\id GAL March 17, 1992 GALATAS TZUTUJIL ATITLAN PSP. \h GÁLATAS \toc1 Gálatas \toc2 Gálatas \toc3 Gá \mt1 GÁLATAS \c 1 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen en Pablo, enocnak apóstol rxin Jesucristo. Per mcuq'uin ta wnak penak wa' che enocnak apóstol y chka' me wnak ta etakyon ela wxin che rbanic jawra samaj. Jesucristo rexbil Kadta' Dios arj-e' etakyon ela wxin che rbanic. Jara' mism Dios jxeycowa rxin Jesucristo chpam cmic. \v 2 Anen quentak ela rutzil ewech ixconjelal je ix iglesia jixc'ola precwent Galacia, y conjelal kch'alal jec'ola wq'uin arj-e' chka' nquetak ela rutzil ewech. \v 3 Ja utzil je nsipaj Dios chka ruq'uin jun anm jkas qui'il nec'je'a chwech, jara' ta xtecochij más tzra Kadta' Dios y tzra Kajaw Jesucristo. \v 4 Jesucristo arja' xuya' ri' pe cmic, xcomsasa rmal kil kamac. Cara' xuban che xokrtobej pruk'a' rtzilal jc'ola chpam jawra tiemp rxin rwech ruch'lew jokc'ol wa', y tak xuban cara' njara' wa' xrajo' ranm Kadta' Dios. \v 5 Kas xtya' ta ruk'ij Kadta' Dios camic y rxin junlic chpam je' tiemp rxin je' tiemp. Amén. \s1 • • • • • \p \v 6 Tak kas junwa' quenna' ewmal kch'alal com ixix nquixtajina neya' cana Kadta' Dios per majru' tc'a tiemp tenimaj, per utz tc'ara' che mquita arja' xixsiq'uina y xixrucsaj chpam utzil jecochin tzra Cristo. Per camic emjon chic rnimaxic jun tijonem je jun chwa' y utzlaj tzij rxin Cristo nbixa tzra. \v 7 Per jawra me ktzij ta che utzlaj tzij, xerwara' ec'ola jle' wnak je nquetajina nquixqueyoj com arj-e' ncajo' nqueq'uex utzlaj tzij jnec'tuwa chkawech nak rbanic Cristo. \v 8 Per ajoj kach'bon chwan chewech nak rbanic utzlaj tzij rxin Cristo. Chka bechnak xtec'xowa rbixic jawra utzlaj tzij jkach'bon chic chewech xtpet ta ryiwal Dios tzrij. Cara' ta xtba'na tzra, mesque ne ajoj mesque njun ángel rxin chcaj chka'. \v 9 Ajni' kbin chic chewa, camic quenbij chic jmul, chka bechnak xtyow chic jun tijonem chewa y arja' nbij chewa che utzlaj tzij rxin Cristo per jun chwa' chwech jxenimaj nabey mul, xtpet ta ryiwal Dios tzrij. \v 10 Jxenbij chewa ra tzra' c'a ntz'e't wa' che mja' ta ra' quencanoj chquench'ec cgan wnak per je ntajina quenban jara' quenya' rgan Dios. Wexte quencanoj chquench'ec cgan wnak jara' me en ajsmajma' tc'ara' rxin Cristo. \s1 • • • • • \p \v 11 Bien tewc'axaj wch'alal, jutzlaj tzij rxin Cristo jxenya' rbixic chewa jara' mjun ta wnak wankersyona. \v 12 Com mjun ta wnak xbina chwa y majo'n xentijox ta tzrij chka', ja' Jesucristo xk'alsana chenwech. \v 13 Com ixix ewc'axan wch'alal ajni' nc'aslemal nabey tak xenc'je'a chpam religión je cniman nwinak aj Israel. Bien ewc'axan jxenban chca iglesia je rtnamet Dios, más chna lowlo' xenban chca y xenwajo' xenuq'uis per nche conjelal. \v 14 Jun chic, congan xentijoj wi' tzrij creligión nwinak je aj Israel, e q'uiy chca nwinak congan xenk'axa chquewech che rtokxic. Cara' xenban com congan xenmk'e'a chpam ccostumbre jquey-on cana kti't kamma'. \v 15-16 Per Dios tak xerla' tiemp jrech'bon chwij arja' xk'alsaj chenwech ajni' rna'oj Jesucristo je Rlec'wal ch-utz c'ara' anen quenya' rbixic Rlec'wal chca wnak jme aj Israel ta. Arja' ne enrech-on twa' tak q'uemjana quenalexa y rmal rutzil jxencochij tzra tak xenrsiq'uij chquenban jawra samaj. Tak xk'alsasa chenwech nak rbanic Rlec'wal Dios nmajo'n ruq'uin ta jun wnak xenba wa' che xnewc'axaj ta rzón tzra nak rbanic com jara' k'alsan chic chenwech rmal Dios. \v 17 Nexte xenba pJerusalén chka' xnewc'axaj ta rzón chca jxe'oca apóstol nabey jchenwech anen. Jxenban, xenba chpam tnamet Arabia, c'jara' xenmloj pchic jmul pDamasco. \v 18 C'a pnoxi' juna' xenba wa' pJerusalén, tzra' xenba wa' ch-utz c'ara' chquenwutkij rwech Pedro, y oljuj k'ij xnebna' ruq'uin. \v 19 Per e majo'n chic jle' apóstol xentz'et ta quewech xerwara' xentz'et Jacobo je rch'alal Kajaw Jesucristo. \v 20 Jquentajina quenbij chewa wch'alal, chwech Dios quenbij wa', me tz'koj tzij ta. \v 21 