\id LUK \h SAN LUCAS \toc1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI LUCASE \toc2 SAN LUCAS \toc3 Lc. \mt1 JAꞌ SCꞌOPLAL LI CAJVALTIC JESUCRISTO LI LA STSꞌIBA LI LUCASE \c 1 \p \v 1-4 Ajvalil Teófilo, ep buchꞌutic la stsꞌibaic xa ta jun li cꞌustic lec icꞌot ta pasel ta jtojolcutique. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal laj yalbun caꞌicutic li buchꞌutic iyilic cꞌalal lic stsac yabtel li Jesuse, ti jaꞌ yabtelic yalel li scꞌope, jaꞌ jech la stsꞌibaic ta jun scotol. Joꞌon eꞌuc li Lucasune la jnop ti jaꞌ lec ti chacalbe scotol li cꞌustic icaꞌi ta sliquebe schiꞌuc cꞌalal to avie, yuꞌun icaꞌi xa scotol li cꞌustic icꞌot ta pasele. Jech xchapet chajtsꞌibabe scotol yoꞌ jech chanaꞌ o ti jaꞌ melel li cꞌu sba lachanubtasee. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal jun yajꞌangel Dios ti ta xvocꞌ li Juan ti ta xacꞌ ta ichꞌel joꞌe \p \v 5 Cꞌalal ochem ta ajvalilal te ta Judea balumil li Herodese, jaꞌ o ochem ta paleal yuꞌun li jꞌisraeletic jun vinic, Zacarías sbi. Li paleetic yuꞌunique oy jayvoqꞌuic yuꞌun tsjel sbaic ta abtel. Li Zacaríase jaꞌ schiꞌiltac ta paleal li jvocꞌ Abías sbie. Li yajnil Zacaríase Elisabet sbi. Li smoltot ta voꞌone li Elisabete Aarón sbi, jaꞌ li sba pale li itiqꞌue ta abtel yuꞌun li Diose. \v 6 Li Diose sqꞌueloj ti tucꞌ yoꞌonic schiꞌuc yajnil li Zacaríase. Yuꞌun schꞌunojic li cꞌusi yaloj li Cajvaltic Diose, jech muꞌyuc smul iꞌileic yuꞌun Dios. \v 7 Pero muꞌyuc schꞌamalic yuꞌun mu snaꞌ xil yol li Elisabete. Mol meꞌelic xa schaꞌvaꞌalic. \p \v 8 Li Zacaríase ista scꞌacꞌalil ti jaꞌ ta xꞌabtej ta stojol Dios te ta mucꞌta chꞌulna schiꞌuc li schiꞌiltac ta paleale. Yuꞌun li paleetique ta sjel sbaic li jujuvoqꞌuique. \v 9 Li jayvoꞌic ti jaꞌ yorail ta xꞌabtejique, stalelic ti ta spasic canal tajimol jujun cꞌacꞌale ta sqꞌuelic buchꞌu junucal ta xcꞌot ta stojol ti chba schicꞌ pomriox li te ta yut li mucꞌta chꞌulna yuꞌun li Diose. Cꞌalal jech la spasique, jaꞌ icꞌot ta stojol li Zacaríase. \v 10 Cꞌalal ta schiqꞌuic pomriox ta yut li mucꞌta chꞌulna li paleetique, li crixchanoetique te vaꞌalic ta amacꞌ ta staic ta naꞌel Dios. \v 11 Cꞌalal jaꞌ o te ta schicꞌ pomriox li Zacaríase, ital jun yajꞌangel Dios. Te vaꞌal ijul ta nopol scajleb schicꞌobil pomriox li te ta sbatsꞌicꞌob li Zacaríase. \v 12 Cꞌalal iyil li chꞌul ángel li Zacaríase, ixiꞌ tajmec, iyal yoꞌon. \v 13 Jech iꞌalbat yuꞌun li chꞌul ángele: \p ―Mu me xaxiꞌ, Zacarías. Laj xa yaꞌibot acꞌop li Diose. Ta xil yol li Elisabete, jaꞌ la avajnile. Querem ta xil. Juan chavacꞌbe sbi. \v 14 Cꞌalal mi ivoqꞌue, xamuybaj noꞌox yuꞌun. Ep buchꞌutic xmuybaj eꞌuc. \v 15 Yuꞌun ta xichꞌ tsots yabtel ta stojol Dios. Mu xuchꞌ yaꞌlel tsꞌusub li pajubem xae, schiꞌuc mu xuchꞌ pox. Ichꞌbil ta venta yuꞌun li Chꞌul Espíritu li cꞌalal ta xvoqꞌue. \v 16 Oy ep achiꞌiltac ta israelal ta xictaic smulic ta sventa li Juane, jaꞌ ta xacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose. \v 17 Li Juane jaꞌ baꞌi ta xtal, jaꞌ tsꞌacal ta xtal la Avajcoltavanejique. Li Juane coꞌol sjol yoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal li Elías ta voꞌonee yuꞌun ta smelol noꞌox chal batel li cꞌusi tscꞌan li Diose. Baꞌi chtal yalbe achiꞌiltac ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol tspasique yoꞌ jech jmoj yoꞌonic schiꞌuc snichꞌnabic ta jupꞌej snaique. Ta stuqꞌuibtasbe yoꞌonic li buchꞌutic mu schꞌunic mantale yoꞌ acꞌo yichꞌic ta mucꞌ li Cajvaltic li cꞌalal mi itale ―xi li chꞌul ángele. \p \v 18 Li Zacaríase la sjacꞌbe li chꞌul ángele: \p ―¿Cꞌu sba ta jnaꞌ o mi melel li cꞌusi avalbune? Yuꞌun molun xa, meꞌel xa eꞌuc li cajnile ―xut. \p \v 19 Itacꞌav li chꞌul ángele: \p ―Joꞌon Gabrielun, joꞌon te chiꞌabtej ta stojol li Diose. Tacbilun talel yuꞌun Dios ti tal jcꞌoponote. Jaꞌ chacalbe ti chavil jun anichꞌone. \v 20 Pero ta scoj ti mu xachꞌun li cꞌusi laj calbote chapas ta umaꞌ. Jaꞌ to mi ista scꞌacꞌalil ta xvocꞌ la anichꞌone jech chac cꞌu chaꞌal laj calbote, jaꞌ to ta xjam la avee. Yuꞌun ta onoꞌox xcꞌot ta pasel ti chavil la anichꞌone mi icꞌot scꞌacꞌalil li cꞌu sba snopoj li Diose ―xꞌutat li Zacaríase. \p \v 21 Li crixchanoetic li te oyic ta amaqꞌue, te tsmalaic ta xlocꞌ talel li Zacaríase. Iyal yoꞌonic yuꞌun ijocꞌtsaj xa li ta yut li mucꞌta chꞌulnae. \v 22 Cꞌalal ilocꞌ talel li Zacaríase, mu xa xcꞌopoj, macal xa ye. Jech la snaꞌic o ti oy cꞌusi iꞌacꞌbat yil yuꞌun Dios te ta yut li mucꞌta chꞌulnae. Jaꞌ xa noꞌox la syeꞌulan scꞌob yoꞌ chacꞌ ta ilel li cꞌusi ispase, yuꞌun ipas ta umaꞌ. \p \v 23 Cꞌalal itsꞌaqui ti jayib cꞌacꞌal te ta xꞌabtej li ta mucꞌta chꞌulna li Zacaríase, isut batel ta sna. \v 24 Lic schiꞌin yol li yajnile, jaꞌ li Elisabete. Cꞌalal schiꞌuc xaꞌox yole, joꞌob u te icom ta sna. Jech la snopilan: \v 25 “Iyil li Cajvaltic Dios ti chisnaꞌleic li crixchanoetique, jaꞌ yuꞌun liscꞌuxubin. Jaꞌ yuꞌun oyun xa ta crixchano”, xi ta yoꞌon li Elisabete. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal jun yajꞌangel Dios ti ta schiꞌin yol jun tojol tseub \p \v 26 Cꞌalal svaquibal xaꞌox u schiꞌuc yol li Elisabete, li Diose la stac talel li yajꞌangel Gabriele li ta jteclum Nazaret li te ta Galilea balumile. \v 27 Li chꞌul ángel Gabriele tacbil batel yuꞌun Dios ti acꞌo ba scꞌopon jun tojol tseub, María sbi. Pero macbil xaꞌox yuꞌun jun vinic, José sbi. Li smucꞌta moltot ta voꞌone li Josee, jaꞌ li Davide. \v 28 Li chꞌul ángele te icꞌot li yoꞌ bu oy li tseube, jech laj yalbe: \p ―Joꞌot tꞌujbilot yuꞌun Dios. Liꞌ achiꞌuque. Muc buchꞌu yan tseub jech ta xꞌacꞌbat slequilal yutsilal Dios jech chac cꞌu chaꞌal li joꞌote ―xꞌutat. \p \v 29 Cꞌalal iyaꞌi li cꞌusi iꞌalbat yuꞌun li chꞌul ángel li Maríae, icꞌopoj yoꞌon ti cꞌu chaꞌal ti jech iꞌalbate. \v 30 Laj yal nojtoc li chꞌul ángele: \p ―Mu xaxiꞌ, María, yuꞌun lec chayil li Diose. \v 31 Aꞌio li cꞌusi chacalbee. Chachiꞌin avol. Chavil jun querem. Jesús chavacꞌbe sbi. \v 32 Ta xꞌichꞌe ta mucꞌ yuꞌun jaꞌ Snichꞌon Dios ta vinajel. Ta xꞌaqꞌue yuꞌun Dios ti ch‐och ta ajvalilale. Jaꞌ chlic spasoxuc ta mantal jech chac cꞌu chaꞌal la spas ta mantal achiꞌiltac ta voꞌone la amoltotic Davide. \v 33 Sbatel osil chaspasoxuc ta mantal, joꞌoxuc li jꞌisraeloxuque. Muꞌyuc slajeb ti tspasvan ta mantale ―xi li chꞌul ángele. \p \v 34 Itacꞌav li Maríae: \p ―¿Cꞌu sba ta jchiꞌin col yuꞌun muc to bu quiloj vinic? ―xi. \p \v 35 Itacꞌav li chꞌul ángele: \p ―Yuꞌun chjul ta atojol li Chꞌul Espíritue. Ta sventa sjuꞌel Dios chachiꞌin la avole. La avol ti chavile muꞌyuc smul chtal yuꞌun jaꞌ Snichꞌon Dios. \v 36 Aꞌio, schiꞌuc xa yol eꞌuc la avutsꞌ avalal, jaꞌ li Elisabete. Manchuc mi meꞌel xa pero svaquibal xa u schiꞌuc yol, jaꞌ li mu onoꞌox snaꞌ xil yole. \v 37 Li Diose scotol xuꞌ yuꞌun ―xi li chꞌul ángele. \p \v 38 Itacꞌav li Maríae: \p ―Jechuc, acꞌo tuncun yuꞌun li Diose. Acꞌo spasbun li cꞌusi la avalbune ―xut. \p Ibat li chꞌul ángele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba scꞌopon Elisabet li Maríae \p \v 39 Tsꞌacal to ilocꞌ batel li Maríae, ibat ta anil ta jun jteclum li ta vitstic li te ta Judea balumile. \v 40 Jaꞌ to te nacal li Zacaríase. Jaꞌ te icꞌot li Maríae. Iꞌoch ta na. “Yaa”, xut cꞌotel li Elisabete. \v 41 Cꞌalal iyaꞌi li Elisabet ti icꞌoponat yuꞌun li Maríae, tsots inic li yol li schiꞌuque. Li Elisabete iꞌacꞌbat ta sjol ta yoꞌon yuꞌun li Chꞌul Espíritue ti cꞌu sba chcꞌopoj ta orae. \v 42 Jech tsots icꞌopoj li Elisabete: \p ―Muc buchꞌu yan tseub ta xꞌacꞌbat slequilal yutsilal Dios jech chac cꞌu chaꞌal li joꞌote. Toj lec la avol ti chavile. \v 43 ¿Cꞌuxi joꞌot tal ajulaꞌanun li smeꞌot li Cajvaltique yuꞌun muꞌyuc tsots cabtel ma joꞌone? \v 44 Yuꞌun cꞌalal la acꞌoponune, inic li col li jchiꞌuque yuꞌun xmuybaj xa. \v 45 Toj lec ti la achꞌun ti chcꞌot ta pasel li cꞌusi laꞌalbat yuꞌun li Cajvaltic Diose ―xi li Elisabete. \p \v 46 Li Maríae jech laj yal: \q1 Toj echꞌem slequilal yutsilal li Diose. \q1 \v 47 Ximuybaj noꞌox ta stojol yuꞌun jaꞌ Cajcoltavanej. \q1 \v 48 Acꞌo mi mu cꞌusi xitun o pero iyil ti chitun yuꞌune. \q1 Li crixchanoetique jech ta xalic ti cꞌalal ta xꞌechꞌic liꞌ ta balumile: \q1 “Xmuybaj noꞌox ti iꞌacꞌbat schiꞌin svoqꞌues li Cajvaltique”, xi jcꞌoplal yuꞌunic. \q1 \v 49 Li Diose oy stsatsal sjuꞌel. \q1 Toj lec li cꞌusi icꞌot ta jtojol yuꞌune jech acꞌo ichꞌeuc ta mucꞌ. \q1 \v 50 Li crixchanoetic li ta xꞌechꞌic liꞌ ta balumile, \q1 mi ta xichꞌic ta mucꞌ li Diose, ta xichꞌic cꞌuxubinel. \q1 \v 51 Li Diose yacꞌoj ta ilel ti scotol xuꞌ yuꞌune. \q1 Xuꞌ yuꞌun ta spajesbe yabtel li buchꞌutic ta stoy sbaique, jaꞌ li buchꞌutic pꞌij chaꞌi sbaique, \q1 jech mu xuꞌ ta spasic li cꞌustic snopojique. \q1 \v 52 Li Diose xuꞌ yuꞌun ta sloqꞌues ta yabtel li mucꞌta ajvaliletique. \q1 Xuꞌ yuꞌun ta xacꞌbe tsots yabtel li buchꞌutic mu cꞌusi bal o ch‐ileique. \q1 \v 53 Naca lec li cꞌustic ta xꞌacꞌbat ta yoꞌonic li buchꞌutic snaꞌic ti muc bu lequic li stuquique. \q1 Yan li buchꞌutic ti lec spꞌisoj sbaique jaꞌ mu cꞌusi ta staic o. \q1 \v 54 Joꞌotic li jꞌisraelutique chiscoltautic onoꞌox li jayvoꞌutic li quichꞌojtic ta muqꞌue. \q1 Mu xchꞌay ta yoꞌon ti jech onoꞌox laj yalbe li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \q1 \v 55 Yuꞌun laj yalbe onoꞌox li jtotic jmeꞌtic Abraham ta voꞌone ti ta scꞌuxubin sbatel osil schiꞌuc li snitilultaque, \m xi li Maríae. \p \v 56 Li Maríae te la schiꞌin sbaic oxib u schiꞌuc li Elisabete, isut batel ta sna. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ivocꞌ li Juan ti ta xacꞌ ta ichꞌel joꞌe \p \v 57 Cꞌalal ista yual ta xcux li Elisabete, querem iyil. \v 58 Li yutsꞌ yalaltac li Elisabete schiꞌuc li slacꞌnataque, iyaꞌiic ti iyil xa li yole yuꞌun icꞌuxubinat yuꞌun li Diose. Jech coꞌol xmuybajic scotolic schiꞌuc li Elisabete. \v 59 Cꞌalal ilocꞌ vaxaquib cꞌacꞌal svoqꞌuel li unen quereme, ba yacꞌbeic yichꞌ circuncisión. Li yutsꞌ yalaltaque la snopic ti jaꞌ ta xichꞌbe sbi stot li unen quereme. \v 60 Pero li smeꞌe jech laj yal: \p ―Maꞌuc chcacꞌbecutic sbi li stote. Juan ta xcacꞌbecutic sbi ―xi. \p \v 61 Jech iꞌalbat: \p ―¿Cꞌu chaꞌal Juan chavacꞌbeic sbi? Yuꞌun muc buchꞌu jech sbi cuꞌuntic liꞌi ―xꞌutat yuꞌun li yutsꞌ yalaltaque. \p \v 62 La sjacꞌbeic stot li unene. Laj yacꞌbeic senya ta scꞌobic yoꞌ acꞌo yal ti cꞌusi sbi ta xacꞌbe li snichꞌone. \v 63 Li Zacaríase la scꞌan jpech unen tenelteꞌ, la stsꞌiba: “Juan ta xcacꞌbe sbi”, xi. Jech toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic scotolic. \v 64 Ijam ye ta ora, lic cꞌopojuc li Zacaríase. Laj yalbe coliyal Dios ti jech icꞌuxubinatique. \v 65 Ixiꞌic tajmec scotolic li slacꞌnataque. Li buchꞌutic te nacalic ta vitstic ta Judea balumile, iyaꞌi scotolic. \v 66 Scotol li buchꞌutic iyaꞌiique jech la snopilanic ta yoꞌonic: “¿Cꞌusi yabtel ta stsac li querem taje?” xi ta yoꞌonic. \p Yuꞌun li quereme qꞌuelbil chabibil yuꞌun li Cajvaltic Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal scꞌop Dios li Zacaríase \p \v 67 Li Zacaríase, jaꞌ li stot li unen quereme, ijulesbat ta sjol ta yoꞌon yuꞌun li Chꞌul Espíritue li cꞌusi ta xcꞌot ta pasele. Jech laj yal: \q1 \v 68 Coliyal li Cajvaltic Diose, jaꞌ li Dios cuꞌuntic, joꞌotic li jꞌisraelutique, chtal xa sqꞌuelutic, joꞌotic ti tꞌujbilutic onoꞌox yuꞌune. \q1 Chtal xa scoltautic. \q1 \v 69 Ta xtal xa li Cajcoltavanejtique, jaꞌ li oy sjuꞌel oy stsatsale. \q1 Jaꞌ snitilul li Davide, jaꞌ li lec itune yuꞌun Dios ta voꞌonee. \q1 \v 70 Li Diose voꞌone onoꞌox la schꞌamunbe ye li buchꞌutic iyalic ba li scꞌope. \q1 \v 71 Jaꞌ laj yalic ti chijcolutic loqꞌuel ta scꞌob li buchꞌutic chiscontrainutique, ti xtiꞌet noꞌox yoꞌonic ta jtojoltique. \q1 \v 72 Chiscꞌuxubinutic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic onoꞌox li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \q1 Jech ta xquiltic o ti mu xchꞌay ta yoꞌon li cꞌusi laj yalbe li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee. \q1 \v 73-74 Jaꞌ joꞌotic jcꞌoplaltic ti laj yalbe li jtotic jmeꞌtic Abraham ti ta jꞌechꞌel chiscoltautic loqꞌuel ta scꞌob li buchꞌutic snacojutique, \q1 jech muꞌyuc xa xiꞌel ta xcaꞌitic, xuꞌ xa chijtun yuꞌun. \q1 \v 75 Jech jun noꞌox coꞌontic ta xquichꞌtic ta mucꞌ li jayib cꞌacꞌal liꞌ cuxulutique. \q1 \v 76 Li jnichꞌone jaꞌ ta xal li scꞌop Diose. \q1 Jaꞌ baꞌi chlic abtejuc; jaꞌ tsꞌacal chlic abtejuc li Cajvaltique. \q1 Jaꞌ chlic yalbe jchiꞌiltactic ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol ta spasique, \q1 jaꞌ jech chichꞌic o ta mucꞌ li Cajvaltique. \q1 \v 77 Jaꞌ ta xalbe ti ta spasbatic perton yuꞌun li smulique, \q1 jaꞌ jech chcolic o mi ta schꞌunic ti jaꞌ Yajcoltavanejic li Cajvaltique, \q1 yuꞌun tꞌujbilutic onoꞌox yuꞌun Dios. \q1 \v 78 Ta slequil noꞌox yoꞌon chiscꞌuxubinutic li Dios cuꞌuntique; \q1 ta xa xistacbutic talel li Cajcoltavanejtique. \q1 Toj lec ti liꞌ ta xtal ta jtojoltique. \q1 \v 79 Jaꞌ chiscoltautic yoꞌ jaꞌ lec chijyilutic o li Diose, ti jaꞌ chlaj o scꞌoplal ti chijchꞌayutic o sbatel osile, \m xi li Zacaríase. \p \v 80 Cꞌalal ichꞌi li quereme, iꞌayan stsatsal yoꞌon. Jech stuc te ba nacluc ta taqui jamaltic. Cꞌalal icꞌot scꞌacꞌalil lic yal li scꞌop Diose, te ba yaꞌiic li schiꞌiltac ta israelale. \c 2 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ivocꞌ li Jesuse \r (Mt. 1.18–25) \p \v 1 Li Augusto Césare jaꞌ o ajvalil ta sventa spꞌejel balumil li cꞌalal ivocꞌ li Juane. Iyal mantal ti acꞌo yacꞌ ta tsaquel ta jun sbiic scotol li crixchanoetique. \v 2 Jaꞌ sba toꞌox jech ispasic li cꞌalal tiqꞌuil ta gobernador te ta Siria balumil li Cirenioe. \v 3 Jech scotol crixchanoetic ba yacꞌ ta tsaquel sbiic ta slumal stuquic. \p \v 4 Li Josee ilocꞌ batel ta jteclum Nazaret li te ta Galilea balumile, ibat ta Judea balumil. Te icꞌot ta jteclum Belén yuꞌun te ivocꞌ li smoltot ta voꞌonee, jaꞌ li Davide. \v 5 Yuꞌun jaꞌ slumal icꞌot eꞌuc li Josee, jaꞌ yuꞌun te ba yacꞌ ta tsaquel sbiic ta Belén schiꞌuc li yajnile, jaꞌ li Maríae. Pero muc toꞌox bu xcuxoj li Maríae. \v 6 Cꞌalal te oyic ta Belene, jaꞌ o ista yual ta xcux li Maríae. \v 7 Querem li sba yole. La spix ta pocꞌ, la spuchꞌan ta veꞌeb vacax. Yuꞌun muc bu xocol istaic li snail vayebal ti chaqꞌuic ta loqꞌuele, yuꞌun jpꞌej noꞌox. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icꞌoponatic yuꞌun yajꞌangel Dios li jchabiejchijetique \p \v 8 Te ta nopol tiꞌ Belén te oy jayvoꞌ jchabiejchijetic. Te ta schabi schijic ta acꞌubaltic. \v 9 Te ivinaj ta ora jun yajꞌangel Dios. Joybil icꞌotic ta xojobal Dios. Cꞌalal iyilic li jchabiejchijetique, ixiꞌic tajmec. \v 10 Xi iꞌalbatic yuꞌun li chꞌul ángele: \p ―Mu xaxiꞌic. Oy cꞌusi lec chacalbeic yoꞌ jech xamuybajic o acotolic. Acꞌo yaꞌiic scotol la achiꞌiltaquic ta israelale. \v 11 Nax ivocꞌ ta Belén Avajcoltavanejic, jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti ta xꞌoch ta mucꞌta ajvalil avuꞌunique. Jaꞌ Cajvaltic. \v 12 Chacalbeic li cꞌu sba chataic li unene. Pixbil ta pocꞌ chataic, te puchꞌul ta veꞌeb vacax ―xꞌutatic. \p \v 13 Te ivinaj ta ora ep tajmec yajꞌangeltac Dios. Laj yalic slequilal Dios. Jech laj yalic: \q1 \v 14 ¡Toj echꞌem slequilal Dios ta vinajel! \q1 Acꞌo pasuc ta jun yoꞌonic li crixchanoetic ta sventa ti oy slequil yoꞌon li Dios ta stojolique, xiic. \p \v 15 Cꞌalal isutic ta vinajel li chꞌul ángeletique, xi laj yalbe sbaic li jchabiejchijetique: \p ―Batic ta Belén chaꞌa. Ba jqꞌueltic cꞌusi li lec icꞌot ta pasel li lijyalbutic li Diose ―xut sbaic. \p \v 16 Ibatic ta anil. Te istaic li María schiꞌuc li Josee, schiꞌuc li unen li te puchꞌul ta veꞌeb vacaxe. \v 17 Cꞌalal iyilic li unene, ba spucbeic scꞌoplal. Ba yalic li cꞌusi iꞌalbatic yuꞌun li chꞌul ángele. \v 18 Scotol li buchꞌutic iyaꞌiic li cꞌu sba laj yalic li jchabiejchijetique, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. \v 19 Li Maríae muc xchꞌay ta yoꞌon scotol li cꞌusi laj yalic li jchabiejchijetique, la snopilan li cꞌusi smelole. \v 20 Isutic li jchabiejchijetique. Iyichꞌic ta mucꞌ li Diose, laj yalbeic slequilal. Yuꞌun iyaꞌiic xa, iyilic xa scotol jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic yuꞌun li yajꞌangel li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iyaqꞌuic ta scꞌob Dios li Jesuse \p \v 21 Cꞌalal ilocꞌ vaxaquib cꞌacꞌal svoqꞌuel li unen quereme, laj yichꞌ circuncisión. Jesús laj yacꞌbeic sbi yuꞌun jech onoꞌox iꞌalbatic yuꞌun li yajꞌangel Dios li cꞌalal muc toꞌox bu schiꞌuc yol li Maríae. \p \v 22 Ta xal ta smantaltac Dios li la stsꞌiba Moisés ta voꞌonee, mi querem yol li antse, jaꞌ to xuꞌ ta xbat ta mucꞌta chꞌulna mi itsꞌaqui oxlajuneb schaꞌvinic (33) cꞌacꞌal svoqꞌuele. Li Maríae itsꞌaqui xa yuꞌun li oxlajuneb schaꞌvinic cꞌacꞌale, ibatic ta mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalén schiꞌuc li Josee, yuꞌun ba yaqꞌuic ta scꞌob Dios li squeremique. \v 23 Yuꞌun jech ta xal li smantal Dios li tsꞌibabil comele: “Scotol li sba achꞌamalique, mi quereme, jaꞌ cuꞌun”, xi onoꞌox li Diose. \v 24 Laj yacꞌbeic smoton Dios nojtoc yuꞌun jech yaloj ta mantal li Diose: “Mi muꞌyuc schije, acꞌo yicꞌ talel chaꞌcot pruvoc, mi chaꞌcot stsu, sventa jmoton”, xi onoꞌox li Diose. \p \v 25 Oy jun jꞌisraelal vinic te ta Jerusalén, Simeón sbi. Tucꞌ yoꞌon ta stojol Dios, lec yichꞌoj ta mucꞌ. Smalaoj ti ta xtal jun ajvalil yuꞌunique yuꞌun jaꞌ ta xcolic loqꞌuel ta scꞌob li yan ajvalile. Li Simeone ventainbil yoꞌon yuꞌun li Chꞌul Espíritue. \v 26 Acꞌbil xa snaꞌ yuꞌun li Chꞌul Espíritu ti jaꞌ to ta xcham mi iyilbe sat li Cristo li tꞌujbil yuꞌun Dios ti ta xꞌoch ta ajvalilal yuꞌunique. \v 27 Li Simeone ijulesbat ta sjol ta yoꞌon yuꞌun li Chꞌul Espíritu ti acꞌo batuc li ta mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene. Jech cꞌalal ibatic li ta mucꞌta chꞌulna li José schiꞌuc li Maríae, schiꞌuc li unene, yuꞌun ba spasic jech chac cꞌu chaꞌal ta xal li mantaletique, te xaꞌox oy ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li Simeone. \v 28 Li Simeone la spet li unene, laj yalbe coliyal Dios. Xi laj yal: \q1 \v 29 Cajval, jun xa coꞌon, icꞌun me ta atojol te ta vinajel jech chac cꞌu chaꞌal avalojbun onoꞌoxe, joꞌon la avajtunelune. \q1 \v 30-31 Yuꞌun iquil xa ta jsat li Cajcoltavanejcutic ti la atac talel ta jtojolcutic jcotolcutique. \q1 \v 32 Jaꞌ saquil chꞌul osil yuꞌunic yaꞌel li jyanlumal crixchanoetique yuꞌun chilic eꞌuc ti xuꞌ ta xcolique. \q1 Joꞌoncutic li jꞌisraeluncutic ti tꞌujbiluncutic onoꞌox avuꞌune, \q1 avichꞌojuncutic ta mucꞌ yuꞌun liꞌ ijul ta jtojolcutic li Jcoltavaneje, \m xi li Simeone. \p \v 33 Li José schiꞌuc smeꞌ li unene toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ti oy scꞌoplal li unene. \v 34-35 Li Simeone la scꞌanbe slequilal yutsilal Dios ta stojolic. Jech laj yalbe nojtoc li smeꞌ li unene, jaꞌ li Maríae: \p ―Aꞌio me, ta sventa la avol liꞌi jaꞌ ta xvinaj o cꞌu sba yoꞌonic li jchiꞌiltactic ta israelale. Ep ta xichꞌ contrainel la avole yuꞌun mu xcꞌane yuꞌun ep jchiꞌiltactic. Jech chlic avat avoꞌon ta scoj ti mu xcꞌanee. Pero oy yan jchiꞌiltactic ta xtuqꞌuib yoꞌonic ta sventa la avole ―xi li Simeone. \p \v 36 Te oy ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna jun jꞌisraelal ants, Ana sbi. Jaꞌ ta xal scꞌop Dios eꞌuc. Jaꞌ yantsilnichꞌon Fanuel, jaꞌ smoltot ta voꞌone li Asere. Meꞌel xa li Anae. Jucub noꞌox jabil laj yicꞌ sbaic schiꞌuc li smalale yuꞌun icham. \v 37 Li Anae chanib xa yoꞌvinic (84) jabil yichꞌoj. Ep xa jabil ti muꞌyuc smalale. Scotol cꞌacꞌal te ta xcꞌotilan ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. Cꞌacꞌal acꞌubal te ta xtune yuꞌun li Diose yuꞌun ta xicta yixim, schiꞌuc ta sta ta naꞌel li Diose. \v 38 Li Simeone jaꞌ o yacal ta xal li cꞌusi yabtel li unen li cꞌalal icꞌot li Anae. Li Anae laj yalbe coliyal Dios eꞌuc yuꞌun ital xa li Jcoltavaneje. Tsꞌacal to lic spucbe scꞌoplal li unene. Laj yalbe scotol schiꞌiltac li te ta Jerusalene, jaꞌ li buchꞌutic smalaojic ti ta xcolique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti isutic batel ta Nazaret li Josee, schiꞌuc li Maríae, schiꞌuc li unene \p \v 39 Cꞌalal la spasic scotol li cꞌusi yaloj Dios li José schiꞌuc li Maríae, isutic batel ta slumalic ta Nazaret ta Galilea balumil. \v 40 Lec sba ichꞌi li quereme, jaꞌ li Jesuse. Lec oy schꞌulel ichꞌi, lec pꞌij, yuꞌun coltabil yuꞌun Dios. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti te icom ta Jerusalén li Jesuse \p \v 41 Li stot smeꞌ li Jesuse scotol jabil te ta xcꞌotilanic ta Jerusalén li cꞌalal qꞌuin o Coltaele. \v 42 Cꞌalal yichꞌoj xaꞌox lajchaeb jabil li Jesuse, ibatic ta qꞌuin ta Jerusalén yuꞌun jech smantal Dios ti persa ta xbat scotol li viniquetique. \v 43 Cꞌalal iꞌechꞌ qꞌuine, isut batel ta snaic li José schiꞌuc li Maríae, pero mu snaꞌic mi te icom ta Jerusalén li squeremique. \v 44 Xalic noꞌox ti te xbat schiꞌuquic li yutsꞌ yalaltaque. Cꞌalal ixanavic xa batel jun cꞌacꞌale, la sjacꞌbeic li yutsꞌ yalaltaque schiꞌuc li buchꞌutic xojtaquinic li quereme. \v 45 Pero muc bu staic. Ichaꞌsutic batel cꞌalal ta Jerusalén, te cꞌot saꞌic. \p \v 46 Ta yoxibal to cꞌacꞌal te istaic ta yut jun na li te ta mucꞌta chꞌulna ta Jerusalene. Li Jesuse te chotol ta oꞌlol li yoꞌ bu tsobolic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Te chaꞌi li cꞌusi chalic li jchanubtasvanejetique schiꞌuc oy cꞌusi ta sjacꞌulan li Jesuse. \v 47 Scotol li jchanubtasvanejetique ichꞌay o yoꞌonic ta sventa ti toj lec ta smelol ta xtacꞌav li Jesuse, schiꞌuc ti oy cꞌusi lec tsjaqꞌue. \v 48 Li José schiꞌuc li Maríae, cꞌalal iyilic ti te schiꞌuc li jchanubtasvanejetic li squeremique, ichꞌay yoꞌonic eꞌuc. Li Jesuse jech iꞌalbat yuꞌun li smeꞌe: \p ―Querem, ¿cꞌu chaꞌal jech chapasbuncutic? La jsaꞌotcutic tajmec. Icat coꞌoncutic yuꞌun muc bu xajtacutic ta saꞌel ―xꞌutat yuꞌun li smeꞌe. \p \v 49 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chasaꞌicun? ¿Mi mu xanaꞌic ti liꞌ oyun li yoꞌ bu ta spasbat yabtel li Jtote? ―xi li Jesuse. \p \v 50 Li José schiꞌuc li Maríae muc bu xaꞌibeic smelol li cꞌusi laj yal li Jesuse. \p \v 51 Li Jesuse schiꞌuc sutel ta Nazaret li stot smeꞌe. Ti jayib jabil te schiꞌuc li stot smeꞌe la schꞌunbe scotol li smantalique. Li Maríae muc xchꞌay ta yoꞌon li cꞌu sba itacꞌav li te ta mucꞌta chꞌulna li yole, schiꞌuc ti lec ichꞌunbat li smantalique. \v 52 Cꞌalal ichꞌi li Jesuse, lec pꞌij. Lec iꞌile yuꞌun Dios, lec iꞌile nojtoc yuꞌun li crixchanoetique. \c 3 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti lic yal scꞌop Dios li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mt. 3.1–12; Mr. 1.1–8; Jn. 1.19–28) \p \v 1-2 Li Tiberio Césare sjoꞌlajunebal xa jabil yochel ta mucꞌta ajvalil li te ta jteclum Roma li cꞌalal lic stsac yabtel li Juane. Ta Judea balumile jaꞌ te ochem ta gobernador li Poncio Pilatoe. Ta Galilea balumile jaꞌ te ochem ta gobernador li Herodese. Ta Iturea balumile schiꞌuc ta Traconite balumile, jaꞌ te ochem ta gobernador li yitsꞌin Herodese, jaꞌ li Felipe sbie. Ta Abilinia balumile jaꞌ te ochem ta gobernador li Lisániase. Li banquilal paleetic yuꞌun li jꞌisraeletique jaꞌ ochemic li Anás schiꞌuc Caifase. Cꞌalal jaꞌ o jech yichꞌanoj yabtelique, jaꞌ o te oy ta taqui jamaltic li Juane, jaꞌ li snichꞌon Zacaríase. Jaꞌ o ista yora iꞌacꞌbat snaꞌ yuꞌun Dios ti acꞌo yalbe li schiꞌiltac li scꞌop Diose. \v 3 Li Juane te ixanav batel ta tiꞌtiꞌ ucꞌum Jordán. Jech laj yal: \p ―Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique, ichꞌic joꞌ jech chaspasboxuc perton yuꞌun amulic li Diose ―xi. \p \v 4 Li Juane jech onoꞌox tsꞌibabil comel scꞌoplal yuꞌun li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Jech la stsꞌiba: \q1 Chlic jun jchiꞌiltic ta israelal, \q1 tsots chal ta taqui jamaltic ti chtal li Cajvaltique. \q1 Jaꞌ yuꞌun chal nojtoc: \q1 “Ictaic scotol li cꞌustic chopol chapasique. \q1 \v 5 Jaꞌ ichꞌbeic ta mucꞌ li scꞌope yoꞌ jaꞌ lec chabatic yuꞌun jaꞌ tstuqꞌuibtas coꞌontic. \q1 \v 6 Yuꞌun jaꞌ Cajcoltavanejtic li tacbil talel yuꞌun li Diose. \q1 Jaꞌ chtal scolta scotol li crixchanoetique”, \m xi chalbe li jchiꞌiltactique, xi onoꞌox li Isaíase. \p \v 7 Toj ep buchꞌutic ba scꞌanbeic ti acꞌo xꞌacꞌbatic yichꞌic joꞌ yuꞌun li Juane. Li Juane jech laj yalbe: \p ―Li joꞌoxuque jun chac stsꞌunbaloxuc li orachone. Li orachone ta xjatav loqꞌuel ta anil li cꞌalal mi iyaꞌi ti ta xtal cꞌoqꞌue. Jaꞌ jechoxuc li joꞌoxuque. ¿Mi yuꞌun avaꞌiic ti ta onoꞌox xavichꞌic vocol yuꞌun Dios ti latalic ta anile, yoꞌ tal acꞌanic avichꞌic joꞌe? \v 8 Pero scꞌan baꞌi xavaqꞌuic ta ilel mi avictaojic xa li cꞌustic chopol chapasique. Mu me xanopic: “Jaꞌ jmucꞌta moltotcutic ta voꞌone li Abrahame, jaꞌ jech ta onoꞌox xijcolcutic”, mu me xachiic. Chacalbeic, li Diose xuꞌ yuꞌun ta scꞌatajesbe ta snitilul Abraham li tonetic liꞌi. \v 9 Li joꞌoxuque jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal teꞌetic ti muc bu lec li sat ta xaqꞌue. Te xa metsel yecꞌlal li ta yoque yuꞌun ta xa xichꞌ tsꞌetel. Ta xichꞌ chiqꞌuel ta cꞌocꞌ ―xi li Juane. \p \v 10 Li crixchanoetique jech la sjacꞌbeic li Juane: \p ―¿Cꞌusi scꞌan ti ta jpascutique chaꞌa? ―xiic. \p \v 11 Itacꞌav li Juane: \p ―Li buchꞌu oy chaꞌlic scꞌuꞌe acꞌo yacꞌbe jlicuc li buchꞌu muꞌyuc scꞌuꞌe. Li buchꞌu oy sveꞌele acꞌo yacꞌbe li buchꞌu muꞌyuc sveꞌele ―xut. \p \v 12 Italic jayvoꞌ jtsobpatanetic yuꞌun tscꞌan chichꞌic joꞌ eꞌuc. Jech cꞌot sjacꞌbeic li Juane: \p ―Jchanubtasvanej, li joꞌoncutique ¿cꞌusi ta jpascutic eꞌuc? ―xiic. \p \v 13 Li Juane jech laj yalbe: \p ―Mu me xacꞌanbeic ta más li spatanic ti chatsobique. Jaꞌ noꞌox jech yepal xacꞌanbeic ti cꞌu sba avichꞌojic mantale ―xut. \p \v 14 Te oy nojtoc jayvoꞌ soltaroetic. Jech la sjacꞌbeic eꞌuc li Juane: \p ―Li joꞌoncutique ¿cꞌusi ta jpascutic eꞌuc? ―xiic. \p Itacꞌav li Juane: \p ―Mu me buchꞌu xasibtesic, mu me buchꞌu xasaꞌbeic smul yoꞌ jech xuꞌ chacꞌanbeic o li staqꞌuinique. Muybajanic noꞌox ti cꞌu yepal chavichꞌ atojolique ―xut. \p \v 15 Scotol li crixchanoetique ta xal ta yoꞌonic mi jaꞌ xa nan li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti ta xꞌoch ta ajvalilal li Juane. \v 16 Li Juane jech laj yalbe scotol li crixchanoetique: \p ―Li joꞌone jaꞌ noꞌox cabtel ta xcacꞌbe yichꞌic joꞌ li buchꞌutic chictaic li cꞌustic chopol ta spasique. Pero oy to buchꞌu tsꞌacal ta xtal, jaꞌ más tsots yabtel yichꞌoj. Li joꞌone muc bu tsots cabtel quichꞌoj. Mu cꞌusi xuꞌ cuꞌun ta jcolta o. Acꞌo mi slocꞌbeel xonob, mu xuꞌ chcaꞌi yuꞌun mu cꞌusi xitun o. Yan li buchꞌu tsꞌacal ta xtale, jaꞌ chayacꞌbeic avichꞌic li Chꞌul Espíritu ti coꞌol schiꞌuc cꞌoqꞌue yuꞌun ta sloqꞌues scotol li cꞌustic chopol ta avoꞌonique. \v 17 Li buchꞌutic ta scꞌan loqꞌuesbeel li cꞌustic chopol ta yoꞌonique, jaꞌ ta xꞌiqꞌueic o sbatel osil. Yan li buchꞌutic mu scꞌan loqꞌuesbeele jaꞌ ta xbatic o ta cꞌocꞌ li yoꞌ bu mu onoꞌox xtupꞌe. Jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta xicꞌa strigoe. Mi ilaj yoꞌon ta yicꞌaele, ta stsob scotol li strigoe, ta sticꞌ ochel ta snail. Scotol li steꞌele schiꞌuc li solile ta schicꞌ ta cꞌocꞌ ―xi li Juane. \p \v 18 Li Juane oy ep cꞌustic lec laj yalbe li schiꞌiltac ta israelale. Jaꞌ laj yalbe ti liꞌ xa oy li buchꞌu scꞌoplal onoꞌox chtal ventainvanuque. \v 19 Laj yalbe nojtoc li ajvalil Herodes ti ep li cꞌustic chopol ta spase. Laj yalbe nojtoc ti chopol ti la spojbe yajnil li yitsꞌine. Herodías sbi li antse. Jaꞌ Felipe sbi li yitsꞌin li Herodese. \v 20 Pero muc schꞌun. Más to chopol li cꞌusi la spas li Herodese yuꞌun la sticꞌ ta chuquel li Juane. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌ joꞌ li Jesuse \r (Mt. 3.13–17; Mr. 1.9–11) \p \v 21 Cꞌalal jaꞌ o te ta xacꞌbe yichꞌic joꞌ ep crixchanoetic li Juane, te icꞌot li Jesuse, iꞌacꞌbat yichꞌ joꞌ eꞌuc. La sta ta naꞌel Dios li Jesuse. Cꞌalal jaꞌ o ta sta ta naꞌel Diose, ijam li vinajele. \v 22 Iyal talel ta sba Jesús li Chꞌul Espíritue. Coꞌol schiꞌuc jcot jculajteꞌ yilel. Jech iyichꞌ o li Chꞌul Espíritue. Li Diose icꞌopoj talel ta vinajel, jech laj yal: \p ―Joꞌot Jnichꞌonot, toj cꞌuxot ta coꞌon. Ximuybaj noꞌox avuꞌun ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌusi sbiic snitilultac li smeꞌ li Jesuse \r (Mt. 1.1–17) \p \v 23 Cꞌalal lic stsac li yabtel li Jesuse, yichꞌoj lajuneb schaꞌvinic (30) jabil. Ta xalic li crixchanoetic ti jaꞌ snichꞌon Josee pero maꞌuc. Li Jesuse jaꞌ smom li Elí ti jaꞌ stot li Maríae. \v 24 Li stot li Elie jaꞌ Matat. Li stot li Matate jaꞌ Leví. Li stot li Levie jaꞌ Melqui. Li stot li Melquie jaꞌ Jana. Li stot li Janae jaꞌ José. \v 25 Li stot li Josee jaꞌ Matatías. Li stot li Matatíase jaꞌ Amós. Li stot li Amose jaꞌ Nahúm. Li stot li Nahume jaꞌ Esli. Li stot li Eslie jaꞌ Nagai. \v 26 Li stot li Nagaie jaꞌ Maat. Li stot li Maate jaꞌ Matatías. Li stot li Matatíase jaꞌ Semei. Li stot li Semeie jaꞌ José. Li stot li Josee jaꞌ Judá. \v 27 Li stot li Judae jaꞌ Joana. Li stot li Joanae jaꞌ Resa. Li stot li Resae jaꞌ Zorobabel. Li stot li Zorobabele jaꞌ Salatiel. Li stot li Salatiele jaꞌ Neri. \v 28 Li stot li Nerie jaꞌ Melqui. Li stot li Melquie jaꞌ Adi. Li stot li Adie jaꞌ Cosam. Li stot li Cosame jaꞌ Elmodam. Li stot li Elmodame jaꞌ Er. \v 29 Li stot li Ere jaꞌ Josué. Li stot li Josuee jaꞌ Eliezer. Li stot li Eliezere jaꞌ Jorim. Li stot li Jorime jaꞌ Matat. \v 30 Li stot li Matate jaꞌ Leví. Li stot li Levie jaꞌ Simeón. Li stot li Simeone jaꞌ Judá. Li stot li Judae jaꞌ José. Li stot li Josee jaꞌ Jonán. Li stot li Jonane jaꞌ Eliaquim. \v 31 Li stot li Eliaquime jaꞌ Melea. Li stot li Meleae jaꞌ Mainán. Li stot li Mainane jaꞌ Matata. Li stot li Matatae jaꞌ Natán. \v 32 Li stot li Natane jaꞌ David. Li stot li Davide jaꞌ Isaí. Li stot li Isaie jaꞌ Obed. Li stot li Obede jaꞌ Booz. Li stot li Booze jaꞌ Salmón. Li stot li Salmone jaꞌ Naasón. \v 33 Li stot li Naasone jaꞌ Aminadab. Li stot li Aminadabe jaꞌ Aram. Li stot li Arame jaꞌ Esrom. Li stot li Esrome jaꞌ Fares. Li stot li Farese jaꞌ Judá. \v 34 Li stot li Judae jaꞌ Jacov. Li stot li Jacove jaꞌ Isaac. Li stot li Isaaque jaꞌ Abraham. Li stot li Abrahame jaꞌ Taré. Li stot li Taree jaꞌ Nacor. \v 35 Li stot li Nacore jaꞌ Serug. Li stot li Serugue jaꞌ Ragau. Li stot li Ragaue jaꞌ Peleg. Li stot li Pelegue jaꞌ Heber. Li stot li Hebere jaꞌ Sala. \v 36 Li stot li Salae jaꞌ Cainán. Li stot li Cainane jaꞌ Arfajad. Li stot li Arfajade jaꞌ Sem. Li stot li Seme jaꞌ Noé. Li stot li Noee jaꞌ Lamec. \v 37 Li stot li Lameque jaꞌ Matusalén. Li stot li Matusalene jaꞌ Enoc. Li stot li Enoque jaꞌ Jared. Li stot li Jarede jaꞌ Mahalaleel. Li stot li Mahalaleele jaꞌ Cainán. \v 38 Li stot li Cainane jaꞌ Enós. Li stot li Enose jaꞌ Set. Li stot li Sete jaꞌ Adán. Li stot li Adane jaꞌ li Diose. \c 4 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti taꞌox sloꞌlo Jesús li banquilal pucuje \r (Mt. 4.1–11; Mr. 1.12–13) \p \v 1 Li Jesuse ventainbil yoꞌon yuꞌun li Chꞌul Espíritu li cꞌalal laj yicta li Juan li te ta ucꞌum Jordane. Iꞌiqꞌue batel ta taqui jamaltic yuꞌun li Chꞌul Espíritue. \v 2 Chaꞌvinic cꞌacꞌal te oy ta taqui jamaltic. Muc bu xveꞌ pero muc xviꞌnaj. Tsꞌacal to ital viꞌnal iyaꞌi jech ital li banquilal pucuje, tal sloꞌlo Jesús ti yaloje. \v 3 Jech iꞌalbat yuꞌun li banquilal pucuje: \p ―Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose, albo li ton liꞌi ti acꞌo cꞌatajuc ta vaje ―xꞌutat. \p \v 4 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Mu ta vajuc noꞌox chijcuxiutic. Jaꞌ scꞌan ta jchꞌunbetic nojtoc li cꞌustic chijyalbutic li Diose”, xi tsꞌibabil ―xi li Jesuse. \p \v 5 Li banquilal pucuje laj yicꞌ batel ta jun toyol vits li Jesuse. Ta sjuꞌel noꞌox iyacꞌbe yil spꞌejel balumil ta ora noꞌox schiꞌuc li cꞌu sba ta spasic mantal li ajvaliletique. \v 6 Jech laj yal li banquilal pucuje: \p ―Joꞌot chacacꞌbe aventain scotol li cꞌusi chavile jech chaꞌichꞌe o ta mucꞌ yuꞌun scotol li crixchanoetique. Yuꞌun joꞌon acꞌbil jventain scotol, jech xuꞌ chcacꞌbe eꞌuc li buchꞌutic ta jcꞌan chcacꞌbee. \v 7 Scotol li cꞌusi chavile jaꞌ avuꞌun scotol mi chavichꞌun ta muqꞌue, mi chaquejan aba ta jtojole ―xi li banquilal pucuje. \p \v 8 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Batan, Satanás, mu jchꞌun li cꞌusi chavalbune. Yuꞌun jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Jaꞌ noꞌox xavichꞌic ta mucꞌ stuc li Cajvaltic Diose. Jaꞌ noꞌox xapasic li cꞌusi ta scꞌane”, xi tsꞌibabil ―xut. \p \v 9 Li banquilal pucuje laj yicꞌ batel ta Jerusalén li Jesuse. Laj yicꞌ muyel ta sjol li mucꞌta chꞌulnae. Cꞌalal te xaꞌox vaꞌalic ta jol chꞌulnae, xi iyal li banquilal pucuje: \p ―Mi joꞌot Snichꞌonot li Diose, jip aba yalel liꞌi. \v 10 Yuꞌun jech tsꞌibabil ta scꞌop li Diose: \q1 Dios chastacbe yalel yajꞌangeltac, jaꞌ chaschabi. \q1 \v 11 Jaꞌ chastsac ba ta scꞌobic li chꞌul ángeletique \q1 yoꞌ jech mu xamaj aba ta ton, \m xi tsꞌibabil ―xꞌutat li Jesuse. \p \v 12 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Pero jech tsꞌibabil ta scꞌop li Dios nojtoque: “Mu me xaqꞌuelbeic yoꞌon li Cajvaltic Diose”, xi tsꞌibabil. Mi ta jip jba yalele, yuꞌun ta jqꞌuelbe yoꞌon Dios mi ta melel chiscoltae ―xi li Jesuse. \p \v 13 Cꞌalal iyil li banquilal pucuj ti muc spas ta canal li Jesuse, ibat. Li banquilal pucuje ta smala sqꞌuel cꞌu ora ta spas ta canal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti te la sliques yabtel ta Galilea balumil li Jesuse \r (Mt. 4.12–17; Mr. 1.14–15) \p \v 14 Li Jesuse isut batel ta Galilea. Scotol xuꞌ yuꞌun ta spas ta sventa stsatsal li Chꞌul Espíritue. Ipuc scꞌoplal ta spꞌejel Galilea balumil ti naca lec li cꞌustic la spase schiꞌuc li cꞌustic laj yale. \v 15 Te ichanubtasvan ta schꞌulnaic li schiꞌiltac ta israelale. Lec scꞌoplal yuꞌunic Jesús li crixchanoetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti muc bu xꞌichꞌe ta mucꞌ li te ta Nazaret li Jesuse \r (Mt. 13.53–58; Mr. 6.1–6) \p \v 16 Li Jesuse isut batel ta jteclum Nazaret li yoꞌ bu ichꞌie. Cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta xcuxic li jꞌisraeletique, te ibat ta chꞌulna eꞌuc li Jesuse. Yuꞌun nopem onoꞌox te chcꞌotilan ta chꞌulna li cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta xcuxique. Li Jesuse ivaꞌi yuꞌun ta scꞌan ta xapta li scꞌop Diose. \v 17 Iꞌacꞌbat li balbil jun li tsꞌibabil comel yuꞌun li Isaías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. Cꞌalal la sjilchꞌun li balbil june, jaꞌ la sta li bu jech tsꞌibabile: \q1 \v 18 Jaꞌ sventainojun li Chꞌul Espíritu ti junic schiꞌuc li Diose. \q1 Tꞌujbilun yuꞌun Dios yoꞌ ta xcalbeic ti ta xcꞌuxubinatic yuꞌun Dios li meꞌonetique. \q1 Li buchꞌutic ta xat yoꞌonique, tal calbeic ti ta jventa joꞌon ta stsatsubtasbat yoꞌonique. \q1 Li buchꞌutic ochemic ta jtunel yuꞌun li mulile, tal calbeic ti ta jventa joꞌon chloqꞌuic ta jꞌechꞌele. \q1 Li buchꞌutic maꞌsatetic yaꞌel ta scoj li smulique, tal calbeic ti ta jventa joꞌon ta xjam li satique. \q1 Li buchꞌutic chopol ta xꞌileique, tal calbeic ti joꞌon tal jcoltae. \q1 \v 19 Listac talel yoꞌ ta xcalbeic ti ista xa scꞌacꞌalil ta xcoltaatic yuꞌun li Diose, \m xi ta xal li bu la sqꞌuel li Jesuse. \p \v 20 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta sqꞌuelel li scꞌop Dios li Jesuse, la sbal li june, laj yacꞌbe li buchꞌu ti jaꞌ yabtel ta schabie. Ichoti Jesús ta stojol scotolic. Scotol li buchꞌutic te oyic ta yut li chꞌulnae la sqꞌuelbeic sat li Jesuse. \v 21 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Li avie icꞌot xa ta pasel li cꞌusi tsꞌibabil ta scꞌop Dios li avaꞌiique ―xi laj yalbe scotol li crixchanoetique. \p \v 22 Scotolic lec iyalbeic scꞌoplal li Jesuse. Ichꞌay o yoꞌonic ta sventa ti toj lec li cꞌusi laj yale. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Liꞌi xcojtaquintic. Jaꞌ snichꞌon li Josee ―xut sbaic. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Oy buchꞌutic jech ta xalic: “Mi melel ti joꞌot jpoxtavanejote, poxta aba atuc. Jaꞌ to ta jchꞌuncutic o ti ta melel joꞌot jpoxtavanejote”, xiic. Jech chacꞌan chavalbecun yaꞌel yuꞌun chacꞌanic ti acꞌo jpas liꞌ ta jlumaltic li cꞌusi avaꞌiic ti la jpas li te ta jteclum Capernaume. Yuꞌun jaꞌ to chachꞌunic o ti avalojique mi avilic icacꞌ ta ilel li jtsatsal juꞌele ti joꞌon acꞌbil cabtel yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 24 Jech laj yalbe nojtoc: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, li butic chcꞌotic li buchꞌutic ta xalic li scꞌop Diose jaꞌ acꞌbilic ta venta. Pero ta yosilal stuquique mu xꞌaqꞌueic ta venta. \v 25 Melel li cꞌusi chacalbeique, cꞌalal liꞌ toꞌox oy ta balumil li Elías li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee, oꞌlol schanibal jabil muc bu xacꞌ joꞌ liꞌ ta cosilaltique. Jech itsaqueic ta viꞌnal scotol li crixchanoetique. Li ta jchiꞌiltactic ta israelale oy ep meꞌanal antsetic. \v 26 Pero li Elíase muc bu te xtaque batel li yoꞌ bu oyic li meꞌanal antsetic li ta jlumaltique. Jaꞌ te itaque batel ta sna jun meꞌanal ants ti maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale. Jaꞌ te nacal ta jteclum Sarepta, jaꞌ nopol xil sbaic schiꞌuc li jteclum Sidone. \v 27 Jech nojtoc cꞌalal liꞌ toꞌox oy ta balumil li Eliséo li iyal scꞌop Dios ta voꞌonee, ep jchiꞌiltactic tsacbilic ta cꞌaꞌel chamel. Pero mu junuc icoltaatic. Jaꞌ noꞌox icoltaat li Naamán li liquem talel ta Siria balumile ―xi li Jesuse. \p \v 28 Cꞌalal laj yaꞌibeic scꞌop Jesús li jꞌisraeletic li te tsobolic ta chꞌulnae, chopol iyaꞌiic, iꞌilinic. \v 29 Laj yiqꞌuic loqꞌuel ta tiꞌ jteclum li Jesuse. Li jteclume te oy ta chꞌut vits. Laj yiqꞌuic batel ta jol vits li Jesuse yuꞌun tscꞌan ta sjipic yalel ta chꞌentic. \v 30 Li Jesuse te ijelav batel ta oꞌlol li crixchanoetique, ibat. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sloqꞌuesbe pucuj ta yoꞌon jun vinic li Jesuse \r (Mr. 1.21–28) \p \v 31 Li Jesuse te ibat ta jteclum Capernaum li te ta Galilea balumile. Cꞌalal ista scꞌacꞌalil ta xcuxic li jꞌisraeletique, li Jesuse te iꞌochic ta chꞌulna schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Te ichanubtasvan li Jesuse. \v 32 Li crixchanoetique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ti cꞌu sba ichanubtasvan li Jesuse. Toj lec ichanubtasvan yuꞌun lec snaꞌ li cꞌusi ta scꞌan li Diose. \p \v 33 Te oy ta yut chꞌulna jun jꞌisraelal vinic ochem pucujetic ta yoꞌon. Tsots icꞌopoj li vinique. \v 34 Jech laj yal: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal aticꞌ aba ta jtojolcutic, joꞌot Jesusot ti liquemot talel ta Nazarete? ¿Mi yuꞌun tal atacuncutic batel li yoꞌ bu ta xquichꞌcutic o vocole? Xacojtaquin buchꞌuot. Joꞌot Snichꞌonot li Diose, joꞌot ti muꞌyuc amule ―xut. \p \v 35 Li Jesuse la spajes li pucujetic li te schꞌamunojbe ye li vinique, jech laj yalbe: \p ―Anchanic, locꞌanic batel ta yoꞌon li vinique ―xut. \p Iyal ta lum li vinic ta scoj li pucujetique, jech laj locꞌuc ta yoꞌon li vinic li pucujetique. Muc bu xyaij li vinique. \v 36 Li crixchanoetique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic scotolic, jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Buchꞌu li liꞌ taleme? Oy stsatsal sjuꞌel. Xuꞌ yuꞌun ta sloqꞌues li pucujetique. Chꞌunbil smantal ―xut sbaic. \p \v 37 Cꞌalal jech la spas li Jesuse, ipuc scꞌoplal ta scotol li bicꞌtal jteclumetic li te nopol ta Capernaume. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús li smeꞌniꞌ li Pedroe \r (Mt. 8.14–15; Mr. 1.29–31) \p \v 38 Cꞌalal ilocꞌ ta chꞌulna li Jesuse, te ibat ta sna Simón Pedro. Te oy smeꞌniꞌ li Pedroe, ip ta cꞌocꞌ. Li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Avocoluc coltabun li jmeꞌniꞌe ―xut. \p \v 39 Li Jesuse inopoj ba li yoꞌ bu puchꞌul li antse, laj yal ti acꞌo tupꞌuc li scꞌacꞌale. Itupꞌ ta ora li scꞌacꞌale. Ilic ta stem, lic macꞌlanvanuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús ep jchamelajeletic \r (Mt. 8.16–17; Mr. 1.32–34) \p \v 40 Cꞌalal yuꞌun xaꞌox chchꞌay cꞌacꞌale, laj yiqꞌuic talel ta stojol Jesús scotol li jchamelajeletique, cꞌusiuc noꞌox chamelal ip chaꞌiic. Li Jesuse laj yacꞌanbe scꞌob ta sbaic, icol o scotolic. \v 41 Oy ep buchꞌutic ilocꞌ pucujetic ta yoꞌonic. Li pucujetique tsots icꞌopojic li cꞌalal iloqꞌuique. Jech laj yalic: \p ―Joꞌot Snichꞌonot li Diose ―xiic. \p Li Jesuse laj yalbe li pucujetique ti acꞌo mu xcꞌopojique. Yuꞌun li pucujetique snaꞌojic ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti ta xꞌoch ta ajvalilal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal scꞌop Dios li te ta Galilea balumil li Jesuse \r (Mr. 1.35–39) \p \v 42 Ta yocꞌomal cꞌalal isacub osile, ilocꞌ batel li Jesuse, ibat li yoꞌ bu muꞌyuc crixchanoetique. Cꞌalal ilocꞌ batele, isaꞌe yuꞌun li crixchanoetique. Cꞌalal istaique, tscꞌan ta spajesic yoꞌ acꞌo jocꞌtsajuc li te ta slumalique. \v 43 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Persa chba calbeic li jchiꞌiltactic ta yan jteclumetic ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainvan li Diose. Yuꞌun jaꞌ cabtel ti tacbilun talel liꞌi ―xi. \p \v 44 Li Jesuse ibat ta schꞌulnaic li schiꞌiltac li te ta Galilea balumile, ba yal ti ista xa scꞌacꞌalil ti chventainvan li Diose. \c 5 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti istaic ep choy li yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mt. 4.18–22; Mr. 1.16–20) \p \v 1 Li Jesuse te icꞌot ta tiꞌnab ta Galilea balumil. Genesaret sbi li nabe. Li crixchanoetique toj ep la stsob sbaic talel li yoꞌ bu oy li Jesuse yuꞌun tscꞌan chaꞌiic li scꞌop Diose. \v 2 Li Jesuse iyil te chib canava ta nopol tiꞌnab. Li yajvaltac li chib canavae jaꞌ jtsac‐choyetic. Loqꞌuemic batel ta schuqꞌuel snutiꞌic li stsacobil schoyique. \v 3 Li Jesuse iꞌoch ta jun canava, jaꞌ scanava li Simón Pedroe. Laj yalbe Pedro ti acꞌo xanubtas batel jutuc ta nab li scanavae. Li Jesuse te ichoti ta yut li canavae, la schanubtas scotol li crixchanoetic li te tsobolic ta tiꞌnabe. \v 4 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta schanubtasel li crixchanoetic li Jesuse, jech laj yalbe li Pedroe: \p ―Xanubtaso batel la acanavae, batic li yoꞌ bu lec nat li nabe. Jaꞌ te xatiqꞌuic ochel la atsacobchoyique yuꞌun jaꞌ te chataic ep li choye ―xi li Jesuse. \p \v 5 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Jchanubtasvanej, sjunul acꞌubal ijsaꞌcutic li choye pero muc bu ijtacutic jcotuc. Pero ta sventa ti joꞌot chaval mantale, jech ta jticꞌcutic ochel nojtoc li jtsacobchoycutique ―xi. \p \v 6 Cꞌalal la sticꞌ ochel ta yut nab li stsacob schoyique, toj ep tajmec iꞌoch li choye. Ijat li stsacob schoyique yuꞌun toj ol li choye. \v 7 La svelcꞌabtaic talel li yan schiꞌiltaquic li te tiqꞌuilic ta yan canavae yoꞌ acꞌo xtal coltaaticuc. Italic. Li chib canavae inoj ta choy. Jutuc xa mu imuquij ta nab li canavaetique yuꞌun toj ol li choye. \v 8 Cꞌalal iyil Simón Pedro ti inoj ta choy schibal li canavae, la squejan sba ta stojol li Jesuse. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, mu xachiꞌinun yuꞌun li joꞌone jpasmulilun ―xi li Pedroe. \p \v 9 Ti jech laj yale, yuꞌun toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic, toj labal iyaꞌiic schiꞌuc li schiꞌiltac ti toj ep istaic li choye. \v 10 Toj labal iyaꞌiic eꞌuc li Jacobo schiꞌuc Juan, jaꞌ li snichꞌnab li Zebedeoe, jaꞌ li schiꞌil sbaic ta tsac‐choy schiꞌuc li Simone. Li Jesuse jech laj yalbe li Pedroe: \p ―Mu me xaxiꞌ. Chajeltabe avabtel. Chajchanubtas li cꞌu sba chba asaꞌbun talel crixchanoetique ―xꞌutat yuꞌun li Jesuse. \p \v 11 Cꞌalal iloqꞌuic ta tiꞌnabe, iloqꞌuic ta canava. Laj yictaic o li yabtelique, la schiꞌinic batel li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti tsacbil ta cꞌaꞌel chamele \r (Mt. 8.1–4; Mr. 1.40–45) \p \v 12 Ta yan o cꞌacꞌal cꞌalal te oy ta jun jteclum li Jesuse, ital jun jꞌisraelal vinic tsacbil ta cꞌaꞌel chamel. Cꞌalal iyil ti te oy li Jesuse, tal squejan sba ta stojol. Jech laj yalbe: \p ―Cajval, mi xacꞌan xacoltabun li jchamele, coltaun. Jnaꞌoj ti scotol xuꞌ avuꞌune ―xi. \p \v 13 Li Jesuse laj yacꞌbe scꞌob ta sba li jchamelajele, jech laj yalbe: \p ―Ta jcolta la achamele. Colan chaꞌa ―xut. \p Icol ta ora. \v 14 Li Jesuse jech laj yalbe nojtoc: \p ―Mu me buchꞌu xavalbe ti la jcoltaote. Jaꞌ noꞌox ba acꞌ aba ta ilel ta stojol li palee. Acꞌbo li smoton Dios jech chac cꞌu chaꞌal yaloj onoꞌox li Moisés ta voꞌonee, jaꞌ ta snaꞌic o li jchiꞌiltactic ti icol xa la achamele ―xut. \p \v 15 Jech ipuc o scꞌoplal li Jesuse. Toj ep crixchanoetic ta xtalulanic ta stojol li Jesuse yuꞌun tscꞌan ta xaꞌibeic scꞌop, schiꞌuc tscꞌanic coltael ta schamelic. \v 16 Li Jesuse oy la svocꞌ sba batel ta taqui jamaltic yuꞌun ba sta ta naꞌel Dios stuc. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe \r (Mt. 9.1–8; Mr. 2.1–12) \p \v 17 Ta yan o cꞌacꞌal cꞌalal jaꞌ o ta xchanubtasvan li Jesuse, te chotolic eꞌuc jayvoꞌ jfariseoetic schiꞌuc jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jaꞌ te liquemic talel ta jujun jteclum ta Galilea balumil, schiꞌuc ta Judea balumil, schiꞌuc li ta jteclum Jerusalene. Li Jesuse iꞌacꞌbat stsatsal sjuꞌel yuꞌun Dios jech icol yuꞌun scotol li jchamelajeletique. \v 18 Te italic ta stojol Jesús jayvoꞌ jꞌisraeletic, la sqꞌuechic talel jun schiꞌil ti muꞌyuc yipal jun yoc scꞌobe. Tscꞌan ch‐ochic ta yut na li yoꞌ bu oy li Jesuse yuꞌun chba spuchꞌanbeic ta stojol Jesús li jchamelajele. \v 19 Pero mu xuꞌ xꞌochic yuꞌun stsinoj sbaic tajmec ochel li crixchanoetique. Te imuyic ta jolna yuꞌun pachꞌal li jolnae. La sjomic jutuc li jolnae yuꞌun jaꞌ te la schechic yalel schiꞌuc spop li jchamelajele. Te icꞌot yuꞌunic li yoꞌ bu oy li Jesuse. \v 20 Li Jesuse iyil ti schꞌunojic ti oy sjuꞌele, jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Tata, pasbilot xa perton yuꞌun scotol amul ―xut. \p \v 21 Li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetique jech la snop ta yoꞌonic: “Li vinic liꞌi ta spꞌis sba ta Dios. Muc buchꞌu xuꞌ chispasbutic perton yuꞌun jmultic, jaꞌ noꞌox Dios stuc”, xi ta yoꞌonic. \p \v 22 Li Jesuse sqꞌueloj li cꞌusi la snop ta yoꞌonique, jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ti muc bu lec li cꞌusi chanopique? \v 23 Ta melel buchꞌuuc noꞌox xuꞌ ta xal: “Pasbilot xa perton yuꞌun amul”, ti xie, yuꞌun mu vocluc ta alel. Jech nojtoc mu vocluc ta alel: “Lican, xanavan”, ti xijchie. Pero jaꞌ scꞌan chaqꞌuelic mi melel ta xcꞌot ta pasel yuꞌun li buchꞌu jech ta xale. \v 24 Joꞌone laj cal xa ti pasbil xa perton yuꞌun li smul li vinique. Qꞌuelic me li cꞌusi ta jpas li avie yoꞌ jech chanaꞌic o ti joꞌon noꞌox ta jpasbe perton yuꞌun smulic li crixchanoetic liꞌ ta balumile, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xi li Jesuse. \p Li Jesuse jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Joꞌon chacalbe, lican, ichꞌo batel la apope, batan ta ana ―xut. \p \v 25 Ilic ta ora li jchamelajele. Te sqꞌuelojic scotolic ti laj yichꞌ batel li spope, ibat ta sna. Laj yal batel slequilal Dios. \v 26 Cꞌalal iyilic li crixchanoetique, toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic. Laj yalic coliyal Dios. Ta sventa ti toj chꞌayel yoꞌonique, ixiꞌic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―Muc bu jech quilojtic jech chac cꞌu chaꞌal iquiltic li avie ―xut sbaic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌiqꞌue ta yajchanbalajel yuꞌun Jesús li Levie, jaꞌ li Mateo sbi nojtoque \r (Mt. 9.9–13; Mr. 2.13–17) \p \v 27 Cꞌalal la spas jech li Jesuse, ilocꞌ batel. Te iyil jun jtsobpatan, Leví sbi. Te chotol ta schotleb li yoꞌ bu ta stoj spatanic li crixchanoetique. Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Laꞌ chiꞌinun batel ―xut. \p \v 28 Li Levie laj yicta o li yabtele, la schiꞌin batel li Jesuse. \p \v 29 Ta tsꞌacale laj yicꞌ ta veꞌel Jesús li Levie yuꞌun chichꞌ ta mucꞌ. Schiꞌuc laj yicꞌ ep schiꞌiltac nojtoc li coꞌol jtsobpatanetic schiꞌuque. Schiꞌuc oy buchꞌutic yan laj yicꞌan nojtoc. Te coꞌol la schiꞌinic ta chotlej ta mexa li Jesuse. \v 30 Li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jfariseoetique, chopol iyilic li cꞌusi ta spas Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Jaꞌ yuꞌun laj yalbeic li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chachiꞌinic ta veꞌel li jtsobpatanetic schiꞌuc li jpasmuliletique? ―xiic. \p \v 31 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li buchꞌutic muc bu ipique mu scꞌanic poxtael. Jaꞌ noꞌox ta scꞌanic poxtael li buchꞌutic ipique. \v 32 Li joꞌone maꞌuc tal jsaꞌ li buchꞌutic muꞌyuc smulic ti yalojique. Jaꞌ tal jsaꞌ li jpasmuliletique yoꞌ jech chictaic o li smulique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús cꞌu chaꞌal mu xicta yiximic li yajchanbalajeltaque \r (Mt. 9.14–17; Mr. 2.18–22) \p \v 33 Oy buchꞌutic jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Li yajchanbalajeltac li Juane ep ta velta ta xicta yiximic yuꞌun ta staic ta naꞌel Dios. Jech ta spasic eꞌuc li yajchanbalajeltac li jfariseoetique. ¿Cꞌu chaꞌal mu jechuc ta spasic eꞌuc la avajchanbalajeltaque yuꞌun scotol cꞌacꞌal chveꞌic? ―xutic li Jesuse. \p \v 34 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Cꞌalal yacal nupunele, te oy li jnupunel quereme, jaꞌ yuꞌun mu xuꞌ ta xicta yiximic li yutsꞌ yalaltac li jnupunel quereme yuꞌun te to schiꞌuquic. \v 35 Jaꞌ noꞌox jechic eꞌuc li cajchanbalajeltaque, mu jechuc o smelol ti ta xicta yiximique, ti ta xat yoꞌonique, yuꞌun liꞌto jchiꞌuquique. Jaꞌ to mi icꞌot scꞌacꞌalil ti chismilic li buchꞌutic chiscontrainique, jaꞌ to xuꞌ ta xat yoꞌonic, xuꞌ ta xicta yiximic li cajchanbalajeltaque ―xi li Jesuse. \p \v 36 Li Jesuse jech laj yalbe jun loꞌil: \p ―Li buchꞌu ta schꞌun li cꞌusi ta xcale, persa ta xicta li cꞌusi schꞌunoj toꞌox ti jech ta xcol o ti yaloje. Persa ta sloqꞌuel yoꞌon ta schꞌun li cꞌusi ta xcale yoꞌ jech ta xcol o. Jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu ta xpacꞌomaje, maꞌuc yuꞌun ta stuchꞌ loqꞌuel jsetꞌuc yachꞌcꞌuꞌ yoꞌ ta spacꞌ o li scꞌaꞌcꞌuꞌe. Ti mi jech tspase, altic chixtalan li yachꞌcꞌuꞌe. Yuꞌun li achꞌ poqꞌue ta sjat más li poco cꞌuꞌile yuꞌun muc toꞌox bu mutsem. \v 37 Jech nojtoc li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub ti ta xa xpajube, muc buchꞌu ta schꞌol ta poco yav li pasbil ta nucule. Mi jech ta spasique, cꞌalal ta xvocan stuc li yaꞌlel tsꞌusube, ta xtꞌom li yave. Altic ta xmal scotol li yaꞌlel tsꞌusube. Li yave altic ta xchꞌay. \v 38 Li achꞌ yaꞌlel tsꞌusub li ta xa xpajube, jaꞌ scꞌan ti ta achꞌ yav ta xichꞌ chꞌolele. Jech lec ta xcom o schiꞌuc yav li yaꞌlel tsꞌusub li pajubem xae. \v 39 Li buchꞌu yuchꞌoj xa li poco yaꞌlel tsꞌusub li pajubem xae, mu scꞌan xuchꞌ li achꞌ yaꞌlel tsꞌusube. Jech ta xal: “Jaꞌ toj lec li poco yaꞌlel tsꞌusube”, xiic ―xi li Jesuse. \c 6 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti isaꞌbat smulic li yajchanbalajeltac Jesús ta scoj ti la scꞌasic jaychex trigo li ta scꞌacꞌalil ta xcuxique \r (Mt. 12.1–8; Mr. 2.23–28) \p \v 1 Ta scꞌacꞌalil ta xcuxic li jꞌisraeletique, te ijelavic ta be ta trigotic schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Li yajchanbalajeltaque la scꞌasic jaychex trigo, la sjuꞌ scꞌuxic. \v 2 Iꞌileic yuꞌun jayvoꞌ jfariseoetic, jech laj yalic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chapasic li cꞌusi mu xuꞌ jpastic li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique? ―xꞌutatic. \p \v 3 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Aqꞌuelojic ta scꞌop Dios li cꞌusi la spas li David li cꞌalal iviꞌnajic schiꞌuc li schiꞌiltac ta xanbale. \v 4 Te icꞌotic ta chꞌulna. Li Davide la sveꞌ li pan li te oy ta mexa ta sventa smoton li Diose. Acꞌo mi yaloj Dios ti jaꞌ noꞌox xuꞌ ta sveꞌic li paleetique, pero la sveꞌic schiꞌuc li schiꞌiltac li Davide. Pero muc bu sta o smul ti jech la spase ―xi li Jesuse. \p \v 5 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, joꞌon yajvalun li scꞌacꞌalil ti ta jcuxtique. Joꞌon chcal li cꞌustic xuꞌ ta pasele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac sbatsꞌicꞌobe \r (Mt. 12.9–14; Mr. 3.1–6) \p \v 6 Ta yan o cꞌacꞌal cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta xcuxic li jꞌisraeletique, li Jesuse iꞌoch ta schꞌulnaic, ichanubtasvan. Te oy jun vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac sbatsꞌicꞌobe. \v 7 Te oyic eꞌuc jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc jayvoꞌ jfariseoetic. Tal sqꞌuelic mi ta xcoltavan Jesús li ta scꞌacꞌalil ta xcuxique yuꞌun tscꞌan ta saꞌbeic smul. \v 8 Li Jesuse snaꞌoj li cꞌusi ta snop ta yoꞌonique, jech laj yalbe li vinic ti smochꞌoj sba sbicꞌtaltac sbatsꞌicꞌobe: \p ―Laꞌ vaꞌlan liꞌ ta oꞌlole ―xut. \p Li vinique ba vaꞌluc ta oꞌlol. \v 9 Li Jesuse jech laj yalbe li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac Dios schiꞌuc li jfariseoetique: \p ―Oy cꞌusi chajacꞌbeic. Li scꞌacꞌalil ta jcuxtique ¿cꞌusi yaloj Dios ti acꞌo jpastique? ¿Mi xuꞌ ta jpastic li cꞌusi leque, mi jaꞌ ta jpastic li cꞌusi chopole? ¿Mi chijcoltavan, mi chijmilvan? ―xut. \p \v 10 Li Jesuse la sqꞌuelanbe satic li buchꞌutic te chotolique. Jech laj yalbe li jchamelajele: \p ―Tuqꞌuibtasano li sbicꞌtaltac acꞌobe ―xut. \p La stuqꞌuibtasan li sbicꞌtaltac sbatsꞌicꞌobe, icol ta ora li scꞌobe. \v 11 Li jchanubtasvanejetic schiꞌuc li jfariseoetique isoc sjolic ta ora. La snopbeic scꞌoplal Jesús ti cꞌu sba xuꞌ tsmilique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stꞌuj lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mt. 10.1–4; Mr. 3.13–19) \p \v 12 Cꞌalal jech icꞌot ta pasele, jaꞌ o ba sta ta naꞌel Dios ta vits li Jesuse. Sjunul acꞌubal te ista ta naꞌel Dios. \v 13 Cꞌalal isacub osile, laj yicꞌ scotol li buchꞌutic la schiꞌin scotol cꞌacꞌale. La stꞌuj lajchavoꞌ yajchanbalajeltac yuꞌun jaꞌ ta sventainic comel ta yalel li scꞌope. Jaꞌ yajtacbalaltac. \v 14 La stꞌuj Simón, jaꞌ Pedro laj yacꞌbe yan sbi. Schiꞌuc Andrés, jaꞌ yitsꞌin li Pedroe. Schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan, schiꞌuc Felipe, schiꞌuc Bartolomé. \v 15 Schiꞌuc Mateo, schiꞌuc Tomás, schiꞌuc otro jun Jacobo, jaꞌ snichꞌon Alfeo. Schiꞌuc Simón ti la schiꞌin toꞌox li jzeloteetique. \v 16 Schiꞌuc Judas, jaꞌ schiꞌil sbaic ta voqꞌuel schiꞌuc li Jacoboe. Schiꞌuc Judas Iscariote li buchꞌu tsꞌacal to iyacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús ep jchamelajeletic \r (Mt. 4.23–25) \p \v 17 Cꞌalal iyal talel ta vits schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, schiꞌuc li buchꞌutic la schiꞌinic cꞌalal iꞌay ta vitse, te cꞌot staic ep crixchanoetic ta stenlejaltic. Te liquemic talel ta Judea balumil schiꞌuc ta jteclum Jerusalén, schiꞌuc ta chib jteclum Tiro schiꞌuc Sidón sbiic, te oy ta nopol tiꞌnab. Yuꞌun tal yaꞌibeic scꞌop li Jesuse schiꞌuc ta scꞌanic ti acꞌo coltaaticuc li ta schamelique. \v 18 Italic eꞌuc li buchꞌutic ochem pucujetic ta yoꞌonique. Scotol icol yuꞌun li Jesuse. \v 19 Scotol li crixchanoetique tscꞌan ta spiquic li Jesuse yuꞌun iyilic ti ta stsatsal sjuꞌel noꞌox Jesús icolic scotol li jchamelajeletique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌutic xmuybajic noꞌoxe schiꞌuc li buchꞌutic ta xichꞌic vocole \r (Mt. 5.1–12) \p \v 20 Li Jesuse la sqꞌuelanbe sat li yajchanbalajeltaque schiꞌuc li crixchanoetic li te tsobolique, jech laj yalbe: \p ―Joꞌoxuc ti mu cꞌusi xꞌayan avuꞌunique chavilic ti xamuybajic noꞌoxe yuꞌun jaꞌ chasventainoxuc li Diose. \p \v 21 ’Joꞌoxuc ti chaviꞌnajic li avie, chavilic ti xamuybajic noꞌoxe yuꞌun chaꞌacꞌbat aveꞌelic yuꞌun li Diose. \p ’Joꞌoxuc ti chaꞌoqꞌuic li avie, chavilic ti xamuybajic noꞌoxe yuꞌun jaꞌ chastsatsubtasboxuc avoꞌonic li Diose. \p \v 22 ’Joꞌoxuc ti chopol chayiloxuc li crixchanoetique, ti chaspꞌajoxuque, ti chayutoxuque, ti chaslabanoxuque, jaꞌ ta jventa joꞌon li coꞌol crixchanoutique, pero chavilic ti xamuybajic noꞌoxe. \v 23 Cꞌalal jech ta xcꞌot ta pasel ta atojolique, mu me xavat avoꞌonic. Muybajanic noꞌox yuꞌun toj lec li cꞌusi chcꞌot avichꞌic li te ta vinajele. Jech onoꞌox la spasic eꞌuc li smoltotic ta voꞌonee, ep laj yilbajinic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \p \v 24 ’Yan li joꞌoxuc ti jcꞌulejoxuque, chavichꞌic vocol ta tsꞌacal. Yuꞌun oy avuꞌunic li cꞌustic chacꞌanic li avie, jaꞌ yuꞌun mu xa cꞌusi chanopic. \p \v 25 ’Joꞌoxuc ti noj achꞌutic li avie, chavichꞌic vocol ta tsꞌacal yuꞌun mu cꞌusi chaꞌacꞌbatic yuꞌun li Diose. \p ’Joꞌoxuc ti xamuybajic noꞌox li avie, chavichꞌic vocol yuꞌun chavat avoꞌonic chaꞌoqꞌuic ta tsꞌacal. \p \v 26 ’Joꞌoxuc ti lec chayiloxuc scotol li crixchanoetic li avie, chavichꞌic vocol ta tsꞌacal. Yuꞌun jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic la spꞌis sbaic ta yalel li scꞌop Dios ta voꞌonee ti lec iꞌileic yuꞌun scotol li crixchanoetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ta jcꞌuxubintic li buchꞌutic chiscontrainutique \r (Mt. 5.38–48; 7.12) \p \v 27 ’Joꞌoxuc ti chavaꞌibecun jcꞌop li avie jech chacalbeic: Cꞌuxubino la avajcontraique. Mi chayiltaoxuque, acꞌbeic yil li slequil avoꞌonique. \v 28 Mi chopol chascꞌoponoxuque, lec me xacꞌoponic. Mi chayilbajinoxuque, cꞌoponbeic Dios yuꞌun mu snaꞌ. \v 29 Mi chasmajbeic jot xocon asatique, acꞌo smajboxuc schaꞌjotol. Mi chaspojboxuc apuychijique, acꞌo yichꞌ. Acꞌo yichꞌ batel acꞌuꞌic nojtoc. \v 30 Mi chascꞌanboxuc li cꞌusi oy avuꞌunique, acꞌbeic. Mi chaspojboxuc li cꞌustic oy avuꞌunique, mu me xba acꞌanbeic sutel. \v 31 Mi chacꞌan ti lec li cꞌusi chaspasbeic li crixchanoetique, jaꞌ scꞌan ti jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuque. \p \v 32 ’Mi jaꞌ noꞌox oy ta avoꞌonic li buchꞌutic lec xavil aba achiꞌuquique, mu xvinaj o mi más lec la avoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic chopol scuxleje. \v 33 Mi jaꞌ noꞌox chacꞌuxubinic li buchꞌutic lec xavil aba achiꞌuquique, mu xvinaj o mi más lec la avoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic chopol scuxleje. \v 34 Mi jaꞌ noꞌox chavacꞌbe sqꞌuex ataqꞌuinic li buchꞌu snaꞌ sutesele, mu xvinaj o mi más lec la avoꞌonique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic chopol yoꞌone. Yuꞌun jaꞌ noꞌox chacꞌbe sqꞌuex staqꞌuinic li buchꞌu snaꞌ sutesele. \v 35 Li joꞌoxuque scꞌan chacꞌuxubinic li buchꞌu chascontrainoxuque. Scꞌan ti lec chavil scotol li crixchanoetique. Acꞌo ta qꞌuexel li cꞌusi ta scꞌanique acꞌo mi mu sutes. Jaꞌ más chataic o ti lequilal ta vinajele. Jaꞌ chavaqꞌuic o ta ilel ti joꞌoxuc snichꞌnaboxuc li Diose. Yuꞌun li Diose ta scꞌuxubin eꞌuc li buchꞌutic chopol yoꞌonique ti mu snaꞌ xalbeic coliyal Dios ti jech icꞌuxubinatique. \v 36 Jaꞌ lec cꞌuxubinvananic jech chac cꞌu chaꞌal ta xcꞌuxubinvan li Jtotic Dios ta vinajele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti mu me jsaꞌbetic smul li jchiꞌiltique \r (Mt. 7.1–5) \p \v 37 ’Mu me chopluc xavil achiꞌilic yoꞌ jech mu xcꞌot avichꞌic ichꞌbeel acꞌopic yuꞌun li Diose. Mu me xasaꞌbeic smul achiꞌilic yoꞌ jech mu xaꞌalbat amulic eꞌuc yuꞌun li Diose. Pasbeic perton yoꞌ jech chaspasboxuc perton eꞌuc li Diose. \v 38 Acꞌbeic smoton achiꞌilic yoꞌ jech chayacꞌboxuc amotonic eꞌuc li Diose. Más to ep chaꞌacꞌbatic li joꞌoxuque. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌutic ti lec tsꞌacal ta xacꞌ li cꞌusi ta xaqꞌue, ti lec ta snojese, ti ta xtanij xa loqꞌuel ta stiꞌe, jaꞌ jech chavichꞌic eꞌuc li joꞌoxuque. Mi ep chavaqꞌuique, jaꞌ noꞌox jech ep chaꞌacꞌbatic eꞌuc. Mi jutuc noꞌox chavaqꞌuique, jaꞌ noꞌox jech jutuc noꞌox chayacꞌbeic eꞌuc li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 39 Li Jesuse jech laj yal ta loꞌil: \p ―Li buchꞌu maꞌsate ¿mi xuꞌ ta xacꞌbe yil be li schiꞌil ta maꞌsatile? ¿Mi mu coꞌoluc ta stsꞌujic yalel ta lom chꞌen? \v 40 Li jchanjune muc bu coꞌolic schiꞌuc li yajchanubtasvaneje yuꞌun jaꞌ to tschan. Mi ischan xa scotol li cꞌu sba ichanubtasat yuꞌun li yajchanubtasvaneje, coꞌolic xa. Jaꞌ yuꞌun li joꞌoxuque scꞌan chatꞌujic lec li buchꞌu chaschanubtasoxuque. \p \v 41 ’Li joꞌoxuque acꞌo mi jutuc noꞌox ti cꞌusi chopol ta spas la achiꞌilique, pero jaꞌ te batem o asatic. Pero mu xavaꞌi abaic ti más to toj chopol li cꞌusi chapasic li joꞌoxuque. \v 42 Jech chavalbe la achiꞌilique: “Mu me xapas jech”, xavutic. Pero ¿cꞌu sba chapꞌijubtasic la achiꞌilic mi joꞌoxuc más to toj chopol li cꞌustic chapasique? Apꞌisoj sbaic ti mu cꞌusi palta avuꞌunique. Jaꞌ scꞌan ti baꞌi chavictaic spasel li cꞌustic chopole, tsꞌacal to xuꞌ chapꞌijubtasic la achiꞌilique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús li cꞌu sba ta xcojtaquintic o li buchꞌutic jloꞌlovanejetique \r (Mt. 7.17–20; 12.33–35) \p \v 43 ’Li teꞌ li bu lec onoꞌoxe, lec li sat ta xaqꞌue. Li teꞌ li bu chopol onoꞌoxe, jaꞌ noꞌox jech chopol li sat ta xaqꞌue. Mu xuꞌ ta scap sbaic li bu leque schiꞌuc li bu chopole. \v 44 Ti cꞌu sba sat li teꞌe jaꞌ ta xquiltic o mi lec, mi chopol. Jech chac cꞌu chaꞌal muc bu chataic sat higo ta jtecꞌ chꞌix, schiꞌuc muc bu chataic sat tsꞌusub ta chꞌix, jaꞌ jechic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ti ta xalic li scꞌop Diose, mu cꞌusi lec chataic o yuꞌunic. \v 45 Li buchꞌu lec yoꞌone lec li cꞌu sba ta xcꞌopoje, yuꞌun lec li cꞌusi snopoje. Li buchꞌu chopol yoꞌone chopol li cꞌu sba ta xcꞌopoje, yuꞌun chopol li cꞌusi snopoje. Yuꞌun li cꞌu sba chal ta avoꞌonique jaꞌ jech chlocꞌ ta aveic. \s1 Jaꞌ svinajeb ti la svaꞌan snaic yaꞌel chaꞌvoꞌ viniquetique \r (Mt. 7.24–27) \p \v 46 ’Li joꞌoxuque altic ti “Cajval, Cajval” xavuticune, yuꞌun mu xapasic li cꞌustic chacalbeique. \v 47 Li buchꞌu chiyaꞌibe li cꞌusi ta xcale, mi ta schꞌune, chacalbeic cꞌu sba. \v 48 Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic li la svaꞌan sna ta ba tone. La sjom yalel nat li balumile jaꞌ to ti ista li tone. Jaꞌ te la sliquesbe muyel li yoc li nae. Cꞌalal ital tsots joꞌe, inoj tajmec li ucꞌume, imal loqꞌuel ta stiꞌ, icꞌot ta spat xocon li snae. Pero muc bu xjin li snae yuꞌun ta ba ton svaꞌanoj. \v 49 Li buchꞌu chiyaꞌibe li cꞌusi ta xcale, mi mu schꞌune, jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic li la svaꞌan sna ti naca noj te juchul ta sba balumile. Cꞌalal ital tsots joꞌe, inoj tajmec li ucꞌume, imal loqꞌuel ta stiꞌ, icꞌot ta spat xocon li snae. Toj jinel noꞌox li snae ―xi li Jesuse. \c 7 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scoltabe schamel li yajtunel jun banquilal soltaro li Jesuse \r (Mt. 8.5–13) \p \v 1 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta schanubtasel li crixchanoetic li te ta yoc vits li Jesuse, ibat ta jteclum Capernaum. \v 2 Oy jun jyanlum vinic te nacal ta Capernaum, jaꞌ banquilal soltaro. Jaꞌ te liquem talel li ta mucꞌta jteclum Romae. Oy jun yajtunel toj lec cꞌux ta yoꞌon. Itsaque ta chamel li yajtunele, ta xaꞌox xcham. \v 3 Cꞌalal iyaꞌibe scꞌoplal Jesús li banquilal soltaroe, la stac batel jayvoꞌ banquilaletic yuꞌun li jꞌisraeletic li te ta Capernaume, ba yalbeic Jesús mi xꞌabolaj chba coltabatuc li yajtunele. \v 4 Li banquilaletique ibatic li yoꞌ bu oy li Jesuse, jech cꞌot yalbeic: \p ―Abolajan cꞌuxubinbun li banquilal soltaroe. \v 5 Yuꞌun cꞌuxutic ta yoꞌon jcotoltic, joꞌotic li jꞌisraelutique. Jaꞌ la stoj scotol li svaꞌanobil li jchꞌulnacutic li liꞌ ta jteclume ―xutic cꞌotel li Jesuse. \p \v 6 Li Jesuse la schiꞌin batel li banquilaletic yuꞌunic li jꞌisraeletique. Cꞌalal jutuc xaꞌox scꞌan xcꞌotic ta sna li banquilal soltaroe, li banquilal soltaroe la stac talel jayvoꞌ li buchꞌutic lec scꞌopon sba schiꞌuque yuꞌun tal spajesic li Jesuse. Jech laj yalbeic: \p ―Tata, mu la xba avacꞌ avocol yuꞌun jech laj yalbuncutic talel li banquilal soltaroe: “Li joꞌone mu tsotsuc cabtel ti jaꞌ chischꞌunbe ta jmantal ti jaꞌ chtal ta jnae. \v 7 Jaꞌ yuꞌun muc bu xꞌa jcꞌopon jtuc. Xuꞌ jaꞌ noꞌox acꞌo yal talel jpꞌeluc ti acꞌo coluc li cajtunele. \v 8 Li joꞌone ta mantal noj oyun ti ta jpas ta mantal li soltaroetique. Batan, mi xcut li june, ta xbat. Laꞌ liꞌi, mi xcut li yane, ta xtal. Paso jech, mi xcut li cajtunele, ta spas”, xijyutcutic talel ―xutic cꞌotel li Jesuse. \p \v 9 Cꞌalal iyaꞌi li Jesuse, xmuybaj o. Ijoypꞌij, jech laj yalbe li crixchanoetic li te tijilic talel ta spate: \p ―Ta melel muc to bu jech jtaoj junuc jchiꞌiltic ta israelal ti jech ta schꞌun jech chac cꞌu chaꞌal li banquilal soltaroe ―xi. \p \v 10 Li buchꞌutic itaqueic talel yuꞌun li banquilal soltaroe isutic batel. Cꞌalal icꞌotique, colem xaꞌox cꞌot staic li yajtunel li banquilal soltaroe. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌcuxesbe yol jun meꞌanal ants li te ta jteclum Naín li Jesuse \p \v 11 Li Jesuse tsꞌacal to ibat schiꞌuc li yajchanbalajeltac ta jteclum Naín. Ep crixchanoetic ibatic nojtoc. \v 12 Cꞌalal nopolic xaꞌox batel ta tiꞌ jteclume, iyil Jesús ti oy buchꞌutic stelojic talel jun ánima yuꞌun chba smuquic. Jaꞌ squerem jun meꞌanal ants. Cꞌajomal jun li yole. Ep buchꞌutic schiꞌuc batel li antse, jaꞌic li buchꞌutic te nacalic ta jteclume. \v 13 Cꞌalal iyil li ants li Cajvaltique, toj abol sba iyil, iyichꞌ ta cꞌux. Xi laj yalbe: \p ―Mu xaꞌocꞌ ―xut. \p \v 14 Inopoj li Jesuse, la spicbe stenelteꞌal li ánimae. Li buchꞌutic stelojic batele ivaꞌiic. Li Jesuse jech laj yalbe li ánimae: \p ―Querem, joꞌon chacalbe, lican ―xut. \p \v 15 Ichoti ta ora li quereme, lic loꞌilajuc. Li Jesuse jech laj yalbe li antse: \p ―Icꞌo batel la avole ―xut. \p \v 16 Scotol li buchꞌutic te xbatique toj labal iyaꞌiic. Laj yalbeic coliyal Dios. Oy jech laj yalic: \p ―Toj tsots yabtel yichꞌoj li jchiꞌiltique. Jaꞌ jun banquilal yuꞌunic li buchꞌutic ta xalic scꞌop Dios liꞌ talem ta jtojoltique ―xiic. \p Oy yan jech laj yalic: \p ―Jaꞌ tacbil talel yuꞌun Dios yoꞌ chiscoltautic, joꞌotic ti tꞌujbilutic onoꞌox yuꞌune ―xiic. \p \v 17 Ipuc batel scꞌoplal Jesús ta spꞌejel Judea balumil schiꞌuc ta yan o balumil ti stsꞌaquinoj sbaic schiꞌuc li Judea balumile. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tal scꞌoponic Jesús li yajchanbalajeltac li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mt. 11.2–19) \p \v 18 Li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe, iꞌalbat yuꞌun li yajchanbalajeltac li cꞌustic ta spas li Jesuse. \v 19 Cꞌalal iyaꞌi li Juane, laj yicꞌ talel chaꞌvoꞌ yajchanbalajeltac. Jech laj yalbe: \p ―Ba jacꞌbeic Jesús mi ta melel jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chisventainutic ti scꞌoplal chtale, mi ta to jmalatic yan ―xut batel. \p \v 20 Cꞌalal icꞌotic li bu oy li Jesuse, jech laj yalbeic: \p ―La stacuncutic talel li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Chajacꞌbecutic mi joꞌot li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti scꞌoplal onoꞌox chtal sventainuncutique, mi ta to jmalacutic yan ―xutic cꞌotel. \p \v 21 Li Jesuse jaꞌ o yacal ta scoltaanbe schamel ep jchamelajeletic li cꞌalal icꞌotique. Ta scolta li buchꞌutic chꞌiem chin ta sbecꞌtalique, ta sloqꞌuesbe pucujetic ta yoꞌonic li buchꞌutic ochem pucuj ta yoꞌonique, ta sjambe sat li buchꞌutic maꞌsatetique. \v 22 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ba albeic Juan scotol li cꞌustic avilic ti yacun spasele schiꞌuc li cꞌustic avaꞌiic ti laj cale. “Li maꞌsatetic toꞌoxe xilic xa osil. Li coxoetic toꞌoxe lec xa chanavic. Icolic xa li buchꞌutic tsacbilic toꞌox ta cꞌaꞌel chamele. Ijam xa schiquinic li buchꞌutic macal toꞌox schiquinique. Li buchꞌutic telelic xaꞌoxe ichaꞌcuxiic xa cuꞌun. Li meꞌonetique iꞌalbatic xa yaꞌiic ti ta xcꞌuxubinatic yuꞌun li Diose. \v 23 Mu me xchibaj yoꞌon ta jtojol li Juane, acꞌo muybajuc noꞌox, xijyutcutic talel li Jesuse”, utic cꞌotel li Juane ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 24 Cꞌalal isutic batel li chaꞌvoꞌic ti itaqueic talel yuꞌun li Juane, li Jesuse lic yalbe li epal crixchanoetic li cꞌu sba scꞌoplal li Juane. Jech laj yal: \p ―Li buchꞌu a aqꞌuelic li te ta taqui jamaltique, xanaꞌic xa onoꞌox ti ta yav oy li cꞌu sba ichanubtasvane, ti maꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal jtecꞌ aj ti chbat ta jujot ta iqꞌue. \v 25 Avilic ti muꞌyuc lec scꞌuꞌe. Yuꞌun li buchꞌutic ti toj lec scꞌuꞌique, jaꞌ li buchꞌutic te oyic ta sna ajvaliletique. \v 26 Cꞌalal a aqꞌuelique, xanaꞌic xa onoꞌox ti jaꞌ li buchꞌu laj yal li scꞌop Diose. Melel chacalbeic, li Juan li a aqꞌuelique, jaꞌ más banquilal yuꞌunic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 27 Li Juane jaꞌ onoꞌox ti tsꞌibabil scꞌoplal ta scꞌop Dios ti baꞌi ta xtal cuꞌune. Jech tsꞌibabil: \q1 Baꞌi ta jtac batel li cajtacbalale. \q1 Jaꞌ ta xalbe crixchanoetic ti chabate yoꞌ jech chayichꞌic ta mucꞌ, \m xiyut li Jtote, xi onoꞌox tsꞌibabil. \v 28 Chacalbeic, ta scotol li crixchanoetique muc buchꞌu jech yichꞌoj tsots yabtel jech chac cꞌu chaꞌal yichꞌoj li Juan li chacꞌ ta ichꞌel joꞌe. Pero li buchꞌu ta xacꞌ sba ta scꞌob li Diose, acꞌo mi muc bu yichꞌoj tsots yabtel, jaꞌ más ta xꞌacꞌbat yil li cꞌu sba sjuꞌel li Diose. Li Juane jaꞌ jutuc noꞌox iyil. \p \v 29 ’Li buchꞌutic iyaꞌiic li cꞌusi laj yal li Juane schiꞌuc li jtsobpatanetic nojtoque, laj yichꞌic joꞌ yuꞌun li Juane. Jech laj yalic: “Ta melel lec li cꞌusi ta xal li Diose ti scꞌan ti acꞌo quictatic li cꞌustic chopol ta jpastique, ti acꞌo quichꞌtic joꞌe yoꞌ jech chispasbutic perton”, xiic. \v 30 Yan li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetic ti muc bu acꞌbilic yichꞌic joꞌ yuꞌun li Juane, muc bu xaqꞌuic ta venta ti jech ta scꞌan li Diose. \p \v 31 ’Chacalbeic li cꞌu sba atalelic li liꞌ oyoxuc ta balumile. \v 32 Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li unetic ti te chotolic ta xtajinic ta chꞌivite, jech chalanbeic li schiꞌilique: “La jupancutic amay sventa nupunel pero muc bu xaꞌacꞌotajic. Cꞌalal xijuetcutic ta oqꞌuel ta scoj ti oy buchꞌu icham cuꞌuncutique, muc bu xaꞌoqꞌuic nojtoc. Mu cꞌusi xacꞌanic”, xut li schiꞌiltac ta tajimole. \v 33 Yuꞌun cꞌalal ital li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe, muc bu xaschiꞌinic ta veꞌel. Jaꞌ jech sba la avalic: “Ochem pucuj ta yoꞌon”, xachiic. \v 34 Cꞌalal lital, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, la jchiꞌinoxuc ta veꞌel. Pero jaꞌ jech sba la avalic nojtoc: “Qꞌuelavil toj echꞌem xveꞌ, toj echꞌem xuchꞌ yaꞌlel tsꞌusub. Lec xil sbaic nojtoc schiꞌuc li buchꞌutic chopol cꞌustic tspasic jech chac cꞌu chaꞌal li jtsobpatanetique schiꞌuc li yan jpasmuliletique”, xachiic. \v 35 Ti acꞌbiluc apꞌijilic yuꞌun li Diose, la avichꞌicuncutic ta mucꞌ schiꞌuc li Juan ti jechuque. Jaꞌ xanaꞌic o ti acꞌbil jpꞌijilcutic yuꞌun Dios ti la jpascutic li cꞌustic la jpascutique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌoch Jesús ta sna jun fariseoal vinic, Simón sbi \p \v 36 Li Jesuse iꞌiqꞌue ta veꞌel yuꞌun jun vinic li ochem ta fariseoale. Li Jesuse ibat ta sna li vinique, ba veꞌuc. Li schotlebique jech chac cꞌu chaꞌal tem. Jaꞌ te ta spatan sbaic li cꞌalal ta xveꞌic ta mexae. Li Jesuse te ba spatan sba. \v 37 Jaꞌ o te yac ta veꞌel ta mexa li Jesuse ital jun jmulivajel ants, yuꞌun iyaꞌi ti te ta xveꞌ ta sna li jfariseo li Jesuse. Yichꞌoj talel slimeta ti noj ta muil vomole. \v 38 Li antse te ivaꞌi ta nopol yoc Jesús. Lic yoqꞌuita sba. La spocbe yoc Jesús ta yaꞌlel sat. Cꞌalal la spoque, la scusbe ta stsotsil sjol. La stsꞌutsꞌunbe yoc. La smalbe ta yoc nojtoc li sbel li limetae yuꞌun ta xichꞌ ta mucꞌ li Jesuse. \v 39 Cꞌalal iyil li jfariseoe, jaꞌ li buchꞌu laj yicꞌ ta veꞌel li Jesuse, jech iyal ta yoꞌon: “Ti jaꞌuc li buchꞌu ta xal scꞌop Dios li vinic liꞌi, snaꞌ ti jaꞌ jmulivajel li ants ti jechuque”, xi. \v 40 Li Jesuse jech laj yalbe li jfariseoe: \p ―Simón, oy cꞌusi chacalbe ―xut. \p \v 41 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Oy jun vinic iqꞌuexbat staqꞌuin yuꞌun chaꞌvoꞌ viniquetic. Li june joꞌob ciento la sqꞌuex. Li june lajuneb yoxvinic (50) la sqꞌuex. \v 42 Pero mu sut yuꞌunic li sqꞌuexique, jaꞌ yuꞌun li yajval taqꞌuine la schꞌay ta yoꞌon li staqꞌuine, la schꞌaybe yilic schaꞌvaꞌalic. Li joꞌote ¿cꞌusi chanop? Li chaꞌvoꞌ vinic ti ichꞌaybat li yilique, ¿mi coꞌol cꞌux ta yoꞌonic li yajval taqꞌuine, mi oy buchꞌu ti más cꞌux ta yoꞌone? ―xi li Jesuse. \p \v 43 Itacꞌav li Simone: \p ―Jaꞌ nan más cꞌux ta yoꞌon li buchꞌu más ep yil ti ichꞌaybate ―xi. \p Jech iꞌalbat yuꞌun li Jesuse: \p ―Jaꞌ melel li cꞌusi chavale ―xut. \p \v 44 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li antse, jech laj yalbe li Simone: \p ―Qꞌuelavil li ants liꞌi. Cꞌalal liꞌoch ta anae, muc buchꞌu la spocbun coc. Li ants liꞌi lispocbe coc ta yaꞌlel sat. Liscusbe ta stsotsil sjol nojtoc. \v 45 Li joꞌote muc bu xatsꞌutsꞌunun li cꞌalal lijule. Li ants liꞌi jul stsꞌutsꞌunbun coc li cꞌalal ijule. Chavil ti yacal to chispasbune. \v 46 Li joꞌote muc bu xamalbun asete ta jol. Li ants liꞌi lismalbe muil vomol ta coc. \v 47 Chacalbe, acꞌo mi ep smul li antse, li avie pasbil xa perton yuꞌun smul yuꞌun toj cꞌuxun ta yoꞌon. Li buchꞌu ta snop ti muc bu ep smul la jpasbe pertone, jaꞌ jutuc noꞌox cꞌuxun ta yoꞌon ―xꞌutat yuꞌun li Jesús li Simone. \p \v 48 Li Jesuse jech laj yalbe li antse: \p ―Pasbilot xa perton yuꞌun scotol amul ―xi li Jesuse. \p \v 49 Li buchꞌutic li te coꞌol oyic ta mexa schiꞌuc li Jesuse, jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Bu ilic talel li vinic ti cꞌalal ta smul crixchanoetic xuꞌ ta spasbe perton ti yaloje? ―xut sbaic. \p \v 50 Li Jesuse jech laj yalbe li antse: \p ―Lapasbat xa perton yuꞌun amul yuꞌun ta sloqꞌuel avoꞌon avichꞌun ta mucꞌ. Jech junuc xa avoꞌon batan ―xut. \c 8 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti oy jayvoꞌ antsetic ti la smacꞌlanic Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque \p \v 1 Tsꞌacal to ixanav batel ta scotol jteclumetic schiꞌuc coloniaetic li Jesuse. Laj yal batel li lequil achꞌ cꞌope, jaꞌ ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose. Te schiꞌuc batel li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque. \v 2 Oy jayvoꞌ antsetic nojtoc la schiꞌinic li Jesuse, jaꞌ li iloqꞌuesbat pucuj ta yoꞌonic yuꞌun li Jesuse schiꞌuc li icoltaatic ta schamelique. Te schiꞌuquic jun ants, María sbi, jaꞌ li te liquem talel ta jteclum Magdalae. Jaꞌ li iloqꞌuesbat jucub pucuj ta yoꞌon yuꞌun li Jesuse. \v 3 Te oy eꞌuc li Juanae, jaꞌ yajnil jun vinic Chuza sbi. Li Chuzae jaꞌ yichꞌojbe ta venta sna li ajvalil Herodese. Te oy eꞌuc li Susanae schiꞌuc oy ep yan antsetic li la smacꞌlanic Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Pero stuquic la sloqꞌuesic li veꞌlil li antsetique. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jvajtrigo \r (Mt. 13.1–9; Mr. 4.1–9) \p \v 4 Cꞌalal la stsob sbaic ta stojol Jesús ep tajmec crixchanoetic li liquemic talel ta jujun jteclume, li Jesuse oy cꞌusi laj yal ta loꞌil. Jech laj yal: \p \v 5 ―Oy jun vinic ilocꞌ batel ta vajtrigo. Cꞌalal la svaj li strigoe, oy jaypꞌej icꞌot ta be. Te la spechꞌulanic ta teqꞌuel li crixchanoetique. Ital mutetic, la stam sbicꞌanic. \v 6 Oy jaypꞌej icꞌot ta tontic. Cꞌalal ichꞌi jutuque, itaquij ta ora yuꞌun muꞌyuc lec slumal. \v 7 Oy jaypꞌej icꞌot ta yolon chꞌixtic. Cꞌalal ichꞌi li chꞌixe, inetꞌe comel, jaꞌ icꞌoxib o. \v 8 Oy jaypꞌej icꞌot ta lequil balumil. Lec ichꞌi, lec isatin. Laj yacꞌ joꞌvinic (100) ta pꞌej li jupꞌej becꞌ trigoe ―xi li Jesuse. \p Cꞌalal laj yal jech li Jesuse, tsots lic cꞌopojuc. Jech laj yal: \p ―Li joꞌoxuc ti avaꞌiic li cꞌusi laj cale, nopbeic lec smelol ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu chaꞌal ta loꞌil noꞌox laj yalanbe li crixchanoetic li Jesuse \r (Mt. 13.10–17; Mr. 4.10–12) \p \v 9 Li Jesuse ijacꞌbat yuꞌun li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Cꞌusi smelol li loꞌil la avalbuncutique? ―xutic. \p \v 10 Jech itacꞌav li Jesuse: \p ―Li joꞌoxuque acꞌbiloxuc anaꞌic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose, pero li yanetique ta loꞌil noꞌox chcalbeic. Yuꞌun altic noꞌox ti iyilic xa ti scotol xuꞌ cuꞌune, yuꞌun muc xacꞌ ta yoꞌonic. Altic ti iyaꞌiic xa li cꞌusi laj cale, muc xaꞌibeic smelol yuꞌun mu onoꞌox scꞌan xaꞌiic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbatic smelol li loꞌil sventa li jvajtrigoe \r (Mt. 13.18–23; Mr. 4.13–20) \p \v 11 ’Aꞌibeic me smelol li loꞌil li laj calboxuque. Li sat trigoe jaꞌ senyail li scꞌop Diose. \v 12 Li becꞌ trigo li icꞌot ta bee, jaꞌ senyail li buchꞌutic li cꞌalal ta xaꞌiic li scꞌop Diose, mu xaqꞌuic ta venta. Ta xtal ta ora li pucuje, chtal chꞌaybatuc ta sjolic ta ora li scꞌop Dios li iyaꞌiique yoꞌ jech mu schꞌunic, jech mu xcolic o. \v 13 Li becꞌ trigo li icꞌot ta tontique, jaꞌ senyail li buchꞌutic li cꞌalal ta xaꞌiic li scꞌop Diose, ta ora noꞌox ta schꞌunic, xmuybajic noꞌox. Pero mu ta sloqꞌueluc yoꞌonic la schꞌunic jech muꞌyuc stsatsal yoꞌonic o. Cꞌalal chichꞌic vocol cꞌalal schꞌunojique, ta xchibaj yoꞌonic ta ora. \v 14 Li becꞌ trigo li icꞌot ta yolon chꞌixtique, jaꞌ senyail li buchꞌutic jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic li cꞌustic oy liꞌ ta balumile. Jaꞌ te loꞌlobilic o yuꞌun li cꞌustic ta scꞌanique. Te netꞌbil icom o yaꞌel li scꞌop Dios li laj yaꞌiique, jech muc schꞌunic o. \v 15 Li becꞌ trigo li icꞌot ta lequil balumile, ti iyacꞌ joꞌvinic ta pꞌej sbeqꞌue, jaꞌ senyail li buchꞌutic ta xacꞌ ta yoꞌonic li scꞌop Diose. Ta satin ta yoꞌonic yaꞌel li scꞌop Diose. Acꞌo mi ta xichꞌic vocol, mu xchibaj o yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta scꞌan li Cajvaltic ti jamal ta xcaltic ba li scꞌope \r (Mr. 4.21–25) \p \v 16 ’Mi ta jtsan jcantiltique, muc bu ta jnujmaquitic, mu jmuctic ta yolon tem nojtoc. Ta jcuxantic ta scuxanobil jaꞌ chilic o lec osil scotol li buchꞌutic ta xꞌochic talel ta yut jnatique. \v 17 Jaꞌ noꞌox jech persa onoꞌox ta xvinaj li cꞌustic laj calboxuque. Jaꞌ avabtelic ti jamal chavalic batele. \p \v 18 ’Jaꞌ yuꞌun aꞌibeic lec smelol li cꞌustic chacalbeique. Li buchꞌutic jutuc to schꞌunojique, más to chcoltaatic yuꞌun Dios ti acꞌo schꞌunic leque, yuꞌun chacꞌ ta yoꞌonic. Li buchꞌutic mu scꞌan schꞌunique, li cꞌu yepal snaꞌique ta xpojbatic ta jꞌechꞌel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti chac cꞌoponatuc yuꞌun smeꞌ li Jesuse schiꞌuc li schiꞌiltac ta voqꞌuel li Jesuse \r (Mt. 12.46–50; Mr. 3.31–35) \p \v 19 Te icꞌotic li smeꞌ li Jesuse schiꞌuc li yitsꞌinab li Jesuse. Pero muc bu staic ta cꞌoponel li Jesuse yuꞌun te tsinil epal crixchano ta yut na, jaꞌ yuꞌun mu xuꞌ xꞌochic li yoꞌ bu oy li Jesuse. \v 20 Oy buchꞌu tal albatuc ta ora li Jesuse: \p ―Te oyic ta amacꞌ ameꞌ schiꞌuc la avitsꞌinabe yuꞌun chac scꞌoponicot ―xi. \p \v 21 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel jaꞌ jmeꞌ, jaꞌ quitsꞌinab li te oyique. Pero li buchꞌutic chaꞌiic schiꞌuc ti ta spasic li cꞌusi ta xal li Diose, jaꞌ coꞌol schiꞌuc jmeꞌ yaꞌel. Jaꞌ coꞌol schiꞌuc jchiꞌiltac ta voqꞌuel yaꞌel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ipaj yuꞌun icꞌ schiꞌuc nab li Jesuse \r (Mt. 8.23–27; Mr. 4.35–41) \p \v 22 Ta yan o cꞌacꞌal iꞌochic ta canava schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. Jech laj yalbe: \p ―Batic ta jot nab ―xut. \p Ibatic. \v 23 Cꞌalal jaꞌ o chanav batel ta ba nab li canavae, ivay li Jesuse. Jaꞌ o ital tsots icꞌ. Tsots la syuqꞌuilan li nabe. Iꞌoch ep joꞌ ta yut li canavae, yuꞌun xaꞌox ta xmuquij yalel ta yut nab. \v 24 Li Jesuse itije yuꞌun li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbeic: \p ―Jchanubtasvanej, ta xa xijmuquij yalel ta yut nab ―xiic. \p Ilic li Jesuse, la spajes li iqꞌue schiꞌuc li nabe, jliquel ichꞌab ta ora. \v 25 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Muc to bu achꞌunojic lec ―xut. \p Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic, ixiꞌic. Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu nan chaꞌal li vinic liꞌi? Yuꞌun cꞌalal ta icꞌ, cꞌalal ta nab chpaj yuꞌun ―xut sbaic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iloqꞌuesbat pucujetic ta yoꞌon jun jgadárail vinique \r (Mt. 8.28–34; Mr. 5.1–20) \p \v 26 Icꞌotic ta jot nab ta yosilalic li jgadáraetique, te iloqꞌuic ta canava schiꞌuc yajchanbalajeltac li Jesuse. Li Galileae ta jot nab icom yuꞌunic. \v 27 Cꞌalal lic xanavuc batel li Jesuse, tal nupatuc ta be ta ora yuꞌun jun jgadárail vinic. Voꞌone xaꞌox ochem pucujetic ta yoꞌon. Muꞌyuc xa scꞌuꞌ, muꞌyuc xa sna. Jaꞌ xa snainoj li jombil chꞌenetic li bu chmuqueic li ánimaetique. \v 28 Li vinique, cꞌalal iyil li Jesuse, tal spatan sba ta balumil ta stojol. Tsots icꞌopojic li pucujetic li ochem ta yoꞌone, jech laj yalic: \p ―Jesús, joꞌot Snichꞌonot Dios ta vinajel, ¿cꞌu chaꞌal tal aticꞌ aba ta jtojolcutic? Avocoluc mu me xavacꞌbuncutic quichꞌcutic vocol ―xiic. \p \v 29 Ti jech iyalic li pucujetique, yuꞌun albatemic xa yuꞌun Jesús ti acꞌo loqꞌuicuc ta yoꞌon li vinique. Yuꞌun ep xa ta velta jech laj yilbajinic li vinic li pucujetique. Li crixchanoetique la schucbeic ta carena taqꞌuin li yoc scꞌobe yoꞌ jech mu xmajvan o, pero ta xtuchꞌ yuꞌun. Ta xꞌiqꞌue batel ta taqui jamaltic yuꞌun li pucujetique. \v 30 Li Jesuse jech la sjacꞌbe li vinique: \p ―¿Cꞌusi abi? ―xut. \p Itacꞌav: \p ―Legionuncutic, yuꞌun ep ta mil liꞌ ochemuncutique ―xiic li pucujetique. \p \v 31 Li pucujetique ta sloqꞌuel yoꞌonic laj yalbeic Jesús ti mu me xtaqueic sutel ta xab li bu onoꞌox oyique. \v 32 Oy ep chitometic te ta xveꞌic ta chꞌut vits. Li pucujetique laj yalbeic Jesús ti jaꞌ te acꞌo ba ochicuc li ta chitometique. Li Jesuse laj yal ti acꞌo baticuque. \v 33 Li pucujetique iloqꞌuic batel ta yoꞌon li vinique, te ba ochicuc li ta chitometique. Li chitometique iloqꞌuic ta anil scotol, iyalic ta yalebaltic. Itsꞌujic ochel ta nab, te ijicꞌav scotolic. \p \v 34 Li jchabiejchitometique, cꞌalal iyilic li cꞌusi ispas li chitometique, ixiꞌic. Ibatic ta anil ta jteclum schiꞌuc ibatic ta coloniaetic, ba yalic ti icham scotol li chitometique schiꞌuc ti icol xa ta schamel li vinic li ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌone. \v 35 Li jgadárail crixchanoetique tal sqꞌuelic ta ora li cꞌusi icꞌot ta pasele. Cꞌalal icꞌotic li yoꞌ bu oy li Jesuse, te istaic li schiꞌilique, jaꞌ li ilocꞌ ep pucujetic ta yoꞌone. Te xa chotol ta nopol yoc li Jesuse, slapoj xa scꞌuꞌ, meltsajem xa, tuqꞌuibem xa. Pero li crixchanoetique ixiꞌic o. \v 36 Li buchꞌutic iyilic li cꞌu sba icol li vinic ti ochem toꞌox pucujetic ta yoꞌone, laj yalbeic li buchꞌutic te icꞌotique. \v 37 Scotol li jgadárail crixchanoetique laj yalbeic Jesús ti acꞌo locꞌuc ba te ta yosilalique, yuꞌun ixiꞌic tajmec. Jaꞌ yuꞌun iꞌoch ta canava schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, isutic batel ta jot nab. \v 38 Li vinic li ilocꞌ ep pucujetic ta yoꞌone laj yalbe li Jesuse: \p ―Chajchiꞌin batel ―xi. \p Li Jesuse laj yalbe ti acꞌo comuque. Jech laj yalbe: \p \v 39 ―Batan ta ana, ba albo achiꞌiltac ti laj xa scoltaot li Diose ―xꞌutat yuꞌun li Jesuse. \p Isut batel li vinique, ba yal ta scotol slumal ti icoltaat yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌcuxesbe stseub Jairo li Jesuse schiꞌuc icol jun ants ti tal spicbe spuychij li Jesuse \r (Mt. 9.18–26; Mr. 5.21–43) \p \v 40 Cꞌalal isut batel ta jot nab schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse, oy ep jꞌisraeletic te ta smalaic ta tiꞌnab. Xmuybajic xa scotolic li cꞌalal icꞌot li Jesuse. \v 41 Te ital ta stojol Jesús jun vinic, Jairo sbi. Jaꞌ jmeltsanejcꞌop li ta schꞌulnaique. La spatan sba ta balumil ta stojol li Jesuse. Laj yalbe ti acꞌo batuc ta snae. \v 42 Yuꞌun ta xcham xa li stseube. Cꞌajomal jun li snichꞌone, lajchaeb to jabil yichꞌoj. \p Li Jesuse ibat schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Cꞌalal yacal ta xanbal batele, ep crixchanoetic ibatic eꞌuc. Snetꞌnetꞌ sbaic batel. \v 43 Te schiꞌuquic batel jun ants oy xa slajchaebal jabil ti mu xmac li schamele. Ilaj yoꞌon ta poxtael ta jpoxtavanejetic. Ilaj scotol li cꞌustic oy yuꞌune pero muc bu xcol o. \v 44 Li antse inopoj batel ta spat li Jesuse, la spicbe stiꞌ spuychij, jaꞌ icol o ta ora. \v 45 Li Jesuse jech laj yal: \p ―¿Buchꞌu lispicbe jpuychij? ―xi. \p Itacꞌavic scotolic: \p ―Mu jnaꞌ, muc bu la jpic apuychij ―xiic scotolic. \p Li Pedroe jech laj yal schiꞌuc laj yalic nojtoc li schiꞌiltaque: \p ―Jchanubtasvanej, toj snetꞌnetꞌ sbaic talel li crixchanoetic chavile. Ta xnetꞌvanic talel ta jujot. ¿Cꞌu chaꞌal “buchꞌu lispicbe jpuychij” xachi? ―xutic. \p \v 46 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Oy buchꞌu lispicbe jpuychij yuꞌun icaꞌi ti oy buchꞌu icol ta juꞌele ―xi. \p \v 47 Li antse, cꞌalal iyil ti snaꞌoj Jesús li cꞌusi la spase, xtꞌeltꞌun xa ta xiꞌel tal spatan sba ta balumil ta stojol li Jesuse. Jamal laj yalbe ti cꞌu chaꞌal la spicbe li spuychije. Iyaꞌiic scotol li crixchanoetic ti jech laj yal li antse: \p ―Cꞌalal jech la jpase, licol o ta ora ―xi. \p \v 48 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Jnichꞌon, yuꞌun la achꞌun ti oy juꞌele, jaꞌ yuꞌun lacol. Junuc avoꞌon batan ―xut. \p \v 49 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta loꞌil li Jesuse, ital jun vinic. Jaꞌ te ilic talel ta sna li Jairoe. Jech tal albatuc li Jairoe: \p ―Icham xa la atseube. Mu xa xavacꞌbe svocol li jchanubtasvaneje ―xꞌutat. \p \v 50 Cꞌalal iyaꞌi li Jesuse, laj yalbe li Jairoe: \p ―Mu xavat avoꞌon. Jaꞌ noꞌox chꞌuno ti xuꞌ cuꞌun ta jcolta la atseube ―xut. \p \v 51 Cꞌalal icꞌot ta sna Jairo li Jesuse, mu scꞌan ti ep buchꞌu ta schiꞌin ochele. Laj yal ti jaꞌ noꞌox ta xicꞌ ochel li Pedroe, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan, schiꞌuc stot smeꞌ li tseube. \v 52 Oy ep buchꞌutic te xꞌavetic ta oqꞌuel ta amacꞌ. Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Mu xaꞌoqꞌuic. Muc bu chamem li tseube, yuꞌun noꞌox chvay ―xi. \p \v 53 Cꞌalal jech iyaꞌiic li buchꞌutic te oyique, la stseꞌinic li Jesuse yuꞌun snaꞌic ti chamem li tseube. \v 54 Li Jesuse iꞌoch ta yut na, la stsacbe scꞌob li ánima tseube, tsots la scꞌopon, jech laj yalbe: \p ―Tseub, lican ―xut. \p \v 55 Ichaꞌcuxi ta ora, itots li tseube. Li Jesuse laj yal mantal ti acꞌo yacꞌbeic sveꞌele. \v 56 Li stot smeꞌ li tseube toj chꞌayel o yoꞌonic. Li Jesuse laj yalbe li stot smeꞌ li tseube ti mu me buchꞌu xalbeic batel ti la schaꞌcuxesbe li stseubique. \c 9 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti itaqueic batel ta yalel scꞌop Jesús li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mt. 10.5–15; Mr. 6.7–13) \p \v 1 Li Jesuse la stsob li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque. Laj yacꞌanbe stsatsal sjuꞌelic ti ta sloqꞌuesanbeic pucujetic ta yoꞌonic li schiꞌiltaquique, schiꞌuc ta scoltaanic ta schamelic. \v 2 La stac batel yoꞌ chba yalbeic schiꞌiltaquic ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose, schiꞌuc acꞌo scoltaanic li buchꞌutic tsacbilic ta chamele. \v 3 Jech laj yalbe: \p ―Mu me xavichꞌic batel li cꞌustic chtun avuꞌunic ta sventa abeique. Mu me xavichꞌic batel anamteꞌic, schiꞌuc anutiꞌic, schiꞌuc aveꞌelic, schiꞌuc ataqꞌuinic. Mu me xavichꞌic batel chaꞌlic acꞌuꞌic. \v 4 Li bu junucal na chaꞌotesatique, te me oyanic o jaꞌ to mi laloqꞌuic ta slumalic teye. \v 5 Li bu junucal jteclum ti mu xascꞌanoxuque locꞌanic batel. Cꞌalal chaloqꞌuic batele, lilinic comel spucucal la avoquique. Jaꞌ senyail ti jaꞌ xa icom ta sba stuquic ti muc bu xichꞌic ta mucꞌ li jcꞌop li la avalique ―xi li Jesuse. \p \v 6 Iloqꞌuic batel li yajchanbalajeltac li Jesuse. Iꞌechꞌic ba ta jujun colonia. Laj yalanbeic li schiꞌiltaquique ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose. Schiꞌuc la scoltaanic li buchꞌutic tsacbilic ta chamele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba imile li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe \r (Mt. 14.1–12; Mr. 6.14–29) \p \v 7 Li ajvalil ta Galilea balumile, jaꞌ li Herodese, iyaꞌi li cꞌustic tspas li Jesuse. Iyal yoꞌon yuꞌun oy buchꞌu iyalic ti jaꞌ ichaꞌcuxi li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe. \v 8 Oy yan iyalic ti jaꞌ li Elías ti iyal scꞌop Dios ta voꞌone ti scꞌoplal onoꞌox chtal nojtoque. Oy yan iyalic ti jaꞌ ichaꞌcuxi junuc li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 9 Li Herodese jech laj yal: \p ―Joꞌon laj cacꞌ ta tuchꞌbeel sjol li Juane. ¿Buchꞌu nan taj nojtoc ti ta xcaꞌibe scꞌoplal ti ep li cꞌustic lec ta spase? ―xi. \p Jaꞌ yuꞌun chac sqꞌuelbe sat yaꞌi li Herodese. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smacꞌlan joꞌmil viniquetic li Jesuse \r (Mt. 14.13–21; Mr. 6.30–44; Jn. 6.1–14) \p \v 10 Cꞌalal isutic batel ta stojol Jesús li yajchanbalajeltaque, cꞌot yalbeic scotol li cꞌustic la spasique. Li Jesuse la svocꞌ sba batel ta taqui jamaltic schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Te ibatic ta nopol jteclum Betsáida. \v 11 Cꞌalal iyaꞌiic li crixchanoetic li bu ibat li Jesuse, ba saꞌic. Li Jesuse lec iyaꞌi li cꞌalal icꞌotic li crixchanoetique. Laj yalbe yaꞌiic ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose. La scoltaan nojtoc li jchamelajeletique. \p \v 12 Cꞌalal mal xaꞌox cꞌacꞌale, li lajchavoꞌique jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jaꞌ lec tacano me batel li crixchanoetique, acꞌo baticuc ta coloniaetic li liꞌ noꞌox nopole. Acꞌo ba schꞌamunic na, acꞌo ba sman sveꞌelic yuꞌun taqui jamaltic liꞌi, mu cꞌusi xꞌayan ―xiic. \p \v 13 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Macꞌlanic li joꞌoxuque ―xut. \p Itacꞌavic li yajchanbalajeltaque: \p ―Mu cꞌusi oy cuꞌuncutic. Jaꞌ noꞌox joꞌpꞌej pan schiꞌuc chaꞌcot choy liꞌ quichꞌojcutique. ¿Mi chba jmanbecutic talel li sveꞌelique? ―xiic. \p \v 14 Li cꞌu yepal viniquetic te stsoboj sbaique oy nan joꞌmiluc. Jaꞌ slecoj li antsetique schiꞌuc li unetique, muc bu atbil. Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Albeic li crixchanoetique ti acꞌo stsob sbaic ta lajlajuneb yoxvinic (50) jutsobe, acꞌo chotlicuc ―xut. \p \v 15 Laj yalic mantal li yajchanbalajeltaque. Lic stsob sbaic ta lajlajuneb yoxvinic li crixchanoetique, ichotiic scotolic. \v 16 Li Jesuse la stsac li joꞌpꞌej pane schiꞌuc li chaꞌcot choye. La sqꞌuel muyel ta vinajel, laj yalbe coliyal Dios. La xutilan li pane schiꞌuc li choye, laj yacꞌbe li yajchanbalajeltaque. Li yajchanbalajeltaque la spucbeic li epal crixchanoetique. \v 17 Iveꞌ scotolic, inojic o lec. La stsobic li scomenal li pane schiꞌuc li scomenal li choye, inoj lajchamoch. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti jamal laj yal Pedro ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvan li Jesuse \r (Mt. 16.13–19; Mr. 8.27–29) \p \v 18 Ta yan o cꞌacꞌal la svocꞌ sba loqꞌuel li ta crixchanoetic li Jesús schiꞌuc li yajchanbalajeltaque yuꞌun ba sta ta naꞌel Dios stuc. Cꞌalal ilaj yoꞌon ta stael ta naꞌel Dios li Jesuse, la sjacꞌbe li yajchanbalajeltaque: \p ―¿Cꞌusi la cabtel ta xalic li jchiꞌiltactique? ―xut. \p \v 19 Itacꞌavic: \p ―Oy buchꞌutic ta xalic ti joꞌot Juanot li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌ toꞌoxe. Oy yan ta xalic ti joꞌot Elíasote. Oy yan ta xalic ti joꞌot jun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee ti yuꞌun nan ichaꞌcuxie ―xutic. \p \v 20 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Li joꞌoxuque ¿cꞌusi cabtel ti avalojic eꞌuque? ―xut. \p Itacꞌav li Pedroe: \p ―Joꞌot tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal li Jesús ti ta xmilee \r (Mt. 16.20–28; Mr. 8.30–9.1) \p \v 21 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Mu to me buchꞌu xavalbeic ti joꞌon tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique ―xi li Jesuse. \p \v 22 Jech laj yalbe nojtoc li yajchanbalajeltaque: \p ―Joꞌon li coꞌol crixchanoutique jnaꞌoj ti ta onoꞌox xquichꞌ ep vocole. Mu xiscꞌanic li jꞌabteletique, schiꞌuc li banquilal paleetique, schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Chiyaqꞌuic ta milel. Chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xi. \p \v 23 Li Jesuse jech laj yalbe scotol li crixchanoetique: \p ―Li buchꞌu tscꞌan chtal ta jtojole, mu me scꞌuxubin sba. Scotol cꞌacꞌal acꞌo cuchuc yuꞌun vocol jech chac cꞌu chaꞌal ta xcuch cuꞌune. \v 24 Li buchꞌu tscꞌuxubin li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu scꞌan xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xchꞌay o sbatel osil. Yan li buchꞌu mu xichꞌ ta cꞌux li scuxlejal liꞌ ta balumile, ti mu sventauc mi te ta xcham ta jventa joꞌone, jaꞌ ta xcuxi o sbatel osil. \v 25 Acꞌo mi oy buchꞌu ti chal ti tsbain scotol li cꞌustic oy liꞌ ta balumile, pero mu cꞌusi ta xtun o li scꞌulejal li cꞌalal ta xchame. Yuꞌun maꞌuc ta sta o scuxlejal sbatel osil li scꞌulejale. \v 26 Li buchꞌu ta xqꞌuexav ta schꞌunel li jcꞌop ta stojol li crixchanoetic li avie, ti mu junuc yoꞌon ta stojol li Diose, “maꞌuc jnichꞌon”, xichi li cꞌalal chtal ochcun ta ajvalilale, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Schiꞌuc xa stsatsal sjuꞌel li Jtot chitale, schiꞌuc chischiꞌinic talel li ángeletique. \v 27 Melel li cꞌusi chacalbeique, oy jayvoꞌoxuc liꞌi ti muc to bu chachamique jaꞌ to mi avilic ti ta sventainan xa crixchanoetic li Diose ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iyacꞌ xojobal sat Jesús ta stojol li oxvoꞌ yajchanbalajeltaque \r (Mt. 17.1–8; Mr. 9.2–8) \p \v 28 Cꞌalal jech laj yal li Jesuse, ta svaxaquibal to cꞌacꞌal ba sta ta naꞌel Dios ta jpꞌej vits li Jesuse. Laj yicꞌ batel Pedro, schiꞌuc Jacobo, schiꞌuc Juan. \v 29 Cꞌalal yacal ta stael ta naꞌel Dios li Jesuse, iyacꞌ xojobal li sate. Isacub tajmec li scꞌuꞌe, xleblun tajmec saquil. \v 30 Cꞌalal isacub tajmec li scꞌuꞌe, jaꞌ o te ivinaj chaꞌvoꞌ viniquetic ti chloꞌilajic schiꞌuc li Jesuse. Jaꞌic Moisés schiꞌuc Elías li iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 31 Oy xojobalic eꞌuc. Li cꞌusi laj yalic schiꞌuc li Jesuse, jaꞌ ti cꞌu sba ta xcham te ta Jerusalene. \v 32 Li Pedroe schiꞌuc li schiꞌiltaque te chnicavic, pero te ivicꞌ o satic. Laj yilbeic xojobal li Jesuse schiꞌuc li chaꞌvoꞌ viniquetic li te schiꞌuque. \v 33 Cꞌalal iyilic ti ta xa xbat li chaꞌvoꞌ viniquetique, li Pedroe jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, lec ti liꞌ oyutique. Jaꞌ lec ta jpascutic oxpꞌej yaxna liꞌi, jpꞌej avuꞌun, jpꞌej yuꞌun Moisés, jpꞌej yuꞌun Elías ―xi li Pedroe yuꞌun muc xnop yuꞌun lec li cꞌusi laj yale. \p \v 34 Cꞌalal yac toꞌox ta loꞌil li Pedroe, ital toc, imaquic ta toc scotolic. Ixiꞌic tajmec li cꞌalal imaquic ta toque. \v 35 Iyaꞌiic icꞌopoj ta yut toc li Diose, jech laj yal: \p ―Liꞌi jaꞌ Jnichꞌon ti toj cꞌux ta coꞌone. Aꞌibeic scꞌop ―xi. \p \v 36 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta loꞌil li Diose, stuc xa noꞌox te vaꞌal iyilic li Jesuse. Li yajchanbalajeltaque muc xalbeic ta ora li yan schiꞌiltaquique li cꞌu sba iyilique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sloqꞌuesbe pucuj ta yoꞌon jun querem li Jesuse \r (Mt. 17.14–21; Mr. 9.14–29) \p \v 37 Ta yocꞌomal cꞌalal iyalic talel ta vitse, te tsobol istaic epal crixchanoetic. \v 38 Te schiꞌuquic jun vinic, tsots icꞌopoj, jech laj yal: \p ―Jchanubtasvanej, avocoluc coltabun jnichꞌon yuꞌun cꞌajomal yo jun li jnichꞌone. \v 39 Yuꞌun ta xꞌilbajinat yuꞌun pucuj. Ta xꞌavan, ta xtupꞌ yicꞌ, ta xvocan ye. Juliquel noꞌox ta xchꞌabulun ba pero ta xchaꞌlic. \v 40 Laj calbeic vocol la avajchanbalajeltac ti acꞌo sloqꞌuesbecun li pucuj li ochem ta yoꞌone, pero mu xlocꞌ yuꞌunic ―xi li vinique. \p \v 41 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Toj tsots avoꞌonic, mu xacꞌan xachꞌunic. Oy xa scꞌacꞌalil liꞌ jchiꞌucoxuque pero muc to bu chcꞌot ta avoꞌonic. Oy xa scꞌacꞌalil la jtsꞌicboxuc li cꞌu abaique ―xi. \p Jech laj yalbe li vinique: \p ―Icꞌo talel la anichꞌone ―xut. \p \v 42 Cꞌalal inopoj talel li quereme, ijipe ta lum yuꞌun li pucuje, itupꞌbat yicꞌ. Li Jesuse la stac loqꞌuel li pucuje, icol ta ora li quereme. Li Jesuse jech laj yalbe li stot li quereme: \p ―Icꞌo batel la anichꞌone ―xut. \p \v 43 Scotolic toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic li cꞌalal iyilic ti toj echꞌem sjuꞌel li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la schaꞌal Jesús ti ta xmilee \r (Mt. 17.22–23; Mr. 9.30–32) \p Cꞌalal te toꞌox chꞌayem yoꞌon scotolic ta sventa li cꞌusi la spas li Jesuse, li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p \v 44 ―Aꞌiic li cꞌusi chacalbeique, mu me xchꞌay ta avoꞌonic. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique chiꞌaqꞌue ta scꞌob crixchanoetic ―xi. \p \v 45 Li yajchanbalajeltaque muc bu xaꞌibeic smelol li cꞌusi laj yale yuꞌun muc bu xꞌacꞌbat yaꞌiic yuꞌun li Diose. Ixiꞌic ta sjaqꞌuel li cꞌu sba smelol li cꞌusi iꞌalbatique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal “¿buchꞌu más banquilal ta xcom cuꞌuntic?” xut sbaic li yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mt. 18.1–5; Mr. 9.33–37) \p \v 46 Li yajchanbalajeltac li Jesuse lic svulilan o sbaic ta sventa buchꞌu junucal más banquilal ta xcom yuꞌunic. \v 47 Li Jesuse snaꞌoj li cꞌusi ta snopique jaꞌ yuꞌun laj yicꞌ talel jun unen. La svaꞌan ta xocon. \v 48 Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Li buchꞌutic ti ta jventa joꞌon ta xichꞌic ta mucꞌ li buchꞌu ti jech yoꞌon jech chac cꞌu chaꞌal li unen liꞌi, joꞌon chiyichꞌic ta mucꞌ yaꞌel. Mi chiyichꞌic ta muqꞌue, jaꞌ ch‐ichꞌe ta mucꞌ li Jtot yaꞌele ti listac talele. Jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuc li joꞌoxuque, li buchꞌu ta sbicꞌtajes sba ta atojolique jaꞌ banquilal ta xcom avuꞌunic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal cꞌu sba li buchꞌutic jmoj cabtel jchiꞌuctique \r (Mr. 9.38–40) \p \v 49 Li Juane jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, oy buchꞌu iquilcutic ta sloqꞌuesbe pucujetic ta yoꞌonic li crixchanoetique. Ta xal abi li cꞌalal ta sloqꞌuese. Pero la jpajescutic yuꞌun mu bacꞌne jchiꞌintic ―xi li Juane. \p \v 50 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mu me xapajesic. Yuꞌun li buchꞌu ta sloqꞌues pucuj jech chac cꞌu chaꞌal ta jloqꞌuestique, jaꞌ jmoj cabtel jchiꞌuctic ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ipajesatic yuꞌun Jesús li Jacobo schiꞌuc li Juane \p \v 51 Cꞌalal jutuc xaꞌox scꞌan sta scꞌacꞌalil ta xꞌiqꞌue muyel ta vinajel li Jesuse, muc bu xiꞌ ti ta xbat ta Jerusalene. \v 52 Oy buchꞌu baꞌi la stac jelavel yoꞌ acꞌo ba schꞌamunic na li yoꞌ bu ta xcꞌotique schiꞌuc acꞌo sman sveꞌelic. Ibatic, te icꞌotic ta jun colonia te ta Samaria balumil. \v 53 Li jsamariaetic li te nacalique muc bu xaqꞌuic ta chꞌom snaic yuꞌun iyaꞌiic ti te chbatic ta Jerusalén schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Jesuse. \v 54 Li chaꞌvoꞌ yajchanbalajeltaque, jaꞌ li Jacobo schiꞌuc li Juane, cꞌalal iyilic ti muc xaqꞌuic ta chꞌom snaique, jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Cajval, ¿mi chacꞌan ti ta jpascutic mantal ti acꞌo yaluc talel cꞌocꞌ ta vinajele yoꞌ jech acꞌo chamicuc jech chac cꞌu chaꞌal la spas li Elíase? ―xiic. \p \v 55 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li chaꞌvoꞌ li yajchanbalajeltaque, jech laj yalbe: \p ―Mu me xavalic jech chac taje. Yuꞌun maꞌuc Dios ti sventainojoxuc ti mi jech chavalique. \v 56 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique mu me yuꞌunuc tal jmilic yoꞌ acꞌo chꞌayicuc o sbatel osil li crixchanoetique. Yuꞌun me tal jcoltaic ―xi li Jesuse. \p Cꞌalal laj yalbe jech, ibatic ta yan o colonia. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌutic tscꞌan tschiꞌinic batel li Jesuse \r (Mt. 8.19–22) \p \v 57 Cꞌalal yacalic ta xanbal ta bee, li Jesuse jech iꞌalbat yuꞌun jun vinic: \p ―Cajval, chajchiꞌin batel ti butic chabate ―xi. \p \v 58 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li vete jaꞌ oy to schꞌen, li mute jaꞌ oy to stas yaꞌel. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique muꞌyuc jna. Nopo lec mi chacꞌan chachiꞌinun batele ―xi li Jesuse. \p \v 59 Li Jesuse jech laj yalbe jun vinic: \p ―Chiꞌinun batel ―xut. \p Itacꞌav li vinique: \p ―Cajval, chavacꞌ xibat yuꞌun chba jchiꞌin li jtote. Mi ichame, ta jmuc comel, jaꞌ to chba jchiꞌinot ―xi. \p \v 60 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Li buchꞌutic ti mu xiyichꞌic ta muqꞌue, coꞌol schiꞌuc chamemic yaꞌel. Te acꞌo smuc sba stuquic. Li joꞌote ba albo yaꞌiic li crixchanoetic ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 61 Oy buchꞌu yan jech laj yal: \p ―Cajval, chba jchiꞌinot. Pero ta chavacꞌ xibat yuꞌun chba jcꞌopon comel scotol li buchꞌutic te ta jnae ―xi. \p \v 62 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mi mu ta sloqꞌueluc avoꞌon chachꞌun li cꞌusi chacalbee, jaꞌ jechot jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu mu teuc batem sat li cꞌu sba ta sloc li yosile. Mu xlaj o li yabtele. Jaꞌ jech mu xuꞌ chatun yuꞌun Dios mi mu ta yavuc oy avoꞌon ta stojol li Diose ―xi li Jesuse. \c 10 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti itaqueic batel ta yalbeel scꞌop Jesús lajuneb schanvinic jꞌisraeletique \p \v 1 Ta tsꞌacal la stꞌuj yan lajuneb schanvinic (70) jꞌisraeletic li Cajvaltique. Ta chaꞌchaꞌvoꞌ la stac batel ta jujun jteclum schiꞌuc ta jujun colonia yuꞌun snopoj ti tsꞌacal to te ta xjelav eꞌuc li Cajvaltique. \p \v 2 Xi laj yalbe scotolic: \p ―Melel oy ep li buchꞌutic chac yaꞌiic li scꞌop Diose pero jaꞌ muc bu ep li buchꞌutic chal li scꞌop Diose. Jech chac cꞌu chaꞌal mi ep li cꞌajoje pero jaꞌ muc bu ep li jcꞌajavile. Jaꞌ yuꞌun cꞌanbeic Dios ti acꞌo stac batel li buchꞌutic chba yalbeic li scꞌope yuꞌun jaꞌ Yajval li abtele. \v 3 Batanic. Chajtaquic batel jech chac cꞌu chaꞌal chijetic ti chcꞌot staic oqꞌuiletique yuꞌun te chcꞌot ataic jchiꞌiltactic ti chac smiloxuque. Jaꞌ yuꞌun pꞌijanic me. \v 4 Mu me xavichꞌic batel ataqꞌuinic, mu me xavichꞌic batel aveꞌelic. Mu me xavichꞌic batel yan axonobic. Li buchꞌu chanupic ta bee mu me jaluc xaloꞌilaj achiꞌuquic. \v 5 Li bu junucal na chaꞌochique baꞌi jech xavalbeic: “Acꞌo spasboxuc ta jun avoꞌonic li Diose”, utic cꞌotel. \v 6 Mi ta scꞌan ti jun yoꞌonique, chilic ti jun yoꞌonique. Mi mu scꞌanique, mu xilic o ti jun yoꞌonique. \v 7 Li na li bu chaꞌotesatique te me oyanic o. Mu me xajelulanic la anailique. Scotol li cꞌusi chaꞌacꞌbatique, lajesic. Yuꞌun li buchꞌu ta xtaque batel ta abtele te ta xꞌacꞌbat sveꞌel. \v 8 Cꞌalal chacꞌotic ta jujun jteclume, mi oy buchꞌu chayotesic ta snae, lajesic scotol li cꞌustic chayacꞌbeique. \v 9 Mi oy jchamelajeletic teye, coltaanic. Xi xavalbeique: “Naꞌic ti ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose, yuꞌun avilic xa ti la scoltaoxuque”, utic. \v 10 Mi oy bu junucal jteclum ti mu xayotesic ta snaique, xanavanic batel ta cayaetic, xi xavalique: \v 11 “Ta jlilincutic comel li spucucal coccutic liꞌ ta atojolique. Jaꞌ senyail ti icom xa ta aba atuquic ti muc xavichꞌuncutic ta muqꞌue. Avaꞌiic xa ti ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose”, utic comel. \v 12 Chacalbeic, cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots vocol ta xichꞌic li jchiꞌiltactic li te ta jteclum li bu muc xayotesique. Li vocol ti ta xichꞌic li crixchanoetic li ta Sodoma ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol li buchꞌutic muc bu xichꞌic ta mucꞌ Jesús li cꞌalal laj yilbeic li stsatsal sjuꞌele \r (Mt. 11.20–24) \p \v 13 ’Ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Corazine schiꞌuc li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Betsáidae, yuꞌun iyilic jayib velta ti oy jtsatsal juꞌele pero muc bu xiyichꞌic ta mucꞌ. Li jyanlumal crixchanoetic li te nacalic ta jteclum Tiro schiꞌuc ta jteclum Sidón ta voꞌonee, muc bu xiyilbeic li jtsatsal juꞌele. Ti iyilicuque, la slapic jalbil tsotsil tentsun ti chꞌixaltic ta lapele, schiꞌuc la sbon sbaic ta tanil cꞌocꞌ ti jechuque. Jaꞌ senyail ti ta xat o yoꞌonic li cꞌustic chopol spasojique, jech ta xictaic o. \v 14 Cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ tsots ta xichꞌic vocol li jchiꞌiltactic li te nacalic ta Corazín schiꞌuc ta Betsáida li avie. Li vocol ti ta xichꞌic li jyanlumal crixchanoetic li te nacalic ta Tiro schiꞌuc ta Sidón ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. \v 15 Li jchiꞌiltactic li te nacalic ta jteclum Capernaume, ta snopic ti jaꞌ ep ta xichꞌbeic slequilal yutsilal li Diose, pero altic. Jaꞌ tsots ta xichꞌic vocol yuꞌun iyilic jayib velta ti oy jtsatsal juꞌele pero muc bu xiyichꞌic ta mucꞌ ―xi li Jesuse. \p \v 16 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Li buchꞌutic chayichꞌic ta muqꞌue joꞌon ichꞌbilun ta mucꞌ yaꞌel. Yan li buchꞌutic mu xayichꞌic ta muqꞌue joꞌon mu xiyichꞌic ta mucꞌ yaꞌel. Li buchꞌutic mu xiyichꞌic ta muqꞌue jaꞌ mu xichꞌic ta mucꞌ eꞌuc li Jtot ti listac talele ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti isutic talel ta stojol Jesús li lajuneb schanvinic li itaqueic batele \p \v 17 Li lajuneb schanvinic (70) li itaqueic batele xmuybajic noꞌox isutic talel. Jech cꞌot yalbeic li Jesuse: \p ―Cajval, ta achꞌuljuꞌel cꞌalal ta pucujetic la jloqꞌuescutic ―xutic. \p \v 18 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal ta xlebuj chauc ti toj chꞌayel ta orae, jaꞌ jech iquil ilaj stsatsal yabtel li Satanase. \v 19 Aꞌiic, laj xa cacꞌboxuc ajuꞌelic yoꞌ jech xuꞌ avuꞌunic chapasic ta canal li buchꞌutic chiscontrainutique, jaꞌ ti toj chopolique, ti ta scꞌan ti coꞌol chachꞌayic o sbatel osil achiꞌuquique. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal chajuꞌic ta teqꞌuel stsec schiꞌuc yan chonetic, jaꞌ jech chapasic ta canal scotol li buchꞌutic chiscontrainutique. Mu cꞌusi xuꞌ chaspasbeic. \v 20 Pero mu me xamuybajic noꞌox ti chꞌunbil amantalic yuꞌun li pucujetique. Jaꞌ me acꞌo muybajanic o ta sventa ti te xa tsꞌibabil abiic ta vinajele ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti xmuybaj noꞌox Jesús ta sventa li cꞌu sba ta xꞌabtej li Stote \r (Mt. 11.25–27; 13.16–17) \p \v 21 Li Jesuse xmuybaj noꞌox ta ora ta sventa li Chꞌul Espíritu li oy ta yoꞌone, jech lic scꞌopon Stot: \p ―Tata, joꞌot yajvalot li vinajel balumile. Colaval ti muc bu xavacꞌbe yaꞌibeic smelol li cꞌusi laj cal schiꞌuc li cꞌusi la jpas li buchꞌutic pꞌijique schiꞌuc li buchꞌutic lec snaꞌic ti yalojique. Jaꞌ noꞌox la avacꞌbe yaꞌibeic smelol li buchꞌutic ta scꞌanic coltaele jech chac cꞌu chaꞌal ta scꞌanic coltael li unetique. Tata, lec ti jech la acꞌane ―xi. \p \v 22 Li Jesuse xi lic yalanbe li crixchanoetique: \p ―Scotol yacꞌojbun ta jcꞌob li Jtote. Joꞌon li Snichꞌonune muc buchꞌu snaꞌ li cꞌu sba li coꞌone. Jaꞌ noꞌox stuc Jtot snaꞌoj li cꞌu sba li coꞌone. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Jtote muc buchꞌu snaꞌbe li cꞌu sba yoꞌone. Joꞌon noꞌox jnaꞌojbe li cꞌu sba yoꞌon li Jtote, schiꞌuc snaꞌic eꞌuc li buchꞌutic ta xcacꞌbe snaꞌique ―xi li Jesuse. \p \v 23 Li Jesuse jaꞌ lic scꞌoponan li yajchanbalajeltaque, xi laj yalbe: \p ―Joꞌoxuc li cajchanbalajeltacoxuque la scꞌuxubinoxuc xa li Diose yuꞌun avilic xa li cꞌustic ta jpase. \v 24 Chacalbeic, ep li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee schiꞌuc ep li ajvaliletic ta voꞌonee chac ox sqꞌuelic eꞌuc li cꞌusi ta jpase, pero muc xa xilic. Chac ox yaꞌiic eꞌuc li cꞌusi ta xcale, pero muc xa xaꞌiic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun jsamariail vinic \p \v 25 Te oy jun li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. La svaꞌan sba yuꞌun oy cꞌusi ta sjacꞌbe li Jesuse. Yuꞌun noꞌox tsqꞌuel cꞌu sba chtacꞌav. Jech laj yalbe: \p ―Jchanubtasvanej, ¿cꞌusi ti lec ta jpase yoꞌ jech chicuxi o sbatel osile? ―xut. \p \v 26 Li Jesuse jech laj yalbe li vinique: \p ―¿Cꞌusi tsꞌibabil ta smantaltac li Diose yuꞌun aqꞌueloj xa? ―xut. \p \v 27 Itacꞌav li vinique: \p ―“Sloqꞌueluc me avoꞌonic cꞌanic me li Dios cuꞌuntique. Acꞌbo sventain avoꞌonic, schiꞌuc atsatsalic, schiꞌuc apꞌijilic. Acꞌo tunuc yuꞌun. Cꞌuxubino me achiꞌilic jech chac cꞌu chaꞌal cꞌux chavaꞌi aba atuque”, xi li smantal Diose ―xi li vinique. \p \v 28 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Lec latacꞌav. Ti mi jaꞌ chapas taje, chacuxi o sbatel osil ―xut. \p \v 29 Li vinique ta scꞌan ta spoj sba, jech laj yalbe li Jesuse: \p ―¿Buchꞌu li jchiꞌile? ―xut. \p \v 30 Li Jesuse oy cꞌusi laj yal ta loꞌil, jech laj yal: \p ―Oy jun jchiꞌiltic ta israelal ilocꞌ batel ta Jerusalén, ibat ta Jericó. Cꞌalal yac ta xanbal batel ta bee, te isnup ta be jꞌeleqꞌuetic. Ipojbat scotol li cꞌustic oy yuꞌune, schiꞌuc ilocꞌbat scꞌuꞌ, schiꞌuc imaje. Ep iyaij. Ibatic li jꞌeleqꞌuetique. Chamem xa icom yilel li vinique. \v 31 Tsꞌacal to te iꞌechꞌ batel jun pale cuꞌuntic. Cꞌalal iyil ti te puchꞌul li jchiꞌiltique, la sjoy sbe li palee, ijelav o batel. \v 32 Tsꞌacal to te iꞌechꞌ batel jun yajcoltaob paleetic li ta mucꞌta chꞌulnae. Cꞌalal icꞌot li bu puchꞌul li jchiꞌiltique, la sjoy sbe eꞌuc, ijelav o batel. \v 33 Tsꞌacal to te iꞌechꞌ batel jun jyanlum vinic liquem talel ta Samaria balumil. Cꞌalal iyil ti te puchꞌul li jchiꞌiltique, li jsamariail vinique iyichꞌ ta cꞌux. \v 34 Inopoj batel li bu puchꞌule. La spoxtabe scotol li bu yaijeme, la sjaxbe asete schiꞌuc vino, la spixbe lec ta pocꞌ. La scajan batel ta sba sburro, laj yicꞌ batel li yoꞌ bu chaqꞌuic ta loqꞌuel nae. Te la schabi. \v 35 Ta yocꞌomal cꞌalal ilocꞌ batel li jsamariail vinique, laj yacꞌbe comel chib denario taqꞌuin li yajval nae. Jech laj yalbe comel: “Chabibun me lec li vinique. Mi oy cꞌusi más ta xlaj avuꞌune, chajtojbe scotol cꞌalal mi lisut talele”, xut comel li yajval nae. \v 36 Li joꞌote ¿cꞌusi chanop? Li oxvoꞌique ¿buchꞌu junucal la spꞌis ta schiꞌil li jchiꞌiltic ti imaje comel yuꞌun li jꞌeleqꞌuetique? ―xi li Jesuse. \p \v 37 Itacꞌav li jun ti spꞌisoj sba ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose: \p ―Jaꞌ li buchꞌu icꞌuxubinvane ―xi. \p Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Batan, ba cꞌuxubinvanan jech eꞌuc li joꞌote ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ibat Jesús ta snaic Marta schiꞌuc María \p \v 38 Li Jesuse te icꞌot ta jun colonia schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. Te nacal jun ants, Marta sbi. Te iꞌotesat ta na li Jesuse. \v 39 Oy smuc li Martae, María sbi. Li Maríae te tal chotluc ta nopol yoc li Jesuse yuꞌun tscꞌan chaꞌibe scꞌop. \v 40 Li Martae jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌon li cꞌusi ta spas ta snae yuꞌun ta xmacꞌlanvan. Inopoj talel ta stojol li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Cajval, ¿mi mu cꞌusi ta xal avoꞌon ti jtuc noꞌox chiyacꞌbe jmeltsan li veꞌlil li jmuque? Jaꞌ lec albo acꞌo tal scoltaun eꞌuc ―xut. \p \v 41 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Marta, ta sventa ti jaꞌ noꞌox batem ta avoꞌon la avabtele jech muc bu jun avoꞌon. \v 42 Pero jaꞌ persa chavaꞌibun li jcꞌope. Li Maríae laj xa snop ti jaꞌ chaꞌi li jcꞌope, jech muc buchꞌu xuꞌ chpojbat ―xut. \c 11 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti cꞌu sba ta tael ta naꞌel li Diose \r (Mt. 6.9–15; 7.7–11) \p \v 1 Ta yan o cꞌacꞌal cꞌalal ilaj yoꞌon ta stael ta naꞌel Dios li Jesuse, jech iꞌalbat yuꞌun jun li yajchanbalajeltaque: \p ―Cajval, chanubtasuncutic ta stael ta naꞌel Dios eꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal la schanubtas yajchanbalajeltac li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe ―xi. \p \v 2 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose, xi xacꞌopojique: \q1 “Jtotic Dios ti te oyot ta vinajele, acꞌo me quichꞌotcutic ta mucꞌ jcotolcutic liꞌ ta balumile. \q1 Acꞌo me cꞌotuc scꞌacꞌalil chtal apas mantal atuc liꞌ ta balumile. \q1 Acꞌo me jaꞌuc jpascutic li cꞌusi chacꞌan liꞌ ta balumile jech chac cꞌu chaꞌal li te ta vinajele. \q1 \v 3 Acꞌbuncutic talel jveꞌelcutic li avi cꞌacꞌale. \q1 \v 4 Pasbuncutic perton yuꞌun li jmulcutique jech chac cꞌu chaꞌal ta jpasbecutic perton li buchꞌutic oy smul cuꞌuncutique. \q1 Mu me xavacꞌuncutic ta pasel ta canal li ta mulile. \q1 Coltauncutic me”, \m xachi xacꞌopojic li cꞌalal chataic ta naꞌel li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 5-6 Jech laj yal ta loꞌil nojtoc li Jesuse: \p ―Ti jechuc ti oy buchꞌu lec xacꞌopon aba achiꞌuc ti te chcꞌot schꞌamun ana yuꞌun te chvaye, pero mu cꞌusi oy avuꞌun ti chamacꞌlan oe. Pero oy jun achiꞌil ti chba acꞌopon ta oꞌlol acꞌubale yuꞌun chba aqꞌuexbe oxibuc span sventa chamacꞌlan o la avuloꞌ li icꞌot ta anae. Jech chcꞌot avalbe: “Jqꞌuextic oxibuc apan yuꞌun naca to icꞌot culoꞌ. Pero mu cꞌusi xcacꞌbe slajes”, xavut. \v 7 Jech chayalbe: “Mu xuꞌ, yuꞌun jmacoj xa lec li stiꞌ jnae. Chijvaycutic xa jchiꞌuc jnichꞌnab jech mu xuꞌ chlic cacꞌbot”, xayut. \v 8 Pero mi mu xlaj avoꞌon ta sjacꞌbeele, chlic yacꞌbot scotol li cꞌustic ta xtun avuꞌune. \v 9 Jaꞌ noꞌox jech li Diose mi mu xlaj coꞌontic ta scꞌanulanbeele, ta onoꞌox xijyacꞌbutic. \v 10 Yuꞌun li buchꞌutic ta scꞌanique ta xꞌacꞌbatic. \p \v 11 ’Li joꞌoxuque, mi chascꞌanbeic vaj sveꞌ anichꞌonique, mu tonuc chavacꞌbeic slajes. Mi chascꞌanbeic choy stiꞌe, mu chonuc chavacꞌbeic stiꞌ. \v 12 Mi chascꞌanbeic ton caxlan sloꞌe, mu jcotuc stsec chavacꞌbeic stiꞌ. \v 13 Li joꞌoxuque chopoloxuc onoꞌox pero xanaꞌic li cꞌusi lec chavacꞌbeic la anichꞌnabique. Li Jtotic Dios ta vinajele jaꞌ snaꞌoj lec li cꞌusi ta xacꞌbe li buchꞌutic ta xcꞌanbate. Jaꞌ ta xacꞌbe li Chꞌul Espíritue ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yalic ti ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues pucujetic li Jesuse \r (Mt. 12.22–30; Mr. 3.20–27) \p \v 14 Li Jesuse la sloqꞌuesbe pucuj ta yoꞌon jun umaꞌ vinic. Ti jech umaꞌ li vinique, jaꞌ ta scoj li pucuj li ochem ta yoꞌone. Cꞌalal ilocꞌ li pucuj ta yoꞌone, ijam li yee. Li crixchanoetique toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ti cꞌalal iyilic ti ijam ye li vinique. \v 15 Pero oy jayvoꞌ jech iyalic: \p ―Li vinic liꞌi ta sjuꞌel banquilal pucuj ta sloqꞌues li pucujetic li ochem ta yoꞌonic li crixchanoetique ―xiic. \p \v 16 Oy yan jaꞌ noꞌox tscꞌan ta sqꞌuelbeic yoꞌon li Jesuse, jech laj yalbeic: \p ―Jchanubtasvanej, acꞌbun quilcutic ta vinajel la atsatsal ajuꞌele yoꞌ jech ta jchꞌuncutic o ti tsots avabtele ―xutic. \p \v 17 Li Jesuse snaꞌoj li cꞌusi ta snop ta yoꞌonique, jech laj yalbe: \p ―Mi ta scontrain sbaic jun ajvalil schiꞌuc schiꞌiltac ta abtele, ta soquic o. Mi ta scontrain sbaic ta jpꞌej noꞌox snailique, ta soquic o nojtoc. \v 18 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Satanase, mi ta sloqꞌues schiꞌil ta pucujal ta yoꞌonic li crixchanoetique, mu xuꞌ spas mantal mi jech ta spase. Ti jech chacalbeique, yuꞌun chavalic ti ta sjuꞌel Satanás ta jloqꞌues li pucujetique. \v 19 Ti meleluque, ¿buchꞌu ta sventa ta sloqꞌuesic pucujetic eꞌuc la avajchanbalajeltaquique? La avajchanbalajeltaquique xuꞌ ta xalic ti mu meleluc li cꞌusi chavalique. \v 20 Li joꞌone ta sventa stsatsal sjuꞌel Dios ta jloqꞌues li pucujetique, jaꞌ ta xvinaj o ti liꞌ xa ta spas mantal ta atojolic li Diose. \p \v 21 ’Li buchꞌu tsatsal vinic schiꞌuc ti oy lec yabtejeb ti ta schabi o li snae, muc buchꞌu xuꞌ ta xpojbun li cꞌustic oy ta snae. \v 22 Pero ti mi ipase ta canal yuꞌun li buchꞌu más tsotse, ta xpojbat li yabtejeb ti jaꞌ spatoj o yoꞌone, jech ta xpojbat o li cꞌustic oy yuꞌune. Li Satanase jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li tsatsal vinique yuꞌun jaꞌ sventainoj li crixchanoetique. Pero li joꞌone jaꞌ jechun jech chac cꞌu chaꞌal li más tsatsal vinique yuꞌun la jpas xa ta canal. Yuꞌun la jpojbe li vinic li te toꞌox oy ta scꞌobe. \p \v 23 ’Li buchꞌu muc bu lec ta xil li cꞌusi ta jpase jaꞌ chiscontrain o. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta soquic o li buchꞌutic mu xichꞌic ta mucꞌ li Jesuse \r (Mt. 12.43–45) \p \v 24 ’Joꞌoxuc li liꞌ chavaꞌibecun li jcꞌope, más to chasoquic o ta scoj ti mu xavichꞌicun ta muqꞌue. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jun vinic ti ilocꞌ pucuj ta yoꞌone. Li pucuje ibat ta taqui jamaltic, ba saꞌ bu ta xcux yoꞌon, pero muc bu sta. Jech iyal ta yoꞌon: “Jaꞌ lec chichaꞌsut batel nojtoc ta yoꞌon li vinique”, xi. \v 25 Cꞌalal icꞌote, xocol cꞌot sta li bu toꞌox oye, yuꞌun li vinique muc bu yacꞌoj sba ta scꞌob li Diose. Stuc noꞌox stuqꞌuibtasoj sba jutuc. \v 26 Jech li pucuje ba saꞌ talel jucub schiꞌiltac ta pucujal, jaꞌ li bu toj echꞌem chopolique. Tal ochicuc ta yoꞌon li vinique. Te inaquiic o. Li vinique más to isoc o tajmec ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌutic más xmuybajique \p \v 27 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta xcꞌopoj li Jesuse, oy jun ants li te schiꞌuquic li crixchanoetique tsots icꞌopoj, jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jaꞌ más xmuybaj la ameꞌe yuꞌun jaꞌ la svoqꞌuesot ―xut. \p \v 28 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Scotol li buchꞌutic ta xaꞌiic schiꞌuc ti ta schꞌunic li cꞌustic ta xꞌalbatic yuꞌun li Diose, jaꞌ más xmuybajic ―xi. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌutic chopol yoꞌonique ti jaꞌ noꞌox tscꞌan tsqꞌuelbeic sjuꞌel li Jesuse \r (Mt. 12.38–42; Mr. 8.12) \p \v 29 Cꞌalal yacal ta stsob sbaic talel li crixchanoetic ta stojol li Jesuse, xi laj yalbe: \p ―Joꞌoxuc li liꞌ oyoxuc ta balumile, chopol avoꞌonic. Chacꞌan chaqꞌuelic li juꞌele pero muc bu chcacꞌ avilic. Jaꞌ noꞌox chcacꞌ avilic jech chac cꞌu chaꞌal icꞌot ta pasel ta stojol li Jonase, jaꞌ li buchꞌu iyal scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 30 Jech chac cꞌu chaꞌal li jyanlumal crixchanoetic li te nacalic ta jteclum Nínivee isnaꞌic ti tacbil ba yuꞌun Dios li Jonase, jaꞌ chanaꞌic o ti tacbilun talel yuꞌun li Diose, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 31 Oy toꞌox jun ants ta voꞌone ti ochem ta ajvalilal ta jun balumil ta xocon vinajel ta sur. Cꞌalal chcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots chavichꞌic vocol li joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile. Li vocol ta xichꞌ li meꞌajvalile, jaꞌ mu sta jech. Yuꞌun li antse nom ital, tal yaꞌibe scꞌop li mucꞌta ajvalil Salomone yuꞌun iyaꞌi ti lec pꞌije. Pero li Salomone mu tsotsuc yabtel laj yichꞌ. Joꞌon ti liꞌ oyun ta atojolique, más to joꞌon jnaꞌ, pero mu xavichꞌicun ta mucꞌ. \v 32 Cꞌalal ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ cꞌop li Diose, jaꞌ más tsots chavichꞌic vocol li joꞌoxuc ti liꞌ to oyoxuc ta balumile. Li vocol ti ta xichꞌic li crixchanoetic ta Nínive ta voꞌonee, jaꞌ mu sta jech. Yuꞌun cꞌalal a yalbe scꞌop Dios li crixchanoetic ta Nínive li Jonase, laj yictaic ta ora li cꞌustic chopol tspasique. Li Jonase mu tsotsuc yabtel laj yichꞌ. Joꞌon ti liꞌ oyun ta atojolique, tsots cabtel quichꞌoj, pero mu xavaqꞌuic ta venta li cꞌusi chacalbeique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal lámpara li jsatique \r (Mt. 5.15; 6.22–23) \p \v 33 ’Jech chac cꞌu chaꞌal mi oy chatsanic lámparae, muc bu chavaqꞌuic ti bu mu xvinaje, muc bu chanujmaquiic ta moch. Chavaqꞌuic ta sjocꞌleb yoꞌ jaꞌ lec chilic o osil scotol li buchꞌutic ta xꞌochic talel ta anaique. Jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc yuꞌun jamal laj cacꞌ avilic ti tacbilun talel yuꞌun li Diose. \v 34 La asatique jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li lámparae. Mi lec ta xtil li lámparae, lec ta xquiltic o osil. Yan mi mu xtile, oyutic ta icꞌal acꞌubal. Jaꞌ noꞌox jechoxuc eꞌuc, mi achꞌunojic li cꞌustic yaloj li Diose, jaꞌ chanaꞌic o ti tacbilun talel yuꞌun li Diose. Yan mi muc bu achꞌunojique, mu xanaꞌic ti tacbilun talel yuꞌun li Diose. Jaꞌ yuꞌun chac aqꞌuelic mi oy juꞌel. \v 35 Jaꞌ yuꞌun qꞌuelo me abaic, mu me ta scojuc noꞌox ti tsots avoꞌonic ti mu xanaꞌic ti joꞌon tacbilun talel yuꞌun li Diose. \v 36 Yuꞌun mi ta sloqꞌuel avoꞌonic achꞌunojic li cꞌustic yaloj li Diose, xanaꞌic lec ti tacbilun talel yuꞌun Dios jech chac cꞌu chaꞌal lec chavilic osil mi lec xtil li lámparae ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chopol li cꞌustic tspasic li jfariseoetique \r (Mt. 23.1–36; Mr. 12.38–40; Lc. 20.45–47) \p \v 37 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta loꞌil li Jesuse, iꞌiqꞌue batel ta veꞌel yuꞌun jun vinic ochem ta fariseoal. Li Jesuse ibat, te cꞌot chotluc ta mexa. \v 38 Li jfariseoe toj chꞌayel noꞌox yoꞌon cꞌalal iyil ti muc bu jal la spoc scꞌob li Jesuse li cꞌalal ba chotluc ta mexae. \v 39 Li Cajvaltique xi laj yal: \p ―Joꞌoxuc li jfariseooxuque jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li buchꞌu jaꞌ noꞌox ta spocbe spat xocon li vasoe schiꞌuc li pulatue. Yan li yute muc bu tsuqꞌuic, noj ta icꞌubal. Jaꞌ noꞌox jechoxuc li joꞌoxuque. Lecoxuc yilel pero jaꞌ noꞌox batem ta avoꞌonic scꞌupinel li cꞌustic oy yuꞌun la achiꞌilique. Chavalbeic ti acꞌo yaqꞌuic ta smoton Diose pero joꞌoxuc noꞌox chavichꞌic atuquic. \v 40 Muc bu pꞌijoxuc. ¿Mi chanopic ti mu xil avoꞌonic li Dios ti jaꞌ la spasoxuque? \v 41 Jaꞌ lec cꞌuxubinvananic, qꞌuelanic li cꞌustic oy avuꞌunique, jaꞌ lec chayilic o li Diose. \p \v 42 ’Joꞌoxuc li jfariseooxuque ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol yuꞌun jaꞌ noꞌox chanopic ti persa chavatic ta lajlajuneb li cꞌustic atsꞌunojique: jaꞌ li tulnichime, schiꞌuc li lulae, schiꞌuc scotol li cꞌustic yan atsꞌunojique. Chaloqꞌuesic jujun li ta lajlajunebe ta sventa smoton li Diose. Chanopic ti persa chavacꞌbeic Dios li cꞌustic oy avuꞌunique, pero mu xavaqꞌuic ta venta ti scꞌan ti lec chameltsanic cꞌope, schiꞌuc ti ta sloqꞌueluc avoꞌonic chacꞌanic li Diose. Jaꞌ lec ti lauc apasic nojtoc ti bu persa scꞌan pasele. \p \v 43 ’Joꞌoxuc li jfariseooxuque ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol yuꞌun lec chavaꞌiic ti chachotiic li bu tꞌujbil chotlebal li te ta chꞌulnaetique. Jaꞌ lec chavaꞌiic ti lequil cꞌoponbiloxuc yuꞌun li jchiꞌiltactic li te ta chꞌivite. \p \v 44 ’Joꞌoxuc li jfariseooxuque, jloꞌlovanejoxuc, jaꞌ yuꞌun ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Jaꞌ jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li chꞌenal ánima li bu muc bu acꞌbil senyaile jech mu xvinaj. Li buchꞌutic te ta xjelavic ta sbae, mu snaꞌic mi oy ánima li te ta yute. Jaꞌ noꞌox jechoxuc li joꞌoxuque, li buchꞌutic ta schꞌunic li cꞌusi chavalique, mu snaꞌic ti chamem chayilic li Diose yuꞌun naca chopol li cꞌustic oy ta avoꞌonique ―xi li Jesuse. \p \v 45 Jech itacꞌav jun li buchꞌu spꞌisoj sba ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose: \p ―Jchanubtasvanej, ti avaꞌi sba chavale, yuꞌun chopol chaviluncutic eꞌuc ―xi. \p \v 46 Li Jesuse jech itacꞌav: \p ―Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol. Yuꞌun coꞌol schiꞌuc chapechꞌic lec icatsil ti toj ole, ti vocol ta xlic ta petele. Jaꞌ noꞌox chavacꞌbeic scuch la achiꞌilique, pero li joꞌoxuque mu xlic avuꞌunic. \p \v 47 ’Ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol yuꞌun jaꞌ avichꞌojbeic yoꞌon la atot ameꞌic ta voꞌonee. Yuꞌun chachaꞌachꞌubtasbeic lec smuquenal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee, jaꞌ li buchꞌutic la smilanic la atot ameꞌique. \v 48 Jaꞌ chvinaj o ti coꞌol avoꞌonic achiꞌuquic la atot ameꞌic ta voꞌonee. Joꞌoxuc to chatsꞌacubtasic li cꞌusi la spasic la atot ameꞌic ta voꞌonee yuꞌun poꞌot xa chapasbecun jech eꞌuc. \p \v 49 ’Li Diose snaꞌoj onoꞌox ti jech ta xcꞌot ta pasele, jaꞌ yuꞌun jech onoꞌox laj yal: “Ta jtacbeic batel li buchꞌutic ta xalic li jcꞌope schiꞌuc li jchanubtasvanejetique. Oy jayvoꞌ ta smilic, oy jayvoꞌ ta xilbajinic”, xi onoꞌox. \v 50-51 Jaꞌ yuꞌun joꞌoxuc ta xcom ta abaic ti imileic li cꞌu yepal li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios li cꞌalal imeltsaj li vinajel balumile schiꞌuc cꞌalal tana. Cꞌalal imile li Abele ti cꞌalal to icꞌot ta lajel li Zacaríase ti imile ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna ta nopol scajleb smoton li Diose, joꞌoxuc icom ta abaic scotol. \p \v 52 ’Joꞌoxuc ti apꞌisoj abaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, ta onoꞌox xavichꞌic tsots vocol yuꞌun laj xa ajelbeic smelol li smantaltac li Diose. Yuꞌun mu xachꞌun atuquic, jaꞌ yuꞌun muc bu chachanubtasic lec la achiꞌiltaquique. Jaꞌ yuꞌun joꞌoxuc chamaquic li buchꞌutic tscꞌan tschꞌunique ―xi li Jesuse. \p \v 53 Cꞌalal laj yal jech li Jesuse, li buchꞌutic ti spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jfariseoetique, iꞌilinic tajmec. Jaꞌ yuꞌun lic smucꞌtajacꞌbeic li Jesuse. \v 54 Yuꞌun ta sqꞌuelic ti cꞌu sba chtacꞌav li Jesuse yoꞌ jaꞌ ta stabeic o smul ti yalojique. \c 12 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ta onoꞌox xvinaj li cꞌusi ta mucul ta jpastique \p \v 1 Cꞌalal jaꞌ o te chloꞌilaj schiꞌuc li jfariseoetic li Jesuse, la stsob sbaic talel ta stojol Jesús ep ta mil crixchanoetic. Te snetꞌnetꞌ sbaic scotolic. Li Jesuse baꞌi jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Qꞌuelo me abaic ta sventa svochesobil spanic li jfariseoetique. Yuꞌun tucꞌ yoꞌonic yilel pero jaꞌ noꞌox ta xloꞌlovanic. Li joꞌoxuque mu me xapasic jech. \v 2 Yuꞌun mi oy cꞌusi chopol chanop ta avoꞌonic li avie, ta onoꞌox xvinaj bu cꞌacꞌal. \v 3 Scotol li cꞌustic chavalic ta mucule ta onoꞌox xvinaj bu cꞌacꞌal te ta stojol li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús: “Jaꞌ xaxiꞌic li Diose”, xi \r (Mt. 10.28–31) \p \v 4 ’Joꞌoxuc ti lec chaquilique, chacalbeic ti mu me xasibtes abaic yuꞌun li buchꞌutic chac smiloxuque, yuꞌun mu snaꞌ xcham la achꞌulelique. \v 5 Jaꞌ me xaxiꞌic li Diose yuꞌun jaꞌ xuꞌ yuꞌun chasticꞌoxuc ta mucꞌta cꞌocꞌ schiꞌuc achꞌulelic. \p \v 6 ’Xanaꞌic ti lajuneb noꞌox centavo stojol ta joꞌcot li bicꞌtal mutetique. Pero mu jcotuc ta xchꞌay ta yoꞌon li Diose, scotol schabioj. \v 7 Li joꞌoxuque atbil scotol li jaypꞌej li stsotsil ajolique. Jaꞌ yuꞌun mu me xaxiꞌic. Yuꞌun más to cꞌuxoxuc ta yoꞌon li Diose; jaꞌ jutuc noꞌox cꞌuxubinbilic li bicꞌtal mutetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti jamal ta xcaltic ti quichꞌojtic ta mucꞌ li Cajvaltique \r (Mt. 10.32–33; 12.32; 10.19–20) \p \v 8 ’Chacalbeic, li buchꞌutic ti jamal ta xalic ta stojol li crixchanoetic ti yichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc li joꞌon li coꞌol crixchanoutique, jamal ta xcal ta stojol Jtot ti melel yichꞌojicun ta muqꞌue, schiꞌuc ta stojol li yajꞌangeltaque. \v 9 Yan li buchꞌutic ti mu jamluc ta xalic ta stojol li crixchanoetic ti yichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc, ta xcalbe Jtot schiꞌuc li yajꞌangeltaque ti muc bu yichꞌojicun ta muqꞌue. \p \v 10 ’Li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta jtojol, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, ta to spasbatic perton yuꞌun Dios ti mi tscꞌanbeique. Jaꞌ noꞌox li buchꞌutic chopol ta xcꞌopojic ta stojol li Chꞌul Espíritue, muc xa bu ta spasbatic o perton sbatel osil. \p \v 11 ’Cꞌalal chaꞌaqꞌueic ta scꞌob li jꞌabteletic li ta chꞌulnaetique, mu me xcꞌopoj avoꞌonic ti cꞌusi chavalique schiꞌuc li cꞌu sba chatacꞌavique. \v 12 Yuꞌun jaꞌ tsjules ta ajolic li Chꞌul Espíritue ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti jaꞌ noꞌox chischꞌayutic li jcꞌulejaltique \p \v 13 Oy jun vinic te cacal ta oꞌlol crixchanoetic, jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, albo li jbanquil ti acꞌo svocꞌbun li yosil li ánima jtotcutique, schiꞌuc nojtoc li cꞌustic oy yuꞌun toꞌoxe ―xi. \p \v 14 Li Jesuse jech itacꞌav: \p ―Tata, maꞌuc cabtel ta jmeltsan acꞌopic yuꞌun muc bu yacun ta meltsanejcꞌop ―xut. \p \v 15 Li Jesuse jech laj yalbe scotolic: \p ―Qꞌuelo me abaic, mu me xapichꞌ o avoꞌonic li cꞌustic oy liꞌ ta balumile. Manchuc mi oy cꞌusi ep chataic pero maꞌuc noꞌox me xamuybajic o ―xut. \p \v 16 Li Jesuse jech laj yal ta loꞌil: \p ―Oy jun vinic lec jcꞌulej. Lec iyacꞌ scotol li cꞌustic la stsꞌune. \v 17 Jech la snop: “¿Cꞌu sba ta xcut? Mu xa jnaꞌ bu ta jticꞌ li cꞌustic ilocꞌ ta cosile”, xi ta yoꞌon. \v 18 Tsꞌacal to jech la snop: “Jnaꞌ xa cꞌusi ta jpas. Jaꞌ ta jines li snail li bu cacꞌoj li cꞌustic oy cuꞌune, ta jvaꞌan más mucꞌ. Jaꞌ te ta jticꞌ scotol li cꞌustic oy cuꞌune. \v 19 Mi la stsob sba cuꞌun scotole, tsꞌacal xuꞌ jech ta xcal ta coꞌon: Oy xa ep jveꞌel ta sventa jayib jabil jech xuꞌ ta jcux. Yuꞌun la jta xa scotol li cꞌustic ta scꞌan coꞌone. Xuꞌ ta jveꞌ, xuꞌ ta xcuchꞌ jech ximuybaj noꞌox, xichi”, xi la snop li vinique. \v 20 Cꞌalal jech snopoj ta spase, jech iꞌalbat yuꞌun li Diose: “Mu xanaꞌ snopel. Ta acꞌubal tanae chacham. Li cꞌustic oy avuꞌune ¿buchꞌu ta sbalin yaꞌel?” xꞌutat. \v 21 Jaꞌ jech scꞌoplal li buchꞌu jaꞌ noꞌox ta scꞌan ta stsob ep scꞌulejal stuque. Ta stojol li Diose abol sba ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti jaꞌ noꞌox Dios chijyacꞌbutic scotol li cꞌustic ta xtun cuꞌuntic liꞌ ta balumile \r (Mt. 6.25–34) \p \v 22 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Chacalbeic, mu me xcꞌopoj o avoꞌonic ti cꞌusi chacuxiic o liꞌ ta balumile, jaꞌ ti bu chata aveꞌel avuchꞌobique, schiꞌuc nojtoc ti bu chata acꞌuꞌ apacꞌalique. \v 23 Yuꞌun jaꞌ laj yacꞌboxuc abecꞌtalic acuxlejalic li Diose, jech nojtoc chacꞌ aveꞌelic acꞌuꞌic. \v 24 Qꞌuelavilic li jojetique, mu snaꞌic abtel. Mu snaꞌ xꞌovolajic, mu snaꞌ xcꞌajavic, muꞌyuc snail li sveꞌelique. Macꞌlanbilic noꞌox yuꞌun li Jtotic Diose. Pero li joꞌoxuque más to chascꞌuxubinic li Jtotic Diose. \v 25 Altic ti chcꞌopoj avoꞌonique, maꞌuc me ta xnatub o acꞌacꞌalic avorailic liꞌ ta balumil ti jech chcꞌopoj avoꞌonique. \v 26 Maꞌuc jsetꞌ mu cꞌusi xuꞌ avuꞌunic. Altic chcꞌopoj o avoꞌonic ti cꞌustic ta xtun avuꞌunique. \p \v 27 ’Qꞌuelavilic li nichimetic li ta xchꞌiic ta yaxaltique. Muꞌyuc yoc scꞌobic. Mu snaꞌ xꞌabtejic, mu snaꞌ spasel scꞌuꞌic, pero lec cꞌupil sbaic. Chacalbeic, li Salomón ta voꞌonee toj jcꞌulej, lec cꞌupil sba li scꞌuꞌ spacꞌale, pero mu xcoꞌolaj schiꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal li nichimetique. \v 28 Li tsꞌiꞌleletique lec cꞌupil sba syaxal, pero ta schibal yoxibal cꞌacꞌale taquinic xaꞌox. Jaꞌ noꞌox sventa ta stsajubtasic o sjornoal pan. Acꞌo mi muc bu jal ta xchꞌi li tsꞌiꞌlele pero lec cꞌupil sba syaxal acꞌbil yuꞌun li Diose. Li joꞌoxuque más to chayacꞌboxuc acꞌuꞌic li Diose pero mu xcꞌot ta avoꞌonic. \v 29 Mu me xcꞌopoj o avoꞌonic ti cꞌusi chalajesic, ti cꞌusi chavuchꞌique. Mu me cꞌusi xcꞌopoj o avoꞌonic. \v 30 Li buchꞌutic mu to xojtaquinic li Diose jaꞌ jech ta xcꞌopoj yoꞌonic. Pero li Jtotic Dios ta vinajele jaꞌ snaꞌoj stuc scotol li cꞌustic ta xtun avuꞌunique. \v 31 Jaꞌ yuꞌun scꞌan ti chavacꞌ abaic ta scꞌob li Diose, jech chayacꞌboxuc scotol li cꞌustic scꞌan avuꞌunique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti acꞌo oyuc jcꞌulejaltic li te ta vinajele \r (Mt. 6.19–21) \p \v 32 ’Acꞌo mi muc bu epoxuc, acꞌo mi mu cꞌusi xuꞌ avuꞌunic pero mu me xaxiꞌic. Yuꞌun li Diose ta slequil yoꞌon snopoj ti coꞌol chapasic mantal schiꞌuque. \v 33 Chonic scotol li cꞌustic oy avuꞌunique. Li stojole acꞌbeic li meꞌonetique jech oy acꞌulejalic te ta vinajel. Muꞌyuc slajeb sbatel osil, yuꞌun li teye muꞌyuc jꞌelecꞌ schiꞌuc muꞌyuc chon ti chlajesune. \v 34 Yuꞌun mi te oy acꞌulejalique, jaꞌ te batem o avoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti vicꞌluc noj jsatic ta jmalatic li Cajvaltique \p \v 35 ’Vicꞌluc me asatic, aqꞌuic me ta ilel scotol cꞌacꞌal ti amalaojic cꞌu ora chital, joꞌon ti Avajvalicune. \v 36 Scꞌan ti jechoxuc jech chac cꞌu chaꞌal li jtuneletic ti smalaojic cꞌu ora ta sut talel li yajvalic li batem ta sqꞌuinal nupunele. Cꞌalal ta xcꞌot cꞌopojuque, ta sjambeic ta ora stiꞌ sna ti acꞌo ochuc li yajvalique. \v 37 Li jtuneletic ti viqꞌuil sat ta xcꞌot taaticuc yuꞌun li yajvalique xmuybajic noꞌox. Melel li cꞌusi chacalbeique, li jtuneletic ti viqꞌuil satic ta xcꞌot taaticuque, ta xꞌalbatic yuꞌun li yajvalic ti acꞌo ba chotiicuc ta mexae, ta xꞌacꞌbat sveꞌelic yuꞌun li yajvalique. \v 38 Manchuc mi ta oꞌlol acꞌubal, mi ta poꞌot sacub ta xcꞌot, mi jech viqꞌuil o satic chcꞌot taaticuc yuꞌun li yajvalique, lec ta xꞌileic o. \v 39 Naꞌic me, jech chac cꞌu chaꞌal yajval na ti mu snaꞌ mi ta xtal jꞌelecꞌ ta acꞌubaltique. Ti snaꞌojuque, mu xꞌoch svayel ti jechuque. Mu cꞌusi ta xbat ta elcꞌanel yuꞌun. \v 40 Jaꞌ jech li joꞌoxuque, scꞌan ti vicꞌluc asatique yuꞌun mu xanaꞌic li cꞌu ora chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Mu me chꞌayluc avoꞌonic chjul jtaoxuc ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu lequil jtunel schiꞌuc li buchꞌu chopol jtunele \r (Mt. 24.45–51) \p \v 41 Li Pedroe jech la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―Cajval, li loꞌil la avale, ¿mi jtuc noꞌox jcꞌoplalcutic, mi jaꞌ scꞌoplalic eꞌuc li yanetic li liꞌ oyique? ―xut. \p \v 42 Li Cajvaltique jech laj yal: \p ―Jaꞌ scꞌoplal scotol li buchꞌutic chtunic cuꞌune. Li buchꞌu lequil jtunele jun yoꞌon ta xꞌabtej ta stojol li yajvale. Yuꞌun pꞌij ta xꞌile yuꞌun li yajvale, ta xꞌacꞌbat yabtel ti jaꞌ ta smacꞌlan schiꞌiltac ta abtel li cꞌalal ta sta yora chveꞌique. \v 43 Xmuybaj noꞌox li jtunel ti jun yoꞌon yacal tspasel chjul taatuc yuꞌun li yajvale. \v 44 Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌu ti jun yoꞌon ta xꞌabteje ta xꞌacꞌbat sventain scotol li cꞌustic oy yuꞌun li yajvale. \v 45 Pero mi jech chlic yal ta yoꞌon li jtunele: “Mu to nan xtal ta ora li cajvale”, mi xie, jech chlic yutan chlic smajan li schiꞌiltac ta abtel ti acꞌbil sventaine. Jaꞌ chba schiꞌinan ta veꞌel li buchꞌutic jyacubeletique. \v 46 Li yajvale jaꞌ o chjul talel li cꞌalal chꞌayal o yoꞌon ti cꞌusiuc noꞌox ta spasbe li schiꞌiltaque yuꞌun mu schꞌun ti poꞌot xa chtal li yajvale. Chjul acꞌbatuc yichꞌ tsots vocol yuꞌun li yajvale. Jaꞌ te chba schiꞌin li buchꞌutic coꞌol mu schꞌunic mantale. \p \v 47 ’Li jtunel ti snaꞌ li cꞌustic tscꞌan li yajvale pero mi mu spase, ta xichꞌ tsots vocol. \v 48 Yan li buchꞌu mu snaꞌ li cꞌustic tscꞌan li yajvale, schiꞌuc mu snaꞌ mi ta xichꞌ vocol ta scoj li cꞌustic ta spase, jaꞌ mu sta jech chichꞌ vocol. Li buchꞌu ta xꞌacꞌbat ep spꞌijil yuꞌun li yajvale, jaꞌ yuꞌun jaꞌ scꞌan ti ep acꞌo abtejuc yuꞌune. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús: “Ta jventa joꞌon chlic scontrain sbaic jchop jnaclej”, xi \r (Mt. 10.34–36) \p \v 49 ’Li joꞌone coꞌol schiꞌuc tal jticꞌ cꞌocꞌ yaꞌel liꞌ ta balumile. Jech chac cꞌu chaꞌal oy cꞌusi tsmeltsaj yuꞌun li cꞌoqꞌue, oy cꞌusi chchꞌay o ta jꞌechꞌel yuꞌun, jaꞌ noꞌox jechun eꞌuc, ta jventa joꞌon ta xtuqꞌuibic li buchꞌutic ta schꞌunic ti joꞌon Yajcoltavanejicune. Li buchꞌutic mu scꞌan schꞌunique ta soquic o. Jaꞌ yuꞌun soquem o sjolic ta jtojol li avie. \v 50 Pero más to ep ta xquichꞌ vocol. Ti cꞌotemuc xa ta pasel scotol li cꞌu yepal albil ta xquichꞌe, mu xa jnopilan ti jechuque. \v 51 ¿Mi chavalic ti tal jpasbeic ta jmoj yoꞌonic li crixchanoetic liꞌ ta balumile? Jamal chacalbeic, muc bu tal jpasbeic ta jmoj yoꞌonic. Ta jventa joꞌon chlic scontrain sbaic. \v 52 Yuꞌun ta xcꞌot ta pasel ti tspasic ta chaꞌvocꞌ li joꞌvoꞌic ta snailique. Mi chaꞌvoꞌ lec chiyilique, oxvoꞌ chopol chiyilic; mi oxvoꞌ lec chiyilique, chaꞌvoꞌ chopol chiyilic. \v 53 Ta jventa joꞌon chlic scontrain snichꞌon. Oy nichꞌonil chlic scontrain stot. Oy meꞌil chlic scontrain stseub. Oy tseub chlic scontrain smeꞌ. Oy meꞌalibal chlic scontrain yalib. Oy alibal chlic scontrain smeꞌalib ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús: “Mu xanaꞌic sqꞌuelel ti avalojic li cꞌustic lec ti cꞌotem xa ta pasel ta atojolic li avie”, xi \r (Mt. 16.1–4; Mr. 8.11–13) \p \v 54 Li Jesuse jech laj yalbe nojtoc li epal crixchanoetique: \p ―Cꞌalal chavilic ta xlocꞌ talel toc ta smaleb cꞌacꞌale, jech chavalic: “Ta xtal joꞌ tana”, xachiic. Ta melel chtal li joꞌe. \v 55 Cꞌalal chavaꞌiic chtal icꞌ ta xocon vinajel ta sure, jech chavalic: “Toj qꞌuixin tana”, xachiic. Ta melel qꞌuixin. \v 56 Jloꞌlovanejoxuc. Xanaꞌic sqꞌuelel li cꞌu sba ta vinajele schiꞌuc li ta balumile, pero jaꞌ mu xanaꞌic sqꞌuelel ti avalojic li cꞌustic lec ti cꞌotem xa ta pasel ta atojolic li avie. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ta jmeltsantic jcꞌoptic ta ora mi ijta jmultic ta stojol li jchiꞌiltique \r (Mt. 5.25–26) \p \v 57 ’¿Cꞌu chaꞌal mu xanaꞌic li cꞌusi lec ta pasele? \v 58 Mi oy ata amulic ta stojol la achiꞌilique, jaꞌ scꞌan ti chameltsanbeic scꞌoplal ta orae. Yuꞌun mi muc bu smeltsaj la acꞌopique, chayacꞌ ta scꞌob li jꞌabteletique. Li jꞌabteletique chayacꞌ ta scꞌob mayoletic. Li mayoletique chastiqꞌuic ta chuquel. \v 59 Chacalbeic, mi mu xapasic jech chac cꞌu chaꞌal laj calboxuque, scotol chayacꞌbeic atojic li jꞌabteletique ―xi li Jesuse. \c 13 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti persa acꞌo quictatic li cꞌustic chopol ta jpastique \p \v 1 Ta scꞌacꞌalil noꞌox li cꞌalal te to stsoboj sbaique, oy buchꞌutic laj yalbeic Jesús li cꞌu sba imile jayvoꞌ jꞌisraeletic li liquemic talel ta Galileae. Jaꞌ li iꞌaqꞌueic ta milel yuꞌun Pilato li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li ta Jerusalén li cꞌalal jaꞌ o te yacal ta smilbeic smoton li Diose. \p \v 2 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―¿Mi chanopic ti muꞌyuc yan jchiꞌiltic ta Galilea ta voꞌone schiꞌuc cꞌalal to tana ti más ep smulic jech chac cꞌu chaꞌal más ep smulic ti avalojic li jchiꞌiltactic li imileic chavalique? \v 3 Chacalbeic, mu jechuc li cꞌusi chanopique. Coꞌol onoꞌox chachꞌayic o sbatel osil mi mu xavictaic eꞌuc li cꞌustic chopol chapasique. \v 4 Li vaxaclajunvoꞌ ti ichamic li cꞌalal ijin yalel li na sventa qꞌuelob osil li te ta nopol stanqueal joꞌ Siloee, ¿mi chanopic ti muꞌyuc yan jchiꞌiltic ta Jerusalén ta voꞌone schiꞌuc cꞌalal to tana ti más ep smulic jech chac cꞌu chaꞌal más ep smulic ti avalojic li jchiꞌiltactic li ichamique? \v 5 Chacalbeic, muc bu jech li cꞌusi chanopique. Coꞌol onoꞌox chachꞌayic o sbatel osil mi mu xavictaic eꞌuc li cꞌustic chopol chapasique ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti tsta scꞌacꞌalil ti mu xcꞌanatic o yuꞌun Dios li jꞌisraeletic mi mu schꞌunique \p \v 6 Li Jesuse la scoꞌoltajes jech chac cꞌu chaꞌal jtecꞌ higo li jꞌisraeletique. Jech laj yal: \p ―Oy jun vinic stsꞌunoj jtecꞌ higo ta tsꞌunbaltic. Tsꞌacal to ba sqꞌuel mi oy sat li teꞌel higo ti stsꞌunoje pero muꞌyuc sat ista. \v 7 Jech laj yalbe li yajchabiejtsꞌusube: “Li teꞌel higo liꞌi yoxibal xa jabil liꞌ chtal jqꞌuelulan mi ta satine, pero mu snaꞌ satin. Jaꞌ lec tsꞌeto, yuꞌun altic liꞌ smacoj balumile”, xut. \v 8 Itacꞌav li yajchabiejtsꞌusube: “Cajval, liꞌ to oyuc junuc jabile. Ta jlocbe lec sjoyobal li yoque. Ta xcacꞌbe lec syaxal. \v 9 Mi jech ta jpase, ta nan xlic satinuc. Mi mu satine, jaꞌ to xuꞌ ta xichꞌ tsꞌetel”, xi li yajchabiejtsꞌusube ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la scolta jun ants Jesús li ta scꞌacꞌalil ta xcuxique \p \v 10 Ta yan o cꞌacꞌal ichanubtasvan Jesús ta yut jun chꞌulna. Jaꞌ scꞌacꞌalil o ta xcuxic li jꞌisraeletique. \v 11 Te oy jun ants vaxaclajuneb (18) xa jabil tsacbil ta chamel yuꞌun isocbat sbaquil yuꞌun pucuj. Xpatpun chanav, mu xuꞌ stuqꞌuibtas sba. \v 12 Li Jesuse iyil li antse, laj yicꞌ talel ta stojol. Jech laj yalbe: \p ―Yaa, chacol ―xut. \p \v 13 Li Jesuse laj yacꞌbe scꞌob ta sba li antse, ituqꞌuib ta ora li sbaquile, lic yal coliyal Dios. \v 14 Li banquilal li te ta chꞌulnae iꞌilin li cꞌalal icoltavan Jesús ta scꞌacꞌalil ta xcuxique. Jech lic yalbe li schiꞌiltaque: \p ―Oy vaquib cꞌacꞌal xuꞌ chijꞌabtejutic. Ta scꞌacꞌalil ti xuꞌ chijꞌabtejutique jaꞌ o xatalic mi chacꞌanic coltaele. Mu me xatalic li ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique ―xut. \p \v 15 Itacꞌav li Cajvaltique: \p ―Jloꞌlovanejoxuc. Li jujunoxuque ¿mi mu xajitun batel avacax, mi acaaꞌ cꞌusi, ta scꞌacꞌalil ta jcuxtic yoꞌ acꞌo ba yuchꞌic joꞌ? \v 16 Li ants liꞌi ti svaxaclajunebal xa jabil tsacbil ta chamel yuꞌun li Satanase, jaꞌ jchiꞌiltic, pero chopol avaꞌiic ti ijcolta ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 17 Cꞌalal jech laj yal li Jesuse, iqꞌuexavic scotol li buchꞌutic chopol chilic li Jesuse. Pero ep crixchanoetic xmuybajic noꞌox yuꞌun iyilic ti toj lec scotol li cꞌustic la spas li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa becꞌ mustasa \r (Mt. 13.31–32; Mr. 4.30–32) \p \v 18 Li Jesuse jech laj yal jun loꞌil: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. \v 19 Acꞌo mi muc bu ep li buchꞌutic ta xventainatic li avie pero ta tsꞌacale ta xꞌepaj. Jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li becꞌ mustasa ti la stsꞌun ta yosil jun vinique ti toyol ibate. Laj yacꞌ ep scꞌob. Ital mutetic, la spas stasic ta scꞌobtac ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa svochesobil pan \r (Mt. 13.33) \p \v 20 Laj yal yan loꞌil li Jesuse. Jech laj yal: \p ―Chacalbeic li cꞌu sba ta sventainan crixchanoetic li Diose. \v 21 Oy lec stsatsal jech chac cꞌu chaꞌal svochesobil pan. Li jucub cuartia harinae, manchuc mi jutuc noꞌox chacꞌbe scap li antse, pero lec ta xvoch o spꞌejel ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti jaꞌ biqꞌuit li sbelel vinajele \r (Mt. 7.13–14, 21–23) \p \v 22 Li Jesuse ixanavic batel ta be schiꞌuc yajchanbalajeltac yuꞌun ta xbatic ta Jerusalén. Echꞌ chanubtasvanuc ta scotol jteclumetic schiꞌuc ta coloniaetic li bu ijelave. \v 23 Oy buchꞌu jech la sjacꞌ: \p ―Cajval, ¿mi atbil noꞌox li buchꞌutic ta xcolique? ―xi. \p Itacꞌav li Jesuse: \p \v 24 ―Jaꞌ biqꞌuit li sbelel li cuxlejal sventa sbatel osile. Ep li buchꞌutic tscꞌan tstamique pero chacalbeic ti mu xuꞌ yuꞌunique. Yuꞌun jaꞌ noꞌox xuꞌ ta stamic li buchꞌutic ta sbicꞌtajes sbaic ta stojol li Diose. Jaꞌ yuꞌun bicꞌtajeso me abaic. \v 25 Jech chac cꞌu chaꞌal mi la smac xa tiꞌna li yajval nae, mi tsꞌacal to chtal atijic li tiꞌnae, jech chavalbeic: “Cajval, Cajval, jambuncutic li tiꞌnae”, xavutic. Pero jech chayalbeic li yajval nae: “Maꞌuc jnichꞌnaboxuc”, xayutic. \v 26 Jech chavalbeic: “La jchiꞌinotcutic ta veꞌel, la achanubtasuncutic ta jteclumalcutic”, xavutic. \v 27 Jech chayalbeic: “Laj calboxuc xa ti maꞌuc jnichꞌnaboxuque. Batanic, mu xajcꞌanic yuꞌun naca chopol li cꞌustic la apasique”, xayutic. \v 28-29 Chavilic ti te xa ochemic li yoꞌ bu ta spas mantal Dios li jtotic jmeꞌtic ta voꞌonee, jaꞌ li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove, schiꞌuc scotol li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee, schiꞌuc ep jyanlum crixchanoetic li liquemic talel ta spꞌejel balumile. Xmuybajic noꞌox. Li joꞌoxuque te xaꞌoqꞌueletic o, te xcꞌuxuxet o aveic ta scoj ti mu xa xuꞌ chaꞌochique. \v 30 Aꞌiic, oy buchꞌutic itsꞌinal ta xꞌileic li avie, jaꞌ banquilal chcomic yuꞌun la sbicꞌtajes sbaic. Pero oy buchꞌutic banquilal spꞌisoj sbaic li avie, jaꞌ itsꞌinal chcomic yuꞌun la stoy sbaic ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yat yoꞌon Jesús ta scoj ti muc bu schꞌunic li buchꞌutic te nacalic ta Jerusalene \r (Mt. 23.37–39) \p \v 31 Ital ta ora jayvoꞌ jfariseoetic. Jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Locꞌan batel yuꞌun chac smilot li Herodese ―xutic. \p \v 32 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Li Herodese jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal jcot vet yuꞌun chtiꞌvan yaꞌel. Batanic, jech xcꞌot avalbeic: “Li avie schiꞌuc ocꞌobe ta to jloqꞌues pucujetic, ta to jcolta jchamelajeletic. Chaꞌej ta xlaj coꞌon. \v 33 Persa chixanav batel li avie schiꞌuc ocꞌob chaꞌej. Yuꞌun te chimile ta Jerusalén jech chac cꞌu chaꞌal te imileic li buchꞌutic yan iyalic scꞌop Diose, xijyutcutic talel”, utic cꞌotel. \p \v 34 ’Joꞌoxuc schiꞌuc scotol la achiꞌiltac li te ta Jerusalene, atalelic o ti chamilic li buchꞌutic chalic li scꞌop Diose. Chavacꞌbeic ton li buchꞌutic tacbilic talel yuꞌun Dios liꞌ ta atojolique. Pero ep xa ta velta la jcꞌan jtsoboxuc jech chac cꞌu chaꞌal ta stsob yol ta yolon xicꞌ jcot meꞌcaxlane, pero mu xacꞌanic. \v 35 Aꞌiic, toj abol abaic chacomic. Muc xa bu liꞌ achiꞌuquic li Diose. Jech chacalbeic, muc xa bu chavilicun o. Jaꞌ to mi icꞌot scꞌacꞌalil ti jech chavalique: “Toj lec li buchꞌu tacbil talel yuꞌun li Cajvaltic Diose”, mi xachiique, jaꞌ to chavilicun nojtoc ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \c 14 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús jun vinic situbem sbecꞌtale \p \v 1 Cꞌalal jaꞌ o scꞌacꞌalil ta xcuxic li jꞌisraeletique, li Jesuse iꞌiqꞌue batel ta veꞌel yuꞌun jun banquilal jfariseo. Li yan schiꞌiltac ta fariseoale te italic eꞌuc yuꞌun ta sqꞌuelic li cꞌustic ta spas li Jesuse. \v 2 Cꞌalal iꞌoch ta na li Jesuse, te ista jun vinic situbem sjunul sbecꞌtal. \v 3 Li Jesuse jech la sjacꞌbe li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetique: \p ―¿Mi xuꞌ ta jcoltatic jchamelajeletic ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique? ―xut. \p \v 4 Muc bu xtacꞌavic. Li Jesuse la scolta li vinic ti situbem sbecꞌtale. Laj yalbe nojtoc ti acꞌo sutuc batele. \v 5 Li Jesuse jech la sjacꞌbe li jfariseoetique: \p ―Li joꞌoxuque, mi oy bu itsꞌuj ta chꞌen jcotuc aburroic, mi jcotuc avacaxic ta scꞌacꞌalil ta jcuxtique, ¿mi muc chba aloqꞌuesic talel yaꞌel? ―xut. \p \v 6 Muc bu xtacꞌavic li cꞌalal jech laj yal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti scꞌan ti acꞌo jbicꞌtajes jbatique \p \v 7 Cꞌalal iyil Jesús ti buchꞌutic icꞌbilic ta veꞌele ta scꞌan ta xchotiic li bu tꞌujbil chotlebale, jech laj yal ta loꞌil: \p \v 8 ―Mi oy buchꞌu chayiqꞌuic ta sqꞌuinal nupunele, mu me xba achotan abaic li bu tꞌujbil chotlebale yuꞌun naca me oy buchꞌu ichꞌbil lec ta mucꞌ ti icꞌbil talel ta qꞌuine. \v 9 Jaꞌ chlic yalboxuc li buchꞌu iꞌicꞌvane: “Locꞌan, yuꞌun jaꞌ liꞌ ta xchoti li jchiꞌiltic liꞌi”, xayutic. Jech xaqꞌuexetic xa li cꞌalal chba chotlanic ta slajeb li chotlebale. \v 10 Cꞌalal chaꞌiqꞌueic ta veꞌele, jaꞌ lec ba chotlanic ta slajeb chotlebal. Cꞌalal chtal li buchꞌu laj yicꞌoxuque, jech chayalbeic: “Tata, liꞌ xatal ta tꞌujbil chotlebale”, xayutic. Jech scotol li buchꞌutic te chotolic ta mexa achiꞌuque ta xilic ti ichꞌbiloxuc ta muqꞌue. \v 11 Yuꞌun li buchꞌutic ta scꞌan ti ichꞌbilic ta muqꞌue, ta xbicꞌtajeseic yuꞌun li Diose. Yan li buchꞌutic ta sbicꞌtajes sbaique jaꞌ ta xꞌaqꞌueic ta ichꞌel ta mucꞌ yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 12 Li Jesuse jech laj yalbe eꞌuc li buchꞌu iꞌicꞌvan ta veꞌele: \p ―Cꞌalal chaꞌicꞌvan ta veꞌele, mu me jaꞌuc noꞌox xavicꞌ li buchꞌutic lec xacꞌopon aba achiꞌuque, schiꞌuc la achiꞌiltac ta voqꞌuele, schiꞌuc la avutsꞌ avalaltaque, schiꞌuc la alacꞌnatac ti jcꞌulejique. Oy me yicꞌal chayicꞌ ta veꞌel eꞌuc, chaspacbe ti laj avicꞌ ta veꞌele. \v 13 Cꞌalal chaꞌicꞌvan ta veꞌele, jaꞌ xavicꞌ li meꞌonetique, schiꞌuc li muꞌyuc scꞌobique, schiꞌuc li pecꞌaetique, schiꞌuc li coxoetique, schiꞌuc li maꞌsatetique. \v 14 Jech chayacꞌbe slequilal yutsilal li Diose yuꞌun mu xuꞌ ta spaquic sutel. Chavichꞌ atojolic nojtoc li cꞌalal coꞌol chachaꞌcuxiic achiꞌuc li buchꞌutic lec tucꞌ yoꞌonique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti ep yan crixchanoetic ta xꞌiqꞌueic yuꞌun Dios mi mu scꞌanic li jꞌisraeletique \r (Mt. 22.1–10) \p \v 15 Cꞌalal jech iyaꞌiic li buchꞌutic te ta xveꞌic eꞌuc ta mexa schiꞌuc li Jesuse, oy buchꞌu jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Xmuybajic noꞌox li buchꞌutic jech ta schiꞌinic ta veꞌel li cꞌalal chtal spas mantal li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun li Diose ―xi. \p \v 16 Li Jesuse jech laj yal ta loꞌil: \p ―Oy jun vinic iyacꞌ veꞌel. La stac ta iqꞌuel ep crixchanoetic acꞌo tal veꞌicuc. \v 17 Cꞌalal ista yora ta xveꞌique, la stac batel yajtunel acꞌo ba yicꞌan talel li buchꞌutic yalanojbe xa onoꞌoxe. Jech laj yalbe batel: “Ba albo li buchꞌutic calanojbee acꞌo taluc scotolic yuꞌun imeltsaj xa li veꞌlile”, xut batel li yajtunele. Jaꞌ jech cꞌot yal li yajtunele. \v 18 Pero scotolic iyalic ti oy bu chbatique. Li june jech laj yal: “Mu xuꞌ chibat yuꞌun jaꞌ to la jman cosil jech persa chba jqꞌuel. Avocoluc albo acꞌo spasbun perton”, xi. \v 19 Li yane jech laj yal: “Mu xuꞌ chibat yuꞌun jaꞌ to la jman lajuncot jꞌabtel vacax. Jaꞌ chba jqꞌuel mi lec xꞌabtejic. Avocoluc albo acꞌo spasbun perton”, xi. \v 20 Li yane jech laj yal: “Mu xuꞌ chibat yuꞌun jaꞌ to linupun”, xi. \v 21 Cꞌalal isut talel li yajtunele, laj yalbe yajval li cꞌu sba itacꞌav li jujunique. Li yajval veꞌlile iꞌilin. Jech laj yalbe li yajtunele: “Batan ta anil ta chꞌivit schiꞌuc ta cayaetic li liꞌ ta jteclume. Jaꞌ ba icꞌano talel li meꞌonetique, schiꞌuc li pecꞌaetique, schiꞌuc li muꞌyuc scꞌobique, schiꞌuc li coxoetique, schiꞌuc li maꞌsatetique”, xi. \v 22 Li jtunele la schꞌun li cꞌusi iꞌalbat yuꞌun li yajvale. Tsꞌacal to jech tal yalbe li yajvale: “Cajval, ijchꞌun xa scotol li cꞌusi la avalbune. Italic xa li crixchanoetique, pero oy to ep xocol li veꞌlile”, xi. \v 23 Li vinique jech laj yalbe li yajtunele: “Batan xa ta bebetic schiꞌuc ta sbelel trigotic. Ba icꞌano talel ta persa li buchꞌutic chatae. Jaꞌ lec mi inoj li jnae. \v 24 Chacalbe, scotol li buchꞌutic baꞌi laj calbe ti acꞌo tal veꞌicuque, mu junuc chcacꞌbe xa yaꞌibeic smuil li veꞌlile”, xi li yajval veꞌlile ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti mu cꞌusi más ta jcꞌantic mi ta jchiꞌintic li Jesuse \r (Mt. 10.37–38) \p \v 25 Cꞌalal ixanav batel li Jesuse, ichiꞌinat batel yuꞌun epal crixchanoetic. Li Jesuse ijoypꞌij, jech laj yalbe: \p \v 26 ―Li buchꞌu chischiꞌine jaꞌ scꞌan ti joꞌon más cꞌuxun ta yoꞌone. Jaꞌ scꞌan ti mu másuc cꞌux ta yoꞌon li stot smeꞌe, schiꞌuc yajnil, schiꞌuc snichꞌnab, schiꞌuc sbanquiltac, schiꞌuc yitsꞌinabtac, schiꞌuc svixobtac, schiꞌuc yixleltac. Scꞌan nojtoc ti mu másuc ta snop li cꞌu sba ta xcuxi liꞌ ta balumile. Jaꞌ jech xuꞌ chischiꞌin. \v 27 Li buchꞌu junucal ti mu scꞌan xichꞌ vocol jech chac cꞌu chaꞌal ta xquichꞌ vocole, mu xuꞌ chtal ta jtojol. \v 28 Jech chac cꞌu chaꞌal mi oy buchꞌu ta spas smucꞌta na ti ep ta coje, baꞌi ta snop li cꞌu yepal taqꞌuin ta xlaj yuꞌun scotole. Ta snop nojtoc jaycoj ta spas, yuꞌun ta snop mi stsuts yuꞌun li cꞌu smucꞌul ta spase. \v 29 Yuꞌun mi mu snop lec baꞌie, cꞌalal mi la sliquesbe xa yoque, ta tsꞌacal ta xil ti mu stsuts yuꞌune, ta squechan. Ta xlic labanatuc yuꞌun scotol li buchꞌutic ta xilique. Jech ta xalic: \v 30 “Qꞌuelavil li vinique, la sliquesbe svaꞌanel li snae pero muc bu stsuts yuꞌun”, xi scꞌoplal. \v 31 Jech nojtoc, mi oy jun ajvalil chba spasic cꞌop schiꞌuc yan ajvalile, baꞌi ta snop mi xuꞌ ta spas ta canal li buchꞌu ta spasic cꞌop schiꞌuque ti ta lajunmil noꞌox yajsoltaro ti jaꞌ jtob ta mil yajsoltaro li yajcontrae. \v 32 Mi iyil ti mu xuꞌ yuꞌune, cꞌalal nom to xtal li yajcontrae, ta stac batel schiꞌil ta abtel acꞌo ba slequilcꞌopon li yajcontrae, yoꞌ acꞌo pasuc ta jmoj yoꞌonic. \v 33 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, mi oy buchꞌu mu scꞌan xicta scotol li cꞌustic oy yuꞌune, mu xuꞌ chischiꞌin o. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu mu ta jꞌechꞌeluc ta schꞌune, mu cꞌusi xtun o jech chac cꞌu chaꞌal li atsꞌam mi ichꞌay xa schiꞌile \r (Mt. 5.13; Mr. 9.50) \p \v 34 ’Jech chac cꞌu chaꞌal li atsꞌam ti lec ta xtun cuꞌuntique, pero mi ichꞌay xa schiꞌile, mu xa cꞌusi xtun o yuꞌun mu xa xchaꞌchiꞌub nojtoc. \v 35 Pero mi chiꞌ toe, ta xtun ta sventa veꞌlil. Ta xtun nojtoc ta sventa syaxal balumil. Pero mi ichꞌay xa schiꞌile, mu xa cꞌusi xtun o. Acꞌo mi ta syaxal balumil mu xa xtun. Ta xichꞌ jipel batel o. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li buchꞌutic chischiꞌinique, mi mu ta jꞌechꞌeluc jun yoꞌonic ta jtojole, mu xtunic o cuꞌun. Li joꞌoxuc ti avaꞌiique nopbeic lec smelol ―xi li Jesuse. \c 15 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jchꞌayel chij \r (Mt. 18.10–14) \p \v 1 La stsob sbaic talel ta stojol Jesús jtsobpatanetic schiꞌuc yan crixchanoetic ti chopol scꞌoplalic eꞌuque, yuꞌun ta scꞌan ta xaꞌibeic scꞌop li Jesuse. \v 2 Li buchꞌutic ti spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose schiꞌuc li jfariseoetique, chopol iyilic. Jech laj yalic: \p ―Li vinic liꞌi jaꞌ ta xicꞌan ta stojol li buchꞌutic chopol li cꞌustic ta spasique. Ta schiꞌin ta veꞌel nojtoc ―xiic. \p \v 3 Li Jesuse jech laj yalbe jun loꞌil: \p \v 4 ―¿Cꞌusi chanopic? Mi oy jun vinic ti oy joꞌvinic (100) ta cot schije, pero mi ichꞌay comel jcotuque, ¿mi mu teuc lamal chicta li yoꞌ bu oy lec sveꞌelic li balunlajuneb yoꞌvinic (99) ta cote ti chba saꞌ talel li jcot ti ichꞌaye? \v 5 Cꞌalal mi la sta li jcote, xmuybaj xa, ta scajan talel ta snequeb. \v 6 Cꞌalal chjul ta snae, ta xicꞌ talel scotol li yutsꞌ yalaltaque schiꞌuc li slacꞌnataque, jech chalbe: “Muybajanic me yuꞌun ijta xa li jcot jchij ti ichꞌay toꞌoxe”, xut. \v 7 Chacalbeic, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Diose, xmuybaj noꞌox ta sventa li cꞌu yepal oy ta stojole. Pero más to xmuybaj schiꞌuc li yajꞌangeltac mi oy jun crixchano ta xicta li cꞌustic chopol tspase. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa li taqꞌuin ti ichꞌaye \p \v 8 ’Mi oy jun ants ti oy lajunsep saquil taqꞌuine, mi ichꞌay jsepuc yuꞌune, ¿mi mu stsan stoj schiꞌuc mi mu smes lec sna yoꞌ ta saꞌ lec li jsep saquil taqꞌuin ti ichꞌay yuꞌune? \v 9 Mi istae, ta xicꞌ talel scotol li yutsꞌ yalaltaque schiꞌuc li slacꞌnataque, jech chalbe: “Muybajanic me yuꞌun ijta xa li jsep saquil taqꞌuin li chꞌayem toꞌox cuꞌune”, xut. \v 10 Chacalbeic, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li Diose, xmuybaj schiꞌuc li yajꞌangeltac mi oy jun crixchano ta xicta li cꞌustic chopol tspase ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun chꞌayem querem \p \v 11 Li Jesuse jech laj yal nojtoc: \p ―Oy jun vinic chaꞌvoꞌ snichꞌon. \v 12 Li itsꞌinale jech laj yalbe li stote: “Tata, acꞌbun li cꞌu yepal anopoj ti chavacꞌbune”, xut. Li totile la svocꞌbe li cꞌu yepal snopoj chacꞌbe li jujun snichꞌone. \v 13 Cꞌalal iꞌechꞌ chib oxib cꞌacꞌale, li itsꞌinale la stsob scotol li cꞌustic oy yuꞌune, ilocꞌ batel, ibat ta yan o balumil. Te la slajes scotol li cꞌustic oy yuꞌune yuꞌun jaꞌ ibat ta yoꞌon li cꞌustic ta scꞌan yoꞌone. \v 14 Cꞌalal ilaj scotol li staqꞌuine, iꞌechꞌ tsots viꞌnal li bu nacale. Iyaꞌi viꞌnal eꞌuc. \v 15 Jaꞌ yuꞌun ibat ta jtunel ta sna jun vinic li te noꞌox nopol nacale. Li vinique la spas ta mantal li quereme, la stac batel acꞌo ba chabibatuc schitom. \v 16 Li quereme ta xviꞌnaj tajmec jech chac sloꞌ eꞌuc li vaxe, jaꞌ li sveꞌel li chitometique. Pero mu cꞌusi iꞌacꞌbat slajes yuꞌun li yajvale. \v 17 Cꞌalal jech oy svocol ta viꞌnale, jech la snopilan: “Oy ep yajtunel li jtote pero lec noj schꞌutic scotolic. Oy to ta xcom yuꞌunic. Li joꞌone chicham xa ta viꞌnal. \v 18 Jaꞌ más lec chisut batel nojtoc ta sna li jtote. Jech chcꞌot calbe: Tata, ijta xa jmul ta stojol li Diose schiꞌuc ijta xa jmul ta atojol eꞌuc. \v 19 Jaꞌ lec mu xa xapꞌisun ta anichꞌon. Pꞌisun ta avajtunel noꞌox, xcut cꞌotel”, xi la snop ta yoꞌon li quereme. \v 20 Isut batel ta sna stot. \p ’Cꞌalal nom toꞌox xtale, iꞌile yuꞌun li stote. Li totile iyil ti isut to talel li snichꞌone. Xmuybaj xa tajmec ba snup ta be ta ora, la smey, la stsꞌutsꞌun. \v 21 Jech iꞌalbat yuꞌun li snichꞌone: “Tata, ijta xa jmul ta stojol li Diose schiꞌuc ijta xa jmul ta atojol eꞌuc. Jaꞌ lec mu xa xapꞌisun ta anichꞌon”, xut. \v 22 Cꞌalal jech iꞌalbat yuꞌun li snichꞌone, muc bu jech la snop li totile. Jech laj yalbe li yajtuneltaque: “Ichꞌic talel ta ora li cꞌuꞌil li bu toj leque, acꞌbeic slap. Acꞌbeic yaniyoal scꞌob schiꞌuc xonob. \v 23 Iqꞌuic talel li chꞌiom vacax li bu lec xa jupꞌeme. Milic jtiꞌtic. Yuꞌun ta jpastic qꞌuin. \v 24 Ical ti chamem xa li jnichꞌone. Li avie ichaꞌcuxi xa yaꞌel. Yuꞌun voꞌone xa ichꞌay. Li avie ijta xa”, xi. Lic spasic li qꞌuine. \p \v 25 ’Cꞌalal icꞌot li itsꞌinale, muc toꞌox bu te oy li banquilale yuꞌun batem ta abtel. Cꞌalal isut talele, te xa nopol xtal ta stsꞌel sna, iyaꞌi ti ta spasic qꞌuin li stote. Iyaꞌi ti yacal ta xꞌacꞌotajique. \v 26 Laj yicꞌ loqꞌuel jun yajtunelic, la sjacꞌbe cꞌusi sventa li qꞌuin ta spasique. \v 27 Jech iꞌalbat: “Yuꞌun isut talel la avitsꞌine. La atote la smil li chꞌiom vacax li bu lec xa jupꞌem cuꞌuntique, jaꞌ sventa ti lec isut talel la avitsꞌine”, xꞌutat. \v 28 Cꞌalal iyaꞌi jech li banquilale, iꞌilin. Mu scꞌan xꞌoch ta sna. Cꞌalal iyaꞌi li stote, locꞌ yalbe ti acꞌo ochuque. \v 29 Li banquilale jech laj yalbe li stote: “Ep xa jabil liꞌabtej avuꞌun. Muc bu la jpꞌaj amantal. Pero mu cꞌusi avacꞌojbun. Mu jcotuc tentsun avacꞌojbun ti jech ta jpas o qꞌuin jchiꞌuc li buchꞌutic lec jcꞌopon jba jchiꞌuque. \v 30 Pero cꞌalal isut talel li quitsꞌine, la amil ta ora li chꞌiom vacax li bu lec xa jupꞌem cuꞌuntique, la apasbe o sqꞌuinal ta sventa ti isut talele. Pero ep jmulivajel antsetic imulivaj schiꞌuc, jaꞌ te ilaj o scotol li cꞌusi la avacꞌbee. Pero jaꞌ cꞌux ta avoꞌon”, xut li stote. \v 31 Itacꞌav li stote: “Jnichꞌon, li joꞌote scotol cꞌacꞌal liꞌ jchiꞌuc jbatique. Scotol li cꞌustic oy cuꞌune, jaꞌ avuꞌun eꞌuc. \v 32 Jaꞌ scꞌan ti jech ta jpastic qꞌuine schiꞌuc ti xijmuybajutique yuꞌun ichaꞌcuxi xa talel yaꞌel la avitsꞌin ti chamem toꞌox ti calojtique. Yuꞌun voꞌone xa ichꞌay pero isut xa talel”, xut ―xi li Jesuse. \c 16 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa li jchabiejna ti jaꞌ noꞌox ta scꞌan ti lec ta xꞌile yuꞌun li crixchanoetique \p \v 1 Li Jesuse jech laj yalbe yan loꞌil li yajchanbalajeltaque: \p ―Oy jun vinic, lec jcꞌulej. Oy yajchabiejna, jaꞌ yacꞌojbe sventain scotol li cꞌustic oy yuꞌun schiꞌuc staqꞌuin. Oy buchꞌu ba ticꞌbatuc smul li jchabiejnae ta stojol li yajvale. Li smul ti iꞌalbate jaꞌ ti la slajesbe li cꞌustic oy yuꞌun li yajvale. \v 2 Li vinique laj yapta talel li yajchabiejnae, jech laj yalbe: “Icaꞌi ti chopol li cꞌusi chapase. Albun cꞌu yepal la achon schiꞌuc cꞌu to yepal te oy avuꞌun li cꞌustic laj cacꞌbot achabie, yuꞌun mu xa xuꞌ chachabibun jna”, xut. \v 3 Li jchabiejnae jech la snop ta yoꞌon: “¿Cꞌuxi chiveꞌ mi chisnuts loqꞌuel li cajvale? Mu xuꞌ cuꞌun abtel. Chiqꞌuexav nojtoc mi chicꞌanolaje. \v 4 Jnaꞌ xa cꞌusi ta jpas cꞌalal mi lilocꞌ ta chabiejnae yoꞌ jech oy buchꞌu chiscꞌuxubinic chiyotesic ta snaic”, xi la snop. \v 5 Laj yicꞌ tal ta jujuntal li buchꞌutic oy yilic schiꞌuc li yajvale. La sjacꞌbe li buchꞌu baꞌi itale: “¿Cꞌu yepal avil schiꞌuc li cajvale?” xut. \v 6 Itacꞌav: “Joꞌvinic (100) barril asete quichꞌoj”, xi. Li jchabiejnae jech laj yalbe: “Jato li sjunal avile. Chotlan, tsꞌibao ta achꞌ. Lajuneb noꞌox yoxvinic (50) barril xatsꞌiba”, xut. \v 7 Ta tsꞌacale la sjacꞌbe li yane: “Li joꞌote ¿cꞌu yepal la avile?” xut. Itacꞌav: “Joꞌvinic (100) coxtal trigo quichꞌoj”, xi. Li jchabiejnae jech laj yalbe: “Jato li sjunal avile, tsꞌibao ta achꞌ. Chanvinic (80) noꞌox coxtal xatsꞌiba”, xut. \v 8 Li yajvale jech laj yal: “Li chopol vinique pꞌij. Snaꞌ snopel li cꞌu sba ta xichꞌ cꞌuxubinel li cꞌalal mi ilocꞌ liꞌ ta jnae”, xi li yajvale. Jaꞌ noꞌox jech li buchꞌutic jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic li cꞌu sba lec ta xꞌechꞌic liꞌ ta balumile, jaꞌ más snaꞌic snopel li cꞌu sba ta scꞌuxubin schiꞌilic yoꞌ jech ta xcꞌuxubinatic eꞌuque. Yan li buchꞌutic yichꞌojic ta mucꞌ Dios ti yalojique, jaꞌ mu snaꞌic snopel cꞌu sba ta scꞌuxubin schiꞌilic yoꞌ jech ta xcꞌuxubinatic yuꞌun Dios eꞌuc. \p \v 9 ’Li joꞌoxuque chacalbeic, li cꞌustic oy avuꞌunique naca noꞌox acꞌbiloxuc, jech scꞌan chacoltavanic o. Mu me jaꞌ noꞌox batem ta avoꞌonic ti lec chaꞌechꞌic liꞌ ta balumil schiꞌuc li cꞌustic oy avuꞌunique yuꞌun xlaj noꞌox. Mi chacoltavanique, jech chaꞌiqꞌueic ochel ta vinajel sbatel osil. \p \v 10 ’Li buchꞌu lec ta schabi li cꞌusi ti jutuc noꞌox acꞌbil sventaine, jaꞌ noꞌox jech lec ta schabi mi ep li cꞌusi acꞌbil sventaine. Yan li buchꞌu mu schabi li cꞌusi acꞌbil sventain ti jutuc noꞌoxe, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc mu schabi mi acꞌbil sventain epe. \v 11 Mi jech mu xachabiic li cꞌustic oy avuꞌunic ti jaꞌ noꞌox acꞌbiloxuc yuꞌun Dios sventa chapasic o li cꞌusi ta scꞌane, jech mu xayacꞌbeic li cꞌusi sventa sbatel osile. \v 12 Yuꞌun li cꞌustic oy avuꞌunic liꞌ ta balumile naca noꞌox yacꞌoj achꞌamunic li Diose. Pero mi mu xavaqꞌuic tunuc yuꞌun li Diose, jech mu xayacꞌbeic li cꞌusi jaꞌ avuꞌunic atuquic ti jaꞌ sventa sbatel osile. \p \v 13 ’Jech chac cꞌu chaꞌal jun jtunel ti mu stacꞌ ti chaꞌvoꞌ yajvale. Ti chaꞌvoꞌuc yajvale, li june chopol chil; li june lec chil. Lec ta xtun yuꞌun li june; jaꞌ mu xtun yuꞌun li june. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, mu xuꞌ chatunic yuꞌun Dios mi jaꞌ noj batem ta avoꞌonic la ataqꞌuinique ―xi li Jesuse. \p \v 14 Cꞌalal jech iyaꞌiic li jfariseoetique, la snaꞌleic li Jesuse yuꞌun stalelic ti xpichꞌet o yoꞌonic yuꞌun li taqꞌuine. \v 15 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Ta stojol li crixchanoetique chavaqꞌuic ta ilel ti tucꞌ avoꞌonic ti avalojique. Li Diose snaꞌ ti muc bu lec la avoꞌonique. Yuꞌun li buchꞌu ta xacꞌ sba ta ichꞌel ta mucꞌ ta stojol li crixchanoetique, jaꞌ muc bu lec ta xꞌile yuꞌun li Diose. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti mu xchꞌay scꞌoplal li cꞌustic yaloj li Diose \p \v 16 ’Cꞌalal muc toꞌox bu talem li Juan li iyacꞌ ta ichꞌel joꞌe, jaꞌ noꞌox avaꞌiic li cꞌusi yaloj Dios ti la stsꞌiba Moisés schiꞌuc li buchꞌutic yan iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. Tsꞌacal to laj yalboxuc li Juan ti ista xa scꞌacꞌalil chasventainic li Diose. Li avie oy xa ep li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic chacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose. \p \v 17 ’Acꞌo mi la sjel li cꞌusi laj yal li Diose pero ta onoꞌox xcꞌot ta pasel li cꞌusi baꞌi laj yale. Li cꞌustic yaloj li Diose mu xchꞌay scꞌoplal, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel scotol. Jaꞌ xlaj to li vinajel balumile. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li buchꞌu chicta yajnile \r (Mt. 19.1–12; Mr. 10.1–12) \p \v 18 ’Li buchꞌu chicta yajnile, mi chicꞌ yan antse, chmulivaj. Schiꞌuc nojtoc li buchꞌu chicꞌ li sutem antse chmulivaj nojtoc ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun jcꞌulej vinic schiꞌuc jun jcꞌanolajel, Lázaro sbi \p \v 19 Li Jesuse jech laj yal nojtoc: \p ―Oy jun vinic lec jcꞌulej. Toj lequic scotol li scꞌuꞌ spacꞌale. Naca toyolic stojol. Scotol cꞌacꞌal naca lec cꞌustic ta slajes. \v 20 Oy jun vinic nojtoc, Lázaro sbi. Ep cꞌaꞌal chinetic ilocꞌ ta sbecꞌtal. Te chcꞌot schotan sba ta stiꞌ sna li jcꞌulej vinique yuꞌun chcꞌanolaj. \v 21 Li Lázaroe chac sveꞌ li cꞌustic ta stsꞌuj yalel ta yolon smexa li jcꞌulej vinique, pero mu xꞌacꞌbat. Li bu cꞌaꞌem li sbecꞌtale te ta xlecꞌulanbat ta tsꞌiꞌetic. \v 22 Icꞌot scꞌacꞌalil ti icham li jcꞌanolajele. Li schꞌulele iꞌicꞌbat batel yuꞌun li yajꞌangeltac li Diose. Te ba acꞌatuc li yoꞌ bu oy li Abrahame schiꞌuc li buchꞌutic coꞌol lec tucꞌ yoꞌonique. Icham eꞌuc li jcꞌulej vinique, imuque. \v 23 Li schꞌulele te ibat li yoꞌ bu oy li schꞌulelic li buchꞌutic muc bu xichꞌic ta mucꞌ li Diose. Cꞌalal te ta xichꞌ tsots vocole, la sqꞌuel batel ta nom li bu oy li Abrahame. Iyil ti te oy eꞌuc li Lázaroe. \v 24 Li jcꞌulej vinique tsots iyapta li Abrahame: “Tata, cꞌuxubinun. Taco talel li Lázaroe. Acꞌo stsꞌaj talel sbicꞌtal scꞌob ta joꞌ, acꞌo tal sicubtasbun li coqꞌue yuꞌun toj tsots ta xquichꞌ vocol liꞌ ta cꞌoqꞌue”, xi. \v 25 Li Abrahame jech laj yalbe: “Jmom, juleso ta ajol li cꞌu sba laꞌechꞌ ta balumile, ti lec jcꞌulejote. Li Lázaroe jaꞌ meꞌon tajmec, pero liꞌ xa oy ta lequilale, xmuybaj noꞌox. Li joꞌote te chavichꞌ o vocol. \v 26 Mu xuꞌ xtal li Lázaroe yuꞌun oy mucꞌta xab ta oꞌlol. Muc buchꞌu xuꞌ ta xjelav batel te li yoꞌ bu oyote, jech muc buchꞌu xuꞌ ta xjelav talel liꞌi eꞌuc”, xi. \p \v 27 ’Itacꞌav li jcꞌulej vinique: “Mi mu xuꞌ chtal scoltaune, avocoluc taco batel ta sna li jtote. \v 28 Yuꞌun oy to joꞌvoꞌ quitsꞌinab te comemic ta jna. Acꞌo ba yalbe ti mu me xtalic liꞌi yuꞌun toj tsots ichꞌ vocol liꞌi”, xi. \v 29 Li Abrahame jech laj yalbe: “Te onoꞌox yichꞌojbeic sjunic li Moisese schiꞌuc li buchꞌutic yan iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. Xuꞌ jaꞌ acꞌo schꞌunic li cꞌustic yalojique”, xut. \v 30 Itacꞌav li vinique: “Tata, mu scꞌan schꞌunic. Pero ti oyuc jun buchꞌu xojtaquinic ti ta xchaꞌcuxi ti te chba cꞌoponaticuque, jaꞌ to ta schꞌunic o, jaꞌ to te chictaic o li cꞌustic chopol ta spasique”, xi. \v 31 Li Abrahame jech laj yalbe: “Mi mu scꞌan schꞌunic li cꞌusi yalojic li Moisese schiꞌuc li buchꞌutic yan iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee, acꞌo mi chcꞌot cꞌoponaticuc yuꞌun li buchꞌu chaꞌcuxieme, mu schꞌunic nojtoc”, xut ―xi li Jesuse. \c 17 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti mu jsocbetic yoꞌon li jchiꞌiltique schiꞌuc scꞌan ti ta jpasbetic pertone \r (Mt. 18.6–7, 21–22; Mr. 9.42) \p \v 1 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Scotol cꞌacꞌal oy buchꞌu ta scꞌan chasocboxuc avoꞌonic. Pero toj abol sba li buchꞌu ta socvane. \v 2 Jaꞌ lec acꞌo chucbatuc jun choꞌ ta snucꞌ, acꞌo jipeuc ochel ta nab, acꞌo chamuc o. Jech mu xa bu tsocbat yoꞌonic li buchꞌutic ti jech yoꞌonic jech chac cꞌu chaꞌal li unetic ti schꞌunojic ti joꞌon Yajcoltavanejicune. \p \v 3 ’Pꞌijanic me. Mi oy ista smul ta atojol junuc li buchꞌu coꞌol avichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ scꞌan ti chavalbe ti mu me spas jeche. Mi iyicta li cꞌusi chopol ta spase, pasbo perton. \v 4 Mi ta sta smul ta atojol ep ta velta ta jun noꞌox cꞌacꞌale, mi jech chtal yalulanbot jujun velta ti cꞌalal ta sta smule: “Muc xa bu ta jpas jech”, mi xayute, pasbo perton ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti tscꞌanic acꞌbeel más ta sjol ta yoꞌonic ti acꞌo schꞌunic ti chcoltaatic yuꞌun li Cajvaltic li yajchanbalajeltaque \p \v 5 Li yajtacbalaltaque jech laj yalbeic li Cajvaltique: \p ―Acꞌbun más ta jol ta coꞌoncutic ti ta jchꞌuncutic ti joꞌot chacoltauncutique ―xutic. \p \v 6 Li Cajvaltique jech laj yalbe: \p ―Manchuc mi jutuc noꞌox achꞌunojic ti joꞌon chajcoltaique, mi jaꞌ noꞌox jech chac cꞌu chaꞌal jpꞌej becꞌ mustasae, pero xuꞌ xa chapasic li cꞌustic tsots ta pasele. Jech chac cꞌu chaꞌal mi chavalbeic ti acꞌo buluc loqꞌuel li jtecꞌ higo liꞌi, ti acꞌo ba chꞌiuc ta nabe, jaꞌ ta xcꞌot ta pasel avuꞌunic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti scꞌan ti mu jtoy jbatic ta sventa li cꞌustic ta jpastique \p \v 7 ’Mi oy avajtunel ti iꞌay ta sloquel avosil, mi ta schabiel achij cꞌuxi, cꞌalal chjul ta anae, muc bu jech chavalbe: “Laꞌ me, laꞌ chotlan liꞌ ta mexae”, muc bu xavut. \v 8 Jech chavalbe: “Acꞌo smac achꞌut, meltsanbun talel jveꞌel. Jaꞌ to chaveꞌ eꞌuc mi ilaj coꞌon ta veꞌele”, xavut nojtoc. \v 9 Cꞌalal mi la schꞌunbot la amantale, muc bu chavalbe coliyal ti la schꞌun la amantale yuꞌun jaꞌ yabtel o ti jech ta spase. \v 10 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuque, mi la achꞌunic scotol li cꞌustic chayalbeic li Diose, mu me xatoy abaic yuꞌun mu cꞌusi xuꞌ avuꞌun apas atuquic. Jaꞌ noꞌox la apasic li cꞌusi avabtel yacꞌojboxuc li Diose. Ti laj yacꞌoxuc li Diose yuꞌun tscꞌan ti chatunic yuꞌune ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icol yuꞌun Jesús lajunvoꞌ viniquetic ti tsacbilic ta cꞌaꞌel chamele \p \v 11 Cꞌalal ibat ta Jerusalén li Jesuse, te ijelav ta stsꞌaquil li Galilea balumile schiꞌuc li Samaria balumile. \v 12 Te iꞌoch ta jun colonia. Te italic ta be lajunvoꞌ viniquetic tsacbilic ta cꞌaꞌel chamel. Nom la svaꞌan sbaic li yoꞌ bu oy li Jesuse. \v 13 Tsots laj yaptaic li Jesuse: \p ―Jesús, jchanubtasvanej, avocoluc cꞌuxubinuncutic ―xiic. \p \v 14 Cꞌalal iyil li viniquetic li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Batanic, ba acꞌ abaic ta ilel ta stojol li paleetique ―xut. \p La schꞌunic, ibatic. Jech icol o scotolic. \p \v 15 Pero oy jun ti cꞌalal iyil ti icol xae, isut talel ta ora ta stojol li Jesuse. Tsots icꞌopoj talel, laj yalbe coliyal Dios ta sventa ti icol xae. \v 16 La spatan sba ta balumil ta stojol li Jesuse, jech laj yalbe: \p ―Colaval ti la acoltaune ―xut. \p Li vinic ti jech laj yale liquem talel ta Samaria balumil. \v 17 Li Jesuse jech laj yalbe li buchꞌutic te schiꞌuque: \p ―Lajunvoꞌ ti la jcoltaic li ta schamelique. Qꞌuelavil, muc bu sutic xa talel li balunvoꞌ jchiꞌiltic ta israelale, muc bu xtal yalbeic coliyal Dios. \v 18 Jaꞌ noꞌox isut talel li jyanlumal vinic liꞌi, jaꞌ tal yalbe coliyal Dios ―xi. \p \v 19 Li Jesuse jech laj yalbe li vinique: \p ―Lican, batan. Yuꞌun la achꞌun ti oy juꞌele jaꞌ yuꞌun lacol ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti staoj yav ta spasic li cꞌu sba stalelic onoꞌox li crixchanoetic li cꞌalal ta xchaꞌtal li Cajvaltique \r (Mt. 24.23–28, 36–41) \p \v 20 Li jfariseoetique la sjacꞌbeic Jesús cꞌu ora chtal ichꞌvanuc ta venta li Diose. Itacꞌav li Jesuse: \p ―Cꞌalal chlic ichꞌvanuc ta venta li Diose, muꞌyuc senyail. \v 21 Muc buchꞌu xuꞌ jech chal: “Liꞌ xa ta spas mantal li Diose”, “Leꞌ xa ta spas mantal li Diose”, muc buchꞌu xuꞌ xi. Yuꞌun li ichꞌel ta venta yuꞌun li Diose liꞌ xa oy ta atojolique ―xi li Jesuse. \p \v 22 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Ta sta scꞌacꞌalil ti jech chavalique: “Taluc ta ora li Cajvaltique”, xachiic, pero mu to xuꞌ xital, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 23 Jech chlic yalic li crixchanoetique: “Liꞌ xa oy li Cajvaltique”, xayutic. Oy yan jech ta xalic: “Leꞌ xa oy li Cajvaltique”, xayutic. Mu me xachꞌunic, mu me xabatic li bu chayalbeique. \v 24 Yuꞌun jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal li chauc ti xleblajet ta xquiltic ti butic xa oyutique, jaꞌ jech scotol crixchanoetic chiyilic cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 25 Pero persa baꞌi chquichꞌ ep vocol yuꞌun mu xiscꞌanic li jchiꞌiltactic ta israelale. \v 26 Jech chac cꞌu chaꞌal la spasic li crixchanoetic ta voꞌone li cꞌalal liꞌ toꞌox oy li Noee, jaꞌ noꞌox jech ta spasic eꞌuc li cꞌalal ta sta scꞌacꞌalil chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 27 Cꞌalal muc toꞌox bu talem li nojelale, jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic ta saꞌel sveꞌelic schiꞌuc yuchꞌobic, ta xnupunic schiꞌuc ta xacꞌ ta malijel stseubic. Jaꞌ to ipajic li cꞌalal ital li nojelale schiꞌuc iꞌoch ta barco li Noee yuꞌun icham scotolic. \v 28 Jaꞌ jech la spasic eꞌuc li crixchanoetic ta voꞌone li cꞌalal liꞌ toꞌox oy li Lote. Jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic ta saꞌ sveꞌelic, ta xmanolajic, ta xpꞌolmajic, ta xꞌovolajic, ta svaꞌan snaic. \v 29 Jaꞌ to ipajic li cꞌalal iyal talel cꞌocꞌ ta vinajel schiꞌuc azufree, ilocꞌ batel ta Sodoma li Lote yuꞌun icham scotolic. \v 30 Cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, jaꞌ jech ta spasic eꞌuc li crixchanoetique. \p \v 31 ’Cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, mu me jaꞌuc noꞌox batem ta avoꞌonic li cꞌustic oy avuꞌunic liꞌ ta balumile. Li buchꞌutic ti te oyic ta sjol snaic ti pachꞌale, cꞌalal ta xyalic talele, mu xa me xꞌoch sloqꞌuesic li cꞌustic oy ta yut snaique. Li buchꞌutic ti te oyic ta yabtelique, mu xa me sutic talel ta snaic. \v 32 Naꞌic me li cꞌusi icꞌot ta pasel ta stojol li yajnil Lot ta voꞌonee. \v 33 Mi jaꞌ avacꞌojic tajmec ta venta li cꞌu sba chacuxiic liꞌ ta balumile, chachꞌayic o. Yan mi mu xavaqꞌuic más ta venta li cꞌu sba chacuxiic liꞌ ta balumile, jaꞌ chacuxiic o sbatel osil. \p \v 34 ’Chacalbeic, mi ta acꞌubaltic chitale, mi oy chaꞌvoꞌ ta xvayic ta jun teme, jun ta xquicꞌ ba, jun ta xcom. \v 35 Mi oy chaꞌvoꞌ antsetic coꞌol ta xjuchꞌunique, jun ta xquicꞌ ba, jun ta xcom. \v 36 Mi oy chaꞌvoꞌ viniquetic ti coꞌol ta xꞌabtejic ta yabtelique, jun ta xquicꞌ ba, jun ta xcom ―xi li Jesuse. \p \v 37 Jech ijacꞌbat yuꞌun li yajchanbalajeltaque: \p ―Cajval, ¿bu ta xcꞌot ta pasel taje? ―xutic. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Jech chac cꞌu chaꞌal mi oy cꞌusi chameme ta onoꞌox xlaj ta xulem, jaꞌ jech ta onoꞌox xtal tsots vocol ta stojolic li buchꞌutic ti mu xiyichꞌic ta muqꞌue ―xi. \c 18 \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun meꞌanal ants ti ep ta velta a scꞌopon li jmeltsanejcꞌope \p \v 1 Li Jesuse laj yalbe ta loꞌil li yajchanbalajeltaque ti acꞌo me mu xlaj yoꞌonic ta stael ta naꞌel li Diose. \v 2 Xi laj yalbe: \p ―Oy jun jmeltsanejcꞌop ta jun jteclum mu xichꞌ ta mucꞌ li Diose, mu xacꞌ ta venta nojtoc li crixchanoetique. \v 3 Oy jun meꞌanal ants ti te nacal eꞌuque. Li antse ep ta velta a scꞌopon li jmeltsanejcꞌope, jech laj yalbe: “Avocoluc coltaun yuꞌun oy buchꞌu chiscontrain”, xut. \v 4 Li jmeltsanejcꞌope ep cꞌacꞌal mu scꞌan smeltsanbe scꞌop li meꞌanal antse. Tsꞌacal to jech la snop: “Mu xixiꞌ yuꞌun li Diose, mu xixiꞌ yuꞌun eꞌuc li crixchanoetique. \v 5 Jaꞌ noꞌox ta scoj ti liꞌ xtantun li meꞌanal antse ta jmeltsanbe li scꞌope. Yuꞌun mu jcꞌan ti liꞌ noꞌox xtantune”, xi li jmeltsanejcꞌope ―xi li Jesuse. \p \v 6 Jech laj yal nojtoc li Cajvaltique: \p ―La avaꞌiic li cꞌu sba iyal li jmeltsanejcꞌop ti chopol yoꞌone. \v 7 Yan li Dios ti tucꞌ yoꞌone, mi jech chacꞌanbeic ta cꞌacꞌal acꞌubal ti acꞌo scoltaoxuc ti cꞌusi vocolal chavaꞌiic, joꞌoxuc li tꞌujbiloxuc yuꞌune, persa ta spas yuꞌun mu xlaj yoꞌon ta yaꞌiel la acꞌopique. \v 8 Cꞌalal mi ista scꞌacꞌalile, chascoltaic ta ora. Pero cꞌalal chichaꞌtal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique, ¿mi yoquel toꞌox avichꞌojicun ta mucꞌ liꞌ chjul jtaoxuque? ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jun jfariseo schiꞌuc jun jtsobpatan \p \v 9 Li Jesuse laj yal jun loꞌil yoꞌ jech acꞌo yaꞌibeic smelol li buchꞌutic tucꞌ yoꞌonic ti yalojique, ti ta spꞌajic li schiꞌiltaquique. Jech laj yal: \p \v 10 ―Oy chaꞌvoꞌ viniquetic coꞌol ba staic ta naꞌel Dios ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. Li june jaꞌ jfariseo; li june jaꞌ jtsobpatan. \v 11 Li jfariseoe te vaꞌal ista ta naꞌel li Diose, stoyoj noꞌox sba. Jech laj yal: “Dios, colavalbun ti muc bu jechun jech chac cꞌu chaꞌal li yan jchiꞌiltaque. Yuꞌun li stuquique ta xꞌelcꞌajic, chopol yoꞌonic, ta xmulivajic. Muc bu jechun nojtoc jech chac cꞌu chaꞌal li jtsobpatan li liꞌ chasta ta naꞌele. \v 12 Li joꞌone chib velta ta xquicta quixim ta jujun xemana. Scotol li cꞌustic ta jtae ta xcat ta lajlajuneb. Jujun ta jloqꞌues ta lajlajuneb sventa amoton”, xut li Diose. \v 13 Pero li jtsobpatane nomnom noꞌox vaꞌal icom yuꞌun ta xiꞌ li Diose. Mu scꞌan stoy sat ta vinajel nojtoc. Yuꞌun snaꞌ ti chopol li yoꞌone, jaꞌ noꞌox la smajulan stiꞌ yoꞌon, jech la scꞌopon Dios: “Dios, cꞌuxubinun yuꞌun jpasmulilun”, xut li Diose. \v 14 Chacalbeic, li jtsobpatane pasbil xa perton yuꞌun smul li cꞌalal isut batel ta snae. Yan li jfariseoe muc bu spasbat perton yuꞌun smul. Yuꞌun li buchꞌutic ta stoy sbaique jaꞌ ta xbicꞌtajese yuꞌun li Diose. Yan li buchꞌutic ta sbicꞌtajes sbaique, jaꞌ ta xꞌaqꞌueic ta ichꞌel ta mucꞌ yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌbe slequilal yutsilal Dios li unetic li Jesuse \r (Mt. 19.13–15; Mr. 10.13–16) \p \v 15 Iꞌicꞌbat talel unetic ta stojol li Jesuse yoꞌ acꞌo yacꞌanbe scꞌob ta sjolic yoꞌ jech ta xichꞌic slequilal yutsilal Dios. Cꞌalal iyilic li yajchanbalajeltaque, la spajesic li buchꞌutic laj yiqꞌuic talel li unetique. \v 16 Li Jesuse laj yicꞌ ta stojol li unetique schiꞌuc li stot smeꞌique. Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Acꞌo talicuc ta jtojol li unetique, mu me xapajesic. Yuꞌun li buchꞌutic jaꞌ jechic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique, lec to chaꞌiic pasel ta mantal yuꞌun li Diose. \v 17 Melel chacalbeic, li buchꞌutic mu scoꞌoltajes sbaic jech chac cꞌu chaꞌal li unetique, mu xuꞌ xꞌochic li yoꞌ bu ta spas mantal li Diose ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti icꞌoponat yuꞌun jun jcꞌulej vinic li Jesuse \r (Mt. 19.16–30; Mr. 10.17–31) \p \v 18 Oy jun jmeltsanejcꞌop yuꞌun li jꞌisraeletique jech ijacꞌbat li Jesuse: \p ―Lequil jchanubtasvanej, ¿cꞌusi ta jpas yoꞌ chicuxi o sbatel osile? ―xut. \p \v 19 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chavalbun ti lequil jchanubtasvanejune? Yuꞌun jaꞌ noꞌox jun ti leque, jaꞌ li Diose. \v 20 Xanaꞌ ti jech chal li mantaletique: “Mu me xamulivaj, mu me xamilvan, mu me xaꞌelcꞌaj, mu me xasaꞌbe smul achiꞌil, ichꞌo ta mucꞌ atot ameꞌ”, xi ―xꞌutat yuꞌun li Jesuse. \p \v 21 Itacꞌav li vinique: \p ―Scotol li cꞌustic la avale ta jbicꞌtal onoꞌox lic jchꞌun ―xi. \p \v 22 Cꞌalal iyaꞌi Jesús ti jech itacꞌave, jech laj yalbe: \p ―Pero oy to cꞌusi scꞌan xapas. Ba chono scotol li cꞌustic oy avuꞌune. Li stojole qꞌuelananbo li meꞌonetique jaꞌ oy o acꞌulejal ta vinajel. Tsꞌacal to xtal achiꞌinun ―xut. \p \v 23 Cꞌalal iyaꞌi jech li vinique, iyat tajmec yoꞌon yuꞌun toj ep cꞌustic oy yuꞌun. \v 24 Cꞌalal iyil Jesús ti chat yoꞌone, jech laj yal: \p ―Li jcꞌulejetique toj vocol chacꞌ sbaic ta scꞌob li Diose. \v 25 Jech chac cꞌu chaꞌal mu xjelav jcot cameyo ta chac acuxae, jaꞌ noꞌox jech mu xuꞌ ta xꞌoch li yoꞌ bu ta spas mantal Dios li buchꞌutic jaꞌ noꞌox batem ta yoꞌonic li scꞌulejalique ―xi li Jesuse. \p \v 26 Li buchꞌutic iyaꞌiic ti jech laj yal li Jesuse, jech lic sjacꞌbeic: \p ―Mi mu xcolic li jcꞌulejetique, ¿buchꞌu ma ti chcol yaꞌele chaꞌa? ―xutic. \p \v 27 Li Jesuse itacꞌav: \p ―Li crixchanoetique mu xuꞌ ta scolta sba stuquic sventa sbatel osil. Jaꞌ noꞌox xuꞌ ta xcolic ta sventa li Diose, yuꞌun scotol xuꞌ yuꞌun ―xut. \p \v 28 Li Pedroe jech laj yal: \p ―Li joꞌoncutique laj xa quictacutic scotol li cꞌustic oy toꞌox cuꞌuncutique. Liꞌ xa jchiꞌucotcutique ―xut. \p \v 29-30 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel li cꞌusi chacalbeique, li buchꞌutic laj xa yicta snaic, mi stot, mi smeꞌ, mi sbanquiltac, mi yitsꞌinabtac, mi svixobtac, mi yixleltac, mi smucobtac, mi yajnil, mi snichꞌnab yuꞌun chaꞌiic ti persa tspasic li cꞌustic tscꞌan li Diose, ta stabe más sqꞌuexol li cꞌustic oy toꞌox yuꞌune schiꞌuc ta xcuxiic o sbatel osil ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti yoxibal xa velta laj yal Jesús ti ta xmilee \r (Mt. 20.17–19; Mr. 10.32–34) \p \v 31 Li Jesuse la sqꞌuej sbaic echꞌel jutuc schiꞌuc li lajchavoꞌ yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe: \p ―Xanaꞌic ti te chijbat ta Jerusalene. Joꞌon li coꞌol crixchanoutique, te chcꞌot ta pasel scotol li jcꞌoplal li la stsꞌibaic comel li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 32 Chiꞌaqꞌue ta scꞌob li buchꞌutic maꞌuc jchiꞌiltic ta israelale. Chislabanic, chismajic, chistubtaic. \v 33 Chistsitsic ta nucul, chismilic, chimuque, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal ―xi li Jesuse. \p \v 34 Li yajchanbalajeltaque muc bu xaꞌibeic smelol ti jech laj yale. Mu snaꞌic mi jech ta xcꞌot ta pasel. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjambe sat jun maꞌsat te ta nopol Jericó li Jesuse \r (Mt. 20.29–34; Mr. 10.46–52) \p \v 35 Cꞌalal nopolic xaꞌox batel ta jteclum Jericó li Jesuse, te chotol ta tiꞌbe istaic jun maꞌsat. Jaꞌ jꞌisraelal vinic. Te ta xcꞌanolaj. \v 36 Cꞌalal iyaꞌi li maꞌsat ti te ch‐echꞌic ep schiꞌiltaque, la sjacꞌbe ti bu chbatique. \v 37 Iꞌalbat yuꞌun schiꞌiltac ti jaꞌ te schiꞌuquic echꞌel li Jesús li liquem talel ta Nazarete. \v 38 Cꞌalal iyaꞌi li maꞌsate, tsots laj yapta li Jesuse: \p ―¡Jesús, joꞌot snitilulot David ti scꞌoplal onoꞌox chaꞌoch ta ajvalilal cuꞌuncutique, ichꞌun ta cꞌux! ―xut. \p \v 39 Li buchꞌutic sbabeic batele la spajesic: \p ―¡Anchan! ―xutic. \p Pero más to tsots icꞌopoj li vinique: \p ―¡Joꞌot snitilulot David, ichꞌun ta cꞌux! ―xi. \p \v 40 Ivaꞌi li Jesuse. Laj yalbe ti acꞌo snitic talel ta stojole. Cꞌalal icꞌot li yoꞌ bu oye, la sjacꞌbe: \p \v 41 ―¿Cꞌusi chacꞌan chajpasbe? ―xut. \p Itacꞌav li vinique: \p ―Cajval, avocoluc jambun li jsate ―xi. \p \v 42 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ijam xa la asate yuꞌun la achꞌun ti oy juꞌele ―xut. \p \v 43 Ijam ta ora li sate, la schiꞌin batel li Jesuse, ep laj yal coliyal Dios. Cꞌalal iyilic li crixchanoetique, laj yalic coliyal Dios eꞌuc. \c 19 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijeltabat yoꞌon jun jtsobpatan, Zaqueo sbi \p \v 1 Li sbelel Jerusalene te xꞌechꞌ ta yut jteclum Jericó, te iꞌechꞌ batel li Jesuse. \v 2 Oy jun vinic te ta jteclum Jericó, Zaqueo sbi. Yichꞌoj tsots yabtel. Jaꞌ banquilal yuꞌun li jtsobpatanetique. Jcꞌulej. \v 3 Li Zaqueoe tscꞌan ta sqꞌuel li cꞌu sba li Jesuse. Tscꞌan chojtaquin. Pero muc bu xil yuꞌun toj ep li crixchanoetique. Yuꞌun cꞌalal vinic noꞌox li Zaqueoe. \v 4 Jaꞌ yuꞌun ijelav ta anil, imuy ta jtecꞌ higo te ta nopol tiꞌbe li yoꞌ bu chjelav li Jesuse yoꞌ xil o chjelav teye. \v 5 Cꞌalal icꞌot ta yolon li teꞌ li Jesuse, la sqꞌuel muyel. Iyil ti te luchul li Zaqueoe, jech laj yalbe: \p ―Zaqueo, yalan talel ta ora yuꞌun te chibat ta ana ―xut. \p \v 6 Iyal ta ora li Zaqueoe. Xmuybaj xa laj yicꞌ batel ta sna li Jesuse. \v 7 Cꞌalal iyil li crixchanoetic ti ibat ta sna Zaqueo li Jesuse, chopol iyaꞌiic. Te xꞌupꞌetic noꞌox liquel yuꞌun snaꞌojic ti jaꞌ jloꞌlovanej li Zaqueoe. Iyalic ti ba schiꞌin jpasmulil li Jesuse. \v 8 Li Zaqueoe ivaꞌi, jech laj yalbe li Cajvaltique: \p ―Cajval, ta xcacꞌbe jꞌoꞌloluc li cꞌustic oy cuꞌun li meꞌonetique. Mi oy buchꞌu la jloꞌlobe staqꞌuine, más to ep ta jsutesbe. Mi la jloꞌlo joꞌvinique (100), chanib ciento chcacꞌbe ―xi. \p \v 9 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Li avie lacol xa acotolic li ta anae. Coꞌol xa avoꞌon achiꞌuc li jtotic jmeꞌtic Abraham ta voꞌonee yuꞌun la achꞌun xa ti joꞌon Avajcoltavanejune. \v 10 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique tal jcoltaoxuc acotolic yuꞌun chꞌayemoxuc ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa lajunvoꞌ jtuneletic ti iꞌacꞌbat sjolintasbeic staqꞌuin li yajvalique \r (Mt. 25.14–30) \p \v 11 Cꞌalal te chaꞌiic li cꞌusi chal Jesús li crixchanoetique, li Jesuse laj yal jun loꞌil yuꞌun poꞌot xaꞌox chcꞌotic ta Jerusalén. Jaꞌ laj yal ta loꞌil ti maꞌuc to scꞌacꞌalil ta xꞌoch ta ajvalilale. Yuꞌun la snop li jꞌisraeletic ti jaꞌ xa ta xꞌoch ta ajvalilal yuꞌunic li te ta Jerusalene, ti jaꞌ li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun li Diose. \v 12 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Oy snichꞌon jun mucꞌta ajvalil. Lec jcꞌulej li nichꞌonile. Ibat ta nom ta yan o balumil, ba schꞌam talel yabtel yuꞌun ta xꞌoch ta ajvalilal. Jaꞌ chlic sventain scotol li schiꞌiltaque. \v 13 Cꞌalal muc toꞌox bu bateme, laj yicꞌ talel lajunvoꞌ yajtuneltac. Ta jujuntal laj yacꞌbe jujusep taqꞌuin ti ep ta cien yichꞌoje. Jech laj yalbe: “Ba jolintasic. Cꞌalal mi lisut talele, jaꞌ to chjul quichꞌ”, xut comel. \v 14 Li crixchanoetique chopol iyaꞌiic ti jaꞌ ta xꞌoch ta ajvalilal li schiꞌilique. Jaꞌ yuꞌun la staquic batel buchꞌu chba yal li bu ba schꞌam talel yabtele. Jech cꞌot yalic: “Mu jcꞌancutic ti jaꞌ ta xꞌoch ta ajvalilal cuꞌuncutic li jchiꞌilcutic taje”, xiic cꞌotel. \p \v 15 ’Cꞌalal laj yichꞌ yabtel sventa ajvalil li vinique, isut batel. Cꞌalal icꞌote, la stacan ta iqꞌuel li yajtuneltaque yuꞌun tscꞌan chaꞌi cꞌu yepal ijolin yuꞌunic jujunic li staqꞌuine. \v 16 Li buchꞌu baꞌi itale jech laj yal: “Cajval, lajunsep ijolin cuꞌun la ataqꞌuin li la avacꞌbun comele”, xut li yajvale. \v 17 Itacꞌav li yajvale: “Lec oy. Joꞌote lequil jtunelot. Yuꞌun jun avoꞌon la ajolintas li jtaqꞌuine, jaꞌ yuꞌun chcacꞌ aventain lajuneb jteclum”, xꞌutat. \v 18 Ital nojtoc li yane, jech laj yal: “Cajval, joꞌsep ijolin cuꞌun la ataqꞌuin li la avacꞌbun comele”, xut li yajvale. \v 19 Itacꞌav li yajvale: “Joꞌote joꞌob jteclum chcacꞌ aventain”, xut. \p \v 20 ’Ital nojtoc li yane, jech laj yal: “Cajval, ilo li jsep ataqꞌuin li la avacꞌbune. La jpix lec ta panyo, la jnacꞌ lec. \v 21 Yuꞌun lixiꞌ avuꞌun. Jnaꞌoj onoꞌox ti toj tsots avoꞌone. Jnaꞌoj ti chavichꞌ sutel schiꞌuc sjol la ataqꞌuine, chavichꞌ li bu maꞌuc avabtele”, xi la spoj sba. \v 22-23 Jech iꞌalbat yuꞌun li yajvale: “Mu xatun, chꞌajil jtunelot. Mu junuc avoꞌon ta jtojol jaꞌ yuꞌun mu xacꞌan xaꞌabtej. Ta xquichꞌ acꞌop li cꞌu sba la avale. Mi xanaꞌ ti toj tsots coꞌone ta sventa ti ta xquichꞌ li bu maꞌuc cabtel chavale, ¿cꞌu chaꞌal muc xꞌa aticꞌ ta sjolintasobil taqꞌuin ti acꞌo xjolin li jtaqꞌuine? Cꞌalal litale, iquichꞌ sutel schiꞌuc sjol ti jechuque”, xut. \v 24 Jech laj yalbe li yan li te oyique: “Pojbeic li jsep jtaqꞌuin ti cacꞌojbee, jaꞌ acꞌbeic li buchꞌu laj yichꞌ talel li lajunsepe”, xut. \v 25 Jech laj yalic: “¡Cajval, pero yichꞌoj xa lajunsep!” xutic. \v 26 Itacꞌav li ajvalile: “Chacalbeic, scotol li buchꞌutic ta xꞌabtejic cuꞌune ta sta li cꞌusi ta xtun yuꞌunique. Ta to xcacꞌbe más nojtoc. Yan li buchꞌutic mu scꞌan xꞌabtejic cuꞌune mu cꞌusi ta staic o. Ta jpojbe ta jꞌechꞌel li cꞌustic cacꞌojbeique. \v 27 Jech nojtoc li buchꞌutic chiscontrainique, ti mu scꞌanic ti joꞌon ta jventainique, iqꞌuic talel scotolic liꞌi. Liꞌ ta jsat xamilique”, xi li ajvalile ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yichꞌic ta mucꞌ Jesús li cꞌalal iꞌoch ta Jerusalene \r (Mt. 21.1–11; Mr. 11.1–11; Jn. 12.12–19) \p \v 28 Cꞌalal jech laj yal loꞌil li Jesuse, jaꞌ sbabe batel yuꞌun chbat ta Jerusalén schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. \v 29 Te icꞌotic ta nopol colonia Betfagé sbi, schiꞌuc ta jteclum Betania, te ta yoc vits Olivatic. Li Jesuse la stac jelavel chaꞌvoꞌ yajchanbalajeltac. \v 30 Jech laj yalbe: \p ―Batanic leꞌ ta coloniae. Cꞌalal chaꞌochique, te chucul chataic jcot burro muc to bu cajlebinbil. Jitunic, nitic talel. \v 31 Mi oy buchꞌu chasjacꞌbeic ti cꞌu chaꞌal chajitunic li burroe, albeic: “Yuꞌun ta xtun yuꞌun li Cajvaltique”, utic ―xi li Jesuse. \p \v 32 Ibatic li chaꞌvoꞌique. Li cꞌu sba iꞌalbatic batel yuꞌun li Cajvaltique jaꞌ jech cꞌot staic. \v 33 Cꞌalal jaꞌ o te ta sjitunic li burroe, jech iꞌalbatic yuꞌun li yajvale: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chajitunic li jburroe? ―xꞌutatic. \p \v 34 Itacꞌavic: \p ―Yuꞌun ta xtun yuꞌun li Cajvaltique ―xutic. \p \v 35 La snitic talel li yoꞌ bu oy li Jesuse. Laj yacꞌbeic spuychijic sventa staspat, la scajlebin li Jesuse. \v 36 Cꞌalal cajal xa batel ta burro li Jesuse, li jꞌisraeletique la sqꞌuianic spuychijic ta be li bu ch‐echꞌ ba li Jesuse. \v 37 Cꞌalal nopol xa batel ta Jerusalén li yoꞌ bu vits Olivatique, tsots lic cꞌopojicuc scotol li buchꞌutic ti scotol cꞌacꞌal te schiꞌuquic li Jesuse. Xmuybajic noꞌox laj yalbeic coliyal Dios ta sventa ti iyilbeic ep stsatsal sjuꞌel ti iyacꞌ ta ilel li Jesuse. \v 38 Jech laj yalic: \p ―¡Toj lec li ajvalil li la stacbutic talel li Cajvaltic Diose! ¡Lec xa chijyilutic li Diose! ¡Acꞌo quichꞌtic ta mucꞌ! ―xiic. \p \v 39 Oy jayvoꞌ jfariseoetic te schiꞌuquic. Jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, pajeso li buchꞌutic yichꞌojicot ta muqꞌue yuꞌun xꞌavetic tajmec ―xutic. \p \v 40 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Chacalbeic, mi ta xpajic li buchꞌutic yichꞌojicun ta muqꞌue, jaꞌ chlic cꞌopojicuc li tonetique ―xut. \p \v 41 Cꞌalal nopolic xaꞌox ba ta Jerusalén li Jesuse, la sqꞌuel li jteclume, laj yoqꞌuita li schiꞌiltac li te nacalique. \v 42 Jech laj yal: \p ―Xanaꞌicuc ti yorail xa chacolique, lec, pero mu xanaꞌic. \v 43 Yuꞌun chcꞌot scꞌacꞌalil chtal sjoy sbaic liꞌ ta jteclum li buchꞌutic chascontrainoxuque, chasmaquic ta jujot. \v 44 Chtal sjinesic la ateclumalique. Mu jpꞌejuc ton latsal chcom, scotol ta sjinesic. Chasmilic acotolic nojtoc. Jaꞌ ta scoj ti mu xachꞌunic ti joꞌon tacbilun talel yuꞌun Dios sventa chajcoltaique ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la snutsan loqꞌuel jpꞌolmaletic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li Jesuse \r (Mt. 21.12–17; Mr. 11.15–19; Jn. 2.13–22) \p \v 45 Li Jesuse iꞌoch ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene. La snutsan loqꞌuel scotol li jpꞌolmaletic li te oyique. \v 46 Jech laj yalbe: \p ―Jech tsꞌibabil ta scꞌop Dios: “Li jnae jaꞌ snail li bu chataicun ta naꞌele”, xi li Diose. Pero li joꞌoxuque apasic xa ta snailchꞌen jꞌeleqꞌuetic ―xi. \p \v 47 Li Jesuse scotol cꞌacꞌal te ichanubtasvan ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene. Li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletique, la snopilanic cꞌu sba xuꞌ ta smilic li Jesuse. \v 48 Pero muc bu staic, yuꞌun scotol crixchanoetic ta sloqꞌuel yoꞌon laj yaꞌibeic scꞌop li Jesuse. \c 20 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijacꞌbat Jesús ti buchꞌu iꞌacꞌbat sjuꞌele \r (Mt. 21.23–27; Mr. 11.27–33) \p \v 1 Ta yan o cꞌacꞌal te ichanubtasvan ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna te ta Jerusalén li Jesuse. Laj yalbe ti ista xa scꞌacꞌalil ta xventainatic yuꞌun li Diose. Te italic jayvoꞌ banquilal paleetic schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, schiꞌuc li jꞌabteletique. \v 2 Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Albun caꞌicutic ti buchꞌu laj yacꞌbot ajuꞌel yoꞌ chapas li cꞌustic chapase ―xutic. \p \v 3 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Oy cꞌusi chajacꞌbeic eꞌuc. Albecun. \v 4 Li ichꞌjoꞌ ti iyacꞌ li Juane, ¿buchꞌu iꞌacꞌbat yabtel ti jech la spase? ¿Mi jaꞌ Dios iꞌacꞌbat, mi crixchano noꞌox iꞌacꞌbat? ―xut. \p \v 5 Te lic yalulanbe sbaic: \p ―Mi chcaltic ti jaꞌ iꞌacꞌbat yabtel yuꞌun li Diose, jech chijyalbutic: “¿Cꞌu chaꞌal muc bu xachꞌunic chaꞌa?” xijyututic. \v 6 Mi icaltic ti iꞌacꞌbat yuꞌun crixchanoe, chijyacꞌbutic ton li jchiꞌiltactique. Yuꞌun scotolic schꞌunojic ti jaꞌ iyal scꞌop Dios li Juane ―xut sbaic. \p \v 7 Jech laj yalbeic Jesús ti mu snaꞌic buchꞌu iꞌacꞌbat yabtel li Juan li laj yacꞌ ta ichꞌel joꞌe. \p \v 8 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Jaꞌ jechun eꞌuc, muc bu chacalbeic ti buchꞌu liyacꞌbe juꞌel ti jech ta jpase ―xi. \s1 Jaꞌ loꞌil sventa jchabiejtsꞌusubtic ti chopol li cꞌusi la spasique \r (Mt. 21.33–44; Mr. 12.1–11) \p \v 9 Li Jesuse lic scꞌopon li jꞌisraeletique, laj yalbe loꞌil. Jech laj yal: \p ―Oy jun vinic la stsꞌun ep tsꞌusub ta yosil. La saꞌbe comel yajval buchꞌutic ta schabiic li tsꞌusubtique. Ibat ta nom li yajvale, te ijocꞌtsaj. \v 10 Cꞌalal ista yora ta xtaꞌaj li sat tsꞌusube, la stac batel jun yajtunel yuꞌun ba yichꞌ talel li cꞌu onoꞌox yepal yaloj chichꞌe. Cꞌot scꞌanbe li buchꞌutic ta schabiique. Pero li jchabiejtsꞌusubtique la stsaquic li yajtunel li yajval osile, la smajic. Mu cꞌusi xacꞌbeic echꞌel. \v 11 Li yajval li osile la stac batel yan yajtunel nojtoc. Pero la smajic, laj yilbajinic nojtoc. Mu jsetꞌuc laj yacꞌbeic echꞌel nojtoc. \v 12 Li yajval li osile la stac batel yan yajtunel nojtoc. Jaꞌ yoxibal xa velta. Pero li jchabiejtsꞌusubtique la smajic nojtoc. La syaintasic, la snutsic loqꞌuel. \p \v 13 ’Li yajval li osile jech la snop: “¿Cꞌusi ta jnop? Jaꞌ lec ta jtac batel li jnichꞌon ti toj cꞌux ta coꞌone. Mi iyilic ti jaꞌ jnichꞌone, jaꞌ to nan chaqꞌuic ta venta”, xi ta yoꞌon. \v 14 Pero cꞌalal iyilic li jchabiejtsꞌusubtic ti jaꞌ xa snichꞌon li yajval osile, jech laj yalbe sbaic: “Leꞌe jaꞌ chichꞌbe comel li yosil li stote. Jaꞌ lec ta jmiltic yoꞌ jech joꞌotic chquichꞌbetic o comel li yosile”, xut sbaic. \v 15 La sloqꞌuesic ta pat moc, te la smilic. Cꞌalal ta sut talel li yajval tsꞌusubtique, ¿cꞌusi chjul spasbe xanaꞌic li jchabiejtsꞌusubtique? \v 16 Chacalbeic, li jchabiejtsꞌusubtique chlaj smilan. Yan xa o buchꞌutic ta xacꞌbe schabiic li tsꞌusubtique ―xi li Jesuse. \p Cꞌalal iyaꞌiic jeche, jech laj yalic: \p ―¿Mi jech nan chispasbutic li Diose? ―xiic. \p \v 17 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li crixchanoetique, jech laj yalbe: \p ―Nopic mi mu jechuc xlocꞌ smelol ti jech tsꞌibabil ta scꞌop li Diose: \q1 Jech chac cꞌu chaꞌal li yajval na ti la stꞌuj jpꞌej ton sventa ta xacꞌ ta chiquin nae, \q1 pero li svinictac ta vaꞌanejnae mu scꞌanic. \q1 Li ton li la spꞌajique jaꞌ onoꞌox iꞌoch ta chiquin na. \q1 Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun li Diose, acꞌo mi mu xcꞌanee, \q1 pero ta onoꞌox xꞌacꞌbat tsots yabtel, \m xi tsꞌibabil. \v 18 Li buchꞌutic chopol chiyilique jaꞌ chopol chbatic o. Ta onoꞌox xquichꞌbe scꞌopic. Mi ical ti ta chꞌayel ta xbatique, ta xchꞌayic o sbatel osil ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjacꞌbeic Jesús mi xuꞌ ta stojbeic spatanic li Césare \r (Mt. 21.45–46; 22.15–22; Mr. 12.13–17) \p \v 19 Li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, taꞌox stsaquic ta ora li Jesuse yuꞌun ijul ta sjolic ti jaꞌ scꞌoplalique. Pero muc buchꞌu itsacvanic yuꞌun ixiꞌic o li schiꞌiltaquique. \p \v 20 Jaꞌ noꞌox la smalaic mi oy cꞌu ora xocol li Jesuse. Cꞌalal iyilic ti xocol xae, la staquic batel ta ora jayvoꞌ li buchꞌutic jun yoꞌonic ta stojol Jesús yilele yuꞌun oy cꞌusi chba sjacꞌbeic. Mi muc bu lec chtacꞌav li Jesuse, jaꞌ te tstabeic o smul ti yalojique, jech xuꞌ ta stsaquic, ta xiqꞌuic batel ta stojol li gobernadore. Te chcꞌot sticꞌbeic smul ti yalojique. \v 21 Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, jnaꞌojcutic ti melel scotol li cꞌusi chavale, ti jamal chaval li cꞌusi tscꞌan Dios ti acꞌo jpascutique, ti mu tꞌujbiluc chachaꞌle li buchꞌu chavalbee. \v 22 Alo caꞌicutic mi lec chil Dios ti ta jtojbecutic jpatancutic li Césare, mi moꞌoj ―xutic. \p \v 23 Li Jesuse snaꞌoj ti yuꞌun noꞌox chqꞌuelbat yoꞌone, jech la stacꞌbe: \p \v 24 ―Acꞌbecun quil junuc li taqꞌuin sventa ta jtojtic o jpatantique ―xut. \p Laj yacꞌbeic. Cꞌalal iyil li Jesuse, jech laj sjacꞌbe: \p ―¿Buchꞌu slocꞌol liꞌi? ¿Buchꞌu sbi liꞌi? ―xꞌutatic. \p Itacꞌavic: \p ―Jaꞌ César ―xiic. \p \v 25 Iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Scꞌan ta jpasbetic li yabtel ti chal li Césare yuꞌun jaꞌ mucꞌta ajvalil. Jech nojtoc scꞌan ta jpasbetic li cꞌusi chal li Diose ―xꞌutatic. \p \v 26 Acꞌo mi chac saꞌbeic smul Jesús li te ta stojol li schiꞌiltaquique pero muc bu stabeic smul. Toj chꞌayel noꞌox yoꞌonic ti cꞌu sba itacꞌav li Jesuse, jech mu xa cꞌusi más la sjaqꞌuic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la sjaqꞌuic li jsaduceoetic ta sventa ti chchaꞌcuxiic li ánimaetique \r (Mt. 22.23–33; Mr. 12.18–27) \p \v 27 Tsꞌacal to italic ta stojol Jesús jayvoꞌ jsaduceoetic eꞌuc, jaꞌ li buchꞌutic ta xalic ti muꞌyuc chaꞌcuxesele. Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p \v 28 ―Jchanubtasvanej, jech la stsꞌiba comel li Moisese: “Mi icham jun vinic, mi muꞌyuc snichꞌon ta xcome, li itsꞌinal ti muꞌyuc to yajnile, jaꞌ acꞌo yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile. Cꞌalal ta xil schꞌamale, jaꞌ acꞌo yacꞌbe sbiinbe sbi li ánima sbanquile jaꞌ yoꞌ mu xchꞌay o li sbi li ánima sbanquile”, xi li Moisese. \v 29 Oy jucvoꞌ jchiꞌiltic ta israelal sbanquil yitsꞌin noꞌox sbaic. Li banquilale la saꞌ yajnil, pero icham, muꞌyuc snichꞌon icom. \v 30 Li itsꞌinale laj yicꞌbe yajnil li ánima sbanquile pero icham nojtoc. Muꞌyuc snichꞌon icom eꞌuc. \v 31 Jaꞌ jech la spasulan sjucvaꞌalic. Xcholet sjucvaꞌalic laj yiqꞌuic li antse yuꞌun laj chamicuc. \v 32 Tsꞌacal to icham eꞌuc li antse. \v 33 Cꞌalal ta xchaꞌcuxiique, ¿buchꞌu junucal ta xicꞌ o li antse yuꞌun scotolic laj yicꞌulanic? ―xiic. \p \v 34 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Ti cꞌalal liꞌ to oyic ta balumile xuꞌ chnupunic li vinic antsetique. \v 35 Li buchꞌutic ta xchaꞌcuxiique, mu xa bu ta xnupunic. \v 36 Yuꞌun mu xa snaꞌ xchamic eꞌuc jech chac cꞌu chaꞌal li chꞌul ángeletique. Snichꞌnab xa Dios o yuꞌun ichaꞌcuxesatic xa yuꞌun li Diose. \v 37 Li Moisese iyal eꞌuc ti cuxulic li buchꞌutic voꞌone xa ichamique. Yuꞌun jaꞌ la stsꞌibabe comel scꞌoplal li cꞌalal iꞌalbat yuꞌun Dios li te yoꞌ bu itil li jtecꞌ biqꞌuit chꞌixe. Acꞌo mi voꞌone xa chamemic li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove, pero te to ch‐albat scꞌoplalic: “Joꞌon Diosun yuꞌun li Abrahame, schiꞌuc li Isaaque, schiꞌuc li Jacove, xi li Diose”, xi li Moisese yuꞌun cuxulic. \v 38 Ti lajemicuc o schiꞌuc schꞌulelic jech chac cꞌu chaꞌal chavalique, muꞌyuc Dios yuꞌunic yaꞌel. Li Diose jaꞌ Dios yuꞌunic li buchꞌutic cuxulic o sbatel osile. Jech ichꞌbil o ta mucꞌ sbatel osil li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 39 Li buchꞌutic itacꞌavique jaꞌic jayvoꞌ li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jech laj yalbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, toj lec li cꞌusi la avale ―xutic. \p \v 40 Yan li jsaduceoetique mu xa cꞌusi yan la sjacꞌbeic li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti maꞌuc noꞌox snitilul David li Cristoe yuꞌun “Cajval”, xi li Davide \r (Mt. 22.41–46; Mr. 12.35–37) \p \v 41 Li Jesuse jech laj yal scꞌoplal stuc: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta xalic ti jaꞌ snitilul David li Cristo li tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane? \v 42-43 Yuꞌun li Davide jech la stsꞌibabe scꞌoplal ta sjunal Salmose: \q1 Li Cajvale jech iꞌalbat yuꞌun li Diose: \q1 “Chachoti ta jbatsꞌicꞌob, chapas mantal \q1 jaꞌ to mi la jpas ta canal scotol la avajcontrataque”, \m xꞌutat li Cristoe, xi li Davide. \v 44 Li Davide “Cajval”, xut li buchꞌu tꞌujbil yuꞌun Dios ti chventainvane. ¿Cꞌu chaꞌal “Cajval”, xut mi jaꞌ snitilul noꞌoxe? ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chopol li cꞌusi tspasic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose \r (Mt. 23.1–36; Mr. 12.38–40; Lc. 11.37–54) \p \v 45 Scotol li jꞌisraeletic li te tsobolique iyaꞌiic ti cꞌalal jech laj yalbe yajchanbalajeltac li Jesuse: \p \v 46 ―Qꞌuelo me abaic yuꞌun chopol li cꞌusi tspasic li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Jaꞌ lec chaꞌiic ti nat scꞌuꞌic ta slapique. Lec chaꞌiic ti lequil cꞌoponbilic yuꞌun li jchiꞌiltactic li te ta chꞌivite. Lec chaꞌiic ti ta xchotiic li bu tꞌujbil chotlebal ta chꞌulnaetic schiꞌuc li ta jujun qꞌuine. \v 47 Jech nojtoc ta sloꞌlobeic li cꞌustic oy yuꞌun li meꞌanal antsetique. Jaꞌ yuꞌun altic ti jal ta staic ta naꞌel li Diose. Ta onoꞌox xichꞌic tsots vocol ―xi li Jesuse. \c 21 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌbe smoton Dios jun meꞌanal ants \r (Mr. 12.41–44) \p \v 1 Li Jesuse te sqꞌueloj li cꞌalal la sticꞌbeic smoton Dios li ta scaxail li te ta mucꞌta chꞌulna li jcꞌulejetique. \v 2 Iyil nojtoc ti te ital jun meꞌanal ants ti mu cꞌusi oy yuꞌune. Jaꞌ noꞌox chaꞌsep cinco la sticꞌ. \v 3 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Melel chacalbeic, jaꞌ más ep laj yacꞌ li meꞌanal ants leꞌe. Jaꞌ mu sta jech yepal laj yaqꞌuic li yanetic ta xil li Diose. \v 4 Yuꞌun naca scomenal xa staqꞌuinic laj yaqꞌuic. Yan li meꞌanal antse laj yacꞌ scotol li cꞌu yepal oy yuꞌun sventa ta toꞌox sman o li cꞌustic ta xtun yuꞌune ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal Jesús ti chcꞌot scꞌacꞌalil chichꞌ jinesel li mucꞌta chꞌulnae \r (Mt. 24.1–2; Mr. 13.1–2) \p \v 5 Oy jayvoꞌic laj yalbeic Jesús ti toj cꞌupilic sba li stanal li mucꞌta chꞌulna, schiꞌuc li cꞌustic slocꞌtaojic li te snapꞌanojic ta cꞌal chꞌulna ti jaꞌ la stojic li buchꞌutic ta sloqꞌuel yoꞌonic tscꞌan chacꞌbeic smoton li Diose. \p \v 6 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Li chꞌulna liꞌi ti toj cꞌupil sba ta xquiltic li avie, chcꞌot scꞌacꞌalil ta xichꞌ jinesel scotol. Mu jpꞌejuc ton latsal chcom, scotol ta xichꞌ jinesel ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌustic chcꞌot ta pasel li cꞌalal poꞌot xa slajeb cꞌacꞌale \r (Mt. 24.3–28; Mr. 13.3–23) \p \v 7 Jech la sjacꞌbeic li Jesuse: \p ―Jchanubtasvanej, ¿cꞌu ora chcꞌot ta pasel ti chjinesat li mucꞌta chꞌulna li la avale? ¿Cꞌu sba chavacꞌbe svinajeb baꞌi ti yoꞌ chquilcutic o ti poꞌot xa chcꞌot ta pasele? ―xutic. \p \v 8 Li Jesuse itacꞌav: \p ―Qꞌuelo me abaic, mu me buchꞌu xasloꞌloic. Yuꞌun oy ep buchꞌutic chalic ti jaꞌ sbi li jbie, jech chalic: “Joꞌon Cristoun ti tꞌujbilun yuꞌun Dios ti chajventainique”, xiic. Oy yan jech chalic: “Jaꞌ xa scꞌacꞌalil ta xtal li Cristoe”, xiic. Pero mu me xachꞌunic. \v 9 Cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop liꞌi schiꞌuc cꞌalal chavaꞌiic ti oy cꞌop ta nome, mu xaxiꞌic. Ta onoꞌox xcꞌot ta pasel pero maꞌuc toꞌox slajeb cꞌacꞌal ―xi. \p \v 10 Jech laj yal nojtoc: \p ―Chlic saꞌic cꞌop li crixchanoetic ta yantic o balumile. Chlic saꞌic cꞌop li ajvaliletic nojtoque. \v 11 Schiꞌuc oy bu tsots ch‐echꞌ niquel ta balumil. Schiꞌuc oy bu tsots ch‐echꞌ viꞌnal schiꞌuc chamel. Chavilic ep senyail stsatsal sjuꞌel Dios ta vinajel, jaꞌ toj xiꞌelic sba. \p \v 12 ’Cꞌalal muc toꞌox bu chcꞌot ta pasele, chastsaquic, chasmajic, chayaqꞌuic ta scꞌob li buchꞌutic oy yabtelic ta chꞌulnaetique, chastiqꞌuic ta chuquel. Ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue, chayiqꞌuic batel ta stojol li ajvaliletique. \v 13 Jaꞌ yuꞌun xuꞌ xavalic li jcꞌop ta stojolique. \v 14 Naꞌic me, mu me xal avoꞌonic li cꞌusi chavalique. \v 15 Yuꞌun joꞌon chajcoltaic ta cꞌop. Chcacꞌ apꞌijilic jech mu xaspasic ta canal li buchꞌutic chascontrainique. \v 16 Oy atot ameꞌic noꞌox chayaqꞌuic ta cꞌabal, oy achiꞌiltaquic noꞌox ta voqꞌuel chayaqꞌuic ta cꞌabal, oy avutsꞌ avalalic noꞌox chayaqꞌuic ta cꞌabal. Oy jaꞌ noꞌox chayaqꞌuic ta cꞌabal li buchꞌutic lec chacꞌopon aba achiꞌuquique. Cꞌalal te xa oyoxuc ta scꞌobique, oy noꞌox buchꞌu chlaj ta milel avuꞌunic. \v 17 Ep buchꞌutic chopol chayilic ta sventa ti avichꞌojicun ta muqꞌue. \v 18 Pero jaꞌ noꞌox mi scꞌan stuc Dios ti chasmilique, chasmilic. Mi mu jechuc ta scꞌan li Diose, mu cꞌusi xuꞌ chaspasbeic. \v 19 Li buchꞌutic chcuch yuꞌun scotol li vocole, mi mu schibajes yoꞌonique, jaꞌ chcolic o sbatel osil. \p \v 20 ’Cꞌalal chavilic ti liꞌ joyolic yajsoltarotac li yan ajvalil ta spat xocon smacol li jteclum ti pasbil ta tone, naꞌic me ti yuꞌun icꞌot xa scꞌacꞌalil ti ta xichꞌ jinesele. \v 21 Acotolic ti liꞌ nacaloxuc ta Judea balumile, jatavanic batel ta anil ta vitstic. Li buchꞌutic liꞌ oy ta yut jteclume acꞌo loqꞌuicuc batel. Li buchꞌutic loqꞌuemic batele mu xa me xchaꞌochic talel. \v 22 Yuꞌun icꞌot xa scꞌacꞌalil ti chavichꞌic vocol jech chac cꞌu chaꞌal tsꞌibabil onoꞌox comel yuꞌun li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 23 Toj abol sbaic li buchꞌutic schiꞌuc yolique schiꞌuc li buchꞌutic ta to xchuꞌun yolique yuꞌun toj tsots chavichꞌic vocol yuꞌun li Diose. \v 24 Oy noꞌox buchꞌu avuꞌunic chamileic ta machita. Oy noꞌox buchꞌu avuꞌunic chachuqueic, chaꞌiqꞌueic batel ta yosilal jyanlum crixchanoetic. Jech lachꞌayic o, joꞌoxuc ti liꞌ toꞌox nacaloxuc ta jteclum Jerusalene. Li jyanlum crixchanoetique iꞌoch xa ta sbaic li jteclume, jaꞌ xa ti cꞌusi tspasbeique. Jaꞌ to mi itsꞌaqui li cꞌu sjalil ta xꞌacꞌbat yichꞌic ta venta yuꞌun li Diose, jaꞌ to chjeltaj yajval. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li cꞌu sba ta xchaꞌtal li Cajvaltique \r (Mt. 24.29–35, 42–44; Mr. 13.24–37) \p \v 25 ’Li cꞌalal poꞌot xaꞌox chichaꞌtale, oy cꞌusi ta xvinaj ta vinajel ti toj xiꞌel sba, toj labal sbae. Yuꞌun ta xcꞌataj li cꞌacꞌale, schiꞌuc li ue, schiꞌuc li cꞌanaletique. Jech nojtoc ta xjeltaj li cꞌu sba ta xnic li nabe. Más to tsots ta xyuqꞌuilan sba jech ta xiꞌic o li crixchanoetic ta spꞌejel balumile. \v 26 Li crixchanoetique muꞌyuc xa stsatsal yoꞌonic ta scoj li xiꞌele yuꞌun ta xiꞌic mi oy cꞌusi ta xcꞌot ta pasel liꞌ ta balumile. Yuꞌun scotol li cꞌustic te oy ta vinajele chlaj nicuc scotol. \v 27 Jaꞌ xa o ta xilic scotol li crixchanoetique ti chiyal talel ta toc ta vinajel schiꞌuc jtsatsal schiꞌuc juꞌel, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. \v 28 Cꞌalal chavilic chlic cꞌotuc ta pasel scotol li cꞌustic laj calboxuque, muybajanic noꞌox me yuꞌun xanaꞌic ti poꞌot xa chacolic o sbatel osile ―xut li yajchanbalajeltac li Jesuse. \p \v 29 Laj yalbe yan loꞌil nojtoc: \p ―Naꞌic me li cꞌu sba ta xchꞌi li teꞌel higo schiꞌuc scotol li yan teꞌetique. \v 30 Cꞌalal ta xꞌunenaje, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa yora joꞌtique. \v 31 Jaꞌ noꞌox jech li cꞌalal chavilic ti chcꞌot ta pasel scotol li cꞌusi laj cale, jaꞌ chanaꞌic o ti poꞌot xa scꞌacꞌalil chistacun talel li Diose yoꞌ chtal jpas mantal liꞌ ta balumile. \p \v 32 ’Melel chacalbeic, li buchꞌutic iyaꞌiic li cꞌu sba chlic li tsots vocol li laj calboxuc liꞌi, oy toꞌox cuxuloxuc li cꞌalal chlique. \v 33 Li cꞌustic caloje mu xchꞌay scꞌoplal, ta onoꞌox xcꞌot ta pasel scotol. Jaꞌ xlaj to li vinajel balumile. \p \v 34-35 ’Qꞌuelo me abaic, maꞌuc noj me batem ta avoꞌonic li cꞌustic oy liꞌ ta balumile, schiꞌuc li cꞌustic chacꞌan atuquique, schiꞌuc li cꞌu sba chacuxiic liꞌ ta balumile. Mi yuꞌun jaꞌ noꞌox te batem o avoꞌonique, chꞌayem avoꞌonic chjul jtaoxuc li cꞌalal chichaꞌtale. Jech chac cꞌu chaꞌal jcot tsꞌiꞌ ti mu sqꞌuel li bu ta xꞌechꞌe, cꞌalal ta xaꞌie ochem ta petsꞌ, jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li crixchanoetique, mu snaꞌic cꞌu ora ta xtal li ichꞌ vocol ta spꞌejel balumile. \v 36 Pero li joꞌoxuque vicꞌluc me asatic, taic ta naꞌel Dios scotol cꞌacꞌal ti acꞌo cuchuc avuꞌunic li vocol li ta xtale. Jaꞌ muꞌyuc amulic chacꞌotic ta jtojol, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xi li Jesuse. \p \v 37 Li Jesuse ta cꞌacꞌaltic te ichanubtasvan ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene. Yan li ta jujun acꞌubale ilocꞌ batel, te ba vayuc ta vits Olivatic. \v 38 Ta jujun sob italic scotol li crixchanoetic li te ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae, yuꞌun chaꞌibeic scꞌop li Jesuse. \c 22 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la spas trato Judas ti chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse \r (Mt. 26.1–5, 14–16; Mr. 14.1–2, 10–11; Jn. 11.45–53) \p \v 1 Poꞌot xaꞌox qꞌuin yuꞌun li jꞌisraeletique cꞌalal ta sveꞌic pan ti muc bu yichꞌoj svochesobile. Jaꞌ qꞌuin Coltael sbi. \v 2 Li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose, la snopic li cꞌu sba xuꞌ tsmilic li Jesuse yuꞌun ta xiꞌic o li ta schiꞌiltaquique mi xꞌacꞌbatic ton, yuꞌun scotolic lec iyilic li cꞌustic tspas li Jesuse. \p \v 3 Li Satanase, jaꞌ li banquilal pucuje, iꞌoch ta yoꞌon li Judase, jaꞌ li Iscariote iꞌacꞌbat yan sbie. Jaꞌ jun li lajchavoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse. \v 4 Li Judase ba scꞌopon li banquilal paleetique schiꞌuc li banquilal mayoletic ti schabiojic li smucꞌta chꞌulnaic li te ta Jerusalene. Jaꞌ ba yalbe yaꞌiic ti ta spas trato ti chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \v 5 Cꞌalal iyaꞌiique, xmuybajic tajmec. Laj yalic cꞌu yepal taqꞌuin ta xacꞌbeic li Judase. \v 6 Cꞌalal iyaꞌi Judas li cꞌu yepal taqꞌuin ta xꞌacꞌbate, xmuybaj xa. Isnop cꞌu ora xuꞌ chacꞌ ta cꞌabal li Jesuse yoꞌ jaꞌ mu xlic o cꞌop yuꞌunic li schiꞌiltac ta israelale. \s1 Jaꞌ scꞌoplal li snaꞌobil ti icham ta jcojtic li Cajvaltique \r (Mt. 26.17–29; Mr. 14.12–25; Jn. 13.21–30; 1 Co. 11.23–26) \p \v 7 Ista scꞌacꞌalil ta sveꞌic pan ti muc bu yichꞌoj svochesobile, schiꞌuc ta slajesic li chexel chijetic ta sventa qꞌuin Coltael jech chac cꞌu chaꞌal yaloj onoꞌox li Diose. \v 8 Li Jesuse la stac batel Pedro schiꞌuc li Juane. Jech laj yalbe batel: \p ―Batanic, ba meltsanic li chexel chij li ta jtiꞌtic ta sventa li qꞌuin Coltaele ―xut. \p \v 9 Jech laj sjaqꞌuic: \p ―¿Bu chacꞌan chba jmeltsancutic? ―xutic. \p \v 10 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Chacalbeic. Cꞌalal chaꞌochic ta Jerusalene, te chanupic ta be jun vinic scuchoj jpꞌej qꞌuib yaꞌal. Jaꞌ te tijil xabatic, te xaꞌochic eꞌuc li ta na li bu ta xꞌoche. \v 11 Jech xcꞌot avalbeic li yajval nae: “Jech laj yal talel li Jchanubtasvaneje: ¿Bu jcꞌolucal ana li yoꞌ bu ta jtiꞌcutic chij ta sventa qꞌuin Coltael jchiꞌuc li cajchanbalajeltaque? xi laj yal talel”, utic cꞌotel. \v 12 Te chacꞌ avilic jcꞌol sna ta schaꞌcojol sna ti lec jamal yute. Te xa schapanoj li cꞌustic ta xtun cuꞌuntique. Jaꞌ te xameltsanic li chije ―xut. \p \v 13 Ibatic li chaꞌvoꞌique. Jaꞌ jech istaic jech chac cꞌu chaꞌal iꞌalbatic batel yuꞌun li Jesuse. Jaꞌ te la smeltsanic li chij sventa li qꞌuin Coltaele. \p \v 14 Cꞌalal yora xa chveꞌique, ital li Jesuse. Te ichoti ta mexa schiꞌuc li yajchanbalajeltaque. \v 15 Li Jesuse jech lic yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Ta sloqꞌuel coꞌon liꞌ chajchiꞌinic ta slajesel li chij ta sventa li qꞌuin Coltael li cꞌalal muc toꞌox bu smilojicune. \v 16 Chacalbeic ti jaꞌ to ta jlajes nojtoc li chije ti cꞌalal te xa tsobolutic jcotoltic li yoꞌ bu ta jpas mantal yuꞌun li Diose ―xi li Jesuse. \p \v 17 Li Jesuse la stsac jun vaso yaꞌlel tsꞌusub, laj yalbe coliyal Dios. Jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Ilo, uchꞌanic acotolic. \v 18 Chacalbeic ti jaꞌ to chcuchꞌ nojtoc li yaꞌlel tsꞌusube ti cꞌalal te xa tsobolutic jcotoltic li yoꞌ bu ta jpas mantal yuꞌun li Diose ―xi. \p \v 19 La stam nojtoc jpꞌej pan, laj yalbe coliyal Dios, la xut li pane, laj yacꞌbe li yajchanbalajeltaque. Jech laj yalbe: \p ―Liꞌi jaꞌ jbecꞌtal yuꞌun chcacꞌ jba ta milel ta acojic. Jech me xapasulanic yoꞌ jech chanaꞌic o ti joꞌoxuc ta acojic ti lichame ―xut. \p \v 20 Cꞌalal ilaj yoꞌonic ta veꞌele, la stsac nojtoc li vasoe, jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Li yaꞌlel tsꞌusub li liꞌ chavuchꞌique, jaꞌ svinajeb ti mu xlaj scꞌoplal ti cꞌusi yaloj onoꞌox li Jtot ti ta sventa jchꞌichꞌel ta jꞌechꞌel ta xchꞌay o la amulique. Yuꞌun jtuc chcacꞌ jba ta milel, ta jmal