\id 1CO March 17, 1992 Butler 1ra. Corintio tzutujil Santiago psp. \h 1 CORINTIOS \toc1 1 Corintios \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co \mt1 1 CORINTIOS \c 1 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen en Pablo en apóstol rxin Jesucristo, jawra samaj Dios yoyona chwa. Anen ruq'uin wexbil je kch'alal Sóstenes nektz'ibaj jawra carta. \v 2 Nkatak ela ewq'uin wch'alal je ix iglesia jixc'ola chpam tnamet Corinto. Ja' Dios xixrsiq'uij chneban rsamaj y xixryonaj che ixocnak rtnamet xe rmal xjun ebnon ruq'uin Jesucristo. Xixrsiq'uij y xixryonaj che xixoca ix rtnamet, per me eyon ta ixix rebnon cara' chewa, cara' rebnon chka' chca conjelal wnak jnecnataj rubi' Kjawal Jesucristo chka bechnak opech tnamet ec'ol wa'. Ja' Jesucristo Cajaw j-e' y Kajaw ajoj chka'. \v 3 Ja utzil je nsipaj Dios chka ruq'uin jun anm jkas qui'il nec'je'a chwech, jara' ta xtecochij más tzra Kadta' Dios y tzra Kajaw Jesucristo. \s1 • • • • • \p \v 4 Anen quenmeltioxij tzra Kadta' Dios rmal ja utzil jecochin tzra, jawra utzil yatanak chewa xe rmal xjun ebnon ruq'uin Cristo Jesús. \v 5 Ajni' tzra rtzojbal Dios ajni'la yatanak chewa chneya' rbixic y ajni'la ch'obtanak ewmal, jawrara jun nimlaj mibil yatanak chewa, yatanak chewa per xe rmal xjun ebnon ruq'uin Jesucristo. \v 6 Ja' Dios smajnak ptak ec'aslemal, jara' xyabej yukbal ec'u'x che xenimaj che ktzitzij wa' njelal jnekbij chewa tzrij nak rbanic Cristo. \v 7 Cara' ebnon, c'o chic njelal si'p ewq'uin jecochin tzra Espíritu Santo, y kas nquixquicota tzra reybxic Kjawal Jesucristo tak xtpet chic jmul. \v 8 Ja' Dios majo'n nquixruya' cta per arja' nec'je'a ewq'uin ch-utz c'ara' cow nquixpe'a. Cara' nuban chewa ch-utz c'ara' majo'n nak nquixchapbexa tak xtemloj pchic jmul Kjawal Jesucristo. \v 9 Ja' Dios nuban cumplir njelal je rtzujun chewa, ja' xsiq'uina ewxin y xbij chewa che xjun neban ruq'uin Kjawal Jesucristo je Rlec'wal. \s1 • • • • • \p \v 10 Per camic wch'alal anen quenwajo' quenbij chewa, xjun ta neban chixconjelal. Prubi' Kjawal Jesucristo quenbij chewa chixconjelal, xjun ta neban, mteban ta c-e' oxi' grupo. Kas quenwajo' chewa xjun ta nech'ob, xjun ta na'oj necsaj. \v 11 Cara' quenbij chewa wch'alal com anen xerkaja rbixic wq'uin xch'oj neban chbil tak ewi'. Jec'ola pruchoch kch'alal Cloé j-era' xerbina chwa. \v 12 Xecbij chwa xech'ron je' ewi', jun nbij: —Anen en rxin Pablo, jun chic nbij: —Anen en rxin Apolos, y npe chic jun nbij: —Anen en rxin Cefas,\f + \fr 1:12 \ft Cefas, nbij tzij Pedro.\f* y jun chic nbij: —Anen en rxin Cristo. \v 13 Cara' c'a rbixic xerkaja wq'uin per ¿oxi' cji' c'a rebnon Cristo nech'ob ixix? ¿Anen c'a xenri'pa chwech cruz pnecwent nech'ob ixix? ¿Le pnubi' anen ixebnon wa' bautizar nech'ob ixix? Mcara' ta wch'alal. \v 14 Meltiox tzra Dios ma anen ta xenbnowa bautizar ewxin, xe c-e' oca chewa xenuban bautizar, jun kch'alal Crispo y jun chic kch'alal Gayo. \v 15 Meltiox tzra Dios jmajo'n xixnuban ta bautizar com anen majo'n ngan xtbix ta chwa che pnubi' anen xixba'n wa' bautizar. \v 16 Chka' xenuban bautizar jec'ola pruchoch kch'alal Estéfanas, xerwara' mesquier nerkaja pe nwá' wec'o chna nic'aj chewa xenuban bautizar. \v 17 Meltiox tzra Dios chJesucristo xenrutak ela cuq'uin wnak per me rmal ta che quenuban bautizar, xenrutak ela cuq'uin ch-utz c'ara' cney-a' rbixic chca ja utzlaj tzij rxin Jesucristo jnuc'ut chkawech nak rbanic totanem je rxin Dios. Chka' tak quenya' rbixic majo'n quencsaj ta nmak tak tzij, per wexte nmak tak tzij quencsaj che rbixic jara' majo'n nch'obtaj ta cmal wnak jnemjon rbixic chca. Mesquier nch'obtaja ra cmal che recmic Cristo chwech cruz c'ola nimlaj poder rec'mon ta chka ajoj ja ok wnak. \s1 • • • • • \p \v 18 Ec'ol c'a nic'aj wnak mesque bien nkach'ob chquewech nak rbanic recmic Cristo chwech cruz per j-e' xe ptz'anem nquecsaj wa'. J-era' wnak cc'an jun bey xe chpam nimlaj lowlo' nque'ekaj wa', per chka ajoj je kc'an utzlaj bey jnokruc'om ela chpam totanem rxin Dios ch'obtanak kmal jrecmic Cristo chwech cruz rec'mon ta nimlaj rpoder Dios che kto'ic. \v 19 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij: —Je' wnak jcongan je' cna'oj, anen quensach na jara' nmak tak cna'oj jnecyabej quek'ij, y chka' quenyoj na cna'oj jcongan jkala quewá', cara' tz'ibtanak cana. \v 20 Camic ¿abar c'a ec'o wa' je' wnak jcongan je' achnak cutkin? ¿Abar c'a ec'o wa' je' maestro jcongan kanak pquewá' rley Dios? ¿Abar c'a ec'o wa' je' wnak je nquech'ojquina je' cna'oj wnak chpam jawra tiemp rxin rwech ruch'lew? J-era' e majo'n chwech Dios, y jrebnon ja' Dios xe ptz'anem xucsaj wa' nmak tak cna'oj wnak je rxin rwech ruch'lew. \v 21 Cara' xuban Dios, xucsaj rna'oj y xchumsaj ta che mesquier ncatecwina xtawutkij ta nak rbanic Dios tzan ana'oj katet. Rmal c'ara' xuya' chka ajoj che nkaya' rbixic Jesucristo chca wnak, y tak nkaya' rbixic Jesucristo jara' nucsaj Dios che cto'ic wnak jneyke'a quec'u'x ruq'uin, per je' wnak jmajo'n neyke' ta quec'u'x ruq'uin j-era' xe ptz'anem nquecsaj wa'. \v 22 J-e' aj Israel tak naya' rbixic Jesucristo chca, arj-e' necc'utuj jun milagro chawa chnac'utbej chquewech we ktzitzij jnachol chca. Chka' aj Grecia xe tzrij nmak tak cna'oj wnak rxin rwech ruch'lew nqueya' wa' quexquin. \v 23 Per ajoj nkaya' rbixic Cristo, per jun Cristo je xcomsasa chwech cruz. Per tak nekbij chca wnak che xcomsasa chwech cruz ja' Cristo xitzel nquena' aj Israel y je' wnak jme aj Israel ta xe ptz'anem nquecsaj wa'. \v 24 Per chka ajoj je okch-on rmal Dios, we ok aj Israel o wme ok aj Israel ta, per ch'obtanak kmal che Cristo xcomsasa chwech cruz y ruq'uin ja' nkawil wa' rpoder Dios, y chka' ruq'uin ja' nkawil wa' rna'oj Dios. \v 25 Cara' quenbij chewa, com tak nkaya' rbixic Cristo che xcomsasa chwech cruz, mesque xe ptz'anem necsas wa' cmal je' wnak, per jrecmic Cristo chwech cruz jara' nucsaj Dios che nkortobej chpam kil kamac. Per je cna'oj wnak jara' majo'n nkoruto' ta chpam kil kamac. Per jrecmic Cristo chwech cruz, mesque nbixa tzra majo'n poder rec'mon ta, per next jun wnak xtk'ow ta rpoder. \v 26 Cara' quenbij chewa wch'alal, per kas terkaja pnewá' ixix che xewil totanem rxin Dios mesque ix ch'tak sencillo. Xme ajru' ta chewa kas e preparado nquetz'e'ta cmal wnak, y me ajru' ta chewa chka' je nmak quek'ij, y chka' xme ajru' ta chewa clec'wal e nmak tak wnak. \v 27 Per cawra xuban Dios, je' wnak je nbixa chca e necnak tak wnak wawe' chwech ruch'lew j-era' xerucha' che xe'oca rtnamet. Cara' xuban che xyabej queq'uix je' wnak jcongan je' achnak cutkin. Ja' Dios xerucha' jmajo'n nmak ta je' quek'ij wawe' chwech ruch'lew che xyabej queq'uix jcongan nmak quek'ij. \v 28 Ja' Dios xerucha' je' wnak ja me e clec'wal ta e nmak tak wnak, xerucha' je' wnak jmajo'n quek'ij chquewech je' e nmak tak wnak, bnon chca com ajni' e majo'n chwech ruch'lew. Cara' xuban Dios che xerkasbej wnak jcongan nmak quek'ij y xuban chca com ajni' e majo'n. \v 29 Cara' xuban chca ch-utz c'ara' majo'n jun wnak xtuya' kta ruk'ij ruyon chwech Dios. \v 30 Dios c'a yoyona njelal chewa. Ja' c'a yoyona chewa che xjun ebnon ruq'uin Jesucristo. Ja' takyon ta rxin Cristo che kto'ic y xe rmal Cristo tak yatanak chka rna'oj Dios, y xe rmal Cristo chka' tak Dios nbij chka che rbeyal rxin ja' kc'an, y xe rmal Cristo chka' tak okyonan chic che ok rxin chic Dios, y xe rmal Cristo chka' ja ok majo'n chic pruk'a' il mac y noktotaja rxin junlic. \v 31 Com Dios yoyona chka njelal rmal c'ara' tak quenbij chewa, next jun xtuya' kta ruk'ij ruyon, mejor ruk'ij Kjawal Dios tey-a' com cara' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios. \c 2 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen wch'alal, tak xnekaja ewq'uin xenya' rbixic chewa utzlaj tzij rxin je Dios jnuc'ut chkawech nak rbanic Jesucristo, per majo'n nmak tak tzij xencsaj ta che rbixic, y chka' majo'n nmak tak na'oj cxin wnak xencsaj ta. \v 2 Tak anen q'uemjana quenba ewq'uin bien xench'ob ela pwanm, tak xtnekaja ewq'uin xruyon Jesucristo quenya' rbixic chewa, per jun Cristo je xcomsasa chwech cruz. \v 3 Tak xenc'je'a checjol xerkaja pe nwá' chanen xen way xen ya', congan xenxibej wi' com samaj congan a'l xenna'. \v 4 Terkaja pnewá' ntzojbal tak xenya' rbixic rtzojbal Dios chewa. Majo'n xenbij ta jle' nmak tak tzij chewa che xixnbochbej. Majo'n xencsaj ta nmak tak na'oj cxin wnak. Per tak xentzijona ewq'uin xetzu' c'a congan xesmaja Espíritu Santo, congan xesmaja rpoder Dios, y tzra' xetz'et wa' che ktzitzij wa' jxenbij chewa. \v 5 Cara' nrajo' Dios ch-utz c'ara' cow nec'je'a yukbal ec'u'x ruq'uin Jesucristo, per me rmal ta nmak tak na'oj cxin wnak tak cow nq'ue'a yukbal ec'u'x, jawrara cow nq'ue'a xe rmal rpoder Dios jxetz'et. \s1 • • • • • \p \v 6 C'ola nmak tak na'oj nkach'ob chquewech kch'alal per cuq'uin j-era' kch'alal jcongan tquil chic yukbal quec'u'x ruq'uin Jesucristo, per jawra nmak tak na'oj me rxin ta jawra tiemp je rxin rwech ruch'lew, me cxin ta e nmak tak k'atbaltzij je nquebnowa mandar chpam jawra tiemp rxin rwech ruch'lew, jle' wnak je nquekasas na rmal Dios. \v 7 Per je nmak tak na'oj je nkach'ob chquewech kch'alal jara' rna'oj Dios, jle' na'oj jmajo'n k'alsan ta nabey y wiwan chquewech wnak. Jawra nmak tak na'oj c'o chic ruq'uin Dios tak q'uemjana twankersasa je' tiemp rxin rwech ruch'lew, y ja' Dios rchumin pchic tzra' che nekc'aj utzlaj c'aslemal je rxin junlic. \v 8 Per jawra nmak tak rna'oj Dios mesquier nch'obtaja cmal je nquebnowa mandar chpam jawra tiemp rxin rwech ruch'lew, next jun chca xch'obtaj ta rmal. Per wexte xch'obtaja cmal mquita xquerip chwech cruz Kjawal Jesucristo, y je rc'aslemal Jesucristo ne rxin wa' Dios rc'an. \v 9 Per je xqueban, ncara' ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij: —Dios c'ola rchumin chnuya' chca wnak je nquejo'na rxin, jara' next jun wnak tz'etyon ta ruq'uin rk'arwech, next jun rc'axan ta ruq'uin rexquin, y next jun rech'bon kta pranm. \v 10 Per Dios rk'alsan chic chkawech ajoj, xk'alsaj tak xutak ta Espíritu kuq'uin y ja' Espíritu xech'bowa chkawech. Cara' quenbij chewa com ja' Espíritu majo'n jun achnak mquita nekaja pe rwá', rutkin renjelal jnuch'ob Dios jwiwan chquewech wnak. \v 11 Next jun chic ojtakyona jnak nuch'ob Dios, xruyon Espíritu rxin Dios ojtakyona. Cara' ajni' chka ajoj ok wnak, next jun wnak xtutkin ta nak nkach'ob kaja pkanm, y xkayon ajoj kutkin kaja. \v 12 Perc ajoj mjara' ta espíritu kac'lun je rxin rwech ruch'lew, per jkac'lun jara' Espíritu rxin Dios. Jara' Espíritu je xta'k ta kuq'uin rmal Dios ch-utz c'ara' nrech'bo' chkawech nak rbanic njelal achnak je kcochin tzra Dios je rchumin ta ojer chnuya' chka. \v 13 Nak nuch'ob jara' Espíritu chkawech ajoj jara' nkach'ob chic ajoj chquewech jle' chic, xerwara' jtzij nkacsaj che rch'obic chquewech mjara' ta jle' nmak tak tzij je c'tun chkawech cmal wnak, per jtzij je nkacsaj jara' c'tun chkawech rmal Espíritu. Cara' c'a nkaban tzra jtijonem je nya'a chka rmal Espíritu y jara' nkach'ob chic ajoj chquewech jle' chic wnak, per jle' wnak je nqueya' c'as tzra Espíritu che nquerc'aj. \v 14 Per je' wnak jmajo'n nqueya' ta c'as tzra Espíritu rxin Dios chnuban mandar ptak canm j-era' necch'ojquij nak nc'u'ta chquewech rmal Espíritu. Necch'ojquij com xe ptz'anem quecsan wa' y mesquier nch'obtaja cmal nak rbanic com jawra majo'n nch'obtaj ta wmajo'n Espíritu rxin Dios awq'uin je nc'ana awxin che rch'obic. \v 15 Per tak nkaya' c'as tzra Espíritu rxin Dios chja' nebnowa mandar pkanm jara' nch'obtaja kmal njelal jnuc'ut chkawech, per je' wnak jmajo'n nqueya' ta c'as tzra nmajo'n xtquecwin ta xtquech'ob ajni' kna'oj ajoj. \v 16 Cara' rbanic ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij: —Next jun wnak xtrutkij ta rna'oj Dios ruyon kaja, next jun wnak xtecwin ta xtuya' jun paxbanem tzra Dios. Cara' tz'ibtanak cana. Per ajoj kc'an rna'oj Cristo rmal c'ara' mesquier nch'obtaja cmal wnak ajni' kna'oj ajoj. \c 3 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen wch'alal, mxencwen ta xenya' chewa jun tijonem