C'jara' xenba chic chpam je' tnamet jc'ola precwent Siria y jc'ola precwent Cilicia. \v 22 Chka' chpam jara' tiemp je' iglesia je xjun quebnon ruq'uin Jesucristo jec'ola chpam departamento Judea arj-e' q'uemjana tquetz'et nwech tzra'. \v 23 Xerwara' c'ol chic cc'axan chic chwij jcawrara: —Pablo nlowlo' pkan xuban chka nabey per camic ntajina nbij chic chca wnak che neyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo. Per nabey xrajo' xuyoj ta yukbal kac'u'x ruq'uin Jesús. Cara' cc'axan chic chwij. \v 24 Y nqueya' ruk'ij Dios nmal anen. \c 2 \s1 • • • • • \p \v 1 C'catorce chic juna' tak xenba chic jmul pJerusalén wexbil Bernabé, y xkac'om ela Tito chka'. \v 2 Dios xk'alsana chenwech chquenban jawra viaje. Tak xokekaja pJerusalén xench'ob chquewech kch'alal je más nmak quek'ij chquecjol je' kch'alal nak rbanic utzlaj tzij rxin Jesucristo jnemjon rbixic chca wnak jme aj Israel ta, per tak xench'ob chquewech xekyonaj ki' cuq'uin. Cara' xenban ch-utz c'ara' nkac'om ki' cuq'uin y che mtyojtaja rsamaj Dios jnebnon chic y chka' jsamaj jq'uemjana tenban. \v 3 Arj-e' xch'obtaja cmal jxenbij chca com Tito jwexbil arja' me aj Israel ta y xa tra xba'na pors tzra che nba'na circuncidar, per me xyataj ta c'as chca che xqueban circuncidar. \v 4 Xa tra xba'na pors tzra cmal jle' wnak je kch'alal nbixa chca, per me ktzij ta che e kch'alal. Arj-e' pnejkal xe'oca chkacjol, ncajo' nokqueban probar y nokqueyoj com ajoj kniman che okelsan chic libre pruk'a' rley Dios jtz'ibtanak rmal Moisés com xjun kabnon chic ruq'uin Jesucristo. Per arj-e' xcajo' ta xokquecsaj chic jmul pruk'a' ley. \v 5 Per ajoj nexte jtz'it xeknimaj je ncajo' chka, majo'n xeknimaj ta per ewmal ixix ch-utz c'ara' jutzlaj tzij rxin Jesucristo majo'n nq'uextaj ta rbixic tak nc'u'ta chewech. \v 6 Xoktzijona cuq'uin kch'alal jmás nmak quek'ij nquetz'e'ta cmal jle' chic, per chwa anen xe junam we nmak quek'ij o wmajo'n nmak ta quek'ij com Dios arja' majo'n jun utz ta nutz'et y jun chic itzel ta nutz'et. Y tak xoktzijona cuq'uin nmajo'n achnak xecbij chwa jq'uemjana tk'alsaxa chenwech rmal Dios tzra'. \v 7 Per je xqueban chka congan xequicota chkij. Com arj-e' bien xch'obtaja cmal che Dios rey-on chnukul anen chquenya' rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo chca wnak jme aj Israel ta com ajni' rey-on chrukul Pedro che arja' nuya' rbixic chca kwinak je aj Israel. \v 8 Bien xch'obtaja cmal com arj-e' bien k'alaj chic chquewech chcongan xesmaja Dios tak xenya' rbixic utzlaj tzij chca wnak jme aj Israel ta, ajni' xuban Pedro congan xesmaja Dios tak xuya' rbixic chca aj Israel y cara' xuban chwa anen chka'. \v 9 Jacobo, Pedro ruq'uin Juan arj-e' xetz'e'ta che epa'la chquij kch'alal y xch'obtaja cmal nak rbanic samaj jxencochij tzra Dios, y c'jara' xquechap kak'a' ok c-e' ruq'uin Bernabé jara' xecc'utbej che xjunam kabnon cuq'uin. Xjun xkach'ob cuq'uin, ajoj nokosmaja chquecjol jme aj Israel ta y j-e' nquesmaja chquecjol aj Israel. \v 10 Xjara' xqueban recomendar chka che majo'n nquekmestaj ta je' mibi', per anen nc'ola ngan quenuto' jc'ola cnecesidad. \s1 • • • • • \p \v 11 Per Pedro tak xekaja p-Antioquía c'ola jun achnak xuban jme rbeyal ta y xench'ojquij tzra, per ne tzra ja' xenbij wa'. \v 12 Jril jxuban tak ec'ola jle' ach-i' xekaja p-Antioquía, jle' ach-i' jetkon ela rmal Jacobo. Tak xe'ekaja majo'n chic xwa' ta Pedro cuq'uin kch'alal jme aj Israel ta per jxuban pnejkal y pnejkal xel ela chquecjol. Cara' xuban com xxibej ri' chquewech kwinak aj Israel jnecch'ojquij che nqueba'n na circuncidar kch'alal jme aj Israel ta. \v 13 Xe c-e' ruplaj xuban ja' Pedro y cara' xqueban jle' chic kch'alal ja aj Israel, y peor Bernabé arja' nxuya' ri' chquewech chka', ajni' xqueban j-e' ncara' xuban ja' chka'. \v 14 Anen tak xch'obtaja nmal chmajo'n nuc'om ta ri' ruq'uin utzlaj tzij rxin Jesucristo je nqueban c'jara' xench'ojquij tzra Pedro, per ne chquewech conjelal y cawra