\id ROM March 17, 1992 ROMANOS TZUTUJIL ATITLAN PS \h ROMANOS \toc1 Romanos \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 ROMANOS \c 1 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen en Pablo quentz'ibaj jawra carta chewa ixix wch'alal jixc'ola pRoma. Anen ja en ajsmajma' rxin Jesucristo. Ja' Dios xensiq'uina che xenoca apóstol, ja' xech-owa wxin chquenba cuq'uin wnak che cney-a' rbixic chca utzlaj tzij rxin Jesucristo jretkon ta wawe' chwech ruch'lew. \v 2 Jawra utzlaj tzij jretkon ta camic, ojer rtzujun cana. Xtzujuj cana Dios y xtz'ibax cana chpam rsantlaj rtzojbal cmal ja e ojer tak profeta jxesmaja precwent. \v 3 Jawra utzlaj tzij jxenbij chewa nuc'ut chkawech nak rbanic Rlec'wal Dios. Je Rlec'wal Dios arja' xoca wnak com xoca riy rumam ja ojer rey David. \v 4 Per bien k'alaj che Rlec'wal Dios, bien k'alaj chcongan nim rpoder y rc'an jun Espíritu je njunam ruq'uin Espíritu rxin Santlaj Dios. Jara' bien xk'alsasa chcara' rbanic y tzra' xk'alsas wa' tak xc'astaja chquecjol cnomki'. Ja' Kajaw Jesucristo ja' c'ara' Rlec'wal Dios. \v 5 Rmal c'a Jesucristo tak kcochin tzra Dios utzil je nsipaj chka, y rmal ja' chka' tak yatanak chka ajoj che okocnak rapóstol. Mchek tcara' bnon cara' chka, rmal che nokba cuq'uin je' tnamet jc'ola nat nkaj chwech ruch'lew che nekay-a' rbixic Jesucristo chca ch-utz c'ara' neyke'a quec'u'x ruq'uin y necnimaj rtzojbal. Njelal jawra nkaban che yabal ruk'ij ja'. \v 6 Ajni' chewa ixix wch'alal je ix aj Roma, Dios xixsiq'uina che nquixoca ix rtnamet Jesucristo y xenimaj. \v 7 Jawra carta ewxin ixix chixconjelal wch'alal. Ixix ajni'la nquixrajo' Dios, ja' xixsiq'uina, ixeryonan che ix rtnamet. Ja utzil je nsipaj Dios chka ruq'uin jun anm jkas qui'il nec'je'a chwech, jara' ta xtecochij más tzra Kadta' Dios y tzra Kajaw Jesucristo. \s1 • • • • • \p \v 8 Camic wch'alal quenwajo' quenbij chewa nabey mul chcongan quenmeltioxij tzra Dios ewmal ixix chixconjelal. Prubi' Jesucristo quenmeltioxij wa' rmal che bien notkixa nat nkaj chwech njelal ruch'lew che ixix ruq'uin Jesucristo ykul wa' ec'u'x. \v 9 Com Dios arja' rutkin che anen nemjon rbanic oración pnecwent, nmajo'n jmul mquita ixney-on pnoración. Jara' Dios jnemjon rbanic rsamaj per ne njelal wanm quenban rsamaj, ntajina nemjon rbixic ja utzlaj tzij jrec'mon ta Rlec'wal. \v 10 Njelal mul nemjon rc'utxic tzra Dios ch-utz c'ara' xtuya' ta chwa camic chquenba ewq'uin wcara' nrajo' ranm ja', com ojer nemjon ta rch'obic chquenba ewq'uin. \v 11 Com anen congan quenwajo' nutz'et ri' kawech ewq'uin, quenwajo' quenba ewq'uin che cnech'bo' chewech nak rbanic je' achnak je nsipaxa chka rmal Espíritu Santo, quenwajo' necochij ta más tzra. Cara' quenwajo' chewa ch-utz c'ara' necwira más ec'u'x ruq'uin ewanm chpam rtzojbal Dios. \v 12 Quenba ewq'uin per jara' mruyon ta chewa ixix c'ola rec'mon ta per jara' c'ola rec'mon ta chwa anen chka', com c'ola yukbal ec'u'x ixix ruq'uin Jesucristo y c'ola yukbal nuc'u'x anen ruq'uin chka' jara' nekyabej kchuk'a' chbil tak ki' tak xtquenekaja. \v 13 Camic wch'alal, quenwajo' quench'ob chewech che anen q'uiylaj mul nech'bon chquenba ewq'uin per majo'n encwennak ta. Quenwajo' quenba ewq'uin che cnec'lo' je' csech rxin obra je rxin Dios jc'ola checjol ixix tzra' pRoma ajni' ntajina quenban camic chquecjol jle' chic tnamet jme aj Israel ta. \v 14 Ja utzlaj tzij rxin Jesucristo c'ola chnukul che cney-a' rbixic chca wnak chka bechnak wnak opech, we nquetzijona pe griego o wmajo'n, we nmak tak cna'oj o wmajo'n. \v 15 Rmal c'ara' tak quenbij chewa, we Dios xtuya' chwa chquenba ewq'uin jara' quenba che cney-a' rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo chewa ixix chka' jixc'ola pRoma. \v 16 Cara' quenbij chewa com utzlaj tzij rxin Cristo, anen majo'n q'uixbal ta quenna' tak quenya' rbixic. Majo'n q'uixbal ta quenna' com utzlaj tzij rxin Cristo jara' nimlaj rpoder Dios, nqueruto' wnak chpam quil quemac y nqueruto' chka bechnak wnak opech wneyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo. Cuq'uin aj Israel xekaj wa' rbixic nabey mul y chka' ntajina nekaja rbixic camic cuq'uin jme aj Israel ta. \v 17 Ja utzlaj tzij rxin Jesucristo jara' nimlaj rpoder Dios com ruq'uin jawra utzlaj tzij nk'aljin wa' rbeyal je rxin Dios je xokortobej. Per jnac'ambej jawra totanem rxin Dios jara' yukbal ac'u'x jnuya' Dios chawa chneyke'a ruq'uin Jesucristo. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios cawra nbij ra: —Je' wnak je nqueban rbeyal rxin Dios arj-e' xe rmal yukbal quec'u'x ruq'uin ja' Dios tak nquewil utzlaj c'aslemal. Cara' nbij. \s1 • • • • • \p \v 18 Com Dios jc'ola chcaj arja' rk'alsan chic camic chcongan ryiwal penak rmal je njelal xqueban wnak je cmestan chic Dios y majo'n chic nqueya' ta cas tzra je nbij y xlowlo' nqueban. Je rtzilal je nqueban jara' nectz'apbej quexquin, metcajo' ncutkij nak kas mer rbanic Dios jne ktzij wa' che Dios. \v 19 Wext c'ola cgan ncutkij nak rbanic xecwin tc'ara' xcutkij com jara' bien k'alsan chic chquewech rmal Dios. \v 20 Ajru' tiemp wankersan ta rwech ruch'lew ne tzra' k'alaj wa' nak rbanic Dios mesque majo'n ntz'ettaj ta ruq'uin kk'awech, per bien nch'obtaja nak rbanic. Bien k'alaj jnimlaj poder je rxin junlic jc'ola pruk'a' y bien k'alaj chka' chja' Dios. Njelal jwankersan jara' nec'tuwa chcara' rbanic. Je' wnak jmajo'n cgan ncutkij nak rbanic Dios, abar tc'a tzra' xtpe wa' tzij cmal je xtectobej qui' chwech. \v 21 Majo'n nectobej qui' com arj-e' mesque xk'alsasa chquewech nak rbanic Dios jne ktzitzij Dios per xqueban tzra com ajni' me Dios ta, y nexte c'o ta jun achnak xecmeltioxij tzra chka'. Je cna'oj nmajo'n rsamaj, xe xyojtaja. Je' canm majo'n chic rna'oj Dios rc'an ta, xe xoca pk'ejku'm. \v 22 Congan jkala quewá' necbij per xe e necnak tak wnak xe'oc wa'. \v 23 Me xqueya' ta ruk'ij jnimlaj Dios jmajo'n cmic tzrij, xquechbal tak wnak y xquechbal tak chcop xqueya' prec'xiwach. Xexque'a chquewech quechbal tak wnak per utz tc'ara' che mquita c'ola cmic chquij wnak. Xexque'a chquewech quechbal tak chcop chka bechnak tak je' chcop ajni' chca je nquerupina chcaj, o we nquebina chwech ruch'lew, o we necjuccuj qui' ptak ulew. \v 24 Rmal c'ara' tak majo'n chic xeruk'il ta Dios per jxuban, xersak'pij cana chpam rtzilal jnecyarij kaja ptak canm, xuya' c'as chca che nectz'iloj más cc'aslemal. Tak xq'uisbena c'ola achnak xqueban chbil tak qui', xectz'iloj quecuerpo tzra jle' rtzilal jmás chna q'uixbal rbanic. \v 25 Mchek tcara' xqueban, rmal je xqueya' cana Dios je ktzitzij Dios y xecnimaj chic jme e ktzitzij ta Dios. Xjara' chic xqueya' quek'ij jxe ewankersan je'a y xexque'a chquewech per majo'n xqueban ta cara' chwech je ktzitzij Dios jwankersyona njelal, jara' majo'n xqueya' ta ruk'ij per utz tc'ara' che mquita congan nim ruk'ij camic y rxin junlic chpam je' tiemp jpenak. Amén. \v 26 Rmal c'ara' ja' Dios xeruya' cana, xuya' c'as chca che nqueban je nc'utuj itzel tak yarinem jc'ola ptak canm jmás q'uixbal rbanic. Que'etz'ta' mpa' ixki' xeyojtaja, xemajcuna cuq'uin je' ixki' mism, me ach-i' chta nquecyarij. \v 27 Y cara' chca ach-i' chka', xemajcuna cuq'uin ach-i', me ixki' xta nquecyarij. Cara' xqueban ach-i', congan necyarij qui', nmajo'n chic queq'uix. Njelal je xqueban congan xtz'ilora canm rmal. Ja' c'ara' rtojbalil je tkala chquij. Ja c'ara' xquech'ec tzrij je xqueya' cana utzlaj bey rxin Dios. \v 28 Arj-e' nmajo'n xbij canm tzra che xec'je' ta Dios ptak cpensar ruq'uin ptak canm. Rmal c'ara' Dios xersak'pij ela, xuya' c'as chca che itzel tak na'oj chic nquech'ob, xuya' c'as chca che nqueban je myatanak ta chca che nqueban. \v 29 Arj-e' xe eq'uiynak che rbanic njelal rwech rtzilal. X-il mac nqueban ach-i' cuq'uin ixki', xitzel nquequetzu' chic nic'aj, necyarij je' achnak cxin chic jle' wnak, lowlo' nqueban chca wnak, congan nk'utlina canm chquij y nqueccamsaj. Xe e tcoy tak ch'oj, xe e bnoy tak engaño y njelal utzil xitzel nquetz'et. \v 30 Arj-e' xe nquectzijoj wnak, xitzel nquetz'et Dios, xe nquetz'ujuna y xe nqueyok'ona. Congan e nmak nquena' kaja, xe nqueya' quek'ij, xlowlo' tak achnak nquecwankersaj. Arj-e' majo'n nquecnimaj ta e quedta' quete', \v 31 xmajo'n nquech'ob ta je' achnak nak utz y nak m-utz ta, xmajo'n nqueban ta cumplir nak nectzujuj, y majo'n cgan cuq'uin quedta' quete' nexte cuq'uin clec'wal chka'. Arj-e' majo'n nquecuyun ta y majo'n necpoknaj ta quewech wnak. \v 32 Arj-e' bien cutkin je rbin cana Dios che nyatal wa' cmic chawij tak naban rtzilal ajni' xenbij kaja chewa ra. Per mesque cutkin per nquemjon rbanic camic. Y mruyon ta rtzilal nqueban per ncongan nel ta quec'u'x chquij wnak tak nqueban rtzilal je ajni' nqueban j-e'. \c 2 \s1 • • • • • \p \v 1 Com yatanak cmic chquij je nquebnowa rtzilal rmal c'ara' majo'n nectobej qui' je' wnak tak nque'oca e ajni' e k'toy tak tzij tzrij jun wnak. Majo'n nectobej qui' com arj-e' tak nquek'et tzij tzrij jun wnak jara' xe nquek'et kaja tzij chquij j-e' queyon kaja. Cara' c'a rbanic com j-e' nquek'et tzij tzrij per arj-e' jun chka' nquebnowa rtzilal. \v 2 Bien c'a kutkin che Dios arja' nrubey wa' nuban tak nuk'et tzij chquij je nquebnowa jle' rtzilal je nbin chic chpam jawra carta. \v 3 Je' wnak tak nque'oca e ajni' e k'toy tak tzij chquij je' wnak tak nqueban rtzilal per we j-e' jun chka' nqueban rtzilal ¿le mquitc'ara' xtk'e'ta tzij chquij rmal Dios nech'ob ixix? \v 4 ¿O we nmajo'n nak nquecsaj wa' je njelal rebnon Dios pquecwent? Com arja' ajni'la utzil rey-on chca, ajni'la recch'on ryiwal chquij, ajni'la rpaciencia cuq'uin. ¿Le mcutkin tc'a che Dios tak nuya' utzil chca mchek tcara' nuya' chca, com je rmal tak nuya' jara' che nqueq'uex cna'oj y nqueya' cana rtzilal? \v 5 Per com je' canm xecwera che rbanic rtzilal, y com majo'n cgan nqueq'uex cna'oj, jara' chkajni' necsiq'uij más ryiwal Dios chquij. C'jara' xtekaja chquij je ryiwal Dios tak xterla' jnimlaj k'ij rxin juicio. Chpam jara' k'ij ja' Dios nuk'et na tzij chquij wnak y ne rbeyal wa' k'toj tzij je xtuban. \v 6 Rubey nuban com arja' nuya' na rtojbalil chca je' wnak je ajni' xqueban chpam cc'aslemal chejujnel. \v 7 Jle' xtuya' chca utzlaj c'aslemal rxin Dios je rxin junlic. J-era' je nmajo'n nqueya' cta bnoj utzil com arj-e' njunlic quemjon rtijic quek'ij che nequewla' regloria Dios, jara' ncajo' ch-utz nquetz'e'ta rmal Dios y nquec'je' ta chpam jun quicotemal jmajo'n nyojtaj ta. \v 8 Jle' chic chkajni' xtpeta ryiwal Dios chquij. J-era' chek jara' nquech'ob nak rec'mon ta chca j-e' mism. Mjara' ta necnimaj je rxin Dios per j-e' xe bnoj tak rtzilal nqueban. \v 9 Congan lowlo' xtquetaj na je' wnak je nquebnowa rtzilal, congan lowlo' xtqueban per ne che conjelal. Cara' xtqueban che aj Israel y che me aj Israel ta xerwara' chquij aj Israel xtkaj wa' nabey mul. \v 10 Per conjelal wnak je nquebnowa utzil arj-e' nequewla' na regloria Dios, utz nquetz'e't na rmal Dios y qui'il nec'je'a canm chwech. Cara' xtqueban che aj Israel y che me aj Israel ta xerwara' chca aj Israel nyataj wa' nabey mul. \v 11 Cara' c'a rbanic com Dios majo'n jun utz nutz'et y majo'n jun itzel ta. \v 12 Cara' quenbij chewa com conjelal wnak jmajo'n cc'axan ta rley Dios jtz'iban cana rmal Moisés, wc'ola quil quemac quebnon jara' nquetaj na lowlo' rmal, xerwara' mjara' ta ley rxin Moisés xtoca chquij tak nqueta'k ela chpam lowlo'. Y conjelal wnak je cc'axan ley jtz'ibtanak cana rmal Moisés, wc'ola quil quemac quebnon jara' nk'e't na tzij chquij rmal, xerwara' njara' ley rxin Moisés noca chquij che rk'etic tzij chquij. \v 13 Cara' c'a rbanic com tak xtcatekaja chwech rk'atbaltzij Dios y awc'axan je nbij ley, per wmajo'n animan ta je nbij ley chka che nkaban jara' majo'n nbix ta chawa rmal Dios che rbeyal rxin Dios abnon. Per we animan je nbij ley chka che nkaban jara' nbix chawa rmal Dios che rbeyal rxin Dios abnon. \v 14 Ajni' chca jme aj Israel ta arj-e' majo'n cc'axan ta ley je rtz'iban cana Moisés per ja' canm nbina chca nak utzil y nak rtzilal rmal c'ara' tak nqueban je' achnak je nuc'om ri' ruq'uin ajni' nrajo' ley chka che nkaban. Tak cara' nqueban jara' c'ola jun ley cc'an ptak canm mesque majo'n cc'axan ta jley je rtz'iban cana Moisés. \v 15 Tzra' c'a nkatz'et wa' che j-e' ajni' ptak canm tz'ibtanak wa' je ajni' nrajo' ley chka che nkaban. Ja' canm nbina chca wutzil quemjon rij o we rtzilal. Chka' nquech'ob rij rwech je nbantaja chquecjol, com c'ola je' achnak nbantaja cmal wnak: —Xitzel, cara' necbij tzra, chka' c'ola nbantaja: —Mitzel ta, cara' necbij tzra. \v 16 Tak xterla' jnimlaj k'ij rxin juicio tzra' c'ara' xtbantaj wa' cumplir njelal jawrara jxenbij kaja chewa. Tak xterla' ri' k'ij tak Dios xtucsaj Jesucristo che rk'etic tzij chquij