\id ROM - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Rôma \toc1 Paur kute Rômakam me jamã / pi'ôk no'ôk ne ja. \toc2 Rôma \toc3 Rô \mt1 Paur kute Rômakam me jamã pi'ôk no'ôk ne ja. \ip Paur ne krĩraxbê Rômakam me jamã pi'ôk no'ôk ne. Nãm krĩraxbê Rôma'ỳr tẽm kutã memã pi'ôk no'ôk ne. Nãm 'ỳr tẽm kêt rã'ã, kute Rôma pumũnh kêt rã'ã ne kam 'ỳr tẽmmã krà ne kam amikukãm memã pi'ôk no'ôk jano. Me kute Jeju mar kute omũnh ne kam õkre kadjwỳnhbê kute amim, \ip —Nà mrãmri ne Metĩndjwỳnh kute Paur janor. Nãm prĩne kute Metĩndjwỳnh kukràdjà marja pumũ, anhỹr kadjy. Kam ne Paur memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ajarẽn memã kum, \ip —Me kunĩ ne me axwe, ane. Mebê idjaer nàr, pyka kunĩkôt me kunĩ axwekam mexo kute Metĩndjwỳnh têp kêtkumrẽx. Nhym be Metĩndjwỳnh ukaprĩkôt arỳm me bamã me bapytàr djwỳnh jano. Me bamã kurê rã'ãkam, bamã bajaxwe kĩnh rã'ãkam me bawỳr me utàr djwỳnh jano. Nhym kam me kunĩ, mebê idjaer, nàr kon pyka kunĩkôt me kunĩ dja me tu amim Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm meo kra ne meo tỳx, axwebê meo tỳx nhym me arỳm katàt ar amijo ba. Nhym Metĩndjwỳnh dja kum me abê rã'ã rã'ã rã'ã. Ne kam ajte amũ akati 'õ kam dja ajte mebê idjaero tỳx nhym me arỳm 'ỳr amijo akẽx. Nãm ã Paur memã ane. Tãm ne ja. \c 1 \p \v 1 Ba ibê Paur. Ibê Jeju Kritu nhõ àpênh. Ta ne amiwỳr ijuw ne arỳm mebê amim ipytàn ar ijo ba. Ijo ban arỳm ijano ba arỳm Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnho iba. \v 2 Amrẽbê: ne kukwakam memã kabẽn jarẽnh djwỳnh ar me bakukãmãremã ujarẽnh ny jarẽn mã memã kum, \q1 “Dja Metĩndjwỳnh ĩ memã ujarẽnh ny jarẽ.” \m Nãm me ã Metĩndjwỳnh nhõ pi'ôkkam memã ane. \v 3 Kra'ã ne ujarẽnh nyja. Krabê Jeju Kritu'ã ne ujarẽnh nyja. Me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati'ã ne ujarẽnh nyja. Nãm Kra amijo ĩ ne nã kurũm kato. Nã kurũm katon arỳm kôt kubê me bakukãmãre Dawi tàmdjwỳ. \v 4 Ne kam tyn akubyn tĩn nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ arỳm memã tỳx jadjà nhym me arỳm tỳx. Tỳx ne arỳm memã Jeju'ã ujarẽnh ar ba. Ne memã kum, \p —Mrãmri, Jejubê Metĩndjwỳnh Krakumrẽx. Ga, tyk ne akubyn tĩnja pumũ, anhỹro ba. \v 5 Ta ne tu kum ikaprĩn ijano ba arỳm memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Gêdja apỹnh me ba djà kunĩkôt me idjujarẽnh man arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne arỳm katàt kabẽn man kôt ar amijo ba. Ja kadjy ne ijano ba Jeju'ã idjujarẽnh ar iba. \v 6 Ga, ar gadjwỳ Jeju Kritu kute amiwỳr ar ajwỳr ne ar ajo baja pumũ. \p \v 7 Krĩraxbê Rômakam Metĩndjwỳnh kum ar ajabê. Kute ar ajo aminhõ kadjy arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba. Ar akunĩmã ne ba pi'ôk no'ôkjakam ikabẽn jarẽ. \p Gê Metĩndjwỳnh tu kum ar akaprĩ. Kubê ne me Babãm. Ne kam Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê ne Jeju Kritu. Gê ar tu kum ar akaprĩn\f + \fr 1:7 \ft Djãm gwaj ba ne gwaj bajaxwe kêt nhym pãnh kum gwaj bakaprĩ Kati. Gwaj ba ne gwaj te bajaxwe kêtmã. Nhym be, ta ne tu kum gwaj bakaprĩ.\f* ar ajo ba gar adjumar mex rã'ã ne. \s1 Paur kute Rômakam me omũnh prãm'ã amijarẽnh ne ja. \p \v 8 Ba mã ijo ba djwỳnh, Metĩndjwỳnh kumrẽxmã ar ajarẽn mã kum ar akunĩkam amikĩnh jarẽ. Apỹnh me ba djà kunĩkôt ne me ar ajã abenmã kum, \p —Onĩj, Krĩraxbê Rômakam me arỳm tu amim Jeju markumrẽx, anhỹro ba. Ba kam ar akam ikĩnhkumrẽx. \p \v 9-10 Ne Metĩndjwỳnhmã ar ajarẽnh rã'ã ne. Kum idjà'wỳr kunĩkôt ne ba mã kum ar ajarẽ. Ba ar awỳr itẽm kadjy mã kum amijo a'uw ne kum, \p —Djũnwã, ba jakam krĩraxbê Rômakam ar'ỳr tẽn ar'ỳr bôx, idjumar mex ne ar'ỳr bôx. Ga mrãmri aje ar'ỳr ibôx'ã amim karõ jabej ba jakam ar'ỳr ibôxkumrẽx. Nã bãm ã kum amijo idjà'wỳro ane. Mrãmri ne ba ar awỳr ikrà ne. Djã nã bãm ar amã ijêx? Metĩndjwỳnh ta ne kute ar amã ijêx kêtkôt kute imar. Djãm kum idjàpênh kêt got? Mrãmri Kra'ã ujarẽnh ny ne ba kàj bê memã arẽnho ibakumrẽx. Kam ne ba mrãmri ar amã arẽnhkumrẽx. \p \v 11 Mỳkam ne ba ã kum idjà'wỳro ane? Bir, ije ar apumũnh prã:mkam. Dja ba ar akam bôx ne Metĩndjwỳnh kadjy arỳm ar amã adjàpênh djà'õ'ã karõ. Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam ar amã 'ã karõ gar arỳm maro aban arỳm Jejukôt ar amijo aba. Kôt ar amijo aban arỳm 'ã angrà tỳx ne 'ã adjukanga kêtkumrẽx. \v 12 Gwaj kam baje tu amim Jeju markumrẽx'ã aben pumũn arỳm aben man kam tu amim Jeju mar tỳ:xkumrẽx ne bakĩnhkumrẽx. \p \v 13 Bir, ar awỳr itẽmmã ne ba mã amim 'ã karõ krãptĩ nhym apỹnh mỳjja mã ibê aptà. Ar aje imar kêt karõ ne ba ar amã ja jarẽ. Imã ar awỳr ibôx prãm. Ga, me kute bàygogo djêo baja pumũ. Arỳm me kute ê parkam kĩnhkumrẽx. Badjwỳ dja ba ar akam bôx ne Jeju'ỳr me kwỳo akẽx nhym me arỳm tu amim markumrẽx. Tu amim markumrẽx ba kam arỳm ikĩnhkumrẽx. Ije me akam Jeju'ỳr meo akẽx prãm kute mrãmri ne ba ije pyka 'õkamdjwỳ arỳm 'ỳr meo akẽxja pyràk. Kute arỳm ije amũ me bajtem 'õdjwỳkam 'ỳr meo akẽx pyràk. Me ibê idjaer ne ba me mebê idjaer kêto me bajtemo iba. Ba ne ba ije Metĩndjwỳnh'ỳr me bajtemo akẽx prãmkumrẽx. \p \v 14 Jeju imã me kunĩ'ã karõkôt ne ba ije me kunĩmã 'ã ujarẽnh ny jarẽnh prãm. Me krõr tũmbê kregujamẽ me krõr nyjamã ije arẽnh prãm. Ne me krã mexmẽ me krã mex kêtmã ije arẽnh prãm. Ije Jeju'ỳr meo akẽx kadjy ne ba ije memã arẽnh prãm. \v 15 Kam krĩraxbê Rômakam me gadjwỳmã ije Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh prã:mkam ne ba dja. \p \v 16 Bir, djãm ije Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnhbê ipijàm? Kati. Ba arẽnhkumrẽx nhym me arỳm kwỳ ĩ pỹnhkôt tu amim markumrẽx nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm me utà. Tỳxkôt me utà. Mebê idjaer kumrẽx ne me utà. Ne kam me bajtembê kregujadjwỳ me utà. Kam ne ba ije arẽnhbê ipijàm kêtkumrẽx. \v 17 Ujarẽnh nykam ne Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnhjao amirĩt gwaj arỳm kam kuma. Dja me tu amim markumrẽx nhym arỳm memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex. Dja me tu amim markumrẽx ne amim marbê ar ba rã'ã: ne. Me bakukãmãre kabẽn kôt ne ba ar amã arẽ. Amrẽbê: me bakukãmãre memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh nhym me arỳm kum mexja dja me tu amikajmã'ã markumrẽx ne arỳm tĩn ne ar ba”, ane. \m Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã ja jarẽ nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kam mrãmri dja me tu amim Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe kêt jarẽnhkumrẽx nhym me arỳm kum mexkumrẽx ne. Nãm ã meo ane ba kam krĩraxbê Rômakam ar aje amim Jeju marjamã arẽ. \s1 Paur kute memã Metĩndjwỳnh mekam ngryk jarẽnh ne ja. \p \v 18 Nhym be, atemã mỳjja ne Metĩndjwỳnh kute me axwemã o amirĩt. Amingryk ne memã o amirĩt. Me kute Metĩndjwỳnh mar prãm kêt ne axweja kunĩkam ne ngryk ne. Me axwekam kute amim, \p —Kati. Ije kabẽn katàtwã mar prãm kêt, anhỹro bajamã ne mekam ngryko amirĩt ne. \v 19-20 Godja me kwỳ amim, \p —Mỳkam ne Metĩndjwỳnh ikam ngryk ne? Djãm arỳm imã amijo amirĩt ba kuma? Kati. Ta kute imã amijo amirĩt kêtkam ne tu ikam ngryk ne, ane. Djãm mrãmri ne me kwỳ kabẽnja? Kati. Nãm me 'êx. Arỳm ne me Metĩndjwỳnh man mar kajgo. Me te kute noo omũnh kêt nhym Metĩndjwỳnh arỳm prĩne memã amijã mỳjja kwỳo amirĩt ne nhym me arỳm kuma. Tỳ:xi ne tỳx rã'ã: rã'ã ne. Kubê me kunĩmẽ mỳjja kunĩ tĩn djwỳnhkumrẽx. Ja ne o amirĩt nhym me arỳm kuma. Adjàkamã ne mỳjja kunĩ: nhipêx nhym me arỳm omũ. Jakamdjwỳ mỳjja rã'ã nhym me arỳm omũ. Mỳjja rũnh, mỳjja pyma, mỳjja tĩn nhym me arỳm prĩne omũn arỳm apôkmã amim, \p —Be, Metĩndjwỳnh tỳ:xi ne tỳx rã'ã: rã'ã ne. Kubê ne mỳjja kunĩ, me kunĩ tĩn djwỳnhkumrẽx. Nãm me ã amim anen arỳm Metĩndjwỳnh man kam mar kajgo. \p \v 21 Djãm me kute markam kum, \p —Metĩndjwỳnh ara:x ne apyma:kumrẽx. Me imã akĩ:nhkumrẽx? ane. Arkati. Nãm me te Metĩndjwỳnh man kum rax jarẽnh kêt ne ate kubê krã. Ate kubê krãkam ne me arỳm arĩk amim mỳjja'ã karõ punuo ba. Bẽn katikumrẽxkam ne me arỳm no kêt ne kam arỳm umar djàkam kute akamàt kô tyk pyràk. \v 22 Me ta ne me amijo krã mex ne amijo àmra ar ba. Ne kam mrãmri arỳm no kêtkumrẽx. \v 23 Ne kam arỳm Metĩndjwỳnh raxo kubê kumkatija mar kangan kum amijarẽnh kanga, Metĩndjwỳnh tĩno kubê kumkatija kanga. Ne ate kam pãnh apỹnh mebêngôkre,\f + \fr 1:23 \ft Apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne me kunĩ bêngôkre.\f* àk, mry, mry ngãngão mrãnh, apỹnh mỳjja tĩn 'ikrãn maro ba. Maro ban arỳm karõ nhipêx ne o Metĩndjwỳnh ne kum amijarẽnho ba. \p \v 24 Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm wãnh memã ire. Me kum mỳjja punu prãmja ta kute wãnh ar o ba kadjy wãnh memã ire. Me ta kute wãnh ari prõ, mjên kupa'ã kurẽ ba kadjy. Me ta kute aben nhĩo àpnu kadjy. Ja kadjy ne wãnh memã ire. \v 25 Mrãmri Metĩndjwỳnh katàt amikabẽn jarẽnhkumrẽx nhym me arỳm aminhirôbê kabẽn rẽ. Aminhirôbê kabẽn rẽn arỳm pãnh me 'êxnhĩ kabẽn'ỳr amijo akẽx ne kôt ar amijo ba. Me ren mỳjja kunĩ nhipêx djwỳnh maro ban ren kum rax jarẽnho ban ren kum àpênh ar ba rã'ã ne. Nhym be, kati. Nãm me kangan arỳm mỳjja nhipêxmãbit rax jarẽnho ban kum àpênh ar ba. Nhym be, mrãmri ne mỳjja kunĩ nhipêx djwỳnh ra:xi. Me kute amim marja kute kum rax jarẽnh rã'ã: rã'ã ne. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. \p \v 26 Nhym be, me axwe ne me Metĩndjwỳnh kanga. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm wãnh memã ire. Me kum mỳjja punu prãm ta kute wãnh ar o ba kadjy ne wãnh memã ire. Nhym me arỳm pijàm kêt ne axwe amijo ban kam abenbê me kupênho ba prã:m. Me nire axwe amijo ban me my kangan arỳm amikupa'ã me nire kupênho ba. \v 27 Nhym me mydjwỳ axwe amijo ban me ni kangan aktã kurẽ prã:mkam pijàm kêtkam amikupa'ã me my kupênho ba. Kam Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe pãnh jarẽnh katàt. Me ta ne me amijo bikẽnh mex ne. \p \v 28 Metĩndjwỳnh ne kute õ mỳjjakôt arỳm memã amijo amirĩt nhym me arỳm kuma. Ne kute mar rã'ãmã ne ate kam ajte amim, \p —Kati. Ije mar prãm kêtkumrẽx, anhỹro ba. Mã me kute ã amim anhỹro bakam ne Metĩndjwỳnh arỳm wãnh memã ire. Nhym kam me arỳm mỳjja punubit man arỳm axwe amijo ba. \q1 \v 29 Ne kam apỹnh axwe kunĩo ba tỳ:x ne. \q1 Ne ajte ari prõ, mjên kupa'ã kurẽ ba prã:mkumrẽx ne. \q1 Ne ajte meo bikẽnh kume:x. \q1 Ne ajte kute amim mỳjja rũnho atom prã:m. \q1 Ne ajte amim meo bikẽnh'ã karõ prã:m. \q1 Ne ajte me õ mỳjja'ã ngryk prã:m. \q1 Me axwe amijo bakam ne me ajte aben par prã:m. \q1 Ne ajte kute kabẽno aben japanh prã:m. \q1 Ne ajte memã 'êx ne me noo biknor prã:m. \q1 Ne ajte kum me kurê:. \q1 Ne ajte kute me kàxã me arẽnh prã:m ne. \q1 \v 30 Me axwe amijo bakam ne me ajte memã me kurê'uk prã:m ne. \q1 Ne ajte kum Metĩndjwỳnh kurê:o ba. \q1 Ne ajte tu memã àkjêr prã:m ne. \q1 Ne amijo àmra prã:m ne. \q1 Ne ajte amibẽn prã:m ne. \q1 Ne ajte apỹnh axwe kumex'ã amim karõo ba prã:m ne. \q1 Nhym me bãmmẽ me nã ar te ar me akre: nhym me ajte amakkre kêt prã:m ne. \q1 \v 31 Me axwe kute amijo bakam ne me ajte no kê:t ne. \q1 Ne ajte 'êx ne we memã kabẽn pydjin arẽnh nhym me me mar pydji. Mar pydji nhym me atekam ajte, \q1 —Kati. Dja ba ipêx kêt ne, anen ajte kabẽn 'õdjwỳo ikjên kabẽn pydji mar kêtkumrẽx ne. \q1 Ne ajte kum me abê kêtkumrẽx ne. \q1 Ne ajte ukaprĩ kêtkumrẽx. \m \v 32 Me kute ã amijo anhỹro bajamã ne Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe pãnh jarẽ. Me axwejakam me biknormã. Tãm ne arỳm memã arẽ nhym me arỳm prĩne kuma. Nãm me te kuman axwe amijo ba rã'ã ne. Djãm me axwe amijo babit? Kati. Nãm me ajte apỹnh axwe ja'ã amũ memã kum, \p —Ã amijo ane. Kam ne me kum me akĩnhkumrẽx, anhỹro ba. Nãm me ã axweo ane ba kam arỳm wãm Rômakam me amã arẽ. Tãm ne ja. \c 2 \s1 Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh. \r Mat 13.41; Ruk 13.3; Idja 9.27 \p \v 1 Me akwỳ ne ga me amũ memãbit axwe jarẽnho aba. Djãm me gadjwỳ ajaxwe kêt got ga me amũ me wã'ã amim, \p —Me axwekumrẽx. Dja Metĩndjwỳnh me axwe pãnh me kanga, ane? Me aje me'ã amim, “Dja me axwe pãnh me kanga”, anhỹr kôt dja Metĩndjwỳnh me gadjwỳ arỳm me akanga. Mỳkam? Bir, me gadjwỳ me ajaxwekam. Me ajaxwe kute mrãmri ne amũ me wã axwe pyràk. Me axwe kôt me ajaxwekam dja me gadjwỳ pãnh me akanga. Djãm me aje Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Ijaxwe kêt. Ga ren ikanga kêt, anhỹrmã? Kati. Me gadjwỳ me axwe kôt ajaxwekam ne ga me aje te kum anhỹrmã. \p \v 2 Nhym be, me kute ã axweo bao anhỹrja'ã ne Metĩndjwỳnh katà:t memã kum, \p —Pãnh dja me biknor tokry djàkam akuno, ane. Tãm ne gwaj baje markumrẽx. \v 3 Me abê pykakam me ĩ kajgo. Akajgokam aje amũ me wãbit'ã amim, “Dja Metĩndjwỳnh pãnh kanga”, anhỹro aba. Ne kam ajte mekôt ã ajaxweo ane. Mekôt ã ajaxweo anhỹrkam djãm apydji Metĩndjwỳnh kute akanga kêtmã? Kati. Gadjwỳ. Dja katàt amã ajaxwe jarẽ ne kam arỳm pãnh akangakumrẽx. \p \v 4 Nàr, ga me te ã ajaxweo ane nhym Metĩndjwỳnh ukaprĩ ra:x ne ngryk tô:n kute amijã ngryk nê 'ãtũ:m. Djã ne ga me ukaprĩ'ã amim, “Kê, djãm mỳjja mex”? ane? Kati. Kwãrĩk wãnh ã amim anhỹr kêt. Metĩndjwỳnh kute me ajaxwebê amiwỳr ajo akẽxmã ne kum me akaprĩ:. Me aje 'ỳr amijo akẽxmã kum me akaprĩ. Djãm me aje amijã ja mar kêt? \p \v 5 Ga me atekam ajte kubê ajamakkre kêt ne 'ỳr amijo akẽx prãm kêt. Be ga, me mã kute amim mỳjjao atomja pumũ. Me mã amim adjuw nhym arỳm mã kàjmã ajkamẽn arỳm kum ra:xja pumũ. Ga me aje me uràk ne mã ajaxwe nhym mã me akam ngryk ne mã kàjmã me akam ngryk ajkamẽ. Nhym kam dja õ akati arỳm me awỳr bôx. Kute katàt memã axwe pãnh jarẽnh djà nhõ akati me awỳr bôx nhym arỳm me akam ngry:k ne. Me ajamakkre kêtkam me akam ngry:k ne. \p \v 6 Dja Metĩndjwỳnh katàt memã o pãnh. Dja katàt apỹnh me kute mỳjjao ba kôt memã o pãnh. Me ĩ pỹnhkôt katàt memã o pãnh. \v 7 Me kute arek katàt amijo bajamã dja katàt memã o pãnh. Metĩndjwỳnh kute ta amimexo meo mex kadjy, ne kute memã, “Amexkumrẽx”, anhỹr kadjy, ne kute memã ĩ ny, ĩ punu prãm kêtja nhõr kadjy ne me arek katàt amijo ba. Nhym kam Metĩndjwỳnh katàt memã o pãnh nhym me arỳm Metĩndjwỳnh kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 8 Nhym be, me kute amidjwỳnhbit mar ne kute kabẽn katàt kangan me axwe kôt axwe. Dja katàt me jadjwỳmã o pãnh ne arỳm mekam ngry:k ne. Nhym kam arỳm mỳjja pyma: mekam apôx. \v 9 Me me axwe kôt axweja dja me arỳm ĩ pỹnhkôt umar punure ne tĩn prã:m. Mebê idjaer kumrẽx dja ã ane. Nhym kam me bajtemdjwỳ ã ane. \p \v 10 Nhym be, me mex kôt me mexja dja me arỳm me:xkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum me kĩ:nhkumrẽx. Nhym kam me arỳm umar me:xkumrẽx. Mebê idjaer kumrẽx dja ã umar mexo ane. Nhym kam me bajtemdjwỳ ã ane. \v 11 Mỳkam dja me ã ane? Bir, djãm Metĩndjwỳnhmã me'õ pyman kute kum 'ã mamã? Arkati. Nãm me kunĩo kute aben pyràk ne katàt kute memã o pãnhkumrẽxmã. \p \v 12 Metĩndjwỳnh ne me bakukãmãre Môjdjêmã kukràdjà jarẽ. Me kute katàt amijo ba kadjy kukràdjà jarẽ nhym amũ mebê idjaermã arẽ. Nhym kam me aben djô'ã kukràdjà'ã, “Môjdjê kukràdjà, Môjdjê kukràdjà”, anhỹro ba. Dja Metĩndjwỳnh katàt memã axwe pãnh jarẽnho nhỹ. \p Nhym me bajtem, memã me kute Môjdjê kukràdjà jarẽnh kêtja. Godja me bajtemja kwỳ kam axwe jabej arỳm axwe pãnh akuno. Djãm kam Metĩndjwỳnh kute memã kum, \p —Aje Môjdjê kukràdjà kôt amijo aba kêtkam dja ga akuno, anhỹrmã? Kati. Mỳkam? Bir, me kute memã Môjdjê kukràdjà jarẽnh kêt nhym me kam kute mar kêt. Kam dja ã memã anhỹr kêt. Nhym kam me arỳm axwe pãnh akuno. Me biknor tokry djàkam akuno. \p Nhym mebê idjaerdjwỳ, memã me kute Môjdjê kukràdjà jarẽnh tũmja. Godja me kwỳ kam axwe jabej Metĩndjwỳnh dja arỳm memã kum, \p —Aje Môjdjê kukràdjà kôt amijo aba kêtkam dja ga akuno, ane. Me kute kukràdjà mar ne kôt amijo ba kêtkam dja ã memã ane. Nhym kam me arỳm axwe pãnh akuno. Me biknor tokry djàkam akuno. \v 13 Djãm me kute memã kukràdjà jarẽnh nhym me kute mar kajgoja djãm Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh? Kati. Me kute amim kukràdjà markumrẽx ne kôt amijo ba jabit dja memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. \p \v 14 Me bajtemmã me kute Môjdjê kukràdjà jarẽnh kêtja. Me kwỳ ta ne me tu kute amikadjwỳnhbê kukràdjà mar ne tu kôt ar amijo ba. Kam me kwỳ ta tu kute mar mexkumrẽx ne tu kôt amijo ba mexkumrẽx. Te me kute memã Môjdjê kukràdjà jarẽnh kêt nhym me ta tu kute mar ne kôt ar amijo ba mexkumrẽx. \v 15 Me tu kadjwỳnhbê kabẽn mexkumrẽx ne kute mrãmri ne umar djàkam arỳm Metĩndjwỳnh kukràdjà no'ôk pyràk. Me ta kute amikadjwỳnhbê markam ta tu kute axwe nêje amikukrà. Ne kam axwekam kute amim, “Mrãmri ijaxwe”, nàr axwe kêtkam kute amim, “Kati, imexkumrẽx”, anhỹr. \p \v 16 Me kwỳ tu kute kukràdjà kôt amijo ba ja dja Metĩndjwỳnh ĩ memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Amrẽ õ akati mõrn bôxkam dja ã me kwỳmã ane. Nhym be me kwỳ kute mex pyràk ne te amikadjwỳnhbê axwe pudju nhym tu me kuman arỳm memã pãnh jarẽnhkumrẽx. Jeju Krituo dja memã axwe pãnh jarẽnhkumrẽx. Ja ne ba ujarẽnh nykam memã arẽnho iba. \s1 Paur kute memã me kute mex o me akrenh kêt jarẽnh. \p \v 17 Be, me ga ne ga me memã kum, “Ba ibê idjaer”, anhỹro aba. Ga me ajte memã kum, \p —Ba ne ba Môjdjê kukràdjà kôt ar amijo iba nhym kam Metĩndjwỳnh kum ikĩnhkumrẽx, anhỹro aba. Ne ajêx ne amijo amran memã kum, \p —Me bajbit ne ba me ije Metĩndjwỳnh mar mexkumrẽx, anhỹro aba. \v 18 Nhym me me amã Môjdjê kukràdjà jarẽ ga me we aje prĩne markam we aje Metĩndjwỳnh kute amim me'ã karõ kôt mar ne mỳjja kabin we amijo mỳjja