\id MRK - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Makô \toc1 Makô memã Jeju'ã ujarẽnh ne ja. \toc2 Makô \toc3 Mak \mt1 Makô memã Jeju'ã ujarẽnh ne ja. \ip Makôdjwỳ ne prĩne Jeju'ã ajarẽ. Arỳm abatành ne kute memã amijo amirĩt'ã pi'ôk ja nhipêxmo krax ne 'ã ujarẽnh tẽn tyk ne akubyn tĩn ne àbir djàmã kumẽ. Nãm Paurmẽ Pedru arkôt mrã. Nhym Pedrudjwỳ Makôo õbikwa nhym ô'ã prĩne gwaj bamã Jeju'ã pi'ôk no'ôk ne. \c 1 \s1 Djuão kute Jeju kutêp me akre'ã ujarẽnh kadjy ne ja. \r Mat 3.1-12; Ruk 3.1-18; Dju r 1.19-28 \p \v 1 Ba ibê Makô ne ba pi'ôkkam me amã ikabẽn jarẽ. Me ujarẽnh ny kraxkôt ne ba me amã arẽ. Jeju. Kubê ne Metĩndjwỳnh Kra. Metĩndjwỳnh arỳm 'ã Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽ. Jejubê Bẽnjadjwỳrbê kumkatikôt ne me kum Kritu jarẽ. \v 2 Idjaij ne amrẽbê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn. Kabẽnkam ne Metĩndjwỳnh Kramã kum, \q1 “Ota ba akukãm ajã ujarẽnh djwỳnh'õ jano kute akutêp me akre nhym me kute mar ne adjwỳnhràm axwemã irern katàt kute amijo bamã. \q1 Kute mrãmri ne me kute me bẽnjadjwỳr rũnh kutêp katàt pry jadjwỳrja pyràk”, ane. \m \v 3 Ne ajte me bakukãmãremã kum, \q1 “Me'õ dja kapôt kukritkam memã kabẽn ne. Kàj bê dja me akren memã kum, \q1 ‘Me apa. Ẽ, on Bẽnjadjwỳr djwỳnh kutêp wãnh ajaxwemã anhiren katàt amijo aba. \q1 Kute mrãmri ne me kute bẽnjadjwỳr rũnh kutêp pryo mex ne kute kum katàt pry jadjwỳrja pyràk’, ane. \q1 Dja ã me'õ Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã memã ane.” \m Nãm ã Idjaij me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym kam me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã arỳm 'ỳr o bôx. Tũ:mràm 'ỳr o bôx nhym Djuão arỳm kato. Me bakamingrãnyrekam katon arỳm abatành ne. Abatành ne arỳm ã Kritu kukãm memã ujarẽnh ar bao ane. Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã 'ã ujarẽnh kôt arỳm katon ã wỳnhràm ar me akreo bao ane. \p \v 4 Nãm kapôt kukritmã kato. Katon arỳm ngômã me angjênh ar o ban ar me akreo ba. Nãm memã kum, \p —Me ga ne ga me ajaxweo aba tũm. On me amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Dja ga me ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm me ajaxwe maro aknon arỳm ngryk kêt. Ba kam arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã me ajangij. Nãm ã memã anhỹr ar o ba. \p \v 5 Nhym kam pykabê Djudêjakam me jamẽ krĩraxbê Djeruxarẽkam me jamẽ aben totokmã Djuão'ỳr ban bôxo dja. Bôx ne tu me ipôkri amijaxwe kôt amijarẽn kum, \p —Be mrãmri, ba ijaxwe: ar iba. Arỳm imã kĩnh kêt ne wãnh kum inhire, ane. \p Nhym Djuão arỳm ngô raxbê Djodãokam Metĩndjwỳnhmã ngômã me kunĩ jangij. \p \v 6 Be, Djuão ne mry jabatànhbê kameru kĩ nhipêxo kubẽkà jangij ne mry kào amikrax pren mỳjja kute krytkanhê pyràk kun menh kangôo ikõ. \p \v 7 Nãm kàj bê memã Jeju'ã ajarẽn memã kum, \p —Itotokbê ne me'õ bôxmã. Me'õ tãm ne raxo kute ijakrenh, kute ijakrenh mexi. Nã bãm te irax ne 'ỳr ibikamẽnh prãmje. Nã bãm te irax ne 'ã inhibôn ije kum parkà 'ãpre bônh ne o itẽm prãmje. Be, ãm irax ba ren arỳm kum apê. Nhym be kati. Ãm ingrire. Nãm raxo ijakrenh mex ne. Tãmja ne arỳm bôx 'ỳr. \v 8 Ba ne ba ngômãbit me ajangij. Djãm tãmwã kute ngômã me ajangjênhmã? Kati. Tãm dja bôx ne kam me awỳr Metĩndjwỳnh Karõ jano. Nãm ã Djuão memã ane. \s1 Kute ngômã Jeju jadjàr'ã ujarẽnh kadjy ne ja. \r Mat 3.13-17; Ruk 3.21-22 \p \v 9 Nhym kam pykabê Garrêjakam krĩraxbê Nadjare. Kurũm arỳm Jeju tẽ. Tẽ:n kam arỳm Djuão'ỳr bôx. Nhym kam arỳm ngô raxbê Djodãokam ngômã Jeju jadjà, Metĩndjwỳnhmã adjà. \v 10 Nhym arỳm ngô kurũm kator tẽ nhym aêrbê kàjkwa abenbê ajkij nhym arỳm omũ. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ kute tut pyràk 'ã ruw. Me kute omũnh kadjy ne amijo tut pyràk ne 'ã ruw. \v 11 Nhym arỳm kàjkwa kurũm Metĩndjwỳnh Jejumã kabẽn ne kum, \p —Mrãmri abê ikrakumrẽx. Imã ajabê:kumrẽx. Ba akam ikĩnhkumrẽx, ane. \s1 Xatanaj kute axwe'ã kum àpnênh kadjy ne ja. \fig |src="CN01656b.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Makô 1.11" \fig* \r Mat 4.1-11; Ruk 4.1-13 \p \v 12 Ne kam adjynkêt ne Metĩndjwỳnh Karõ kabẽno amũ Jeju kujaten kapôt kukritmã o mõn o bôx ne ipôkri o ba. \v 13 Nhym kapôt kukritkam rop mõr djàkam ar ba. Nhym kam me axwe nhõ bẽnjadjwỳrbê Xatanaj te kute axwe'ã Jeju mẽnhmã kum àpnênho dja nhym 'ã akatibê 40 apêx. Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh arỳm Jeju'ỳr bôx ne o djuw mex. \s1 Jeju kute amikôt ar 'wỳr kadjy ne ja. \r Mat 4.12-22; Ruk 5.1-11 \p \v 14 Nhym kam Jeju arỳm tẽ. Tẽ:n pykabê Garrêjakam bôx. Me arỳm kute Djuãoo tỹm ne kubê ijêkam ne Jeju kam bôx. Bôx ne kàj bê memã ujarẽnh ny jarẽnho ba. \v 15 Nãm memã kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kute amrẽbê me bakukãmãremã arẽnh kôt arỳm õ akati bôx 'ỳr. Kute amim me utàr ne ar meo ba 'ỳr. Me on amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne tu amim ujarẽnh ny markumrẽx, ane. \p \v 16 Ne kam Garrêjakam imôti mỳrbê tẽ. Nhym Ximãomẽ Ãngre ar axikôt katorja ngônhkam ar kryre rẽnho ba. Ar kubê tep pynênh djwỳnh tũm. \v 17 Ar kryre rẽnh ar o ba nhym Jeju arkum kabẽn ne arkum, \p —Amrẽ ar mã ikôt ajkamẽ ba ar amã ar adjàpênh djà ny jarẽ gar ar o aba. Dja gar mã ikôt me kamẽnh ar o aba. Kute mrãmri ne gar aje tep pynênho abaja pyràk dja gar mã ikôt me kamẽnh ar o aba, ane. \p \v 18 Nhym ar arỳm amikôt kryre mẽn mã Jeju kôt ajkamẽ. \p \v 19 Nhym ajbir tẽ nhym Xijagumẽ Djuão ar axikôt apôxja kàkam amim kryreo mexo nhỹ nhym arỳm ar omũ. Djebedêu ne ar adjuw. \v 20 Nãm ar omũ nhym adjynkêt nhym amikôt ar ku'uw. Nhym Bãm Djebedêumẽ õ àpênhmẽ ar kàkam nhỹ. Nhym Xijagu ar arỳm wãnh ar wãmã iren mã Jejukôt ajkamẽ. \s1 Jeju kute me krãptĩo mex. \r Ruk 4.31-37 \p \v 21 Jejumẽ ar mõ:n arỳm krĩraxbê Kapanakam bôx. Nhym kam ar'ã pi'ôk ràràr. Ar'ã me tyk djà kêt djà nhõ akati nhym kam ar mebê idjaer bikprõnh djàmã wadjà. Nhym kam arỳm memã 'ã ujarẽnho dja. \v 22 Nhym me Jejukam no tyn kumex ne kam abenmã kum, \p —Tô mỳj kabẽn ny got ja? Nãm prĩne kute amimarkôt katà:t memã amikukràdjà jarẽnhkumrẽx. Nãm ã me bẽnjadjwỳr rũnh kwỳ kabẽn mex anen ar prĩne kabẽno meo atomo ba, ane. Djã nãm ã Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh memã arẽnho ane? Kati. Nãm me ari no prõt ne ari kukràdjà jarẽnh'ã umju:w ne kute arẽnh katàt kêtkumrẽx. \p \v 23 Jeju memã 'ã ujarẽnho dja nhym me'õja me bikprõnh djàkam nhỹ. Me karõ punu ne me'õjao ba tũm. Nãm nhỹ nhym me karõ punu kute o baja kàj bê Jejumã kabẽn ne kum, \p \v 24 —Krĩraxbê Nadjarekam Jeju, mỳj ne ga aje me ijomã? Tô djãm aje me ijo abiknormã? Ba me ije apumũnh tũm. Metĩndjwỳnh mexo ne ga amex. Õ kàjkwa kurũm ne ga ruwn ar aba, ane. \p \v 25 Nhym kam Jeju kum bẽn tỳx ne kum, \p —Anhikrên me'õja kurũm akato, ane. \p \v 26 Nhym arỳm me karõ punu me'õja bĩ nhym tyko nõ. Nãm kubĩn amran arỳm kum iren katon mã tẽ. Nhym arỳm mex ne. \v 27 Nhym arỳm me kunĩ te kute marmã kam no tyn kumex ne te ari aben kukij ne abenmã kum, \p —Mỳj ne kute? Djãm me kukràdjà ny 'õ ne wã? Nãm kute amimar kôt tu me karõ punumã kabẽn nhym arỳm kum uman kabẽn kôt mã tẽ, ane. \p \v 28 Nhym kam me pykabê Garrêja kunĩkôt abenmã Jeju jarẽnho ipôk ne. \p \v 29 Nhym kam Jejumẽ Xijagumẽ Djuão ar mebê idjaer bikprõnh djà kurũm kato. Ne kam ar Ximãomẽ Ãngre ar ũrkwãmã mõn bôx. \v 30 Nhym Ximão djupãnhdjwỳ kanên nõ. Ar wadjà nhym ar Jejumã kum, \p —Ximão djupãnhdjwỳ kanê kubĩ nhym nõ, ane. \p \v 31 Nhym arỳm 'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne ikra 'amỳn kàjmã ỹr. Nhym ar aêrbê kanê kum ire nhym arỳm kàjmã dja. Kàjmã djan kam arỳm aro djuw mexo ba. \p \v 32 Nhym arỳm ar'ã myt wadjà. Nhym me kanêmẽ me punumẽ me karõ punu kute meo ba tũmja nhym me aben totokmã Jeju'ỳr me ja kunĩo bôx. \v 33 Nãm krĩraxja tãmkam me kunĩ 'ã akuprõ, ũrkwã jajkwa krekre'ã akuprõ. \v 34 Nhym kam apỹnh me kanê djàri kute me parja Jeju arỳm me ja krãptĩo mex. Ne me karõ punu krãptĩ kute ar meo baja arỳm ano nhym arỳm memã ire. Nhym kute anoro ãmri mã me karõ punumã kum, “Anhikrê”, ane. Mỳkam? Bir, me karõ kute Jeju pumũnh tũmkam ã kum anhỹro ba. Nhym kam ar'ã akamàt nhym ar arỳm ngõr. \s1 Arwãmã katorn Metĩndjwỳnhmã kabẽn. \r Ruk 4.42-44 \p \v 35 Õto nõ: nhym kam, Jeju õkrẽn'ãnh kàr pydjikam krã katon amũ arwãmã kato. Ne tẽn arỳm Metĩndjwỳnhmã kabẽno nhỹ. \v 36 Nhym kam Ximão ar abej mõ. \v 37 Abej mõn kam arỳm kum katon kam kum, \p —E kum, me kunĩ ne me ajabej ar ba, ane. \p \v 38 Nhym arkum, \p —Gwaj on amũ bu'ã krĩ kwỳkamdjwỳ tẽ ba me kamdjwỳ kàj bê memã arẽ. Me wãdjwỳ kadjy ne ba ikato, ane. \p \v 39 Ne kam Garrêjakam pyka kunĩkôt kàj bê memã arẽnho ba. Apỹnh mebê idjaer bikprõnh djàkam memã arẽnho ba. Ne me karõ punu kute ar meo baja janoro ba nhym arỳm memã iren mã mrã. \s1 Kute me'õ ĩ kajêkam têjao mex. \r Mat 8.1-4; Ruk 5.12-16 \p \v 40 Nhym kam me'õ ĩ kajêkam têja 'ỳr bôx ne parbê kõnkrão nhỹn kum rax jarẽn kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, ga aje inhĩ kajêkam itêkôt ipumũnh ne aje mar. Aje ijo mex prãm jabej ba ren arỳm imex ne, ane. \v 41 Nhym arỳm kum kaprĩn 'ỳr ikran kupên kum, \p —Ije ajo mex prãm. On amex, ane. \v 42 Nhym arỳm 'ã ĩ kajêkam têja apêx ne arỳm mex ne. Kute o ãm tãmkam tẽmbê kà mex ne. \v 43-44 Nhym kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga memã amijarẽnh kêt. Dja ga tu katàt mã me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh'ỳr tẽn kum amibẽ, kum amikà bẽ. Ne kam kum mry ngã gê akadjy Môjdjê kukràdjà kôt Metĩndjwỳnhmã mry gan kum kungã. Arỳm akà mexkam dja ga kum mrywã ngã gê me kunĩ apumũ, arỳm akà mexkôt apumũ, ane. \v 45 Nãm te kum ane nhym arỳm tu memã amijã ujarẽnh ar bamo krax ne kam memã amijã ujarẽnho ipôk ne. Nhym kam Jeju te irã ipôkri krĩrax'õmã àrn ar ba prãmje ne arỳm arwãkambit ar ba. Nãm arwãkam ar ba nhym me arỳm bu'ã pyka kunĩkôt 'ỳr ban bôxo dja. \c 2 \s1 Jeju kute me'õ jakryo mex. \r Mat 9.1-8; Ruk 5.17-26 \p \v 1 Nhym kam 'ã akati kwỳ apêx nhym Jeju krĩraxbê Kapanakam tẽn bôx. Nhym kam me abenmã kum, \p —Arỳm ne ajte õ kikrekam bôx. Arỳm ne ajte õ kikrekam bôx, ane. \p \v 2 Nhym kam me itepato 'ã akuprõ. Me krãptĩ: 'ã akuprõ nhym arỳm kikre kre'ã me kàtàm abenbê krãptĩ:. Ne prĩne kikre jajkwa krekre pytàr mex ne. Nhym arỳm kàj bê memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho dja. \v 3 Nhym ar 'õ amãnhkrut ne amãnhkrut me'õ jakryja mỳn o tẽn o bôx. \v 4 Ne kam me krãptĩkam te: Jeju'ỳr àrmã. Ne kam kikre nhimõk'ỳr o wabi. Kikre nhimõk po'ỳr ne o wabin arỳm Jeju nhiby kikre nhimõk'ã kuprã ne kôt 'ã jãm ngybôr jadjuw ne kôt 'ỳr o ruw. Akryja ikwã djàkam nõr rã'ã nhym ar o ruw ne arỳm kabem kudji. \fig |src="CN01686B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Makô 2.4" \fig* \v 5 Nhym kam Jeju amim, \p —Ar ja ne ar tu amim ikamnhĩxkumrẽx, ane. \p Ne kam me'õ jakrymã kum, \p —Akmere, jakam ne ba arỳm ajaxwe kunĩ maro aknon akam ingryk kêt ne, ane. Djã nãm tẽmbê me'õ jakryo mex got? Kati, nãm amidjêje nên kum jabit jarẽ nhym êje nõ. Jeju ta ne axweo akno. \p \v 6 Nhym wãnh Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kwỳ nhỹn arỳm amim, \p \v 7 —E kum be me'õ ja ne ajmãn Metĩndjwỳnh japrỳo djan amijo Metĩndjwỳnho dja. Metĩndjwỳnh pydji ne kute me axweo biknorn mekam ngryk kêt, ane. \v 8 Nãm me ã õkre kadjwỳnhbê anhỹro kumex nhym arỳm tu kuman memã kum, \p —Mỳkam ne ga me anhõkre kadjwỳnhbê ijo kajgon ijaprỳo akumex? ane. \v 9 Ẽ, ba me amã mỳjja amãnhkrut jarẽ. Mỳj ne amirĩt? Ba ren me'õ jakryjamã kum, “Ba arỳm ajaxwe maro aknon akam ingryk kêt”, ane. Nàr kon, “On kàjmã djan anhikwã djà mỳn o tẽ”, ane. Mỳj ne ren amirĩt, nẽn? Nã bãm ren kum, “Ba arỳm ajaxwe maro aknon akam ingryk kêt”, ane nhym amirĩt kêtkumrẽx ne. Tãmbit ne amirĩt kêt. Nhym be, kàjmã me ku'ê, ije ren me'õmã kum, “Kàjmã djan tẽ”, ane nhym ren amirĩt. Tãmbit ne amirĩtkumrẽx. \v 10 Dja ba kum, “Kàjmã djan anhikwã djà mỳn o tẽ”, anen arỳm o mex gar arỳm omũn arỳm amim, “Be ga, Jeju kute me'õ jakryo mexja pumũ. Be, djãm kute me axweo biknor kêt got? Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm amijo ĩ ne pyka jakam amikabẽn kôt ari me axweo biknoro ba”, ane. Me aje amim ja jarẽnh kadjy dja ba me'õ jakryjao mex. Nãm ã Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmã anen arỳm tu me'õ jakryja'ỳr akẽx ne kum, \p \v 11 —Amã ne ba ikabẽn ne. On kàjmã djan anhikwã djà mỳn anhũrkwãmã o tẽ, ane. \v 12 Nhym kam me aêrbê me ipôkri kàjmã dja nhym me kunĩ arỳm omũ. Nãm kàjmã djan ikwã djà mỳn mã o katon o tẽ. Nhym me krãptĩ kam no tyn kumex ne abenmã kum, \p —Mỳj me'õ got mỳjja mex ja'õ pumũ. Arkati, anen amim, \p —Ẽ, arỳm ne djãm mrãmri o mex nhym mrãnh mexja pumũ. Mrãmri ne kabẽnkumrẽx. Djãm kute me axweo biknor kêt got? Mrãmri kute me axweo biknorkumrẽx. Ga, kute kam me'õo mex nhym mrãnh mexkumrẽxja pumũ. Metĩndjwỳnh mexkumrẽx, ane. Mrãmri ne Jeju kute me axweo biknorkumrẽx. Me kute ja mar kadjy ne Jeju arỳm me'õ jakryo mex. Tãm ne ja. \s1 Kute amikôt Rewi kamẽnh. \r Mat 9.9-13; Ruk 5.27-32 \p \v 13 Nhym kam Jeju arỳm katon ajte imôti mỳrbê tẽ. Nhym kam me itepato 'ã akuprõ nhym arỳm memã 'ã ujarẽnho dja. \v 14 Ne kam amũ tẽ. Tẽ: nhym kam Rewi, Aupêu kute irja nhỹ. Kubê ne Matêu. Bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djàkam ne nhỹ nhym arỳm omũ. Ne kam 'ỳr tẽn kum, \p —Amrẽ on mã ikôt ajkamẽ, ane. \p Nãm kum ane nhym amim kuman arỳm kàjmã dja. Kàjmã djan arỳm mã kôt ajkamẽ. \v 15 Nhym kam Jeju Rewi nhõ kikrekam õ kwỳ krẽno nhỹ. Nhym bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh krãptĩ Jejumẽ ro'ã nhỹ. Nhym we me axwedjwỳ ikô'ã nhỹ. Me krãptĩ ne me nhỹ. Be, me ja krãptĩ ne me arỳm amim Jeju man kôt ba. Nhym kôt ba djwỳnh tũmdjwỳ Jejumẽ ro'ã nhỹ. \v 16 Nhym mebê pardjêukôt Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh arỳm me omũ. Pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhmẽ me we axwe ar Jejumẽ ro'ã õ kwỳ krẽno nhỹ nhym me arỳm me omũ. Ne kam arỳm kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Be, gar bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhmẽ me axwe ar omũ. Je tô, djãm me wã axwe ngri got ne Jeju me ro'ã õ kwỳ krẽno nhỹ? ane. \p \v 17 Nhym Jeju arỳm me kabẽn ma. Me kute, \p —Djãm me wã axwe ngri got? anhỹrja Jeju kuman memã kum, \p —Djãm me mex'ỳr ne me kane djwỳnh mrã? Kati, me kanê'ỳrbit ne me kane djwỳnh mrã. Badjwỳ ne ba me axwe'ỳr tẽ. Djãm we me amex'ỳr ne ba tẽ? Kati, me axwe'ỳr ne ba tẽ. Me tãm ne ba amiwỳr me ku'uw. Me amikam kaprĩren wãnh axwemã irern kute iwỳr amijo akẽxmã ne ba amiwỳr me ku'uw. Nãm ã Jeju mebê pardjêumã ane. \s1 Me kukràdjà tũm'ã ujarẽnh. \r Mat 9.14-17; Ruk 5.33-39 \p \v 18 Nhym kam Djuãokôt ba djwỳnhja ne ar Metĩndjwỳnhmã amijajburo ba. Djuãobê ngômã me angjênh djwỳnhja. Nãm ar amijajburo ba. Mebê pardjêu nhõ me jadjwỳ ne me amijajburo ba. Nhym kam me Jeju'ỳr mõn 'ỳr bôx ne kukij ne kum, \p —Be, Djuãokôt me ba djwỳnhmẽ mebê pardjêu nhõ me jamẽ ne me amijajburo ba. Je tô, mỳkam ne akôt ba djwỳnh ar kute amijajbur kêt mex ne ar ba, ane? \p \v 19 Nhym Jeju tu amijã me'õ mjên jarẽn amikôt ba djwỳnh ar'ã mjênmẽ ro'ã ar ar ba jarẽn memã kum, \p —Ga, me kute abenã prõmẽ mjên rẽnhja pumũ. Djãm mjênmẽ ro'ã ar ar baja kute amijajbur got? \v 20 Arkati. Mjênmẽ ro'ã ar ar baja ar kĩnhkumrẽx ne kute amijajbur kêt. Ar õ kwỳ krẽn rax. Adjỹm, akati amrẽ mõrjakam dja me Ar kubê mjêno tỹm ne mã o mõ. Kam gêdja ar kaprĩren arỳm Metĩndjwỳnhmã amijajburo ba, ane. Mỳj'ã ne me kute Ar kubê mjêno tỹm jarẽ? Bir, ta amijã ne arẽ. Jeju dja me o tỹm ne mã o mõ. Kambit dja kôt ba djwỳnh amijajburo ba. \p \v 21 Be ga, me kute jãm amim Jeju kukràdjà ny mar ne ajte jãm amim kukràdjà tũm marja pumũ. Me kute amim amẽ kukràdjà maro bakam ne me umar mex kêt. Me kute mrãmri ne kubẽkà ny tũm'ã ir pyràk. Ne me ajte ãm mrãmri ne kute pidjô kangô ny ngônh tũmkam runh pyràk. 'Ã ne Jeju ajte memã kum, \p —Ga, me'õ nhõ kubẽkà tũm ne 'yrja pumũ. Nhym kam arỳm kubẽkà ny, põnh kêt. Djã ne tũm'ã kudji? Kati. Mỳkam? Bir, dja me kupõ. Nhym kam arỳm põnhkam nykam ê abenmã wangij. Abenmã wangij nhym arỳm tũmja kadjô. Nhym kam arỳm 'yr nyja kute 'yr tũmja jakrenh mex ne. \p \v 22 Ga, me'õ nhõ mrykào ngônh. Me bakukãmãre ne me mrykào ngônh. Mrykào ngônh arỳm tũm ne ngràja pumũ. Djã ne kam uba kangô ny ru? Kati. Mỳkam? Bir, ãm 'ãtũmkam arỳm uba kangô kadjàn ajmrô nhym ngônh arỳm igot tẽn arỳm ajkatõr. Nhym arỳm kangô ajkapĩ nhym ngônh arỳm punu ne. Be, kam mex rã'ã kadjy mrykào ngônh ny, kà rerekrekambit me kute kangô ny runh prãm. Nhym kam amẽ mex rã'ã. Nãm ã Jeju memã ane. Gêdja me amim kukràdjà nybit maro ban arỳm umar mexkumrẽx. Nhym be, gêdja me amim me kukràdjà tũmdjwỳ mar prãm ne arỳm umar mex kêtkumrẽx. 'Ã ne Jeju memã ajarẽ. \s1 Pi'ôk ràràr mỳr jabej me kum kabẽn. \r Mat 12.1-8; Ruk 6.1-5 \p \v 23 Ne kam pi'ôk ràràrkam pur katikôt tẽ. Nhym kôt ba djwỳnh arkôt mõ. Kôt mõn arỳm kum prãm ne mõrkôt bàygogo 'y nhikẽn mrãnhkôt ngãnh ne amijajkwamã rẽnho mõ. \v 24 Nhym kam mebê pardjêu ar omũn kum, \p —Je tô mỳj ne akôt ba djwỳnh ar arỳm nẽ? Pi'ôk ràràrkam ne me tyk djà kêt djà. Me kute pi'ôk ràràr jakam mỳjja jao anhỹr kêt. Me tũmre ne me ta kukràdjàkôt mã me babê uma. Me kute pi'ôk ràràrkam mỳjja kupênh kêt. Kam ne me tyk djà kêt djàbit. Mỳkam ne akôt ba djwỳnh ar ã anhỹro ba? ane. \v 25 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Kê, djãm me aje Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkjadjwỳ pumũnh kêt? Djãm me aje me bakukãmãrebê Dawi'ã ujarẽnhja pumũnh kêt? Ẽ, Dawi arkum prã:m. \v 26 Kum prãm ne arỳm Metĩndjwỳnh nhũrkwãmã wadjà. Amrẽbê: me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax ne kubê Abijta. Metĩndjwỳnh nhũrkwãkam ne me bakukãmãremã nhỹ. Nhym Dawi ar Metĩndjwỳnh nhũrkwãmã wadjàn djwỳ byn kukrẽn kam kôt ar tẽm jamãdjwỳ kungã nhym ar arỳm kukrẽ. Djwỳ me kute Metĩndjwỳnhmã õrja tãm ne kubyn kukrẽn arkum kungã. Metĩndjwỳnh nhõ djwỳ ne me kàtàm kute kur kêtkumrẽx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhbit ne kute kur. Nhym be, Dawi ta ne tu kubê kukrẽ. Nhym kam me kute kum axwe jarẽnh kêt. Djãm me aje ja mar kêt? Ga, me kute Dawimã axwe jarẽnh kêtja pumũ. Ne kam ikôt ba djwỳnhmẽbit ar imã ar axwe jarẽ. Je tô mỳkam? Nãm ã Jeju mebê pardjêumã ane. \p \v 27 Ne kam ajte memã kum, \p —Djãm me kute pi'ôk ràràr ajbit maro ba kadjy ne Metĩndjwỳnh me ipêx? Kati. Me tỳx djà kadjy ne Metĩndjwỳnh akati ja jarẽ nhym wajêt. \v 28 Ba me amã arẽ ga me ama. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk ne ba inhõ pi'ôk ràràr djwỳnh. Kam gêdja ba memã, “Kwãrĩk wãnh ga me kam mỳjja kupênh kêt nàr kon, dja ga me jakam apên nàr kam mỳjja kupênh kêt ne arek akrĩ”, ane. Tãm ne ja. Nãm ã Jeju memã ane. \c 3 \p \v 1 Nhym kam ajte ar'ã pi'ôk ràràr nhym kam ar me bikprõnh djà'ỳr bôx ne wadjà. Nhym me'õ nhikra nhikjê jarõxja me ikô'ã nhỹ. \v 2 Nhym kam me kam krĩja amim, \p —Adjỹm, dja te me tyk djà kêt djà nhõ akati nhym arỳm me'õjao mex, ane. \p Ne kam Jeju kam no tyn kumex. Kute me'õjao mex jabej rĩto kumex. Adjỹm. Dja me'õo mex nhym me arỳm 'ã axwe nhôn memã kum, \p —Tãmwã ne kum me bakukràdjà kurêkumrẽx ne pi'ôk ràràrkam meo mexo ba, ane. \v 3 Nãm me kam no tyn kumex nhym Jeju arỳm me'õ nhikra jarõxjamã kabẽn ne kum, \p —Amrẽ tẽn me ipôkri dja, ane. \p \v 4 Ne kam me kukij ne memã kum, \p —Amrẽbê: ne me bakukãmãre Môjdjê pi'ôk ràràr'ã memã karõ. Mỳj godja me kam nẽ? Godja me kam àpênh mex jabej nàr godja me kam àpênh punu jabej. Nàr godja me kam me utàr jabej nàr godja me kam me par jabej. Mỳj godja me pi'ôk ràràrkam nẽ? Be, ba dja ba me'õjao mex. Djãm kôt me aje imã ijaxwe jarẽnhmã? ane. Nãm ane nhym me arỳm bẽn kêt mex ne nhỹ. \p \v 5 Nhym me kute kabẽn mar prãm kêtkam arỳm mekam kaprĩ:re ne. Ne kam arỳm nokà nhàn me omũ. Ne kam tu me'õ nhikra jarõxmã kum, “Amrẽ anhikra katàt”, ane. \p Nhym 'ỳr ikra katàt tẽm puron arỳm ikra mex ne. Arỳm prĩne kum mex ne. \v 6 Nhym mebê pardjêu arỳm ngryk ne mã apôx. Ne kam on Erodjikôt me ba djwỳnh'ỳr mõn me'ỳr bôx. Ne kam arỳm Jejuo aben man abenmã kum, \p —Mỳj godja gwaj baje Jeju bĩn kadjy on? ane. \s1 Kute me krãptĩo mex. \p \v 7-8 Nhym kam Jejumẽ kôt ba djwỳnh ar me kurũm kato. Katon arỳm imôti'ỳr mõ. 'Ỳr mõn arỳm 'ỳr bôx. Nhym me krãptĩ: apỹnh pyka djàri kurũm arkôt mõn bôx. Garrêja kurũm ne me kwỳ bôx. Nhym Djudêja kurũm me kwỳ bôx. Nhym me kwỳ krĩraxbê Djeruxarẽ kurũm bôx. Nhym me kwỳ Idumêja kurũm bôx. Nhym me kwỳ ngôbê Djodão nhikjêbê apỹnh kikre djàri kurũm bôx. Nhym me kwỳ krĩraxbê Xirumẽ Xidõ kurũm mõn bôx. Jeju kute apỹnh mỳjja pumũnh kêt nhipêx djàri ne me arỳm omũn amũ memã 'ã ajarẽ nhym me arỳm kuma. Ne kam arỳm itepato arkôt mõn bôx. Me krãptĩ: bôx. \v 9 Nhym kam Jeju arỳm kôt ba djwỳnh arkum, \p —Gar ikuri kà'õ dji. Godja me ijo bikamỳr jabej ba on mebê kàkam nhỹ, ane. \p \v 10 Bir, kute me krãptĩo mexkam ne apỹnh me punu djàri kute kupênh prãm. Me krãptĩ: te kupênh prãmje ari Jeju kôt bikamẽnho ku'ên ingãnho kumex. Kam ne ar kute kuri kà'õ djirmã arkum kà jarẽ. \p \v 11 Nhym mekôt apỹnh me karõ punu kute ar meo ba. Nhym me Jeju parbê rôrôk. Me karõ kute Jeju pumũnhkam ne me mã: parbê rôrôk ne mã: kàj bê kum kabẽn ne kum, \p —Ga abê Metĩndjwỳnh Kra, ane. \p \v 12 Nhym kam mã me karõ punumã bẽn tỳx ne kum, \p —Dja ga me ipudju, ane. \s1 Kute ar kubê 12 janor. \r Mat 10.1-4; Ruk 6.12-16 \p \v 13 Ne kam arỳm krãnh'ã wabi. 'Ã wabin arỳm amikôt ar ku'uw. Kum ar kĩnh djàri ar ku'uw nhym ar arỳm 'ỳr bôx. \v 14-15 Nhym kam arỳm amikôt ar umjuw. Ar kubê 12 pumjuw. Dja mã amimẽ aro ba nhym ar arỳm ỹtãri omũn kabẽn maro ba. Nhym kam kute ar anorn kute arkum, \p —Dja gar kàj bê memã ijã adjujarẽnh ar aban kam ikukwakam me punuo mexo aban kam me karõ punu janor ne kujaêko aba, anhỹrmã. Dja ã Jeju Ar kubê 12mã ane. Ja kadjy ne amikôt ar umjuw. Nhym kam me aben djô'ã ar'ã abenmã kum, \p —Kute ar anorja, anhỹro ba. \p \v 16-17 Be, kute amikôt Ar kubê 12 pymjỳr nhidji jarẽnh kadjy ne ja. \q1 Ximão. Ajbir ne Jeju kum Pedru jarẽ. \q1 Xijagu. Djebedêu ne Xijagu dji. \q1 Djuão. Xijagumẽ ne Djuão ar axikôt kator. Ajbir ne ar amẽmã Bôanedu jarẽ. Na krikrit'ã ne ar idji amijakre. \q1 \v 18 Ãngre. \q1 Piripi. \q1 Batormê. \q1 Matêu. \q1 Tôme. \q1 Xijagu 'õdjwỳ. Aupêu ne Xijagu ja dji. \q1 Tadêu \q1 Ximão 'õdjwỳ. Idji nhikjêbê ne Xerodji. \q1 \v 19 Djuda. Idji nhikjêbê ne Ikadji. Ta dja kurê djwỳnhmã Jeju kanga. \m Be, Ar kubê 12 nhidji ne ja. Jeju kute amikôt Ar kubê 12 pymjỳr ne kute ar anor ne ja. \s1 Me kute kum Xatanaj nhõ àpênh jarẽnh. \r Mat 12.22-32; Ruk 11.14-23, 12.10 \p \v 20 Nhym kam Jeju ar mõn arỳm kikre 'õmã wadjà. Nhym kam me krãptĩ: ajte ar'ã akuprõ. Nhym kam ar te kute õ kwỳ krẽn mexmã. \p \v 21 Nhym Jeju kute meo õbikwaja arỳm me krãptĩ: jarẽnh man abenmã kum, “Bãrãm arỳm ajbã”, ane. Ne kam kute o tỹm ne pa 'amỳnhmã kôt tẽ. \p \v 22 Nhym Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kwỳ ne me arỳm krĩraxbê Djeruxarẽ kurũm tẽn mekôt bôx. Ne kam arĩk Jeju'ã memã kum, \p —Be, djãm Metĩndjwỳnh kukwakam ne me karõ punu kujaêko ba? Kati. Me karõ punubê Bedjêbu ne o ba. Me karõ punu nhõ bẽnjadjwỳr kukwakam kute me karõ punu janor ne kujaêko ba. Nãm me ã Jeju'ã memã ane. \p \v 23 Nhym kam amiwỳr me ku'uw ne apỹnh kukràdjà djàri'ã memã mỳjja jakren 'ã memã ajarẽn memã kum, \p —Djãm mrãmri ne ba we Xatanaj kukwakam õ àpênh kujaêko iba? Kati. \v 24 Me aben djwỳnh tãm kum aben kurêkam ne kurê djwỳnh arỳm meo apêx. \v 25 Nàr, õ kikre tãmkam me krĩ godja me ta kum aben kurê jabej nhym me arỳm aben bê me kungrà. Djãm mrãmri ne ba we Xatanaj kukwakam õ àpênh kujaêko iba? Kati. Djãm Xatanaj kum õ àpênh kurê? Kati. \v 26 Be, Xatanaj ren kum õ àpênh kurên kujate nhym ren õ me arỳm aben bê ajmà nhym ren arỳm bẽnjadjwỳr'ã aminhinomã amimẽ. Nhym be, kati. Xatanaj kum õ àpênh kurê prãm kêt. Ne ba ren Xatanaj kukwakam õ àpênh kujate nhym ren Xatanajdjwỳ kum õ àpênh kurê. Nhym be, kati. Xatanaj kum õ àpênh kurê prãm kêt. \p \v 27 Ga, me'õ tỳx nhũrkwãja pumũ. Mỳj dja me kute õ nêkrêxo prõt kadjy me'õ tỳx nhũrkwãmã àr on? Bir, dja me me'õ tỳx kumrẽxo tỹm ne uwpre. Ne kam arỳm ũrkwãmã wadjàn kubê nêkrêxo prõt ne, ane. Mỳj'ã ne Jeju me'õ tỳx jarẽ? Bir, Xatanaj'ã. Dja me Xatanaj kumrẽxo tỹm ne uwpren kam arỳm amim õ me ja pytà. Nãm ã Jeju memã ane. \v 28 Ne kam ajte memã kum, \p —Kam ba me amã arẽ ga me ama. Me kute mỳjjao bikẽnh kunĩkôt ne Metĩndjwỳnh me axweo aknon mekam ngryk kêt. Me kute Metĩndjwỳnh japrỳkam dja o aknon me kam ngryk kêt. \v 29 Nhym be, dja me Metĩndjwỳnh Karõ japrỳ nhym arỳm mekam ngryk rã'ã ne memã axwe jarẽnh rã'ã: rã'ã ne. Nãm ã Jeju memã ane. Mỳkam ne ã memã ane? \p \v 30 Bir, Metĩndjwỳnh Karõ ne mã Jejuo ba nhym me arĩk 'ã memã kum, \p —Me karõ punu ne ar o ba, ane. Nhym kam arỳm Metĩndjwỳnh Karõ'ã me kabẽn punu nêje me kukrà. \s1 Nã ar'ã ujarẽnh. \r Mat 12.46-50; Ruk 8.19-21 \p \v 31 Nhym kam Jeju nhõbikwa ar kute o tỹm ne pa 'amỳnhmã kôt mõ. Jeju nãmẽ kamyre ar axikôt apôx ar Jejukôt tẽn kam arỳm mekôt bôx. Ne kam ar arek bõm ku'ê. Arek ku'ên arỳm 'ỳr me'õ jano. Kute amiwỳr 'wỳr kadjy 'ỳr ano. \v 32 Nhym me krãptĩ: bu'ã ku'ê nhym me'õja 'ỳr bôx ne kum, \p —E kum, bõm anãmẽ atõnhre ar amã kabẽn, ane. \p \v 33 Nhym kum, \p —Be, mỳj dja mekam kute ba kum, “Nhirwa”, ane nàr kum, “Akmere”, ane? ane. \p \v 34 Ne kam ari me bu'ã ku'êkôt krãn memã kum, \p —Ota, inãmẽ ikamy ne ja. \v 35 Dja gar Metĩndjwỳnho kĩnh kadjy kabẽn man kôt ar amijo aba. Ba kam arỳm ar amã, “Akmere” nàr amã, “Àpnhĩre”, ane nàr amã, “Nhirwa.” Nãm ã Jeju arkum ane. \c 4 \s1 Bàygogo'ã ujarẽnh. \r Mat 13.1-9; Ruk 8.4-8 \p \v 1 Ne kam akati tãmkam tẽn arỳm imôti mỳrri nhỹ. \v 2 Nhym kam me krãptĩ: 'ã akuprõ. Nhym kam arỳm mebê tẽn kàkam nhỹ nhym me krãptĩ: arỳm ngô mỳrri kum dja. \v 3 Nhym kam arỳm apỹnh kukràdjà djàri'ã memã mỳjja jakren memã 'ã ajarẽ. Ne memã kum, \p —Ẽ, õ pur djwỳnh ne kute õ purkam bàygogo kremã 'ỳr o tẽ. 'Ỳr o tẽn o bôx ne kam ar 'yo ukabêr mrã, ane. Nãm me kute mỳjja kre kadjy tu mỳjja 'yo ukabê, bàygogo 'yja ne me kute purkam kremã o mrãn kam purkam o ukabêr mrã. Kute mrãmri ne me kute katẽbàri 'yo ukabêr mrãnhja pyràk. \p \v 4 Nãm Jeju memã kum, \p —Be, me'õ ne ar bàygogo 'yo ukabêr mrã. Nhym 'y kwỳ prykam rôrôk. Nhym kwênh prĩne kuku. \v 5 Nhym kwỳ kẽnpo'ã pyka purorrekam rôrôk. Nhym kam pyka purorrekam ingrõt kukrà kêtkumrẽx. \v 6 Nhym kam kỳjrũm myt nhỹn arỳm 'y nhingrõt ga nhym kajot ne arỳm ty. Arê jabjê kêtkam ne ty. \v 7 Nhym 'y kwỳ mrỳnhĩkam rôrôk ne kam mrỳnhĩmẽ ro'ã ingrõt ne. Nhym kam prĩne o akno nhym arỳm bàygogo 'y kêt ne. \v 8 Nhym 'y kwỳ pyka mexkam rôrôk ne ingrõt ne kam abatành ne. Ne arỳm apỹnh bàri ku'ê djàri nhym kwỳ'ã kàjbê ijy mex nhym 'y'ã akre kubê 30. Nhym kwỳ ijy mexkumrẽx nhym 'y'ã akre kubê 60. Nhym kwỳ ijy jabjê nhym 'y mexti:re ne kam 'y'ã akre kubê 100. Nãm ã Jeju Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã apỹnh mỳjja jakreo ane. \v 9 Ne ajte memã kum, \p —Gop me ajõ ajamak mex jabej tu amim ikabẽn markumrẽx, ane. \p \v 10 Nhym kam me krãptĩ mã mõ. Mã mõ nhym Jeju ar arỳm ate nhỹ. Nhym bu'ã ar jamẽ kôt ba djwỳnhbê 12 ar arỳm kukij ne kum, \p —Mỳkam ne ga apỹnh kukràdjà djàri'ã mỳjja jakren memã ajbit jarẽ? ane. \p \v 11 Nhym arkum, \p —Bir, djãm me kunĩ kute ikukràdjà marmã? Kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute amim me utàr ne ar meo ba'ã ikabẽn kukràdjà djãm me kunĩ kute marmã? Kati. Ar gajbit ije ar amã arẽnho amirĩt gar aje marmã. Nhym be, me wãbê ne ba udju ne. \v 12 Me wã kute mar kajgokam ne ba apỹnh kukràdjà djàri'ã memã mỳjja jakren memã mỳjjabit'ã ajarẽ. Me kute ikukràdjà mar kajgo wã ne amrẽbê: me bakukãmãre memã arẽn memã kum, \q1 “Me te memã mỳjja jakre nhym me omũnh kajgon mã amim omũnhkumrẽx kêt. \q1 Nhym me te memã mỳjja jarẽ nhym me me kabẽn maro krĩn mã mar kêt. Mã kukràdjà'ã mỳjja kute amijakreja mar kêt. \q1 Kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx kêt nhym me axwekam ngryk rã'ãmã.” \m Nãm me bakukãmãre ã me wã'ã memã ane. Kam ne ba apỹnh kukràdjà'ã apỹnh mỳjja jakren memã mỳjjabit'ã ajarẽ. Me wã kute mar kajgokam. \p \v 13 Ne kam ajte arkum, \p —Be, ikukràdjà ije ajbir 'ã me'õ kute bàygogo 'yo ukabêr jakreja djãm ar aje mar kêt? Be, dja ba apỹnh ikukràdjà'ã mỳjja jakre rã'ã. Mỳj godja gar amũ ikukràdjà ja mar on. \v 14 Be, Metĩndjwỳnh kabẽn'ã ujarẽnh djwỳnh ne arỳm memã arẽ nhym me kuma. \v 15 Kuma kute mrãmri ne 'y kwỳ prykam rôrôk pyràk. Nhym ate Xatanaj totokbê jãm mebê o amijakren mebê Metĩndjwỳnh kabẽno akno. \p \v 16 Kẽnkam 'y rôrôkja ne me kute amim Metĩndjwỳnh kabẽn mar 'iry kêt ne kangaja'ã amijakre. Nãm me myt tãmkam Metĩndjwỳnh kabẽn man bit kum kĩnhkumrẽxo tẽm kajgo. \v 17 Kute tu amim markumrẽx kêtê. Ajkwaobit ne kute mar. Kute 'y nhingrõt ne arê kêtkam tẽmbê tykja pyràk. Kute amim mar 'iry kêt nhym ate apỹnh me kaprĩ djàri me'ỳr bôx nhym me arỳm kanga. \p \v 18 Mrỳnhĩkam 'y rôrôkja ne me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kam ate ajte kute jãm mỳjja marja'ã amijakre. Nãm me arỳm Metĩndjwỳnh kabẽn man \v 19 kam 'ãno ãm kêt ne amim, “Mỳj dja ba nẽn inhõ kwỳ krẽn mex ne inhõ kubẽkà mex? Ikanêkam mỳj dja ba nẽ”? ane. Nãm pykakam mỳjjabitkam ar no katon axwe umar. Ne kam amim pi'ôk kaprĩo atom rax prã:m ne ajte apỹnh mỳjjao atom rax prã:m. Djãm kute amim mỳjjao atom raxkam mrãmri umar mex? Kati. Bir, me arỳm õ mỳjja rũnhkam mrãmri umar punukumrẽx. Ga, mrỳnhĩ kute bàygogoo bikẽnh nhym kam ijy kêtja pumũ. \p \v 20 Ga, me'õ bàygogo 'yo ukabêr tẽ nhym ajte kwỳ pyka mexkam rôrôkja pumũ. Nhym arỳm ingrõt ne abatành ne. Abatành ne arỳm ijykam 'y kume:x. Me kwỳdjwỳ ne me memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ nhym me arỳm tu amim markumrẽx. Ne kam maro amũ amikamẽn arỳm mar rax ne. Mar rax ne arỳm ukaprĩkumrẽx. Me kwỳ ne me kàjbê ukaprĩ kryre kute mrãmri ne bàri kwỳkam ijy mex nhym kam 'y kubê 30 pyràk. Nhym me kwỳ ukaprĩkumrẽx kute mrãmri ne bàri kwỳkam ijy mexkumrẽx nhym kam 'y kubê 60 pyràk. Nhym me kwỳ ukaprĩti:re kute mrãmri ne bàri kwỳkam ijy mexti:re nhym kam 'y kubê 100 pyràk. Me ukaprĩkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm mekam kĩnhkumrẽx. Mekam kaprĩre kêtkumrẽx. Nãm ã Jeju arkum ane. \s1 Kute amikukràdjà'ã ngônhpôk jakre. \r Ruk 8.16-18 \p \v 21 Ne kam arkum, \p —Be, godja me me'ỳr ngônhpôko bôx jabej djãm me kute mỳjja 'õkôt o bipdjur got, kute kànoipôko 'ã pro got? Nàr djãm me ikwã djà krakri me kute umjỳr got? Kati. Ngônhpôk ne me kum angij ne tu parkam kênhkam umjuw. \v 22 Ba ar amã arẽ gar ama. Ikabẽn kukràdjà ije 'ã apỹnh mỳjja jakren mebê udjurja dja ĩ me kunĩmã amirĩtkumrẽx nhym me kunĩ kuma. \v 23 Gop ar ajamakkre mex jabej tu amim ikabẽn markumrẽx. Nãm ã Jeju arkum ane. \v 24 Ne kam ajte arkum, \p —Ar ikabẽn mar 'ãno dja. Ar ajamakkre mex kôt dja ba ar amã ikabẽn jarẽ. Dja gar tu amim ikabẽn markumrẽx ba arỳm ar amã ikabẽn kumex jarẽ. \v 25 Mỳkam? Bir, me kute tu amim ikabẽn markumrẽx jamã dja ba mã kwỳ rax ne arẽnho tẽ nhym me arỳm kwỳ rax ne kuma. Nhym be, me kute ikabẽn mar kajgoja dja Metĩndjwỳnh arỳm mebê o akno, mebê ikabẽn mar kajgo jao akno. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã ane. \s1 Mỳjja 'y'ã ujarẽnh. \p \v 26 Me kute memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh nhym ta kute arỳm memã amak bônh nhym me kute amũ mar kamẽnh ne kute arỳm mar rax ne. 'Ã ne Jeju memã kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja'ã ne bàygogo amijakre. Be, me'õ ne bàygogo 'yo ukabêro tẽ:n arỳm 'y kre pa. \v 27 Ne kam akati kunĩkôt ate kadjy krã. Nhym kam 'y ingrõt ne abatành tẽn arỳm prĩti. Nhym kam kre djwỳnh amim, “Je, mỳj ne abatành kadjy amijon”? ane. \p \v 28 Be, bàygogo ta ne pykakam abatành ne arỳm ô. 'Y kumrẽx ne pykakam ikwã. Ne kam arỳm ingrõt. Ne abatành tẽ:n arỳm prĩti. Prĩtin arỳm tujarô. Tujarôn arỳm ijy ajkapĩ. \v 29 Ajkapĩn kam arỳm prỳ ngrà. Nhym me'õja arỳm 'ãno djan êo mõ. Be, Metĩndjwỳnh kute ar meo ba ja ne me bàygogo kôt ã amijo ane. Nãm ã Jeju memã ane. \p \v 30 Ne kam ajte memã kum, \p —Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja. Mỳj ne kute me uràk? Ba ar amã arẽ gar ama. \v 31 Me amikraxkam kajgo kute motadu 'y kajgo pyràk. Pykakam 'y bimànhkam 'y kryre. Apỹnh pidjô 'y djàri kam 'y ne kute rũnho motadu 'y jakrenh mex ne. \v 32 Pykakam motadu 'y rôrôk ne kam arỳm ingrõt. Ingrõt ne arỳm rũnh mõ. Rũnh mõn arỳm amipãnh pidjô bàri kunĩ rẽ. Ne arỳm pa koror mex ne. Nhym kwênh arỳm amykrãkôt apỹnh pakam ku'ê. Nãm ã Jeju memã ane. Me kute amim Jeju marmã nhym arỳm ja pydjin kadjy amima nhym arỳm ja kadjy amiman 'ã tỹm nhym ja kôt 'ã tỹm nhym ja 'ã tỹm nhym arỳm 'ã krãptĩ ne. 'Ã ne 'y kryre ja jakre. \p \v 33 Mỳjja kute ajbir ja pyràk krãptĩ ne Jeju memã kukràdjà'ã akren memã 'ã ajarẽ. Me amakkre mex kôt ne memã 'ã ajarẽ. \v 34 Ne apỹnh mỳjjabit'ã ajarẽ. Nãm kute Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã mỳjja jakrebit ne memã 'ã ujarẽnh ar ba. Ne kam arỳm kôt ba djwỳnh ar ate ỹrkam prĩne arkum kukràdjà jarẽnh mex. Kukràdjà'ã mỳjja kute amijakreja prĩne arkum arẽnh mex. \s1 Kôkmã bẽn tỳx. \r Mat 8.23-27; Ruk 8.22-25 \p \v 35 Nhym akati tãmkam arỳm ar'ã myt wadjà nhym Jeju arkum, \p —Gwaj on ne ikjêmã rê, ane. \v 36 Nhym kam ar me krãptĩmã kum, \p —Me on ajmà, ane. Nhym Jeju kôknhõkàkam ỹr rã'ã nhym ar tu amimẽ o mõ. Nhym me kwỳ kà kwỳkam arkôt mõ. \v 37 Nhym kam na 'itỳx ar'ã ruw nhym kôk 'itỳx wabê nhym kam ngô arỳm aben pumjuw ne kà nhiby aton arỳm kà krekam bikapĩno mõ. Kà krekam bikapĩno mõ nhym arỳm ipu 'ỳr. \v 38 Nhym wãnh Jeju kà katẽkam krã japar djà'ã krã djin õto nõ. Õto nõr mex katikôt nhym kôt ba djwỳnh ar arỳm tok ne kum, \p —E kum, ujarẽnh djwỳnh, ngô kute gwaj banhimex 'ỳr ga ate akrãn anhõto nõ, ane. \p \v 39 Nhym arỳm kàjmã djan kôkmã bẽn tỳx. Kum bẽn tỳx ne ngômã kum,\f + \fr 4:39 \ft Adjàkam kute kabẽno mỳjja kunĩ nhipêxkôt arỳm kôkmã bẽn tỳx.\f* \p —Anhikrê, on akubyn aminê, ane. \p Nhym arỳm kôk djàbêr amikrãta nhym ngô arỳm tu mê ne nõ. \v 40 Nhym kam arkum, \p —Je tô mỳkam ne gar ã atĩn prãmo ane? Mỳkam ne gar tu amim imarkumrẽx kêt? ane. \p \v 41 Nhym ar madjà kretin abenmã kum, \p —Je tô mỳj me'õ got ja? Nãm tu gêt kôkmã kabẽn nhym tu kabẽn kôt anhikrê, ane. \c 5 \s1 Me karõ punu krãptĩ kute ar me'õo ba. \r Mat 8.28-34; Ruk 8.26-39 \p \v 1 Ne kam imôti nhikjêmã bôx. Kam ne mebê Djeradja nhõ pyka. \p \v 2 Nhym kam Jeju ar akàxkam bôx ne arỳm wabin dja. Nhym adjynkêt ne me'õja pyka krã kurũm katon 'ỳr tẽ. Me karõ punu ne ar o ba. \v 3 Pyka krãkam ne ar ba tũm. Nhym me te kàxiràxo ari uwpreo ba. \v 4 Nãm me te kadjy kàxiràxo te djê djàmẽ kàxiràxo kàkrã djê djà mỳn te o uwpre nhym mã ari kàkrã djê djà rênho ba. Ne mã ari kàxiràxo te djê djà kukẽnho ba. Nhym me kute unênh mex kadjy te: me tỳxo kute uràk'õ prãmje. \v 5 Nhym akati kunĩkôt ne akamàt kunĩkôt me'õja krãnhre'ã ar ba. Ne me tykmã kikre mẽ amijo kajkepo ba. Nãm ari àmra ban ari kẽno amijayro ba. \fig |src="LB00303B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Makô 5.5" \fig* \v 6 Me'õja katon arỳm amybỳm Jeju pumũ. Omũn arỳm tu 'ỳr prõt ne. Prõt ne 'ỳr bôx ne arỳm ibôn nhỹ. Kute kum amijo à'wỳr kadjy ne parbê ibôn nhỹ. \v 7-8 Nhym kam kum kabẽn ne kum, \p —Me karõ, apunure. On kum anhire, ane. \p Nhym me'õ me karõ punu kukwakam arỳm kum kabẽn ne. Kàj bê kum àmrakam kum kabẽn ne kum, \p —E kum, mỳj nã Jeju? Abê kàjkwakam Metĩndjwỳnh Kra. Mỳj ne ga aje ijo mã? Dja ga Metĩndjwỳnhmã akabẽn pydjin jarẽn ijã kum, “Dja ba kamjêr kêt”, ane. Dja ga ã Metĩndjwỳnhmã anen arỳm ikamjêr kêt ba arỳm itokry kêt. Nãm ã me'õ kum ane. \p \v 9 Nhym kum, “Mỳj ne anhidji kute”? ane. \p Nhym kum, \p —Me ikrãptĩ:kam, inhidjibê ne krãptĩtire, ane. \p \v 10 Ne kam amijo a'uw ne kum, \p —Kwãrĩk wãnh me ja mõr djà kurũm me ijanor kêt, ane. \p \v 11 Nhym wãnh angrô jamy krãptĩ: krãnhrekam àkur mõ. \v 12 Nhym me karõ punu krãptĩ amijo a'uw ne kum, \p —Gop angrô jamymã me ijano ba me kum wadjà, ane. \p \v 13 Nhym memã kum, “Aj mã”, ane. \p Nhym me karõ punu krãptĩ arỳm me'õmã iren kurũm kato. Katon arỳm angrô jamymã wadjà. Nhym angrô jamy arỳm amibêx ne tu pyka krã'yr'ã aparmã prõt. Prõt ne arỳm imôtikam nox. Nox ne arỳm ngôo aminhimex ne arỳm kunĩ ty. Angrô jamy kubê 2.000 ne ty. \p \v 14 Nhym wãnh angrô jamyo djuw mex djwỳnh ar arek omũnho dja. Ne kam mã krĩraxmã tẽn arỳm memã arẽ. Arwãkam me jamẽ ne memã arẽ. Nhym me kute mỳjja pumũnhmã amũ 'ỳr mõ. \v 15 Jeju'ỳr mõn 'ỳr bôx. Nhym me'õ me karõ kute kum irerja arỳm arek nhỹ. Nãm arỳm kà jadjàn no mextiren nhỹ. Nhym me kum uma ne. \v 16 Nhym ar kumrẽx kute omũnhja arỳm me'õja'ã ajarẽ. Ne ar ajte angrô jamy'ã ajarẽ. \v 17 Nhym kam me Jejumã à'wỳrmo krax ne kum, \p —Gop on me inhõ pyka kurũm akato, ane. \p \v 18 Nhym Jeju ajte kàkam ỹrmã tẽ nhym me'õ me karõ kute kum irerja kum amijo a'uw ne kum, \p —Ba mã akôt ajkamẽ, ane. \p \v 19 Nhym kum, \p —Kati, mã. Akubyn anhũrkwã 'ỳr tẽ. Aje meo anhõbikwa wã'ỳr tẽ. Memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã ajarẽ. Kum akaprĩn kute ajo mex'ã ajarẽ, ane. \p \v 20 Nhym kam arỳm mã tẽn amũ pyka nhidjibê Krĩraxbê 10'ỳr bôx. Ne kam Jeju kute o mex'ã me kunĩmã ujarẽnh ar ba. Nhym me kunĩ te kute mỳjja marmã kam no tyn ku'ê. \s1 Me'õ kurerer tyk'ã ujarẽnh. \r Mat 9.18-19; Ruk 8.40-42 \p \v 21 Nhym kam Jeju ajte kàkam nox ne akàx nhikjêmã mõ:n kam bôx. Ne kam wabin dja. Nhym kam ajte me krãptĩ: 'ã akuprõ. \v 22 Nhym me'õbê Djajru 'ỳr tẽ. Mebê idjaer bikprõnh djàkam kubê bẽnjadjwỳr'õ. Nãm 'ỳr tẽn arỳm omũ. Omũn kute kum rax jarẽnh kadjy tu parbê tỹm ne nõ. \v 23 Ne krao a'u:w ne kum, \p —Wãnh ne ikra prĩtire nõn arỳm tyk 'ỳr. Gu 'ỳr ga 'ã anhikra dji gê à kêt ne imã tĩn, ane. \p \v 24 Nhym arỳm kôt tẽ. Tẽ: nhym me krãptĩ: prĩne aêr mex ne kôt mõ. \v 25 Nhym wãnh me'õ nire kôt tẽ. Kamrô mã: apôx'ã ne arỳm amex kubê 12 apêx. \v 26 Nhym kamã me ta kute amijo mỳjja marja krãptĩ aben totokmã te kaneo ba. Djãm kam arỳm mex got? Kati. Me ô'ã ãm mã tokryo tokry. Ne mã memã o pãnh'ã arỳm õ pi'ôk kaprĩ kunĩ krẽ. Ne kam mex kêt ne ãm punu mex mõ. \p \v 27 Ne kam me kute Jeju'ã ujarẽnh man arỳm 'ỳr tẽ. Me krãptĩ: Jejukôt mõ: nhym nija mekôt amibêx mex ne arỳm kôt bôx. Kôt bôx ne tu Jeju nhibũmkôt 'ã kubẽkà kupê. \v 28 Be, kute o anhỹr kêtri ne amim, \p —Ba 'ã kubẽkàbit kupên arỳm imex ne, ane. \p \v 29 Nãm 'ã kubẽkà kupên kupênhmẽ ro'ã nhym arỳm kamrô ngrà nhym arỳm amikam amimex ma. \v 30 Nhym Jeju on kute o mexkôt amikam kuman arỳm me ipôkri akubyn akẽx ne memã kum, \p —Nhym ne ijã kubẽkà kupê? ane. \p \v 31 Nhym kôt ba djwỳnh kum, \p —Djãm me krãre ne me akuno ga, “Nhym ne ikupê”? ane, ane. \p \v 32 Nhym kute me'õmã katormã ari mekôt krã. \v 33 Nhym nija arỳm kute amimex markam 'ỳr bôx. Nãm umaje tertet ne tu parbê tỹm. Parbê tỹm ne arỳm prĩne kum amijarẽn kum, \p —Mrãmri, ba ne ba akà kupê ga arỳm ijo mex ne, ane. \p \v 34 Nhym kam kum, \p —Àpnhĩre, ga ne ga tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne arỳm amex ne. Adjumar mex ne tẽ. Arỳm amexkumrẽx, ane. \p \v 35 Nãm ã kum anhỹro dja nhym me kwỳ bẽnjadjwỳr Djajru nhũrkwã kurũm tẽn ar kajpan arỳm Djajrumã kum, \p —Arỳm ne akadjwỳx akuno. Kwãrĩk wãnh ijukri ujarẽnh djwỳnh kunor kêt, ane. \p \v 36 Nhym Jeju Ar kubê ate krãn arỳm Djajrumã kum, \p —Kwãrĩk wãnh amã akra tyk pyma kêt. Djã gãm tu amim ikamnhĩxkumrẽx, ane. \p \v 37 Ne kam Pedrumẽ Xijagumẽ Djuão arkum, \p —Ar gajbit dja gar ikôt tẽ, ane. \p Ne bu'ã me ku'êmã kum, \p —Me arek jakam dja, ane. \p Djuãomẽ ne Xijagu ar axikôt kato. \p \v 38 Nãm memã anen kam ar Djajru nhũrkwãmã tẽn bôx. Nhym wãnh me kangao kumex. Me muw ne abej àmrao kumex nhym Jeju arỳm me omũ. \v 39 Ne kam arỳm me'ỳr wadjàn memã kum, \p —Mỳkam ne ga me akangao akumex ne muw? Djã nãm prĩtija ty? Kati. Nãm õto nõ, ane. Kute akubyn o tĩnmã. Kam ne ã memã ane. \p \v 40 Nãm memã ane nhym me arỳm 'ã bẽno ajkẽn keketo kumex. Nhym kam arỳm bõm me ano nhym me kunĩ kato. Ne kam bãmmẽ nãmẽ kôt ba djwỳnh ar ajbito mõn prĩti nhikwã djà'ỳr aro wadjà. \v 41 Ne kam prĩti nhikra 'amỳn kum, “Tarita kumĩ”, ane. \p Nãm ren me bakabẽnkam kum, \p —Prĩtire, amã ne ba ikabẽn. Kàjmã dja, ane. \p \v 42 Nãm kum ane nhym arỳm ar aêrbê kàjmã djan ar mrã. Nhym ar arỳm kôt madjà kreti. Prĩti'ã ne amex kubê 12. \v 43 Nhym kam arkum kabẽn ne amijã arkum karõn arkum, “Djã gãm ar ipudju”, ane. \p Ne ajte arkum, \p —Ar kum mỳjja'õ ngã gê kukrẽ, ane. \c 6 \s1 Õ pyka djwỳnhkam bôx. \r Mat 13.53-58; Ruk 4.16-30 \p \v 1 Ne kam arỳm memã kàx ne amũ õ pyka djwỳnhmã tẽ. Nhym kôt ba djwỳnh ar kôt mõ. Nhym kam arỳm 'ỳr bôx. \v 2 Nhym ar'ã arỳm pi'ôk ràràr. Nhym arỳm mebê idjaer bikprõnh djà'ỳr tẽn kam 'ỳr bôx ne arỳm wadjà. Ne kam kute memã amikukràdjà jarẽnh kadjy arỳm amikrax ne. Nhym me krãptĩ kabẽn man kam no tyn kumex ne ari abenmã kum, \p —Je tô nhym nã kum me kukràdjà ja jarẽ nhym ã kabẽn mexo ane. Nhym ne kum àpênh'ã karõ nhym ã mỳjja nhipêxo ane. Mỳjja pumũnh kêtkumrẽx ne ipêx nhym kumex. \v 3 Be, Jejubê ne pĩ kênh djwỳnh kajgo. Marij kurũm ne kato. Kôt ar apôxjabê ne Xijagumẽ Jôdjemẽ Djudamẽ Ximãomẽ. Be, ar axikôt apôx ne ja. Kanikwỳnhdjwỳ ar me baro'ã ar ba. Djãm atemã me'õ? Kati. Tãm. Me bajõ tãm. Ne kam ã àpênho ane. Nãm me ã ari abenmã anen kam arỳm kubê Jeju kĩnh no kati. \v 4 Nhym kam amijã memã kum, \p —Pyka kunĩkôt me Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnhmã kàjmã rax kamẽnho ba. Nhym be, õ pyka djwỳnhkam me jabit ne me ar prãro ba. Õbikwa djwỳnhkam ar ja, õ kikre djwỳnhkam ar ja ne me ar prãro ba, ane. \p \v 5 Ne kam te kute õ pyka djwỳnhkam mỳjja pumũnh kêt krãptĩ nhipêx prãmje. Te me krãptĩo mex prãmje. Me kute aparmã rax kamẽnh prãmkam. Nãm me punu ngrêrebit'ã ikra jadjuw ne meo mex. \v 6 Ne mekam no tyn djan amim, \p —Je tô mỳkam ne me kute inhõ pyka djwỳnhkambit amim imar kêtkumrẽx, ane. \s1 Kute Ar kubê 12 janor. \r Mat 10.1-15; Ruk 9.1-6 \p Ne kam arỳm tẽ. Apỹnh krĩkôt tẽ. Memã amikukràdjà jarẽnho tẽ. \v 7 Ne kam amiwỳr Ar kubê 12 'uw nhym ar arỳm 'ỳr bôx. 'Ỳr bôx nhym kute amũ ar anor kadjy arỳm aro aben nhikjê. Ne ar kute kukwakam me karõ punu janor ne kujaêk kadjy arkum amipyma jadjà. \v 8 Ne kamã arkum 'ã karõn arkum, \p —Ar amõr kadjy kwãrĩk wãnh mỳjja krãptĩ byr kêt. Dja gar akajpar djàbit by. Kwãrĩk wãnh mokà byr kêt. Kwãrĩk wãnh djwỳ byr kêt. Kwãrĩk wãnh anhõ katõk'y djàkam pi'ôk kaprĩ byr kêt. \v 9 Ne ar aparkà ponh jangjên ar anhinôkà pỹnhbit jangjê, ane. \p \v 10 Ne kam ajte arkum, \p —Dja gar apỹnh krĩ'ỳr mõ. Nhym me'õ arỳm ar amã aminhũrkwã jarẽ. Kumã dja gar wadjàn kambit anhikwã. Ne kam me õ krĩrax kurũm ar amõrkambit dja gar anhũrkwã 'õdjwỳ jabej. \v 11 Nhym godja me ar abê aminhũrkwã nê jabej ne kute ar amar prãm kêt jabej gar mebê aparkà'ã me õ pyka ka'u. Me kurũm akatorkam pyka ka'u. Aje me kangao amirĩt kadjy. Ba ar amã arẽ gar ama. Amrẽbê: krĩraxbê Xôtômamẽ Gomorakam me axwekumrẽx. Dja ĩ Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh kadjy akati bôx. Nhym be, ajbir me krĩ jakam dja me axwe pãnho amrẽbê me tũm wã jakre. Me kute ar abê aminêkam dja me axwe pãnho me tũmwã jakre. Nãm ã arkum karõo ane. \p \v 12 Nhym kam ar amũ mõn kàj bê me akreo ban memã kum, \p —On me amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx, ane. \p \v 13 Ne arỳm me karõ punu krãptĩ kute ar meo ba jano nhym arỳm memã iren mã mõ. Nhym ar me kanê krãptĩ kungrà. Mỳjja kangô kute rõny kangô pyràko me kungràn meo mexo ba. \s1 Djuão'ã ujarẽnh. \r Mat 14.1-12; Ruk 9.7-9 \p \v 14 Nhym kam me amũ Jeju jarẽnho ipôk. Nhym kam mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax nhidjibê ne Erodji. Arỳm ne me kute Jeju jarẽnhja ma. Ne kam arĩk Jejuo Djuão ne memã kum, \p —Ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão arỳm akubyn tĩn ne ar ba. Be, tyk ne akubyn tĩnkam ne mã mỳjja pumũnh kêt nhipêxo ba, mã me punuo mexo ba, ane. \p \v 15 Nhym me ja arĩk Jeju'ã memã kum, \p —Be, kubê Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnhbê Erij, ane. \p Nhym amũ me ja 'ã memã kum, \p —Be, kubê ne Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnh'õ. Nàr, kute amrẽbê: Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnh'õ pyràk, ane. \p \v 16 Nhym bẽnjadjwỳr rax Erodji kute Jeju jarẽnh markam 'ã memã kum, \p —Be, Djuão ne wã. Ba ije kadjy me anor nhym me kute mut krã'yr, arỳm akubyn tĩn ne ar ba, ane. \p \v 17-18 Be, me kute Djuão bĩn kêtri ne Erodji kamyre. Idjibê ne Piripi. Piripi prõ nhidjibê ne Erodjij. Nhym kam Erodji arỳm kamyrebê prõ pytàn ar o ba. Nhym kam Djuão nêje kum kabẽn ne kum, \p —Metĩndjwỳnh kukràdjà kupa'ã ne ga akamyrebê prõ pytà, ane. \p Nhym Erodjij kuman arỳm Erodjimã apnê. Djuão'ã kum apnê nhym arỳm 'ỳr me krãkamngônh jano. Nhym me arỳm o tỹm ne kubê ijê. \v 19 Nhym kam Erodjij ari kum Djuão kurêo ban te kute bĩnmã 'ã amijakreo ba. \v 20 Erodji kum Djuão pymakam Erodjij te 'ã amijakreo ba. Erodji mã 'ã amim, \p —Djuão ne katàt ar amijo ban Metĩndjwỳnh mexo mex, ane. Nãm mã amim anen ar Erodjijbê utàr mexo ba. \p Djuão kute Erodjimã Metĩndjwỳnh jarẽnho ỹr kunĩkôt Erodji ari amim, \p —Je tô mỳj dja ba amijon? anen te kute kabẽn mar ne kôt kute amijo anhỹr prãmje. Nhym be, kum Djuão kabẽn mar prãmã. \p \v 21 Erodjij kum Djuão kurêo ba nhym kam arỳm mrãmri kute bĩn kadjy õ akati bôx. Erodji rwỳk djàkam õ akati arỳm bôx. Nhym õ akatikam arỳm bu'ã bẽnjadjwỳrreja ro'ã àkuro nhỹ. Apỹnh õ me rũnh djàri, õ krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr djàri, õ pykabê Garrêjakam me õ nêkrêx rũnh djàri, me kunĩ õ akati kadjy Erodji'ã akuprõ. \v 22 Ne õ kwỳ krẽno nhỹ nhym Erodjij kra kurerer arỳm me'ỳr wadjà. Ne kam memã to nhym me arỳm kum kĩnh. Erodjimẽ me ro'ã ỹrja kum kĩnhĩ. Nhym kam Erodji kurerermã kum, \p —Mỳj ne ga amã kĩnh? Dja ga amã mỳjja'õ kĩnh ne imã arẽ ba arỳm amã kungã, ane. \p \v 23 Nãm kum kabẽn jarẽnh mãmdjin kum, \p —Be, amã ikabẽn kajgo kêtkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm ima. Dja ga amã mỳjja'õ kĩnh ne imã arẽ ba arỳm amã õrkumrẽx. Nàr godja amã inhõ pyka kuto katẽ kĩnh jabej ba arỳm amã kungã. Mrãmri ne ba tu amã ikabẽn jarẽnhkumrẽx, ane. \p \v 24 Nhym kam arỳm katon nã kukij ne kum, “Ô mỳj dja ba kum arẽ”? ane. \p Nhym kum, \p —Xô, ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão krã'ã dja ga 'wỳ, ane. \p \v 25 Nhym amibêx ne ajte bẽnjadjwỳr rax'ỳr wadjàn kum, \p —Ô kum amikrà kêt ne ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão krã dja ga imã angã. Ngônh purortikam adjàn o bôx ne imã angã, ane. \p \v 26 Nhym kam bẽnjadjwỳr rax arỳm kaprĩren õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Je, arỳm ne ba mrãmri kum ikabẽn jarẽnh mãmdji nhym Metĩndjwỳnh arỳm ima. Jakam ba te ije kum, “Kati”, anhỹr prãmje. Inhõ me rũnh mrãmri ikabẽnkumrẽx jabej ikam no tyn kumex, ane. \p \v 27 Ne kam on me par djwỳnhmã kabẽn ne kum, \p —Amrẽ Djuão krão aprõt, ane. \p \v 28 Nhym arỳm mebê ijê djà'ỳr tẽn wadjàn arỳm Djuão mut krãtan kam arỳm ngônh purortikam krã djà. Ne kam kurerermã o tẽn o bôx ne arỳm kum kungã. Nhym arỳm nãmã kungã. \p \v 29 Nhym kam Djuãokôt ba djwỳnh ar arẽnh man arỳm 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽn 'ỳr bôx ne kam arỳm Djuão nhĩ mỳn o tẽn arỳm kẽnkrekam adjà. Be, me kute Djuão bĩn'ã ujarẽnh ne ja. \s1 Kute mebê 5.000o djuw mex. \r Mat 14.13-21; Ruk 9.10-17; Dju r 6.1-14 \p \v 30 Ne kam Jeju kute ar anorja ne arỳm apỹnh krĩkôt tẽ:n kam arỳm akubyn Jeju'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne 'ã akuprõ. Ne kam kum amijã ajarẽ. Kute mỳjja nhipêx kunĩ'ã kum ajarẽ. Kute memã kukràdjà jarẽnh kunĩja kum 'ã ajarẽ. \v 31 Nhym me krãptĩ: Jeju ar'ã aben japanho dja. Ar 'ã aben japanho dja nhym ar te õ kwỳ krẽn kadjy amijo ane. Nhym kam Jeju arkum, \p —Gwaj on arwãmã mebê tẽn kam bôx ne bakôkam kôto nhỹ, ane. \p \v 32 Nhym kam ar ate arwãkam ỹr kadjy kàkam nhỹn arỳm nox ne. \v 33 Nhym me krãptĩ ar mõrkôt amim nokre pumũn arỳm ar ibej prõt ne. Krĩ kunĩ kurũm ne me pykakôt ar ibej prõt ne. Ibej prõt ne arỳm akàx nhikjêbê ar kukãm akuprõ. \v 34 Nhym kam ar kà dji nhym Jeju wabi. Wabin arỳm me krãptĩ me:xja pumũ. Ne kam amim, \p —E kum, nãm me kute mryo ba djwỳnh kêtkam mrykĩ'ãtomti krãptĩ ta kajgo ba pyràk, ane. Kam ne arỳm kum me kaprĩn arỳm memã kukràdjà krãptĩ jarẽnhmo krax ne. \v 35 Nãm memã arẽnho dja: nhym kam arỳm 'ã myt ibô. Nhym kam kôt ba djwỳnh ar arỳm 'ỳr bôx ne kum, \p —Arwã jakam mỳjja kêt nhym arỳm amykry mex ne. \v 36 Me ano gê me amũ apỹnh kikremã mõn amũ apỹnh krĩmã mõ. Dja me amim õ kwỳ krẽn djà jamỳ, ane. \v 37 Nhym arkum, \p —Ar ga dja gar memã mỳjja ngã gê me kukrẽ, ane. \p Nhym ar kum, \p —Djãm gwaj baje pi'ôk kaprĩ kumexjao djwỳ jamỳnhmã? Denarju kubê 200jao djwỳ jamỳnhmã? Djãm gwaj baje memã õr nhym me kute krẽnmã? ane. \v 38 Nhym arkum, \p —Mỳj ne ar anhõ djwỳ kute? Tẽn omũ, ane. \p Nhym ar arỳm bu'ã me ku'ê kôt tẽn omũ. Ne akubyn 'ỳr bôx ne kum, \p —Ẽ, djwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt. Ne tepdjwỳ amãnhkrut, ane. \v 39 Nhym kam arkum, \p —Ar memã arẽ gê me apỹnh bõre ngrãngrãkam krĩ mõ, ane. \p Nhym ar arỳm apỹnh me krĩ kadjy memã karõ. \v 40 Nhym me apỹnh me krĩ kadjy me'ã akre. Nhym me kwỳ kubê 100'ã kabẽn ne krĩ mõ. Nhym me kwỳ kubê 50'ã kabẽn ne krĩ mõ. \p \v 41 Nhym djwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt jamỳ. Ne tep amãnhkrutja by. Ne kàjmã o kàjkwa jabẽn Metĩndjwỳnhmã o amikĩnh jarẽ. Ne kam djwỳ kokij ne kôt ba djwỳnhmã kungã nhym ar memã õro mõ. Ne kôt tepdjwỳ ã o anen arỳm me kunĩmã kungã. \v 42 Nhym kam me kunĩ õ kwỳ krẽn arỳm ajne. \v 43 Nhym kam me arỳm tepmẽ djwỳ janhy ngij ne 'ã akre. Nhym arỳm 'ã akrekam kaxnokai ipubê 12 ne 'ã kàtàm. \v 44 Be, me my kute djwỳ krẽn'ã akrekam kubê 5.000. Ne ijukri me niremẽ me prĩre'ã akre kêt. \s1 Ngô'ã tẽm. \r Mat 14.22-33; Dju r 6.15-21 \p \v 45 Nhym kam Jeju urokam kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Aje, on ar mõn kàkam nhỹn ikukãm akàx nhikjêmã rên krĩbê Bexadamã tẽ. Ba me ano gê me on mã mõ, ane. \p \v 46 Ne kam me krãptĩ'ỳr tẽn memã kum, \p —Aje, on me ajmà. Ba on, ane. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnhmã kabẽn kadjy krãnh'ã tẽn wabi. \p \v 47 Nhym kam ar'ã akamàt nhym ar arỳm kàkam ngô nhipôkri mõ nhym Jeju ate atỳxã dja. \v 48 Nhym kam ar kutã arỳm kôk djàbêr tỳx. Àbêr tỳx nhym ar kute kutã ngô rẽnh kurêje àpênh raxo nhỹ. Àpênh ra:x nhym arỳm ar omũ. Ne õkrẽn'ãnh kàr pydjikam arỳm arkôt tẽ. Ngô'ã arkôt tẽ. Tẽn kam bit ar'ãnh tẽmmã. \v 49 Nhym ar arỳm ngô'ã tẽmkôt omũn abenmã kum, \p —Ota, amrẽ me karõ'õ mõ. Ar anen amra. \p \v 50 Ar kunĩ omũn arỳm madjà kreti. Nhym adjynkêt nhym arỳm arkum, \p —E kum, ba ne ba wãm tẽ. On ar akĩnh ne atĩn prãm kêt, ane. \p \v 51 Ne arỳm arkôt kàkam nhỹ. Kàkam nhỹ nhym arỳm kôk djàbêr anhikrê. Nhym ar õkre kadjwỳnhbê amikabẽn kudjan te kute mỳjja marmã kam no tyn nhỹ. \v 52 Be, amũja'ã ne Jeju te me krãptĩ:mã djwỳ ngã nhym ar kute kum kator kêt. Kubê Metĩndjwỳnh Krajamã kator kêt. Nhym kam ar te kute marmã kam no tyn nhỹ. Ar amakkre kêtkam. \p \v 53 Ne kàkam ngô'ã mõn kam ar arỳm pykabê Djenekam akàx nhikjêmã bôx ne kà dji. \v 54 Nhym kam ar wabi nhym me arỳm amim Jeju nokre pumũ. \v 55 Ne kam me bu'ã pykawã kunĩkôt prõt ne arẽ. Nhym me arỳm kute memã Jeju bôx djà jarẽnhja'ỳr meo bôxmo krax ne. Me punu nhikwã djàkam ikwã rã'ãja ne me Jeju'ỳr meo prõt ne meo bôx. \v 56 Ne kam mã kikre kabem me punu jadjuw. Krĩ kryrekam nàr krĩraxkam nàr arwãkam Jeju ku'ê djà kunĩkôt mã kikre kabem me punu jadjuw. Nhym me mã Jeju tẽmkôt kum amijo a'uw ne kum, \p —Ba gop akà japkrebit kupê. Ba gop akà japkrebit kupênh, ane. Ne me kute kupênh kunĩkôt arỳm mex ne. \c 7 \s1 Tu mỳjja krẽn'ã ujarẽnh. \r Mat 15.1-9 \p \v 1 Ne kam mebê pardjêumẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kwỳ krĩraxbê Djeruxarẽ kurũm mõn Jeju'ã akuprõ. \v 2 Nhym Jejukôt ba djwỳnh kwỳ tu ikra põnh kêtkam õ kwỳ krẽ nhym me arỳm ar omũ. Ne ar'ã kabẽn ne Jejumã kum, \p —Mỳkam ne akôt ba djwỳnh me bakukãmãkjê kukràdjà kupa'ã ikra punu rã'ã tu àkur ba? Dja me o ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm memã axwe jarẽ, ane. \p \v 3 Bir, mebê pardjêumẽ mebê idjaer kunĩ ne me mã me kukãmãkjê kukràdjà'ã no tỳx ne kam arĩk abenmã kum, \p —Me kute prĩne aminhikra põnhkambit dja me aku. Kambit dja Metĩndjwỳnh memã axwe kêt jarẽ, ane. \v 4 Ne me me õ djwỳ jamỳnh djà kurũm ban bôx. Ne kam kute ngôo amiku'õnhkambit aku. Be, apỹnh me kukãmãkjê kukràdjà kajgo kute ja pyràk ne krãptĩ. Nhym me 'ã no tỳx ne mã apỹnh mỳjja ku'õ. Ngônhkrãmẽ ngyo ngônhmẽ ngônh tykmẽ ne me mã ku'õn arĩk amim, \p —Dja ba o ane nhym Metĩndjwỳnh imã imex jarẽ, ane. \p \v 5 Kamã ne mebê pardjêumẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ Jejumã kum, \p —Mỳkam ne akôt ba djwỳnh me bakukãmãkjê kukràdjà kupa'ã ikra punu rã'ã àkur ba? ane. \p \v 6 Nhym memã kum, \p —Me ga ne ga me amijo ajêx ne ar amijo Metĩndjwỳnh mar mexo aba. Mrãmri ne Idjaij Metĩndjwỳnh kukwakam me ajã pi'ôk no'ôkkumrẽx. Nãm me bakukãmãremã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne me amã, \q1 ‘Be, me ja ne me arĩk 'êx ne ajkwa kajgokam imã imex jarẽnho ban jãm ate ibê krãn ban \q1 \v 7 imã irax jarẽnh kajgoo ban kam ta kukràdjào ikukràdjàn memã arẽnho ba. Ne kam ta kukràdjà'ã memã kum, Metĩndjwỳnh kukràdjà, anhỹro ba.’ \q1 Nãm ã Metĩndjwỳnh me amã ane.” \m Nãm ã Idjaij me ajã ane. Ga me akamingrãnyre arỳm akabẽn kajgoo Metĩndjwỳnh kukràdjàn memã arẽnho aba. Mrãmri ne me ajã arẽnhkumrẽx. \v 8 Be, Metĩndjwỳnh ne me kute katàt amijo ba'ã memã karõ ga me kam kubê amijo akẽxo aba. Ne kam mã me akukãmãkjê kukràdjà'ã ano tỳx ne ar o aba. Ne kam ngyo ngônhmẽ ngônhkrã ku'õ. Apỹnh me akukràdjà kajgo kute ja pyràk krãptĩ ga me 'ã ano tỳx ne ar o aba. Ne kam arĩk 'ã abenmã kum, “Dja Metĩndjwỳnh kôt imã ijaxwe kêt jarẽ.” \v 9 Nãm ã Jeju memã ane. \p Ne kam ajte memã kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kute katàt amijo aba'ã me amã karõ ga me arỳm kabẽn ma. Djãm mrãmri Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt ne ga me akukãmãkjê kukràdjà jarẽ? Kati. Atemã. Atemã ne ga me akukãmãkjê kukràdjà ja'ã ano tỳx ne Metĩndjwỳnh kukràdjà mar kêt ne arỳm o abikẽnho aba. Djãm kam me ano mex got? \v 10 Ba me amã arẽ ga me ama. Môjdjê ne Metĩndjwỳnh kukwakam me bakukãmãremã karõn memã kukràdjà jarẽn memã kum, \q1 “Me amã abãmmẽ anã jabên ar kabẽn ma”, ane. \m Ne ajte memã kum, \q1 “Me'õ arỳm bãm'ã nàr nã'ã, ‘Gê Metĩndjwỳnh o ajkẽ’, anhỹr jabej gê me tu kubĩ”, ane. \m Me kum bãmmẽ nã ar abêmã ne Metĩndjwỳnh ã me bakukãmãremã ane. \p \v 11 Nhym be, djãm me ga ne ga me amã abãmmẽ anã jabê? Kati. Ga me akukràdjà kôt arĩk memã kum, “Me ajõ godja anã nàr abãm mỳjja'ã ajwỳr ga aje kubê anhõ mỳjja nê prãm jabej. Ne kum, ‘Be, ba te ije amã õrmã. Aje mỳjja 'ã ijwỳr ba arỳm o Metĩndjwỳnh nhõ mỳjja. Kam ba te ije amã õrmã’, ane. Dja ga me ã kum anen arỳm kubê nê nhym kam arỳm pijàm ne akubyn 'ã ajwỳr kêt”, ane. \v 12 Ga me aje ã memã 'ã karõo anhỹrkam arỳm me nãmẽ bãmbê õdjỳ'ã memã adjàpnênh aba. \v 13 Me kum ar abê kêt'ã memã adjàpnênho aba. Metĩndjwỳnh te memã kum, \q1 “Me amã abãmmẽ anã jabên ar kabẽn ma”, ane \m ga me arỳm Metĩndjwỳnh kabẽno me kukràdjà kajgon akukràdjào arỳm nãmẽ bãmbê õdjỳ'ã memã adjàpnênho aba. Aje Metĩndjwỳnh kukràdjào me kukràdjà kajgo ne ajte kupa'ã memã akukràdjà punu ja jarẽ. Nãm ã Jeju memã ane. \p \v 14 Ne kam ajte amiwỳr me kunĩ 'uw ne memã kum, \p —Ẽ, dja ga me akunĩ imaro nhỹn ikabẽn markumrẽx. \v 15 Me kute apỹnh mỳjja'ã memã kum, “Ja dja ga ãm omũ. Dja ga krẽn arỳm ajaxwe”, anhỹro ba. Nhym be, Metĩndjwỳnh, djã ne me mỳjja 'õ krẽ nhym arỳm kum, “Ja ne ga krẽn arỳm ajaxwe”, ane? Kati. Me kabẽn punukam ne memã axwe jarẽ. Me àkĩnhĩkam ne memã arẽ. Me ari prõ, mjên kupa'ã kurẽ bakam ne memã arẽ. Me 'êxnhĩkam ne memã arẽ. Axwe'õkambit ne Metĩndjwỳnh memã axwe jarẽ. \v 16 Gop me ajamak mex jabej tu amim ikabẽn markumrẽx. Nãm ã Jeju memã ane. \p \v 17 Ne kam arỳm mebê kikremã wadjà. Nhym kôt ba djwỳnh arỳm kukij ne kum, \p —Nã gãm ar imã, “Djã ne me mỳjja 'õ krẽ nhym Metĩndjwỳnh kum, ‘Ja ne ga krẽn arỳm ajaxwe’, ane? Kati”, ane. Tãm ne ga arẽ nhym ar ibê bipdjur rã'ã ne, ane. \v 18 Nhym kam arkum, \p —Je tô djãm ar gadjwỳ ajamakkre kêt? Be, mrãmri ne me kute mỳjja'õ krẽnkôt Metĩndjwỳnh memã axwe jarẽnh kêt. Djãm ar aje ja mar kêt? \v 19 Be, aparmã ne mỳjja mrãn me tikkremãbit wangij. Mỳjja'õ kurja ne me kute amim mỳjja'ã karõ djàkam ngjêx kêtkumrẽx. Me tikkremãbit ne wangij ne kam atykmã arỳm apôx. Me kute amim mỳjja'ã karõ djàmã ngjêx kêtkam Metĩndjwỳnh kute kôt memã axwe jarẽnh prãm kêt, ane. Jeju kute ã arkum anhỹro arỳm me õ mỳjja krẽnja kunĩ mex jarẽ. \p \v 20 Ne kam ajte arkum, \p —Me kurũm me kabẽn punu apôx ne me àpênh punukam ne Metĩndjwỳnh memã axwe jarẽ. \v 21 Me kadjwỳnhbê, me amim mỳjja'ã karõ djàkam ne me amim axwe'ã karõ nhym arỳm me kurũm apôx. Me kute amim axwe'ã karõkam ne \q1 me kute me prõ puro nàr me mjên puroo àkĩnh ne ro'ã ikwãja'ã amim karõ. \q1 Ne prõ djwỳnh nàr mjên djwỳnh kupa'ã kurẽ'ã amim karõ. \q1 Ne kute me par'ã amim karõ. \q1 \v 22 Ne kute mebê mỳjjao àkĩnh'ã amim karõ. \q1 Ne kute mỳjjao atom rũnh'ã amim karõ. \q1 Ne kute meo bikẽnh'ã amim karõ. \q1 Ne memã 'êx ne kute me noo biknor'ã amim karõ. \q1 Ne kurẽ ba'ã amim karõ. \q1 Ne te ta kute me uràk prãmje ngryk. \q1 Ne me'ã kabẽn punu'ã amim karõ. \q1 Ne amijo àmrati. \q1 Ne bẽn kati. \m Me kute amim axwe'ã karõ ne ja. \v 23 Me axweja kunĩ ne me kurũm apôx. Nhym kam kôt Metĩndjwỳnh memã axwe jarẽ. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnh arkum ane. \s1 Me'õ nire bajtem kute tu amim kamnhĩxkumrẽx. \r Mat 15.21-28 \p \v 24 Ne kam arỳm mebê tẽ. Tẽ:n kam krĩraxbê Xirumẽ krĩraxbê Xidõ kuri pykaja'ỳr bôx. Ne kam arỳm kikre'õmã wadjàn nhỹ. Ne bit kute me'õmã amijo amirĩt kêtmã. Ne kam te kute mebê amijo bipdjurmã. \v 25 Nhym me'õ nire arỳm arẽnh ma. Kubê ne me bajtembê kregu'õ. Pykabê Xirij Penixijkam ne rwỳk djà. Me karõ punu ne kra prĩtio ba. Nãm arẽnh man arỳm 'ỳr tẽn parbê ibôn nhỹ. \v 26 Ne arỳm Jejumã krao a'uw ne kum, \p —Amrẽ tẽn me karõ punu kute ikra prĩtio baja jano gê kum ire, ane. \p \v 27 Bir, Jeju ne jakam me bajtemo mex prãm kêt. Nãm kute õ mebê idjaerbit kumrẽx o mexo bamã. 'Ã kute kum ujarẽnh nhym kôt kute marmã ne õ mebê idjaer'ã me prĩre jakren kum, \p —Gê me prĩre kumrẽx djwỳo amitỳxmã. Nok ba ren me prĩre nhõ djwỳ rop kraremã kurẽ nhym ren kam punure, ane. Djãm mrãmri ne djwỳ'ã ajarẽ? Kati. Kute meo mex'ã ne djwỳ jakren kum 'ã ajarẽ. Nãm, \p —Nok ba ren me prĩre nhõ djwỳ rop kraremã kurẽ nhym ren kam arỳm punure, ane. \p \v 28 Nhym nija arỳm amim, \p —Ijã ne rop krare jarẽ, anen arỳm kum, \p —Tukwa, mrãmri Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Kôt ne ga arẽ. Nhym be, godja wãnh pĩponh krakri djwỳ jaũm rôrôk. Aũmbit dja rop krare arỳm kukrẽ. Kam gop badjwỳ ibê rop krare pyràk tu imã ikrao mex, ane. \p \v 29 Nhym kôt kum, \p —Be, aje imã akabẽn wã jarẽnhkam adjumar mex ne tẽ. Arỳm ne me karõ punu akramã ire, ane. \p \v 30 Nhym kam arỳm ũrkwãmã akẽx ne 'ỳr bôx. Nhym wỳnhràm me arỳm me ikwã djàkam kra prĩti dji nhym nõ. Me karõ punu arỳm kum ire nhym arek nõ nhym arỳm omũ. \s1 Kute me'õ jamakkre kêt ne kabẽn tôo mex. \p \v 31 Nhym kam krĩraxbê Xirumẽ Xidõkuri pykaja kurũm tẽ. Tẽ:n kam amũ pyka nhidjibê Krĩraxbê 10jakôt tẽ. Ne tẽ:n kam arỳm imôtibê Garrêja'ỳr bôx. \v 32 Nhym wãnh me'õ jamakkre kêt ne kabẽn tôja. Nhym me arỳm 'ỳr o bôx ne kum, “Gop 'ã anhikra dji”, ane. \p \v 33 Nhym ate kute o ãm kadjy amũ me krãptĩ bê o tẽ. Ne kam aktã amakkremã aminhikra'i jadjàn aptôn õtodjwỳ kupê. \v 34 Ne kàjkwa jabẽn kum kaprĩkam arỳm amityk djà mẽ. Ne kum, “Epata”, ane. Nãm ren me bakabẽnkam kum, “On ajamakkre kajrer”, ane. \v 35 Nãm kum ane nhym arỳm amakkre kajrer ne kabẽn mex ne. Nhym kam akubyn me'ỳr o bôx. \p \v 36 Ne memã 'ã karõn memã kum, “Gora ipudju”, ane. Be, nãm te mã: memã anhỹro ba nhym me ate mã: pyka kunĩkôt abenmã arẽnho ba. \v 37 Nãm me'õo mex nhym me te kute marmã kam no tyn ku'ê ne abenmã kum, \p —Nãm apỹnh me kanê djàri me kunĩo mexkumrẽx. Nãm me umar kêto mex nhym arỳm akubyn amak mex ne. Nãm me kabẽn kêtdjwỳo mex nhym arỳm akubyn kabẽn mex ne, ane. \c 8 \s1 Kute mebê 4.000o djuw mex. \r Mat 15.32-39 \p \v 1 Nhym kam me krãptĩ: ajte Jeju'ã akuprõn 'ã akuprõn me'ã õ kwỳ krẽn djà kêt. Nhym kam arỳm amiwỳr kôt ba djwỳnh ar ku'uw nhym ar bôx nhym arkum, \p \v 2 —Imã me krãptĩ:ja kaprĩ. Me iro'ã krĩ'ã arỳm akati amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. Ne kam arỳm me õ mỳjja kêt. \v 3 Nok ba ren me kum prãmkam ren amũ me ũrkwãmã me ano nhym me ren pry konenh ren rerekre ne. Ren me rerekre nhym ren me tyk djà me kupa. Djãm jãnh got. Onĩj me ũrkwã. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 4 Nhym kôt ba djwỳnh ar kum, \p —Kapôt kukrit jakam ne gwaj te me krãptĩ:ja kadjy djwỳ kumex prãmje. Mỳj got gwaj me kadjy nẽ? ane. \p \v 5 Nhym Jeju arkum, \p —Mỳj ne ar anhõ djwỳ kute? ane. \p Nhym ar kum, “Djwỳbê 7”, ane. \p \v 6 Nhym kam me krãptĩmã kum, \p —Pykabê dja ga me nhỹ, ane. Nhym kam me arỳm nhỹ. Nhym kam arỳm djwỳbê 7 jamỳn o Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Ne kam kokij ne mã kôt ba djwỳnh arkum kungã nhym ar mã me krãptĩmã adjuw. Nãm ar memã adjwỳro mõn kam arỳm adjwỳr pa. \p \v 7 Ne kam ar õ tepprãre ngrêre nhym o Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Ne kam arkum, \p —Dja gar memã jadjwỳ jadjwỳ, ane. \p \v 8 Nhym kam ar memã adjwỳro mõn adjwỳr pa. Nhym kam me arỳm kukrẽn arỳm ajne. Nhym kam me arỳm aũm ngij ne 'ã akre nhym kaxnokai ipubê 7 'ã kàtàm. \v 9 Be, me my kubê 4.000 ne õ kwỳ krẽ. \p Nhym kam memã kum, “Aje, on me ajmà”, ane. \v 10 Ne on kôt ba djwỳnhmẽ ro'ã kàmã wadjàn nhỹ. Nhym ar arỳm nox ne rê:n kam arỳm pykabê Tamanu'ãnh kà djin wabi. \s1 Kute kàjkwa kurũm mỳjja'õ nhipêxmã ne me kum 'ã à'wỳr. \r Mat 16.1-4 \p \v 11 Nhym mebê pardjêumẽ mebê xadjudjêumẽ Jeju'ỳr bôx ne kukij ne mrãmri kubê Metĩndjwỳnh Kra ne kute mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx jabej 'ã kum apnên kum, \p —Goja kàjkwa kurũm mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx bar omũn kôt ama, ane. \p \v 12 Nhym amikadjwỳnhbê tyk djà mẽn memã kum, \p —Je tô mỳkam ne ga me akamingrãnyre mỳjja'ã ijuw? Ije me amã mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx ga me aje omũnh prãm kêtkumrẽx. Mrãmri ne ba me amã ikabẽnkumrẽx, ane. \v 13 Ne kam arỳm mebê akẽx ne tẽn ajte kàmã wadjà. Wadjàn akàx nhikjêmã rêr kadjy arỳm nox ne. \p \v 14 Nhym kam djwỳ ar kumãnhkutã nhym kôt ba djwỳnh kute byrmãn arỳm o amak kêt kati. Nhym wãnh kàkam djwỳ pydjibit nõ. \v 15 Nhym kam Jeju me kute me kukràdjà kajgo mar kêt kadjy ne kôt kute ar amijo ba kêt kadjy arkum kabẽn ne arkum, \p —Ga, me kute djwỳ nhigot djà djwỳ djômkam kapĩnja pumũ. Nhym arỳm djwỳ tỳx me:x ne. Ar gadjwỳ dja gar me kukràdjà man kôt ar amijo aban arỳm ajaxwe me:x ne. Mebê pardjêu kukràdjà nàr Erodji kukràdjà dja gar aman kôt ar amijo aban arỳm ajaxwe me:x ne. Ar amijã ano tỳx ne me kukràdjà mar kêt ne kôt ar amijo aba kêt, ane. \p \v 16 Nhym kam ar ari 'ã aben kukij. Ne kam arĩk abenmã kum, \p —Gwaj baje djwỳ byr kêtkam ne ã ar imã ane, ane. \p \v 17 Be, Jeju kute me kukràdjà kajgo'ã djwỳ nhigot djà jakre nhym ar kute mar kêt. Nhym kam arỳm ar kabẽn man arkum, \p —Mỳkam ne gar abenmã, “Gwaj baje djwỳ byr kêtkam ne ã ar imã ane”, ane? Djãm kraxje ar aje omũnh kêt rã'ã? Djãm kraxje ar aje mỳjja mar kêt rã'ã? Mỳj'ã ikabẽn kute amijakre ar aje mar kêt rã'ã? Djãm ar ajamakkreja kêt? \v 18 Jãm ne gar anon omũnh kêt ne. Jãm ne gar ajamak ne mar kêt ne. Be, ije djwỳ ngrireo me krãptĩo djuw mexja djã ne gar arỳm o ajamak kêt kati? \v 19 Akubyn amijo tẽn ije mebê 5.000mã djwỳ kubê 5 kokjêr'ỳr amijo bôx. Ar aje djwỳ janhyo atomkam mỳj ne kam kaxnokai ipu kute? ane. \p Nhym ar Jejumã kum, “Kaxnokai ipubê 12”, ane. \p \v 20 Nhym ajte arkum, \p —Ajte akubyn amijo tẽn ije mebê 4.000 kadjy djwỳbê 7djwỳ kokjêr'ỳr amijo bôx. Ar aje kam djwỳ jaũmo atomkam mỳj ne kam kaxnokai ipu kute? ane. \p Nhym ar kum, “Kaxnokai ipu kubê 7”, ane. \p \v 21 Nhym kam arkum, \p —Djãm djwỳ'ã ne ba ar amã arẽ? Djãm 'ã ne ba ar amã, “Ari amijã ano tỳx”, ane? Kati. Djwỳ'ã ne ba ije ar amã ja jarẽnh kêt. Mỳkam ne gar aje ja mar kêt rã'ã? ane. \s1 Kute me'õ no rão mex. \p \v 22 Ne kam ar arỳm krĩraxbê Bexadamã tẽn bôx. Nhym kam me Jeju'ỳr me'õ no rão mõn o bôx ne kum, “Gop kupê gê mex”, ane. \p \v 23 Nhym arỳm me'õ no rã nhikra 'amỳn krĩ kurũm o katon atykmã o tẽ. Ne kam no kutôn 'ã ikra djin kukij ne kum, \p —Djãm arỳm ga mỳjja'õ pumũ? ane. \p \v 24 Nhym kàjmã krãn kum, \p —Arỳm ne me kute pĩ pyràk ne mrã ba omũ, ane. \p \v 25 Nhym ajte no'ã ikra djin kàjmã kum krã nhym arỳm no mex. No mex ne arỳm kute me kunĩ pumũnh mexkumrẽx. \v 26 Nhym kum, \p —Aj mã. Dja ga katàt anhũrkwãmã tẽ. Kwãrĩk wãnh krĩmã atẽm kêt. Ne kwãrĩk wãnh krĩkam me'õmã ijarẽnh kêt, ane. \s1 Pedru kute Jejubê Krituo amirĩt. \r Mat 16.13-20; Ruk 9.18-21 \p \v 27 Be, bẽnjadjwỳr raxbê Piripi nhõ krĩraxbê Xedjare bu'ã ne apỹnh me õ krĩ djàri. 'Ỳr ne Jejumẽ kôt ba djwỳnhmẽ ar mõ. 'Ỳr mõ nhym Jeju arỳm arkum, \p —Ẽ, ar imã ijã me ujarẽnh jarẽ ba kuma, ane. \p \v 28 Nhym ar arỳm kum, \p —Nãm me kwỳ ajã, “Ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão”, ane. Nhym me kwỳ ajã, “Me bakukãmãre Erij. Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnh raxbê Erij”, ane. Nhym me kwỳ ajã, “Me bakukãmãrekam Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnh ar 'õ.” Nãm me ã abenmã ajã ane. Nãm ã ar Jejumã ane. \p \v 29 Nhym ajte arkum, \p —Ne ar gadjwỳ mã ne gar imar on? Mỳj'ã ne gar ijakre? ane. \p Nhym Pedru kum, \p —Abê ne Kritu. Abê me inhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati, Metĩndjwỳnh tĩn ne ar bakumrẽxja Kra. Amrẽbê ne me bakukãmãremã ajarẽ. Aje me ipytàr ne aje ar me ijo abamã ajarẽ. Amrẽbê me imã ajarẽ ba me akam amako iba nhym arỳm Metĩndjwỳnh ajano ga arỳm bôx, ane. \p \v 30 Nhym arkum, \p —Kwãrĩk wãnh me'õmã ja jarẽnh kêt, ane. \s1 Kute amikukãm me kute bĩn'ã amijarẽnh. \r Mat 16.21-28; Ruk 9.22-27 \p \v 31 Ne kam amijã arkum ajarẽn arkum, \p —Ba ije amijo inhĩ ne ar awỳr irwỳkja ije mrãmri itokry kumex mar kadjy ne Metĩndjwỳnh ijano ba tẽ. Dja me rũnh ikanga. Mebêngêtmẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ dja me memã ikanga nhym me arỳm ibĩ. Nhym ijã akatin akatin akati ba akubyn itĩn ne, ane. \v 32 Nãm Jeju arkum ja jarẽnho amirĩtkumrẽx. Nhym Pedru arỳm Ar kubê o tẽn ar kàxã nêje kum bẽn tỳxmo krax. \p \v 33 Nhym kam arỳm kôt ba djwỳnh'ỳr akẽx ne ar omũn Pedrumã bẽn tỳx ne kum, \p —Arỳm akabẽn kute Xatanaj kabẽn pyràk. Amũ imã akre rax ne dja. Ga Metĩndjwỳnh kôt adjumar kêt. Me kàtàm kôt ari adjumar, ane. \p \v 34 Ne kam me krãptĩ:mẽ kôt ba djwỳnhmẽ amiwỳr me ku'uw. Nhym me arỳm 'ỳr bôx nhym memã kum, \p —Gêdja ga me ajõ mã ikôt abikamẽnh prãm jabej kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbit mar kêt ne mã amim, “Djãm ba ije amijo kĩnhmã? Kati”, ane. Dja ba ityk kadjy inhõ pĩte'y mỳn itokry:. Dja ga ijã amijakren aje anhõ pĩte'y mỳnh mãn pràbê amã atokry pyma kêt ne amã ijabê rã'ã ne mã ikôt ajkamẽ. \v 35 Me kute amidjwỳnhbit mar ne me kum tokry pyma. Me tãm gêdja me tyn kam ijukri me biknor tokry djàkam tẽ. Nhym be, me kum ijabêkumrẽx ne kute amidjwỳnhbit mar kêt nhym me kute me bĩn jabej me tãm gêdja me amiptàn ar tĩn ne ba rã'ã: rã'ã ne. \v 36 Nhym ren me'õ pykabê mỳjja mexja kunĩ, nêkrêx kunĩja ari o atom ne o ban kam ren ty, je mã dja kam nẽ? Kati, nãm ren ty nhym ren õ nêkrêxja ren wãnh kumex. \v 37 Nhym mỳj pãnh ne ne ren Metĩndjwỳnhmã arẽ nhym ren akubyn o tĩn nhym ren kum amijo pãnh ne? Arkati. Dja ga te kum pãnh jarẽ nhym akubyn ajo tĩn prãm kêtkumrẽx ne. \p \v 38 Be, me kamingrãny ja ne me axwe:kumrẽx ne ari mỳjjakôt ibê amijo akẽxo ba. Ga, me kwỳ kum prõ djwỳnh kĩnh kêt ne mebê prõo àkĩnho baja pumũ. Me jadjwỳ ne me kum ikĩnh kêt ne ate ibê jãm krã. Kam godja me'õ ikam pijàm ne ikukràdjàkam pijàm jabej ba badjwỳ gêdja ba amipãnh kam ipijàm. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk dja ba Ibãm jadjênhmẽ umao ipyma:n ar awỳr bôx. Kadjy mrãnh djwỳnh pyma:mẽ ro'ã ar awỳr bôx. Ibê kumkatio bôx nhym tãmja ikam pijàmja ba badjwỳ arỳm amipãnh kam ipijàm ne. Nãm ã Jeju me krãptĩmã ane. \c 9 \s1 Jeju jadjênh'ã ujarẽnh. \r Mat 17.1-13; Ruk 9.28-36 \p \v 1 Ne kam arkum, \p —Ba ar amã arẽ. Ibãm dja ijã bẽnjadjwỳr rax mẽ. Dja ba bôx ne ipymao me apytàn ar me ajo iba. Dja gar adjãmja akwỳ atĩnri iraxkôt ipumũ, me akadjy ibẽnjadjwỳr rax ne ipymakôt ipumũ. Mrãmri ne ba ikabẽnja, ane. \p \v 2 Nhym kam akati amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut ar'ã apêx nhym Jeju arỳm krãnh prêkti'ã wabi. Nãm Pedrumẽ Xijagumẽ Djuão ar aprôn aro wabin ate ar ro'ã me kàxã dja. Ne kam arỳm ar kuka kônh atemã aminhipêx. \v 3 Ne õ kubẽkà arỳm adjênh ne aka: kute kakũm arngrokam aka pyràk. Ren kubẽkà põnh djwỳnh'õ kubẽkà'õ põn ren kubẽkà jakao kute Jeju kà jaka têp kêtkumrẽx. \v 4 Nhym kam me kukãmãrebê Erijmẽ Môjdjê arỳm arkum amijo amirĩt ne. Nãm ar Jejumẽ abenmã kabẽno dja nhym ar ar omũ. \p \v 5 Nhym Pedru kum, \p —Be, ujarẽnh djwỳnh, jakam ne gwaj arỳm bakĩnhkumrẽx. Dja bar ar amã kikre'ã irõx nhipêx. Dja bar amã 'õ nhipêx, Môjdjêmã 'õ nhipêx, Erijmã 'õ nhipêx, ane. \v 6 Ar madjà kretikam ne Pedru umaje Jejumã kabẽn kajgo jarẽ. \p \v 7 Nhym kam kakrã'õ arỳm amirĩt ne ar kuno. Ar kuno nhym Metĩndjwỳnh arỳm kakrã kurũm kabẽn nhym ar arỳm kuma. Nhym arkum, \p —Ikra ne wã. Imã abê:. Tãmwã dja gar kabẽn man kôt ar amijo aba, ane. \p \v 8 Nhym ar te ar abej amibu'ã rĩt. Nhym Jeju pydjibit dja nhym ar omũ. Arỳm ne Môjdjê ar ar aêrbê mã tẽn arỳm amirĩt kêt ne. \p \v 9 Nhym kam ar arỳm krãnh prêkti'ã rwỳk tẽ. Rwỳk tẽ nhym Jeju arỳm ar kute omũnh'ã arkum karõn arkum, \p —Ar aje omũnhja kwãrĩk wãnh jakam me'õmã 'ã adjujarẽnh kêt. Ba ije amijo inhĩ ne ibôxja ityk ne akubyn itĩnkambit dja ga memã 'ã ajarẽ, ane. \p \v 10 Nhym kam ar arỳm 'ã ujarẽnh kêt. Ne rwỳk tẽn kam aben kukij ne abenmã kum, \p —Jeju kute gwaj bamã, “Ityk ne akubyn itĩn”, anhỹrja. Mỳj'ã ne amijakre? ane. \p \v 11 Ne kam Jejumã kum, \p —Mỳkam ne Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh memã kum, “Erij kumrẽx dja bôx. Nhym kam totokbê Metĩndjwỳnh bôx ne ar meo ba”? ane. Mỳkam ne me mã memã ja jarẽ? ane. \p \v 12 Nhym Jeju arkum, \p —Be, gêdja me'õ kute Erij pyràk kumrẽx bôx ne akubyn Metĩndjwỳnh'ỳr me kunĩo akẽx ne. Meo akẽx nhym me arỳm amim maro ba. Mỳkam ne ba ije amijo inhĩ ne ibôxja badjwỳ amrẽbê: me ijã me bakukãmãremã kum, \q1 “Dja arỳm tokry kumex ma nhym me memã kanga”, ane? \m Nãm me ã ijã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 13 Ne kam ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão'ã arkum, \p —Ba ar amã arẽ gar ama. Mrãmri, me'õ kute Erij pyràk ne arỳm bôx. Nhym kam me arỳm mar kêt ne amikĩnhje o bikẽnho ba. Amrẽbê: me bakukãmãre kute Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkkam me kute o anhỹrmã kôt ne me arỳm ã o ane, ane. Nãm krãnh'ã rwỳk tẽmkôt ne Jeju ã arkum ane. \s1 Kute me karõ punumã àkjêr. \r Mat 17.14; Ruk 9.37 \p \v 14 Ar rwỳk tẽn kam arỳm kôt ba djwỳnh kwỳ aro rãm ne ja. Ar arkôt krãnh'ã àbir kêtjao rãm ne ja. Nhym me krãptĩ ar'ã akuprõ. Nhym Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ar aktã kabẽno aben japanho dja nhym Jeju arỳm me omũ. \v 15 Ne me aêrbê bôx nhym me kunĩ kam no tyn kumex ne 'ỳr prõt ne kum, \p —Djãm arỳm ne ga bôx? Djãm arỳm ne ga bôx? ane. \p \v 16 Nhym kam abej Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kukij ne memã kum, \p —Mỳkam ne ga me akabẽno aben japanho dja? ane. \p \v 17 Nhym kam me krãptĩkôt me'õ ãmja kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh, awỳr ne ba bit ikrao itẽmmã. Me karõ punu ne o ba nhym ibê kabẽn kêtkumrẽx. \v 18 Nhym apỹnh kute par djàri pyka'ã kurẽ nhym ajmrô prõt ne àpjãnh ne àpnhirẽnho nõ. Awỳr ne ba bit o itẽmmã ga adjãm kêt. Ba kam tu akôt ba djwỳnh'ỳr o bôx ne arkum, \p —Dja gar ano gê kum ire, ane. Nhym ar te kute kujaêkmã o dja. Nãm ã me'õ Jejumã ane. \p \v 19 Nhym kam Jeju me'ỳr akẽx ne memã kum, \p —Je, me akamingrãny aje amim ikamnhĩx kêtkumrẽx ne ajaxwe. Mỳj dja ijã akati, akamàt kô kute ba me akam arek ar iba? Nã bãm me awỳr bôx ga me ajamakkre kêtkumrẽx ne prĩne akabẽno ikaty. Nã bãm te amiwỳr me akam ama ga me arĩk ar aba, ane. Ne kam bãmjamã kabẽn ne kum, \p —Amrẽ akrao tẽ, ane. \p \v 20 Nhym me arỳm 'ỳr o bôx. 