wnak, xtucsaj che nk'alsaj njelal jquech'bon y njelal jquebnon je xe cwiwan ptak canm. Cara' nuc'ut chkawech ja utzlaj tzij rxin Jesucristo je ajni' nemjon ta rbixic anen. \s1 • • • • • \p \v 17 Per ec'ola cawra necbij ra: —Ajoj ok tnamet Israel, ok rtnamet Dios. Cara' necbij kaja, per jara' xquek'ij kaja j-e' nqueya' kaja queyon. Je nquech'ob j-e' necla' na totanem rxin Dios xe rmal jc'ola cuq'uin jley jtz'ibtanak cana rmal Moisés. Kas nqueya' kaja quek'ij chcutkin rwech Dios ja ne ktzitzij Dios. \v 18 Cutkin achnak nrajo' ranm Dios, cutkin nak utzil y nak rtzilal com c'tun chquewech nak nrajo' ley chka che nkaban. \v 19 Arj-e' nquech'ob che bien nquecwina nquech'ob jrubey Dios chquewech wnak jmajo'n cutkin ta rwech, owe e ajni' jun luz je nsakersana quebey wnak jmajo'n cutkin ta nak utzil y nak rtzilal. \v 20 Owe nquecwina nque'oca cmaestro wnak jmajo'n nch'obtaj ta cmal rtzojbal Dios, owe nquecwina nquectijoj e ch'tak sencillo. Com c'ola ley cuq'uin jnuc'ut chquewech jtijonem jne ktzij chtijonem rxin Dios rmal c'ara' tak nquech'ob che nquecwina nqueban cara'. \v 21 Com arj-e' nquectijoj jle' chic ¿nak tzra tak mtectijoj qui' j-e' chka'? J-e' cawra necbij chca wnak: —Mteban ta alak', per ¿lmajo'n c'a alak' nqueban ta j-e' chka'? \v 22 Necbij chca wnak che: —Mrubey ta jun acha noca ruq'uin jun ixak jme rexkayil ta, per ¿lmajo'n c'a nque'oc ta j-e' chka' cuq'uin ixki' jme quexkayil ta? Arj-e' kas itzel nquequetz'et je' tioxa', per ¿lmajo'n c'a alak' nqueban j-e' ptak templo cxin tioxa'? \v 23 Arj-e' congan nqueya' ruk'ij rley Dios jtz'iban cana rmal Moisés per com arj-e' mism majo'n necnimaj ta je nbij ley chka che nkaban jara' xruq'uix Dios nqueya'. \v 24 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Jrubi' Dios xe ntz'u'ja y xe nyo'k'a cmal wnak jme e rtnamet ta Dios per xewmal ixix tak cara' nba'na tzra. Cara' tz'ibtanak cana. \v 25 Ajni' tzra tak nqueba'na circuncidar jara' rital che e rtnamet Dios, y c'ola rec'mon ta chca per wnecnimaj je nbij rley Dios chka che nkaban. Per wmajo'n necnimaj ta xe e junam ruq'uin ra e ajni' me rtnamet ta Dios mesque ebnon chic circuncidar. \v 26 Ajni' tzra jun acha jmajo'n bnon ta circuncidar per wnuban utzil ajni' nrajo' rley Dios che nkaban ¿lme junam tc'ara' cuq'uin e rtnamet Dios mesque majo'n bnon ta circuncidar? \v 27 Je' wnak jmajo'n bnon ta circuncidar quecuerpo per we nqueban utzil je ajni' nrajo' ley chka che nkaban jara' nk'atbex na tzij chquij je' wnak jmajo'n necnimaj ta. Cara' xtba'na chca com arj-e' c'ola ley cuq'uin jtz'iban cana y ebnon circuncidar per xmajo'n necnimaj ta je nbij ley che nkaban. \v 28 Cara' c'a rbanic com arj-e' mesque e aj Israel, mesque e rtnamet Dios nbixa chca, per xme ktzij ta che e rtnamet Dios ja we nquechi' oca nbina. Mesque ebnon circuncidar nbixa chca, per xme ktzij ta che ebnon circuncidar we xe ccostumbre oca y xe nruyon oca quecuerpo bnon circuncidar. \v 29 We ktzij pnawanm aycon wa' rtzojbal Dios jara' ne ktzij che at aj Israel, jara' ktzij che at rtnamet Dios. Chka', we majtanak rch'ach'jorsic awanm, we nesmaja Espíritu Santo pnawanm jara' jun circuncisión jne ktzij wa' che circuncisión, mjara' ta circuncisión chek acuerpo nba'na circuncidar. Wcara' abnon atet, Dios nyowa ak'ij y mjun wnak ta. \c 3 \p \v 1 Per wcara' rbanic ¿lc'o c'ara' rec'mon pa chka ja ok Israel? ¿Lc'o c'ara' xoc wa' jxokba'na circuncidar? mex cara' necbij wnak chwa. \v 2 Jara' c'ola, congan q'uiy rec'mon ta chka. Nabey mul, pkak'a' ajoj ja ok tnamet Israel xja'ch wa' rtzojbal Dios che nkaban cwent. \v 3 Ec'ol c'a chka jmajo'n xecnimaj ta rtzojbal Dios per ¿le nbij tzij c'ara' che Dios mtuban cumplir je rtzujun cana chpam rtzojbal? \v 4 Jara' ne mcara' ta. Per ajoj ja ok wnak next jun chka mquita xtutz'ak tzij, per Dios mcara' ta, arja' ne ktzij wa' njelal je nbij. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawrara nbij: —Cara' rbanic Nedta' Dios ch-utz c'ara' npors nk'aljina che atet nrubey wa' njelal jnabij, y tak c'ola nch'ojquixa chawa per natet wa' ncatch'ecmaja, cara' nbij. \v 5 Per njelal achnak je mrubey ta nkaban, we xjara' xtk'alsana más che Dios nrubey wa' nuban ¿nak nech'ob c'ara' tzrij? ¿Le nbij tzij ra' che mrubey ta nuban Dios tak npeta ryiwal chkij rmal je rtzilal je nkaban? Per jawra jxenbij kaja chewa xe cna'oj wnak. \v 6 Dios arja' majo'n nuban ta je' achnak je mrubey ta. Majo'n nuban ta com wext ja' Dios c'ola je' achnak nuban je mrubey ta ¿nak tzra c'ara' xtecwina xtuk'et tzij chkij ajoj ja ok wnak? \v 7 Per mex cawra nabij chwa: —Ja anen wc'ola je' tz'koj tzij quenban, wjara' nk'alsana más chmajo'n nutz'ak ta tzij Dios, y we xtya'a más ruk'ij Dios rmal ¿nak tzra c'ara' tak Dios nbij chwa che en aj-il ajmac y nuk'et tzij chwij rmal? \v 8 Wcara' rbanic ¿nak tzra c'ara' tak mcawra ta nekbij chca wnak: —Kabna' c'a rtzilal ch-utz c'ara' npeta más utzil, cara' kbij chca? mex cara' nabij kaja. Xec'ol nara' wnak neck'abaj jara' itzel tijonem chkij y quelsan ktzojsic rmal. Per je nqueyowa itzel tijonem ajni' xenbij chewa arj-e' nrubey wa' che Dios nuk'at tzij chquij. \s1 • • • • • \p \v 9 ¿Nak nekbij chic tzra camic? Ja ajoj ja ok tnamet Israel ¿más chna wen noktz'e'ta rmal Dios que chquewech jme aj Israel ta? Jara' mcara' ta. Com ajni' katz'ton chic ewq'uin chpam jawra carta, ajoj ja ok wnak okkanak pruk'a' il mac per ne konjelal che aj Israel y jme aj Israel ta. \v 10 Ajni' nbij rley Dios jtz'ibtanak cana jcawra nbij ra: —Nmajo'n jun wnak rebnon rbeyal je rxin Dios, per next jun. \v 11 Nmajo'n jun ch'obtanak ta rmal nak rbanic utzil, nmajo'n jun remjon ta rtokxic ri' tzrij ajni' kas mer rna'oj Dios. \v 12 Quey-on cana utzlaj bey rxin Dios per ne che conjelal, nmajo'n chic cc'atzil chwech Dios. Next jun nebnow chic utzil. \v 13 Congan itzel tak tzij nel ta pquechi', xajni' jun jul jkala jc'ola comnak chpam. Jcak' xbanbal tz'koj tzij nquecsaj wa'. Jtzij je nel ta pquechi' xbanbal cmic, ajni' venen je rc'an jun itzel cmetz. \v 14 Xcongan itzel tak tzij, xcongan pkan tak tzij necbij. \v 15 Chka' nchek jic nqueccamsaj je' wnak. \v 16 Chka bar tzra' nqueba wa' nc'o wa' cmic nqueban cana, xbis ok'ej nquetic cana. \v 17 Nmajo'n cutkin ta nak rbanic qui'il nec'je'a rwech awanm. \v 18 Nmajo'n necxibej ta jtz'it qui' chwech Dios. Cara' nbij rtzojbal Dios. \v 19 Cara' c'a nbij rley Dios y bien kutkin che chca aj Israel nbij wa' com arj-e' ec'ola pruk'a' ley. Cara' c'a rbanic ch-utz c'ara' je' wnak nmajo'n jun chca xtecney ta rmal nak tzij xtbij je xttobej ri' chwech Dios y xtkutkij na konjelal che ok aj-il ajmac per ne che konjelal, npors nkajach na cwent chwech Dios che aj Israel y che me aj Israel ta. \v 20 Cara' c'a xtkaban com nmajo'n jun chka xtbix ta tzra chwech Dios che rbeyal rxin Dios rebnon xe rmal je rniman ley. Cara' quenbij chewa com rley Dios jara' nec'tuwa chkawech che ok aj-il ajmac. \s1 • • • • • \p \v 21 Per camic k'alsan chic chkawech rbeyal je rxin Dios y me rmal ta je kniman ley tak Dios nbij chka che kabnon jawra rbeyal. Per jley rec'tun ta jawra rbeyal y chka' quec'tun ta je' profeta. \v 22 Jnac'ambej jawra rbeyal jara' yukbal ac'u'x jnuya' Dios chawa chneyke'a ruq'uin Jesucristo. Cara' nbij Dios chca conjelal jneyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo com xok junam che ok nimlaj konjelal ja ok wnak. \v 23 Perc konjelal ajoj ja ok wnak ok aj-il ok ajmac chwech Dios y majo'n jun chka necwina nc'aj kas mer utzlaj rc'aslemal Dios. \v 24 Per yatanak chic chka che kc'an chic je rbeyal rxin Dios per jara' majo'n xkalok' ta, xsipan chka. Ja' Jesucristo xetjowa kil kamac y rmal c'ara' tak kc'an chic rbeyal rxin Dios we xjun kabnon ruq'uin. \v 25 Arja' xta'k ta wawe' chwech ruch'lew rmal Dios che xoca jun sacrificio per jun sacrificio je xchumsana kxin ruq'uin Dios. Y nokchumtaja ruq'uin Dios wneyke'a kac'u'x ruq'uin Jesucristo che recq'uiel ja' jara' xtojbexa jkil kamac. Ja' Dios tak xutoj kil kamac, tzra' xuc'ut wa' chkawech chja' ne rbeyal wa' nuban com arja' majo'n nrajo' ta che mquita nto'ja il mac. Cara' quenbij chewa com arja' tak q'uemjana tpeta Jesucristo xrecch'on j-il mac jquebnon ta je' wnak. \v 26 Per arja' xutoj na ch-utz c'ara' je rbeyal nuban jara' bien nk'aljina chkawech ajoj jokc'ola chpam jawra tiemp. Cara' xuban ch-utz c'ara' che bien nk'aljina che arja' jun Dios jne rc'an wa' rbeyal y nuya' chka che nekc'aj rbeyal chka' tak neyke'a kac'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 27 Wcara' rebnon Dios chka ¿nak c'a nekyabej kak'ij camic ajoj nech'ob ixix? Jara' nmajo'n. Majo'n c'a achnak com xe rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Jesús tak kc'an chic rbeyal rxin Dios y me rmal ta je' achnak je nkaban jnekch'ecbej ta. \v 28 Tzra' c'a ntz'e't wa' che Dios nbij chawa che rbeyal abnon per xe rmal yukbal ac'u'x ruq'uin Jesucristo tak nbij cara' chawa y me rmal ta chc'ola rley Dios animan. \v 29 Chka' ja' Dios arja' kxin che nimlaj konjelal, mruyon ta kxin ajoj ja ok tnamet Israel per cxin chka' jme aj Israel ta. \v 30 Cxin j-e' chka' com xjun Dios y ja' Dios nuya' na chca aj Israel che necc'aj rbeyal rmal jyukbal c'u'x je nyataja chca ruq'uin Jesucristo y nuya' chca jme aj Israel ta chka' tak neyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 31 Tak ykul chic kac'u'x ruq'uin Jesucristo ¿le nbij tzij ra' che majo'n chic rsamaj chka rley Dios? Jara' mcara' ta. Per kas rubey, tak ykul chic kac'u'x ruq'uin Jesucristo jara' más chna neknimaj rley Dios. \c 4 \s1 • • • • • \p \v 1 Je kamma' Abraham ojer ¿nak tzra tak rbeyal rebnon chwech Dios nech'ob ixix? \v 2 Ja' Abraham xbixa tzra rmal Dios che rbeyal rxin Dios nuban, per wext c'ola je' achnak xuban che xch'ecbej jawrara c'o tc'ara' rbase che xyabej kta ruk'ij ruyon. Per majo'n achnak rbase je xyabej kta ruk'ij chwech Dios. \v 3 Majo'n achnak rbase com ajni' nuc'ut chkawech rtzojbal Dios jcawrara tz'ibtanak cana: —Abraham arja' xeyke'a ruc'u'x ruq'uin Dios y rmal yukbal ruc'u'x tak xbixa tzra che rbeyal rxin Dios nuban. Cara' tz'ibtanak cana. \v 4 Wxaban jun samaj y xto'ja ak'ij tzrij jara' me tbix ta chawa che xsipaxa pak chawa, jara' xach'ec. \v 5 Per majo'n jun samaj xtach'ecbej ta jtotanem rxin Dios. Ja' Dios nqueruto' wnak je nlowlo' cc'aslemal y nbij chca che cc'an chic rbeyal rxin Dios. Wruq'uin jawra Dios ykul wa' ac'u'x cawra nbixa chawa rmal ja' Dios: —Atet ykula ac'u'x wq'uin y rmal c'ara' quenbij chawa che awc'an chic rbeyal rxin Dios. \v 6 Y cara' tzra ja ojer rey David chka', arja' xbij chcongan ncatquicota tak Dios nbij chawa che rbeyal rxin Dios naban, per majo'n achnak samaj naban je xtach'ecbej ta, cawra rbin cana David: \v 7 —Ajni'la ncatquicota tak Dios nucuy rtzilal jabnon. Ajni'la ncatquicota tak Dios nuchup njelal awil amac. \v 8 Ajni'la ncatquicota tak Dios ncatrelsaj libre y nuban chawa com ajni' majo'n awil amac abnon, cara' nbij. \v 9 Jawra quicotemal ra ¿le xruyon chka ajoj nyataj wa' je okobnon circuncidar, le xruyon chka ajoj ja ok tnamet Israel nech'ob ixix, owe nyataja chca chka' jme aj Israel ta? Com ajni' katz'ton chic ewq'uin, Abraham arja' xeyke'a ruc'u'x ruq'uin Dios y rmal yukbal ruc'u'x tak xbixa tzra che rbeyal rxin Dios rebnon. \v 10 Per ¿nak c'a rbanic tak cara' xbixa tzra? ¿Le bnon chic circuncidar tzra', o q'uemjana? Arja' q'uemjana tba'na circuncidar tzra'. \v 11 C'después na tak xba'na circuncidar. Jcircuncisión jara' jun rital je xya'a tzra, jun rital jnec'tuwa che Abraham ne rbeyal rxin Dios rebnon rmal jyukbal ruc'u'x jc'ola ruq'uin. Per nabey mul: —Rbeyal rxin Dios abnon, xbixa tzra Abraham rmal Dios, y c'después na tak xba'na circuncidar. Cara' c'a rbanic je xchumsaj Dios ch-utz c'ara' che nbix na tzra Abraham che arja' ttixel cxin conjelal je xteyke' na quec'u'x ruq'uin Dios jmajo'n ebnon ta circuncidar ch-utz c'ara' che arj-e' nbixa chca rmal Dios che rbeyal quebnon per xe rmal yukbal quec'u'x ruq'uin. \v 12 Jun chic, ch-utz c'ara' che xtbix na tzra Abraham che arja' ttixel cxin ja ebnon circuncidar chka' per xerwara' mchek tcara' tak nqueba'na circuncidar per wc'ola yukbal quec'u'x ruq'uin Dios ajni' c'ola ruq'uin kadta' Abraham. Com ajni' xuban Abraham arja' c'o chic yukbal ruc'u'x ruq'uin Dios tak q'uemjana tba'na circuncidar. \s1 • • • • • \p \v 13 Cara' c'a rbanic com Abraham xbixa tzra rmal Dios che rbeyal rxin Dios nuban per xe rmal jyukbal ruc'u'x ruq'uin, y rmal c'ara' tak Dios xtzujuj jun herencia tzra y me rmal ta rniman rley Dios. Com ja' Dios c'ola jun herencia xtzujuj tzra Abraham y chca je' riy rumam chka', y cawra xbij tzra ra: —Noc na rwech ruch'lew pnak'a', cara' xbij ja' Dios tzra Abraham. \v 14 Je' wnak je nquebina che