mexbit pytàn memã arẽ. \v 19 Ne kam ajte we aje amimarkôt amim, \p —Me no rã katàt pry'ã mrãnh kadjy ne me kute me pa 'amỳnh ne kute meo mrãnh katàt. Ba ije me uràk ne mrãmri ibê katàt me no kêto iba djwỳnhkumrẽx, anhỹro aba. Ne ajte amim, \p —Me axwe ne me kute mrãmri ne akamàt kô tykkôt me ar ba pyràk. Ije mrãmri ne memã pry kurwỳ djwỳnh pyràk. Ba ne ba ibê me axwe kêt kadjy me akre djwỳnh, anhỹro aba. \v 20 Ne me'ã amim, \p —Ba ne ba ibê me no rerekremã kukràdjà jarẽnh djwỳnh. Me kute me kra karàre pyràk ne me no rerekre. Ba ne ba me no tỳx kadjy memã kukràdjà'ã idjujarẽnh djwỳnhkumrẽx, anhỹro aba. We aje Metĩndjwỳnh kukràdjà katàtkumrẽxja kunĩ maro abakam ne ga ã 'ã amijo adjàmrao ane. \p \v 21 Ba me amã arẽ. Me aje amũ me akren ã amim anhỹrkam mỳkam ga: ne ga amijakre kêt? Aje amũ me àkĩnhĩ kêt kadjy me akrekam mỳkam ga: ne ga adjàkĩnhĩ? \v 22 Aje memã kum, \p —Kwãrĩk wãnh mebê prõo adjàkĩnh kêt, anhỹro abakam mỳkam ga: ne ga mebê prõo adjàkĩnho aba? Ga we amã mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx kurê:o aba. Mỳkam ga: ne ga mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ kikrekam ar aba? Mỳkam ga: ne ga mebê adjàkĩnh kadjy kam ar aba? \v 23 Aje Môjdjê kukràdjà'ã memã kum, “Kukràdjàja ne mexkumrẽx”, anhỹro abakam mỳkam ga ne ga ajte ari kukràdjàkam amikrào aba? Ga kukràdjàkam amikrào aba nhym me arỳm adjô'ã abenmã kum, “Metĩndjwỳnh kajgo”, anhỹro ba. \p \v 24 Amrẽbê: ne me bakukãmãre Metĩndjwỳnh kukwakam me ajã kabẽn jarẽn kum, \q1 “Apỹnh me bajtem ba djàri ne me me ajaxwekôt Metĩndjwỳnh japrỳ:.” \m Nãm me ã me ajã me bakukãmãremã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga me kukràdjào abikẽnho aba nhym me arỳm ã me ajaxwe djô'ã Metĩndjwỳnh japrỳo ane. \p \v 25 Me abê idjaer, mỳj kadjy ne me me amy kà nhinhu rê. Bir, me aje amy kà rênh mar ne aje 'ã amim, “Arỳm ne Metĩndjwỳnh ijo aminhõ”, anhỹr kadjy. Djãm me bamy kà rênhkambit nhym arỳm me bajo aminhõ? Kati. Gu me baje ajte Metĩndjwỳnh kukràdjà marn kôt ar amijo babakam ne arỳm me bajo aminhõ. Nhym be, godja ga me kukràdjàkam ajaxwe jabej arỳm me amy kà rênh kajgo. \v 26 Kam me my kà tãja, me bajtemja, godja me ta kute amikam katàt kukràdjà marn kôt amijo ba jabej nhym Metĩndjwỳnh arỳm meo aminhõ. Te me my kà tã nhym arỳm meo aminhõ. \p \v 27 Kam, dja me my kà tãja, kubê me bajtemja arỳm me abê idjaermã ajaxwe jarẽ. Ta te kute Môjdjê kukràdjà'ã pi'ôk no'ôk mar kêtkam dja arỳm me amã ajaxwe jarẽ. Ta tu kute katàt kôt amijo bakam dja me amã arẽ. Me aje Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã pi'ôk no'ôk mar kajgon amy kà rênh kajgon kukràdjàkam amikrà ar o aba. Nhym kam me ta arỳm me apumũn me amã ajaxwe jarẽ. \p \v 28 Mỳj xêjabê ne Metĩndjwỳnh nhõ me jakumrẽx? Djãm me kute amibẽn ne ajkwa kajgokam memã kum, “Ibê idjaer, ibê idjaer”, anhỹrbit? Djã ne me kute amijo anhỹrbit ne kam mrãmri mebê Metĩndjwỳnh nhõ me jakumrẽx? Kati. Djã ne me me my kà nhinhubit rê nhym kam arỳm me mrãmri kubê Metĩndjwỳnh nhõ me jakumrẽx? Kati. \v 29 Me kute mrãmri kadjwỳnhbê Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kôt amijo babit. Me jabit ne mebê õ me jakumrẽx. Me kute amikadjwỳnhbê amim mỳjja'ã karõ djàkam kute Metĩndjwỳnh Karõ mar ne kum amijã maja me jabê ne õ me jakumrẽx. \p Nhym be, me kute kukràdjà 'ã no'ôk mar kajgon me my kàbit rênhja me jabê ne õ me ja kêt. Me kute Metĩndjwỳnh Karõ mar ne kum amijã maja djãm pykakam me ar baja gêdja memã mex jarẽ? Kati. Metĩndjwỳnh dja memã mex jarẽ nhym arỳm mebê õ me jakumrẽx. \c 3 \s1 Kute memã Metĩndjwỳnh 'êxnhĩ kêt ne kabẽn kajgo kêt jarẽnh. \p \v 1 Nhym kam mỳj kadjy dja mebê idjaer? Kam ajte mỳj kadjy dja me me my kà nhinhu rê? Djãm mebê idjaer kute mỳjja maro kute me bajtem jakrenh? \v 2 Nà. Me kute mỳjja maro kute me akrenh me:xi. Bir, me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar. Metĩndjwỳnh kute me kute katàt amijo ba'ã memã karõkôt amikabẽn'ã pi'ôk no'ôkja ne me kute mar ne o ba. \p \v 3 Me kwỳ kute amim Metĩndjwỳnh kabẽn mar kêtkam mỳj gêdja kam kute? Djãm me kute kabẽn mar kêtkam ne Metĩndjwỳnh arỳm kabẽn kajgo? \v 4 Arkati. Dja te me kunĩ 'êxnhĩn kabẽn kajgo. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne kabẽn kajgo kêtkumrẽx. Amrẽbê: ne me bakukãmãre Metĩndjwỳnhmã kabẽn kajgo kêtkumrẽx jarẽn kum, \q1 “Dja me te ajã amim, ‘Kabẽn kajgo’, anen kam mrãmri akabẽnkumrẽxmã katorkumrẽx.” \m Nãm me bakukãmãre ã Metĩndjwỳnhmã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me arỳm aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã gu me bakamingrãnyredjwỳ baje arẽnh rã'ã. Mrãmri ne me arẽnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh kabẽn kajgo kêtkumrẽx. \s1 Metĩndjwỳnh me axwekam ngrykkam ne katàt. \p \v 5 Nhym be, pykakam me kajgo ta ren kabẽn kajgokam ren abenmã kum, \p —Metĩndjwỳnh ren gwaj bajaxwekam ngryk kêt. Ga, gwaj bajaxwekôt me kum Metĩndjwỳnh kĩnhja pumũ. Me kute gwaj bajã, “Tãmwã ne axwe:. Ba ne ba imã me axwe kĩnh kêtkumrẽx. Ba dja ba atemã ne imã Metĩndjwỳnhbit kĩnh”, ane. Be ga, gwaj bajaxwe nhym me kum gwaj bakĩnh kêtja pumũ. Ne kam kôt kum Metĩndjwỳnh kĩnh. Gwaj bajaxwekôt me kum kĩnhkam Metĩndjwỳnh ren gwaj bakam kĩnh, ane. Me ta ren ã kabẽn kajgo jarẽnho ane. \p \v 6 Djãm mrãmri me kabẽn? Kati. Ne ren Metĩndjwỳnh gwaj bajaxwekam kĩnh ne ren kam gwaj bamã bajaxwe pãnh jarẽnh kêt. Ne ren apỹnh me ba djà kunĩkôtdjwỳ ren memã axwe pãnh jarẽnh kêt. \v 7 Nhym ren ajte me ta ajte kabẽn kajgokam memã kum, \p —Metĩndjwỳnh ren ijêxnhĩkam ngryk kêt ne. Ga, ijêxnhĩkôt me kum Metĩndjwỳnh kĩnhja pumũ. Me kute ijã, “Tãmwã ne 'êxnhĩ. Djãm ba dja ba kôt ijêxnhĩ? Kati. Ba dja ba imã kôt ijêxnhĩ kĩnh kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnhbit dja ba imã kĩnhkumrẽx”, ane. Be ga, ijêxnhĩ nhym me kum ikĩnh kêt ne kam kôt me kum Metĩndjwỳnh kĩnhja pumũ. Ijêxnhĩkôt me kum kĩnhkam ne ren ikam kĩnh ne ren imã ijaxwe jarẽnh kêt ne ijêxnhĩ pãnh ikanga kêt ne. Ne ren me kabẽn kajgokam ã ren memã ane. \p \v 8 Me'õ ar ta ne arĩk ijã, \p —Paur memã kum, “Gwaj bajaxwe baba nhym gwaj bajaxwekôt arỳm mỳjja mex apôx”. Nãm ã memã anhỹro bao ane, ane. Kati. Nãm me arĩk ikabẽn kêt jarẽ. Ne ren mrãmri Metĩndjwỳnh me axwekam kĩnh bar ren ã memã ane. Nhym be, kati. Mrãmri me axwekam ngryk ne kute me kangakumrẽx. Me kute ar ikabẽn kêt jarẽnh ja dja Metĩndjwỳnh pãnh me kanga. Kute me kangaja katàt, punu kêt, nhym Metĩndjwỳnhdjwỳ katàt. \s1 Kute memã me kunĩ kupãnhtã axwe jarẽnh. \r Kar 17.30; Kô k 6.9; Gar 3.22; Xit 3.3 \p \v 9 Mỳj dja gu me babê idjaer abenmã nẽ? Djãm gu me baje, \p —Gu me ba ne gu me bamexo me bajtem jakre, anhỹrmã? Kati. Ba ibê Paur ne ba arỳm me kunĩ'ã, \p —Mebê idjaermẽ me bajtemmẽ ne me kute aben pyràk. Me kupãnhtã axwe:n ta te: axwe kêt prãmje, ane. \v 10 Me bakukãmãre kabẽn kôt ne ba me amã arẽ. Amrẽbê: me bakukãmãre memã kum, \q1 “Djãm me'õ axwe kêt? Arkati. Me'õ axwe kêtja kêtkumrẽx. \v 11 Me'õ kute mar kêtkumrẽx. Me'õ kute Metĩndjwỳnh jabej kêtkumrẽx. \q1 \v 12 Me ta amiprykôt binhirên ban kunĩ kupãnhtã Metĩndjwỳnhbê punu:re. Djãm me'õ pydji ne àpênh mex? Arkati. Me'õ mex kêtkumrẽx.” \m Nãm me bakukãmãre ã amrẽbê: memã ane. \v 13 Ne kam ajte memã kum, \q1 “Me ajkwakam me kabẽn apôx ne kute mrãmri ne me kute arỳm pyka krã'ã kuprãr nhym kurũm mỳjja punu prõt pyràk. Nãm me ã kabẽn punuo ane. \q1 Me kute memã 'êxkôt ne me me noo biknoro ba. \q1 Me kabẽn ne kute kangã djwakam tokry djàja pyràk. \q1 \v 14 Me kute me ũn kume:x ne me kabẽn djà kume:x.” \m Nãm me bakukãmãre ã amrẽbê: memã ane. \v 15 Ne kam ajte memã kum, \q1 “Nãm me amikrà kêt ne tu me paro ba. \q1 \v 16 Ne ari meo bikẽnho ba: nhym me me ô'ã tokry kume:x ne umar mex kêtkumrẽx. \q1 \v 17 Mỳj dja me umar mex kadjy nẽ? Ja ne me kute mar kêtkumrẽx. \q1 \v 18 Me kum Metĩndjwỳnh pyma kêtkumrẽx.” \m Nãm me bakukãmãre ã amrẽbê: memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã gu me bakamingrãnyredjwỳ baje arẽnh rã'ã. Mrãmri ne me arẽnhkumrẽx. Me kupãnhtã axwen ta te axwe kêt prãmje. \p \v 19 Be, mebê idjaermã ne Metĩndjwỳnh kukràdjà kunĩ jarẽ. Me kute kukràdjà maro baja, me jamã ne arẽ. Mỳj kadjy ne memã arẽ? Bir, me kute kukràdjà maro ban ta te kute kôt amijo anhỹrmã.\f + \fr 3:19 \ft Djãm pi'ôk jarẽnh'ã ne me kute kukràdjà mar ne kôt kute amijo anhỹr ja jarẽnh Kati. Kute memã kum, “Kwãrĩk wãnh ajaxwe kêt”, anhỹr nhym me kôt kute ã amijo anhỹr ne axwe kêtmã. Ja'ã ne kute me kute mar ne kôt amijo anhỹr ja jarẽnh.\f* Ne kam kôt kute amijaxwemã katormã. Ja kadjy ne memã kukràdjà jarẽ. Kam dja me kunĩ ajte Metĩndjwỳnh me axwekam ngryk ma. Dja me amim, \p —Metĩndjwỳnh ne ijaxwekam ngryk, ane. Tãm dja me arỳm kam kuma. Apỹnh me ba djà kunĩ dja me ngryk markumrẽx. Ja kadjy ne memã kukràdjà jarẽ. Tãm ne gu me baje arỳm mar. \p \v 20 Kam djãm me kute kukràdjà mar ne kute kôt amijo anhỹro ba nhym Metĩndjwỳnh arỳm kute memã kum, “Be, ajaxwe kêt”, anhỹrmã? Kati. Nhym be, mỳj kadjy ne memã kukràdjà jarẽ? Bir, me kute amijaxwemã kator kadjy ne memã kukràdjà jarẽ. \s1 Metĩndjwỳnh ta kute memã axwe kêt jarẽnhja'ã ujarẽnh. \r Gar 2.16; Xit 3.5 \p \v 21 Nhym be, jakam atemã me'õ kôt Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh nhym me arỳm kum mex ne. Djãm me kute Metĩndjwỳnh kukràdjà mar ne ta kute kôt amijo anhỹro ba nhym kôt kute memã axwe kêt jarẽnhmã? Kati. Atemã me'õ kôt ne kute memã axwe kêt jarẽnh. Amrẽbê: kute Môjdjêmã kukràdjà jarẽnhkam Metĩndjwỳnh arỳm memã Kritu'ã ajarẽ. Kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhdjwỳ ne me arỳm memã 'ã ajarẽ. \v 22 Me kute tu amim Jeju Kritu markumrẽx kôt ne Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh nhym me arỳm kum mex ne. Me ĩ pỹnhkôt kwỳ kute tu amim Kritu markumrẽxja nhym kute tu memã axwe kêt jarẽnh. Mỳkam? \p Bir, me kunĩ ne me axweo kute aben pyràk. \v 23 Djãm me'õ ta mexo Metĩndjwỳnh mãnhkutã? Arkati. Me kunĩ kupãnhtã axwe. \v 24 Nhym kam tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Djã ne me kukràdjà maro ban kôt amijo anhỹro ba nhym pãnh arỳm memã axwe kêt jarẽ? Kati. Ta ne tu kum me kaprĩn ta memã arẽ. Kritu Jeju ta ne arỳm me axweo pãnh mex nhym kam kôt ta memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. \p \v 25 Metĩndjwỳnh ne amim Jeju dja nhym kam arỳm me axwe pãnh pĩte'y'ã wajêt nhym kamrô prõt nhym arỳm ty. Nhym kam me kute tu amim markumrẽxja Metĩndjwỳnh arỳm me ja jaxwekam ngryk kêt. Be, ja kadjy ne pĩte'y'ã wajêt. Ne mỳjja 'õdjwỳ kadjy ne Jeju pĩte'y'ã wajêt. Me kute Metĩndjwỳnh kute katàt meo baja mar kadjy. Kute katàt memã axweo pãnhkumrẽx ja mar kadjy. Amrẽbê: pĩte'y'ã jêt kêtri ne me axwe: nhym Metĩndjwỳnh ren mekam ngry:k ne ren me biknor tokry djàkam me kumẽn kam ren arỳm katàt memã axweo pãnh kumrẽx. Nhym be, kati. Nãm amijã ngryk nê:n tu me axwe maro akno. Djãm ã kute memã anhỹrkam katàt kute meo bakumrẽx? Nà, mrãmri katàt. \p \v 26 Mỳj ne me kam kuman kam Metĩndjwỳnh katàtja ma? Bir, jakam ne Metĩndjwỳnh Jejumã me axwe pãnh jarẽ nhym kam Jeju me pãnh tyn arỳm Metĩndjwỳnhmã me axweo pãnh. Nhym kam me arỳm Metĩndjwỳnh kute katàt memã o pãnhja man arỳm kum kato. Jeju kute me axweo pãnhjamã kato. Nhym kam me tu kute amim Jeju markumrẽxja ne Metĩndjwỳnh arỳm katàt kute memã axwe kêt jarẽnhkumrẽx. \p \v 27 Djãm kam gwaj ba ne gwaj baje, \p —Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt ne ba amijo anhỹro iba. Imexkumrẽxja pumũ, anhỹrmã? Kati. Djãm gwaj bajõ bamex? Arkati. Nhym be, dja gwaj tu amim Jejubit markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh tu gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamexkumrẽx ne. \p \v 28 Kam, djãm me kute Metĩndjwỳnh kukràdjà mar ne kute kôt amijo anhỹro ba nhym kam kute kôt memã axwe kêt jarẽnh? Kati. Atemã ne wã. Nhym be, me kute tu amim Jeju markumrẽxbit. Kôtbit ne kute memã axwe kêt jarẽnh nhym me arỳm kum mexkumrẽx. \p \v 29 Djãm Metĩndjwỳnh kute mebê idjaerbito ba? Djãm kute me bajtemo ba kêt? Kati. Kute me bajtemdjwỳo ba. \v 30 Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh pydji:. Kam dja mebê idjaerbê me my nhinhu kà rênhja tu amim Jeju markumrẽx nhym kôt arỳm memã axwe kêt jarẽ. Nhym me bajtembê me my kà tãjadjwỳ dja me ajte tãm. Dja me tu amim Jeju markumrẽx nhym kôt arỳm me adjwỳnhdjwỳmã axwe kêt jarẽ. \v 31 Djãm gwaj baje tu amim Jeju markumrẽxkam ne gwaj baje Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt amijo anhỹrja kangamã? Kati. Nhym bê ne gwaj baje kukràdjà kanga prãm. Gwaj ba baje tu amim Jeju markumrẽxkam ne gwaj baje kukràdjà kôt amijo anhỹr prãmkumrẽx. \c 4 \s1 Kute Abraãomã axwe kêt jarẽnh'ã ujarẽnh. \r Gar 3.6; Xij 2.23 \p \v 1 Kam gwaj akubyn amijo tẽn me bakukãmãre Abraão'ã ujarẽnh ma. Mỳj ne ta amikam kuma? Djãm ta ne mex? Kati. \v 2 Djãm Abraão kute amijo ba mex pãnh Metĩndjwỳnh kum axwe kêt jarẽ? Kati. Kute amijo ba mex pãnh kute kum axwe kêt jarẽnh kêt. Ren kute amijo ba mex pãnh ren kum axwe kêt jarẽ nhym ren amimexo àmra ar ba. Nhym be, kati. Metĩndjwỳnhmã ne amimexo àmra kêt. \v 3 Mỳkam? Bir, djãm Abraão ta axwe kêt? Kati. Metĩndjwỳnh ne tu kum axwe kêt jarẽ nhym me arỳm 'ã ajarẽ. Me bakukãmãre amrẽbê: memã kum, \q1 “Abraão ne tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym 'ã amim, \q1 ‘Be, nãm tu amim ikamnhĩxkumrẽx ba kam ba tu kum axwe kêt jarẽ nhym arỳm imã mex.’ Nãm Metĩndjwỳnh ã Abraão'ã amim ane.” \m Nãm me bakukãmãre ã Abraão'ã memã ane. Nãm tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym ta tu kum axwe kêt jarẽ. \p \v 4 Be ga, me'õ me bẽnjadjwỳr'õmã àpênhja pumũ. Kute amim pi'ôk kaprĩ kwỳ byr kadjy bẽnjadjwỳrmã apê. Nãm kadjy kum apê:n arỳm o ino re. Nhym kam bẽnjadjwỳr arỳm kum pi'ôk kaprĩ ngã. Àpênh pãnh ne kum pi'ôk kaprĩ ngã. Djãm kajgo got? Kati. Àpênh pãnh ne kum kungã. \p \v 5 Nhym be, djãm me kute amijo ba mex pãnh Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh? Kati. Me kute amijo ba mex pãnh kute memã axwe kêt jarẽnh kêt. Me tu kute amim Metĩndjwỳnhbit markumrẽx nhym kôtbit arỳm kute memã axwe kêt jarẽnh. Metĩndjwỳnh kute me axwemã axwe kêt jarẽnh djwỳnh ta kute ã memã anhỹr nhym me arỳm kum mexkumrẽx. \v 6 Me bakukãmãre Dawidjwỳ ne amrẽbê: ja tãm jarẽ. Metĩndjwỳnh kute tu memã axwe kêt jarẽnh nhym me arỳm kum mexkumrẽx. Me ja ne me kĩnhkumrẽx. Me kute kukràdjà kôt amijo ba mex pãnh ne Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh kêt. Tãm ne me bakukãmãre Dawi 'ã ajarẽ. \v 7 Nãm memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh kute wãnh me axweo biknor ne me kam ngryk kêt ne kute me axweo bipdjur ja ne me kĩ:nhkumrẽx. \q1 \v 8 Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute tu memã axwe kêt jarẽnh ja ne me kĩnhti:re ne.” \m Nãm me bakukãmãre Dawi ã memã ane nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã gu me bakamingrãnyre baje arẽnh rã'ã. Mrãmri ne arẽnhkumrẽx. Mrãmri Metĩndjwỳnh kute tu memã axwe kêt jarẽnhkam ne me kĩnhkumrẽx. \p \v 9 Djãm kute mebê idjaermãbit arẽnh? Djãm kute mebê idjaerbê me my kà rênh jamãbit arẽnh? Kati. Me bajtembê me my kà tãjadjwỳ. \p Ga, Abraãodjwỳ ja ma. Abraão ne tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym 'ã amim, \p —Abraão ne tu amim ikamnhĩxkumrẽx ba kam arỳm tu kum axwe kêt jarẽ, ane. Tãm ne gwaj arỳm kuma. \v 10 Mỳj ne kute kum axwe kêt jarẽnhkam kute? Djã ne kumrẽx kum amimy nhinhu kà krãta nhym kam arỳm kum axwe kêt jarẽ? Kati. Kute amimy kà krã'yr kêtri ne kum axwe kêt jarẽ nhym arỳm kum mexkumrẽx. \p \v 11 Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm kum my kà krã'yr'ã kum karõ. Nhym kabẽnkôt arỳm amijo tẽn arỳm amimy kà krãtan kam arỳm amijã maro ba. Nãm mar kunĩkôt amim, \p —Be, amrẽbê ne ba tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm tu imã ijaxwe kêt jarẽnhkumrẽx. Ga, imy kà krã'yrja pumũ, anhỹro ba. Amrẽbê kute my kà krã'yr kêtri ne Abraão tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm tu kum axwe kêt jarẽnhkumrẽx. \p Nhym kam tũmràm amimy kà krãtan arỳm ã amim anhỹro ba. Ã amimy kà krã'yr'ã amim anhỹro ba. Mỳj kadjy ne kute my kà krã'yr kêtri kum axwe kêt jarẽ? Bir, me bajtem my kà tãja kunĩ kajmã'ã ne kum axwe kêt jarẽ. Abraãobê me kute amikajmã'ã Metĩndjwỳnh marja kunĩ nhingêt kadjy. Dja me tu amim markumrẽx nhym arỳm tu memã axwe kêt jarẽnhkumrẽx. \v 12 Abraãobê ne me my kà rênhja nhingêt. Djãm Abraãobê ne me my kà rênhbit nhingêt? Kati. Abraão kute amimy kà krã'yr kêtri kute tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx. Nhym me kute Abraão kudjwa tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽxja me ajbit Abraãobê me ingêt. \p \v 13 Nhym ajtekam Metĩndjwỳnh arỳm tu Abraãomẽ ô'ã tàmdjwỳ arkum ar kute meo aminhõn meo bamã arẽnhkumrẽx ne arkum, \p —Gamẽ adjô'ã atàmdjwỳmẽ dja gar apỹnh me ba djà kunĩkôt meo aminhõn meo aba. Meo aminhõn meo aba kute mrãmri ne me tàmdjwỳ ingêt nhõ nêkrêxo aminhõn o ba pyràk. Nãm ã tu Abraãomẽ ô'ã tàmdjwỳmã kabẽn pydjin arẽnho ane. Djãm ar kute Môjdjê kukràdjà mar ne kôt kute amijo anhỹro ba pãnh kute arkum ar kute meo bamã arẽnh got? Kati. Nãm ar tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm tu arkum axwe kêt jarẽn kam arỳm kôt arkum kute meo bamã arẽ. Kabẽn pydjin arẽ. \p \v 14 Ne ren memã me kute Môjdjê kukràdjà maro ba pãnh ren memã kute meo bamã arẽ nhym kam me ren kute Môjdjê kukràdjà maro ba nhibej ren amim Metĩndjwỳnh kamnhĩx kêt. Nhym kam ren kabẽnja jarẽnh kajgo. Nhym