ajni' nya'a chca wnak jquey-on c'as tzra Espíritu rxin Dios pcanm. Per jtijonem xenya' chewa ncara' ajni' nya'a chca wnak je nqueban achnak nrajo' kaja canm che nqueban kaja, cara' xenya' chewa ajni' nya'a chca wnak jmajo'n cow ta yukbal quec'u'x ruq'uin Cristo. \v 2 Jtijonem xenya' chewa nsencillo, xajni' nqueban ch'tak ch'uch'a' xtz'um nya'a chca, mway ta. Majo'n xenya' ta tijonem chewa jcongan nuya' echuk'a' xe rmal majo'n nch'obtaj ta ewmal, y majo'n nara' ch'obtanak ta ewmal camic ra. \v 3 Majo'n ch'obtanak ta ewmal com xjara' neban achnak nrajo' kaja ewanm eyon. Com ixix xe nk'utlina ewanm chbil tak ewi', xch'oj kas congan neban, xe ch'ron je ewi'. ¿Le mjara' tc'a nec'tuwa nech'ob ixix jemjon rij xjara' je nrajo' kaja ewanm ixix, mjara' tc'a nec'tuwa che ix junam cuq'uin wnak jmajo'n Espíritu rxin Dios pcanm? \v 4 Com ec'ola nic'aj necbij: —Anen en rxin Pablo. Jun chic nbij: —Anen en rxin Apolos. Tak cara' neban ¿le mjara' tc'a nec'tuwa chewech ixix che ix junam cuq'uin wnak jmajo'n Espíritu rxin Dios ptak canm? \v 5 ¿Nak rbanic Apolos nech'ob ixix, nak nbanic anen chka'? Ajoj xa ok mos rxin Kjawal Jesucristo. Tak xeyke'a ec'u'x ruq'uin Jesucristo kmal jara' Dios xebnowa, ma ajoj ta. Ajoj chok c-e' xe rbanic rsamaj Dios xkaban jxuya' chka. \v 6 Ixix ix tejco'n rxin Dios, ja' Dios nyowa chewa che nquixq'uiya. Jxenban anen ajni' xentic tejco'n y jxuban Apolos ajni' xya'aj. \v 7 Cara' rbanic wch'alal, mjara' ta nim ruk'ij jnetcowa tejco'n y next jara' nim ruk'ij je nya'ana rxin, xruyon Dios nim ruk'ij com arja' nyowa rq'uiybal. \v 8 Jnetcowa tejco'n ruq'uin je nya'ana rxin xe e junam, xe mos che c-e', ajni' samaj xqueban jara' quek'ij nto'ja chka'. \v 9 Cara' quenbij chewa com Dios yoyona njelal jawra chka, ja' yoyona chka che xjunam nokosmaja che rbanic rsamaj y ja' yoyona chewa che ixocnak rtejco'n, y chka' ja' yoyona chewa che ixocnak ruchoch. \v 10 Anen xenoca ajni' en bnoy jay je bien nch'obtaja rmal nak nrajo' samaj. Y jawra samaj jxencochij tzra Kadta' Dios, jara' xentic rcimient jay. Ec'ola nic'aj kch'alal quemjon etojxic, cara' quemjon rij ajni' necjutba' tz'ak rxin jay y jawra jay jara' rxin Dios, npe rwá' cimiento quemjonel wa' rij, per quebna' cwent che jujnel nak xtqueya' pe rwá'. \v 11 Jcimient tquil chic jara' Jesucristo, y next jun chic wnak xtecwin ta xtutic xta jun rcimient jay rxin Dios jun chwa'. \v 12-13 Je' ajsmajma' arj-e' nerla' na jun k'ij tak nek'aljina csamaj che jujnel y nak material quecsan pe rwá' cimiento rxin jay. Wk'axnak wen material quecsan ajni' oro, ajni' plata, y ajni' kas k'axnak tak wen tak abaj jcongan nmak rejlal, o mwen ta material quecsan ajni' che', q'uim, ptz'am, xerwara' nek'aljin na com nimlaj k'ij rxin juicio jara' nek'alsana jsamaj quebnon che jujnel, com nk'ax na pk'ak' y tzra' pk'ak' ntz'e't wa' wnucoch' rchuk'a' k'ak' o nq'uis kaja chpam jara' k'ak'. \v 14 Je' ajsmajma' jxucoch' rchuk'a' k'ak' jmaterial quecsan pe rwá' cimiento jara' nyataja chca jun utzlaj tjonem. \v 15 Per wmajo'n xtucoch' ta rchuk'a' k'ak' csamaj y xtq'uis kaja chpam k'ak' jara' xectz'ila' csamaj jquebnon, per j-e' nquetotaja ajni' jun wnak nale'l ela alnak chpam k'ak'. \v 16 Ixix ¿lme wutkin tc'a che ixix ix rtemplo Dios? ¿Lme wutkin tc'a che Espíritu rxin Dios rebnon ruchoch tzra ewanm? \v 17 Per wex nayoj ruchoch Dios cara' c'a nuban Dios chawa atet chka' nuyoj ac'aslemal, com Dios ryonan ruchoch che ch'ajch'oj nec'je'a. Kas terkaja pnewá' che ixix ix ruchoch Dios. \v 18 Mteban kta engañar ewi' eyon. Wc'ola jun nuch'ob kaja chcongan rutkin nmak tak na'oj jc'ola chpam jawra tiemp rxin rwech ruch'lew, per más wen tebna' kaja com ajni' majo'n rutkin ta. Cara' ta nuban ch-utz c'ara' nyataja tzra rna'oj Dios. \v 19 Cara' quenbij chewa com nmak tak na'oj rxin rwech ruch'lew jara' xe ptz'anem nucsas wa' rmal Dios. Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij: —Dios ajni' pe tramp nqueruya' wa' je' wnak jcongan cna'oj, je' nmak tak na'oj nquecsaj xjara' nquechapbexa. \v 20 Chka' cawra tz'ibtanak cana: —Ja Kjawal Dios rutkin chmajo'n rsamaj nmak tak na'oj cxin wnak. Cara' tz'ibtanak cana. \v 21-22 Cara' c'a rbanic wch'alal, rmal c'ara' quenbij chewa, next jun chewa xruq'uin jun wnak xteyke' wa' ruc'u'x y xe rmal ta ra' xtumaj kta rya'ic ruk'ij ruyon. Nexte wq'uin anen xteyke' twa' ec'u'x, next ruq'uin Apolos, y next ruq'uin Cefas, com njelal achnak jwankersan ewxin ixix, ajoj chka' ok ewxin, njelal achnak c'ola chwech ruch'lew c'ola nuya' chewa, ajni' caj, chka' ajni' newil chpam ec'aslemal, ajni' cmic, ajni' majtanak rij chpam jawra tiemp jokc'ol wa', ajni' tzrij je mja'na tbantaja, njelal jawra ewxin ixix, c'ola ek'a' tzra y c'ola nuya' chewa che eto'ic. \v 23 Com ixix ix rxin chic Cristo y ja' Cristo rxin Dios. \c 4 \s1 • • • • • \p \v 1 Ixix wch'alal, xtch'obtaj ta ewmal che ajoj ok rmos Cristo y y-on chkakul che nkaya' na rbixic utzlaj tzij je rxin Dios jmajo'n k'alsan ta nabey. \v 2 Cara' ajni' tzra jun acha tak c'ola jun samaj nya' cana chrukul rmal patrón, jara' ne nc'atzin wa' nuban rbeyal ajni' rbin cana rpatrón chnuban. \v 3-4 Per Kjawal Jesucristo xruyon arja' c'ola ruk'a' tzra che nbij wnebnon rbeyal rxin Dios o wmajo'n. Per wxe ixix nquixbina chmajo'n nebnon ta rbeyal, o wjun wnak nrajo' noca k'toy tzij chwij wawe' chwech ruch'lew chmajo'n nebnon ta rbeyal, jara' majo'n cas quenya' tzra anen. Next anen chka' c'o ta nuk'a' tzra xtenbij ta wnebnon rbeyal o wmajo'n. Mesque anen quenna' kaja chnebnon rbeyal rxin Dios per xruyon Jesucristo c'ola ruk'a' chnuk'at tzij chwij. \v 5 Tak xtpe chic jmul Kjawal Jesucristo jara' tiemp rxin k'toj tzij, rmal c'ara' quenbij pona chewa che mtek'atla' pon ta tzij tzrij jun wnak. Tak xtpeta Kjawal Jesucristo ja' nelsana chusak njelal jwiwan, arja' nk'alsaj na chkawech njelal je xkach'ob kaja pkanm. Tak xtk'alstaja njelal c'jara' ja' Dios xtbina chka chokjujnel w-utz kabnon o wmajo'n. \v 6 Njelal jawra xenbij chewa wch'alal jara' jun ejemplo chewa. Anen xencsaj wi' chpam ejemplo ruq'uin apóstol Apolos, kas nyarij wanm anen c'o ta xtuya' chewa. Xench'ob chewech chanen ruq'uin wexbil Apolos xok rmos Jesucristo. Jara' xenc'ut chewech ch-utz c'ara' newutkij nak nc'u'ta chkawech rmal rtzojbal Dios che me wnak ta neya' quek'ij. Kas quenwajo' anen, next jun ta chewa nim ta xtuna' kaja y xtbij ta tzra jun kch'alal: —Anen más na k'axnak wen nmaestro abar enc'o wa' per awxin atet majo'n wen ta, mquita cara' xtech'ob. \v 7 Wc'ola jun nuna' kaja chcongan nim ruk'ij ¿nak c'a biyona tzra che arja' más na nim ruk'ij que chquewech jle' chic kch'alal? ¿Lme Dios tc'a sipyona tzra njelal jc'ola ruq'uin? Wxe rcochin tzra Dios ¿nak tzer c'a xjara' nyabej kaja ruk'ij? ¿Nak tzer c'a nuban tzra com xajni' msipan ta tzra? \v 8 ¿Le ixnojnak chc'a ixix tzra rtzojbal Dios chmajo'n chic nc'atzin ta chewa? ¿Lc'o chc'a ewq'uin ixix njelal rmibil Dios? ¿Le ixocnak chc'a ixix rey nabey mul chkawech ajoj chpam rgobierno Dios? Wen tara' wexte ixocnak chic rey ch-utz c'ara' ajoj chka' nok-oca rey ewq'uin. \v 9 Kas tk'axnak wen tara' com ajoj camic congan lowlo' majtanak rbanic chka cmal wnak. Jquench'ob anen, Dios rey-on c'as chca wnak chquebnon chka ja ok apóstol je nmajo'n kak'ij chquewech. Cara' quebnon chka com ajni' k'ton chic tzij chkij che nokcomsasa. Cara' quenbij chewa com nk'alaj y okquetz-un je' wnak ruq'uin je' ángel je' lowlo' je bnon chka. \v 10 Ajoj tak nkaya' rbixic Cristo xa ok necnak tak wnak nbixa chka, per ixix nena' kaja che ewutkin chic renjelal tzrij nak rbanic Cristo. Ajoj majo'n ch'tak kchuk'a' per ixix congan echuk'a' nena' kaja. Ixix congan nya'a ek'ij per ajoj xe itzel noktz'e'ta. \v 11 Per jlowlo' majtanak na chkij camic, wyejal, chkij chi'ij, y je' katziak kas lowlo' c'ola chkij, y je' wnak nokquech'ay, y majo'n c'a kuchoch abar nokoc'je' wa'. \v 12 Congan nokcosa rmal ksamaj je nkaban ruq'uin kak'a'. Tak noktz'u'ja y nbixa lowlo' chka, ajoj utzil rxin Dios nekc'utuj pquewá' je nquetz'juwa kxin, y tak ncongan lowlo' nba'na chka nkacoch' kaja y majo'n rec'xel nkaya' ta. \v 13 Ec'ola nquebina chka xa ok itzel tak wnak, per ajoj nkach'ob chquewech pnutzlaj tak tzij. Je bnon chka ajoj cmal wnak wawe' chwech ruch'lew xok ajni' jun achnak majo'n chic rc'atzil y xe pk'ayis nokch'akix wa'. Cara' c'a majtanak rbanic chka camic. \v 14 Njelal jawra xentz'ibaj chewa me rmal ta che quenyabej eq'uix, per njelal jawra xentz'ibaj ela jara' paxbanem chewa ixix com nebnon chewa com ix ajni' ix quilaj tak wlec'wal. \v 15 Ix wlec'wal com anen xenyowa rbixic chewa utzlaj tzij rxin Cristo Jesús y xe rmal c'ara' xjun ebnon ruq'uin camic. Mesque xtquewankera e ljuj mil e maestro che nquec'ut chewech nak rbanic Cristo, per xnuyon anen enocnak en edta' chwech Dios. \v 16 Com anen en edta' rmal c'ara' kas quenbij chewa jara' tebna' ajni' nemjon rij anen. \v 17 Cara' quenwajo' chewa y xe rmal c'ara' xentak ela Timoteo ewq'uin, arja' quilaj wlec'wal y nuban njelal achnak ajni' njo'xa tzra rmal Kjawal Jesucristo chnuban. Xentak ela ewq'uin ch-utz c'ara' nernataj chewech nak nemjon rc'utic chquewech kch'alal wawe' ra tzrij nak rbanic Cristo. Jawra quenc'ut anen chquewech iglesia, per chka' jawra quenc'ut chquewech conjelal chka bechnak opech tnamet ec'ol wa'. \v 18 Per ec'ola nic'aj checjol congan nmak quek'ij nquena' kaja y cawra necbij: —Pablo xe nxibej ri' npeta kuq'uin. \v 19 Per anen quenwajo' quenba alnak ewq'uin wcara' xtrajo' Kjawal Dios. Tak xtnekaja ewq'uin quenutz'et na nak cbanic jle' wnak kas nmak quek'ij nquena' kaja. Per anen majo'n cas xtenya' ta tzra jle' tzij necbij com majo'n rpoder, quentz'et na bien wc'ola rpoder Dios cuq'uin o wmajo'n. \v 20 Cara' quenbij chewa com tak nesmaja rgobierno Dios pnac'aslemal jara' majo'n chek cara' ta nabij je' tzij com c'ola rpoder Dios awq'uin. \v 21 Jcamic ra ewq'uin ixix c'o wa' nak xtenban chewa tak xtnekaja ewq'uin. ¿Lnewajo' cnech'ja' congan pnewá' y quixnuban castigar, o wnewajo' nechumij pona ewi' ch-utz c'ara' wen quixnutzu' y qui' nuc'u'x cnetzijona ewq'uin? \c 5 \s1 • • • • • \p \v 1 C'ol tak jun itzel achnak bantanak checjol y elnak rbixic, com c'ola jun chewa rec'mon kaja rtebal. Jara' congan lowlo', itzel na, xmajo'n nara' nqueban ta je' wnak jmajo'n cutkin ta rwech Dios. \v 2 Per ixix kas emjon na rya'ic ek'ij, per kas tkala chewij bis ok'ej xeban ta y xelsaj el ta checjol jxebnowa rtzilal. \v 3 Com anen nech'bon chic nak xtba'na tzra acha jawra. Mesque anen majo'n enc'ol ta ewq'uin per wespíritu jara' c'ola ewq'uin. \v 4 Anen xenban com ajni' enc'ola ewq'uin, y prubi' Kjawal Jesucristo xenk'at tzij tzrij jara' acha jxebnowa rtzilal. Y camic cawra tebna', temlo' ewi' y wespíritu nec'je'a checjol ruq'uin rpoder Kjawal Jesucristo. \v 5 Jara' hor telsaj ela checjol jara' acha y tejcha' pruk'a' Satanás, y tutaj na pen pruk'a' Satanás ch-utz c'ara' nuya' cana itzel c'aslemal je rc'an. Cara' tebna' tzra ch-utz c'ara' majo'n ntz'ilox ta respíritu y ntotaja tak xterla' nimlaj k'ij tak xtemloj pa Kjawal Jesucristo. \v 6 Per me rbeyal ta ebnon tak xneya' kaja ek'ij eyon tak c'ola itzel tak achnak checjol. ¿Lme wutkin tc'a je rtzilal cara' nuban ajni' levadura? Com levadura xruq'uin jtz'it nba pnim y npaxij ri' chpam njelal k'or. \v 7 Mteban xta njelal rtzilal jebnon cana ojer ch-utz c'ara' ntz'ettaja che c'ac' chic ec'aslemal ajni' k'or c'ac' jmajo'n levadura ruq'uin. Com ne ktzitzij wa' chc'ola jun c'ac'laj c'aslemal yatanak chewa rmal Cristo, per jun c'aslemal jmajo'n itzel tak achnak rc'an. Cara' quenbij chewa com Cristo arja' xcomsasa rmal kil kamac, cara' xba'na tzra ajni' nba'na chca carne'l tak nquecomsasa che nque'oca sacrificio pe rwá' altar je nba'na ptak nimk'ij pascua. \v 8 Rmal c'ara' quenbij chewa, kalsaj ela itzel tak na'oj je kc'an ojer rexbil njelal achnak je xkaban ja xe rtzilal rec'mon ta. Per ktzitzij ta njelal achnak nekbij y ktzitzij ta njelal achnak je nkaban, y tzra njelal ta kac'u'x y tzra njelal ta kanm nkaban. \v 9 Terkaja pnewá' jun chic carta jnetkon