xenbij tzra: —Jxaban chca kch'alal jme aj Israel ta, je nquech'ob j-e' che npors noca kcostumbre ajoj ja ok aj Israel. ¿Nak tzra tak xaban cara'? Per utz tc'ara' che mquita xe'awexbilaj nabey mul, xatwa' wan cuq'uin mesque at aj Israel. Utz tc'ara' che mquita xawajo' nabey che mteyke' chic ac'u'x ruq'uin ley. \v 15-16 Ajoj ch'obtanak chic kmal che xe rmal neyke'a ac'u'x ruq'uin Jesucristo tak Dios nbij chawa che awc'an rbeyal rxin Dios, me rmal ta rley Dios kas xtaban cumplir tak Dios nbij cara' chawa. Ajoj mesque ok aj Israel per ruq'uin Jesucristo ykul chwa' kac'u'x che nekc'aj rbeyal rxin Dios, per me rmal ta ley kas xtkaban ta cumplir che nekc'aj jawra rbeyal com nmajo'n jun wnak xtuwil ta jawra rbeyal rxin Dios xe rmal ley kas xtuban ta cumplir. Cara' kabnon ja ne pkalxic wa' che ok aj Israel. Ajoj ok aj Israel, cara' kas nekbij, y c'mannak chka chnekbij che mok junam ta cuq'uin jme aj Israel ta com arj-e' majo'n rley Dios cuq'uin, xe aj-il ajmac, cara' nekbij chca. \v 17 Per ajoj we nkajo' nekc'aj rbeyal rxin Dios per we rmal xjun nkaban ruq'uin Cristo tak nkaban cara' jara' majo'n neyke' xta kac'u'x ruq'uin chic ley, xok junam c'a cuq'uin jme aj Israel ta, xok aj-il xok ajmac chka'. Wcara' rbanic ¿le nbij tzij ra che x-il mac xuya' cana Cristo chkij? Mcara' ta. \v 18 Per anen wquenwajo' che mteyke' chic nuc'u'x ruq'uin ley per wquenmaj chic jmul rya'ic ruk'ij ley chquewech wnak jara' en aj-il en ajmac quenela chwech ley. \v 19 Cara' quenbij chawa com anen rmal ley tak xcomsasa tzbuklaj c'aslemal jnewc'an nabey, xenel libre pruk'a' ley ch-utz c'ara' xtenmaj chic jun c'aslemal c'ac' pruk'a' Dios. \v 20 Je chwa anen, anen jun xencamsasa ruq'uin Cristo chwech cruz. Jc'aslemal jnewc'an chic camic jara' me wxin xta anen, ma anen xta enc'asla, Cristo chic c'asla pwanm. Jyukbal nuc'u'x ruq'uin Cristo je Rlec'wal Dios jara' c'ayon chic wxin chpam jawra c'aslemal jnewc'an wawe' chwech ruch'lew. Ajni'la quenrajo' com arja' majo'n xpoknaj ta xuya' ri' pe cmic nmal anen. \v 21 Cara' c'a rbanic jutzil je rsipan Dios chka y m-utz ta xtenban ta tzra com ajni' majo'n rsamaj. Cara' quenbij chawa com Dios wexte rmal ley tak nbij chka che kc'an rbeyal rxin Dios mquita xc'atzina ra xcomsasa Cristo che kto'ic. Cara' xenbij tzra Pedro. \c 3 \s1 • • • • • \p \v 1 Aj Galacia, ixix je ix necnak tak wnak ¿nak xixbnowa engañar tak xeya' cana utzlaj tzij rxin Jesucristo? Per bien c'a xch'obtaja chewech nak rbanic Jesucristo, ajni' wan chewech xri'pa chwech cruz. \v 2 Camic quenwajo' quenc'axaj chewa, tak xkaj ta Espíritu Santo ewq'uin ¿le rmal xeban cumplir ley tak xkaj ta ewq'uin? Jara' mcara' ta. Per jxeban, xewc'axaj utzlaj tzij rxin Jesucristo y xeyke'a ec'u'x ruq'uin y rmal c'ara' tak xkaj ta Espíritu Santo ewq'uin. \v 3 Tak xemaj ta bey rxin Jesucristo nabey ja' Espíritu Santo xec'mow ta ewxin. Jcamic chic ¿lja' chic ley net-owa ewxin che rq'uisic bey rxin Jesucristo nech'ob ixix? Wcara' nech'ob jara' xe ix necnak. \v 4 Tak xenimaj Jesucristo congan pen xetaj rmal per camic ¿lchek cara' xetaj pen? Wch'alal, mquita chek tcara' xetaj pen. \v 5 Dios arja' takyon ta Espíritu Santo ewq'uin, c'ola je' milagro rebnon checjol. ¿Nak tzra tak cara' rebnon Dios checjol nech'ob ixix? ¿Le rmal che ebnon cumplir ley? Mcara' ta, me rmal ta ley per com xewc'axaj jutzlaj tzij rxin Jesucristo y xeyke'a ec'u'x ruq'uin rmal c'ara' tak cara' rebnon Dios chewa. \v 6 Bien terkaja pnewá' jxuban Abraham ojer, arja' xeyke'a ruc'u'x ruq'uin Dios y rmal yukbal ruc'u'x tak xbixa tzra rmal Dios che rbeyal rxin Dios xuban. \v 7 Rmal c'ara' tak quenbij chewa, wc'ola yukbal ec'u'x ruq'uin Dios jara' ix rlec'wal Abraham. \v 8 Tz'ibtanak cana ojer chpam rtzojbal Dios che je' wnak jme aj Israel ta, arj-e' nerla' na jun k'ij tak neyke' na quec'u'x ruq'uin Dios y rmal yukbal quec'u'x tak nbixa chca che cc'an rbeyal rxin Dios. Rmal c'ara' tak c'ola utzlaj tzij rxin totanem xbixa tzra Abraham ojer rmal Dios jcawrara: —Abraham, awmal atet tak c'ola utzil nyataja chca wnak jec'ola chpam njelal nación wawe' chwech ruch'lew, cara' xbixa tzra. \v 9 Cara' rbanic, je' wnak jc'ola yukbal quec'u'x ruq'uin Dios arj-e' nyataja chca utzil rxin Dios ajni' xyataja tzra Abraham ojer com Abraham ne ykul wa' ruc'u'x ruq'uin Dios. \v 10 Per conjelal wnak je ykula quec'u'x ruq'uin je nqueban kaja j-e' queyon che rbanic cumplir ley, arj-e' yatanak chca che nquec'je'a chpam nimlaj lowlo' je rbin cana Dios. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Ne nc'atzina chnaban cumplir njelal jtz'ibtanak chpam libro rxin ley. Je' wnak chka bechnak wnak opech wmajo'n nqueban ta cumplir njelal je nbij ley che nqueban jara' yatanak chca che nquec'je'a chpam nimlaj lowlo' je rbin cana Dios. \v 11 Je rtzojbal Dios bien nk'alsaj chkawech che next jun xtc'aj ta rbeyal rxin Dios xe rmal jnuban cumplir jtz'ibtanak cana chpam ley. Bien k'alaj chcara' rbanic com rtzojbal Dios cawra nbij chka ra: —Je' wnak je cc'an rbeyal rxin Dios arj-e' xe rmal yukbal quec'u'x ruq'uin Dios tak nquewil jutzlaj c'aslemal je rxin Dios. \v 12 Junwa' ley y jun chwa' yukbal kac'u'x ruq'uin Dios. Com jley cawra tz'ibtanak cana tzrij: —Wnaban cumplir njelal je nbij ley chnaban jara' nawil utzlaj c'aslemal je rxin Dios. Cara' tz'ibtanak cana. \v 13 Yatanak chka che xitzel xokrutz'et Dios rmal jmajo'n xkaban ta cumplir njelal je nbij rley. Per Cristo arja' xutoj kil kamac, xelsaj chkij njelal achnak jxitzel nutz'et Dios, arja' xoca chuxe' pkec'xiwach. Tak xcomsasa Cristo chwech cruz xejkaj njelal rtzilal ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Jun wnak, chka bechnak wnak opech, we ntzakbaxa chwech jun che' che ncamsasa jara' rital chnec'je'a chpam nimlaj lowlo', cara' nbij. \v 14 Cara' c'a xuban Jesús ch-utz c'ara' che ixix jme ix aj Israel ta nyataja chewa jutzil jtzujun cana tzra Abraham ojer rmal Dios. Cara' xuban ch-utz c'ara' xe rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Dios tak nekcochij Espíritu Santo jtzujun cana ojer. \s1 • • • • • \p \v 15 Camic wch'alal c'ola jun c'ambal tzij quenya' chewech ra. Tak c'ola trat nba'na mesque xe wnak nebnowa per we nba'na rwujal y nba'na firmar jara' nmajo'n xtejyowa nexte xtec'xowa. \v 16 Dios arja' c'ola jun trat xuban ruq'uin Abraham ojer, c'ola utzil rxin Dios xtzujuj tzra Abraham y tzra rjatzul chka'. Xe tzra jun rjatzul Abraham xtzujuj wa', me xtzujuj ta chca conjelal, y cawra xbij: —Tzra ajatzul quentzujuj wa', cara' xbixa tzra ja' Abraham. Je rjatzul Abraham jara' Cristo. \v 17 Camic quench'ob chewech nak rec'mon ta jxenbij kaja chewa. Dios arja' c'ola jun trat xuban ruq'uin Abraham y xuya' rseguro che nuban wa' cumplir je xtzujuj tzra. Per jley jara' q'ue che cji' cient ruq'uin treinta juna' xwanker wa'. Rmal c'ara' tak quenbij chewa, jley mesquier necwina xtuyoj ta trat jxuban Dios ruq'uin Abraham, majo'n necwin ta xtuyoj ta je xtzujuj cana tzra. \v 18 Wexte ley c'amyon ta herencia rxin Dios mquita jara' ra' c'amyon ta je xtzujuj cana Dios tzra Abraham. Per Dios com rtzujun cana herencia tzra Abraham rmal c'ara' tak xuya' tzra. \v 19 Wcara' rbeyal ¿nak noc wc'ara' jley? Jara' nc'o wa' rsamaj, per Dios c'después na xwankersaj jley ch-utz c'ara' nkutkij nak rbanic il mac je nkaban ajoj ja ok wnak. Per ley xpajtala retiemp, tzra' xq'uis wa' tak xpeta Cristo je rjatzul Abraham com tzra arja' tzujun can wa' jutzil rxin Dios. Jun chic, tak Dios xuya' ta ley mja' ta xtzijona cuq'uin wnak, ángel xec'mow ta, xecrey-a' tzra Moisés y Moisés xuya' chca wnak. \v 20 Per jxuban Dios tak xtzujuj utzil tzra Abraham nja' xtzijona ruq'uin. \s1 • • • • • \p \v 21 ¿Le nbij tzij ra che nch'ojquij ri' ley ruq'uin utzil jtzujun cana rmal Dios? Mcara' ta. Wext c'ola jun ley xecwin ta xuq'uex kna'oj y xuya' ta chka utzlaj c'aslemal je rxin Dios, rmal ta jara' ley nyataj ta chka che nekc'aj