\id REV - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Mỳjja apôx \toc1 Mỳjja apôx kêtri kukãm 'ã ujarẽnh ne ja. \toc2 Mỳjja apôx \toc3 Ap \mt1 Mỳjja apôx kêtri kukãm 'ã ujarẽnh ne ja. \ip Bẽnjadjwỳr Jeju Kritu ne Djuãomã, õ àpênhbê Djuãomã mỳjjao amirĩt. Me kute Jeju mar kêtja ne me me kute amim Jeju marjao bikẽnh ar o ba. Nhym kam Jeju kute õ me jao tỳx nhym me akubyn tỳx ne kute kanga kêt kadjy Djuãomã mỳjjao amirĩt. Te me kute meo bikẽnhkam mã Jeju'ã ngràn kute kanga kêtmã kum o amirĩt. Anhỹr djwỳnhràm kum o amirĩt, abentã kum o amirĩto tẽ, mỳjja'ã akreo tẽ. Õ me jabit kute mỳjja mar nhym me kàtàmbê bipdjurmã ne apỹnh mỳjja djàri'ã mỳjja jakre. Bir, nhym mỳj ne Djuão omũ? \ip Metĩndjwỳnh kute me axwemã o pãnh ne tu kute mỳjja jaxwe kunĩ kuwyo imôkam rẽnh nhym apêxmã. Nhym kute Xatanajdjwỳ bĩn nhym kêt nhym kam pyka ajte nyn tu mexkumrẽxmã ne kum o amirĩt. Ne kum kàjkwadjwỳ jakre. Metĩndjwỳnh kute õ me jao kĩnhmã, me 'ã ngrà tỳx ne kute kanga kêtja, me tãm ne kute meo kĩnh nhym me kàjkwakam õ pykakam kĩnhkumrẽx ne ar ba rã'ã rã'ãmã. Kam ne me mexbit ar ban kam kanê kêt ne tyk kêt ne mỳr kêt. Mỳjja punu 'ỳr àr kêtkam. Ja kunĩ ne kum o amirĩt, apôx djwỳnhràm kum o amirĩt. Nhym Djuão me kadjy omũ. Mỳjja apôx kêtri ne anhỹr djwỳnhràm omũn memã arẽ. Tãm ne ja. \c 1 \s1 Me kute pi'ôkjakôt amijo baja dja me kĩnh. \p \v 1 Jeju Kritu kute mỳjjao amirĩt ne ja. Metĩndjwỳnh ta ne Jejumã arẽ nhym kam amidjô'ã ajte kute õ àpênhjamã o amirĩtmã, nhym kam me kute marmã. Apỹnh mỳjja djàri dja ĩ apôx, amikrà kêt ne apôx nhym anhỹr djwỳnhràm arỳm kute memã o amirĩtmã. Imã ne arỳm o amirĩt ba kam ije me amã arẽnhmã. Ba ibê Djuão ne ba Metĩndjwỳnhmã idjàpênh, imã ne o amirĩt ba ije me amã arẽnhmã. Nãm iwỳr kadjy mrãnh djwỳnh jano nhym kam imã mỳjja kunĩ jakre ba kam kôt omũ. \v 2 Ije arỳm kunĩ pumũnhkam dja ba prĩne me amã kunĩ jarẽ. Metĩndjwỳnh kabẽn ne ba arỳm ije me amã arẽnhmã. Jeju Kritu kute katàt kabẽn jarẽnh tãm dja ba me amã arẽ. \p \v 3 Metĩndjwỳnh kute anhỹr djwỳnhràm mỳjja'ã memã ujarẽnh ja gêdja me'õ memã arẽ nhym kute arẽnh djwỳnh tãm gêdja arỳm Metĩndjwỳnh kum kĩnh jadjà. Nhym me kute mar ne kôt amijo bajadjwỳ gêdja Metĩndjwỳnh memã kĩnh jadjà. Dja amẽ aro kĩnh, me kute 'ã ujarẽnh djwỳnho kĩnh ne kam ajte me kute maro ỹr jadjwỳo kĩnh. Bir, arỳm 'ỳr. Arỳm Metĩndjwỳnh kute memã mỳjja anhỹr djwỳnhràm arẽnh ja arỳm apôx 'ỳr. \s1 Djuão apỹnh me kute Jeju'ã abeno bikprõnh djàri kubê 7mã kabẽn. \p \v 4 Ba ibê Djuão ne ba ar amã pi'ôk no'ôk ne. Ar aje amim Jeju mar ne apỹnh aje kôt aben pydjija, ar amã ne ba pi'ôk no'ôk ne. Pykabê Adjijkam apỹnh krĩ rũnhkôt ar aje 'ã abeno abikprõnho 7ja me amã ne ba pi'ôk no'ôk ne. \p Gê Metĩndjwỳnh ukaprĩkôt me ajo djuw mex ne ar me ajo ba ne me amã umar mex jarẽ ga me adjumar mex ne ar aba. Metĩndjwỳnh ta ne tĩn ne ar ba, amrẽbê adjàkamã tĩn ne ar ba. Dja mrãmri tĩn rã'ã rã'ã. Tãm dja ukaprĩkôt me ajo djuw mex ne me amã umar mex jarẽ. \p Nhym Metĩndjwỳnh Karõ kute amijo 7 ne Metĩndjwỳnh krĩ djà kônh ku'ê tãm gêdja adjwỳnhdjwỳ me ajo djuw mex ne me amã umar mex jarẽn ar me ajo ba. \p \v 5 Nhym Jeju Kritudjwỳ dja me ajo djuw mex ne me amã umar mex jarẽ. Jeju Kritu ta kute mrãmri katàt memã Metĩndjwỳnh kabẽno amirĩt djwỳnh ne kumrẽx tyk ne akubyn tĩn ne kator gêdja Metĩndjwỳnhmẽ Metĩndjwỳnh Karõmẽ kudjwa me ajo djuw mex. Jeju ne bẽnjadjwỳro kute me bẽnjadjwỳr kunĩ jakrenh ne pyka kunĩkôt me õ bẽnjadjwỳro ba. Tãm dja Metĩndjwỳnhmẽ Metĩndjwỳnh Karõmẽ kudjwa me ajo djuw mex ne me amã umar mex jarẽ. \p Jeju Kritu ta ne kum me bajabêkumrẽx ne amikamrôo me bajaxweo ajngrà. \v 6 Ne kam ajte ta ar me bajo ban kam Bãmmã me bapumjuw gu me kam babê me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh ne Bãmmã badjàpênh ar baba. Kumã, Jeju Kritu tãmmã gora gê me kàjmã kum rax jarẽnh rã'ã rã'ã. Gêdja umao ar me bajo ba rã'ã rã'ã. Mrãmri. Tãm ne ja. \q1 \v 7 Ori, amrẽ tẽ. Kakrãkôt ne amrẽ tẽ. Me kunĩ dja me omũ. Me kute Jeju kanhwỳr djwỳnhjadjwỳ dja me omũ, prĩne Jeju pumũ. \q1 Nhym apỹnh pyka djàri dja me kunĩ omũn amra, Jeju pymaje àmrao kumex. Mrãmri dja me kunĩ omũn amim ngryk ne àmrao kumex. Be, tãm ne ja. \p \v 8 Bẽnjadjwỳrbê Metĩndjwỳnh ne memã kum, \p —Ba ibê mỳjja kunĩ krax ne ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt, ane. \p Nãm ã Metĩndjwỳnh tỳxo kubê kumkati ane. Metĩndjwỳnh, ta ne tĩn ne ar ba, amrẽbê adjàkamã tĩn ne ar ba. Dja mrãmri tĩn rã'ã rã'ã. Ajbit ne umao mỳjja kunĩ pytà. \s1 Jeju Djuãomã amijo amirĩt. \p \v 9 Nà, ba ibê me akamy Djuão. Nãm me Jejukôt me akudjwa ijo ajkẽ ba itokry. Mrãmri ne Jeju me baro'ã me bapytàn ar me bajo ba. Ba kam me akudjwa mã Jeju'ã ingrà tỳx ne 'ãno djan ije kanga kêt. Ba ne ba apêxtibê Paximukam ar ba. Na bãm memã Metĩndjwỳnh Kabẽn jarẽn memã Jeju'ã idjujarẽnh iba. Nhym kam me ja ngryk ne kam imã, \p —Kwãrĩk wãnh mỳjja wã jarẽnh kêt, ane. Ne kam ipa 'amỳn kam ijo tẽn apêxti jakam imẽ ba kam kam ar iba. \p \v 10 Be, pi'ôk kamrêkkam, Bẽnjadjwỳr nhõ akatijakam ne ba arek maro nhỹ nhym Metĩndjwỳnh Karõ ar ijo ba. Ba kam me'õ kabẽn ma. Me'õ kabẽn tỳx kute poti kakôr tỳx pyràk. Ikôt ne imã kabẽn ne. Ne imã, \p \v 11 —Ba ibê mỳjja kunĩ krax ne ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt. Ba ren ije kàjkwamẽ pykamẽ omũnh 'ãno idjãm kêt nhym ren amrẽbê amijo ajkẽ nhym ren mỳjja kunĩ kêt ne. Ẽ, amrẽ tẽn mỳjja pumũn 'ã pi'ôk no'ôk, ane. 'Ã pi'ôk no'ôk ne kam memã ano. Me kute amim Jeju mar ne apỹnh kute kôt aben pydji, me jamã dja ga ano. Me kute apỹnh krĩ rũnhkôt 'ã aben pydjibê 7, ar kute Epexukam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Emĩnakam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Pegamukam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Xijxirakam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Xadjikam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Pirapijkam 'ã aben pydjijamẽ, ar kute Raodjikam 'ã aben pydjijamẽ, mekmã dja ga aje mỳjja pumũnhja'ã pi'ôk no'ôk ne ano, ane. Nãm ã imã kabẽn ane. \p \v 12 Ba kam 'ỳr akẽx. Ije mỳj me'õ kute imã kabẽnja pumũnhmã 'ỳr akẽx nhym ngônhpôkti kubê 7 ne ku'ê ba omũ. Kẽn karỳro ngônhpôkti. \p \v 13 Nhym kam ipôkri dja. Kute me'õ my pyràk ne dja. Nãm kubẽkà ryti jadjàn o dja. Kubẽkà rytija ne parkõn 'ãnh itep nhym 'ã dja. Ne kẽn karỳro amirunh pren 'ã dja. \v 14 Ne kĩ jaka: kute àk kaka jaka ja pyràk. Kute kadjàt nhĩ jaka pyràk. Nhym no pôkja kute kuwy pôk pyràk. \v 15 Ne par jadjênh. Kute ngônh nhipêx djàkam me kute 'ã ngrão pôx nhym adjênh pyràk. Nhym õkrekam krikrit kute ngô rãrãkti: pyràk. \v 16 Ne ubôkjao kanhêtireo 7 ne 'amỳn o dja nhym kam aktã kàx djwa mextire ajkwa krekre kurũm kato. Ne nokre jadjênh kute kàjkwa nhipôkri myt mrãnhkam adjênh ja pyràk. \p \v 17 Ba omũn kam itu mỳrbê tỹm kute ityk pyràk ne itu mỳrbê tỹm ne nõ, itĩn prãme. Nhym kam ta ijã ikra dji, ubôko ijã ikra djin kam imã, \p —Kwãrĩk wãnh atĩn prãm kêt. Ba ibê mỳjja kunĩ krax ne kam ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt. \v 18 Bajbit ne ba ije amitĩn mar. Arỳm ne ba ty ne kam arỳm ajte itĩn ne. Amrẽ ipumũ. Ba dja ba itĩn rã'ã rã'ã. Ba ne ba ikabẽno me tyk kadjy me anor djwỳnh ne kam ajte ikabẽno me tyk nhõ pyka'ỳr me anor djwỳnh. \p \v 19 Aj, dja ga on 'ã pi'ôk no'ôk, aje omũnhja'ã pi'ôk no'ôk ne. Arỳm kator ga aje omũnhjamẽ mỳjja kraxje kator kêt rã'ãmẽ. Amẽ dja ga 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 20 Mỳkam ne ba kanhêtireo 7 idjubôko 'amỳn o dja ga omũ? Ne kẽn karỳro ngônhpôktio 7jadjwỳ, mỳj ne ja? Bir, ba amã arẽ ga ama. Ẽ, ngônhpôktio 7ja ne kubê apỹnh krĩ djàri me kute amim imar ne kute ikôt aben pydji 'ã akre kubê 7. Apỹnh krĩkam me kute ikôt aben pydji'ã akre kubê 7 ne ja. Nhym kanhêtireo 7ja ne kubê apỹnh krĩ djàri me kute ijã abeno bikprõnhja kadjy mrãnh djwỳnh ta ne 'ã akre, ane. \p Nãm ã Jeju imã kabẽn ane ba kuma. \c 2 \s1 Epexukam ar ja arỳm kum Metĩndjwỳnh kĩnh ngrire. \p \v 1 Nhym kam ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Epexukam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ije idjubôko kanhêtireo 7 ne 'amỳnhja, ne ba kẽn karỳro ngônhpôktio 7kam imrãnhja, ba. Ba ne ba ar amã ikabẽn ne. \p \v 2 Gar ikabẽnkôt ar amijo aba ba arỳm omũ. Ar adjàpênh rax, ar aje ijãno adjãm ne aje ikanga kêt ba arỳm omũn kam ikĩnhkumrẽx. Nã gãm ar abê me axwe kĩnh no kati ba arỳm omũ. Nhym me wã we kute ‘Jeju kute ar ijanor’ anhỹrja gar te kabẽn mex jabej kam aman kam arỳm prĩne mekmã akato. Me wã ne me 'êxnhĩkumrẽx. Me tãm ne gar arỳm mekmã akaton abê me kĩnh no kati. \v 3 Nã gãm ar ijãno djan amibê ijo abiknor kêtkumrẽx ne. Nãm me ikôt ar ajo ajkẽ gar tu ate akrãn aje amibê ikanga kêt ba arỳm omũn kam ikĩnhkumrẽx ne. \p \v 4 Bep mỳjja pydji ne ba omũn ikaprĩre. Amrẽbê ar aje amim ijo amirĩt totokbê ne gar amã ijabê ne jakam arỳm amã ikĩnh ngrire. \v 5 Gop ar amim akaton wãnh ajaxwemã anhiren iwỳr amijo akẽx. Nã gãm ar ibê amiptàr mex ne. On ar ajte akubyn amã ijabên kam ajte akubyn imã apê kute amrẽbê imã ar adjàpênh ja pyràk. Dja gar ã anhỹr kêt ba wãm ar awỳr tẽn kam ar abê ngônhpôktiwã kaba nhym arỳm ãm djà kaprỳ. \p \v 6 Nhym bep me punubê Nikôrij, me tãm, me kabẽn punu ar baja. Me tãm ne gar me kabẽn punukam amã me kurêkumrẽx. Mrãmri, kam ne mexkumrẽx. Mrãmri ne gar amã me kabẽn punuja kurêkumrẽx. Kam ne mexkumrẽx. Badjwỳ ne ba imã mekbê Nikôrij me kabẽn punukam imã me kurêkumrẽx. \p \v 7 Gora ar ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn. Gora ar prĩne kabẽn ja ma. Ẽ, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãm, ar gajbit dja ba ar amã pidjô kute meo tĩnja jarẽ gar gajbit ku. Pidjô kute meo tĩnja ne Metĩndjwỳnh nhõ pykakam dja, kàjkwakam Metĩndjwỳnh nhõ pyka mexkumrẽxkam. Tãm dja gar ku”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \s1 Emĩnakam ar ja tokry. \p \v 8 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, krĩraxbê Emĩnakam ar kute amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ibê mỳjja kunĩ krax ne kam ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt. Ba ne ba tyn kam ajte itĩn ne. Ba ne ba ar amã ikabẽn ne. \p \v 9 Me kute ar ajo bikẽnhja ne ba arỳm omũ. Ar anhõ mỳjja kêt, anhõ nêkrêx kêtja ne ba arỳm omũ. Nhym bep kati, nĩjar anhõ nêkrêx kumex. Mrãmri pykakam ar abakam arỳm anhõ mỳjja kêt nhym bep kàjkwakam anhõ mỳjja kumex. Nhym me kwỳ ta amijo Metĩndjwỳnh kra, amijo mekbê idjaer ne ar ajaprỳ ar o ba, ba arỳm omũ. Djãm mekbê Metĩndjwỳnh kra? Kati, Xatanaj nhõ àpênh ne wã ne kam mã kôt ar aben pydjio ba. \v 10 Kwãrĩk wãnh gar amã me uma kêt. Gora ar atỳx. Dja me ĩ ar ajo ajkẽ ga ar atokry. Gora ar atĩn prãm kêt. Ẽ, godja me ĩ Xatanajbê me axwe nhõ bẽnjadjwỳr kabẽnkôt mekbê ijê djàkam ar akwỳ rẽ, ar aje ikanga jabej. Be, akati kunĩkôt dja me ar ajo ajkẽ gar atokry. Nhym kam arỳm me kute ar ajo bikẽnh'ã akatibê 10 nhym kam me arỳm ar ajo bikẽnh kêt ne. Gora ar ijã angrà tỳx ne ijãno dja. Godja me te ar apa gar ijãno dja ba kam pãnh ar ajo tĩn gar atĩn rã'ã rã'ã. \p \v 11 Gora ar ajamak mex jabej, on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn. Gora ar prĩne kabẽn ja ma. Ẽ, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãmja, ar gajbit dja gar atyk nhijukri ajte atyk kêtkumrẽx. Arkati”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \s1 Pegamukam ar ja kwỳ prõ prãm. \p \v 12 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Pegamukam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ne ba ar amã ikabẽn. Ba ijajkwa krekre kurũm aktã kàx djwa mextire kator djwỳnh, ba ne ba ar amã ikabẽn ne. \p \v 13 Xatanaj kute meo ba djàkam ne gar te ar aban amex rã'ã ba arỳm ar apumũ. Be, nã gãm ar ijã angrà tỳx ne aje amibê ikanga kêt. Djã nã gãm ar me kudjwa aminêje memã kum, ‘Jakam arỳm ije amim Jeju mar kêt. Arỳm imã kĩnh kêt’, ane? Kati, ar aje ã memã anhỹr kêtkumrẽx. Nhym me arỳm ar anhõbikwa Ãxipanh bĩ gar mã amã ikĩnh ne aje ikanga kêtkumrẽx ne. Nà, Ãxipanhdjwỳ kum me uma kêt ne tu memã ijarẽnh 'ãno dja nhym me kubĩ, wãkam, Xatanaj mõr djà wãkam. Nãm me te kubĩ gar mã amã ikĩnh ne. Ba arỳm omũn ar akam ikĩnh ne. \p \v 14 Bep me kute me kabẽn punukôt amijo ba ja tãm ne ba imã me kĩnh kêt. Ar akwỳ ne gar me bakukãmãre 'õbê Barãokôt ar amijo aba. Djãm Barão mex got. Nãm mekbê idjaer kurê djwỳnhbê Barakimã mekbê idjaer'ã karõ. Kute mekbê idjaer o bikẽnhmã ne mỳjja punu'ã kum karõ. Mekbê idjaer kute mry punu krẽnmã, me kute mỳjjao Metĩndjwỳnh karõ nhipêxjamã mry nhõr ja kute krẽn ne amijo bikẽnhmã. Ne ajte me kute abenbê prõo àkĩnh ne arĩk prõ prãmo kumexmã. Me kute ã amijo bikẽnho anhỹrmã ne me'ã kum karõ. Nhym kam ô'ã Baraki mekbê idjaero bikẽnh o ba. \v 15 Nhym ar akamdjwỳ mekbê Nikôrij ã kabẽn ane, ã memã 'ã karõo ane. Nhym ar akwỳ kabẽn punu jakôt ar amijo ba. \p \v 16 On ar amim akaton wãnh ajaxwemã anhiren iwỳr amijo akẽx. Dja gar amim akator kêt ba ar awỳr bôx ne me kabẽn punuja'ỳr iprõt ne. Ijajkwa krekre kurũm aktã kàxdjwa mextire katorjao dja ba me'ỳr iprõt ne. \p \v 17 Gora ar ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn. Gora ar prĩne kabẽn ja ma. Ẽ, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãmja, ar gajbit dja ba ar amã djwỳbê mỳj ne ja ngã, djwỳo bipdjurja ngã gar krẽ. Ba kam ajte ar atỳxmãbit apỹnh kẽn mêre, kẽn jaka ngã. Ne kam ajte ar amã kẽn ja no'ôk, apỹnh ar anhidji ny'ã kẽn no'ôk ne kungã gar kam omũ. Atemã me ja kute ar anhidji nyja mar kêt. Ar gajbit, ar atỳxbit, ije apỹnh ar amã kẽn nhõrja, ar gajbit dja gar apỹnh aminhidji nyja ma”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \s1 Xijxirakam Djedjabeu ar noo akno. \p \v 18 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Xijxirakam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ba ne ba ar amã ikabẽn ne. Ẽ, ba, ibê ne Metĩndjwỳnh kra ne ino pôk kute kuwy pôk pyràk, ne ipar jadjênh kute ngônh nhipêx djàkam me kute 'ã ngrão pôx nhym adjênh pyràk, ba ne ba ar amã ikabẽn ne. \p \v 19 Gar kôt amijo aba, ba arỳm omũn kam ikĩnhkumrẽx. Gar amã aben jabên amã Metĩndjwỳnh jabê ba arỳm omũ. Gar tu amim imarkumrẽx ne ijã angrà tỳx ba arỳm omũ. Ar adjàpênh rax ba arỳm omũ. Nã gãm ar ijãno djan amibê ikanga kêtkumrẽx ba arỳm omũ. Nã gãm ar ikôt amijo aba. Amrẽbê ne gar ikôt amijo aba ngrire ne kam amijo tẽn amijo tẽn arỳm ikôt amijo amõr mex ne. \p \v 20 Nhym bep mỳjja pydji ne ba omũn ikaprĩre. Nã gãm ar amã me'õ nibê Djedjabeu kĩnh. Nãm we amijo Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ne kam mỳjja punu'ã inhõ àpênhmã karõn 'ã arkum apnê. Inhõ àpênh kute abenbê prõo àkĩnh ne ar prõ prãm ba ne kam kute amijo bikẽnhmã. \p Ne kam ajte ar kute mry punu krẽnmã, me kute mỳjjao we Metĩndjwỳnh karõ nhipêxjamã kute mry nhõr nhym ar kute krẽn ne o kute amijo bikẽnhmã. Nãm ã Djedjabeu inhõ àpênhmã mỳjja punu'ã karõo ane, ne ã 'ã arkum àpnênho ane. \v 21 Nã bãm te amiwỳr kam ama. Kute amim kator ne wãnh axwemã irern iwỳr amijo akẽxmã te amiwỳr kam ama nhym kute mjên prãm ja kanga kêt ne amim kator kêtkumrẽx. Kum axwe kĩnh rã'ã:. \p \v 22 Ẽ, dja ba nija'ỳr bôx ne kam nõr djàkam kumẽ, nõr djà tãmkam dja ba kumẽn kam prĩne o ajkẽ. Me my kute nĩnhjamẽ ro'ã dja ba prĩne meo ajkẽ. Dja me kum axwe kĩnh rã'ã ne nija kanga kêt ne iwỳr amijo akẽx kêt, ba kam prĩne meo ajkẽ nhym me kam tokry. \v 23 Ne ni krajadjwỳ pyka mẽ o amrà. Apỹnh ar aje amim imar ne ikôt aben pydjija kunĩ aje imã akator kadjy. Ba ije ar ajamakkre kadjwỳnhbêmẽ anhõkre kadjwỳnhbê aje mỳjja mex nàr mỳjja punu'ã amim karõ jabej ije ar akamũnh ne kôt ije ar anhĩ pỹnhkôt ar amã o pãnh djwỳnh. Gar kôt aje imã akator kadjy dja ba ni krajadjwỳ pyka mẽ o amrà. \p \v 24 Bep ar aje me kabẽn punukôt amijo aba kêtjamã, wãkam, Xijxirakam ar aje me kabẽn punu kôt amijo aba kêtjamã dja ba ajte ikabẽn 'õ jarẽnh kêt. Mrãmri ne ar aje ikôt amijo aba ne ar aje Xatanaj kukràdjà mar prãm kêtkam amexkumrẽx. Nhym me ate we kute Xatanaj kukràdjà bipdjurja marmã we, ‘Mexkumrẽx gu me kuma’, anhỹrja djãm me mex got. Axwe punu gar kôt amijo aba kêtkam amexkumrẽx. \v 25 Gora ar mã ikôt ar amijo aban ijã angrà tỳx rã'ã: ba akubyn bôx. \p \v 26-28 Ẽ, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãmja, ar aje ikabẽn mar ne aje ikôt amijo aba rã'ãn aje o atẽm ne o atẽm ne arỳm aje inomã mẽnhja, ar ajã dja ba bẽnjadjwỳr rẽ gar kam inhijuk'ã meo aba. \q1 ‘Apỹnh me ba djàri dja gar meo aba, ar apymao meo aban meo aba tỳx ne. Meo aba tỳx ne, nhym me'õ axwe gar kam prĩne o ajkẽ, me kute kàxo àbêr djào kute ngyo ngônh totyk ne prĩne ka'êkja pyràk. Dja gar ã meo aba tỳxo ane.’ \m Be, Ibãmbê Metĩndjwỳnh ne ijã bẽnjadjwỳr mẽ. Dja ba kam amidjô'ã ar ajã kurẽ gar kam ikabẽnkôt meo aba. Dja ba kam ajte ar akĩnh djà kadjy ar amã umajỳrtiredjwỳ ngã, akati maktã umajỳrtire ja ngã. \p \v 29 Gora ar ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn ne. Gora ar prĩne kabẽn ja ma”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \c 3 \s1 Xadjikam ar ja kute me tyk pyràk. \p \v 1 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Xadjikam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ne ba ar amã ikabẽn. Ba ije Metĩndjwỳnh Karõ kute amijo 7 ije amỳnhja, ne ije kanhêtireo 7 ne amỳnhja, ba. Ba ne ba ar amã ikabẽn ne. \p Nãm me we ar amex jarẽ. Bep kati, ar ajaxwekam kute ar atyk pyràk. Ba arỳm ar apumũ. \v 2 On ar ano mex, atĩn rã'ãri, ne akubyn amijo tỳx, amijo mex, ar atyk kêtri. Nã gãm ar amijo aba punu ba te ar apumũ, te ar aje kôt amijo aba jabej te ar apumũ ne kam ar amã, ‘Ẽ, Ibãmbê Metĩndjwỳnhmã ar amex kêtkumrẽx’, ane. \p \v 3 Gop ar ajkam ama. Amrẽbê me kute ar amã arẽnh gar arỳm aje markumrẽx tãm dja gar tu markumrẽx ne kôt amijo aba. Kôt amijo aban on wãnh ajaxwemã anhiren iwỳr amijo akẽx. Dja gar amim akator kêt ba kam ar ajaêrbê ar awỳr bôx. Kute me àkĩnhĩ me aêrbê kute mỳjjao àkĩnh ne kute mebê mỳjja jamỳnh ja pyràk. Dja ba ã ar ajaêrbê ar awỳr ibôxo ane. Dja gar ibôx djàkôt imar kêtkumrẽx ba ar ajaêrbê bôx. \p \v 4 Bep krĩbê Xadjiwãkam ar angrêre ne gar amrãnh mexkumrẽx rã'ã. Ne kam ar angrêre amrãnh mexkumrẽx kute mrãmri ne me kute kubẽkà mex, 'ã ngrã kêt kute angjênh ne 'ã mrãnhja pyràk. Nã gãm ar ã amexo ane. Ar ga dja gar ikôt mrãn ikudjwa kubẽkà jaka jangij ne 'ã mrã. Nã gãm ar amrãnh mexkumrẽx. Nhym kam kubẽkà jaka kadjy ar amex. Tãm dja gar angij, amrãnh mex pãnh angijn 'ã mrã. \p \v 5 Be, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãmjabit dja gar ã kubẽkà jaka jangjênh ne 'ã amrãnho ane. Ba kam pi'ôk no'ôkkam anhidji jarijwã o ibingrành kêt, me tĩn rã'ã rã'ã'ã pi'ôk no'ôkkam ar anhidjio ibingrành kêt ne. Ne kam ajte dja ba Ibãmmã inhỹtã ar ajarẽ, Ibãmmẽ Ibãm kadjy mrãnh djwỳnhmẽ arkum inhỹtã tu kàj bê ar ajarẽ ne kum, ‘Be, inhõ me ja ne me ja.’ Be, dja ba ã kum ane. \p \v 6 Gora ar ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn ne. Gora ar prĩne kabẽn ja ma”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \s1 Pirapijkam ar Metĩndjwỳnh kabẽnkôt amijo ba. \p \v 7 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Pirapijkam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ne ba ar amã ikabẽn. Ba imexo ipyma ne mrãmri ikabẽnkumrẽx ne ijêxnhĩ kêtkumrẽx ne kam ar amã, ‘Ba ne ba ije inhingêt kukãmã Dawi nhũrkwãkam o kajkep djwỳnh. Ba kikre'ã kuta nhym mỳj me'õ godja 'ã ijê? Ba 'ã ijê nhym mỳj me'õ godja 'ã kuta?’ \p \v 8 Bir be, gar ikôt amijo aba ba arỳm omũ. Djã nã gãm ar atỳx kumrẽx? Kati, kàjbê ar atỳx ba arỳm ar apumũ. Nã gãm ar te atỳx ngriren mã ikabẽnkôt ar amijo aban aje ikanga kêtkumrẽx ba kam ar amã, ‘Ba gêdja ba ar amã kikre'ã kuta. Mỳj me'õ gêdja ar abê 'ã ijê? Ba dja ba ar ajo iba. Mỳj me'õ dja inê?’ ane. \p \v 9 Ẽ, Xatanaj nhõ àpênh 'êxnhĩja, kute kôt ar aben pydjio ba, ne me 'êx ne amijo Metĩndjwỳnh kra, kute amijo mekbê idjaer, djãm mekbê idjaer djwỳnh got, me ja me tãm gêdja ba ar awỳr me pa 'amỳn meo mõn ar akuka kônh me umjuw nhym me kam pijàm djàje ar akuka kônh ibôn krĩn ar amã arax jarẽn kam tu ar amarkumrẽx. Imã ar ajabêkam kôt me kute mar ne kute ar ajã, ‘Jeju kum ar abêja pumũ’, anhỹr kadjy dja ba ã meo ane. \p \v 10 Ije ar amã, ‘Dja me te ar ajo ajkẽ gora gar mã ijã angrà tỳx ne ijãno djan ikanga kêt’, anhỹrkôt ne gar amijo aba. Nhym me te ar ajo ajkẽ gar mrãmri ijãno djan ikanga kêt. Kam dja ba ar apytà. Ije me kunĩo ibikẽnhkam dja ba arỳm ar apytà. Dja ba pyka kunĩkôt ije me kabi kadjy meo ajkẽ. Dja ba apỹnh pyka djàri me kunĩ kabi, me kute imã kator kadjy me kabin meo ajkẽ. Nhym bep ar amexbit dja ba ar apytà. \p \v 11 Arỳm ibôx 'ỳr. Gora ar arek ikabẽnkôt ar amijo aba rã'ã: ba kam ar amã o pãnh, ar amã ar akĩnh djà ngã. Kwãrĩk wãnh me'õ ar abê ikurê kêt. Dja me'õ ar anoo aknon ar abê ikurê gar kam akĩnh djà bỳr kêt ne. Dja gar arek amijo aban arỳm ikam amim akĩnh djà by. \p \v 12 Ẽ, ar me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãm, ar gajbit dja ba amim ar apumjuw, Ibãmbê Metĩndjwỳnh nhũrkwãtikam ar apumjuw gar aku'ê rã'ã rã'ã, kute Metĩndjwỳnh nhũrkwãtikam par pyràk ne aku'ê, Metĩndjwỳnh kuka kônh aku'ê rã'ã rã'ãn akator kêt. Ba dja ba ar ajã Ibãmbê Metĩndjwỳnh nhidji no'ôk, ne kam ajte ar ajã krĩ nhidji no'ôk, Ibãmbê Metĩndjwỳnh nhõ krĩ mex nhidji dja ba ar ajã no'ôk ne. Krĩ mexja, Djeruxarẽ nyja, Ibãmbê Metĩndjwỳnh kurũm rwỳkja, kàjkwa kurũm rwỳk, ja tãm nhidji dja ba ar ajã no'ôk ne. Ne kam ajte ba aminhidji ny ar ajã no'ôk ne, ar atỳx ne aje ijãno adjãmja'ã aminhidji no'ôk ne. \p \v 13 Gora ar ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar kute amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn. Gora prĩne kabẽn ja ma”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn ane. Ba ibê Djuão ne ba kuman ar amã arẽ. \s1 Raodjikam ar kute ngô kàjbê kangro pyràk. \p \v 14 Nhym kam Jeju ta ajte imã, \p —Ẽ, ar kute krĩraxbê Raodjikam amim imar ne kute ikôt aben pydjija kadjy mrãnh djwỳnhjamã dja ga pi'ôk no'ôk ne. Dja ga arkum ikabẽn jarẽ. Ba ibê Bẽnjadjwỳr Jeju dja ga arkum ikabẽn jarẽn arkum, “Ẽ, ba ne ba ar amã ikabẽn. Ba, ibê ne Mrãmri. Ba ije mrãmri katàt memã Metĩndjwỳnh kabẽno amirĩt djwỳnh ne ba mrãmri ikabẽnkumrẽx. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ne ba ibê mỳjja kunĩ nhipêx djwỳnh. \p \v 15 Gar ar aba ba arỳm ar apumũ. Djãm we ar amã ikurê nàr kon djãm we ar amã ijabê. Arkati. Nã gãm ar amã ikurê kêt ne kam ajte amã ijabê kêt. Ar aje ngô kàjbê kangro pyràk, ajakry kêt ne kam ajte akangro kêt. Gop on ar ajakry nàr kon on akangro rax. Ba gop kôt kuma, ar apunu ma nàr kon ar amex ma. \v 16 Nhym bep kati, ar kàjbê akangrokam ije ar amar mex kêt. Kam dja ba ar ajo aptô. Ar ajakry kêt ne ar akangro kêt ne aje ngô kangro kajgo pyràkkam. \p \v 17 Nã gãm we ar, ‘Arỳm ne inhõ nêkrêx kumex. Nã bãm prĩne inhõ mỳjjao aptà nhym kam kumex. Arỳm inhõ mỳjja kunĩ bikàr ne ibê 'õ'ã kàtàm kêt.’ \p Kê, djãm ar aje amimar got. Nã gãm ar prĩne amijo ajkẽ. Ne akaprĩ mex ne. Ne abikẽnh mex ne. Ar ano rã ne anhõ kubẽkà kêtkam tu irãri ar abajakam. Djãm ar aje amimar kêt? \v 18 Kam dja ba ar amã mỳjja jarẽn ar amã, ‘Ẽ, on kẽn karỳr mextireja, ngônh nhipêx djàkam me kute 'ã ngrão pôx nhym mextire ja dja gar 'ã ijwỳ ba ar amã kungã gar abyn arỳm amimex, arỳm abikẽnh kêt. Ne kam ajte ar kubẽkà jaka'ã ijwỳ ba ar amã kungã gar kam arỳm angjê. Angjên irãri ar aba kêtkam apijàm kêt. Ne kam ajte ar anokam pidjỳ'ã ijwỳ ba ar amã kungã gar arỳm o amino djy ne arỳm ano mex.’ \p \v 19 Me axwe nêje ne ba memã ibẽn tỳx ne imã me kĩnhja ne ba memã uwẽk màt ne. Kam dja gar on amim akaton wãnh ajaxwemã anhiren akubyn iwỳr amijo akẽx. \p \v 20 Ẽ, gop ar ikabẽn ma. Ota ba arỳm ar awỳr bôx ne kikre kabem dja. Ar ajõ imã kikre'ã ta. Ba wãm awỳr wadjà gu baro'ã aben kuka kônh banhõ kwỳ krẽno nhỹ ga arỳm akĩ:nhkumrẽx. Gop ar ajõ aje ikabẽn mar jabej, on kikre'ã ta.” Nãm ã Jeju me kunĩmã kabẽn ane. Me kute Jejuo aminhõmã ne ã kabẽn jarẽnho ane ne kam ajte memã kum, \p \v 21 “Ẽ, me me kuràm atỳx ne aje ijãno adjãmja, me gajbit dja ba me amã arẽ ga me ikrĩ djàkam inhikô'ã nhỹ. Me ga dja gu me ar meo baban bakabẽno me ano. Me me bamã àpênhmã dja gu me bakabẽno me anor ar o baba. Ga ba itỳx ne ije Ibãm 'ãno idjãm ne ije amijo imrãnh rã'ãn ije aminhinomã amimẽnhja pumũ. Ije kanga kêt ne ije aminhinomã amimẽnh ne kam Ibãm nhikô'ã inhỹr ne ije ikabẽno me anorja pumũ. Dja ga me ã ikudjwa atỳx ne ijãno adjãmo ane. \p \v 22 Gora me ajamak mex jabej on ama. Metĩndjwỳnh Karõ ne mete amim imar ne apỹnh kute ikôt aben pydjijamã kabẽn. Gora prĩne kabẽn ja ma”, ane. Nãm ã Jeju imã kabẽn anen kam o ino re. Ba ibê Djuão ne ba kuman me amã arẽ. \c 4 \s1 Metĩndjwỳnh krĩ djàtikam nhỹ. \p \v 1 Nhym kam ijukri atemã mỳjja kato ba omũ. Kàjkwakam kikre'ã 'yr ne dja ba omũ. Nhym kam ajte me'õ imã kabẽn ne, õbê kute imã kabẽnja, kabẽn kute poti kakôr tỳx pyràk, ta ajte imã kabẽn ne imã, \p —Amrẽ tẽ ba amã mỳjja jakre, mỳjja kraxje kator kêt dja ba anhỹr djwỳnhràm amã o amirĩt ga anoo anhỹtã omũ nhym bep tũmràm dja amirĩt ne, ane. Nãm ã imã ane. \p \v 2 Ã imã anhỹrmẽ ro'ã Metĩndjwỳnh Karõ iwỳr ruw ne mã ijo tẽn ijo wabi. Nhym nĩjar kàjkwakam bẽnjadjwỳr krĩ djà rax dja nhym kam arỳm me'õ kam nhỹ. \v 3 Me'õ ỹrja ne adjênho tuknĩ. Kute kẽn ngrãngrãmẽ kẽn kamrêk kakrãtyk, o me ikrakam ràx ne o õkredjê karỳr jadjênh tỳx ja pyràk. Nãm ã me'õ ỹrja jadjênh kute kẽn ja jadjênhja pyràk ne nhỹ. Nhym kam djwỳngwỳnhtire ne krĩ djàmã ipôk ne wajêt ne kam adjwỳnhdjwỳ adjênh. Kute atemã kẽn ngrãngrã 'õdjwỳ jadjênh tỳx ja pyràk. Nãm ã djwỳngwỳnhtire adjênh ã anen krĩ djà raxmã ipôk ne. \p \v 4 Nhym krĩ djà raxjamã me krĩ djà kryre ipôk ne. Apỹnh me krĩ djà kryre ku'ê djàri 'ã akrekam kubê 24. Nhym mebêngêtte kam krĩ. Kubẽkà jaka jangij ne kam kam krĩ. Ne kẽn karỳro krãdjê, bẽnjadjwỳr krãdjê ne me kutu. \p \v 5 Nhym krĩ djà raxja kurũm adjênho amikurwỳ ne kam krako dja. Kabẽnmẽ adjênhmẽ krakmẽ o akà. Nhym krĩ djà rax kabem ne ngônhpôktio 7 ne pôko ku'ê. Ngônhpôktija kubê Metĩndjwỳnh Karõ kute amijo 7ja. \v 6 Nhym ajte krĩ djà rax kabem ne mỳjja karỳr kute imôti pyràk ne nõ. Kute ixeo imôti pyràk ne nõ. Karỳr kute kryt karỳr pyràk ne nõ. \p Nhym mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrut ne krĩ djà raxmã ipôk ne, nhym ipôkri krĩ djà rax dja. Nhym mỳjja tĩnja kute krĩ djàmã ipôkja ĩkam no kumex, ibũmkam non õngàkkam no. \v 7 Nhym mỳjja tĩn kutewaja kute rop djàkrêbê rijão pyràk, atãri ja kute mryti kra pyràk, atãri ja nokre kute mebêngôkre\f + \fr 4:7 \ft Apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne me kunĩ bêngôkre. Kubẽkà jakamẽ me kakrãtykmẽ me babêngôkremẽ ne me kunĩ: bêngôkre.\f* nokre pyràk nhym kute katẽja kute àkkajkritti tor pyràk. \v 8 Nhym apỹnh mỳjja tĩn djàri ara kumex. Ar ĩ pỹnhkôt ara kubê 6'ã kabẽn. Nhym arakam no kumex. Ara nhibũmkam no. Ara nhõkrekam no. \p Ne ar ngrer ba. Ngrer ba rã'ã rã'ã. Kute ngrero ino rer kêtkumrẽx. A'urimẽ akamàtmẽ kam ar ngrer ba rã'ã rã'ã. Nãm ar, \q1 —Mex, mex, mex. Metĩndjwỳnh ne mexo umakumrẽx. Nãm Bẽnjadjwỳr raxkumrẽx. Tỳxo kubê kumkati. Nãm tĩn ne ar ba, amrẽbê adjàkamã tĩn ne ar ba. Dja mrãmri tĩn rã'ã rã'ã. \m Nãm ã ar ngrero ane, ã kute kum mex jarẽnho ane. \v 9-10 Mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutja ã kute krĩ djà raxkam ỹrjamã mexmẽ umamẽ raxmẽ amikĩnh jarẽnho ane. Metĩndjwỳnh tĩn ne ar ba rã'ã rã'ãjamã arẽ. Ar kute kum arẽnh kunĩkôt ne mebêngêtte kubê 24ja tu mỳrbê rôrôk ne. Krĩ djà raxkam ỹrja kabem, pijàm djàje tu mỳrbê rôrôk ne. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh tỳxkumrẽx ne tĩn rã'ã: rã'ã. Kam ne kuka kônh mebêngêtte kubê 24ja pijàm djàje tu mỳrbê rôrôk ne. Ne kam tu kabem krãdjê mexjamã ire. Tu kabem krãdjê mexjamã ire nhym wãnh ikwã. Nhym me kam kum mex jarẽ. Kum mex jarẽ ne kum, \q1 \v 11 —Me inhõ Bẽnjadjwỳr, me Itĩn djwỳnh, gajbit ne ba me amã amextire jarẽn amã apymamẽ arax jarẽn amã atỳx jarẽ. \q1 Mỳj me'õmẽ ne gar aje aben pyràk? Kati, apydji. \q1 Gajbit ne ga mỳjja kunĩ 'y. \q1 Gajbit ne ga tu amim mỳjja kunĩ'ã karõ nhym arỳm tĩn ne apôx. Ga ne ga mỳjja nhipêx nhym apôx, ane. \m Nãm ã mebêngêtte kubê 24ja Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho ane. \c 5 \s1 Mrykĩ'ãtomti jabatành nyre kute pi'ôk byr. \p \v 1 Nhym kam krĩ djà raxkam ỹrja ubôko pi'ôk no'ôk byn o nhỹ ba omũ. Nãm prĩne pi'ôk no'ôko tuknĩ. Õkremẽ ibũmmẽ prĩne no'ôk. Ne kam krãkà'ã tom krĩo tẽ. Abenmã mẽnh'ã tom krĩo tẽ. 'Ã tom'ã akre kubê 7. Me'õ kute 'ãpre bônh ne omũnh kêt kadjy. \v 2 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh tỳxkumrẽx ne katon kàj bê memã kabẽn ne memã kum, \p —Mỳj me'õ ne mexkumrẽx ne kam kute pi'ôk no'ôkja'ã 'yrmã? Kute 'ã oy djà rênhmã? ane. \v 3 Nãm ã anen kam te me'õ mex jabej me kabi. Kute pi'ôk no'ôk'ã oy djà rênh ne omũnhmã. Nãm kàjkwakammẽ pykakammẽ pyka kadjwỳnhbê me jamẽ te kadjy me kabi. Ne me'õmã kator kêtkumrẽx. \v 4 Kam ne ba arỳm muw. Me'õ mexkumrẽx kute pi'ôk no'ôk'ã 'yr ne omũnh 'õ kêtkam ne ba arỳm imỳro dja. \p \v 5 Nhym kam mebêngêtte 'õ imã, \p —Amỳr kêt. Ẽ, Djuda nhũrkwãkam me'õ, Dawi tàmdjwỳ 'õ dja pi'ôk no'ôk'ã kuta. Tỳxkumrẽx, umakumrẽx. Kute rop djàkrêbê rijão pyràk. Tãm, ajbit, ne tỳxkumrẽx ne meo apan kam kute pi'ôk no'ôk'ã oy djàbê 7 rênh ne kute pi'ôk no'ôk'ã 'yr ne kute omũnhmã. \p Nãm ã imã ane ba kam kuma. \p \v 6 Nhym kam Metĩndjwỳnh krĩ djàti nhipôkri Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja dja ba omũ. Nhym kam kute me kute Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja bĩn nhym ajte akubyn tĩn pyràk. Nhym mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutjamẽ mebêngêttemẽ Metĩndjwỳnh krĩ djàtikam Mrykĩ'ãtomti jabatành ny djãmjamã ipôk ne dja. Nhym Mrykĩ'ãtomti bàrio 7 ne kam noo 7. Noo 7ja kubê Metĩndjwỳnh Karõ kute amijo 7, tãm ne pyka kunĩkôt ar mrã. \v 7 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja tẽn kubê pi'ôk no'ôk by. Krĩ djàtikam ỹrja ne ubôko kum kungã nhym kubê kuby. \p \v 8 Nhym byrmẽ ro'ã mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutmẽ mebêngêtte kubê 24jamẽ kabem tu mỳrbê rôrôk ne. Apỹnh õ pĩjãbàre. Atemã pĩjãbàre djê krãptĩ. Ne apỹnh õ ngônh. Kẽn karỳro ngônh. Ngônh ja ne ipun dja. Kikre kudjỳ djà ne kam ipu ne. Mỳjbê ne kikre kudjỳ djà? Me kabẽn. Metĩndjwỳnh nhõ me ja kute kum kabẽn'ã ne kikre kudjỳ djà amijakre. \p \v 9-10 Be, mebêngêtte nhõ pĩjãbàremẽ ngônh ipujamẽ ne me amỳn kam ngrer ba. Ngrer ny ne me arẽnho ba, ne, \q1 —Gajbit apydji ne ga amex ne aje pi'ôk no'ôk byrmã. Ga dja ga pi'ôk no'ôk byn 'ã ta. Arỳm ne me abĩ ga kam arỳm akamrôo meo pãnh ne me pa 'amỳn me utàn Metĩndjwỳnh'ỳr meo tẽ. Nã gãm me kwỳ ra:x ne me utà. \q1 Apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me kabẽn djàri, apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne ga me kwỳ pytàn Abãmmã me umjuw. \q1 Nhym me kam kubê me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh ne me banhõ Metĩndjwỳnhmã àpênh ba. Dja me Metĩndjwỳnh djô'ã prĩne pykabê me ja o ba, ane. \m Nãm ã mebêngêtte ar ngrer ba ane. \p \v 11 Ba kam ajte omũn kam me kanga ma, kadjy mrãnh djwỳnh kanga ma. Me krãptĩ kute pi'ô pyràk. Kubê 1.000.000 krãptĩĩ. Me'ã akre krãptĩ: ne ba omũn kuma. Djãm me krãre got. Nãm me krĩ djàtimẽ mỳjja tĩnmẽ mebêngêttemẽ kum ipôk ne. Ne kàj bê kabẽno kumex, ne, \q1 \v 12 —Mrãmri ne ga gajbit amex. Mỳj me'õ got kute apyràk? \q1 Gajbit ne ga amexo me kunĩ jakre nhym me abĩ. Abê mrykĩ'ãtomti jabatành ny pràbê abĩ. \q1 Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm ajã bẽnjadjwỳr rax mẽ. Nhym kam apỹnh me pyka djàri kute õ nêkrêx amã kumex ga aje ar o abamã. \q1 Ga gajbit ano mex ne atỳx. Gêdja me amim ajarẽn ajo rax ne kàjmã akamẽn abenmã araxo amirĩt, ane. \m Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh kabẽn ane. \p \v 13 Nhym kam mỳjja kunĩ kabẽn ne. Nhỹnh ne mỳjja 'õ kabẽn kêt ne? Kati, kàjkwakam mỳjjamẽ pykakam mỳjjamẽ pyka kadjwỳnhbê mỳjjamẽ ngô raxbê pyka kêtkam mỳjjamẽ kunĩ ne ro'ã kabẽn ne, \q1 —Gora gê me abenmã krĩ djàtikam ỹrjamẽ Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ ar arẽ ne abenmã ar raxo amirĩt ne kàjmã ar kamẽ. Ar ajbit ne ar tỳx. \q1 Gora gê me abenmã ar arẽ. Arkum rax jarẽnh rã'ã rã'ã ne. \m Nãm ã mỳjja kunĩ kabẽn ane ba kuma. \p \v 14 Nhym kam mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutja kôt kabẽn ne, \p —Mrãmri godja ã ane. \p Nhym mebêngêtte kôt tu mỳrbê rôrôk ne adjwỳnhdjwỳ kum rax jarẽ. \c 6 \s1 Kute pi'ôk no'ôk'ã o y djà rênh. \p \v 1 Ba ibê Djuão ne ba arek omũnho dja. Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja pi'ôk no'ôk'ã oy djà ta ba omũ. Nhym kam mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrut kumrẽxja imã kabẽn. Kabẽn kute na krak pyràk ba kuma. Nhym imã, \p —Amrẽ tẽ, ane. \p \v 2 Ba 'ỳr tẽn omũ nhym kawaru jakaja dja. Nhym me'õ 'ã nhỹ. Õ djudjê jamỳn o nhỹ. Nhym me kum bẽnjadjwỳr krãdjê tu. Nhym kutun o nhỹ ne kam 'ã kawaru'ã tẽ. Kute me kunĩ 'ã amijo àptàr ne me'ỳr prõt ne kute me par ne kute mekbê pyka pytàrmã ne tẽ. \p \v 3 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti abatành nyja ajte pi'ôk no'ôk 'ã oy djà nhitepã ja'ã kuta. Nhym kam mỳjja tĩn ja jatãrija imã kabẽn ba kuma. Nhym imã, \p —Amrẽ tẽ, ane. \p \v 4 Ba 'ỳr tẽn omũ nhym kawaru 'õ ajte dja. Kawaru kamrêk. Nhym me'õ 'ã nhỹ. Pyka kunĩkôt me kute abenwỳr prõt ne aben par kadjy. Kadjy ne me'õja kawaru'ã nhỹ. Nhym me arỳm kum kàxdjwa kajgo ngã, kàxdjwa kajgo jabatành, rytire ne me kadjy kum kungã. \p \v 5 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ajte pi'ôk no'ôk'ã oy djà nhitepã ja'ã kuta. Nhym kam mỳjja tĩnja jatãrijadjwỳ imã kabẽn ba kuma. Nhym imã, \p —Amrẽ tẽ, ane. \p Ba 'ỳr tẽn omũ nhym kawaru tykja ajte dja. Nhym me'õja 'ã nhỹ. Mỳjja pytĩ'ã akre djà mỳn o nhỹ. \v 6 Nhym mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutja kurũm me'õ kabẽn ba kuma. Nãm, \p —Ẽ, arỳm ne mekbê djwỳ kêt. Prãmkam ne me ar ba. Ota djwỳbê trigu'ã akre pydji pãnh raxi. Pãnh me àpênh rã'ã nhym akamàt. Ne kam ajte djwỳ 'õbê xebada'ã akre amãnhkrut ne ikjêkêt adjwỳnhdjwỳ pãnh rax. Pãnh me àpênh rã'ã nhym akamàt. Djwỳ kêtkam, djwỳ kairekam. Nhym bep pidjôbê uba kangômẽ mỳjja kute rõny kangô pyràk ja dja o bikẽnh kêt. Tãm dja kumex. O ne me ajne kêt. Kwãrĩk wãnh tãm mãn o bikẽnh kêt, ane. Nãm ã me'õ kabẽn ane. \p \v 7 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ajte pi'ôk no'ôk'ã oy djà nhitepã ja'ã kuta. Nhym kam mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrut kute o ino rerja imã kabẽn ba kuma. Nhym imã, \p —Amrẽ tẽ, ane. \p \v 8 Ba 'ỳr tẽn omũ nhym kawaru ràràrja ajte dja. Nhym me'õja 'ã nhỹ. Me'õ nhidjibê ne Tykre. Me tyk'ã amijakre. Nhym mỳjja kute katẽn tẽmja. Me tyk nhõ pykamã me mrãnh kadjy ja ta ne kute katẽn tẽmja. Ar kute pyka kunĩkôt me kwỳ rax ne me parmã. Me kute abenwỳr prõt ne aben par nhym djwỳ kêtkam prãm kute me par nhym me kanêdjwỳ kute me par nhym pykakam mry djàkrêdjwỳ kute me par kadjy. Kadjy ne ar tẽ. Kam dja me kwỳ rax ne ty. \p \v 9 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ajte pi'ôk no'ôk'ã oy djà nhitepã ja'ã kuta. Nhym kam kikre kudjỳ djà bôr djà krakri me karõ kumex. Mỳj me karõ? Bir, me kute memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho ba nhym kam me kute me par, me tãm karõ ne kumex. Nãm me tĩn prãm kêt mex ne tu mekmã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ nhym kam me me kupa. Me tãm karõ ne kumex ba omũ. \v 10 Nhym me kàj bê kabẽn ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr Pymati, gajbit amexo apyma ne katàt aje mekmã kabẽn jarẽnh djwỳnh, mã dja mytyrwỳ kute ga me ijo angryk ne pykakam me jao ajkẽ, me kute me ipar pãnh meo ajkẽ? ane. Nãm ã kikre kudjỳ djà bôr djà krakri me karõ ã kum kabẽn ane. \v 11 Nhym kam me'õ mekmã kubẽkà jaka ngã ne memã kum, \p —Ẽ, me arek atyk djà kêto akrĩ ngrire. Atyk djà kêt ngrire gê me me anhõbikwa paro tẽn inomã kumẽ. Me akôt me Metĩndjwỳnhmã àpênh, me akamy paro tẽn inomã kumẽ, ane. Nãm ã me'õ me karõmã ane. \p \v 12 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ajte pi'ôk no'ôk'ã oy djà nhitepã ja'ã kuta ba omũ. Nhym kam pyka kunĩ amingrẽk ne. Amingrẽk tỳ:x ne. Nhym kam mytjadjwỳ kakrãtyk ne wajêt. Nãm kute kubẽkà pytĩ, kakrãtyk pyràk. Nhym mytyrwỳjadjwỳ no tĩn, no kamrêk tỳx ne. Kute kamrô pyràk. \v 13 Nhym kanhêtire jadjwỳ kàjkwa kurũm rôrôk ne. Pykakam rôrôk ne. Kute kôk djàbêr tỳx kute pidjô ngrãngrã ka'urja pyràk. Nãm ã kanhêtire rôrôk ane. \v 14 Nhym kam kàjkwa ajmã nẽn nhĩ'ãm tẽn akuno. Nãm tu amijarõx ne kute me kute kupip jarõx pyràk, nhym kam krãnh kunĩ amũ ajkamẽn krĩ. Nhym apêxtidjwỳ kunĩ amũ ajkamẽn ikwã. Nãm krãnh amũ krĩ djàmã kre rũnh ne krĩ. Nhym apêxtidjwỳ ikwã djàmã kre rũnh ne ikwã. \p \v 15 Nhym kam apỹnh me ba djàri kam bẽnjadjwỳr rũnhmẽ me kute meo ba djwỳnhmẽ me krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me õ nêkrêx kumexjamẽ me àprãrmẽ me kunĩ, me kute me pa 'amỳnh nhym memã àpênh kajgo ar bajamẽ me kute memã o pãnh kadjy àpênhjamẽ me kunĩ ne me amijo apdju. Me tĩn prãme amijo apdju. Nãm me kẽnkrekam amijo apdjun krãnhkam kẽn krakri amijo apdju. \v 16 Ne kam krãnhremã kabẽn ne kẽnmã kabẽn ne kum, \p —On me inhiby arôrôk ne me ijo apdju, me ipro. Krĩ djàtikam ỹrjabê me ijo apdju ba me nokre pumũnh kêt. Mrykĩ'ãtomti jabatành nyjamẽ ar ngrykbê me ijo apdju. \v 17 Arỳm ne ar ngryk nhõ akati me iwỳr bôx. Mrãmri ne ar ngrykkumrẽx. Mỳj me'õ ne arkum ãmmã? ane. Nãm ã me kabẽn ane. \c 7 \s1 Ar kute mebê 144.000 kuka'ã idji janhôr. \p \v 1 Nhym kam ijukri kadjy mrãnh djwỳnh amãnhkrut ne amãnhkrut ne ku'ê ba omũ. Nãm ar apỹnh ku'ê djàkam ku'ê. Nhym ja kàjkwa krax 'ãnh dja nhym ja kàjkwa nhôt 'ãnh dja nhym ar ja aktã kàjkwa nhirê'ãnh dja ba omũ. Mỳj kadjy ne ar ku'ê? Apỹnh ar ku'ê djàri kute kôkbê àptàrmã. Pykakam àbêr kêt ne ngô raxbê pyka kêtkam àbêr kêt ne bàkam àbêr kêt kadjy. Kadjy ne ar ku'ê. \p \v 2 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ tẽ ba omũ. Kàjkwa krax kurũm ne kato ba omũ. Nãm ikrakam ràxo pi'ôk no'ôk djà byn o tẽ. O kute Metĩndjwỳnh nhõ àpênh'ã idji janhôr kadjy, Metĩndjwỳnh tĩnja nhõ àpênh'ã idji janhôr kadjy. Nãm kubyn o tẽn kam kàj bê arkum kabẽn. Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh amãnhkrut ne amãnhkrutjamã kabẽn. Ar ja kute Metĩndjwỳnh kabẽnkôt pykamẽ ngô raxbê pyka kêto bikẽnhmã. Ar kumã ne kàj bê kabẽn ne arkum, \p \v 3 —Adjỹm, bar Metĩndjwỳnh nhõ àpênh'ã idji janhômã, bar me banhõ Metĩndjwỳnh nhõ àpênh'ã idji janhô gar kam pykamẽ ngô raxmẽ bào ajkẽ. Me kuka'ã dja bar me idji janhô, Metĩndjwỳnh nhõ àpênh tamirĩt gar aje meo abikẽnh kêt kadjy. Gar kam arỳm pykao ajkẽ, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh arkum ane. \p \v 4 Nhym ar me kwỳ krãptĩ kuka'ã idji janhô ba omũ. Me krãptĩ kubê 144.000 ne ar kuka'ã idji janhô. Nãm mekbê idjaer apỹnh idji djàri me kwỳ'ã idji janhô ba omũ. \qm1 \v 5-8 Mekbê Djudakam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Rubẽnkam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Gadjikam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Axerkam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Naptarkam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Manaxekam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Ximiãokam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Rewikam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Ixakakam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Djeburõkam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Jôdjekam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Ne mekbê Bẽnjamĩnkam me kwỳ kubê 12.000. \qm1 Be, nãm me abenã rôrôkkam 'ã akre kubê 144.000. \s1 Me krãptĩ: kubẽkà jaka jangij. \p \v 9-10 Nhym kam ijukri, be, me krãptĩ: ne me kumex ba me omũ. Axwe me krãptĩ. Nãm me te kute me'ã akremã. Djãm me krãre got. Nãm me kute pi'ô pyràk ne kumex. Mỳj xê ne kumex? Bir, apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me õ pyka djàri, apỹnh me kabẽn djàri kunĩkôt ne me kwỳ Metĩndjwỳnho aminhõn krĩ djàti kabem abenã rôrôk ne kumex ne Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kabem kumex. Nãm me kubẽkà jaka jangij ne o kumex ne bô byn o kumex ne kam kàj bê kabẽn ne, \q1 —Be, mrãmri ne me banhõ Metĩndjwỳnh, ajbit kubê me bapytàr djwỳnh. Tãm, krĩ djàtikam krĩja, tãm. \q1 Ne Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja, tãm. Ar kubê ne me bapytàr djwỳnh. Ar tãm ne ar ja, ane. \m Nãm ã me krãptĩ kabẽn ane. \v 11 Nhym kadjy mrãnh djwỳnh kunĩ krĩ djàtimã ipôk ne kumex. Krĩ djàtimẽ mebêngêttemẽ mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutjamẽ ne kadjy mrãnh djwỳnh arkum ipôk ne tu mỳrbê rôrôk ne kumex. Ne kam Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ ne kum, \q1 \v 12 —Mrãmri. Kôt ne me ane. Gajbit ne ga mekmã amexo amiptà ba me abenmã amex jarẽnho iba ne abenmã araxo amirĩt ne ano mex jarẽn kam amã amikĩnh jarẽn abenmã araxmẽ apyma jarẽn abenmã abẽnjadjwỳr rax jarẽn abenmã mỳjja 'õ abê bipdjur kêtkumrẽx jarẽ. \q1 Gora gê me kunĩ amã ja jarẽnh rã'ã rã'ã. Mrãmri. Godja ã ane. \m Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh ane, pijàm djàje tu mỳrbê rôrôk ne ã kabẽn ane. \v 13 Nhym kam arkubêngêt'õ imã, \p —Mỳj xê ne kute kubẽkà jaka jangjênh ne o kumexja? Mỳj xê nã? Mỳj kurũm ne me mõ? ane. \p \v 14 Ba kam kum, \p —Gêt kon, kubêngêt. Gajbit aje mar, ane. \p Nhym kam imã, \p —Me ja ne me prĩne meo ajkẽ. Nãm me prĩne me jao ajkẽ, meo bikẽnh rax ne. Nhym me ja katon kam nĩnh mõn bôx. Arỳm ne me õ kubẽkà põ nhym kam aka ne. Mỳjo ne me kupõ nhym aka? Bir, Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kamrôo ne me kupõ nhym aka, ane. \p Metĩndjwỳnh kute memã axweo bingrành'ã ne kubẽkà põnh nhym aka jakre. \q1 \v 15 —Kam ne me Metĩndjwỳnh krĩ djàti kabem kumex ne kam kum apê. Akatikam kum apê ne akamàtkam kum apê. Metĩndjwỳnh nhũrkwãtikam ne me kum apê nhym bep krĩ djàtikam ỹrja dja umao me utàn ar meo ba. Ar me utàr mex ne meo ba. \q1 \v 16 Kam dja me kum prãm kêtkumrẽx ne kum kôr kêtkumrẽx, nhym arngrodjwỳ dja me bĩn kêtkumrẽx, nàr kon atemã mỳjja kangro 'õdjwỳ me bĩn kêtkumrẽx. Mỳkam? \q1 \v 17 Bir, Mrykĩ'ãtomti jabatành ny krĩ djàti nhipôkri ỹrja, tãm dja ar me utàn meo ba. Kute mrãmri ne mrykĩ'ãtomtio ba djwỳnh kute õ mryo ba ja pyràk. \q1 Ne ngô kute meo tĩn kator djà'ỳr dja meo mõ. \q1 Nhym Metĩndjwỳnh ta dja me kunĩ no kangô ku'õn memã no kangôo apêx nhym kam me mỳr kêtkumrẽx, ane. \m Nãm ã arkubêngêtte 'õ imã kabẽn mex jarẽnho ane. \c 8 \s1 Kute o y djà kute o ino rer'ã 'yr. \p \v 1 Nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành ny ajte pi'ôk no'ôk'ã oy djà kute o ino rer'ã kuta nhym kam kàjkwakam mỳjja kunĩ anhikrê ne, nhym myt kwỳr ngrire. \v 2 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7, Metĩndjwỳnh kabem ku'ê djwỳnh, ar ja ne ar ku'ê ba ar omũ. Nhym kam Metĩndjwỳnh arkum poti ngã. Poti kubê 7 ne apỹnh arkum kungã nhym ar amỳ. \p \v 3-4 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kẽn karỳro ngônh ngrire byn o tẽn o dja, kikre kudjỳ djà bôr djà'ỳr ne o tẽn o dja. Nhym kam me'õ kikre kudjỳ djà kwỳ rax ne kum kungã. Kute me kabẽnmẽ kikre kudjỳ djào bikàrmã ne kum kungã. Metĩndjwỳnh nhõ me mexja kunĩ kute kum amijarẽnhmẽ kikre kudjỳ djà bikàr ne xêt ne Metĩndjwỳnh'ỳr bôx kadjy. Krĩ djàti kabem ne kikre kudjỳ djà bôr djà dja. Kẽn karỳro ne adjênh ne dja. Kam ne kadjy mrãnh djwỳnh kikre kudjỳ djàmã adjà nhym xêr nhym kam kudjỳmẽ me kabẽn ro'ã Metĩndjwỳnh'ỳr bôx. Kũmmẽ õ me ja kabẽnmẽ Metĩndjwỳnh'ỳr wabin 'ỳr bôx. \p \v 5 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kikre kudjỳ djà kadjy ngônh byn kam kam kuwy mẽ. Kikre kudjỳ djà bôr djàkam kuwy byn kam kikre kudjỳ djà kadjy ngônhkam kumẽn kam pykakam kumẽ, o pyka kôpênàt ne. O pyka kôpênàt nhym kam arỳm na krar ne rãrãk ne adjênh nhym pykadjwỳ amingrẽk ne, tertet ne. \s1 Potibê 7'ã ujarẽnh. \p \v 6 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7ja kute apỹnh õ poti kubê 7 kakôrmã. \fig |src="HK062B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Mỳjja apôx 8.6" \fig* \p \v 7 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kutewa poti kakô. Nhym kam namê'ymẽ kuwy rôrôk ne. Kamrômẽ akàn rôrôk ne. Tu tỹmkumrẽx ne. Nhym kam pyka kwỳ ra:x ne prĩne xêr. Pykamẽ bà nokà 'ỳr 'ãnh ne xêt o ino re. Nhym bep bõ kunĩ ne prĩne xêr. Nhỹnh ne bõre 'õ xêt kêt. \p \v 8 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja õ poti kakô nhym kam atãri mỳjja kute krãnhre jabatành pyràk ne pôr ne mõn nox ne, ngô kôpênàt ne. \v 9 Ngô raxbê pyka kêtkam nox nhym kam ngô kwỳ ra:x ne kamrô, ngô nhikjêbit ne kamrô nhym ngôkam mỳjja ar baja arỳm kwỳ rax ne ty, ngô ipôkri 'ỳr ne tyk o ino re. Nhym kà rũnhjadjwỳ amijo ajkẽn wangij, kà kute katẽ 'ỳr ne ngjêxo ino re. Nhym kam mebêngôkre\f + \fr 8:9 \ft Apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne me kunĩ bêngôkre. Kubẽkà jakamẽ me kakrãtykmẽ me babêngôkremẽ ne me kunĩ: bêngôkre.\f* ar kàkam bajadjwỳ arỳm kôt ty. \p \v 10 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja poti kakô. Poti kakô nhym kam kanhêtidjwỳ tỹm, kanhêtireti: ne tỹm. Pôkti: ne tỹm. Nãm kute me kute bô 'ô ngràmã angjênh nhym pôk rũnh ja pyràk. Kàjkwa kurũm ne mõn tỹm. Ngô binhirênh kwỳkam rôrôk ne inore kwỳkamdjwỳ rôrôk ne. Ngô nhino kunĩkam ne tỹm. Nhym ngô kwỳ rax ne mex rã'ã. \v 11 Kanhêtire nhidjibê ne ỳ. Nhym kam idjikôt ngô nhikjê ne ỳkumrẽx ne. Nhym kam me kwỳ krãptĩn ty. Ngô djỳ ne me o ikõn arỳm tyko kumex. \p \v 12 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja õ poti kakô nhym kam mytdjwỳ kwỳ rax ne ajmã nẽn kam akamàt kô tyk ne, no nhikjêkambit ne akamàt kô tyk ne. Ne kam kàjbê pyka kurwỳ. Kurwỳ ngrire nhym mytyrwỳmẽ kanhêtiredjwỳ kôt ã ane. Akatikam myt kàjbê irã nhym kam akamàt kô tyk ne. Nhym akamàtkamdjwỳ mytyrwỳmẽ kanhêtire kàjbê irã nhym kam akamàt kô ty:k ne. \p \v 13 Ba kam omũnho dja nhym kam àkkajkritti kỳjrũm ton mõ. Kàjkwa tã mõ ba omũ. Nhym kàj bê memã kabẽn, ne, \p —Watĩre, watĩre, watĩre. Pykakam me ar baja watĩre. Arỳm ne kadjy mrãnh djwỳnh kute katẽ amãnhkrut ne ikjêkêt kute poti kakôr 'ỳr, ane. \c 9 \p \v 1 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnh õ poti kakô nhym kam kàjkwa kurũm kanhêtire tỹm. Pykamã tẽn tỹm nhym me kum kam o kajkep djà ngã. Mỳjkam o kajkep djà nã? Bir, kre ry typydjikam o kajkep djà. Kre krã'yr kêt, kre o ino rer kêt, kre ry typydjikam o kajkep djà ne me kum kungã. \p \v 2 Nhym kam kam o kajkep ne 'ã kuta nhym kurũm kuwy kũm katon mõ. Kre ryti kurũm ne kuwy kũm kato. Kute kikatire kũm pyràk nhym kam kũmja kàjkwamẽ mytmẽ prĩne o akno nhym akamàt kô tyk ne. \p \v 3 Nhym kam kũmja kurũm krytkanhê bixadjwỳro kumex. Pykamã ne bixadjwỳro kumex. Ne kam àkrê. Àkrê:kumrẽx ne. Kute me kamjỳrmã ne bixadjwỳro kumex. Kute mrãmri ne pykabê makre kute me kamjỳr nhym tokryja pyràk. \v 4 Nhym kadjy mrãnh djwỳnh krytkanhêmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh pykakam bõreo abikẽnh kêt, mỳjja nhingrõto abikẽnh kêt, pĩo abikẽnh kêt. Me ajbit dja ga meo ajkẽ. Me kuka'ã idji kêtja, Metĩndjwỳnh kute me kuka'ã idji kêtja, me tãmbit dja ga meo ajkẽ, ane. \p \v 5 Nà, mrãmri ne krytkanhêja kute me kamjỳr ne kute me kamjêro ba kajgomã. Kute me par kêtê. Nãm me kamjuw nhym me tokry pymaje àmra ba'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt. Nhym tokry: ne. Kute makre kute me kamjỳr nhym tokryja pyràk. \v 6 Nhym kam arỳm me te tyk prãme, krytkanhê kute me kamjỳr ar o bakam te tyk prãme, te amitykkam ama ne, ne tyk kêtkumrẽx ne. \p \v 7 Mã ne krytkanhê kute? Djãm axwe uma? Nà, axwe uma. Nãm kute mrãmri ne me kute kawaru'ã aben par kadjy kute ngônho kubẽkà kawarumã angjênh nhym kam uma ja pyràk. Nhym krytkanhê mỳjja kute me bẽnjadjwỳr krãdjê pyràkja tu. Kẽn karỳro krãdjê ne kutu. Nãm krytkanhê no kre kute mebêngôkre