ewq'uin, cawra xentz'ibaj ela chpam: —Mque'exbilaj ta ach-i' ja e bnoy il mac cuq'uin je' ixki'. \v 10 Per tak xenbij cara' chewa mjara' ta xenbij chewa che mtque'ek'ijla' ta e bnoy rtzilal jme e kch'alal ta. Com wawe' chwech ruch'lew nec'ul wa' ewi' cuq'uin wnak jmajo'n cniman ta Jesucristo, cuq'uin wnak je nquemajcuna, cuq'uin wnak jnecyarij je' achnak cxin chic nic'aj wnak, cuq'uin elk'oma', cuq'uin wnak je nquexque'a chquewech tioxa'. Jara' wnewajo' o we mtewajo', pors newil na ewi' cuq'uin, y we mtewajo' newil ewi' cuq'uin nc'atzina ra' nquixel ela chwech ruch'lew. \v 11 Per jxentz'ibaj chpam carta xenbij che mtque'exbilaj ta ach-i' jnecbij che e kch'alal per xe nqueban il mac cuq'uin ixki', o xnecyarij je' achnak cxin je' wnak, o wxe nquexque'a chquewech tioxa', o wxe pkan tak tzij nquetzijona, o wxe e k'abrela', o wxe elk'oma'. Je' kch'alal je nquebnowa cara' nexte nquixwa' nara' cuq'uin. \v 12 Je' wnak jme e kch'alal ta jara' majo'n nuk'a' chca anen xtenk'at ta tzij chquij. Per je' kch'alal jec'ola checjol ¿le mchekul tc'ara' ixix ec'o wa' che nque'echumij tak nqueban itzel tak achnak? \v 13 Per jme e kch'alal ta jara' Dios nchumina jara'. Per ixix camic ra telsaj ela jara' acha checjol jxebnowa rtzilal. \c 6 \s1 • • • • • \p \v 1 Tak c'ola jun chewa bnon lowlo' tzra rmal jun kch'alal ¿nak tzer c'a mq'uixbal ta nuna' nerey-a' part pk'atbaltzij chquewech wnak jmajo'n cutkin ta rwech Dios? ¿Nak tzer c'a mcuq'uin ta retnamet Dios nqueba wa' ch-utz c'ara' j-e' nquechumina? \v 2 ¿Lmewutkin tc'a che ajoj ja ok rtnamet Dios nyataj na chka chajoj nok-oca k'toy tzij pquewá' wnak wawe' chwech ruch'lew? We nyataja chewa che nquixoca k'toy tzij pquewá' wnak wawe' chwech ruch'lew ¿nak tzer c'a mesquier nquixecwina nechumij ech'a'oj tak nwankera checjol? \v 3 ¿Lme wutkin tc'a che nyataj na chka che ajoj nok-oca k'toy tzij pquewá' je' ángel? Wcara' nekabna' ¿nak tzer c'ara' mtkocwina nekchumij je' achnak je nkawil chpam kc'aslemal wawe' ra chwech ruch'lew? \v 4 Rmal c'ara' quenbij chewa, tak c'ola je' ch'oj checjol y nrajo' rchumsic ¿nak tzer c'a nquixba cuq'uin e k'toy tak tzij jmajo'n cniman ta Jesucristo? \v 5 Cara' quenbij chewa ch-utz c'ara' nq'ue'a eq'uix cheplaj. ¿Le mtecneya jun checjol jnecwina nchumsaj je' ch'oj tak nwankera chquecjol kch'alal? \v 6 Per jneban ixix, jun kch'alal nerey-a' part tzrij jun chic kch'alal, per xe chquewech wnak nerey-a' wa' jmajo'n cniman ta Jesucristo. \v 7 Jun chic chka', tak neya' part chbil tak ewi' jara' xe nquixemloja chewij tzrij ec'aslemal. Tak nba'na jun achnak chewa, we nba'na alak' ewq'uin ¿nak tzer c'a mtecoch' kaja que chwech ney-a' part? \v 8 Per mjara' ta chewech ixix, xe ixix nquixebnowa lowlo', xe ixix nquixebnowa je' alak', y xe chca nara' je' kch'alal neban wa'. \v 9 ¿Lmewutkin tc'a che je' wnak ja e bnoy tak lowlo' arj-e' me tyataja chca che nque'oca chpam rgobierno Dios? Me tquixba'n tc'a engañar, chpam rgobierno Dios majo'n nyataj ta chca che nque'oca chpam je' wnak che ach-i' y ixki' je nquemajcuna, je nquexque'a chquewech tioxa', je nque'oca cuq'uin ixki' ja me e quexkilal ta, y je' ixki' je nque'oca cuq'uin ach-i' jme e quechjilal ta, next c'a je' ach-i' je nquecyarij je' ach-i', \v 10 nexte elk'oma', nexte je' wnak jcongan nqueyarina je' achnak jme cxin ta, nexte je' k'abrela', next je' wnak jcongan nquetz'ujuna, next je' wnak ja xe pe tz'koj tak tzij nquec'om el wa' je' achnak cxin wnak. J-ewra wnak majo'n nque'oc ta chpam rgobierno Dios. \v 11 Ec'ola nic'aj chewa cawra cc'aslemal ojer. Per camic ch'ach'jorsan chic ewanm, camic ixyonan chic che ix e rxin Dios, ja' Dios rbin chic chewa che ewc'an chic rbeyal, per xe rmal xjun chic ebnon ruq'uin Kjawal Jesucristo tak cara' rebnon chewa y rmal chka' xesmaja ptak ewanm Espíritu rxin Kadta' Dios. \s1 • • • • • \p \v 12 Ne ktzitzij wa' che en libre, c'ola nuk'a' tzrij njelal achnak per xerwara' we pe rbeyal quencsaj wa', com c'ola nic'aj majo'n utzlaj tak achnak nuc'om pa chwa. C'ola nuk'a' tzrij njelal achnak per majo'n nba ta nuc'u'x tzrij njelal ch-utz c'ara' majo'n quenoc ta pruk'a'. \v 13 Tzra way njawara' rsamaj nnojsaj apam, y jkapam njawara' rsamaj che nesmajij kaway je nkataj kaja. Per nerla' jun k'ij tak way ruq'uin kapam nq'uis na che c-e'. Per tzra kacuerpo mjara' ta rsamaj che nok-oc ta cuq'uin ixki' jme e kexkilal ta, jawra mrubey ta. Per je rsamaj kacuerpo jara' che nnoca smajbal rxin Kjawal Jesucristo y ja' Kjawal Jesucristo nuban cwent kacuerpo. \v 14 Ja' Dios xuyic Kjawal Jesucristo chpam cmic y nokruyic na ajoj chka'. Ja' Dios nucsaj rpoder jc'ola ruq'uin che nokc'astaja rmal. \v 15 ¿Lmewutkin tc'a ixix che ecuerpo ocnak miembro ruq'uin recuerpo Cristo? ¿Le rbeyal c'ara' nech'ob ixix nelsaj ela remiembro Cristo y newc'aj ruq'uin jun itzel ixak? Cara' me rbeyal ta. \v 16 ¿Lmewutkin tc'a tak ncatoca ruq'uin jun itzel ixak jara' xjun naban ruq'uin? Cara' quenbij chewa com cara' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios: —Ja e jun c'laj wnak xjun cuerpo nqueban. \v 17 Per tak xjun naban ruq'uin Kjawal Jesucristo jara' xjun espíritu naban ruq'uin. \v 18 Mtquixmajcun ta, ixix ach-i' y chka' ixix ixki', quixnanmaja chwech jawrara. Tak naban chic nic'aj il mac jara' me tzra ta acuerpo naban wa' lowlo', per tak ncatoca ruq'uin jun ixak jme awexkayil ta jara' ne tzra acuerpo naban wa' lowlo'. \v 19 ¿Lmewutkin tc'a che ecuerpo jara' ocnak ruchoch Espíritu Santo y ja' Espíritu Santo xjun rebnon ewq'uin? ¿Lmewutkin tc'a che Dios yoyona chewa chcara' ebnon y majo'n ek'a' ixix tzrij ecuerpo? \v 20 Cara' quenbij chewa com Dios nim rjel xixrlok'bej. Com ixix ix rxin chic Dios rmal c'ara' quenbij chewa, xtecsaj ta ecuerpo che rya'ic ruk'ij Dios y cara' tc'a neban tzra ewespíritu chka' com rxin Dios che c-e'. \c 7 \s1 • • • • • \p \v 1 Camic quenbij chewa nak xec'axaj chwa chpam jun carta jxetak ta wq'uin. Chwa anen, jun acha jmajo'n nrajo' ta ncanoj rexkayil jara' wen nuban. \v 2 Per com congan nquemajcuna ach-i' cuq'uin ixki', kas tkala camic je' ach-i' neccanoj jujun quexkilal y je' ixki' neccanoj jujun quechjilal. \v 3 Jun acha arja' yatanak tzra chnuya' rgan rexkayil y cara' tzra jun ixak chka' yatanak tzra chnuya' rgan rechjil. \v 4 Ja ixak m-utz tara' je mtuya' recuerpo tzra rechjil com ja' acha c'ola ruk'a' tzrij recuerpo rexkayil. Y cara' tzra acha chka', m-utz ta je mtuya' recuerpo tzra rexkayil com ja' ixak c'ola ruk'a' tzrij recuerpo rechjil. \v 5 Ixak me tbij ta tzra rechjil che mne', next ja' acha xtbij ta tzra rexkayil che mne'. Per wec'ola jle' junam nquech'ob che mtqueban y neccanoj jun tiemp chruyon oración nqueban jara' wen nquech'ob. Per me tqueban ta cara' chjunlic, chek q'uenjlal mtquecoch' y noca Satanás chquecjol y nquerchajtij ela che nqueban il mac. \v 6 Jxenbij kaja chewa ewq'uin ixix c'o wa' wneban, o wmajo'n neban ta, jawra mjun ta mandamiento. \v 7 Per kas ngan anen yatanak ta chca conjelal ach-i' ajni' yatanak chwa anen. Per Dios jujun wa' rey-on chka, jujun wa' rey-on tzra jun y jun chwa' rey-on tzra jun chic. \v 8 Ixix jmajo'n ixec'len ta y chka' ixix ixki' ja ix melcani', wen neban wmajo'n nquixec'le' ta, neban cara' ajni' nebnon anen. \v 9 Per wmajo'n necoch' ta, utz quixec'le'a. Cara' quenbij chewa com m-utz ta naban lowlo' xe rmal nayarij rwech jun ixak, o ixak nyarij rwech jun acha. \v 10 Ixix jixec'lena jawra quenbij chewa camic, per jawra jun mandamiento rey-on cana Kjawal Jesucristo y cawra nbij: —Ixki', mtque'ejach ta ewechjilal. \v 11 Wxe'ejach cana ewechjilal quixec'je' c'a chcara', mtquixec'le' xta ruq'uin jun chic, o wnechumsaj ewi' cuq'uin ewechjilal ch-utz c'ara' nec'om chic jmul ewi'. Cara' chka' chca ach-i', m-utz ta nquequejach quexkilal com cara' nbij rmandamiento Kjawal Jesucristo. \v 12 Chka' cara' quenbij chewa ixix kch'alal jec'mon jun ixak jmajo'n rniman ta Kjawal Jesucristo, per jawra je xtenbij chewa xanen quenbina, me Kjawal ta Jesucristo biyon cana, y cawra quenbij chewa: we rgan ixak nec'je'a ewq'uin me tque'ejach ta. \v 13 Cara' chewa ixix chka' kch'alal ixki', wec'mon jun acha jmajo'n rniman ta Kjawal Jesucristo per we rgan nec'je'a ewq'uin me tque'ejach ta. \v 14 Cara' quenbij chewa com Dios eryonan chic ewechjilal jmajo'n cniman ta Kjawal Jesucristo. Com ixix eniman Kjawal Jesucristo y com xjun quebnon ewechjilal ewq'uin rmal c'ara' tak eyonan chic rmal Dios. Cara' chewa ixix chka' kch'alal ach-i', Dios eryonan chic ewexkilal jmajo'n cniman ta Kjawal Jesucristo y xe rmal je xjun quebnon ewq'uin tak cara' bnon chca. Per che mquita eyonan rmal Dios, je' ewlec'wal e junam ta cuq'uin clec'wal wnak jmajo'n cutkin ta rwech Dios. Per ewlec'wal ixix eyonan chic rmal Dios. \v 15 Chka bechnak opech chewa kch'alal, ixak o acha, we nrajo' awexbil ncatrujach cana y majo'n rniman ta Jesucristo tey-a' c'as tzra che nba. Tak xatrujach cana jara' majo'n chic atexmon ta ruq'uin. Com kas nrajo' Dios kas qui'il nokc'je'a, xe rmal c'ara' tak xokersiq'uij. \v 16 Kch'alal ixki' ¿le ewutkin c'a chixix nquixecwina nque'ech'ec ewexbil che nquewil totanem rxin Dios? Ixix chka' kch'alal ach-i' ¿le ewutkin c'a chixix nquixecwina nque'ech'ec ewexbil che nquewil totanem rxin Dios? \v 17 Jawra chka' quenwajo' quenbij chewa chixjujnel, ajni' yatanak chewa rmal Kjawal Jesucristo quixquicota ruq'uin. Nak ebanic tak xixsiq'uisa rmal Dios quixquicota ruq'uin. Jxenbij kaja chewa camic cara' quenbij chka' chca conjelal kch'alal chka bechnak opech iglesia ec'ol wa'. \v 18 Tak xatsiq'uisa rmal Dios we atebnon chic circuncidar mtayoj tc'a awital rxin circuncisión, o wmajo'n atebnon ta circuncidar mtaban xtc'a circuncidar awi'. \v 19 Mjara' ta nc'atzina che atebnon chic circuncidar o wmajo'n, per kas más nc'atzina jara' nanimaj je' rmandamiento Dios. \v 20 Nak ebanic tak xixrsiq'uij Dios quixquicota ruq'uin. Cara' quenbij chewa chixjujnel. \v 21 We at esclavo atocnak wa' pruk'a' apatrón tak xatsiq'uisa rmal Dios jara' mtcatbison ta rmal. Per we xtzujuxa chawa che ncatela libre pruk'a' apatrón jara' tebna' aprovechar. \v 22 We at esclavo tak xatsiq'uisa rmal Dios tak xanimaj Jesucristo mtcatbison ta rmal com at libre chic pruk'a' il mac, at rxin chic Kjawal Jesucristo. We mat esclavo ta tak xatsiq'uisa rmal Dios per terkaja pnawá' camic che at esclavo chic rxin Cristo y arja' nebnowa mandar awxin. \v 23 Dios nim rjel xixrlok'bej, pruk'a' chic ixc'o wa'. Mteya' ta ewi' pquek'a' wnak che j-e' nquebnowa mandar ewxin che rbanic je' achnak jmajo'n nrajo' ta ranm ja'. \v 24 Cara' c'a quenbij chewa wch'alal chixjujnel, nak ebanic tak xixsiq'uisa rmal Dios quixquicot c'a ruq'uin, y terkaja pnewá' che Dios c'ola ewq'uin. \v 25 Ixix jmajo'n ixec'len ta jawra quenbij chic chewa, mesque jawra je xtenbij chewa majo'n rbin cta Kjawal Jesucristo, per quenbij chewa nak nech'bon com Kjawal Jesucristo rsipan utzil chwa che achnak quench'ob ne ktzij wa'. \v 26 Rmal c'ara' quenwajo' quenbij chewa, nak ebnon camic cara' quixec'je'a. Cara' quenbij chewa com c'ola jun lowlo' tiemp penak chkawech. \v 27 Ajni' nbin chca kch'alal ach-i' jec'len chic, m-utz ta nquequejach quexkilal. Per wmajo'n atec'len ta, utz naban camic mtcatec'le' ta. \v 28 Per wnatec'le'a' jara' me xjan ta. Jun k'poj we nrajo' nec'le'a majo'n xjan ta chka'. Xerwara' quenbij chewa, wnewajo' nquixec'le'a newil na jun nimlaj lowlo' chpam ec'aslemal, per kas quenwajo' anen mquita nquixk'axa chpam jawra nimlaj lowlo'. \v 29 Tewc'axaj bien je xtenbij camic chewa wch'alal, camic xe mnim xta tiemp c'ola chka y quenwajo' quenbij chewa chmajo'n ta jun achnak xtek'low ta ewxin chneban cumplir ajni' nrajo' ranm Dios chewa chneban. Wc'ola ewexkilal me tba ta junlic ec'u'x cuq'uin, mxe rmal tara' mteban cumplir ajni' nrajo' ranm Dios chewa chneban. \v 30 Wbis ok'ej emjon rij mxe rmal tara' bis ok'ej mteban cumplir nak nrajo' ranm Dios chewa. We xquicotemal c'ola ewq'uin mxe rmal tara' quicotemal mteban cumplir nak nrajo' ranm Dios chewa. Wcongan je' achnak nelok' me tba ta ec'u'x ruq'uin, mxe rmal tara' mteban