xe rmal rley Dios cniman rmal c'ara' tak necla' na totanem rxin Dios, wexte chca j-e' xtzujux wa' herencia rxin Dios jara' mquitc'ara' nc'atzina che neyke'a kac'u'x ruq'uin Dios, y chka' nte majo'n rsamaj ra' utzil jtzujun cana tzra Abraham rmal Dios. \v 15 Rley Dios jara' xe ryiwal Dios rec'mon ta chka, mtotanem ta. Wche mquita y-on ley chka nokocwin ta ra' nekbij chmajo'n ley nokchapbexa rmal, per com c'ola ley. \v 16 Rmal c'ara' tak quenbij chewa, ja herencia rxin Dios, rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Dios tak nyataja chka. Cara' c'a rbanic ch-utz c'ara' ja utzil jtzujun cana rmal Dios xe nsipasa chka, majo'n achnak nekch'ecbej. Cara' c'a rbanic ch-utz c'ara' che konjelal ja ok riy rumam cana Abraham chwech Dios c'ola kseguro che nyataja chka ja utzil jtzujun cana rmal Dios, per chka konjelal. Mruyon ta chka ajoj nyataj wa' jc'ola rley Dios kuq'uin jtz'iban cana rmal Moisés, per nyataja chca chka' conjelal jneyke'a quec'u'x ruq'uin Dios ajni' xuban Abraham ojer. Ja' Abraham jara' ttixel kxin chwech Dios che nimlaj konjelal je ykula kac'u'x ruq'uin Dios. \v 17 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra xbij Dios tzra Abraham: —Camic atnecsan at ttixel cxin jle' tnamet per nq'uiy tnamet, cara' xbij tzra. Jara' Dios abar xeyke' wa' ruc'u'x Abraham jara' Dios je nyowa cc'aslemal cnomki', y c'ola je'a q'uemjana tbantaja per arja' ntzijona tzrij com rutkin pon chic che nbantaj na. \v 18 Ja' Abraham xeyke'a ruc'u'x ruq'uin Dios, njunlic xnimaj ela y xeybej che nbantaj na cumplir ajni' xtzujuxa tzra rmal Dios, majo'n xc'ow ta ruc'u'x che reybxic mesque quetzij wnak nbij che mesquier nbantaja cumplir. Cara' c'a xuban ch-utz c'ara' che arja' noc na ttixel cxin jle' tnamet ajni' bin tzra rmal Dios com cawrara bin tzra: —Je' awiy amam chkajni' xtquesop na qui', cara' xbixa tzra. \v 19 Ja' Abraham chkajni' xeyke'a ruc'u'x ruq'uin Dios y cawra xuch'ob kaja pranm: —Anen mesque congan en ri'j chic, mesque c'o chic la ra' jun cient njuna', y chka' wexkayil Sara mesque majo'n alanem tzrij, per bien wutkin che Dios nuya' na chwa jun wlec'wal ajni' rtzujun chwa, cara' xuch'ob kaja. \v 20 Nexte wjic xuch'ob kta pranm cawrara: —Mnuya' lc'a wa' je rtzujun Dios chwa, per jxuban chkajni' xpeta más yukbal ruc'u'x ruq'uin Dios, chkajni' xuya' más ruk'ij. \v 21 Bien rutkin che Dios sobr poder pruk'a' je nbanbej cumplir je rtzujun. \v 22 Cara' c'a rbanic yukbal ruc'u'x Abraham ruq'uin Dios y rmal yukbal ruc'u'x tak: —Rbeyal rxin Dios abnon, cara' xbixa tzra rmal Dios. \v 23 Tak xtz'ibax cana chpam rtzojbal Dios chcara' xbixa tzra Abraham rmal Dios jara' mruyon ta tzrij ja' xtzijon wa', \v 24 per chka ajoj xtzijon wa' chka'. Ajni' xbixa tzra Abraham cara' c'a nbixa chka ajoj chka' je ykula kac'u'x ruq'uin Dios, per jun Dios jxeycowa rxin Kjawal Jesús chquecjol cnomki'. \v 25 Je Kjawal Jesús xcamsasa rmal kil kamac y xc'astaja chquecjol cnomki' ch-utz c'ara' ja' Dios nbij chka che rbeyal rxin ja' kabnon. \c 5 \s1 • • • • • \p \v 1 Cara' c'a rbanic, xe rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Dios tak Dios nbij chka che rbeyal rxin ja' kabnon y rmal c'ara' tak qui'il nec'je'a kanm chwech, y xe rmal Kjawal Jesucristo tak cara' bnon chka. \v 2 Chka' jun chic, com ruq'uin Jesucristo ykul wa' kac'u'x rmal c'ara' tak sipan chka jawra utzil rxin Dios jxenbij kaja chewa ra y ncow okpa'la chpam. Y kutkin chka' che nekexbilaj na Dios chpam utzlaj c'aslemal jabar c'o wa' ja' y congan nokquicota che reybxic. \v 3 Jun chic, congan nokquicota rmal chka' jlowlo' je nkataj prubi' Jesucristo. Nokquicota com bien kutkin che chpam lowlo' nq'uiy wa' más kpaciencia. \v 4 Y jpaciencia jara' necwersana más kc'aslemal che rbanic utzil. Tak necwira más kc'aslemal che rbanic utzil jara' chkajni' nokquicota más che reybxic njelal je rtzujun Dios chka. \v 5 Y njelal jkeyben je rtzujun Dios chka jara' majo'n q'uixbal ta rec'mon ta, com Dios rk'alsan chic bien chkawech chcongan nokrajo' y xutak ta Espíritu Santo kuq'uin y chkajni' xnoja ojben ri'il rxin Dios ptak kanm. \v 6 Bien k'alaj chcongan nokrajo' Dios com xutak ta Cristo che kto'ic. Ajoj nmajo'n okcwennak ta kat-on ki' y tak xerla' tiemp je ajni' chumsan ta, c'jara' xpeta Cristo y xercom kaja pkacwent ja ok wnak je nlowlo' kc'aslemal chwech Dios. \v 7 Mesque njic ac'aslemal per congan pen nawil jun wnak je mquita npoknaj ri' ncoma pnacwent. Owe congan at utzlaj wnak mexla ec'ola jujun ncajo' nqueya' qui' pe cmic awmal atet. \v 8 Per ja' Dios, tak ajoj q'ue okc'o na chpam kil kamac arja' xutak ta Cristo che xuya' ri' pe cmic pkacwent y tzra' xuc'ut wa' chkawech nak rbanic ja ojben ri'il jc'ola ruq'uin chcongan nokrajo'. \v 9 Ja' Cristo tak cara' xuban chka tak ajoj q'ue okc'o na chpam kil kamac, camic más chna nokruto'. Com camic, rmal recq'uiel ja' tak Dios nbij chka che rbeyal kabnon chwech y rmal c'ara' tak bien kutkin chmajo'n chic xtkaj ta chkij ryiwal Dios com Cristo jara' xtet-owa kxin chpam. \v 10 Ok rec'lel Dios tak xpeta Rlec'wal, xercom kaja pkacwent y jrecmic jara' xchumsana kxin ruq'uin Dios. Ja' Dios wconform xuban cara' chka tak ok rec'lel, camic más chna conform chnokruto'. Com camic okchumtanak chic ruq'uin Dios y rmal c'ara' tak bien kutkin che nyataj na chka totanem rxin Dios com c'astanak chic Rlec'wal. \v 11 Y mruyon ta jara' per congan nokquicota camic chka' rmal xjun chic kabnon ruq'uin Dios per xe rmal Kjawal Jesucristo tak bnon cara' chka com ja' xchumsana kxin ruq'uin Dios. \s1 • • • • • \p \v 12 Chka' ajni' tzra tak xwanker ta il mac wawe' chwech ruch'lew xe rmal jun acha tak xwanker ta. Xwanker ta cmic chka' per xe rmal il mac xba'na tak xwanker ta. Cara' c'a xbantaja, chkajni' xba más pnim cmic, xe nokcoma ja ok wnak per ne che konjelal. Nokcoma com ok aj-il ok ajmac konjelal. \v 13 Mesque chpam tiemp tak q'uemjana tya'a rley Dios tzra Moisés per nc'ol wa' il mac xqueban je' wnak tzra'. Per xerwara', majo'n xbix ta chca che rley Dios majo'n xecnimaj ta com q'uemjana tya'a ley chpam jara' tiemp. \v 14 Per nxecom wa' wnak jxec'je'a chwech ruch'lew chpam jara' tiemp jxumaj pa rij pretiemp Adán y xerq'uisa pretiemp Moisés. Mesque mjunam ta rwech il mac xqueban que chwech com ajni' xuban Adán, per nxecom wa'. Rmal Adán tak xwanker ta cmic y rmal Jesucristo tak xwanker ta totanem rxin Dios. Ja' Jesucristo ja' To'onel jtzujun ta ojer rmal Dios. \v 15 Per jtotanem je nsipaj Cristo jara' más chna xesmaja chwech il mac jxuban Adán. Congan xesmaja il mac jxuban jun acha y congan e q'uiy wnak ecomnak rmal. Per más chna xesmaja totanem jnacochij tzra Dios, más chna xesmaja utzil je nsipaj chawa jun chic acha je rbin-an Jesucristo y congan e q'uiy wnak etotanak rmal. \v 16 Más chna xesmaja totanem je nsipaj Jesucristo que chwech j-il mac jxuban Adán. Ja' Adán xuban jun il mac y xokyojtaja rmal ja ok wnak, itzel chic xokrutz'et Dios rmal. Per mesque congan q'uiy rwech j-il mac xkaban per jtotanem je nsipaj Jesucristo jara' nchumsana njelal, camic Dios nbij chka che rbeyal rxin Dios kc'an. \v 17 Rmal j-il mac jxuban jun acha rmal c'ara' tak xoca cmic chkij ja ok wnak y pruk'a' cmic xokoc'je' wa'. Per más chna xtesmaja c'ac'laj c'aslemal je nyataja chka rmal jun chic acha rbin-an Jesucristo. Wnekcochij tzra Dios nimlaj totanem jnuya' chka y we nbij chka che kc'an chic rbeyal rxin ja', jara' nok-oc na ok rexbil Jesucristo chpam k'toj tzij je xtba'na chpam jun c'ac'laj c'aslemal rxin junlic. \v 18 Cara' c'a rbanic, ajni' tzra jun acha rbin-an Adán, arja' xuban jun il mac y rmal jara' il mac tak itzel xokrutz'et Dios ja konjelal ajoj ja ok wnak. Y cara' chka' tzra jun chic acha rbin-an Jesucristo, arja' xuban rbeyal rxin Dios y rmal jxuban ja' tak Dios ntzujuj chka konjelal che nekc'aj rbeyal rxin Dios jnokerc'aj chpam jun c'aslemal je rxin junlic. \v 19 Cara' c'a rbanic com ajni' tzra jun acha rbin-an Adán arja' majo'n xnimaj ta Dios y congan e q'uiy wnak xecc'aj il mac rmal. Y cara' c'a tzra jun chic acha chka' rbin-an Jesucristo arja' xnimaj Dios y congan e q'uiy wnak nyataj na chca che necc'aj rbeyal rxin Dios rmal ja'. \v 20 Tak Dios xuya' ley tzra Moisés jara' xc'utbej che chkajni' bnak más pnim je rtzilal je nqueban wnak. Per mesque nmás bnak pnim il mac per más chna xba pnim totanem jnekcochij tzra Dios. \v 21 Cara' rbanic ch-utz c'ara' che nyataj chic chka totanem jnekcochij tzra Dios ch-utz c'ara' pruk'a' chic nokoc'je' wa'. Ajni' nabey xe pruk'a' cmic xokoc'je' wa' y xnokcoma rmal. Per camic yatanak chic chka che rbeyal rxin Dios kc'an, y rmal c'ara' ja' Dios njunlic remjon rsipxic totanem chka. Cara' c'a nuban chka ch-utz c'ara' che nokoc'je' na chpam jun utzlaj c'aslemal je rxin junlic. Per xe rmal Kjawal Jesucristo tak cara' xtba'na chka. \c 6 \s1 • • • • • \p \v 1 Per ¿le rbeyal c'ara' wxe nkaban más il mac nech'ob ixix? Cawra ta xtbij jun acha: —Anen majo'n achnak nuban chwa we nba más pnim j-il mac chpam nc'aslemal com jara' más chna nba pnim totanem jnekcochij tzra Dios, cara' ta xtbij. \v 2 Jara' congan lowlo' na wex cara' xtekbij. Tak xeknimaj Jesucristo xokcoma chwech il mac, majo'n chic nkasil ta ki' che rbanic il mac. Jcamic ¿nak tzra tak xtkasil chic jmul ki' che rbanic il mac? \v 3 Bien terkaja pnewá' nak rec'mon ta chka konjelal jxokba'na bautizar prubi' Jesucristo. Tak xokba'na bautizar jara' nuc'ut chkawech che ajoj jun xokcoma ruq'uin Jesucristo. \v 4 Nuc'ut chkawech che ajoj jun xokmu'ka ruq'uin, xjun xkaban ruq'uin xokkaj kaja chpam cmic. Cara' c'a xkaban ch-utz c'ara' nec'je' cana tzbuklaj c'aslemal je kc'an y nekc'aj chic jun c'ac' c'aslemal. Ajni' xuban Cristo chka', arja' xc'astaja chquecjol cnomki' com congan xesmaja jnimlaj rpoder Kadta' Dios. \v 5 We xjun xkaban ruq'uin Jesucristo, we ajoj jun xokcoma ruq'uin chwech cruz jara' bien kutkin che ajoj jun chka' nkoc'astaja ajni' xuban ja'. \v 6 Bien kutkin je tzbuklaj c'aslemal je kc'an jara' jun xcomsasa chwech cruz ruq'uin Jesucristo. Xcomsasa ch-utz c'ara' nkasasa rchuk'a' ja itzel c'aslemal je kc'an ch-utz c'ara' nok-ela libre pruk'a' il mac. \v 7 Cara' quenbij chewa com jun comnak majo'n xtecwin ta xtusil ta ri' che rbanic il mac. \v 8 Wajoj jun xokcoma ruq'uin Cristo jara' kutkin chka' che ajoj jun nokoc'se'a ruq'uin chpam jun c'ac'laj c'aslemal. \v 9 Com Cristo arja' c'astanak chic chquecjol cnomki' y kutkin chmajo'n chic cmic tzrij, majo'n chic ruk'a' cmic tzrij. \v 10 Arja' xcoma per rmal kil kamac ajoj tak xcoma y nexte jmul xta xtcom ta. Y camic c'asla chic y je rc'aslemal jara' ocnak yabal ruk'ij Dios. \v 11 Jchewa ixix chka', tnimaj che ixcomnak chic chwech il mac, y tnimaj che ixc'asla che ixocnak yabal ruk'ij Dios. Cara' ta xteban rmal xjun ebnon ruq'uin Kajaw Jesucristo. \v 12 Mtquixmajcun xta, mteya' ta c'as tzra il mac xtuban ta mandar ecuerpo xtquixerchajtij xta che rbanic jle' rtzilal ajni' nrajo' nuban kacuerpo, com kacuerpo xe ncoma. \v 13 Mteya' ta c'as tzra il mac xtucsaj xta ek'a' ruq'uin ewkan che rbanic jle' rtzilal, per jneban tebna' je' achnak je nrajo' ranm Dios. Kas terkaja pnewá' nak ebnon nabey che ixcomnak chpam ewil emac, per Dios xixruc'as y xuya' jun c'ac'laj c'aslemal chewa. Jek'a' ewkan jara' tejcha' pruk'a' Dios ch-utz c'ara' che noca smajbal che rbanic rbeyal rxin Dios. \v 14 Cara' c'a quenbij chewa com ixix majo'n xtquixruban ta mandar il mac com ixix me pruk'a' ta ley ixc'o wa', per pruk'a' utzil ixc'o wa' je nsipaj Dios. \s1 • • • • • \p \v 15 Jcamic, com xe nsipasa chka jtotanem rxin Dios y majo'n ruk'a' ley chka ¿le nbij tzij ra che ok libre chic che nkaban il mac? Jara' congan lowlo' we xtcara' rbanic. \v 16 ¿Lme ewutkin tc'a nak rbanic tak c'ola jun awajaw? Ja awajaw nak nbij chawa jara' nanimaj je nbij chawa chnaban. Wnaya' awi' pruk'a' il mac jara' ja' noca awajaw y xpe cmic ncatruc'om el wa'. We pruk'a' Dios najach wa' awi' jara' ja' Dios noca Awajaw y ncaterc'aj chpam rbeyal rxin ja'. \v 17 Jnabey jocnak ewajaw jara' il mac, per camic meltiox tzra Dios che njelal ec'u'x y njelal ewanm eniman chic utzlaj tijonem je ch'bon chewech. \v 18 Ixelsan el chic libre pruk'a' il mac, ixocnak chic pruk'a' Dios che rbanic rbeyal rxin ja'. \v 19 Anen camic necsan c'ambal tak tzij chewech ch-utz c'ara' nch'obtaja bien ewmal jnemjon rbixic chewa. Ajni' xeban nabey, xecsaj ek'a' ewkan che rbanic rtzilal, y chka' chek bnak y chek bnak xeban je'a jme rbeyal ta rxin Dios, per camic tecsaj chic ek'a' ewkan che rbanic rbeyal rxin Dios, kas ta ch'ajch'oj ewanm chwech Dios. \v 20 Tak q'uixc'o na pruk'a' il mac nmajo'n rc'atzil chewa tzra' je rbanic rbeyal rxin Dios. \v 21 Per ¿nak c'a xech'ec tzrij tak xeban cara'? Com njelal