nokre pyràk. \v 8 Nhym kĩdjwỳ kute me nire kĩ pyràk nhym wa kute rop djàkrêbê rijão djwa pyràk. \v 9 Nhym õkôt kà kute tepkà pyràk, ngônho ne õngàkkà. Ne ara rãrãk tỳx ne. Kute mrãmri ne me kute abeno bakam kawarumẽ kàmrãnhtỳx rãrãkja pyràk. \p \v 10 Nhym tey kute makre tey pyràk. O kute me kamjỳr ar o ba. Dja kute me kamjỳr ar o ba'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt, nhym tokry: ne. \p \v 11 Krytkanhê nhõ bẽnjadjwỳrbê ne kadjy mrãnh djwỳnh, kre ry typydjikam kadjy mrãnh djwỳnh. Idjibê ne O bikẽnh djwỳnh, mekbê idjaer ne me ta kabẽnkam kum Abadõ jarẽ, nhym mekbê kregu kabẽnkam kum Apôri jarẽ. Nhym bep me babêngôkre kabẽnkam ne O bikẽnh djwỳnh. \p \v 12 Be, watĩre kutewa ne arỳm apêx. Àkkajkrittire kute memã “Watĩre” jarẽnhja kutewa arỳm apêx. Nhym bep watĩre amãnhkrut ne me'ỳr bôx kêt rã'ã. \p \v 13 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja õ poti kakô nhym kam me'õ kabẽn ba kuma. Kikre kudjỳ djà bôr djà kurũm ne kabẽn. Kẽn karỳro kikre kudjỳ djà bôr djà Metĩndjwỳnh kabem ãmja, kurũm, anhà kurũm ne kabẽn kato ba kuma. \v 14 Nhym kum, kadjy mrãnh djwỳnh kute poti kakôrmã kum, \p —On arkum anhire, kadjy mrãnh djwỳnho amãnhkrut ne o amãnhkrut djuwprewã on arkum 'ãpre bô gê ar wãm tẽ. Ngô raxbê Jupraxikam me kute ar uwpre nhym ar ikwãwã, on arkum 'ãpre bô gê ar wãm tẽ, ane. \p \v 15 Nhym kam arkum 'ãpre bô nhym kam ar mã mõ. Ar kute me imexmã ne ar mõ. Ar kute me kwỳ rax ne me imexmã. Ar kute me imexo tẽm ne me kuto katẽ 'ỳr me paro krã'yrmã. Kadjy ne me ar uwpre nhym ar ikwã. Ar õ akati ar'ỳr bôx nhym ar kute me imexmã katon mõ. Arỳm ne ar õ amexmẽ ar õ mytyrwỳmẽ ar õ akatimẽ ar õ myt arỳm ar'ỳr bôx. \v 16 Nhym ar õ krãkamngônh kumex. Krãkamngônh kawaru'ã krĩja ne kume:x kute pi'ô pyràk. Nãm 'ã akre kubê 200.000.000. Me'õ ne 'ã akren imã arẽ ba kuma. \p \v 17 Be, Metĩndjwỳnh ne imã ar õ krãkamngônh jakre ba omũ. Ba kawarumẽ krãkamngônh pumũ. Kawaru kumex nhym 'ã krãkamngônh kumex. Tãm ne ba omũ. Nhym krãkamngônh aminhõkôt nêje ngônho inôkà jangij ne o kumex. Ngônho inôkà kamrêkmẽ ngrãngrã kakrãtykmẽ ngrãngrã kute màn tu pyràk. Nhym krãkamngônh nhõ kawaru ja ne krã rũnh'ã kabẽn. Krã kute rop djàkrêbê rijão krã pyràk. Ne ajkwa kurũm kuwymẽ kũmmẽ kẽn ngrãngrã pôkmẽ apôxo kumex. \v 18 Apôxo kumex ne kam me kupa. Be, kuwymẽ kũmmẽ kẽn ngrãngrã pôko ne me kwỳ rax ne me kubĩ. Me kuto katẽ 'ỳr ne me tyko ino re. \v 19 Kawaruja ne àkrêkumrẽx. Ajkwakôt ne àkrê, amymẽ kôt. Aktã àkrê djàkôt ne me kupa. Amy kute kangã pyràk. Amy kubê kangã krãdjwỳ o me kamjã. \p \v 20 Nhym me'ã kàtàmja, mỳjja kute me imex kuràm me tĩnja, djã nãm me ja amim katon wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx got. Arkati, me ja ne me kute amim mỳjja punu nhipêxjamã irer prãm kêtkumrẽx. Nãm me mã ar me karõ punumẽ mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmẽ arkum amijarẽnho ba, arkum rax jarẽnho ba. Be, nãm me kẽn karỳro, kryt jakao, ngônh ngrãngrão, kẽno, pĩo metĩndjwỳnh karõ nhipêx ar o ba nhym rĩt kêt ne umar kêt ne mrãnh kêt ne. Ja ne me kum amijarẽnh ar o ba, kum rax jarẽnh ar o ba. Me kute kum irer prãm kêtkumrẽx. \p \v 21 Ne kam ajte me kute me parmẽ me udjymẽ me prõ prãmmẽ me mjên prãmmẽ me àkĩnhĩmẽ, ja ne me kute kum irer prãm kêtkumrẽx. Me kute kum irer ne Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽxmã kute mar kêtkumrẽx. Me axwebit ne me kum kĩnh. Nãm te Metĩndjwỳnh kute mekmã uwẽk màtmã. \c 10 \s1 Kadjy mrãnh djwỳnh kute pi'ôk byr ne ãm. \p \v 1 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ, tỳxkumrẽx ne ruw. Kàjkwa kurũm ne tẽn ruw ba omũ. Nãm kakrão prĩne amikunon kam djwỳngwỳnhtire tu. Nokre kute myt pyràk, ne te kute kuwy pôko krĩkam kàjmã pôk ku'ên pôk jabjê ja pyràk. \p \v 2 Ne kam pi'ôk no'ôk ngrire byn o dja. Pi'ôk no'ôk arỳm koxen kubyn o dja. Ne kam te djubôk ngô raxbê pyka kêt'ã djan te djuge atỳxã dja. \v 3 Nãm te ajkij ne djan kam kàj bê kabẽn. Kàj bê kabẽn kute rop djàkrêbê rijão kàr tỳxja pyràk. Kabẽn nhym kutã na krikrit ne. Nãm amipãnh kum kabẽn. Krikrit 'ã akre kubê 7. \p \v 4 Na krikrit 'ã akre kubê 7 ne kabẽn, ba kam bit ije 'ã pi'ôk no'ôkmã nhym kàjkwa kurũm me'õ imã kabẽn ba kuma. Nãm imã, \p —Kwãrĩk wãnh. Tu udju. Na krikritkam kabẽn'ã akre kubê 7 dja ga tu udju. Kwãrĩk wãnh 'ã pi'ôk no'ôk kêt, ane. Ba arỳm kuma. \p \v 5 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh ije omũnh tũmja, ngô raxmẽ pykamẽ kam te bikjêr ne ãmja, tãm ne kàjmã kàjkwamã ubôkja bẽn \v 6-7 mekmã kabẽn pydjin arẽn memã kum, \p —Mrãmri godja mỳjja amikrà kêtkumrẽx. Godja kadjy mrãnh djwỳnh kute katẽ õ poti kakô nhym tebê mỳjja kato. Metĩndjwỳnh kute amrẽbê õ àpênhmã, kabẽn jarẽnh djwỳnhmã arẽnhja dja on tebê kato, kute amitô kêtê. Poti kakôrmẽ ro'ã dja mỳjja bipdjur arỳm kato. Amrẽbê Metĩndjwỳnh kute mekbê mỳjjao bipdjurja ne on kute memã o katormã, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh mekmã ane. Metĩndjwỳnh ne kabẽnkumrẽx. Kôt dja mỳjjao kato. Kam ne kadjy mrãnh djwỳnh ubôko kàjmã Metĩndjwỳnh jakren 'ã mekmã ujarẽnho ku'ên mekmã kum, \p —Metĩndjwỳnh ne tĩn o ino rer kêtkumrẽx. Tĩn, tĩn rã'ã rã'ã. Ta ne kàjkwa nhipêx ne kàjkwakam mỳjja ar baja nhipêx ne. Ne pykajadjwỳ nhipêx ne pykakam mỳjja ar bajadjwỳ nhipêx ne. Ne ngô raxbê pyka kêtjadjwỳ nhipêx ne ngôkam mỳjja ar bajadjwỳ nhipêx ne. Tãm dja amitô kêt ne on memã o kato, ane. \p \v 8 Nhym kam kàjkwa kurũm kute imã kabẽn jarẽnh tũmja ajte imã kabẽn ne imã, \p —Ajrã, on 'ỳr tẽn kute pi'ôk koxen o ãmwã by. Kadjy mrãnh djwỳnh ngô rax nhipôkri te nhikjê djãm ne atỳxã te nhikjê djãmwã ne kubyn o dja. 'Ỳr tẽn kubê aby, ane. \p \v 9 Ba kam 'ỳr tẽn 'ã ku'uw ne kum, \p —Imã pi'ôk no'ôk ngrire ngã, ane. \p Nhym kam imã, \p —Mĩ, amim abyn krẽ. Gora kunĩ krẽ. Atik kadjwỳnhbê dja ỳ nhym bep ajajkwakam godja ànhkumrẽx. Ành kute menh djành pyràk. Mĩ, ane. \p \v 10 Ba kam ikra kurũm kubê kaba. Pi'ôk no'ôk ngrire ne ba kubyn kukrẽ. Nhym kam ijajkwakambit ànhkumrẽx, ành kute menh djành pyràk. Nhym amũ itik kremã tỹm ne arỳm ỳ: ne. \v 11 Nhym kam imã, \p —Be, dja ga ajte anhỹr djwỳnhràm memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Kute apỹnh me õ pyka djàri, apỹnh me ba djàri, apỹnh me kabẽn djàri, apỹnh me bẽnjadjwỳr djàri krãptĩkôt kute meo bikẽnhmã mekmã arẽ, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. \c 11 \s1 Metĩndjwỳnh nhõ àpênh amãnhkrut ar ujarẽnh ba. \p \v 1 Nhym kam me imã kô ngã, ije ũrkwãti'ã akre kadjy ne me imã kungã. Kute me àbêr djà pyràk. Nãm me imã kungã nhym kam Metĩndjwỳnh imã, \p —Apa, on 'ỳr tẽn inhũrkwãti'ã akre, ane. Dja ga inhũrkwã'ã akren kam kikre kudjỳ djà bôr djà'ã akren kam me kute imã rax jarẽnho bajadjwỳ 'ã akre. \p \v 2 Nhym bep inhũrkwãti kre kênhbit dja wãnh 'ã akre kêt ne. Mỳkam? Bir, arỳm ne me me bajtemmã kanga. Nhym kam me kute mekbê idjaer nhõ krĩ mexbê Djeruxarẽo bikẽnhmã, õ krĩ mexo mexkumrẽxbê Djeruxarẽ kute o bikẽnhmã. Kikre kunĩkôt dja me bajtem mrãn prĩne kikreo ajkẽn kikre ngràn kam kôt inhũrkwãti kre kênhjao ajkẽ. Dja me kute o bikẽnh'ã na tỹm amãnhkrut ne ikjêkêt ne kam ajte 'ã amex. Kam dja ba inhõ àpênh jano. \p \v 3-4 Ba ne ba inhõ pyka djwỳnh ne kam inhõ àpênh amãnhkrut kute pĩbê oriwêre amãnhkrut ikabem ku'êja pyràk, ne kam ajte kute ngônhpôkti amãnhkrut ikabem ku'êja pyràk, ar tãm dja ba ar ano, ar kute memã ikabẽno amirĩtmã. Dja ar kubẽkà kaprĩre jadjàn kam ikabẽn'ã ujarẽnh ar ba. 'Ã ujarẽnh ar ba'ã akati krãptĩ, kubê 1.260. 'Ã na tỹm amãnhkrut ne ikjêkêt ne kam ajte 'ã amex. Godja ã ar ikabẽn'ã ujarẽnh ane, ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh imã ane. \p \v 5 Godja me'õ kute aro bikẽnhmã nhym kuwy pôk ar ajkwa krekrekôt katon me'õnh bĩ, prĩne ar kurê djwỳnhja 'õ ga. Be, godja me'õ aro kurê djwỳnh prãm nhym ar arỳm ã o bikẽnho ane, prĩne kuga. \v 6 Nhym ar ta kabẽnkôt Metĩndjwỳnh kàjkwa'ã ijê nhym na rwỳk kêtkumrẽx. Ar Metĩndjwỳnh kabẽn'ã ujarẽnh bari godja na rwỳk kêtkumrẽx ne. Nhym kam ajte ar ta kabẽnkôt nhym ajte ngô kamrô. Nhym ar kabẽnkôt apỹnh mỳjja kute meo bikẽnh djàri apôx ne pykao ajkẽ. Apỹnh kute pykao bikẽnhmã mỳjja apôx tẽ, aben nhitepã mỳjja apôx tẽ. \p \v 7 Nhym kam ar Metĩndjwỳnh kabẽno amirĩto tẽ:n kam o amirĩt pa. O amirĩt pa nhym kam mrydjwaryre dja amim ar kurêtuw. Mrydjwaryre kre ry typydji kurũm katorja dja ar'ỳr prõt ne tỳxo ar akrenh mex ne kam ar kubĩ. \p \v 8 Nhym kam ar tyn nõ. Kikre nhipôkri dja ar tyn nõ. Krĩrax jabatànhkam kikre nhipôkri nõ. Mỳj krĩrax jabatành? Bir, kam ne me ar õ Bẽnjadjwỳr pĩte'ykam kunhô tãm. Kumã ne me idjibê Xôtômamẽ Edjitu jarẽ. Nãm me axwekumrẽx ne Xôtômakam me ja jaxwe'ã amijakren kam ajte Edjitukam me ja jamakkre kêt'ã amijakre nhym kam me krĩrax jamã idjibê Xôtômamẽ Edjitu jarẽ. Kam ne ar kute Metĩndjwỳnh kabẽno amirĩt djwỳnh tyn nõ. \p \v 9 Kam dja me kunĩ omũ. Apỹnh me õ pyka djàri, apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me kabẽn djàri kunĩkôt dja me ar omũnho kumex. Ar tykja pumũnho kumex'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ne 'ã mêdjij. Nhym me abenmã, \p —Kwãrĩk wãnh ar adjàr kêt. Axuk wãnh ar nõre, ane. \v 10 Nhym kam pykakam me ar baja kĩnhkumrẽx. Ar tyk ne nõrkam ar omũn kĩnhkumrẽx ne kam toro kumex ne kam abenmã nêkrêx ngã. Mỳkam ne me ar tykkam kĩnhkumrẽx? Bir, ar kute Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ja ne ar pykakam me ar baja prĩne ar meo bikẽnho ba. Kam ne me ar tykkam kĩnhkumrẽx. \p \v 11 Nhym ar tyk ne nõr'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ne 'ã mêdjij nhym kam Metĩndjwỳnh ar akô, ar tĩn kadjy ne ar akô nhym Metĩndjwỳnh djàkôr arkum wadjà nhym arỳm ar ajte tĩn ne ekrux ne kàjmã dja. Nhym kam me ar omũn kam kum ar uma: ne. Kum ar uma tỳxkumrẽx ne. \v 12 Nhym kam kàjkwa kurũm me'õ kabẽn. Kàj bê kabẽn ne arkum, \p —Apa, on ar amrẽ tẽ, ane. \p Nãm ã arkum ane nhym ar kuma. Kuman kam tu kàjmã tẽ. Mã tẽn wabi. Kakrãkam ne ar tẽ. Nhym ar kurê djwỳnh arek ar omũnho kumex. \p \v 13 Ar omũnho kumex katikôt nhym pyka tertet ne. Tu tertet tỳx nhym kam kikre kwỳ ajkaten rôrôk ne me kwỳ rax ne me imex ne. Me kwỳ rax'ã akre kubê 7.000 ne me imex ne. Nhym me tyk kêtja, pyka tertet kute me par kêtja, me tãm ne me tĩn prãmkam Metĩndjwỳnhmã rax jarẽn kum tỳx jarẽ. Metĩndjwỳnh nhõ kàjkwa djwỳnhmã ne me kum rax jarẽ. \p \v 14 Be, watĩre nhitepã watĩre 'õ ne ja. Ota watĩre kute katẽ rã'ã. Arỳm me'ỳr bôx 'ỳr. \s1 Kadjy mrãnh djwỳnh kute katẽ kute õ poti kakôr. \p \v 15 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kute katẽ õ poti kakô nhym kam kàjkwakam me kabẽn. Kàj bê kabẽn ne. Jejumẽ Bãm'ã ne me abenmã kum, \q1 —Bãmbê me banhõ Bẽnjadjwỳr ne krabê Kritu kute me bawỳr anor, ar tãm ne ar arỳm pyka kunĩkôt ar meo ba. Dja ar meo ba rã'ã rã'ã: ne, ane. \m Nãm ã kàjkwakam me kabẽn ane. \p \v 16 Nhym kam mebêngêt kubê 24 tu mỳrbê rôrôk ne. Metĩndjwỳnh kabem bẽnjadjwỳr krĩ djàkam krĩja me tãm ne me tu mỳrbê rôrôk ne Metĩndjwỳnhmã rax jarẽn kum, \q1 \v 17 —Bẽnjadjwỳr, Metĩndjwỳnh, atỳxo abê kumkati. Ga amrẽbê: adjàkamã atĩn ne ar aban mã atĩn rã'ã. \q1 Amã ne ba me amikĩnh jarẽ. Arỳm ne ga apymao amijo amirĩt mex ne aje ar meo abamo kraxmã. \q1 \v 18 Apỹnh me ba djàri ne me ngryk ar ba, ga gadjwỳ arỳm angryk kato. Arỳm me tyk ne pykakam ikwãja nhõ akati me'ỳr bôx. Arỳm aje me tyk ne pykakam ikwãjao akator ne kam aje memã pãnh jarẽnhmã. \q1 Nhym anhõ àpênhdjwỳ arỳm õ akati me'ỳr bôx. Anhõ àpênhmẽ akabẽn jarẽnh djwỳnhmẽ anhõ me mextire jamẽ me kum apymaja kunĩmẽ me kàtàmmẽ me rũnhmẽ. Arỳm me ja nhõ akatidjwỳ me'ỳr bôx, ga aje memã o pãnh nhym me kĩnhmã. \q1 Nhym bep me axwe kute pykao bikẽnh djwỳnhdjwỳ arỳm õ akati me'ỳr bôx. Ga aje me jao abikẽnhmã, ane. \m \v 19 Nhym kam kàjkwakam Metĩndjwỳnh nhũrkwãti amijã kuta. Amijã kuta nhym kam pĩo rara kẽn karỳro krãkà djyja, kam ne Metĩndjwỳnh kabẽn'ã kẽn no'ôk nõ, pĩo rara tãm ne amirĩt ne. Metĩndjwỳnh nhũrkwãtikam ne amirĩt ne. Nhym kam na adjênh ne rãrãk ne krak nhym pykadjwỳ tertet ne. Nhym namê'y rôrô:ko kumex. \c 12 \s1 Me'õ niremẽ atemã mry kaàk'ã ujarẽnh. \p \v 1 Nhym kam mỳjja pumũnh kêt 'õ kàjkwakam kato. Mỳjja rax 'õ ne kato. Me'õ ni ne myt jadjàn o dja. Ne mytyrwỳ'ã djan o dja. Ne kanhêtireo krã djên kutu. Kanhêtire kubê 12 ne o krã djên kutun o dja. \v 2 Arỳm tujarô tỳx. Arỳm kra rwỳk 'ỳr ne kam kra àn tokry nhym amra. \p \v 3 Nhym kam ajte mỳjja pumũnh kêt 'õdjwỳ kàjkwakam ajte kato. Ẽ, atemã mry kaàk kamrêk ne kato. Ti:re ane. Krã kubê 7 ne kam kam bàri kubê 10. Ne krã kunĩkam me bẽnjadjwỳr krã djê tu. \v 4 Ne amyo kanhêtire kute katẽ 'ỳr ja kanhên bjêro mõ. Kàjkwakam kanhêtire bjêro mõn pykakam kumẽ. Ne kam ni kabem kra kadjy dja. Mỳj kadjy? Bir, nija kra rwỳk ne kam amako dja. Ni kra rwỳk nhym on kute krẽnmã ne kam amako dja. Te kam ama. \p \v 5 Nhym kam kra my ruw. Kute ar meo ban kabẽno kute me anormã ne ruw. Apỹnh me ba djàri kunĩ dja ar meo ban kabẽno me anon ar me axwemã bẽn tỳx ba. Djãm kute akrànmã ar me axweo bamã? Kati, dja kàxo àbêr djào ar meo ba. Tãm. Tãm ne arỳm ruw nhym arỳm Metĩndjwỳnh amim kumỳ. Tu amim mỳnhkumrẽx ne amiwỳr o tẽ. Krĩ djàti'ỳr o tẽ. \p \v 6 Nhym bep nãja ne katon prõt ne kapôt kukritmã kato. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm kapôt kukritkam kutêp kum kikre. Kute o djuw mexmã ne arỳm kum kikre. Ne kam kam o djuw mex aro ba. Kute o djuw mex'ã akati kubê 1.260. Amex amãnhkrut ne ikjêkêt nhym ajte 'ã na tỹm nhym kam arek aro djuw mexo ba. \p \v 7 Nhym kam kàjkwakam me abenwỳr prõt. Mĩgeumẽ kadjy mrãnh djwỳnhmẽ mry kaàkmẽ kadjy mrãnh djwỳnhmẽ ar abenwỳr prõt. \p \v 8 Nhym bep kati, Mĩgeu ne ar tỳxkumrẽx nhym te mry kaàkja kute ar parmã. Nhym bep Mĩgeu ne ar tỳxo mry kaàkja jakre ne kàjbê me kumẽ. Nhym kam kàjkwakam me ajte mrãnh kêtkumrẽx. \v 9 Be, mry kaàk jabatànhtija ne me arỳm bõm kumẽ. Tãm, kangã tũmja kute me kàmex jarẽnh djwỳnh, idjibê Xatanaj, kute me kunĩ noo biknor djwỳnh, tãm. Tãm ne me bõm kumẽ, pykamã kumẽ, kadjy mrãnh djwỳnhmẽ ro'ã ne me bõm ar kumẽ. \p \v 10 Nhym kam kàjkwakam me'õ kabẽn ba kuma. Kàj bê kabẽn ne, \q1 —Ota arỳm me banhõ Metĩndjwỳnh me utà. Arỳm ne umao me utàr mex ne. Djãm me banhõ Metĩndjwỳnh rerek got. Dja prĩne umao me utàn ar meo ba. Nhym Kritudjwỳ Metĩndjwỳnh kute amikôt arja dja kabẽnkôt ar meo ba. \q1 Ga arỳm me kute bõm mẽnhja pumũ. Kute me bakamy kàmex jarẽnh djwỳnhja ne me arỳm bõm kumẽ. Nãm mã me banhõ Metĩndjwỳnh jamakmã me'ã kabẽn ne te me banhõ Metĩndjwỳnhbê me bakamy kurê. Nãm te kubê me bakamy kurê rã'ã nhym akamàt ne akati nhym ajte kubê kurê rã'ã nhym akamàt ne akati nhym ajte tãm rã'ã ne. \q1 \v 11 Nhym me bakamy tu kum ãm tỳx ne 'êxnhĩmã katon bõm kumẽ. Mỳj kanàrràm ne me bakamy kum ãm tỳx ne? Jeju ne mrykĩ'ãtomti jabatành ny'ã amijakren ty ne kamrôo meo pãnh. Kanàrràm ne me tu kum ãm tỳx ne. \q1 Xatanaj ne kute Jeju nhõ me ja par nhym me kute umaje Jeju kangamã. Nãm te me kupa. Nhym me Metĩndjwỳnh kanàrràm tu ate krãn Jeju'ã ngrà rã'ãn kàj bê memã Jeju'ã ajarẽ. Me tĩn prãm kêtkumrẽx. Nãm me ã anen kam prĩne amim Xatanaj pyma ngrà ne kàjkwa kurũm bõm kumẽ. \q1 \v 12 Ẽ, kàjkwa, on akĩnhkumrẽx. Gê mebêngôkre\f + \fr 12:12 \ft Apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne me kunĩ bêngôkre.