be, kati. Djãm me kute kukràdjà mar ne kôt kute amijo anhỹro ba pãnh memã me kute meo bamã arẽ? Kati. Ja pãnh kute memã me kute meo aminhõ jarẽnh kêt. \v 15 Me kute Môjdjê kukràdjàbit maro baja ne Metĩndjwỳnh mekam ngrykbit. Mỳkam ne mekam ngrykbit? Bir, me kute kukràdjàkam amikrào ba prãmkam ne mekam ngrykbit. Nhym be, memã me kute Môjdjê kukràdjà jarẽnh kêt nhym me kute mar kêt jabit ne me kute kukràdjàkam amikrà kêt. Ren me arỳm memã arẽ nhym ren me arỳm kuma, kambit me kute kam amikrà. Nhym be, me kute mar kêtkam ne me kute kukràdjàkam amikrà kêt. \p \v 16 Kam, me kute tu amim markumrẽxja ne Metĩndjwỳnh memã me kute meo bamã arẽ. Mỳkam? Bir, dja Abraão djô'ã tàmdjwỳ kunĩ tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh ta arỳm tu kum me kaprĩ. Tu kum me kaprĩkam gêdja arỳm mrãmri tàmdjwỳ kunĩmã apỹnh me ba djàkam me ja nhõrkumrẽx nhym me arỳm ar meo ba. Djãm mebê idjaer kute Môjdjê kukràdjà mar jabit dja meo ba? Kati. Me kute Abraão kudjwa tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽxja kunĩ dja me meo ba. Mrãmri ne kute me ja kunĩmã kute meo bamã arẽnhkumrẽx. Abraãobê ne me bakunĩ nhingêt. \p \v 17 Metĩndjwỳnh ne amrẽbê: me bakukãmãre Abraãomã ja jarẽ. Kum me bakunĩ nhingêt jarẽ. Metĩndjwỳnh kum, \q1 “Apỹnh me ba djà krãptĩ:kam me jamã ne ba arỳm ajo me ingêt.” \m Nãm ã Abraãomã ane. Nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã gu me bakamingrãnyredjwỳ baje arẽnh rã'ã ne. Ga, mrãmri Abraão kubê me banhingêtkumrẽxja pumũ. Abraão kute tu amim kamnhĩxkumrẽxja ne arỳm Metĩndjwỳnh nokrekam kubê me banhingêtkumrẽx. Metĩndjwỳnh ta ne kute akubyn me tyko tĩn ne mỳjja kukãm 'ã ajarẽ. Mỳjja kator kêt rã'ã nhym memãbit kute kator prãm kêt pyràk. Nhym be, Metĩndjwỳnhmãbit arỳm mỳjja amirĩt nhym arỳm kukãm 'ã ajarẽ. Ga, mrãmri Abraão kubê me banhingêtkumrẽxja pumũ. \p \v 18 Ne ren atemã me'õ ne ren te amiwỳr kute meo aminhõja katorkam ama ne ren 'ã ukanga. Nhym be, kati. Nãm Abraão kute meo aminhõmã tu amiwỳr kam amako tẽmkumrẽx ne me kadjy tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx. Ne kam arỳm meo aminhõkumrẽx, arỳm kubê me ingêt. Kubê apỹnh me ba djà krãptĩkam me ja nhingêt. Metĩndjwỳnh kute kum anhỹr kôt. Kute kum, “Dja ã atàmdjwỳ krãptĩo ane”, anhỹr kôt ne Abraão arỳm tu amiwỳr me kamnhĩxkumrẽx. \v 19 Nãm te amim, \p —Arỳm Xaramẽ ar ibêngê:tte. Nã bãm te ar ikra'õ prã:mje. Mrãmri ar ije me tykkam kra prãm kêtja pyràk, ane. Nãm te amim anen tu amim kamnhĩxo tẽmkumrẽx. Arỳm ne Abraão'ã amex krãptĩ: kubê 100 pyràk. \v 20 Djã ne Metĩndjwỳnh kum kabẽn jarẽ nhym we amim, \p —Dja ijo anhỹr jabej. Nàr kon. Dja ijo anhỹr kêt jabej? ane. Kati. Nãm tu amim kamnhĩx tỳxkumrẽxo tẽ. Ne kam o Metĩndjwỳnhmã ra:x jarẽ. \v 21 Nãm amim, \p —Djãm Metĩndjwỳnh 'irere:k got? Mrãmri kute imã ikra jarẽnh kôt dja imã ikra nhõrkumrẽx, ane. \v 22 Kute ã amim anhỹrkam ne Metĩndjwỳnh arỳm 'ã amim, \p —Ba tu kum axwe kêt jarẽ nhym arỳm imã mex ne, ane. \v 23 Djã ne Abraãobit man amim, “Ba tu kum axwe kêt jarẽ”, ane nhym me'ã pi'ôk no'ôk ne? Kati. \v 24 Gwaj badjwỳ ne arỳm gwaj bama. Dja gwaj tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm gwaj bamãdjwỳ axwe kêt jarẽ. Metĩndjwỳnh kute akubyn gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jejuo tĩn djwỳnh dja gwaj tu amim kamnhĩxkumrẽx, tu amim markumrẽx nhym arỳm gwaj bamãdjwỳ axwe kêt jarẽ gwaj kam arỳm kum bamex ne. \v 25 Nãm me memã Jeju kanga nhym me arỳm kubĩ. Mỳj kadjy? Bir, kute gwaj bajaxweo pãnh kadjy ne me Jeju kanga nhym me arỳm kubĩ. Kubĩ nhym arỳm akubyn o tĩn. Kute gwaj bamã axwe kêt jarẽnh kadjy ne akubyn o tĩn. \c 5 \s1 Kritu tykkôt me umar mex ne kĩnh. \r Mat 5.12; A Kô 4.8; Pir 1.28; Ped k 4.13 \p \v 1 Gwaj baje tu amim Jeju markumrẽxkam ne Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ. Kute gwaj bamã axwe kêt jarẽnhkam arỳm gwaj bakam ngryk kêt ne. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu gwaj bajaxwe pãnh tokrykam ne gwaj bakam ngryk kêt. Gwaj bakam ngryk kêtkam ne gwaj arỳm badjumar me:xkumrẽx ne ar baba. \v 2 Jejukôt ne Metĩndjwỳnh arỳm kute gwaj ba mar. Gwaj tu amim Jeju markumrẽx nhym arỳm kute gwaj bamarkumrẽx. Gwaj kum amijarẽ nhym arỳm tu kum gwaj bakaprĩkumrẽx.\f + \fr 5:2 \ft Djãm gwaj ba ne gwaj bajaxwe kêt nhym pãnh kum gwaj bakaprĩ Kati. Gwaj ba ne gwaj te bajaxwe kêtmã. Nhym be, ta ne tu kum gwaj bakaprĩ.\f* Tu kum gwaj bakaprĩkumrẽx gwaj arỳm kôt badjãm tỳx. Dja gwaj ĩ Metĩndjwỳnh mexkumrẽx pumũ. Baje Metĩndjwỳnh me:xkumrẽx pumũnhkam amakbê gwaj bakĩnhkumrẽx. \p \v 3 Ne kam te apỹnh gwaj badjumar punu, batokry djàri gwaj bawỳr bôx gwaj bakĩnhkumrẽx. Gwaj badjumar punu, batokry japôkmã bakĩnhkumrẽx. Mỳkam? Bir, gwaj kam amim, \p —Dja ba te itokryn mã Jeju kôt ar amijo iban 'ã idjukanga kêt. \v 4 Mã kôt ar amijo iba:n kam arỳm kum imexkumrẽx. Kum imexkumrẽx ne kam arỳm tu amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. Nã gwãm ã amim anen kuman arỳm bakĩnhkumrẽx. \p \v 5 Baje omũnhkumrẽxkam amakbê mỳj dja gwaj amikam kuman kôt batỳx. Bir, kum gwaj bajabê:. Nãm gwaj bamã Karõ jano nhym arỳm gwaj bamã arẽnho ba. Gwaj bamã, \p —Ga, Metĩndjwỳnh kum ajabê:ja pumũ, anhỹro ba. Ne kum gwaj bajabêja prĩne gwaj bamã o amirĩt mex gwaj arỳm amikam kuma. Ja ne gwaj kuman arỳm baje kam amakjakam batỳx. Baje Metĩndjwỳnh pumũnhkumrẽxkam amakjakam batỳx. \p \v 6 Amrẽbê ne gwaj te: kum bamex prãmje ne mã: bajaxwe rã'ã ne nhym arỳm õ akati bôx nhym arỳm Kritu gwaj bapãnh ty. Metĩndjwỳnh kute amrẽbê tyk nhõ akati'ã kum karõ kôt ne akati wajêt nhym Kritu arỳm gwaj bapãnh ty. Gwaj ba ne gwaj bamã Metĩndjwỳnh kĩnh kêt ne ar baba nhym arỳm gwaj bapãnh ty. \p \v 7 Djãm gwaj bajõ ne gwaj ren baje me'õ jaxwe pytàr kadjy ty? Kati. Djã ne gwaj ren bajõ baje me'õ kute katàt amijo baja pytàr kadjy ren batyk prãm? Kon. Gwaj baje me'õ djukaprĩ pytàr kadjy mrãmri ren batyk prãm jabej. \p \v 8 Nhym be, djãm gwaj ba ne gwaj katàt amijo baba nàr badjukaprĩ? Kati. Gwaj ba ne gwaj bajaxwe: nhym Kritu arỳm kute gwaj bapytàr kadjy ty. Nãm Metĩndjwỳnh ã kum gwaj bajabêo amirĩto ane. \p \v 9 Kamrô prõt ne tykja kam ne Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex ne. Gwaj baje ja markam ne gwaj amim, \p —Mrãmri ne Kritu kute Metĩndjwỳnh ngrykbê ipytàr mexkumrẽx, ane. \p \v 10 Amrẽbê ne gwaj Metĩndjwỳnho bakurê djwỳnh nhym Kra arỳm ty. Ty nhym Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bajo õbikwa. Kute gwaj bajo õbikwakam ne gwaj arỳm amim, \p —Mrãmri dja amim ipytàr me:xkumrẽx. Arỳm tyn akubyn tĩn ne. Kam dja ipytàr mexkumrẽx, ane. \v 11 Djãm jabit? Kati. Ajte. Gwaj Metĩndjwỳnhkam bakĩ:nhkumrẽx. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu djàpênhkôt kam bakĩnhkumrẽx. Kute gwaj bajaxweo pãnhkôt bakĩ:nhkumrẽx. \s1 Me kute tu amim Kritu markumrẽxja tĩn. \r Kô k 15.21 \p \v 12 Nhym be, Adão pydji me kukãm axwe nhym kam me kunĩ kudjwa arỳm axwen arỳm ty. Me kunĩ Adão kudjwa axwekam arỳm kunĩ ty. \v 13 Mỳj ne me axwekam kute? Bir, Metĩndjwỳnh kute Môjdjêmã kukràdjà jarẽnh nhym amũ amidjô'ã kute memã arẽnh kêtri ne me arỳm pykakam axwe ar ba. Nhym be, djãm kute memã kukràdjà jarẽnh kêtri Metĩndjwỳnh kute memã kum, “Ajaxwe”, anhỹr? Kati. Kute memã kukràdjà jarẽnh kêtri nhym me kute mar kêtri ne kute memã axwe jarẽnh kêt. \v 14 Nhym be, kute pidjô krẽn kêt kadjy kabẽn ja ne Adão arỳm kam axwe. Djã ne me kunĩ Adão kôt ã axweo ane? Djã ne me ã Metĩndjwỳnh kabẽnkam amikrào ane? Kati. Me te Metĩndjwỳnh kabẽnkam amikrà kêt ne arỳm axwe. Ne kam arỳm ty. Axwekam aben djô'ã ty: nhym kam arỳm Metĩndjwỳnh Môjdjêmã kukràdjà jarẽ. Adão kumrẽx axwe nhym me kunĩ kudjwa axwe. Nhym be, me'õdjwỳ amrẽ mõrmã ne atemã ne ukaprĩ. Jeju ne ukaprĩ. \p \v 15 Gwaj Adãomẽ Jeju Kritumẽ abenã ar maro nhỹ. Adão axwe nhym Jeju Kritu ukaprĩ. Adão pydji axwekam ne me krãptĩ: ty. Aben djô'ã ty. Nhym be, Jeju Kritu pydji tu kum me kaprĩ:kumrẽxkam\f + \fr 5:15 \ft Djãm me ta ne me axwe kêt nhym arỳm pãnh kum me kaprĩ Kati. Me ta ne me te: axwe kêtmã nhym ta arỳm tu kum me kaprĩ.\f* ne arỳm amim me krãptĩ: pytà. Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩ nhym Jeju Kritudjwỳ ukaprĩ ne arỳm me axwe krãptĩ: pytà. \v 16 Adão pydji axwekôt mỳjja kator nhym be, Jeju djukaprĩkôt mỳjja kator. Apỹnh mỳjja kator. Adão pydji axwe kôt Metĩndjwỳnh arỳm kam ngryk ne pãnh memã biknor jarẽ nhym me arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, te apỹnh me axwe djàri krãptĩ nhym Metĩndjwỳnh kute memã Jeju nhõr kôt memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. \v 17 Adão pydji axwekôt me kunĩ aben djô'ã ty. Nhym be, Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩn tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Kute memã axwe kêt jarẽnhkôt dja me tĩn. Nãm me Jejuo aminhõ nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum me kaprĩ:kumrẽx nhym me tĩn. Adãokôt ne me ty. Nhym be, Jeju Kritu pydjikôt ne me tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 18 Adão kute pidjô krẽnkôt axwe. Axweja pydji kôt ne Metĩndjwỳnh arỳm me kunĩmã biknor jarẽ nhym me arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, Jeju Kritu me axwe pãnh ty. Ja pydjikôt ne Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Me kum axwe kêtkam me kunĩ arỳm Metĩndjwỳnh kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. \v 19 Bir, me'õ pydji kute Metĩndjwỳnh kabẽn kangakam Metĩndjwỳnh arỳm me krãptĩmã axwe jarẽ. Nhym be, me'õ pydji kute Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽxkam dja Metĩndjwỳnh arỳm me krãptĩmã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. \p \v 20 Nhym ajtekam Metĩndjwỳnh arỳm memã Môjdjê kukràdjà jarẽ. Apỹnh me axwe djàrio krãptĩ: kadjy ne memã kukràdjà jarẽ. Nhym be, te apỹnh me axwe djàri krãptĩ: nhym ukaprĩ:. Me te mã axwe nhym mã ukaprĩ:. Ukaprĩo amũ amikamẽn arỳm ukaprĩ ra:x ne. \v 21 Mỳj kadjy? Bir, me mã axwe:n te axwe kêt prãmje. Ne kam arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩ:kumrẽx ne memã axwe kêt jarẽ ne kam arỳm meo ba. Meo ban memã tĩn jangij nhym me kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. Nãm me tu amim me banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽx ne kam arỳm Metĩndjwỳnhkôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. \c 6 \s1 Me Kritumẽ ro'ã tyk ne akubyn tĩn. \r A Kô 5.17; Gar 2.20; Kor 2.13 \p \v 1 Te gwaj bajaxwe nhym Metĩndjwỳnh tu kum gwaj bakaprĩ. Djãm tu kum gwaj bakaprĩkam dja gwaj we abenmã kum, \p —Gwaj mã bajaxwe ar baba rã'ã. Gêdja kam Metĩndjwỳnh tu kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx, ane? Djãm gwaj baje ã abenmã anhỹrmã? \v 2 Arkati. Arỳm gwaj tu bajaxwe kangakumrẽx. Baje mrãmri ne me tyk kute tu axwe kangakumrẽx pyràk. Djãm kam gwaj bajaxwe rã'ãmã? Arkati. \v 3 Me kute ngômã gwaj bajangjênhja kunĩ gwaj amim, \p —Ba Kritu Jejumẽ itypdji. Ne kam arỳm kute mrãmri ne Kritumẽ ro'ã ityk ne ijadjàr pyràk. Nã gwãm ã amim ane. Djãm ar aje ja mar kêt? \p \v 4 Kam, me kute ngômã gwaj bajangjênhkam ne kute gwaj Kritumẽ ro'ã batyk ne bajadjàr pyràk. Ga, Bãm mexo uma:n arỳm akubyn Krituo tĩnja pumũ. Gwaj badjwỳ baje mrãmri ne Kritumẽ ro'ã akubyn batĩn pyràk. Gwaj ã amimaro ane. Kam dja gwaj atemã amijo baba nyo amijo baban katàt amijo baba. \p \v 5 Godja gwaj kumẽ batipdjikam baje ro'ã batyk pyràk jabej dja gwaj kam kumẽ baje mrãmri ne ro'ã akubyn batĩn pyràk. \v 6 Bir, amrẽbê ne gwaj ar bajaxwe: baba. Ne kam Jejumẽ batipdjin arỳm kute ro'ã pĩte'y'ã arỳm bajarij pyràk. Ne kute bajaxwe wãnh arij pyràk. Gwaj ã amimaro ane. Gwaj kam arỳm bamã bajaxwe prãm kêt. Arỳm gwaj Jejumẽ batypdji. Ne kam baje bajaxweo krã'yr mar mexkumrẽx. \v 7 Ga, arỳm me tykkam me ajte axwe kêtja pumũ. Gwaj badjwỳ arỳm baje Jejumẽ ro'ã batyk pyràk ne bamã bajaxwe prãm kêt. \p \v 8 Godja gwaj baje ro'ã batyk pyràk mar jabej ne kam arỳm baje ro'ã akubyn batĩn pyràk jadjwỳ mar ar o baba. Tãm ne gwaj baje tu amim markumrẽx. \v 9 Mỳkam? Bir, Kritu arỳm mrãmri akubyn tĩnkam ajte tyk'ỳr bôx prãm kêtkumrẽx. Dja ajte tyk prãm kêtkumrẽx. Tãm ne gwaj baje ajte markumrẽx. \v 10 Mỳkam? Bir, tykkam ne arỳm gwaj bajaxwe pãnh tyk mãmdji. Nhym be, jakam ne akubyn tĩn ne ar ba. Metĩndjwỳnh kabẽn kôt ar amijo ba kadjy tĩn ne ar ba. \s1 Me kute wãnh axwemã irerkumrẽxmã. \r Rô 8.4; Ep 4.17; Kor 3.5; Ped k 4.1 \p \v 11 Tãm dja gar amijã aman amim, \p —Badjwỳ ne ba ije me'õ tyk pyràk ne tu wãnh ijaxwemã inhirerkumrẽx. Nhym be, jakam ije Metĩndjwỳnhkôt katàt ar amijo iba kadjy ne ba ije me'õ tyk ne akubyn tĩn pyràk ne ar iba, ane. Dja gar ã amim ane. Gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritumẽ batipdji kôt dja gar ã amim ane. \p \v 12 Ba ar amã me'õ'ã ajarẽ gar ama. Me'õja ne õ bẽnjadjwỳrmã àpênh ar ba ne kubê utĩ:n amim, \p —Ba te ije bẽnjadjwỳr kangan ikator ne ate ikrãn ityk djà kêt prãmje. Nhym ijã no tỳx ne mã ijãno djan idjàpênh'ã inê ne, ane. Ar gadjwỳ ar aje me'õja pyràk ne te ajaxwe kêt prãmje ne ajaxwe rã'ã. Kwãrĩk wãnh ajte amã ajaxwe prãm kêt. Jakam akubyn kubê aminê gê ar anhĩo ba kêt, ar anhĩ tyk prãmjao ba kêt. \v 13 Kwãrĩk wãnh kum adjàpênhmã me axwe nhõ bẽnjadjwỳrmã amijarẽnh kêt. Kwãrĩk wãnh kum aminhikra, amipar, amino, amidjumar djà jarẽnh kêt. Dja gar kôt ajaxwe. Kubê aminê. Nhym be, aje me'õ tyk ne akubyn tĩn pyràk dja gar Metĩndjwỳnhmã amijarẽ, kum aminhikra, amipar, amino, amidjumar djà jarẽ. Ne kam arỳm kôt katàt amijo aba. \p \v 14 Amrẽbê ne gar amim, \p —Ba dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro iban arỳm kôt Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, anhỹro aban te kôt amijo anhỹr prãmje ne ajaxwe rã'ã. Nhym be, jakam ne gar amim, \p —Metĩndjwỳnh djukaprĩtire ta ne tu ijo mex, anhỹro aban arỳm tu amim markumrẽxo aba. Kam ar aje wãnh ajaxwemã anhirer kadjy atỳx. \s1 Me kute Metĩndjwỳnho bẽnjadjwỳrn kum àpênhmã. \r Kô k 7.22; Gar 5.1 \p \v 15 Gwaj baje Môjdjê kukràdjà marn kôt amijo anhỹro babakôt Metĩndjwỳnh kute gwaj bajo mex kêt. Nhym be, tu kum gwaj bakaprĩkôt ta kute gwaj bajo mex. Djãm kam gwaj baje we amim, \p —Ba gêt ijaxwe rã'ã. Tu kum ikaprĩkam ba gêt ijaxwe rã'ã. Dja imã ijaxwe pãnh jarẽnh kêt, anhỹr ne kam kôt bajaxwe rã'ãmã? Kati. \p \v 16 Godja gar me axwe nhõ bẽnjadjwỳrmã kum, \p —Ã. Ba amã apê ga arỳm ijo aba, anhỹr jabej gar arỳm kum adjàpênhkumrẽx. Ne kam arỳm ajaxwen kam ô'ã arỳm akuno, me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be godja gar Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Ba akabẽn kôt amã idjàpênhkumrẽx, anhỹr jabej ne arỳm Metĩndjwỳnho ar anhõ bẽnjadjwỳrkumrẽx jabej arỳm aje kabẽn marn kôt amijo anhỹro aba. Ne kam arỳm ô'ã ajaxwe kêt ne akatàt. Djãm ar aje ja mar kêt? \p \v 17 Nhym be, ba Metĩndjwỳnhmã ar akam amikĩnh jarẽ. Gar amrẽbê me axwe nhõ bẽnjadjwỳrmã apê. Kum adjàpênhri te katàt aje amijo abamãn arerekre. Ne arỳm jakam mrãmri aje Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx. Me kute ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhja amã kĩnh. Ne kam mrãmri aje mar ne kôt amijo anhỹro abakumrẽx. \v 18 Ne kam arỳm ajaxwe kêtmã atỳx ne arỳm akatàt. Abê Metĩndjwỳnh nhõ àpênh ne arỳm kôt katàt ar amijo aba. \p \v 19 Ar ano rerekren ar ajamak mex kêtkam ne ba tu pykakam me kukràdjà kôt ar amã ikabẽn jarẽ. Amrẽbê ne gar aje me axwe nhõ bẽnjadjwỳrmã adjàpênh kadjy kum amijarẽ, kum aminhikra, amipar, amino, amidjumar djà jarẽ. Aje amũ ajaxweo amikamẽnh kadjy kum amijarẽ nhym ar ajo ba. Gar kum apên te katàt amijo abamãn arỳm arerekre. Nhym be, jakam dja gar Metĩndjwỳnho ar anhõ bẽnjadjwỳr ne kum adjàpênhkumrẽx. Ne kam aje katàt amijo abamã arỳm atỳx ne. Dja gar kum atỳx ne arỳm katàt amijo aban amũ kum amexo amikamẽnho mõ. \p \v 20 Me axwe nhõ bẽnjadjwỳrmã adjàpênhri Metĩndjwỳnh kute ar ajo ba kêtkumrẽx gar te katàt kôt amrãnh mex prãmje. \v 21 Jakam dja gar akubyn amijo tẽn amima. Kam amikam apijàm ne. Amrẽbê ate ar abakam mỳj got gar me axwe nhõ bẽnjadjwỳrkam amim aby. Arkati. Ar ga ne gar ar mekôt aba kajgo. Me ate ar ba djô'ã ne me me biknor tokry djàkam akuno. \v 22 Nhym be, jakam ne Metĩndjwỳnh arỳm me axwe nhõ bẽnjadjwỳrbê ar apytà gar kum adjàpênh ar aban arỳm ô'ã amexkumrẽx. Ne amũ amexo amikamẽnho mõn kam ô'ã arỳm Metĩndjwỳnhkôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 23 Tãm ne ja. Me axwe pãnh ne me arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne kute memã tĩn jangjênh nhym me arỳm kôt tĩn ar ba rã'ã: rã'ã ne. Djãm me kute kum o pãnhkam kute memã angjênh? Kati. Me kute kum o pãnh kêtkam tu kute memã angjênh. Me kute tu amim gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽx nhym arỳm ta kum me kaprĩn kute memã kôt tĩn jangjênh. \c 7 \s1 Me kute Kritubit marn kôt amijo bamã kute arẽnh. \r Rô 8.2; Gar 4.1; Ep 2.2; Kor 3.7 \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, Metĩndjwỳnh kute Môjdjêmã kukràdjà jarẽnh gar aje mar mexja, ar amã ne ba ikabẽn. Me tĩnri ne me kute kukràdjà mar ne kôt kute amijo anhỹro bamã. Nhym be, djãm me arỳm tykkam kute kôt amijo bamã? Kati. Arỳm me tykkam me kute kôt amijo ba kêt. Djãm ar aje ja mar kêt got? \p \v 2 Ba ar amã arẽ. Me'õ nire arỳm mjênkam dja arek mjên'ã ngrà. Metĩndjwỳnh kukràdjàkôt arek mjên'ã ngrà. Mjên tĩnri 'ã ngrà. Godja mjên'ã ngrà kêt jabej arỳm Metĩndjwỳnh kukràdjàkam amikràn arỳm axwe. Nà, dja mjên tĩnri 'ã ngrà. Nhym be, arỳm kubê mjên tykkambit dja arỳm 'ã ngrà kêt. \p \v 3 Godja