cumplir nak nrajo' ranm Dios chewa. \v 31 Wc'ola je' achnak nelsaj chwech ruch'lew per me tba ta junlic ec'u'x tzrij, mxe rmal tara' mteban cumplir nak nrajo' ranm Dios chewa. Cara' quenbij chewa com jawra ruch'lew xremjon k'xanem. \v 32 Jquenwajo' chewa, mquita nquixbisona tzrij rwech ruch'lew. Tak jun acha wmajo'n rexkayil xjara' nbisoj je' achnak rxin Kjawal Jesucristo y cawra nuch'ob kaja pranm: —Anen quenwajo' quenban nak nrajo' ranm Wajaw Jesucristo chwa. \v 33 Per we xc'ola rexkayil jara' nbisona tzrij rwech ruch'lew com nc'atzina tzra nuch'ob nak nuban chnuya' je' achnak je nc'atzina tzra rexkayil. \v 34 Cara' chka' chca ixki', wc'ola rechjil junwa' nbisoj, wmajo'n c'len ta jun chwa' nbisoj. Jun ixak wmajo'n c'len ta nbisoj je' achnak rxin Kjawal Jesucristo y cawra nuch'ob kaja pranm: —Anen quenwajo' quenyonaj wi' pnenter che xruyon je' achnak rxin Dios quenbisoj. Per we xc'ol chic rechjil, nc'atzina nbisona tzrij je' achnak rxin rwech ruch'lew chka'. Nc'atzina chnuch'ob nak nrajo' rechjil chnuban. \v 35 Jxenbij kaja chewa me wxin ta anen quenwajo' chewa, mpors ta quenban chewa che mtquixec'le' ta. Per kas quenwajo' chewa ch-utz c'ara' wen nquixela, kas quenyarij anen ruq'uin ta Kajaw Jesucristo nba wa' epensar y me jwer xta nba wa' epensar. \v 36 Per jun ttixel wnuch'ob che mrubey ta je mtuya' rmi'al pc'ulbic y nutzu' che rmi'al bnak rjuna' y nutzu' c'a che nc'atzina nuya' pc'ulbic, tebna' c'a ajni' rech'bon, tey-a' c'as che nec'le'a rmi'al, y jawra majo'n xjan ta. \v 37 Per jun ttixel wrech'bon che majo'n nuya' ta rmi'al pc'ulbic, y wnutzu' chmajo'n nc'atzin ta nec'le'a, c'ola ruk'a' tzra chnuya' o wmtuya' pc'ulbic, y wrech'bon kaja bien pranm chmajo'n nuya' ta rmi'al pc'ulbic jara' wen nuban. \v 38 Cara' c'a rbanic, jun ttixel wnuya' rmi'al pc'ulbic jara' wen nuban, wmajo'n nuya' ta rmi'al pc'ulbic jara' k'axnak wen nuban. \v 39 Jun kch'alal ixak je c'lena, arja' chpon rmal rley Dios chmajo'n nquejach ta qui' ruq'uin rechjil ajru' tiemp xtec'se'a rechjil chwech ruch'lew. Per we xcoma rechjil jara' kch'alal libre chic che nec'le' chic jmul ruq'uin chic jun jc'ola rgan tzrij, xerwara' we ykula ruc'u'x ruq'uin Kjawal Jesucristo. \v 40 Per chwa anen más na wen wmajo'n nec'le' xta, y quench'ob anen chka' che enc'an rmal Espíritu rxin Dios. \c 8 \s1 • • • • • \p \v 1 Camic wch'alal, quenwajo' noktzijona ewq'uin tzrij ti'ij jnoca rxin sacrificio chquewech tioxa'. Ajni' nebij kaja: —Ajoj kutkin chic jara', cara' nebij. Per tak congan ewutkin jara' majo'n pen ta nim nana' kaja rmal, per wnewajo' ewi' jara' c'ola c'yinem rec'mon ta chewa tzrij yukbal ec'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 2 Wc'ola awutkin y nim nana' rmal, jara' q'uemjana tawutkij chmajo'n noc wa' jawutkin wmajo'n rc'an ta ri' ojben ri'il ruq'uin. \v 3 Per wnawajo' Dios jara' ncatba'na reconocer rmal Dios che at rxin. \v 4 Je tzrij tjoj ti'ij je ntzujuxa chquewech tioxa' cawra quenbij chewa, bien kutkin chjun tiox wawe' chwech ruch'lew arja' me dios ta y majo'n rc'aslemal, bien kutkin che xjun ja' Dios y majo'n chic jun. \v 5 Mesque je' wnak necbij che e q'uiy je' dios ec'ola chcaj ruq'uin chwech ruch'lew per ajoj kutkin che xjun Dios. Congan e q'uiy nbixa chca: —Ixix ix kadios. Chka' e q'uiy nbixa chca: —Ixix ix kjawal. \v 6 Per ajoj bien kutkin che xjun Dios jara' Ttixel, ruq'uin ja' wankernak twa' njelal jwankersan ta, ja' xwankersana kxin ajoj ch-utz c'ara' nok-oca yabal ruk'ij. Bien kutkin chka' xjun Kjawal, jara' Jesucristo, arja' xya'a tzra chja' xwankersana njelal jwankersan y rmal ja' tak c'ola jun c'ac'laj c'aslemal jyatanak chka. \v 7 Ixix nebij: —Jara' kutkin chic ajoj. Per ec'ola nic'aj kch'alal q'uemjana tcutkij com ec'ola jujun nquech'ob chc'ola cc'aslemal tioxa'. J-e' c'mannak ta chca chcara' nquech'ob. Wchek q'uenjlal xquetaj ti'ij jtzujun chwech jun tiox, j-e' nquech'ob che jun chwa' dios xqueya' ruk'ij y numaj t-onem canm rmal. Com q'uemjana tecwera canm chpam rtzojbal Dios rmal c'ara' tak nti'ona canm. \v 8 Je' achnak je nkataj wawe' chwech ruch'lew mjara' ta net-owa kxin tak xtko'ekaja chwech Dios. We nkataj ti'ij majo'n utzil rec'mon ta tzra kanm, wmajo'n nkataj ta, chka' majo'n itzel nuban ta tzra kanm. \v 9 Xerwara' tebna' cwent ewi', mesque ix libre netaj ti'ij jtzujun chquewech tioxa' mxe rmal tara' ix libre tak nqueyojtaja kch'alal je nquech'ob mex xjan nataj ti'ij. Mteban ta je' achnak jnutur canm kch'alal jq'uemjana tecwera. Mex c'ola je' achnak teban che nque'echajtij ela che rtijic. \v 10 Tak atet we atetz'bula chpam jun templo abar ntzujux wa' sacrificio chquewech tioxa', y we amjon rtijic ti'ij ja ocnak rxin sacrificio, y c'ola jun kch'alal ncatrutz'et che amjon rtijic, mex arja' kch'alal numaj rtijic chka', per xe awmal atet, com arja' rutkin che atet congan awutkin. Per xpe c-e' ruc'u'x nutaj y numaj ti'onem ranm rmal. \v 11 Cara' c'a nuban, xe rmal congan awutkin atet tak nyojtaja ranm kch'alal jq'uemjana tecwera, amac atet tak nyojtaja kch'alal, per utz tc'ara' che mquita xcoma Cristo precwent. \v 12 Tak cara' neban chca kch'alal jara' il mac neban, xnetz'ila' ranm kch'alal com q'uemjana tecwera canm. Tak cara' neban chca kch'alal jara' ne tzra Cristo neban wa' chka'. \v 13 Rmal c'ara' quenbij chewa che anen wen quentzu' quenya' cana rxin junlic rtijic ti'ij que chwech nyojtaja ranm jun wch'alal wmal. Wjun kch'alal wc'ola jun recbal nuch'ob che xjan nutaj jara' majo'n quenchajtij ta che rtijic. \c 9 \s1 • • • • • \p \v 1 Per ¿lme en libre tc'a anen chka'? ¿Lme en apóstol tc'a? ¿Lmajo'n c'a netz'ton ta rwech Kjawal Jesucristo? Ixix ¿lme rmal tc'a samaj yatanak chwa rmal Kjawal Jesucristo tak xjun ebnon ruq'uin? \v 2 Mesque ec'ola nebina chwa che me en apóstol ta per chewa ixix bien ewutkin che en apóstol. Ewutkin com ixix mism ixocnak rital che en apóstol, ix rital com xenimaj Kjawal Jesucristo tak xenya' rbixic chewa. \v 3 Ja c'ara' quentobej wi' chquewech wnak je nquebina chwa che me en apóstol ta. \v 4 Jcamic ¿lmajo'n c'a kak'a' chewa che noketzuk tak nkaban rsamaj Dios checjol? \v 5 Jun chic ¿lmajo'n c'a kak'a' tzra chka' che nekcanoj jujun kch'alal ixki' che nque'oca kexkilal y nquekac'om ela chkij tak nekay-a' rbixic rtzojbal Dios ajni' quebnon chic jle' apóstol, ajni' quebnon e rch'alal Kjawal Jesucristo y ajni' rebnon Cefas? \v 6 Mex nuyon anen ruq'uin wexbil Bernabé majo'n kak'a' tzra che noktzu'ka. ¿Le xkayon ajoj npors nokosmaj na ruq'uin kak'a' che nektzukbej ki' nech'ob ixix? \v 7 Per ¿c'o tc'a jun soldado bnak pe cuartel mquita ntzu'ka? Arja' majo'n xtutzuk ta ri' ruyon. ¿Lc'ola jun tcoy tejco'n mquita xtutaj rwech rtejco'n tak xtel ta? ¿Lc'o tc'a jun ajyuk'la' mquita xtutaj lech cxin chcop je nqueryuk'uj? \v 8 ¿Lruyon nna'oj anen jxenbij kaja chewa nech'ob ixix? ¿Le mcara' tc'a nbij rley Dios chka'? \v 9 Cara' nbij rley Dios jtz'ibtanak cana rmal Moisés jcawra nbij: —Je' wajquex tak quemjon rch'ayic trigo mtecsaj ta cbosal. Cara' tz'ibtanak cana. Per ¿cmal wajquex tak xuya' jun ley Dios, \v 10 o we kmal ajoj? Per ne kmal wajoj tak xuya' jawra ley com jun ajchental tak nuban rchinoj, chka bechnak opech chnoj nuban, nyatanak wa' tzra che nquicota che reybxic nak k'ij xtwachina rtejco'n. \v 11 Cara' chka ajoj chka', wc'ola rtzojbal Dios katcon ptak ewanm ¿le myatanak tc'ara' chewa neya' jlal chka nak c'ola ewq'uin che nko'etzukbej? \v 12 Wc'ola quek'a' jle' chic chewa che nque'etzuk peor c'a chka ajoj. Mesque nc'ola kak'a' chewa per majo'n achnak kc'utun chewa je nc'atzina chka, per jkabnon, kacch'on kawech chpam. Je chka ajoj más na wen nkacoch' njelal que chwech xe rmal tzkun ri'il xtwanker ta jun problema y xe rmal tc'ara' problema mquita xtba más pnim rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo. \v 13 Jun chic jquenwajo' quenbij chewa ¿lme wutkin tc'a che aj Israel je nquesmaja chpam templo rxin Dios arj-e' nquetzuk qui' tzrij sacrificio je noca chpam templo je ntzujuxa chwech Dios? Ajni' chca sacerdote je nqueya' sacrificio chwech altar arj-e' nyataja nic'aj sacrificio chca che nectzukbej qui'. \v 14 Cara' c'a chka' rbin cana Kjawal Jesucristo chka ajoj je nkaya' rbixic utzlaj tzij jrec'mon ta. Com arja' xbij che nak nqueyowa rbixic utzlaj tzij jara' mism nectzukbej qui'. \v 15 Mesque c'ola nuk'a' tzrij njelal jxenbij kaja chewa per majo'n nc'utun ta chewa jquentzukbej wi'. Mesque quennataj chewa chpam jawra carta per mjara' ta quenwajo' chewa chneya' chwa. Com anen congan quenquicota quenbij chca wnak chmajo'n quenc'utuj ta jc'ola nuk'a' tzra jquentzukbej wi', jawra wq'uin anen c'o wa'. Más na utz quencoma que chwech xtewsasa jawra nimlaj quicotemal chwa. \v 16 Per me wq'uin ta anen c'o wa' tak quenya' rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo, jara' chnukul c'o wa' jara' quenwajo' o we mtenwajo' chumni, y tak quenya' rbixic majo'n nak quenbij chca wnak je xtenya' ta jtz'it nuk'ij rmal. Wmajo'n quenya' ta rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo jara' congan lowlo' chwa anen. \v 17 Com jawra samaj manen ta quenbnowa mandar chquenban o we mtenban per npors quenban com y-on chnukul rmal Dios. Wexte jun samaj tzujun chwa jara' nto'j ta nuk'ij ra'. \v 18 Per jawra samaj c'ola rtojbal, jara' nimlaj quicotemal jquenna' kaja per xe rmal tak majo'n pak quenc'om ta chca wnak tak quenya' rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo chca. Mesque c'ola nuk'a' tzra chquenc'utuj jquentzukbej wi' tak quenya' rbixic utzlaj tzij per majo'n quenc'utuj ta. \v 19 Cara' nebnon com kas quenwajo' anen congan ta wnak xquenuch'ec che neyke'a quec'u'x ruq'uin Jesucristo. Mesque en libre pquek'a' wnak chka bechnak opech wnak, per anen nejchon wi' pquek'a' per ne pquek'a' che conjelal wnak ch-utz c'ara' e q'uiy quenuch'ec chca. \v 20 Tak xenc'je'a chquecjol aj Israel majo'n itzel ta xenutz'et, nak nqueban j-e' cara' xenban anen chka' chquecjol ch-utz c'ara' quenuch'ec. Tak xenc'je'a chquecjol jec'ola pruk'a' rley Dios jtz'ibtanak cana rmal Moisés majo'n itzel ta xenutzu', nak nqueban j-e' cara' xenban anen cuq'uin chka' mesque en majo'n chic pruk'a' ley. Cara' xenban ch-utz c'ara' quenuch'ec. \v 21 Tak xenc'je'a chquecjol wnak jmajo'n cutkin ta rley Dios majo'n itzel ta xenutzu' per nak nqueban j-e' cara' xenban anen cuq'uin chka'. Per me nbij ta tzij ra' chmajo'n xennimaj ta ley y xenmestaj Dios. Per mcara' ta com enc'ola pruk'a' rley Cristo. Cara' c'a xenban ajni' nqueban j-e' ch-utz c'ara' quenuch'ec. \v 22 Tak xenc'je'a chquecjol jmajo'n cow ta rwech canm majo'n itzel ta xenutzu', per nak nqueban j-e' cara' xenban anen cuq'uin chka' ch-utz c'ara' quenuch'ec. Cara' c'a nebnon chca conjelal wnak chka bechnak wnak opech, majo'n itzel ta xenutzu', per nak nqueban j-e' cara' xenban anen chka'. Nak nc'atzina chquenban chquecjol wnak che cto'ic njawara' nebnon ch-utz c'ara' ec'ola chca nquewil totanem rxin Dios nmal anen. \v 23 Kas quenwajo' anen xtba ta pnim rbixic utzlaj tzij rxin Jesucristo rmal c'ara' tak nemjon rbanic njelal jawra samaj. Cara' nebnon ch-utz c'ara' anen jun xquenquicota chpam utzil jrec'mon ta utzlaj tzij rxin Jesucristo chka. \v 24 Jawra jun ejemplo quenya' chewa ra. Jle' deportista tak nquetaj cchuk'a' tzan concrer, ixix bien ewutkin che xjun chca nech'cowa premio mesque conjelal nquecsaj cchuk'a'. Cara' tc'a neban ixix chka', congan tetja' ek'ij che rch'aquic premio rxin Dios. \v 25 Next jun deportista mquita nutaj pen tak ntijoj pona ri', nucoch' njelal tzrij jtz'anem. Cara' nqueban deportista ch-utz c'ara' nquech'ecmaja tak c'ola jun tz'anem nba'na, per je premio nquech'ec jara' xe nk'axa. Per je premio xtkach'ec ajoj jara' majo'n nk'ax ta, ne rxin junlic. \v 26 Rmal c'ara' congan quencsaj nchuk'a' che rch'aquic premio rxin Dios y njara' quench'ulchij abar xtquenekaj wa'. \v 27 Congan cow nechpon kaja wi' nuyon y majo'n quenya' ta c'as tzra necuerpo chquenruban mandar abar tzra' nrajo' wa', per jnebnon, anen quenbnowa mandar rxin. Congan lowlo' ra' che anen quenya' rbixic chca jle' chic