je m-utz ta xeban ta xq'uixbal nena' rmal camic. Njelal je m-utz ta xeban ta jara' xpe cmic ncatruc'om el wa'. \v 22 Per camic ixelsan chic libre pruk'a' il mac, Dios chic Ewajaw y jnech'ec tzrij jara' jun ch'ajch'oj c'aslemal. Jara' chpam utzlaj c'aslemal ncatruc'om el wa' per jun c'aslemal je rxin junlic. \v 23 Cara' quenbij chewa com tak naban il mac jara' cmic ncattojbexa, per tak nac'om totanem je nsipaj Dios chka jara' nyataja chawa utzlaj c'aslemal rxin Dios je rxin junlic. Jara' nyataja chawa tak xjun naban ruq'uin Kajaw Jesucristo. \c 7 \s1 • • • • • \p \v 1 Wch'alal, ixix bien ewutkin nak rbanic rley Dios y bien ewutkin chja' ley majo'n chic ruk'a' chawa tak ncatcoma. \v 2 Ajni' tzra jun ixak, jley rxin Dios nbij che jun ixak m-utz ta xtujach cta rechjil tak c'c'as na acha. Per we xcoma rechjil jara' libre chic ja ixak chwech ley jchapyona rxin ruq'uin rechjil. \v 3 Per we c'c'as na rechjil y nuc'om chic jun acha jara' nbixa tzra che adulterio nuban. Per wcomnak chic rechjil jara' libre chic ja ixak chwech ley jchapyona rxin ruq'uin comnak rechjil. Wnec'le'a ruq'uin jun chic acha jara' ma adulterio ta nuban. \v 4 Ajni' nuban ixak tak noca precwent jun chic acha cara' c'a chewa ixix chka' wch'alal, xixcoma chwech ley y xixoc chic precwent Jesucristo. Rmal jrecuerpo Cristo je xri'pa chwech cruz rmal c'ara' tak xixcoma chwech ley y xixoc chic precwent Jesucristo jc'astanak chic chquecjol cnomki'. Cara' c'a kabnon ch-utz c'ara' q'uiy rwech utzil xtkaban ajni' njo'xa chka rmal Dios che nkaban. \v 5 Bien tech'bo' ajni' kc'aslemal nabey tak xkaban je ajni' xrajo' kgan che nkaban. Tak c'ola nch'ojquixa chka rmal ley jara' xnuc'as más itzel tak yarinem jc'ola ptak kanm. Jitzel tak yarinem congan nesmaja, xucsaj kak'a' kkan che rbanic rtzilal ch-utz c'ara' q'uiy rwech rtzilal xkaban, per jle' rtzilal xpe cmic nokruc'om el wa'. \v 6 Per camic okelsan chic libre chwech ley, okcomnak chic chwech jchpayona kxin nabey. Camic c'ac' chic bey kc'an che rnimaxic jnak njo'xa chka rmal Dios che nkaban, y Espíritu Santo arja' nc'an chic kxin chpam bey per mjara' ta ja ojer tak costumbre jtz'ibtanak cana. \s1 • • • • • \p \v 7 Wcara' rbanic rley Dios ¿nak nekbij tzra c'ara' nech'ob ixix? ¿Xitzel ja' ley? Majo'n itzel ta. Per che mquita c'ola ley mquita nch'obtaja ra nmal nak kas mer rbanic il mac. Ja' ley cawra nbij: —Mtayarij ta je' achnak cxin wnak, cara' nbij. Per che mquita c'ola ley mquita xenwutkij ra che x-il mac tak nayarij je' achnak cxin wnak. \v 8 Per tak xbixa chwa che: —Mtayarij ta je' achnak cxin wnak, jara' alnak xumaj samaj il mac, njelal rwech itzel yarinem xuc'as pwanm. Cara' c'a rbanic com tak mtch'obtaja awmal nak kas mer rbanic ley jara' majo'n nana' ta il mac jnaban. \v 9 Jnabey tak q'uemjana tch'obtaja nmal nak kas mer rbanic ley, anen kas en utzlaj acha quenna' kaja. Per tak xch'obtaja nmal nak rbanic rmandamiento Dios jara' chkajni' xumaj samaj il mac pwanm, xe cmic yatal chic chwij jquenna' kaj chic. \v 10 Je rmandamiento Dios xyataja chka ch-utz c'ara' che nkorc'aj chpam jun utzlaj c'aslemal. Ja utzlaj c'aslemal je ntzujuj chka je rmandamiento Dios, anen xenna' kaja xe cmic rec'mon ta chwij, \v 11 com tak xbixa chwa che: —Mtayarij ta je' achnak cxin wnak, jara' nalnak xumaj samaj il mac, xenruban engañar, xucsaj ley chwij y anen xench'ob xe cmic yatal chic chwij rmal. \v 12 Cara' c'a rbanic ley, majo'n itzel ta, Dios yoyon ta. Jmandamiento nkawil chpam ley, Dios yoyon ta, rbeyal rxin Dios nuc'ut y xa utzil nrajo' chka. \v 13 Per wxa utzil nrajo' mandamiento chwa ¿le rmal c'ara' mandamiento tak xenna' kaja che xe cmic yatal chic chwij? Jara' me rmal ta mandamiento per jara' rmal il mac. Cara' rbanic ch-utz c'ara' bien nch'obtaja kmal nak kas mer rbanic j-il mac y ch-utz c'ara' che nkutkij chcongan itzel na j-il mac. \s1 • • • • • \p \v 14 Jley majo'n itzel ta com bien kutkin chruq'uin Espíritu rxin Dios wankernak twa'. Per anen xe en wnak, enchpon rmal il mac. \v 15 Enchpon rmal il mac com c'ola je' achnak quenban chpam nc'aslemal per mesquier nch'obtaja nmal nak tzra tak quenban cara'. Com anen tak quenwajo' quenban utzil per majo'n quenban ta. Per c'ola jle' rtzilal jnitzel quentzu' y xjara' quenban. \v 16 Cara' c'a rbanic, anen quenban rtzilal jara' jmajo'n ngan ruq'uin per xjara' quenban, y tzra' c'a quentz'et wa' jley wen chwa anen y majo'n itzel ta. \v 17 Wcara' rbanic, nbij tzij ra chma anen ta quenbnowa rtzilal per jnebnowa jara' il mac jc'ayona wxin. \v 18 Cara' quenbij com anen bien wutkin je chpam wanm nmajo'n utzil chpam. Tbij tzij ra che nmajo'n utzil c'ola chpam tzbuklaj c'aslemal jnewc'an. Com mesquier quencwina quenban utzil mesque c'ola ngan quenban. \v 19 Anen congan quenyarij utzil per majo'n quenban ta y je rtzilal je nmajo'n ngan ruq'uin xjara' quenban. \v 20 Junwa' quenwajo' y jun chwa quenban. Tak cara' quenban nbij tzij c'ara' chma anen ta quenbnowa je rtzilal per jnebnowa jara' il mac jc'ayona wxin. \v 21 Y ncawra netz'ton chpam nc'aslemal, tak c'ola ngan quenban utzil nmajo'n ra' mquita c'ol oca pwanm je rtzilal y numaj tjoj chuk'a' wq'uin. \v 22 Per kas mer pwanm kas congan qui' quenc'axaj rley Dios. \v 23 Per nc'ol oca jun itzel poder jnetz'ton jc'ayona rxin tzbuklaj c'aslemal jnewc'an. Ja itzel poder nremjon ch'oj ruq'uin utzlaj poder jc'ayona rxin npensar ruq'uin wanm y quenruc'om ela preso pruk'a' il mac jc'ayona rxin necuerpo. \v 24 ¡Tak congan lowlo' nba'na tzra necuerpo rmal rtzilal y xe cmic rec'mon ta! ¿Nak net-owa wxin pruk'a' jawrara? \v 25 Per meltiox tzra Dios che arja' quenruto' pruk'a' per xe rmal Kjawal Jesucristo. Cara' c'a rbanic, anen quencsaj npensar che rnimaxic rley Dios. Per we xtenjach wi' pruk'a' itzel poder jnesmaja chpam tzbuklaj c'aslemal jnewc'an jara' xnecsaj necuerpo che rbanic rtzilal jquenruc'om ela pruk'a' il mac. \c 8 \s1 • • • • • \p \v 1 Rmal c'ara' quenbij chewa, jcamic chic ja konjelal je xjun kabnon ruq'uin Cristo Jesús okelsan chic libre chpam kil kamac y majo'n nokrutak el ta Dios chpam nimlaj lowlo'. Ajoj c'ara' jmajo'n chic nkaya' ta rgan tzbuklaj c'aslemal je kc'an, per camic nkaya' chic c'as tzra Espíritu Santo che arja' nesmaja ptak kc'aslemal. \v 2 Cara' quenbij com rley Espíritu Santo jara' enlesyona libre. Jara' Espíritu Santo jyoyona jun c'ac'laj c'aslemal chka konjelal je xjun kabnon ruq'uin Cristo Jesús, y xe rmal rpoder Espíritu Santo tak en libre chic pruk'a' rley il mac jrec'mon ta cmic. \v 3 Cara' rbanic com jley jtz'ibtanak cana jara' majo'n xecwin ta xokruto' chpam kil kamac. Com xa ok wnak rmal c'ara' tak mxecwin ta ley xelsaj rtzilal jc'ola ptak kanm. Per Dios arja' xecwina xelsaj tak xutak ta Rlec'wal je njun oca. Xpeta Rlec'wal, xer-oc kaja alxic kuq'uin ja ok wnak ja ok aj-il ok ajmac per xerwara' ja' nmajo'n ril rumac. Rmal kil kamac tak xta'k ta. Cara' c'a xuban Dios jara' xkasbej rpoder il mac jc'ola ptak kanm ajoj ja ok wnak. \v 4 Cara' xuban Dios ch-utz c'ara' nokocwin chic nkaban rbeyal rxin ley. Ajoj c'ara' nokobnowa rbeyal rxin ley jmajo'n nkaya' ta c'as tzra chnokerc'aj tzbuklaj c'aslemal je kc'an, per Espíritu Santo chic nc'ana kxin. \v 5 Tak ja' tzbuklaj c'aslemal nc'ana awxin jara' ruq'uin tzbuklaj c'aslemal nec'je' wa' apensar, per we Espíritu Santo nc'ana awxin jara' ruq'uin Espíritu Santo nec'je' wa' apensar. \v 6 Wex jara' nach'ob je nrajo' tzbuklaj c'aslemal chawa chnaban jara' xpe cmic ncatruc'om el wa', per wnach'ob je nrajo' Espíritu Santo chawa chnaban jara' pjun c'ac' c'aslemal ncatruc'om el wa' y jawanm ajni'la qui'il nec'je'a rmal. \v 7 Wex jara' nach'ob je nrajo' tzbuklaj c'aslemal chawa chnaban jara' majo'n nawajo' ta ja' Dios, xnac'ullaj, majo'n nawajo' ta nanimaj rley, y chka' mesque nnawajo' nanimaj per mesquier ncatecwina nanimaj. \v 8 Wamjon rnimaxic tzbuklaj c'aslemal jawc'an jara' majo'n qui' ta ruc'u'x Dios chawij. \v 9 Per ixix majo'n emjon ta rnimaxic tzbuklaj c'aslemal jewc'an per ey-on c'as tzra Espíritu Santo chja' nc'ana ewxin. Cara' emjon rbanic com c'ola Espíritu rxin Dios ptak ewanm. Per wmajo'n Espíritu rxin Cristo awq'uin jara' at majo'n precwent ja' Cristo. \v 10 Per wc'ola Cristo ptak ewanm jara' ewc'an jun c'ac'laj c'aslemal. Mesque c'ola cmic tzrij ecuerpo com x-il mac xeyjowa rxin, per majo'n cmic tzrij c'ac' anm jewc'an com Dios nbij chic chewa che rbeyal rxin ja' ewc'an. \v 11 Wc'ola ptak ewanm Espíritu je tkon ta rmal Dios, per jun Dios jxeycowa rxin Jesús chquecjol cnomki', jara' mism Dios jxeycowa rxin Cristo Jesús arja' nuya' chewa che nc'astaj na jmul chic ecuerpo chka'. Mesque c'ola cmic tzrij ecuerpo camic per nc'astaj chna jmul rmal Espíritu Santo jc'ola ptak ewanm. \v 12 Cara' c'a rbanic wch'alal, majo'n kac'as ruq'uin tzbuklaj c'aslemal je kc'an y xtkaban ta nak nrajo' chka che nkaban, jara' majo'n. \v 13 Wneya' rgan tzbuklaj c'aslemal jewc'an jara' xpe cmic nquixruc'om el wa' y majo'n newil ta utzlaj c'aslemal je rxin junlic. Per wneya' c'as tzra Espíritu Santo y nech'akij cana tzbuklaj c'aslemal jewc'an y nech'akij cana rtzilal je nrajo' nuban jara' nquixruc'om ela chpam jun utzlaj c'aslemal je rxin junlic. \v 14 Cara' rbanic com konjelal ja okc'an rmal Espíritu Santo ajoj c'ara' ok rlec'wal Dios. \v 15 Ajni' chewa ixix wch'alal, tak xkaj ta Espíritu Santo ptak ewanm jara' mxixrucsaj ta esclavo che xtexibej ta ewi' ajni' xeban ta nabey, per jxuban chewa xixrucsaj ix quilaj tak rlec'wal. Rmal c'ara' tak nekbij quilaj Nedta' tzra Dios. \v 16 Ch'obtanak chic kmal che ok rlec'wal Dios y ja Espíritu Santo arja' mism nuya' kseguro che ok rlec'wal Dios. \v 17 Ajni' nba'na tzra jun alc'walxel tak c'ola jun herencia nja'cha tzra y cara' chka ajoj chka', c'ola jun herencia rxin Dios q'uemjana tja'cha chka, ajoj jun ruq'uin Cristo nja'ch na chka ja herencia. Cara' c'a xtkaban wajoj jun chka' majo'n xtekpoknaj ta ki' xtkataj lowlo' ajni' xuban Cristo, ch-utz c'ara' che ajoj jun xtyataj na chka regloria Dios je ajni' yatanak tzra Cristo. \s1 • • • • • \p \v 18 Com je rpoknal je nkataj wawe' chwech ruch'lew, anen c'ola nseguro che xe mnim ta que chwech nimlaj gloria rxin Dios je xtekc'aj pjun k'ij. \v 19 Ruch'lew y njelal jwankersan chwech ruch'lew, arj-e' kas ajni'la tz'el pona quewech tzrij jk'ij tak xtk'aljin wa' jnimlaj regloria Dios je xtekc'aj ja ok rlec'wal Dios. \v 20-21 Cara' c'a quemjon rbanic com tak xterla' ri' k'ij majo'n chic cmic chquij y majo'n chic k'oyic chquij tzra'. Je nba'na chca, nquelsas na libre pruk'a' cmic y nyataj na chca jnimlaj gloria rxin Dios ajni' xtba'na chka ajoj chka' ja ok rlec'wal Dios. Nabey mul xeya'a pruk'a' lowlo' per mquemac ta tak cara' xba'na chca. Ja' Dios arja' rchumsan ta njelal jawrara per nc'o wa' jun k'ij rech'bon ta che nquerelsaj libre pruk'a' cmic. \v 22 Cara' c'a rbanic com kutkin che nremjon pwa' rtijic lowlo' njelal je rwankersan Dios, congan lowlo' rebnon ta y reyben ta jk'ij tak xtba'na c'ac' tzra. \v 23 Y cara' chka ajoj chka', congan lowlo' katjon ta. Ncongan lowlo' katjon ta mesque c'o chic Espíritu Santo ptak kanm y mesque arja' ocnak kseguro che nekla' na njelal jtzujun chka rmal Dios. Per congan remjon t-onem kanm che reybxic k'ij tak xtokrk'alsaj na Dios che ok rlec'wal y tak xtuq'uex kacuerpo y nuban c'ac' tzra. \v 24 Cara' c'a quenbij chewa com kas nabey tak xkawil totanem rxin Dios bien xch'obtaja kmal che nerla' na jun k'ij tak xtq'uextaja kacuerpo y nba'na c'ac' tzra y jara' keyben camic. Per com q'uemjana terla' k'ij jxenbij kaja chewa nc'atzina che nkeybej na. Wexte kawlon chic k'ij jara' mquita kamjon reybxic ra' camic. \v 25 Per wkutkin che nerla' na k'ij jkeyben jara' majo'n nc'ow ta kac'u'x che reybxic. \v 26 Chka' Espíritu Santo arja' nokruto' che rbanic je' achnak ja ajoj mesquier nokocwina nkaban kayon kaja. Ajni' rbanic oración, majo'n kutkin ta nak kas mer nc'atzin wa' chka jnekc'utuj chpam oración per Espíritu Santo nc'ol oca ptak kanm che kto'ic. Tak congan rejlal jun problema nkana' kaja y tak mesquier nkocwina nkach'ob nak la nekbij chpam oración per Espíritu Santo nokruto' che rbixic. \v 27 Ja' Dios bien rutkin njelal je nkach'ob kaja ptak kanm ja ok wnak y bien rutkin chka' ajni' rna'oj Espíritu Santo. Rutkin com Espíritu Santo tak nokruto' ja ok rtnamet Dios che rbanic oración njara' wa' nc'utuj je nrajo' ranm Dios. \s1 • • • • • \p \v 28 Ajoj kutkin che Dios nesmaja chpam njelal achnak je nkawil chpam kc'aslemal y ja' nchumsana njelal je nkawil ch-utz c'ara' c'ola utzil nuc'om pa chka. Cara' nuban chka we nkajo' Dios y we okrsiq'uin chkawlon totanem jchumsan ta ojer. \v 29 Ja' rutkin twa' ok achnak xteyke'a kac'u'x ruq'uin, ne rchumin twa' je xtuban chka