mjên tĩnri me'õdjwỳ'ỳr mõr jabej nhym me arỳm kum mjênkam axwe jarẽ. Arỳm ne me'õjao akĩ. Nhym be, godja mjên arỳm kubê ty nhym my 'õmẽ arkum aben kĩnh kwãrĩk wãnh ar abenwỳr mõ. Djã ne kam ar Metĩndjwỳnh kukràdjàkam amikrà? Kati. Arỳm mjên kubê tykkam nhym ar kute abenwỳr mõrkam kute kukràdjàkam amikrà kêt. Me kute kum mjênkam axwe jarẽnh prãm kêtkumrẽx. Tãm dja gar ama. \p \v 4 Mjên tykkam kukràdjàja mỳj'ã ne ba ar amã arẽ? Mỳj ne gar aje kam marmã? Bir, amrẽbê ne gwaj Metĩndjwỳnhmã bamex kadjy Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro baba. Tãm ne kute mrãmri ne gwaj bamjên arỳm tyk pyràk. Jakam ne gwaj baje kukràdjà kôt amijo baba prãm kêt. Jakam arỳm Kritu tyn akubyn tĩn ne. Kritumẽ batipdjikam ne gwaj baje Môjdjê kukràdjà marn kôt amijo anhỹro baba prãm kêt. Kam Metĩndjwỳnhmã bamex kadjy gwaj Kritubit man kôt ar amijo baba. Ja'ã ne ba ar amã mjên tykkam kukràdjà jarẽ. Kritu tyk ne akubyn tĩnjamẽ batipdji kadjy ne gwaj Kritu man kôt ar amijo baba. Metĩndjwỳnhmã bamexkumrẽx kadjy gwaj Kritu man kôt ar amijo baba. \p \v 5 Amrẽbê gwaj ba baje amidjwỳnhbit o kĩnh prãmkam ne gwaj tu bajaxwe:. Me te Môjdjê kukràdjào gwaj bajaxwe nêje gwaj bajakre gwaj bajamakkre kêt ne kam bajaxwe: ne. Metĩndjwỳnhkam bajaxwe: ne. Nhym bit kute me biknor tokry djàkam gwaj bamẽnhmã. \v 6 Amrẽbê ne gwaj baje te Môjdjê kukràdjà marn te kôt amijo anhỹro baba. Ne amim, \p —Dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro iban arỳm Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, anhỹro baba. Ne kam kôt te bajaxwe kêt prãmje. \p Nhym be, jakam arỳm gwaj Kritumẽ batipdjikam baje ro'ã batyk pyràk ne arỳm baje ajte Môjdjê kukràdjà tũm'ã pi'ôk no'ôkja mar prãm kêt. Djãm gwaj baje ajte amim, \p —Dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro iban arỳm Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, anhỹrmã? Kati. Gwaj baje amim anhỹr kêtkumrẽx. Jakam ne gwaj mỳjja ny man amim, \p —Arỳm ne Metĩndjwỳnh Karõ iwỳr bôx ne ijo ba. Ta ne kute Metĩndjwỳnhmã ijo mexo ba, anhỹro baba. \s1 Dja me Môjdjê kukràdjà man kôt amijaxwe ma. \r Rô 3.20, 5.20 \p \v 7 Metĩndjwỳnhmã gwaj bajaxwe kêt kadjy ne gwaj ajte Môjdjê kukràdjà kôt amijo anhỹro baba kêt. Kam, djãm gwaj we baje amim, \p —Môjdjê kukràdjà punu, anhỹr jabej? Arkati. Ne ba ren Môjdjê kukràdjà mar kêt ne ren amijaxwemã ikator kêt ne ren ajte amijaxwe mar kêt. Ẽ, ren me Môjdjê kukràdjào nêje ikukrà kêt, imã me'õ nhõ mỳjja pro kĩnh ne amim 'ã karõ kêt kadjy ren ikukrà kêt ba ren tu imã me õ mỳjja pro kĩnh ne 'ã amim karõo iban kam ren kam amijaxwe ja mar kêt. Me kute nêje ikukrà kêtkam ne ba ren kam amijaxwe mar kêt. \p \v 8 Nhym be, kati. Arỳm ne me Môjdjê kukràdjào nêje ikukrà. Ba kam arỳm amijaxwe ma. Ba kàjbê imã me'õ nhõ mỳjja puro kĩnh nhym me Môjdjê kukràdjào mã imã, \p —Kwãrĩk wãnh amã me õ mỳjja puro prãmje ar aba kêt, ane. Ba kam ba arỳm imã me õ mỳjja pro kĩ:nh. Ne kam arỳm me õ mỳjja puro prãmje ar iba. Ne arỳm imã apỹnh me õ mỳjja puro kĩ:nh ne arỳm ijaxweo imõr me:x ne. Ne ren Môjdjê kukràdjà kêt nhym ren me mar kêt nhym ren me axwe ren kute kajgo pyràk. Kam ne ba ren badjwỳ ren amijaxwe mar kêt ne. Nhym be, kati. Arỳm ne ba kukràdjà man ajte kôt ijaxwe ma. \p \v 9 Amrẽbê ije Môjdjê kukràdjà mar kêtri ne ba ate ikrãn amim, \p —Dja ba Metĩndjwỳnhkôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, anhỹro iba. Ne kam kute itĩn pyràk ne ar iba. Ne kam arỳm Môjdjê kukràdjà man amim, \p —Je, arỳm ijaxwe:. Ijaxwe pãnh dja Metĩndjwỳnh arỳm ikangan me biknor tokry djàkam imẽ, ane. Ba kam arỳm ityk pyràk. \v 10 Ba arĩk amim, \p —Dja ba Môjdjê kukràdjà mextire man kôt amijo anhỹro iban arỳm Metĩndjwỳnh kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Ne kam te ije kôt amijo anhỹrmãn kam arỳm amim, \p —Ijaxwe:. Dja Metĩndjwỳnh ikangan me biknor tokry djàkam imẽ. Nã bãm ã amim ane. Ne kam ije Môjdjê kukràdjà mextire markam amityk ma. \p \v 11 Mỳkam? Bir, ba ne ba amim ijêx ne aminoo aknon amim, \p —Dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro iban Metĩndjwỳnh kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Nhym be, kati. Me kunĩ te kute kukràdjà marn kôt amijo anhỹr prãmje, ne kam kam amikrào ba. Badjwỳ ne ba kam amikrào iba. Ne kam aminoo aknon arĩk amim, \p —Dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt amijo anhỹro iban arỳm Metĩndjwỳnh kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Nhym be, kati. Ije kukràdjàkam amikràkam dja Metĩndjwỳnh me biknor tokry djàkam imẽ. \v 12 Djãm kam Môjdjê kukràdjà punu? Kati. Mexkumrẽx. Metĩndjwỳnh kukwakam ne Môjdjê kute memã kukràdjà jarẽnh. Môjdjê kute kam me axwe kêt kadjy me akre katàtkumrẽx. Kukràdjà mexkumrẽx. \p \v 13 Djãm Môjdjê kukràdjà mex kôt ije amijo anhỹr djô'ã ne ijaxwen me biknor tokry djàkam itẽmmã? Arkati. Ba kukràdjà maro iban kam arỳm amijaxwemã ikaton amima. Ne kam te kukràdjà kôt amijo anen mã ijaxwen kam arỳm mã amim, \p —Dja Metĩndjwỳnh ijaxwe pãnh me biknor tokry djàkam imẽ. Be, ijaxwe ne punu:re, anhỹro iba. \s1 Ta te: axwe kêt prãmje mã axwe'ã kute amijarẽnh. \r Gar 5.17 \p \v 14 Metĩndjwỳnh Karõ ne Môjdjê kukràdjà jarẽ. Nhym be, jakam djẽ ne ba mã Metĩndjwỳnh Karõ ma? Kati. Imã ijaxwe prã:m ne te ijaxwe kêt prãmje. \v 15 Djãm imã mỳjja kĩnhja ne ba o iba? Kati. Imã mỳjja kĩnh kêtja ne ba o iba. Mỳkam ne ba o iba? Kon. Ije mar kêt. \v 16 Imã mỳjja kĩnh kêto ibakam ba arỳm amim, \p —Mrãmri, Môjdjê kukràdjà mexkumrẽx, ane. \v 17 Djãm kam ba ne ba o iba, imã mỳjja kĩnh kêtjao iba? Kati. Ikadjwỳnhbê ijaxwe ja ne 'ã imã apnên ijo ba. \v 18 Djãm imex got? Ije amidjwỳnhbito kĩnh prãmkam djãm imex got? Ije mỳjja mexo iba kadjy te imã mỳjja mexbit kĩnh. Kam, ije mỳjja mexbito iba kadjy mỳj dja ba amijon? Kon. Ije amikam mar kêtkumrẽx. \v 19 Imã mỳjja mex kĩnhja djãm tãm ne ba o iba? Kati. Imã ijaxwe kĩnh kêtja ijaxwe ja ne ba o iba. Te imã ijaxwe kĩnh kêt mã o iba. \v 20 Kam, imã ijaxwe kĩnh kêtjao ibakam djãm ba ne ba o iba? Kati. Ikadjwỳnhbê ijaxwe ja ne ijaxwe'ã imã apnên ijo ba. \p \v 21 Kam, djã ne ba mrãmri mỳjja mexo ibakumrẽx? Kati. Bit ije mỳjja mexo iba kunĩkôt ne ba mã mỳjja punu o iba. \v 22 Ba ne ba imã Metĩndjwỳnh kukràdjà kĩnh. \v 23 Nhym be, ikadjwỳnhbê ijaxwe ja ne ijaxwe'ã imã apnê. Ba amim, “Ba on imexbit”, ane. Ne kam mã ijaxwen te ijaxwe kêt prãmje. Ije mỳjja mexo iba prãm kunĩkôt mã ijaxwe. \v 24 Ba amim, \p —Ỹ, watĩre. Ikadjwỳnhbê ijaxwe ja ne ijaxwemã ingrẽk prãm ba arỳm me biknor tokry djàkam itẽmmã. Mỳj me'õ dja ikadjwỳnhbê ijaxwe jabê ipytà? Nã bãm ã amim ane. \v 25 Bir, gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu dja ikadjwỳnhbê ijaxwebê ipytà. Ba kam mã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Tãm ne ja. \p Ba kam mã amim, \p —Ba on Metĩndjwỳnh kabẽn kôtbit amijo iba, ane. Nhym be, ikadjwỳnhbê ijaxwe mã kute ijo ba prãmkumrẽx. Tãm ne ja. \c 8 \s1 Me kute Metĩndjwỳnh Karõ marja tĩn. \p \v 1 Kritu Jejumẽ gwaj batipdji nhym arỳm kute gwaj bakadjwỳnhbê bajaxweo apêxmã. Kam, Metĩndjwỳnh kute gwaj bamã bajaxwe pãnh jarẽnh kêt gwaj me biknor tokry djàkam babiknor kêtkumrẽx. Baje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy bajaxweo baba kêtja, baje Metĩndjwỳnh Karõ kôt amijo babaja, gwaj ba dja gwaj me biknor tokry djàkam babiknor kêtkumrẽx. \p \v 2 Mỳkam? Bir, gwaj mã bajaxwekam arỳm me biknor tokry djàkam batẽmmã. Nhym be, gwaj arỳm tu amim Kritu Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh Karõ gwaj babê bajaxwe kurên kubê gwaj bamã tỳx jadjà gwaj kam arỳm katàt amijo baba kadjy batỳx. Ne kam babiknor kêtkumrẽx ne Metĩndjwỳnhkôt batĩn ne ar baba rã'ã: rã'ã ne. \v 3 Bir, gwaj baje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy bajaxweo babakam ne gwaj te: katàt baje amijo baba prãmje ne te baje Môjdjê kukràdjà mar ne te kôt baje amijo baba mexmã. Nhym kam Metĩndjwỳnh pykamã ta Kra pydji jano nhym ta amijo kute me axwe nhĩ pyràk ne ar ba. Nãm aminhĩ tã pĩte'y'ã wajêt nhym Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã tỳx jadjà. Katàt baje amijo baba kadjy arỳm gwaj bamã tỳx jadjà nhym gwaj bajaxweja arỳm gwaj bamã rerekren ajte kute gwaj bajo ba kêt. \p \v 4 Dja gwaj amidjwỳnhbito kĩnh kêt ne bajaxweo baba kêt ne Metĩndjwỳnh Karõ man kôt ar amijo baba. Nhym kam arỳm gwaj bamã tỳx jadjà. Gwaj bajaxwe kêt kadjy bamã tỳx jadjà. Gwaj kam arỳm kum bajaxwe kêt ne katàt ar amijo baba. Ne kam arỳm tu Môjdjê kukràdjà kôt katàt ar amijo baba. \s1 Me ta kute amidjwỳnhbito kĩnh. \r Gar 5.16 \p \v 5 Bir, me ta kute amidjwỳnhbito kĩnhja ne me kum axwe mar prãm. Nhym be, me kute Metĩndjwỳnh Karõ kôt amijo baja ne me kum Karõ mar prãm. \v 6 Nhym me mã kum axwe mar prãm ja dja me me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, me kum Karõ mar prãm dja me Metĩndjwỳnhkôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne umar mexkumrẽx. \p \v 7 Mỳkam ne me mã: kum axwe mar prãm akuno? Bir, me kum Metĩndjwỳnh kurêkam. Me ja ne me kute Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt amijo ba prãm kêt. Nãm me te: kôt amijo ane. \v 8 Me ja, me kute amidjwỳnhbito kĩnh kadjy axweo ba prãmja ne me te kute Metĩndjwỳnho kĩnhmã. \s1 Me kum Metĩndjwỳnh Karõ mar prãm'ã ujarẽnh. \r Dju r 7.38 \p \v 9 Nhym be, djãm ar ga ne gar amã ajaxwe maro aba prãm? Kati. Ar ga ne gar amã Karõ mar prãm. Mrãmri ar akam Metĩndjwỳnh Karõ ỹrkumrẽx jabej ar amã Karõ mar prãm. Nhym be, me'õkam Kritu Karõ ỹr kêtja Metĩndjwỳnh kute o aminhõ kêtkumrẽx. \p \v 10 Nhym be, mrãmri Kritu ar akam ỹrkumrẽx jabej ar anhĩbit dja ty. Me axwe djô'ã me batykjakam dja ar anhĩbit ty. Nhym be, Metĩndjwỳnh kute ar amã axwe kêt jarẽnh nhym Karõ kute ar ajo bakam dja gar kôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. \v 11 Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm Karõo akubyn Jejuo tĩn. Karõ ja ar akam ỹr jabej dja ar gadjwỳ ar ajo tĩn. Krituo tĩn djwỳnh ar ajo tĩn. Dja gar te arỳm ty nhym akubyn ar gadjwỳ ar ajo tĩn. Ar akam Karõ ỹr jao akubyn ar ajo tĩn. \p \v 12 Kam, djãm gwaj baje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy mã bajaxweo babamã? Kati. \v 13 Dja gar arek ajaxweo aban arỳm akuno. Me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, dja gar apỹnh ajaxwe krãta. Aparo ajaxwe'ỳr amrãnh, anhikrao aje ajaxwe nhipêx, anoo aje ajaxwe pumũnh, adjumar djàkam aje ajaxwe mar, ajajkwao aje mỳjja punu jarẽnh ajaxweja kunĩ krãta kute mrãmri ne me kute mỳjja bĩnkam arỳm àpênho krã'yr pyràk. Dja gar Metĩndjwỳnh Karõ maro ajaxwe krãtan arỳm Metĩndjwỳnhkôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 14 Mỳkam? Bir, me kute Metĩndjwỳnh Karõ maro ba nhym kute meo baja ne me mrãmri kubê Metĩndjwỳnh krakumrẽx. \v 15 Karõ kute ar ajo bakam djãm Metĩndjwỳnh ar ajo õ àpênh kajgon kum ar akurên ar ajo ajkẽ gar amã uma: ar aba? Kati. Karõ kute ar ajo bakam Metĩndjwỳnh arỳm ar ajo krakumrẽx gar amã kĩ:nhkumrẽx. Ne kam kum, “Djũnwã”, ane. Mebê idjaer kabẽnkôt ne me kum, “Aba”, ane. Nhym be, me bakabẽnkôt ne gwaj kum, “Djũnwã”, ane. \p \v 16 Metĩndjwỳnh Karõ ta ne gwaj bakadjwỳnhbê gwaj bamã, \p —Be, omũ. Mrãmri abê Metĩndjwỳnh krakumrẽxja pumũ, anhỹro ba. Kam, gwaj babê Metĩndjwỳnh krakumrẽx. Tãm ne gwaj baje markumrẽx. \v 17 Arỳm gwaj babê krakam dja gwaj arỳm Metĩndjwỳnh nhõ mỳjjao aminhõ. Kritumẽ ro'ã dja gwaj õ mỳjjao aminhõn ar o baba. Kôt batokry jabej o aminhõ. Kritukôt mrãmri batokry jabej dja gwaj õ mỳjjao aminhõn arỳm ro'ã bame:xkumrẽx. \s1 Me kute amimexkumrẽx kam amak. \r Dju r 17.22; A Kô 4.17; Kor 3.4 \p \v 18 Bir, mỳj dja gwaj batokry jakam kuma? Bir, 'ã dja gwaj amim, \p —Jakam ba itokry ne kute itokry rax pyràk. Nhym be, dja ba ĩ Kritumẽ ro'ã ime:xkumrẽx nhym me kunĩ arỳm ipumũ. Dja ba kam ikĩnh. Ne ikĩnhkam ajbir itokry ja mar kêt, ane. Gwaj ã batokry'ã amim ane. \v 19 Dja gwaj babê Metĩndjwỳnh krakôt bakato. Dja amrẽ õ akati bôx gwaj kam arỳm bakato. Djãm kam dja gwaj bapunu: got? Kati. Dja gwaj kam bame:xkumrẽx. Mỳjja kunĩ Metĩndjwỳnh kute ipêx ja ne amiwỳr gwaj bakatorkam ama:. Mrymẽ bàmẽ pykamẽ mỳjja kunĩ amiwỳr gwaj bakatorkam ama:. \p \v 20 Mỳkam ne amiwỳr gwaj bakam ama:? Bir, Metĩndjwỳnh kute mỳjja kunĩ nhipêx ja ne amrẽbê amijo ajkẽn arỳm punu. Pykakam 'ê kumex ne mỳjja djàkrê kumex kato. Djãm mỳjja ta ne amijo ajkẽ? Kati. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ne ã mỳjja amijo bikẽnho ane. Nhym be, ajmãkam dja mỳjja kunĩ mexkumrẽx. Mỳjja kunĩ amiwỳr amimexkam ama:. \p \v 21 Mỳkam? Bir, jakam ne mỳjja punu prãm, kà rerek prãm, kro prãm, apôk prãm. Nhym be, mỳjja kute amijo mexkam dja punu prãm kêt, kà rerek prãm kêt, kro prãm kêt, apôk prãm kêtkumrẽx. Gwaj babê Metĩndjwỳnh kramẽ ro'ã dja mỳjja me:xkumrẽx ne kĩ:nhkumrẽx. Dja ĩ gwaj babê Metĩndjwỳnh kra amirĩt. Ne kam bamexkumrẽx ne bakĩnhkumrẽx. Nhym kam me baro'ã mỳjja kunĩdjwỳ mexkumrẽx. Kam ne mỳjja kunĩ amiwỳr amimexkam ama:. \p \v 22 Jakam ne mỳjja kunĩ: tokry pymaje kangãngã. Kute mrãmri ne me nire kra àn tokry pymaje kangãngã pyràk ne kute kra bixadjwỳrkam ama:k pyràk. Amrẽbê: ne mỳjja kangãngãn jakam kangãngã rã'ã ne. \p \v 23 Gwaj badjwỳ ne gwaj banhĩ nykam ama:. Gwaj badjwỳ baje arỳm amijã Metĩndjwỳnh Karõ kakinhja ne gwaj banhĩ nykam ama:. Dja gwaj babê Metĩndjwỳnh krakumrẽx amirĩt. Nhym akubyn bôxkam dja gwaj bamã banhĩ ny ngã. Dja gwaj banhĩ nyja rerek prãm kêt ne apêx prãm kêt ne ny rã'ã. Banhĩ nykam amakbê bakangãngã. Banhĩja punu prãmkam batokry pymaje bakangãngã. \p \v 24 Gwaj amiwỳr banhĩ ny kam ama: nhym arỳm Metĩndjwỳnh amim gwaj bapytà. Nhym be, djãm arỳm ne gwaj banhĩ nyja pumũ? Kati. Gwaj ren arỳm banhĩ ny pumũn ren amiwỳr kam amak kêtkumrẽx ne ren ate bakrãn ar baba. \v 25 Nhym be, kati. Kute gwaj bamã banhĩ ny jadjàr kêtri ne gwaj amiwỳr kam ama:n kam akrànmã amiwỳr amãr 'iry. \p \v 26 Gwaj banhĩ nykam amakbê Metĩndjwỳnh Karõ kum gwaj bakaprĩ:. Gwaj bakaprĩn barerekrekam ne Karõ kum gwaj bakaprĩ:. Ne Metĩndjwỳnhmã gwaj bajo a'u:w. Gwaj bakaprĩn barerekrekam dja gwaj amim, \p —Mỳj dja ba ikaprĩkam Metĩndjwỳnhmã ikabẽn jarẽnh on? anen te baje Metĩndjwỳnhmã amijarẽnhmã. Nhym kam Karõ kute pykakam gwaj bajo ba arỳm gwaj bama. Gwaj baman arỳm kum gwaj bakaprĩ:. Kum gwaj bakaprĩn arỳm amũ kàjkwakam Metĩndjwỳnhmã gwaj bajo a'u:w. Djãm gwaj bakabẽnkam ne gwaj bajo a'uw? Kati. Ta kabẽn mar kêtkam. Kum gwaj bakaprĩ:kam ne kabẽno kangãngãn gwaj bajo a'u:w. Nãm ã Karõ amybỳm amũ kàjkwakam Metĩndjwỳnhmã gwaj bajo à'wỳro ane. \p \v 27 Metĩndjwỳnh ne kute me kunĩ djumar djàkam me kabẽn mar mexkumrẽx ne kam arỳm kute prĩne Karõ kabẽn mar mex. Karõ ta ne arỳm kute gwaj bajã Metĩndjwỳnh kabẽn mar. Kute gwaj bajã amim karõkam kabẽn ja kute mar ne kabẽn kôt kute kum gwaj bajo à'wỳr. Jeju kute arỳm gwaj bajo õ me ja, Karõ kute Metĩndjwỳnhmã gwaj bajo à'wỳr. Metĩndjwỳnh kabẽn kôt kute kum gwaj bajo à'wỳr. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm kute prĩne kabẽn mar mex. \s1 Kra mex kôt me mex. \r Rô 8.37; Pir 1.12; Ped k 5.10 \p \v 28 Be, nhym apỹnh mỳjja kute gwaj bajo baja. Mỳjja kunĩkôt. Apỹnh gwaj bakaprĩ djàri nàr apỹnh gwaj bakĩnh djàri kute gwaj bajo baja. O ne Metĩndjwỳnh amim gwaj bajo mexo tẽ. Gwaj bamã abêja ne gwaj bajo mexo tẽ. Metĩndjwỳnh ne amrẽbê: gwaj bakukãm amim gwaj bajã karõn arỳm kôt amiwỳr gwaj bajuw ne ar gwaj bajo ba. Ne kam arỳm apỹnh mỳjjao gwaj bajo mexo tẽ. Ja ne gwaj arỳm baje mar. \p \v 29 Mỳj kadjy ne gwaj bajo mexo tẽ? Bir, Kra mex kôt gwaj bamex kadjy. Mỳjja kunĩ kêtri ne kute me kukãm õ me ja kunĩ mar ne arỳm amijo me utà. Kra mex kôt kute meo mex kadjy ne amijo me utà. Krakôt kute õ me ja kunĩo mexo tẽmkam ne kute mrãmri ne me kra kutewa apôx nhym kôt aben nhitepã kamy kunĩ apôx pyràk. Kra kute kamy krãptĩ:mã wa kadjy ne Kra mex kôt gwaj bajo mexo tẽ. \v 30 Kute amijo me utàr ja ne amiwỳr me ku'uw ne meo ba. Kute amiwỳr me 'wỳr ja ne memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Kute memã axwe kêt jarẽnh ja dja meo me:xkumrẽx. Nhym me arỳm kàjkwakam Kra mex kôt mrãmri me:xkumrẽx. Dja gwaj kàjkwakam kôt arỳm bame:xkumrẽx. \s1 Metĩndjwỳnh kum me abê ne me'ã ukanga kêt. \p \v 31 Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ. Ne kam dja ĩ Kra kôt prĩne gwaj bajo mex. Kam, djãm me'õ kute Metĩndjwỳnh bê gwaj bajo akẽx gwaj kôt bajaxwemã? Kati. Metĩndjwỳnh ã kum gwaj bajabêo anhỹrkam dja me'õ kubê gwaj bajo akẽx kêtkumrẽx. \v 32 Nãm amijã Kra djwỳnh pydji nê kêt ne gwaj bakunĩ kadjy kanga nhym arỳm gwaj bapãnh ty. Djãm kute gwaj bakadjy Kra kangakam kute gwaj babê mỳjja mex'õ nêmã? Arkati. Kute gwaj bamã mỳjja mex kunĩ nhõrmã. \p \v 33 Mỳj me'õ dja gwaj bamã axwe jarẽ? Kati. Metĩndjwỳnh kute amijo gwaj bapytàrja dja gwaj bamã axwe jarẽnh kêt. Ta ne arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex ne. Kam dja te me'õ kute gwaj bamã axwe jarẽnhmã. \p \v 34 Mỳj me'õ dja gwaj bamã me biknor tokry djàkam babiknormã arẽ? Kati. Kritu Jeju ne tyn akubyn tĩn ne ajte Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh nhỹ. Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh nhỹn ajte gwaj banêje kum kabẽno nhỹ. Kam dja te me'õ kute gwaj bamã babiknormã arẽnhmã. \v 35 Kritu kum gwaj bajabê:. \q1 Dja te me'õ gwaj bajo ajkẽ nhym Kritu kum gwaj bajabê rã'ã:n gwaj bajo ba rã'ã: ne. \q1 Dja te apỹnh gwaj bakaprĩ djàri ajte gwaj bajo ba nhym Kritu kum gwaj bajabê rã'ã. \q1 Dja te apỹnh mỳjja tỳx ajte gwaj bajo ba. \q1 Dja te me ajte kum gwaj bakurê. Kritumã badjàpênhkam te kum gwaj bakurê. \q1 Dja te ajte gwaj bamã prã:m. \q1 Dja te ajte gwaj bakà kêtkam bamã kry:. \q1 Dja te apỹnh mỳjja pyma ajte gwaj bajã apôx. \q1 Dja me ajte te kàxo gwaj bapa. Nhym Kritu mã: kum gwaj bajabê rã'ã:n gwaj bajo ba rã'ã: ne. \m \v 36 Apỹnh gwaj bakaprĩ djàri kute gwaj bajo ba kôt ne me bakukãmãre amrẽbê: Metĩndjwỳnhmã amijarẽn kum, \q1 “Be, amã ar idjàpênhkam ne me kute ar ibĩn pyràk. Myt kunĩkôt ne me kute ar ibĩn pyràk. Nãm me ar ijo mrykĩ'ãtomti pyràk ne kum ar ibĩn prãm.” \m Nãm ã me bakukãmãre Metĩndjwỳnhmã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kam gwaj badjwỳ bakamingrãnyre dja gwaj mrãmri mekôt ã apỹnh bakaprĩ djàri maro ane. Jejumã badjàpênhkam ã apỹnh bakaprĩ djàri maro ane. \p \v 37 Jeju ne gwaj bajã ukanga kêt ne kum gwaj bajabê rã'ã:. Kam te apỹnh mỳjja pymaja gwaj bajo ba gwaj amim Jeju mar tỳx ne arỳm kubê amijo akẽx kêtkumrẽx. \q1 \v 38 Djãm gwaj batykkam kum gwaj bajabê kêt ne gwaj bajã ukangamã? Kati. \q1 Nàr, djãm gwaj batĩn ne ar babakam kum gwaj bajabê kêt ne gwaj bajã ukangamã? Kati. \q1 Nàr, djãm kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kute gwaj bajo bikẽnh nhym kum gwaj bajabê kêt ne gwaj bajã ukangamã? Kati. \q1 Nàr, djãm me karõ punu, \q1 nàr djãm jakam apỹnh mỳjja apôx, \q1 nàr djãm amrẽ apỹnh mỳjja apôx mõr, \q1 nàr djãm apỹnh mỳjja 'itỳx gwaj bajo bikẽnh nhym kum gwaj bajabê kêt ne gwaj bajã ukangamã? Kati. \q1 \v 39 Nàr, djãm kàjkwa kurũm mỳjja apôx, \q1 nàr djãm pyka krakri mỳjja apôx, \q1 nàr djãm Metĩndjwỳnh kute amũ apỹnh mỳjja kunĩ nhipêx'õ kute gwaj bajo bikẽnh nhym kum gwaj bajabê kêt ne gwaj bajã ukangamã? Arkati. \q1 Apỹnh mỳjja pyma te gwaj bajo ajkẽ nhym Metĩndjwỳnh kum gwaj bajabê:n gwaj bajo ba rã'ã:. \m Nãm ã kum gwaj bajabêo ane. Gwaj baje Kritu Jejuo banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt ã kum gwaj bajabêo ane. Tãm ne ba tu amim markumrẽx. \c 9 \s1 Metĩndjwỳnh ta kute amijo me utàr. \p \v 1-2 Djãm gwaj baje Môjdjê kukràdjà mar ne kôt baje amijo babakam ne Metĩndjwỳnh kute gwaj bamã axwe kêt jarẽnh gwaj arỳm kum bamex ne? Kati. Nã gwãm tu amim Jeju markumrẽx nhym arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex ne. Nhym be, inhõ me wỳnh, inhõbikwabê mebê idjaer djãm me kute tu amim Jeju markumrẽx? Kati. Me kute amim Jeju mar kêt. Nãm me amim, \p —Ba Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo iba nhym Metĩndjwỳnh arỳm imã ijaxwe kêt jarẽ ba arỳm kum imex, ane. Me kute amim Jeju mar kêtkam dja Metĩndjwỳnh arỳm pãnh me kanga. Kam ne ba ikadjwỳnhbê ikaprĩn iban imỳr rã'ã: ne. Kritu kôt ne ba katàt ikaprĩ'ã ar amã amijarẽnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh Karõ ta ne ajte idjumar djà kadjwỳnhbê imã, \p —Mrãmri 'ã ajêx kêtkumrẽx, ane. Mrãmri ikaprĩkumrẽx. \v 3 Inhõ me wỳnh, inhõbikwabê mebê idjaer ne me kute amim Jeju mar kêt. Ba ren me kadjy Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh mebê idjaer kanga kêt. Ba dja ga me pãnh ikanga, ane. Nhym ren me kam arỳm tu amim Jeju Kritu markumrẽx ba ren arỳm ã Metĩndjwỳnhmã ane. Nhym be, kati. Me kute amim Jeju mar kêt. Kam ne ba mekam ikaprĩ:re. \v 4 Mebê idjaerkumrẽx. Metĩndjwỳnh ne amrẽbê meo kra nhym Metĩndjwỳnh rax djô'ã me ra:x. Ne kam ajmã kuten amim Jeju mar kêt ba arỳm mekam ikaprĩre ne. Metĩndjwỳnhmẽ ne me kute aktã abenmã amijarẽnh mãmdji nhym arỳm memã kum, \p —Ba dja ba me ajo djuw mex rã'ã: rã'ã ne, ane. Ne arỳm memã Môjdjê kukràdjà jarẽ nhym me o ba. Ne kukràdjà kôt kum apê ne kum amijarẽnho ba. Nhym kute memã mỳjja jarẽnh mãmdji. Me kukãm apỹnh mỳjja mex apôxmã kute memã arẽnh mãmdji. Nhym me ajmã ne Jeju mar kêt ne ar ba. Ba kam mekam ikaprĩre ne. \p \v 5 Me bakukãmãre ne me me babê idjaer kukãmãrekumrẽx nhym Jeju Kritu arỳm mekam amijo ĩ ne kato. Kubê ne apỹnh me ba djà kunĩkôt me kunĩ, mỳjja kunĩ Tĩndjwỳnh. Pydji ne me:xkumrẽx ne ra:x. Mex ne rax rã'ã: rã'ã ne. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. Jeju Kritu me ibê idjaer kurũm kato nhym kam me ajmã ne Jeju mar kêt ne ba. Ba kam mekam ikaprĩ:re ne imã me kaprĩ:kumrẽx. \p \v 6 Metĩndjwỳnh kute mebê idjaero kran kute memã, “Me abê ikra”, anhỹrkam ne me kwỳ arỳm kanga. Me kwỳ kute kangakam djãm arỳm kam Metĩndjwỳnh kabẽn kajgo? Kati. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt me kwỳbê Metĩndjwỳnh krakumrẽx. Djãm mebê idjaer kunĩ ne Metĩndjwỳnh kute meo kra? Kati. Me kwỳbit. \v 7 Nàr, djãm Abraão djô'ã me ar ba kunĩ ne Metĩndjwỳnh kute memã, \p —Me abê Abraão tàmdjwỳkumrẽx, anhỹro ba? Kati. Me kwỳmãbit. Nãm Abraãomã kum, \p —Idjak kurũm dja atàmdjwỳ apôx, ane. \p \v 8 Mỳj'ã ne gwaj kabẽn ja ma? Bir, amrẽbê: me bakukãmãre Abraão ta ne amikabẽnkôt õ àpênh kajgomã Imaêr dji nhym kato. Djãm kra Imaêrmẽ ô'ã tàmdjwỳ apôxmẽ djã ne Metĩndjwỳnh me jao krakumrẽx? Kati. Metĩndjwỳnh kute kabẽn pydjin arẽnh kôt ne prõkumrẽxmã Idjak dji nhym arỳm kato. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm o krakumrẽx. Kra Idjakmẽ kam tàmdjwỳ apôxmẽ ne Metĩndjwỳnh meo krakumrẽx. \v 9 Arỳm ne Abraãomã kum, \p —Dja ba ĩ bôx nhym Xara arỳm kra, ane. Metĩndjwỳnh kute kabẽn pydjin arẽnh ne ja. Nhym kam arỳm kra kato nhym Metĩndjwỳnh amikabẽnkôt arỳm o kra. \p \v 10 Nhym ajtekam me banhingêt Idjak Rebekamã kra ar kudji nhym tujarô rã'ãkam Metĩndjwỳnh arỳm kra ar'ã amim karõ. \v 11-13 Ar rwỳk kêtri. Ar mex nàr ar axwe kêtri ne arỳm ar'ã amim karõn Rebekamã kum, \q1 “Kutewa dja kutapumã apê”, ane. \m Pi'ôkkam kute me bakukãmãremã ar arẽnh kôt ne ã Rebekamã ane. Ne memã kum, \q1 “Imã Djako kĩnh. Nhym be, imã Ixau kĩnh kêt”, ane. \m Djãm mexkam ne kum Djako kĩnh? Kati. Djãm axwekam ne kum Ixau kĩnh kêt? Kati. Kute ar'ã amim karõ kôt kum Djako kĩnh ne kum Ixau kĩnh kêt. Idjujarẽnhja ne me kunĩ'ã amijakre. Mỳj dja gwaj me kunĩ'ã amim arẽn kuma? Bir, dja gwaj amim, \p —Be, Metĩndjwỳnh ne amikabẽn kôt arỳm amijo me utà. Kute me kêtri me'ã amim karõ kôt ne arỳm amijo me utà. Djãm me ta mexkôt ne amijo me utà? Kati. Amikabẽn kôt. Kute amiwỳr me 'wỳr djwỳnh ta amikabẽn kôt ne kute amijo me utàr, ane. Tãm dja gwaj idjujarẽnh ja markam amim arẽn maro baba. \p \v 14 Metĩndjwỳnh ta kute amijo me utàr. Me kator kêtri kute amijo me utàr. Kute amim me'ã karõ kôt kute amijo me utàr. Djãm kam gwaj ba baje amim, \p —Be ga, Metĩndjwỳnh kute katàt amijo ba kêtja pumũ, anhỹrmã? Arkati. Metĩndjwỳnh katàt ry tipdji. \v 15 Ga, Metĩndjwỳnh amrẽbê: me bakukãmãre Môjdjêmã kum, \q1 “Ba dja ba amim me'õ'ã karõn tu imã kaprĩ. Ba dja ba amim me'õ'ã karõn tu imã kĩnh.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã ane. \p \v 16 Mỳj ne gwaj kabẽn ja burũm kuma? Bir, djãm me'õ ta kum kĩnh nhym kum kaprĩ? Kati. Nàr, djãm me'õ ta kum apê nhym kum kaprĩ? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne tu kum me kaprĩ. Tãm ne gwaj Metĩndjwỳnh kabẽnja burũm kuma. \v 17 Amrẽbê: me bakukãmãre ar bari ne Metĩndjwỳnh Parao'ã amakkre kêt mẽn ajte o bikẽnho dja. 'Ã amakkre kêt mẽnho ãmri ne kum, \q1 “Mỳj kadjy ne ga anã kurũm ruw ba ajo ikato? Bir, ije ajã ajamakkre kêt mẽnh ne ajo ibikẽnh kadjy. Ije me kunĩmã akam itỳxo amirĩt kadjy ne ba ajo ikato. \q1 Apỹnh pyka kunĩkôt dja me iraxmã katon abenmã irax ne ipyma jarẽ. Ja kadjy ne ba ajo ikato. Me kute ipyma: mar kadjy. Kadjy ne ba ajo ikato.” \m Nãm ã Paraomã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 18 Arỳm ne ba Rebeka'ã ajarẽn ajte Môjdjê'ã ajarẽn ajte Parao'ã ajarẽ. \p Mỳj dja gwaj Metĩndjwỳnh kute kam arkum kabẽn jarẽnh burũm kuma? Mỳj'ã ne amijakre? Bir, Metĩndjwỳnh ta ne amim me'ã karõ. Ne kam amikabẽnkôt arỳm tu kum me kwỳ kaprĩ. Tãm ne gwaj kute Rebekamã kabẽn jarẽnh ne ajte Môjdjêmã kute kabẽn jarẽnh burũm kuma. Ba kam ajte Parao'ã ajarẽ. Mỳj dja gwaj Metĩndjwỳnh kute kum kabẽn jarẽnhja burũm kuma? Bir, Metĩndjwỳnh ta ne amim me'ã karõ. Ne kam ta amikabẽnkôt ajte tu me kwỳ'ã amakkre kêt rẽ. Tãm dja gwaj Paraomã kabẽn burũm kuma. \p \v 19 Djãm ar ajõ imã, \p —Metĩndjwỳnh kute ã amim me'ã karõo anhỹrkam mỳj me'õ ne kubê àptàrmã? Arkati. Metĩndjwỳnh ta kute me'ã amakkre kêt mẽnhkam ne ren memã axwe jarẽnh kêt. Mỳkam ne memã axwe jarẽ? ane. Djãm aje ã imã anhỹrmã? \v 20 Kati. Kwãrĩk wãnh mỳjwã wã jarẽnh kêt. Pykabê ne ga ar aban angri:re ga we ajte akabẽno aje Metĩndjwỳnh japanhmã. Nã bãm me bakukãmãre kabẽn kôt amã ane. Amrẽbê ne me memã kum, \q1 “Djãm arỳm mỳjja nhipêx kute ipêx djwỳnhmã kum, \q1 ‘Mỳkam ne ga ga inhipêx prãm ne kam ã ijo ane’? anhỹrmã? Kati.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane. Mrãmri ne me bakukãmãre memã arẽnhkumrẽx. \v 21 Ga, ngyo ngônh nhipêx djwỳnh ta kute amim 'ã karõ kôt kute ngy kajgo jamỳnh ne o ngônh nhipêxja pumũ. Ta mỳjja mex kadjy ngônh nhipêx. Nàr, ajte ta mỳjja punu kadjy ngônh nhipêx. Metĩndjwỳnhdjwỳ, kute me ipêx djwỳnh ta amikabẽnkôt tu ã meo ane. Djãm kam gwaj baje bakabẽno apanhmã? Kati. \fig |src="HK033F.tif" size="col" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rôma 9.20-21" \fig* \p \v 22 Ta amikabẽnkôt tu ã meo ane. Mekam ngryk ne tu kute meo biknorkumrẽx kadjy ne me ipêx. Me kwỳ ja'ã ne ta amim karõn amim, \p —Dja ba ĩ me kwỳkam ingryko amirĩt ne. Nhym me kunĩ ipumũn arỳm 'itỳx ma, ane. Ne kam ajte amijã ngryk nên amiwỳr me amãr 'iry. \p \v 23 Ne kam mekam ukaprĩ kadjy me kwỳ nhipêx. Amrẽbê: ne ta me'ã amim karõn amim, \p —Me ja dja ba amimexo meo me:xkumrẽx. Ne me kunĩmã mekam idjukaprĩo amirĩt. Me kunĩ dja me 'ã ipumũn ime:xkumrẽx ma. Ja kadjy dja ba amimexo meo me:xkumrẽx, ane. Djãm ta kute amim me'ã karõn ajte ã me ipêxo anhỹrkam djãm katàt kute amijo ba kêt? Kati. Katàt ne amijo ba. \v 24 Ta ne tu ã gwaj badjwỳ gwaj bajo mexo ane. Ta ne amiwỳr gwaj bajuw ne gwaj bajo ba. Djãm me ibê idjaerbito ba? Kati. Me abajtemdjwỳo ba. \p \v 25 Metĩndjwỳnh ta ne amim me'ã karõ. Ne kam ta amikabẽnkôt arỳm amijo me utàn ar meo ba. Me bakukãmãre Ôdjêja amrẽbê: ja jarẽ. Metĩndjwỳnh ta amikabẽnkôt kute amijo me kwỳ pytàrja jarẽ. Metĩndjwỳnh ne Ôdjêjamã kabẽn jarẽ nhym me bakukãmãremã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me amã, \q1 ‘Amrẽbê ije me kwỳo inhõ kêt. Nhym be, jakam dja ba memã inhõ me ja jarẽ. \q1 Me kwỳ amrẽbê imã me kĩnh kêt. Nhym be, jakam dja ba imã me kĩnh.’ \q1 Nãm ã Metĩndjwỳnh me amã ane.” \m Nãm ã me bakukãmãre Ôdjêja memã ane nhym me arỳm kabẽn'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, Metĩndjwỳnh ta kute amijo me bajtem kwỳ pytàrja pumũ. \v 26 Nhym kam ta ajte memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me amã, \q1 ‘Pyka 'õkam me'ã ne ba memã kum, \q1 Ije meo ikra kêt ne ja, ane. Pyka tãmkam dja me ĩ memã kum, \q1 Me abê Metĩndjwỳnh tĩn ne ar baja kra ar, ane. Dja me ĩ ã memã ane’, ane. \q1 Metĩndjwỳnh ã me amã ane.” \m Nãm ã me bakukãmãre Ôdjêja memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, ajte Metĩndjwỳnh ta kute amijo me bajtem kwỳ pytàrja pumũ. \p \v 27 Nhym kam me bakukãmãre Idjaij ajte amrẽbê: tãm jarẽ. Metĩndjwỳnh ta amikabẽnkôt kute amijo me kwỳ pytàrja jarẽ. Idjaij mebê idjaer'ã kàj bê memã kum, \q1 “Dja mebê idjaer krãptĩ: kute mrãmri ne ngô raxbê pyka kêtkam pykati 'ykà krãptĩ pyràk. \q1 Dja te me krãptĩ nhym arỳm amim me ngrêrebit pytà. Me anhybit me utà. Me kute amim mar me utà. \q1 \v 28 Nhym me kute Metĩndjwỳnh mar kêtdjwỳ. Mỳj dja me on? \q1 Bir, Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Metĩndjwỳnh kute pykabê me axwemã pãnh jarẽnhmã. Dja meo kukrà kêtkumrẽx ne katàt memã pãnh jarẽnhkumrẽx ne on inomã kumẽ.” \m Nãm ã me bakukãmãre Idjaij memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, ajte Metĩndjwỳnh ta kute amijo me kwỳ pytàrja pumũ. \p \v 29 Nhym kam Idjaij ajte tãm'ã ajarẽn memã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh 'itỳxo kubê kumkati amrẽbê: me axwe raxkam arỳm krĩraxbê Xôtômamẽ krĩraxbê Gomora gan pyka mẽ o amrà. \q1 Ne ren kum me bajã ma kêt gu ren me badjwỳ arỳm mekôt bakêt. Nhym be, kati. Nãm kum me bajã ma nhym kam me badjô'ã me anhy rã'ã, me kwỳ rã'ã ne.” \m Nãm ã me bakukãmãre Idjaij memã ane. Ga, me bakukãmãre kabẽnja kunĩ kôt Metĩndjwỳnh ta amikabẽnkôt kute amijo me kwỳ pytàr ne meo baja pumũ. \s1 Mebê idjaer kute Kritu mar kêt. \p \v 30 Mỳj dja gwaj jakam abenmã arẽ? Bir, me bajtem ne me amrẽbê kute Metĩndjwỳnhmã amijo mex jabej kêt. Nãm me te kum amijo mex jabej kêt nhym Metĩndjwỳnh ta arỳm kum me kaprĩn memã axwe kêt jarẽ. Me tu amim Jeju Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. \p \v 31 Nhym be, mebê idjaer kute Metĩndjwỳnh kukràdjà marn kôt amijo bakam djãm me arỳm kum axwe kêt? Kati. \v 32 Mỳkam? Bir, me kute amim Kritu mar kêtkam. Me kute amim, \p —Djãm ba dja ba amim Jeju ma got? Ba Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo iban arỳm Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, ane. Me kute amim anhỹro bakam ne me axwe rã'ã ne. Kam ne me kute kẽn me par tok nhym me rôrôk pyràk. Me kute amim Jeju mar kêt. \v 33 Metĩndjwỳnh ne amrẽbê me bakukãmãremã kum, \q1 “Ota, ba Xijãokam kẽn'õ nhỹr. Kẽn wã kute me par tokkam me rôrôk prãmkumrẽx. Kam dja me kum kẽn wã kurê. \q1 Nhym be, dja me kwỳ ĩ pỹnhkôt tu amim markumrẽx ne arỳm pijàm kadjy kêtkumrẽx.” \m Nãm Metĩndjwỳnh ã memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kritu'ã ne kẽn jakren arẽ nhym me kum kurêmã. Nhym kôt mebê idjaer ã kum kurên mar kêto ane. \c 10 \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, imã mebê idjaer kĩ:nh. Mebê inhõbikwakam imã me kĩnh. Metĩndjwỳnh ren amim mebê idjaer kunĩ pytà ba ren mekam ikĩnhkumrẽx. Nã bãm mã Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Gop amim me utà. Gop amim me utà, anhỹro iba. \p \v 2 Ba ne ba amrẽbê mekam ar iban prĩne me omũ. Kam djãm me Metĩndjwỳnhmã àpênh prãm ngri got? Me kum àpênh prã:m. Me te kum àpênh prãm ne kute Metĩndjwỳnh mar kêt. Me arĩk ar kupa'ã ba. \v 3 Metĩndjwỳnh ta ne memã kum, \p —Me kute amim Kritu markam dja ba memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm imã mex ne, ane. Nhym me atekam ajte mar kêt ne amim, \p —Djãm ba ije amim Jeju marmã got? Kati. Ba dja ba ijaxwe kêt. Ba dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo iban arỳm ijaxwe kêt ne Metĩndjwỳnhmã imex ne, anhỹro ba. \p \v 4 Djãm gwaj ba baje amim, \p —Djãm ba ije amim Jeju marmã got? Kati. Ba dja ba Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo iban arỳm Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, anhỹrmã? Djãm gwaj baje ã amim anhỹrmã? Kati. Kritu ta ne gwaj bakadjy prĩne kukràdjà man kôt amijo ba me:xkumrẽx. Gwaj baje Kritubit mar ne tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm tu gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex ne. \s1 Mỳj dja me nẽn arỳm axwe kêt? \p \v 5 Me bakukãmãrebê Môjdjê ne amrẽbê: memã kum, \q1 “Dja me katàt kukràdjà man kôt amijo ban kam arỳm tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne”, ane. \m Kute memã ja jarẽnhkam mỳj dja me nẽn arỳm axwe kêt? Bir, dja me katàt kukràdjà man kôt ar amijo ban arỳm axwe kêt. Ja ne Môjdjê amrẽbê memã arẽ. \v 6 Nhym be, ajbir jakam me kute tu amim Jeju markumrẽx, nhym Metĩndjwỳnh arỳm tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Gar akwỳ ne gar arĩk amim, \p —Mỳj me'õ godja kàjkwa djwỳnhmã wabi? Ne ren me'õ kàjkwamã wabin ren iwỳr Krituo ruw ba ren kôt omũn tu amim markumrẽx, ane. Kwãrĩk wãnh ja jarẽnh kêt. \v 7 Gar akwỳ ajte arĩk amim, \p —Mỳj me'õ godja me tyk ba djàkam ruw? Ne ren me'õ me tyk ba djàkam Kritu'ỳr ruw ne ren iwỳr o wabin iwỳr o bôx ba ren tu amim markumrẽx, ane. Kwãrĩk wãnh ja jarẽnh kêt. Mỳkam dja gar ja jarẽnh kêt? Bir, arỳm ne me ar amã Kritu'ã ajarẽ gar arỳm ama. Ne kam ajte tu amim markumrẽx kêt. \v 8 Metĩndjwỳnh ne me bakukãmãremã kum, \q1 “Djãm onĩj ikabẽn nõ? Kati, arỳm ne akadjwỳnhbê nõ. Ajajkwa kôt ne ga memã arẽ nhym ajajkwakam nõn adjumar djà kadjwỳnhbê nõ”, ane. \m Kabẽn ja ne bar kàj bê memã arẽ. Dja me kwỳ tu amim kabẽnja mar ne amim Kritu markumrẽx. Ja kadjy ne bar memã kabẽn ja jarẽ. \v 9 Nã bãm ar memã kum, \p —Dja gar amibu'ã memã amijarẽn memã kum, “Mrãmri Jejubê inhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhkumrẽx”, anen ajte ar adjumar djà kadjwỳnhbê amim, “Mrãmri ne Metĩndjwỳnh akubyn Jejuo tĩnkumrẽx”, ane nhym arỳm amim ar apytà, ane. Ar ikabẽn ja ne bar memã arẽ. \v 10 Mỳkam? Bir, me umar djà kadjwỳnhbê ne me tu amim markumrẽx nhym arỳm tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Ne kam amibu'ã memã amijarẽn memã kum, \p —Arỳm ba tu amim Jeju markumrẽx, ane nhym arỳm amim me utà. \v 11 Me bakukãmãre kabẽn kôt ne ba ar amã ikabẽn ja jarẽ. Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã kum, \q1 “Djãm me kute tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh kute amim me utàr kêt nhym me arỳm pijàm? Kati. \q1 Djãm me kute amim, ‘Ba arỳm tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx nhym arỳm ibê kajgo’, anhỹrmã? Kati. Me kwỳ ĩ pỹnhkôt kute tu amim markumrẽxja dja Metĩndjwỳnh arỳm me utàrkumrẽx.