che nc'atzina nquech'ec premio per we xmajo'n quench'ec tanen. \c 10 \s1 • • • • • \p \v 1 Cara' quenbij chewa wch'alal com bien terkaja pnewá' nak xqueban kti't kawma' ojer tak xe'el ta chpam Egipto. Next jun chca mquita xchajixa y xwaraxa chuxe' sutz' je xta'k ta rmal Dios che nquec'axa. Xek'axa chpam mar y xeto'a per nche conjelal. \v 2 Xquejach qui' pruk'a' Moisés per nche conjelal, ch-utz c'ara' ja' nc'ana cxin, jara' xeba'na bautizar chpam sutz' y chpam mar chka'. \v 3 Xquetaj way rxin Dios per ne che conjelal y xjun rwech xquetaj. \v 4 Xquetaj ya' rxin Dios per ne che conjelal y xjun rwech xquetaj chka'. Com c'ola ya' xquetaj y chpam abaj xel twa', y jabaj jara' rital che Cristo trena chquij tak xek'axa ptak je' lwar. \v 5 Mesque xyataja chca che conjelal che xquetz'et nmak tak milagro je c'ja' xenbij kaja chewa, per xa e jun c-e' oca chca majo'n xpeta ryiwal Dios chquij. Cara' quenbij chewa com xe e jun c-e' oca chca majo'n xec'je' cta cbakil chpam lwar ja ne chkilaj ulew. \v 6 Jcamic wch'alal, njelal jawra je xbantaja chca ajni' xenbij kaja chewa jara' ocnak jun ejemplo chka, nokerxibej ch-utz c'ara' majo'n nekyarij ta che nkaban itzel tak achnak ajni' xqueban j-e'. \v 7 Mexte tzrij jun tiox xteyke' wa' ec'u'x ajni' xqueban jle' chca, com arj-e' c'ola jun nimk'ij xquec'ul che necyabej ruk'ij rechbal jun wajquex ajni' tz'ibtanak cana jcawra nbij: —Je' wnak xetz'be'a y xquemaj rbanic jun nimlaj w-im, xeyictaja y xquemaj rbanic jun itzel tz'anem. Jara' xecc'ulbej ruk'ij rechbal wajquex. \v 8 Mtokmajcun ta cuq'uin ixki' ajni' xqueban jle' chca, com xuban jmul ec'ola nic'aj chca xemajcuna cuq'uin ixki', e veintitres mil xecoma rmal per njara' mism k'ij xecoma. \v 9 Jun chic, me tkaban ta tentar rpaciencia Kjawal Dios ajni' xqueban jle', com xuban jmul ec'ola chca xeti'a cmal cmetz y xecoma per xe rmal xqueban tentar rpaciencia Kjawal Dios rmal c'ara' tak cara' xba'na chca. \v 10 Jun chic, mtech'ojquij ta tzra Dios nak nuban chewa ajni' xqueban jle' chca j-e', com xuban jmul ec'ola nic'aj chca xpeta jun bnoy cmic chquij y xercamsaj per xrumac xecch'ojquij tzra Dios nak xba'na chca. \v 11 Njelal jawra jxenbij kaja chewa xbantaja ch-utz c'ara' noca com jun rbeyal chquewech wnak y nquerxibej, y tz'ibtanak cana ch-utz c'ara' noca com jun paxbanem chka ajoj jokc'ola chpam q'uisbal rxin je' tiemp jchumin ta rmal Dios. \v 12 Rmal c'ara' quenbij chewa, wcongan cow ixpa'la nena' kaja eyon kas tebna' cwent ewi', mex tquixkaja ixix chka'. \v 13 Ixix majo'n je' prueba ek'axan chpam ec'aslemal je mquita ec'ola wnak ek'axnak chic chpam. Per Dios majo'n nuya' ta c'as che npeta jun prueba chewij mquita nquixcwina necoch' com arja' nuban cumplir je rtzujun chka. Tak npeta jun prueba chewij ja' nuya' na chewa chka' nak nc'atzina chewa che neto' ewi' chpam ch-utz c'ara' nquixcwina necoch'. \v 14 Rmal c'ara' quenbij chewa quilaj tak wch'alal, mteya' ta quek'ij je' tioxa'. \v 15 Ixix c'ola ena'oj, bien c'a tech'bo' rij rwech je xtenbij kaja chewa. \v 16 Tak neknataj recmic Cristo c'ola jun vas vino nekmeltioxij tzra Dios y nkataj. Tak nkataj ¿le mjun tc'ara' nkaban ruq'uin Cristo nech'ob ixix? Com vino jara' recq'uiel Cristo. Chka' c'ola xquelway nkawech' y nkataj. Tak nkataj ¿le mjun tc'ara' nkaban ruq'uin Cristo nech'ob ixix chka'? Com xquelway jara' recuerpo Cristo. \v 17 Com xjun mism xquelway nkataj rmal c'ara' tak xjun cuerpo kabnon mesque nok q'uiy. Cara' rbanic com konjelal xjun mism xquelway nkataj. \v 18 Tewsaj ena'oj tzrij chka' je nqueban tnamet Israel, j-e' tak nquetaj sacrificio je ntzujuxa pe rwá' altar ¿le mjun tc'ara' nqueban ruq'uin Dios jRajaw altar nech'ob ixix? \v 19 Camic mex c'ola chewa cawra quemjon rch'obic ra: —¿Nak rbanic c'ala' remjon rbixic Pablo, lc'ola rc'aslemal jun tiox? Chka' jti'ij je noca sacrificio chwech jun tiox ¿lc'ola rec'mon ta, ljunwa' chwech nic'aj chic ti'ij? \v 20 Per mjara' ta quenbij chewa. Jquenbij chewa cawra rbanic, je' wnak jmajo'n cutkin ta rwech Dios arj-e' tak c'ola sacrificio nectzujuj chwech jun tiox jara' chca itzel tak espíritu nectzujuj wa' y me tzra ta Dios. Ixix nmajo'n ngan xjun ta xteban cuq'uin itzel tak espíritu. \v 21 Mesquier nquixecwina xtetaj ta vino rxin Kjawal Jesucristo y xteban ta jun ruq'uin y xtetaj ta chka' vino cxin itzel tak espíritu. Y mesquier chka' xtetaj ta jc'ola chwech mes rxin Kjawal Jesucristo y chka' xtetaj ta jc'ola chwech mes cxin itzel tak espíritu. \v 22 ¿L-utz an nech'ob ixix je xjun ta xtkaban cuq'uin demonio y xtyictaj ta ryiwal Kjawal Jesucristo chkij? ¿Lmás c'a kchuk'a' ajoj chwech ja' che nkoch'ojina ruq'uin? \s1 • • • • • \p \v 23 Ne ktzij wa' c'ola nuk'a' tzrij njelal per xerwara' we pe rbeyal quencsaj wa', com c'ola nic'aj majo'n utzil nuc'om pta. C'ola nuk'a' tzra njelal per c'ola nic'aj majo'n c'yinem rec'mon ta chka chbil tak ki' tzrij yukbal kac'u'x ruq'uin Jesucristo. \v 24 Mex c'ola jun chewa nuch'ob kaja xjara' nak rec'mon ta tzra ja' ruyon kaja, per jnuban camic, tech'bo' c'a tzrij jc'ola nuc'om pa chquij nic'aj chic rexbil. \v 25 Je tzrij ti'ij je nc'ayixa pq'uebal, wnewajo' netaj tetja', majo'n achnak nuban wnetaj chka bechnak opech ti'ij, per xerwara' mtewc'axaj ta rzón we ocnak sacrificio jti'ij chquewech tioxa' y mxe rmal ta ra' xtech'ob ta cawrara: —Mex xjan nti'ja jawra ti'ij. \v 26 Utz netaj com rxin Kajaw Dios jruch'lew y rxin ja' chka' njelal jc'ola chwech. \v 27 Je tzra jun wnak jmajo'n rutkin ta rwech Dios, we nquixruban invitar che nquixewa'a ruq'uin, wc'ola egan nquixba jax. Tak emjon w-im ruq'uin utz netaj njelal jnuya' chewech, majo'n achnak nuban, xerwara' tak xuya' chewech mtewc'axaj ta rzón we ocnak sacrificio chwech jun tiox, mtech'ob ta cawra ptak ewanm —Mex xjan nti'ja jawra. \v 28 Per chek q'uenjlal c'ola jun nbina chewa: —Jala' jnataj ocnak pchic sacrificio chwech tiox, wcara' nbij chewa, jneban jara' mtetaj xta. Com ranm arja' nbina che xjan nataj, rmal c'ara' quenbij chewa che mtetaj ta. Com jruch'lew rxin Kajaw Dios y rxin chka' njelal jc'ola chwech. \v 29 Per xrumac je nbij ranm ja' tak quenbij chewa anen che mtetaj ta per me rmal ta je nbij ewanm ixix. Cara' quenbij chewa com majo'n xjan ta nkataj, libre chic kanm y mrubey ta c'o ta jun xtbij ta chka che xjan. \v 30 Wnekmeltioxij tzra Dios je nkataj mrubey tc'ara' itzel nbix chka tak nkataj com kmeltioxin chic tzra Dios. \v 31 Cara' rbanic wch'alal, tak c'ola w-im neban, o chka bechnak opech neban, xerwara' c'o ta rec'mon ta che nyabexa ruk'ij Dios rmal. \v 32 Majo'n achnak teban jxe nque'echajtij je' wnak chpam il mac, che aj Israel y che me aj Israel ta, nexte chca rlec'wal Dios. \v 33 Ajni' nebnon anen chca wnak chka bechnak wnak opech, majo'n achnak quenban chquewech je mquita nuc'om pa wen tak achnak chca. Mjara' ta quench'ob je xruyon chwa anen c'ola rec'mon ta. Per jquench'ob anen, wc'ola rec'mon ta chca jle' chic jara' nemjon rch'obic ch-utz c'ara' j-e' nquewil totanem rxin Dios. \c 11 \p \v 1 Wch'alal, ajni' nebnon chca wnak cara' c'a tebna' ixix chka' chca, tec'ma' ejemplo wxin anen com anen chka' nec'mon ejemplo rxin Cristo. \s1 • • • • • \p \v 2 Jcamic wch'alal, anen congan quenquicota chewij rmal jquenrkaja pnewá' tak neban je' achnak, y congan quenquicota chewij rmal jnenimaj tijonem jney-on chewa. \v 3 Per camic quenwajo' quench'ob jawra chewech. Jcajaw conjelal ach-i' jara' Cristo, jrajaw ixak jara' acha, y Rajaw Cristo jara' Dios. \v 4 Jun acha tak arja' remjon rij oración, o remjon rya'ic rbixic jk'alsan chwech rmal Dios y rebtzun rwá' jara' xruq'uix rajaw nuya'. \v 5 Je tzra jun ixak tak arja' remjon rbanic oración, o remjon rya'ic rbixic jk'alsan chwech rmal Dios y majo'n rebtzun ta rwá' jara' xruq'uix rajaw nuya'. Ja wcara' nuban ixak jara' junam ruq'uin nch'upux ela njelal resmal rwá'. \v 6 Cara' quenbij chewa com ixak wmajo'n rgan nubutz rwá', jnuban camic jara' tch'upuj ela njelal resmal rwá'. We xq'uixbal nuna' jun ixak nch'upuj ela njelal resmal rwá', o wux nuban tzra pe rwá', mejor jnuban camic tebtzu' rwá'. \v 7 Acha, mrubey ta nubutz rwá' com arja' imagen rxin Dios y ruq'uin arja' ntz'e't wa' chcongan nim ruk'ij Dios. Per je ixak ruq'uin arja' ntz'e't wa' chcongan nim ruk'ij acha. \v 8 Cara' quenbij chewa com tak xwankersasa nabey acha mruq'uin ta ixak xpe wa', per tak xwankersasa ixak ruq'uin acha xpe wa'. \v 9 Jun chic, ja acha me rmal ta ixak xwankersasa per tak xwankersasa ixak jara' rmal acha xwankersasa. \v 10 Rmal c'ara' tak quenbij chewa che jun ixak arja' yatanak tzrij chnubutz rwá' com jara' rital chc'ola rjawal jpa'la tzrij. Tak nubutz rwá' jara' utz nquetz'et ángel. \v 11 Per je kniman Kjawal Jesucristo jara' xa ok junam chacha y chixak. Ja acha nc'atzina ixak tzra y ixak nc'atzina acha tzra. \v 12 Cara' quenbij chewa com tak xwankersasa nabey ixak ruq'uin acha xpe wa', jcamic tak nokalexa ajoj ja ok ach-i' ruq'uin ixak nokpe wa'. Xerwara' majo'n mquita ruq'uin Dios nokpe wa'. \v 13 Tech'bo' kaja eyon, jun ixak ¿lyatanak tzrij nech'ob ixix chnuban oración ruq'uin Dios wmajo'n rebtzun ta rwá'? \v 14 Ixix bien ewutkin che jun acha ne rxin wa' me nmak ta resmal rwá', wnuya' c'as tzra che nmak nela jara' nela ajni' jun ixak y xruq'uix nuya'. \v 15 Per jun ixak ne rxin wa' che nmak resmal rwá' jara' ajni' jun adorno rwekben ri'. Com arja' yatanak tzra che nmak resmal rwá' y jara' ocnak butzbal rwá'. \v 16 Wc'ola jun chewa xitzel nc'axaj jxenbij kaja chewa y xe nch'ojquij, trutkij c'a che je' wexbil xjunam nkach'ob cuq'uin tzrij jawrara y cara' nkach'ob cuq'uin jle' chic iglesia chka' chka bar opech nquemol wa' qui' prubi' Dios. \s1 • • • • • \p \v 17 Per anen majo'n quenquicota chewij je xtenbij chic chewa wch'alal, com tak nemol ewi' majo'n c'yinem rec'mon ta tzrij yukbal ec'u'x ruq'uin Jesucristo, per je mlon ri'il neban xmás lowlo' nquixela rmal. \v 18 Com ec'ola nquebina chwa che mjun ta neban tak nemol ewi' che rnatxic Jesucristo, xech'ron je' ewi'. Jara' quenwajo' quench'ojquij chewa nabey mul. Anen majo'n quennimaj ta njelal ewil je nbixa per quennimaj jbin chwa che mjun ta ebnon. \v 19 Quennimaj com c'o na división nbantaj na checjol ch-utz c'ara' nquixba'na probar y che nk'aljina achnak chewa kas ktzij ncajo' Dios. \v 20 Tak nixekaja chpam lwar abar nemol wa' ewi' che rbanic cena rxin Kjawal Jesucristo ¿le ktzij c'a che rxin ja' cena neban nech'ob ixix? Per jara' me rxin ta neban. \v 21 Cara' quenbij chewa com tak nerla' hor rxin w-im nemajla' rtijic eyon jewxin chixjujnel y majo'n neweybej ta ewi', y tak nq'uisbena ec'ola ch'tak mibi' majo'n cxin neya' ta y arj-e' nk'ak'ana quepam, y ec'ola nic'aj chewa ixix nquek'bara. \v 22 Wex cara' neban ¿nak tzra c'ara' me ptak ta ewuchoch nquixwa' wa'? ¿Lxe rmal majo'n an ewuchoch? Wxitzel ch-an nque'etz'et kch'alal je rtnamet Dios tak neban cara', mex negan neban chca mibi' com ajni' majo'n cc'atzil. Jcamic ¿nak quenbij chewa nech'ob ixix, lquenquicota chewij tak neban cara'? Jara' majo'n. \v 23 Cara' quenbij chewa wch'alal com mcara' ta neban ajni' xenc'ut chewech. Com ajni' xk'alsasa chenwech anen rmal Kajaw Jesús jara' xenc'ut chic chewech ixix y cawra rbanic. Ja Kajaw Jesús jara' ak'a' tak xyamer nja'cha pquek'a' wnak je nquetzelana rxin, arja' xuc'om xquelway y xmeltioxij tzra Dios. \v 24 C'jara' xuwech' xquelway y cawra xbij chca apóstol: —Jawra xquelway xenwech' jawa' necuerpo anen, com je xtba'na tzra necuerpo najni' nwe'ch'a, quencamsas na pnecwent. Camic tec'ma' y tetja' y cawra xtenatbej wxin. Cara' xbij chca. \v 25 Cara' xuban chic tzra jun vas vino chka', tak xec'choja w-im rmal xuc'om vino y cawra xbij chic chca: —Jvino jc'ola chpam copa jara' necq'uiel, y jnecq'uiel jara' c'ac' chuminem je rchumin Dios. Tak xtetaj chka bechnak tiemp opech xtetaj, jawra xtenatbej wxin chka'. Cara' xbij. \v 26 Cara' c'a kas mer rbanic, jawra xquelway rexbil vino tak xtetaj chka bechnak opech tiemp xtetaj, jara' neya' rbixic recmic Kajaw Jesucristo, y c'jara' netenba' rij tak xtpet chic jmul. \v 27 Rmal c'ara' quenbij