\id LUK - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Ruka \toc1 Ruka Teopiremã Jeju'ã ujarẽnh ne ja. \toc2 Ruka \toc3 Ruk \mt1 Ruka Teopiremã Jeju'ã ujarẽnh ne ja. \ip Rukadjwỳ ne prĩne Jeju'ã ajarẽ. Rwỳk krax kurũm ne 'ã ujarẽnh tẽn àbir'ãnh o ino re. Rukabê ne me kane djwỳnh. Nhym Paur Jeju'ã ujarẽnh kadjy apỹnh me õ pyka djàri'ỳr mrã. Nhym Ruka kôt ar mrã. Ne kam me'õbê Teopiremã me bakunĩ kadjy pi'ôk no'ôk ne. Teopirebê idjaerkam me'õ kêt. Kumã ne Ruka Jeju'ã pi'ôk no'ôk ne. Nãm prĩne me kute Jeju'ã ujarẽnh kunĩkôt kuman prĩne kabin kam 'ã kum pi'ôk no'ôk ne. Adjwỳnhdjwỳmã pi'ôkbê \it Metĩndjwỳnh Karõ Kute Meo Ba\it*ja'ã kum pi'ôk no'ôk ne. \c 1 \s1 Ruka Teopiremã amijarẽ. \p \v 1-4 Aj, Teopire, ba ne ba wãm amã pi'ôk no'ôk ne. Ba ibê Ruka ne ba wãm amã pi'ôk no'ôk ne. Me kunĩ ne me kum akĩnh ne amex jarẽ ba badjwỳ imã akĩnh ne wãm amã pi'ôk no'ôk ne. \p Me krãptĩ ne me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne, Jeju me ikam ar ba'ã ne me pi'ôk no'ôk ne. Me kute kraxrũm noo Jeju pumũnh ne memã kabẽn'ã ujarẽnh, me tãm ne me me imã arẽ nhym me amũ me ijuk'ã 'ã pi'ôk no'ôk ne. \p Ba kam badjwỳ inhõkre kadjwỳnhbê, \p —Be, mexkumrẽx. Badjwỳ dja ba 'ã pi'ôk no'ôk nhym kam mexkumrẽx, ane. \p Mrãmri ne ba me'ỳr tẽ, me kute noo Jeju pumũnhja'ỳr tẽ. Me'ỳr tẽn prĩne abej me kukij ne kam Jeju kraxrũm prĩne mỳjja kunĩ maro tẽn inomã kumẽn mar tỳx ne. Mar tỳx ne kam amã 'ã pi'ôk no'ôk ne. Dja ba prĩne mỳjja kraxrũm amã kôt 'ã idjujarẽnh tẽ, aje prĩne marmã. Me kute õbê amã arẽnh ga aje katàt maro atẽmmã ne ba badjwỳ mekôt amã 'ã pi'ôk no'ôko tẽ, aje omũnh ne aje amim, \p —Mrãmri ne me katàt imã Jeju jarẽ, anhỹr kadjy. Kadjy ne ba amã 'ã pi'ôk no'ôk ne. \s1 Djakarij krabê Djuão rwỳkmã. \p \v 5 Be, ẽ, ije amã katàt Jeju'ã idjujarẽnh kadjy dja ba amã Djakarij kumrẽx jarẽn kam ijukri amã Jeju jarẽ. Mekbê idjaer nhõ pykabê Djudêjakam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh 'õ nhidjibê ne Djakarij. Nhym Djakarij nhingêt kukãmã nhidjibê ne Abij. Ne kam prõdjwỳ idjibê Ixabeu, kubê ne Arão tàmdjwỳ 'õ. Nhym bep me õ bẽnjadjwỳr nhidjibê ne Erodji ne memã nhỹ. \v 6 Nhym Djakarijmẽ prõ ar amẽ mrãnh katàt nhym Metĩndjwỳnh arkam kĩnhkumrẽx ne. Nãm ar prĩne Metĩndjwỳnh kabẽnkôt amijo ba, Metĩndjwỳnh kute memã me katàt amijo ba'ã karõjakôt amijo ban kute 'õ kudjar kêtkumrẽx. Ãm ar mexkumrẽx. \v 7 Nhym bep Ixabeu kra kêt ne te kra prãme ar ba, mjênmẽ ro'ã te ar ari kra prãme ba ne arỳm kubêngê:tte. \p \v 8-9 Be, me kute me kadjy Metĩndjwỳnh mar ne me Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam àpênh tẽ, apỹnh me