jchꞌichꞌel, jaꞌ jech ta xtoj o la amulique. Jaꞌ yuꞌun mu xa cꞌusi chavaqꞌuic ta stojol li Diose. \v 21 Chacalbeic, li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale, jaꞌ liꞌ coꞌol oyutic ta mexa jchiꞌuctique. \v 22 Yuꞌun jech onoꞌox yaloj Dios ti chismilique, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Pero toj abol sba li buchꞌu chiyacꞌ ta cꞌabale ―xi li Jesuse. \p \v 23 Li yajchanbalajeltaque lic sjacꞌbe sbaic buchꞌu junucal yuꞌunic ti ta xacꞌ ta cꞌabal li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal “¿buchꞌu chcom ta más banquilal cuꞌuntic?” xut sbaic li yajchanbalajeltac li Jesuse \r (Mt. 20.25–28; Mr. 10.42–45) \p \v 24 Li yajchanbalajeltac li Jesuse la svulilan sbaic ta sventa buchꞌu chcom ta más banquilal yuꞌunic. \v 25 Li Jesuse jech lic yalbe: \p ―Li ajvaliletic yuꞌun li jyanlum crixchanoetique jaꞌ noꞌox ta spasic mantal. Tstoy sbaic ta stojol li svinictaquique. Acꞌo mi jech tspasic, pero ta scꞌanic “lec ta xcꞌuxubinvanic leꞌe”, tscꞌanic ti xi scꞌoplalique. \v 26 Pero li joꞌoxuque mu me xapasic jech. Li buchꞌu junucal avuꞌunic ti tscꞌan chcom ta banquilal avuꞌunique, ti tscꞌan ichꞌbil ta muqꞌue, acꞌo sbicꞌtajes sba ta atojolic, acꞌo tunuc avuꞌunic. \v 27 Nopic li cꞌu sba li buchꞌu banquilaletic liꞌ ta balumile ti naca noꞌox tspasic mantale, muc bu ch‐abtejic. Yan li joꞌone mu jechuc ta jpas. Yuꞌun joꞌon tal tuncun avuꞌunic liꞌ ta balumile. \p \v 28 ’Li joꞌoxuque jun avoꞌonic la achiꞌinicun li cꞌalal laj quichꞌulan contrainele. \v 29-30 Jaꞌ yuꞌun chacacꞌbe avabtelic. Yuꞌun laj xa yacꞌbun cabtel li Jtotique ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta jpas mantal. Jaꞌ yuꞌun ta jchiꞌin jbatic ta pasmantal. Muybajanic noꞌox cꞌalal chcꞌot scꞌacꞌalile ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbat yuꞌun Jesús li Pedroe: “Chaval ti mu xavojtaquinune”, xꞌutat \r (Mt. 26.31–35; Mr. 14.27–31; Jn. 13.36–38) \p \v 31 Li Cajvaltique jech laj yalbe li Simone: \p ―Simón, aꞌio, li Satanase a xa scꞌan ta stojol Dios ti ta sqꞌuelboxuc avoꞌonic li avie. Yuꞌun ta scꞌan ti acꞌo chibajuc avoꞌonique. \v 32 Pero li joꞌote laj xa jcꞌoponbot Dios yoꞌ jech mu xchibaj o avoꞌon. Cꞌalal chlic asutes avoꞌon nojtoque, tsatsubtasbo yoꞌonic li buchꞌutic coꞌol chavichꞌicun ta muqꞌue ―xut. \p \v 33 Li Pedroe jech laj yal: \p ―Cajval, acꞌo mi chistiqꞌuic ta chuquel, acꞌo mi chismilic, li joꞌone muc bu chaquicta ―xut. \p \v 34 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Pedro, chacalbe, tana cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti iꞌalbat li yajchanbalajeltac Jesús li cꞌu sba xuꞌ chcuch yuꞌunic li contrainele \p \v 35 Li Jesuse jech lic yalbe scotolic: \p ―Cꞌalal la jtacoxuc batel ta yalel li jcꞌope, muꞌyuc ataqꞌuinic, muꞌyuc aveꞌelic, muꞌyuc axonobic batel. ¿Mi oy cꞌusi muc xataic? ―xut. \p Itacꞌavic: \p ―Moꞌoj, la jtacutic scotol ―xiic. \p \v 36 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―Jech chac cꞌu chaꞌal soltaroetic ti ta schapan sbaic lec yuꞌun ta scꞌan ta spasvanic ta canal ta cꞌope, ta xichꞌ batel staqꞌuinic schiꞌuc sveꞌelic. Mi muꞌyuc smachitae, ta schon spuychijic yoꞌ ta sman o li smachitae. Jaꞌ noꞌox jech eꞌuc li joꞌoxuc li avie, jaꞌ scꞌan ti chachꞌunic ti chascoltaic li Diose jech chcuch avuꞌunic li cꞌalal chavichꞌic contrainele. \v 37 Yuꞌun persa ta xcꞌot ta pasel scotol ti jech onoꞌox tsꞌibabil jcꞌoplale: “Ta spꞌise ta jpasmulil”, xi onoꞌox tsꞌibabil ―xi li Jesuse. \p \v 38 Li yajchanbalajeltaque jech lic yalic: \p ―Cajval, liꞌ oy chib machitae ―xutic. \p Itacꞌav li Cajvaltique: \p ―Tequeꞌ ―xi. (Ti jech itacꞌav li Cajvaltique, yuꞌun iyaꞌi ti muc bu xaꞌibeic smelol li cꞌusi laj yale.) \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba sta ta naꞌel Dios ta Getsemaní li Jesuse \r (Mt. 26.36–46; Mr. 14.32–42) \p \v 39 Ilocꞌ batel li Jesuse, ibat ta vits Olivatic yuꞌun te onoꞌox ta xcꞌotilan. Ichiꞌine batel yuꞌun li yajchanbalajeltaque. \v 40 Cꞌalal icꞌotique, li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Taic ta naꞌel Dios yoꞌ jech mu xaspasic ta canal li pucuje ―xut. \p \v 41 Li Jesuse ijelav batel jutuc. Jaꞌ jech snamal ibat jech chac cꞌu chaꞌal snamal chcꞌot xijtenobaj ta tone. Te la squejan sba, la sta ta naꞌel Dios. \v 42 Jech laj yal: \p ―Tata, ti jech la xacꞌan ti mu xichame, lec chcaꞌi. Pero maꞌuc me xcꞌot ta pasel li cꞌusi ta jcꞌan jtuque. Jaꞌ acꞌo jpas li cꞌusi chacꞌan atuque ―xi. \p \v 43 Li Jesuse iyil jun chꞌul ángel tacbil talel. Tal acꞌbatuc stsatsal sbecꞌtal stacupal li Jesuse. \v 44 Yuꞌun mu xa xcuch chaꞌi li svocole jaꞌ yuꞌun ep ista ta naꞌel Dios. Ep ichiqꞌuin. Li schiqꞌue jaꞌ jech chac cꞌu chaꞌal chꞌichꞌ xpꞌajlajet ilocꞌ. \p \v 45 Cꞌalal ilaj yoꞌon ta stael ta naꞌel li Diose, isut talel li yoꞌ bu oyic li yajchanbalajeltaque. Vayalic cꞌot sta yuꞌun toj echꞌem chat yoꞌonic. \v 46 Jech cꞌot yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chavayic? Jaꞌ lec licanic, taic ta naꞌel Dios yoꞌ jech mu xaspasic ta canal li pucuje ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la stsaquic li Jesuse \r (Mt. 26.47–56; Mr. 14.43–50; Jn. 18.2–11) \p \v 47 Cꞌalal jaꞌ o yacal ta loꞌil li Jesuse, ital ep crixchanoetic. Jaꞌ sbabe talel li Judase, jaꞌ li yajchanbalajel toꞌox li Jesuse. Li Judase te icꞌot li yoꞌ bu oy li Jesuse, cꞌot stsꞌutsꞌun li Jesuse. \v 48 Li Jesuse jech laj yal: \p ―Judas, mu junuc avoꞌon ta jtojol ti chatsꞌutsꞌunune, jaꞌ noꞌox ta sventa li cꞌu sba chavacꞌun o ta cꞌabal, joꞌon li coꞌol crixchanoutique ―xut. \p \v 49 Cꞌalal iyilic li yajchanbalajeltac Jesús ti jaꞌ tal stsaquic li Jesuse, jech lic yalbeic li Jesuse: \p ―Cajval, mi chacꞌane, chcacꞌbecutic machita ―xiic. \p \v 50 Oy jun buchꞌu la sloqꞌues smachita. La sjaxbe ta bojel jun schiquin li yajtunel li más banquilal palee. Li schiquin li iboj loqꞌuele jaꞌ sbatsꞌichiquin. \v 51 Li Jesuse jech laj yalbe li yajchanbalajeltaque: \p ―Mu me xapajesic li crixchanoetique. Acꞌo spasbecun li cꞌusi ta scꞌanique ―xut. \p Li Jesuse la spicbe li syaijemal schiquin li jtunele, lec xa icom schiquin. \v 52 Li Jesuse jech laj yalbe li jchucvanejetique, jaꞌ li banquilal paleetique, schiꞌuc li banquilal mayoletic ti schabiojic li smucꞌta chꞌulnaique, schiꞌuc li jꞌabteletique: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal atsaquicun jech chac cꞌu chaꞌal jun jꞌelecꞌ, tsꞌaclomoxuc xa talel ta amachitaic, ta ateꞌic? \v 53 Yuꞌun scotol cꞌacꞌal te oyun ta atojolic ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulnae. ¿Cꞌu chaꞌal mu teuc noꞌox la atsaquicun? Ti jech la atsaquicune, yuꞌun iꞌacꞌbat yuꞌun Dios la avajvalique, jaꞌ li Satanás li sventainoj li mulile ―xut li jchucvanejetique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yal li Pedro ti mu xojtaquin li Jesuse \r (Mt. 26.57–58, 69–75; Mr. 14.53–54, 66–72; Jn. 18.12–18, 25–27) \p \v 54 Cꞌalal la stsaquic li Jesuse, laj yiqꞌuic batel ta sna li más banquilal palee. Li Pedroe nomnom tijil batel ta spat li Jesuse. \v 55 Te la snopꞌic cꞌocꞌ ta yamaqꞌuil sna li más banquilal palee yuꞌun ta xcꞌatinic. Te ichotiic ta tiꞌ cꞌocꞌ. Li Pedroe te la schiꞌin ta chotlej li yanetique. \v 56 Oy jun criara iyil ti te chotol ta xcꞌatin li Pedroe. Yuꞌun lec tilem li cꞌoqꞌue jaꞌ yuꞌun iꞌile. La sqꞌuelbe lec sat, jech lic yal: \p ―Liꞌi jaꞌ schiꞌil sbaic schiꞌuc li buchꞌu leꞌ tsacbile ―xi. \p \v 57 Li Pedroe laj yal ti mu xojtaquine. Jech laj yal: \p ―Mu xcojtaquin li vinic chavale, yaa ―xut. \p \v 58 Ta jliquel te iꞌojtaquine yuꞌun yan nojtoc. Jech iꞌalbat: \p ―Joꞌote jaꞌ achiꞌil eꞌuc li vinic leꞌe ―xꞌutat. \p Itacꞌav li Pedroe: \p ―Tata, mu joꞌcun ―xut. \p \v 59 Oy xaꞌox nan ta jun ora oy buchꞌu yan jech iꞌalbat scꞌoplal li Pedroe: \p ―Ta melel jaꞌ schiꞌil li Jesuse yuꞌun jaꞌ te liquem talel ta Galilea eꞌuc ―xi. \p \v 60 Itacꞌav li Pedroe: \p ―Tata, mu jnaꞌ li cꞌusi chavale ―xi. \p Jaꞌ o iꞌocꞌ jcots. \v 61 Li Jesuse la sqꞌuelbe sat li Pedroe. Ijul ta sjol li Pedroe ti jech onoꞌox iꞌalbat yuꞌun li Cajvaltique: “Cꞌalal muc toꞌox bu oqꞌuem jcotse, oxib xaꞌox velta avaloj ti mu xavojtaquinune”, xꞌute onoꞌox yuꞌun li Jesuse. \v 62 Ilocꞌ batel li Pedroe, toj echꞌem laj yoqꞌuita sba. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti inaꞌleat li Jesuse \r (Mt. 26.67–68; Mr. 14.65) \p \v 63 Li jayvoꞌ li iꞌacꞌbat schabiic li Jesuse lic snaꞌleic, la smajic. \v 64 La smacbeic sat ta pocꞌ. La slecꞌbeic ta majel xocon sat, jech laj yalbeic: \p ―Alo buchꞌu li la smajote ―xutic. \p \v 65 Ep la slabanic. Ep cꞌusi chopol laj yalbeic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yiqꞌuic batel Jesús ta stojol li jꞌabteletic yuꞌunic li jꞌisraeletique \r (Mt. 26.59–66; Mr. 14.55–64; Jn. 18.19–24) \p \v 66 Cꞌalal isacub osile, la stsob sbaic scotol li jꞌabteletic yuꞌunic li jꞌisraeletique, jaꞌ li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Laj yiqꞌuic batel Jesús li bu ta stsob sbaique. Jech laj yalbeic: \p \v 67 ―Albuncutic ta jamal mi joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique ―xutic. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Mi chacalbeic ti joꞌon li Cristoune, mu xachꞌunic. \v 68 Mi oy cꞌusi chajacꞌbeique, mu xatacꞌavic. \v 69 Joꞌon li coꞌol crixchanoutique ista xa scꞌacꞌalil ti chba chotlucun ta sbatsꞌicꞌob li Diose. Jaꞌ te chlic jpas mantal ―xut. \p \v 70 Scotolic jech laj yalic: \p ―¿Mi joꞌot Snichꞌonot Dios apꞌisoj aba? ―xutic. \p ―Joꞌon ―xi li Jesuse. \p \v 71 Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal ta jsaꞌtic yan textico? Laj xa caꞌitic ti ta stoy sba ta stojol li Diose ―xut sbaic. \c 23 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ba yacꞌbeic ta scꞌob Pilato li Jesuse \r (Mt. 27.1–2, 11–14; Mr. 15.1–5; Jn. 18.28–38) \p \v 1 Ilic scotolic, laj yiqꞌuic batel ta stojol Pilato li Jesuse. \v 2 Te lic sticꞌbeic smul. Jech laj yalic: \p ―Li vinic liꞌi ta xal ti mu xuꞌ ta xcacꞌbecutic jpatancutic li mucꞌta ajvalil Césare, yuꞌun ta xal ti jaꞌ ajvalil stuque. Ta xal ti jaꞌ tꞌujbil yuꞌun Dios ti chisventainuncutique. Ta stsob svinictac yuꞌun ta scꞌan ta sliques cꞌop liꞌ ta cosilalcutique ―xiic. \p \v 3 Li Pilatoe la sjacꞌbe li Jesuse: \p ―¿Mi joꞌot ajvalilot yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale? ―xut. \p Itacꞌav li Jesuse: \p ―Joꞌon ―xi. \p \v 4 Li Pilatoe jech lic yalbe li banquilal paleetique schiꞌuc scotol li crixchanoetique: \p ―Muc bu la jtabe smul li vinic liꞌi ―xi. \p \v 5 Jech tsots lic cꞌopojicuc nojtoc: \p ―Mu me xacolta batel yuꞌun jaꞌ ta soc li jchiꞌiltacutique. Ta xchanubtasvan ta scotol cosilalcutic liꞌ ta Judeae. Ta sliquebe te ichanubtasvan ta Galilea. Li avie liꞌ xa itale ―xiic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yiqꞌuic batel ta stojol Herodes li Jesuse \p \v 6 Cꞌalal iyaꞌi Pilato ti jaꞌ baꞌi te lic chanubtasvanuc ta Galilea li Jesuse, la sjacꞌbe li crixchanoetic mi jaꞌ te liquem talel ta Galileae. \v 7 Cꞌalal iyaꞌi ti te liquem talel ta Galilea li Jesuse, ijul ta sjol Pilato ti jaꞌ ichꞌbil ta venta yuꞌun li ajvalil Herodese. Jaꞌ yuꞌun la stac batel li yoꞌ bu oy li Herodese yuꞌun te talem ta paxyal ta Jerusalén. \v 8 Cꞌalal iyil Jesús li Herodese, xmuybaj xa. Yuꞌun voꞌone caj chac yojtaquin yuꞌun yaꞌiojbe scꞌoplal ti oy cꞌustic tspas li Jesuse. “Ti oy la bu chquil ti cꞌu sba chacꞌ ta ilel stsatsal sjuꞌel li Jesuse”, xi onoꞌox ta yoꞌon li Herodese. \v 9 Li Herodese lic sjacꞌulanbe li cꞌu sba xuꞌ yuꞌun chacꞌ ta ilel li stsatsal sjuꞌele. Li Jesuse mu jpꞌeluc bu itacꞌav. \v 10 Te oyic li banquilal paleetique schiꞌuc li buchꞌutic spꞌisoj sbaic ta jchanubtasvanej ta smantaltac li Diose. Soquem sjolic ta stojol li Jesuse. Ta sloqꞌuel yoꞌonic la sticꞌbeic smul ta stojol li Herodese. \v 11 Li Herodese schiꞌuc li yajsoltarotaque muc bu xichꞌic ta mucꞌ li Jesuse. Jaꞌ noꞌox la slabanic, la slapbeic natil cꞌuꞌil sventa ajvaliletic. Tsꞌacal to la staquic sutel ta stojol li Pilatoe, te slapoj batel li cꞌuꞌile. \v 12 Li Pilatoe scontrainoj sbaic toꞌox schiꞌuc li Herodese, pero cꞌalal la stac batel ta stojol Herodes li Jesuse, te ilaj o yoꞌonic. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imeltsaj scꞌoplal ti chmile li Jesuse \r (Mt. 27.15–26; Mr. 15.6–15; Jn. 18.39–19.16) \p \v 13 Li Pilatoe laj yicꞌan talel scotol li banquilal paleetique, schiꞌuc li jꞌabteletic yuꞌunic li jꞌisraeletique, schiꞌuc scotol li crixchanoetique. \v 14 Jech laj yalbe: \p ―La achiꞌilic liꞌi la avalic ti jaꞌ ta soc scotol la achiꞌiltaquique, jaꞌ yuꞌun la aviqꞌuic talel liꞌ ta jtojole. Pero laj xa quichꞌbe scꞌop liꞌ ta atojolique. Mu jsetꞌuc la jtabe smul. Mu meleluc li cꞌusi la avalique. \v 15 Jech nojtoc li Herodese muc bu stabe smul eꞌuc. Ti lauc stabe smule, muc bu stac sutel liꞌ ta jtojol ti jechuque. Jech muꞌyuc smul ti chavaqꞌuic ta milele. \v 16 Jaꞌ noꞌox chcal ti acꞌo yichꞌ tsitsele, ta jcolta batel ―xi. \p \v 17 Li Pilatoe ta persa ta scolta batel jun jchuquel ta jujun qꞌuin Coltael li bu junucal tscꞌanbeic scolel li jꞌisraeletique. \v 18 Jech scotol li crixchanoetique tsots lic cꞌopojicuc: \p ―Leꞌe acꞌo ba yichꞌ jocꞌanel ta cruz. Jaꞌ acꞌo coluc li Barrabase ―xiic. \p \v 19 (Li Barrabase itiqꞌue ta chuquel ta scoj ti la stsob svinictac yuꞌun la scontrain li ajvalil li te ta Jerusalene, schiꞌuc imilvan nojtoc. Jaꞌ jꞌisraelal vinic.) \v 20 Li Pilatoe la schaꞌcꞌopon li jꞌisraeletique yuꞌun chac scolta batel li Jesuse. \v 21 Tsots lic cꞌopojicuc nojtoc li crixchanoetique: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic tajmec. \p \v 22 Li Pilatoe jech la schaꞌjacꞌbe yoxibal velta li crixchanoetique: \p ―Pero ¿cꞌusi smul avuꞌunic? Li joꞌone muc bu jtabe smul ti ta xmilee. Jaꞌ noꞌox chcal ti acꞌo yichꞌ tsitsel ta nucule, ta jcolta batel ―xut. \p \v 23 Pero más to tsots icꞌopojic: \p ―¡Jocꞌano ta cruz! ―xiic. \p Cꞌalal jech la sujic Pilato li crixchanoetique schiꞌuc li banquilal paleetic yuꞌunique, ichꞌunbatic li cꞌusi iyalique. \v 24 Li Pilatoe laj yal mantal ti acꞌo ba jocꞌanatuc ta cruz li Jesuse yuꞌun jech la scꞌanic li crixchanoetique. \v 25 Jaꞌ la scolta batel li buchꞌu la scꞌanbeic scolele, jaꞌ li itiqꞌue ta chuquel ta scoj ti la stsob svinictac yuꞌun la scontrain li ajvalile, schiꞌuc ti imilvan nojtoque. Li Pilatoe laj yacꞌ ta cꞌabal li Jesuse yoꞌ acꞌo spasbeic li cꞌusi ta scꞌanique. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ijocꞌanat ta cruz li Jesuse \r (Mt. 27.32–44; Mr. 15.21–32; Jn. 19.17–27) \p \v 26 Li soltaroetique laj yiqꞌuic batel li Jesuse. Cꞌalal sqꞌuechoj xa batel scruzal li Jesuse, te la snupic ta be jun jꞌisraelal vinic, Simón sbi. Cirene sbi li slumale. Te ta xꞌoch batel ta Jerusalén. La stsaquic, iyacꞌbeic echꞌel sqꞌuechbeel scruzal li Jesuse. Jaꞌ sbabe batel li Jesuse, jaꞌ tijil batel li Simone. \p \v 27 Oy ep viniquetic schiꞌuc ep antsetic la schiꞌinic batel li Jesuse. Li antsetique toj echꞌem laj yoqꞌuitaic li Jesuse. Toj echꞌem iyat yoꞌonic. \v 28 Li Jesuse la scꞌopon: \p ―Antsetic, joꞌoxuc li liꞌ nacaloxuc ta Jerusalene, mu me xavoqꞌuitaicun. Oqꞌuita aba atuquic schiꞌuc oqꞌuitaic la avalabique. \v 29 Yuꞌun ta xcꞌot scꞌacꞌalil ta xtal ichꞌ vocol. Jech chavalic: “Jaꞌ lec li buchꞌutic mu onoꞌox snaꞌ xꞌalajique yuꞌun mu sta jech chichꞌic vocol jech chac cꞌu chaꞌal chquichꞌtic, joꞌotic ti oy coltique”, xachiic. \v 30 Joꞌoxuc li liꞌ oyoxuc ta Jerusalene jech chlic avalic: “Ti oy la cꞌuxi jinuc talel li vitse ti acꞌo snetꞌutique”, xachiic yuꞌun toj tsots li ichꞌ vocol chtale. \v 31 Li joꞌone ta jchꞌun scotol li cꞌustic yaloj li Diose pero ep chiyacꞌbeic quichꞌ vocol. Li joꞌoxuc li mu xachꞌunic li cꞌustic yaloj li Diose, ¡cꞌuxi ta xcuch avuꞌunic li vocol ta xtal ta atojolique! ―xi li Jesuse. \p \v 32 Oy chaꞌvoꞌ jꞌisraelal viniquetic iꞌiqꞌueic batel eꞌuc ti tsots smulique, coꞌol ba yichꞌic jocꞌanel ta cruz schiꞌuc li Jesuse. \v 33 Cꞌalal icꞌotic li yoꞌ bu Baquil Jolil sbi li balumile, te la sjocꞌanic ta cruz li Jesuse schiꞌuc li chaꞌvoꞌ viniquetic ti tsots smulique. Jun cruz ta sbatsꞌicꞌob, jun ta stsꞌetcꞌob li scruzal li Jesuse. \v 34 Li Jesuse lic scꞌoponbe Dios li crixchanoetique: \p ―Tata, pasanbo perton yuꞌun mu snaꞌic li cꞌusi tspasique ―xi. \p Li soltaroetique la spasic canal tajimol yoꞌ jech chilic bu jlicucal li scꞌuꞌ spacꞌaltac Jesús ti ta xichꞌbeic jujunique. \v 35 Li crixchanoetic li te vaꞌalic ta xqꞌuelvanique, la snaꞌleic li Jesuse. Te vaꞌalic eꞌuc li jmeltsanejcꞌopetique, la snaꞌleic eꞌuc li Jesuse. Jech laj yalic: \p ―La scoltaan li crixchanoetique. Mi melel ti tꞌujbil yuꞌun Dios ti chisventainutique, acꞌo scolta sba stuc ―xiic. \p \v 36 Li soltaroetique ti naca jromail viniquetique ilabanvanic eꞌuc. Inopojic talel, laj yacꞌbeic yuchꞌ pajal yaꞌlel tsꞌusub li Jesuse. \v 37 Jech laj yalbeic: \p ―Mi melel ti joꞌot mucꞌta ajvalilot yuꞌun la achiꞌiltac ta israelale, colta aba atuc ―xutic. \p \v 38 Oy jpech teꞌ te bajbil ta sjol scruzal li Jesuse tsꞌibabil ta griego cꞌop, schiꞌuc ta latin cꞌop, schiꞌuc ta hebreo cꞌop. Jech chal: “Liꞌi jaꞌ li mucꞌta ajvalil yuꞌun li jꞌisraeletique”, xi tsꞌibabil li ta teꞌe. \p \v 39 Li viniquetic ti tsots smulic li te coꞌol jocꞌolic ta cruz schiꞌuc li Jesuse, jun la stoy sba ta stojol li Jesuse, jech laj yal: \p ―Mi melel ti joꞌot Cristoot ti tꞌujbilot yuꞌun Dios ti chaventainuncutique, colta aba atuc. Jech coltauncutic eꞌuc ―xut. \p \v 40 Li june la spajes li schiꞌile, jech laj yalbe: \p ―¿Mi mu xaxiꞌ li Dios ti chatoy aba ta stojol li vinic li liꞌ coꞌol chijmileutique? \v 41 Li joꞌotique oy jmultic jaꞌ yuꞌun ta xquichꞌtic vocol. Yuꞌun jaꞌ chijꞌacꞌbat jtojtic li cꞌustic chopol la jpastique. Li vinic liꞌi mu cꞌusi chopol spasoj ―xut. \p \v 42 Li vinic ti la spajes li schiꞌile jech laj yalbe li Jesuse: \p ―Cajval, naꞌun me ti cꞌalal chtal apas mantal liꞌ ta balumile ―xut. \p \v 43 Itacꞌav li Jesuse: \p ―Melel chacalbe, li avie chachiꞌinun batel ta vinajel ―xut. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ilocꞌ schꞌulel li Jesuse \r (Mt. 27.45–56; Mr. 15.33–41; Jn. 19.28–30) \p \v 44 Cꞌalal jech laj yal li Jesuse, oꞌlol xaꞌox cꞌacꞌal. Jaꞌ o icom ta icꞌal acꞌubal ta spꞌejel balumil cꞌalal to ta oxib ora ta mal cꞌacꞌal. \v 45 Imac sat li cꞌacꞌale. Li mucꞌta pocꞌ li te lichꞌil ta yut li mucꞌta chꞌulna ta Jerusalene ijat ta oꞌlol. \v 46 Li Jesuse tsots icꞌopoj, jech laj yal: \p ―Tata, chcacꞌ ta acꞌob li jchꞌulele ―xi. \p Jaꞌ xa o ilocꞌ schꞌulel. \p \v 47 Cꞌalal iyil li banquilal soltaro li cꞌustic icꞌot ta pasele, iyichꞌ ta mucꞌ li Diose, jech laj yal: \p ―Ta melel muꞌyuc smul li vinic liꞌi ―xi. \p \v 48 Scotol li crixchanoetic li te tsobolique cꞌalal iyilic scotol li cꞌustic icꞌot ta pasele, isutic batel ta snaic. La smajulan batel stiꞌ yoꞌonic yuꞌun ixiꞌic mi ch‐acꞌbat yichꞌic vocol yuꞌun Dios ta scoj ti la smilic li Jesuse. \v 49 Scotol li buchꞌutic lec la scꞌopon sbaic schiꞌuc li Cajvaltique, schiꞌuc li yajchanbalajeltac li Cajvaltique, schiꞌuc li antsetic li liquemic talel ta Galilea li la schiꞌinic talel li Jesuse, nomnom vaꞌalic la sqꞌuelic scotol li cꞌustic icꞌot ta pasele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti la smuquic li Jesuse \r (Mt. 27.57–61; Mr. 15.42–47; Jn. 19.38–42) \p \v 50-51 Te oy jun vinic, José sbi, liquem talel ta jteclum Arimatea ta Judea balumil. Jaꞌ jmeltsanejcꞌop li te ta mucꞌta chꞌulna ta Jerusalene. Jaꞌ lequil vinic. Smalaoj chtal ventainaticuc yuꞌun li Diose. Lec tucꞌ yoꞌon, muc bu la sticꞌ sba li cꞌalal la saꞌbeic smul Jesús li yan jmeltsanejcꞌopetique. \v 52 Ba scꞌopon Pilato, ba scꞌanbe li sbecꞌtal stacupal li Jesuse. \v 53 Li Pilatoe laj yal mantal ti acꞌo yacꞌbeel batele. Li Josee ba syalesbe ta cruz li sbecꞌtal stacupal li Jesuse. La spix ta saquil pocꞌ, te ba smuc ta jombil chꞌut chꞌen. Achꞌ chꞌen to, muꞌyuc to buchꞌu mucbil tey. \v 54 Mal xaꞌox cꞌacꞌal ti la smuquique. Jaꞌ xa o scꞌacꞌalil ta schapan sbaic sventa ta xcuxic mi ichꞌay cꞌacꞌale. \p \v 55 Li antsetic li liquemic talel ta Galilea li la schiꞌinic talel li Jesuse, ibatic ta muquenal eꞌuc. Iyilic bu la smucbeic comel sbecꞌtal stacupal li Jesuse. \v 56 Cꞌalal iyilique, isutic batel ta snaic. Cꞌalal icꞌotic ta snaique, la smeltsanic ta ora muil vomoletic yuꞌun jaꞌ chba yacꞌbeic ta sbecꞌtal stacupal li Cajvaltique yoꞌ jech mu xtuib o ta ora. Yuꞌun jaꞌ jech stalelic o li jꞌisraeletique. Pero muc bu xba yaqꞌuic ta ora yuꞌun jaꞌ xa scꞌacꞌalil ta xcuxic jech chac cꞌu chaꞌal ta xal li mantaletic yuꞌunique. \c 24 \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti ichaꞌcuxi li Jesuse \r (Mt. 28.1–10; Mr. 16.1–8; Jn. 20.1–10) \p \v 1 Ta sba scꞌacꞌalil li xemanae, jaꞌ li romincoe, ibatic ta muquenal li antsetique. Scꞌan toꞌox sacub osil li cꞌalal ibatique. Yichꞌojic batel li muil vomoletic li la smeltsanique. \v 2 Cꞌalal icꞌotique, tselelinbil xaꞌox loqꞌuel cꞌot staic li mucꞌta ton li macbil o stiꞌ li chꞌene. \v 3 Iꞌochic ta yut li chꞌene pero muc xa bu te oy istaic li sbecꞌtal stacupal li Cajvaltic Jesuse. \v 4 Cꞌalal te ta xcꞌopoj yoꞌonique, te vaꞌalic iyilic ta stsꞌelic chaꞌvoꞌ coꞌol schiꞌuc viniquetic yilel. Toj sac li scꞌuꞌique ta xtupꞌ o tajmec jsatic. \v 5 Ixiꞌic tajmec li antsetique, la squejan sbaic. Jech iꞌalbatic yuꞌun li viniquetique: \p ―¿Cꞌu chaꞌal tal aqꞌuelic liꞌ ta muquenal li buchꞌu cuxul o sbatel osile? \v 6 Muc xa bu liꞌi, ichaꞌcuxi xa loqꞌuel. Naꞌic me ti jech onoꞌox laj yalboxuc li cꞌalal te toꞌox oyoxuc ta Galileae. \v 7 Jech laj yal: “Ta persa chiꞌaqꞌue ta scꞌob jpasmuliletic, joꞌon li coꞌol crixchanoutique. Chisjocꞌanic ta cruz, te chismilic. Chismuquic, pero ta yoxibal cꞌacꞌal chichaꞌcuxi loqꞌuel ta jmuquenal”, xayutic onoꞌox ―xꞌutatic li antsetique. \p \v 8 Li antsetique ijul ta sjolic ta ora ti jech onoꞌox albilique. \v 9 Iloqꞌuic ta yut li chꞌene, isutic batel. Li cꞌustic iꞌalbatique ba yalbe yaꞌiic li buluchvoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse schiꞌuc li yanetique. \v 10 Li antsetic li ba yalbeic li yajtacbalaltac li Jesuse, jaꞌ li María li liquem talel ta Magdalae, schiꞌuc Juana, schiꞌuc otro jun María, jaꞌ li smeꞌ Jacoboe, schiꞌuc yan antsetic li te schiꞌuquique. \v 11 Li jtacbalaletique la snopic ti altic li cꞌusi ta xalic li antsetique, jech muc bu schꞌunic li cꞌusi laj yalique. \p \v 12 Yan li Pedroe ta ora ibat ta anil ta smuquenal li Jesuse. Cꞌalal icꞌote, la snachꞌta ochel li yut chꞌene. Iyil ti jaꞌ xa noꞌox te oy li saquil pocꞌ li la spixbeic o sbecꞌtal stacupal li Cajvaltique. Mu xa bu te oy li sbecꞌtal stacupale. Jech ep icꞌopoj batel yoꞌon li cꞌalal isut batele. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌ sba ta ilel Jesús ta stojol chaꞌvoꞌic li cꞌalal te ta xanavic batel ta sbelel Emáuse \r (Mr. 16.12–13) \p \v 13 Ta scꞌacꞌalil cꞌalal ichaꞌcuxi loqꞌuel ta chꞌen li Cajvaltique, ta mal cꞌacꞌal oy chaꞌvoꞌ ti yichꞌojic ta mucꞌ li Jesuse, iloqꞌuic batel ta Jerusalén, te ibatic ta sbelel li colonia Emáus sbie. Oy nan chibuc reva xil sbaic schiꞌuc li Jerusalene. \v 14 Te tslabanic batel li cꞌu sba la smilic li Jesuse. \v 15 Cꞌalal jaꞌ o tslabanique, te ital ta spatic li Jesuse. Te schiꞌuquic batel ta xanbal. \v 16 Pero imacbat satic yuꞌun li Diose jech muc bu xojtaquinic mi jaꞌ Jesús li te schiꞌuquic batel ta bee. \v 17 Jech ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi li yacal chavalique? ―xꞌutatic. \p Te ipajic. Li Jesuse iyil ti toj echꞌem ta xat yoꞌonique. \v 18 Itacꞌav li june, jaꞌ Cléofas sbi: \p ―Li jchiꞌiltactic li te talemic ta qꞌuelqꞌuin ta Jerusalene iyaꞌiic scotolic li cꞌusi jaꞌ to noꞌox icꞌot ta pasel li te ta Jerusalene. ¿Cꞌu chaꞌal muc bu xavaꞌi li joꞌote? ―xut. \p \v 19 Itacꞌav li Jesuse: \p ―¿Cꞌusi icꞌot ta pasel? ―xi. \p Itacꞌavic: \p ―Yuꞌun la smilic li Jesús li liquem talel ta Nazarete. Jaꞌ li buchꞌu iyal scꞌop Diose. Lec icoltaat yuꞌun Dios jech iyacꞌulan ta ilel stsatsal sjuꞌel. Schiꞌuc lec ichanubtasvan, icꞌot ta coꞌoncutic li scꞌope. Lec iꞌile yuꞌun jchiꞌiltactic ta israelal. \v 20 Jaꞌ noꞌox li banquilal paleetic schiꞌuc li jmeltsanejcꞌopetic cuꞌuntique iꞌacꞌvanic ta cꞌabal. Ta stojol li ajvalile imeltsaj scꞌoplal yuꞌunic ti ta persa ta xchame. La sjocꞌanic ta cruz. \v 21 Li joꞌoncutique jpatoj coꞌoncutic ti jaꞌ ta xꞌoch ta ajvalilal cuꞌuntique, joꞌotic li jꞌisraelutique. Pero yoxibal xa cꞌacꞌal ti imilee. \v 22 Pero oy cꞌusi yan icaꞌicutic sob nax. Toj chꞌayel o coꞌoncutic ta sventa li cꞌusi laj yalbuncutic li antsetic li coꞌol la jchiꞌincutic li Jesuse. Yuꞌun iꞌayic sob nax ta smuquenal li Jesuse. \v 23 Pero muc xa bu te oy istaic li sbecꞌtal stacupal li Jesuse. Cꞌalal iyilic ti muc xa bu te oye, isutic batel, ba yalbuncutic. Te la iyilic chꞌul ángeletic ti laj yalic ti chaꞌcuxiem xa li Cristoe. \v 24 Ibatic jayvoꞌ jchiꞌiltac eꞌuc, a sqꞌuelbeic li smuquenale. Li cꞌu sba laj yalic li antsetique jaꞌ jech iyilic eꞌuc. Pero muc bu xilic eꞌuc li Jesuse ―xutic li Jesús li chaꞌvoꞌique. \p \v 25 Jech iꞌalbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―Muc bu pꞌijoxuc. Vocol chachꞌunic scotol li cꞌustic yalojic li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \v 26 ¿Mi mu jechuc tsꞌibabil ti ta persa baꞌi ta xichꞌ vocol li Cristoe, ti tsꞌacal to ta xꞌoch ta ajvalilale? ―xi li Jesuse. \p \v 27 Li Jesuse iꞌalbat yaꞌiic scotol li bu tsꞌibabil scꞌoplal ta scꞌop li Diose. Jaꞌ baꞌi laj yal li bu la stsꞌiba comel li Moisese, xchapet laj yal li cꞌusi la stsꞌibaic li yan li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee. \p \v 28 Cꞌalal icꞌotic ta Emáuse, li Jesuse jꞌechꞌel ox ch‐echꞌ batel yilel. \v 29 Li chaꞌvoꞌ viniquetique la spajesic. Jech laj yalbeic: \p ―Pajan liꞌi, och chiꞌinuncutic yuꞌun icꞌ xa osil ―xutic. \p Ischꞌun li Jesuse. \v 30 Cꞌalal te schiꞌuquic ta chotlej ta mexae, la stam jpꞌej pan li Jesuse, laj yalbe coliyal Dios, la xut li pane, laj yacꞌanbe. \v 31 Cꞌalal jech la spas li Jesuse, te lic acꞌbatuc yojtaquinic yuꞌun Dios. Pero ta ora te isac‐chꞌay li Jesuse. \v 32 Jech laj yalbe sbaic: \p ―¿Cꞌu chaꞌal muc bu jnaꞌtic mi jaꞌ li Cajvaltique yuꞌun toj lec laj caꞌitic li cꞌalal laj yalbutic talel ta be li smelol li scꞌop Diose? ―xut sbaic. \p \v 33 Isutic batel ta ora ta Jerusalén, ba yalbeic li schiꞌiltaquic li coꞌol yichꞌojic ta mucꞌ li Cajvaltique. Te tsobolic cꞌot staic li buluchvoꞌ yajchanbalajeltac li Jesuse schiꞌuc oy yan schiꞌiltaquic li te oyique. \v 34 Jech iꞌalbatic yuꞌun li schiꞌiltaquic li te ta Jerusalene: \p ―Ta melel chaꞌcuxiem xa li Cajvaltique. Laj xa yacꞌ sba ta ilel ta stojol li Simón Pedroe ―xꞌutatic. \p \v 35 Li chaꞌvoꞌique lic yalic eꞌuc li cꞌu sba iloꞌilajic batel ta be schiꞌuc li Jesuse, schiꞌuc ti muc bu xojtaquinique, ti jaꞌ to laj yojtaquinic li cꞌalal la xut li pane. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti laj yacꞌ sba ta ilel Jesús ta stojol li yajchanbalajeltac li cꞌalal chaꞌcuxiem xaꞌoxe \r (Mt. 28.16–20; Mr. 16.14–18; Jn. 20.19–23) \p \v 36 Cꞌalal jaꞌ o te chloꞌilajic scotolique, te vaꞌal ijul ta ora ta stojolic li Jesuse. Jech laj yal: \p ―Junuc me avoꞌonic ―xi. \p \v 37 Ixiꞌic tajmec. Iyalic ti chꞌulelale. \v 38 Li Jesuse jech laj yalbe: \p ―¿Cꞌu chaꞌal chaxiꞌic? ¿Cꞌu chaꞌal chanopic ti mu joꞌcune? \v 39 Qꞌuelavilic li jcꞌob schiꞌuc li coque. Joꞌon. Laꞌ picbecun. Ti chꞌulelalucune, muꞌyuc jbecꞌtal, muꞌyuc jbaquil ti jechuque ―xi. \p \v 40 Cꞌalal laj yal jech li Jesuse, laj yacꞌ ta ilel li scꞌobe schiꞌuc li yoque. \v 41 Cꞌalal iyilique, toj echꞌem xmuybajic xa. Pero mu snaꞌic lec mi ta melel ti chaꞌcuxiem xae yuꞌun ichꞌay yoꞌonic. Ijacꞌbatic yuꞌun li Jesuse: \p ―¿Mi oy jsetꞌuc veꞌlil avichꞌojic talel? ―xi. \p \v 42 Laj yacꞌbeic jsetꞌ vobil choy schiꞌuc laj yacꞌbeic jsetꞌ spom mucꞌta pom. \v 43 Scotolic te sqꞌuelojic li cꞌalal la stsac li veꞌlil li Jesuse, schiꞌuc li cꞌalal la slajese. \v 44 Jech lic albaticuc: \p ―Cꞌalal jchiꞌucoxuc toꞌoxe, laj onoꞌox calboxuc ti persa ta xcꞌot ta pasel scotol li cꞌu sba tsꞌibabil comel jcꞌoplal ta sjun Moisés, schiꞌuc ta sjunic li yan li buchꞌutic iyalic scꞌop Dios ta voꞌonee, schiꞌuc ta sjunal Salmoetic ―xꞌutatic yuꞌun li Jesuse. \p \v 45 Te iꞌacꞌbat spꞌijilic yuꞌun li Jesuse yoꞌ jech ta schꞌunic o ti jech onoꞌox tsꞌibabil scꞌoplal ta scꞌop li Diose. \v 46 Jech laj yal nojtoc li Jesuse: \p ―Tsꞌibabil ta scꞌop Dios nojtoc ti ta onoꞌox xquichꞌ vocol schiꞌuc chimile, joꞌon ti scꞌoplal onoꞌox chtal ventainvancune, schiꞌuc ti ta onoꞌox xichaꞌcuxi ta yoxibal cꞌacꞌale. \v 47 Schiꞌuc ti ta onoꞌox xꞌalbatic scotol crixchanoetic ti acꞌo yictaic li cꞌustic chopol ta spasique, ti acꞌo schꞌunic ti joꞌon Yajcoltavanejicune, jech ta spasbatic perton yuꞌun smulic. Jaꞌ baꞌi ta xꞌalbatic li buchꞌutic liꞌ nacalic ta Jerusalene. Tsꞌacal to chlic albaticuc scotol li crixchanoetic ta spꞌejel balumile, xi onoꞌox tsꞌibabil. \v 48 Joꞌoxuc texticooxuc yuꞌun joꞌoxuc avilic ti laj quichꞌ vocole schiꞌuc ti chaꞌcuxiemun xae. \v 49 Aꞌiic, chajtacbeic yalel li Chꞌul Espíritu ti yaloj onoꞌox Jtot ti chayacꞌbeique. Liꞌ to me oyanic ta Jerusalén jaꞌ to mi ital li Chꞌul Espíritue. Jaꞌ ta xꞌoch ta avoꞌonic jech ta xꞌayan o stsatsal avoꞌonic, jaꞌ xuꞌ o avuꞌunic chapuquic batel li jcꞌope ―xi li Jesuse. \s1 Jaꞌ scꞌoplal ti imuy batel ta vinajel li Jesuse \r (Mr. 16.19–20) \p \v 50 Ta yan o cꞌacꞌal laj yicꞌ loqꞌuel ta Jerusalén li yajchanbalajeltac li Jesuse. Jaꞌ te ibatic ta sbelel jteclum Betania. Cꞌalal icꞌotic ta nopol Betaniae, la stoy schibal scꞌob li Jesuse yuꞌun iyacꞌ comel slequilal yutsilal. \v 51 Cꞌalal yacal ta xacꞌ comel slequilal yutsilale, jaꞌ xa o imuy ba ta vinajel li Jesuse. \v 52 Cꞌalal iyilic ti imuy batel ta vinajele, más laj yichꞌic ta mucꞌ. Xmuybajic tajmec cꞌalal isutic batel ta Jerusalene. \v 53 Scotol cꞌacꞌal ibatic ta yamaqꞌuil li mucꞌta chꞌulna li te ta Jerusalene. Xmuybajic noꞌox laj yalbeic coliyal Dios ta sventa ti icoltaatic xae.