chewa, nak xtetjowa xquelway y nak xtetjowa vino jneknatbej rubi' Kjawal Jesucristo, y wnuban tzra com ajni' mnim ta ruk'ij jara' x-il mac nejklej com majo'n nuya' ta ruk'ij recuerpo Kjawal Jesucristo ruq'uin recq'uiel. \v 28 Per jneban camic, tetz'ta' kaja rwech ewanm eyon chixjujnel, c'jara' utz netaj xquelway ruq'uin vino. \v 29 Cara' quenbij chewa com nak wnak xtetjowa jawra xquelway ruq'uin vino y nuban tzra com ajni' mnim ta ruk'ij jara' xe rcastigo Dios nsiq'uij tzrij com xmajo'n lok' ta nuna' jrecuerpo Kjawal Jesucristo. \v 30 Com xe mnim ta ruk'ij neban tzra rcena Kjawal Jesucristo rmal c'ara' tak e q'uiy chewa majo'n cchuk'a', xe yuw-i', y xe rmal c'ara' chka' e q'uiy xecoma. \v 31 Per wajoj nkatzu' kaja rwech kanm kayon y nekchumij nak m-utz ta kabnon chpam kc'aslemal jara' majo'n castigo rxin Dios npeta chkij. \v 32 Per tak c'ola castigo rxin Dios npeta chkij jara' ktojxic nba'na ch-utz c'ara' majo'n nkota'k el ta junlic chpam nimlaj lowlo' abar xtqueta'k el wa' je' wnak xruq'uin rwech ruch'lew ykul wa' quec'u'x. \v 33 Cara' c'a rbanic wch'alal, xe rmal c'ara' quenbij chewa, tak nemol ewi' che rbanic w-im tweybej na ewi', junam temja' rij w-im. \v 34 Wc'ola jun chewa congan nk'ak'ana rpam y mesquier chic nucoch', mejor twa' ela pruchoch. Cara' ta neban ch-utz c'ara' majo'n nesiq'uij ta castigo rxin Dios chewij tak nemol ewi'. Je tzrij chic nic'aj achnak jxec'axaj chwa c'jara' xtnechumij tak xtnekaja ewq'uin. \c 12 \s1 • • • • • \p \v 1 Jcamic wch'alal noktzijona tzrij nak rbanic jcochinem rxin Espíritu Santo che nokocwina nekbanbej rsamaj Dios, quenwajo' newutkij nak rbanic. \v 2 Ixix ewutkin bien chnabey chka bar tzra' xixc'ax wa' chpam jle' tijonem je mtijonem ta rxin Dios, xje' tioxa' xeya' quek'ij. Xeya' quek'ij per nmajo'n nara' nquetzijon ta jtz'it. \v 3 Rmal c'ara' anen quenwajo' quench'ob chewech camic nak rbanic Espíritu Santo. Tak c'ola jun wnak remjon tzij chka bechnak wnak opech, we Espíritu Santo c'ayona rxin che rbixic, jtzij nbij majo'n itzel ta ntzijona tzrij Jesús. Chka' majo'n jun wnak xtecwin ta xtbij tzra Jesús che arja' Rjawal njelal achnak je che mquita c'ola Espíritu Santo c'ayona rxin che rbixic. \v 4 Per q'uiy je' rwech jnekcochij tzra Espíritu Santo che nokocwina nekbanbej rsamaj Dios per xerwara' xjun mism Espíritu Santo nsipana chka che njelal. \v 5 Q'uiy rwech rsamaj Dios chka' per xjun mism Kajaw Jesucristo jnucsana kxin che rbanic jsamaj. \v 6 Q'uiy rwech chka' jpoder nkacsaj che rbanic rsamaj Dios per xjun mism Dios nyowa poder chka konjelal. \v 7 Per c'ola nyataja chka rmal Espíritu Santo che kjujnel che nkocwina nekk'alsbej samaj jnuban Espíritu Santo chkacjol. Per jara' nyataja chka ch-utz c'ara' nektobej chbil tak ki'. \v 8 Cara' c'a rbanic com ec'ola jle' chka je nyataja chca rmal Espíritu Santo che nquecwina nqueya' rbixic ajni' rna'oj Dios. Ec'o chic jle' nyataja chca che nquecwina nqueya' tijonem je nc'u'ta chquewech rmal ja' mism Espíritu Santo. \v 9 Ec'o chic jle' nyataja chca rmal ja' mism Espíritu Santo che congan nim yukbal quec'u'x ruq'uin Dios. Jle' chic nyataja chca rmal ja' mism Espíritu Santo che nquecwina nquecchumsaj je' wnak je yuw-i'. \v 10 Ec'o jle' chic nyataj chca che nquecwina nqueban milagro y jle' chic nyataja chca chc'ola nk'alsasa chquewech rmal Dios che nqueya' rbixic, jle' chic nyataja chca che nquecwina nquech'ob nak espíritu c'ayona cxin je' wnak tak nquetzijona, wja' Espíritu Santo o we mja' ta Espíritu Santo. Ec'ola jle' nyataja chca che nquecwina nquetzijona chpam jle' chic tzojbal mesque majo'n opech cutkin ta tzojbal, jle' chic nyataja chca che nquecwina neck'axaj jtzij je nbixa chpam jle' chic tzojbal. \v 11 Per xerwara' xjun mism Espíritu Santo nyowa chka njelal jawra samaj rxin Dios jxenbij kaja chewa, arja' nuya' ksamaj chokjujnel jachnak c'ola rgan nuya' chka. \s1 • • • • • \p \v 12 Ajni' rbanic kacuerpo q'uiy je' rwech rc'an com c'ola ruk'a', c'ola rkan, c'ola rk'arwech, per xjun cuerpo rebnon. Njelal je rc'an kacuerpo mesque nq'uiy rwech per xjun cuerpo rebnon. Cara' c'a rbanic Cristo chka', mesque ok q'uiy je ykula kac'u'x ruq'uin per xjun kabnon ruq'uin. \v 13 Cara' quenbij chewa com xjun mism Espíritu Santo xokbanbexa bautizar konjelal, xjun cuerpo xba'na chka che ok aj Israel y che ma ok aj Israel ta, che ok esclavo che ok libre, xjun mism Espíritu Santo xoca ptak kanm chok nimlaj konjelal. \v 14 Cara' rbanic com jun cuerpo me xjun ta miembro rc'an, q'uiy je' rwech rc'an. \v 15 Ja awkan xtbij ta chawa: —Anen com majo'n yatanak chwa che enocnak ta k'baj rmal c'ara' majo'n ngan xtenban ta jun ruq'uin acuerpo, cara' ta xtbij chawa, per mesque ncara' nbij per xjun rebnon awkan ruq'uin acuerpo. \v 16 Chka' awexquin xtbij ta chawa: —Anen com majo'n yatanak ta chwa che enocnak ak'awech rmal c'ara' majo'n ngan xtenban ta jun ruq'uin acuerpo, cara' ta xtbij chawa, per mesque ncara' nbij per xjun rebnon awexquin ruq'uin acuerpo. \v 17 Jacuerpo ntk'awech njelal jara' mtcatecwina nac'axaj je' tzij, o wexte xquin njelal jara' mtcatecwina nana' rexla' je' achnak. \v 18 Per kas mer rbanic kacuerpo, ja' Dios xchumina abar xuya' wa' kak'a', abar xuya' wa' kkan y nic'aj chic miembro rxin kacuerpo, arja' xchumsana njelal abar xucsaj wa' che jujnel. \v 19 Ja kacuerpo ntk'awech njelal jara' me cuerpo tc'ara'. \v 20 Per kas mer rbanic, q'uiy miembro rc'an kacuerpo per xjun cuerpo quebnon. \v 21 Ak'awech mesquier xtecwin ta xtbij ta tzra ak'a': —Atet majo'n awc'atzil chwa. Chka' awá' mesquier xtecwin ta xtbij ta tzra awkan: —Atet majo'n awc'atzil chwa, cara' ta xtbij chka'. \v 22 Per kas mer rbanic, c'ola nic'aj miembro rxin kacuerpo majo'n kas ta rchuk'a' nekbij tzra ajoj, per congan nc'atzina tzra kacuerpo. \v 23 Y c'ola nic'aj miembro rxin kacuerpo jme nmak ta ruk'ij chwech kaplaj o chwech kk'awech nekbij ajoj, per jara' miembro lok' nkana' y nkawek. Jle' chic nmajo'n yatanak ta tzrij che me twe'ka y xjara' más nkaban cwent. \v 24 Jara' más nkaban cwent chwech jle' chic jmajo'n nc'atzin ta che nkawek. Per Dios arja' bien rchumsan kacuerpo ch-utz c'ara' lok' ntz'e'ta jle' chic miembro rxin kacuerpo jmajo'n kas ta nmak ruk'ij ntz'e'ta. \v 25 Cara' rebnon ch-utz c'ara' kacuerpo majo'n división nuban ta perc jnuban kak'a' rexbil kkan y rexbil jle' chic miembro rxin kacuerpo xjun nuban y lok' nuna' ri' chbil tak ri'. \v 26 Cara' c'a rbanic, tak c'ola jun miembro rxin kacuerpo nti'ona, chka' ne nti'ona che njelal kacuerpo, y tak c'ola jun miembro rxin kacuerpo nya'a ruk'ij ne nquicota njelal kacuerpo chka'. \v 27 Ixix ix recuerpo Cristo, ix miembro chixjujnel rxin recuerpo. \v 28 Ja' Dios q'uiy rwech samaj xuya' chka je nkamol ki' prubi' Cristo. Nabey mul xerucha' jxe'oca apóstol, rucab xerucha' jxe'oca profeta, rox xerucha' jxe'oca maestro. C'jara' xerucha' e bnoy milagro, xerucha' nic'aj jxuya' samaj chca che nquecchumsaj wnak je yuw-i', jle' chic xerucha' che nquequeto' jc'ola cnecesidad, jle' chic xerucha' je nquec'ana cxin kch'alal, y jle' chic xerucha' che nquetzijona chpam tzojbal jmajo'n cutkin ta. \v 29 Mconjelal ta e'ocnak apóstol, mconjelal ta e'ocnak profeta, mconjelal ta e'ocnak maestro, mconjelal ta e'ocnak e bnoy milagro. \v 30 Mconjelal ta yatanak chca che nquecchumsaj yuw-i', mconjelal ta yatanak chca che nquetzijona chpam jle' chic tzojbal, mconjelal ta yatanak chca che neck'axaj tzij je nbixa chpam jle' chic tzojbal. \v 31 Per jsamaj jc'ola más c'yinem rec'mon ta tzra cc'aslemal kch'alal njara' ta netaj ek'ij tzrij chnecochij. Xerwara' c'ola jun bey quenwajo' quench'ob chewech camic ra per jun bey congan nim ruk'ij, next jun bey ta xtk'ow ta rxin, jbey jara' tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ec'aslemal. \c 13 \s1 • • • • • \p \v 1 Anen wexte quentzijona chpam njelal tzojbal cxin wnak y njelal tzojbal cxin je' ángel chka', per wex majo'n ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam nc'aslemal jara' xjunam cnela ruq'uin jun ch'ech' chek jic netznina rukul. \v 2 Jun chic, wext yatanak chwa che enocnak profeta je nk'alsan chenwech jwiwan chquewech wnak rmal Dios, y nmajo'n achnak mquita wutkin, per xmajo'n ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam nc'aslemal jara' majo'n nak wc'atzil. Wext majo'n chic falta nrajo' yukbal nuc'u'x ruq'uin Dios y xtenbij ta tzra jun jyu' che nel ela abar c'o wa' y nk'ax chic chpam jun lwar y quenrnimaj, per xmajo'n ojben ri'il rxin Dios chpam nc'aslemal jara' majo'n nak wc'atzil. \v 3 Jun chic, mesque xtenjach chca mibi' njelal achnak jc'ola wq'uin per ne che njelal, per xmajo'n ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam nc'aslemal jara' majo'n achnak nuc'om pa chwa. Mesque xtenya' wi' pe cmic y npuroxa njelal necuerpo, per xmajo'n ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam nc'aslemal jara' majo'n achnak nuc'om pa chwa chka'. \v 4 Tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ac'aslemal jara' majo'n npeta awyiwal chquij wnak y xje' utzil naban chca. Tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ac'aslemal jara' majo'n nk'utlin ta awanm chquij wnak, y atet majo'n naya' kta ak'ij chquewech, y majo'n nim ta ak'ij nana' kta chquewech. \v 5 Tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ac'aslemal jara' majo'n xtaban ta je' achnak chek ruq'uin agan y jun twa' xtquena' wnak awmal. Y majo'n achnak xtaban ta chek ruyon chawa atet c'ola nuc'am pa, chka' majo'n nak'aysaj ta awi', chka' namestaj njelal je' achnak je m-utz ta nba'na chawa y majo'n nayic ta chpam awanm. \v 6 Tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ac'aslemal, tak c'ola jun wnak nkaja chpam ril rumac, atet majo'n ncatquicota tzrij, per wnesmaja utzlaj tzij rxin Jesucristo chpam rc'aslemal jara' ncatquicot ta tzrij. \v 7 Tak c'ola ojben ri'il rxin Dios nesmaja chpam ac'aslemal jara' nacoch' njelal je nba'na chawa, y congan ykula ac'u'x ruq'uin Jesucristo, y naweybej njelal je rtzujun Dios chka, y chka' ncow ncatpe'a chwech njelal achnak je npeta chawij. \v 8 Ja ojben ri'il rxin Dios majo'n xtk'ax ta. Per jyatanak chka ajoj che nokocwina nkaban jara' xe nk'axa, ajni' naya' rbixic jk'alsan chawech rmal Dios, ajni' ncattzijona chpam jle' chic tzojbal jmajo'n awutkin ta, ajni' naya' jun tijonem je nc'u'ta chawech rmal Espíritu Santo. \v 9 Tak nkaya' tijonem je nc'u'ta chkawech rmal Espíritu Santo per xerwara' c'o na jmajo'n kutkin ta. Ja we ok profeta rxin Dios xerwara' c'o na jmajo'n k'alsan ta chkawech chka'. \v 10 Rmal c'ara' quenbij chewa, xc'ola ruk'ij jsamaj yatanak chka, tzra' nq'uis wa' ruk'ij tak xtetz'kata njelal je rchumin ta Dios. \v 11 Tak anen q'uen ac'al na, ajni' nquetzijona ac'ala' cara' xentzijona anen chka'. Ajni' nquena' kaja ac'ala' cara' xenna' kaja anen chka'. Ajni' cna'oj ac'ala' cara' nna'oj anen chka'. Per jara' xq'uisa ruk'ij y xenoca acha, xec'je' cana ajni' rbanic jun ac'al. \v 12 Cara' c'a rbanic chka ajoj camic, c'ola je' achnak rxin Dios kutkin per xerwara' majo'n k'alaj ta chkawech njelal. Cara' rbanic ajni' natzu' aplaj chpam jun ch'ech' jmajo'n kas ta k'alaj bien natzu' aplaj chpam. Per tak xtuc'ul ri' kawech ruq'uin Jesucristo, tzra' nk'aljin wa' bien claro chkawech. Per camic mesque wutkin ajni' rna'oj Dios per c'o na majo'n claro ta chenwech nak je' rbanic. Per tak xtpeta wjic chic Jesucristo q'ue tzra' nk'aljin wa' che njelal chenwech, ajni' rebnon Dios camic k'alaj chwech njelal ajni' nna'oj anen. \v 13 Cara' c'a rbanic wch'alal, c'ola jmajo'n nq'uis ta ruk'ij, ajni' yukbal kac'u'x ruq'uin Dios, ruq'uin je nkeybej más utzil rxin Dios, y jun chic, ojben ri'il rxin Dios. Jawra oxi' jxenbij kaja chewa majo'n nq'uis ta ruk'ij, per ojben ri'il rxin Dios jara' más nim ruk'ij tzra jawra oxi' jxenbij kaja. \c 14 \s1 • • • • • \p \v 1 Ja ojben ri'il rxin Dios ja c'ara' tcanoj che nesmaja chpam ec'aslemal, y tetja' ek'ij chka' chnecochij samaj jyatanak chka rmal Espíritu Santo. Per kas quenwajo' chewa wch'alal, c'o jun tzra samaj más chna tyarij jara' che nyataja chewa che