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, me kute tu amim markumrẽx nhym kute amim me utàrja pumũ. Mrãmri me kabẽnkumrẽx. Ba kôt ar amã ikabẽn jarẽ. \p \v 12 Djãm kam kute mebê idjaerbit pytàr ne kute amũ me bajtembê kreguja pytàr kêt? Kati. Kute me bajtemdjwỳ pytàr. Mỳkam? Bir, Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne pydji:n me kunĩmã bẽnjadjwỳr rax. Mebê idjaermã Bẽnjadjwỳr ra:xi. Me bajtemmã Bẽnjadjwỳr ra:xi. Me ĩ pỹnh kôt me kute kum amijo à'wỳrja ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute apỹnh meo djuw mex. Õ mỳjja kume:xo meo djuw mex. \v 13 Me bakukãmãre ne me amrẽbê: ã memã ane. Nãm me memã kum, \q1 “Me kwỳ ĩ pỹnhkôt dja me Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã amijo a'uw ne kum, ‘Ipytà’, ane nhym arỳm me utà.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane. Ga, me bajtemdjwỳ kute tu amim Jeju markumrẽxja pumũ. Metĩndjwỳnh kute amim me adjwỳnhdjwỳ pytàrja pumũ. Mrãmri ne me kabẽnkumrẽx ba me amã arẽnhkumrẽx. \p \v 14 Nhym be, me kute amim Jeju kamnhĩx kêtkam djãm me kute kum, “Jeju ipytà”, anhỹrmã? Kati. Ne ajtekam me kute Jeju'ã ujarẽnhja mar kêtkam djãm me kute amim kamnhĩxmã? Kati. Ne ajtekam kraxje me kute memã Jeju'ã ujarẽnh kêtkam djãm me kute marmã? Kati. \v 15 Ne ajtekam me kute me'ỳr me anor kêtkam djãm me kute memã Jeju'ã ujarẽnhmã? Kati. Nhym be, Metĩndjwỳnh arỳm me'ỳr me kwỳ jano nhym me arỳm kàj bê memã 'ã ajarẽ nhym me kum kĩ:nhkumrẽx. Me bakukãmãre kabẽn kôt ne ba ar amã ja jarẽ. Amrẽbê: me bakukãmãre memã kum, \q1 “Kritu'ã ujarẽnh ny, kôt me umar mexja. Apỹnh mỳjja mex'ã me ujarẽnh nyja. Ujarẽnhkam me kĩ:nhkumrẽxja. Djãm kute memã 'ã ujarẽnh ny jao mrãnh djwỳnh mex ngri got? Me'ỳr bôxkam me kum kĩ:nhkumrẽx.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane. Ga, me kwỳ kum kĩnhkumrẽxja pumũ. Mrãmri me kabẽnkumrẽx. \p \v 16 Nhym be, djãm mebê idjaer kunĩ ne me arỳm Kritu'ã ujarẽnh ny ma? Djãm me kunĩ arỳm Krituo aminhõ? Kati. Mebê idjaer kunĩ kute Krituo aminhõ kêt. Me bakukãmãre Idjaij ne amrẽbê: me arẽ. Me kute amim mar kêtja jarẽ. Nãm memã kum, \q1 “Nhỹnh got me'õ kute tu amim ar ikabẽn markumrẽx?” \m Nãm me bakukãmãre ã mebê idjaer jarẽnho ane. Ga, me kute amim mar kêtja pumũ. \v 17 Bir be, kam me kute memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhkambit ne me arỳm kuman tu amim markumrẽx. \v 18 Djãm arỳm ne me mebê idjaermã 'ã ujarẽnh ny jarẽ nhym me arỳm kuma? Nà, arỳm. Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã arẽ nhym me arỳm kuma. Nãm me memã kum, \q1 “Apỹnh me ba djà kunĩkôt ne me me kabẽn ma. Djãm jakambit ne me kuma? Kati. Orĩ:nãdjwỳ ne me arỳm kuma. \q1 Apỹnh me ba djà kunĩkôt ne me arỳm me'ỳr kabẽno bôx ne arỳm memã arẽ nhym me arỳm kuma.” \m Nãm me bakukãmãre ã memã ane. Ga, mebê idjaer arỳm kute Kritu'ã ujarẽnh ny marja pumũ. \v 19 Ba ajte me amã arẽ. Mỳj'ã ujarẽnh ny kute amijakreja djãm me kute mar? Nà. Me kute mar. Ne kam me kute mar kajgo. Metĩndjwỳnh ne amrẽbê mebê idjaermã amikabẽn jarẽ. Me bajtem'ã memã amikabẽn jarẽ. Nhym Môjdjê arỳm kabẽn man amũ Metĩndjwỳnh kukwakam me bakukãmãremã arẽn memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me amã, \q1 ‘Me aje me'ã, Me kakrit, anhỹrja. Me ja dja ba amim me utà. Dja ga me kam te ga aje me uràk prãmje angryk ne. Ne aje me'ã, Me no kêt, anhỹr ja. Me ja dja ba amim me utà. Dja ga me kam te ga aje me uràk prãmje amim angry:k ne.’ \q1 Nãm ã Metĩndjwỳnh me amã ane.” \m Nãm ã me bakukãmãre Môjdjê mebê idjaermã ane. \v 20 Ne kam me bakukãmãre Idjaijdjwỳ kum mebê idjaer pyma kêt ne ajte me bajtem'ã memã ajarẽ. Metĩndjwỳnh ne kum amikabẽn jarẽ nhym kukwakam arỳm me bakukãmãremã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me amã, \q1 ‘Me kute ijabej kêt ja ne me arỳm imã kato. Ba ne ba memã amijo amirĩt nhym me arỳm imã kato. Me kute ijabej me kukjêr kêtjamã ne ba amijo amirĩt.’ \q1 Nãm ã Metĩndjwỳnh me amã ane.” \m Nãm ã Idjaij me bajtem'ã mebê idjaermã ane. \v 21 Nhym Metĩndjwỳnh ajte mebê idjaer'ã memã kum, \q1 “Me kute aminhirôbê ikabẽn rẽnh ne amakkre kêt. Me jamã ne ba kryràm te ipa koror ne amiwỳr me kam amako iku'ê: nhym ijã akamàt nhym me kute imar kêtkumrẽx.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh mebê idjaermã ane. Be ga, mebê idjaer arỳm kute Kritu'ã ujarẽnh ny mar ne mar kajgoja pumũ. \c 11 \s1 Metĩndjwỳnh kute amijo me anhybit pytàr. \p \v 1 Kam djãm arỳm ne Metĩndjwỳnh õ mebê idjaer kunĩ kanga? Arkati. Ga, badjwỳ ibê mebê idjaer 'õja pumũ. Nhym bê ne badjwỳ kute ikanga. Ibê Abraão tàmdjwỳ'õ. Tàmdjwỳ Bẽnjamĩn djô'ã ne ba ikato. Ba ibê idjaerkumrẽx nhym kute ikanga kêt. \v 2 Metĩndjwỳnh ne me kunĩ kêtri amijo me kwỳ pytà. Kute amijo mebê idjaer kwỳ pytàr ja ne kute me kanga kêt. Me bakukãmãre Erij ne amrẽbê Metĩndjwỳnhmã mebê idjaer'ã kabẽn ne 'ã ajarẽ. Nhym me arỳm kabẽn'ã pi'ôk no'ôk. Erij kabẽn dja gar ama. Nãm arĩk amim, \p —Arỳm ne me kunĩ Metĩndjwỳnh kanga, ane. \v 3 Ne kam Metĩndjwỳnhmã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, arỳm ne me akukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ pa. Ne arỳm apỹnh anhõ ki djàri kungrà. Ba kam ipydjin ar iba nhym me kute badjwỳ ibĩnmã ijabej ar ba.” \m Nãm ã Erij kum ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 4 Nhym mỳj ne Metĩndjwỳnh me bakukãmãre Erijmã arẽ? Bir, nãm kum, \q1 “Ba ne ba amim me krãptĩ: pytà. Me'ã akre kubê 7.000 kute bajbit amim imarkam ne me Baaumã kõnkrão krĩ kêt ne kute kum amijarẽnh kêtkumrẽx ba arỳm amim me utà.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh me bakukãmãre Erijmã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Be ga, amrẽbê: mebê idjaer kwỳ kute amim Metĩndjwỳnh mar tỳxja pumũ. Me anhy kute amim mar tỳx. \v 5 Ajbir jakamdjwỳ mebê idjaer janhy kute amim Jeju Kritu mar tỳx. Ta ne me kêtri tu kum me anhy kaprĩn amijo me utà nhym kam me kute amim mar tỳx. \v 6 Djãm me ta kute katàt kabẽn mar ne kôt kute amijo ba pãnh ne Metĩndjwỳnh amijo me utà? Kati. Ta ne me kêtri tu kum me kaprĩn arỳm amijo me utà. Nãm ren me kute arỳm kum o pãnhkam ren amijo me utà djã ne ren kam tu kum me kaprĩ? Kati. Kam ren tu kum me kaprĩ kêt. Nhym be, kati. Tu kum me kaprĩkumrẽxkam ne me kute kum o pãnh kêt. \s1 Mebê idjaer krãptĩ jamakkre kêt. \p \v 7 Kam, djãm gwaj baje amim, \p —Metĩndjwỳnh ne arỳm õ mebê idjaer kanga, anhỹrmã? Kati. Mebê idjaer ta te kute Metĩndjwỳnhmã amijo mex jabej ar ban axwe rã'ã ne. Ne kam Metĩndjwỳnhmã mex kêt ne. Nhym be, Metĩndjwỳnh kute me kêtri amijo mebê idjaer kwỳ pytàr ja ne me arỳm Metĩndjwỳnhmã mex ne. Nhym kam mebê idjaer 'ã kàtàmja Metĩndjwỳnh arỳm me'ã amakkre kêt mẽ. \v 8 Me bakukãmãre kute amrẽbê: me'ã pi'ôk no'ôk kôt Metĩndjwỳnh ã meo ane. Kamã ne me bakukãmãre memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me'ã kàptĩ mẽ. Nãm me te non no kêt. Te me amak krekren kute mar kêt.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane nhym me jakam amakkre kêt rã'ã. \v 9 Nhym me bakukãmãre Dawi ajte memã tãm jarẽ. Me amakkre kêt nhym 'ã memã kum, \q1 “Me kute ate krãn àkur raxbit markam gê Metĩndjwỳnh me aêrbê memã axweo pãnh. \q1 Gê me te: aminêje amijo ane. Kute mrãmri ne mrybê ka'ê aêrbê kute unênh pyràk, nhym kute kẽn me aêrbê kute me tok nhym me rôrôk pyràk. \q1 \v 10 Gê me amakkre kêt ne no kêt gê me kaprĩ pymaje ibôn mrãnh rã'ã: rã'ã ne.” \m Nãm ã me bakukãmãre Dawi me amakkre kêt'ã memã ane. \s1 Kute me'ã pidjô jakren 'ã memã ujarẽnh. \p \v 11 Ba kam ar amã arẽ. Mebê idjaer ne me kum Jeju kĩnh kêt ne arỳm axwe. Kute mrãmri ne kute kẽn me par tok nhym me rôrôk pyràk. Me kum kĩnh kêtkam djãm Metĩndjwỳnh tu kute me kangakumrẽxmã? Arkati. \p Nhym be, arỳm me kum Jeju kĩnh kêtkam ne Metĩndjwỳnh arỳm me bajtem'ỳr akẽx ne arỳm amim me utàro dja. Mebê idjaer ne mebê idjaer kêtjamã me bajtem jarẽnho ba nhym Metĩndjwỳnh arỳm me'ỳr akẽx ne me utàro dja. Dja amim me bajtem pytàro dja nhym mebê idjaer arỳm omũ. Kute me bajtem pytàrkôt omũ:n arỳm amim ngryk ne. Me te ta kute me uràk prãmje amim ngryk ne. Ne amim, \p —Je tô mỳkam ne ba me imã Jeju kĩnh kêt? Ga, Metĩndjwỳnh kute me bajtembit pytàrja pumũ, ane. \v 12 Nãm me kum Jeju kĩnh kêt nhym me kute Jeju mar arỳm amũ me bajtemjamã Jeju'ã ajarẽ. Apỹnh me ba djà kunĩkôt ne me memã arẽ nhym me arỳm tu amim markumrẽx. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm amim me utà. Nhym kam me arỳm kĩ:nhkumrẽx. Nhym be, mebê idjaer kum Jeju kĩnh kêtkam ne me kĩnh kêtkumrẽx. \p Nhym be, mebê idjaer kute meo me bajtembit, me bajtembit ne Metĩndjwỳnh amim me utà. Kute amim me utàrkam ne me kĩ:nhkumrẽx. Kam godja mebê idjaer amim ngryk ne ĩ akubyn Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx jabej ne tu amim Jeju markumrẽx jabej. Me kute tu amim Jeju markumrẽxkam dja me kĩ:nhkumrẽx. Dja me kĩnho me bajtem jakrenh me:x ne. \p \v 13 Me abajtemmã ne ba ikabẽn. Kritu ne me abajtemmã ijano. Ije me amã Kritu'ã idjujarẽnh kadjy ijano. Ije me amã Kritu'ã idjujarẽnhkam ikĩnh ne mebê idjaermã me akam ikĩnh jarẽnh kume:x. \v 14 Nã bãm inhõ me wỳnhmã me ajarẽn memã kum, \p —Ba me bajtemmã Kritu jarẽnho iba nhym me krãptĩ: arỳm tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me krãptĩ: pytà, anhỹro iba. Ba ã memã anhỹro ibao ane. Nhym godja me te: ta kute me uràk prãmje amim, \p —Ga, Metĩndjwỳnh kute arỳm ikangaja pumũ. Nãm me bajtembit me utàro ba. Jakam dja ba tu amim Jeju markumrẽx gê Metĩndjwỳnh arỳm amim ipytà, anhỹr jabej. Godja me amim ngryk ne arỳm tu amim Jeju markumrẽx jabej nhym Metĩndjwỳnh arỳm me utà. \p \v 15 Nhym be, jakam mebê idjaer kute amim Jeju mar kêt. Kam Metĩndjwỳnh arỳm me kanga. Nãm me bajtem'ỳr amijo akẽx ne arỳm amim me utàro ba. Me kute tu amim Jeju markumrẽxkam ne amim me utàro ba. Nhym be, godja mebê idjaer amim ngryk jabej ne tu amim Jeju markumrẽx jabej nhym Metĩndjwỳnh arỳm amim me utà. Kam, arỳm kute me utàrkam mỳj dja me kam nẽ? Bir, dja me kute mrãmri ne arỳm me tyk ne akubyn tĩn pyràk. Kam dja me kunĩ kĩnhkumrẽx. \p \v 16 Amrẽbê: ne me abenmã kum, \p —Be, me kukãmãkjê kukràdjà kôt ne me kute Metĩndjwỳnh kumrẽxmã djwỳ kwỳ rênh ne kum õr. Godja djwỳ kumrẽx me kute kum rênhja kum mex jabej nhym kôt djwỳ kunĩdjwỳ kum mex. Nàr, godja pidjô jarê kum mex jabej nhym apỹnh padjwỳ kum mex, ane. Mrãmri ne me kute abenmã arẽnhkumrẽx. Me bakukãmãre Abraão ne kute uràk. Abraão arỳm Metĩndjwỳnhmã mex. Kam, dja ô'ã mebê idjaerdjwỳ Metĩndjwỳnhmã mex. \p \v 17 Ba me amã arẽ ga me ama. Mebê idjaer ne kute pidjô djujabê pa pyràk. Me abajtem ne ga me aje pidjô djujabê kêt pa pyràk. Mebê idjaer kute Jeju mar kêtkam ne Metĩndjwỳnh arỳm me kangan kam arỳm me abajtem pytàn me ajo aminhõ. Kute mrãmri ne me'õ kute pidjô bàrikam pa djujabê mok ne kute pãnh pa djujabê kêt jadjàr pyràk. Me ga ne ga me arỳm jakam tu amim Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me apytàn me ajo aminhõn me ajo djuw mex. Me aje mrãmri ne pidjô djujabê kêt pa kute pidjô djujabê jarêkam kangô mex kaôro arijja pyràk. Mebê idjaer djwỳnh kwỳ kute amim Jeju marmẽ ro'ã ne Metĩndjwỳnh arỳm me ajo djuw mex. \v 18 Djãm me amã mebê idjaer kurêmã? Djãm me aje amijo adjàmran amim, \p —Be, ga, Metĩndjwỳnh arỳm mebê idjaer kangan kum me bajbit ikĩnhja pumũ, anhỹrmã? Kwãrĩk wãnh amijo adjàmra kêt. Ga me abajtem dja ga me mrãmri amijã ikabẽn ma. Djãm ga ne ga Metĩndjwỳnhmã tỳx jangij got? Arkati. Ta ne amã tỳx jangij kute mrãmri ne pidjô jarê bàrimẽ pamã tỳx jangjênh pyràk. \p \v 19 Ga me ren amim, \p —Be, Metĩndjwỳnh ne mebê idjaer kangan arỳm me ibajtembit ipytà. Nãm me kanga kute mrãmri ne me'õ kute pidjô djujabê pa mok ne kanga pyràk. Ne kam arỳm pãnh pidjô djujabê kêt pao tẽn pidjô djujabê bàrikam adjà. Nãm Metĩndjwỳnh ã me ijo ane, ane. \p \v 20-21 Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm amim me apytàro ba. Nhym be, kwãrĩk wãnh amijo adjàmra kêt ne amim, \p —Te me ibajtem nhym Metĩndjwỳnh arỳm me ijo kra. Me bajbit kum me imexkumrẽx, anhỹr kêt. Kwãrĩk wãnh ã amijo adjàmrao anhỹr kêt. Dja ga amã Metĩndjwỳnh pyma. Mebê idjaer kute Jeju mar kêtkam ne Metĩndjwỳnh arỳm me kanga. Nãm me kanga kute mrãmri ne me kute pidjô pa djwỳnh mok ne kanga pyràk. Me ren Jeju kanga kêt nhym ren arỳm amim me utà. Me ga ne ga me tu amim Jeju markumrẽx nhym arỳm amim me apytà. Kam, dja ga me akubyn amijo tẽn amiman amidjwỳnho adjàmra kêt. Metĩndjwỳnh ta kum me akaprĩkam ne arỳm me apytà. Dja ga me amidjwỳnho amra nhym arỳm me gadjwỳ akanga. \p \v 22 Dja ga me Metĩndjwỳnh kum me kaprĩja ma:ro aba. Ne uma:djwỳ ma:ro aba. Mebê idjaer ne me kute amim Jeju mar kêt ne arỳm Metĩndjwỳnhbê amijo akẽx. Kam ne arỳm mekam ngryk. Nhym be, me ga ne arỳm tu kum me akaprĩ. Dja ga me ukaprĩ ma:ro aba. Godja ga me ukaprĩja mar kêt jabej nhym arỳm me akanga. Dja me akanga kute mrãmri ne me kute pidjô pa mok ne wãnh kanga pyràk. \p \v 23 Mebê idjaer arỳm kute Jeju mar kêtdjwỳ godja me kwỳ arỳm Jeju'ỳr amijo akẽx jabej ne tu amim markumrẽx jabej. Metĩndjwỳnh dja ajte meo kran me utà mrãmri ne kute amim me abajtem pytàrja pyràk. Kute akubyn me utàr mar mexkumrẽx. \p \v 24 Ga, me abajtem Metĩndjwỳnh kute me apytàr ne ajo kraja pumũ. Nãm amim me apytà kute mrãmri ne me kute pidjô djujabê kêt paja pidjô djujabêkam adjàr pyràk. Kute ã kum me akaprĩo anhỹrkam djãm kum mebê idjaer kaprĩ prãm kêt? Kati. Mebê idjaer ne me kute mrãmri ne pidjô djujabê pa pyràk. Kum me kaprĩ prãmkumrẽx. Kum ajte meo kra prãmkumrẽx ne kum amim me utàr prãmkumrẽx. Kam dja me ajte kubê Metĩndjwỳnh krakumrẽx kute mrãmri ne amrẽbê me kukãmãrebê Metĩndjwỳnh krakumrẽxja pyràk. \s1 Metĩndjwỳnh kute tũmràm mebê idjaer kunĩ pytàr. \p \v 25 Akmere ar, mebê idjaer kwỳ rax ne me amakkre kêt ba arỳm me amã me arẽ. Me aje mar kadjy ne ba me amã arẽ. Dja ga me aman arỳm amijo adjàmra kêt. Dja mebê idjaer djwỳnh amakkre kêt ar ba:. Nhym kam me bajtem Metĩndjwỳnh 'ỳr amijo akẽx ne kôt ar amijo ba. Metĩndjwỳnh ne me kêtri arỳm amijo me bajtem kwỳ pytà. Kute amijo me utàrja kunĩ dja 'ỳr amijo akẽx ne tu amim Jeju markumrẽx nhym arỳm me utà. \p \v 26 Dja me utà nhym kam mebê idjaerdjwỳ arỳm tu amim Jeju markumrẽx, kunĩ: tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm amim me kunĩ pytà. Ije me amã ja jarẽnh ne me kute mar kêtkumrẽx. Mar kêtkumrẽx ba arỳm me amã arẽ. Dja ga me aman arỳm amijo adjàmra kêt. Me bakukãmãre kute amrẽbê: 'ã pi'ôk no'ôk kôt dja ã me adjwỳnhdjwỳ pytàro ane. Kamã ne Metĩndjwỳnh memã kum, \q1 “Dja me utàr djwỳnh krĩraxbê Xijão kurũm katon amim mebê idjaer pytà. Djako djô'ã ne mebê idjaer apôx. Dja amim me utà nhym me arỳm Metĩndjwỳnhmã axwe kêt. \q1 \v 27 Bamẽ mebê idjaer kukãmãremẽ ne bar aktã abenmã ikabẽn jarẽnh mãmdji. Nã bãm memã kum, \q1 ‘Ije memã ikabẽn jarẽnh kôt dja ba arỳm me axwe maro aknon arỳm me kam ingryk kêt ne.’ \q1 Nã bãm ã memã ane.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã ane. Ga, kute mebê idjaerdjwỳ pytàrmãja pumũ. \p \v 28 Nãm me mebê idjaermã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽ nhym me kum kĩnh kêt. Me kum kĩnh kêtkam ne me arỳm Metĩndjwỳnho kurê djwỳnh. O kurê djwỳnh nhym arỳm mebê amijo akẽx ne arỳm amim me utàr kêt. Nãm mebê amijo akẽx ne arỳm amim me bajtem pytà. Nhym be, kum me ikukãmãre kĩnh. Kum me kĩnh kôt ne kum me ibê idjaer kwỳ kĩnh rã'ã ne. Kute me kêtri amijo me ipytàrja kum me ikĩnh rã'ã. \p \v 29 Amrẽbê ne me bakukãmãremã apỹnh mỳjja jarẽ. Ne ajte kute meo ba kadjy amiwỳr me ku'uw. Djãm kute kabẽn jarẽnh ne ajte atemã kabẽn 'õ jarẽnhmã? Kati. Djãm kute kabẽn tũm japanh ne o biknormã? Kati. Mrãmri ne tu kabẽn jarẽnhkumrẽx. Kam ne kum mebê idjaer kwỳ kĩnh rã'ã. \p \v 30 Ga me abajtem ne ga me amim Metĩndjwỳnh mar kêt. Amim mar kêt nhym kam arỳm tu kum me akaprĩn amim me apytà. Mebê idjaer ne me amim mar kêt nhym kam arỳm mebê amijo akẽx ne arỳm tu kum me akaprĩn amim me apytà. \v 31 Nà, mebê idjaerdjwỳ ne me kute jakam amim mar kêt. Dja me amim mar kêt nhym Metĩndjwỳnh kum me akaprĩ kôt ajte kum me kaprĩ. \v 32 Nãm mebê idjaermẽ me bajtemmẽ arỳm axikôt amakkre kêt. Amrẽbê: ne me Metĩndjwỳnh kabẽnkôt amakkre kêt ne ta te amak mexmã. Mỳj kadjy ne me amakkre kêt? Bir, Metĩndjwỳnh kum me kunĩ kaprĩ kadjy ne me amakkre kêt. \s1 Metĩndjwỳnh rax'ã ujarẽnh. \r Ep 3.20; Kor 1.16 \p \v 33 E kum, Metĩndjwỳnh ne kute mỳjja mar me:xkumrẽx. Kute amim me'ã karõ mar me:xkumrẽx. Kute me mar mexo me barer me:x ne. Mỳj me'õ ne kute kum kator ne kute mar? Djãm me'õ amak mexo 'ỳr bôx? Ari:kati. Umaro memã kre ra:x ne me'õ umaro 'ỳr bôx kêtkumrẽx. Kute me kunĩo ba me:xkumrẽx. Mỳj me'õ ne kute uràk? Ari:kati. \v 34 Me bakukãmãre ne me amrẽbê: Metĩndjwỳnh djumar'ã ajarẽn memã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute apỹnh mỳjja marja djãm arỳm ne me'õ kute mar? Djãm arỳm ne me'õ kumrẽx kum mỳjja'ã karõ nhym arỳm kôt kute mar? Ari:kati.” \q1 \v 35 “Nàr djãm Metĩndjwỳnh we me'õmã kum, \q1 ‘Ga ne ga akumrẽx imã angã. Dja ba kam amã o pãnh ne’, ane? Ari:kati.” \m Nãm ã me bakukãmãre Metĩndjwỳnh djumar'ã ujarẽnho ane. \v 36 Ta ne kumrẽx amim mỳjja kunĩ'ã karõ nhym kôt mỳjja kunĩ apôx. Ta ne mỳjja kunĩ nhipêx nhym apôx. Amikadjy ne ipêx ne. Gê me kunĩ 'ã kum rax jarẽnh rã'ã: rã'ã ne. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. \c 12 \s1 Me kute Metĩndjwỳnhmã aminhõr'ã memã karõ. \r Kor 1.10; Tex k 4.1; Ped k 2.11 \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, Metĩndjwỳnh kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx. Kum ar akaprĩ:kam dja gar kum amingã. Ga, Jeju kute Metĩndjwỳnhmã aminhõrja pumũ. Nãm kum amingãn pĩte'y'ã wajêt ne arỳm ty. Ar gadjwỳ dja gar kudjwa kum amingã. Djãm me kute abĩn ne kute kum anhõrmã? Kati. Ar ga dja gar atĩn ne prĩne kum amijã ma gê ar akam kĩnh ne ar ajo aminhõn ar ajo ba. Ã kum aminhõro anen kam arỳm katàt Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx ne kôt amijo abakumrẽx. Ja ne mexkumrẽx. \p \v 2 Djãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kute ar ajo amipyràk ne amikukràdjà punu kôt kute ar ajo bamã? Kati. Kwãrĩk wãnh mekôt amijo aba kêt. Dja gar mebê adjumar djà nyn atemã akabẽn nybit ma. Mỳj kadjy? Bir, Metĩndjwỳnh ne arỳm ar ajã kabẽn mex jarẽ. Nãm amim ar ajã karõn kabẽn mex jarẽ. Dja gar atemã akabẽn nybit man arỳm amijã Metĩndjwỳnh kabẽn mexja ma. Ne kam kabẽn mex kôt ar amijo aban prĩne kum amex. Kum amex nhym arỳm akam kĩnhkumrẽx. Ja kadjy dja gar mebê atemã adjumar djà nyn atemã akabẽn nybit ma. \p \v 3 Ba ar akunĩmã ikabẽn jarẽ. Djãm amikukwakam ne ba ar amã arẽ? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne tu kum ikaprĩn arỳm imã ikabẽn'ã karõ. Kôt ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Ar anhĩ pỹnhkôt ar amã arẽ. Ar gadjwỳ ne Metĩndjwỳnh arỳm ar amã adjàpênh djà'ã karõ. Ar aje adjàpênh djà markam dja gar mã amim Metĩndjwỳnh rax ma. Kwãrĩk wãnh arĩk amim, “Be, iraxkumrẽx”, anhỹr kêt. Dja gar katàt amim, \p —Be, nã bãm tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx nhym arỳm imã idjàpênh djà ja'ã karõ ba kabẽnkôt maro iba, ane. Djã gãm me ã amimaro ane. \p \v 4 Ga, gwaj banhĩ pỹnhja pumũ. Gwaj banhĩ pỹnhkôt badjàpênh djà krãptĩ. Gwaj baparkam bamrãnh djà. Gwaj banhikrao baje mỳjja kupênh djà. Ne gwaj bakrãkam banhõ mỳjja mar djà. Ne gwaj banokam baje mỳjja pumũnh djà. Ne gwaj bajamakkrekam baje mỳjja mar ne kupênh djà. Gwaj banhĩkam badjàpênh djà krãptĩ. \v 5 Ga, Kritudjwỳ. Te gwaj bakrãptĩ gwaj baje amim Kritu markam baje kumẽ banhĩ pydji pyràk. Djãm gwaj bamã aben jabê kêtmã? Djãm gwaj apỹnh ar babamã? Kati. Gwaj banhĩ pỹnhkôt abeno banhõbikwa. \p \v 6 Metĩndjwỳnh tu kum gwaj bakaprĩkam gwaj abeno banhõbikwan banhĩ pỹnhkôt apỹnh badjàpênh djà. Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bamã badjàpênh djà'ã karõ gwaj maro baba. Gwaj banhĩ pỹnhkôt apỹnh Metĩndjwỳnhmã badjàpênh djàn kum badjàpênh ar baba. \p Godja me'õ Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnhja mar jabej gê kute amim Metĩndjwỳnh mar kô:t memã arẽ. \v 7 Nàr, godja me'õ me kadjy mỳjja 'õ kupênh mar jabej gê me kadjy kupê. Nàr, godja me'õ memã Metĩndjwỳnh kukràdjà jarẽnh mar jabej gê arẽ. \v 8 Nàr, godja me'õ kute 'ã memã karõ mar jabej. Me kute amim Jeju mar rerekre jamã 'ã karõ mar jabej. Me kute amim mar tỳx'ã memã karõ mar jabej. Gê memã 'ã karõo ba gê me amim mar tỳx. Nàr, godja me'õ memã mỳjja nhõr jabej gê õdjành ne memã kungã. Nàr, godja me'õ kute meo ba mar jabej gê meo ba 'ãno djan 'ã ukanga kêt. Nàr, godja me'õ kum me kaprĩ mar jabej. Djãm nokre kaprĩn kum me kaprĩmã? Kati. Dja nokre kĩnh ne kum me kaprĩ. \s1 Me kum me abê'ã memã karõ. \r Dju r 13.34; Xim k 1.5; Idja 13.1 \q1 \v 9 Dja gar amã me abê. Kwãrĩk wãnh amijo ajêx kêt. Dja gar mrãmri amã me abê katàtkumrẽx. \q1 Godja me abenkam axwe nàr amijo axweo ba, ar ga dja gar amã axwe kĩnh kê:tkumrẽx. Nàr, godja me abenkam mex nàr amijo ba mex ar ga dja gar amã mex kĩnh ne 'ã angrà: ne. \q1 \v 10 Kute ar amã akamy jabê pyràk ne abenmã aprĩ:ren amã aben jabê. \q1 Kwãrĩk wãnh gar me'ã amim, \q1 —Gê me kumrẽx imã imex jarẽ. Ba kam amipãnh ã memã mex jarẽnho ane, anhỹr kêt. Ar ga akumrẽx dja gar memã wan tu memã mex jarẽnho aba. Memã mex jarẽnho aban kàjmã memã rax kamẽnho aba. \q1 \v 11 Metĩndjwỳnh kadjy mỳjja'õo aba'ã ar adjukanga kêt ne atỳx. Dja gar Karõ man kôt amã Metĩndjwỳnh jabê:n arek kadjy mỳjjao aba. \q1 \v 12 Dja gar amiwỳr Metĩndjwỳnh nhõ mỳjja mexja kamnhĩxkumrẽx. Aje amiwỳr kamnhĩxkôt akĩnhkumrẽx. \q1 Dja te apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba arek amim Jeju mar tỳx rã'ãn 'ã adjukanga kêt. 'Ã adjukanga kêt ne Metĩndjwỳnhmã amijo adjà'wỳr rã'ã ne. \q1 \v 13 Godja Jeju nhõ me ja õ mỳjja kêt jabej ar amã me kaprĩn amikutã memã mỳjja kwỳ ngã. \q1 Gê me ar awỳr wangjê gar meo djuw mex. Ja dja gar amã kĩnh. \q1 \v 14 Godja me'õ ar ajo bikẽnh jabej gar Metĩndjwỳnhmã o a'uw ne kum, \q1 —Dja ga o djuw mex, ane. Ã kadjy kum ane. Kwãrĩk wãnh kum, \q1 —Dja ga ijo angryk ne o ajkẽ, anhỹr kêt. \q1 \v 15 Godja me'õ kĩnh jabej ar gadjwỳ kôt akĩnh. \q1 Godja me'õ muw ar gadjwỳ kôt akaprĩn muw. \q1 \v 16 Dja gar axikôt akabẽn man axikôt arẽ. \q1 Kwãrĩk wãnh amijo araxmã amijo adjàmra kêt. Ar amã me kajgo kĩnh ne ro'ã ar aba. \q1 Kwãrĩk wãnh amim, \q1 —Ba ne ba ijamak mex'ã ipydji, anhỹr kêt. \q1 \v 17 Godja me'õ ar ajo ajkẽ kwãrĩk wãnh amipãnh o abikẽnh kêt. \q1 Dja gar akabẽn katàt ne katàt amijo aba gê me amim ajã, \q1 —Be, mrãmri, tãmwã ne katàt kute amijo bakumrẽx, ane. \q1 \v 18 Ar ga dja gar me kunĩmẽ abenmã akabẽn mexkumrẽx jarẽ ne 'ã adjukanga kêt. Nàr gar te me'õmã akabẽn mex jarẽ nhym tu ar ajapa. Kwãrĩk wãnh rã'ã. \q1 \v 19 Akmere, àpnhĩre ar, imã ar akĩnhkam ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Kwãrĩk wãnh amipãnh kêt. Dja gar Bẽnjadjwỳr djwỳnhkam ama gê ta ar ajo ngryk. \p Metĩndjwỳnh ne amrẽbê: me bakukãmãremã kum, \q1 “Ba ne ba ibê memã o pãnh djwỳnh. Ba dja ba ajo ingryk ne o pãnh. Kwãrĩk wãnh amipãnh kêt.” \p Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh memã ane. Kam dja gar kam ama. \v 20 Nhym kam ajte memã kum, \q1 “Kam godja akurê djwỳnh kum prãm jabej ga kum mỳjja ngã gê kukrẽ. Godja kum kôr jabej ga kum ngô ru gê o ikõ. \q1 Dja ga ane nhym ta arỳm amiman amim ngryk jabej ne ajo õbikwa jabej.” \p Nãm Bẽnjadjwỳr djwỳnh ã me bakukãmãremã ane. Kam kwãrĩk wãnh amipãnh kêt. \p \v 21 Me kute ar ajo bikẽnhkam djãm mekôt ajaxwemã? Kwãrĩk wãnh mekôt ajaxwe kêt. Ar ga dja gar adjukaprĩo meo djuw mex. \c 13 \s1 Me kute me bẽnjadjwỳr kabẽn kôt amijo ba'ã memã karõ. \r Xit 3.1; Ped k 2.13 \p \v 1 Pykakam me bẽnjadjwỳr rũnh me kute katàt amijo ba'ã kute memã karõkam dja gar me kabẽn mar tỳx ne kôt ar amijo aba. Nhỹnh ne bẽnjadjwỳr'õ Metĩndjwỳnh kute ar kêt. Nãm me bẽnjadjwỳr kunĩ pumjuw. \v 2 Gêdja me'õ kum õ bẽnjadjwỳr kurê jabej. Djãm õ bẽnjadjwỳr kajgo ne kum kurê? Kati. Kajgo kêt. Metĩndjwỳnh ne 'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Me kum kurê dja Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe pãnh jarẽ. \p \v 3 Djãm me mexkam kum krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr pyma? Kati. Me axwekambit kum uma. Ar amã uma kêt kadjy mỳj dja gar nẽ? Bir, dja gar amextiren ar aba nhym arỳm ar amã mextire jarẽ. \v 4 Mỳj kadjy dja gar kabẽn ma? Bir, ar amextiren ar aba kadjy ne me ar amã krĩ. Metĩndjwỳnh ne ar akadjy me'ã õ àpênh rẽ nhym me ar amã krĩ. Nhym be, godja gar ajaxwe jabej on atĩn prãm. Djãm kute amijã kàxdjwa kajgo nhôrn kute o ba kajgo? Kati. Metĩndjwỳnh ne me àpênh'ã me kurẽ kute kukwakam àpênhmã, me badjumar mex kadjy àpênhmã. Kam dja me'õ axwe nhym arỳm kam ngryk nhym arỳm tokry. Kadjy ne me bẽnjadjwỳr nhõ kàxdjwa kajgo. \p \v 5 Kam dja gar tu me kabẽn ma. Djãm ar amã umakambit? Djãm kambit dja gar kabẽn ma? Kati. Ar ga ne gar aje anhõkre kadjwỳnhbê 'ã amim, \p —Pykakam anhõ bẽnjadjwỳr kabẽn ma, anhỹro aba. Ar akabẽnja kôt dja gar me bẽnjadjwỳr kabẽn ma. \p \v 6 Kam dja gar ajte amikutã me bẽnjadjwỳrmã ar anhõ pi'ôk kaprĩ kwỳ ngã. Me kute ar amã ĩpôxu'ã karõ kôt memã kwỳ ngã. Mỳkam? Bir, me mã ar akadjy bẽnjadjwỳrkam àpênhkam. Metĩndjwỳnh ne me'ã õ àpênh djwỳnh rẽ. Gora ar memã angã. \v 7 Me kute 'ã ar amã karõ kôt ar anhõ bẽnjadjwỳrmã angã. Ar aje adjàpênh pãnh pi'ôk kaprĩ jamỳnhja ar aje kum kwỳ nhõrmã. Aje me kabẽnkôt amikutã kwỳ ngriren 'yr ne aje kum õrmã. Kwãrĩk wãnh kubê nê kêt. Ar kum angã. Nàr, gar pi'ôk kaprĩ pãnh me'õbê nêkrêx jamỳ. Nhym me ar amã, \p —Ar aje nêkrêx jamỳnh pãnh'ã akreja kôt dja gar pi'ôk kaprĩ kwỳ ngã. Amikutã me bẽnjadjwỳrmã kwỳ ngã, ane. Kwãrĩk wãnh kubê nê kêt. Ar kum angã. Nàr, dja me ar amã, \p —Dja gar amã me bẽnjadjwỳr pyma, ane. Tu ar amã uma. Nàr, dja me ar amã, \p —Dja gar kàjmã me bẽnjadjwỳrmã rax kamẽ, ane. Tu kàjmã kum rax kamẽ. \s1 Akubyn bôxkam amakbê me kum aben jabê'ã memã karõ. \r Mat 22.39; Dju r 15.12; Ped k 1.22 \p \v 8 Ar aje amikutã memã anhõ mỳjja'õ nhõrmã kwãrĩk wãnh mebê nê kêt. Ar amã me abêmãdjwỳ kwãrĩk wãnh mebê aminê kêt. Dja gar mrãmri amã me abêkumrẽx ne arỳm aje Metĩndjwỳnh kukràdjà marn kôt amijo aba mexkumrẽx. Me kute katàt amijo ba'ã kute memã karõkôt kukràdjà kôt gar arỳm amijo aba mexkumrẽx. \p \v 9 Me bakukãmãre ne Metĩndjwỳnh kukwakam memã kabẽn kukràdjà jarẽn memã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh mebê prõ nàr mjêno adjàkĩnh kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh me'õnh bĩn kêt. Kwãrĩk wãnh adjàkĩnhĩ kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh me'ã ajêx kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh me amã me'õ nhõ mỳjja puro kĩnh ne 'ã amim karõ kêt.” \m Nãm ã memã anen kam ajte memã kum, \q1 “Me amã amibu'ã me ja jabê. Kute mrãmri ne ga me amã amijabêja pyràk dja ga me ã amã amibu'ã me ja jabêo ane.” \m Nãm ã memã ane. Ja dja gar aman ar amã me abê. Ar amã me abêkam ne gar tu Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt amijo aba mex. Me kute katàt amijo ba'ã kute memã karõkôt kukràdjà kunĩkôt gar tu amijo aba mex. Kukràdjà 'õ ne 'ã kàtàm kêt. Ar amã me abêkam gar aje kukràdjà kunĩ marn kôt amijo aba mexkumrẽx. \p \v 10 Nhym bê ne me kum me abêkam kute meo bikẽnh. Kati. Dja gar mã amã me abêjabit man arỳm urokam Metĩndjwỳnh kabẽn kukràdjà kunĩkôt amijo aba mexkumrẽx. \p \v 11 Kam, ba ajte ar amã arẽ. Arỳm 'ỳr. Mỳkam ne gar ate akrã? Ar aje mrãmri ne me õto nõr pyràk. On ar ano tỳx. Gwaj baje tu amim Kritu kamnhĩxkumrẽxmo kraxkam akubyn bôxja kute onĩj pyràk. Nhym be, kati. Gwaj bawỳr bôx ne kute amim gwaj bapytàr nhõ akatija arỳm 'ỳr. \p \v 12 Arỳm akamàt kêt 'ỳr. Me axwe kumexkam kute pykakam akamàt pyràk. A'u ne gwaj bajo rãm ne ja. Dja Kritu bôx nhym arỳm me mexkumrẽx. Me mexkumrẽxkam dja kute pykakam a'u pyràk. Kam gwaj on wãnh badjàpênh punu kute akamàt kô tyk pyràk ja kanga. Kute mrãmri ne me krãkamngônh kute amipytàr kadjy õ kàxo kubẽkà jangjênh pyràk. Gwaj Kritu kukwakam batỳx ne katàt ar amijo baba. Kritu kute gwaj bajaxwebê bamã tỳx jadjàr. Dja gwaj bamã tỳx jadjà gwaj arỳm katàt ar amijo baba. Kukwakam katàt ar amijo baba ne arỳm baje mrãmri ne me kute a'ukam mrãnh pyràk. \p \v 13 Gwaj memã katàt ar amijo baba kute a'uri me katàt ba pyràk. Djãm mekôt ar abixaêr punumã? Djãm kadjwati kangôkam\f + \fr 13:13 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* ar abibãnhmã? Djãm mekôt aprõ kupa'ã, amjên kupa'ã akurẽ abamã? Djãm mekôt ar abixaêr tỳ:x ne tu apunu raxmã? Djãm ar aje abenmã akabẽn punu abamã? Djãm ar aje aben nhõ mỳjja puro'ã angrykmã? Kati. Kwãrĩk wãnh. \v 14 Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu mextire kôt dja gar amextiren ar aba. Ar amex ja dja gar ama. Kwãrĩk wãnh ar aje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy ar ajaxwe aba kêt. \c 14 \s1 Me kute Jeju mar rerekreja'ã memã ujarẽnh. \r Mat 7.1; Rô 2.1; Xij 4.11 \p \v 1 Me kwỳ kute amim Jeju mar rerekreja dja gar o anhõbikwa. Kwãrĩk wãnh mỳjja'õ mỳr jabej ar amã kurê kêt ne 'ã amim, “Axwe”, anhỹr kêt. \v 2 Me kute ar amã, \p —Dja gar ãm mry pumũ, anhỹro ba. Ga kam aje amim Jeju mar tỳxkam amim, \p —Kati. Ba dja ba mỳjja kunĩ kuro iban kam Metĩndjwỳnhmã imex rã'ã, anhỹro aba. Nhym me kwỳ kute amim Jeju mar rerekren kum mry pyman djwỳbit kuro ba. \p \v 3 Kwãrĩk wãnh ar amã kurê kêt. Ar aje mỳjja kunĩ kuro abakam kwãrĩk wãnh ar amã me'õ kute djwỳbit kurja kurê kêt. Nàr ar akwỳ aje djwỳbit kurja kwãrĩk wãnh me kute mỳjja kunĩ kur'ã akabẽn kêt ne amim, “Me axwe”, anhỹr kêt. Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh ta kute arỳm o krakam. Kwãrĩk wãnh mỳjja kur mỳr jabej ar amã aben kurê kêt. \v 4 Me axwekam djãm ar ga dja gar memã axwe pãnh jarẽ? Kati. Metĩndjwỳnh dja memã axwe pãnh jarẽ. Nàr, me mexkam djãm ar ga dja gar memã kĩnh djà ngã? Kati. Metĩndjwỳnh dja memã kĩnh djà ngã. Djãm ar ga ne gar meo aba? Kati. Metĩndjwỳnh ne meo ban me axwebê memã tỳx jangjênho ba. Kam kwãrĩk wãnh ar amã kurê kêt. \p \v 5 Amrẽbê me bakukãmãre ne me kute apỹnh akati maro ba. Nhym ajbir jakam dja me kute amim Jeju mar kwỳ amim, “Akati punu ne ja”, anhỹro ba. Nhym ajtekam me kwỳ kute amim Jeju mar kute akati mar kêt ne amim, \p —Kati. Akati kunĩ ne mex ne 'õ kute aben japanh kêt, anhỹro ba. Gê kam me kunĩ ta ĩ pỹnhkôt prĩne akatio amiman ta akati ma nàr ta mar kêt. Kwãrĩk wãnh akati'õ mỳr jabej ar amã aben kurê kêt. \p \v 6 Me'õ kute akati marja ta kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh markam kute akati mar. Nàr, me'õ kute akati mar kêtja ta kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh markam kute akati mar kêt. Ajte me'õ kute mỳjja kunĩ kurja ta kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh markam kute kur. Ga, ta kute 'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽnhkam kute kurja pumũ. Nàr, me'õ kute djwỳbit kurja ta kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh markam kute djwỳbit kurja pumũ. Ga, kute djwỳbit kurkam kute 'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽnh ne kute kurja pumũ. \p \v 7 Gwaj baje amim Jeju mar kunĩ djãm gwaj baje amidjwỳnhbit maro babamã? Kati. Dja gwaj Metĩndjwỳnh maro baban ajte gwaj babu'ã me ar baja maro baba. Gwaj batĩnri dja gwaj Metĩndjwỳnh maro baba nàr gwaj tyn Metĩndjwỳnh ma. \v 8 Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne gwaj baje markumrẽx. Dja gwaj batĩn ne ar babari Bẽnjadjwỳr djwỳnh maro baba. Ne tyn Bẽnjadjwỳr djwỳnh ma. Kam dja gwaj batĩn ne ar baba jabej nàr batyk jabej. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne gwaj baje mar nhym arỳm gwaj bajo kra. \p \v 9 Mỳj kadjy ne Kritu tyn akubyn tĩn ne? Bir, kute me tykmẽ me tĩn kunĩmã Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne meo ba kadjy. Ja kadjy ne tyn akubyn tĩn ne. \p \v 10 Ga kam ar aje Jeju kukwakam me'õo ar akamyja mỳkam dja gar mỳjja'õ mỳr jabej ar akamymã axwe jarẽn ar amã kurêo aba? Djãm ar abê memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh got? Kati. Dja gwaj bakunĩ Kritu kabem dja nhym ta arỳm gwaj bamã bajaxwe pãnh jarẽnho nhỹ. Kwãrĩk wãnh ga akamymã axwe jarẽnh kêt. \v 11 Amrẽbê me bakukãmãre kute 'ã pi'ôk no'ôk kôt dja gwaj kabem djan amikôt kum amijarẽ. Nãm memã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne memã arẽn memã kum, \q1 ‘Itĩn ne ar iba. Djãm itĩn ne ar iba kêt ne ba ikabẽn kajgo? Itĩn ne ar ibakumrẽx ne ba me amã ikabẽn ne. Me kunĩ dja me ikabem kõnkrão nhỹn kunĩ amikôt imã amijarẽ.’ \q1 Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh ane.” \m Nãm me bakukãmãre ã memã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 12 Ga, pi'ôk no'ôkja kôt gwaj banhĩ pỹnh kôt gwaj baje Metĩndjwỳnhmã amikôt amijarẽnhmãja pumũ. \p \v 13 Dja gar aje meo akamy kwỳja ma. Me kwỳ kute amim Jeju mar rerekreja ma. Kwãrĩk wãnh mỳjja'õ mỳr jabej ar amã kurê kêt. Dja gar atemã amijo tẽn ar akamy'ã amim, \p —Ba on Metĩndjwỳnhmã amijangri tỳx. Ikamy ne ipumũnho ba. Nok ba ren tu ikamy nokrekam mỳjjao iban ren Metĩndjwỳnhbê ikamyo akẽx. Ba on amijangri tỳx. Ba ren kubê o akẽx ne ren kam ije mrãmri ne mỳjja kute me par tok nhym me rôrôk pyràk, ane. Dja gar ã amim anen ã ar akamy maro ane. \p \v 14 Nhym me kute mỳjja kurdjwỳ. Djãm me kute mỳjja'õ krẽn arỳm Metĩndjwỳnhmã axwe? Arkati. Ja ne ba ije Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju kabẽnkôt markumrẽx. Nhym be, dja ar akamy kwỳ mỳjja 'õ'ã amim, \p —Dja ba kukrẽn Metĩndjwỳnhmã ijaxwe, anhỹro ba. Be, akamy jamã ne mrãmri mỳjja punu. \v 15 Ga kam tu akamy nokrekam mỳjja ja krẽ nhym kôt arỳm akam kaprĩre ne. Godja ajã amim, \p —Nãm mỳjja punure krẽn arỳm Metĩndjwỳnhbê amijo ajkẽ, ane. Godja ã akamy anen arỳm kaprĩ:re ne. Djãm amã akamy kĩnhkam ne ga tu nokrekam mỳjja krẽ? Kati. Aje amidjwỳnhbit mar. Kritu kum akamy kĩnh ne kam kadjy ty. Gadjwỳ ga ren amã kĩnh ne ren nokrekam mỳjja krẽn kêt. Nhym be, kati. Ga amidjwỳnhbit man amã akamy kĩnh kêt ne tu nokrekam mỳjja krẽn arỳm akamyo ajkẽ. Kwãrĩk wãnh o anhỹr kêt. \v 16 Dja ga te mỳjja 'õ'ã amim, \p —Kati. Imã ne mexkumrẽx, ane. Nhym me kute ajã, “Axwe”, anhỹr prãm kwãrĩk wãnh nõ. Dja ga ãm mỳjja pumũ gê me ajã anhỹr kêt. \p \v 17 Metĩndjwỳnh kute gwaj bajo bakam djã ne gwaj baje mỳjja kuro babaja mar tỳx? Nàr, djãm gwaj baje mỳjjao bakõm mar tỳx? Kati. Gwaj baje mar kajgo. Nhym be, kute gwaj bajo bakam gwaj baje bajaxwe kêt kadjy amimar. Gwaj badjumar mex kadjy baje amimar. Gwaj bakĩnh kadjy baje amimar. Gwaj baje Metĩndjwỳnh Karõ maro babakam ne gwaj bakĩnh kadjy baje amimar. Metĩndjwỳnh kute gwaj bajo bakam mỳjja mex ja kadjy gwaj baje amimar tỳxkumrẽx. \v 18 Mỳkam? Bir, me mỳjja mex jao ba ne me Kritumã àpênho ba ne arỳm kàjkwakam Metĩndjwỳnho kĩnh nhym pykakam me ar badjwỳ kum me kĩnh. \p \v 19 Gwaj abenmã bakabẽn mex ne badjumar mex kadjy amima. Gwaj abenmã Jeju'ã ajarẽn arỳm mar mexo amũ aben kamẽ. Ja kadjy dja gwaj amima. \v 20 Djãm ar aje me'õo akamyja mar kêt ne ar aje adjàkurbit mar ne o ar aje Metĩndjwỳnh bê o akẽxmã? Akamybê Metĩndjwỳnh nhõ àpênh. Kwãrĩk wãnh kubê o akẽx kêt. Mrãmri ne me kute mỳjja kunĩ kurkam Metĩndjwỳnhmã mex. \p Nhym be, godja gar akamy mar kêt ne amidjwỳnhbit man arỳm tu nokrekam mỳjja'õ krẽ ne kam arỳm o Metĩndjwỳnh bê o akẽx. Aje kubê o akẽxkam arỳm ajaxwe. \v 21 Djãm aje tu