ingêt me kajmã'ã àpênh'ỳr ngjênh djàri ne me me kudjwa Metĩndjwỳnhmã àpênh tẽ. Nãm me ja kumrẽx mytyrwỳ 'õkam 'ỳr wadjàn kam apê:n kato. Nhym pãnh me ja ajte mytyrwỳ 'õkam 'ỳr wadjàn kam kum apê:n kam kato. Nãm ã meo anhỹro tẽ. Nhym kam mekbê Abij me ja pãnh 'ỳr wadjàn Metĩndjwỳnhmã àpênh ba. Nhym Djakarij, kubê me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhkam mekôt Metĩndjwỳnhmã àpênho ku'ê. Nhym me kute Metĩndjwỳnhmã kikre kudjỳ djà bôr kadjy kẽn mêre à'àk ne kurẽn kôt 'ỳr wangij nhym Djakarij kukràdjà jakôt ate Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjà, kute kikre kudjỳ djà bôrmã. Ate ne me kudjwa 'ỳr wadjà ne kum kubô. \p \v 10 Nhym kute kum bôrkôt me kunĩ kikreti kabem Metĩndjwỳnhmã kabẽno ku'ê. \v 11 Nhym Djakarij bôro dja nhym aêrbê Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh 'õ nokam kato. Nãm tu kikre kudjỳ djà bôr djà jakỳxkôt 'ỳr kato. \v 12 Nhym omũn kam umar punuren kum uma ne, kute ajmã o karõ ne kum uma. \v 13 Nhym kam kum, \p —Djakarij, kwãrĩk wãnh atĩn prãm kêt. Arỳm ne Metĩndjwỳnh aje amijo adjà'wỳr ma. Dja on aprõbê Ixabeu tujarô gar amim akra my mỳ. Akra my mỳn kam kum idji Djuão jarẽ. \v 14 Dja gar tu akĩ:nhkumrẽx ne. Nhym me krãptĩ ar akôt kĩnhkumrẽx, ar akra rwỳkkam kĩnhkumrẽx. \v 15 Nhym Metĩndjwỳnh kadjy godja akra rax ne kam kabẽn mexkumrẽx ne. Godja uba kangô djàkrêo kõm kêt, nàr atemã kadjwati kangô\f + \fr 1:15 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* 'õo kõm kêt. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ raxo akra kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba, nã tikkrekam jêt rã'ã dja Metĩndjwỳnh Karõ mrãmri o ba. \p \v 16 Nhym mekbê idjaer krãptĩ dja me õ Bẽnjadjwỳr Metĩndjwỳnh 'ỳr amijo akẽx, akra kabẽnkôt 'ỳr amijo akẽx. \v 17 Nhym akra dja Bẽnjadjwỳr kukãm tẽ, kute memã bôx djà'ã ujarẽnh nhym me kute kadjy amijo mexmã dja kukãm tẽ. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ dja mrãmri o ba nhym uma ne, kute mrãmri ne Metĩndjwỳnh Karõ kute Erijo ba nhym umaja pyràk. Dja akra memã arẽ nhym me nãmẽ me bãm akubyn kum kra jabê. Nhym ate ajte memã arẽ nhym me amakkre kêtja dja me akubyn katàt mrãn arỳm ajte kabẽn mexkumrẽx. Dja akra ã memã ane nhym me arỳm Metĩndjwỳnh kadjy amijo mex. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh Djakarijmã kabẽn jarẽnho ane. \p \v 18 Nhym kam kum, \p —Gêt kon ne. Mỳjkôt dja ba akabẽn ma? Arỳm iprõmẽ ar ibêngêtte. Djãm ar ijabatành ny godja bar ikra mỳ? \p \v 19 Nhym kam kum, \p —Ba ibê Gabrijeu ne ba Metĩndjwỳnh kabem dja. Ije amã kabẽn jarẽnhmã ne ijano ba awỳr tẽ. Mỳjja mextire ije amã arẽnhmã ne ijano ga ate “Kon ne” ane. \v 20 Aje amim ikabẽn mar kêtkumrẽx pãnh gêdja ga akabẽn kêt nhym akra ruw. Dja akra nhõ akati 'ỳr bôx nhym ruw ga kam ijukri akabẽn, ane. Nãm ã Gabrijeu kum ane. \p \v 21 Nhym me kam kapôtã te Djakarij kam ama:, te bôx nhym me kute kukràdjà 'õ marmãn kam abenmã kum, \p —Ije tô mỳj got ar o ba? ane. \p \v 22 Nhym kam arỳm katon te kute memã kabẽnmã. Nhym me, \p —Arỳm ne Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam mỳjja 'õ pumũ, ane. \p Nhym tu ikrao memã ujakreo djan kabẽn kêt mex ne. \p \v 23 Ne kam ar àpênh ba:n arỳm inomã kumẽn kam katon akubyn ũrkwãmã tẽn bôx. \v 24-25 Bôx nhym kàjbê 'ãtũm nhym kam prõbê Ixabeu tujarôn kam pijàm ne kam kikre bu'ãbit mrã. Kute amirĩt kêt'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt, pijàm djàje, tujarôkam. Nãm, \p —Ota Bẽnjadjwỳr ipumũn kum ikaprĩn arỳm ijo mex. Jakam dja me ijã kabẽn kêt ne, ane. \s1 Marij kurũm Jeju rwỳkmã kum arẽ. \p \v 26-27 Nhym kam arỳm tujarô'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut nhym Metĩndjwỳnh ajte kadjy mrãnh djwỳnhbê Gabrijeu jano, Marij'ỳr ano. Marij kurererkam ne kra kêtkumrẽx, me'õ 'ỳr mõr kêtkam. Nhym bep me'õbê Jôdje ne kum kabẽn kajgo, kraxje 'ỳr mõr kêt. Nhym bep Jôdje nhingêt ne Dawi. Apỹnh ne me õ pyka nhym bep tu pyka abenã tỹm nhidjibê ne Garrêja. Nhym bep kam krĩ 'õ nhidjibê ne Nadjare. Krĩ jakam ne Metĩndjwỳnh Marij'ỳr Gabrijeu jano. \v 28 Nhym arỳm 'ỳr tẽn bôx ne kum, \p —Marij, djãm ga? Metĩndjwỳnh ne arỳm akam ukaprĩn ajo ba, ane. \p \v 29 Nhym Marij Gabrijeu kabẽn man axwe amikam umar ne õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Mỳj kabẽn got ja? ane. \p \v 30 Nhym kam kum, \p —Kwãrĩk wãnh, Marij, atĩn prãm kêt. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh akam kĩnhkumrẽx. \v 31 Ota, dja ga on atujarôn kam akra my mỳn kam kum Jeju jarẽ. \v 32 Godja akra bẽnjadjwỳr rax ne ar meo ba nhym kam me 'ã abenmã kum, “Metĩndjwỳnh pymati kra”, ar o ba. Gêdja Bẽnjadjwỳr Metĩndjwỳnh Jeju'ã bẽnjadjwỳr rax mẽ nhym kam ar meo ba. Ingêtbê Dawi bẽnjadjwỳr rax djô'ã dja rax ne ar meo ba. \v 33 Tãm godja tũmràm mekbê idjaer kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. Dja bẽnjadjwỳr rã'ã rã'ãn ar meo ban o ino rer kêtkumrẽx, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh kum ane. \v 34 Nhym kam kum, \p —Godjãm me'õ iwỳr mõr kêtjakam ba ije ikra mỳnhmã. Mỳj godja imã ikra dji? ane. \p \v 35 Nhym kam kum, \p —Metĩndjwỳnh Karõ dja awỳr ruw. Metĩndjwỳnh pymati Karõ dja awỳr ruw. Djãm tãwãbê mỳjja tỳx? Ta gêdja tu amã akra jadjà nhym akurũm kato. Ne kam prĩrerũm mrãmri mexo tuknĩn mexkumrẽx. Kam axwe 'õ kêtkumrẽx. Nhym me kam kum Metĩndjwỳnh Kra jarẽ. \p \v 36 Ota anhõbikwa Ixabeu te kubêngêtte ne arỳm tujarô. Me kute Ixabeumã kra kêt jarẽnh ar o baja ne arỳm tujarô. Adjwỳnhdjwỳ ne kra my wajêt nhym arỳm jêt'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut. \v 37 Djãm Metĩndjwỳnhbê mỳjja 'õ bipdjur got? ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh kum ane. \v 38 Nhym kam kum, \p —Ã, mrãmri. Ibê Metĩndjwỳnh nhõ àpênh tũm. Gora gê akabẽnkôt ã ijo ane, ane. Marij ã kum ane nhym arỳm mã kurũm tẽ. \s1 Marij Ixabeu'ỳr bôx. \p \v 39-40 Nhym kam Marij no kator mex ne mã Ixabeu'ỳr tẽ, kute omũnhmã 'ỳr tẽ. Pykabê Djudêjakam krĩ 'õ'ỳr tẽ. Kam ne krãnh kumex. Nhym tẽn bôx ne Djakarijmẽ Ixabeu ar ũrkwãmã wadjàn kam Ixabeumã kabẽn. \v 41 Kum kabẽn nhym Ixabeu kute kabẽn marmẽ ro'ã kraja Marij kabẽn man kam kĩnh ne kàjmã amijã te. Nã tikkrekam kàjmã amijã te. \p Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ raxo Ixabeu kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba \v 42 nhym kàj bê kabẽn ne kum, \p —Metĩndjwỳnh ne arỳm ajo kĩnh, me nire kunĩ kuràm ajo kĩnh ne. Ne atikkrekam akra jêtjadjwỳ o kĩnhkumrẽx ne. \v 43 Xô kum djãm ibẽnjadjwỳr rax ne Metĩndjwỳnh kute ijo kĩnhmã iwỳr inhõ Bẽnjadjwỳr nã jano? ane. Arỳm ne inhõ Bẽnjadjwỳr nã iwỳr bôx ba arỳm ikĩnhkumrẽx ne. \v 44 Ẽ, ga imã akabẽn, ba akabẽn ma nhym kam ikra kĩnhkumrẽx. Itikkrekam jêtja kĩnhkumrẽx ne kam kàjmã amijã te, ba kam amã ikabẽn jarẽ. \v 45 Ô kwep akĩnhkumrẽx. Bẽnjadjwỳr ne arỳm amã kabẽn ga tu amijã akra kamnhĩxkumrẽx ne amim, “Mrãmri, Metĩndjwỳnh kabẽnkôt dja ikra rwỳkkumrẽx”, ane. Kam ne ga akĩnhkumrẽx ne. Nãm ã Ixabeu Marijmã ane. \s1 Marij kute Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnh. \p \v 46-47 Nhym kam Marij kutã kum kabẽn ne kàjmã Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnho dja, ne, \q1 —Dja ba mã Bẽnjadjwỳrbê Metĩndjwỳnhmã rax jarẽn kôt kum amikĩnh jarẽ. \q1 Metĩndjwỳnhbê ipytàr djwỳnhkam ne ba ikĩnh raxkumrẽx, ikadjwỳnhbê ikĩnh ne kam kum amijarẽ. \q1 \v 48 Metĩndjwỳnh ta ne kum ikaprĩn ijo amiptàn kam imã kĩnh jadjà. \q1 Djãm adjàkam irax tũm? Xô kum kati, ingrire. Ãm ibê õ àpênh kajgokumrẽx. Ingrire nhym kam tu Bẽnjadjwỳr ijo amiptàn kam imã ikĩnh rax jadjà. \q1 Jakam dja kamingrãny amũ aben nhijuk'ã abenmã ikĩnh jarẽnho tẽ, ikĩnh rax jarẽnho tẽ. \q1 \v 49 Ga prĩne kute ijo kĩnhja pumũ. Djãm Metĩndjwỳnh rerek got? Axwe tỳx. Ga kute mỳjja pumũnh kêt imã o amirĩtja pumũ. \q1 O ne imã ikĩnh jadjà. Mrãmri ne tãwã mexkumrẽx. Nãm mexo uma. \q1 \v 50 Ne mekam ukaprĩkumrẽx. Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kôt kute ar amijo baja mekam ne ukaprĩ. \q1 Nhym kamingrãny amũ me banhijuk'ã amũ maro tẽ nhym Metĩndjwỳnh me kamdjwỳ ukaprĩ, me banhijuk'ã me kamdjwỳ ukaprĩ tẽ. \q1 \v 51 Bep me kute amijo àmraja, me kute õkre kadjwỳnhbê, \q1 “Ba ne ba ibẽnjadjwỳr rax, ba ne ba irax”, anhỹrja, memã ne arỳm amimao pôx ne kàjbê me kumẽ. \q1 \v 52 Ne me bẽnjadjwỳr rũnh memã ỹrja me tãm ne tu arỳm meo kàtàm ne, ne kam pãnh me kute amijo kàtàmja, me kute amijo àmra kêtjao bẽnjadjwỳr rũnh ne. \q1 \v 53 Ne kam ajte me õ mỳjja kêt, me kum prãmja ne mỳjja mextireo memã ajne ne o me kĩnho ba. \q1 Ne kam pãnh me õ pi'ôk kaprĩ rũnh, me õ djwỳ krãptĩja arỳm meo ajkẽn aminêje me ano nhym me ỹkam ar ba. \q1 \v 54 Metĩndjwỳnh kute amrẽbê me bakukãmãremã katàt arẽnhkôt ne arỳm me baman kum me bakaprĩ. \q1 Ne me babê idjaer, me babê õ àpênhja ne kum me bakaprĩn me bawỳr ruw ne amikôt me bajo mõn me bajo djuw mex ne ar me bajo ba. \q1 \v 55 Amrẽbê ne me banhingêt Abraãomã kabẽn ne kum kaprĩ, me bakajmã'ã kum kaprĩ ne kam kôpdji'ã me baman kum me bakaprĩ. Dja kum me bakaprĩ rã'ã rã'ã ne. \m Nãm ã Marij kum kabẽno ane. \v 56 Ne kam Ixabeu kuri dja: nhym kam 'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne ikjêkêt nhym arỳm mã tẽ, mã õ pykamã tẽn bôx. \s1 Djuão rwỳk'ã ujarẽnh. \p \v 57 Nhym kam Ixabeu kra rwỳk djà nhõ akati arỳm 'ỳr bôx nhym kam kra my ruw. \v 58 Nhym kam õbikwa kuman arỳm kĩnhkumrẽx. Nhym atãri ar ũrkwãkam me jadjwỳ kuman kam kôt kĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh kam ukaprĩ raxkôt kuman kam kudjwa kĩnhkumrẽx ne. \v 59-60 Nhym kam arỳm kra rwỳk'ã pi'ôk kamrêk pydji nhym me kute my nhinhu kà krã'yrmã bit kute kum Djakarij jarẽnhmã, bit kute kum bãm nhidji jarẽnhmã nhym nã memã kum, \p —Xô kum kati, idjibê ne Djuão, ane. \p \v 61-62 Nhym me kam kum, \p —Je tô mỳkam? Nhỹnh ne anhõbikwa 'õ ã idji ane? anen kam bãm'ỳr akẽx ne kum ikrao ajakre. Idji jabej kukjêr kadjy ne me bãmmã ikrao ajakre. \p —Mã ne aje kum idji jarẽnhja kute? ane. \p \v 63 Nhym kam bãmja kute memã idji no'ôk kadjy mỳjja'ã me ku'uw nhym kam me kum o tẽ nhym kam memã idji no'ôk ne, \p —Idjibê ne Djuão. \p Nhym me omũn kam ari aben pumũn abenmã kum, \p —Je tô mỳkam? Mỳj got ja? ane. \p \v 64 Nhym Djakarij kute idji no'ôkmẽ ro'ã arỳm ajte kabẽn ne kam Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho dja. \v 65 Nhym kam ar õ krôkam me ja tĩn prãm ne kam abenmã arẽnho ipôk ne. Pykabê Djudêjakam apỹnh krãnhrekam me õ krĩkam ne me abenmã arẽnho ipôk ne. \v 66 Nhym me kam kuma:n ar o ba, Metĩndjwỳnh kute ar