che kc'aslemal ajoj cara' nela ajni' rc'aslemal Jesucristo je Rlec'wal. Cara' xuban chka ch-utz c'ara' noca Jesucristo nabey wnak y ok q'uiy nok-oca rch'alal Jesucristo. \v 30 Cara' rchumin ta Dios ojer jnuban chca conjelal jneyke'a quec'u'x ruq'uin, arja' nquersiq'uij che nque'oca rlec'wal, y nuya' chca che rbeyal rxin ja' cc'an y nuya' chca jnimlaj regloria. \v 31 Wcara' rebnon Dios che kto'ic y wc'ola ja' Dios kuq'uin ¿nak c'a xtecwina chkij nech'ob ixix? Nmajo'n achnak. \v 32 Ja' Dios majo'n xpoknaj ta xutak ta Rlec'wal ja njun oca, xutak ta che xercom kaja pkacwent konjelal. Wmajo'n xpoknaj ta xutak ta Rlec'wal ¿nak tzra c'ara' xtpoknaj xtuya' njelal je' achnak chka je nc'atzina chka? \v 33 ¿Lc'o tc'a jun xtecwina xterbij ta tzra Dios jkil kamac kabnon ja okch-on rmal Dios? Nmajo'n jun, com ja' mism Dios nbij chka che rbeyal chic rxin ja' kabnon. \v 34 ¿Lc'o tc'a jun xtbij ta chka che: —Nc'atzina netoj ewil emac, cara' ta xtbij chka? Jara' majo'n jun com Cristo Jesús arja' mism xcomsasa chwech cruz che rtojic kil kamac y camic prejquenk'a' Dios c'o wa' y tzra' ntajin wa' nuban orar pkacwent. \v 35 ¿Lc'o tc'a jun xtecwin ta xtkorelsaj ruq'uin Cristo y mquita xtokrajo' chic ja' Cristo rmal? Jara' nmajo'n nak xtecwin ta xtuban cara' chka, mesque nkataj pen, mesque nlowlo' nkaban rmal problema, mesque nokbattaxa cmal wnak je nquetzelana kxin, mesque nkataj wyejal, mesque nmajo'n chic katziak je nkacsaj, mesque npenak lowlo' chkij, mesque nokccamsaj wnak tzan espada. \v 36 Cara' nba'na chka ajni' xba'na tzra retnamet Dios ojer y cawrara tz'ibtanak cana: —K'ij k'ij npe cmic wa' okc'o wa' per awmal atet tak nba'na cara' chka. Je nba'na chka xe ok ajni' jle' ch'tak carne'l ja echpon che nquepo'ch'a, cara' xbixa tzra Dios cmal retnamet. \v 37 Per mesque nba'na chka njelal jawrara je c'ja' xenbij kaja chewa ra, per na ajoj wa' nokch'ecmaja com nokrajo' Jesucristo, xcoma pkacwent y nuya' chka che nokch'ecmaja. \v 38 Cara' quenbij chewa com anen bien wutkin chmajo'n nak xtecwin ta xtkorelsaj ruq'uin Dios y mquita nokrajo' chic Dios rmal. Wnokcoma o wnokoc'se' na más, per ne nokrajo' wa' Dios. Nmajo'n jun ángel, nmajo'n jun itzel espíritu, nmajo'n jun k'atbaltzij xtecwin ta xtkorelsaj ruq'uin. Nexte je' achnak je nkawil chpam kc'aslemal camic y nexte je' achnak je nkawil chwak cabij xtecwin ta xtkorelsaj ruq'uin. \v 39 Nexte je' achnak jc'ola chcaj, nexte jc'ola xe' ulew, nexte je' achnak jwankersan xtecwin ta xtkorelsaj ruq'uin ojben ri'il rxin Dios je nkawil tak xjun nkaban ruq'uin Kajaw Cristo Jesús. \c 9 \s1 • • • • • \p \v 1-3 Per je nwinak aj Israel arj-e' mtcajo' necnimaj Jesucristo y congan quenpoknaj quewech, y mtela bis wq'uin cmal j-e'. Ne ktzij wa' jquenbij chewa chcongan quenbisona cmal com Cristo c'ayona wxin, me tz'koj tzij ta quenban chewa. Com Espíritu Santo c'ola pwanm rmal c'ara' wutkin che ktzij wa' quenbij chewa. Wext rubey xquenlsas el ta pruk'a' Cristo y quenta'k ela chpam lowlo' che cto'ic nwinak aj Israel jara' quenwajo' ta chcara' nba'na chwa. \v 4 Per utz tc'ara' che mquita e aj Israel, utz tc'ara' che mquita xerucsaj Dios e rlec'wal y che mquita c'ola regloria Dios chquecjol. Ja' Dios c'ola je' chuminem xuban cuq'uin, y chca xuya' wa' rley, y xuch'ob chquewech nak nqueban che necyabej ruk'ij Dios, y q'uiy rwech je xtzujuj chca. \v 5 Utz tc'ara' che mquita e rjatzul Abraham, Isaac ruq'uin Jacob, utz tc'ara' che mquita cwinak ja' Cristo tak xoca wnak wawe' chwech ruch'lew. Cristo arja' Dios y nc'ola ruk'a' tzrij njelal achnak, kas ta xtya'a ruk'ij camic y rxin junlic chpam je' tiemp jpenak. Amén. \v 6 Com e q'uiy chca tnamet Israel majo'n quewlon ta totanem rxin Dios ¿le nbij tzij ra Dios majo'n rebnon ta cumplir je rtzujun ta chca chpam rtzojbal? Mcara' ta, com me conjelal ta aj Israel ja ne ktzij wa' che aj Israel chwech Dios. \v 7 Chka' mconjelal ta riy rumam Abraham ja ne ktzij wa' che e riy rumam chwech Dios, per cawra bin cana tzra Abraham rmal Dios: —Abraham, ruq'uin Isaac xquepe wa' awiy amam jne ktzitzij wa' che awiy amam chenwech anen, cara' xbixa tzra. \v 8 Tzra' c'a nkatz'et wa' che me j-e' ta ra' e'ocnak rlec'wal Dios ja e riy rumam Abraham jchek jic nque'alexa, per we atlaxnak rmal je rtzujun ta Dios jara' ne ktzij wa' che at riy rumam Abraham chwech Dios. \v 9 Cara' c'a rbanic com Isaac mchek ta xalexa per xtzujuxa tzra Abraham rmal Dios, cawra xbixa tzra: —Cawra juna' quenmloj pchic jmul awq'uin, tak c'jara' awexkayil Sara nec'je'a jun ch'it ral ala', cara' xbixa tzra Abraham rmal Dios. \v 10 Y mruyon ta jara' per cara' rbanic chka' tak Rebeca ec'ola e c-e' ch'tak ral pe gracia, e rlec'wal jun acha y jara' acha Isaac ja kamma'. \v 11-12 Ja' Rebeca q'uemjana que'alexa e c-e' ral tak cawra xbixa tzra rmal Dios: —Jnabey-al jara' nba'na mandar rmal rcabal, cara' xbixa tzra. Cara' xbixa tzra mesque q'uemjana que'alexa e c-e' ch'tak ral y mesque nmajo'n achnak quebnon, nexte utzil y nexte rtzilal chka'. Cara' c'a rbanic ch-utz c'ara' bien nch'obtaja kmal che Dios nquerucha' wnak je nquerajo' nquerucha' y me rmal ta je' achnak quebnon tak nquerucha'. \v 13 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij Dios ra: —Ja' Jacob xenwajo', majo'n xenwajo' ta Esaú, cara' nbij. \v 14 ¿Le nbij tzij ra' che mrubey ta nuban Dios? Jara' mcara' ta, ja' majo'n jun achnak xtuban ta je mrubey ta. \v 15 Com ja' Dios cawra rbin cana tzra Moisés: —Anen quenpoknaj na quewech e achnak quenwajo' che quenpoknaj quewech, y xquenbisoj achnak quenwajo' che quenbisoj, cara' nbij. \v 16 Tzra' c'a nkatz'et wa' che Dios ruq'uin arja' c'o wa' we npoknaj awech o wmajo'n y me rmal ta chnawajo' atet che npoknaxa awech rmal, y me rmal ta chka' che nacsaj achuk'a' che npoknaxa awech rmal. \v 17 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios tzrij rey Faraón cawra xbixa tzra rmal Dios: —Faraón, anen atnecsan rey ch-utz c'ara' quenk'alsaj na ajni' nimlaj poder c'ola pnuk'a' com jara' poder xtencsaj chawij y catnkasaj. Cara' xtenban chawa ch-utz c'ara' che nela rbixic nubi' chwech njelal ruch'lew, cara' xbij Dios tzra. \v 18 Cara' c'a nuban Dios, arja' npoknaj quewech achnak nrajo' npoknaj quewech, y necwersaj canm chpam rtzilal e achnak nrajo' nuban cara' chca. \v 19 Tak newc'axaj je c'ja' xenbij kaja chewa seguro che cawra nebij chwa ra: —Wcara' nuban Dios chca wnak ¿nak tzra c'ara' nch'ojquij na chca je rtzilal je nqueban? We ncajo' o wmajo'n, jara' ncara' wa' nqueban ajni' rchumin ta arja' che nqueban, cara' nebij chwa. \v 20 Per com xa ix wnak c'a ¿nak c'a ixocnak wa' rmal c'ara' tak nec'ulba' Dios? ¿Lc'o tc'a jun bjo'y xtbij ta tzra bnoy rxin: —¿Nak tzra tak xcawra abnon chwa? \v 21 Je bnoy bjo'y tak c'ola jun mlaj ch'bak chwech ¿lmajo'n c'a ruk'a' tzra ch'bak xtuban ta tzra nak c'ola rgan nuban tzra? ¿Lmajo'n c'a ruk'a' tzra chnuban jun bjo'y tzra jcongan nim ruk'ij y nuban chic jun bjo'y tzra je mnim ta ruk'ij? \v 22 Ja' Dios ¿lmajo'n c'a ruk'a' nuban je' achnak je nrajo' ja' nuban? Ajni' xuban chca wnak jc'ola ryiwal chquij y nyataja chquij che nqueta'k ela chpam lowlo', per arja' xucoch' rtzilal je xqueban y ajni'la rpaciencia cuq'uin. Ja' xucoch' mesque nrajo' nk'alsaj ryiwal y mesque nrajo' nk'alsaj rpoder. \v 23 Cara' xuban ch-utz c'ara' nk'alsaj che ajni'la nim regloria jnuya' chca wnak je npoknaxa quewech rmal. Arj-e' ne ech-on twa' ojer rmal che nque'oca rexbil ja' chpam nimlaj regloria. \v 24 Cara' rebnon chka ja okrech-on, jle' chka ok aj Israel per ec'ola jme aj Israel ta erech-on chka'. \v 25 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios rmal profeta Oseas cawra nbij Dios ra: —Je' wnak jme e ntnamet ta nabey nerla' na jun k'ij tak cawra xtenbij chca: —Camic ix ntnamet chic, cara' xtenbij chca. Je' wnak jmajo'n xenwajo' ta nabey nerla' jun k'ij tak cawra xtenbij chca: —Camic quixnwajo' chic, cara' xtenbij chca, cara' nbij ja' Dios. \v 26 Chka', ja abar xbix wa' chca rmal Dios che me e rtnamet ta, chpam jara' mism lwar xtbix wa' chic chca che e rlec'wal c'aslic Dios. Cara' tz'ibtanak cana. \v 27 Chka' c'ola bin cana chca aj Israel rmal ja ojer profeta Isaías, cawra nbij ra: —Tnamet Israel, mesque ncongan xtquesop na qui' y mesque congan pen nque'eltaj wa', per xme q'uiy ta nquetotaja chca. \v 28 Com ja' Dios rbin chic che nutak pna jun juicio pe rwá' tnamet y jara' majo'n nuya' ta más tiemp tzra per nutak ta chanim. Cara' rbin cana Isaías. \v 29 Chka' ajni' xbij cana Isaías ojer chca nwinak aj Israel jcawrara: —Dios jRajaw caj ruq'uin rwech ruch'lew, wexte che mquita xuya' c'as chka che ec'ola jujun chka jmajo'n xecomsas ta, xcom ta ra' kjatzul ajoj ja ok tnamet Israel ajni' xba'na chca aj Sodoma y ajni' xba'na chca aj Gomorra ojer. \s1 • • • • • \p \v 30 Njelal jawra jnemjon rbixic chewa quench'ob chewech camic nak rbanic. Je' wnak jme aj Israel ta quebnon ta nabey, majo'n xqueya' ta cas je rbeyal rxin Dios per camic quewlon chic rbeyal rxin Dios, per jawra rbeyal rxin Dios xe rmal yukbal ac'u'x ruq'uin Jesucristo tak nawil. \v 31 Per quebnon ta aj Israel, congan xqueya' cas jun ley je nk'alsana rbeyal rxin Dios per jawra rbeyal majo'n xquewil ta. \v 32 ¿Nak tzra tak majo'n xquewil ta? Majo'n xquewil ta com xruq'uin kaja cchuk'a' j-e' xeyke' wa' quec'u'x che rbanic cumplir rley Dios, majo'n xeyke' ta quec'u'x ruq'uin To'onel je rtzujun ta Dios che rbanic cumplir ley. Tak majo'n xeyke' ta quec'u'x ruq'uin To'onel rxin Dios jara' To'onel xoca ajni' jun abaj jnec'je'a pquebey jxecch'ak'ij ckan chwech. \v 33 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios tzrij To'onel je xtta'k rmal Dios jcawra nbij ja' Dios chpam jun c'ambal tzij ra: —Bien tewc'axaj je xtenbij chewa ra, c'ola jun abaj jnemjon rcusic chpam tnamet Sion. Je' wnak necch'ak'ij na ckan chwech jara' abaj y nquetaj na lowlo' rmal. Per je' wnak je xteyke'a quec'u'x ruq'uin jara' abaj arj-e' nquewil totanem rxin Dios. Cara' rbin cana Dios. \c 10 \p \v 1 Wch'alal, kas ngan anen xtquewil ta totanem rxin Dios j-e' nwinak aj Israel, congan nc'utun tzra Dios che nquetotaja. \v 2 Com anen bien wutkin chcongan nquecsaj cchuk'a' che rya'ic ruk'ij Dios per xmajo'n ch'obtanak ta cmal kas mer rubey Dios. \v 3 Com arj-e' majo'n xcajo' ta xcutkij kas mer rbeyal je rxin Dios per je xqueban j-e', xcajo' ta xecwankersaj queyon kaja jun bey je jun chwa' jne rbeyal chquewech j-e' y nmajo'n xcajo' ta je rbeyal rxin Dios. \v 4 Per xmajo'n ch'obtanak ta cmal nak rbanic ley, com jley jara' y-on ta rmal Dios ch-utz c'ara' nokrejcha' cana pruk'a' Cristo. Cara' c'a rbanic ch-utz c'ara' nkawil rbeyal rxin Dios konjelal je ykula kac'u'x ruq'uin Cristo. \v 5 Cara' quenbij chewa com Moisés cawra rtz'iban cana: —We xruyon ruq'uin kaja achuk'a' ykul wa' ac'u'x che rc'axic je rbeyal rxin Dios jara' mtawil utzlaj c'aslemal rxin Dios wmajo'n nanimaj ta njelal je nbij ley, cara' nbij. \v 6 Per tak ykula ac'u'x ruq'uin Dios che rc'axic je rbeyal rxin Dios jara' majo'n pen ta nawil utzlaj c'aslemal rxin Dios com cawra tz'ibtanak cana tzrij ra: —Mtech'ob kta cawrara ptak ewanm: —Congan pen xtojte' ta jun chcaj xterec'ma' pta Cristo ch-utz c'ara' nuwil utzlaj c'aslemal rxin Dios. \v 7 Chka' mtebij ta cawra: —Congan pen xtba ta jun cuq'uin cnomki' y xterec'ma' kta Cristo ch-utz c'ara' nuwil utzlaj c'aslemal rxin Dios, mtebij ta cara' chka'. \v 8 Com xchenkaj c'o wa' utzlaj tzij rxin Dios je nyowa utzlaj c'aslemal rxin Dios, majo'n pen ta nawil wa' com jara' tzij ncatecwina nabij ruq'uin achi' y ncatecwina nach'ob rij rwech pnawanm. Cara' c'a rbanic utzlaj tzij jnuc'ut chkawech Moisés, y ncara' mism utzlaj tzij jkamjon rbixic chca wnak camic chka', jara' jun tzij jnuc'ut chkawech nak rbanic tak neyke'a ac'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 9 Xchenkaj c'o wa' jara' tzij com wnabij ruq'uin achi' che Jesús arja' Rajaw caj ruq'uin rwech ruch'lew, y wruq'uin awanm nanimaj che Dios xuyic Jesús chpam cmic, jara' nawil totanem rxin Dios. \v 10 Cara' rbanic com ruq'uin awanm nanimaj wa' Jesucristo che nawil rbeyal rxin Dios, y we nmajo'n napoknaj ta nabij chca wnak che ykula ac'u'x ruq'uin Jesucristo, jara' nawil totanem rxin Dios. \v 11 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij chka ra: —Chka bechnak wnak opech je xteyke'a ruc'u'x ruq'uin, jara' majo'n che mquita xtuwil totanem rxin Dios. Cara' tz'ibtanak cana. \v 12 Cara' nbij com xa ok junam chwech Dios we ok aj Israel o we me ok aj Israel ta com Kajaw Jesucristo arja' Kajaw che nimlaj konjelal. Arja' nuya' mibil rxin Dios chca wnak chka bechnak wnak opech jnecc'utuj cto'ic tzra. \v 13 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Chka bechnak wnak opech we nc'utuj rto'ic tzra Kajaw, jara' nuwil totanem rxin Dios. \v 14 Per je' wnak ¿nak tzra xtecc'utuj cto'ic tzra wq'uemjana teyke'a quec'u'x ruq'uin? Jun chic ¿nak tzra xteyke'a quec'u'x ruq'uin tak we xq'uemjana tya'a rbixic chca? ¿Nak tzra tak xtecc'axaj rbixic ja xmajo'n nyowa rbixic chca? \v 15 ¿Nak tzra xtqueba wnak cuq'uin che nequey-a' rbixic chca wmajo'n netkow ela cxin? Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Ajni'la quicotemal tak c'ola jun nekaja chquecjol wnak y numaj rbixic chca jutzlaj tzij jrec'mon ta chca che qui'il nec'je'a canm chwech Dios, cara' nbij. \v 16 Per ec'ola majo'n xqueya' ta quexquin tzrij ja utzlaj tzij rxin Dios, ajni' tz'ibtanak cana ojer rmal profeta Isaías jcawra nbij ra: —Kajaw Dios, xme q'uiy ta je' wnak je nquenimana utzlaj tzij jnekbij chca, cara' nbij. \v 17 Ne nc'atzin wa' che nekaja rbixic jutzlaj tzij cuq'uin wnak com tak nbixa jutzlaj tzij chca jara' nwankersana yukbal quec'u'x, y jara' utzlaj tzij ruq'uin rtzojbal Dios npe wa'. \v 18 Per j-e' aj Israel ¿lmajo'n c'a cc'axan ta ja utzlaj tzij? Cc'axan, com ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Ekajnak chic rbixic njelal nat nkaj chwech ruch'lew, cara' nbij. \v 19 Per ¿mcutkin tc'a nak rbanic? Cutkin, com jara' xbixa chca ojer rmal Dios ajni' tz'ibtanak cana rmal Moisés jcawra nbij ra: —Ec'ola jle' tnamet jme e ntnamet ta, jle' tnamet jmesquier nch'obtaja cmal je rna'oj Dios, per je xtenban chca quenucsaj na netnamet, per ixix congan pkan xtena' tak xtenban cara' chca y congan nyictaja ewyiwal rmal, cara' xbixa chca tnamet Israel rmal Dios. \v 20 Chka' ja ojer profeta Isaías cawra xbij chca aj Israel y nmajo'n xxibej ta ri' chquewech che rbixic chca: —Cawra nbij Dios chewa: —Ec'ola jle' tnamet nmajo'n cas quey-on tzra che rojtakxic ajni' nna'oj per camic cutkin chic. Arj-e' majo'n xecc'utuj ta chwa che quenc'je'a chquecjol per camic nk'alsan wi' chquewech. \v 21 Per ixix ja ix tnamet Israel, k'ij k'ij nbin chewa pnutzlaj tzij che quixemloj ta wq'uin, cara' nbin chewa, per nmajo'n nquixniman ta, majo'n neban ta jquenwajo' chewa chneban, cara' nbij ja' Dios chca retnamet. Cara' tz'ibtanak cana rmal Isaías. \c 11 \s1 • • • • • \p \v 1 Per nexte wjic tech'ob ta che Dios erch'akin cana tnamet Israel com en aj Israel anen chka'. Com anen en riy rumam Abraham, ruq'uin tribu rxin Benjamín enpenak wa'. \v 2 Ja' Dios majo'n erch'akin cta tnamet Israel com erech-on twa' ojer che nque'oca retnamet. ¿Lmajo'n c'a ewutkin ta jtz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios ojer? Com ja ojer profeta Elías arja' xitzel xutz'et je xqueban aj Israel y cawra xbij tzra Dios ra: \v 3 —Kajaw Dios, xe eccomsan je' profeta jxeyowa rbixic atzojbal y xqueyjon j-e' altar jabar nya' wa' ak'ij. Jcamic xnuyon chic anen enc'o cana per ncajo' quenccomsaj chic anen chka', cara' nbij. \v 4 Per terkaja pnewá' je xbixa tzra Elías rmal Dios: —Ma ayon ta, com ec'o na e wku' mil ach-i' nquenimana wxin je nexte wjic excul ta chwech tiox rbin-an Baal, cara' xbixa tzra Elías. \v 5 Y cara' c'a tzra tiemp ja okc'o wa' camic ra, okc'ola jujun ok aj Israel ja okch-on rmal Dios per xe rmal rutzil tak xokrucha', xsipan chka. \v 6 We xsipan chka jara' mesquier nokocwina nekbij che xokosmaj na che xekch'ecbej ta. Ja wexte xokosmaja jxekch'ecbej ta jara' mesquier nokocwina nekbij che xsipasa chka. \v 7 Jnemjon rbixic chewa ¿nak c'a nuc'ut chkawech? Jnuc'ut chkawech jara' cawrara, je tnamet Israel congan quemjon rtijic quek'ij che rch'aquic rbeyal je rxin Dios per xe me ch'obtanak ta cmal nak rbanic. Per ja okoch-on rmal Dios yatanak chka che kawlon rbeyal rxin Dios. Per jle' chic arj-e' nmajo'n ncajo' ta necnimaj Dios y ja' Dios xeruya' cana. \v 8 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Ja' Dios xusach cna'oj, nqueca'ya per majo'n nquetz'et ta je nc'u'ta chquewech y chka' c'ola quexquin per majo'n necc'axaj ta je nbixa chca, y ncara' quebnon camic. Cara' tz'ibtanak cana. \v 9 Ajni' rtz'iban cana ojer rey David chka' jcawra nbij ra: —Tak quemjon rbanic jun nimlaj w-im che nquequicota, chek q'uenjlal tak nekaj na chpam jun lowlo' ajni' nuban jun chcop tak nba pe trampa. Nyataj na chca rtojbalil rxin rtzilal jquebnon. \v 10 Nquec'je' na chpam jun k'ejkumal ch-utz c'ara' chmajo'n nquetz'et ta je nc'u'ta chquewech. Nquejklej na njelal rtzilal jquebnon y njunlic xtelque'a quij rmal, cara' nbij David. \s1 • • • • • \p \v 11 Cara' c'a xqueban tnamet Israel, majo'n xquewil ta totanem rxin Dios per ¿le nbij tzij ra nmajo'n chic chomtajic chquij? ¿Lcara' rchumin ta Dios? Jara' mcara' ta, per quench'ob chewech camic nak rbanic. Je tnamet Israel tak majo'n xecnimaj ta Jesucristo rmal c'ara' tak xekaj chic rbixic totanem rxin Dios cuq'uin wnak jme aj Israel ta. Cara' rchumin ta Dios ch-utz c'ara' aj Israel pkan nquena' rmal ch-utz c'ara' npeta cgan che necnimaj Jesucristo. \v 12 Je tnamet Israel tak nmajo'n xecnimaj ta Jesucristo rmal c'ara' tak xsipasa jnimlaj mibil rxin Jesucristo chca jle' chic tnamet wawe' chwech ruch'lew. Dios xelsaj chca aj Israel je privilegio rey-on chca rmal c'ara' tak xsipasa nimlaj mibil rxin Jesucristo chca wnak jme aj Israel ta. Je tnamet Israel wc'ola mibil rec'mon ta tak majo'n xecnimaj ta Dios, peor c'ara' tak xterla' k'ij tak xtecnimaj chic che nimlaj conjelal. \v 13 Per camic ewq'uin ixix quentzijon wa' jme ix aj Israel ta. Ja' Dios enretkon ta che cnesmaja checjol ixix chixconjelal jme ix aj Israel ta, y jawra samaj ajni'la nim ruk'ij. \v 14 Anen quenya' ruk'ij jawra samaj jyatanak chwa mal-il ec'ola chca nwinak aj Israel xtquewil na totanem rxin Dios rmal, mal-il ec'ola chca xtecyarij jtotanem je ajni' yatanak chewa ixix rmal Dios. \v 15 Ja' Dios tak majo'n chic xeruc'ul ta tnamet Israel, rmal c'ara' ixix jme ix aj Israel ta xixchomtaja ruq'uin. Peor c'ara' tak xtqueruc'ul chic jmul tnamet Israel, cara' rbanic nela ajni' nquec'astaja chquecjol cnomki'. \v 16 Je tnamet Israel eyonan che e rxin Dios, per ne che conjelal. Ajni' tzra jle' k'or, wc'ola jtz'it xyonaxa nabey mul che noca rxin Dios, rxin Dios c'ara' njelal k'or. Ajni' tzra jun che' chka', wyonan chic rc'amal che noca rxin Dios, rxin Dios c'ara' chka' je' ruk'a'. \v 17 Ec'ola jle' chca tnamet Israel jxeya' cana rmal Dios, xba'na chca e ajni' ruk'a' jun che' olivo per jle' ruk'a' je xjo'l ta. Per ixix jme ix aj Israel ta ix ajni' ruk'a' jun chic che' olivo per jun che' jmajo'n tcon ta, jun che' xruyon wankernak ta. Jxuban Dios chewa, xixrucsaj ix rexbil j-e' aj Israel jmajo'n xeruya' cta, xuban chewa ajni' xixruban injertar ruq'uin jun che' olivo per jun che' nja' Dios ticyona, y camic xjun chic ebnon cuq'uin j-era' aj Israel che rtijic utzlaj c'aslemal jpenak ruq'uin rc'amal jawra che'. \v 18 Per mtena' kta más nmak ek'ij ixix que chquewech tnamet Israel jxejo'l ta rmal Dios. Per wneya' ek'ij kas terkaja pnewá' che ixix ix ch'tak ruk'a' che', bien tech'bo' chjun che' mruk'a' ta netzkuwa rxin rc'amal per je rc'amal jara' netzkuwa rxin ch'tak ruk'a'. \v 19 Mex c'ola jun chewa cawra xtbij chwa ra: —Per Dios xerujol ta jle' ch-utz c'ara' nok-oca ajoj pquec'xiwach. \v 20 Ne ktzij wa' xerujol ta jle' per xe rmal majo'n xeyke' ta quec'u'x ruq'uin Jesucristo xe rmal c'ara' tak xerujol ta. Per ixix chka' wexte che mquita ykula ec'u'x ruq'uin Jesucristo mquita ixrec'lun Dios ra che ixocnak retnamet. Rmal c'ara' quenbij chewa, mteya' ta ek'ij, ja c'a neban camic, txibej ewi' chwech Dios. \v 21 Cara' quenbij chewa com Dios xerujol ta jle' mesque ne e rtnamet wa' ojer, y wcara' xuban chca j-e' jara' cara' nuban chewa ixix chka'. \v 22 Bien mpa' tech'bo' ajni' rna'oj Dios, bien rutkin nuya' utzil chawa per bien rutkin ncatruban castigar chka'. Arja' xeruban castigar je mxeniman ta rxin per xuya' utzil chewa ixix, y nuya' wa' utzil chewa wmajo'n xteya' cta yukbal ec'u'x ruq'uin Jesucristo. Wxteya' cana yukbal ec'u'x jara' nquixrujol ta ixix chka'. \v 23 Y chka' je jle' je erejlon ta, per we xtqueq'uex cna'oj y xteyke' chic quec'u'x ruq'uin Jesucristo jara' nqueruc'ul chic jmul, ajni' nqueruban injertar ruq'uin che' jabar erejlon twa'. Ja' Dios necwina nuban cara' chca. \v 24 Ixix jme ix aj Israel ta, ix ajni' ruk'a' jun che' je xruyon wankernak, mruq'uin ta jun che' ixpenak wa' je tcon rmal Dios. Per Dios majo'n xpoknaj ta xixruban injertar ruq'uin jun che' jretcon ja'. Peor c'ara' chca aj Israel jxerujol ta, arj-e' e ajni' ruk'a' jun che' je tcon rmal Dios, y nseguro che ja' Dios majo'n npoknaj ta nqueruban chic jmul injertar ruq'uin che' jabar ejlon twa' nabey. \s1 • • • • • \p \v 25-26 Wch'alal, c'ola je' achnak jmajo'n k'alsan ta nabey per camic Dios rk'alsan chic, y kas quenwajo' chewa che nch'obtaja ewmal nak rbanic. Kas ta xtch'obtaj ta ewmal jawrara ch-utz c'ara' majo'n newankersaj ta jle' ena'oj ixix eyon kaja y xteya' ta ek'ij rmal. Cawra rbanic je rk'alsan Dios. Je tnamet Israel, mesque jle' chca congan e cow y mesque ncongan necxutuj totanem jrec'mon ta Jesucristo, per nerla' na jun k'ij tak njelal tnamet Israel ntotaja. Per c'jara' xtbantaja cumplir jawrara tak xtquetz'kata conjelal jme aj Israel ta jq'uemjana teyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo. Per je tnamet Israel ntotaj na ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios, jcawra nbij ja Dios ra: —C'ola jun To'onel je nwankera chpam tnamet Sion, arja' nuchup njelal je m-utz ta jquebnon tnamet Israel. \v 27 Anen c'ola jun chuminem nchumin ta cuq'uin y tak xtenchup quil quemac jara' quenbanbej cumplir ja chominem, cara' nbij ja' Dios. Cara' tz'ibtanak cana. \v 28 Com je tnamet Israel majo'n xecnimaj ta utzlaj tzij rxin Jesucristo rmal c'ara' tak e'ocnak chic rec'lel Dios, y rmal c'ara' chka' tak xekaja ja utzlaj tzij rxin Jesucristo ewq'uin ixix jme ix aj Israel ta. Per com Dios ne erech-on twa' tnamet Israel ojer rmal c'ara' tak nquerajo' na, rmal jun chuminem je rchumin ta cuq'uin cti't quemma'. \v 29 Cara' quenbij chewa com Dios arja' majo'n xtuq'uex ta rna'oj. Wc'ola rsipan chawa nawxin wa' ra', owe atrech-on che atocnak rtnamet ne at rtnamet wa' ra' chka'. \v 30 Jnabey tak q'uemjana tpeta Jesucristo ixix jme ix aj Israel ta mxenimaj ta Dios, per Dios xpoknaj ewech y camic ewlon chic totanem rmal. Com ja tnamet Israel mxecnimaj ta rmal c'ara' tak ewlon chic ixix totanem rxin Dios. \v 31 Y cara' c'a chca tnamet Israel chka', arj-e' mesquier nquenimana camic, per Dios ne rchumin twa' che nerla' na jun k'ij tak xtpoknaj chic quewech y nqueruto'. Ajni' xuban chewa ixix xpoknaj ewech y cara' xtuban chic chca chka' npoknaj na quewech. \v 32 Com ja' Dios ne rchumin twa' che npoknaj kawech konjelal ja ok wnak che ok abechnak opech wnak. Per nabey mul ne nc'atzin wa' chka konjelal che nkaya' chkij che me ok nimanel ta. Cara' rchumin ta ch-utz c'ara' che arja' necwina npoknaj chic kawech konjelal y xe rmal c'ara' tak nokruto'. \v 33 Ajni'la nmak tak achnak rchumin ta ja' Dios, congan utzil rey-on chka, congan xucsaj rna'oj y nmajo'n achnak mquita rutkin. Nmajo'n nak cwennak ta rk'on njelal rna'oj, nmajo'n nak cwennak ta rech'bon njelal jnuban je'a. \v 34 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Nmajo'n jun ojtakyona njelal jnuch'ob Dios, arja' majo'n nc'atzin ta tzra che c'o xta jun nyowa rconsejo. \v 35 Nmajo'n jun chka ja ok wnak c'o ta kay-on tzra Dios, arja' majo'n ruc'as kuq'uin. Cara' tz'ibtanak cana. \v 36 Cara' nbij ja' Dios jwankersyona njelal, ja' pa'la tzrij njelal y chka' noc na njelal achnak yabal ruk'ij. Kas ta xtya'a ruk'ij camic y rxin junlic chpam je' tiemp jpenak. Amén. \c 12 \s1 • • • • • \p \v 1 Wch'alal, camic katz'ton chic ewq'uin che Dios ajni'la rpoknan kawech, ajni'la rebnon ta pkacwent che kto'ic. Rmal c'ara' ajni'la quenwajo' quenbij chewa che netzujuj ta ecuerpo pruk'a' Dios che rbanic ajni' nrajo' ranm. Toca ecuerpo ajni' jun sacrificio per jun c'aslic sacrificio bien ch'ajch'oj, jun sacrificio je nel ta ruc'u'x Dios tzrij. Jawra c'a nc'atzina neban che ktzitzij ruk'ij Dios neya'. \v 2 Mtewc'aj ta ixix jun c'aslemal je ajni' cc'aslemal wnak je xruq'uin jawra tiemp rxin rwech ruch'lew ykul wa' quec'u'x. Per jneban, k'ij k'ij tey-a' c'as tzra Dios che arja' nuq'uex ena'oj, tey-a' c'as tzra chnucsaj c'ac' tak na'oj ewq'uin. Cara' ta xteban ch-utz c'ara' newutkij chpam ec'aslemal ajni' nrajo' ranm Dios y je nrajo' ranm Dios jara' kas wen, kas qui'il nuban chawa, y kas tz'kat. \v 3 Com ja' Dios rey-on chwa che enocnak en rapóstol Jesucristo rmal c'ara' tak c'ola jun paxbanem quenya' chewa chixjujnel. Mteban ta cara' chcongan ix nmak nena' kaja per kas tech'bo' bien nak kas mer ebanic chixjujnel. Bien