nquixcwina neya' rbixic chbil tak ewi' je nk'alsasa chewech rmal Dios. \v 2 Tak ncattzijona chpam jun chic tzojbal jmajo'n awutkin ta jara' mcuq'uin ta wnak ncattzijon wa', ruq'uin Dios ncattzijon wa'. Mcuq'uin ta wnak com je' wnak mtquecwina nquech'ob jnabij. Jnabij jara' Espíritu Santo c'ayona awxin che rbixic per je nquec'axana awxin jara' wewtanak chquewech. \v 3 Per tak naya' rbixic jk'alsan chawech rmal Dios jara' cuq'uin wnak ncattzijon wa'. Je nquec'axana awxin nquecwina nquech'ob jnabij y c'ola c'yinem rec'mon ta tzra cc'aslemal, paxbanem rec'mon ta chca y nyukbaxa quec'u'x rmal. \v 4 Tak ncattzijona chpam jun chic tzojbal jmajo'n awutkin ta jara' majo'n c'yinem rec'mon ta chca jle' chic, xayon atet ncatq'uiy kaja rmal, per tak naya' rbixic jk'alsan chawech rmal Dios jara' c'ola c'yinem rec'mon ta chca iglesia. \v 5 Anen c'ola ngan xtyataj ta chewa chixconjelal che nquixcwina nquixtzijona chpam jle' chic tzojbal jmajo'n ewutkin ta, per kas más quenwajo' xtyataj ta chewa chixconjelal che nquixcwina neya' rbixic je nk'alsasa chewech rmal Dios. Más na nim ruk'ij naya' rbixic je nk'alsasa chawech rmal Dios que chwech ncattzijona chpam jun chic tzojbal jmajo'n awutkin ta. We ncatecwina nak'axaj tzij jnabij chpam jun chic tzojbal, wc'ola c'yinem rec'mon ta chca iglesia jara' más na nim ruk'ij chka'. \v 6 Ta c'a anen we xtquenekaja ewq'uin y xe chpam jun chic tzojbal quentzijon wa' ewq'uin jara' majo'n achnak rec'mon ta chewa. Per wc'ola k'alsan chenwech rmal Dios y we xtenya' rbixic chewech, o wc'ola jun tijonem rxin Dios wutkin, y quixntijoj tzrij jara' c'ola rec'mon ta chewa. \v 7 Ta c'a jle' achnak jc'ola rukul ajni' tzra jun guitarra, ajni' tzra jun flauta, per wexte junam rukul nc'axaxa ja jujun tak nota rc'an jara' mquita nkocwina nkach'ob nak chbix nba'na chpam. \v 8 Chka' jun trompeta xtxulax ta che nquesiq'uisa jle' soldado che nqueba pch'oj, per we xme claro ta rukul trompeta j-e' soldado majo'n nquemol ta qui' che nqueba pch'oj. \v 9 Cara' c'a chewa ixix chka', tak nquixtzijona chneya' rbixic jle' tzij per xmajo'n k'alaj ta bien chquewech je nquec'axana ewxin, majo'n c'ara' xtcutkij ta jnebij chca. Com jtzij jnel ta pnechi' xe nq'uis kaja chcara', majo'n nekaj ta pquexquin. \v 10 Ajru' la rwech je' tzojbal ntzijoxa wawe' chwech ruch'lew y c'ola ch'obtajic tzrij che jujnel. \v 11 Tak mesquier nch'obtaja nmal jtzij je nbixa chwa xjunam c'ara' ruq'uin me nwinak ta ntzijona wq'uin. \v 12 Cara' c'a chewa ixix chka'. Jcamic congan newajo' necochij je nyataja chka rmal Espíritu Santo rmal c'ara' tak quenbij chewa, tetja' ek'ij che rbanic jc'ola c'yinem rec'mon pa tzra cc'aslemal kch'alal ja e iglesia, per ncongan ta xtqueq'uiya ewmal. \v 13 Rmal c'ara' quenbij chewa, wc'ola jun chewa jyatanak tzra chnecwina ntzijona chpam jun chic tzojbal jmajo'n rutkin ta, tebna' orar, tc'utuj tzra Dios che arja' nuya' tzra chka' che necwina nk'axaj tzij je nbij ch-utz c'ara' nch'obtaja cmal je nquec'axana rxin. \v 14 Cara' tc'a nuban com anen tak c'ola jun oración nemjon rbanic chpam jun chic tzojbal jmajo'n wutkin ta jara' nesmaja espíritu wxin anen che rbanic oración per majo'n nesmaj ta nna'oj y jc'a oración nmajo'n nak rec'mon ta chca je nquec'axana wxin. \v 15 Wcara' rbanic ¿nak quenban c'a? Cawra rubey jquenban, tak c'ola jun oración nemjon rbanic, anen quencsaj wespíritu che rbanic oración y quencsaj nna'oj che rbanic chka'. Tak quenbixana quencsaj wespíritu che rbanic y quencsaj nna'oj chka' chquenbixana. \v 16 Tak c'ola jun achnak nameltioxij tzra Dios per xruyon awespíritu nacsaj chnameltioxij tzra jara' majo'n nekaj ta pquewá' kch'alal y mesquier nquecwina necbij amén, com majo'n nekaj ta pquewá' nak nameltioxij tzra Dios. \v 17 Atet mesque njelal ac'u'x y njelal awanm nameltioxij tzra per xmajo'n c'yinem rec'mon ta tzra cc'aslemal y jle' chic mesquier nch'obtaja cmal nak nameltioxij tzra. \v 18 Anen quenmeltioxij tzra Dios jrey-on chwa chquencwina quentzijona chpam jle' chic tzojbal que chewech ixix. \v 19 Per xerwara', tak kamlon ki' ja ok iglesia jara' más na utz xjun c-e' tzij xtenbij y xtencsaj nna'oj che quentobej je nquec'axana wxin que chwech quenbij je tzij chpam jun chic tzojbal jmesquier nekaja pquewá'. \v 20 Wch'alal, je tzra ena'oj mteban ta cara' ajni' cna'oj ac'ala'. Je tzra bnoy itzel tak achnak jara' utz nquixoca ajni' ac'ala', per tzra ena'oj jara' quenwajo' chnetz'kata. \v 21 Je chpam rtzojbal Dios c'ola tz'ibtanak cana chpam je rbin cana Dios jcawra nbij: —Anen ec'ola nic'aj wnak jme aj Israel ta quenutak ela cuq'uin aj Israel che nquetzijona cuq'uin per chpam jle' chic tzojbal junwa' xtquetzijon wa' cuq'uin. Per mesque cara' xtenban chca aj Israel per majo'n xtqueya' ta quexquin tzrij je xtenbij chca. Cara' nbij Kajaw Dios. \v 22 Tzra' c'a nkatz'et wa' tak noca jle' chic tzojbal jmesquier nch'obtaja jara' noca rital per jun rital je noca chquewech jmajo'n nqueniman ta, me chquewech ta je nquenimana. Per tak c'ola nch'o'ba chkawech je nk'alsasa rmal Dios jara' cxin je nquenimana, me cxin ta jmajo'n nqueniman ta. \v 23 Tak emlon ewi' chixconjelal ja ix iglesia y nquixtzijona chixconjelal chpam jle' chic tzojbal, tak ec'ola jle' chic wnak nque'oca checjol jmajo'n cutkin ta nak rbanic tak ncattzijona chpam jle' chic tzojbal jmajo'n awutkin ta, o wne'oca jle' wnak jmajo'n cniman ta Jesucristo ¿lmajo'n c'ara' necbij ta chewa che ixch'jornak? \v 24 Per wixconjelal emjon rbixic jle' tzij je nch'obtaja je nk'alsasa chewech rmal Dios, y wc'ola jun noca checjol jmajo'n rniman ta Jesucristo, o wnoca jun jmajo'n rutkin ta nak rbanic tak ncattzijona chpam jle' chic tzojbal, jara' nkaja rwá' rmal je nquixtajina nebij. Numaj c'a t-onem ranm rmal ril rumac jrebnon per xe rmal je' tzij jemjon rij chixconjelal tak nuban cara'. Je' tzij jnebij chixconjelal jara' nesmaja che rk'alsic ajni' rc'aslemal. \v 25 Je rwiwan pranm jara' nk'alsasa, nelsasa psak. Cara' c'a nuban, c'jara' c'a xtexque'a y xtumaj rya'ic ruk'ij Dios y cawra xtbij chewa ra: —Ne ktzij wa' che Dios c'ola checjol. \v 26 ¿Nak c'a kas mer rbeyal wch'alal? Tak nemol ewi' c'ola yatanak chewa chixjujnel che nquixecwina neban. Ec'ola nquejach jun salmo, ec'ola nqueya' jun tijonem, ec'ola nquetzijona chpam jun chic tzojbal, ec'ola nic'aj c'ola nk'alsas chquewech rmal Dios che nqueya' rbixic, y ec'ola nyataja chca che nquecwina neck'axaj tzij je nbixa chpam jun chic tzojbal. Per xerwara', chka bechnak opech neban c'o ta c'yinem rec'mon ta tzra cc'aslemal je nquec'axana ewxin. \v 27 We ec'ola ncajo' nquetzijona chpam jle' chic tzojbal xe c-e' quetzijona o e oxi', y nquejal je' qui', m-utz ta junlic nquetzijona. Chka' nc'atzina chc'ola jun nk'axana tzij je nbixa chpam jle' chic tzojbal. \v 28 Wmajo'n jun necwina nk'axaj tzij mejor next jun chca nquetzijona chpam jun chic tzojbal chquewech je' kch'alal jquemlon qui'. C'jara' quetzijona chpam tzojbal tak xqueyon chic, tak xruq'uin chic Dios nquetzijon wa'. \v 29 Je profeta, e c-e' owe e oxi' quetzijona chca. Jle' chic, quech'bo' rij rwech jnecbij profeta, le rxin Dios necbij o we mja' ta. \v 30 Wc'ola jun profeta remjon tzij y wc'o chic jun tz'bula tzra' jc'ola nk'alsasa chwech rmal Dios me ttzijon ta más jremjon tzij, tey-a' c'as tzra jun chic che ntzijona. \v 31 Cara' quenbij chewa com nquixcwina nejal je' ewi' chixconjelal che rbixic jk'alsan chewech rmal Dios. Cara' ta neban ch-utz c'ara' chc'ola newutkij per ne chixconjelal ch-utz c'ara' c'ola paxbanem rec'mon ta chewa chixconjelal chka'. \v 32 Je profeta arj-e' necwina nquek'il kaja qui' queyon ch-utz c'ara' chmajo'n junlic ta nquetzijona y che mtquesa'cha ja nquec'axana cxin. \v 33 Nquecwina nqueban com Dios arja' jun Dios jmajo'n nuya' ta chca je xc'ola sachbal rec'mon ta, per qui'il nec'je'a ewanm rmal jnuban. Je chpam jle' chic iglesia tak quemlon qui' je rtnamet Dios jara' majo'n nquetzijon ta ixki'. \v 34 Cara' ta nqueban ixki' jec'ola checjol ixix chka', tak emlon ewi' majo'n xtquetzijon ta, per yatanak chquij che necnimaj quechjilal ajni' nbij rley Dios. \v 35 Wec'ola mesquier nch'obtaja cmal y we ncajo' necc'axaj rzón, mejor chca quechjilal quecc'axaj wa' ptak cuchoch. Cara' quenbij chewa com xe m-utz ta ntz'e'ta jun ixak ntzijona ptak servicio. \v 36 Terkaja bien pnewá' che me ewq'uin ta ixix wankersan twa' rtzojbal Dios y next c'a eyon ixix c'ola rtzojbal Dios ewq'uin chka'. \v 37 Wc'ola jun chewa nuch'ob che arja' ocnak profeta, o wnuch'ob chc'ola rcochin tzra Espíritu Santo, jara' yatanak tzra chnuban reconocer nak rbanic jnemjon rch'obic chewa camic che jawra jun rmandamiento Kajaw Jesucristo. \v 38 Wmajo'n nuban ta reconocer chcara' rbanic jara' majo'n nba'n ta reconocer ja' chka'. \v 39 Cara' c'a rbanic wch'alal, congan nc'atzina che neya' rbixic je nk'alsasa chewech rmal Dios, jara' ta netaj ek'ij tzrij che rbanic. Y jun chic quenbij chewa ra, mtech'ojquij ta chca kch'alal je nquetzijona chpam jle' chic tzojbal. \v 40 Xerwara' pe rbeyal tecsaj wa' njelal jneban, mquita xteban je' achnak xsachanem rec'mon ta. \c 15 \s1 • • • • • \p \v 1 Jcamic wch'alal, anen quenwajo' quench'ob chic jmul chewech nak rbanic utzlaj tzij je rxin Jesucristo. Xenya' rbixic chewa nabey y xenimaj, xe rmal wa' utzlaj tzij tak cow nquixpe'a. \v 2 Xe rmal arja' chka' tak newil totanem rxin Dios. Nquixtotaja wmajo'n xteya' cta utzlaj tzij rxin Jesucristo jxench'ob chewech, per we mchek tcara' xenimaj. \v 3 Ja xench'ob chewech nabey jara' jk'alsan chic chenwech anen y cawra rbanic ra. Xcoma Cristo per rmal kil kamac tak xcoma, ne tz'ibtanak can wa' ojer chpam rtzojbal Dios che arja' ncom na pkacwent. \v 4 Tak xcomstaja c'jara' xemu'k cana. Je chrox k'ij xc'astaja rwech chquecjol cnomki'. Y tz'ibtanak can wa' ojer chka' chpam rtzojbal Dios che nmu'k na y nc'astaj na rwech chrox k'ij. \v 5 Tak xc'astaja c'jara' xuc'ut ri' chwech Cefas. Xuban chic jmul xuc'ut ri' chquewech e cbeljuj rapóstol. \v 6 Y xuban jmul más e j-o' cient kch'alal xuc'ut ri' chquewech. J-era' kch'alal xe e jujun ecamnak chca y jle' chic chca q'uec'as na camic. \v 7 Xuban chic jmul xuc'ut ri' chwech Jacobo, jmul chic xuc'ut ri' chquewech rapóstol per ne chquewech che conjelal. \v 8 Jpe rq'uisbal xuc'ut ri' chenwech anen chka' mesque anen nlowlo' nebnon ta. \v 9 Anen en más lowlo' chquewech conjelal apóstol, jquenna' kaja anen myatal ta chwa enocnak apóstol. En lowlo' com congan lowlo' xenban chca iglesia je rtnamet Dios. \v 10 Per Dios xsipaj utzil chwa y xe rmal utzil jxsipaj Dios tak enocnak apóstol camic. Per mchek tcara' xencochij utzil tzra per ncongan nesmaja jutzil chpam nc'aslemal. Más chna samaj rxin Dios xenban chquewech jle' chic per ma anen ta xensmaja nuyon, utzil jxencochij tzra Dios jara' xesmaja chpam nc'aslemal. \v 11 Wanen xenbnowa samaj o we j-e' xebnowa per xerwara' xjunam utzlaj tzij rxin Jesucristo nkaya' rbixic, y njara' utzlaj tzij xenimaj ixix chka'. \s1 • • • • • \p \v 12 We nkaya' rbixic Cristo che xc'astaja rwech chquecjol cnomki' ¿nak tzra tak ec'ola jujun checjol necbij che: —Majo'n nquec'astaj ta quewech cnomki'? \v 13 Wex majo'n nquec'astaj ta quewech je' cnomki' mquita c'astanak rwech Cristo chka'. \v 14 We Cristo mquita c'astanak rwech nmajo'n noc wara' utzlaj tzij jkamjon rbixic y nmajo'n noc wara' chka' jneyke'a ec'u'x ruq'uin. \v 15 Xe tz'koj tzij nkaban ra tzrij Dios wexte mquita c'astanak rwech Cristo como ajoj nekbij che Dios xuc'as chquecjol cnomki'. Mquita ktzij ra che Dios xuc'as chquecjol cnomki' wexte ktzij che majo'n nquec'astaj ta cnomki'. \v 16 Cara' quenbij chewa com wexte ktzij chmajo'n nquec'astaj ta cnomki' mquita c'astanak rwech Cristo c'ara'. \v 17 Jche mquita c'astanak Cristo nmajo'n noc wara' yukbal ec'u'x ruq'uin y ne mquita cyun ra ewil emac, \v 18 y xectz'ila' ta ra junlic qui' je' cnomki' je ykula quec'u'x ruq'uin Cristo tak xecoma. \v 19 Tak xtokcoma y majo'n chic achnak nekawla' jara' congan lowlo' chka. Wext cara' rbanic jara' más chna lowlo' chka ajoj que chquewech conjelal jle' chic wnak, wext