rbeyal rxin Dios. \v 22 Per je rbeyal jara' cawrara: jley chek jic nbij chka konjelal ajoj ja ok wnak che ok preso pruk'a' il mac. Cara' nbij ley chka ch-utz c'ara' konjelal jneyke'a kac'u'x ruq'uin Jesucristo nokquirtaja chpam kil kamac y nekcochij utzil jtzujun cana rmal Dios, y xe rmal yukbal kac'u'x tak nba'na cara' chka. \v 23 Per tak q'uemjana tpeta Jesucristo okrechpon ja' ley tzra' y okrchajin, per tak xpeta Jesucristo, tak xbixa chka chruq'uin ja' neyke' chwa' kac'u'x, c'jara' xokrujach cana ley pruk'a' ja'. \v 24 Cara' c'a rbanic jley, cara' rbanic ajni' jun ajyuk'la' okrebnon ta cwent, xokrujach cana pruk'a' Cristo che neyke'a kac'u'x ruq'uin, y xe rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Cristo tak Dios nbij chka che kc'an rbeyal rxin ja'. \v 25 Per camic penak chic Cristo, ykul chic kac'u'x ruq'uin, mjara' xta ajyuk'la' okbanyona cwent. \v 26 Com xjun ebnon chic ruq'uin Cristo Jesús tbij tzij c'ara' che ix rlec'wal Dios chixconjelal, per xe rmal yukbal ec'u'x ruq'uin tak bnon cara' chewa. \v 27 Tak xixba'na bautizar jara' xjun xeban ruq'uin Cristo, tbij tzij c'ara' che Cristo ewekben chic ewi'. \v 28 Xjun chic ebnon che ix aj Israel y che me ix aj Israel ta, che ix esclavo che ix libre, che ix ach-i' y che ix ixki', xe ix jun chic chixconjelal com xjun chic ebnon ruq'uin Cristo Jesús. \v 29 We ix rxin chic Cristo jara' ix rjatzul Abraham y c'ola ek'a' tzrij herencia jtzujun cana tzra Abraham ojer rmal Dios. \c 4 \p \v 1 Cawra rbanic wch'alal. Jun alc'walxel tak c'co'l na jara' majo'n nja'ch ta alnak reherencia per arja' xajni' jun ch'it mos. Majo'n achnak nja'cha tzra nchanim mesque ne rxin njelal, per nerla' na jun tiemp che nja'cha tzra. \v 2 Per ec'ola epa'l tzrij je rlec'walxel che necchjalbej y nqueban cwent herencia. C'jara' nja'cha herencia tzra rlec'walxel tak nerla' tiemp jchumsan rmal Ttixel jnebnowa chuminem. \v 3 Y cara' chka ajoj chka' nabey ok ajni' ch'tak ac'ala', xokc'je' na pruk'a' jle' costumbre jxe nk'axa ruk'ij. \v 4 Per Dios tak xetz'kata tiemp je rchumsan ta, xutak ta Cristo je Rlec'wal. Xalexa Rlec'wal Dios churuk'a' jun ixak y xec'je' na pruk'a' ley je y-on cana tzra Moisés ojer rmal Dios. \v 5 Cara' xuban Dios ch-utz c'ara' xokrelsaj libre jxokoc'je'a pruk'a' ley y rmal c'ara' nuban chka ok quilaj rlec'wal. \v 6 Com ix alc'walxela' chic rmal c'ara' tak Dios retkon ta Espíritu Santo rxin Rlec'wal ptak ewanm, y cawra nbij kaja ja' Espíritu Santo ptak ewanm: —Quilaj Nedta', cara' tbij tzra Dios. \v 7 Rmal c'ara' mix ajni' xta ix mos, ix alc'walxela' chic, rmal c'ara' c'o chic ek'a' tzrij herencia rxin Dios, per rmal Cristo tak bnon cara' chewa. \s1 • • • • • \p \v 8 Per nabey tak q'uemjana tewutkij rwech Dios xixc'je' na pquek'a' je' tioxa', xe'ecsaj com ajni' e dios per me ktzij ta che e dios. \v 9 Jcamic ewutkin chic rwech Dios, o kas mer rbeyal, ja' xutkina ewech nabey mul, per ¿nak c'a emjon rch'obic tak nquixemloja chic jmul chewij com nquixtajina nenimaj chic jle' costumbre jq'uisnak chic retiemp, per jara' majo'n totanem y majo'n utzil rec'mom pa chewa? Per c'ol tak egan nquixoc chic jmul pruk'a'. \v 10 Ntak ruq'uin jle' chic nimk'ij ykul chwa' ec'u'x. \v 11 Anen quenxibej wi' ewmal, mal-il xmajo'n noc wa' che ncongan necsan nchuk'a' che etojxic. \v 12 Wch'alal, tebna' jun utzil, tebna' cara' ajni' nebnon anen com anen enocnak com en ajni' en ewinak jme ix aj Israel ta. Tak xenc'je'a checjol nmajo'n achnak itzel ta xeban chwa. \v 13 Ixix bien ewutkin che xe rmal jun yubil xenkajbej rmal c'ara' tak xenc'je' na checjol, xe rmal ra' yubil kas xenya' rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo chewa nabey mul. \v 14 Jara' yubil congan lowlo' xuban chwa per ixix majo'n itzel ta xnetz'et, majo'n xnesaluj el ta. Jxeban chwa, njelal ec'u'x y njelal ewanm xnec'ul, xeban chwa en ajni' jun ángel rxin Dios, xeban chwa en ajni' Jesucristo. \v 15 Congan xixquicota chwij