tech'bo' che Dios yoyona chewa ja yukbal ec'u'x y rmal c'ara' tak nquixecwina neban rsamaj. \v 4 Cara' quenbij chewa com q'uiy rwech rsamaj Dios yatanak chka che nkaban. Cara' rbanic ajni' rbanic kacuerpo, c'o wa' rsamaj kawá', kk'awech c'o wa' rsamaj, kak'a' ruq'uin kkan nc'o wa' rsamaj, mjun ta rsamaj che njelal. \v 5 Y cara' c'a chka ajoj chka' ja ok rxin Jesucristo, ok q'uiy per xjun cuerpo kabnon konjelal, ok cuerpo rxin Cristo, xjun kabnon, kyuklon ki' chbil tak ki'. \v 6 C'ol c'a yatanak chka rmal Dios jokocnak wa' per mjunam ta okocnak wa' konjelal. Kasmajij c'a jsamaj jrey-on Dios chka chokjujnel. Wrey-on Dios chawa che ncatecwina naya' rbixic je nk'alsaj ja' Dios chawech tey-a' c'a rbixic, per xerwara' nc'atzina che bien nuc'om ri' jnabij ruq'uin je nbij Jesucristo jabar ykul wa' kac'u'x. \v 7 Wrey-on Dios chawa che nque'awilij kch'alal que'awilij c'a. Wrey-on chawa che nque'atijoj que'atijoj c'a. \v 8 Wrey-on chawa che nque'apaxbaj que'apaxbaj c'a. Wrey-on chawa che nque'ato' tzra je' achnak je nc'atzina chca que'at-o' c'a, per ne njelal ac'u'x y njelal awanm. Wrey-on chawa che nque'awc'aj kch'alal tetja' c'a ak'ij che cc'axic, mcatsak'orin ta. Wrey-on chawa che nayukba' quec'u'x je nqueti'ona tebna' c'a, per catquicota che rbanic. \s1 • • • • • \p \v 9 Twaj-o' ewi' per ne njelal ec'u'x y njelal ewanm. Itzel tetz'ta' rtzilal y kas te'l ta ec'u'x che rbanic utzil. \v 10 Ajni' nuban jun wnak lok' nqueruna' rch'alal cara' tc'a neban ixix chka' kas lok' ten-a' ewi' chbil tak ewi' y tebna' respetar chbil tak ewi'. \v 11 Tetja' ek'ij che rbanic samaj jrey-on Dios chewa chneban, mtquixsak'orin ta. Kas ta xtnoja pnewanm che rbanic jnak njo'xa chewa rmal Kajaw Jesucristo chneban. \v 12 Quixquicota che reybxic je njelal rtzujun Dios chka. Tak c'ola je' achnak npeta chewij tec'je'a epaciencia che rcoch'ic. Mtquixcos ta che rbanic oración. \v 13 Que'et-o' rtnamet Dios jc'ola je' cnecesidad. Tak c'ola nc'atzina psad chca tey-a' c'a quepsad. \v 14 Je nquebnowa lowlo' chewa tc'utuj tzra Dios chnuya' utzil pquewá', mtec'utuj ta tzra che nqueruya' pjun lowlo'. \v 15 Tak ec'ola nquequicota quixquicot ixix cuq'uin chka'. Tak ec'ola nque'ok'a quixok'a ixix cuq'uin chka'. \v 16 Xjun ta neban ixconjelal, xjun ta nech'ob. Mtena' ta ix nmak, kas te'l ta ec'u'x chquij e ch'tak sencillo che nque'ewexbilaj, mtech'ob ta chcongan ewutkin. \v 17 Wc'ola jun wnak xtebnowa lowlo' chewa chka bechnak wnak opech mteya' ta rec'xel. Tec'tu' utzil chquewech wnak, majo'n ta itzel xtquetz'et jneban chquewech. \v 18 We nquixecwina, kas ta qui'il nquixec'je'a cuq'uin conjelal wnak, mteban ta je' achnak ixix je xnuyic ch'oj chquecjol. \v 19 Quilaj tak wch'alal, tak c'ola jun xtebnowa lowlo' chewa mteya' ta rec'xel, per jneban tejcha' pruk'a' Dios che arja' nebnowa castigar rxin. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawrara nbij Kajaw Dios: —Xnuyon anen yatanak chwa chquenya' rec'xel chca wnak je nquebnowa rtzilal, cara' nbij. \v 20 Rmal c'ara' tak quenbij chewa, wc'ola jun ec'lel we nk'ak'ana rpam tey-a' rway. Wnechkija ruchi' tey-a' ruya'. Wcara' neban tzra jara' q'uixbal xtuna' rmal y numaj t-onem ranm rmal jrebnon chewa. \v 21 Tak c'ola jun achnak lowlo' nba'na chewa wneya' rec'xel jara' xe nquixruch'ec rtzilal. Mejor jneban, tebna' utzil chca je nquebnowa lowlo' chewa y jara' ixix nquixech'cowa rxin rtzilal. \c 13 \p \v 1 Tnimaj njelal ley jc'ola pruk'a' k'atbaltzij. Cara' quenbij chewa com nmajo'n jun k'atbaltzij nwankera che mquita Dios nwankersana rxin. Je' k'atbal tak tzij jc'ola camic Dios chayon rxin. \v 2 Rmal c'ara' quenbij chewa, we mtawajo' nanimaj ley jc'ola pruk'a' k'atbaltzij jara' mtawajo' nanimaj je ch-on rmal Dios. Je' wnak je mtcajo' necnimaj ley jc'ola pruk'a' k'atbaltzij arj-e' nquetaj na pen rmal. \v 3 Nquetaj na pen com jk'atbaltzij nqueruban castigar je e bnoy rtzilal, me j-e' ta ra' e bnoy utzil. We mtewajo' nquixba'na castigar rmal k'atbaltzij tebna' c'a utzil. Wutzil neban, jk'atbaltzij jara' wen nquixrutz'et. \v 4 Wen nquixrutz'et com jk'atbaltzij arja' jun ajsmajma' rxin Dios, arja' pa'la chewij che nquixruban cwent. Wxe mwen ta neban kas txibej c'a ewi' com je k'toy tzij c'o ruk'a' chewij che nquixruban castigar, mchek te nbixa tzra k'toy tzij. Arja' jun ajsmajma' rxin Dios, arja' csan chpam k'atbaltzij che nqueruban castigar wnak je nquebnowa rtzilal. \v 5 Rmal c'ara' quenbij chewa che nc'atzina neknimaj ley jc'ola pruk'a' je' k'atbaltzij. Per ¿lxe rmal che mtkaja castigo chkij, lxe rmal c'ara' che nc'atzina che neknimaj? Mcara' ta, per ne nc'atzin wa' che neknimaj k'atbaltzij com bien kutkin chcara' nrajo' Dios chka che nkaban. \v 6 Rmal c'ara' chka' tak nkatoj impuesto pk'atbaltzij. Cara' quenbij com e k'toy tak tzij arj-e' rsamaj Dios nqueban che nqueban cwent tnamet. \v 7 Jtjonem ocnak chkij pk'atbaltzij tetjo' pquek'a' jyatanak chca che nquec'om chka. Txibej ewi' chquewech ja yatal chewa chnexibej ewi' chquewech. Que'ebna' respetar jyatanak chca che nque'eban respetar. Conjelal wnak chka e abechnak opech jyatanak chca che neban cara' chca tebna' c'a. \v 8 Majo'n abar tec'je' wa' ec'as, wc'ola tetjo'. Per ja ojben ri'il jara' ajni' jun kac'as je nmesquier ntojtaja y mtetenba' ta rtojic, ne twaj-o' wa' ewi'. We nque'ewajo' je' wnak xruq'uin ra nebanbej cumplir njelal je nbij rley Dios chewa chneban. \v 9-10 We nque'ewajo' je' wnak jara' mesquier xtaban ta jun lowlo' chca y rmal c'ara' tak quenbij chewa, tak nque'ewajo' je' wnak xruq'uin ra nabanbej cumplir njelal je nbij ley chawa chnaban. C'ola jun rmandamiento Dios cawra nbij ra: —Ajni' nawajo' kaja awi' ayon cara' c'a tebna' chca jle' chic wnak chka' que'awaj-o', cara' nbij. Jara' jun mandamiento wnanimaj, xruq'uin ra' nabanbej cumplir jle' chic mandamiento chka bechnak mandamiento, ajni' tzra jle' mandamiento je xtenbij chewa ra: —Mtcatoc ta ruq'uin jun ixak jme awexkayil ta, mtaban ta cmic, mtaban ta alak' y mtayarij ta chka' je' achnak cxin wnak. \v 11 Ne nc'atzin wa' che neknimaj ajni' nemjon rbixic chewa com ixix bien ewutkin je tiemp jokc'o wa' jara' tiemp chic che nokc'astaja y nokc'asc'ata. Cara' quenbij chewa com c'o chic tiemp kniman To'onel kxin y xe nkajin ta k'ij rxin tak xtpet chic jmul che nokruto' per njunlic. \v 12 Ntajina nq'uisa tiemp rxin k'ejkumal je rc'an rtzilal y xyamer nel ta k'ij. Rmal c'ara' quenbij chewa, kay-a' cana bnoj rtzilal. Je nkaban, ne tja' wara' jsak rxin Dios xtc'ana kxin ch-utz c'ara' nokocwina nkach'ec rtzilal. \v 13 Kabna' c'a utzil com njawara' yatal chka che nkaban ja okc'an rmal sak rxin Dios. Me tkaban ta ajoj ajni' nqueban wnak jxe nquek'bara y nquerak quechi' y nquequicota che rbanic rtzilal. Me tkaban ta ajoj ajni' nqueban jle' ach-i' cuq'uin ixki' jxe nquemajcuna, y c'o chna más nqueban jcongan q'uixbal rbanic. Me tkaban ta rkoj chi'ij rmal ch'oj, me tk'utlin ta kanm chquij wnak. \v 14 Je nkaban, nte rna'oj Kajaw Jesucristo xtekwekbej ta ki'. Tak npeta itzel tak na'oj chewa mtenimaj ta y mteya' ta rgan. \c 14 \s1 • • • • • \p \v 1 Wc'ola jun kch'alal xtekaja ewq'uin majo'n kas tcow yukbal ruc'u'x ruq'uin Jesucristo jara' tec'lu' ewq'uin. Per mtech'ojquij ta je' achnak tzra jq'uemjana tecwera chpam. \v 2 Ajni' chca jle' kch'alal arj-e' nquech'ob che majo'n xjan ta nataj je' achnak chka bechnak opech je nti'ja. Per mcara' ta nquech'ob kch'alal jmajo'n kas ta cow yukbal quec'u'x ruq'uin Jesucristo com arj-e' majo'n nquetaj ta ti'ij. \v 3 Watet wnataj ti'ij mtque'axutuj ta kch'alal xe rmal jmajo'n nquetaj ta ti'ij. Wmajo'n nataj ta ti'ij mtabij ta chca kch'alal che xjan nqueban tak nquetaj ti'ij arj-e'. Com Dios erc'lun rmal c'ara' tak cara' quenbij chewa. \v 4 ¿Nak c'a atocnak wa' atet tak nak'et tzij chquij wnak tak majo'n ak'a' chca? C'ola jun Cajaw y jara' Jesucristo y chwech arja' nequejcha' wa' cwent, arja' c'a xtbina chca w-utz quebnon o wmajo'n. Anen wutkin che cow xtquepe'a che rbanic utzil com Jesucristo necwina nuya' chca chcara' xtqueban. \v 5 Ec'ola kch'alal cawra necbij ra: —Jawra k'ij ja okc'o wa' más chna nim ruk'ij que chwech jle' chic k'ij, cara' necbij. Per ec'ola jle' chic cawra necbij ra: —Mcara' ta, njelal k'ij nim ruk'ij che njelal, cara' necbij. Per jara' ewq'uin c'o wa' chixjujnel, kas tech'bo' na ejkal chixjujnel nak yatanak chewa chneban. \v 6 Je' kch'alal mchek ta cgan nquech'ob chc'ola je' k'ij más nim ruk'ij que chwech jle' chic k'ij, per rmal jnecbij jara' che necnatbej Kajaw Jesucristo. Y cara' chca jle' chic kch'alal chka', mchek ta cgan nquech'ob che je' k'ij nmak ruk'ij che njelal, per rmal necbij che necnatbej Kajaw Jesucristo chka'. Je' kch'alal chka' tak nquetaj ti'ij arj-e' necnataj Kajaw Jesucristo chka' com necmeltioxij tzra Dios tak nquetaj. Chka' je jle' chic kch'alal tak mtquetaj ti'ij arj-e' necnataj Kajaw Jesucristo y necmeltioxij tzra Dios chka' tak nqueban cara'. \v 7 Cara' c'a rbanic wch'alal com majo'n jun chka c'o ta ruk'a' tzrij rc'aslemal y xtuban kta je nrajo' ranm ruyon kaja nexte c'ola ruk'a' tzra recmic chka'. \v 8 Wokc'asla, jara' che nekyabej ruk'ij Kajaw Jesucristo. Wnokcoma jara' chka' che nekyabej ruk'ij Kajaw Jesucristo. Cara' c'a rbanic, wokc'asla o we nokcoma xerwara' ne ok rxin wa' Kajaw Jesucristo. \v 9 Xe rmal c'ara' tak xcoma Cristo y tak xc'astaja chquecjol cnomki'. Arja' xcoma y xc'astaja ch-utz c'ara' xoca Kajaw che konjelal ajoj ja ok wnak, ajni' chka ajoj jokc'asla y ajni' chca ja e cnomki' chka'. \v 10 ¿Nak tzra c'ara' tak jle' chewa xe nquecsaj qui' com e ajni' e k'toy tak tzij chquij jle' kch'alal? ¿Y nak tzra chka' tak jle' chic chewa xe nquecxutuj jle' chic kch'alal? Mrubey ta neban com nekope' na chwech rk'atbaltzij Cristo chnekajcha' cwent per nche konjelal. \v 11 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ja' Dios jKajaw: —Anen en c'aslic Dios y ne ktzij wa' je xtenbij chewa ra, nerla' na jun k'ij tak npors nquexque' na wnak chenwech per ne che conjelal, cawra xtecbij chwa ra: —Atet at Dios, cara' necbij na chwa, cara' xbij Dios. Cara' tz'ibtanak cana. \v 12 Cara' c'a rbanic, nekajcha' na cwent chwech Dios che kjujnel. \s1 • • • • • \p \v 13 Rmal c'ara' quenbij chewa, me tkacsaj xta ki' kayon che nok-oca ok k'toy tak tzij chquij kch'alal. Mejor je nkaban, bien kabna' cwent, me tkaban ta je' achnak ja xe noca ajni' jun tramp chwech jun kch'alal y nkaja ja' kch'alal chpam il mac kmal. \v 14 Anen bien wutkin che majo'n xjan ta nkataj chka bechnak je' achnak, y bien wutkin che xjunam nkach'ob ruq'uin Kajaw Jesús tzrij jawrara. Per wc'ola jun acha nuch'ob chc'ola je' achnak xjan nataj y wxutaj jara' il mac xuban. \v 15 Per wnataj jun achnak chwech jun kch'alal y awutkin che ntz'ila' kch'alal, jara' bien k'alaj chmajo'n nawajo' ta kch'alal. Mexte xe rmal jnataj tak nyojtaja jun kch'alal awmal, utz tc'ara' che mquita xcoma Cristo precwent. \v 16 Mexte majo'n xtewajo' ta ewi' y xe rmal ta ra' tak itzel xtquetzijona wnak tzrij utzlaj tzij jrec'mon ta Jesucristo chewa. \v 17 Cara' quenbij chewa com tak nokoc'je'a chpam rgobierno Dios mja' ta ra' nrajo' che noktzijona tzrij nak nkati' y nak majo'n nkataj ta, jara' mcara' ta. Per tak nokoc'je'a chpam rgobierno Dios cawra rbanic ra, Dios nbij chka che rbeyal rxin ja' kc'an, y qui'il c'o chic kanm chwech, chka' nkana' quicotemal rxin Dios xe rmal je xjun kabnon ruq'uin Espíritu Santo. \v 18 Cara' nrajo' Cristo chka che nkaban, y we neknimaj jara' nel ta ruc'u'x Dios chkij y je' wnak utz nokquetz'et chka'. \v 19 Rmal c'ara' quenbij chewa, bien kach'bo' rij rwech nak nkaban ch-utz c'ara' qui'il nec'je'a kanm chbil tak ki' y bien kach'bo' rij rwech nak nektobej chbil tak ki', ch-utz c'ara' che nq'uiya más yukbal kac'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 20 Mexte xe rmal jnataj tak xtyojtaja rsamaj Dios. Ne ktzij wa' majo'n xjan ta nataj chka bechnak opech nkataj. Per wnataj jun achnak chwech jun kch'alal y awutkin che ntz'ila' kch'alal jara' mrubey ta naban. \v 21 Mejor je nkaban, me tkataj ta ti'ij chwech jun kch'alal we xe nyojtaja kch'alal rmal. Chka' me tkataj ta vino chwech y me tkataj ta je' achnak chwech je wxe ntz'ilora rc'aslemal kch'alal rmal. \v 22 Atet we awutkin che majo'n xjan ta nti'ja chka bechnak je' achnak, mejor tec'je' kaja pnawanm que chwech naya' kaja ak'ij atet com Dios rutkin nak c'ola pnawanm. Ajni'la quicotemal chka tak kutkin che majo'n xjan ta je nkaban y tak majo'n nti'on ta kanm rmal. \v 23 Per tak majo'n awutkin ta w-utz chwech Dios o wmajo'n tak nataj jun achnak y wxataj, jara' m-utz ta xaban. M-utz ta com xe c-e' pnac'u'x chwech Dios xataj wa'. Y cara' tzra njelal achnak jnaban chka bechnak opech, per wxe