cara' jara' xe nkaban kaja engañar ki' kayon. \v 20 Per Cristo c'astanak chic rwech. Tak xc'astaja rwech jara' ajni' jun tejco'n xch'u'pa nabey rwech per c'o na q'uemjana tek'nera jq'ue nch'u'p na, j-era' cnomki' jxe wram quemjon rij. \v 21 Ajni' tzra cmic, ruq'uin jun acha xwanker twa' y cara' tzra c'astajic cxin cnomki' chka', ruq'uin jun acha xwanker twa'. \v 22 Cara' quenbij chewa com rumac Adán nokcoma konjelal y cara' tzra Cristo chka', rmal arja' nc'astaja kawech konjelal. \v 23 Per xerwara', c'ola jun tiemp xc'astaja rwech Cristo y c'o chna jun tiemp nc'astaj na kawech ajoj. Je Cristo arja' ocnak ajni' nabey rwech tejco'n je nch'u'pa y ajoj jokc'ola precwent nc'astaj na kawech tak xtpet chic jmul arja'. \v 24 C'jara' xterla' k'ij tak xtetz'kata njelal je rchumin ta Dios, y tzra' nmajo'n k'atbaltzij, nmajo'n poder mquita kasan chic rmal Cristo, nmajo'n gobierno mquita ocnak chic pruk'a', c'jara' xtujach rgobierno pruk'a' Dios Ttixel. \v 25 Cara' c'a rbanic com nc'atzina che nec'je'a gobierno pruk'a' ajru' tiemp xtec'je'a rec'lel jq'uemjana terkasaj. Tak erkasan chic conjelal c'jara' xtujach gobierno pruk'a' Ttixel. \v 26 Jq'uisbal rec'lel jara' cmic, y nkasaj na cmic chka'. \v 27 Cara' c'a rbanic com ja' Ttixel cawra nbij tzra: —Nmajo'n nak mquita xtenya' pnak'a'. Cara' xbij tzra. Per me nbij ta ra tzij che noca Ttixel pruk'a' per bien k'alaj che ja' Ttixel nucsana njelal pruk'a'. \v 28 Je Rlec'walxel tak y-on chic pruk'a' njelal arja' nujach ri' pruk'a' Ttixel. Cara' c'a xtuban ch-utz c'ara' xruyon chic Ttixel xtebnow chic mandar tzra' y next jun mquita xtnimana rxin. \v 29 Per wex majo'n nc'astaj ta quewech cnomki' nak la nquech'ob wnak je nqueba'na bautizar pquec'xiwach cnomki'. Wex majo'n nc'astaj ta quewech cnomki' ¿nak tzra c'ara' tak ec'ola nqueba'na bautizar pquec'xiwach cnomki'? \v 30 Y ajoj chka' nkay-on wa' ki' pruk'a' je' pen ¿nak noc wara' wexte majo'n nquec'astaj ta cnomki'? \v 31 Anen k'ij k'ij enc'ola chwech cmic. Ne ktzij wa' wch'alal chcara' nebnon. Ajni' ewutkin wch'alal chcongan quenquicota ewmal rmal xjun ebnon ruq'uin Kjawal Jesucristo, twutkij c'a chka' che anen ne enc'ol wa' chwech cmic njelal k'ij. \v 32 Wext junam nna'oj cuq'uin wnak jmajo'n necnimaj ta che nquec'astaja cnomki' ¿nak tc'a noc wara' chwa tak xentaj pen pquek'a' jle' wnak wawe' p-Efeso, per jle' wnak xe e ajni' chcop? Je mquita nquec'astaja cnomki' c'o ta ra crazón wnak je nquebina che: —Jkaway ruq'uin kaya' jara' kacsaj kchuk'a' tzrij com xe chwak cabij nokcoma. \v 33 Per me tquixba'n ta engañar ixix, mesque utz ana'oj atet per xnawexbilaj jle' wnak je m-utz ta cna'oj jara' nyojtaja ana'oj atet chka' cmal j-e'. \v 34 Me tquixsa'ch ta, jneban camic quixc'asc'ata com yatanak chewij che nquixc'asc'ata. Nexte wjic quixmajcuna xtque'enimaj chta jle' wnak jec'ola checjol je nquebina chewa chmajo'n nquec'astaj ta cnomki'. Arj-e' majo'n cutkin ta ajni' rna'oj Dios. Q'uixbal ta nena' rmal jnemjon rbixic chewa. \s1 • • • • • \p \v 35 Per anen wutkin che ec'ola necch'ojquij na chwa jnemjon rbixic chewa ra: —Per ¿nak c'a rbanic tak nquec'astaja cnomki', ajni' c'ara' chka' jquecuerpo tak nquec'astaja? Cara' necbij chwa. \v 36 Per j-era' wnak xmajo'n nquech'ob ta. Bien mpa' tewsaj ena'oj tzrij jun rk'arwech ija'tz, wmajo'n namuk ta penlew majo'n ntz'uc ta. \v 37 Chka' junwa' recuerpo rc'an tak natic penlew y jun chwa' recuerpo rc'an tak nel ta, jara' we ija'tz rxin trigo o nic'aj chic. \v 38 Per Dios yoyona recuerpo je rchumin ta ojer. Junwa' recuerpo nuya' tzra jujun rk'arwech ija'tz chejujnel, we rxin trigo, o rxin ixim, o chka bechnak ija'tz. \v 39 Mjunam ta kacuerpo cuq'uin je' chcop, junwa' kacuerpo ajoj y junwa' quecuerpo j-e' chcop. Junwa' kacuerpo ajoj y junwa' cxin quiej, wajquex, junwa' quecuerpo ch'u' y junwa' quecuerpo tz'quin. \v 40 C'ola je' cuerpo rxin chcaj y c'ola cuerpo rxin wawe' chwech ruch'lew. Congan chumsan che c-e' per junwa' rxin chcaj y junwa' rxin rwech ruch'lew. \v 41 Junwa' ruch'ab k'ij y junwa' ruch'ab ic' y jun chwa' quech'ab ch'umil, y xe mjunam tnara' quech'ab je ch'umil che jujnel. \v 42 Y cara' c'a chka' tak nquec'astaja cnomki'. Jquecuerpo je cc'an wawe' chwech ruch'lew jara' nmu'ka penlew y nk'oya. Per tak xtyictaja quecuerpo chpam cmic jara' majo'n chic nk'oy ta. \v 43 Wawe' chwech ruch'lew kas congan lowlo' kacuerpo per tak xtyictaja chpam cmic jara' njunam nerebna' ruq'uin recuerpo Cristo. Wawe' chwech ruch'lew majo'n rchuk'a' kacuerpo per tak xtyictaja chpam cmic jara' ncongan rchuk'a'. \v 44 Jcuerpo kc'an wawe' chwech ruch'lew ne rxin wa' rwech ruch'lew per tak xtyictaja chpam cmic jara' rxin chic jun c'ac'laj c'aslemal chcaj. Com c'ola jun cuerpo rxin kc'aslemal wawe' chwech ruch'lew y c'o c'ara' chka' jun cuerpo rxin kc'aslemal chcaj. \v 45 Ajni' tz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios jcawra nbij: —Tak xwankersasa nabey acha rbin-an Adán arja' xyataja tzra jun c'aslemal rxin wawe' chwech ruch'lew. Cara' nbij. Tak xpeta Cristo, rq'uisbal Adán nekbij tzra ajoj, arja' xyataja tzra chnecwina nuya' c'aslemal per c'ac'laj c'aslemal rxin chcaj. \v 46 Per mjara' ta c'aslemal je rxin chcaj nya'a chka nabey mul, per rxin wawe' chwech ruch'lew jara' nyataja chka nabey mul. Y rxin chcaj c'después nya'a chka. \v 47 Adán arja' wawe' chwech ruch'lew xwanker wa', ulew ocnak y ruq'uin ja' wankernak twa' nabey c'aslemal rxin wawe' chwech ruch'lew. Kajaw Jesucristo arja' chcaj xpe wa' y ruq'uin ja' wankernak twa' jun chic c'aslemal c'ac' rxin chcaj. \v 48 Ulew ocnak Adán y ulew okocnak ajoj ja ok wnak chka'. Ajni' rbanic ja' cara' kbanic ajoj chka'. Jesucristo arja' rxin chcaj y konjelal ja ok rxin chcaj cara' kbanic ajni' rbanic ja'. \v 49 Ajni' kabnon ta yatanak ta jun cuerpo chka ajni' recuerpo Adán ulew ocnak, y nerla' na jun k'ij chka' tak nyataj na chka jun cuerpo ajni' recuerpo Jesucristo rxin chcaj. \v 50 Ja nemjon rbixic chewa wch'alal cawra rbanic ra, jkacuerpo yatanak chka wawe' chwech ruch'lew jara' majo'n xtecwin ta xtoca chcaj. Tak xtyataja chka ja herencia che nokec'je'a junlic chpam rgobierno Dios majo'n chic ra xtekc'aj ta jawra cuerpo. Achnak jc'ola k'oyic tzrij jara' majo'n nyataj ta tzra che xtec'je' ta chcaj com chcaj majo'n nak xtk'oy ta. \v 51 Bien tewc'axaj je xtenbij chic chewa ra, c'ola je' achnak xtenbij chic chewa camic jwewtanak nabey, per camic k'alsan chic y cawra rbanic ra. Ec'ola chka majo'n nquecom ta per xerwara' nmajo'n jun chka mquita xtq'uextaja recuerpo. \v 52 Per nmajo'n rubi' nbij tak xtq'uextaja, cara' nuban tak nayup jtz'it ak'awech y tjakla' alnak, xcara' tiemp nrajo' nq'uextaja. Tak xtc'axaxa rukul jq'uisbal trompeta rxin Dios ja c'ara' tak xtq'uextaja. Cara' c'a rbanic com c'ola trompeta rxin Dios nc'axax na rukul c'jara' xtc'astaja quewech cnomki' per majo'n chic k'oyic chquij. Jq'uec'as na chka j-e' nq'uextaj na quecuerpo. \v 53 Cara' c'a rbanic com jawra cuerpo je xc'ola k'oyic tzrij je xc'ola cmic tzrij ne nc'atzin wa' che nq'uextaj na y ne nc'atzin wa' nyataja jun chka jmajo'n k'oyic tzrij y chka' majo'n cmic tzrij. \v 54 Tak xtq'uextaja jawra cuerpo je xc'ola k'oyic tzrij y xc'ola cmic tzrij, y tak kc'an chic jun cuerpo jmajo'n k'oyic tzrij y majo'n cmic tzrij tzra', c'jara' xtbantaja cumplir jawra tzij jtz'ibtanak cana chpam rtzojbal Dios: —Majo'n chic cmic, abar le tzra' xoc wa'. \v 55 Je cmic nexte wjic nkoruch'ec xta, nexte wjic xtuban xta chka ajni' nuban jun itzel cmetz tak nokruti' y nokcoma rmal, cara' tz'ibtanak cana. \v 56 Ajni' tzra cmetz c'ola rti'obal y ncara' tzra cmic c'ola rti'obal chka'. Ja rti'obal cmic jara' il mac y jley rxin Dios jara' nyowa rchuk'a' il mac. \v 57 Per meltiox tzra Dios com arja' nuya' chka che ajoj nokch'ecmaja per xe rmal Kajaw Jesucristo tak nokch'ecmaja. \v 58 Com ajoj nokch'ecmaja wch'alal rmal c'ara' quenbij chewa, tetque'a bien yukbal ec'u'x, cow quixpe'a y tetja' ek'ij che rbanic jsamaj rxin Kjawal Jesucristo. Cara' ta neban com bien ewutkin tak xjun neban ruq'uin Kajaw Jesucristo che rbanic jsamaj jara' c'ola rec'mon ta, mchek tcara'. \c 16 \s1 • • • • • \p \v 1 Camic noktzijona jurat ewq'uin tzrij ayuda jkamjon rmolic cxin rtnamet Dios jcongan nc'atzina chca. Ajni' xenbij chca kch'alal jec'ola ptak iglesia jc'ola precwent Galacia cara' tc'a neban ixix chka' y cawra rbanic ra. \v 2 Je ptak domingo tyonaj jun ayuda chixjujnel ajni' nquixcwina neya' y temlo'. Cara' tc'a neban ch-utz c'ara' tak xtnekaja ewq'uin c'o chic ayuda y majo'n chic rmolic nba'na. \v 3 Tak xtnekaja ewq'uin cawra nkaban ra. Ixix nque'echa' jle' ewexbil. Y anen quenutak ela pJerusalén che nequejcha' ewayuda, y ixix neya' ela jle' carta chca chnequey-a' tak xtque'ekaja. \v 4 We nc'atzina quenba anen chka' quenwexbilaj el c'ara'. \v 5 Anen quixenk'ijla' na per nabey mul quenk'ax na chpam departamento Macedonia, tzra' quenk'ax wa' nech'bon anen camic. \v 6 Per anen mexla xtenc'je' na jun tiemp ewq'uin, mexla xtk'ax na retiemp tew tak xtenel ela ewq'uin. Tak xtenel ela ewq'uin xtqueneto' ela tzrij neviaje abar tzra' xtenba chwa'. \v 7 Jcamic majo'n quenwajo' ta xe pnalnak quixenk'ijla' wa' per kas quenwajo' anen quenc'je' na jun tiemp ewq'uin wcara' nrajo' ranm Kajaw Jesucristo. \v 8 Per camic quenc'je' na más p-Efeso y c'jara' xtenmaj ela neviaje tak xterla' nimk'ij Pentecostés. \v 9 Per camic majo'n quenel el ta com Dios c'ola jun nimlaj samaj rejkon chenwech wawe' per jun samaj congan q'uiy rec'mon ta. Y jun chic, com jawra samaj e q'uiy rec'lel rmal c'ara' majo'n quenel el ta wawe' camic. \v 10 We xtekaja Timoteo ewq'uin kas qui'il rc'ulic tebna' ch-utz c'ara' majo'n jun twa' nuna' ewmal. Cara' ta neban tzra com samaj rxin Kajaw Jesucristo nuban, xjunam ksamaj chok c-e' ruq'uin. \v 11 Rmal c'ara' quenbij chewa, mex c'ola jun chewa xtuban tzra com ajni' majo'n. Per jneban, kas qui'il rjachic tebna' y tet-o' tzra reviaje com anen nweyben wawe' e rexbil jle' chic kch'alal. \v 12 Je kch'alal Apolos congan xenban animar che nba ewq'uin che nquixerk'ijla' y cawra xenbij tzra: —Que'awexbilaj ela kch'alal je nqueba pCorinto. Per arja' cawra xbij chwa: —Mesquier quencwina quenba cuq'uin camic, xerwara' nak k'ij xtencwina jara' quenba cuq'uin. Cara' xbij. \s1 • • • • • \p \v 13 Ixix xtquixc'asc'ata y tetque'a yukbal ec'u'x ruq'uin Jesucristo, ntcow nquixpe'a chwech rtzilal y xtecsaj ta rchuk'a' Dios ptak ec'aslemal. \v 14 Y necsaj ojben ri'il rxin Dios che rbanic je' achnak jneban. \v 15 Anen kas quenban recomendar chewa wch'alal chneban respetar kch'alal Estéfanas. Ixix ewutkin che arja' ruq'uin rfamilia xecnimaj nabey mul Jesucristo chewech ixix ixconjelal jixc'ola chpam departamento Acaya. Ixix ewutkin che j-e' congan nquequeto' je rtnamet Dios tak c'ola cnecesidad. \v 16 Ixix chka' kas quenban recomendar chewa che nque'enimaj kch'alal jcara' cbanic. Y cara' tc'a neban chca conjelal je nquet-owa cxin kch'alal y nquetaj quek'ij che rbanic rsamaj Dios. \v 17 Anen congan quenquicota xerkaja Estéfanas wq'uin e rexbil Fortunato ruq'uin Acaico. Quenquicota com j-e' tak xerkaja nix jun ixix ixc'ola wq'uin quenna' kaja. \v 18 Com anen congan xexq'ue'a wanm cmal y wutkin che nexq'ue'a ewanm ixix chka' cmal. Lok' que'en-a' kch'alal cara' cbanic. \v 19 Je' kch'alal jec'ola ptak iglesia chpam departamento Asia j-e' nquetak ela rutzil ewech. Aquila ruq'uin Priscila prubi' Kajaw Jesucristo congan nquetak ela rutzil ewech y cara' nqueban chka' iglesia jquemlon qui' pcuchoch. \v 20 Conjelal kch'alal nquetak ela rutzil ewech. Ixix tey-a' rutzil ewech chbil tak ewi' per ruq'uin ojben ri'il rxin Dios. \v 21 Jcamic anen en Pablo quentak ela rutzil ewech y jawra quentz'ibaj ela ruq'uin nuk'a'. \v 22 Wc'ola jun majo'n lok' ta xtuna' Kajaw Jesucristo jara' yatanak chic tzra che itzel ntz'e'ta rmal Dios. Y Kajaw Jesucristo npe chna jmul. \v 23 Utzil jnekcochij tzra Kajaw Jesucristo xtec'je' ta ewq'uin. \v 24 Anen quixnwajo' chixconjelal per rumac xjun kabnon ewq'uin ruq'uin Jesucristo tak quixnwajo'. Amén.