mỳjjao aba ne aje tu mry'õ kuro abamã? Nàr djãm ar aje tu uba kangôo akõmo abamã? Nàr djãm ar aje apỹnh mỳjja 'õdjwỳo abamã? Nàr djãm ar aje mỳjjao abakôt ar amã Metĩndjwỳnh bê akamyo akẽx pyma kêt? Aje o abakôt aje o kubê o akẽx pymakam kwãrĩk wãnh o aba kêt. Dja gar akamy man kwãrĩk wãnh o aba kêt. Nàr djãm ar aje mỳjja 'õo abakôt ar aje akamymã kaprĩ jadjàr jabej nàr ar aje akamymã Metĩndjwỳnh mar rerekre jadjàr jabej? Kwãrĩk wãnh o aba kêt. Dja gar akamy ma. Kwãrĩk wãnh o aba kêt. \p \v 22 Apỹnh mỳjja'ã ne gar amim, \p —Ije amim Metĩndjwỳnh markam ne mỳjja ja ajmã kute kêt. Ba ren o iba ne ren ijaxwe kêt, anhỹr jabej. Amimãbit dja gar arẽ gê Metĩndjwỳnhbit ama. Nok gar ren ar akamy mar kêt ne ren tu mỳjjao abao anen ren amim angryk ne ren amim, \p —Mỳkam ne ba o iban Metĩndjwỳnh bê ikamyo akẽx? ane. Nhym be ar aje amikam ajaxwe'õ mar kêtkam dja gar adjumar mextire. \v 23 Godja me'õ kute mỳjja'õ krẽnmã amim, \p —Kon. Dja ba kukrẽn arỳm ijaxwe jabej, anen atekam tu krẽn jabej. Djori kam mex? Kati. Arỳm axwe. Mỳkam? Bir, kute Metĩndjwỳnh mar kêt ne tu krẽnkam. Me kute mỳjjao ba kunĩkôt dja me kumrẽx o Metĩndjwỳnh ma. Ne kam arỳm o ba. Godja me Metĩndjwỳnh mar kêt ne tu mỳjjao ba jabej arỳm axwe. \c 15 \s1 Me kute Jeju mar rerekreja'ã memã ujarẽnh rã'ã. \r Mak 10.45; Kô k 10.24; Pir 2.4 \p \v 1 Kam, gwaj baje amim Jeju mar tỳx jabej ne gwaj ren me kute amim mar rerekre jamã baprĩre. Djãm gwaj baje amidjwỳnhbito bakĩnho babamã? Kati. Gwaj meo kĩnh. \v 2 Gwaj bakunĩ banhĩ pỹnhkôt amibu'ã meo kĩnh. Mỳj kadjy? Bir, me mexmã. Me kute Jeju mar mexo kute amũ amikamẽnh ne mar raxmã. \p \v 3 Ga, Kritudjwỳ kute amidjwỳnho kĩnh kêtja pumũ. Kute amidjwỳnho kĩnh kêt kôt ne me bakukãmãre Kritu kabẽn jarẽ. Nãm Kritu Bãmmã kum, \q1 “Me kum akurê kôt ne me kum ikurê.” \m Nãm ã Kritu Bãmmã ane nhym me bakukãmãre memã arẽ nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym kam tũ:mràm me bakamingrãnyrekam Kritu katon ar ba nhym me arỳm kum kurê. Kum kurê nhym arỳm amidjwỳnho kĩnh kêt. Gwaj badjwỳ kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbito kĩnh kêt. \p \v 4 Metĩndjwỳnh ne mã me bakukãmãreo djuw mexo ba nhym me mã me'ã ajarẽn mã me'ã pi'ôk no'ôko ba. Mỳj kadjy? Bir, dja gwaj pi'ôk jarẽn mã amijã kabẽn kunĩ maro baba. Ja kadjy ne me 'ã pi'ôk no'ôk ne. Dja gwaj amijã kabẽn kunĩ man arỳm tu amim Jeju mar tỳx ne. Nhym kam te apỹnh gwaj bakaprĩ djàri gwaj bajo ba gwaj tu amim Jeju mar tỳx rã'ãn 'ã badjukanga kêt. Ne kam mã amijã kabẽn kunĩ man te bakaprĩn akubyn bakĩnh ne. Bakĩnh ne arỳm amiwỳr kamnhĩx tỳx. Ja kadjy ne me me bakukãmãre'ã ajarẽn me'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 5 Metĩndjwỳnh ne kute amijamãr 'iry ne kute memã tỳx jangjênh nhym me kute amim mar tỳx ne kĩnh. Nã bãm mã kum ar ajo a'uw gê ar amã akabẽn mextire jadjà. Ar aje Jeju Kritu kôt ar amijo abakam gê ar amã akabẽn mextire jadjà gar axikôt abenmã akabẽn mextire jarẽ. \v 6 Ne kam axikôt anhõkre kadjwỳnhbê Metĩndjwỳnh ra:x ne uma:ja man arỳm me kunĩmã arẽnho amirĩt ne. Ja kadjy ne ba ã Metĩndjwỳnhmã ar ajo idjà'wỳro ane. Metĩndjwỳnhbê ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu Bãm. \s1 Metĩndjwỳnh kum me bajtemdjwỳ kĩnh. \r Kar 10.34; Rô 9.24; Gar 3.28; Ep 2.16 \p \v 7 Kam dja gar abeno anhõbikwa kute Kritu gwaj bajo õbikwa pyràk. Ar aje memã Metĩndjwỳnh raxo amirĩt kadjy ar abeno anhõbikwa. \p \v 8 Ba kam ajte ar amã arẽ gar ama. Kàjkwakam Metĩndjwỳnh ne amrẽbê mebê idjaer kukãmãremã mỳjja jarẽ. Me my kà rênhjamã arẽ. Nãm memã apỹnh mỳjja jarẽnh mãmdji. Nhym kam kôt Jeju Kritu nã kurũm katon ar ba. Me bakamingrãnyrekam ar ba. Ar ba:n arỳm mebê idjaermã àpênh ar ba. Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã apỹnh mỳjja jarẽnh kôt ne memã àpênh ar ban mỳjja nhipêxo ba. Nhym me arỳm omũn amim, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh kabẽnkumrẽx. Ga, Jeju arỳm kôt memã àpênh ar baja pumũ. Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã arẽnh kôt àpênh ar baja pumũ. Nãm me Jeju pumũn arỳm ã amim ane. \p \v 9 Jeju memã mỳjja pumũnh kêt nhipêxo ba:, me punuo mexo ba: nhym me bajtemdjwỳ arỳm omũ. Me kute Metĩndjwỳnh raxmã kator ne abenmã kum, \p —Djãm Metĩndjwỳnh ukaprĩ ngri got? Mrãmri ne ukaprĩ:kumrẽx, anhỹr kadjy. Ja kadjy ne me bajtemdjwỳ arỳm mỳjja pumũnh kêt kwỳ pumũ:. Djãm mebê idjaerbit ne me kute Metĩndjwỳnh raxmã katorn kum rax jarẽnhmã? Kati. Me bajtemdjwỳ ne me kute raxmã katorn kum rax jarẽnhmã. Me bakukãmãre ne amrẽbê: ja jarẽ. Me bajtem kute Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnhja jarẽ. Kritu kàjkwakam Bãmmã amijarẽn kum, \q1 “Me bajtem nhipôkri dja ba memã ajã idjujarẽnho amirĩt ne apyma'ã ngre.” \m Nãm ã Kritu Bãmmã me bajtem jarẽnho ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 10 Nhym kam me bakukãmãre 'õdjwỳ me bajtemmã kum, \q1 “Me abajtem, me on õ me wỳnh kôt akĩnhkumrẽx.” \m Nãm ã memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 11 Nhym kam me bakukãmãre 'õdjwỳ me bajtemmã kum, \q1 “Me abajtem kunĩ dja ga me Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã mextire jarẽ. \q1 Apỹnh me aba djà kunĩkôt ar abaja kum mextire jarẽ.” \m Nãm ã me bajtemmã ane nhym me ajte 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 12 Nhym kam Idjaijdjwỳ me bakukãmãremã me ajarẽ. Nãm Kritu'ã arê nhingrõt jakren memã kum, \q1 “Dja me bakukãmãre Djexe tàmdjwỳ'õ kato. Tũ:mràm me kamingrãnyrekam kato. Me kute mrãmri ne pĩ 'yr nhym tũmràm ajte arêkam ingrãn abatành pyràk. \q1 Dja ã tàmdjwỳ'õ katorn ar bao anen arỳm kubê Bẽnjadjwỳrbê kumkati. Ne kam arỳm apỹnh me ba djàri meo ba. Nhym kam me bajtem arỳm tu amim kamnhĩxkumrẽx.” \m Nãm ã Idjaij me bakukãmãremã ane. Me bakukãmãreja kunĩ ne me me bajtem jarẽ. Metĩndjwỳnh kum me kaprĩ nhym me kute kum rax jarẽnhmãja jarẽ. \p \v 13 Metĩndjwỳnh ne kute memã amak bônh nhym me kute amiwỳr õ mỳjja mex kamnhĩxo ba. Gê ar amã ajamak bô gar tu amim Kritu markumrẽx. Ne kam arỳm kôt ar akĩnhti:ren ar adjumar mexti:re. Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ ar amã atỳx jadjà gar amiwỳr kamnhĩx tỳx ne. Ja kadjy ne ba ã kum ar ajo idjà'wỳro ane. \s1 Paur kute me bajtem kadjy àpênh'ã amijarẽnh. \p \v 14 Akmere, àpnhĩre ar, djãm ar amex kêt ne ba ar amã ikabẽn? Kati. Ar ga ne gar arỳm amextire ne ar aje Metĩndjwỳnh mar mexkumrẽx. Ne kam aje abenmã 'ã karõ mar mexkumrẽx. Tãm ne ba arỳm ije markumrẽx. \v 15 Ije ar amã pi'ôk no'ôkkam ne ba itỳx ne ar amã 'ã karõ. Te ar aje arỳm ikabẽn mar jabej ba akubyn ar amã arẽ gar ajte ama. Metĩndjwỳnh ne tu kum ikaprĩn tu imã idjàpênh djà'ã karõ ba arỳm kabẽn kôt ar amã ikabẽn jarẽ. \p \v 16 Ije me bajtemmã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh ny jarẽnho iba kadjy ne imã Kritu Jejumã idjàpênh'ã karõ. Mỳj kadjy? Bir, ije Metĩndjwỳnho kĩnh kadjy. Ije 'ỳr me bajtemo akẽx nhym me kum mexmã. Dja me tu amim Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm meo mex. Tãm dja Metĩndjwỳnho kĩnhkumrẽx. \p \v 17 Kritu Jeju kute imã tỳx jadjàrkam ne ba me bajtemmã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho iba. Idjàpênh djà jakam ne ba ikĩnhkumrẽx ne ar amã 'ã amijarẽnho amirĩtkumrẽx. \v 18 Kum idjàpênhkam ne ba Kritu kukwakam mỳjja pumũnh kêt kumex nhipêx. Kritu kukwakam ije mỳjja nhipêxbit dja ba 'ã amijarẽ. Me bajtem kute kabẽn mar ne kôt amijo ba kadjy ne ba memã kabẽn jarẽ. Nã bãm memã kabẽn jarẽn kôt mỳjja kwỳ nhipêx nhym me arỳm omũ. Omũn arỳm kabẽn man kôt ar amijo ba. \p \v 19 Metĩndjwỳnh Karõ 'itỳxkôt ne ba mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Ne me punuo mex. Nhym me karõ punu meo ba ba me nêje me ano nhym me arỳm memã ire. Nã bãm mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx nhym me te kute marmã kam no tyn kume:x ne arỳm Metĩndjwỳnh raxmã kato. Ba kam kàj bê memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnho iba:. Djeruxarẽkam arẽnho iba:n amũ apỹnh pykakam me ba djàri kunĩ kôt o iba:n o inhipôk ne. Ne arẽnho iba:n arỳm pykabê Irrij'ỳr arẽnho bôx. \p \v 20 Ba ne ba me kute Kritu mar kêtjamã arẽ. Me kute memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh kêtjamã ne ba ije kàj bê memã arẽnh prã:mkumrẽx. Me'õ kumrẽx kute memã 'ã ujarẽnh ny jarẽnh nhym me arỳm kute mar. Me jamã ne ije arẽnh prãm ngrire. Me ujarẽnh nhiby ije ajte memã arẽnh prãm ngrire. Amũ me kute mar kêt jamãbit ije kàj bê memã arẽnh prãmkumrẽx. Ga, me'õ arỳm kute kikre nhipêxmo kraxja pumũ. Nhym kam me'õdjwỳ arỳm 'ỳr bôx ne omũ. Omũn ajte iby ipêx prãm kêt. Badjwỳ ije me arỳm kute mar jamã ajte arẽnh prãm ngrire. Me kute mar kêt jamãbit ne ije arẽnh prãmkumrẽx. \v 21 Ije me amã ja jarẽnh kôt ne me amrẽbê: me bakukãmãremã arẽn memã kum, \q1 “Me kute memã 'ã ujarẽnh kêt jamã dja me memã 'ã ajarẽ nhym me arỳm kuma. \q1 Me kute mar kêt ja dja me arỳm kraxkôt prĩne amijã kuma.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ba 'ã pi'ôk no'ôk pumũn arỳm ije me kute mar kêt jamã arẽnh prãmkumrẽx. \v 22 Me kute memã arẽnh kêt jamã ije arẽnh prãmkam ne ba pyka jakam amikrà ar o iban te ar awỳr ikrà krãptĩ ne. \s1 Me õ krĩraxbê Rôma'ỳr tẽm kadjy kute memã amijarẽnh. \p \v 23 Nhym be, jakam arỳm ne ba pyka ja kunĩkôt memã Kritu'ã ajarẽn arỳm inomã kumẽ nhym me arỳm kuma. Amrẽbê ne ba ar awỳr ikrà nhym ijã amex krãptĩ apêx. Jakam dja ba wãm ar awỳr tẽn bôx ne \v 24 ar akam dja. Dja gwaj kam abeno bakĩnho bakrĩ:n bakrĩ kàjbê 'iry. \p Ba kam arỳm amũ pykabê Êpanha'ỳr tẽ. Êpanha'ỳr itẽm kadjy dja gar ikôt o kangõn 'ỳr ijano. Ba kam arỳm 'ỳr tẽ. Ja kadjy ne ba amima. \v 25 Nhym be, ajbir jakam dja ba Djeruxarẽ'ỳr itẽm ne ibôx kumrẽx ne Jeju nhõ me jamã pi'ôk kaprĩ ngã. \p \v 26 Matenimẽ Akajakam Jeju nhõ me ja ne me kute amũ memã õ pi'ôk kaprĩ kwỳ janormã. Djeruxarẽkam me kute amim Jeju mar kwỳ ne me õ mỳjja kêt ne ar ba nhym me kute memã anormã. \v 27 Me ta ne me kute memã anormã. Mrãmri me kute memã õr prãmkam mexkumrẽx. Djeruxarẽkam me kute amim Jeju mar ja ne me kumrẽx Kritu'ã ujarẽnh nyo ban amũ me bajtemmã arẽ. Mebê idjaer ne me amũ me bajtemmã Kritu jarẽ nhym me arỳm tu amim markumrẽx ne kĩnhkumrẽx. Ne kam me kute amikutã memã õ pi'ôk kaprĩ janor prãmkumrẽx. \p \v 28 Dja ba me'ỳr pi'ôk kaprĩo bôx ne memã kungã. Me kĩnh djà ja memã kungãn arỳm akubyn tẽ. Akubyn pykabê Êpanha'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n krĩraxbê Rôma kumrẽxkam ar akam bôx. Ne kam amũ pykabê Êpanha'ỳr tẽ. \v 29 Ije Kritu mar raxkôt ikĩ:nhkumrẽx. Ar akam ibôx ne ije prĩne ar amã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnhkam dja gar ikudjwa akĩnhkumrẽx. Tãm ne ba arỳm kuma. \p \v 30 Akmere, àpnhĩre ar, Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu kabẽnkôt, Metĩndjwỳnh Karõ kum gwaj bajabêja kabẽnkôt ne ba ar amã arẽ. Dja gar Metĩndjwỳnhmã ijo adjà'wỳr 'ãno dja. Ba ne ba idjàpênh tỳx ar iba. Kum ijo adjà'wỳr 'ãno djan o iro'ã apên ikôt o kangõ. \p \v 31-32 Dja gar kum, \p —Djũnwã, arỳm Paur pykabê Djudêjakam tẽmmã. Kam me kwỳ kute amar kêt ne ar ba. Dja ga mebê utà. Gêdja krĩraxbê Djeruxarẽkam tẽn Jeju nhõ me jamã me õ pi'ôk kaprĩ ngã. Dja ga memã kĩnh jadjà gê me kum me kĩnh ne amim me õ pi'ôk kaprĩ by. Djũnwã, aje mrãmri Paur ar ikam bôx'ã amim karõ jabej amrẽ ar iwỳr ano gê kĩnh ne ar ikam bôxkumrẽx. Dja bar kam Paur kôt abenmã tỳx jangijn Jeju kôt ar amijo iban 'ã idjukanga kêt, ane. Dja ga ã kum ijo adjà'wỳro ane. \v 33 Metĩndjwỳnh ne kute memã umar mex jangjênh djwỳnh. Jakam ba kum ar ajo a'uw gê ar akunĩ mẽ amijo kajkep rã'ã ne. Tãm ne ja. \c 16 \s1 Kute apỹnh õbikwamã kute amikabẽn mex janor. \p \v 1 Gwaj bakanikwỳnh Bebi ije ar amã arẽnhmã. Bebi ne mexkumrẽx ne krĩraxbê Xekrerekam me kute amim Jeju mar kadjy àpênh ba. Me kute Jejukôt ar aben pydjio baja kadjy àpênh ba. \v 2 Dja gar amã kĩnh ne kum akabẽn mex jarẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju nhõ me ja ne me kum aben jabê. Dja gar me kudjwa amã Bebi jabê. Godja gar àpênh'õ'ã omũ nhym Bebi kum ar aje kôt o kangõnh prãm jabej tu kôt o kangõ. Ta ne me krãptĩ:kôt o kangõ. Badjwỳ ikôt o kangõ. Dja gar pãnh kôt o kangõ. \p \v 3 Ne ajte amũ Prixiramẽ Akwire arkum ikabẽn mex jarẽ. Nãm ar iro'ã Kritu Jejumã àpênh ba. \v 4 Ar ta ne ar inêje memã kabẽn. Nãm me te umati tã nhym arkum amijã ma kêt ne tu me'ỳr tẽn inêje memã kabẽn. 'Ã ne ba arkum ukaprĩ: jarẽ. Me bajtem kute amim Jeju mar kunĩ, apỹnh me kute Jejukôt ar aben pydjio ba djàri ne me ajte arkum ukaprĩ jarẽ. \p \v 5 Ar õ kikrekam me kute amim Jeju mar ne ar aben pydjio bawãdjwỳ. Me wãmãdjwỳ dja gar ikabẽn mex jarẽ. Wãkam imã inhõbikwa kĩnh. Kubê Epenexu. Dja gar kum ikabẽn mex jarẽ. Pykabê Adjijkam ne Epenexu kumrẽx Kritu'ỳr amijo akẽx. \p \v 6 Dja gar ajte Marijmã ikabẽn mex jarẽ. Marij ne gwaj bakadjy àpênh rax. \p \v 7 Dja gar ajte wãkam inhõbikwa Tônikumẽ Djunijmẽ arkum ikabẽn mex jarẽ. Ar wã ne me ar iro'ã ar ibê ijê. Jeju kute ar anorja ne ar abenmã Tônikumẽ Djunij ar arẽ:n kute ar mar tỳx. Ar kumrẽx Kritu'ỳr amijo akẽx. Ba kam badjwỳ 'ỳr amijo akẽx. \p \v 8 Ãpritumẽ ne bar imã Bẽnjadjwỳr djwỳnh jabê. Kam imã Ãpritu jabê. Ar kum ikabẽn mex jarẽ. \p \v 9 Ne ajte Ubanumã ikabẽn mex jarẽ. Ubanu Kritu kadjy gwaj bakôt àpênh ar ba. Etakidjwỳ imã kĩnh. Dja gar ajte kum ikabẽn mex jarẽ. \p \v 10 Ne ajte Aperimãdjwỳ ikabẽn mex jarẽ. Aperi ne Kritumã àpênh mexkumrẽx nhym me arỳm kôt kuma. Dja gar ajte Artobur nhõ kikrekam ar wãdjwỳmã ikabẽn mex jarẽ. \p \v 11 Ne ajte inhõbikwa Erodjiãomã ikabẽn mex jarẽ. Ne Naxixu nhõ kikrekam ar kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh marjamã ajte ikabẽn mex jarẽ. \p \v 12 Gwaj bakanikwỳnh Kripenamẽ bakanikwỳnh Kripodjamã dja gar ajte arkum ikabẽn mex jarẽ. Nãm ar Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh ar ba. Dja gar ajte Pexirmã kum ikabẽn mex jarẽ. Me kum me bakanikwỳnh kĩnh. Pexir ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh ra:x. \p \v 13 Nhym Rupumẽ nã ar. Badjwỳ ne ba o inã. Dja gar ajte arkum ikabẽn mex jarẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne amijo Rupu pytàn ar o ba. \p \v 14 Dja gar ajte Axikritumẽ Prekõtimẽ Erimanhmẽ Patubamẽ Erimijmẽ ar ro'ã gwaj baje aro bakamyja arkum ikabẽn mex jarẽ. \p \v 15 Ne Pirogumẽ Djurijmẽ Nerumẽ Neru kanikwỳnhmẽ Orĩpamẽ ar ro'ã Jeju nhõ me ja kunĩmẽ dja gar arkum ikabẽn mex jarẽ. \p \v 16 Ne abenwỳr bôx ne abeno arôrôk ne aben pa krij. Apỹnh me kute amim Kritu mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri ne me ar amã kabẽn mex jarẽ. \s1 Me kute aminêje me 'ãno ãm'ã memã karõ. \p \v 17 Akmere, àpnhĩre ar, gora ikabẽn ma. Arỳm ne gar aje Metĩndjwỳnh kabẽn kukràdjà mar katàt. Dja me'õ ar bôx ne kupa'ã ajte ar amã atemã mỳjja'õ jarẽ. Ne abenbê ar ajo bikjêr prãm ne Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽx prãm. Gora ar aminêje me 'ãno djan memã akàx. \v 18 Mỳkam? Bir, djãm me wã ne me gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Kritumã apê? Kati. Nãm me amidjwỳnhbit man mã axwe. Ne kute me noo biknor kadjy prĩne memã me kabẽno irô mex. Ne memã 'êx ne kabẽn mexkumrẽx. Nhym me no rerekreja kum me kabẽn kĩnhkumrẽx. \p \v 19 Nhym be ar ga ne gar aje Metĩndjwỳnh mar mex nhym me kunĩ kute abenmã ar ajarẽnho ipôk ba ar ama. Ne kam ar akam ikĩnhkumrẽx. Kam, dja gar mỳjja mexbit ma. Kwãrĩk wãnh mỳjja punu mar kêt. \p \v 20 Metĩndjwỳnhkôt me umar mexkumrẽx. Ta dja ar amã tỳx jadjà nhym Xatanaj te ar amã apnê. Kôt ar ajaxwemã te ar amã apnê gar amijãno dja. Arỳm aje Xatanajmã rerek jadjàrmã. Aje mrãmri ne aparo Xatanaj krã kajyr pyràk. Arỳm aje Xatanajmã rerek jadjàr 'ỳr. \p Gê Bẽnjadjwỳrbê Jeju tu kum ar akaprĩn ar ajo ba. Tãm ne ja. \p \v 21 Ximoxi ikôt àpênhja ne ar amã kabẽn mex jarẽ. Inhõbikwa Juxumẽ Djaxõmẽ Xopatudjwỳ ar amã kabẽn mex jarẽ. \p \v 22 Ba ibê Texu ne ba Paur kukwakam pi'ôk ja no'ôk. Nã bãm tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. Ne amũ ar amã ikabẽn mex jarẽ. \p \v 23 Gajudjwỳ ne ar amã kabẽn mex jarẽ. Jakam ar ije amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ibaja kunĩ ne bar mã Gaju nhõ kikrekam bôx nhym mã ar ikunĩo djuw mex. \p Eraxumẽ gwaj bakamy Kwatu ar amã kabẽn mex jarẽ. Eraxu ne kute krĩrax jakam bẽnjadjwỳrmã pi'ôk kaprĩ pumũnh djwỳnh. \v 24 Gê Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu tu kum ar akunĩ kaprĩ:kumrẽx ne ar ajo ba. \p \v 25 Dja ar amã tỳx jadjà. Amrẽbê ne ba kàj bê memã Jeju Kritu'ã ajarẽ nhym 'ã ujarẽnh arỳm ar awỳr bôx gar tu amim markumrẽx. Ar aje tu amim markumrẽxkam dja ar amã tỳx jadjà gar kôt ar amijo aban 'ã adjukanga kêt. Amrẽbê ne Kritu'ã ujarẽnh nyja me bakukãmãrebê bipdjur tũm. Nhym kam me kute arẽnh kêtkumrẽx. \v 26 Nhym kam ajbir jakam Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã Kritu'ã ujarẽnho amirĩtkumrẽx. Amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh Kritu'ã pi'ôk no'ôk gwaj jakam, 'ãtũ:mkam amim arẽn arỳm kuma. Metĩndjwỳnh tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. Kabẽn kôt ne gwaj apỹnh pyka djàri kunĩkôt memã Kritu'ã ajarẽ nhym kunĩkôt me arỳm 'ã ujarẽnh ma. Dja me kwỳ tu amim Kritu markumrẽx ne kabẽn markumrẽx ne kôt ar amijo ba. Ja kadjy ne gwaj memã 'ã ajarẽ. \p \v 27 Metĩndjwỳnh pydji ne amak me:xkumrẽx ne no me:xkumrẽx. Ba kum meo a'uw gê memã amak bô. Me kute tu amim Jeju Kritu markumrẽxkôt gê memã amak bô. Dja memã amak bô nhym me kunĩ arỳm kum rax jarẽnh rã'ã: rã'ã ne. Tãm ne ja.