krao bakam ne me mar ar o ban kam abenmã kum, \p —Mã gêdja abatành ne kute? ane. \s1 Djakarij kute Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnh. \p \v 67 Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ raxo bãmbê Djakarij kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba nhym amũ Metĩndjwỳnh djô'ã kabẽn jarẽnho dja ne Jeju kumrẽx'ã ajarẽ. Jejubê bẽnjadjwỳr rax ne kubê mekbê idjaer pytàr djwỳnh'ã ajarẽ. Ne kam ijukri Djuão jarẽ. Nhym bep Jeju kumrẽx ne 'ã ajarẽ ne memã kum, \q1 \v 68 —E kum me babê idjaer nhõ Bẽnjadjwỳr mexkumrẽx. Ba gop me amã me banhõ Bẽnjadjwỳr, me banhõ Metĩndjwỳnh mextire jarẽ. \q1 Mỳkam? Bir, nãm ta õ me ba djwỳnh'ỳr ruw, kute me bapytàrmã ne me bawỳr ruw. \q1 \v 69 Kute umao ar me bapytàr ne me bajo ba kadjy ne arỳm me bamã me bapytàr djwỳnh jano. Ingêt kukãmãre ne Dawi, õ àpênh tũmja. \q1 Ingêt kukãmãrebê Dawi jabatành djàkam ne me bakadjy nõ. \q1 Abatành ne kute umao me bapytàr ne ar me bajo ba kadjy arỳm ingêt jabatành djàkam nõ. \q1 \v 70 Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽn kôtô. \q1 Amrẽbê ne Metĩndjwỳnh kute kabẽn jarẽnh djwỳnh mexkumrẽx jamã kabẽn jarẽnh kôt ne arỳm me bamã ano. \q1 \v 71 Kute me bakurê djwỳnhbê me bapytàrmã, me kum me bakurê ne kute me bajo bajabê me bapytàrmã ne Metĩndjwỳnh me bawỳr ano. \q1 \v 72 Nãm me bakukãmãremã kabẽn pydjin arẽn memã kum, \q1 “Dja ba imã me akaprĩ”, ane. \q1 Dja ba amikabẽn mexja mã kuman o ibiknor kêt, ane ne kam kôt me bawỳr ano. \q1 \v 73 Nãm ã me bakukãmãrebê Abraãomã kabẽn pydjin arẽnho anen kam katàt kôt kuma. \q1 \v 74 Kute me bakurê djwỳnhbê me bapytàr, gu me badjumar mex ne arek ar baban kum badjàpênhmã. \q1 \v 75 Me bamextire ne katàt bamrãnh ne kum badjàpênhmã. Me batĩnri Metĩndjwỳnh kabem kribêm ar me babao rãm ne mũ jamã ne kum arẽ. \q1 Nãm ã Abraãomã kabẽn jarẽnho anen kam katàt kôt kuman me bawỳr me bapytàr djwỳnh jano, Bẽnjadjwỳr jano, ane. \m Nãm ã Djakarij memã Jeju jarẽnho anen kam ajte kramã kabẽn jarẽ, krabê Djuãomã 'ã karõ, Djuão Jeju kukãm tẽmmã 'ã kum karõ ne kum, \q1 \v 76 —Bep ga, akmere, ga dja ga Bẽnjadjwỳr kukãm tẽn kutêp me akre gê me kuman Bẽnjadjwỳr kam amakbê katàt amijo ba. \q1 Kute mrãmri ne me kute me bẽnjadjwỳrmã katàt pry djirja pyràk. Gêdja me ajã, \q1 “Metĩndjwỳnh Pymati kabẽn jarẽnh djwỳnh ne ja”, ane. \q1 \v 77 Nà, ga dja ga kukãm tẽn memã arẽ. Ta kute õ me ja pytàr ne ar meo bamã memã arẽ. Mã ne me bapytàr o? \q1 Apỹnh me bajaxwe djàri kute tu o bingrành ne me bakam ngryk kêtmã. Kute ã ukaprĩkôt me bapytàro anhỹrmã. \q1 \v 78 Mrãmri ne me Batĩn djwỳnh kum me bakaprĩ rax ne. Ne kam