\f* akam ar bajadjwỳ akôt kĩnhkumrẽx. \q1 Nhym bep pykabê me ar bajamẽ ngô raxkam me ar bajamẽ ne arỳm me kaprĩ 'ỳr. Watĩre. Mỳkam? \q1 Bir, Xatanaj, kute me kàmex jarẽnh djwỳnh, arỳm wãm me awỳr ruw. Arỳm ngry:k ne wãm me awỳr ruw. Arỳm ne tyk nhõ akatio rãm ne jan arỳm amima. Arỳm amiman kam ngry:k ne, ane. \m Nãm me ã kàjkwa kurũm kabẽn ane. \p \v 13 Nhym me arỳm bõm kumẽ nhym arỳm mry kaàkja pykakam bôx. Bôx ne kam ni'ỳr prõt ne. Kurũm kra my rwỳkja'ỳr prõt ne. \v 14 Nhym kam àkkajkritti jara ne nija pakam apôx. Xatanaj nhidji amãnhkrut ne ikjêkêt. Idjibê kangã ne idji 'õdjwỳbê mry kaàkja. Nhym àkkajkritti jara nija pakam apôx, kangãbê tor ne kapôt kukritkam tẽm ne bôx nhym Metĩndjwỳnh kute o djuw mexmã. Kute o djuw mex 'ã amex amãnhkrut ne ikjêkêt ne kam ajte 'ã na pydji. Kadjy ne pakam ara apôx. \p \v 15 Nhym mry kaàkbê kangãja kute nija bĩnmã aêro tẽn aby'ã ngô kapĩ. Ngô rax ne ajkwa krekre kurũm ajkapĩ. Kute 'ã ngô tàm nhym ngô kute mã o mõr ne bĩnmã. \v 16 Nhym bep kati, pyka ne nio õbikwan ngômã ajkij nhym kam ngô wadjàn ngrà. Mry kaàk jajkwa krekre kurũm ngôja wadjàn ngrà. \v 17-18 Nhym kam mry kaàk nijakam ngry:k ne kam ãm ajbir tẽn dja. Kute ni kra parmã ne dja. Mỳj ni kra nã? Bir, me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kôt amijo baja, ne kute mekbê amipdjur kêt ne Jejukam pijàm kêt ne tu kute memã arẽnhja, me tãm ne mry kaàk kute me'ỳr prõt ne me parmã ajbir tẽn dja, ngô rax mỳrri dja, mekam amako dja. \c 13 \s1 Ngô rax kurũm mry'õ kator. \p \v 1 Nhym kam ngô rax kurũm mry 'õ kato ba omũ. Nãm bàri kubê 10 ne krã kubê 7. Ne apỹnh bàri djàri bẽnjadjwỳr krãdjê tu. Nhym kam krã kunĩ'ã idji arij ne idjio Metĩndjwỳnh djũn ne. \v 2 Nhym mryja kute rop krori pyràk nhym parja kute mrybê uxu par pyràk, parkop jabjêti. Nhym bep ajkwa krekreja ne kute rop djàkrêbê rijão jajkwa krekre pyràk. Nhym kam mry kaàk mryjamã kum, \p —Ikabẽnkôt dja ga meo aban ipymao apyman inhỹr djàkam memã nhỹ, ane. Nãm ã kum ane. \v 3 Nhym mry krã 'õ ne tyn nõn kam ajte me aêrbê tĩn ne. Kute mrãmri ne me kute me par punukam me akubyn tĩnja pyràk. \p Nhym kam me kunĩ, pyka kunĩkôt ari ar aben pumũn kam mry kabẽnkôt ar ban mã kôt ajkamẽ. \v 4 Mry kaàk kute mrymã kum, \p —Ga dja ga ipymao apyman inhỹr djàkam nhỹn idjô'ã meo aba, anhỹrja ne me mry kaàkmẽ arkum amijarẽnho ba. Nãm me mrymã amijarẽn kum rax jarẽn kam abenmã kum, \p —Mỳj me'õ ne mrymẽ ar kute raxo aben pyràk ne ar abenwỳr prõt nhym kutã kum ãmmã? Arkati, ane. Nãm ã me abenmã ane. \p \v 5 Nhym kam mryja kabẽn punubit jarẽnh ar o ba. Mry kaàk djô'ã ne mryja kabẽn punu ar ba. Nãm amijo rax ne ar Metĩndjwỳnh japrỳ o ba. Nãm ar meo ba, mry kaàk djô'ã meo ba'ã amex amãnhkrut ne ikjêkêt ne naja kuto katẽ. Ne kam mytyrwỳ 'ã akrebê 42. \v 6 Nãm ar meo ban Metĩndjwỳnh japrỳ o ba. Nãm prĩne Metĩndjwỳnh djũn ne idji japrỳ ne kam ũrkwãbê kàjkwa djũn ne me kàjkwakam ar bajadjwỳ djũn ne. Djãm mry kabẽn mex got. \p \v 7 Nhym kam mry kaàk mrymã kabẽn nhym kam kabẽnkôt Metĩndjwỳnh nhõ me ja'ỳr prõt ne. 'Ỳr prõt ne me kwỳ pan kàjbê me kumẽ. Ne kam kabẽnkôt, umakôt ar me kunĩo ba ne kabẽno me ano. Apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me õ pyka djàri, apỹnh me kabẽn djàri kunĩkôt ne ar meo ba. Mry ne amijo aptàn Metĩndjwỳnh nhõ me jao ajkẽn kam me kunĩo ba. \v 8 Nhym kam pykabê me ja kunĩ dja me mrymã amijarẽnho ba ne kum rax jarẽ. \p Nhym bep me kwỳ, Jeju nhõ pi'ôk no'ôkkam me idji arijja, me ajbit dja me kum mry kĩnh kêt ne kum rax jarẽnh kêt ne. Jejubê Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ne õ pi'ôk no'ôk. Kute pyka nhipêx kêtri ne Metĩndjwỳnh arỳm amim me kute Jeju bĩn'ã karõ, me kute Jejuo mrykĩ'ãtomtin kute bĩnmã amim 'ã karõ ne arỳm anhỹr djwỳnhràm kuma. Be, Jeju kubê Mrykĩ'ãtomti jabatành ny ja ne õ pi'ôk no'ôk, me tĩn rã'ã rã'ã'ã pi'ôk no'ôk. Nhym me tĩn rã'ã rã'ã kadjy pi'ôk no'ôkkam me idji arijja me tãm dja me mrymã rax jarẽnh kêt. Nhym bep me idji'ã no'ôk kêtja, me kunĩ dja me kum mry kĩnh ne kum rax jarẽn kum amijarẽnh o ba. \p \v 9 Gora me ajamak mex jabej on ama. \q1 \v 10 Ẽ, dja me me kwỳo rôrôk ne meo mrãn mekbê ijê. \q1 Ne kam tu me kwỳ pa, kàxdjwa kajgoo tu me kupa. \q1 Nhỹnh me ja dja me meo rôrôk ne mekbê ijê ne kàxdjwa kajgoo me kwỳ pa? \q1 Bir, Metĩndjwỳnh kute amim me'ã karõja, me tãm dja me mekbê ijê ne me kwỳ pa. \m Kam dja Metĩndjwỳnh nhõ me ja kute tu amim Jeju markumrẽx ne mã 'ã ngrà tỳx ne 'ãno ãm ne kute kanga kêtmã. \s1 Mry 'õdjwỳ pyka kurũm kator. \p \v 11 Nhym kam mry 'õ kato, mry kute katẽ pyka kurũm kato, ba omũ. Nãm bàri amãnhkrut kute mrykĩ'ãtomti jabatành ny bàri pyràk. Ne kabẽn kute mry kaàk kabẽn pyràk. \v 12 Ne kam mry kaàk jatãri mryja djô'ã umakôt ar meo ba. Ne kam me kunĩmã, pykabê me ja kunĩmã kum, \p —On me mry kaàk jatãri mryjamã amijarẽnh o aba ne kum rax jarẽ. Mry krã 'õ tyk ne nõr ne kam ajte akubyn tĩnja on kum akabẽn ne kum rax jarẽ, ane. Ajrã, ane. Nãm ã mry kute katẽ mry kaàk jatãri mry ja'ã mekmã karõo ane. \p \v 13 Ne kam mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipê:x ne. Kwỳ rax ne ipêx ne. Nãm me ipôkri kuwyo ruw, kàjkwa kurũm pykamã kuwyo ruw. \v 14 Be, mỳjja pumũnh kêto ne me noo akno. Nãm pykabê me kunĩ noo akno. Mry kaàk jatãri mryja kabẽnkôt ne mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx ne, tãri ãmkambit ne mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx ne. Ne kam mekmã kum, pyka kunĩkôt mekmã kum, \p —On me mry kaàk jatãri mry ja karõ nhipêx. Mry me kute te kàxdjwa kajgoo krã jayr nhym mã tĩn karõ dja ga me ipêx, ane. Ajrã, ane. Nãm ã mry kute katẽ mekmã ane. \p \v 15 Nhym kam me ipêx ne. Nhym mry kute katẽja mry karõ jakô, mry kaàk jatãri mryja karõ jakô nhym arỳm tĩn ne arỳm akôn kabẽn ne. Nãm kabẽn ne memã me kwỳ'ã apnên mekmã kum, \p —Tãmja kute imã amijarẽnh kêt ne kute imã rax jarẽnh prãm kêt. On dja ga me abĩ, ane. Nãm ã mry kaàk jatãri mryja karõ mekmã ane nhym me kabẽnkôt arỳm me kwỳ pa. \p \v 16 Nhym kam mry kute katẽja ne me kunĩ'ã idji janhô. Nãm me ikra'ã idji janhôn me kuka'ã idji janhô, mry kaàk jatãri mryja nhõ me ja kute amirĩt kadjy. Nhym me kwỳ te kubê amikati, kute me'ã idji janhôr pymaje te kubê amikati nhym tu me'ã idji janhô. Nhỹnh me ja'ã ne idji janhô? Bir, me kunĩ, me kàtàmmẽ me bẽnjadjwỳrmẽ me õ nêkrêx krãptĩmẽ me õ nêkrêx kêtmẽ me memã àpênh kajgo ar bajamẽ me kute memã o pãnh kadjy àpênhjamẽ. Me ja kunĩ'ã ne idji janhô. Nhỹnh ne me 'õ kukamẽ ikra'ã idji kêt ne. Me kunĩ. \p \v 17 Dja me'õ'ã idji jêt prãm kêt nhym me arỳm kum mỳjja nhõr kêtkumrẽx, nhym ta kute mỳjja byr kêtkumrẽx, te kute amim mỳjja byrmã. Me'ã idjikôtbit ne me kute amim mỳjja byr. Mỳj idji nã? Bir, mry kaàk jatãri mryja ne me kwỳ'ã idjin kwỳ'ã numeru janhô. \p \v 18 Be, me no mexbit godja me kuma. Ẽ, gora me ano mex jabej on mry'ã numeru pumũ. Numeru ja kute me idji pyràk. Nãm 666. Be, mry'ã numeru ne ja. \c 14 \s1 Bàygogomẽ uba kadjy kàx byr. \p \v 1 Nã bãm arek omũnho dja nhym kam Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja dja, ba omũ. Krãnhrebê Xijãokam ne dja. Nhym kam kôt me krãptĩ ku'ê. Me krãptĩ kubê 144.000, me tãm ne me kumex. Nhym Mrykĩ'ãtomti jabatành ny nhidjija me kuka'ã arij ne Bãm nhidjijadjwỳ me kuka'ã arij. Me tãm ne me Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kôt kumex. \p \v 2 Ba kam kàjkwakam me ngrer ma. Kute ngô rãrãkti pyràk, kute na krak pyràk. Nà, nãm me ngrer mexkumrẽx. Nãm me kute pĩjãbàrekam me ngrer pyràk ba maro dja. \p \v 3 Nhym me krãptĩja ngrer ny jarẽ. Nãm krĩ djàtikam ỹrjamẽ mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrutjamẽ mebêngêttemẽ, me tãm ne me kabem ku'ên ngre. Ngrer ny ne me arẽ. Mỳj me ngrer nã? Me ajbit ngrer. Atemã. Me'õ kute arẽnh kêt. Amũ me'õ kute mar ne arẽnh kadjy kêt. Me ajbit ngrer, me krãptĩ kubê 144.000, Metĩndjwỳnh kute me utàr ne meo mõrja, pyka kurũm meo mõrja, me ajbit ngrer, me ajbit ne me kute mar ne arẽnh. \p \v 4 Nãm me mexo amiptàn kabôt katin ar ba. Nãm me kute axwe 'õ mar kêtkam mexkumrẽx kute mrãmri ne me kute krô'ã meo prõ kêtkam mex ja pyràk. Nãm me ã axwemã irero ane. Nãm me mã Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kôt ajkamẽn mã kôt mõ. Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja abenbê meo ajkij ne meo mõ. Kamrôo ne me utàn meo mõn Metĩndjwỳnhmã me kungã. Me ja ne me kutewa nhym Bãmmã meo mõn kum me kanga. Dja ĩ ajte me kwỳ rax ne kum me kungã. Bãmmẽ ar ro'ã kute meo aminhõn kute ar meo bamã. \v 5 Nhym me 'êxnhĩ kêtkumrẽx. Nãm me axwe kêtkam mextire ne ar ba. Ajmã kute kêt. \p \v 6 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kà:jmã ton tẽ. Kàjkwa tã: tẽ. Mỳj kadjy ne ton tẽ? Bir, kute me kunĩmã kabẽn mex jarẽnhmã. Kute me kunĩ pykabê ar bajamã arẽnhmã, apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me kabẽn djàri, apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt ne kute mekmã arẽnhmã. Kabẽn mexja ne mex rã'ã rã'ã. Mekmã tũmràm mex ne kam o ino rer kêtkumrẽx. \v 7 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnhja ne kàj bê kabẽn ne memã kum, \p —On me amã Metĩndjwỳnh pyman kum rax jarẽ, kute katàt memã axweo pãnh ne kute meo bikẽnhkam. Arỳm ne õ akati bôx. Arỳm kute memã axwe pãnh jarẽnhmã. Dja memã axweo pãnh. Djãm uma ngri got. On me kum rax jarẽ, kute kàjkwamẽ pykamẽ ngô raxbê pyka kêtmẽ inoremẽ kute ipêx djwỳnhmã rax jarẽ, ane. \p \v 8 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õdjwỳ kutewa kôt tẽn memã kum, \p —Metĩndjwỳnh dja krĩraxbê Babirônijkam me jao ajkẽ. Arỳm kute meo mõr djà kaprãrmã. Arỳm 'ỳr. Krĩraxbê Babirônij, krĩ jabatành tãm ne Metĩndjwỳnh arỳm kute o bikẽnhmã. Kute pyka mẽ meo bimràkmã. Kam ne me axwekumrẽx. Me axwebit ne me ar kam ba. Ne kam pyka kunĩkôt me axwemã me prêk ne. Nhym kam me ô'ã pyka kunĩkôt axwe. Ne kam kute me'õ kuprỳ, kurẽti'õ kute amiwỳr me 'wỳr nhym me kute 'ã aben japanh ne kam kôt axwe, kôt kurẽti ar ba pyràk. Nãm ã krĩraxbê Babirônij ã pyka kunĩkôt memã ane. Kute mrãmri ne me kute kadjwati kangôo\f + \fr 14:8 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* kõm ne bibãnh ne axwebit kute mar ja pyràk. Kam ne Metĩndjwỳnh mekam ngryk ne kute prĩne meo bikẽnhmã. \p \v 9-10 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õdjwỳ kadjy mrãnh djwỳnh ar kutewakôt tẽn kàj bê memã arẽn memã kum, \p —Ẽ, me ikra'ã mry nhidjija ne me kuka'ã mry nhidjija kute mryo Metĩndjwỳnh ne mry karõo Metĩndjwỳnh ne arkum amijarẽnh o ban kum rax jarẽnh o baja me tãm gêdja Metĩndjwỳnh mekam ngryk ne prĩne meo ajkẽ. Djãm ngryk rerek got kàjbê meo ajkẽ. Dja prĩne meo bikẽnh mex ne. Arỳm ne ngry:k ne. Mỳj me'õ gêdja kubê amijo apdju? Be djãm me kunĩo ajkẽ. \p Be, dja Metĩndjwỳnh me ja, me kum mrymẽ mry karõ kĩnhja kuwykam me kurẽ. Kuwymẽ kẽn ngrãngrã pôkkam me kurẽ nhym me kam àmnhirẽnho kumex. Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ kadjy mrãnh djwỳnh ar nokrekam dja me àmnhirẽnho kumex. \v 11 Nhym kuwy kũmja mã wabi, kute o ino rer kêtkumrẽx. Kuwy kute me kamjêrja kũm rã'ã rã'ã. Nhym me arek àmnhirẽnho kumex rã'ã: rã'ã. Djãm me tyk djà kêtmã? Arkati. Djãm akamàtkam nàr kon akatikam dja me tyk djà kêt? Arkati. Dja me arek àmnhirẽnho kumex. Be, dja ã Metĩndjwỳnh meo bikẽnho ane. Me kute mrymẽ mry karõmẽ o Metĩndjwỳnh ne arkum amijarẽnh o ba ne kute arkum rax jarẽnh ar o ba ne 'ã idjija, me ja dja Metĩndjwỳnh prĩne ã meo bikẽnho ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh kabẽn ane. \p \v 12 Kam godja Metĩndjwỳnh nhõ me ja, me kute Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ar amijo baja, me kute tu amim Jeju markumrẽxja, me ja dja me mã 'ã ngrà tỳx ne 'ãno djan kanga kêtkumrẽx. \p \v 13 Nhym kam kàjkwa kurũm me'õ imã kabẽn ba kuma. Nãm imã, \p —On 'ã pi'ôk no'ôk. Ẽ, me kute Bẽnjadjwỳr 'ãno ãm nhym mete me par ja dja me kĩnhkumrẽx. Bẽnjadjwỳr kadjy me tykja dja me arỳm kàjkwakam Jeju'ỳr bôx ne kam kĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh kute memã kĩnh jadjàr kadjy ne arỳm me õ akati me'ỳr bôx. Dja Metĩndjwỳnh mã memã kĩnh jadjàr rax ne, ane. \p Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ imã, \p —Nà, mrãmri. Mrãmri ne arỳm me àpênh raxkam katyk. Me àbirkam dja me arỳm kàjkwakam tyk djà kêt ne. Nãm me Jeju'ã ngrà tỳx ne mã kum apê. Nhym Metĩndjwỳnh me omũn arỳm kute pãnh memã kĩnh jadjàr raxmã, ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh Karõ imã ane. \p \v 14 Ja ne arỳm apêx ba kam ajte mỳjja 'õ pumũ. Nhym kakrã jaka ajte kato. Kato nhym kam kam me'õ nhỹ. Kute me'õ my pyràk ne bẽnjadjwỳr krãdjê tun o nhỹ. Kẽn karỳro krãdjê ne kutu. Ne kam kàx nhibôti ne kubyn o nhỹ. Wa mexkumrẽx. \p \v 15 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ Metĩndjwỳnh nhũrkwãti kurũm kato. Katon kum kàj bê kabẽn, kakrãkam ỹrjamã kabẽn ne kum, \p —On aparmã anhõ kàxwã o abên o bàygogo jakàn o atom. Arỳm ne õ akati 'ỳr bôx. Arỳm ne ngrà tẽ. Arỳm ne pykabê me ja nhõ akati me'ỳr bôx. Kute bàygogo ngrà nhym me kute o atom nhõ akati pyràk, ane. \v 16 Nhym kam kabẽnkôt pykamã kàxo abên o akàro tẽn kam o atom. Nãm ã kakrãkam ỹrja me'ã bàygogo jakreo ane. \p \v 17 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õdjwỳ Metĩndjwỳnh nhũrkwãti kurũm kato. Kàjkwakam Metĩndjwỳnh nhũrkwãti kurũm kato. Ne adjwỳnhdjwỳ õ kàx nhibôti. Wa mexkumrẽx. \p \v 18 Nhym kam ajte kadjy mrãnh djwỳnh 'õdjwỳ, õ kuwy djwỳnh kikre kudjỳ djà bôr djà kurũm kato. Katon kam kàj bê kum kabẽn. Kadjy mrãnh djwỳnh kute kàxdjwa mex byr ne o ãmjamã kabẽn ne kum, \p —On aparmã anhõ kàxo abên pidjôbê uba djô jakàn o atom. Arỳm ne tuk ne kumex. Nà, ĩ'ĩk pytĩja pumũ. Arỳm ne pykabê me ja nhõ akati me'ỳr bôx. Kute pidjô tuk nhym me kute o atom nhõ akati pyràk. Nãm ã kum ane. Nãm me axwe'ã pidjô tuk nhym me kute o atom nhõ akati jakre. Metĩndjwỳnh arỳm me axwekam ngryk ne prĩne kute meo bikẽnhmã. 'Ã ne pidjô tuk jakre. \p \v 19-20 Nhym kam kabẽnkôt tu pykamã kàxo abên o pidjô krô jakàro tẽn kam ôjao atom ne kam pidjô kangôo pôx djàkam kumex ne. Metĩndjwỳnh nhõ djwỳmẽ pidjô kangôo pôx djà raxi. Kam ne kumex ne, kute kangôo pôxmã. Metĩndjwỳnh mekam ngryk ne prĩne kute meo bikẽnh'ã ne djwỳ pynênh djàkam me kute pidjô kumex nhym prĩne kute anênh jakre. Atykmã ne pidjô kangôo pôx djà dja. \p Nhym me kam kumex ne, nhym kam prĩne anê nhym kam me kamrô prõ:t ne. Pidjô kangôo pôx djà kurũm me kamrô prõto nõ. Djãm me kamrô ngri got. Axwe me kamrô rax ne prõ:to nõn kam tàm ne. Kute ngô pyràk ne kam ã ubỳm ane. Kawaru jajkwa krekrekam kàxiràx 'ãnh ne ubỳm itep ne. Me kamrô tàm mõr ry'ã akre kubê 300 kirometu. Nhỹnh me ja kamrô nã? Bir, me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja, me axweja. Dja ã Metĩndjwỳnh me axweo bikẽnho ane, me imexo ane. \c 15 \s1 Me kute apỹnh meo bikẽnh djàri amỳnh ne o ku'ê. \p \v 1 Nhym kam mỳjja pumũnh kêt 'õdjwỳ kàjkwakam kato ba omũ. Nãm ã tire ane ne ã uma ane. Kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7 ne apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri amỳn o ku'ê. Apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri ja godja Metĩndjwỳnh aben nhitepã meo bikẽnho tẽn kam 'õo ino re. Ne arỳm ngryko ino re. \p \v 2 Ba arek omũnho dja nhym mỳjja kute imôti pyràk, kute ixeo imôti pyràk kato ba omũ. Ixemẽ kuwymẽ akà. Nhym mỳrri me ku'ê. Mỳj me nã? Bir, me kum mrymẽ mry karõ kĩnh kêt ne kute arkum mex jarẽnh kêtkumrẽx nhym te mry kute meo aminhõn me'ã idji janhôrmã, te me'ã idjimẽ numeru janhôrmã. Me ja ne me ixeo imôti mỳrri kumex. Metĩndjwỳnh nhõ pĩjãbàre ne me amỳn o kumex. Me kam Metĩndjwỳnhmã ngrer kadjy. \v 3 Môjdjê kubê Metĩndjwỳnh nhõ àpênhjamẽ Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ ar ngrer ne me arẽ. \q1 —Bẽnjadjwỳr, Metĩndjwỳnh, atỳxo abê kumkati. \q1 Mrãmri ne ga araxo mỳjja kunĩ nhipêx nhym akôt rax ne uma ne. \q1 Ga ne ga abê pyka kunĩkôt me kunĩ nhõ Bẽnjadjwỳr rax ne ar meo aba mextire ne ar meo aba. \q1 Nã gãm memã akabẽn pỹnh ne arẽ ne katàt memã akabẽn jadjuw. \q1 \v 4 Nà, Bẽnjadjwỳr, nhỹnh ne me'õ kum apyma kêt got. \q1 Nhỹnh ne me'õ amã amextire jarẽnh kêt got. Me kunĩ dja me kum apyman abenmã arax jarẽ. \q1 Gajbit ne ga amexo apyma. \q1 Nhym kam pyka kunĩkôt me kunĩ dja me awỳr ban bôx ne amã rax jarẽnho kumex. \q1 Nã gãm prĩne memã o pãnh, katàt memã o pãnh. \q1 Nhym me kunĩ arỳm omũn kam amã rax jarẽ, ane. \m Nãm ã me ngrer ane. \v 5 Nhym kam ijukri Metĩndjwỳnh nhũrkwãti amijã kutan dja. Kàjkwakam Metĩndjwỳnh nhũrkwãti amijã kutan dja ba omũ. Nhym kadjwỳnhbê Metĩndjwỳnh nhõ kumoka'ê mextire jadjwỳ amijã kutan dja. \v 6 Nhym kam Metĩndjwỳnh nhũrkwãti kurũm kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7ja