tzra'. Wexte xixcwina xec'ot pta ek'awech tzra' wutkin che xewajo' ta che xeya' pta chwa. ¿Per camic abar tzra' xoc wa' jara' quicotemal? \v 16 Per jxenbij chewa chpam jawra carta ra nrubey wa', mtech'ob ta chwij che en ec'lel chic, mcara' ta. \v 17 Per jq'ue wnak je nqueyjowa ewxin arj-e' ne ktzij wa' chcongan nel ta quec'u'x chewij per xquewech nquec'om chewa. Je ncajo' chewa che neya' cana tijonem jxenya' anen chewa y chquij chic j-e' nel twa' ec'u'x. \v 18 Nrubey wa' wc'ola jun nel ta ruc'u'x chewij per xerwara' we utzil nrajo' chewa, per cara' ta nuban njelal tiemp y mruyon ta ra' tak enc'ola anen ewq'uin. \v 19 Quilaj tak wlec'wal, jmul chic enmajtanak rmal rpoknal ewmal ixix. Ajni' tzra jun ixak tak q'uemjana talexa ral arja' nmajtaja rmal jun rpoknal, y cara' c'a chwa anen chka' congan nti'ona chwa che reybxic nak k'ij xtq'uiya Cristo ptak ewanm. \v 20 Kas ta enc'o pon chic ewq'uin camic ra, kas ta pnejkal quench'ob chewech njelal nak rbanic. Per camic mtecneya nmal nak quenbij chic chewa. \s1 • • • • • \p \v 21 Camic quenwajo' quenc'axaj chewa ixix jc'ola egan nquixc'je'a pruk'a' ley. ¿Lme wutkin tc'a nak rbanic ley? \v 22 Anen quench'ob chewech nak rbanic ley. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios ec'ola e c-e' rlec'wal Abraham, jun xec'je'a chuk'a' aj-ic' y jun chic xec'je'a churuk'a' rexkayil. Ja aj ic' jara' xe esclava pruk'a' Abraham per rexkayil arja' libre. \v 23 Jral ixak esclava arja' chek jic xalexa per jral ja ixak libre arja' tzujun cana tzra Abraham rmal Dios. \v 24-26 Jara' nekc'ambej tzij tzrij c-e' chuminem. Jun chuminem c'ola jun jyu' rbin-an Sinaí jabar xchumsas wa' per jara' chuminem nquerwankersaj jle' wnak ja xe esclavo nque'oc wa'. Jun chic chuminem tzra' xchumsas wa' chpam jun tnamet rbin-an Jerusalén per jun tnamet jc'ola chcaj. Je jyu' rbin-an Sinaí precwent Arabia c'o wa' y tzra' xchumsas wa' ley, jara' nekc'ambej tzij tzrij ixak esclava rbin-an Agar. Jara' nekc'ambej tzij tzrij chka' je tnamet Jerusalén per jun tnamet jc'ola chwech ruch'lew camic, com je' wnak ja aj Jerusalén camic xe e ajni' esclavo. Per jun chic Jerusalén jc'ola chcaj jara' majo'n esclava ta, jara' libre. Jara' kate' che nimlaj konjelal je ykula kac'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 27 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij ra: —Atet jmajo'n awal, catquicota. Catquicota mesque majo'n alanem chawij. Com ja ixak je y-on cana rmal rechjil nerla' na jun k'ij tak ncongan je' ral xquec'je'a churuk'a' que chwech ixak jc'ola rechjil ruq'uin, cara' nbij. \v 28 Wch'alal, ajoj ok rlec'wal chic Dios rmal je rtzujun cana ojer, xok junam chic ruq'uin Isaac com arja' mchek txalexa per tzujun cana tzra Abraham rmal Dios. \v 29 Per je alc'walxel ja chek xalexa arja' itzel xuban tzra alc'walxel jtzujun cana jxalexa rmal Espíritu Santo. Y cara' nba'na chka ajoj camic chka'. \v 30 Per bien tewc'axaj rtzojbal Dios jcawrara nbij: —Tsaluj ela ixak esclava che c-e' ruq'uin ral. Com jral ixak libre c'ola jun herencia nyataj na tzra, per ral ixak esclava jara' majo'n herencia nyataja tzra. Cara' nbij. \v 31 Cara' rbanic wch'alal, ajoj me ok ral ta ixak esclava, ok ral ixak libre. \c 5 \s1 • • • • • \p \v 1 Rmal c'ara' quenbij chewa, com Cristo yoyona chka che xok-ela libre pruk'a' ley cow c'a quixpe'a, mtquixemloj xta jmul chewij, majo'n chic jun achnak xtquixruchap xta jmul y xtquixrucsaj xta jmul esclavo. \v 2 Tey-a' ewexquin tzrij je xtenbij chewa ra, we nquixba'n chic circuncidar y neyke' chic ec'u'x ruq'uin circuncisión jara' majo'n nak ra' rec'mon ta Cristo chewa. \v 3 Camic quenbij chic jmul chewa, jun acha chka bechnak opech acha, we xtba'n circuncidar y neyke'a ruc'u'x chic ruq'uin circuncisión jara' npors nuban na cumplir njelal jtz'ibtanak cana chpam ley. \v 4 Wneyke' chic ec'u'x ruq'uin ley y xe rmal ra tak nech'ob che ewc'an rbeyal rxin Dios jara' xeya' cana Cristo, xeya' cana