kàjkwa kurũm me bapytàr djwỳnh me bawỳr ano. \q1 Kute me bamã irã djà pyràk. Kute mrãmri ne myt kute me bamã irãn kute me bakurwỳja pyràk ne me bawỳr ano. \q1 \v 79 Me kum tyk pyma, me tĩn prãmja ne me kute mrãmri ne me akamàt kô tykkam me krĩja pyràk. \q1 Nhym bep me bapytàr djwỳnh dja me jamã tĩn prãmo ajngrà. Ga akati kute akamàt kô nhipônhja pumũ. \q1 Dja ã me bamã me batĩn prãm, me bamã batyk pyma ã o bingrànho ane gu me kam badjumar mexkumrẽx ne ar baba. Tãm ne ja. \m Nãm ã Djakarij kramã 'ã karõo ane, Jeju kukãm tẽm ne kute kutêp me akremã. \p \v 80 Nhym kam kra arỳm kàjmã krã tẽn kam Metĩndjwỳnh kabẽnkôt amijo ba. Kute kôt amijo ba rã'ãn abatành. Ne kam kapôt kukritkam ar ba. Õ akati kutêp ne kapôt kukritkam ar ba. Kute mekbê idjaermã amijo amirĩt nhõ akati amiwỳr kam amakbê kapôt kukritkam ar ba. \c 2 \s1 Jeju rwỳk'ã ujarẽnh. \r Mat 1.18 \p \v 1 Nhym kam bẽnjadjwỳr raxbê Xedja Agujtu memã kabẽn jarẽ. Xedja Agujtu ne me kunĩmã nhỹ. Nãm memã kabẽn jarẽn memã kum, \p —Me akunĩ, pyka kunĩkôt dja ga me anhingêt nhõ pyka'ỳr aba gê me me anhidji'ã pi'ôk no'ôk, ba ije me ajã akre kadjy, ane. \v 2 Me kute me idji'ã pi'ôk no'ôko kutewa kadjy ne ja. Nhym Xirênhu, bẽnjadjwỳr bajtem, pykabê Xirijkam memã nhỹ. Kam ne me kute bẽnjadjwỳr raxbê Xedja Agujtu kabẽnkôt me idji'ã no'ôkmã. \p \v 3 Nhym kam me kunĩ apỹnh krĩ djàri'ỳr ajmà. Apỹnh me ingêt nhõ pykakam abatành djàri'ỳr ajmàn kam bôx. Bôx nhym me kam me idji'ã pi'ôk no'ôko tẽ. \p \v 4-5 Nhym kam Jôdjemẽ Marij ar adjwỳnhdjwỳ me kudjwa ingêt nhõ pyka'ỳr tẽ, ingêtbê Dawi rwỳk djà'ỳr ne ar tẽ. Arỳm ne kum kabẽn ne. Kraxje 'ỳr mõr kêt rã'ã. Nãm kum kabẽn kajgo. Tu pyka abenã mẽnh nhidjibê ne Garrêja ne kam apỹnh ne krĩ djàri idji. Garrêjakam krĩ nhidjibê ne Nadjare. Kurũm ne ar tẽ. Marij arỳm tujarô tỳx nhym ar tẽ. Atemã ajte pyka 'õ tu abenã tỹm nhidjibê ne Djudêja. 'Ỳr ne ar wabi ne kam tẽ:n kam krĩbê Berẽ'ỳr bôx. Ingêtbê Dawi rwỳk djàmã tẽn bôx, õ pyka nhidjibê Berẽmã tẽn bôx, me kute ar idji'ã pi'ôk no'ôkmã. \v 6-7 Nhym kam me kumex ne prĩne Ar kubê kikre kre jaê. Nhym kam kra rwỳk djà nhõ akati arỳm 'ỳr bôx nhym kra my ruw. Kra kutewa ne ruw. Nhym Marij kubẽkào kupun o tẽn mryti djàkur djàkam kudji, me kute prĩne Ar kubê kikre kre jaêrkam. \fig |src="CN01617b.tif" size="col" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Ruka 2.1-7" \fig* \s1 Mry pumũnh djwỳnh Jeju'ỳr bôx. \p \v 8 Nhym krĩ nokà'ã ne mry nhõ kapôt. Nhym arỳm akamàt. Nhym kam mry nhõ kapôtkam ar kute mry pumũnh djwỳnhja õ krit pumũnho dja. \v 9 Nhym kam Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh ar