'Ỳr o bôx nhym me karõ arỳm Jeju pumũn ajte me'õ kraja bĩ. Kubĩ nhym arỳm pykabê tỹm ne àpnhirẽnho nõn ajmrô prõto nõ. \p \v 21 Nhym Jeju arỳm bãm kukij ne kum, \p —Mỳj ne kute bĩn kraxkam 'ã amex kute? ane. \p Nhym kum, \p —Prĩrekam ne kum o krax. \v 22 Nãm te: kute bĩn mexmã ar o ba. Nãm kute kuwymẽ ngôkam rẽnh krãptĩ. Aje me karõbê utàr mar jabej utà. Amã ar ikaprĩn utà, ane. \p \v 23 Nhym Jeju kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh umaro kute mỳjja kunĩ jakrenh mexi. Me tu amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm meo mex. Dja ga tu amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm amã akrao mex, ane. \p \v 24 Nhym kam bãm no kangô prõtmẽ ro'ã on kàj bê kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, arỳm ba amim kamnhĩx. Gop ga imã 'itỳx jadjà ba gop tu amim kamnhĩxkumrẽx, ane. \p \v 25 Nhym me arỳm itepato prõt ne 'ã bikprõnho dja nhym Jeju arỳm me omũ. Ne arỳm me karõ punumã bẽn tỳx ne kum, \p —Me karõ, aje me'õ bôktimã kabẽn kêtmẽ amakkre kêt jadjàr. Ba ne ba amã ikabẽn ne. On kum anhiren kwãrĩk wãnh ajte o aba kêtkumrẽx, ane. \p \v 26 Nhym arỳm amran bĩno bê mex ne arỳm kurũm kato. Nhym arỳm kute tyk pyràk ne nõ. Nhym me krãptĩ 'ã abenmã kum, \p —Arỳm ne akuno. Arỳm ne akuno, ane. \p \v 27 Nhym Jeju arỳm ikra 'amỳn kàjmã aro tẽ nhym arỳm kàjmã dja. \p \v 28 Nhym Jeju arỳm tẽn kikremã wadjà. Nhym me kàxã kôt ba djwỳnh ar arỳm me karõ jabej kukij ne kum, \p —Mỳkam ne bar te ije me karõ punu kujaêkmã o ane? ane. \p \v 29 Nhym arkum, \p —Bir, me karõ punu kute wã pyràk ne 'itỳ:xi. Dja me Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw ne kum amijajbu. Kambit dja me me karõ wã jano nhym arỳm memã ire, ane. \s1 Amikukãm tyk'ã ujarẽnh. \r Mat 17.22; Ruk 9.43 \p \v 30-31 Ne kam ar arỳm me kurũm tẽn amũ pykabê Garrêjakôt tẽ. Nãm mebê amijo bipdjuro tẽ. Jeju kute me kàxã kôt ba djwỳnh arkum amijã ujarẽnh prãm. Ne kam mebê amijo bipdjuro tẽ. Tẽ:n kam arỳm arkum, \p —Ba ije amijo inhĩ ne ibôxja dja me memã ikanga nhym me arỳm ibĩ. Nhym kam dja ityk'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. Ba kam akubyn itĩn, ane. \s1 Ar kute amirax jabej Jeju kukjêr. \r Mat 18.1; Ruk 9.46 \p \v 32 Nhym ar amim, \p —Je tô, mỳj'ã ne kabẽn ja jarẽ? ane. Ne kam ar kute kukjêr kêt. Jeju kute arkum kabẽn pymaje ar kute kukjêr kêt. \p \v 33 Ne kam mõ:n kam arỳm krĩraxbê Kapana'ỳr bôx ne kikremã wadjà. Nhym kam Jeju arkum, \p —Pry'ã ar amõrkôt ne gar aktã akabẽno aben japanho mõ. Mỳj'ã ne gar abenmã akabẽn ne? ane. \p \v 34 Nhym ar arỳm anhikrê ne. Be, prykôt ne ar amirax mỳr jabej abenmã kabẽn mõ. Kam ne Jeju 'ã ar kukij nhym ar arỳm pijàm ne anhikrê ne. \p \v 35 Nhym kam nhỹn amiwỳr ar ku'uw. Kôt ba djwỳnhbê 12ja 'uw ne arkum, \p —Gar ajõ araxo kutewa prãm jabej gêdja amijo kajgon me katẽ tẽn kam tu me kunĩmã àpênh ba, ane. \p \v 36 Ne kam arỳm me prĩre'õ nhikra 'amỳn o tẽn ar ipôkri kudja. Ne kam kute o kĩnh kadjy kumỳn arkum, \p \v 37 —Ẽ, ga, me'õ prĩreja pumũ, kàtàm mexja pumũ. Dja me'õ ikukwakam kum me'õ kute prĩre ja pyràk kĩnh, kum me'õ kàtàmja kĩnh ne kam arỳm badjwỳ kum ikĩnh. Djãm bajbit kum ikĩnhmã? Kati, dja me'õ kum ikĩnh ne kam kum ibãmdjwỳ kĩnh, ibãm kute ijanorjadjwỳ kum kĩnh. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 38 Nhym Djuão arỳm kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh, ba amã arẽ. Me'õ gwaj bakôt ba kêt'õ tu me karõ punu kute meo ba'ã anhidji jarẽ. 'Ã anhidji jarẽn me karõmã kum, “Ba Jeju kukwakam amã ikabẽn ne. On kum anhire.” Nãm ã anhỹro dja bar arỳm omũ. Ne kam gwaj bakôt ba kêtkam kum, “Kwãrĩk wãnh”, ane. \p \v 39 Nhym Jeju arkum, \p —Kwãrĩk wãnh kubê adjàptàr kêt. Be, godja me ikukwakam mỳjja pumũnh kêt nhipêx, godja me'õ punuo mex, me ja ne me te kute ijã kabẽn punu jarẽnhmã. \v 40 Be, me kum gwaj bakurê kêtja ne gwaj bajo õbikwa. Kam kwãrĩk wãnh kubê adjàptàr kêt. \v 41 Ba ne ba ibê Kritu. Gar ikôt abakam godja me'õ ar amã ngônhkrãkam ngô nhõr jabej. Ba dja ba mrãmri kum àpênh mexjao pãnhkumrẽx. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. \p \v 42 Nhym be, me'õ kute me prĩre pyràk ne ajbir kute amim imar ny nhym kam ren ate me'õja axwe'ã kum apnê nhym ren arỳm kôt axwe nhym kam ren me õkre'ã kẽnpoti nhô. Kute memã axwe'ã àpnênh djwỳnhja nhõkre'ã kẽn jabatành nhô ne ren ngô jabatànhmã kumẽ nhym ren ngô kubĩ, ja ne kàjbê tokry. Tokry ngri. Nhym be kati, Metĩndjwỳnh dja prĩne o ajkẽ nhym tokry ra:x ne. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 43 Ga, me kute apỹnh amikukràdjào àpênh jaxwe prãmja pumũ. Me kute àpênh jaxwe kangamã ne Jeju mebê uman memã kum, \p —Ne gar ren ajaxwe kadjy anhikra nhikjêo mỳjja punu kupênh prãm mỳj ne gar ren on? Bir, gar ren on krãta. Ne kam ren te anhikra nhikjê kêt ne ren atĩnkam ren akĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnhkôt atĩn ne ar abakam ren akĩ:nhkumrẽx. Ne ren aktã anhikra rã'ãn ren me biknor tokry djàkam tẽn ren atokry ra:x ne. Kam ne kuwy pôk rã'ã: rã'ãn àtyk kêtkumrẽx. \v 44 Kam kôp kute me kakwỳrja tyk kêt nhym me kute kuwy pôkjadjwỳ par kêt. \v 45 Ne gar ren ajaxwe kadjy apar nhikjêo mỳjja punu'ỳr amrãnh prãm mỳj ne gar ren on? Bir, gar ren on krãta. Ne kam ren te apar nhikjê kêt ne ren atĩnkam ren akĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnhkôt atĩn ne ar abakam ren akĩ:nhkumrẽx. Ne ren aktã apar rã'ãn ren me biknor tokry djàkam tẽn ren atokry ra:x ne. Kam kuwy pôk rã'ã: rã'ãn àtyk kêtkumrẽx. \v 46 Kam kôp kute me kakwỳrja tyk kêt nhym me kute kuwy pôkjadjwỳ par kêt. \v 47 Ne gar ren ajaxwe kadjy ano nhikjêo aje mỳjja punu pumũnh tỳx prãm mỳj ne gar ren on? Bir, gar ren on kaba. Ne ren kam te ano nhikjê kêt ne ren akĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh kute me utàr ne ar me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo baja'ỳr abôxkam ren akĩ:nhkumrẽx. Ne ren aktã ano rã'ãn ren me biknor tokry djàkam kuwykam tẽn ren atokry ra:x ne. \v 48 Me bakukãmãre ne amrẽbê: 'ã memã kum, \q1 “Kôp kute me kakwỳrja tyk kêt nhym me kute kuwy pôkjadjwỳ par kêt.” \m Nãm ã Jeju arkum ane. Djãm mrãmri ne ar kute aminhikra, amipar jakàrmã? Djãm mrãmri ne ar kute aminoo pôxmã? Kati, ar kute àpênh jaxwe krã'yr ne kangamã ne Jeju 'ã arkum ar kute amibê amikukràdjà jakàrmã arẽ. \p \v 49 Ne kam arkum, \p —Be, kuwykam gêdja me kunĩ tokry. Kute mrãmri ne me kute Metĩndjwỳnhmã mry parkam kadjwanhĩo mry kunĩ kangàr pyràk, ane. Dja me ã tokryo tuknĩo ane. \p \v 50 Ne kam ar'ã kadjwanhĩ jakre ne arkum, \p —Be, kadjwanhĩ mexkumrẽx. Godja kadjwanhĩ ta amikam akry apêx jabej arỳm o mỳjja jakry kadjy punukumrẽx ne. On ar aje kadjwanhĩ mex pyràk ne abenmã akabẽn mex, ane. \c 10 \s1 Me kute prõ kanga'ã ujarẽnh. \r Mat 5.31, 19.1; Ruk 16.18 \p \v 1 Ne kam arỳm krĩraxbê Kapanakam me jamã kàx. Ne tẽ:n arỳm ngôbê Djodão nhikjêmã rên arỳm pykabê Djudêja'ỳr bôx. Bôx nhym kam me krãptĩ: ajte 'ã bikprõnho dja. Nhym kam ajte memã ujarẽnho dja. \p \v 2 Nhym mebê pardjêu arỳm 'ỳr bôx ne kute we kabẽn kajgo jabej kukjêrmã ne kum, \p —Djãm Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt me kute tu prõ kangamã? Nãm me Jeju kute kabẽn kajgo jarẽnh kadjy nàràm ã kum ane. \p \v 3 Nhym memã kum, \p —Be, Môjdjê ne amrẽbê: me bakukãmãremã 'ã karõ. Mỳj ne memã arẽ? ane. \p \v 4 Nhym me kum, \p —Môjdjê ne memã kum, “Gê me prõ'ã pi'ôk no'ôk ne kam kanga”, ane. \p \v 5 Nhym memã kum, \p —Bir, me amakkre kêtkam ne memã prõ kanga jarẽ. Nhym djãm adjàkamã ne me ã prõo ane? Kati. \v 6-7 Adjàkamã, kute mỳjja kunĩ nhipêxkam ne Metĩndjwỳnh mymẽ ni ar ipêx ne memã kum, \q1 “Kamã dja me my prõ kadjy arỳm bãmmẽ nã arkum iren kam arỳm prõbit'ã ngrà ne. \q1 \v 8 Nhym kam ar ĩ abenã tỹm ne kam kute ĩ typdji pyràk.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. Kam, djãm ar ĩ amãnhkrut rã'ã? Kati, ar kute ĩ pydji pyràk. \v 9 Be ga, Metĩndjwỳnh kute abenã ar mẽnhja pumũ. Kwãrĩk wãnh me'õ abenbê aro bikjêr kêt. Nãm ã Jeju mebê pardjêumã ane. \p \v 10 Nhym kam ar akubyn kikrekam tẽn nhỹ. Nhym kôt ba djwỳnh arỳm Jeju kute memã kabẽn jarẽnhja jabej kukij. \v 11 Nhym arỳm arkum, \p —Gêdja me'õ prõ djwỳnh kangan kam atemã akàxbê me'õmã kabẽn ne 'ỳr mõn kam arỳm mrãmri krô'ã o prõn arỳm axwekumrẽx, prõkam axwekumrẽx. \v 12 Nhym me niredjwỳ gêdja me mjên kanga nhym kam atemã me'õ akàxbê 'ỳr mõ nhym kam arỳm mrãmri krô'ã o mjên ne arỳm axwekumrẽx. Nãm ã arkum ane. \s1 Kum me prĩre kĩnh'ã ujarẽnh. \r Mat 19.13; Ruk 18.15 \p \v 13 Nhym kam ar ja arỳm Jeju'ỳr me prĩreo mõn o bôx. Kute me kupênhmã ne ar 'ỳr meo mõ. Nhym kôt ba djwỳnh ar arỳm nêje memã bẽn tỳx. \v 14 Nhym Jeju arỳm ar omũn arỳm no kà nhàn arkum, \p —Kwãrĩk wãnh arek amrẽ me prĩre iwỳr mõ, ane. Kwãrĩk wãnh gar mebê adjàptàr kêt gê me arek amrẽ mõ. Ã me kute amijo anhỹrbit gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. \v 15 Ẽ, me kute me prĩre pyràk ne amijo kàtàmjabit gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. Be, me prĩre kute ta amim imarja pumũ. Ã me kute amijo anhỹr gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. Mrãmri ne ba me amã katàt arẽ. Nãm ã Jeju arkum ane. \v 16 Ne kam aben totokmã me prĩre jamỳn me'ã ikra jadjuw ne memã kum, \p —Gê Metĩndjwỳnh ajo djuw mex. Gê Metĩndjwỳnh ajo djuw mex, ane. \s1 Me'õ nhõ nêkrêx kumex'ã ujarẽnh. \r Mat 19.16; Ruk 18.18; Xim k 6.6; Xij 5.1 \p \v 17 Ne kam arỳm memã kàx ne ajte prykôt tẽ. Tẽ: nhym me'õ arỳm 'ỳr prõt ne arỳm parbê kõnkrão nhỹn kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh, ga ne ga amexkumrẽx. Itĩn rã'ã rã'ãmã mỳj gêdja ba Metĩndjwỳnh kadjy nẽ? ane. \p \v 18 Nhym Jejubê Metĩndjwỳnh Kra nhym ta kute kôt kum kator kadjy Jeju kum, \p —Mỳkam ne ga imã imex jarẽ? Me'õ pykakam mex kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnh pydjibit mex. \v 19 Metĩndjwỳnh kukràdjà ne ga arỳm ama. Me kute katàt amijo ba'ã kute memã karõkôt kukràdjà ne ga arỳm ama. Nãm memã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh me par kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh mebê prõo adjàkĩnh kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh adjàkĩnhĩ kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh ajêx ne me kàmex jarẽnh kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh aje me'õ nhõ mỳjja o aminhõ kadjy kwãrĩk wãnh ajêxnhĩ kêt. \q1 Me amã abãmmẽ anã jabên ar kabẽn ma”, ane. \m Ja kunĩ ne ga arỳm ama. Nãm ã Jeju kum ane. \p \v 20 Nhym kum, \p —Nà, ujarẽnh djwỳnh, arỳm ne ba ibôktikam ja kunĩ ma. Ne kam kôt ije ar amijo iba rã'ã:n arỳm ijabatành ne, ane. \p \v 21 Nhym Jeju arek omũnho djan kam kum kĩnhkumrẽx ne kum, \p —Be, mỳjja pydji ne kute akukrà rã'ã. On tẽn memã anhõ mỳjja wã ngràn pãnh pi'ôk kaprĩ byn me 'uwtĩ, me õ mỳjja kêtjamã angãn o me kĩnh. Ne kam amrẽ iwỳr tẽn mã ikôt ajkamẽ. Dja ga ã anen kam arỳm kàjkwakam anhõ mỳjja mex kumex. Ne kam ijã amijakren aje pĩte'y mỳnh mãn pràbê amã atokry pyma kêt ne amã ijabê rã'ã ne mã ikôt ajkamẽ. \p \v 22 Jeju ã kum ane nhym arỳm kam kaprĩ:re ne. Ne kam akẽx ne mã tẽ. Kaprĩ:re ne tẽ. Be, õ nêkrêx ne kume:x. 'Ã maje ne mã kaprĩren tẽ. \p \v 23 Nhym kam Jeju kôt ba djwỳnh ar'ỳr akẽx ne arkum, \p —Nêkrêx ne kute me kukrà prãmã. Me õ nêkrêx kumex gêdja me te Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja'ỳr bôxmã, ane. \p \v 24 Nhym kôt ba djwỳnh te kute marmã kam no tyn ku'ê nhym Jeju arỳm arkum, \p —Akmere ar, me õ nêkrêx kanàrràm ar baja ne me te Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja'ỳr bôxmã. \v 25 Ba ar amã arẽ gar ama. Be ga, mry jabatànhbê kameru te: kute aguja tekrax kremã ngjêxmãja pumũ. Me õ nêkrêx rũnhdjwỳ kute uràk. Me te Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja'ỳr bôxmã nhym nêkrêx utà: ne. Nãm Jeju ã arkum ane. \v 26 Nhym kôt ba djwỳnh ja man kam no tyn djan kam kum, \p —Je, nhym mỳj me'õ gêdja Metĩndjwỳnh amim utà? ane. \p \v 27 Nhym Jeju arỳm ar omũnho djan arkum, \p —Be, me ne me te: kute amipytàr prãmje nhym be, Metĩndjwỳnh kute mỳjja kunĩ mar. Kumãbit ne amirĩt ne. Ta ne kute me utàrkôt kute mar, ane. \p \v 28 Nhym kam Pedru kum, \p —Ẽ, arỳm ne bar inhõ mỳjja kunĩmã inhiren mã akôt ajkamẽ, ane. \p \v 29-30 Nhym Jeju arkum, \p —Ẽ, godja me'õ imã àpênh ne memã ijã ujarẽnh tẽm kadjy arỳm õ mỳjjamã irer jabej, õbikwamã irer jabej. Õ kikre nàr kamy nàr kanikwỳnh nàr nã nàr bãm nàr prõ nàr kra nàr õ pykamã irer jabej ba dja ba kum o pãnh ra:x ne. Ne pãnh pyka jakam kum õ mỳjjao akrenh mex ne kum kungã. Ne pãnh õbikwao akrenh mex ne kum kungã. Dja ba kum krãptĩ: kubê 100 ngã nhym pãnh õ kikre, kamy, kanikwỳnh, nã, kra, õ pyka krãptĩ mex ne. Kamdjwỳ dja me kàtàm me'õ jao bikẽnho ba. Dja ã pykakam ane. Nhym ije pykao nykam gêdja Metĩndjwỳnhkôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx, ane. \v 31 Nhym be, jakam me rũnho kutewaja djãm me kute memã wa rã'ãmã? Kati. Me ja krãptĩ gêdja me kajgo mex ne me katẽn tẽ. Nhym be, me kajgo mex ne me katẽn tẽmja gêdja me pãnh rũnho kutewa. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnh arkum ane. \s1 Ajte amikukãm amityk'ã ujarẽnh. \r Mat 20.17; Ruk 18.31 \p \v 32 Ne kam ar ajte Jejumẽ ro'ã prykôt mõ. Krĩraxbê Djeruxarẽ'ỳr àbir mõ nhym Jeju tu kum me uma kêt ne ar kukãm tẽ. Nhym ar te kute marmã kam no tyn mõn arỳm tĩn prãm. Nhym kam arỳm me kàxã aro tẽn arkum amijã ujarẽnh tẽ. Kôt ba djwỳnhbê 12jamã ne amijã ujarẽnh tẽn kum, \p \v 33 —Ẽ, ota gwaj arỳm Djeruxarẽ'ỳr badjàbirn babôxmã. Nhym kam ba ije amijo inhĩ dja me apỹnh me rũnhmã ikanga, me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr arkum ikangan Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmãdjwỳ ikanga. Nhym kam me ikà mex jarẽn ijã abenmã kum, “Axwekumrẽx. Gê me pãnh tu bĩnkumrẽx”, ane. Ne kam me bajtemmã ikanga. \v 34 Nhym me arỳm ijã bẽno ajkẽn ikutôn mry kà punuo ikaprêprê:k ne. Ne kam arỳm ibĩ nhym ijã akatin akatin akati ba akubyn itĩn ne. Nãm ã arkum ane. \s1 Ar kute ajte amirax jabej. \r Mat 20.20; Ruk 22.24 \p \v 35 Nhym kam Xijagumẽ Djuão ar arỳm 'ỳr bôx. Djebedêu kute ar irja 'ỳr bôx ne kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh, bar amã arẽ ga prĩne kôt ã ar ijo ane, ane. \p \v 36 Nhym arkum, \p —Mỳj ne ba ije ar ajomã? ane. \p \v 37 Nhym ar kum, \p —Be, dja ga ĩ anhõ me ja kunĩo amiptàn prĩne amexkumrẽx ne apyma. Memã anhỹrkam bar irax ne anhikô'ã memã nhỹ, bar ijõ adjubôk'ãnh nhỹ nhym ar ijõ adjuge'ãnh nhỹ. Dja ga ã ar ijo ane, ane. \p \v 38 Nhym Jeju arkum, \p —Gêt kon. Nã gãm ar arĩk amim 'ã karõn imã arẽ. Ba ar amã arẽ gar ama. Dja ba ngônhkrã kam kangô jao ikõ. Djãm ar aje ipyràk ne kangô jao akõm mã? Dja me ngômã ijadjà. Djãm ar aje ipyràk nhym ngômã me kute ar ajadjàrmã? Nãm ã arkum ane. Bir, mỳj'ã ne kangô jao kõm ne ngômã adjàrmã akre? Bir, amitokry kume:x'ã ne akre. Ar kute uràk jabej ne ar kukij. Ar tokryo kute Jeju tokry pyràk jabej ne ar kukij. \p \v 39 Nhym ar kum, \p —Nà. Kadjy ar ije apyràk, ane. \p Nhym Jeju arkum, \p —Mrãmri dja gar aje ipyràk ne atokry kumex ma. Mrãmri dja gar kangô jao ikõ nhym me ngômã ar ajadjà. \v 40 Be, djãm ba ne ba ar amã inhikô'ã ar anhỹrmã arẽ got? Be, Ibãm kute amrẽbê: amijo me'õ ar utàr ar ta dja ar inhikô'ã memã nhỹ. Nãm ã Xijagumẽ Djuão arkum ane. \p \v 41 Nhym kôt ba djwỳnhbê 10 arỳm ar kabẽn ma. Ne kam arỳm Xijagumẽ Djuão arkum àkrê ne. \v 42 Nhym Jeju amiwỳr ar ku'uw ne arkum, \p —Me bajtemkam me bẽnjadjwỳr ne me ari àpênh'ã memã àpnênh ne memã bẽn tỳx ba. Nãm ã me bajtemkam me rũnh kute meo bao ane gar arỳm ama. \v 43 Djãm ar ga aje me kudjwamã? Kati. Ar ga dja gar ã anhỹr kêtkumrẽx ne. Ar ajõ abenkam arax prãm jabej amijo akajgon arkum adjàpênh ar aba. \v 44 Ne kam ar ajõ aben kadjy abẽnjadjwỳr rax prãm jabej tu amijo akàtàm ne me kunĩmã adjàpênh kajgo aba. \v 45 Ba ije amijo inhĩ djãm imã me àpênh kadjy ne ba amrẽ tẽ? Kati, ba dja ba memã apê. Me ren ta amijaxwe pãnh tokryn arỳm ty. Nhym be kati. Me krãptĩ jaxwe pãnh ba dja ba itokryn arỳm ty. Memã idjàpênh ja kadjy ne ba amrẽ tẽ. Nãm ã Jeju arkum ane. \s1 Me'õ no rã akubyn rĩt. \r Ruk 18.35 \p \v 46 Nhym kam ar ajte tẽ:n kam krĩraxbê Djerikokam bôx. Bôx ne kam kato. Nhym kam Jejumẽ kôt ba djwỳnhmẽ me krãptĩmẽ ne me Djeriko kurũm kator mõ. Kator mõ nhym wãnh Baximêu no rãja pry japkre'ã nhỹ, amijo à'wỳro nhỹ. Ximêu ne kudji. \v 47 Nhym me abenmã kum, \p —Nadjarekam Jeju ne tẽmja, anhỹro kumex. Nhym arỳm kuman arỳm kum amijo akij ne kum, \p —Ẽ, Jeju, Dawi tàmdjwỳ 'õ. Gop amã ikaprĩ, ane. \p \v 48 Nhym me krãptĩ arỳm kum bẽn tỳx ne kum, “E kum anhikrê”, ane. Nhym kam tu kum àkjêro bên kum, \p —Dawi tàmdjwỳ 'õ, gop amã ikaprĩ, ane. \p \v 49 Nhym Jeju arek kum djan memã kum, \p —Me ajõ tẽn kum arẽ gê amrẽ iwỳr tẽ, ane. \p Nhym me 'ỳr tẽn kum arẽn kum, \p —On akĩnh ne on kàjmã dja. Onĩj amiwỳr ajuw, ane. \v 50 Nhym arỳm wãnh inôkàti mẽn ekrux ne kàjmã dja. Kàjmã djan arỳm Jeju'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽn arỳm 'ỳr bôx. \p \v 51 Nhym Jeju kum, \p —Mỳj ne ba ije ajomã? ane. \p Nhym no rãja kum, \p —Bẽnjadjwỳr, aje inoo mex ba irĩtmã, ane. \p \v 52 Nhym Jeju kum, \p —Ga ne ga arĩt kadjy tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne iwỳr bôx. Kam dja ba arỳm ajo mex. Aj mã, ane. \p Nhym kum kabẽnmẽ ro'ã arỳm rĩt mex ne arỳm Jejukôt pry'ã tẽ. \c 11 \s1 Jeju rax ne Djeruxarẽmã àr. \r Mat 21.1; Ruk 19.28; Dju r 12.12 \p \v 1 Nhym Jejumẽ ar prykôt mõ:n kam krĩraxbê Djeruxarẽ kuri krĩ ngrire ja'ỳr bôx. Krãnhrebê Oriwêre'ã rwỳkbê ne krĩ ngrire jabê Bepadjêmẽ Betanhamẽ. 'Ỳr bôx nhym kôt ba djwỳnh amãnhkrutmã kum, \p \v 2 —Pry ja'ã dja gar arek katàt krĩwãmã tẽ. Nhym ar akutã pry kator kraxkam dja gar mry'ã krĩ jabatành nyrewã pumũ. Nhym me kute pĩ maktã õkre djê nhym ãmwã. Kraxje me'õ mry wã'ã krĩ kêt. Dja gar 'ãpre bôn amrẽ o tẽ. \v 3 Godja me'õ 'ã ar amã kabẽn jabej ne ar amã, “Mỳj kadjy”? ane gar kum, “Bẽnjadjwỳr 'ã tẽm prãm. Dja 'ã tẽn kam akuby:n amã ano.” Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 4 Nhym kam ar 'ỳr tẽ. Tẽ:n kam arỳm mrymã kato. Kikre'õ jajkwa krekre tãri ne me mry 'ãpre nhym dja. Pry kênhkam ne mry dja nhym ar arỳm 'ãpre bô. \v 5 Nhym ar bu'ã me ku'êja ar kukij ne arkum, \p —Mỳj kadjy ne gar mry 'ãpre bô? ane. \v 6 Nhym Jeju kute arkum 'ã karõ kôt ne ar ã memã ane. Nhym me arỳm arkum, “Ajrã”, ane. \p \v 7 Nhym ar arỳm Jeju'ỳr mryo tẽn o bôx. Ne kam ar aminhõ kubẽkào kum mry'ã aty. Nhym kam 'ã nhỹ. \v 8 Nhym kam me krãptĩdjwỳ kukãm kum pry'ã atyo mõ. Aminhõ kubẽkào kum atyo mõ. Nhym me kwỳ bu'ã kapôt'ỳr mõn pi'ô nhikẽn o bôx ne kukãm kum pry'ã o atyo mõ. Nhym arỳm 'ã tẽ. \v 9 Nhym me kwỳ kukãm mõ, o àkjêr mõ nhym me kwỳ kôt o àkjêr mõ. Nãm me o àkjêr mõn kàj bê abenmã kum, Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Jejubê me inhõ Bẽnjadjwỳr rax. Ãm mexkumrẽx. Kam me ikĩ:nhkumrẽx. Gê on me ipytà. Gê Metĩndjwỳnh o kĩnh rax. Metĩndjwỳnh kukwakam ne arỳm me bakadjy bôx. \v 10 Arỳm me bakukãmãre Dawi kudjwa kute me ijo ba kadjy ne bôx. Gê me kàjkwakamdjwỳ Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho kumex. Gê on me ipytà, ane. \p \v 11 Nhym arỳm krĩraxbê Djeruxarẽkam bôx. Bôx ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjà. Ne kam amibu'ã mỳjja kunĩ pumũnho tẽ. Nhym kam arỳm 'ã amykry mex ne. Nhym kam kôt ba djwỳnhbê 12mẽ amũ krĩ ngrirebê Betanha'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n kam bôx. \s1 Ar kute tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽxmã 'ã ujarẽnh. \r Mat 21.18 \p \v 12 Nhym ar'ã akati nhym arỳm Betanha kurũm tẽ. Ne kam kum prãm ne. \v 13 Nhym wãnh pidjôbê pigêre'õ dja nhym amybỳm 'ô pumũ. Ne kute ô jabej kadjy 'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Ne te ô jabej nhym ô kêt ne 'ôbit nhym arỳm omũ. Kraxje ô'ã mytyrwỳ kator kêt rã'ãkam ne ô kêt. \v 14 Nãm omũn tu pidjômã kum, \p —Jakam dja ga adjô kêtkumrẽx nhym me adjô krẽn kêt ne, ane. Nhym kôt ba djwỳnh arỳm kuma. \s1 Kute kikreti nêje me anor. \fig |src="HK068C.