utzil jxecochij tzra Dios. \v 5 Cara' quenbij chewa com ajoj mja' chta ley okc'ayona, Espíritu Santo c'ayon chic kxin che reybxic k'ij tak xtekla' abar xtokrey-a' wa' je rbeyal rxin Dios je kc'an, y xe rmal yukbal kac'u'x ruq'uin Jesucristo tak nba'na cara' chka, jara' kas nokquicota tzrij che reybxic. \v 6 Tak xjun naban ruq'uin Cristo Jesús jara' majo'n ncatruto' ta tak ncatba'na circuncidar y majo'n ncatruto' ta chka' tak majo'n ncatba'n ta circuncidar. Per jnet-owa awxin jara' tak neyke'a ac'u'x ruq'uin Jesucristo, tak nesmaja yukbal ac'u'x che rwankersic ojben ri'il rxin Dios chpam ac'aslemal. \v 7 Ixix kas wan jic ixebnak nabey per ¿nak c'a xixeyjowa che mtenimaj chic utzlaj tijonem rxin Jesucristo? \v 8 Ja itzel tijonem je xixchatbexa jara' mruq'uin ta Dios penak wa' com Dios arja' remjon esic'sic chnenimaj utzlaj tijonem rxin Jesucristo. \v 9 Tebna' cwent ewi' com ja itzel tijonem xe nba pnim ajni' nuban jtz'it levadura npaxij ri' y nba chpam njelal k'or. \v 10 Anen c'ola nseguro che Kajaw Dios arja' nuya' chna chewa chnenimaj jnemjon rch'obic chewech. Per jara' wnak jneyjowa ewxin chka bechnak wnak opech, pors nk'e't na tzij tzrij, xe k'toj tzij reyben. \v 11 Wch'alal, ec'ola nquebina chwa che anen c'nemjon na rbixic chca wnak che nc'atzina nqueba'na circuncidar. Wcara' quenbij chca wnak ¿nak tzra c'ara' tak c'c'o na je' lowlo' nba'na chwa cmal nwinak aj Israel? Wexte quenbij chca wnak che nqueba'na circuncidar mquitc'ara' npeta cyiwal je' nwinak aj Israel tak quennataj chca jrecmic Jesucristo chwech cruz. \v 12 Per kas ngan anen camic xtquelsaj ta qui' checjol je' wnak je nquechajtina ewxin. \v 13 Cara' quenbij chewa wch'alal com Dios xixrsiq'uij che nquixec'je'a libre. Per mruq'uin ta ra' che ix libre neban ta njelal ajni' nuya' egan chneban. Per jneban tet-o' chbil tak ewi', per ruq'uin ta ojben ri'il rxin Dios. \v 14 Ajni' chawa atet nawajo' kaja awi' ayon cara' c'a tebna' chca jle' chic wnak que'awaj-o' chka', cara' nbij rtzojbal Dios. Wxanimaj jawra mandamiento jxenbij kaja chewa xruq'uin ra xeban cumplir njelal je nbij ley chewa chneban. \v 15 Per we xch'oj neban jara' xyamer neti' je' ewi'. Mteban ta cara', tebna' cwent ewi', mteyoj ta ewi' eyon. \s1 • • • • • \p \v 16 Cawra quenwajo' chewa wch'alal, tey-a' c'as tzra Espíritu Santo che arja' nc'ana ewxin chpam ec'aslemal. Wcara' neban jara' mtecwina chewij itzel tak yarinem jc'ola chpam tzbuklaj c'aslemal je kc'an ajoj ja ok wnak, mtecwina nquixruban ta mandar. \v 17 Je tzbuklaj c'aslemal je kc'an ja ok wnak jara' xrec'lel Espíritu Santo. Tak c'ola agan naban utzil je tzbuklaj c'aslemal jawc'an nrajo' ncatruyoj che mtaban utzil. Tak c'ola agan naban rtzilal Espíritu Santo nuk'il tzbuklaj c'aslemal jawc'an che mtaban rtzilal. Rmal c'ara' tak quenbij chewa, jneban chpam ec'aslemal mchek ta egan neban. \v 18 Per wneya' c'as tzra Espíritu Santo che arja' nc'ana ewxin tbij tzij c'ara' che ix libre pruk'a' ley. \v 19 Bien k'alaj nak rbanic tzbuklaj c'aslemal je cc'an wnak. Je' ach-i' nque'oca cuq'uin ixki' jme quexkilal ta y cara' nqueban ixki' chka', y c'o na más nqueban je ntz'ilorsaj canm. \v 20 Nquexque'a chquewech je' tioxa', nquecnimaj aj-itza', c'ullan tak ri'il, ch'oj, itzel nquequetzu' chic nic'aj, ayiwal, nqueban je' achnak xpor interés. Nquech'or je' qui' com junwa' nquech'ob jle' y jun chwa' nquech'ob chic jle'. \v 21 E camsanela'. E bnoy nmak tak w-im, nquech'ujara rmal tjoj tak ya', nquerak quechi', nqueban ch'yonem ruq'uin ch'oj. Y c'c'o na más nqueban je' wnak jxitzel. Anen quenbij chic jmul chewa com nbin chic chewa, je' wnak je nquebnowa rtzilal ajni' xentz'ibaj kaja arj-e' me tyataja chca che nque'oca chpam rgobierno Dios. \v 22 Per Espíritu Santo cawra nwachij ptak kc'aslemal: nkajo' je' ki', qui'il c'ola rwech kanm chwech Dios, majo'n ch'oj nkaban ta, c'ola kpaciencia, c'ola jun quilaj anm kc'an, nkato' ki' chbil tak ki', nkaban cumplir