c-e' pnac'u'x chwech Dios tak naban jara' x-il mac. \c 15 \s1 • • • • • \p \v 1 Per ajoj jcow chic yukbal kac'u'x ruq'uin Jesucristo yatanak chka che nec'je'a kpaciencia cuq'uin kch'alal jme e cow ta, ruq'uin ta kpaciencia quekat-o' tzrij jq'uemjana tch'obtaja cmal. Majo'n yatanak ta chka che nkaban je' achnak je nkajo' kaja kayon che nkaban. \v 2 Per je nkaban, quekay-a' pe cwent je' kch'alal, kabna' je' achnak jc'ola utzil rec'mon ta chca ch-utz c'ara' necwira más yukbal quec'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 3 Cara' ta nkaban com Cristo majo'n xuban ta je nrajo' ranm ruyon kaja, arja' xuban je nrajo' ranm Ttixel, ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij Cristo tzra Ttixel: —Je pkan tak tzij jxecbij chawa atet chwij anen xkaj wa', cara' xbij Cristo. Cara' tz'ibtanak cana. \v 4 Nak tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios ojer jara' mchek ta tz'ibtanak cana, je rc'atzil jara' che nokerpaxba'. Ja tz'ibtanak cana ojer jara' nuya' kpaciencia che rcoch'ic je' achnak je nkawil chpam kc'aslemal y nyukba' más kac'u'x chka'. Jara' rec'mon ta chka ch-utz c'ara' che nokquicota che reybxic jtzujun chka rmal Dios. \v 5 Ruq'uin ja' Dios npe wa' kpaciencia, ja' nyukbana kac'u'x. Dios tc'a xtyowa chewa che xjun ta xteban com ajni' nrajo' Cristo Jesús chewa chneban. \v 6 Cara' ta neban ch-utz c'ara' che xjun neban che rya'ic ruk'ij Dios Ttixel je rxin Kajaw Jesucristo. \s1 • • • • • \p \v 7 Xe rmal c'ara' tak quenbij chewa, tec'lu' je' ewi'. Ajni' xuban Cristo chka xokruc'ul konjelal cara' ta neban ixix chka' tec'lu' ewi' ch-utz c'ara' che xtyataj na más ruk'ij Dios ewmal. \v 8 Cawra rbanic ra jnemjon rbixic chewa, xpeta Jesucristo wawe' chwech ruch'lew, xerebna' rsamaj Dios chquecjol tnamet Israel. Cara' xuban ch-utz c'ara' che nkatz'et che Dios arja' nuban wa' cumplir je ntzujuj. Xerebna' jsamaj ch-utz c'ara' jara' xbanbej cumplir je rtzujun cana Dios ojer chca Abraham, Isaac ruq'uin Jacob. \v 9 Jun chic, xerebna' kaja samaj ch-utz c'ara' nqueya' ruk'ij Dios je' wnak jme aj Israel ta, com Dios xpoknaj quewech rmal c'ara' tak nqueya' ruk'ij. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Rmal c'ara' tak xtenya' na ak'ij chquecjol je' wnak jme aj Israel ta y xtenbixaj na abi' chquecjol chka', cara' xbixa tzra ja' Dios. \v 10 Chka' jun chic cawra tz'ibtanak cana: —Ixix jme ix aj Israel ta quixquicota cuq'uin rtnamet Dios, cara' nbij. \v 11 Jun chic cawra nbij ra: —Tey-a' ruk'ij Kajaw Dios ixconjelal jme ix aj Israel ta, quey-a' ruk'ij conjelal je' wnak, cara' nbij. \v 12 Jun chic jtz'ibtanak cana rmal profeta Isaías ojer tzrij Cristo jcawra nbij ra: —C'ola jun To'onel nalex na, arja' riy rumam Isaí.\f + \fr 15:12 \ft Isaí, jara' rubi' redta' ja ojer rey David.\f* Arja' xtoc na rey pquewá' wnak jme aj Israel ta y arj-e' kas xquequicota che reybxic njelal je rtzujun cana Dios chca. Cara' tz'ibtanak cana. \v 13 Ja' Dios nyowa chka che nokquicota che reybxic njelal je rtzujun chka. Ja' tc'a xtyowa chewa che nnoja njelal quicotemal ptak ewanm y qui'il xtec'je'a ewanm chwech ja', y xtuya' ta chewa che xjun neban, jara' nuya' chka tak ykula kac'u'x ruq'uin Jesucristo. Cara' ta neban ch-utz c'ara' che nesmaja rpoder Espíritu Santo ptak ewanm y rmal tc'ara' kas xtpulina quicotemal rxin Dios ptak ewanm che reybxic njelal je rtzujun cana Dios chka. \v 14 Je chwa anen kch'alal bien wutkin che nojnak utzil ptak ewanm y wutkin chka' che bien ch'obtanak ewmal jtijonem rxin Jesucristo y nquixecwina nepaxbaj je' ewi'. \v 15 Per c'ola jle' cowlaj tzij xentz'ibaj chpam jawra carta mesque ewutkin chic, per majo'n xenxibej ta wi' xentz'ibaj com majo'n quenwajo' ta che nemestaj. Com anen c'ola jun privilegio ncochin tzra Dios jc'ola chnukul camic rmal c'ara' tak xentz'ibaj. \v 16 Ja' Dios rey-on chwa che nemjon rbanic rsamaj Jesucristo chquecjol je' wnak jme aj Israel ta, rey-on chwa chquench'ob chquewech ja utzlaj tzij rxin Dios. Jara' samaj rey-on Dios chwa ch-utz c'ara' quenujach jme aj Israel ta pruk'a' che nque'oca e jun sacrificio jquentzujuj chwech Dios, per jun sacrificio jwen ntz'e'ta rmal Dios, jun sacrificio jyonan rmal Espíritu Santo. \v 17 Rmal c'ara' tak congan quenquicota rmal rsamaj Dios jnebnon, per jara' quenmeltioxij tzra Jesucristo. \v 18 Com jsamaj jnemjon rbixic chewa, Cristo xesmaja pwanm che rbanic y majo'n chic jun samaj quennataj. Cara' xuban Cristo, ja' xc'ana wxin che rbanic samaj chquecjol jme aj Israel ta ch-utz c'ara' arj-e' neyke'a quec'u'x ruq'uin. Cristo xc'ana wxin tzrij njelal jxenbij chca y tzrij njelal jxenban chquecjol chka'. \v 19 Cristo xuya' chwa che xenban nmak tak milagro y xuya' chwa chka' chcongan xesmaja rpoder Espíritu Santo chpam jsamaj xenban. Cara' c'a rbanic jsamaj jnebnon, njelal nat nkaj xenbij wa' utzlaj tzij rxin Jesucristo, xenmaj ela rbixic pJerusalén y xnekaja chpam ruch'lew Ilírico. \v 20 Per congan netjon nuk'ij che rbixic utzlaj tzij ptak lwar jabar q'uemjana tekaj wa' rbixic Cristo, com mjara' ta quencanoj che cnesmaja chpam jun lwar jabar tcon chwa' rsamaj Jesucristo rmal chic jun ajsmajma'. \v 21 Per xenban cumplir ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Je' wnak jq'uemjana tekaja rbixic Cristo cuq'uin nerla' na jun k'ij tak xtcutkij rwech. Je' wnak jq'uemjana tecc'axaj nak rbanic nerla' na jun k'ij tak xtch'obtaja cmal nak rbanic. Cara' tz'ibtanak cana. \s1 • • • • • \p \v 22 Rmal c'a nsamaj majo'n encwennak ta enbnak ewq'uin mesque q'uiylaj mul nech'bon chquenba ewq'uin. \v 23 Per camic majo'n chic samaj quenban chpam je' lwar jabar xensmaj wa', y xuban q'uiylaj juna' tak congan quenwajo' quenba ewq'uin. \v 24 Rmal c'ara' tak xench'ob chquenba ewq'uin. Com c'ola jun neviaj cnebna' España, nech'bon chquenk'axa ewq'uin chpam jawra viaje. Tak xtquenekaja ewq'uin ajni'la xtquenquicota tak xtnec'je'a checjol mesque xjurat. Tak xtquenel chic checjol cneto'el chic jtz'it tzra neviaje. \v 25 Per quenba na pJerusalén nabey mul com c'ola jun ayuda jchon chwa che cney-a' chca rtnamet Dios jec'ola tzra'. \v 26 Com je' kch'alal jec'ola chpam c-e' departamento Macedonia ruq'uin Acaya arj-e' njelal quec'u'x y njelal canm xquemol jun ayuda, y camic nquetak ela cuq'uin mibi' jec'ola chpam retnamet Dios jc'ola pJerusalén. \v 27 Arj-e' me aj Israel ta per kas qui' quec'u'x xqueya' ja ayuda chca aj Israel, per nyatanak wa' chca che nqueya' com c'ola ajni' jun quec'as cuq'uin. C'ola quec'as com arj-e' tak xquewil totanem rxin Dios, cmal aj Israel tak xquewil. Rmal c'ara' tak yatanak chca che nquequeto' aj Israel tzra jun ayuda. \v 28 Tak xtec'choja nmal, tak xtjachtaj cana ayuda nmal c'jara' xtnebna' chic neviaje España y quenk'axa ewq'uin chpam jawra viaje. \v 29 Tak xtquenekaja ewq'uin, anen wutkin che nnoj na quicotemal ptak kanm rmal utzlaj tzij rxin Cristo. \v 30 Jcamic wch'alal, com ixix newajo' Kajaw Jesucristo y com c'ola ojben ri'il rxin Dios ptak ewanm je y-on chewa rmal Espíritu Santo rmal c'ara' tak congan quenwajo' quenbij chewa, cnet-o', tucsaj echuk'a' che rbanic oración pnecwent. \v 31 Tc'utuj tzra Dios che arja' quenruto' pquek'a' je' wnak ja metcajo' necnimaj Jesucristo jec'ola chpam departamento Judea. Jun chic, com cnejcha' na ayuda chca je rtnamet Dios jec'ola pJerusalén tc'utuj tzra Dios che arj-e' nquec'om ayuda chwa. \v 32 Cara' ta neban ch-utz c'ara' kas qui'il tak xquenekaja ewq'uin wcara' nrajo' ranm Dios, kas xtexq'ue'a kanm ewq'uin. \v 33 Dios ta xtec'je'a ewq'uin ixconjelal, arja' nyowa che qui'il nec'je'a ewanm chwech. Amén. \c 16 \s1 • • • • • \p \v 1 Camic c'ola jun kch'alal ixak quentak ela ewq'uin, Febe rubi', arja' jun ajsmajma' chpam iglesia jc'ola chpam tnamet Cencrea. \v 2 Tak xtekaja ewq'uin kas quenwajo' quenbij chewa che nec'ul prubi' Kajaw Jesucristo com njawara' yatal chka che nkaban ja ok tnamet rxin Dios. Kas quenwajo' chewa che neto' kch'alal Febe tzra jnak nc'atzina tzra com arja' e q'uiy kch'alal eret-on y chka' enret-on anen. \v 3 Tey-a' rutzil rwech Aquila ruq'uin Priscila, arj-e' e wexbil chpam rsamaj Cristo Jesús. \v 4 Xqueban jmul xe jtz'it xcajo' che xecoma rmal nto'ic. Anen ajni'la quenmeltioxij chca, per mnuyon ta anen quenmeltioxij chca per nche conjelal kch'alal jme aj Israel ta jec'ola ptak iglesia arj-e' chka' necmeltioxij chca. \v 5 Chka' tey-a' rutzil quewech iglesia jquemlon qui' pcuchoch. Tey-a' rutzil rwech quilaj kch'alal Epeneto, arja' kas xeyke'a ruc'u'x nabey mul ruq'uin Jesucristo que chquewech ja jle' chic kch'alal jec'ola chpam departamento Acaya. \v 6 Tey-a' rutzil rwech María, arja' congan jun samaj rebnon checjol. \v 7 Tey-a' rutzil rwech Andrónico rexbil Junias, arj-e' e nwinak y xkaban jmul junam xokoc'je'a pcars cuq'uin. Kas lok' nquena'a Andrónico ruq'uin Junias chquecjol apóstol, y chka' arj-e' xeyke'a quec'u'x nabey mul ruq'uin Cristo jchenwech anen. \v 8 Tey-a' rutzil rwech Amplias, arja' quilaj kch'alal com arja' chka' xjun rebnon ruq'uin Kajaw Jesucristo. \v 9 Tey-a' rutzil rwech Urbano com junam xokosmaja ruq'uin precwent Cristo. Tey-a' rutzil rwech quilaj kch'alal Estacas chka'. \v 10 Tey-a' rutzil rwech Apeles, arja' nk'alaj wa' che xjun rebnon ruq'uin Cristo. Tey-a' rutzil quewech chka' jec'ola pruchoch Aristóbulo. \v 11 Tey-a' rutzil rwech Herodión je nwinak. Y tey-a' rutzil quewech chka' jec'ola pruchoch Narciso je xjun quebnon ruq'uin Kajaw Jesucristo. \v 12 Tey-a' rutzil quewech Trifena rexbil Trifosa, arj-e' e ajsmajma' rxin Kajaw Jesús. Tey-a' rutzil rwech chka' ja quilaj kch'alal Pérsida, arja' congan jun samaj rebnon precwent Kajaw Jesús. \v 13 Tey-a' rutzil rwech Rufo, arja' jun ajsmajma' ch-on rmal Kajaw Jesucristo, y tey-a' rutzil rwech rute' chka' com arja' xuban chwa en ajni' en quilaj ral. \v 14 Chka' jle' chic tey-a' rutzil quewech, Asíncrito, Flegonte, Hermas, Patrobas, Hermes, y conjelal kch'alal jec'ola cuq'uin. \v 15 Chka' jle' chic, Filólogo rexbil Julia, Nereo ruq'uin rana', chka' Olimpas, y conjelal retnamet Dios jec'ola cuq'uin. \v 16 Tak nemol ewi' tey-a' rutzil ewech chbil tak ewi' per ruq'uin ta ojben ri'il rxin Dios. Je jle' chic kch'alal je nquemol qui' prubi' Cristo, arj-e' nquetak ela rutzil ewech. \v 17 Camic wch'alal, congan quenwajo' quenbij chewa, tebna' cwent ewi' chquewech je e tcoy tak división y ruq'uin je' ch'oj, jle' wnak je nqueya' jun tijonem jmajo'n nuc'om ta ri' ruq'uin tijonem je xc'u'ta chewech ixix, mque'ewexbilaj ta. \v 18 J-era' wnak mja' ta Kajaw Jesucristo cniman per xachnak nrajo' canm j-e' xjara' nqueban kaja queyon. Congan wen tak tzij necbij, kas me's nquetzijona per xjara' nquecbanbej engañar kch'alal je e ch'tak sencillo. \v 19 Per ixix wch'alal, bien ojtkin chic nat nkaj chcongan nquixnimana y congan quenquicota chewij rmal, xerwara' quenwajo' chewa che bien tech'bo' nak rbanic je bnoj utzil y xtec'je' ta c'nat chewech je bnoj rtzilal. \v 20 Je Dios je nyowa che qui'il nec'je'a awanm chwech, arja' nkasaj na chanim rchuk'a' Satanás y nba ja' Satanás xe' ewkan. Jcamic xtec'je' ta ewq'uin utzil jnekcochij tzra Kajaw Jesucristo. Amén. \v 21 Timoteo jwexbil chpam samaj rxin Jesucristo arja' nutak ela rutzil ewech y cara' nqueban chka' Lucio, Jasón ruq'uin Sosípater, arj-e' e nwinak. \v 22 Tercio arja' remjon rtz'ibxic jawra carta y arja' chka' nutak ela rutzil ewech prubi' Kajaw Jesucristo. \v 23 Gayo nutak ela rutzil ewech, arja' rey-on nepsad y pruchoch arja' nquemol wa' qui' iglesia conjelal. Ja Erasto tesorero rxin tnamet arja' nutak ela rutzil ewech y cara' nuban kch'alal Cuarto chka'. \v 24 Xtec'je' ta ewq'uin ixconjelal utzil jnekcochij tzra Kajaw Jesucristo. Amén. \s1 • • • • • \p \v 25 Jcamic kas quenwajo' anen che xtya' ta ruk'ij Dios per njunlic. Ja' Dios arja' bien necwina necwersaj ec'u'x ch-utz c'ara' cow nquixpe'a che rnimaxic Jesucristo. Cara' nbij utzlaj tzij jnemjon rbixic chewa, jle' tzij jnuc'ut chkawech nak rbanic Jesucristo. Jawra utzlaj tzij nwewtanak twa' ajru' tiemp wankersan ta rwech ruch'lew, per camic k'alsan chic chkawech. \v 26 Ja' Dios rk'alsan chic chkawech camic utzlaj tzij y chka' c'ola je'a ctz'iban cana ojer tak profeta rxin Dios jnoca camic che rk'alxic utzlaj tzij chquewech wnak, per ne chquewech conjelal wnak chka bechnak opech tnamet ec'o wa'. Jc'aslic Dios je Rjawal njelal je' tiemp, arja' rey-on jun orden che nk'alsaxa utzlaj tzij chquewech conjelal wnak ch-utz c'ara' arj-e' neyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo y necnimaj. \v 27 Rmal c'a Jesucristo tak quenbij chewa, kay-a' ruk'ij Dios je nxer oca jun Dios, jun Dios je nmajo'n jun nk'ow ta rna'oj. Nte xtya' wa' ruk'ij camic y rxin junlic chpam je' tiemp jpenak. Amén.