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Makô 11.14" \fig* \r Mat 21.12; Ruk 19.45 \p \v 15 Nhym kam ar tẽ:n kam krĩraxbê Djeruxarẽkam bôx. Kam bôx nhym kam Jeju Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã tẽn wadjà. Nhym me kute memã mỳjja nhõr djwỳnh kumex. Nhym me kute memã mỳjjao pãnh ne amim byr kadjy 'ã kumex. Nhym arỳm bõm me rẽnho dja. Nhym me kute me õ pi'ôk kaprĩ pãnh memã kikreti nhõ pi'ôk kaprĩ nhõr kadjy me kumex nhym mebê pĩponho àpanho tẽ. Nhym me kute tut nhõr djwỳnhdjwỳ kumex nhym mebê krĩ djà nhikô rênho tẽ. \v 16 Ne mã mebê àptàro djan memã kum, \p —Kwãrĩk wãnh on Metĩndjwỳnh nhõ kikreti katikôt me ajênho aba kêt, ane. \v 17 Ne kam memã kum, \p —Amrẽbê: ne me bakukãmãre Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk ne. Kamã Metĩndjwỳnh ta memã kum, \q1 “Inhõ kikreti ja'ã dja me abenmã kum, \q1 ‘Apỹnh me õ pyka kunĩkôt me kute Metĩndjwỳnhmã kabẽn kadjy ne õ kikreti wã’, ane. \q1 Dja me ã inhõ kikreti'ã abenmã ane.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh pi'ôkkam ane. Nhym be, me ga ne ga me aje kam me àkĩnhĩo aben pydji djà. Nãm ã Jeju memã ane. \v 18 Nhym Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ arỳm Jeju kabẽn ma. Ne kam 'ã aben maro nhỹn abenmã kum, \p —Je tô mỳj dja gwaj baje Jeju bĩnmã on? ane. Me kum umakam ã abenmã ane. Me kàtàm kunĩ Jejukam no tyn kum kabẽn kĩnh ne kumex. Nhym kam me rũnhja kum uma. \p \v 19 Nhym kam Jeju ar'ã para nhym ar arỳm krĩrax kurũm katon tẽ. \s1 Ar kute tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽxmã 'ã ujarẽnh. \r Dju r 14.13; Xij 1.6; Dju k 5.14 \p \v 20 Nhym ar'ã akati nhym ar ajte pidjôbê pigêre 'ãnh tẽn omũ. Nhym arỳm arêmẽ kunĩ ngrà ne. \v 21 Nhym Pedru akubyn amijo tẽn Jeju kabẽn man kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh ota, aje pidjôbê pigêre kangrônhja arỳm ngràn dja, ane. \p \v 22 Nhym kam arkum, \p —Gora ar tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx. \v 23 Ba ar amã arẽ gar ama. Gorẽn me'õ krãnhwãmã kum, “On amikaban ngô jabatành mũjakam mõn tỹm”, ane. Ne ren õkre kadjwỳnhbê amim, \p “Kon, birãm dja ipêx, kon”, anhỹr kêt ne tu kadjy amim kamnhĩxkumrẽx ne ren amim, “Be, mrãmri dja ikabẽn kôt ã imã o ane”, ane. Kute ren ã amim anhỹrkam ren krãnh mrãmri ã amijo ane. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. \p \v 24 Kam aje mỳjja kunĩo Metĩndjwỳnhmã adjà'wỳrja dja gar tu kadjy amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm ar akabẽn kôt ã ar amã o ane. \v 25 Ga kam ar aje Metĩndjwỳnhmã adjà'wỳro adjãmkam amimaro dja. Me'õkam angryk jabej amimaro dja. Godja gar me'õkam angryk jabej on kam angryk wãnh kum anhiren kam angryk kêt. Dja gar kam angryk kêt nhym kàjkwakam ar Abãmdjwỳ arỳm ar gadjwỳ ar ajaxwe maro aknon ar akam ngryk kêt. \v 26 Be, godja gar me'õ, axwe'õ mar rã'ã jabej ne kam angryk rã'ã jabej nhym ar Abãmdjwỳ ar ajaxwe mar rã'ãn ar akam ngryk rã'ã ne. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã ane. \s1 Me kute rax jabej Jeju kukjêr. \r Mat 21.23; Ruk 20.1 \p \v 27 Nhym ar tẽ:n kam Djeruxarẽkam bôx. Nhym kam Jeju ajte Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam bôx ne kam ar mrã. Nhym me rũnh arỳm 'ỳr bôx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ mebêngêtmẽ ne me 'ỳr bôx. \v 28 'Ỳr bôx ne amũja'ã kute kikreti kurũm me anorja jabej kukij ne kum, \p —Mỳj me'õ kabẽnkôt ne ga ar ã meo anhỹro aba? Mỳj me'õ ne amã me'ã karõ ga kam amũ ô'ã bõm ar me rẽnho aba? ane. \p \v 29 Nhym Jeju memã kum, \p —Badjwỳ dja ba mỳjja jabej me akukja. Me akumrẽx dja ga me imã arẽ. Ba kam arỳm badjwỳ ije mỳj me'õ kabẽnkôt ar me anoro ibaja me amã arẽ. \v 30 Djuão kute ngômã me angjênhja djãm me kabẽn kôt ne arĩk ar ngômã me angjênho ba? Nàr djãm Metĩndjwỳnh kabẽnkôt? Goja imã arẽ, ane. \p \v 31 Nhym kam me abenkam kangan abenmã kum, \p —Je mỳj dja gwaj kum nẽ? Dja gwaj kum “Metĩndjwỳnh kabẽnkôt”, ane nhym kam gwaj bamã kabẽn 'õ jarẽn gwaj bamã, “Bir be, mỳkam ne ga me amim Djuão kabẽnja mar kêt ne”? ane. \p \v 32 Nàr dja gwaj kum, “Me kabẽn kôt ne tu arĩk ar ngômã me angjênho ba”, ane nhym kam me krãptĩ ren o ngryk ne kum gwaj bakurê gwaj ren kam bamã me uma ne. Me kàtàm ja ne me arỳm Djuão kabẽn man kum kĩnh ne, ne o Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ne. Dja gwaj kum ane nhym me arỳm o ngryk ne. \p \v 33 Nãm me ã abenmã anen kam Jejumã kum, \p —Kon ne. Ar ije mar kêt. Mỳj me'õ kabẽnkôt Djuão kute ngômã me angjênhja ar ije kôt mar kêtê, ane. \p Nhym kam memã kum, \p —Bir be, dja ba badjwỳ me amã arẽnh kêt ne. Mỳj me'õ kabẽnkôt ije ar meo iba ja dja ba me amã arẽnh kêt ne, ane. \c 12 \s1 Pidjôo djuw mex djwỳnh jaxwe'ã ujarẽnh. \r Mat 21.33; Ruk 20.9 \p \v 1 Ne kam memã apỹnh kukràdjà djàri'ã memã mỳjja jakren memã 'ã ajarẽn memã kum, \p —Be, me'õ arỳm amim pidjô kwỳ kren kadjy bu'ã kẽno kôkayro kum o ipôk ne. Ne kam pidjô janênh djàmã kren ipêx. Ne pidjô pumũnh djwỳnh ku'ê djà'ã par prêkti nhipêx. Ne kam me kwỳmã kum, “Gora me imã o djuw mex. Gora gê abatành ne ô ga amim kwỳo atom ne imã mũm kwỳo atom.” Nãm ã me kwỳmã ane. Mebê idjaer'ã ne Jeju pidjô jakren me rũnh'ã pidjôo djuw mex djwỳnh jakren Metĩndjwỳnh'ã õ pidjôkô djwỳnh jakren kam arek memã 'ã ujarẽnho djan memã kum, \p —Õ pidjôkô djwỳnh ã me kwỳmã anen kam atemã pyka 'õmã tẽ. Ne kam kam wãnh ar ba. \v 2 Nhym arỳm pidjôja tuk ne kumex. Nhym kam õ pidjôkô djwỳnhja arỳm 'ã mytyrwỳ jakren kam 'ỳr õ àpênh jano. Kute memã arẽnh nhym me kute kum pidjô kwỳo atom ne kute kôt anor kadjy ne 'ỳr ano. \v 3 Nhym kam 'ỳr tẽn bôx nhym kam me kute pidjôo djuw mexja ate me'õjao tỹm ne kaprêprê:k ne. Nhym mã akubyn 'ỳr ỹkam tẽn 'ỳr bôx. \v 4 Nhym ajte õ pidjôkô djwỳnhja pãnh 'ỳr me'õjadjwỳ jano nhym 'ỳr tẽn 'ỳr bôx nhym me bĩn punun kum pijàm jadjàn ano. \v 5 Nhym kam õ pidjôkô djwỳnh 'ỳr ajte õ àpênh 'õ jano nhym 'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Tãmwãdjwỳ ne me tu kubĩ. Nhym kam aben totokmã me'ỳr õ àpênh krãptĩ jano nhym me kwỳ titik ne kwỳ pa. \p \v 6 Nhym kra djwỳnh pydji, kum kra jabêja 'ã ne arỳm amim, “Godja ikra me'ỳr bôx nhym me arỳm mar jabej”, ane. Ne arỳm me'ỳr ano nhym me'ỳr bôx. \p \v 7 Nhym kam me abenmã kum, \p —Be, kra ne wã. Gwaj on kubĩ. Tãmwã dja bãm kum mỳjja kunĩ ngã, õ nêkrêx kunĩ kanga, ane. Gwaj on tãmwã bĩn kam amim õ nêkrêx, õ mỳjja, õ pidjôja kunĩo aminhõ, ane. \v 8 Ne kam o tỹm ne kubĩn arỳm pidjôkô kurũm bõm kumẽ. \p \v 9 Be, mỳj gêdja õ pidjôkô djwỳnhja me ja on? Bir, dja me'ỳr tẽn me'ỳr bôx ne me imex ne kam õ pidjôkôja atemã me ja'õmã kungã. Nãm ã Jeju me rũnhmã ane. Amijã ne õ pidjôkô djwỳnh kra jakren Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh'ã ne õ àpênh jakre. \v 10 Nhym kam Jeju ajte memã me kukãmãre kabẽn jarẽn memã kum, \p —Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽn memã kum, \q1 “E kum kẽn ja ne me kute kikreo ãm djwỳnhja kute kikremã armã te omũn kam bõm kumẽ. \q1 Kẽn ja ne arỳm kute kikremã o kajpar, kum o kajpar tỳxi. \q1 \v 11 Bẽnjadjwỳr djwỳnh ta ne ã kẽno ane gu me omũn kam bamã mexkumrẽx”. \m Nãm ã me bakukãmãre memã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Djãm me aje omũnh ne mar kêt? Nãm Jeju ã me rũnhmã ane. Nãm amijã kẽn jakre. Ne me rũnh'ã kikreo ãm djwỳnh jakre. Mrãmri ne me rũnh kute kikreo ãm djwỳnh pyràk ne arỳm Jeju kanga. Me rũnh kute kanga'ã ne Jeju me rũnhmã ja jarẽ. \p \v 12 Nhym me amim, \p —Be, gwaj bajã ne pidjôo djuw mex djwỳnhmẽ kikreo ãm djwỳnh jakre, ane. Ne bit kute o tỹmmã te 'ã amijakre. Me krãptĩ pymaje ne me te 'ã amijakren arỳm mã tẽ. \s1 Xedjamã pi'ôk kaprĩ nhõr'ã ujarẽnh. \r Mat 22.15; Ruk 20.20; Rô 12.1 \p \v 13 Ne kam Jeju'ỳr mebê pardjêu kwỳmẽ Erodji nhõ me ja kwỳ jano. Jeju bẽnjadjwỳr'ã kabẽn punu jabej ne me me ja jano. Godja bẽnjadjwỳr'ã kabẽn punu'õ jarẽ nhym me arỳm bẽnjadjwỳrmã arẽ. Kadjy ne me Jeju'ỳr bôx ne kum, \p \v 14 —Ujarẽnh djwỳnh, ba me arỳm ama. Ga ne ga akabẽn katàtkumrẽx. Amã me rũnh pyma kêt. Me rũnhmẽ me kajgomẽ ne ga memã akabẽno aben pyràk ne me imã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã adjujarẽnh mexkumrẽx. Me bẽnjadjwỳr rũnh kunĩ nhõ bẽnjadjwỳr raxbê Xedja. Mebê idjaer kute o me bajtemja. Djãm Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt ne gu me baje bẽnjadjwỳr Xedjamã pi'ôk kaprĩ nhõrmã? Nàr kon. Goja on ar imã arẽ. \v 15 Dja gu me kum kungã nàr dja gu me kubê nê? Nãm me ã Jejumã ane. \p Nhym arỳm me 'êxnhĩkôt tu me kuman memã kum, \p —Nok ba ren me amã, “Metĩndjwỳnh kabẽn kupa'ã ne me kum õro ba”, ane ga me ren memã kum, “Be, Jeju axwekumrẽx. Ga, kute bẽnjadjwỳr raxbê Xedjabê pi'ôk kaprĩ nê prãmja pumũ”, ane. Amrẽ imã ngônhponho pi'ôk kaprĩo tẽ ba me amã omũ, ane. \v 16 Nhym me kum o tẽn kungã nhym arỳm memã kum, \p —Mỳj me'õ ne 'ã karõja? Ne mỳj me'õ ne 'ã idji jêtja? ane. \p Nhym me kum, \p —E kum be, Xedja nhõ, ane. \p \v 17 Nhym Jeju memã kum, \p —Bir be, õ pi'ôk kaprĩ. Dja ga me kum angã nhym be, Metĩndjwỳnh nhõ mỳjjabit dja ga me Metĩndjwỳnhmã angã, ane. Nãm memã ane nhym me te kute kutã mỳjja'õ jarẽnhmã kam no tyn dja. Ne kam arỳm kum kàx ne mã mõ. \s1 Me tyk akubyn tĩn mỳr jabej me Jejumã kabẽn. \r Mat 22.23; Ruk 20.27; Tex k 4.16; Ap 20.4 \p \v 18 Nhym kam mebê xadjudjêu kwỳ 'ỳr bôx. Mebê xadjudjêu ne me arĩk memã kum, \p —Be, me tyk akubyn tĩn prãm kêtkumrẽx, anhỹr ar o ba. Me ja ne me 'ỳr bôx ne kukij ne kum, \p \v 19 —Ujarẽnh djwỳnh, me bakukãmãre Môjdjê ne amrẽbê: me bamã, \q1 “Godja me'õ prõ'ỳr mõn kra kêt rã'ãn tyk jabej mỳj dja me nẽ? \q1 Bir, dja kamymẽ ar aben djàkam ikwãja'õ 'ỳr mõ. Ne kam kum kra djin kukrij nhym abatành ne. \q1 Me kute 'ã abenmã kum, ‘Be, kamy tyk kra ne wã’, anhỹr ne kute kamy tyk mar tỳx rã'ã kadjy.” \m Nãm ã me bakukãmãre Môjdjê me bamã ane. Nãm mebê xadjudjêu ã Jejumã ane. \v 20 Ne ajte kum, \p —Be, kamybê 7 ne axikôt apôx. Nhym kutewaja prõ'ỳr mõ. Prõ'ỳr mõn kra kêt ne ty. \v 21 Nhym atãrija pãnh 'ỳr mõn kam ajte ty. Nhym pãnh atãrija 'ỳr mõn kam kra kêt rã'ãn ajte ty. \v 22 Be, nãm ar ã o anhỹro tẽm tãmtã: nhym arỳm kutapureja aro ino ren 'ỳr mõn adjwỳnhdjwỳ ty, kra kêt ne ty. Nhym arỳm ar prõja arkôt ty, kra kêt rã'ãn ty. \v 23 Ar kubê 7 ne ar aben totokmã kamy prõ'ỳr ba. Godja we ar kunĩ akubyn tĩn ne àbir jabej we àbirkam nhỹnh kamyja dja 'ỳr mõ? ane. Me ta kute we me tyk akubyn tĩn kêt jarẽnh mỳr jabej ne me ã Jejumã ane. Me kute o àpanh nhym binhikrênh kadjy nàràm ne mebê xadjudjêu ã kum ane. \p \v 24 Nhym Jeju arỳm memã kum, \p —Me aje Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk mar kêt ne me aje Metĩndjwỳnh tỳ:xkumrẽx mar kêt. Nã gãm me arĩk Metĩndjwỳnh kupa'ã memã 'ã ajarẽ. \v 25 Be, me tyk ne akubyn tĩnkam djã ne me ajte abenwỳr ba? Kati, akubyn me tĩnkam ne me abenwỳr ba prãm kêtkumrẽx. Kam dja me kute kàjkwakam kadjy mrãnh djwỳnh pyràk. \v 26 Be, mrãmri me tyk akubyn tĩnkumrẽx. Amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh me bakukãmãre Môjdjêmã kabẽn jarẽ. Me tyk akubyn tĩn'ã kabẽn jarẽ nhym 'ã pi'ôk no'ôk. Djãm me aje pi'ôkkam omũnh kêt, akaôk pôk ne tu mex ne ãm'ã ujarẽnhkam Metĩndjwỳnh kute kum, \q1 “Ibê Abraãomẽ Idjakmẽ Djako ar õ Metĩndjwỳnh”, anhỹrja, \m djãm me aje pi'ôkkam amim arẽnh kêt? \p Arỳm Abraão ar tyk 'ãtũmkam ne Metĩndjwỳnh ã me bakukãmãremã ane. \v 27 Bir be, ar tyk tũmja Metĩndjwỳnhmã tĩn ne ar ba nĩj pumũ. Djãm Metĩndjwỳnhbê me tyk nhõ Metĩndjwỳnh? Kati. Metĩndjwỳnh ne me tĩn nhõ Metĩndjwỳnh. Me tyk kunĩ ne me kum tĩn. Kam ne ba me amã, “Metĩndjwỳnh ne kubê me tĩn nhõ Metĩndjwỳnh”, ane. Nã gãm me kupa'ã memã 'ã ajarẽ. Nãm Jeju ã mebê xadjudjêumã ane. \s1 Me kute kukràdjà jabej Jeju kukjêr. \r Mat 22.34; Ruk 10.25 \p \v 28 Jejumẽ mebê xadjudjêumẽ aktã kabẽno aben japanho dja nhym Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh'õ arỳm me'ỳr bôx. Ne Jeju katàt kute memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhkôt arỳm kuman kam kukij ne kum, \p —Metĩndjwỳnh kute katàt me kute amijo ba'ã memã karõkam kabẽn jarẽnhja kute aben nhitepã memã kabẽn jarẽnhja dja ga amim maro tẽ. Nhỹnh kabẽnja'õ ne mexo kute kunĩ jakrenh? ane. \v 29 Nhym kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kabẽn'õ kumrẽx mexo kute kunĩ jakrenhja ba amã arẽ ga ama. Metĩndjwỳnh memã kum, \q1 “Ẽ, mebê idjaer, gora ikabẽn ma. Bẽnjadjwỳr djwỳnh, kubê ne Metĩndjwỳnh. Bẽnjadjwỳr djwỳnh pydji. \q1 \v 30 Me anhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh, me Atĩndjwỳnh dja ga me amã kĩnh, amã abêo katàt me kunĩ, mỳjja kunĩ jakre. \q1 Djãm ajajkwaobit amã Metĩndjwỳnh jabêmã? Kati. Ajamak, akadjwỳnhbê, akukràdjà kunĩo dja ga me amã abê:.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. Be, tãm ne ja. Metĩndjwỳnh kabẽn'õ kumrẽx mexo kute kabẽn kunĩ jakrenh ne ja. \v 31 Ne kam atãri Metĩndjwỳnh ajte memã kum, \q1 “Me amã amibu'ã me ja jabê. Kute mrãmri ne ga me amã amijabêja pyràk dja ga me ã amã amibu'ã me ja jabêo ane.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. Atemã kabẽn'õ mexo kute ja jakrenh kêt. Nãm ã Jeju kum ane. \p \v 32 Nhym Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kum, \p —Ujarẽnh djwỳnh, kôt ne ga arẽ. Mrãmri Metĩndjwỳnh pydjibit. Atemã'õ kêtkumrẽx. \v 33 Dja me kum kĩnh, kum abêo katàt me kunĩ, mỳjja kunĩ jakre. Djãm ajkwaobit kum Metĩndjwỳnh jabêmã? Kati. Amak, kadjwỳnhbê, kukràdjà kunĩo dja me kum abê:. Ne kum amibu'ã me ja jabê. Kute mrãmri ne me kum amijabêja pyràk dja me ã kum amibu'ã me ja jabêo ane. Akabẽn ja ne mexo Môjdjê kabẽn kunĩ jakre. Dja me Metĩndjwỳnh kabẽnja man kôt ar amijo ban arỳm mexkumrẽx nhym me kute Metĩndjwỳnhmã mry bôrja mexo me têp kêtkumrẽx. Me kute kum apỹnh mỳjja nhõr kunĩja mexo me têp kêtkumrẽx. Nãm ã Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhja Jejumã ane. \p \v 34 Nhym kam õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Be, tãmwã ne ikabẽn kôt kabẽn mexkumrẽx, ane. Ne kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kute amim apytàr ne ar ajo ba 'ỳr, ane. Nhym me ajte ijukri Jeju kukjêr kêt. Kabẽn mex pymaje ne ajte kukjêr kêt. \s1 Kritubê mỳj me'õ tàmdjwỳ jabej kute me kukjêr. \r Mat 22.41; Ruk 20.41 \p \v 35 Nhym kam Jeju ajte Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam tẽn bôx ne memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnho djan kam memã kum, \p —Be, Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh ne me memã kum, “Kritubê ne Dawi tàmdjwỳ”, anhỹr ar o ba. Be, djãm Kritubê Dawi tàmdjwỳbit? Kati, kubê ne Dawi nhõ Bẽnjadjwỳrdjwỳ, ane. \v 36 Ne kam memã me kukãmãre Dawi kabẽn jarẽn memã kum, \p —Be ga, me bakukãmãre Dawi ta kute memã 'ã ujarẽnhja pumũ. Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam kute memã Kritu'ã ujarẽnhja pumũ. Nãm memã kum, \q1 “Inhõ Bẽnjadjwỳrmã ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ne kum, \q1 ‘Amrẽ idjubôk'ãnh nhỹ, Abẽnjadjwỳr raxkam idjubôk'ãnh nhỹ. \q1 Ikam ama ba amrẽ awỳr akurê djwỳnho mõ ga me kwỳo apardjan me kwỳ nhimex.’ \q1 Nãm ã Metĩndjwỳnh inhõ Bẽnjadjwỳrmã ane”, ane. \m Bir be ga, Dawi kute kum “Abẽnjadjwỳr rax”, anhỹrja pumũ. \v 37 Mỳkam ne me 'ã Dawi tàmdjwỳ kajgo jarẽ? Djã nãm o tàmdjwỳ kajgo? Kati, Dawi ta ne kute o õ Bẽnjadjwỳr rax. Nãm Jeju ã memã ane nhym me krãptĩtija kum kabẽn kĩ:nhkumrẽx ne. \p \v 38 Nhym arek memã ujarẽnho dja:n memã kum, \p —Gora me aminêje me omũ. Aminêje Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhwã pumũ. Be, me ja ne me kute amibẽn kadjy kute kubẽkà jabjêtibit jangjênh prãmkumrẽx. Ne ajte me krãptĩ nhipôkri kute memã amibẽn nhym me kute memã rũnh jarẽnh ne kute memã kum, “Bẽnjadjwỳr, djãm ga, djãm ga”? anhỹrja. Ja ne me kum kĩnhkumrẽx. \v 39 Ne mebê idjaer bikprõnh djàkam nàr me krãptĩ àkuro krĩkam ne memã wan krĩ prãmkumrẽx. Me kute amibẽn kadjy ne me me rũnh krĩ djàkam krĩ prãmkumrẽx. Kwãrĩk wãnh gar me kudjwa kêt. \v 40 Nãm me me 'uwtĩ krão apan mebê mỳjja kunĩo akĩ ne kam ajkwaobit Metĩndjwỳnhmã kabẽn rũnh ne, ne kum kabẽn 'ijabjêo ku'ê. Nãm me 'êx ne amijo mex ne kum kabẽn. Be kati, me axwekumrẽx. Kam gêdja Metĩndjwỳnh me kuràm memã pãnh rax jarẽn prĩne me kuràm meo ajkẽ. Nãm ã Jeju memã ane. \s1 Me'õ 'uwtĩ kute õ pi'ôk kaprĩ ngrire nhõr. \r Ruk 21.1 \p \v 41 Nhym kam me kwỳ itepato mõn bôx. Me kute amikutã Metĩndjwỳnhmã pi'ôk kaprĩ kwỳ nhõr kadjy ne me mõ. Nhym Jeju arỳm tẽn pi'ôk kaprĩ nhõr djà kônh nhỹn me omũnho nhỹ. Me õ nêkrêx rũnh krãptĩ ne me aben totokmã kam pi'ôk kaprĩ rũnh ne kurẽ. \v 42 Nhym kam me'õ nija 'uwtĩ kubê mjên tyk nhym õ mỳjja kêtja ngônhponhreo pi'ôk kaprĩo amãnhkrut ne kubyn o tẽn kam kumẽ. Ngônhponhreja ne abenã rẽnhkam kubê pi'ôk kaprĩ 'ô pydji, ngri:re. \p \v 43 Nhym kam Jeju amiwỳr kôt ba djwỳnh ar ku'uw nhym ar 'ỳr bôx. Nhym arkum, \p —Ba ar amã arẽ, me'õ 'uwtĩ ja ne õ mỳjja kêt ne tu me kuràm õ pi'ôk kaprĩ raxo tẽn Metĩndjwỳnhmã kungã. Me kunĩ kuràm pi'ôk kaprĩ raxo tẽn kum kungã. \v 44 Me ja ne me õ pi'ôk kaprĩ kumex ne kam 'ã kàtàm ne kumex. Ne kam 'ã kàtàmja Metĩndjwỳnhmã kungã. Nhym be, me'õ nija ne õ pi'ôk kaprĩ kêtê, pi'ôk kaprĩ ngrire ne tu kum kunĩ ngã. O kute amikadjy mỳjja byr ne krẽn ne tĩn kadjy Metĩndjwỳnhmã kunĩ ngã. Kum 'õ nõr kêtê. Kam ne ba me amã, \p —Nãm me kuràm pi'ôk kaprĩ rax ne kum kungã. Mrãmri ne ba ar amã arẽ. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnh arkum ane. \c 13 \s1 Akubyn bôx kukãm mỳjja apôx'ã ujarẽnh. \r Mat 24.1; Ruk 21.5 \p \v 1 Ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kurũm kato. Nhym kôt ba djwỳnh'õ kum, \p —Ẽ, Ujarẽnh djwỳnh ga, kẽntio me kute kikreti kwỳ nhipêxja pumũ. Kẽnmẽ kikre ã ti:re ane, ane. \p \v 2 Nhym Jeju arỳm arkum, \p —Be, ar kikretija pumũ. Dja ĩ me kurê djwỳnh prĩne kikreti ngràn kẽn aben nhiby ikwã kunĩ nhikô rê. Nhym kam kẽn'õ aben nhiby nõr kêtkumrẽx, ane. \v 3 Nhym kam ar tẽ:n kam krãnhbê Oriwêre'ã wabi. Nhym Jeju arỳm amybỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kônh nhỹ. Nhym Pedrumẽ Xijagumẽ Djuãomẽ Ãngre ar me kàxã kukij ne kum, \p \v 4 —Ẽ, ar imã kikreti ngrành'ã ajarẽ. Nhỹnh amex 'õkam dja me bakurê djwỳnh me bawỳr bôx ne kikreti ngràn ãm djà kapõ? Mỳj gêdja kukãm apôx? Dja bar omũn kam kôt õ akatimã ikaton õ akati ma. \p \v 5 Nhym kam Jeju arkum apỹnh mỳjja kukãm apôxmã arkum 'ã ajarẽn arkum, \p —Gora ar amijã ano tỳx gê me'õ ar amã 'êx ne ar anoo biknor ne Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽx kêt. \v 6 Be, me krãptĩ dja ĩ aben totokmã me'ỳr bôx ne arỳm amijo 'êx. Amijo 'êx ne arỳm amijã imẽ. Amijã imẽn arỳm memã kum, “Me anhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati kadjy ne Metĩndjwỳnh ijano ba tẽn bôx. Ba ibê Kritu”, ane. Ne kam arỳm me krãptĩ noo aknon Metĩndjwỳnhbê meo akẽx. \p \v 7 Be, kam dja gar me kute abenwỳr prõt man amybỳm me kute abenwỳr prõt jarẽnh ma. Kwãrĩk wãnh kam ar atĩn prãm kêt. Ba ne ba kukãm ar amã 'ã ajarẽ gar arỳm ama. Ja kumrẽx gêdja me ã o anhỹro tẽ. Kraxje kute inomã mẽnh kêt, kute 'ỳr o tẽm rã'ã. \v 8 Nà, apỹnh me ba djàri gêdja me abenwỳr prõt ne aben nhimexo ba. Nhym apỹnh bẽnjadjwỳr rũnh nhõ me dja me abeno kurê djwỳnh ne aben nhimexo ba. Apỹnh pyka djàri gêdja kam pyka terte:t ne. Nhym prãmdjwỳ me kwỳ nhimex. Be, me tokry krax ne ja. Ga, me nire kra àja pumũ. Adjỹm. Dja kra à:n kam arỳm à ra:x ne. Me adjwỳnhdjwỳ dja me tokry mõ:n kam arỳm tokry ra:x ne. Be, me tokry krax ne ja. \p \v 9 Be, ar ga dja gar ajaxwe kêt kadjy amijãno dja. Dja me apỹnh me rũnhmã ar akangan me bikprõnh djàkam ar atitik ne. Ar aje ijã adjujarẽnh ar abakam dja me apỹnh me bẽnjadjwỳr rũnhmẽ me bẽnjadjwỳr kry'ỳr ar ajo mõ. Ar ajo mõ gar me kabem aku'ê. Memã ijã adjujarẽnh nhym me kute mar kadjy me kabem aku'ê. \v 10 Nhym be, me kute amim imar dja me apỹnh me ba djà kunĩkôt ijã ujarẽnh ny jarẽnh kumrẽx. \p \v 11 Dja me ar ajo rôrôk ne kute memã ar akukjêr kadjy me rũnhmã ar akanga. Kwãrĩk wãnh gar kam amikukãm akabẽn 'õ'ã karõ kêt ne kwãrĩk wãnh amikukãm anhõkre kadjwỳnhbê amim, “Je tô mỳj gêdja ba aminêje memã ikabẽn ja on”? anhỹr kêt. Be, me kute memã ar akukjêr majmã dja Metĩndjwỳnh Karõ ta ar amã ar akabẽn mex jarẽ gar aman arỳm memã arẽ. Kute ar amã ar akabẽn jarẽnh ja dja gar memã arẽ. Djãm ar ga dja gar memã akabẽn jarẽ got? Kati. Karõ ta dja memã kabẽn jarẽ. \p \v 12 Nhym mỳjja kunĩ pyka kôt amingrành kadjy dja me kute abeno õbikwa djwỳnh abenmã àkrê. Me rũnh kute me par kadjy dja me memã kamy kanga. Dja bãm memã kra kanga. Dja kra kum nã nàr bãm kurên me rũnhmã ar kanga. Me rũnh kute ar par kadjy ar kanga. \v 13 Ikôt ar abikamẽnhkam dja me kunĩ kum ar akurê. Ne te kum ar akurê gar ijã adjukanga kêt ne amã ikĩnh tỳx rã'ã ba arỳm ar apytà. Dja me kunĩ kute aminhinomã amimẽnh nhõ akati bôx gar amã ikĩnh tỳx rã'ã ba arỳm ar apytà. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 14 Ne kam ajte arkum, \p —Be, ar aje ajbir imã, “Ar imã kikreti ngrành'ã ajarẽ”, anhỹrja ba ar amã arẽ gar ama. Dja mỳjja amingrành 'ỳr nhym kam arỳm mỳjja punutija dja. Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam dja. Djãm mỳjja punuti Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ãmkam mex got? Dja kam dja gar arỳm omũ. Mỳjja punuti djô'ã dja me mỳjja kunĩo ajkẽn kungrà. Me bakukãmãre Danijeu ne amrẽbê: 'ã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kukwakam memã 'ã ajarẽ. Danijeu ne arỳm memã mỳjja punuti ja'ã ajarẽn 'ã pi'ôk no'ôk. Dja gar pi'ôk no'ôkwã pumũn kam mỳjja punuti pumũn kam kôt ama. Kam gêdja Djeruxarẽ bu'ã pyka ja nhidjibê Djudêjakam me ja amijã maje krãnh'ỳr prõt ne. \p \v 15 Gêdja me'õ kikre nhimõk po'ã ãm jabej kwãrĩk wãnh akubyn ũrkwãmã nêkrêx'ỳr àr ne byr ne o tẽm kêt. \p \v 16 Gê purkam ar ba jabej tu umaje prõt. Kwãrĩk wãnh kute kubẽkà jamỳnhmã 'ỳr akẽx kêt. Dja tu me ãm kamã amũ prõt. \p \v 17 Watĩ:re, akati wãkam me tujarômẽ me kra karà dja me tokry:. Me mỳjja punuti pymaje prõt ne kam arỳm tokry:. \v 18 Dja gar Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw gê na raxkam umaje ar aprõt kêtmã. \p \v 19 Be, dja me kam tokry kume:xi. Akubyn amijo tẽn mỳjja kunĩmo krax djà'ỳr amijo bôx ne ama. Me akukãmãre aben kukãm tokrykôt dja gar me maro tẽ. Dja gar me tokry tũm maro tẽ:n amiwỳr me tokry maro bôx. Ga, me tokry kume:xja pumũ. Be, amrẽ mỳjja punuti nhõ akati bôxkam dja me tokryo katàt me tokry tũm wã kunĩ jakre. Ne amrẽ me'ã akati mõrkam me tokry nydjwỳ dja me tokryo mỳjja punuti'ã me tokryja têp kêtkumrẽx. \v 20 Metĩndjwỳnh ren tokry'ã akati kwỳ ngri kêt nhym me'õ ren tĩn kêtkumrẽx. Be, Metĩndjwỳnh kute amim õ me ja'ã karõ ne kute amijo me utàrja kadjy dja arỳm 'ã akati wã kwỳ ngri. \p \v 21 Godja me'õ 'êx ne ar amã, “Ota, jakam arỳm Kritu bôx ne nhỹ. Arỳm ne Metĩndjwỳnh 'ã me õ Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽ nhym jakam arỳm memã nhỹ”, anhỹr jabej. Nàr me'õ ajte 'êx ne ar amã, “Ota, jakam arỳm Kritu bôx ne nhỹ. Arỳm ne Metĩndjwỳnh 'ã me õ Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽ nhym jakam arỳm memã nhỹ”, anhỹr jabej. Djãm ar aje me ja marmã? Kati, kwãrĩk wãnh amim me ja mar kêt. \p \v 22 Be, apỹnh me ta kute amijo Kritu pyràk dja me amijo amirĩt ne. Nhym amũ me jadjwỳ amijo amirĩt ne 'êx ne memã kum, “Ba ne ba Metĩndjwỳnh kukwakam me amã idjujarẽnh iba”, anhỹro ba. Dja me me aêrbê mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx, kute me noo biknor nhym me kute me'ã abenmã kum, “Mrãmri ne djãm Metĩndjwỳnh kukwakam me kabẽnkumrẽx”, anhỹr kadjy. Godja me o me noo biknor ne Metĩndjwỳnhbê meo akẽx jabej. Metĩndjwỳnh kute amrẽbê amijo me utàrja kubê meo akẽx ne kute meo ba jabej. Me 'êxnhĩ no tỳxo kute me akrenh jabej, godja kubê me kwỳo akẽx ne meo ba jabej. \v 23 Be, ar ga dja gar amijã ano tỳx ne. Ba ne ba mỳjja apôx kêtri kukãm ar amã arẽ gar arỳm ama. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 24 Ne kam ajte arkum, \p —Nhym me tokryo ku'êwã'ã akati apêxkam dja mỳjja rũnh apôx. \q1 “Nhym myt amijo akamàt kô tyk nhym mytyrwỳ irã kêt. \q1 \v 25 Nhym kanhêti kàjkwa kurũm rôrôk nhym kàjkwakam apỹnh mỳjja tỳ:x amingrẽk ne.” \p \v 26 Ba kam ije amijo inhĩ dja ba arỳm prĩne itỳ:x ne prĩne imextire ne ipyma:. Ne kam kakrãkôt bôx nhym me kunĩ: arỳm ibôxkôt ipumũ. \v 27 Ba kam ikadjy mrãnh djwỳnh jano nhym me arỳm inhõ me ja o atom. Ije amijo me utàrja kunĩo atom. Dja me kwỳ kàjkwa krax'ãm mõn meo atomo mõ. Nhym me kwỳ kàjkwa 'ênhôt'ãm mõn meo atomo mõ. Nhym me kwỳ aktã kàjkwa nhirê'ãm mõn meo atomo mõ. Dja me apỹnh pyka kunĩkôt inhõ me ja kunĩ:o atom. Ba ne ba kukãm ar amã 'ã ajarẽ. Gora abej ajkam ama. \p \v 28 Be, akubyn ibôx djà nhõ akatija'ã ne ba ije pidjôbê pigêre jakremã. Gora ije 'ã mỳjja jakreja ma. Ba ar amã arẽ gar ama. Dja pidjô pakà nokà tukam 'ô nhingrã kadjy arỳm ingrã apôx gar kam arỳm amexmã kamnhĩx nhym kam arỳm amex. \v 29 Bir be, gêdja ba ije ar amã mỳjja jarẽnhja ã apôx mõr ane gar kam arỳm ijabej rĩt ne ijabej ajkam ama. Akubyn ibôx djà arỳm 'ỳr. 'Ỳr dja mỳjja apôxja. Amex kutã gêdja pi'ô ingrã. Nhym be, ibôx kutã gêdja mỳjja pymatija apôx mõ. \p \v 30 Nà, mrãmri ne ba ar amã kôt arẽ. Me akamingrãnyre ja gêdja gar atyk par kêtri mỳjja ja kunĩ apôx. Mrãmri ne ba ar amã arẽ. \v 31 Ikabẽn kajgo kêtkumrẽx. Gêdja pykamẽ kàjkwa ĩ apêx. Nhym be, ba ikabẽn gêdja 'õ biknor kêtkumrẽx. Mrãmri gêdja ba ije mỳjja jarẽnh ja kunĩ apôx nhym me omũ, ane. \s1 Me kute bôx djà nhõ myt mar kêt. \r Mat 24.36; Ruk 12.37; Tex k 5.2 \p \v 32 Ne kam ajte arkum, \p —Be, ba akubyn ibôx djà nhõ akati nàr myt djãm me'õ kute mar? Kati, me'õ kute mar kêtkumrẽx. Kàjkwakam kadjy mrãnh djwỳnhdjwỳ kute mar kêt. Ibãmbit ne kute mar. \v 33 Dja gar ajaxwebê amijãno djan arek ijabej ajkam ama ne Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Mỳkam? Bir, ar aje akubyn ibôx djà'ã myt mar kêtkam. \v 34 Ar aje akubyn ibôx djàkam myt mar kêt kute õ kikre djwỳnh nhõ àpênh pyràk. Ba ar amã arẽ gar ama. Be, õ kikre djwỳnh ne arỳm kurũm anhỹr bê tẽmmã. Ne kam õ àpênhmã kikre'ã karõn arkum apỹnh àpênh djà'ã karõ. Ne kre nêje ku'ê djwỳnhmã kum, “Gora arek ijabej ajkam ama”, ane. Ne kam arỳm mã tẽ. \p \v 35 Kam dja gar gadjwỳ arek ijabej ajkam ama. Ba ne ba ije õ kikre djwỳnh pyràk. Ar aje ibôx'ã myt mar kêt. Godja ba parakam ibôx jabej nàr akamàt kô ipôkri ibôx jabej nàr õkrẽn'ãnh kàrkam ibôx jabej nàr kryràm ibôx jabej. \v 36 Ar arek ijabej ajkam ama. Dja gar ate akrã ba ar ajaêrbê bôx gar ajmã nẽ. \v 37 Ar amã ne ba arỳm ibôx djà'ã karõ. Jakam ne ba me kunĩmã 'ã karõ. Me arek ijabej ajkam ama. Nãm ã Jeju me kukãm mỳjja apôx'ã arkum ane. \c 14 \s1 Me'õ nire kute Jeju nhimõkkam kangô runh. \r Mat 26.6; Dju r 12.1 \p \v 1 Be, Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati nêje arỳm akati pydji. Kam ne mebê idjaer kunĩ amex kunĩkôt aben pydji. Amrẽbê: Metĩndjwỳnh me kukãmãre nhirôbê mrãnh nhym me kute aben kajmã'ã mar kadjy ne me aben pydji. Kamãdjwỳ ne me kute djwỳponhrebit kur. Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati nêje akati pydji nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ arỳm abenmã kum, \p —Mỳj godja gwaj baje me krãptĩ kàxã Jejuo batỹm ne bĩnmã on? ane. \v 2 Ne ajte abenmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh gwaj me kute aben pydji djà nhõ akatikam o batỹm kêt. Gwaj ren o ane nhym me krãptĩ ren o ngryk ne ren kangao kumex, ane. Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akatikam me krãptĩ bôxja ne me kuman ã Jeju'ã abenmã ane. \p \v 3 Be, krĩ ngrirebê Betanhakam ne Jeju nhỹ. Kamã ne me'õ ĩ kajêkam tê arỳm mex. Idjibê ne Ximão. Ũrkwãkam ne Jeju õ kwỳ krẽno nhỹ. Õ kwỳ krẽno nhỹ: nhym me'õ ni arỳm 'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nãm 'ỳr kẽn jakareo ngônh byno tẽ. Ngônhkam ne me kudjỳ djà kangôo ipu. Idjibê ne nadu. Nãm me prĩne ipêx mex nhym pãnh raxkumrẽx. Nãm o tẽn o bôx ne 'ã kutan arỳm Jeju nhimõkkam kapĩ. \p \v 4 Nhym bu'ã me ku'ê kwỳ kôt nokà nhàn abenmã kum, \p —Je tô mỳkam ne arỳm me kudjỳ djào ajkẽ? \v 5 Gwaj ren pi'ôk kaprĩ kadjy ren memã kungã ne ren pãnh pi'ôk kaprĩ rax ne ren kuby. Ren 'ã akrekam pãnho denarju kubê 300 jakre. Gwaj ren pi'ôk kaprĩ rax byn ren me õ mỳjja kêtmã kungrà. Mỳkam ne arỳm o ajkẽ? ane. \p \v 6 Nãm ar anen nijamã akij. Nhym Jeju arỳm tu ar kabẽn man arkum, \p —Kwãrĩk wãnh rã'ã. Mỳkam ne gar kum kaprĩ jadjà? Djãm kute ijã kapĩnkam punu got? Kati, mexkumrẽx. \v 7 Be, akati kunĩkôt ne ar abu'ã me õ mỳjja kêt ar ba rã'ã. Ar aje memã mỳjja nhõr prãm tu memã angã. Nhym djãm arek gwaj baro'ã ar baba rã'ãmã? Ba ar amã arẽ gar ama. \v 8 Dja ba ty nhym me arỳm ijadjà. Me kute ijadjàrmã ne nija kuma. Kuman arỳm kum ikaprĩn ijã me kudjỳ djà kapĩ. Nãm te kute mỳjja mexo kute imex pyràk ne kute imã õrmãn arỳm tu ijã me kudjỳ djà kapĩ. \v 9 Ba ar amã arẽ gar ama. Dja me kàj bê pyka kunĩkôt mã memã ijã ujarẽnh ny jarẽn mã nijadjwỳ 'ã ajarẽ. Kute ijã me kudjỳ djà kapĩn'ã ajarẽ. Gêdja me kam aben djô'ã nija mar rã'ã ne. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 10 Nhym kam Djuda Ikadji, Jejukôt ba djwỳnhbê 12 'õ ne me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar'ỳr tẽ. Kute arkum Jeju kanga kadjy ne tẽ. \v 11 Ar'ỳr tẽn ar'ỳr bôx ne arkum, \p —Arỳm ba ije ar amã Jeju kangamã. Nãm ã arkum ane nhym ar kuman arỳm kĩnhkumrẽx ne. Ne arỳm kum kabẽn jarẽnh mãmdjin kum, \p —Dja ga ã Jejuo ane bar kam arỳm amã pãnh pi'ôk kaprĩ ngã, ane. Nhym kam amim, \p —Mỳj dja ba ije arkum Jeju kanga kadjy on? Nãm ã Djuda amim anhỹro ba. \s1 Ar kute ro'ã õ kwỳ krẽno ino rer. \r Mat 26.17; Ruk 22.7 \p \v 12 Nhym kam mebê idjaer kukràdjàkôt me kute djwỳponhbit kur nhõ akati arỳm kutewa. Kam ne me apỹnh ũrkwãkam Metĩndjwỳnhmã mrykĩ'ãtomti pan kuku. Amrẽbê: Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnhja ne me kute kôt mar kadjy ã o ane. Nhym kôt ba djwỳnh ar Jejumã kum, \p —Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akatikam gwaj banhõ kwỳ krẽn kadjy jãm dja bar tẽn ar akutêp gwaj banhõ kwỳ krẽn djà jadjwỳr mex? ane. \v 13 Nhym arỳm kôt ba djwỳnh amãnhkrutmã 'ã karõn arkum, \p —Dja gar krĩraxkam tẽ. Nhym arỳm me'õ ngyo ngônhkam ngô mỳn o tẽ gar omũ. \v 14 Nhym arỳm kikremã wadjà gar kôt tẽn wadjà. Wadjàn õ kikre djwỳnhmã kum, “Ujarẽnh djwỳnh ne amã kabẽn ne amã, ‘Bamẽ ikôt ba djwỳnhmẽ ne bar inhõ kwỳ krẽnmã. Nãr kadjy inhõ kumoka'ê? Aje me bôx nymã kumoka'ê jarẽnhja, nãr? Dja bar Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar kadjy mrykĩ'ãtomti krẽ.’ Nãm ã Bẽnjadjwỳr amã ane”, ane. Be, dja gar ã õ kikre djwỳnhmã ane. \v 15 Nhym kam kôjrũm kumoka'ê jabatành'ỳr ar ajo tẽn ar amã akre. Kam ne gwaj bakutêp mỳjja kunĩ nõr pro. Dja gar kam ikutêp gwaj banhõ kwỳ krẽn djà jadjwỳr mex. Nãm ã Jeju arkum 'ã karõo ane. \p \v 16 Nhym kam kôt ba djwỳnh 'ỳr tẽ. Ne Jeju kute arkum kabẽn kôt arỳm mỳjja kunĩmã katon arỳm kam mrykĩ'ãtomti gan õ kwỳ krẽn djà jadjwỳr mex. \p \v 17 Nhym arỳm ar'ã para nhym Jejumẽ Ar kubê 12 ro'ã kikre'ỳr tẽn 'ỳr bôx. \v 18 Ne kam arỳm nhỹ. Àkuro nhỹ nhym kam Jeju arkum, \p —Ar ajõ ikôt adjàkuro anhỹrja dja ga ikurê djwỳnhmã ikanga. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx, ane. \p \v 19 Nhym kam ar arỳm kaprĩren apỹnh ar ĩ djàri aben totokmã kum, \p —Djãm ba? Djãm ba? ane. \p \v 20 Nhym arỳm arkum, \p —Be, ar abê 12ja 'õ, aje ikôt ngônhkrãtikam mry kangômã djwỳ jadjàro anhỹrja'õ dja ga memã ikanga. \v 21 Be, ba ije amijo inhĩ ne amrẽbê me bakukãmãre ijã Metĩndjwỳnh kabẽn no'ôk nhym pi'ôkkam me kute ijo anhỹrmã arẽnh kôt ne me arỳm jakam ar ã ijo anhỹro ba. Nhym be, kute ikurê djwỳnhmã ikanga djwỳnhja dja ĩ kute memã ikanga pãnh tokry rax ne. Ỹ, watĩ:re. Tãmja ne ren rwỳk kêt ne. Nãm ã Jeju arkum ane. \v 22 Nhym ar àkuro nhỹ: nhym Jeju arỳm djwỳ'õ byn kam o Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽ. Kum mextire jarẽn arỳm kokij ne apỹnh arkum kungã. Ne kam aminhĩ'ã djwỳ jakren arkum, \p —Inhĩ ne ja. Ar abyn krẽ, ane. \p \v 23 Ne kam ngônhkrãkam pidjô kangôjadjwỳ byn kam o Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽn arkum kungã. Nhym ar kunĩ o ikõ. \v 24 Nhym kam amikamrô'ã pidjô kangô jakren arkum, \p —Ikamrô ne ja. Me krãptĩ kadjy dja ikamrô prõt. Metĩndjwỳnh ne arỳm ikamrô prõt'ã memã kabẽn ny jarẽnh mãmdji, ane.\f + \fr 14:24 \ft Mrãmri ne Jeju kamrô prõt nhym Metĩndjwỳnh arỳm 'ã memã kum, “Arỳm ne ikra tyn kamrô prõt. Jakam dja me tu amim ikra markumrẽx ba kam arỳm me axwe maro aknon mekam ingryk kêt ne.” Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane.\f* \v 25 Ba ar amã arẽ gar ama. Ije pidjô kangôo ikõmo krã'yr ne ja. Metĩndjwỳnh kute amim õ me ja kunĩ pytàr ne kute meo bakambit dja ba pidjô kangô nyo ikõ. Mrãmri ne ba ar amã arẽnhkumrẽx. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 26 Nhym kam ar ngre. Ngren arỳm o ino re. Ngrero ino ren arỳm amũ krãnhbê Oriwêre'ỳr mõ. \s1 Pedru 'êx kukãm kute kum arẽnh. \r Mat 26.31; Ruk 22.31; Dju r 13.37 \p \v 27 'Ỳr mõ: nhym Jeju arkum, \p —Be, akamàtja tãmkam dja me ijo ajkẽ gar me umaje aprõt ne ajmà. Amrẽbê: ne me bakukãmãre ar aprõt ne ar abimành'ã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kukwakam ne me ar ajã ajarẽn memã kum, \q1 “Be, dja ba mrykĩ'ãtomtio ba djwỳnh titik nhym mry umaje prõt ne ajmà.” \m Nãm me ã ar ajã ujarẽnho anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Be, akamàtja tãmkam dja gar me umaje aprõt ne ajmà. Me bakukãmãre kute ar ajã ujarẽnh kôt dja gar aprõt ne ajmà. \v 28 Nhym kam me arỳm ibĩ. Ba ityk ne akubyn itĩnkam dja ba ar akukãm pykabê Garrêjamã tẽ, ane. \p \v 29 Nhym Pedru kum, \p —Godja ar kunĩ prõt ne bimành jabej ba dja ba arkôt iprõt ne imàt kêt ne, ane. \p \v 30 Nhym Jeju kum, \p —Kati, mrãmri dja ga arkôt aprõt. Ba amã arẽ ga ama. Akamàtja tãmkam õkrẽn'ãnh kàr kêtri dja ga amijã maje ajêx pydji, nhym arỳm kà. Ga kam ajte amijã maje ajêxo amãnhkrut ne ijã memã kum, “Kati, ije me'õwã pumũnh kêtkumrẽx”, ane. Nhym ajte kà. Dja ga ã ijã memã ane. Mrãmri ne ba amã arẽnhkumrẽx. Nãm ã Jeju kum ane. \v 31 Nhym Pedru kàj bê ajte kum, \p —Gê me gu baro'ã gu babĩn jabej ba ije amijã maje ijêx prãm kêtkumrẽx, ane. Nhym kam ar kunĩ ã kum ane. \s1 Pidjôkôkam Bãmmã amijo à'wỳr. \r Mat 26.36; Ruk 22.40 \p \v 32 Ne kam mõ:n kam Jeju kôt pidjôkôbê Djexema'ỳr bôx. Nhym kam kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Jakam dja gar ikutêp nhỹ. Ba 'ỳr Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ, ane. \v 33 Ne kam Pedrumẽ Xijagumẽ Djuão ar aprôn aro mõ. Ne kam madjà kreti:n arỳm kaprĩ rax ne. \v 34 Ne kam arkum, \p —Ikaprĩ:re. Arỳm ikaprĩ kute ibĩn 'ỳr. Jãnh mãn ar idjêje nhỹ gwaj baro'ã aminêje barĩto nhỹ, ane. \p \v 35 Ne kam amũ tẽ. Tẽmo rãm ne ja ne tu mỳrbê tỹm. Tỹm ne arỳm Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw. Kute tokry, kaprĩbê utàr prãm jabej kum amijo a'uw. Tokry 'ỳr bôx kêt jabej kum amijo a'uw. \v 36 Ne kum, \p —Djũnwã, djãm abê mỳjja'õ bipdjur? Kati. Aje mỳjja kunĩ nhipêx mar. Itokry, ikaprĩjabê ipytà. Nàr kon, kwãrĩk wãnh rã'ã ba tu itokry. Djãm ba ne ba amimarkôt ar amijo iba? Kati, akabẽnkôt ne ba ar amijo iba, ane. \p \v 37 Ne kam kàjmã djan ar amãnhkrut ne ikjêkêtja'ỳr akẽx ne tẽn ar'ỳr bôx. Nhym arek ar õto ikwã. Nhym Pedrumã kum, \p —Je, Ximão, djã nã gãm arek anhõto nõ? Kraxje kô 'iry kêt ne ga anhõto nõ, ane. \v 38 Ne ar kunĩmã kum, \p —Ar aminêje rĩt ne Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Gêdja me te axwe'ã ar amã apnê gar mekôt ajaxwe kêt. Ja kadjy dja gar kum amijo a'wỳ. Be, ar anhõkre kadjwỳnhbê ne gar amã ikabẽnja kĩnh. Nhym be, ar aminêje arĩtbê ne gar arerekren anhõtdjwa ne, ane. \p \v 39 Ne kam ajte amũ tẽn Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw ne kute õbê kum kabẽn jarẽnhja kôt ajte kum tãm jarẽ. \v 40 Ne kam ajte akubyn ar'ỳr akẽx ne tẽn ar'ỳr bôx. Nhym ar nokà bã mex ne. Ajte arek õto ikwã. Rerek mex ne arek õto ikwã nhym ar tok nhym ar te kute kum kabẽnmã umaro nhỹ. \p \v 41 Nhym kam ajte amũ tẽn Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw. Kum amijo a'uw ne ajte ar'ỳr akẽx ne ar'ỳr tẽn ar'ỳr bôx. Ne arkum, \p —Je, djãm arek ar anhõto anhikwã rã'ãã, akôkam kôto anhĩkwã? Aj, arỳm itokry djà iwỳr bôx 'ỳr. Ota, arỳm kute me axwemã ikangamã, ije amijo inhĩja ne kute memã ikangamã. \v 42 Kàjmã ar dja. Gwaj on me'ỳr. Ota, arỳm kute memã ikanga djwỳnh bôx, ane. \s1 Me kute Jejuo tỹm. \r Mat 26.47; Ruk 22.47; Dju r 18.3 \p \v 43 Ne kute arkum anhỹro ãm rã'ã nhym Djuda arỳm 'ỳr bôx. Jeju kôt ba djwỳnhbê 12 'õ ne kubê Djuda. Nãm 'ỳr bôx nhym me krãptĩ me:x ne kôt mõn 'ỳr bôx. Nãm me kàxdjwa kajgomẽ kô jamỳn kadjy o mõn o bôx. Me rũnh ne me me ano. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêtmẽ ne me me ano nhym me 'ỳr bôx. \v 44 Me 'ỳr mõr kêtri ne kute memã kanga djwỳnhbê Djudaja memã kum, \p —Be, ije me'õ nhine kaôrkôt dja ga me omũn arỳm o tỹm ne pa 'amỳ. Nãm Djuda arỳm ã memã ane. \v 45 Ne kam 'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne kum, “Ujarẽnh djwỳnh”, anen arỳm ine kaô. \p \v 46 Nhym kam me arỳm 'ỳr mõn 'ỳr bôx ne o tỹm ne arỳm pa 'amỳ. \v 47 Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxja nhõ àpênh mekôt tẽ. Nhym bu'ã me ku'êja 'õ ne arỳm õ kàxdjwa kajgo kaban o me'õjamã akabên amak ta, bẽnjadjwỳr nhõ àpênhja jamak ta. \p \v 48 Nhym kam Jeju me krãptĩjamã kum, \p —Je djãm idjàkĩnhĩ ne ga me aje ijo atỹm kadjy iwỳr anhõ kômẽ anhõ kàxdjwa kajgomẽo mõ? Myt kunĩkôt ne ba ar Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ikrĩ, ar memã idjujarẽnho ikrĩ ga me kam kam ijo atỹm kêt ne. \v 49 Mỳkam ne ga me ijo tỹm? Bir, amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh me bakukãmãremã me ajã ajarẽ. Me aje ijo atỹm'ã ajarẽn arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me arỳm aben djô'ã arẽnho mõ:. Arẽnho mõr tãmtã arỳm iwỳr o bôx. Tũ:mràm me bakamingrãnyrekam arỳm iwỳr o bôx. Ba ar iba: ga me arỳm jakam ã ijo ane. Me kute me bakukãmãremã me ajã ujarẽnh kôt ne ga me arỳm jakam ã ijo atỹmo ane. Nãm ã Jeju me krãptĩmã ane. \p \v 50 Nhym kam kôt ba djwỳnh kunĩ mã amijã maje prõt ne. \v 51 Me'õ abatành ny ne kute kubẽkà pydjio amikupuja Jeju kôt tẽ. Rinhuo ne kubẽkà. Nhym me kwỳ adjwỳnhdjwỳo tỹm ne kubê kubẽkà 'amỳnh tỳx. \v 52 Nhym arỳm amikaban amikôt kubẽkàmã iren tu kajgo mã prõt ne. \s1 Me kute axwe jabej kukjêr. \r Mat 26.57; Ruk 22.66; Dju r 18.12 \p \v 53 Nhym me arỳm Jejuo mõ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax'ỳr ne me o mõ. Nhym arỳm me rũnh kunĩ abeno akuprõ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêtmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me arỳm akuprõ. Nhym me Jejuo mõn o bôx ne arỳm me rũnh kabem kudja. \v 54 Nhym be, Pedru ne Jeju kôt tẽ, nĩjar kum kre rax ne tẽ. Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax nhõ kikre nhipôkri kênh ngrire nhym Pedru arỳm Jejukôt wadjà. Ne arỳm bẽnjadjwỳr nhõ krãkamngônhmẽ ro'ã ànhũnho nhỹ. \p \v 55 Nãm me me'ỳr Jejuo bôx nhym kam me rũnh arỳm me 'êxnhĩ jabej. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêtmẽ me rũnh kunĩ ne me me 'êxnhĩ jabej. Dja me amãnhkrut Jeju'ã 'êx ne memã kum, \p —Ba ne ba axwe kôt omũ. Nãm ã ane ba omũ, ane. Dja me ane nhym me arỳm me kabẽn man arỳm we axwe'õ pãnh kubĩ. Kadjy ne me me 'êxnhĩ jabej. Ne te abejo dja. Me'õ ar amãnhkrut kute axikôt 'ã kabẽnja ne me te abejo dja:. \v 56 Nhym me 'êxnhĩ krãptĩ ne me kàjmã ku'ên arĩk aben kupa'ãbit axwe jarẽnho kumex. \p \v 57 Nhym kam me'õ ar ja arỳm kàjmã djan 'êx ne 'ã kabẽn jarẽn memã kum, \p \v 58 —Tãmwã ne memã kum, “Be, me kute ikrao Metĩndjwỳnh nhõ kikreti nhipêxja dja ba kungrà. Ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikreti 'õdjwỳ nhipêx. Me kute ikrao ipêx kêtja'õ dja ba ipêx. Nhym ije ipêxo idjãm'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêtbit apêx ba ipêx pa.” Nãm ã Jeju memã ane bar arỳm kuma, ane. \v 59 Ne kam ar jadjwỳ kute memã arẽnhkam axikôt Jeju'ã kabẽn jarẽnh kêt ne arĩk aben kupa'ãbit arẽ. \p \v 60 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxja arỳm kàjmã djan me ipôkri djan Jeju kukijn kum, \p —Ga, ar kabẽnja ma. Djãm aje aminêje akabẽn'õ jarẽnh prãm kêtkumrẽx? On imã amikôt amijarẽ, ane. \v 61 Nhym tu anhikrê. \p Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax ajte kukijn kum, \p —Djãm abê me babê idjaer nhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati, nẽn? Djãm mrãmri abê Kritu? Djãm abê Metĩndjwỳnh Kra? ane. \p \v 62 Nhym Jeju kum, \p —Kôt ne ga imã arẽ. Ba ar amã arẽ gar ama. Gêdja ba ĩ Metĩndjwỳnh pymati djubôk'ãnh nhỹ. Ba ije amijo inhĩ gêdja ba ubôk'ãnh nhỹ. Ibẽnjadjwỳr raxkam ubôk'ãnh nhỹ gar ipumũ. Ne kam ajte kakrãkôt amrẽ kàjkwa kurũm itẽmkôt ipumũ, ane. \p \v 63 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax kute memã amingryko amirĩt kadjy arỳm amibê kà kadjô. Amibê kà kadjôn arỳm memã kum, \p —Ẽ, arỳm ne Metĩndjwỳnh japrỳ. E kum kwãrĩk wãnh gwaj ijukri me'õ kute axwe kôt omũnhja jabej kêt. \v 64 Gwaj bakunĩ ne gwaj arỳm kute Metĩndjwỳnh japrỳja ma. Ta ne amijo Metĩndjwỳnh rax pytàn arỳm o aprỳ gwaj kuma. Kute gwaj bamã, “Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh inhỹrkôt dja gar ipumũ”, anhỹrkôt ne gwaj arỳm kuma. Arỳm ne gar ama. Mỳj dja gwaj nẽ? ane. \p Nhym me kupãnhtã 'ã kum, \p —Gê me on kubĩ. Gê me on kubĩ, ane. \p \v 65 Nhym kam me kwỳ nokre kutôn rĩtbê nokre'ã pron ajte nokrebê tak ne. Ne kute takmẽ ro'ã kum, \p —Nhym ne akurwa? Goja me'õ pumũn imã arẽ, ane. Nhym krãkamngônh arỳm 'ã akuprõn tako kumex. \s1 Pedru aminêje 'êx. \r Mat 26.69; Ruk 22.55; Dju r 18.15 \p \v 66 Nhym wãnh Pedru kikreti parbê ànhũnho nhỹ. Ànhũnho nhỹ: nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax nhõ àpênh nija arỳm 'ỳr bôx. \v 67 Ne omũn prĩne omũnh mex ne kum, \p —Tukwa, gadjwỳ ne ga Jeju kôt ar aba. Krĩraxbê Nadjarekam Jejukôt ar aba, ane. \p \v 68 Nhym aminêje 'êx ne kum, \p —Kati, ije akabẽnwã mar kêtkumrẽx, ane. Ne kam tẽn kre tã dja nhym kôt arỳm õkrẽn'ãnh kà. \v 69 Nhym bẽnjadjwỳr nhõ àpênh nija ajte omũn bu'ã me ku'êmã kum, \p —Tãmwãdjwỳ ne kôt ar ba, ane. \v 70 Nhym ajte aminêje 'êx ne kum, “Kati”, ane. Nhym kàjbê 'ãtũm nhym bu'ã me ku'êja kum, \p —Be, mrãmri ne ga kôt ar aba, ane. Abê pykabê Garrêja kra'õ. Garrêjakam me kabẽn kôt akabẽnja ma. Bar kôt aman arỳm amã ikato, ane. \v 71 Nhym memã kum, \p —Kati. Mrãmri ije me'õwã pumũnh kêtkumrẽx. Aje me'õ jarẽnhwã ije omũnh kêt, ane. Ne kam me'õ kute kum anhỹr kêtmã amikangrôn memã kum, \p —Dja ba ijêxnhĩ jabej gê Metĩndjwỳnh pãnh ijo akno. Ta ne arỳm ijêxnhĩ kêtkôt ima, ane. \v 72 Nãm ane nhym totokbê ajte õkrẽn'ãnh kà. Nhym kam Pedru akubyn amijo tẽn amrẽbê Jeju kute kum kabẽn jarẽnhja ma. Kute kum, \p —Õkrẽn'ãnh kàr kêtri dja ga amijã maje ajêx pydji nhym arỳm kà. Ga kam amijã maje ajêxo amãnhkrut ne ijã memã kum, “Kati, ije tãmwã pumũnh kêt”, ane nhym ajte kà, anhỹrja ne arỳm kuma. Nãm maro dja nhym arỳm rerekre 'ỳr bôx. Rerekre 'ỳr bôx nhym arỳm mu:w. \c 15 \s1 Piratu kute we axwe jabej kukjêr. \r Mat 27.1; Ruk 23.1; Dju r 18.28 \p \v 1 Nhym kam me'ã akati, kryràm nhym apỹnh me rũnh djàri akuprõn arỳm aben kabẽn ma. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêtmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ me rũnh kunĩmẽ ne me Jejuo aben ma. Ne kam arỳm uwpren Piratu'ỳr o mõn 'ỳr o bôx. 'Ỳr o bôx ne kum kanga. \v 2 Nhym kam Piratu arỳm kukij ne kum, \p —Djãm abê mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax? ane. \p Nhym kum, \p —Kôt ne ga aje arẽnhwã, ane. \p \v 3 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar arĩk Jeju'ã axwe krãptĩ janhô. \v 4 Nhym tu anhikrê. Nhym Piratu kum, \p —Ẽ ama. Djãm ajaxwe krãre ne me amã arẽ? Djãm aje aminêje akabẽn'õ jarẽnh kêtkumrẽx? ane. \p \v 5 Nhym kum kabẽn 'õ jarẽnh kêtkumrẽx. Nhym Piratu te kute marmã kam no tyn nhỹ. \p \v 6 Be, me irôbê mrãnh nhõ akatija tãmkam ne mebê idjaer krãptĩ: arỳm aben pydji. Me kute aben kajmã'ã Metĩndjwỳnh me kukãmãre nhirôbê mrãnh mar kadjy ne me aben pydji. Amex kunĩkôt ne bẽnjadjwỳr raxbê Piratu akati jakam mebê ijê djà kurũm mebê ijê pỹnh ne meo pôx nhym me mã mrã. Me kute me'õ'ã à'wỳrja ne me kĩnh kadjy bõm kumẽ. \v 7 Ajbir me'õbê ijê ne idjibê Baraba. Me kute kubê ijê kêtri ne me jakôt me bẽnjadjwỳr'ỳr prõt ne me kwỳ pa. Nhym kam me arỳm kubê ijê. \v 8 Nãm Piratu Jeju kukjêro dja: nhym kam me krãptĩ: arỳm kàj bê Piratumã me'õbê ijê jarẽ ne kum, \p —Aje mekbê ijêwã'õ kaba gê arek ar me ikôt ba, ane. \p \v 9 Nhym arỳm Jeju'ã memã kum, \p —Me abê idjaer, we me anhõ bẽnjadjwỳr rax ne ja djãm ije me amã kum inhirermã? ane. \v 10 Be, Piratu kute memã ja jarẽnh kêtri ne arỳm me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ma. Nãm ar'ã amim, \p —Jeju'ã me krãptĩkam ne me rũnh 'ã ngryk ne imã kanga, ane. Ne kam bit kute kum irermã ã me krãptĩmã ane. \v 11 Nãm 'ã memã kum, \p —Djãm ije me anhõ bẽnjadjwỳrmã inhirermã? ane. Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar memã kum, \p —Kwãrĩk wãnh me amã Jeju kĩnh kêt. Dja ga me kum Baraba jarẽ gê kaba, ane. Nhym me kàtàm krãptĩ Piratumã kum, \p —Kwãrĩk wãnh Jejumã anhirer kêt. Baraba dja ga kaba, ane. \p \v 12 Nhym kam Piratu memã kum, \p —Be, ga me abê idjaer, aje tãmwãmã anhõ bẽnjadjwỳr rax jarẽnhja mỳj dja ba kam on? ane. \p \v 13 Nhym me kàj bê kum, “Pĩte'y'ã anhô”, ane. \p \v 14 Nhym Piratu memã kum, \p —Mỳkam? Mỳj ne ajmã o ne ba ije pĩte'y'ã nhôrmã? ane. \p Nhym me kàj bê kum, \p —Pĩte'y'ã anhô. Pĩte'y'ã anhô, ane. \p \v 15 Nhym kam me kĩnhmã Piratu Baraba kaba nhym arỳm arek ar mekôt ba. Nhym kam Piratu krãkamngônhmã Jeju jarẽ. Me kute kaprêprêk kadjy memã arẽ. Nhym me arỳm mrykà punuo kaprêprê:k ne. Kaprêprêk nhym Piratu arỳm memã kangan memã arẽ. Me kute pĩte'y'ã nhôr kadjy memã arẽ. \s1 Krãkamngônh kute 'ã bẽno bikẽnh. \r Mat 27.27; Dju r 19.2 \p \v 16 Nhym kam me krãkamngônh amũ bẽnjadjwỳr nhõ kikretimã Jejuo mõn o wadjà. Kumoka'ê nhidjibê Pretorimã o mõn o wadjà. Ne kam me krãkamngônh kàtàm kunĩ jadjwỳ o akprõ nhym me kunĩ arỳm 'ã aben pydji. \v 17 Me kute 'ã bẽno bikẽnh kadjy ne me 'ã akuprõ. Ne kam inôkà ryti kamrêkja byn arỳm Jejumã adjà. Ne mrỳnhĩo kajkep ne ikãx ne kum kutu. Nãm me arĩk bẽnjadjwỳr rax krãdjê'ã mrỳnhĩ jakren ikãx ne arỳm kum kutu. \v 18 Ne kum kabẽno kute me rũnhmã me kabẽn pyràk ne kum, \p —Ga we abê mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax, gora kribêm atĩn 'iry, anhỹrkôt \v 19 po'êo krã môn kutôn parbê kõnkrão krĩ. Nãm me parbê kõnkrão krĩo kute me bẽnjadjwỳr rũnh parbê kõnkrão krĩja pyràk. \v 20 Ne kam arỳm 'ã bẽno ajkẽn inomã kumẽn arỳm kubê inôkà ryti kamrêkja kaban akubyn kum õ kubẽkà djwỳnhja jadjà. Ne kam kute pĩte'y'ã nhôrmã o katon o mõ. \s1 Me kute pĩte'ykam nhôr. \r Mat 27.32; Ruk 23.26; Dju r 19.17 \p \v 21 Nhym me'õbê Ximão tẽ. Pykabê Xireni kra 'õ. Kute Arexãrimẽ Rupu ar ir. Arwã kurũm ne tẽn bit me'ãnh tẽmmã. Nhym me krãkamngônh arỳm Jeju nhõ pĩte'y'ã kum àpnênh tỳx. Kum 'ã àpnênh tỳx nhym arỳm kadjy kumỳn o mõ. \v 22 Nãm me krãnhrebê Gogota'ỳr Jejuo mõn 'ỳr o bôx. Me bakabẽnkam ne gu me ren krãnhremã me krã'i jarẽ. \v 23 Nhym kam me pidjô kangôkam pĩdjỳbê mirao akàn Jejumã kungã nhym arỳm kanga. \v 24 Nhym kam me pĩte'y'ã kunhô nhym wajêt. Nhym kam me apỹnh kute õ kubẽkà jamỳnh kadjy kẽn kryre rẽ. Me kute ari kẽn rẽnhkôt ne me amijo kubẽkà pytà. \p \v 25 Arỳm kàjmã myt nhỹrkam. 9 orakam ne me pĩte'y'ã kunhô. \v 26 Ne kam 'ã pi'ôk no'ôk ne. Pi'ôkkam ne me memã kum, \p —Mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax ne ja, ane. Me kunĩ kute omũnh kadjy ne me Jeju nhimõkri kunhô. Me kute we Jeju jaxwe 'õ pãnh pĩte'y'ã jêtja pumũnh ne kute mar kadjy ne me pi'ôk no'ôk ne imõkri kunhô. \v 27 Ne kam ar àkĩnhĩ amãnhkrutja Jeju nhikrebê pĩte'y'ã ar kunhô. Nhym arỳm ar wajêt. Jeju õkredjàkôt wajêt nhym aktã ar axweja ijên wajêt. \v 28 Amrẽbê: ne me bakukãmãre'õ memã ja jarẽn 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nãm memã kum, \q1 “Dja me 'ã abenmã kum, ‘Nãm me o axwen me axwemẽ ro'ã kubĩ’, anhỹro dja.” \m Nãm ã pi'ôkkam memã ane. Nhym kam me aben djô'ã arẽ. Arẽnho mõr tãmtã tũ:mràm arỳm 'ỳr o bôx. Me bakukãmãre kute memã arẽnh kôt ne me arỳm ar axwejamẽ ro'ã ar anhôrkumrẽx nhym me arỳm 'ã arẽnhkumrẽx. \v 29 Nhym me 'ãnh mõrja nokà nhàn kum kabẽn punu:re ne kum, \p —Be, ga: ne ga we aje Metĩndjwỳnh nhõ kikreti ngrành ne akubyn ipêxmã. Nhym aje ipêxo adjãm'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt we aje ipêx parmã. \v 30 Goja amiptàn pĩte'y kurũm rwỳ, ane. \p \v 31 Nhym kam me rũnh arĩk 'ã bẽno ajkẽ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me arĩk 'ã bẽno ajkẽn abenmã kum, \p —Amũbit ne me utà. Ne kam te kute amiptàr prãmje. \v 32 Goja gê mrãmri kubê Kritukumrẽx jabej goja mrãmri kubê mebê idjaer nhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽx jabej on pĩte'y kurũm rwỳ. Gwaj goja kôt omũn arỳm tu amim markumrẽx. Nãm me rũnh ã abenmã ane. Nhym ar aktã pĩte'y'ã jêtjadjwỳ Jejumã àkjêro wajêt. \s1 Tyk kadjy ne ja. \r Mat 27.45; Ruk 23.44; Dju r 19.28 \p \v 33 Nhym arỳm kàjkwa nhipôkri myt nhỹ. Nhym kam tu akamàt kô tyk ne. Pyka kunĩkôt me'ã akamàt kô tyk ne. Nãm me'ã akamàt kô tykkam myt kyn kyn kyn ky: nhym 3 orakam, amykrykambit arỳm ajte myt no pôt ne. Arỳm ajte myt kato. \v 34 Kato nhym mebê idjaer kabẽnkam Jeju kàj bê kabẽn ne Bãmmã kum, \p —Eroi: Eroi: rama xabatani, ane. Nãm ren me bakabẽn kam kum, \p —Inhõ Metĩndjwỳ:nh, inhõ Metĩndjwỳ:nh, mỳkam ne ga arỳm ikanga? ane. \p \v 35 Nhym parbê me ku'êja kabẽn man arĩk abenmã kum, “Ẽ, Erijmã ne kabẽn”, ane. \p \v 36 Nhym kam me'õ prõt ne ngônh puror põnh djà jakritaja byn pidjô kangô kadjàmã adjà. Nhym kam kangô ipu nhym pĩ nhidjamã adjàn kàjmã kum kungã, kute kaôr kadjy. Nhym me'õ ar kum, \p —Adjỹm, gê goja me bakukãmãrebê Erij 'ỳr bôx ne goja o rwỳk jabej, ane. \p \v 37 Nhym kam Jeju kàj bê kabẽn ne ate ty. \p \v 38 Be, nhym kam arỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kadjwỳnhbê kubẽkàtija ta amikadjô. Nãm nhôr djà'ãnh amikrax ne e y: ne kraxmã amimẽ. \p \v 39 Nhym krãkamngônh krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳr pĩte'y parbê dja. Nhym Jeju kàj bê kabẽn ne ty nhym arỳm omũ. Omũn arỳm memã kum, \p —Be, mrãmri ne me'õ jabê Metĩndjwỳnh Krakumrẽx, ane. \p \v 40 Nhym me niredjwỳ amybỳm omũnho dja. Nhym Marij Madarenamẽ Marij, kurũm Jôdjemẽ Xijagu ar apôxjamẽ Xirôwemẽ ne ar me ikô'ã dja. \v 41 Amrẽbê, Jeju pykabê Garrêjakam ar bari ne ar nireja mã kôt ajkamẽn o djuw mexo ba. Nhym ar ja bu'ã me nire krãptĩdjwỳ amybỳm omũnho dja. Jeju ajbir krĩraxbê Djeruxarẽ'ỳr tẽmkam ne me nireja kôt mõn bôx. \s1 Arỳm adjàr kadjy ne ja. \r Mat 27.57; Ruk 23.50; Dju r 19.38 \p \v 42 Jeju ty. Ty nhym kam amykry mex ne. Amykry mex nhym me arỳm no katon õ mỳjja kupênho kumex. Pi'ôk ràràr djwỳnhràm õ mỳjja kupênho kumex. \v 43 Nhym Jôdje arỳm bôx. Krĩraxbê Armatêkam ne Jôdje abatành djà. Nãm me rũnh bikprõnh djàkam mekôt rax nhym me kum kĩnh. Nãm amiwỳr Metĩndjwỳnh kamnhĩx ne. Metĩndjwỳnh bôx ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo bamã ja ne amiwỳr kamnhĩx ne. Jôdje kum Piratu pyma kêt ne 'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne Jeju 'ã kuma. \v 44 Nhym arỳm kam no tyn nhỹn kum, “Je, djãm arỳm ne ty”? ane. Ne kam amiwỳr krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr 'uw nhym bôx. Bôx nhym arỳm kukij ne kum, “Djãm arỳm ne ty”? ane. \v 45 Nhym kum, “Nà”, ane. Nhym kam arỳm Jôdjemã Jeju jarẽ. \v 46 Nhym kam rinhuo kubẽkà 'õ byn 'ỳr o tẽ. 'Ỳr o tẽn 'ỳr o bôx. Ne kam arỳm pĩte'y kurũm Jejuo ruw. O ruw ne arỳm kubẽkào kupun kam kẽnkre'ỳr o tẽ. Me kute kẽnkre kakrwỳnhja'ỳr o tẽn kam arỳm kam adjà. Ne kam kẽnpoti ajkwa krekre'ã kudja. \v 47 Nhym Marij Madarenamẽ Marij kurũm Jôdje katorja arỳm omũ. \c 16 \s1 Akubyn tĩn kadjy ne ja. \r Mat 28.1; Ruk 24.1; Dju r 20.1 \p \v 1 Nhym kam pi'ôk ràràr, me tyk djà kêt djà nhõ akati apêx nhym ar arỳm pi'ôk kaprĩ pãnh me tyk nhõ pĩdjỳ kwỳ by. Marij Madarenamẽ Marij kurũm Xijagu katorjamẽ Xirôwemẽ ne ar kadjy pĩdjỳ kwỳ by. Kẽnkre'ỳr tẽm ne kute o Jeju djymã ne ar kadjy kwỳ by. \v 2 Nhym kry:ràm, pi'ôk kamrêkkam, kraxje akati mex kêtkam ar kẽnkre'ỳr tẽ. Tẽ: nhym arỳm myt kato nhym ar arỳm o rãm ne ja. \v 3 O rãm ne jan arỳm abenmã kum, \p —Mỳj me'õ dja gwaj bamã jãm ajkwa krekre'ã kẽnpoti dja? ane. Kẽn jabatànhkam ne ar ã abenmã ane. \p \v 4 Abenmã anen kam rĩt ne omũ nhym arỳm amijã kuta. \v 5 Nhym kam ar 'ỳr tẽn arỳm kẽnkremã wadjà. Nhym kadjy mrãnh djwỳnh'õ kute me'õ jabatành ny pyràk ne nhỹ. Nãm inôkà jaka ryti jadjàn nõr djà djubôk'ãnh nhỹ. Nhym ar wadjàn arỳm omũ. Ne te umaje. \p \v 6 Nhym arkum, \p —Kwãrĩk wãnh ikam ar atĩn prãm kêt. Jeju Nadjarekam abatành ja me kute pĩte'y'ã nhôr ne bĩnja ne gar abej tẽ. Jakam arỳm nõr kêt. Nãm akubyn tĩn ne kato. Gar nõr djà kaprỳja pumũ. \v 7 Be, amũ ar tẽn kôt ba djwỳnhmã arẽ. Ne arkôt Pedrumã arẽ. Ne arkum, “Arỳm ne ar akukãm pykabê Garrêja'ỳr tẽmmã. Dja gar kam tẽn arỳm omũ”, ane. Dja gar ã arkum ane. Amrẽbê kute ar amã arẽnh kôt ba arỳm ar amã arẽ. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh ar niremã ane. \p \v 8 Nhym ar katon mã kẽnkre kurũm prõt ne. Te umaje tertetkam prõt ne. Tĩn prãmkam ne me'õmã kabẽn kêt ne tẽ. \p \v 9 Be, akubyn tĩnkam kryràm, pi'ôk kamrêkkam ne Jeju Marij Madarena kumrẽxmã amijo amirĩt ne. Be, me karõ punubê 7 ne Marijo ba nhym Jeju amrẽbê ano nhym kum ire. \v 10 Nãm Marijmã amijo amirĩt nhym arỳm kôt ba djwỳnh'ỳr tẽn ar'ỳr bôx. Nhym ar kaprĩ:ren mỳro nhỹ. Nhym arỳm ar'ỳr bôx ne arkum 'ã ajarẽ. \v 11 Nãm arkum Jeju tĩn jarẽn kute omũnh'ã ajarẽ. Nhym ar kuman arỳm abenmã kum, “Nãm 'êx”, ane. \p \v 12 Nhym kam ajte ar jamã kute amijo amirĩtmã tẽ. Nãm kôt ba djwỳnh amãnhkrut arwãmã tẽ. Tẽ nhym arỳm atemã aminhipêx. Ne kam kute atemã me'õ pyràk ne arkum amijo amirĩt ne arkôt tẽ. \v 13 Nhym kam ar akubyn Djeruxarẽ'ỳr tẽ. Kôt ba djwỳnh'ã kàtàmja'ỳr tẽn ar'ỳr bôx ne arkum 'ã ajarẽ. Nhym ar abenmã kum, “Kati, nãm ar 'êx”, ane. \v 14 Nhym kam ajte Ar kubê 11mã amijo amirĩt. Ar õ kwỳ krẽno nhỹ nhym arkum amijo amirĩt ne arkum bẽn tỳx ne arkum, \p —Nãm ar akubyn itĩnkôt ipumũn ar amã ijã ajarẽ gar ar'ã abenmã kum, “Nãm ar 'êx”, ane. Tô mỳkam ne gar tu amim imarkumrẽx kêt? Djãm ar ajamakkreja kêt? ane. \p \v 15 Ne kam ajte arkum, \p —Apỹnh me ba djà kunĩkôt dja gar mõn kàj bê me kunĩmã ijã adjujarẽnh ny jarẽnho mõ. \v 16 Dja me tu amim imarkumrẽx nhym me Metĩndjwỳnhmã ngômã me angij. Nhym arỳm me utà. Nhym be, me kute amim imar kêt dja Metĩndjwỳnh arỳm pãnh me kanga. \v 17 Nhym me kute tu amim ikamnhĩxkumrẽx dja me mỳjja pumũnh kêt nhipêx. Me kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ipêx. Ne me karõ punu kute meo baja jano nhym me karõ memã ire. Dja me apỹnh me bajtem kabẽnkam kabẽn. \v 18 Godja me kangã djàkrê by. Me kute mar kêtkam kangã djàkrê by nhym arỳm ajmã meo kêt. Nàr, te mỳjja kanêo ikõ nhym ajmã meo kêt. Dja me me kanê krã'ã ikra jadjuw nhym me arỳm à kêt ne, ane. \p \v 19 Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju memã ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm kàjkwamã amiwỳr o wabi. Nhym arỳm ra:x ne Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh nhỹ. \v 20 Nhym kam kôt ba djwỳnh arỳm amũ mõn pyka kunĩkôt kàj bê memã 'ã ujarẽnh mõ. Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh mã arkum tỳx jangij nhym ar arỳm mỳjja pumũnh kêt nhipêxo mõ. Me kute ar'ã abenmã kum, \p —Mrãmri ne djãm ar Metĩndjwỳnh kôt kabẽnkumrẽx? anhỹr kadjy ne ar mỳjja pumũnh kêt nhipêxo mõ.