o nojtoc. \v 26 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li banquilal pucuje, jaꞌ li Satanase, mi ta sloqꞌues schiꞌil ta pucujal ta yoꞌonic li crixchanoetique, mu xuꞌ spas mantal mi jech ta spase. \v 27 Li joꞌoxuque chavalic ti ta sjuꞌel banquilal pucuj ta jloqꞌues li pucujetique. Ti meleluque, ¿buchꞌu ta sventa ta sloqꞌuesic pucujetic eꞌuc la avajchanbalajeltaquique? La avajchanbalajeltaquique xuꞌ ta xalic ti mu meleluc li cꞌusi chavalique. \v 28 Li joꞌone ta sventa li Chꞌul Espíritu ta jloqꞌues li pucujetique, jaꞌ ta xvinaj o ti liꞌ xa ta spas mantal ta atojolic li Diose. \p \v 29 ’Li buchꞌu tscꞌan ch‐och ta sna jun tsatsal vinique yoꞌ chelcꞌanbe li cꞌustic oy yuꞌune, scꞌan ta schuc baꞌi li tsatsal vinique, jaꞌ to jech xuꞌ chelcꞌanbe batel li cꞌustic oy yuꞌune. Li Satanase jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li tsatsal vinique yuꞌun jaꞌ sventainoj li crixchanoetique. Pero la jpas xa ta canal yuꞌun la jpojbe li vinic li te toꞌox oy ta scꞌobe. \p \v 30 ’Li buchꞌu muc bu lec chil li cꞌusi ta jpase, jaꞌ chiscontrain o. \p \v 31 ’Chacalbeic, li buchꞌutic chopol li cꞌustic ta spasique, schiꞌuc mi chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Diose, ta to spasbatic perton yuꞌun Dios ti mi tscꞌanbeique. Yan li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Chꞌul Espíritue, muc xa bu ta spasbatic o perton sbatel osil. \v 32 Li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta jtojol, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, ta to spasbatic perton yuꞌun Dios ti mi tscꞌanbeique. Jaꞌ noꞌox li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Chꞌul Espíritue, muc xa bu ta spasbatic o perton sbatel osil ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba chal ta coꞌontique jaꞌ jech chijcꞌopoj \r (Lc. 6.43–45) \p \v 33 Jech laj yalbe nojtoc li Jesuse: \p ―Ti cꞌu sba sat li teꞌe, jaꞌ ta xquiltic o mi lec, mi chopol. Li teꞌ li bu lec onoꞌoxe, lec li sat ta xaqꞌue. Li teꞌ li bu chopol onoꞌoxe, jaꞌ noꞌox jech chopol li sat ta xaqꞌue. Jaꞌ yuꞌun nopic lec ti cꞌu sba la atsꞌunbalic ta scoj ti mu lecuc chavilicune, yuꞌun naca lec li cꞌustic ta jpase. \v 34 Li joꞌoxuque jaꞌ achiꞌilic li orachone yuꞌun chopol avoꞌonic. Jaꞌ yuꞌun mu xuꞌ ti lec chacꞌopojique. Yuꞌun li cꞌu sba chal ta avoꞌonique jaꞌ jech chlocꞌ ta aveic. \v 35 Li buchꞌu lec yoꞌone jaꞌ noꞌox jech lec li cꞌu sba ta xcꞌopoje yuꞌun lec li cꞌusi snopoje. Li buchꞌu chopol li cꞌusi ta snope, jaꞌ ta xal li cꞌu sba snopoje. \v 36 Chacalbeic nojtoc, li cꞌu yepal la asaꞌbeic smul la achiꞌilique ta onoꞌox xaꞌichꞌbat acꞌopic li cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose. \v 37 Mi lec li cꞌu sba lacꞌopojic liꞌ ta balumile, jech lec chayilic li Diose. Mi chopol li cꞌu sba lacꞌopojique, jech chavichꞌic o vocol ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti buchꞌutic chopol yoꞌonique ti jaꞌ noꞌox tscꞌan tsqꞌuelbeic sjuꞌel li Jesuse \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29–32) \p \v 38 Te oyic jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, acꞌbun quilcutic ta vinajel la atsatsal ajuꞌele yoꞌ jech ta jnaꞌcutic o ti acꞌbilot yuꞌun Dios la avabtele ―xiic. \p \v 39 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li buchꞌutic chopol yoꞌonic ti mu junuc yoꞌonic ta stojol li Diose, tscꞌan tsqꞌuelic li juꞌele pero muc bu chcacꞌbe yilic. Jaꞌ noꞌox chcacꞌbe yilic jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ta stojol li Jonase, jaꞌ li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 40 Jech chac cꞌu chaꞌal te tiqꞌuil ta yut schꞌut mucꞌta choy oxib cꞌacꞌal schiꞌuc oxib acꞌubal li Jonase, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc li joꞌone, li cꞌalal chimilee, oxib cꞌacꞌal schiꞌuc oxib acꞌubal muculun, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 41 Cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots chavichꞌic vocol li joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile. Li vocol ti ta xichꞌic li crixchanoetic ta Nínive ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. Yuꞌun cꞌalal a yalbe scꞌop Dios li crixchanoetic ta Nínive li Jonase, laj yictaic ta ora li cꞌustic chopol tspasique. Li Jonase mu tsotsuc yabtel laj yichꞌ. Joꞌon ti liꞌ oyun ta atojolique, tsots cabtel quichꞌoj, pero mu xavaqꞌuic ta venta li cꞌusi chacalbeique. \v 42 Oy toꞌox jun ants ta voꞌone ti ochem ta ajvalilal ta jun balumil ta xocon vinajel ta sur. Cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots chavichꞌic vocol li joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile. Li vocol ta xichꞌ li meꞌajvalile, jaꞌ mu sta jech. Yuꞌun li antse nom ital, tal yaꞌibe scꞌop li mucꞌta ajvalil Salomone yuꞌun iyaꞌi ti lec pꞌije. Pero li Salomone mu tsotsuc yabtel laj yichꞌ. Joꞌon ti liꞌ oyun ta atojolique, más to joꞌon jnaꞌ, pero mu xavichꞌicun ta mucꞌ. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta soquic o li buchꞌutic mu xichꞌic ta mucꞌ li Jesuse \r (Lc. 11.24–26) \p \v 43 ’Joꞌoxuc ti liꞌ chavaꞌibecun li jcꞌope, más to chasoquic o ta scoj ti mu xavichꞌicun ta muqꞌue. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti ilocꞌ pucuj ta yoꞌone. Li pucuje ibat ta taqui jamaltic, ba saꞌ bu ta xcux yoꞌon, pero muc bu sta. \v 44 Jech iyal ta yoꞌon: “Jaꞌ lec chichaꞌsut batel nojtoc ta yoꞌon li vinique”, xi. Cꞌalal icꞌote, xocol cꞌot sta li bu toꞌox oye, yuꞌun li vinique muc bu yacꞌoj sba ta scꞌob li Diose. Stuc noꞌox stuqꞌuibtasoj sba jutuc. \v 45 Jaꞌ jech li pucuje ba saꞌ talel jucvoꞌ schiꞌiltac ta pucujal, jaꞌ li bu toj echꞌem chopolique. Tal ochicuc ta yoꞌon li vinique. Te inaquiic o. Li vinique más to isoc o tajmec. Jaꞌ noꞌox jech chapasbatic eꞌuc, joꞌoxuc ti liꞌ chavaꞌibecun li jcꞌope, yuꞌun mu xavichꞌicun ta mucꞌ ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chac cꞌoponatuc yuꞌun smeꞌ li Jesuse schiꞌuc li schiꞌiltac ta voqꞌuel li Jesuse \r (Mr. 3.31–35; Lc. 8.19–21) \p \v 46 Cꞌalal te yac ta loꞌil li Jesuse, jaꞌ o te icꞌotic ta amacꞌ li smeꞌ li Jesuse schiꞌuc li yitsꞌinab li Jesuse yuꞌun chac scꞌoponic li Jesuse. \v 47 Oy buchꞌu tal albatuc ta ora li Jesuse: \p ―Te oyic ta amacꞌ ameꞌ schiꞌuc la avitsꞌinabe yuꞌun chac scꞌoponicot ―xi. \p \v 48-50 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel jaꞌ jmeꞌ, jaꞌ quitsꞌinab li te oyique. Pero li buchꞌutic ta spasic li cꞌusi ta scꞌan li Jtot ta vinajele, jaꞌ coꞌol schiꞌuc jmeꞌ yaꞌel. Jaꞌ coꞌol schiꞌuc jchiꞌiltac ta voqꞌuel yaꞌel ―xut. \p Li Jesuse la syeꞌ scꞌob ta jtojolcutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Jech laj yal: \p ―Qꞌuelavilic li jayvoꞌic ti liꞌ oyique, jaꞌ coꞌol schiꞌuc jmeꞌ yaꞌel. Jaꞌ coꞌol schiꞌuc jchiꞌiltac ta voqꞌuel yaꞌel ―xi li Jesuse. \c 13 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jvajtrigo \r (Mr. 4.1–9; Lc. 8.4–8) \p \v 1 Li Jesuse ilocꞌ ta na, te ba chotluc ta tiꞌnab. Jchiꞌucutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. \v 2 Toj ep jchiꞌiltactic la stsob sbaic talel jech iꞌoch ta canava te ta ba nab li Jesuse, te ichoti. Li jchiꞌiltactique te tsobolic ta tiꞌnab. \v 3 Li Jesuse lic scꞌopon li crixchanoetique. Oy ep cꞌusi laj yal ta loꞌil. Jech laj yal: \p ―Oy jun vinic ilocꞌ batel ta vajtrigo. \v 4 Cꞌalal la svaj li strigoe, oy jaypꞌej icꞌot ta be. Ital mutetic, la stam sbicꞌanic. \v 5 Oy jaypꞌej icꞌot ta tontic ti bu muꞌyuc lec slumale. Ijav ta ora yuꞌun muc bu pim slumal. \v 6 Cꞌalal iqꞌuepe, icꞌanub ta ora, itaquij o yuꞌun muc bu yacꞌoj yibel. \v 7 Oy jaypꞌej icꞌot ta yolon chꞌixtic. Cꞌalal ichꞌi li chꞌixe, inetꞌe comel, jaꞌ icꞌoxib o, muc bu satin. \v 8 Oy jaypꞌej icꞌot ta lequil balumil. Lec ichꞌi, lec isatin. Oy iyacꞌ joꞌvinic (100) ta pꞌej, oy iyacꞌ oxvinic (60) ta pꞌej, oy iyacꞌ lajuneb schaꞌvinic (30) ta pꞌej. \v 9 Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu chaꞌal ta loꞌil noꞌox laj yalanbe li crixchanoetic li Jesuse \r (Mr. 4.10–12; Lc. 8.9–10) \p \v 10 Cꞌalal jtuccutic xa jchiꞌucutic li Jesuse, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, jech la jacꞌbecutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti muc jamal chavalbe li jchiꞌiltactique? ―xcutcutic. \p \v 11 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li joꞌoxuque acꞌbiloxuc anaꞌic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose, pero li yanetique mu xꞌacꞌbat snaꞌic. \v 12 Yuꞌun li buchꞌutic jutuc to schꞌunojique, más to chcoltaatic yuꞌun Dios ti acꞌo schꞌunic leque, yuꞌun chacꞌ ta yoꞌonic. Li buchꞌutic mu scꞌan schꞌunique, li cꞌu yepal snaꞌique ta xpojbatic ta jꞌechꞌel. \v 13 Jaꞌ yuꞌun ta loꞌil noꞌox chcalbeic. Yuꞌun altic noꞌox ti iyilic xa ti scotol xuꞌ cuꞌune yuꞌun muc xacꞌ ta yoꞌonic. Altic ti iyaꞌiic xa li cꞌusi laj cale, muc xaꞌibeic smelol yuꞌun mu onoꞌox scꞌan xaꞌiic. \v 14 Jech icꞌot ta pasel li cꞌusi la stsꞌiba li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: \q1 Ep xa ta velta avaꞌiic avilic \q1 pero mu xavaꞌibeic smelol, mu xachꞌunic. \q1 \v 15 Yuꞌun toj tsots avoꞌonic jech mu xuꞌ chachꞌunic o. \q1 Yuꞌun mu onoꞌox xachꞌunic li cꞌusi chavaꞌiique schiꞌuc li cꞌusi chavilique, \q1 jech mu xavaꞌibeic o smelol. \q1 Yuꞌun mu onoꞌox xacꞌan xavictaic li cꞌustic chopol chapasique, \q1 jech mu xacolic o cuꞌun, \m xi li Diose, xi onoꞌox li Isaíase. \p \v 16 ’Joꞌoxuc li cajchanbalajeltacoxuque la scꞌuxubinoxuc xa li Diose jaꞌ yuꞌun chacꞌan chavaꞌibeic smelol li cꞌusi chcale schiꞌuc li cꞌusi ta jpase. \v 17 Melel li cꞌusi chacalbeique, ep li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee schiꞌuc ep li buchꞌutic ti tucꞌ yoꞌonic ta voꞌonee, chac ox sqꞌuelic eꞌuc li cꞌusi ta jpase, pero muc xa xilic. Chac ox yaꞌiic eꞌuc li cꞌusi ta xcale, pero muc xa xaꞌiic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic smelol li loꞌil sventa li jvajtrigoe \r (Mr. 4.13–20; Lc. 8.11–15) \p \v 18 ’Aꞌibeic me smelol li loꞌil li laj calboxuc ta sventa li jvajtrigoe. \v 19 Oy buchꞌutic li cꞌalal chaꞌiic ti tscꞌan tsventain crixchanoetic li Diose, mu xaꞌibeic smelol. Jech chtal ta ora li pucuje, chtal chꞌaybatuc ta sjolic ta ora li scꞌop Dios ti iyaꞌiique. Jaꞌ jech smelol li becꞌ trigo li icꞌot ta bee. \v 20 Li becꞌ trigo li icꞌot ta tontique, jaꞌ senyail li buchꞌutic li cꞌalal ta xaꞌiic li scꞌop Diose, ta ora noꞌox tschꞌunic, xmuybajic noꞌox. \v 21 Pero mu ta sloqꞌueluc yoꞌonic la schꞌunic, jech cꞌalal ta xichꞌic vocol cꞌalal schꞌunojique, ta xchibaj yoꞌonic ta ora. \v 22 Li becꞌ trigo li icꞌot ta yolon chꞌixtique, jaꞌ senyail li buchꞌutic yaꞌiojic li scꞌop Diose, ti jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic li cꞌustic oy liꞌ ta balumile. Jaꞌ te loꞌlobilic o yuꞌun li cꞌustic ta scꞌanique. Te netꞌbil icom o yaꞌel li scꞌop Dios li laj yaꞌiique, jech muc schꞌunic o. \v 23 Li becꞌ trigo li icꞌot ta lequil balumile, ti iyacꞌ joꞌvinic ta jpꞌej sbeqꞌue, schiꞌuc ti iyacꞌ oxvinic ta pꞌej sbeqꞌue, schiꞌuc ti iyacꞌ lajuneb schaꞌvinic ta pꞌej sbeqꞌue, jaꞌ senyail li buchꞌutic chacꞌ ta yoꞌonic li scꞌop Diose, ti lec chaꞌibeic li smelole. Ta satin ta yoꞌonic yaꞌel li scꞌop Diose. Acꞌo mi ta xichꞌic vocol, mu xchibaj o yoꞌonic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa trigo schiꞌuc lobol tꞌul \p \v 24 Li Jesuse laj yal loꞌil nojtoc. Jech laj yal: \p ―Chacalbeic ti cꞌu sba chventainatic li buchꞌutic chichꞌic ta mucꞌ li Diose. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti ba svaj strigo ta yosile. \v 25 Cꞌalal vayalic xaꞌox scotolique, ital ta acꞌubaltic li yajcontrae. Tal svajbe sbecꞌ lobol tꞌul li yoꞌ bu vajbil xaꞌox li trigoe. Cꞌalal la svaj li sbecꞌ lobol tꞌul li yajcontrae, isut batel. \v 26 Cꞌalal ichꞌi li trigoe, isatin. Jaꞌ to te ivinaj li lobol tꞌule. \v 27 Li yajtuneltac li yajval osile jech la sjacꞌbeic: “Cajval, ¿mi mu naca trigouc li la avaj ta avosile? Li avie iquilcutic ti capal schiꞌuc lobol tꞌule”, xiic li yajtuneltaque. \v 28 Itacꞌav li yajval osile: “Jaꞌ la svaj li cajcontrae”, xi. Li yajtuneltaque jech iyalic: “Mi chacꞌane, chba jbulcutic loqꞌuel li lobol tꞌule”, xut li yajvalique. \v 29 Itacꞌav li yajval osile: “Moꞌoj, mu xba abulic li lobol tꞌule naca me te capal xbul loqꞌuel li trigoe. \v 30 Acꞌo chꞌiuc schaꞌchopol jaꞌ to mi ista yora ta xichꞌ tuchꞌele. Cꞌalal ta xa xichꞌ tuchꞌele, jech chcalbeic li cajtuchꞌtrigoetique: Tꞌujic loqꞌuel lec baꞌi li lobol tꞌule, chuquic ta juchuc yuꞌun ta xichꞌ chiqꞌuel. Tsꞌacal to xatsobic li jtrigoe, xatiqꞌuic ochel ta snail jtrigo, xcutic”, xi li yajval osile ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa becꞌ mustasa \r (Mr. 4.30–32; Lc. 13.18–19) \p \v 31 Laj yal yan loꞌil li Jesuse, jech laj yalbe li jchiꞌiltactique: \p ―Chacalbeic nojtoc li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. Acꞌo mi muc bu ep li buchꞌutic ta xventainatic li avie pero ta tsꞌacale ta xꞌepaj. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li becꞌ mustasa ti la stsꞌun ta yosil jun vinique ti toyol ibate. \v 32 Li becꞌ mustasae toj biqꞌuitic, pero mi ichꞌie, toyol chbat. Jaꞌ mu sta jech smucꞌul li yan tsꞌunubiletic li biqꞌuitic sbecꞌ eꞌuque. Li mustasae chacꞌ ep scꞌob. Ta xtal mutetic, ta spas stasic ta scꞌobtac ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa svochesobil pan \r (Lc. 13.20–21) \p \v 33 Laj yal yan loꞌil li Jesuse. Jech laj yal: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. Oy lec stsatsal jech chac cꞌu chaꞌal svochesobil pan. Li jucub cuartia harinae, manchuc mi jutuc noꞌox chacꞌbe scap li antse, pero lec ta xvoch o spꞌejel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu chaꞌal ta loꞌil laj yalanbe crixchanoetic li Jesuse \r (Mr. 4.33–34) \p \v 34 Li Jesuse naca ta loꞌil noꞌox laj yalanbe li jchiꞌiltactique pero oy smelol li cꞌustic laj yale. \v 35 Yuꞌun jaꞌ icꞌot ta pasel li cꞌusi laj yal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech laj yalic: \q1 Naca ta loꞌil ta xalanbe li crixchanoetique. \q1 Jaꞌ ta xal li cꞌustic muc bu yaꞌiojic ti cꞌalal ismeltsan balumil li Diose, \m xi tsꞌibabil ta scꞌop Dios. Jaꞌ scꞌoplal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic ti cꞌusi smelol li trigo li capal ta lobol tꞌule \p \v 36 Li Jesuse la scꞌopon comel li jchiꞌiltactique, iꞌoch ta yut na. La jchiꞌincutic ochel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Jech la jacꞌbecutic: \p ―Albun caꞌicutic li cꞌusi smelol li loꞌil li sventa lobol tꞌul li la avale ―xcutcutic. \p \v 37 Jech laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Li trigoe joꞌon la jvaj, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 38 Li cosile jaꞌ spꞌejel li balumile. Li trigoe jaꞌ li buchꞌutic ta xacꞌ sbaic ta ventainel yuꞌun li Diose. Li lobol tꞌule jaꞌ li buchꞌutic chopol li cꞌustic tspasique. \v 39 Li cajcontra ti la svaj li lobol tꞌule, jaꞌ li banquilal pucuje. Li yorail ta xichꞌ tuchꞌele jaꞌ li slajeb cꞌacꞌale. Li jtuchꞌtrigoetique jaꞌ li yajꞌangeltac li Diose. \v 40 Jech chac cꞌu chaꞌal la stsobic li lobol tꞌul ti la schiqꞌuique, jaꞌ jech ta xcꞌot ta pasel ta slajeb cꞌacꞌal. \v 41 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique ta jtac talel cajꞌangeltac. Jaꞌ chtal stsobic scotol li buchꞌutic ta socbe yoꞌon li schiꞌilique schiꞌuc li buchꞌutic chopol li cꞌustic tspasique. \v 42 Jaꞌ ta sjipic ochel ta cꞌocꞌ. Te xꞌoqꞌueletic o, te xcꞌuxuxet o yeic ta scoj ti tsots li vocol chichꞌique. \v 43 Yan li buchꞌutic tucꞌ yoꞌonique ch‐acꞌbat xojobalic li cꞌalal te xa oyic li yoꞌ bu ta spas mantal li Jtotique yuꞌun jaꞌ snichꞌnab. Li xojobalique jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li xojobal li cꞌacꞌale. Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa meꞌtaqꞌuin \p \v 44 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Li cꞌu sba ta xventainvan li Diose, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li meꞌtaqꞌuin ti te mucul ta lum ta jsetꞌ osile. Oy jun vinic ista, te la schaꞌmuc comel nojtoc. Xmuybaj tajmec, jech ba schon scotol li cꞌustic oy yuꞌune, yuꞌun jaꞌ chac sman li jsetꞌ osil li bu ista li meꞌtaqꞌuine. Jaꞌ noꞌox jech li joꞌoxuque, scꞌan ti jaꞌ noꞌox batem ta avoꞌonic ti chacꞌanic ventainel yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jpꞌej natsꞌil li bu toj toyol stojole \p \v 45 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Li cꞌu sba ta xventainvan li Diose, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jpꞌej natsꞌil li bu toj toyol stojole ti jaꞌ tsaꞌ li buchꞌu chmanolaje. \v 46 Cꞌalal ista li natsꞌil li bu toj toyol stojole, ba schon scotol li cꞌustic oy yuꞌune, yuꞌun jaꞌ chac sman li jpꞌej natsꞌile ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jtsac‐choyetic \p \v 47 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Li cꞌu sba ta spas mantal li Diose, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jtsac‐choyetic ti tstiqꞌuic ochel snutiꞌic ta nabe. Te ch‐och ep ta chop choyetic. \v 48 Cꞌalal mi inoj li snutiꞌique, ta sloqꞌuesic ba ta tiꞌnab. Te chba chotlicuc stꞌujel li bu lequique, ta stiqꞌuic ta moch. Yan li bu chopolique ta sjipic ba. \v 49 Jaꞌ jech ta xcꞌot ta pasel ta slajeb cꞌacꞌal. Chtal li yajꞌangeltac li Diose, jaꞌ chtal svoqꞌuelic li buchꞌutic chopol yoꞌonique schiꞌuc li buchꞌutic lec yoꞌonique. \v 50 Ta xjipeic ochel ta mucꞌta cꞌocꞌ li buchꞌutic chopol yoꞌonique. Te xꞌoqꞌueletic o, te xcꞌuxuxet o yeic ta scoj ti tsots li vocol ti ta xichꞌique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti yaꞌiojic xa scotol li cꞌusi ta scꞌan Dios li yajchanbalajeltac li Jesuse jech xuꞌ ta xtuneic \p \v 51 Li Jesuse jech la sjacꞌbuncutic: \p ―¿Mi avaꞌibeic smelol scotol li cꞌustic laj cale? ―xi. \p La jtacꞌbecutic: \p ―Laj caꞌicutic, Cajval ―xcutcutic. \p \v 52 Jech laj yalbuncutic nojtoc: \p ―Lec ti avaꞌibeic li smelole. Yuꞌun li joꞌoxuque avaꞌiojic onoꞌox li cꞌustic iꞌalbatic yuꞌun Dios li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. Li avie avaꞌiic xa eꞌuc ti cꞌu sba chasventainic li Diose. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal jun yajval na ti oy scotol li cꞌustic ta xtun yuꞌune. Yuꞌun jaꞌ yichꞌojbe comel li cꞌustic toꞌox yuꞌun li ánima stote, schiꞌuc oy cꞌustic yuꞌun stuc. Te xa yichꞌoj scotol li cꞌustic ta xtun yuꞌune ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu xꞌichꞌe ta mucꞌ li te ta Nazaret li Jesuse \r (Mr. 6.1–6; Lc. 4.16–30) \p \v 53 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta loꞌil li Jesuse, ilocꞌ batel. \v 54 Isut batel ta jteclum Nazaret li yoꞌ bu ichꞌie. Jchiꞌucutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Te ichanubtasvan ta schꞌulnaic li jchiꞌiltactic ta israelale. Li buchꞌutic iyaꞌiique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Bu iyichꞌ spꞌijil li jchiꞌiltic liꞌi? ¿Bu ista stsatsal sjuꞌel ti scotol xuꞌ yuꞌune? \v 55 Jaꞌ snichꞌon li carpinteroe. Jaꞌ yol li Maríae. Li yitsꞌinabe jaꞌ li Jacoboe, schiꞌuc li Josee, schiꞌuc li Simone, schiꞌuc li Judase. \v 56 Jaꞌ yixleltac nojtoc li liꞌ jchiꞌuctic ta nacleje. ¿Bu ischan scotol ti jech ta spase? ―xut sbaic. \p \v 57 Jaꞌ yuꞌun muc bu schꞌunic ti jaꞌ acꞌbil yabtel yuꞌun li Diose. Li Jesuse jech laj yalbe li crixchanoetique: \p ―Li butic chcꞌotic li buchꞌutic ta xalic li scꞌop Diose jaꞌ acꞌbilic ta venta. Pero ta yosilal stuquique schiꞌuc ta snaique mu xꞌaqꞌueic ta venta ―xut. \p \v 58 Jech muc bu ep iyacꞌ ta ilel stsatsal sjuꞌel li te ta jteclum li yoꞌ bu ichꞌi li Jesuse, yuꞌun mu schꞌunic ti jaꞌ acꞌbil yabtel yuꞌun li Diose. \c 14 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba imile li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mr. 6.14–29; Lc. 9.7–9) \p \v 1 Li ajvalil ta Galilea balumile, jaꞌ li Herodese, iyaꞌi li cꞌustic tspas li Jesuse. \v 2 Jaꞌ yuꞌun laj yalbe li yajꞌabteltaque: \p ―Taje jaꞌ li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Yuꞌun ichaꞌcuxi, jaꞌ yuꞌun oy sjuꞌel yoꞌ tspas li cꞌustic lec ta spase ―xi. \p \v 3 Yuꞌun li Herodese jaꞌ onoꞌox la stac ta tsaquel li Juane, la spas mantal ti acꞌo chuqueuc ta carena ta yut chucvanab ta scoj li Herodíase, jaꞌ li yajnil toꞌox li yitsꞌin li Herodese. Felipe sbi li yitsꞌine. \v 4 Ti la sticꞌ ta chuquel Juan li Herodese, yuꞌun chopol iyaꞌi ti jech iꞌalbate: “Mu lecuc chil Dios ti apojbe yajnil la avitsꞌine”, xi li Juane. \p \v 5 Jaꞌ yuꞌun li Herodese chac toꞌox yacꞌ ta milel li Juane pero ixiꞌ o li ta jchiꞌiltactic ta israelale yuꞌun schꞌunojic ti jaꞌ chal li scꞌop Dios li Juane. \v 6 Más to tsꞌacal li cꞌalal ilocꞌ ta sjabilal li Herodese la spas sqꞌuinal. Li stseub li Herodíase iꞌacꞌotaj ta satic scotol li buchꞌutic te oyique. Li Herodese toj lec sba iyil. \v 7 Jech laj yalbe li tseube: \p ―Cꞌanbun ti cꞌusi chacꞌane. Yiloj Dios ti chacacꞌbee ―xut. \p \v 8 Li tseube la sjacꞌbe smeꞌ ti cꞌusi acꞌo scꞌanbe li Herodese, jech iꞌalbat yuꞌun smeꞌ ti cꞌusi acꞌo scꞌanbee. Li tseube jech ba yalbe li Herodese: \p ―Acꞌbun talel ta pulatu sjol li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe ―xut. \p \v 9 Cꞌalal iyaꞌi li Herodese, chopol iyaꞌi. Pero ta scoj ti la stꞌabbe sbi li Diose schiꞌuc ti laj yaꞌiic eꞌuc li buchꞌutic te coꞌol iveꞌic ta mexae, jaꞌ yuꞌun iyal ti xuꞌ ta xichꞌbe sjol li Juane. \v 10 La stac batel ta ora yajsoltarotac yoꞌ acꞌo ba stuchꞌbeic talel sjol li Juan li te tiqꞌuil ta chuquele. \v 11 La spachbeic talel sjol Juan ta jun pulatu, laj yacꞌbeic li tseube. Li tseube ba yacꞌbe li smeꞌe. \p \v 12 Italic li yajchanbalajeltac li Juane, laj yichꞌbeic batel li sbecꞌtal stacupale, ba smuquic. Ba yalbeic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smacꞌlan joꞌmil viniquetic li Jesuse \r (Mr. 6.30–44; Lc. 9.10–17; Jn. 6.1–14) \p \v 13 Li Jesuse iyaꞌi ti ipꞌise ta Juan yuꞌun li Herodese, iꞌoch ta canava, ibat ta taqui jamaltic. Jchiꞌucutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Cꞌalal iyaꞌiic li jchiꞌiltactic ta israelal ti ibat li Jesuse, oy jayib ta jteclum bu iloqꞌuic batel yuꞌun ba staic li Jesuse. \v 14 Cꞌalal lijlocꞌcutic ta canavae, ep te tsobolic ijtacutic. Li Jesuse la scꞌuxubinan, la scoltaan li jchamelajeletic ti te capal italique. \v 15 Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox osile, la jcꞌoponcutic Jesús, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Jech laj calbecutic: \p ―Liꞌi taqui jamaltic. Ibat xa li cꞌacꞌale. Jaꞌ lec tacano me batel li crixchanoetique, acꞌo ba sman sveꞌelic ta naetic ―xcutcutic. \p \v 16 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu persauc bu xbatic. Macꞌlanic li joꞌoxuque ―xijyutcutic. \p \v 17 La jtacꞌbecutic: \p ―Mu cꞌusi oy cuꞌuncutic. Jaꞌ noꞌox joꞌpꞌej pan schiꞌuc chaꞌcot choy liꞌ quichꞌojcutique ―xcutcutic. \p \v 18 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ichꞌic talel ―xijyutcutic. \p \v 19 Li Jesuse laj yalanbe li jchiꞌiltactic ti acꞌo chotlicuc ta yaxaltique. Li Jesuse la stsac li joꞌpꞌej pane schiꞌuc li chaꞌcot choye. La sqꞌuel muyel ta vinajel, laj yalbe coliyal Dios. La xutilan li pane schiꞌuc la stuchꞌilan li choye. Laj yacꞌbuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. La jpucbecutic scotol li crixchanoetique. \v 20 Iveꞌ scotolic, inojic o lec. La jtsobbecutic scomenal li pane schiꞌuc li scomenal li choye, inoj lajchamoch. \v 21 Ti cꞌu yepal iveꞌique, oy nan joꞌmiluc viniquetic. Jaꞌ slecoj li antsetique schiꞌuc li unetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ixanav ta yoc ta ba nab li Jesuse \r (Mr. 6.45–52; Jn. 6.16–21) \p \v 22 Li Jesuse laj yalbuncutic ti acꞌo ochcuncutic ta ora ta canavae ti baꞌi chijelavcutic ta jot nabe. Li Jesuse stuc xa te icom, iscꞌoponan comel li crixchanoetique. \v 23 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta scꞌoponel comele, imuy batel ta vits, ba sta ta naꞌel Dios. Cꞌalal iꞌoch acꞌubale, stuc te oy ta vits li Jesuse. \v 24 Li joꞌoncutique ta oꞌlol nab xaꞌox xijꞌechꞌcutic. Toj tsots li iqꞌue, xyucꞌlajet tajmec li nabe. Toj vocol ta xanav batel li canavae yuꞌun ta snup sbaic schiꞌuc li iqꞌue. \v 25 Cꞌalal poꞌot xaꞌox tsacube, ital Jesús li yoꞌ bu oyuncutique. Iquilcutic ti yac ta xanbal talel ta ba nabe. \v 26 Cꞌalal iquilcutic ti yac ta xanbal talel ta ba nabe, lijxiꞌcutic tajmec. La jnopcutic ti jaꞌ chꞌulelale. Xijꞌavetcutic tajmec yuꞌun toj echꞌem lijxiꞌcutic. \p \v 27 Icꞌopoj ta ora li Jesuse, jech lijyalbuncutic: \p ―Mu me xaxiꞌic, joꞌon Jesusun. Tsatsubtaso avoꞌonic ―xijyutcutic. \p \v 28 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Cajval, mi melel ti joꞌote, alo ti xuꞌ chixanav talel ta ba nab eꞌuc yoꞌ chtal jnupot ―xut. \p \v 29 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Laꞌ me ―xi. \p Ilocꞌ ta canava li Pedroe, ixanav batel ta ba nab yuꞌun chba snup li Jesuse. \v 30 Pero cꞌalal iyaꞌi ti toj tsots li iqꞌue, ixiꞌ. Yuꞌun xaꞌox ta xmuquij yalel ta yut nab, laj yapta Jesús li Pedroe: \p ―¡Coltaun, Cajval! ―xi li Pedroe. \p \v 31 Li Jesuse ta ora la stsacbe scꞌob li Pedroe, laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chaxiꞌ? ¿Mi muc to bu achꞌunoj ti joꞌon chajcoltae? ―xut. \p \v 32 Cꞌalal iꞌochic xaꞌox ta yut canavae, ipaj ta ora li iqꞌue. \v 33 Joꞌoncutic li te oyuncutic ta yut canavae la jquejan jbacutic, laj quichꞌcutic ta mucꞌ li Jesuse. Laj calbecutic: \p ―Melel joꞌot Snichꞌonot li Diose ―xcutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltaan ep jchamelajeletic ta Genesaret li Jesuse \r (Mr. 6.53–56) \p \v 34 Cꞌalal lijcꞌotcutic ta jot nabe, te lijlocꞌcutic ta canava ta Genesaret balumil. \v 35 Li jchiꞌiltactic ta israelal ti te nacalique iyojtaquinic ti jaꞌ Jesús li te icꞌote. Ba yalic ta ora ta spꞌejel Genesaret ti ital li Jesuse. Laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús ep jchamelajeletic. \v 36 Oy buchꞌutic iyalbeic vocol Jesús ti jaꞌ noꞌox acꞌo yacꞌ ta piquel li stiꞌ spuychije. Li buchꞌutic la spicbeic li stiꞌ spuychije icolic eꞌuc. \c 15 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chopol chijyilutic o Dios ta scoj li cꞌustic chopol ta jnoptique \r (Mr. 7.1–23) \p \v 1 Tal scꞌoponic Jesús jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac Dios ti liquemic talel ta Jerusalene. Jech laj yalbeic: \p \v 2 ―¿Cꞌu chaꞌal mu jechuc ta spasic la avajchanbalajeltac jech chac cꞌu chaꞌal li stalelic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee? Yuꞌun muc bu jal ta spoc scꞌobic li cꞌalal chveꞌic la avajchanbalajeltaque. Yan li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee jal la spoc scꞌobic li cꞌalal iveꞌique, yoꞌ jech lec ta xꞌileic o yuꞌun li Diose ―xiic. \p \v 3 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li joꞌoxuque muc bu avichꞌojic ta mucꞌ li smantaltac li Diose. Jaꞌ noꞌox avichꞌojbeic stalel li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \v 4 Yuꞌun jech onoꞌox yaloj li Diose: “Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ”, xi. “Li buchꞌu ta xalbe stot smeꞌ ti acꞌo lajuc chamuque, jaꞌ acꞌo mileuc”, xi. \v 5-6 Pero li joꞌoxuque lec chavaꞌiic mi jech ta xalbeic li stot smeꞌique: “Li cꞌu yepal ta jtae laj xa cal ti chcacꞌ ta sventa smoton li Diose”, mi xutic li stot smeꞌique, li joꞌoxuque lec chavaꞌiic ti jech chalique. Chavalbeic ti xuꞌ xa mu scꞌuxubin li stot smeꞌique. Jaꞌ jech chavictabeic o li smantaltac Dios ta scoj ti jaꞌ avichꞌojbeic li stalelic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \v 7 Jloꞌlovanejoxuc. Jaꞌ acꞌoplalic ti jech iꞌalbat yuꞌun Dios li Isaías ta voꞌonee. Jech la stsꞌiba: \q1 \v 8 La achiꞌiltaque ta ye noꞌox chiyichꞌic ta mucꞌ, \q1 mu ta sloqꞌueluc yoꞌonic. \q1 \v 9 Jaꞌ smantal noꞌox crixchanoetic ti ta xchanubtasvanic oe. \q1 Maꞌuc jcꞌop ti chaqꞌuic ta chanele, \m xi li Diose, xi onoꞌox li Isaíase ―xi li Jesuse. \p \v 10 Li Jesuse lic scꞌoponan scotol li jchiꞌiltactique. Jech laj yalbe: \p ―Aꞌibeic lec smelol li cꞌusi chacalbeique. \v 11 Muc bu chopol chayilic Dios ta sventa li cꞌustic chalajesique. Jaꞌ noꞌox chopol chayilic o li cꞌustic chlocꞌ ta aveique ―xi. \p \v 12 Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique lijnopojcutic batel ta stojol li Jesuse, jech laj calbecutic: \p ―¿Mi xanaꞌ ti mu lecuc iyaꞌiic li jfariseoetic ti jech la avalbee? ―xcutcutic. \p \v 13 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li jfariseoetique ta xchanubtasvanic ti mu persauc chachꞌunic scotol li cꞌusi yaloj li Jtot ta vinajele. Jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xlaj scꞌoplalic jech chac cꞌu chaꞌal ta xichꞌ bulel li tsꞌiꞌleletique. \v 14 Jech mu me xcꞌopoj o avoꞌonic. Yuꞌun jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li maꞌsatetic ti tscꞌan chacꞌbeic yil be li schiꞌilic ta maꞌsatile. Pero mi coꞌol maꞌsatetique, jech coꞌol ta stsꞌujic yalel ta lom chꞌen ―xijyutcutic li Jesuse. \p \v 15 Jech laj yal li Pedroe: \p ―Albuncutic li smelol li loꞌil la avale ―xut. \p \v 16 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Mi muc bu xavaꞌibeic smelol eꞌuc li joꞌoxuque? \v 17 ¿Mi mu xanaꞌic li cꞌustic chalajesique ta achꞌutic ta xcꞌot, echꞌel noꞌox ch‐echꞌ? \v 18 Yan li cꞌustic chlocꞌ ta aveique ta avoꞌonic chlic talel, jech chopol chayilic o li Diose. \v 19 Yuꞌun ta yoꞌonic li crixchanoetique chlic talel li cꞌustic chopol ta snopique, mi chmilvanic, mi chmulivajic, mi ch‐elcꞌajic, mi tsjutic cꞌop, mi tsloꞌiltaan schiꞌilic. \v 20 Ta scoj li cꞌustic chopol tspasique, jaꞌ chopol ta xꞌileic o yuꞌun li Diose. Mi jaꞌ noꞌox muc bu jal chapoc acꞌobic li cꞌalal chaveꞌique, maꞌuc chopol chayilic o li Diose ―xijyutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti lec schꞌunoj jun jyanlumal antse \r (Mr. 7.24–30) \p \v 21 Ilocꞌ batel li Jesuse, la jchiꞌincutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Te lijbatcutic ta nopol chib jteclum Tiro schiꞌuc Sidón. \v 22 Te ilocꞌ talel jun ants, jaꞌ snitilul li buchꞌutic li te toꞌox nacalic ta Canaán balumil ta voꞌonee. Acꞌo mi mu onoꞌox xquilcutic ta lec li buchꞌutic ti maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale, pero li antse laj yapta li Jesuse: \p ―Tata, joꞌot snitilulot li Davide, cꞌuxubinbun li jtseube yuꞌun ochem pucuj ta yoꞌon. Toj echꞌem ta xichꞌ vocol ―xi. \p \v 23 Li Jesuse mu jpꞌeluc itacꞌav. Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique jech laj calbecutic li Jesuse: \p ―Avocoluc taco ba li antse yuꞌun toj tsots chijyaptautic talel ―xcutcutic. \p \v 24 Li Jesuse jech la stacꞌbe li antse: \p ―Joꞌone jaꞌ noꞌox tacbilun talel ta sventa li jchiꞌiltac ta israelale yuꞌun chꞌayemic jech chac cꞌu chaꞌal li chijetique. Yan o be stamojic ―xut. \p \v 25 Li antse tal squejan sba ta stojol li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Tata, coltaun ―xut. \p \v 26 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Muc bu lec mi ta jpojbetic yot li nichꞌoniletique sventa ta xcacꞌbetic sveꞌic li tsꞌiꞌetique ―xut, yuꞌun chqꞌuelbat yoꞌon. \p \v 27 Itacꞌav li antse: \p ―Jnaꞌoj, tata. Pero oy onoꞌox ta stsꞌuj yalel schꞌuchꞌulil yotic ta yolon smexaic li nichꞌoniletique. Jaꞌ ta stsob sveꞌic li tsꞌiꞌetique. Jaꞌ jechun li joꞌone, abolajan cꞌuxubinun ―xi li antse. \p \v 28 Li Jesuse jech la stacꞌbe: \p ―Chquil ti ta sloqꞌuel avoꞌon achꞌunoj ti joꞌon Jcoltavanejune. Jech acꞌo cꞌotuc ta pasel li cꞌusi chacꞌanbune ―xut. \p Ilocꞌ ta ora li pucuj ta yoꞌon li stseube. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltaan ep jchamelajeletic li Jesuse \p \v 29 Li Jesuse ilocꞌ batel, ibat ta tiꞌnab ta Galilea balumil. La jchiꞌincutic batel. Lijmuycutic batel ta vits, te cꞌot chotlucuncutic. \v 30 La stsob sbaic talel ta stojol Jesús ep jchiꞌiltactic. Laj yicꞌanic talel coxoetic, schiꞌuc maꞌsatetic, schiꞌuc umaꞌetic, schiꞌuc buchꞌutic muꞌyuc scꞌobic, schiꞌuc yan jchamelajeletic. Te cꞌot yaqꞌuic ta stojol li Jesuse. Icol yuꞌun scotol li Jesuse. \v 31 Li jchiꞌiltactique toj chꞌayel yoꞌonic li cꞌalal iyilic ti ijam ye li umaꞌetique, schiꞌuc ti imeltsaj xa lec scꞌobic li buchꞌutic ti muc onoꞌox bu lec scꞌobique, schiꞌuc ti lec xa chanavic li coxoetique, schiꞌuc ti ijam xa satic li maꞌsatetic toꞌoxe. Jech lec ibat scꞌoplal li Dios cuꞌuntic, joꞌotic li jꞌisraelutique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smacꞌlan chanmil viniquetic li Jesuse \r (Mr. 8.1–10) \p \v 32 Li Jesuse la stsobuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, jech laj yalbuncutic: \p ―Toj abol sbaic li jchiꞌiltactic liꞌi, yuꞌun yoxibal xa cꞌacꞌal liꞌ tsobolic ta jtojole, chꞌabal xa cꞌusi tslajesic. Mu jcꞌan ta jtaquic batel ta snaic cꞌalal chviꞌnajique naca me lubtsajicuc ta be ―xi. \p \v 33 Jech la jtacꞌbecutic: \p ―¿Bu ta jtacutic epal pan liꞌ ta taqui jamaltic sventa ta jmacꞌlantascutic o yuꞌun toj epic? ―xcutcutic. \p \v 34 La sjacꞌbuncutic li Jesuse: \p ―¿Jaypꞌej pan oy avuꞌunic? ―xijyutcutic. \p Lijtacꞌavcutic: \p ―Jucpꞌej schiꞌuc chaꞌoxcot bicꞌtal choy ―xcutcutic. \p \v 35 Li Jesuse laj yalbe jchiꞌiltactic ti acꞌo chotlicuque. \v 36 La stsac li jucpꞌej pane schiꞌuc li bicꞌtal choye, laj yalbe coliyal Dios. La xutilan li pane schiꞌuc la stuchꞌilan li bicꞌtal chove, laj yacꞌbuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. La jpucbecutic li jchiꞌiltactique. \v 37 Iveꞌ scotolic, inojic o lec. La jtsobbecutic scomenal li pane schiꞌuc li scomenal li choye, inoj jucmoch. \v 38 Ti cꞌu yepal iveꞌique jaꞌ chanmil li viniquetique. Jaꞌ slecoj li antsetique schiꞌuc li unetique, muc bu xꞌochic ta atel. \v 39 Li Jesuse la scꞌopon comel li jchiꞌiltactique, laj yalanbe ti acꞌo baticuque. Lijꞌochcutic ta canava schiꞌuc li Jesuse. Lijbatcutic ta nopol jteclum Magdala. \c 16 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chqꞌuelbat yoꞌon Jesús yuꞌun li jfariseoetique schiꞌuc li jsaduceoetique \r (Mr. 8.11–13; Lc. 12.54–56) \p \v 1 Italic jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc jsaduceoetic yuꞌun chac sqꞌuelic li cꞌu sba chtacꞌav li Jesuse. Jech cꞌot yalic: \p ―Acꞌbun quilcutic ta vinajel la atsatsal ajuꞌele yoꞌ jech ta jnaꞌcutic o ti acꞌbilot yuꞌun Dios la avabtele ―xutic. \p \v 2 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Cꞌalal ichꞌay xaꞌox cꞌacꞌale, jech chavalic: “Ocꞌobe lec qꞌuepel yuꞌun tsoj li vinajele”, xachiic. \v 3 Ta sobe jaꞌ noꞌox jech chavalic nojtoc: “Ta xtal joꞌ tana yuꞌun toj tsoj li vinajele schiꞌuc oy ep toc”, xachiic. Jloꞌlovanejoxuc. Xanaꞌic sqꞌuelel li cꞌu sba ta vinajele pero jaꞌ mu xanaꞌic sqꞌuelel ti avalojic li cꞌustic lec ti cꞌotem xa ta pasel ta atojolic li avie. \v 4 Li buchꞌutic chopol yoꞌonic ti mu junuc yoꞌonic ta stojol li Diose, tscꞌanic ti chcacꞌulan ta ilel li jtsatsal juꞌele. Pero mu xꞌacꞌbat yilic. Jaꞌ noꞌox ta xꞌacꞌbat yilic jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ta stojol li Jonase, jaꞌ li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee ―xut. \p Li Jesuse laj yicta comel li crixchanoetique, lijlocꞌcutic batel. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu jech li cꞌu sba ichanubtasvanic li jfariseoetic schiꞌuc li jsaduceoetique \r (Mr. 8.14–21) \p \v 5 Lijcꞌotcutic ta jot nab schiꞌuc li Jesuse. Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique muc bu xjul ta jolcutic chquichꞌcutic ba jpancutic. \v 6 Laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Qꞌuelo me abaic ta sventa svochesobil spanic li jfariseoetique schiꞌuc li jsaduceoetique ―xijyutcutic. \p \v 7 Li joꞌoncutique jech laj calbe jbacutic: \p ―Jaꞌ nan chijyalbutic yuꞌun muc bu xquichꞌtic talel li jpantique ―xcut jbacutic. \p \v 8 Li Jesuse iyil cꞌu sba coꞌoncutic, jech laj yalbuncutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jaꞌ chanopic ta sventa ti muc bu xavichꞌic talel jpantique? Yuꞌun muc to bu achꞌunojic chaꞌa ti scotol xuꞌ cuꞌune. \v 9 Mu to xcꞌot ta avoꞌonic. ¿Mi ichꞌay xa avaꞌiic ti ta joꞌpꞌej pan noꞌox iveꞌic o li joꞌmil viniquetique schiꞌuc ti jaymoch scomenal la atsobique? \v 10 ¿Mi ichꞌay xa avaꞌiic nojtoc ti ta jucpꞌej pan noꞌox iveꞌic o li chanmil viniquetique schiꞌuc ti jaymoch scomenal la atsobique? \v 11 ¿Mi muc xavaꞌibeic smelol ti maꞌuc ta sventa pan ti jech laj calboxuque: “Qꞌuelo me abaic ta sventa svochesobil spanic li jfariseoetique schiꞌuc li jsaduceoetique”, ti xacutique? ―xi li Jesuse. \p \v 12 Jech laj caꞌibecutic o smelol ti maꞌuc ta sventa li batsꞌi svochesobil pane. Jaꞌ noꞌox laj yalbuncutic ti acꞌo jqꞌuel jbacutic ta sventa li cꞌu sba ta xchanubtasvanic li jfariseoetic schiꞌuc li jsaduceoetique. Yuꞌun chalic ti mu persauc ta jchꞌuntic scotol li cꞌustic yaloj li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti jamal laj yal Pedro ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvan li Jesuse \r (Mr. 8.27–30; Lc. 9.18–21) \p \v 13 Cꞌalal lijcꞌotcutic schiꞌuc Jesús ta nopol jteclum Cesarea Filipoe, jtuccutic te la sjacꞌbuncutic li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi la cabtel ta xalic li jchiꞌiltactic, joꞌon li coꞌol crixchanoutique? ―xijyutcutic. \p \v 14 La jtacꞌbecutic: \p ―Oy buchꞌutic ta xalic ti joꞌot Juanot li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌ toꞌoxe. Oy yan ta xalic ti joꞌot Elíasote. Oy buchꞌutic ta xalic ti joꞌot Jeremíasote. Oy yan ta xalic ti joꞌot jun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ti yuꞌun nan ichaꞌcuxie ―xijchicutic lijtacꞌavcutic. \p \v 15 Jech la sjacꞌbuncutic nojtoc: \p ―Li joꞌoxuque, ¿cꞌusi cabtel ti avalojic eꞌuque? ―xijyutcutic. \p \v 16 Itacꞌav li Simón Pedroe: \p ―Joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique. Joꞌot Snichꞌonot li cuxul Diose ―xut. \p \v 17 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Lec ta smelol latacꞌav, Simón, joꞌot snichꞌonot Jonás. Maꞌuc crixchano laj yacꞌbot anaꞌ ti cꞌusi cabtele. Jaꞌ laj yacꞌbot anaꞌ li Jtotic ta vinajele. \v 18 Jech chacalbe eꞌuc. Joꞌot Pedroot, joꞌot ta aventa ep buchꞌutic ta schꞌunic ti joꞌon Yajcoltavanejicune. Ta persa ta xcꞌot ta pasel. Acꞌo mi tscꞌan ta schꞌaybun jcꞌoplal li pucuje pero mu xuꞌ yuꞌun. \v 19 Ta xcom ta aventa ti chavalbe yaꞌiic li crixchanoetic ti cꞌu sba xuꞌ ta xcꞌotic ta stojol li Diose. Li buchꞌutic ti mu xictaic li cꞌustic chopol tspasique, albo ti oy smulic ta xꞌileic yuꞌun li Diose. Pero li buchꞌutic ti laj xa yictaic li cꞌustic chopol tspasique, albo ti muꞌyuc xa smulic ta xꞌileic yuꞌun li Diose ―xꞌutat yuꞌun Jesús li Pedroe. \p \v 20 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Mu to me buchꞌu xavalbeic ti joꞌon tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique ―xijyutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chmilee \r (Mr. 8.31–9.1; Lc. 9.22–27) \p \v 21 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Persa chibat ta Jerusalén yuꞌun jaꞌ te chcꞌot quichꞌ vocol. Chiꞌaqꞌue ta scꞌob li jꞌabteletique, schiꞌuc li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Chiyaqꞌuic ta milel, chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xijyutcutic. \p \v 22 Li Pedroe laj yicꞌ loqꞌuel jutuc li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Cajval, acꞌo scꞌuxubinot li Diose, mu jechuc o smelol ti chamilee ―xut. \p \v 23 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li Pedroe, laj yalbe: \p ―Satanás, locꞌan ta jtojol yuꞌun chac amacun. Maꞌuc chanop li cꞌusi tscꞌan li Diose. Jaꞌ noꞌox chanop li cꞌusi tscꞌan li crixchanoetique ―xꞌutat. \p \v 24 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Li buchꞌu tscꞌan chtal ta jtojole mu me scꞌuxubin sba. Acꞌo cuchuc yuꞌun vocol jech chac cꞌu chaꞌal chcuch cuꞌune. \v 25 Li buchꞌu tscꞌuxubin li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu scꞌan xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xchꞌay o sbatel osil. Yan li buchꞌu mu xichꞌ ta cꞌux li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu sventauc mi te ta xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xcuxi o sbatel osil. \v 26 Acꞌo mi oy buchꞌu ti chal ti tsbain scotol li cꞌustic oy liꞌ ta balumile, pero mu cꞌusi ta xtun o li scꞌulejal li cꞌalal ta xchame. Yuꞌun maꞌuc ta sta o scuxlejal sbatel osil li scꞌulejale, yuꞌun mu stacꞌ sman li scuxlejal sventa sbatel osile. \v 27 Ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti chital schiꞌuc stsatsal sjuꞌel li Jtote, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Chischiꞌinic talel li yajꞌangeltaque. Chtal cacꞌanbe stojolic ta jujuntal li cꞌu sba la spasique, mi lec, mi chopol. \v 28 Melel li cꞌusi chacalbeique, oy jayvoꞌoxuc liꞌi ti muc to bu chachamique jaꞌ to mi la avilic ti ta jventainan xa li crixchanoetique, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xijyutcutic li Jesuse. \c 17 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iyacꞌ xojobal sat Jesús ta stojol li oxvoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mr. 9.2–13; Lc. 9.28–36) \p \v 1 Cꞌalal jech laj yal li Jesuse, ta svaquibal to cꞌacꞌal laj yicꞌ batel Pedro, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan, jaꞌ li yitsꞌin Jacoboe, ta jpꞌej toyol vits. \v 2 Li Jesuse iyacꞌ xojobal sat ta stojol li oxvoꞌique. Li xojobal sate jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li xojobal cꞌacꞌale. Xleblun tajmec saquil nojtoc li scꞌuꞌe. \v 3 Jaꞌ o iyilic te Moisés schiꞌuc Elías, te la schiꞌin sbaic ta loꞌil schiꞌuc li Jesuse. \v 4 Li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Cajval, lec ti liꞌ oyutique. Mi chacꞌane, ta jpascutic oxpꞌej yaxna liꞌi; jpꞌej avuꞌun, jpꞌej yuꞌun Moisés, jpꞌej yuꞌun li Elíase ―xut. \p \v 5 Cꞌalal yac toꞌox ta loꞌil li Pedroe, ital toc, imaquic ta toc scotolic. Iyacꞌ xojobal li toque. Iyaꞌiic icꞌopoj ta yut toc li Diose, jech laj yal: \p ―Liꞌi jaꞌ Jnichꞌon ti toj cꞌux ta coꞌone. Ximuybaj noꞌox yuꞌun. Aꞌibeic scꞌop ―xi. \p \v 6 Cꞌalal iyaꞌiic li oxvoꞌ jchiꞌiltacutic ta yajchanbalajeltac li Jesuse, la spatan sbaic ta balumil. Ixiꞌic tajmec. \v 7 Li Jesuse la stijan liquel, jech laj yalbe: \p ―Licanic, mu xaxiꞌic ―xut \p \v 8 Cꞌalal la stoy satique, stuc xa noꞌox te vaꞌal iyilic li Jesuse. \p \v 9 Cꞌalal iyalic talel ta jolvitse, jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Muc to me buchꞌu xavalbeic li cꞌusi la avilique jaꞌ to mi lichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xꞌutatic. \p \v 10 Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique jech la jacꞌbecutic li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xalic li jchanubtasvanejetic ta smantaltac Dios ti persa baꞌi ta xtal li Elíase, ti tsꞌacal to chatal joꞌote? ―xcutcutic. \p \v 11 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ta melel jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios ti jaꞌ baꞌi ta xtal li Elíase. Yuꞌun chtal yalanbe ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol ta spasic li jchiꞌiltactique. \v 12 Joꞌon chacalbeic ti iꞌay xa li Elíase pero muc bu xojtaquinic. Li crixchanoetique la spasbeic li cꞌusi ta scꞌan yoꞌon stuquique, la smilic. Jaꞌ noꞌox jech chismilic eꞌuc, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xijyutcutic. \p \v 13 Jech la jnaꞌcutic o ti jaꞌ scꞌoplal Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌ li laj yal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sloqꞌuesbe pucuj ta yoꞌon jun querem li Jesuse \r (Mr. 9.14–29; Lc. 9.37–43) \p \v 14 Cꞌalal lijcꞌotcutic li yoꞌ bu tsobolic li crixchanoetique, te ital jun jchiꞌiltic ta israelal, la squejan sba ta stojol li Jesuse. Jech laj yalbe: \p \v 15 ―Cajval, cꞌuxubinbun jnichꞌon yuꞌun snupoj tupꞌ icꞌ. Toj echꞌem chichꞌ vocol. Ep ta velta ta xyal ta cꞌocꞌ schiꞌuc ta xyal ta ucꞌum. \v 16 Laj quicꞌ talel ta stojol la avajchanbalajeltaque pero mu xcol yuꞌunic li jnichꞌone ―xi. \p \v 17 Li Jesuse jech laj yalbuncutic schiꞌuc li jchiꞌiltactique: \p ―Toj tsots avoꞌonic, mu xacꞌan xachꞌunic. Oy xa scꞌacꞌalil liꞌ jchiꞌucoxuque, pero muc to bu chcꞌot ta avoꞌonic. Oy xa scꞌacꞌalil la jtsꞌicboxuc li cꞌu abaique. Iqꞌuic talel li quereme ―xi li Jesuse. \p \v 18 Li Jesuse la stac loqꞌuel li pucuje, ilocꞌ ta yoꞌon li quereme, icol ta ora. \p \v 19 Li joꞌoncutique tsꞌacal to la jacꞌbecutic Jesús ti cꞌalal jtuccutic xae: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti muc xlocꞌ cuꞌuncutic li pucuje? ―xcutcutic. \p \v 20 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Yuꞌun muc to bu achꞌunojic lec ti joꞌon chajcoltaic ta spasel scotole. Melel li cꞌusi chacalbeique, manchuc mi jutuc noꞌox achꞌunojic ti joꞌon chajcoltaique, mi jaꞌ noꞌox jech chac cꞌu chaꞌal jpꞌej becꞌ mustasae, pero xuꞌ xa chapasic li cꞌustic tsots ta pasele. Jech chac cꞌu chaꞌal mi chavalbeic ti acꞌo locꞌuc li vits liꞌi, jaꞌ chcꞌot ta pasel avuꞌunic. Acꞌo mi jutuc noꞌox achꞌunojic jech chac cꞌu chaꞌal jpꞌej becꞌ mustasae, scotol xa xuꞌ avuꞌunic o. \v 21 Pero li jchop ta pucujetic li la jloqꞌuese, jaꞌ to ta xlocꞌ mi chataic ta naꞌel li Diose schiꞌuc mi chavicta aviximique ―xijyutcutic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌal Jesús ti chmilee \r (Mr. 9.30–32; Lc. 9.43–45) \p \v 22 Cꞌalal te toꞌox chijxanavcutic ta Galilea balumil schiꞌuc li Jesuse, jech laj yalbuncutic: \p ―Joꞌon li coꞌol crixchanoutique ta xiꞌaqꞌue ta scꞌob crixchanoetic. \v 23 Chismilic, chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xijyutcutic. \p Cꞌalal icaꞌicutic jeche, toj echꞌem icat coꞌoncutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌ taqꞌuin li ta xtun ta mucꞌta chꞌulna li Jesuse \p \v 24 Cꞌalal lijcꞌotcutic ta jteclum Capernaume, te italic jayvoꞌ jtsobtaqꞌuinetic sventa ta xtun li ta mucꞌta chꞌulnae. Jech ijacꞌbat li Pedroe: \p ―¿Mi ta xacꞌ eꞌuc li chib dracma taqꞌuin la Avajchanubtasvanejique? ―xꞌutat. \p \v 25 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Ta xacꞌ ―xi. \p Cꞌalal iꞌoch ta yut na li Pedroe, jaꞌ baꞌi icꞌoponat yuꞌun Jesús. Jech ijacꞌbat: \p ―¿Cꞌusi chanop, Simón? ¿Buchꞌu ta scꞌanbe taqꞌuin li mucꞌtic ajvaliletic liꞌ ta balumile? ¿Mi jaꞌ ta scꞌanbe li snichꞌnabe, mi yan crixchanoetic ta scꞌanbe? ―xi. \p \v 26 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Jaꞌ ta scꞌanbe li yan crixchanoetique ―xi. \p Jech iꞌalbat nojtoc: \p ―Jech colem ta xcomic li snichꞌnabtaque. Jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc li joꞌone, mu persauc ta jtoj ti jechuque. \v 27 Pero yoꞌ mu soc o sjolic ta jtojole, jaꞌ lec batan ta nab, ticꞌo ochel li tsacob choye ta yut nab. Li sba choy chanit loqꞌuele jachꞌbo ye. Te chata jsep estatero taqꞌuin. Ichꞌo talel, acꞌbo li buchꞌutic ta stsobe. Jaꞌ jventa jtaqꞌuintic jchaꞌvaꞌaltic ti chavaqꞌue ―xi li Jesuse. \c 18 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti jech coꞌontic jech chac cꞌu chaꞌal jun unene \r (Mr. 9.33–37, 42–48; Lc. 9.46–48; 17.1–2) \p \v 1 La jacꞌbecutic Jesús, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique: \p ―¿Buchꞌu más banquilal ta xcom cuꞌuncutic ti cꞌalal chaꞌoch ta ajvalile? ―xcutcutic. \p \v 2 Li Jesuse iyicꞌ talel jun biqꞌuit querem. La svaꞌan ta oꞌlol li yoꞌ bu oyuncutique. \v 3 Jech laj yalbuncutic: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, mi mu xacoꞌoltajes abaic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique, mu xuꞌ chaꞌochic li yoꞌ bu ta jpas mantale. \v 4 Li buchꞌutic lec chaꞌiic pasel ta mantal jech chac cꞌu chaꞌal li unen liꞌi, jaꞌ banquilal ta xcomic li yoꞌ bu ta jpas mantale. \v 5 Li buchꞌutic ti ta jventa joꞌon chichꞌic ta mucꞌ li buchꞌu ti jech yoꞌon jech chac cꞌu chaꞌal li unen liꞌi, joꞌon chiyichꞌic ta mucꞌ yaꞌel. \v 6 Pero li buchꞌu ta socbe yoꞌon junuc li buchꞌutic ti jech yoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal li unetic ti schꞌunojic ti joꞌon Yajcoltavanejicune, jaꞌ lec acꞌo chucbatuc jun choꞌ ta snucꞌ, acꞌo jipeuc ochel ta nab, acꞌo chamuc o. \v 7 Joꞌoxuc li liꞌ to oyoxuc ta balumile, abol abaic yuꞌun oy ep buchꞌutic tscꞌan chasocboxuc avoꞌonic. Ta melel ta onoꞌox xavaꞌiic ti xuꞌ ta soc avoꞌonic ta scojique. Pero toj abol sbaic li buchꞌutic jech ta spasique. \p \v 8 ’Mi ta scoj noꞌox avoc acꞌobic ti chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajese jech chaꞌochic o ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox avoc acꞌobic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osile. \v 9 Jech nojtoc mi ta scoj noꞌox asatic ti chata o amulique, muc bu lec. Scꞌan ti chapajes abaique jech chaꞌochic o ta vinajel. Abol abaic mi ta scoj noꞌox asatic ti chabatic o ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osile. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jchꞌayel chij \r (Lc. 15.3–7) \p \v 10 ’Qꞌuelo me abaic, mu me xapꞌajic junuc li unetic ti laj cale yuꞌun chabibilic yuꞌun li yajꞌangeltac Diose. Melel li cꞌusi chacalbeique, li ángeletic li ta xchabivanique scotol ora chcꞌot scꞌoponic li Jtot ta vinajele. \v 11 Yuꞌun joꞌon li coꞌol crixchanoutique tal jcoltaoxuc acotolic yuꞌun chꞌayemoxuc. \p \v 12 ’¿Cꞌusi chanopic? Mi oy jun vinic ti oy joꞌvinic (100) ta cot schije, pero mi ichꞌay comel jcotuque, ¿mi mu teuc lamal chicta li balunlajuneb yoꞌvinic (99) ta cote yoꞌ chba saꞌ li jcot ti ichꞌaye? \v 13 Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal mi la sta li jcote, xmuybaj xa yuꞌun tsꞌacal xa li schije. \v 14 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Jtot ta vinajele, mu scꞌan ti ta xchꞌay junuc li unetic li laj cale. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ta jmeltsan jcꞌoptic jchiꞌuctic li buchꞌutic ista smul ta jtojoltique \r (Lc. 17.3) \p \v 15 ’Mi oy ista smul ta atojol jun li buchꞌu coꞌol avichꞌojicun ta muqꞌue, ba meltsano acꞌopic atuquic. Mi chacꞌ ta ventae, jech lec chacomic schiꞌuc. \v 16 Mi mu xacꞌ ta venta la acꞌope, icꞌo batel jun chaꞌvoꞌuc achiꞌil yuꞌun jaꞌ avajtextico ta sventa li cꞌusi chavalique. \v 17 Mi mu xacꞌbe ta venta nojtoc li scꞌopique, albo ta stojol scotol li buchꞌutic yichꞌojicun ta mucꞌ li cꞌalal chatsob abaique. Mi mu schꞌun li cꞌusi chavalic acotolique, acꞌo comuc jech chac cꞌu chaꞌal yan crixchano, jech chac cꞌu chaꞌal li jtsobpatanetic ti muc bu yichꞌojic ta mucꞌ li Diose. \p \v 18 ’Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌutic ti mu xictaic li cꞌustic chopol tspasique, albeic ti oy smulic ta xꞌileic yuꞌun li Diose. Pero li buchꞌutic ti laj xa yictaic li cꞌustic chopol tspasique, albeic ti muꞌyuc xa smulic ta xꞌileic yuꞌun li Diose. \p \v 19 ’Chacalbeic nojtoc, mi oy chaꞌvoꞌoxuc ti jmoj avoꞌonic chataic ta naꞌel li Jtot ta vinajele, scotol li cꞌustic chacꞌanbeique chayacꞌbeic. \v 20 Yuꞌun mi oy atsoboj abaic chaꞌvoꞌ oxvoꞌuc, joꞌoxuc ti avichꞌojicun ta muqꞌue, te oyun ta oꞌlol li yoꞌ bu oyoxuque ―xi li Jesuse. \p \v 21 Li Pedroe jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―Cajval, ¿jayten scꞌan ta jpasbe perton mi oy la sta smul ta jtojol jun jchiꞌile? ¿Mi jucten noꞌox nan? ―xi. \p \v 22 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Muc bu chacalbe mi jucten noꞌox. Mu atbiluc noꞌox ti jayten scꞌan chapasbe pertone. Jaꞌ scꞌan ti scotol cꞌacꞌal chapasbe pertone. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun vinic ti muc bu spasbe perton li schiꞌile \p \v 23 ’Chacalbeic cꞌu sba ta spas mantal li Diose. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun ajvalil ti oy qꞌuexbil staqꞌuin yuꞌun li yajꞌabteltaque. Pero li ajvalile tscꞌan ti acꞌo sutesbatuque, jaꞌ yuꞌun la stacan ta iqꞌuel li buchꞌutic oy sqꞌuexe. \v 24 Cꞌalal lic scꞌoponan li buchꞌutic oy sqꞌuexe, ital li buchꞌu oy lajunmil sqꞌuexe. \v 25 Li vinique mu xa sut yuꞌun. Jaꞌ yuꞌun li ajvalile laj yal mantal ti acꞌo choneuc ta jtunel scotolic schiꞌuc yajnil schiꞌuc snichꞌnabe, schiꞌuc scotol li cꞌustic oy yuꞌune, yoꞌ jaꞌ chtoj o li sqꞌuexe. \v 26 Cꞌalal iyaꞌi li vinique, la squejan sba ta stojol li ajvalile, jech laj yalbe: “Ajvalil, avocoluc malabun to li jqꞌuexe. Chajsutesbe scotol”, xi. \v 27 Icꞌuxubinat yuꞌun li ajvalile, ichꞌaybat scotol li sqꞌuexe, icoltaat batel. \v 28 Ilocꞌ batel li vinique. Te isnup ta be jun schiꞌil ta abtel. Oy qꞌuexbil joꞌvinic (100) staqꞌuin eꞌuc. La stsac li schiꞌile, la smichꞌbe ta snucꞌ, jech laj yalbe: “Sutesbun ta ora la aqꞌuexe”, xut. \v 29 Li schiꞌil ta abtele la squejan sba ta stojol, jech laj yalbe: “Avocoluc malabun to li jqꞌuexe, chajsutesbe scotol”, xut. \v 30 Pero mu xa smala. Ba sticꞌ ta chuquel. Jech laj yalbe comel li jchabiejchucvanabe: “Jaꞌ to xaloqꞌuesbun mi la sutesbun scotol li sqꞌuexe”, xut comel. \v 31 Cꞌalal iyilic li yan schiꞌiltac ta abtel ti la sticꞌ ta chuquel li schiꞌile, chopol iyilic. Ba yalbeic ta ora li ajvalil li cꞌusi la spas li buchꞌu ep toꞌox yile. \v 32 Li ajvalile la stac ta iqꞌuel li buchꞌu ep toꞌox yile, jech laj yalbe: “Toj chopolot. Li joꞌote la acꞌanbun vocol jech la jchꞌaybot scotol la aqꞌuexe. \v 33 ¿Cꞌu chaꞌal muc xacꞌuxubin eꞌuc la achiꞌile jech chac cꞌu chaꞌal la jcꞌuxubinote?” xut. \v 34 Iꞌilin o li ajvalile. Laj yacꞌbe ta scꞌob li buchꞌutic ta xchucvanique. Jech laj yalbe: “Jaꞌ to xaloqꞌuesic batel mi la sutesbun scotol li sqꞌuexe”, xut comel li jchucvanejetique. \p \v 35 ’Li joꞌoxuque jaꞌ noꞌox jech chaspasbeic eꞌuc li Jtot ta vinajele mi mu ta sloqꞌueluc avoꞌonic chapasbeic perton la achiꞌilique ―xijyutcutic li Jesuse. \c 19 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti mu xuꞌ chquicta cajniltique \r (Mr. 10.1–12; Lc. 16.18) \p \v 1 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta scꞌoponeluncutic li Jesuse, ilocꞌ batel ta Galilea balumil. La jchiꞌincutic batel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Te lijcꞌotcutic ta Judea balumil ta jot ucꞌum Jordán. \v 2 Ep jchiꞌiltactic te tijilic batel schiꞌuc ep jchamelajeletic. Li Jesuse la scoltaanbe schamelic scotolic. \p \v 3 Te italic ta stojol Jesús jayvoꞌ jfariseoetic yuꞌun tal sqꞌuelbeic yoꞌon li cꞌu sba chtacꞌav li Jesuse. Jech la sjacꞌbeic: \p ―¿Mi xuꞌ ta xquictacutic o cajnilcutic ti cꞌusiuc noꞌox smul tstae? ―xiic. \p \v 4 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Aqꞌuelojic xa ta scꞌop Dios li bu ta xal li cꞌalal ipase yuꞌun Dios li sba vinique, jun vinic schiꞌuc jun ants ipase. \v 5 Schiꞌuc aqꞌuelojic ti jech yaloj Dios: “Li queremutique ta svocꞌ sbaic schiꞌuc stot smeꞌic li cꞌalal tsaꞌ li yajnilique. Li chaꞌvoꞌique jun xa chcꞌotic”, xi. \v 6 Jaꞌ yuꞌun mu xa chaꞌvoꞌicuc, junic xa. Li buchꞌutic junic xa yuꞌun li Diose, mu xuꞌ ta xicta sbaic ―xi li Jesuse. \p \v 7 La sjacꞌbeic nojtoc li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jech laj yal mantal li Moisés ta voꞌonee: “Li buchꞌu chicta yajnile, acꞌo smeltsanbe sjunal ti yictaoj xa sbaique, acꞌo yacꞌbe ta scꞌob li yajnile, jaꞌ to jech xuꞌ chicta sbaic”, xi li Moisese? ―xiic. \p \v 8 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jaꞌ ta scoj ti toj tsots yoꞌonic li jtotic jmeꞌtic ta voꞌone ti jech laj yal mantal li Moisese. Ta sliqueb balumile muc bu jech. \v 9 Pero joꞌon chacalbeic, li buchꞌu ta xicta yajnile, mi maꞌuc ta scoj ti la saꞌ svinical ti chicta oe, mi chicꞌ yan antse, chmulivaj. Schiꞌuc nojtoc li buchꞌu chicꞌ li sutem antse chmulivaj nojtoc ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 10 Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique jech laj calbecutic li Jesuse: \p ―Mi jech scꞌoplal li buchꞌu oy yajnile, jaꞌ lec ti mu jsaꞌ cajnilcutique ―xcutcutic. \p \v 11 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu acotolicuc xcuch avuꞌunic ti muc bu chasaꞌ avajnilique. Jaꞌ noꞌox ta xcuch yuꞌunic li buchꞌutic jech ch‐acꞌbat snaꞌic yuꞌun li Diose. \v 12 Oy viniquetic ti stalelic onoꞌox ti jech yoꞌonic ti mu saꞌ yajnilique. Oy viniquetic ti pasbilic ta capone. Oy viniquetic ti mu saꞌ yajnilique yoꞌ jech más xuꞌ ta spasic li cꞌustic tscꞌan li Diose. Li buchꞌutic jech tsnopique, mi chaꞌiic ti jech ta scꞌan li Diose, acꞌo me spasic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scꞌoponbe Diose ta stojol li unetic li Jesuse \r (Mr. 10.13–16; Lc. 18.15–17) \p \v 13 Iꞌicꞌbat talel unetic ta stojol li Jesuse yoꞌ acꞌo yacꞌanbe scꞌob ta sjolic schiꞌuc acꞌo scꞌoponbe Dios ta stojolic. Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique chopol icaꞌicutic. La jpajescutic li buchꞌutic laj yiqꞌuic talel li unetique. \v 14 Pero li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Acꞌo talicuc ta jtojol li unetique, mu me xapajesic. Yuꞌun li buchꞌutic jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique lec to chaꞌiic pasel ta mantal yuꞌun li Diose ―xijyutcutic. \p \v 15 Cꞌalal laj yacꞌanbe o scꞌob ta sjolic li unetic li Jesuse, lijlocꞌcutic batel jchiꞌucutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tal scꞌopon Jesús jun jcꞌulej vinique \r (Mr. 10.17–31; Lc. 18.18–30) \p \v 16 Oy jun vinic tal scꞌopon li Jesuse, jaꞌ jchiꞌiltic ta israelal. Jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―Lequil jchanubtasvanej, ¿cꞌusi ti lec ta jpase ti yoꞌ jech chicuxi o sbatel osile? ―xut. \p \v 17 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Muc buchꞌu junuc lec, jaꞌ noꞌox li Diose. Jaꞌ yuꞌun ¿cꞌu chaꞌal chavalbun ti lequil jchanubtasvanejune? Mi chacꞌan chacuxi sbatel osile, scꞌan chachꞌun li smantaltac li Diose ―xut. \p \v 18 Jech la sjacꞌ li vinique: \p ―¿Cꞌustic mantalil ti scꞌan ta jchꞌune? ―xi. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―“Mu me xamilvan. Mu me xamulivaj. Mu me xaꞌelcꞌaj. Mu me xasaꞌbe smul achiꞌil. \v 19 Ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ. Cꞌuxubino achiꞌiltac jech chac cꞌu chaꞌal cꞌux chavaꞌi aba atuque”, xi li mantale ―xꞌute yuꞌun li Jesuse. \p \v 20 Itacꞌav li vinique: \p ―Scotol li cꞌustic la avale ta jbicꞌtal onoꞌox lic jchꞌun. ¿Cꞌusi yan scꞌan ta jchꞌun? ―xi. \p \v 21 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mi chacꞌan ti lec chayil li Diose, ba chono scotol li cꞌustic oy avuꞌune. Li stojole qꞌuelananbo li meꞌonetique jaꞌ oy o acꞌulejal ta vinajel. Tsꞌacal to xtal achiꞌinun ―xut. \p \v 22 Cꞌalal iyaꞌi jech li vinique, iyat tajmec yoꞌon li cꞌalal isut batele yuꞌun toj ep cꞌustic oy yuꞌun. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, li jcꞌulejetique toj vocol chacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose. \v 24 Chacalbeic nojtoc, jech chac cꞌu chaꞌal mu xjelav jcot cameyo ta chac acuxae, jaꞌ noꞌox jech mu xuꞌ ta xꞌoch li yoꞌ bu ta spas mantal Dios li buchꞌutic jaꞌ noj batem ta yoꞌonic li scꞌulejalique ―xijyutcutic. \p \v 25 Cꞌalal jech laj caꞌicutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, toj chꞌayel noꞌox coꞌoncutic. Jech laj calcutic: \p ―Mi mu xcolic li jcꞌulejetique, ¿buchꞌu ma ti chcol yaꞌele chaꞌa? ―xijchicutic. \p \v 26 Li Jesuse isqꞌuel jsatcutic. Jech laj yalbuncutic: \p ―Li crixchanoetique mu xuꞌ ta scolta sba stuquic sventa sbatel osil. Jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xcolic ta sventa li Diose, yuꞌun scotol xuꞌ yuꞌun ―xi. \p \v 27 Li Pedroe la stacꞌbe li Jesuse: \p ―Li joꞌoncutique laj xa quictacutic scotol li cꞌustic oy toꞌox cuꞌuncutique. Liꞌ xa jchiꞌucotcutique. ¿Cꞌusi ta xquichꞌcutic li joꞌoncutique chaꞌa? ―xi. \p \v 28 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti ta jtuqꞌuibtas li balumile, te chjul chotlucun ta jmucꞌta chotleb yuꞌun joꞌon ta jpas ta mantal scotol, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Scotol crixchanoetic chiyichꞌic ta mucꞌ. Joꞌoxuc ti la achiꞌinicune ta jchiꞌin jbatic ta pasmantal. \v 29 Li buchꞌutic laj xa yicta snaique, mi sbanquiltac, mi yitsꞌinabtac, mi svixobtac, mi yixleltac, mi smucobtac, mi stot, mi smeꞌ, mi snichꞌnab, mi yosil, ta jventa joꞌone, ta stabe más sqꞌuexol li cꞌustic oy toꞌox yuꞌune. Schiꞌuc ta xcuxiic o sbatel osil. \v 30 Pero li buchꞌutic banquilal spꞌisoj sbaic li avie jaꞌ itsꞌinal chcomic yuꞌun la stoy sbaic. Yan li buchꞌutic itsꞌinal ta xꞌileic li avie jaꞌ banquilal chcomic yuꞌun la sbicꞌtajes sbaic. Ep li buchꞌutic itsꞌinal ta xcomique; ep nojtoc li buchꞌutic banquilal ta xcomique ―xijyutcutic li Jesuse. \c 20 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa li buchꞌutic iꞌabtejic ta tsꞌusubtique \p \v 1 Li Jesuse jech laj yalbuncutic nojtoc: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta spas mantal li Diose. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti stsꞌunoj ep tsꞌusube. Sob ilocꞌ batel, ba saꞌ talel svinictac ta abtel. \v 2 Cꞌalal la sta li svinictaque, laj yalbe ti ta stoj jun denario taqꞌuin ta cꞌacꞌale. La stac batel li ta tsꞌusubtique. \v 3 Cꞌalal ista baluneb orae, ilocꞌ batel nojtoc li yajval tsꞌusubtique. Te vaꞌalic ista viniquetic ta chꞌivit ti muꞌyuc yabtelique. \v 4 Jech laj yalbe: “Batanic ta cabtel te ta tsꞌusubtic. Chajtojic ti cꞌu yepal chapasique”, xut. Li viniquetique la schꞌunic, ibatic ta abtel. \v 5 Ichaꞌlocꞌ batel nojtoc ta oꞌlol cꞌacꞌal yuꞌun ba saꞌ talel yan svinictac ta abtel. Ilocꞌ nojtoc ta oxib ora ta mal cꞌacꞌal. Jaꞌ noꞌox jech ispas jujun velta. \v 6 Ilocꞌ batel nojtoc ta joꞌob ora ta mal cꞌacꞌal. Te la sta viniquetic ti muꞌyuc yabtelique. Jech laj yalbe: “¿Cꞌu chaꞌal liꞌ xavaꞌetic sjunul cꞌacꞌale?” xut. \v 7 Itacꞌavic: “Yuꞌun muc buchꞌu xijyicꞌuncutic ta abtel”, xiic. Jech laj yalbe: “Batanic ta cabtel te ta tsꞌusubtic. Chajtojic ti cꞌu yepal chapasique”, xut. \v 8 Cꞌalal ibat xaꞌox cꞌacꞌale, jech laj yalbe li yajqꞌuelꞌabtele: “Icꞌano sutel talel scotol li jvinictac ta abtele, acꞌbo stojolic. Jaꞌ baꞌi xlaj atojan li buchꞌutic tsꞌacal italique. Tsꞌacal to xavacꞌanbe stojol li buchꞌutic baꞌi italique”, xut. \v 9 Jaꞌ baꞌi italic li buchꞌutic ta joꞌob xa ora la stsac yabtelique. Ta jujun denario taqꞌuin itojeic. \v 10 Cꞌalal ital li buchꞌutic baꞌi la stsac yabtelique, la snopic ti jaꞌ más ta xtojeique pero parejo itojeic scotolic. \v 11 Cꞌalal laj yichꞌ stojolic li buchꞌutic sob iꞌochic ta abtele, iꞌilinic ta stojol li yajval abtele. \v 12 Jech laj yalbeic li yajval abtele: “Jun xa noꞌox ora iꞌabtejic li buchꞌutic tsꞌacal xa italique, pero parejo la atojuncutic. Li joꞌoncutique sjunul cꞌacꞌal lijꞌabtejcutic. Toj cꞌux cꞌacꞌal icaꞌicutic. Lijlubcutic tajmec”, xiic. \v 13 Itacꞌav li yajval abtele: “Muc bu chopol li cꞌusi la jpasboxuque. Yuꞌun baꞌi laj caltic ti ta jun denario taqꞌuin chajtojic ta cꞌacꞌale. \v 14 Ichꞌo batel la atojolique, batanic. Yuꞌun jech la jcꞌan ti parejo chajtojic acotolique. \v 15 Xuꞌ ta jpas li cꞌusi ta jcꞌan schiꞌuc li cꞌusi oy cuꞌune. Mu me xtiꞌetuc o avoꞌonic ta sventa li cꞌusi lec la jpase”, xut. \v 16 Li cꞌu sba la spasbe li svinictac ta abtele, jaꞌ noꞌox jech ta spasbatic eꞌuc li buchꞌutic ta xꞌabtejic cuꞌun liꞌ ta balumile. Li buchꞌutic itsꞌinal ta xꞌileic li avie, jaꞌ banquilal chcomic yuꞌun la sbicꞌtajes sbaic. Li buchꞌutic banquilal spꞌisoj sbaic li avie jaꞌ itsꞌinal chcomic yuꞌun la stoy sbaic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti yoxibal xa velta laj yal Jesús ti chmilee \r (Mr. 10.32–34; Lc. 18.31–34) \p \v 17 Cꞌalal te yacuncutic ta xanbal batel ta sbelel Jerusalén schiꞌuc Jesús, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, laj yicꞌuncutic loqꞌuel jutuc ta tiꞌbe, jech laj yalbuncutic: \p \v 18 ―Xanaꞌic ti te chijbat ta Jerusalene. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique te chiꞌaqꞌue ta scꞌob li banquilal paleetique schiꞌuc ta scꞌob li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Te chalic ti chiyaqꞌuic ta milele. \v 19 Chiyaqꞌuic ta scꞌob li buchꞌutic maꞌuc jchiꞌiltactic ta israelale. Chisnaꞌleic, chistsitsic. Ta tsꞌacale chisjocꞌanic ta cruz, te chicham. Chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xijyutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti oy cꞌusi la scꞌanbe Jesús li smeꞌic Jacobo schiꞌuc li Juane \r (Mr. 10.35–45) \p \v 20 Italic ta stojol Jesús schiꞌuc smeꞌic li chaꞌvoꞌ jchiꞌiltacutic ta yajchanbalajeltac li Jesuse, jaꞌ li Jacobo schiꞌuc li Juane. Zebedeo sbi li stotique. Li smeꞌique la squejan sba ta stojol li Jesuse yuꞌun oy cꞌusi ta scꞌanbe. \v 21 Jech ijacꞌbat yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi chacꞌan? ―xut. \p Itacꞌav li meꞌile: \p ―Alo jpꞌeluc amantal ti coꞌol chachotiic schiꞌuc li chaꞌvoꞌ cole, jun ta abatsꞌicꞌob, jun ta atsꞌet, li cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ti chtal apas mantale ―xut. \p \v 22 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu xanaꞌic cꞌu sba svocolal li cꞌusi chacꞌanbecune. ¿Mi xcuch avuꞌunic li at‐oꞌone, li vocole, li milele, jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌe? ―xi li Jesuse. \p Itacꞌavic: \p ―Xuꞌ cuꞌuncutic ―xiic. \p \v 23 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Melel chavichꞌic vocol jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌe. Pero ti chacꞌan chachotiic jun ta jbatsꞌicꞌobe, jun ta jtsꞌete, joꞌone mu xuꞌ chacalbeic. Jaꞌ ta xal stuc li Jtot ti buchꞌutic te ta xchotiique ―xut. \p \v 24 Cꞌalal laj caꞌicutic li cꞌusi laj yalic li chaꞌvoꞌ jchiꞌilcutique, li lajunvoꞌuncutique chopol icaꞌicutic. \v 25 Li Jesuse laj yicꞌuncutic jcotolcutic, jech laj yalbuncutic: \p ―Xanaꞌic cꞌu sba ta spasic li ajvaliletic yuꞌunic li jyanlumal crixchanoetique. Jaꞌ noꞌox ta spasic mantal. Jech nojtoc li buchꞌutic acꞌbil yabtelic yuꞌun li ajvalile jaꞌ noꞌox ta sujvanic ta abtel. \v 26-27 Pero li joꞌoxuque mu me xapasic jech. Li buchꞌu junucal avuꞌunic ti tscꞌan chcom ta banquilal avuꞌunique, ti tscꞌan ichꞌbil ta muqꞌue, acꞌo sbicꞌtajes sba ta atojolic, acꞌo tunuc avuꞌunic. \v 28 Jech chac cꞌu chaꞌal joꞌon li coꞌol crixchanoutique, muc bu tal pasvancun ta mantal. Ti litale, yuꞌun tal tuncun yuꞌun scotol li crixchanoetique. Tal cacꞌ jba ta milel ta scojic yoꞌ jech chcolic o sbatel osil ―xijyutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjambe sat chaꞌvoꞌ maꞌsatetic li Jesuse \r (Mr. 10.46–52; Lc. 18.35–43) \p \v 29 Cꞌalal lijlocꞌcutic batel ta jteclum Jericó schiꞌuc li Jesuse, te tijilic batel ep jchiꞌiltactic. \v 30 Te chotolic ta tiꞌbe chaꞌvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal, jaꞌ maꞌsatetic. Cꞌalal iyaꞌiic ti te ch‐echꞌ li Jesuse, laj yaptaic: \p ―¡Cajval, joꞌot snitilulot David ti scꞌoplal onoꞌox chaꞌoch ta ajvalilal cuꞌuncutique, ichꞌuncutic ta cꞌux! ―xiic. \p \v 31 Pero li yan jchiꞌiltactique la spajesic. \p ―¡Anchanic! ―xutic. \p Pero más to tsots icꞌopojic: \p ―¡Cajval, joꞌot snitilulot David, ichꞌuncutic ta cꞌux! ―xiic. \p \v 32 Ivaꞌi li Jesuse. Iꞌalbatic ti acꞌo talicuc ta stojole. Jech la sjacꞌbe: \p ―¿Cꞌusi chacꞌanic chajpasbeic? ―xut. \p \v 33 Itacꞌavic: \p ―Cajval, avocoluc jambun li jsatcutique ―xiic. \p \v 34 Li Jesuse la scꞌuxubinan, la spicanbe satic. Ijam ta ora li satique. La schiꞌinic batel li Jesuse. \c 21 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌic ta mucꞌ Jesús li cꞌalal iꞌoch ta Jerusalene \r (Mr. 11.1–11; Lc. 19.28–40; Jn. 12.12–19) \p \v 1 Cꞌalal nopol xa xijbatcutic ta Jerusalene, te lijcꞌotcutic ta nopol Betfajé te ta yoc vits Olivatic. Li Jesuse la stac batel chaꞌvoꞌ jchiꞌilcutic ta yajchanbalajeltac. \v 2 Laj yalbe echꞌel: \p ―Batanic leꞌ ta coloniae. Te chucul chataic jcot meꞌburro schiꞌuc jcot yol. Jitunic, nitic talel. \v 3 Mi oy buchꞌu chasjacꞌbeic ti cꞌu chaꞌal chajitunic li burroe, albeic: “Yuꞌun ta xtun yuꞌun li Cajvaltique”, utic, jech chayacꞌboxuc talel ―xꞌutatic batel yuꞌun li Jesuse. \p \v 4 Scotol jech icꞌot ta pasel yuꞌun jaꞌ icꞌot ta pasel li cꞌusi laj yal li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech laj yal: \q1 \v 5 Albo li buchꞌutic ti jaꞌ steclumalic li Jerusalene: \q1 “Ta xtal li ajvalil avuꞌunique. \q1 Lec noꞌox yoꞌon, mu snaꞌ stoy sba. \q1 Cajal ta burro chtal, jaꞌ yol jꞌicatsnom meꞌburro”, \m uto, xiyut li Diose, xi onoꞌox laj yal li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. \p \v 6 Ibatic li chaꞌvoꞌique, jaꞌ ischꞌunic li cꞌusi iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse. \v 7 La snitic talel schiꞌuc yol li meꞌburroe. Laj yacꞌbeic spuychijic sventa staspat. La scajlebin li Jesuse. \v 8 Ep buchꞌutic la sqꞌuianic spuychijic ta be li bu ch‐echꞌ ba li Jesuse. Oy yanetic la scꞌasic yanal teꞌ, la slamanic ta be yuꞌun chichꞌic ta mucꞌ li Jesuse. \v 9 Li buchꞌutic sbabe batele schiꞌuc li buchꞌutic tijilic talele, tsots icꞌopojic scotolic, jech laj yalic: \p ―¡Acꞌo quichꞌtic ta mucꞌ li snitilul li David ti tal ochuc ta ajvalilal cuꞌuntique! ¡Toj lec li buchꞌu tacbil talel yuꞌun li Cajvaltic Diose! ¡Acꞌo acꞌbatuc más slequilal yutsilal Dios! ―xiic. \p \v 10 Cꞌalal iꞌoch batel ta Jerusalén li Jesuse, xꞌupꞌetic tajmec scotol li jchiꞌiltactique. Jech la sjaqꞌuic: \p ―¿Buchꞌu leꞌe? ―xiic. \p \v 11 Itacꞌavic li jchiꞌiltactic ti schiꞌuquic talel li Jesuse: \p ―Jaꞌ Jesús. Jaꞌ li buchꞌu ta xal scꞌop Dios li te liquem talel ta Nazaret ta Galilea balumile ―xiic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la snutsan loqꞌuel jpꞌolmaletic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li Jesuse \r (Mr. 11.15–19; Lc. 19.45–48; Jn. 2.13–22) \p \v 12 Li Jesuse te icꞌot ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna ta Jerusalene. Te jchiꞌucutic cꞌotel, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. La snutsan loqꞌuel scotol li jpꞌolmaletic schiꞌuc li jmanolajeletic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. La svalcꞌunbe smexaic li jeltaqꞌuinetique. La sbutqꞌuinbe xilaic li jchon jculajteꞌetique. \v 13 Jech laj yalbe: \p ―Jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Li jnae jaꞌ snail li bu chataicun ta naꞌele”, xi li Diose. Pero li joꞌoxuque apasic xa ta snailchꞌen jꞌeleqꞌuetic ―xi. \p \v 14 Li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae italic ta stojol Jesús maꞌsatetic schiꞌuc coxoetic. Icol yuꞌun scotol li Jesuse. \v 15 Te oyic jayvoꞌ banquilal paleetic schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Iyilic li cꞌustic la spas li Jesuse, schiꞌuc iyaꞌiic ti tsots chcꞌopojic li bicꞌtal queremutique ti jech chalulanique: “Acꞌo quichꞌtic ta mucꞌ li snitilul David li tal ochuc ta ajvalilal cuꞌuntique”, xiic. Iꞌilinic o. \v 16 Jech tal sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―¿Mi chavaꞌi li cꞌusi chalic li bicꞌtal queremutique? ―xutic. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Xcabin. Aqꞌuelojic ti jech tsꞌibabil ta scꞌop li Diose: \q1 Li unetique jaꞌ más lec ta xalic acꞌoplal, \m xi onoꞌox tsꞌibabil. Jaꞌ yuꞌun jech icꞌot ta pasel ―xi li Jesuse. \p \v 17 Ilocꞌ batel li Jesuse. Lijbatcutic ta biqꞌuit jteclum Betania. Jaꞌ te vayal lijcꞌotcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li teꞌel higo ti muꞌyuc sate \r (Mr. 11.12–14, 20–26) \p \v 18 Sob ta yocꞌomal lijchaꞌbatcutic nojtoc li ta Jerusalén schiꞌuc li Jesuse. Cꞌalal te xijbatcutic ta bee, ilic sviꞌnal li Jesuse. \v 19 Iyil ti oy jtecꞌ higo ta nopol tiꞌbee. Ba sqꞌuel mi oy sat. Pero muꞌyuc sat ista, jaꞌ noꞌox oy yanal. Li Jesuse jech laj yalbe comel li teꞌel higoe: \p ―Muc xa bu chasatin o ―xut. \p Itaquij ta ora li teꞌel higoe. \v 20 Cꞌalal iquilcutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, toj chꞌayel noꞌox coꞌoncutic. Jech laj calcutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti itaquij ta ora li teꞌel higoe? ―xijchicutic. \p \v 21 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, mi chachꞌunic ti joꞌon chajcoltaique, maꞌuc noꞌox xuꞌ chapasic jech chac cꞌu chaꞌal la jpasbe li jtecꞌ higoe, jaꞌ chapasic li cꞌustic vocol ta pasel ti mu xuꞌ avuꞌunic atuquique. Jech chac cꞌu chaꞌal mi chavalbeic li vits liꞌi ti acꞌo qꞌuejuque, ti acꞌo sjip sba ochel ta nabe, ta spas avuꞌunic. \v 22 Scotol li cꞌusi chacꞌanbeic li Diose, chꞌunic ti chayacꞌbeique, jech chataic o scotol ―xijyutcutic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús ti buchꞌu iꞌacꞌbat sjuꞌele \r (Mr. 11.27–33; Lc. 20.1–8) \p \v 23 Cꞌalal lijcꞌotcutic ta mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene, lic chanubtasvanuc ta yamaqꞌuil mucꞌta chꞌulna li Jesuse. Te italic eꞌuc li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique. Jech la sjacꞌbeic: \p ―¿Buchꞌu laj yacꞌbot ajuꞌel yoꞌ chapas li cꞌustic chapase? ―xutic. \p \v 24 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Oy cꞌusi chajacꞌbeic eꞌuc. Mi chavalbecun li cꞌusi chajacꞌbeique, chacalbeic eꞌuc ti buchꞌu liyacꞌbe juꞌel ti jech ta jpase. \v 25 Li ichꞌ joꞌ ti iyacꞌ li Juane, ¿buchꞌu iꞌacꞌbat yabtel ti jech la spase? ¿Mi jaꞌ Dios iꞌacꞌbat, mi crixchano noꞌox iꞌacꞌbat? ―xut. \p Te lic yalulanbe sbaic: \p ―Mi chcaltic ti jaꞌ iꞌacꞌbat yabtel yuꞌun li Diose, jech chijyalbutic: “¿Cꞌu chaꞌal muc bu xachꞌunic chaꞌa?” xijyututic. \v 26 Mi icaltic ti iꞌacꞌbat yuꞌun crixchanoe, pero chijxiꞌutic yuꞌun li jchiꞌiltactique yuꞌun scotolic schꞌunojic ti jaꞌ iyal scꞌop Dios li Juane ―xut sbaic. \p \v 27 Jech la stacꞌbeic li Jesuse: \p ―Mu jnaꞌcutic ―xiic. \p Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Jaꞌ jechun eꞌuc, muc bu chacalbeic ti buchꞌu liyacꞌbe juꞌel ti jech ta jpase. \v 28 ¿Cꞌusi chanopic? Oy jun vinic oy chaꞌvoꞌ snichꞌnab. Li june jech laj yalbe: “Jnichꞌon, batan ta abtel li ta jtsꞌusubtique”, xut. \v 29 Itacꞌav li snichꞌone: “Mu jcꞌan xibat”, xi. Pero tsꞌacal to isnop ti ta xbate, ibat. \v 30 La scꞌopon li jun snichꞌone. Jaꞌ noꞌox jech iyalbe jech chac cꞌu chaꞌal iyalbe li june. Itacꞌav li snichꞌone: “Xuꞌuc, tata, chibat”, xi. Pero muc bu xbat. \v 31 Li joꞌoxuque ¿cꞌusi chanopic? Li chaꞌvoꞌ queremutique ¿buchꞌu junucal la schꞌunbe smantal li stotique? ―xut. \p Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ li buchꞌu baꞌi iꞌalbate ―xiic. \p Li Jesuse jech laj yal: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌutic ti chavalic ti mu schꞌunbeic smantaltac li Diose, jaꞌ li jtsobpatanetique schiꞌuc li jmulivajel antsetique, jaꞌ chacꞌ xa sbaic ta scꞌob li Diose. Li joꞌoxuque mu xacꞌanic ventainel yuꞌun Dios. \v 32 Ti ital ta atojolic li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe, jaꞌ tal yalboxuc li cꞌusi scꞌan ti chapasique, pero muc bu xachꞌunic. Yan li jtsobpatanetique schiꞌuc li jmulivajel antsetique, jaꞌ ischꞌunic, laj yictaic li cꞌustic chopol tspasique. Cꞌalal avilic ti laj yictaic spasel li cꞌustic chopole, muc bu xavictaic eꞌuc li joꞌoxuque. Muc bu xachꞌunic o. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jchabiejtsꞌusubtic ti chopol li cꞌusi la spasique \r (Mr. 12.1–12; Lc. 20.9–19) \p \v 33 ’Aꞌiic yan loꞌil ti chacalbeique. Oy jun vinic la stsꞌun ep tsꞌusub ta yosil. La sjoy ta moc li tsꞌusubtique. La sjom ton jaꞌ yav sventa spitsꞌobil yaꞌlel li sat tsꞌusube. La spas jun toyol sqꞌuelobil osil. La saꞌbe comel yajval buchꞌutic ta schabiic li tsꞌusubtique. Ibat ta nom li yajvale. \p \v 34 ’Cꞌalal ista yora ta xtaꞌaj li sat tsꞌusube, la stac batel yajtuneltac yuꞌun ba yichꞌic talel li cꞌu onoꞌox yepal yaloj chichꞌe. Cꞌot scꞌanbeic li buchꞌutic ta schabiique. \v 35 Pero li jchabiejtsꞌusubtique la stsaquic li yajtuneltac li yajval osile. Li june la smajic, li june la smilic, li june laj yacꞌbeic ton. \v 36 Li yajval osile la stac batel yan yajtuneltac nojtoc, jaꞌ to más ep la stac batel. Pero jaꞌ noꞌox jech la spasbeic nojtoc jech chac cꞌu chaꞌal la spasbeic li buchꞌutic baꞌi itaqueic batele. \p \v 37 ’Tsꞌacal to la stac batel li snichꞌone. Jech la snop li yajval osile: “Jaꞌ nan ch‐aqꞌue ta venta li jnichꞌone”, xi. \v 38 Pero cꞌalal iyilic li jchabiejtsꞌusubtic ti jaꞌ xa snichꞌon li yajval osile, jech laj yalbe sbaic: “Leꞌe jaꞌ chichꞌbe comel li yosil li stote. Jaꞌ lec ta jmiltic yoꞌ jech joꞌotic chquichꞌbetic o comel li yosile”, xut sbaic. \v 39 La stsaquic, la sloqꞌuesic ta pat moc, te la smilic. \v 40 Cꞌalal ta sut talel li yajval tsꞌusubtique, ¿cꞌusi chjul spasbe xanaꞌic li jchabiejtsꞌusubtique? ―xut li jꞌabteletic li Jesuse. \p \v 41 Itacꞌavic: \p ―Ta xmileic yuꞌun toj chopol li cꞌusi la spasique. Li yajval osile yan xa o buchꞌutic chacꞌbe schabiic li tsꞌusubtique. Jaꞌ ta saꞌ li buchꞌutic lec chaqꞌuic ta cꞌabal li sat tsꞌusube ―xiic. \p \v 42 Li Jesuse jech laj yalbe nojtoc: \p ―Aqꞌuelojic li cꞌusi chal li scꞌop Diose: \q1 Jech chac cꞌu chaꞌal li yajval na ti la stꞌuj jpꞌej ton sventa ta xacꞌ ta chiquin nae, \q1 pero li svinictac ta vaꞌanejnae mu scꞌanic. \q1 Li ton li la spꞌajique jaꞌ onoꞌox iꞌoch ta chiquin na. \q1 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun li Diose, acꞌo mi mu xcꞌanee, \q1 pero ta onoꞌox xꞌacꞌbat tsots yabtel. \q1 Toj lec ti jech ta spas li Diose, \m xi tsꞌibabil. \v 43 Chacalbeic, li joꞌoxuque ilaj xa scꞌoplal ti chasventainic li Diose. Jaꞌ xa ta xventainatic li buchꞌutic ta spasic li cꞌustic ta scꞌan li Diose. \v 44 Li buchꞌutic chopol chiyilique, jaꞌ chopol chbatic o. Ta onoꞌox xquichꞌbe scꞌopic. Mi ical ti ta chꞌayel chbatique, ta xchꞌayic o sbatel osil ―xi li Jesuse. \p \v 45 Cꞌalal iyaꞌiic li cꞌusi laj yal ta loꞌil li Jesús li banquilal paleetic schiꞌuc li jfariseoetique, ijul ta sjolic ti jaꞌ scꞌoplalique. \v 46 La snopic cꞌuxi xuꞌ ta stsaquic li Jesuse. Pero ixiꞌic o li ta jchiꞌiltactique yuꞌun schꞌunojic ti jaꞌ ta xal li scꞌop Dios li Jesuse. \c 22 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa qꞌuin nupunel \r (Lc. 14.15–24) \p \v 1 Li Jesuse laj yalbe yan loꞌil nojtoc li jchiꞌiltactique. Jech laj yal: \p \v 2 ―Chacalbeic li cꞌu sba ta spas mantal li Diose. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun ajvalil ti la spas qꞌuin sventa ta xnupun li snichꞌone. \v 3 La stac batel yajtuneltac, ba yicꞌanic talel li buchꞌutic yalojbe xa onoꞌox ti acꞌo xtal sqꞌuelic li qꞌuin nupunele. Pero mu scꞌan xtalic. \v 4 La stac batel yan yajtuneltac nojtoc. Jech laj yalbe batel: “Jech xavalbeic li buchꞌutic calojbe xa onoꞌox ti acꞌo talicuque: Batanic la, meltsanbil xa scotol li veꞌlile, milbil xa li vacaxetique schiꞌuc li yan stsꞌunubtac ti lec jupꞌemique. Ba la qꞌuelic li qꞌuin nupunele, utic cꞌotel”, xut batel li yajtuneltaque. \v 5 Pero li buchꞌutic icꞌbilique muc bu schꞌunic. Muc bu xaqꞌuic ta venta ti jech iꞌalbatique. Solel jaꞌ ba spasic li cꞌusi tscꞌan stuquique. Li june ba sqꞌuel li cꞌustic stsꞌunoje. Li june ba pꞌolmajuc. \v 6 Li yanetique la stsaquic li yajtuneltac li ajvalile, la smajic, la smilic. \v 7 Cꞌalal iyaꞌi li ajvalil ti jech ispasique, iꞌilin tajmec. La stac batel yajsoltarotac yoꞌ acꞌo ba mileicuc li buchꞌutic imilvanique. La schicꞌbeic nojtoc li steclumalique. \v 8 Li ajvalile jech laj yalbe nojtoc li yan yajtuneltaque: “Chapal xa scotol li cꞌustic ta xtun ta sventa li qꞌuin nupunele, pero li buchꞌutic jtacanoj ta iqꞌuele muc bu xaqꞌuic ta venta. \v 9 Batanic ta bebetic. Iqꞌuic talel li buchꞌutic chataique, acꞌo xtal sqꞌuelic li qꞌuin nupunele”, xut batel. \v 10 Iloqꞌuic batel li yajtuneltaque, ibatic ta bebetic. Laj yiqꞌuic talel scotol li buchꞌutic la staanic ta bee. Te capal italic li buchꞌutic chopolique schiꞌuc li buchꞌutic lequique. Noj icꞌot ta crixchano li na li bu ta spasic li qꞌuine. \p \v 11 ’Li ajvalile och scꞌoponan li buchꞌutic la stacan ta iqꞌuele. Te iyil jun vinic ti maꞌuc slapoj li cꞌuꞌil ti yacꞌoj sventa nupunele. \v 12 Jech laj yalbe: “Joꞌote, ¿cꞌuxi laꞌoch talel liꞌi yuꞌun maꞌuc alapoj li cꞌuꞌil sventa nupunel ti cacꞌoj chalapique?” xut. Muc bu xtacꞌav li vinique. \v 13 Li ajvalile jech laj yalbe li yajtuneltaque: “Chucbeic yoc scꞌob li vinique. Jipic batel ta icꞌal acꞌubal. Te xꞌoqꞌuelet o, te xcꞌuxuxet o ye ta scoj ti tsots li vocol ta xichꞌe”, xi li ajvalile. \v 14 Jaꞌ svinajeb ti scotol icꞌbilic yuꞌun li Diose pero jutuc noꞌox li buchꞌutic tꞌujbilique, yuꞌun jutuc noꞌox li buchꞌutic ta scꞌanic ventainele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjacꞌbeic Jesús mi xuꞌ ta stojbeic spatanic li Césare \r (Mr. 12.13–17; Lc. 20.20–26) \p \v 15 Li jfariseoetique ba snopic li cꞌusi tsjacꞌbeic li Jesuse yoꞌ jech chaꞌiic li cꞌu sba chtacꞌave, yoꞌ cꞌuxi ta stabeic o smul ti yalojique. \v 16 La staquic batel yajchanbalajeltaquic schiꞌuc svinictac li Herodese. Jech tal sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, jnaꞌojcutic ti melel scotol li cꞌusi chavale, ti jamal chaval li cꞌusi tscꞌan Dios ti acꞌo jpascutique, ti mu tꞌujbiluc chachaꞌle li buchꞌu chavalbee. \v 17 Alo caꞌicutic li cꞌusi chanope. ¿Mi lec chil Dios ti ta jtojbecutic jpatancutic li Césare, mi moꞌoj? ―xiic. \p \v 18 Li Jesuse snaꞌoj ti yuꞌun noꞌox chqꞌuelbat yoꞌone, jech la stacꞌbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal aqꞌuelbecun coꞌon? Jloꞌlovanejoxuc. \v 19 Ichꞌic talel junuc li taqꞌuin sventa ta jtojtic o jpatantique ―xꞌutatic. \p Ba yichꞌbeic talel jun denario taqꞌuin. \v 20 Jech ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Buchꞌu slocꞌol liꞌi? ¿Buchꞌu sbi liꞌi? ―xꞌutatic. \p \v 21 Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ César ―xiic. \p Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Scꞌan ta jpasbetic li yabtel ti ta xal li Césare yuꞌun jaꞌ mucꞌta ajvalil. Jech nojtoc scꞌan ta jpasbetic li cꞌusi ta xal li Diose ―xꞌutatic. \p \v 22 Cꞌalal iyaꞌiic li cꞌu sba itacꞌav li Jesuse, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Isutic batel. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjaqꞌuic li jsaduceoetic ta sventa ti chchaꞌcuxiic li ánimaetique \r (Mr. 12.18–27; Lc. 20.27–40) \p \v 23 Ta jliquel oe italic jayvoꞌ jsaduceoetic eꞌuc, jaꞌ li buchꞌutic ta xalic ti muꞌyuc chaꞌcuxesele. Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p \v 24 ―Jchanubtasvanej, jech la stsꞌiba comel li Moisés ta voꞌonee: “Mi icham jun vinic, mi muꞌyuc snichꞌon chcome, li itsꞌinal ti muꞌyuc to yajnile, jaꞌ acꞌo yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile. Cꞌalal ta xil schꞌamale, jaꞌ acꞌo yacꞌbe sbiinbe sbi li ánima sbanquile, jaꞌ yoꞌ mu xchꞌay o li sbi li ánima sbanquile”, xi li Moisese. \v 25 Oy jucvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal sbanquil yitsꞌin noꞌox sbaic. Li banquilale la saꞌ yajnil, pero icham, muꞌyuc snichꞌon icom. Li itsꞌinale laj yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile. \v 26-27 Jaꞌ jech la spasulanic sjucvaꞌalic. Xcholet sjucvaꞌalic laj yiqꞌuic li antse yuꞌun laj chamicuc. Tsꞌacal to icham eꞌuc li antse. \v 28 Cꞌalal ta xchaꞌcuxiique, ¿buchꞌu junucal ta xicꞌ o li antse yuꞌun scotolic laj yicꞌulanic? ―xiic. \p \v 29 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu xanaꞌic li cꞌusi chal li scꞌop Diose. Mu xanaꞌic li cꞌu sba sjuꞌel li Diose. \v 30 Cꞌalal ta xchaꞌcuxiique, muꞌyuc xa yajnil li viniquetique, muꞌyuc xa smalal li antsetique. Jaꞌ xa jechic jech chac cꞌu chaꞌal li yajꞌangeltac Dios ta vinajele. \v 31 Ti jech muc bu achꞌunojic ti ta xchaꞌcuxiic li ánimaetique, ¿mi yuꞌun muc bu aqꞌuelojic li cꞌusi laj yal Dios ta sventa li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove? Acꞌo mi voꞌone xa chamemic, pero te to ch‐albat scꞌoplalic: \v 32 “Joꞌon Diosun yuꞌun li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove”, xi li Diose yuꞌun cuxulic. Ti lajemicuc o schiꞌuc schꞌulelic jech chac cꞌu chaꞌal chavalique, muꞌyuc Dios yuꞌunic yaꞌel. Li Diose jaꞌ Dios yuꞌunic li buchꞌutic cuxulic o sbatel osile ―xi li Jesuse. \p \v 33 Cꞌalal iyaꞌiic li jchiꞌiltactic ti jech laj yal li Jesuse, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li mantal ti más tsotse \r (Mr. 12.28–34) \p \v 34 Cꞌalal iyaꞌiic li jfariseoetic ti muc bu xtojobic ta staqꞌuel li jsaduceoetique, la stsob sbaic. \v 35 Te oy jun jfariseo ti spꞌisoj sba ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. La sjacꞌbe li Jesuse yuꞌun ta sqꞌuel cꞌu sba chtacꞌav: \p \v 36 ―Jchanubtasvanej, ta scotol smantaltac li Dios ti laj yal comel li Moisés ta voꞌonee, ¿cꞌusi junucal ti más tsotse? ―xi. \p \v 37 Itacꞌav li Jesuse: \p ―“Sloqꞌueluc me avoꞌonic cꞌanic me li Dios cuꞌuntique. Acꞌbo sventain avoꞌonic schiꞌuc apꞌijilic. Acꞌo tunuc yuꞌun”, xi li mantale. \v 38 Leꞌe jaꞌ li más tsotse. \v 39 Li schibale jaꞌ noꞌox jech tsots nojtoc. Jech chal: “Cꞌuxubino me achiꞌilic jech chac cꞌu chaꞌal cꞌux chavaꞌi aba atuque”, xi. \v 40 Li chib mantal liꞌi jaꞌ smacoj scotol li yan smantaltac li Diose schiꞌuc li cꞌustic laj yalic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti maꞌuc noꞌox snitilul David li Cristoe yuꞌun “Cajval”, xi li Davide \r (Mr. 12.35–37; Lc. 20.41–44) \p \v 41 Cꞌalal te tsobolic li jfariseoetique, li Jesuse jech laj yal scꞌoplal stuc: \p \v 42 ―¿Cꞌusi chanopic? ¿Buchꞌu ti smucꞌta moltot ta voꞌone li Cristo li tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane? ―xut. \p Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ smucꞌta moltot li Davide ―xiic. \p \v 43 Li Jesuse jech la sjacꞌbe nojtoc: \p ―Mi jaꞌ mucꞌta moltotil li Davide, ¿cꞌu chaꞌal “Cajval”, xi li Davide? Ta sventa li Chꞌul Espíritue jech la stsꞌiba li Davide: \q1 \v 44 Li Cajvale xi iꞌalbat yuꞌun li Diose: \q1 “Chachoti ta jbatsꞌicꞌob, chapas mantal \q1 jaꞌ to mi la jpas ta canal scotol la avajcontrataque”, \m xꞌutat li Cristoe, xi li Davide. \v 45 Li Davide “Cajval”, xut li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane. ¿Cꞌu chaꞌal “Cajval”, xut mi jaꞌ snitilul noꞌoxe? ―xi li Jesuse. \p \v 46 Mu junuc buchꞌu itacꞌavic. Jech mu cꞌusi la sjaqꞌuic o. \c 23 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chopol li cꞌusi tspasic li jfariseoetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose \r (Mr. 12.38–40; Lc. 11.37–54; 20.45–47) \p \v 1 Li Jesuse lic scꞌoponuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, schiꞌuc li jchiꞌiltactic li te tsobolique. Jech laj yalbuncutic: \p \v 2 ―Li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetique, jaꞌ icom ta sbaic li smantaltac Diose ti laj yal li Moisese. \v 3 Jaꞌ yuꞌun chꞌunic me li scꞌop Dios ti chayalbeique, pero mu me xapasic jech chac cꞌu chaꞌal ta spasic li stuquique. Yuꞌun muc bu jech ta spasic li cꞌu sba ta xchanubtasvanique. \v 4 Coꞌol schiꞌuc ta spechꞌic lec icatsil ti toj ole, ti vocol ta xlic ta petele. Joꞌoxuc noꞌox chacꞌ acuchic pero li stuquique mu xlic yuꞌunic. \v 5 Scotol li cꞌusi ta spasique jaꞌ noꞌox yoꞌ acꞌo lec ch‐ileic o yuꞌun li crixchanoetique. Li sbiqꞌuit‐av smantaltac Dios ti acotolic chachuquic ta acꞌobic ta atiꞌbaic li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, li jfariseoetique jaꞌ más mucꞌ spasojic. Schiꞌuc li scꞌuꞌic ta slapique nat stsitsimal spasojic. \v 6 Lec chaꞌiic ti ta xchotiic li bu tꞌujbil chotlebal ta jujun qꞌuine. Lec chaꞌiic nojtoc ti ta xchotiic li bu tꞌujbil chotlebal ta chꞌulnaetique. \v 7 Jaꞌ lec chaꞌiic ti lequil cꞌoponbilic yuꞌun li jchiꞌiltactic li te ta chꞌivite. Jaꞌ lec chaꞌiic ti “jchanubtasvanej” xꞌutatic yuꞌun li jchiꞌiltactique. \p \v 8 ’Pero li joꞌoxuque mu me xacꞌanic ti “jchanubtasvanej” xaꞌutatique yuꞌun jun noꞌox la Avajchanubtasvanejique, jaꞌ li joꞌone ti tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique. Li joꞌoxuque achiꞌil noꞌox abaic. \v 9 Mu me buchꞌu xapꞌis ta atotic liꞌ ta balumile, yuꞌun jun noꞌox li Jtotique, jaꞌ li Dios ta vinajele. \v 10 Mu me xacꞌanic ti “Cajval” xaꞌutatique yuꞌun jun noꞌox la Avajvalique, jaꞌ li joꞌone ti tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique. \v 11 Li buchꞌu banquilal avuꞌunique acꞌo sbicꞌtajes sba ta atojolic. \v 12 Li buchꞌu junucal ta stoy sba ta atojolique jaꞌ ta xbicꞌtajese yuꞌun li Diose. Yan li buchꞌu junucal ta sbicꞌtajes sba ta atojolique, jaꞌ ta xꞌaqꞌue ta ichꞌel ta mucꞌ yuꞌun li Diose. \p \v 13 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Yuꞌun jaꞌ li chapajesic li buchꞌutic ta scꞌanic ventainel yuꞌun li Diose, pero li joꞌoxuque mu xacꞌanic ventainel yuꞌun li Diose. \p \v 14 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Altic ti jal chataic ta naꞌel li Diose, yuꞌun ta to xaloꞌlobeic li cꞌustic oy yuꞌun li meꞌanal antsetique. Jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. \p \v 15 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Chalubtsan abaic ta saꞌel mi oy bu xataic junuc avajchanbalajelic. Mi la ataique, más to ta soc o avuꞌunic. Jaꞌ yuꞌun joꞌoxuc ta acojic ti chba yichꞌ vocol ta mucꞌta cꞌoqꞌue. \p \v 16 ’Joꞌoxuque jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal jun maꞌsat. Chavichꞌic tsots vocol yuꞌun apꞌisoj abaic ti chavaqꞌuic ta ilel bee. Yuꞌun jech chavalic: “Li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li mucꞌta chꞌulnae, mu persauc tspas li cꞌusi chale. Yan li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li cꞌanal taqꞌuin li te ta mucꞌta chꞌulnae, jaꞌ persa tspas li cꞌusi chale”, xachiic. \v 17 Mu xanaꞌic snopel. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal jun maꞌsat. Yuꞌun mu másuc ichꞌbil ta mucꞌ li cꞌanal taqꞌuine; jaꞌ más ichꞌbil ta mucꞌ li mucꞌta chꞌulna li yoꞌ bu tiqꞌuil li cꞌanal taqꞌuine yuꞌun jaꞌ te ta xmilbat smoton li Diose. \v 18 Jech chavalic nojtoc: “Buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li scajleb smoton li Diose, mu persauc tspas li cꞌusi chale. Yan li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico ti milbil smoton Dios li te cajanbile, jaꞌ persa tspas li cꞌusi chale”, xachiic. \v 19 Mu xanaꞌic snopel. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal jun maꞌsat. Yuꞌun mu másuc ichꞌbil ta mucꞌ li smoton li Diose; jaꞌ más ichꞌbil ta mucꞌ li yoꞌ bu cajal chcꞌacꞌ li smoton li Diose. \v 20 Li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li scajleb smoton li Diose, jaꞌ xa yajtextico cꞌalal ta smoton Dios li te cajanbile. \v 21 Jech nojtoc li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li mucꞌta chꞌulnae, jaꞌ xa yajtextico nojtoc li Diose yuꞌun jaꞌ te yacꞌoj sba li Diose. \v 22 Li buchꞌu chal ti jaꞌ yajtextico li vinajele jaꞌ xa yajtextico cꞌalal ta smucꞌta chotleb li Diose, schiꞌuc li Dios li te chotole. \p \v 23 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Yuꞌun jaꞌ noꞌox chanopic ti persa chavatic ta lajlajuneb li cꞌustic atsꞌunojique, jaꞌ li tulnichime, schiꞌuc li anise, schiꞌuc li cominoe. Chaloqꞌuesic jujun li ta lajlajuneb ta sventa smoton li Diose. Pero jaꞌ mu xacꞌan xapasic li bu persa scꞌan pasel li smantaltac li Dios ti laj yal comel li Moisese. Mu xavaqꞌuic ta venta ti scꞌan ti lec chameltsanic cꞌope, ti chacꞌuxubinvanique, ti melel li cꞌustic chavalique. Jaꞌ lec ti lauc apasic nojtoc ti bu persa scꞌan pasele. \v 24 Altic ti chachanubtasvanique yuꞌun jaꞌ noꞌox chachꞌunic li bu mu tsotsuque. Yan li bu tsotse jaꞌ mu xachꞌunic. \p \v 25 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Jech chac cꞌu chaꞌal ti buchꞌu jaꞌ noꞌox ta spocbe spat xocon li vasoe schiꞌuc li pulatue, yan li yute muc bu tsuqꞌuic, noj ta icꞌubal. Jaꞌ noꞌox jechoxuc li joꞌoxuque. Lecoxuc yilel pero jaꞌ noꞌox batem ta avoꞌonic scꞌupinel li cꞌustic oy yuꞌun la achiꞌilique. Chavalbeic ti acꞌo yaqꞌuic ta smoton li Diose pero joꞌoxuc noꞌox chavichꞌic atuquic. \v 26 Joꞌoxuc li jfariseooxuque jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal jun maꞌsat. Jaꞌ lec acꞌo ta poquel baꞌi la avoꞌonique jech chatuqꞌuibic o, jech lec nojtoc scotol li cꞌusi chapasique. \p \v 27 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal chꞌenal ánima ti lec bonbil spat xocon ta tane, ti lec cꞌupil sba ta qꞌuelele, pero ta yute noj ta baquil ánimaetic schiꞌuc scotol li cꞌustic te cꞌaꞌemique. \v 28 Jaꞌ jechoxuc li joꞌoxuque. Tucꞌ la avoꞌonic yilel ta stojol li crixchanoetique, pero altic. Naca loꞌlovanej anopojic schiꞌuc li cꞌustic chopole. \p \v 29 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Yuꞌun joꞌoxuc chachaꞌachꞌubtasbeic schiꞌuc chachaꞌbonbeic lec smuquenal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌone ti lec tucꞌ yoꞌonique, pero mu xachꞌunic li cꞌustic laj yalic ta jventae. \v 30 Altic ti jech chavalbeic li crixchanoetique: “Ti oyucuncutic xaꞌox li cꞌalal iꞌechꞌic ta balumil li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee, muc bu jticꞌ jbacutic ta smilel li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ti jechuque”, xavutic. \v 31 Jaꞌ chvinaj o ti coꞌol avoꞌonic achiꞌuquic la atot ameꞌic ti la smilanic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 32 Joꞌoxuc to chatsꞌacubtasic li cꞌusi la spasic la atot ameꞌic ta voꞌonee yuꞌun poꞌot xa chapasbecun jech eꞌuc. \p \v 33 ’La atot ameꞌique jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li orachone. Jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuc li joꞌoxuque, yuꞌun coꞌol avoꞌonic achiꞌuquic la atot ameꞌique. Mu xuꞌ avuꞌunic chapoj abaic, persa onoꞌox chba avichꞌic vocol li te ta mucꞌta cꞌoqꞌue. \v 34 Chajtacboxuc to talel buchꞌutic ta xal scꞌop Dios ti lec pꞌijique, ti lec snaꞌ xchanubtasvanic ta sventa li cꞌusi tscꞌan li Diose. Oy noꞌox buchꞌu chamilic, oy noꞌox buchꞌu chajocꞌanic ta cruz, oy noꞌox buchꞌu chatsitsic ta yut achꞌulnaic schiꞌuc chanutsic loqꞌuel ta jujun jteclum li te ta avosilalique. \v 35 Jaꞌ yuꞌun joꞌoxuc ta xcom ta abaic ti imileic scotol li buchꞌutic tucꞌ yoꞌonique. Cꞌalal imile li Abele, jaꞌ li tuqꞌuil vinique, ti cꞌalal to icꞌot ta lajel li Zacaríase, jaꞌ li snichꞌon Berequíase, ti imile ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna ta nopol scajleb smoton li Diose, joꞌoxuc icom ta abaic scotol. \v 36 Melel li cꞌusi chacalbeique, joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile chacuchbeic scotol li svocolic la atot ameꞌic ti imilvanique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iyat yoꞌon Jesús ta scoj ti muc bu schꞌunic li buchꞌutic te nacalic ta Jerusalene \r (Lc. 13.34–35) \p \v 37 ’Joꞌoxuc li liꞌ nacaloxuc ta Jerusalene, atalelic o ti chamilic li buchꞌutic chalic li scꞌop Diose. Chavacꞌbeic ton li buchꞌutic tacbilic talel yuꞌun Dios liꞌ ta atojolique. Pero ep xa ta velta la jcꞌan jtsoboxuc jech chac cꞌu chaꞌal ta stsob yol ta yolon xicꞌ li meꞌcaxlane, pero mu xacꞌanic. \v 38 Aꞌiic, toj abol abaic chacomic. Muc xa bu liꞌ achiꞌuquic li Diose. \v 39 Jech chacalbeic, muc xa bu chavilicun. Jaꞌ to mi icꞌot scꞌacꞌalil ti jech chavalique: “Toj lec li buchꞌu tacbil talel yuꞌun li Cajvaltic Diose”, mi xachiique, jaꞌ to chavilicun nojtoc ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \c 24 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chcꞌot scꞌacꞌalil ti chichꞌ jinesel li mucꞌta chꞌulnae \r (Mr. 13.1–2; Lc. 21.5–6) \p \v 1 Cꞌalal yuꞌun xaꞌox chijlocꞌcutic ta stiꞌ smacol li mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalén schiꞌuc li Jesuse, laj cacꞌbecutic yil ti toj cꞌupil sba meltsanbil li chꞌulnae schiꞌuc li naetic li teye. \v 2 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Laj xa avilic scotol liꞌi. Melel li cꞌusi chacalbeique, chcꞌot scꞌacꞌalil ti mu jpꞌejuc ton latsal chcome yuꞌun chtal sjinesic jyanlumal crixchanoetic ―xijyutcutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌustic chcꞌot ta pasel li cꞌalal poꞌot xa slajeb cꞌacꞌale \r (Mr. 13.3–23; Lc. 21.7–24; 17.22–24) \p \v 3 Li Jesuse ibat ta vits Olivatic, te ichoti. Te lijbatcutic eꞌuc, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique. Jech la jacꞌbecutic li Jesuse: \p ―Alo caꞌicutic cꞌu ora chcꞌot ta pasel ti chjinesat li mucꞌta chꞌulna li la avale. ¿Cꞌu sba chavacꞌbe svinajeb baꞌi ti yoꞌ chquilcutic o ti poꞌot xa chachaꞌtale? ¿Cꞌu sba chavacꞌbe svinajeb baꞌi ti yoꞌ chquilcutic o nojtoc ti poꞌot xa slajeb cꞌacꞌale? ―xcutcutic. \p \v 4 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Qꞌuelo me abaic, mu me buchꞌu xasloꞌloic. \v 5 Yuꞌun oy ep buchꞌutic chalic ti jaꞌ sbi li jbie. Jech chalic: “Joꞌon Cristoun li tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique”, xiic. Jaꞌ jech ep buchꞌutic ta schꞌunic loꞌloel. \v 6 Cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop liꞌi, schiꞌuc cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop ta nome, mu xaxiꞌic. Ta onoꞌox xcꞌot ta pasel pero maꞌuc toꞌox slajeb cꞌacꞌal. \v 7 Chlic saꞌic cꞌop li crixchanoetic ta yantic o balumile. Chlic saꞌic cꞌop li ajvaliletic nojtoque. Chtal tsots viꞌnal schiꞌuc chamel. Schiꞌuc oy bu tsots ch‐echꞌ niquel ta balumil. \v 8 Pero taje sliqueb to li vocole. \p \v 9 ’Chaꞌaqꞌueic ta scꞌob jꞌabteletic yoꞌ jech chavichꞌic vocol, oy noꞌox buchꞌu chlaj ta milel avuꞌunic. Ep crixchanoetic chopol chayilic ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue. \v 10 Oy ep buchꞌutic ta xchibaj o yoꞌonic. Li buchꞌutic ta xchibaj yoꞌonique chopol chilic li buchꞌutic mu xchibaj yoꞌonique. Jamal chalic ti bu nacalique yoꞌ acꞌo tsaqueicuc. \v 11 Ta xlocꞌ ep jloꞌlovanejetic. Ep buchꞌutic ta schꞌunic loꞌloel. \v 12 Toj echꞌem ta xpꞌol li cꞌusi chopole jech ep buchꞌutic mu xa cꞌuxuc ta yoꞌonic li schiꞌiltaquique. \v 13 Pero li buchꞌutic chcuch yuꞌun scotol li vocole, mi mu schibajes yoꞌonique, jaꞌ chcolic o sbatel osil. \v 14 Pero ta persa baꞌi ta xichꞌ alel ta spꞌejel balumil ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainatic yuꞌun li Diose. Jaꞌ o ta sta yorail li slajeb cꞌacꞌale ―xijyutcutic li Jesuse. \p \v 15-16 Li cꞌusi chajtsꞌibaboxuc batel liꞌi, nopbeic lec li smelole yuꞌun jech onoꞌox laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Li cꞌalal chavilic ti te vaꞌanbil ta yut li mucꞌta chꞌulna li cꞌusi chopol chil li Diose jech chac cꞌu chaꞌal laj yal Daniel li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee, jatavanic batel ta anil ta vitstic, joꞌoxuc li liꞌ nacaloxuc ta Judeae. \v 17 Li buchꞌutic ti te oyic ta sjol snaic ti pachꞌale, cꞌalal ta xyalic talele, mu xa me xꞌoch sloqꞌuesic li cꞌustic oy ta yut snaique. \v 18 Li buchꞌutic ti te oyic ta yabtelique, mu xa me sutic talel ta snaic yoꞌ chtal yichꞌic li spuychijique. \v 19 Toj abol sbaic li buchꞌutic schiꞌuc yolique schiꞌuc li buchꞌutic ta to xchuꞌun yolique. \v 20 Taic ta naꞌel Dios ti mu me ta yora sictic, mi ta scꞌacꞌalil chacux avoꞌonic li cꞌalal chajatavique. \v 21 Yuꞌun toj tsots li vocol li chtal ta slajebe. Muc onoꞌox bu jech echꞌem li cꞌalal ilic li balumile schiꞌuc cꞌalal tana. Mi iꞌechꞌ li tsots vocol taje, muc xa bu chtal. \v 22 Ti manchuc tspajes li vocol li Diose, mu junuc buchꞌu chcol avuꞌunic ti jechuque. Pero ta sventa li buchꞌutic tꞌujbilique, li Diose tspajes li vocole. \p \v 23 ’Mi oy buchꞌu jech chayalbeic: “Liꞌ xa oy li Cristoe”, mi xayutique, mu me xachꞌunic. Mi oy buchꞌu yan nojtoc jech chayalbeic: “Leꞌ xa oy li Cristoe”, mi xayutique, mu me xavaqꞌuic ta venta. \v 24 Yuꞌun chtalic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti jaꞌ tꞌujbilic yuꞌun Dios ti chasventainique, schiꞌuc spꞌisoj sbaic ti jaꞌ chalic li scꞌop Diose, pero altic chalic. Chaqꞌuic ta ilel ti oy sjuꞌelique yoꞌ jech chloꞌloj o li crixchanoetique. Tscꞌan tsloꞌloic eꞌuc li buchꞌutic tꞌujbilic yuꞌun li Diose, pero mu xloꞌloj yuꞌunic. \v 25 Qꞌuelo me abaic li joꞌoxuque, jaꞌ me yuꞌun cac noꞌox chacalbeic scotol. \v 26 Mi oy buchꞌu jech chayalbeic: “Te xa oy ta taqui jamaltic li Cristoe”, mi xayutique, mu me xba aqꞌuelic. Mi oy buchꞌu yan nojtoc jech chayalbeic: “Te xa oy ta yut na”, mi xiique, mu me xachꞌunic. \v 27 Yuꞌun jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li chauc ti xleblajet ta xquiltic ti butic xa oyutique, jaꞌ jech scotol crixchaneotic chiyilic cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 28 Ta onoꞌox xtal tsots vocol ta stojolic li buchꞌutic ti mu xiyichꞌic ta muqꞌue, jech chac cꞌu chaꞌal mi oy cꞌusi chameme, ta onoꞌox stsob sbaic talel li xulemetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌu sba ta xchaꞌtal li Cajvaltique \r (Mr. 13.24–37; Lc. 21.25–33; 17.26–30, 34–36) \p \v 29 ’Cꞌalal mi iꞌechꞌ scotol li vocol li laj calboxuque, jaꞌ o chmac sat li cꞌacꞌale. Mi jaꞌuc li ue mu xacꞌ xojobal nojtoc. Li cꞌanaletique ta stsꞌujan yalel nojtoc. Ta xnic scotol li cꞌustic oy ta vinajele. \v 30 Jaꞌ chilic o scotol crixchanoetic li cꞌu sba chichaꞌtale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Scotol crixchanoetic ta spꞌejel balumil ta xꞌoqꞌuic ta scoj xiꞌel. Yuꞌun chilic ti oy jtsatsal oy juꞌel li cꞌalal chiyal talel ta toc ta vinajel, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 31 Tsots chjupanat oqꞌues nojtoc, jech chyal talel li cajꞌangeltaque. Jaꞌ chtal tsobeicuc scotol li buchꞌutic tꞌujbilic cuꞌun ta spꞌejel li balumile. \p \v 32 ’Naꞌic me ti cꞌalal ch‐unenaj li teꞌel higoe, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa yora joꞌtique. \v 33 Jaꞌ noꞌox jech li cꞌalal chavilic ti chcꞌot ta pasel scotol li cꞌusi laj cale, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa scꞌacꞌalil chichaꞌtale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 34 Melel chacalbeic, li buchꞌutic iyaꞌiic li cꞌu sba chlic li tsots vocol li laj calboxuc liꞌi, oy toꞌox cuxuloxuc li cꞌalal chlique. \v 35 Li cꞌustic caloje mu xchꞌay scꞌoplal, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel scotol. Jaꞌ xlaj to li vinajel balumile. \p \v 36 ’Li cꞌu ora chichaꞌtale muc buchꞌu snaꞌ, mi jaꞌuc li ángeletic ta vinajele, mi joꞌcun li Nichꞌonilune. Jaꞌ noꞌox snaꞌ stuc li Jtotique. \p \v 37 ’Jech chac cꞌu chaꞌal la spasic li crixchanoetic ta voꞌone li cꞌalal liꞌ toꞌox oy li Noee, jaꞌ noꞌox jech ta spasic eꞌuc li cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil ti chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 38 Cꞌalal muc toꞌox bu talem li nojelale, jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic ta saꞌel sveꞌelic, ta xnupunic, schiꞌuc ta xacꞌ ta malijel stseubic. Jaꞌ to ipajic li cꞌalal ital li nojelale. \v 39 Muc onoꞌox bu ischꞌunic ti chtal nojelale. Jaꞌ to ischꞌunic li cꞌalal itale, pero muc xa bu xcolic, ilaj scotolic. Jaꞌ jech chcꞌot ta pasel li cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 40 Mi oy chaꞌvoꞌ viniquetic ti coꞌol ta xꞌabtejic ta yabtelique, jun ta xquicꞌ ba, jun ta xcom. \v 41 Mi oy chaꞌvoꞌ antsetic coꞌol ta xjuchꞌunique, jun ta xquicꞌ ba, jun ta xcom. \p \v 42 ’Vicꞌluc noꞌox me asatic chaꞌa, yuꞌun mu xanaꞌic cꞌu ora chichaꞌtal, joꞌon la Avajvalicune. \v 43 Naꞌic me jech chac cꞌu chaꞌal li yajval na ti mu snaꞌ mi chtal jun jꞌelecꞌ ta acꞌubaltique. Ti snaꞌojuque, mu xꞌoch svayel ti jechuque. Mu cꞌusi ta xchꞌay yuꞌun ti jechuque. \v 44 Jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuc li joꞌoxuque, scꞌan ti vicꞌluc asatic chamalaicune. Yuꞌun mu xanaꞌic li cꞌu ora chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Mu me chꞌayluc avoꞌonic chjul jtaoxuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu lequil jtunel schiꞌuc li buchꞌu chopol jtunele \r (Lc. 12.41–48) \p \v 45 ’Li buchꞌu lequil jtunele jun yoꞌon ta xꞌabtej ta stojol li yajvale. Yuꞌun pꞌij ta xꞌile yuꞌun li yajvale, ta xꞌacꞌbat yabtel ti jaꞌ ta smacꞌlan schiꞌiltac ta abtel li cꞌalal ta sta yora chveꞌique. \v 46 Xmuybaj noꞌox li jtunel ti jun yoꞌon yacal spasel chjul taatuc yuꞌun li yajvale. \v 47 Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌu ti jun yoꞌon ta xꞌabteje ta xꞌacꞌbat sventain scotol li cꞌustic oy yuꞌun li yajvale. \v 48 Pero mi chopol li jtunele jech chlic snop: “Mu to nan xtal ta ora li cajvale”, xi. \v 49 Jech chlic yutan chlic smajan li schiꞌiltac ta abtel ti acꞌbil sventaine. Jaꞌ chba schiꞌinan ta veꞌel li buchꞌutic jyacubeletique. \v 50 Li yajvale jaꞌ o chjul talel li cꞌalal chꞌayal yoꞌon ti cꞌusiuc noꞌox ta spasbe li schiꞌiltaque yuꞌun mu schꞌun ti poꞌot xa chtal li yajvale. \v 51 Chjul acꞌbatuc yichꞌ tsots vocol yuꞌun li yajvale. Coꞌol ta xichꞌ vocol schiꞌuc li jloꞌlovanejetique. Te xꞌoqꞌuelet o, te xcꞌuxuxet o ye ta scoj ti tsots li vocol ta xichꞌe ―xi li Jesuse. \c 25 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa lajunvoꞌ tojol tsebetic \p \v 1 Li Jesuse jech lijyalbuncutic yan loꞌil: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta xcꞌot ta pasel li cꞌalal chtal jpas mantale. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal lajunvoꞌ tojol tsebetic ti laj yichꞌic batel scantilic yuꞌun ba snupic ta be li jnupunel quereme. \v 2 Li joꞌvoꞌique lec pꞌijic. Li joꞌvoꞌic nojtoque muc bu pꞌijic. \v 3 Li tsebetic li muc bu pꞌijique jaꞌ noꞌox laj yichꞌic batel scantilic, muc bu laj yichꞌbeic batel más yaseteil. \v 4 Yan li tsebetic ti lec pꞌijique la snojesic ba scantilic, iyichꞌic ba más yaseteil ta yan o yav. \v 5 Li jnupunel quereme muc bu xtal ta ora. Li tsebetique iꞌoch svayelic. \v 6 Ta oꞌlol acꞌubal iyaꞌiic ti jech iꞌaptaatique: “Chtal xa li jnupunel quereme. Locꞌanic batel ta ora, ba nupic talel ta be”, xi. \v 7 Ijulavic ta ora li tsebetique. La schꞌolbeic más yaseteil li scantilique, la smeltsanic lec. \v 8 Li tsebetic ti muc bu pꞌijique jech laj yalbeic li buchꞌutic pꞌijique: “Acꞌbuncutic jsetꞌuc avaseteic yuꞌun ta xtupꞌ xa li jcantilcutique”, xiic. \v 9 Itacꞌavic li buchꞌutic pꞌijique: “Mu xuꞌ. Oy yicꞌal mu xlocꞌ o cuꞌuncutic eꞌuc. Jaꞌ lec ba manic talel li bu ta xchonee”, xiic. \v 10 Cꞌalal jaꞌ o batemic o ta smanele, jaꞌ o ital li jnupunel quereme. Li tsebetic ti lec chapalique iꞌochic li yoꞌ bu ta spasic li qꞌuin nupunele. Li yajval nae la smac li tiꞌnae. \v 11 Tsꞌacal to italic li yan tsebetique. Jech laj yalic: “Cajval, Cajval, jambuncutic li stiꞌ anae, otesuncutic”, xiic cꞌotel. \v 12 Jech itacꞌbatic: “Melel li cꞌusi chacalbeique, muc bu chajambeic stiꞌ jna yuꞌun mu jmojuc coꞌontic”, xꞌutatic. \p \v 13 ’Jaꞌ jech li joꞌoxuque, scꞌan ti vicꞌluc asatique yuꞌun mu xanaꞌic cꞌu ora chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Mi ta sob, mi ta mal cꞌacꞌal, mi ta acꞌubaltic, mu xanaꞌic ―xijyutcutic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti jun coꞌontic acꞌo jpastic li cꞌusi tscꞌan li Cajvaltique \r (Lc. 19.11–27) \p \v 14 Laj yalbuncutic yan loꞌil nojtoc li Jesuse: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta xcꞌot ta pasel li cꞌalal chtal jpas mantale. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti chbat ta nome. Cꞌalal muc toꞌox bu bateme, laj yicꞌan talel li yajtuneltaque. Laj yacꞌbe sventain comel li staqꞌuine. \v 15 Li june laj yacꞌbe comel joꞌmil, li schaꞌvaꞌale laj yacꞌbe comel chaꞌmil, li yoxvaꞌale laj yacꞌbe comel jmil. Li buchꞌu lec pꞌije jaꞌ ep iꞌacꞌbat. Yan li buchꞌu mu snaꞌ leque jutuc noꞌox iꞌacꞌbat. Cꞌalal laj yacꞌ comel li staqꞌuine, jaꞌ o ibat ta nom. \v 16 Li buchꞌu iꞌacꞌbat joꞌmile lic sman spꞌolmal yoꞌ chjolin o li taqꞌuine. Jech ijolin yuꞌun joꞌmil. \v 17 Jaꞌ noꞌox jech la spas eꞌuc li buchꞌu chaꞌmil noꞌox iꞌacꞌbate. Ijolin yuꞌun chaꞌmil eꞌuc. \v 18 Yan li buchꞌu jmil noꞌox iꞌacꞌbate la snacꞌbe noꞌox staqꞌuin li yajvale, la smuc ta balumil. \p \v 19 ’Cꞌalal voꞌone xaꞌox sbatel li yajvalique, ichaꞌsut talel. La stacan ta iqꞌuel li yajtuneltaque, la sjacꞌanbe cꞌu yepal ijolin yuꞌunic li taqꞌuine. \v 20 Jaꞌ baꞌi ital li buchꞌu yichꞌoj comel joꞌmile, te yichꞌojbe talel li joꞌmil sjol nojtoque. Jech cꞌot yalbe li yajvale: “Cajval, liꞌ oy li joꞌmil ataqꞌuin ti la avacꞌbun comele schiꞌuc li joꞌmil ti ijolin cuꞌune”, xi. \v 21 Jech iꞌalbat yuꞌun li yajvale: “Stacꞌ jtsac. Lequil cajtunelot yuꞌun jun avoꞌon laꞌabtej ta jventa. Jutuc noꞌox laj cacꞌbot, pero li avie chacacꞌbe más ti cꞌusticuque. Laꞌ jchiꞌin jbatic o jech xijmuybajutic o sbatel osil”, xꞌutat yuꞌun li yajvale. \v 22 Ital eꞌuc li buchꞌu yichꞌoj chaꞌmile, jech cꞌot yalbe li yajvale: “Cajval, liꞌ oy li chaꞌmil ataqꞌuin ti la avacꞌbun comele schiꞌuc li chaꞌmil ti ijolin cuꞌune”, xi. \v 23 Jech iꞌalbat yuꞌun li yajvale: “Stacꞌ jtsac. Lequil cajtunelot yuꞌun jun avoꞌon laꞌabtej ta jventa. Jutuc noꞌox laj cacꞌbot, pero li avie chacacꞌbe más ti cꞌusticuque. Laꞌ jchiꞌin jbatic o jech xijmuybajutic o sbatel osil”, xꞌutat yuꞌun li yajvale. \v 24 Ital eꞌuc li buchꞌu jmil noꞌox yichꞌoje, jech cꞌot yalbe li yajvale: “Cajval, jnaꞌoj onoꞌox ti toj tsots avoꞌone. Jaꞌ jechot jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta scꞌaj li bu maꞌuc la stsꞌune, schiꞌuc ta stsob li bu maꞌuc laj yicꞌae. \v 25 Jaꞌ yuꞌun lixiꞌ mi xchꞌay cuꞌun la ataqꞌuine, jaꞌ yuꞌun la jmuc ta balumil. Ichꞌo sutel yuꞌun avuꞌun onoꞌox”, xi. \v 26 Jech iꞌalbat yuꞌun li yajvale: “Mu xatun, chꞌajil jtunelot. Chaval ti joꞌon ta xquichꞌ li bu mu joꞌcun la jtsꞌune schiꞌuc li bu mu joꞌcun laj quicꞌae. \v 27 Jaꞌ lec ti avacꞌbeuc li buchꞌu snaꞌ sjolintasel taqꞌuine. Cꞌalal litale, iquichꞌ sutel schiꞌuc sjol ti jechuque”, xut. \v 28 Li yajvale jech laj yalbe li yan yajtunele: “Pojbeic li jmil taqꞌuin ti cacꞌojbee, jaꞌ acꞌbeic li buchꞌu laj yichꞌ talel lajunmile”, xut. \v 29 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li buchꞌu ta xacꞌ tunuc yuꞌun Dios li cꞌu yepal iꞌacꞌbate, ch‐acꞌbat más yuꞌun li Diose jech mu cꞌu snaꞌ o. Yan li buchꞌu mu xacꞌ xtun yuꞌun Dios li cꞌu yepal iꞌacꞌbate ta xpojbat sutel. \v 30 Li chꞌajil jtunel liꞌi jipo batel ta icꞌal acꞌubal. Te xꞌoqꞌuelet o, te xcꞌuxuxet o ye ta scoj ti tsots li vocol ta xichꞌe ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chtal svocꞌan li crixchanoetic li Cajvaltique \p \v 31 Jech laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Cꞌalal chtal ochcun ta ajvalilale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, chischiꞌinic yalel talel scotol li ángeletique. Jaꞌ o chlaj quichꞌanbe scꞌop li crixchanoetique. \v 32 Ta jtsob talel ta jtojol scotol li crixchanoetique. Cꞌalal te xa tsobolic ta jtojole, chlic jvocꞌan jech chac cꞌu chaꞌal li jchabiejchij ti tsvocꞌ li schij schiꞌuc li stentsune. \v 33 Scotol li crixchanoetic ti lequique jaꞌ chlaj cacꞌan ta jbatsꞌicꞌob. Yan li chopol crixchanoetique jaꞌ ta jtsꞌetcꞌob chlaj cacꞌan. \v 34 Joꞌon li mucꞌta ajvalilune jech chcalbe li buchꞌutic te oyic ta jbatsꞌicꞌobe; “Laꞌic yuꞌun tuqꞌuibtasbiloxuc xa yuꞌun li Jtote. Ochcutic ta pasmantal yuꞌun jech onoꞌox yaloj ta voꞌone li Jtot li cꞌalal la spas li balumile. \v 35 Yuꞌun cꞌalal liviꞌnaje, la avacꞌbecun jveꞌel. Cꞌalal itaquij jtiꞌe, la avacꞌbecun yoxoꞌ cuchꞌ. Acꞌo mi mu xavojtaquinicun, la avotesicun ta anaic. \v 36 Cꞌalal tꞌanalune, la avacꞌbecun jcꞌuꞌ. Cꞌalal ipune, a aqꞌuelicun. Cꞌalal tiqꞌuilun ta chuquele, a aqꞌuelicun”, xichi chcalbeic. \v 37 Jech ta xtacꞌavic li buchꞌutic tucꞌ yoꞌonique: “Cajval, ¿pero cꞌu ora laj quilcutic ti laviꞌnaje ti laj cacꞌcutic aveꞌele? ¿Cꞌu ora laj quilcutic ti taquin atiꞌe ti laj cacꞌcutic yoxoꞌ avuchꞌe? \v 38 ¿Cꞌu ora laj cotesotcutic ta jnacutic ti mu xacojtaquincutique? ¿Cꞌu ora iquilcutic ti tꞌanalote ti laj cacꞌcutic acꞌuꞌe? \v 39 ¿Cꞌu ora iquilcutic ti ipote ti a jqꞌuelotcutique? ¿Cꞌu ora iquilcutic ti te tiqꞌuilot ta chuquele ti a jqꞌuelotcutique?” xi chtacꞌavic. \v 40 Joꞌon li mucꞌta ajvalilune jech ta jtacꞌbe: “Melel li cꞌusi chacalbeique, ti jech la acꞌuxubinic jun li buchꞌu yichꞌojun ta mucꞌ ti muc bu acꞌbil ta ventae, coꞌol schiꞌuc joꞌon la acꞌuxubinicun yaꞌel”, xichi ta jtacꞌbeic. \p \v 41 ’Joꞌon li mucꞌta ajvalilune jech chcalbe li buchꞌutic te oyic ta jtsꞌetcꞌobe: “Vocꞌ abaic ta jtojol yuꞌun mu xatunic. Batanic ta mucꞌta cꞌocꞌ sbatel osil, jaꞌ li cꞌocꞌ ti meltsanbil xa cuꞌun sventa te ch‐och li banquilal pucuj schiꞌuc li itsꞌinal pucujetique. \v 42 Yuꞌun cꞌalal liviꞌnaje, muc bu xavacꞌbecun jveꞌel. Cꞌalal itaquij coꞌone, muc bu xavacꞌbecun yoxoꞌ cuchꞌ. \v 43 Cꞌalal licꞌot ta anaique, avalic ti mu xavojtaquinicune, jech muc bu xavotesicun. Cꞌalal tꞌanalune, muc bu xavacꞌbecun jcꞌuꞌ. Cꞌalal ipune schiꞌuc cꞌalal tiqꞌuilun ta chuquele, muc bu a aqꞌuelicun”, xichi chcalbeic. \v 44 Jech ta xtacꞌavic eꞌuc: “Cajval, pero ¿cꞌu ora laj quilcutic ti laviꞌnaje, ti itaquij atiꞌe, ti muc bu xacojtaquincutique, ti tꞌanalote, ti ipote, ti tiqꞌuilot ta chuquele ti muc bu xajcꞌuxubincutic chavale?” xi chtacꞌavic. \v 45 Jech ta jtacꞌbeic: “Melel li cꞌusi chacalbeique, yuꞌun muc bu xacꞌuxubinic junuc li buchꞌu muc bu acꞌbil ta ventae, coꞌol schiꞌuc joꞌon muc bu xacꞌuxubinicun”, xichi ta jtacꞌbeic. \v 46 Jech chba yichꞌic o vocol sbatel osil. Yan li buchꞌutic tucꞌ yoꞌonique jaꞌ ta xcuxiic o sbatel osil ―xijyutcutic li Jesuse. \c 26 \s1 Jaꞌscꞌoplal ti la snopic cꞌu ora ta stsaquic li Jesuse \r (Mr. 14.1–2; Lc. 22.1–2; Jn. 11.45–53) \p \v 1 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta loꞌil li Jesuse, jech laj yalbuncutic nojtoc, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique: \p \v 2 ―Xanaꞌic ti chib xa cꞌacꞌal scꞌan li qꞌuin Coltaele. Jaꞌo chiꞌaqꞌue ta cꞌabal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Chisjocꞌanic ta cruz ―xijyutcutic. \p \v 3 Li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique, la stsob sbaic ta yamacꞌ li más banquilal palee, jaꞌ li Caifase. \v 4 La snopic cꞌu sba xuꞌ ta stsaquic ta mucul li Jesuse yoꞌ tsmilic. \v 5 Jech laj yalbe sbaic: \p ―Jaꞌ lec mu jtsactic ta qꞌuin yuꞌun naca me sliquesic cꞌop li jchiꞌiltactique ―xut sbaic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imalbat muil vomol ta sjol Jesús li te ta Betaniae \r (Mr. 14.3–9; Jn. 12.1–8) \p \v 6 Lijbatcutic ta Betania schiꞌuc li Jesuse. Te lijcꞌotcutic ta sna Simón, jaꞌ li buchꞌu tsacbil toꞌox ta cꞌaꞌel chamele. \v 7 Te ital jun ants, yichꞌoj talel slimeta pasbil ta alabastro ton ti noj ta muil vomole. Toj toyol stojol li muil vomole. La smalbe ta sjol Jesús li cꞌalal te chotol ta tiꞌmexae. \v 8 Cꞌalal laj quilcutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique, lijꞌilincutic o. Jech laj calcutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal jech noꞌox ta xlaj li muil vomole? \v 9 Jaꞌ lec ti lauc schone yuꞌun toyol stojol. Li stojole xuꞌ jaꞌ ta xꞌacꞌbatic li meꞌonetique ―xijchicutic. \p \v 10 Li Jesuse snaꞌoj li cꞌusi la jnopcutique, jech laj yalbuncutic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chavaqꞌuic xcꞌopoj yoꞌon li antse yuꞌun lec li cꞌusi la yacꞌbune? \v 11 Li meꞌonetique scotol cꞌacꞌal liꞌ achiꞌuquique. Yan li joꞌone mu scotoluc cꞌacꞌal liꞌ jchiꞌucoxuque. \v 12 Ti jech la smalbun muil vomol li antse, jaꞌ sventa li cꞌalal chimuquee. \v 13 Melel li cꞌusi chacalbeique, ti buyuc noꞌox chichꞌ alel ta spꞌejel balumil ti jaꞌ noꞌox chcolic ta jventae, te chalic nojtoc li cꞌusi laj yacꞌbun li antse. Jech ta snaꞌic o scotol crixchanoetic ―xijyutcutic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ispas trato Judas ti chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse \r (Mr. 14.10–11; Lc. 22.3–6) \p \v 14 Oy jununcutic ti lajchavoꞌuncutic ti yajchanbalajeltacuncutic li Jesuse, jaꞌ Judas Iscariote sbi. Jaꞌ ba scꞌopon li banquilal paleetique. \v 15 Jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu yepal chavacꞌbecun mi chcacꞌ ta acꞌobic li Jesuse? ―xut. \p Iꞌacꞌbat lajuneb schaꞌvinic (30) saquil taqꞌuin. \v 16 Li Judase jaꞌ xa noꞌox smalaoj cꞌu ora tspas ta canal chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li snaꞌobil ti icham ta jcojtic li Cajvaltique \r (Mr. 14.12–25; Lc. 22.7–23; Jn. 13.21–30; 1 Co. 11.23–26) \p \v 17 Ta sliqueb qꞌuin cꞌalal ta jveꞌtic pan ti muc bu yichꞌoj svochesobile, jech ba jacꞌbecutic Jesús, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique: \p ―¿Bu chacꞌan chba jmeltsancutic li chexel chij ti chalajes ta sventa li qꞌuin Coltaele? ―xcutcutic. \p \v 18 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batanic ta Jerusalén. Te chcꞌot ataic li jun vinic ti lec xcojtaquine. Jech xavalbeic: “Jutuc xa scꞌan sta yorail chimile. Liꞌ chtal jlajescutic ta ana li chij sventa li qꞌuin Coltaele, xi li cajchanubtasvanejtique”, utic cꞌotel ―xijyutcutic li Jesuse. \p \v 19 Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique la jchꞌuncutic li cꞌusi laj yalbuncutic li Jesuse, la jmeltsancutic li veꞌlil sventa li qꞌuine. \p \v 20 Cꞌalal iꞌoch acꞌubale, te lijchoticutic jcotolcutic ta mexa schiꞌuc li Jesuse. \v 21 Cꞌalal yacuncutic ta veꞌele, jech laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Melel chacalbeic, oy junoxuc li joꞌoxuque ti jaꞌ chiyacꞌ ta cꞌabale ―xi li Jesuse. \p \v 22 Cꞌalal icaꞌicutique, icat coꞌoncutic jcotolcutic. Ta jujuntal la jacꞌbecutic li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌon nan? Cajval ―xcutcutic. \p \v 23 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jaꞌ li buchꞌu ti jun jpulatucutic chijveꞌcutic jchiꞌuque jaꞌ chiyacꞌ ta cꞌabal. \v 24 Ta melel joꞌon li coꞌol crixchanoutique chimile jech chac cꞌu chaꞌal tsꞌibabil onoꞌox ta scꞌop li Diose. Toj abol sba li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale. Jaꞌ lec ti muꞌyucuque ―xi li Jesuse. \p \v 25 Li Judase, jaꞌ li buchꞌu snopoj xa onoꞌox ta xacꞌ ta cꞌabal li Jesuse, jech la sjacꞌbe eꞌuc: \p ―¿Mi joꞌon nan? Jchanubtasvanej ―xi. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌot ―xi. \p \v 26 Cꞌalal yacaluncutic ta veꞌele, la stam jpꞌej pan li Jesuse, laj yalbe coliyal Dios, la xut li pane, laj yacꞌbuncutic jcotolcutic. Jech laj yal: \p ―Ilo, veꞌanic. Liꞌi jaꞌ jbecꞌtal ―xijyutcutic. \p \v 27 La stsac nojtoc jun vaso yaꞌlel tsꞌusub, laj yalbe coliyal Dios, laj yacꞌbuncutic. Jech laj yal: \p ―Uchꞌanic acotolic. \v 28 Liꞌi jaꞌ jchꞌichꞌel, jaꞌ senyail ti mu xlaj scꞌoplal ti cꞌusi iyal ta tsꞌacal li Jtot sventa chacolic oe. Yuꞌun jtuc chcacꞌ jba ta milel, ta jmal jchꞌichꞌel, jaꞌ jech ta xtoj o smulic scotol li crixchanoetique. Jech oy ep buchꞌutic tspasbatic o perton yuꞌun li smulique. \v 29 Chacalbeic ti jaꞌ to chcuchꞌ nojtoc li yaꞌlel tsꞌusube ti cꞌalal te xa tsobolutic jcotoltic li yoꞌ bu ta jpas mantal yuꞌun li Jtote ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbat yuꞌun Jesús li Pedroe: “Chaval ti mu xavojtaquinune”, xꞌutat \r (Mr. 14.26–31; Lc. 22.31–34; Jn. 13.36–38) \p \v 30 Cꞌalal la jqꞌueojintacutic jun sqꞌueoj Dios, lijlocꞌcutic batel, lijbatcutic ta vits Olivatic. \v 31 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Tanae chavictaicun acotolic. Yuꞌun jech onoꞌox tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Chcacꞌ ta milel li buchꞌu cacꞌojbe yabtel ti chasventainique. Cꞌalal mi imilee, ta spuc sbaic batel li schiꞌiltaque jech chac cꞌu chaꞌal ta spuc sbaic batel li chijetic mi imile li yajchabivanejique”, xi onoꞌox tsꞌibabil. \v 32 Cꞌalal chaꞌcuxiemun xaꞌoxe, joꞌon baꞌi chibat ta Galilea balumil, tsꞌacal to chabatic. Te chcꞌot ataicun ―xijyutcutic. \p \v 33 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Acꞌo mi chayictaic scotolic, li joꞌone muc bu chaquicta ―xi. \p \v 34 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Melel li cꞌusi chacalbee, tana cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune ―xi. \p \v 35 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Acꞌo mi coꞌol chijmile, pero jamal chcal ti xacojtaquine ―xi. \p Jaꞌ noꞌox jech icalcutic eꞌuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba sta ta naꞌel Dios ta Getsemaní li Jesuse \r (Mr. 14.32–42; Lc. 22.39–46) \p \v 36 Te lijcꞌotcutic schiꞌuc Jesús li yoꞌ bu Getsemaní sbie. Jech laj yalbuncutic li Jesuse: \p ―Chotlanic comel liꞌi yuꞌun chba jta ta naꞌel Dios leꞌe ―xijyutcutic. \p \v 37 Li Jesuse laj yicꞌ echꞌel Pedro schiꞌuc li chaꞌvoꞌ snichꞌnab Zebedeoe. Lic yat tajmec yoꞌon li Jesuse. Jech xa noꞌox toj chopol yoꞌon chaꞌi. \v 38 Jech laj yalbe li oxvoꞌique: \p ―Toj echꞌem ta xcat coꞌon, jun chac chicham chcaꞌi. Comanic liꞌi. Mu me xꞌoch avayelic, taic ta naꞌel Dios jech chac cꞌu chaꞌal ta jta ta naꞌele ―xꞌutatic yuꞌun Jesús li oxvoꞌique. \p \v 39 Ibat xi snamal li Jesuse. La spatan sba ta lumtic, la sta ta naꞌel Dios: \p ―Tata, ti jech la chacꞌan ti mu xichame, lec chcaꞌi. Pero maꞌuc me xcꞌot ta pasel li cꞌusi ta jcꞌan jtuque. Jaꞌ acꞌo jpas li cꞌusi chacꞌan atuque ―xi li Jesuse. \p \v 40 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta stael ta naꞌel Dios li Jesuse, isut talel li yoꞌ bu oyic li oxvoꞌ jchiꞌiltaque. Vayalic cꞌot sta. Li Jesuse jech laj yalbe li Pedroe: \p ―¿Mi mu xuꞌ avuꞌunic acoltaicun ta stael ta naꞌel Dios jliqueluc? \v 41 Jaꞌ lec julavanic, taic ta naꞌel Dios yoꞌ jech mu xaspasic ta canal li pucuje. Ta melel chacꞌan chataic ta naꞌel Dios pero jaꞌ noꞌox chaschꞌayic la abecꞌtalique. Naca vayel chasmilic ―xꞌutatic. \p \v 42 Ba sta ta naꞌel Dios schibal velta li Jesuse: \p ―Tata, yuꞌun avaloj ti chichame, xuꞌ chicham jech chac cꞌu chaꞌal chacꞌane ―xi. \p \v 43 Isut talel schibal velta li Jesuse. Vayalic cꞌot sta nojtoc yuꞌun mu xvicꞌ satic tajmec. \v 44 Te icomic nojtoc yuꞌun ba sta ta naꞌel Dios yoxibal velta. Jaꞌ noꞌox jech la schaꞌal jech chac cꞌu chaꞌal iyal li cꞌalal la sta ta naꞌel Dios baꞌie. \v 45 Ital ta yoxibal velta li Jesuse, jaꞌ jech iyalbe li oxvoꞌ jchiꞌiltaque: \p ―¿Mi yoquel to vayaloxuc? ¿Mi mu xviqꞌuej asatic? Ista xa yora chiꞌaqꞌue ta scꞌob jpasmuliletic, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 46 Licanic, batic. Qꞌuelavilic, leꞌ xa xtal li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ichuque li Jesuse \r (Mr. 14.43–50; Lc. 22.47–53; Jn. 18.2–11) \p \v 47 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta loꞌil li Jesuse, ital li Judase, jaꞌ jun jchiꞌilcutic toꞌox ti lajchavoꞌuncutique. Ep crixchanoetic schiꞌuc talel, yichꞌojic talel smachitaic schiꞌuc steꞌic. Jaꞌ tacbilic talel yuꞌun li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntic, joꞌotic li jꞌisraelutique. \v 48 Li Judase, jaꞌ li jꞌacꞌvanej ta cꞌabale, yaloj xa onoꞌox cꞌu sba chacꞌ ta ilel ti buchꞌu junucal li Jesuse: \p ―Li buchꞌu ta jtsꞌutsꞌune, yuꞌun xa onoꞌox me jaꞌ li Jesuse. Jaꞌ o me xba atsaquic ―xi onoꞌox. \p \v 49 Li Judase inopoj batel ta ora ta stojol li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Jchanubtasvanej ―xut. \p La stsꞌutsꞌun. \v 50 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―¿Mi jaꞌ xa tal apas li cꞌusi anopoje? ―xut. \p Jaꞌ o inopojic talel ta ora li crixchanoetique, la stsaquic li Jesuse, la schuquic. \p \v 51 Oy jununcutic li yajchanbalajeltacuncutic li Jesuse, la sloqꞌues smachita, la sjaxbe ta bojel jun schiquin li yajtunel li más banquilal palee. \v 52 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ticꞌo ta sna la amachitae. Li buchꞌu ta xacꞌ machitae jaꞌ noꞌox jech ta machita ta xlaj. \v 53 ¿Mi mu xanaꞌ ti xuꞌ ta jta ta naꞌel ta ora li Jtote jech chistacbe talel más ta oxvinic ta mil (60,000) yajꞌangeltac yoꞌ chtal scoltaicun? \v 54 Pero maꞌuc jech ta jpas yuꞌun persa ta xcꞌot ta pasel li cꞌusi tsꞌibabil ta scꞌop Dios ta voꞌone ti yaloj onoꞌox ti chcꞌot ta pasele ―xꞌutat yuꞌun li Jesuse. \p \v 55 Li Jesuse la scꞌopon scotol li crixchanoetique, jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal atsaquicun jech chac cꞌu chaꞌal jun jꞌelecꞌ, tsꞌaclomoxuc xa talel ta amachitaic, ta ateꞌic? Yuꞌun scotol cꞌacꞌal te chotolun ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae, te lichanubtasvan. ¿Cꞌu chaꞌal mu teuc noꞌox la atsaquicun? \v 56 Ti jech la atsaquicune, jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech tsꞌibabil onoꞌox yuꞌun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ―xi li Jesuse. \p Joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutique lijatavcutic batel jcotolcutic, stuc te laj quictacutic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yiqꞌuic batel Jesús ta stojol li jꞌabteletique \r (Mr. 14.53–65; Lc. 22.54–55, 63–71; Jn. 18.12–14, 19–24) \p \v 57 Cꞌalal la stsaquic li Jesuse, laj yiqꞌuic batel ta stojol Caifás, jaꞌ li más banquilal palee. Te tsobolic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique. \v 58 Li Pedroe nomnom tijil batel ta spat Jesús cꞌalal to icꞌotic ta yamacꞌ li más banquilal palee. Iꞌoch batel, la schiꞌin ta chotlej li yajmayoltac li banquilal palee yuꞌun chac sqꞌuel cꞌu sba ta xichꞌ meltsanbeel scꞌoplal li Jesuse. \p \v 59 Li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique lic saꞌic chaꞌvoꞌ schiꞌiltaquic ta abtel ti coꞌol li cꞌusi chalique yoꞌ ta saꞌbeic o smul li Jesuse, yuꞌun tscꞌanic ti acꞌo chamuque. \v 60 Pero muc bu staic chaꞌvoꞌ ti coꞌol li cꞌusi chalique. Altic ti ep la sjutic cꞌop ta stojol li Jesuse. Ta tsꞌacale ivaꞌiic yan chaꞌvoꞌ jutcꞌopetic nojtoc. \v 61 Jech laj yalic: \p ―Li vinic liꞌi yaloj ti xuꞌ yuꞌun ta sjines li smucꞌta chꞌulna li Diose. Ta oxib la cꞌacꞌal ta schaꞌvaꞌan nojtoc ―xiic. \p \v 62 Li más banquilal palee ivaꞌi, jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal mu xatacꞌav? ¿Mi melel li cꞌusi chalique? ―xi. \p \v 63 Mu jpꞌeluc bu itacꞌav li Jesuse. Li más banquilal palee la sjacꞌbe nojtoc li Jesuse: \p ―Ta xaꞌi li cuxul Dios ti jech chajacꞌbote. Albun ta jamal mi joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique. ¿Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose? ―xut. \p \v 64 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌon ―xi―. Chacalbeic nojtoc, joꞌon li coꞌol crixchanoutique chavilic chlic jventainan crixchanoetic ta stsatsal sjuꞌel Dios. Tsꞌacal to chilic scotol crixchanoetic ti chital ta toc ta vinajele ―xi li Jesuse. \p \v 65 Li más banquilal palee la sjat scꞌuꞌ yuꞌun la snop ti istabe xa tsots smul li Jesuse. Jech laj yal: \p ―Avaꞌiic xa ti ta spꞌis sba ta Diose. ¿Cꞌu chaꞌal ta jsaꞌtic yan textico? La avaꞌiic xa ti ta stoy sba ta stojol li Diose. \v 66 ¿Cꞌusi chanopic eꞌuc? ―xut li schiꞌiltac ta abtele. \p Itacꞌavic: \p ―Acꞌo chamuc ta jꞌechꞌel ―xiic. \p \v 67 Lic stubtabeic sat li Jesuse, la smajic. Oy yanetic la slecꞌbeic ta majel xocon sat. \v 68 Jech laj yalbeic: \p ―Joꞌot ti Cristoot chavale, alo buchꞌu li la smajote ―xutic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Pedro ti mu xojtaquin li Jesuse \r (Mr. 14.66–72; Lc. 22.56–62; Jn. 18.15–18, 25–27) \p \v 69 Li Pedroe te chotol ta amacꞌ. Tal cꞌoponatuc yuꞌun jun criara: \p ―Joꞌote jaꞌ achiꞌin eꞌuc li Jesús li liquem talel ta Galilea balumile ―xꞌutat. \p \v 70 Li Pedroe laj yal ta stojol scotolic ti mu xojtaquin li Jesuse: \p ―Mu jnaꞌ li cꞌusi chavale ―xut. \p \v 71 Te ibat ta tiꞌmoc li Pedroe. Te iꞌojtaquine yuꞌun yan criara. Li criarae laj yalbe li buchꞌutic te oyique: \p ―Leꞌe jaꞌ la schiꞌin li Jesús li liquem talel ta Nazarete ―xi. \p \v 72 Li Pedroe la stꞌabbe sbi Dios li cꞌalal jech iyale: \p ―Xilchox mu xcojtaquin li vinic chavale ―xi. \p \v 73 Ta jliquel tal cꞌoponatuc yuꞌun yanetic li Pedroe, jech laj yalbeic: \p ―Ta melel jaꞌ achiꞌil li Jesuse yuꞌun jaꞌ jech acꞌopojel ―xutic. \p \v 74 Lic chopolcꞌopojuc li Pedroe, la stꞌabbe sbi Dios nojtoc: \p ―Xilchox mu xcojtaquin li vinic chavalique ―xi. \p Jaꞌ o iꞌocꞌ jcots. \v 75 Ijul ta sjol li Pedro ti jech onoꞌox iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: “Cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune”, xꞌute onoꞌox yuꞌun li Jesuse. Ilocꞌ batel li Pedroe, toj echꞌem laj yoqꞌuita sba. \c 27 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba yacꞌbeic ta scꞌob Pilato li Jesuse \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1–2; Jn. 18.28–32) \p \v 1 Cꞌalal isacube, scotol li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntic, joꞌotic li jꞌisraelutique, la spasic ta jmoj scꞌopic ti cꞌu sba ta smilic li Jesuse. \v 2 Chucul iyiqꞌuic batel, cꞌot yacꞌbeic ta scꞌob li gobernadore, jaꞌ li Poncio Pilatoe. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smil sba stuc li Judase \p \v 3 Li Judase, jaꞌ li buchꞌu laj yacꞌ ta cꞌabal li Jesuse, cꞌalal iyil ti imeltsaj xa scꞌoplal ti ta xmile li Jesuse, lic snop ti ta sutes li lajuneb schaꞌvinic (30) saquil taqꞌuin li iꞌacꞌbat yuꞌun li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletique. \p \v 4 Jech cꞌot yalbe li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletique: \p ―Ijta xa jmul yuꞌun laj cacꞌ ta cꞌabal li buchꞌu muꞌyuc smule ―xi cꞌotel li Judase. \p Itacꞌavic li banquilal paleetic schiꞌuc li jꞌabteletique: \p ―Mu xa cꞌu jventacutic o li joꞌoncutique. Joꞌot xa ta aba atuc ―xiic. \p \v 5 Li Judase la sjip ochel ta yut mucꞌta chꞌulna li taqꞌuine, ilocꞌ batel, ba schuc snucꞌ ta chꞌojon, jech la smil sba stuc. \p \v 6 Li banquilal paleetique la stsobic li taqꞌuine. Jech la snopic: \p ―Mu lecuc mi ta jcaptic ta smoton Dios li taqꞌuin liꞌi, yuꞌun jaꞌ stojol schꞌichꞌel jun vinic ―xut sbaic. \p \v 7 La snopic ti ta smanic o jsetꞌuc osil sventa smuquenalic li buchꞌutic nom talemic ti yan o slumalique. Jaꞌ yosil li jpatpꞌine. \v 8 Li osile Yosil Chꞌichꞌ la sbiin yuꞌunic. Jaꞌ jech sbi o cꞌalal tana. \v 9 Jech icꞌot ta pasel li cꞌusi laj yal li Jeremías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee: “Ta stsobic li lajuneb schaꞌvinic (30) saquil taqꞌuine, jaꞌ stojol li jchiꞌiltic ti mu xcꞌane yuꞌun li jchiꞌiltactic ti chventainvane. \v 10 Jaꞌ ta smanbeic o yosil li jpatpꞌine jech chac cꞌu chaꞌal laj yalbun li Diose”, xi onoꞌox. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti te xa oy ta scꞌob Pilato li Jesuse \r (Mr. 15.2–5; Lc. 23.3–5; Jn. 18.33–38) \p \v 11 Li Jesuse te oy ta stojol Pilato. Jech ijacꞌbat: \p ―¿Mi joꞌot mucꞌta ajvalilot yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale? ―xꞌutat. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌon ―xi. \p \v 12 Li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique la saꞌbeic smul li Jesuse, pero mu jpꞌeluc itacꞌav li Jesuse. \v 13 Li Pilatoe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―¿Mi muc xavaꞌi li cꞌu sba a stiqꞌuic amule? ―xut. \p \v 14 Mu jpꞌeluc bu itacꞌav li Jesuse. Li Pilatoe toj chꞌayel noꞌox yoꞌon ti cꞌalal iyaꞌi ti muc spac scꞌoplal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imeltsaj scꞌoplal ti chmile li Jesuse \r (Mr. 15.6–20; Lc. 23.13–25; Jn. 18.38–19.16) \p \v 15 Li Pilatoe jech stalel onoꞌox ti ta jujun qꞌuin Coltael ta scolta jun jchuquel li bu junucal ta scꞌanbeic scolel li jchiꞌiltactique. \v 16 Te tiqꞌuil ta chuquel jun jchiꞌiltic ta israelal ti vinajem scꞌoplal ti toj chopole, Barrabás sbi. \v 17 Cꞌalal te tsobolic scotol li jchiꞌiltactique, jech la sjacꞌ li Pilatoe: \p ―¿Buchꞌu junucal chacꞌanic ti ta jcoltae? ¿Mi jaꞌ chacꞌanic ti ta jcolta li Barrabase, mi jaꞌ chacꞌanic ti ta jcolta li Jesús ti yaloj ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chasventainique? ―xi. \p \v 18 Yuꞌun snaꞌoj onoꞌox li Pilato ti ta scoj ti xtiꞌet noꞌox yoꞌonic li banquilal paleetic ti jech laj yaqꞌuic ta cꞌabal li Jesuse. \p \v 19 Cꞌalal te chotol li Pilato li yoꞌ bu ta xal ti cꞌu sba chcom scꞌoplal li buchꞌu ta smeltsanbe scꞌoplale, la stac talel mantal li yajnile, jech laj yal talel: “Pꞌijan me, mu me cꞌusi chopol xapasbe li lequil vinique. Yuꞌun la jvaychin samel li vinique. Toj echꞌem icat coꞌon yuꞌun”, xi li antse. \p \v 20 Li banquilal paleetique schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique la schanubtasic li crixchanoetic ti jaꞌ noꞌox acꞌo scꞌanbeic scolel li Barrabase, pero li Jesuse: \p ―Alic ti acꞌo mileuque ―xiic. \p \v 21 Li Pilatoe la sjacꞌbe nojtoc li crixchanoetique: \p ―¿Buchꞌu junucal chacꞌanic ti chajcoltabeique? ―xut. \p Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ coltao li Barrabase ―xiic. \p \v 22 Jech laj yal nojtoc li Pilatoe: \p ―¿Cꞌusi chacꞌanic ta jpasbe li Jesús ti yaloj ti ja tꞌujbil yuꞌun Dios ti chasventainique? ―xi. \p Itacꞌavic scotolic: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic. \p \v 23 Li Pilatoe jech laj yal: \p ―Pero ¿cꞌusi smul avuꞌunic? ―xi. \p Tsots itacꞌav scotolic: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic tajmec. \p \v 24 Cꞌalal laj yil Pilato ti muꞌyuc ta ventae, ti toj echꞌem chcꞌopojic ch‐avanic li jchiꞌiltactique, la stsac joꞌ, la spoc scꞌob ta stojol li jchiꞌiltactique. Jech laj yalbe: \p ―Mu ta jmuluc mi ta xmile li lequil vinic liꞌi; joꞌoxuc ta amulic ―xi. \p \v 25 Jech itacꞌavic scotolic: \p ―Acꞌo comuc ta jbacutic jchiꞌuc calab jnichꞌnabcutic ti ta xmilee ―xiic. \p \v 26 Li Pilatoe la sloqꞌues ta chuquel li Barrabase. Pero li Jesuse iꞌaqꞌue ta scꞌob soltaroetic yoꞌ acꞌo stsitsic ta nucul, tsꞌacal to chba sjocꞌanic ta cruz. \p \v 27 Li yajsoltarotac li gobernadore laj yiqꞌuic ochel ta yut cavilto li Jesuse. La stsob sbaic scotol li soltaroetique. \v 28 La slocꞌbeic scꞌuꞌ li Jesuse, la slapbeic tsajal cꞌuꞌil. \v 29 La xotic chꞌix, la xojbeic ta sjol sventa scorona. Laj yacꞌbeic jtel aj ta sbatsꞌicꞌob sventa svaxton. La squejan sbaic ta stojol yuꞌun ta snaꞌleic. Jech laj yalbeic: \p ―¡Toj lec mucꞌta ajvalilot avaꞌuc yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale! ―xutic. \p \v 30 La stubtaic. La spojbeic li aje, la sjisbeic ta sjol. \v 31 Cꞌalal ilaj yoꞌonic ta snaꞌleele, la slocꞌbeic li tsajal cꞌuꞌile, la slapbeic li scꞌuꞌ onoꞌoxe. Laj yiqꞌuic batel, ba sjocꞌanic ta cruz. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijocꞌanat ta cruz li Jesuse \r (Mr. 15.21–32; Lc. 23.26–43; Jn. 19.17–27) \p \v 32 Cꞌalal iloqꞌuic batel li soltaroetic schiꞌuc li Jesuse, te la snupic ta be jun jchiꞌiltic ta israelal, Simón sbi. Cirene sbi li slumale. Iyacꞌbeic echꞌel sqꞌuechbeel scruzal li Jesuse. \p \v 33 Te icꞌotic li yoꞌ bu Gólgota sbie, jaꞌ “Baquil Jolil”, xi smelol. \v 34 Te laj yacꞌbeic yuchꞌ pajal yaꞌlel tsꞌusub capal ta chꞌail vomol. Taꞌox xuchꞌ li Jesuse pero muc bu xuchꞌ yuꞌun iyaꞌi ti jaꞌ smacobil scꞌuxul li svocol ti ta xichꞌe. \p \v 35 Li soltaroetique la sjocꞌanic ta cruz li Jesuse. Ta tsꞌacale la spasic canal tajimol yoꞌ jech chilic bu jlicucal li scꞌuꞌ spacꞌaltac Jesús ti chichꞌbeic jujunique. Jaꞌ icꞌot ta pasel ti jech onoꞌox laj yal li buchꞌu iyal scꞌop Dios to voꞌonee: “Ta spasic canal tajimol yoꞌ jech chilic bu jlicucal li jcꞌuꞌ jpacꞌaltac ti chichꞌic jujunique”, xi onoꞌox. \v 36 Te la schotan sbaic li soltaroetique, la schabiic li Jesuse. \v 37 La sbajbeic jpech teꞌ ta sjol scruzal li Jesuse, jaꞌ li bu tsꞌibabil ti cꞌusi smul ti la smilique. Jech chal: “Liꞌi jaꞌ Jesús, jaꞌ li mucꞌta ajvalil yuꞌun li jꞌisraeletique”, xi tsꞌibabil. \p \v 38 Oy chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic coꞌol la sjocꞌanic ta cruz schiꞌuc li Jesuse, jun cruz ta sbatsꞌicꞌob, jun ta stsꞌetcꞌob li scruzal li Jesuse. \v 39 Li buchꞌutic te iꞌechꞌique inaꞌlevanic eꞌuc, isjimulan sjolic. \v 40 Jech laj yalic: \p ―Ti aval chajines li mucꞌta chꞌulnae, ti ta oxib noꞌox cꞌacꞌal chachaꞌvaꞌan chavale, colta aba atuc. Mi melel ti joꞌot Snichꞌonot li Diose, yalan ta cruz ―xutic. \p \v 41 Jaꞌ jech inaꞌlevanic eꞌuc li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique. Jech laj yalic: \p \v 42 ―La scoltaan li crixchanoetique pero li stuc juꞌune, mu xuꞌ tscolta sba. Mi melel ti jaꞌ mucꞌta ajvalil cuꞌuntic, joꞌotic li jꞌisraelutique, acꞌo yaluc ta ora ta cruz. Jaꞌ to ta jchꞌuntic. \v 43 Laj yal ti ta xcoltaat yuꞌun li Diose, jech acꞌo coltaatuc ta ora mi melel ti lec ta xꞌile yuꞌun li Diose. Yuꞌun yaloj onoꞌox ti jaꞌ Snichꞌon li Diose ―xut sbaic. \p \v 44 Jaꞌ jech inaꞌlevanic eꞌuc li chaꞌvoꞌ jꞌeleqꞌuetic li te jocꞌajtic ta cruz schiꞌuc li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icham li Jesuse \r (Mr. 15.33–41; Lc. 23.44–49; Jn. 19.28–30) \p \v 45 Cꞌalal oꞌlol xaꞌox cꞌacꞌale, imac sat li cꞌacꞌale, icom ta icꞌal acꞌubal. Jaꞌ to ta oxib ora ta mal cꞌacꞌal ijam. \v 46 Ta oxib ora ta mal cꞌacꞌale tsots icꞌopoj li Jesuse: \p ―Elí, Elí ¿lama sabactani? ―xi. “Dios cuꞌun, Dios cuꞌun, ¿cꞌu chaꞌal la atenun ta avoꞌon?” xi smelol. \p \v 47 Oy jayvoꞌ buchꞌutic iyaꞌiic, jech laj yalic: \p ―Jaꞌ chapta li Elíase ―xiic. \p \v 48 Ibat ta anil jun vinic, ba stsac talel jpꞌej li cꞌusi cꞌunputsane. La stsꞌaj ta pajal yaꞌlel tsꞌusub, la xoj ta aj, laj yacꞌbe stsꞌuꞌ li Jesuse. \v 49 Jech iꞌalbat yuꞌun li yanetique: \p ―Jmalatic, jqꞌueltiquic mi chtal yalesatuc ta cruz yuꞌun li Elíase ―xiic. \p \v 50 Li Jesuse tsots to icꞌopoj, jaꞌ xa o ilocꞌ schꞌulel. \v 51 Li mucꞌta pocꞌ li te lichꞌil ta yut li mucꞌta chꞌulnae, ijat ta oꞌlol. Ijat yalel cꞌalal olon. Tsots inic li balumile. Li mucꞌtic tonetique laj vocꞌanuc ta oꞌlol. \v 52 Ep muquenaletic laj jamuc. Ichaꞌcuxiic li buchꞌutic yichꞌojic ta mucꞌ li Dios li cꞌalal ichamique. \v 53 Iloqꞌuic ta smuquenalic pero muc bu xꞌochic ba ta ora ta Jerusalén. Jaꞌ to iꞌochic li cꞌalal ichaꞌcuxi loqꞌuel ta smuquenal li Jesuse. Te iꞌileic yuꞌun ep crixchanoetic li te ta Jerusalene. \p \v 54 Li banquilal soltaro schiꞌuc li yajsoltarotac li te ta xchabiic li Jesuse, toj xiꞌelic noꞌox li cꞌalal iyaꞌiic inic li balumile schiꞌuc cꞌalal iyilic scotol li cꞌustic icꞌot ta pasele. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Ta melel jaꞌ snichꞌon Dios li vinic liꞌi ―xut sbaic. \p \v 55 Cꞌalal jocꞌol xaꞌox ta cruz li Jesuse, te oy ep antsetic nomnom tsqꞌuelic talel. Jaꞌ li antsetic li la schiꞌinic ta xanbal li Jesús li ta Galilea balumile, schiꞌuc ti la smacꞌlanique. Jaꞌ la schiꞌinic talel cꞌalal ta Judea balumil. \v 56 Te oy li María li liquem talel ta Magdalae, schiꞌuc otro jun María, jaꞌ li smeꞌic Jacobo schiꞌuc li Josee. Te oy nojtoc li smeꞌic li snichꞌnab Zebedeoe, jaꞌ li Jacobo schiꞌuc li Juane. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smuquic li Jesuse \r (Mr. 15.42–47; Lc. 23.50–56; Jn. 19.38–42) \p \v 57-58 Te oy jun jcꞌulej vinic, jaꞌ jchiꞌiltic. Liquem talel ta jteclum Arimatea. José sbi. Schꞌunoj eꞌuc ti jaꞌ Cajcoltavanejtic li Jesuse. Cꞌalal xtupꞌet xaꞌox osile, li Josee ba scꞌopon Pilato, ba scꞌanbe li sbecꞌtal stacupal li Jesuse. Li Pilatoe laj yal mantal ti acꞌo yacꞌbeel batele. \v 59 Li Josee laj yicꞌbe batel sbecꞌtal stacupal li Jesuse, la spix ta saquil pocꞌ. \v 60 Ba smuc ta jombil chꞌut chꞌen. Jaꞌ smuquenal li Josee. La stselelin talel jpech mucꞌta ton, jaꞌ la smac o comel li tiꞌchꞌene, ibat. \v 61 Li María li liquem talel ta Magdalae schiꞌuc li otro jun Maríae, te chotol icomic ta stuqꞌuil tiꞌchꞌen. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schabibeic smuquenal Jesús li soltaroetique \p \v 62 Cꞌalal iꞌechꞌ xaꞌox li scꞌacꞌalil ta jchapan jbatic sventa ta jcuxtic ta savaroe, la stsob sbaic talel scotol li banquilal paleetique schiꞌuc li jfariseoetique. Te italic ta stojol li Pilatoe. \v 63 Jech cꞌot yalbeic: \p ―Ajvalil, jnaꞌojcutic ti jech yaloj li jloꞌlovanej li cꞌalal cuxul toꞌoxe: “Ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal”, xi iyal. \v 64 Alo mantal ti acꞌo ba yichꞌ chabiel oxibuc cꞌacꞌal li smuquenale naca me xtal loqꞌuesbatuc sbecꞌtal stacupal ta acꞌubaltic yuꞌun li yajchanbalajeltaque. Naca me jech ta xalbeic li crixchanoetique: “Ichaꞌcuxi xa loqꞌuel ta smuquenal”, naca me xiic, jech más to echꞌem ta xloꞌloatic o li crixchanoetique ―xutic li Pilatoe. \p \v 65 Itacꞌav li Pilatoe: \p ―Te oy soltaroetic, iqꞌuic batel. Ba pasic li cꞌu sba xanaꞌic schabiele ―xꞌutatic. \p \v 66 Jech ibatic, ba smacbeic lec li stiꞌ smuquenale. La spaqꞌuic comel li spat xocon li mucꞌta ton li macbil o stiꞌ li chꞌene. Laj yacꞌbeic seyoal li bu pacꞌbile. Te laj yacꞌbeic comel schabiic li soltaroetique. \c 28 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ichaꞌcuxi li Jesuse \r (Mr. 16.1–8; Lc. 24.1–12; Jn. 20.1–10) \p \v 1 Cꞌalal echꞌem xaꞌox li scꞌacꞌalil ta jcuxtique, poꞌot xaꞌox sacub ta sba cꞌacꞌal ta xemana, jaꞌ li romincoe, ba sqꞌuelbeic smuquenal Jesús li María li liquem talel ta Magdalae schiꞌuc li otro jun Maríae. \v 2 Cꞌalal muc toꞌox bu batemique, tsots inic li balumile yuꞌun iyal talel ta vinajel jun yajꞌangel li Cajvaltic Diose. Te jul stselelin loqꞌuel li mucꞌta ton li macbil o stiꞌ li chꞌene, te ichoti ta sba. \v 3 Li chꞌul ángele oy xojobal jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li slebuel chauque. Batsꞌi sac tajmec li scꞌuꞌe. \v 4 Cꞌalal iyilic li chꞌul ángel li soltaroetic ti la schabiic li chꞌene, iniquic tajmec ta xiꞌel, chamem icomic yilel. \v 5 Li chꞌul ángele jech laj yalbe li antsetique: \p ―Mu xaxiꞌic. Jnaꞌoj ti jaꞌ chasaꞌic li Jesús ti te icham ta cruze. \v 6 Mu xa bu liꞌi; ichaꞌcuxi xa jech chac cꞌu chaꞌal yalojboxuc onoꞌoxe. Laꞌ qꞌuelavilic li bu toꞌox la stelanique. \v 7 Batanic ta ora, ba albeic li yajchanbalajeltaque ti chaꞌcuxiem xae. Albeic ti jaꞌ baꞌi ta xcꞌot ta Galilea li Jesuse. Te chcꞌot staic, te chilbeic sat. Jaꞌ noꞌox jech chacalbeic ―xꞌutatic yuꞌun li chꞌul ángele. \p \v 8 Li antsetique ixiꞌic loqꞌuel li ta chꞌene, italic ta anil. Xmuybajic xa tal yalbuncutic, joꞌoncutic li yajchanbalajeltacuncutic li Jesuse. \v 9 Cꞌalal yaquic talel ta xanbale, te isnupic ta be li Jesuse. \p ―¿Bu chabatic? ―xꞌutatic. \p Li antsetique la squejan sbaic ta stojol li Jesuse, la smeybeic yoc yuꞌun laj yichꞌic ta mucꞌ. \v 10 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Mu xaxiꞌic. Ba albeic li quermanotactic ti acꞌo baticuc ta Galileae, jaꞌ li buchꞌutic coꞌol quichꞌojtic ta mucꞌ li Jtotic Diose. Te chcꞌot staicun ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌusi iyalic li soltaroetic li la schabibeic smuquenal li Jesuse \p \v 11 Cꞌalal naca toꞌox isutic batel li antsetique, jaꞌ o icꞌotic ta jteclum jayvoꞌ li soltaroetic li la schabibeic li smuquenal li Jesuse. Ba yalbeic li banquilal paleetic scotol li cꞌustic icꞌot ta pasel ta stojolique. \v 12 Li banquilal paleetique la stsob sbaic ta ora scotolic schiꞌuc li jꞌabteletic cuꞌuntique. Coꞌol la smeltsanbeic scꞌoplal li cꞌusi ta spasique. Iꞌacꞌbatic ep taqꞌuin li soltaroetique. \v 13 Jech iꞌalbatic yuꞌun li banquilal paleetique: \p ―Jech me xavalic: “Ta acꞌubal cꞌalal jaꞌ o ochem jvayelcutique, a sloqꞌuesbeic sbecꞌtal stacupal Jesús li yajchanbalajeltaque”, chianic me. \v 14 Mi iyaꞌi li gobernadore, joꞌoncutic chba jmeltsancutic la acꞌoplalique yoꞌ mu xamileic o ―xutic. \p \v 15 Li soltaroetique la schꞌamic li taqꞌuine, jaꞌ jech laj yalic li cꞌu sba iꞌalbatique. Jaꞌ jech scꞌoplal cꞌalal tana ta stojol scotol li jchiꞌiltactic ta israelale ti muc bu chaꞌcuxiem li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic comel li buluchvoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse ti acꞌo spucbeic ba li scꞌope \r (Mr. 16.14–18; Lc. 24.36–49; Jn. 20.19–23) \p \v 16 Joꞌoncutic li buluchvoꞌuncutic ta yajchanbalajeltacuncutic li Jesuse, te lijbatcutic ta Galilea. Te lijcꞌotcutic ta vits li bu yalojbuncutic onoꞌox li Jesuse. \v 17 Cꞌalal iquilcutic li Jesuse, la jquejan jbacutic ta stojol. Pero oy chaꞌoxvoꞌuncutic ti muc bu jchꞌuncutic ti jaꞌ li Jesuse. \v 18 Li Jesuse jech laj yalbuncutic: \p ―Joꞌon liꞌacꞌbat xa jventain scotol, schiꞌuc vinajel schiꞌuc balumil. \v 19 Jaꞌ yuꞌun batanic ta spꞌejel balumil, ba albeic jcꞌop scotol li crixchanoetique. Acꞌbeic yil ti jventainojoxuc xae, jech ta xacꞌ sbaic ti acꞌo jventainic eꞌuque. Acꞌbo yichꞌic joꞌ ta sventa li Jtote, schiꞌuc ta jventa joꞌon li Nichꞌonilune, schiꞌuc ta sventa li Chꞌul Espíritue. Jaꞌ senyail ti yichꞌojicun ta muqꞌue. \v 20 Chanubtasic jech chac cꞌu chaꞌal la jchanubtasoxuque yoꞌ jech ta schꞌunic eꞌuc scotol li cꞌustic laj calboxuque. Naꞌic me ti jchiꞌucoxuc scotol cꞌacꞌal cꞌalal ta slajeb cꞌacꞌale ―xijyutcutic li Jesuse.