apôx. Nãm apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri kubê 7ja me kadjy amỳn o ku'ê. Kubẽkà jaka, kubẽkà jadjênh ne angij ne o ku'ê. Ne kẽn karỳro amirunh pren 'ã ku'ê. \p \v 7 Nhym kam mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrut 'õ ne arkum ngônh ngã. Kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7jamã apỹnh kungã. Kẽn karỳro ngônh kubê 7 ne arkum kungã. Ngônho ipu ne arkum kungã. Mỳj ne kam ipu? Bir, Metĩndjwỳnh ngryk ne kam ipu. Metĩndjwỳnh ta tĩn ne ar ba rã'ã rã'ã ne kute o ino rer kêt, tãm ngryk ne ngônhkam ipu. Tãm ne arkum kungã. \p \v 8 Nhym kam Metĩndjwỳnh kũm prĩne ũrkwãti kre jaê. Mỳj kũm nã? Bir, Metĩndjwỳnh raxmẽ mexmẽ tỳxmẽ uma kam kũm. Tãm ne prĩne ũrkwãti kre jaê. Nhym me te Metĩndjwỳnh nhũrkwãtimã ngjênhmã. Nhym arỳm Metĩndjwỳnh kũm mebê aptà. Nhym kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7 ne apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri kubê 7ja me'ã kapĩno ku'ê, aben nhitepã me'ã kapĩno ku'ê. Nhym me'ã kapĩn pa nhym me arỳm Metĩndjwỳnh nhũrkwãtimã wangij. \c 16 \s1 Me kute ngônhbê 7kam Metĩndjwỳnh ngryk me'ã kapĩn. \p \v 1 Nhym kam Metĩndjwỳnh nhũrkwãti kurũm me'õ kabẽn. Kàj bê kabẽn ne kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7mã kum, \p —On o tẽn pykakam kapĩ. Ngônhbê 7kam Metĩndjwỳnh ngryk ipuwã on kapĩ, ane. \p \v 2 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kutewa o tẽn pykakam kapĩ. Nhym kam kuwê me'ã apôx. Kuwê punure. Tokry:. Nhỹnh me ja'ã ne apôx? Bir, mry kute me'ã idji janhôr nhym me kute mry karõmã rax jarẽnhja, me tãm ne kuwê me'ã apôx. \p \v 3 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja Metĩndjwỳnh ngryk 'õdjwỳ kapĩ. Ngô raxbê pyka kêtkam ne kapĩ nhym arỳm ngô ta tu kamrô, kute me'õ tyk kamrô pyràk. Nhym kam ngôkam mỳjja ar baja kunĩ ty. Tu tykkumrẽx. \p \v 4 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja Metĩndjwỳnh ngryk 'õdjwỳ kapĩ. Ngô bixabjêrmẽ inorekam ne kapĩ. Nhym arỳm ngô ta tu kamrô. \v 5 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kute ngô pumũnh djwỳnh kabẽn, ba kuma. Nãm Metĩndjwỳnhmã kum, \q1 —Be, mrãmri. Ga ne ga amexo apyma ne amrẽbê: adjàkamã atĩn ne ar aban mã atĩn rã'ã, mrãmri. \q1 Nã gãm katàt memã o pãnh ne, ane. \q1 \v 6 Nãm me anhõ me mexja nhimex ne, ne akabẽn jarẽnh djwỳnhjadjwỳ nhimex ne, ne me ja kamrô kapĩ:no kumex. \q1 Ga arỳm meo angryk ne kam pãnh ngô kamrô memã angã, me kute o kõmmã. \q1 Mrãmri ne pãnh mexkumrẽx, ane. \m Nãm ã ngô pumũnh djwỳnh Metĩndjwỳnhmã ane. \p \v 7 Nhym kam kikre kudjỳ djà bôr djàdjwỳ kabẽn ne, ne kum, \q1 —Nà, mrãmri, Bẽnjadjwỳr, Metĩndjwỳnh atỳxo abê kumkati. \q1 Ga ne ga akabẽn pydjin arẽn arỳm prĩne katàt memã o pãnh ne, ane. \m Nãm ã kikre kudjỳ djà bôr djà kabẽn ane. \p \v 8 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja Metĩndjwỳnh ngryk 'õdjwỳ kapĩ. Myt'ã ne kapĩ nhym kam myt pôr ne prĩne me kuga. \v 9 Arngro tỳxkumrẽx ne prĩne me kuga. Te me kuga nhym me mã Metĩndjwỳnh japrỳ. Metĩndjwỳnh kute apỹnh mỳjja kute meo bikẽnhmã me'ỳr anorja tãm ne me aprỳ. Mã aprỳ. Me kute amim kator kêt ne wãnh axwemã irer kêtkumrẽx. Kute kum mex jarẽnh kêtkumrẽx. \p \v 10 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnh ja Metĩndjwỳnh ngryk 'õdjwỳ kapĩ. Mry krĩ djàkam kapĩ nhym arỳm õ me ja'ã akamàt kô tyk ne. Akamàt kô tyk prĩne meo ajkamuw. Nhym kam me tokry djàje tu àmnhirẽnho kumex. \v 11 Àmnhirẽnhbê Metĩndjwỳnh japrỳo kumex. Kàjkwakam Metĩndjwỳnh ne me ũn ne. Me tokry djàje, kuwêmẽ mỳjja tokry djàje ne me Metĩndjwỳnh djũno kumex ne amim kator ne kute wãnh axwemã irern 'ỳr amijo akẽx kêtkumrẽx. \p \v 12 Nhym kam atãri kadjy mrãnh djwỳnhja Metĩndjwỳnh ngryk 'õdjwỳ kapĩ. Ngô raxbê Jupraxikam ne kapĩ nhym kam tu ngô ngrà, me kam tẽm kadjy. Kàjkwa krax kurũm me bẽnjadjwỳr tẽm ne ngô'ã rêr, kadjy ne ngrà. \v 13 Nhym kam karõ amãnhkrut ne ikjêkêt ne apôx ba omũ. Karõ punu kute bri ponhti pyràk ne apôx ba omũ. Mry kaàk jajkwa krekremẽ mry jajkwa krekremẽ ar kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja jajkwa krekremẽ ar ja jajkwa krekre kurũm ne bri apôx, ba omũ. \p \v 14 Ar karõ punu kute amijo brija ne Ar kubê Xatanaj nhõ àpênh ne kam kute mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêxmã. Ne kam mã me bẽnjadjwỳr rũnh'ỳr ba. Pyka kunĩkôt me bẽnjadjwỳr rũnh kunĩ'ỳr ban meo akprõ. Me me'ỳr prõt kadjy ne meo akprõ. Metĩndjwỳnh tỳxo kubê kumkati ngryk nhõ akatikam, õ akati pymakam dja me me'ỳr prõt ar ba. \p \v 15 Me abenwỳr prõt kadjy ne me abenwỳr mõn aben têpo mõ nhym Jeju imã kabẽn ne. Ne imã, \p —Ẽ, on me ikabẽn ma. Dja ba me aêrbê me'ỳr bôx. Kute me àkĩnhĩ me aêrbê me ũrkwãmã ngjêx ne mekbê àkĩnh ba pyràk. Dja ba ã me aêrbê me'ỳr ibôx ane. Nhym bep me õt kêt ne no tỳx ne kute ikam amako krĩja dja me kĩnhkumrẽx. Me tãm dja me kute me mrãnhmã kute kubẽkà jangjênh ne mrãnh djàkam amako krĩja pyràk. Nhym bep me ate krãja dja me kute me õt mỳrri me ban bôx nhym me kute kubẽkà jangjênh kêt ne pijàmkam mrãnh pyràk. Dja me ã kute ikam amak kêtja pijàm ane, ibôxkam ã pijàm ane. Nãm ã Jeju Kritu memã amibôx djà jarẽnho ane. \p \v 16 Nhym kam ar karõ punu kute amijo brija me bẽnjadjwỳr rũnho akprõ. Me kute me'ỳr prõt kadjy ne meo akprõ. Me kute abeno bikprõnh djà nhidjibê Amadõ. Mekbê idjaer kabẽnkam ne Amadõ. Kam ne me bẽnjadjwỳr rũnh abeno akprõ. \p \v 17 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kute katẽ ne Metĩndjwỳnh ngryko ino rer kapĩ. Kôk djàbêrkam ne kapĩ nhym kam Metĩndjwỳnh krĩ djàti kurũm me'õ kabẽn. Metĩndjwỳnh nhũrkwãtikam krĩ djàti kurũm ne kabẽn ne. Kàj bê kabẽn ne, \p —Anũ, o ino rer ne arỳm ja, ane. \p \v 18 Nhym kam na adjênhmẽ krakmẽ rãrãkmẽ. Nhym kam pykadjwỳ tertet tỳ:x ne. Nãm amingrẽk tỳx ne. Me bakrax kurũm me bakukãmãre aben nhitepã bixadjwỳr tẽm ja'õ kute pyka kute amingrẽk ja'õ pumũnh kêtkumrẽx. Nãm tertet tỳ:x ne.\f + \fr 16:18 \ft Djãm pyka kute amingrẽk kêt Arkati. Pyka kute amingrẽk.\f* \p \v 19 Nhym kam krĩrax jabatànhbê Babirônijkam pyka ajkij nhym kikre kunĩ rôrôk ne ajkaten amingràn kumex. Babirônijkam pyka amikokij ne arỳm amãnhkrut ne ikjêkêt ne ikwã. Nhym pyka kunĩkôtdjwỳ krĩrax rôrôko kumex nhym kikre prĩne amikaten kumex. Be, mrãmri ne Metĩndjwỳnh Babirônij jabatànhja mar ar o ban kam arỳm o ajkẽ, prĩne kum axweo pãnh ne. Nãm tu mekam ngryk tỳx ne. Mỳj me'õ gêdja kubê amijo apdju? Be, dja me kunĩo ajkẽ, prĩne meo ajkẽ. Djãm Metĩndjwỳnh me axwekam ngryk kêt got. \p \v 20 Nhym kam apêxti kunĩ nhĩ'ãm mrãn akuno. Nhym krãnhdjwỳ kunĩ tu akuno. \p \v 21 Nhym kam namê'y me'ã rôrôko kumex. Kàjkwa kurũm ne me'ã rôrôk ne. Axwe abatành, axwe utĩ. Utĩkam 'ã akre kute 40 kiru pyràk. Djãm kam got me axwe kangan kam Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ? Arkati, nãm tu me Metĩndjwỳnh djũno kumex. Namê'y kute meo bikẽnhkam tu Metĩndjwỳnh djũno kumex. Djãm namê'y rôrôk kajgo got? Kati, nãm meo bikẽnh rax ne. \fig |src="CO00805B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mỳjja apôx 16.21" \fig* \c 17 \s1 Me'õ kuprỳ kurẽti mry'ã ỹr. \p \v 1 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kubê 7 kute ngônhbê 7 jamỳnhja 'õ ne imã, \p —Apa, amrẽ tẽ, ba amã mỳjja jakre ga omũ. Me'õ kuprỳ ne ja. Tãmja ne ngô kunĩ'ã krĩ, ane. Tãmja ne me kunĩ abenmã arẽ. Me kunĩ arỳm abenmã kurẽ jarẽ. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm axwe man kute o bikẽnhmã. Krĩraxbê Babirônij ne me'õ kuprỳ kurẽ'ã amijakre. Krĩrax jakam ne mỳjja punu ne kam kute me'õ kuprỳ kurẽti pyràk. \p \v 2 Nhym apỹnh pyka djàri me õ bẽnjadjwỳr rũnh 'ỳr bao ku'ê. 'Ã aben japa. Nhym pyka kunĩkôt me kunĩ 'ỳr ban kam kumex. Me'õ nija ta ne memã kadjwati kangô\f + \fr 17:2 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* ngã nhym me o ikõn ajbãn kam kurẽo kumex. \p Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. \v 3 Ã imã anen kam mã ikarõo tẽ. Kapôt kukritmã ne ikarõo tẽn o bôx. Ba kam me'õ kuprỳ kurẽtija pumũ. Nhym mry kamrêk'ã nhỹ. Nhym mryja'ã idjio tuknĩ. 'Ã idjijao ne prĩne Metĩndjwỳnh japrỳn ũn ne. Nhym mry krãbê 7 ne bàribê 10. \p \v 4 Nhym me'õ kuprỳ kurẽtija kubẽkà kamrêkmẽ tyk jadjàn o nhỹ. Kunhêr krãptĩ. Kẽn karỳrmẽ kẽn mextemẽ angà krã kute ngàp jadjênh pyràk. O ne amikunhêr. Ne ngônhkrã byn o nhỹ. Kẽn karỳro ngônhkrãkam mỳjja kroo ipu ne kubyn o nhỹ. Mjên prãmmẽ kurẽmẽ ja ne kam o ipun 'ã kubyn o nhỹ. \v 5 Ne kuka'ã idji. Mỳj idji nã? Bir, mỳjja bipdjur. Bir, \q1 —Krĩrax jabatànhbê Babirônijkam ne me kuprỳ kurẽti kator kutewa nhym kam me ô'ã pyka kunĩkôt punu ar ba, arĩk ar ba. \m Nãm ã kuka'ã idji ane. \p \v 6 Me'õ kuprỳ kurẽtija tu ajbã. Kamrô ne o ikõn kam ajbã. Nãm prĩne Metĩndjwỳnh nhõ me mexja kwỳ nhimex ne, prĩne me kute tu amim Jeju markumrẽx ne mã kôt bikamẽnh nhym me te kute me par nhym me mã kôt bikamẽnhja ne prĩne me imex ne me kamrô kapĩn o ikõn kam ajbã. Be, nija ne ba omũn kam kam ino tyn djan te ije omũnhmã ne kam, \p —Tô mỳj nã? ane. \p \v 7 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh imã, \p —Mỳkam ne ga kam ano tyn dja? ane. Ẽ, ba mỳjja bipdjurja amã arẽ ga ama. Ba amã nija jarẽ, krĩrax kute ni jaxweti'ã amijakreja amã arẽ ga ama, ne ajte mry kute turja jarẽ. Mry krãbê 7 ne bàribê 10, tãm dja ba amã arẽ, ga ama. \p \v 8 Mry aje omũnhja ne amrẽbê tĩn ne ar ba. Ne kam tu akuno. Dja ajte kato. Kre ry typydjikurũm ajte katon ar mrã. Ar mrãn kam tu biknorkumrẽx ne. Nhym pykabê me ja te omũn kam abenkam no tyn kumex. Me kute Jeju mar kêtja dja me te kute mry marmãn kam abenkam no tyn kumex ne abenmã, \p —Mỳj mry got ja? Nãm tĩn ne ar ban akunon kam ajte akubyn kato, anhỹro kumex. \p Djã nãm Metĩndjwỳnh me ja tĩn rã'ã rã'ã'ã pi'ôk no'ôk got me kôt mry ma? Kati, pyka nhipêx kêtri kute me ja tĩn rã'ã rã'ã'ã pi'ôk no'ôk kêt. Kam dja me mry mar kêtkumrẽx ne. Kam ne me mry tĩn ne biknor ne ajte akubyn katorja pumũn kam abenkam no tyn kumex. \p \v 9 Ẽ, me no mexbit dja me kuma, me kute mỳjja marbit dja me kuma. Ẽ, mry krãbê 7 kubê mỳjja amãnhkrut. Krã kubê krãnhre ne krĩ. 'Ã ne nija krĩ. Adjwỳnhdjwỳ krãbê bẽnjadjwỳr rũnhbê 7. \v 10 Bẽnjadjwỳrbê 5 ne arỳm kêt mexi. Nhym bep pydji ne tĩn ne ar ba rã'ã, nhym bep ikjêja ne kator kêt rã'ã. Dja katon kam ar meo ba ngrire. \v 11 Be, mryja amrẽbê tĩn ne ar ban arỳm biknorja, tãm ne kubê bẽnjadjwỳr rax'õ, bẽnjadjwỳr rũnhbê 7 ja'õ, ne arkôt akuno. \p \v 12 Nhym bep bàribê 10, aje omũnhja kubêdjwỳ bẽnjadjwỳr rũnhbê 10. Kraxje mete ar'ã bẽnjadjwỳr mẽnh nhym ar kute ar meo ba kêt. Adjỹm, tũmràm, dja me ar'ã bẽnjadjwỳr mẽ nhym ar meo ba. Mrymẽ ar aprakamã ar ar meo ba. Dja ar ro'ã ar meo ba ngrire. \p \v 13 Be, bẽnjadjwỳr rũnhja godja ar abenkôt kabẽn ne tu mry kabẽnkôt ar meo ba. Nhym mryja pydji ne bẽnjadjwỳr raxo ar akren ar meo ba. \v 14 Nhym kam bẽnjadjwỳr rũnhja dja Mrykĩ'ãtomti jabatành ny'ỳr prõt ne. Ar kunĩ dja ar'ỳr prõt ne. \p Nhym bep Mrykĩ'ãtomti jabatành ny ta dja amijo aptàn pyka mẽ aro amrà. Djãm Mrykĩ'ãtomti jabatành ny bẽnjadjwỳr ngri got. Arkati. Bẽnjadjwỳr raxbê kumkatiti:. Kute bẽnjadjwỳr raxo pykabê me bẽnjadjwỳrja kunĩ jakrenh mexi. Kam ne kubê Bẽnjadjwỳr raxbê kumkatiti:. Kam dja õ me jamẽ prĩne pyka mẽ ar bẽnjadjwỳrbê 10jao amrà. Õ me ja, Metĩndjwỳnh kute amiwỳr me 'wỳr ne kute amijo me utàrja nhym me tu kute amim markumrẽx ne mã kôt bikamẽnh ne kute kanga kêt, me tãm dja me Mrykĩ'ãtomti jabatành nykôt mõn kurê djwỳnhjao ajkẽ. \p Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. Ã imã 'ã ujarẽnh ane. \v 15 Ne kam arek imã kabẽno dja ne imã, \p —Ẽ, apỹnh ngô ikwãja, 'ã me'õ kuprỳ kurẽti krĩ ga aje omũnhwã, ngôja ne kute me uràk. Me'ã ne ngôja amijakre. Apỹnh me õ pyka djàri, apỹnh me ba djàri, apỹnh mebêngôkre ba djàri, apỹnh amyngràri me ba djàri, apỹnh me kabẽn djàri kunĩkôt me ja'ã ne ngôja amijakre. \p \v 16 Ne aje bàribê 10 pumũnhwãmẽ mry'ã ỹr ga aje omũnhwãmẽ ar tãm dja Ar kubê ni kuprỳ kurẽtija kĩnh no kati ne arkum kurêkumrẽx ne kam o ajkẽ. O ajkẽn prĩne kunhêrmẽ õ kubẽkà mexja kubê kunĩ by nhym tu irãri nõ. Nhym kam ar ĩ kwỳ krẽ, me'õ kuprỳ nhĩ kwỳ krẽn kam 'ã kàtàm kuwykam kumẽ nhym prĩne xêr. \p \v 17 Mrãmri dja ar ã o ane. Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh ne kadjy ar ngrẽk ne, bẽnjadjwỳrbê 10ja ar ngrẽk ne. Metĩndjwỳnh ta ne arỳm amim 'ã karõ ne kam ar kadjwỳnhbê arkum arẽ. Nhym kam kôt ar bẽnjadjwỳrbê 10ja õkre kadjwỳnhbê amim 'ã karõn o ajkẽ. Nãm ar axikôt kabẽn ne mrymã kum, \p —Gajbit dja ga apydjin abẽnjadjwỳr rax ne ar meo aba. Nhym be nija gêdja wãm nõ, ane. Nãm Metĩndjwỳnh anhỹr djwỳnhràm tu kônh arkum irkumrẽx nhym kam ar kôt o tẽn o tẽn inomã kumẽ. Ar kute amimar kêt ne ar Metĩndjwỳnh kabẽnkôt tẽ. \p \v 18 Nhym krĩrax jabatànhbê Babirônij ne me'õ kuprỳ kurẽti ga aje omũnh wã'ã amijakre. Krĩraxja ne pyka kunĩkôt me kadjy bẽnjadjwỳr nhym bẽnjadjwỳr kunĩ 'ỳr ba:o ku'ê, 'ỳr õ nêkrêxo bao ku'ê, nhym kam krĩraxbê Babirônij raxo bẽnjadjwỳr ja jakre ne kam meo ba, ane. Tãm ne me arỳm o ajkẽ, ane. Be, nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã 'ã ujarẽnh anen imã arẽnho tẽn inomã kumẽ. \c 18 \s1 Kute pyka mẽ Babirônijo bimràk. \p \v 1 Ba arek omũnho dja nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kàjkwa kurũm tẽn ruw. Kute bẽnjadjwỳr rax pyràk ne adjênho prĩne pyka kurwỳ. \v 2 Ne kam kàj bê kabẽn ne, \q1 —Ẽ, arỳm ne kêt ne. Krĩraxbê Babirônij, krĩ jabatànhja ne Metĩndjwỳnh prĩne o ajkẽn pyka mẽ meo amrà nhym arỳm kêt ne. \q1 Arỳm ne Xatanaj nhõ àpênh punu 'ỳr bôx ne kam kam ar ba. Nhym kam apỹnh me karõ punu djàri kam ar ba. Nhym apỹnh àk punu djàri kunĩdjwỳ me kum kurêja kam ar ba. \q1 \v 3 Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm prĩne pyka mẽ meo amrà nhym kam kam ar ba. Mỳkam? \q1 Bir, axwe pãnh. Babirônijkam ne me axwebit ar ba. Kam ne me axwe'ã bit abenmã karõ. \q1 Kute me'õ kuprỳ kurẽti 'õ kute amijã memã àpnênh nhym me tu 'ỳr ba ar ba nhym kute memã kadjwati kangô\f + \fr 18:3 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* nhõr nhym me kute o kõm ne bibãnh ne kurẽ ar ba pyràk. \q1 Nãm me ã pyka kunĩkôt kum krĩraxbê Babirônij kĩnho ane. Pyka kunĩkôt ne me bẽnjadjwỳr kunĩ kum kĩnh ne 'ỳr bao ku'ê kute me'õ kuprỳ kurẽti'ã me kute aben japanh pyràk nhym pyka kunĩkôt me kute nêkrêxo ba djwỳnh Babirônij'ỳr õ nêkrêxo bao ku'ê ne arỳm pãnh õ pi'ôk kaprĩ rax ne. \q1 Babirônij axwe kum nêkrêx prãm kute me'õ mjên prãm pyràk nhym me kute nêkrêxo ba djwỳnh kôt õ pi'ôk kaprĩ rũnhkumrẽx ne. Djãm Babirônij mex got. Axwe punu, ane. \m Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh kabẽn ane. \v 4 Nhym kam kàjkwa kurũm me'õdjwỳ kabẽn ne memã kum, \q1 —Apa, inhõ me ja, on me me kurũm akato. Mekôt me ajaxwe ba ije mekôt me ajo ibikẽnh karõ on me akato, ane. \q1 \v 5 Be, nãm Babirônij aben nhitepã axwe tẽn arỳm kàjkwa 'ỳr itep ne. Nhym Metĩndjwỳnh kute axweo biknor kêtkumrẽx. Nãm kuman o nhỹ, ane. \q1 \v 6 Gora me amipãnh. Krĩraxbê Babirônij kute me ajo bikẽnh 'ãnh dja ga me amipãnh o abikẽnho itep ne, o aben pyràk ne. \q1 Kati, me amipãnh o abikẽnho amãnhkrut. Djãm krĩraxbê Babirônij kute me ajo bikẽnh ngri got. Axwe kute me ajo bikẽnh raxi, kam dja ga me amipãnh o abikẽnho amãnhkrut ne. \q1 Nãm mỳjja djỳo me akõm ne. Kam dja ga me amipãnh mỳjja djỳo kõmo amãnhkrut ne, ane. \m Nãm mỳjja djỳo kõm'ã kute meo bikẽnh jakre, \q1 —Kam dja ga me amipãnh mỳjja djỳo kõmo amãnhkrut ne, ane. \q1 \v 7 Krĩraxbê Babirônij ajbit ne raxo amiptàn õ nêkrêx kumex. Kam dja ga me me kaprĩmẽ me tokrymẽ o amipãnh, kute õ nêkrêx kumexja 'ãnh o itep ne. \q1 Nãm krĩraxbê Babirônij õkre kadjwỳnhbê amim, \q1 “Ota ba arek ibẽnjadjwỳrkumrẽx ne nhỹ. Mỳkam dja ba ikaprĩ? \q1 Djãm imjên ibê tyk got ba ikaprĩ? \q1 Djãm ibixangri dja ba ibẽn kêt mex ne nhỹ? \q1 Kati, ibixangri kêt. Kam dja ba ikaprĩ kêtkumrẽx”, ane. \q1 Nãm ã krĩraxbê Babirônij ni'ã amijakreo ane. \q1 \v 8 Nãm ã amim ane ne kam nhỹ. Kam dja têbê apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri 'ỳr