jnektzujuj, \v 23 nkajach njelal pruk'a' Dios y nkak'il ki' che rbanic rtzilal. Majo'n ley xtch'ojquij ta chka wcara' nkaban. \v 24 Konjelal ja ok rxin Jesucristo kay-on cana tzbuklaj c'aslemal je kc'an nabey rexbil njelal rtzilal jnekyarij, jara' karpon chwech cruz. \v 25 Espíritu Santo arja' rey-on jun c'ac'laj c'aslemal chka, kay-a' c'a c'as tzra chka' che arja' nc'ana kxin chpam kc'aslemal. \v 26 Me tkana' ta chcongan ok nmak kaja com tak cara' nkaban jara' xe nkamin ki' pch'oj rmal. Me tkatzu' ta itzel je' ki'. \c 6 \s1 • • • • • \p \v 1 Wch'alal, wc'ola jun chewa chek q'uenjlal xkaja chpam il mac cawra ta neban tzra ra, ixix je ixc'an rmal Espíritu Santo jax ruq'uin eyukba' ruc'u'x ch-utz c'ara' nyictaja. Tech'bo' chwech pnejkal, kas terkaja pnewá' chek q'uenjlal ixix chic mal-il nquixkaja chka'. \v 2 C'ola nekkajbej chpam kc'aslemal ajni' rejlal jun nimlaj ejka'n je nkaja chkij nkana' per tet-o' ewi' chbil tak ewi' che rch'ajic ejka'n. Wcara' neban jara' nebanbej cumplir rley Cristo. \v 3 Per wc'ola jun nuch'ob kaja chmajo'n ril y kas nim nuna' kaja, per com xe wnak jara' nuban kaja engañar ri' ruyon. \v 4 Nc'atzina nkaban che kan-a' kaja ajni' elnak kc'aslemal chokjujnel. We ktzij ch-utz elnak kc'aslemal rmal c'ara' koquicota, majo'n nc'atzin ta che najumsaj awi' cuq'uin jle' chic jmás utz na ac'aslemal chquewech. \v 5 Cara' quenbij chewa com konjelal nkajach na cwent chwech Dios chokjujnel. \v 6 Conjelal wnak je nquetijoxa tzrij rtzojbal Dios, achnak c'ola cuq'uin quey-a' cxin je nquetijona cxin. \v 7 Mteban kta engañar ewi' eyon, achnak netic chpam ec'aslemal nja' wa' ra' nwachina chpam ec'aslemal chka'. Mesquier nquixecwina xteban ta engañar Dios. \v 8 Cara' quenbij chewa com wneya' rgan tzbuklaj c'aslemal jewc'an jara' xitzel ec'aslemal nwachina ra', xlowlo' y chuwlaj tak achnak c'ol chic chewech. Per wneya' c'as tzra Espíritu Santo chpam ec'aslemal jara' nwachij utzlaj c'aslemal rxin Dios je rxin junlic. \v 9 Wch'alal, mtokcos ta che rbanic utzil. Cara' quenbij chewa com wmajo'n xtturtaj ta kac'u'x che rbanic utzil jara' c'ola jun rtojbalil jun csech je xtyataj na chka tak xterla' tiemp. \v 10 Com c'ola tiemp chka che nkaban utzil chca wnak rmal c'ara' quenbij chewa, kabna' utzil chca conjelal, y más na kabna' utzil chca je ykula quec'u'x ruq'uin Jesucristo com arj-e' e rfamilia Dios. \s1 • • • • • \p \v 11 Tetz'ta' je nmak tak letr jnemjon rtz'ibxic chpam jawra carta, jawra rital che anen xentz'ibana. \v 12 Je' wnak jc'ola cgan neck'alsaj qui' chcongan nqueban cumplir jcostumbre rxin ley j-era' nquebina chewa che pors nquixba'na circuncidar. Arj-e' xnecxibej qui' nquetaj lowlo' rmal Cristo xtecbij ta che xruyon recmic Cristo chwech cruz natet-owa chpam awil amac. \v 13 Cara' quenbij chewa com arj-e' mesque ebnon circuncidar per nexte j-e' nqueban ta cumplir ley. Xjara' ncajo' chewa che nquixba'na circuncidar ch-utz c'ara' arj-e' nqueya' kaja quek'ij queyon tak nquixquech'ec y nquixoc chic cuq'uin. \v 14 Per anen q'ue c'nat c'o wa' chwa che xtenban ta cara'. Per jrecmic Kajaw Jesucristo chwech cruz xruyon jara' quenya' ruk'ij anen. Je chwa anen, rpon chwech cruz je rtzilal rxin rwech ruch'lew, y chka' enrpon chic anen chwech cruz, encomnak chic chwech rtzilal, majo'n chic ngan ruq'uin. \v 15 Tak xjun naban ruq'uin Cristo Jesús jara' majo'n ncatruto' ta jnatba'na circuncidar y majo'n ncatruto' ta chka' wmajo'n ncatba'n ta circuncidar. Per jnet-owa awxin jara' jun c'ac' c'aslemal jwankersan rmal Dios. \v 16 Jara' kas mer rbeyal y conjelal je cc'an jawra bey qui'il ta xtec'je'a canm chwech Dios y Dios xtpoknana quewech chka'. J-era' wnak e retnamet Dios jne ktzij wa' che e retnamet Dios. \v 17 Camic majo'n chic jun xquenruban ta molestar com jnecuerpo congan chic yach' rc'an, jara' nc'utbej che en ajsmajma' rxin Kajaw Jesús. \v 18 Wch'alal, kas xtec'je' ta ptak ewanm utzil je nsipaj Kajaw Jesucristo. Amén.