bôx. \q1 Myt tãmkam dja o bikẽnh djàja kunĩ abenã rôrôk ne arỳm 'ỳr bôx. \q1 Gêdja tyk 'ỳr bôx ne bixangri 'ỳr bôx ne kum prãm 'ỳr bôx. \q1 Têbê dja o bikẽnh djà ja kunĩ 'ỳr bôx. Nhym kam me kuwykam kumẽ nhym xêr. \q1 Bẽnjadjwỳrbê Metĩndjwỳnh ne tỳxkumrẽx ne kum axwe pãnh jarẽ nhym arỳm 'ỳr bôx. \m Nãm ã kabẽn ane. \p \v 9 Pyka kunĩkôt dja me bẽnjadjwỳr àmrao kumex. Me bẽnjadjwỳrja kum nija kĩnh ne 'ỳr bao ku'êkam kute me me'õ kuprỳ kurẽti'ỳr me bao ku'ê ja pyràk. Kam dja me abej àmrao kumex. Me kute kukwakam amim nêkrêxo àptàr o bakam. Dja krĩrax pôr ne kũm ty:k ne. Nhym me bẽnjadjwỳr abej àmra:o kumex, \v 10 omũnho kumex. Krĩrax kaprĩmẽ tokry pymaje ne me nĩjar djan omũnho kumex ne kam abenmã kum, \q1 —Watĩre, Babirônij. Krĩrax jabatành, krĩrax pyma, watĩre. \q1 Nãm tebê Metĩndjwỳnh prĩne ajo ajkẽ ga nõ, ane. \p \v 11 Nhym me pyka kunĩkôt kute nêkrêxo ba djwỳnhjadjwỳ àmrao kumex ne kaprĩ:re. Nhym tu wãnh nêkrêx nõ. Mỳj me'õ godja me kute nêkrêxo ba djwỳnhbê nêkrêx byn pãnh pi'ôk kaprĩ ngã? Arkati. Babirônij ne ipêxri me kute nêkrêxo ba djwỳnh kute kum nêkrêx rero bajamã o pãnh ne. \p Nhym arỳm xêr nhym kam \v 12 me'õ kute mekbê apỹnh me kunhêr djàri byr kêtkumrẽx, me õ kẽn karỳrmẽ kryt jakamẽ kẽn jadjênhmẽ angà krã kute ngàp jadjênh pyràkmẽ kubẽkà jakamẽ kubẽkà tykmẽ atemã kubẽkà mêrebê xêdamẽ kubẽkà kamrêkmẽ apỹnh pĩ kudjỳ djàrimẽ apỹnh mrybê erpãxi djwao mỳjja nhipêx djàrimẽ apỹnh pĩ pãnh raxo mỳjja nhipêx djàrimẽ atemã ngônhbê brõdjimẽ ngônh tykmẽ atemã kẽnbê mamoremẽ \v 13 mỳjja djànhbê kaneramẽ me krã ngrành djàmẽ kikre kudjỳ djàmẽ me kudjỳ djàbê miramẽ me kudjỳ djà 'õmẽ uba kangômẽ atemã rõny kangô 'õmẽ atemã djwỳ djôm 'õmẽ djwỳbê trigumẽ me õ kritbê mrytimẽ mrykĩ'ãtomtimẽ kawarumẽ pĩo kàmrãnhtỳxmẽ me memã àpênh kajgo ar ba, me kute meo pãnh ne amim me pa 'amỳnh nhym me memã àpênh kajgo ar bajamẽ. Nà, mebêngôkredjwỳ. \p Ja kunĩ ne Babirônij tĩnri amim amỳn pãnh memã pi'ôk kaprĩ ngã nhym kam ajbir kêt ne. Mỳj me'õ godja amim amỳn kam pãnh mekmã pi'ôk kaprĩre ngã. Arkati. \p \v 14 Nhym me kute nêkrêxo ba djwỳnh Babirônijmã kum, \p —Be, apỹnh me amã mỳjja mex kĩnhja ne arỳm me abê kêtkumrẽx. Me anhõ nêkrêxmẽ me akunhêr kunĩ ne arỳm tu biknorkumrẽx. Dja ga ajte omũnh kêtkumrẽx, ane. Nãm ã me kute nêkrêxo ba djwỳnh kum ane. \p \v 15 Ne nĩjar djan omũnho kumex. Krĩrax kaprĩmẽ tokry pymaje nĩjar djan omũnho kumex. Kukwakam õ nêkrêx rax ne mekbê kêt nhym me kam o aman kam abej àmrao kumex ne kam kaprĩ:ren abenmã kum, \q1 \v 16 —Watĩre, Babirônij, krĩrax jabatành, watĩre. Tãm ne arỳm kêtkumrẽx. \q1 Nãm ipêxri kubẽkà mexbit jangij ne o mrã. Kubẽkà jakamẽ kakrãtykmẽ kamrêkmẽ. Nãm kunhêr pãnh raxobit amikunhêr, kẽn karỳrmẽ kẽn jadjênhmẽ angà krã kute ngàp jadjênh pyràkmẽ. Ỹ, tãm ne arỳm kêt ne. \q1 \v 17 Nêkrêxja ne arỳm pyka mẽ amrà. Amikrà kêt ne arỳm pyka mẽ amrà. Kàxdjàkênh ipôk pydjikam, ane. \m Nãm ã me kute nêkrêxo ba djwỳnh kaprĩkam abenmã ane. \p Nhym kam me ngô raxkam kàkam ar bajadjwỳ kaprĩ. Me kute ngô raxbê pyka kêtkam kà raxo ba djwỳnhmẽ me kàtàm kàkam ar bajamẽ me kute kào ba djwỳnh nhõ àpênhmẽ me kute ngôkôt nêkrêxo bajamẽ. Me ja kunĩ ne me kaprĩn nĩjar kumex ne àmrao kumex. \v 18 Krĩrax pôk ne kũm tyk pymaje ne me nĩjar omũnho kumex, abej àmrao kumex ne kàj bê abenmã kum, \p —Krĩrax jabatànhja pydjii. Nhỹnh ne 'õmẽ kute aben pyràk? ane. Nãm ã me kà raxkam ar baja abenmã ane. \v 19 Ne kam kaprĩkam pykao amikrã kaprêprêk ne krĩrax jabej amran kam kaprĩ:re ne kum, \q1 —Watĩre, Babirônij, krĩrax jabatành, watĩre. \q1 Akukwakam ne ba me ikunĩ inhõ nêkrêx rũnh ne. Nã bãm me kàkam awỳr mỳjjao iban o bôx ga pãnh me imã mỳjja ngã. Ba me ikunĩ akukwakam inhõ nêkrêx rũnh ne. \q1 Ga tebê arỳm pyka mẽ amrà. Jakam dja ba me arĩk ar iba, ane. \m Nãm ã me ngô raxbê pyka kêtkam kà raxkam ar baja krĩraxo aman ã kum ane. Nhym kam atemã me'õ kabẽn. \q1 \v 20 —Be, kàjkwa, on akĩnh. Arỳm ne Metĩndjwỳnh o ajkẽ. Me gadjwỳ, Metĩndjwỳnh nhõ me gamẽ Jeju kute me anorjamẽ Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhmẽ on me akĩnh. Metĩndjwỳnh arỳm me apãnh Babirônijo ajkẽ. Kam dja ga me tu akĩnhkumrẽx. \m \v 21 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh tỳxkumrẽx 'õ kẽn by. Kẽn rax, kẽn jabatành. O ne mekbê idjaer bày ngãn ôm ne. Tãm ne kumỳn o ngô rax kôpênàt ne. Ne mekmã kum, \q1 —Dja ã Metĩndjwỳnh krĩrax jabatànhbê Babirônijo bikẽnho ane, kôpênàto bê o ane. Gêdja tu biknorkumrẽx ne ajte kator kêtkumrẽx. \q1 \v 22 Godja ajte me'õ me akam ngrer kêtkumrẽx. Atemã pĩjãbàremẽ pomẽ ngônho potimẽ. Ja kunĩkam ngrer dja ajte me akam kator kêtkumrẽx. Nhỹnh ne me'õ mõn ajte me akam ngrero dja? Arkati. \q1 Nhym me apỹnh ê mex djàri 'õ ajte me akam kator kêtkumrẽx. Nhỹnh ne me ê mex 'õ me akam dja? Arkati. \q1 Nhym me ni'õ me akam djwỳ ka'uko ỹr kêtkumrẽx. Nhỹnh ne me ni'õ djwỳ ka'uko nhỹ got ga me aje marmã? \q1 \v 23 Nhym ngônhpôkdjwỳ me akurwỳ kêtkumrẽx. Nhỹnh ne me akam ngônh pôk 'õ godja me akurwỳ? \q1 Ne me keketdjwỳ mar kêt ne. Nhỹnh ne me'õ ajbir abenwỳr mõr ny got kĩnhkumrẽx ne kute abenmã kabẽn ne keketmã? Arỳm kêtkumrẽx. \q1 Me akam me kute nêkrêxo ba djwỳnh ne pyka kunĩkôt me kuràm õ nêkrêx rũnh ne. \q1 Ga arỳm apỹnh me ba djàri me kunĩ noo akuno. Nã gãm adjukaneo me noo akuno nhym arỳm pãnh Metĩndjwỳnh prĩne ajo ajkẽ, ane. \m Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh ane. \p \v 24 Be, Babirônij ne Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhmẽ Metĩndjwỳnh nhõ me mexja par ar o ba. Babirônij kabẽnkôt ne me pyka kunĩkôt me par ar o ba. Kam ne Metĩndjwỳnh meo ngryk ne me pãnh prĩne Babirônijo ajkẽn pyka mẽ o amrà. \c 19 \s1 Me kute Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnh. \p \v 1 Nhym kam mỳjja kute me krãptĩ kanga pyràk ba kuma. Kàjkwakam ne me krãptĩ kabẽn ne, ne, \q1 —On me Metĩndjwỳnhmã mex jarẽ. Me banhõ Metĩndjwỳnh, ajbit ne kubê me bapytàr djwỳnh, gu me kam abenmã mex jarẽn abenmã bẽnjadjwỳr rax jarẽ. \q1 \v 2 Ta ne kabẽn pỹnh ne katàt memã axwe pãnh jarẽ. Mrãmri ne arỳm kum pãnh jarẽ. Me'õ kuprỳ kurẽtija, tãmja pydji ne rax ne pyka kunĩkôt me'ã axwe rẽ nhym me kôt axwen arĩk ar ba, tãm. Kumã ne Metĩndjwỳnh pãnh jarẽ. \q1 Arỳm ne kam ngryk ne o ajkẽ. Nãm õ àpênho ngryk ne kam me pãnh o ajkẽ, kute õ àpênh par ne kamrô kapĩnkam ngryk ne kam me pãnh me'õ kuprỳ kurẽtijao ajkẽ. Mrãmri, ane. \m Nãm ã kàjkwakam me krãptĩ ane. \p \v 3 Ne kam ajte kàj bê kabẽn ne, \q1 —On me Metĩndjwỳnhmã mex jarẽ. \q1 Krĩrax jabatànhbê Babirônij ne mã pôr ne kũm tyk rã'ã rã'ã. Àtyk kêtkumrẽx, ane. \m Nãm ã kàjkwakam me krãptĩ ane. \p \v 4 Nhym kam mebêngêtbê 24mẽ mỳjja tĩn amãnhkrut ne amãnhkrut ne tu mỳrbê rôrôk ne Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ. Metĩndjwỳnh krĩ djàtikam ỹrjamã rax jarẽn kum, \q1 —Mrãmri godja ga ã o ane, ane. \m Ne kam ajte abenmã kum, \q1 —Gu me on Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ, ane. \p \v 5 Nhym kam krĩ djàti kurũm me'õ kabẽn ne, \q1 —Ẽ, me akunĩ, me abê Metĩndjwỳnh nhõ àpênh, me amã umaja, me abẽnjadjwỳrmẽ me akàtàmmẽ me akunĩ on me me banhõ Metĩndjwỳnhmã mex jarẽ, ane. \p \v 6 Nhym kam mỳjja kute me krãptĩ kangao kumex pyràk ba kuma. Kute ngô rãrãk pyràk, kute na krikrit tỳx pyràk. Nhym me krãptĩja kabẽn ne, \q1 —On me Metĩndjwỳnhmã mex jarẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh me banhõ Metĩndjwỳnh tỳxo kubê kumkati, ta ne bẽnjadjwỳr rax ne mrãmri ar meo bakumrẽx, kumã dja ga me mex jarẽ, ane. \q1 \v 7 Ẽ, gu me on bakĩnhkumrẽx. Me kute abenã ar mẽnh kadjy bakĩnhkumrẽx. Gu me abenmã raxmẽ mex jarẽ. Arỳm ne õ akati 'ỳr bôx. Arỳm ne me kute Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ prõmẽ abenã ar mẽnhmã, kam dja gu me bakĩnhkumrẽx. \q1 Arỳm ne nija amimex ne. \v 8 Arỳm ne kadjy kum kubẽkà ngã nhym arỳm adjà. Kubẽkà mexkumrẽx, kubẽkà jadjênh, kubẽkà ajmã kute kêtkumrẽx, ane. \m Nãm ã me krãptĩ memã ane. Nãm Metĩndjwỳnh kute õ me mexjamã axwe kêt jarẽnh nhym me katàt mrãnh'ã kubẽkà mex jakre ne ta õ me ja'ã prõ jakre. \p \v 9 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh imã, \p —On 'ã pi'ôk no'ôk. Arỳm ne me kute Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ prõmẽ abenã ar mẽnhmã, nhym me arỳm kute kadjy djwỳ djàrmã. Arỳm kadjy mry kumex ne. Nhym arỳm memã kabẽn. Me Mrykĩ'ãtomti jabatành nymẽ ro'ã õ kwỳ krẽn rax kadjy memã kabẽn ne. Me ajbit dja me kĩnhkumrẽx. Me Mrykĩ'ãtomti jabatành nykôt õ kwỳ krẽnja, me ajbit dja me kĩnhkumrẽx. On 'ã pi'ôk no'ôk, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. Ne kam ajte imã, \p —Ẽ, mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm kabẽn pydjin arẽ, ane. \p \v 10 Ba kuman kam kabem itu mỳrbê tỹm ne bit ije kum rax jarẽnhmã, bit ije kadjy mrãnh djwỳnhmã rax jarẽnhmã nhym imã, \p —Kati, kwãrĩk wãnh. Badjwỳ ne ba Metĩndjwỳnhmã idjàpênh, akamymẽ ar akôt Metĩndjwỳnhmã idjàpênh. Akamymẽ ar atỳxkumrẽx me aje mekmã Jeju'ã adjujarẽnhjakôt ne ba kum idjàpênh. Badjwỳ ne ba ar akôt kum apê. Kam dja ga Metĩndjwỳnhmãbit rax jarẽ, ane. \p Be, me akajmãtã ne Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ô'ã memã Jejubit'ã ujarẽnh ar ba. Ga me kam gadjwỳ ijuk'ã Jejubit'ã adjujarẽnh ar aba. Kumãbit ne me kute rax jarẽnh ar o bamã, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. \s1 Me'õ kawaru jaka'ã ỹr. \p \v 11 Nhym kam kàjkwa ajkij nhym kawaru jakaja dja. Nhym me'õ 'ã nhỹ. Me'õ nhidjibê Kabẽnkumrẽx, ne ajte idji 'õbê Katàt kabẽn ne 'ã nhỹ. Nãm katàt memã axwe pãnh jarẽn kôt me'ỳr prõt ne. \v 12 No pôk kute kuwy pôk pyràk ne kam bẽnjadjwỳr rax krãdjê tu. Krãdjê krãptĩ ne kutu. Ne ta idji 'ã wajêt. Nhym me kute idjija pumũnh kêt, ajbit ne kute aminhidji pumũnh. \v 13 Ne õ kubẽkà kute kamrôkam irja jadjà. Nhym me kum idji jarẽ. Idjibê Metĩndjwỳnh Kabẽn. Tãm ne me kum arẽ. \p \v 14 Nhym kàjkwakam Metĩndjwỳnh nhõ krãkamngônh krãptĩ kôt mõ. Ne kam kubẽkà mexkumrẽx, kubẽkà jaka, kubẽkà ajmã kute kêt jangij ne 'ã mõ. Kawaru jaka'ã ne me krĩn kôt mõ. \v 15-16 Nhym Bẽnjadjwỳr jajkwa krekre kurũm kàxdjwa kajgo kato. Kàxdjwa kajgo djwa mexkumrẽx ne kato. Nhym kubẽkà'ã idjin kjê'ã idji. Idjibê \q1 Bẽnjadjwỳr raxbê kumkatiti:. \q1 Kute bẽnjadjwỳr raxo pykabê me bẽnjadjwỳrja kunĩ jakrenh mexi. \q1 Kam ne kubê Bẽnjadjwỳr raxbê kumkatiti:. \m Ne kam kàxdjwa kajgo djwa mexjao dja apỹnh me ba djàri meo ajkẽ. Meo ajkẽn kam ar meo ba, me kum àpênhmã dja kabẽno me anor ar o ba. Kabẽno me anon me axwemã bẽn tỳx ar ba. Djãm kute akrànmã ar me axweo bamã? Kati, dja kàxo àbêr djào ar mekam ngryk ban mekam ngryk mex ne. Godja Metĩndjwỳnh ngryk janênh djàkam me kurẽ ne prĩne me anê nhym me kamrô prõt ne. Djãm Metĩndjwỳnh tỳxo kubê kumkati ngryk ngri got? Nãm ar meo ban ĩ mekam ngryk mex ne. \p \v 17-18 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh pydjin dja, ba omũ. Arngro tỳxkam ne dja. Ne kam kàj bê àkmã kabẽn ne. Àk kàjkwa tã tor ne mrãnhja kunĩmã kabẽn ne, ne kum, \p —Me apa. Amrẽ me aben pydji. Arỳm ne Metĩndjwỳnh me amã me anhõ kwỳ krẽn djà rax ne o atom ne, me aje krẽn ne ajajnemã. Ẽ, bẽnjadjwỳr nhĩmẽ krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr nhĩmẽ me àprãr nhĩmẽ kawaru nhĩmẽ 'ã krãkamngônh krĩja nhĩmẽ me kute me pa 'amỳnh nhym me memã àpênh kajgo ar baja nhĩmẽ me kute memã o pãnh kadjy àpênhja nhĩmẽ me bẽnjadjwỳr nhĩmẽ me kàtàm nhĩmẽ me kunĩ nhĩ dja ga me krẽn ajajne, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh àkmã kabẽn ane. \p \v 19 Nhym kam mry kute meo bajamẽ õ krãkamngônhmẽ me bẽnjadjwỳr rũnhmẽ arỳm akuprõ. Me kute Jeju kawaru jaka'ã ỹrja 'ỳr prõtmã ne me akuprõ. Nhym arỳm kutã Jejudjwỳ õ krãkamngônhreo akprõ. \p \v 20 Ne kam amijo aptàn ar pa 'amỳn kuwyo imôtikam ar kumẽ. Nãm mrymẽ kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja ro'ã ar pa 'amỳn aro tẽn kuwyo imôtikam ar kumẽ. Kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja ta kute mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx, kute mry djô'ã kabẽnkôt mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx ne o kute me noo biknor. Nhỹnh me ja ne me noo akuno? Bir, me'ã mry nhidji jarij ne kute mry karõmã amijarẽnh ne kute kum rax jarẽnhja, me tãm ne kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja me noo akno. Kam ne Bẽnjadjwỳr Jeju mrymẽ kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja ar ro'ã ar pa 'amỳn aro tẽn kam kuwyo imôtikam ar kumẽ. Ar tĩn ne ar pa 'amỳn aro tẽn kuwyo imôtikam ar kumẽ. Kuwymẽ kẽn ngrãngrã pôkkam ar kumẽ. \p \v 21 Ne kam me kôt mõrja nhimex ne. Jeju kawaru'ã ỹrja tãm ne ajkwa krekre kurũm kàxdjwa kajgo katorjao me imex ne. O ne pyka kunĩkôt me bẽnjadjwỳrmẽ ar õ krãkamngônh ro'ã me imex ne. Me imex nhym àk kunĩ me kwỳ krẽ:n meo ajne. \c 20 \s1 Xatanaj djuwpre'ã amex kubê 1.000. \p \v 1 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kàjkwa kurũm tẽn ruw ba omũ. Ikrakam ne kam o kajkep djà byn o tẽn o ruw. Mỳjkam o kajkep djà nã? Bir, kre ry typydjikam o kajkep djà ne kubyn o tẽn o ruw. Kàxiràxtimẽ ne kubyn o ruw. \p \v 2 Ne kam mry kaàkjao tỹm, kubê ne Kangã tũm, kute me kàmex jarẽnh djwỳnh. Xatanaj tãm ne o tỹm ne kàxiràxtio uwpre. Djãm uwpre'ã amex pydji got. 'Ã amex krãptĩĩ. 'Ã amexbê 1.000. \v 3 Nãm tu kre ry typydjikam kumẽn 'ã ijên kam o kajkep ne prĩne 'ã ijê djào amrà, mỳjja kute tom pyràk o prĩne oy. \p Be, Xatanaj kute ajte pyka kunĩkôt me noo biknorbê ne krekam kumẽn 'ã ijê. Godja 'ã amexbê 1.000 apêx nhym kam ajte kadjy mrãnh djwỳnh 'ã kutan kaba nhym ar ba ngrire. Tãm ne ja. Be, ba kam ajte mỳjja 'õdjwỳ pumũ. \p \v 4-5 Be, me krĩ djàtidjwỳ ne kumex ba omũ. Nhym me kam krĩ. Metĩndjwỳnh ne arỳm me jamã kum, \p —Me ga dja ga me memã axwe pãnh jarẽ, ane. \p Me karõdjwỳ ne ba omũ. Mỳj me karõ nã? Bir, me kute memã Jeju'ã ujarẽnh ar ban Metĩndjwỳnh kabẽn'ã ujarẽnh ar ba nhym me kute me mut krãkàr nhym me tyk karõ ne ba omũ. Me kute mrymẽ mry karõ arkum rax jarẽnh kêt, kute aro Metĩndjwỳnh ne arkum amijarẽnh kêt nhym mry te kute me'ã aminhidji janhôr prãmja, te kute me kuka'ã nàr me ikra'ã aminhidji janhôr prãmja, nhym me kubê bikẽnh nhym kam me kute me par karõ ne ba omũ. Me tãm dja me akubyn tĩn ne kam Kritumẽ ro'ã ar meo ba. Ar meo ba'ã amex krãptĩ ne. 'Ã amexbê 1.000. Me tyk ne akubyn tĩn kutewa ne ja. Nhym bep me kàtàm tykja, me tãm dja me'ã amexbê 1.000 nhym me akubyn tĩn ne. \p \v 6 Nhym bep me tyk ne akubyn tĩn kutewaja dja me kĩnhkumrẽx. Arỳm mexo me akrenh me:x ne. Dja me ajte ty? Arkati. Dja me ajte tyk kêtkumrẽx, ne kam Metĩndjwỳnhmẽ Kritu arkum apê, mebê me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh ne arkum àpênh ba. Ne kam ar ro'ã ar meo ba. Ar meo ba'ã amex krãptĩ. 'Ã amexbê 1.000. \s1 Kute kuwyo imôtikam Xatanaj mẽnh. \p \v 7 Nhym kam amexbê 1.000 apêx nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh Xatanaj'ã kuta. Kubê ijêja'ã kutan me kadjy kaba. \v 8 Nhym arỳm kato, pyka kunĩkôt ajte kute me noo biknormã kato. Dja kàjkwa kraxkam me jamẽ kàjkwa nhôtkam me jamẽ aktã kàjkwa nhirê'ãnh me jamẽ mekbê Kokmẽ mekbê Makokmẽ me kunĩ 'ỳr bôx ne memã kabẽn jarẽn me noo aknon meo akprõ. Kute Metĩndjwỳnh nhõ me ja'ỳr prõt ne kute me par kadjy nàràm meo akprõ nhym me kumex. Nãm me kute ngô rax mỳrri pykati ngrà ja pyràk. Pykati ngrà tãm ne me o itun te kute abenã akremã nhym krãptĩ: anen amũ ajkamẽ nhym me te o ane. Nãm ã krãkamngônhre kumex o ane. \p \v 9 Ne kam prĩne me kadjy pyka jaên kam me'ỳr mõn Metĩndjwỳnh nhõ me mexjamã ipôk ne, krĩ mexmã ipôk ne. Metĩndjwỳnh kum krĩrax kĩnhkumrẽxja tãm ne me kum ipôk ne. Nhym kam kàjkwa kurũm kuwy ruw ne prĩne me kuga nhym me prĩne xêr. \p \v 10 Nhym kam Metĩndjwỳnh bõm 'êxnhĩja mẽ, kute me noo biknor djwỳnhja kuwyo imôtikam kumẽ. Kuwymẽ kẽn ngrãngrã pôkkam kumẽ. Kam ne õbê mrymẽ kabẽn jarẽnh djwỳnh 'êxnhĩja mẽ. Ne kam ajbir kam Xatanaj mẽ. Kam ne Metĩndjwỳnh prĩne aro bikẽnh rax ne. Nhym ar tokry: ne àmnhirẽnh ar ba. Àmnhirẽnh ar ba rã'ã rã'ã. Àmnhirẽnh ar ba: nhym 'ã akamàt ne tãmkam 'ã akati. Dja o ino rer kêtkumrẽx ne. \s1 Metĩndjwỳnh kute me tykmã pãnh jarẽnh. \p \v 11 Nhym kam krĩ djàti jaka dja nhym kam me'õ nhỹ ba omũ. Nhym kam umaje pykamẽ kàjkwa prõt ne nhĩ'ãm tẽn akuno. \v 12 Nhym kam me tyk kabem kumex. Me tyk kunĩ, me bẽnjadjwỳrmẽ me kàtàmmẽ krĩ djàti kabem kumex. Nhym kam pi'ôk no'ôk'ã kurê. \p Ne kam ajte pi'ôk no'ôk 'õdjwỳ'ã kuta. Metĩndjwỳnh kute me tĩn rã'ã rã'ã'ã no'ôkja pi'ôk tãm ne 'ã kuta. \p Nhym bep ate ne kute pi'ôk no'ôk kumrẽx'ã rênhja. Pi'ôk jakôt ne Metĩndjwỳnh memã axwe pãnh jarẽ. Me tĩnri axwe'ã pi'ôk no'ôk ja ne Metĩndjwỳnh 'ã kurên kam mekmã axwe pãnh jarẽnho nhỹ, me tykmã pãnh jarẽnho nhỹ. \p \v 13 Nhym kam ngô raxbê pyka kêtjadjwỳ Metĩndjwỳnhmã me tyk kanga. Ngô kute me imexja tãm ne kum me kanga. Nhym apỹnh mỳjja kute me par djàri Metĩndjwỳnhmã ajte me kanga. Nhym me tyk nhõ pyka Metĩndjwỳnhmã ajte me kanga. Kum me kanga nhym me tyk kunĩ krĩ djàti kabem kumex. Nhym mekmã pãnh jarẽnho nhỹ. Me tĩnri kute amijo bakôt ne memã pãnh jarẽnho nhỹ. \p \v 14-15 Mekmã pãnh jarẽnh pan kam ate apỹnh mỳjja kute me par djàri mekam o pôx ne kuwyo imôtikam kurẽ ne ajte me tyk nhõ pykadjwỳ kuwyo imôtikam kumẽ nhym arỳm me tyk nhõ pykaja kêt ne. Nhym bep mỳjja kute me parja gêdja ajte akubyn me par kêtkumrẽx ne. Arỳm me tyk kêt. Mỳjja kute me parja arỳm kêt. \p Nhym me idji'ã no'ôk kêtja, Metĩndjwỳnh kute me tĩn ne ar ba rã'ã rã'ã kadjy idji'ã no'ôk kêtja, me tãm ne Metĩndjwỳnh kuwyo imôtikam me kurẽ. Me tyk nhijukri tyk ne ja. \c 21 \s1 Metĩndjwỳnh nhõ Djeruxarẽ ny. \p \v 1 Nhym kam kàjkwamẽ pyka arỳm ny ba omũ. Nhym bep kàjkwa tũmmẽ pyka tũm ne arỳm nhĩ'ãm tẽn akuno. Nhym ngô raxbê pyka kêtdjwỳ arỳm kêt. \p \v 2 Nhym kam krĩrax mextire ruw ba omũ. Krĩraxbê Djeruxarẽ arỳm ny ne ruw. Kàjkwa kurũm ruw. Metĩndjwỳnh kurũm ne ruw ba omũ. Djeruxarẽ arỳm mexkumrẽx. Kute me mjên 'ỳr ba kadjy kute amimex pyràk, me kute mjên kadjy amimex ne kute kubẽkà mex jangjênh ne mrãnh nhym me kute abenã me rẽnh pyràk. \p \v 3 Nhym kam krĩ djàti kurũm me'õ kabẽn. Kàj bê kabẽn ne memã kum, \q1 —Ẽ, arỳm ne Metĩndjwỳnh pykakam me ja'ỳr bôx ne kam mekam ar bamã. Dja mekam ar ba ne kam meo aminhõkumrẽx ne. \q1 Nà, Metĩndjwỳnh ta dja mekam djan \v 4 kam me kunĩmã no kangô kukõn mekmã o apêx. \q1 Nhym kam me arỳm tyk kêtkumrẽx ne. \q1 Ne kaprĩ kêtkumrẽx ne. \q1 Ne mỳr kêtkumrẽx ne. \q1 Ne tokry kêtkumrẽx ne. Mỳkam? \q1 Mỳjja kunĩ tũmja arỳm nhĩ'ãm tẽm ne biknorkam ne arỳm kêt ne, ane. \m Nãm ã krĩ djàti kurũm kabẽn ane. \p \v 5 Nhym kam krĩ djàtikam ỹrja ne kabẽn ne, \q1 —Ẽ, arỳm ne ba mỳjja kunĩo ny, ane. \m Ne kam ajte, \q1 —On 'ã pi'ôk no'ôk. Mrãmri ne kabẽnja. Djãm kabẽn kajgo? Arkati, kabẽnkumrẽx, ane. \m \v 6 Ne kam imã, \q1 —Anũ. Arỳm ne ba o ino re. \q1 Ba ibê mỳjja kunĩ krax ne ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt. \q1 Ba ne ba adjàkamã itũm ne kam ije mỳjja nhipêxo itẽm ne ije inomã mẽnh, ba. \q1 Djori me'õ kum kôr ba kum ngô ngã gê o ikõ. Ngô tĩn dja ba tu kum kajgo ngã gê o ikõ. Mỳj ngô tĩn nã? Bir, ngô kute meo tĩnja dja ba kum kungã. \q1 \v 7 Me me kuràm tỳx ne kute ijãno ãm jamãbit dja ba mỳjja mex kunĩ ngã ne kam tu meo ikrakumrẽx nhym me imã, “Me inhõ Metĩndjwỳnh”, ane. \q1 \v 8 Nhym bep me kute bit ijo aminhõmãn kute amikam me kabẽn pymaje ikangaja, \q1 ne kam ajte me kute amim imar kêtja, \q1 me kute axweo amiptàrja, \q1 me kute me par prãmja, \q1 me prõ prãmja, me mjên prãmja, \q1 me udjy,\f + \fr 21:8 \ft Me kute apỹnh mỳjja mar, namẽ mry kaàkmẽ me karõmẽ, me tãm ne me amijo wajangao ba. Nhym me karõ punu ne me kute me jakôt me noo biknor prãmkumrẽx. 'Ã dja gar, A Tex 2.9, Apôx 13.13, Karõ 8.9-24, 13.6-12, 19.13-19 jarẽ.\f* \q1 me kute mỳjjao Metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kute we kum ar amijarẽnho baja, \q1 me 'êxnhĩ kunĩ, \q1 me arĩk ar ba kunĩ dja me iwỳr bôx kêtkumrẽx ne. \q1 Me ja kunĩ dja ba kuwyo imôtikam me kurẽ. Kuwymẽ kẽn ngrãngrã pôkkam me kurẽ. Me tyk nhijukri ajte tyk ne ja. \p \v 9 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh 'õ kato ba omũ. Kadjy mrãnh djwỳnhbê 7 ne apỹnh mỳjjao kute meo bikẽnh djàri Metĩndjwỳnh ngryko ino rero ngônho ipu kute amỳnh ne o ku'ê ja 'õ ne iwỳr tẽn imã, \p —Apa, amrẽ tẽ ba on amã akre ga omũ. Mrykĩ'ãtomti jabatành ny prõ dja ba amã akre. Me arỳm kute abenã ar mẽnhja dja ba amã akre, ane. \v 10 Ã imã anen kam ikarõo tẽ. Krãnh jabatành, krãnh prêkti'ỳr ikarõo tẽn ijo bôx. \p Nhym kam krĩrax mextire ruw ba omũ. Prõ ne rwỳkja. Krĩraxbê Djeruxarẽ arỳm ruw. Kàjkwa kurũm, Metĩndjwỳnh kurũm ruw ba omũ. \v 11 Nhym aparmã adjênh tẽ. Metĩndjwỳnh jadjênho ne adjênh ne. Ne kam karỳr kute kẽn pãnh rax, kẽn ngrãngrã jadjênh tỳxja pyràk. Ne ajte karỳ:r kute krytyrãnh karỳrja pyràk. Nãm ã krĩrax jadjênh anen ruw. \p \v 12 Nhym kikre bu'ã apỹnh kẽn djàri aben nhiby adjwỳro tẽ nhym ã prêktire anen ã utĩ ane. Nhym kam ajkwa krekrebê 12. Nhym kam apỹnh ajkwa krekre djàri kadjy mrãnh djwỳnh 'ã ku'ê. Nhym ajkwa krekre'ã idji arij. Apỹnh mekbê idjaer nhingêt kukãmãre nhidji djàri ajkwa krekre 'ã idji arij. Idjibê 12 ne apỹnh kre'ã arij. \p \v 13 Nãm kàjkwa krax 'ãnh ajkwa krekre amãnhkrut ne ikjêkêt. Ne kàjkwa nhôt'ãnh ajkwa krekre amãnhkrut ne ikjêkêt. Ne kàjkwa nhirê'ãnh aktã ajkwa krekre amãnhkrut ne ikjêkêt. \p \v 14 Nhym kikre bu'ã apỹnh kẽn djàri aben nhiby adjwỳro tẽmja krakri ne kẽnpotibê 12 ikwã. Kẽnpoti'ã ne Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kute ar anorbê 12ja idji arij. \p \v 15 Nhym kadjy mrãnh djwỳnh kute imã kabẽnja àbêr djà byn o dja. Kẽn karỳro àbêr djà. O kute krĩrax'ã akremã. Kute krĩraxmẽ ajkwa krekremẽ bu'ã apỹnh kẽn djàri aben nhiby adjwỳro tẽmjamẽ kute 'ã akremã. \p \v 16 Nhym krĩrax pomẽ rymẽ kute aben pyràk. Nhym pokôt 'ã akren anhàkôt 'ã akren prêkkôt 'ã akre. Nhym kunĩ'ã akre kute aben pyràk. Ne 'õ aben japanh kêtkumrẽx. Àbêr djào ne 'ã akreo tẽ. 'Ã akrebê 2.200 kirometu. \p \v 17 Nãm kikre'ã akren kam atãri kikre bu'ã kẽnja'ã akre. Prêk'ã akrebê 64 metu. Me baje mỳjja 'ã akrekôt ne kadjy mrãnh djwỳnh kikremẽ kikre bu'ã kẽnjamẽ 'ã akre. \p \v 18 Nhym bu'ã kẽnja ne ngrãngrã kute bõre ngrãngrã pyràk o ne ipêx ne. Nhym bep krĩraxja ne kryt karỳro ipêx ne. Kryt karỳrobit, atemã mỳjja 'õmẽ o bikàr kêt. Nhym krytja karỳ:r kute ixe jadjênh pyràk. \p \v 19-20 Nhym kam kikre bu'ã kẽnja krakri kẽnpotikam apỹnh kẽn djàri kumex. Kẽn pãnh raxbit. Kikre bu'ã kẽnja kĩnh kadjy. \qm1 Kẽn kutewa ne ngrãngrã kute bõre ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja ngrãngrã tỳx kute kwênh ngrãngrã ngwỳnh ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kàjbê ràràr kamrêk kute kôkanê ngwỳnh ràràr kamrêk ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja ngrãngrã kute krwỳnh ngwỳnh ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kajngàr kute ngànhtey nhy kajngàr ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kamrêk kute tyrti tekà kamrêkti, tekà kamrêk ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kàjbê ràràr kute mutẽkre ngwỳnh ràràr ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kàjbê ngrãngrã kute kôtkaàk ngwỳnh kàjbê ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja ngrãngrã kute bày'yre ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja kàjbê ngrãngrã kute krãkamkàxte ngwỳnh kàjbê ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Ne atãri ja ngrãngrã tỳx kute atorti ngrekà ngrãngrã ja pyràk. \qm1 Nhym bep kute katẽ ja ne ràràr kute kẽnnetojre ngwỳnh ràràr ja pyràk. \m Be, kikre bu'ã kẽn krakri apỹnh kẽnpoti djàri ne ja. \p \v 21 Nhym bep kikre bu'ã kẽnja ajkwa krekrebê 12ja ne angà krã. Angà krãti:, angà krãtio ne kikre bu'ã kẽnja ajkwa krekre kunĩo 'ã ijê djà, tãm ne kute ngàp jadjênh pyràk. Apỹnh ajkwa krekre djàri ne kadjy angà krã'ã akren o ipêx ne, angà krã pỹnho. Be, kikre bu'ã kẽn jajkwa krekre ne ja. \p Nhym bep krĩkam pryjadjwỳ kryt karỳro pry. Kryt karỳrobit, atemã mỳjja 'õmẽ o bikàr kêt. Karỳ:r kajgon kam apôkmã rĩt, kute ngônh karỳr apôkmã rĩt ja pyràk. \p \v 22 Djãm krĩrax jakam Metĩndjwỳnh nhõ kikreti? Kati, arỳm ne bôx ne me bakam ar mrã. Bẽnjadjwỳr Metĩndjwỳnh tỳxo kubê kumkatimẽ krabê Mrykĩ'ãtomti jabatành nyja ar tãm ne arỳm ar bôx ne me bakam ar mrã. Arỳm ne ar ro'ã me bawỳr ruw ne me bakam ar mrã. Djãm me kute kum kabẽn kadjy ne mete kum kikremã? Kati, arỳm ne ar bôx ne me bakam ar mrã. Mỳj kadjy dja me kum kikre? Djãm kàjkwakam ar ba rã'ã ne mete kum kikren kam kum kabẽnmã? \p \v 23 Djori kam mytmẽ mytyrwỳ kute me kurwỳmã? Kati, Metĩndjwỳnh ta adjênho dja me kurwỳ. Krabê Mrykĩ'ãtomti jabatành ny jadjwỳbê ne me kurwỳ djwỳnh. \v 24 Be, ar irã jakam godja apỹnh me ba djàri kunĩ kam mrã, mrãnh mextire. Nhym pyka kunĩkôt bẽnjadjwỳr krĩraxmã õ mỳjja mex kunĩo wangijn o krĩrax kĩnh ne. \p \v 25 Nhym krĩ bu'ã kẽn jajkwa krekredjwỳ 'ã ijê kêtkumrẽx ne. Djãm akamàt kadjy dja me ajkwa krekre'ã ijê? Kati, akamàt kêtkumrẽx, a'u ry typydji. Kam godja ajkwa krekre'ã ijê kêtkumrẽx ne. \v 26 Nhym apỹnh me ba djàrikam me ja õ mỳjja mexo wangijn o krĩrax kĩnh ne. Nhym me rũnh krĩraxmã wangij nhym krĩrax ô'ã kĩnhkumrẽx ne. \p \v 27 Nhym bep mỳjja punu 'õ dja kum àr kêtkumrẽx ne. Me pijàm kêtmẽ me 'êxnhĩmẽ me ja 'õ dja kum àr kêtkumrẽx ne. Nhym bep Mrykĩ'ãtomti jabatành ny kute õ pi'ôk no'ôkkam me tĩn rã'ã rã'ã'ã idji janhôrjabit dja me kum wangij. \c 22 \s1 Ngô kute meo tĩn. \p \v 1 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh imã ngô kute meo tĩn pakrax jakre. Ngô kute meo tĩn ne prõto nõ ba omũ. Metĩndjwỳnhmẽ Mrykĩ'ãtomti jabatành nyre ar krĩ djàti kurũm ne prõto nõ. Karỳ:rkumrẽx. Karỳr kute krytyrãnh pyràk. \v 2 Nãm pry nhõkre djàkôt prõto nõ. Krĩraxkam pry nhõkre djàkôt prõto nõ nhym aktã nokà'ã pidjô kute meo tĩnja dja. \p Pidjô bàri amãnhkrut ne mytyrwỳ kunĩ kôt aben pãnh ô kadjy aktã ngô nhijên o dja. Aktã ne ngô jakà'ã ngô nhijên o dja. Be, pidjô ja ne ar mytyrwỳ kunĩkôt ôo kute aben japanho ãm kadjy dja. Nãm apỹnh mytyrwỳ djàri'ã pidjô jakren o 12. Mytyrwỳ kunĩ kôt ôn bikaprãr kêtkumrẽx kadjy 'ã akre. Nhym bep pidjô 'ôja ne kubê me umar mex djà, pyka kunĩ kôt kute meo mex nhym me umar mex ne kanê kêtmã. \p \v 3 Djãm krĩ jakam mỳjja kute meo bikẽnhmã? Kati, krĩ ja gêdja tu kam me mex ryti pydji. Nhym mỳjja kute meo bikẽnh dja 'ỳr àr kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnhmẽ Mrykĩ'ãtomti jabatành ny dja kam ar meo ban meo djuw mex o ba. Nhym õ àpênhdjwỳ kum àpênh mexkumrẽx ne. \v 4 Ne kam Metĩndjwỳnh nokre pumũ nhym kam me kuka'ã Metĩndjwỳnh aminhidji janhô nhym me 'ã ar ba. \p \v 5 Nhym kam kam akamàt kêtkumrẽx ne. Nhym kam ngônhpôkti kêtkumrẽx ne. Nhym arngro kêtkumrẽx ne. Mỳj kadjy dja ngônhpôktimẽ arngromẽ? Bẽnjadjwỳrbê Metĩndjwỳnh dja me kurwỳ. Nhym Metĩndjwỳnh nhõ me ja dja ar meo ba rã'ã: ar meo ba. \p \v 6 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh imã, \p —Ẽ, mrãmri ne kabẽnja. Djãm kabẽn kajgo? Arkati. Kabẽnkumrẽx. Amrẽbê Bẽnjadjwỳrbê Metĩndjwỳnh ne me kute kabẽn jarẽnh djwỳnhmã ta Karõ jano nhym me kam ô'ã memã kabẽno amirĩt ne. Nhym kam ajbir jakam ta arỳm ajte kadjy mrãnh djwỳnh jano. Kute õ àpênhmã mỳjja kator 'ỳr jao amirĩtmã ne ano. Kute mỳjja kator kêtja anhỹr djwỳnhràm mekmã o amirĩt kadjy ne ano. Arỳm kator 'ỳr, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane. \s1 Jeju bôx 'ỳr arẽ. \p \v 7 Nhym Jejudjwỳ arỳm me bamã, \p —Ẽ, arỳm ne ba akubyn me awỳr ibôx 'ỳr, ane. Ẽ, me'õ kute prĩne ikabẽnkôt amijo ba jabej dja kĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh kute anhỹr djwỳnhràm memã mỳjjao kator'ã ujarẽnh ga aje 'ã pi'ôk no'ôk nhym me kute amim mar ne kôt amijo ba jabej, be, me tãm dja me kĩnhkumrẽx ne, ane. \p Nãm ã Jeju me bamã ane. \fig |src="cn01884B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mỳjja apôx 22.7" \fig* \p \v 8 Ba, ba ibê Djuão ne ba arỳm prĩne omũ. Nã bãm mỳjja ja kunĩ pumũn kuma. Ne kam mỳjja kunĩ pumũn mar pan kam kabem itu mỳrbê tỹm. Kadjy mrãnh djwỳnh kute imã mỳjja 'ã karõ kabem itu mỳrbê tỹm ne bit ije kum rax jarẽnhmã. \v 9 Nhym kam imã, \p —Kati, kwãrĩk wãnh. Badjwỳ ne ba Metĩndjwỳnhmã idjàpênh, akamybê Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhmẽ ar akôt Metĩndjwỳnhmã idjàpênh. Me akunĩ aje pi'ôk no'ôkkôt, ajbir aje Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk jakôt amijo abajamẽ ne gu me baro'ã Metĩndjwỳnhmã badjàpênh. Kam dja ga Metĩndjwỳnhmãbit rax jarẽ, ane. \v 10 Ne kam ajte imã, \p —Gora udjur kêt. Metĩndjwỳnh kute anhỹr djwỳnhràm memã mỳjjao kator'ã ujarẽnh ga aje 'ã pi'ôk no'ôkja kwãrĩk wãnh udjur kêt. Arỳm 'ỳr. Mỳjja ja kunĩ arỳm kator 'ỳr. \v 11 Kwãrĩk wãnh me axwe wãnh axwe ar ba rã'ã. Nhym me arĩk ar badjwỳ tu wãnh arĩk ar ba rã'ã. Kute amimarkôt arĩk ar wãnh ba. Gê me kute katàt amijo badjwỳ katàt amijo ba rã'ã, katàt amijo ba ry typydji. Nhym Metĩndjwỳnh nhõ me mex jadjwỳ mex rã'ã, mex ry typydji. \p \v 12 Ẽ, arỳm ne Jeju me bamã kabẽn jarẽ. Gora me kabẽn ma. Nãm, \p —Ẽ, arỳm ne ba akubyn me awỳr ibôx 'ỳr. Dja ba bôx ne kam me amã pãnh jarẽ. Me aje amijo abakôt me amã pãnh jarẽ. Me ajaxwemẽ me amrãnh mexmẽ kôt me amã pãnh jarẽ. Ẽ, me ajaxwe dja ba me ajo ajkẽ nhym bep me mexmẽ gêdja ba me iro'ã ar iba. \v 13 Ba ibê mỳjja kunĩ krax ne ajte ibê mỳjja kunĩ 'ênhôt. Ba ne ba adjàkamã itũm ne kam ije mỳjja nhipêxo itẽm ne ije inomã mẽnh. Ba ren ije kàjkwamẽ pykamẽ omũnh 'ãno idjãm kêt nhym ren amrẽbê amijo ajkẽ nhym ren mỳjja kunĩ kêt ne, ane. \p \v 14 Be, Metĩndjwỳnh nhõ me mexja, me axwe kêtja dja me kĩnhkumrẽx ne. Me tãm dja me kute kubẽkà'ã ngrã o pôxkam aka pyràk. Dja me axwe kêt ã mextire ne ã kĩnh ane. Me jabit, Metĩndjwỳnh nhõ me mexja dja me pidjô kute meo tĩn ku ne krĩrax bu'ã kẽn jajkwa krekrekôt wangij ne kam Metĩndjwỳnh nhõ krĩraxkam ar ba. \p \v 15 Nhym bep me kute ropre pyràk ne arĩk ar bajamẽ me udjymẽ me prõ prãmmẽ me mjên prãmmẽ me kute me par prãmmẽ me kute mỳjjao Metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kute we kum amijarẽnho bajamẽ me 'êxnhĩmẽ me kabẽn krãptĩjamẽ, me tãm gêdja me kum ngjênh kêtkumrẽx ne. \p Nhym kam Jeju ajte me bamã, \p \v 16 —Ba ibê Jeju ne ba me amã ikadjy mrãnh djwỳnh jano. Kute apỹnh me aje ikôt aben pydji djàri me amã katàt mỳjja ja jarẽnhmã. Ba ne ba ibê Dawi tàmdjwỳkumrẽx ne ãm djàkam dja. Ba ne ba Dawi nhipêx ne. Ba ne ba ije akati maktã umajỳrtire pyràk ne inhirãkumrẽx, ane. Nãm ã Jeju me bamã ane. \p \v 17 Nhym Metĩndjwỳnh Karõmẽ Mrykĩ'ãtomti jabatành ny prõmẽ ar Jejumã kum, \p —On amrẽ tẽ, ane. Jeju nhõ me jabê Mrykĩ'ãtomti prõ ne kum, \p —On amrẽ tẽ, ane. \p Godja ga me Jeju'ã idjujarẽnhja man kam gadjwỳ kum, \p —On amrẽ tẽ, ane. \p Nhym Jeju memã kum, \p —Gê kam me'õ kum kôr jabej on amrẽ iwỳr tẽn ngô tĩno ikõ. Tu kajgoo ikõ, pãnh kêt. Amã ngô kute meo tĩnja kĩnh jabej tu kajgoo ikõ, ane. Nãm ã Jeju kabẽn ane. \p \v 18 Ẽ, ibê Djuaõ ne ba ije me amã ikabẽn jarẽnhmã. \p —Me apa, me ikabẽn ma. Gora me aje ja mar jabej, Metĩndjwỳnh kute anhỹr djwỳnhràm memã mỳjjao kator'ã ujarẽnh ba ije 'ã pi'ôk no'ôkja aje mar jabej gora me ikabẽn ma. Dja ga me ajõ ijukri adjan atemã akabẽn 'õ jarẽn arỳm Metĩndjwỳnh kabẽno ajkẽ nhym arỳm pãnh me ajõo ajkẽ. Apỹnh ije meo bikẽnh djàri'ã pi'ôk no'ôk jao dja me ajõo ajkẽ. \v 19 Ba ibê Djuão ne ba ajte ije me amã ikabẽn jarẽnhmã, \p —Godja ba ije anhỹr djwỳnhràm Metĩndjwỳnh kute me amã mỳjjao kator'ã pi'ôk no'ôk ja ga me ajõ kabẽn 'õo ajngrà nhym arỳm Metĩndjwỳnh abê mỳjja nê. Abê pidjô kute meo tĩnja nên abê õ krĩrax mextireja nê ne ije me amã mỳjja mex jarẽnh ne ije 'ã pi'ôk no'ôk ja tãm dja me ajõbê nê, ane. \p Be, me ikabẽn ja ma. Ẽ, gêdja Jejudjwỳ me amã kabẽn jarẽ, \p \v 20 —Ba ibê Jeju, ije katàt me amã mỳjja kunĩ jarẽnh ne ba me amã, “Mrãmri ne ba arỳm me awỳr ibôx 'ỳr”, ane. \p Dja gu me, \p —Nà, Bẽnjadjwỳr Jeju, mrãmri. On amrẽ tẽ, ane. \p \v 21 Gê me banhõ Bẽnjadjwỳr Jeju ukaprĩkôt prĩne me bajo djuw mex. Mrãmri. Tãm ne ja.