nokrekam kato nhym Metĩndjwỳnh jadjênh prĩne ar kurwỳ ne arkum ipôk ne. Nhym arkum uma ne kam madjà tertet ne. \p \v 10 Nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh arkum, \p —Kwãrĩk wãnh, ar amã uma kêt. Ota ba ije ar amã mỳjja mex jarẽnhmã tẽ. Ẽ, me akĩnh djà ne arỳm me akadjy kato. Me akunĩ akĩnh kadjy, akĩnh raxmã. \v 11 Ẽ, akamàt ja tãmkam ne me apytàr djwỳnh arỳm me akadjy ruw. Dawi nhõ pykakam ne ruw. Kubê ne Kritu, kubê ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh. \v 12 Tãm ne ajbir rwỳk nhym nã kute kubẽkào kupun mryti djàkur djàkam irwã. Kute kubẽkào kupun mryti djàkur djàkam irkôt dja gar kum akaton kam omũ, ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh arkum ane. \p \v 13 Nhym kam ar aêrbê kàjkwa kurũm Metĩndjwỳnh me ano, amikadjy mrãnh djwỳnh jano nhym katon kumex, kumrẽx kator jakôt ne me katon kumex ne kam Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho kumex ne mry pumũnh djwỳnhmã o amra, \q1 \v 14 —Kàjkwakam ne Metĩndjwỳnh me:xkumrẽx, tỳ:xkumrẽx, uma:kumrẽx. \q1 Gora gê me kunĩ kàjmã kum mex jarẽnho tẽ. Arỳm ne pykakam me wãmã umar mex jarẽ. \q1 Gora gê õ me wãkam kĩnhwã umar mex ne ar ba, ane. \m \v 15 Nãm ã Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh anen kam mã ar kurũm kàjkwamã wabi. Nhym kam ate mry pumũnh djwỳnh abenmã kum, \p —Gêtô gwaj gop Berẽmã mõn goja karàkôt omũ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute gwaj bamã arẽnhja pumũ, anen kam 'ỳr prõt ne. \v 16 Prõt ne Marijmẽ Jôdje ar'ỳr kato nhym mryti djàkur djàkam nõ, ngrire ne nõ nhym ar omũ. \v 17 Nõrkôt omũn kam memã arẽnho ajkate. Kadjy mrãnh djwỳnh kute mry pumũnh djwỳnhmã arẽnhja, kute Marij kra jarẽnhja ne me memã arẽnho ajkate. \p \v 18 Nhym me kuman kam abenkam no tyn kumex ne abenmã kum, \p —Mỳj gotja? Mỳkam got Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnhja katon kumex? anen ari aben pumũnho akẽx. \v 19 Nhym bep ãm Marij ta kute kraxkôt mar ne amikam mỳjja kunĩ ma:ro tẽn 'õo biknor kêt ne. \p \v 20 Be, nhym kam mry pumũnh djwỳnh kapôtmã akẽx. Kadjy mrãnh djwỳnh kute arkum arẽnhkôt ne ar karà nõrkôt omũ. Kônh ne arkum kudji nhym ar mỳjja kunĩ pumũn kuman kam Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnho mõ. Ne kàjmã kum rax jarẽnho mõn kum, \p —Metĩndjwỳnh, gajbit ne ga apydjin adjukaprĩ, amex, arax, atỳx, anhỹro mõ. \s1 Ar kute Metĩndjwỳnhmã Jeju djar. \p \v 21 Nhym kam arỳm 'ã akati amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut nhym ar my nhinhu kà krãtan kam ajte kum idji Jeju jarẽ. Tikkrekam jêt kêtri Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kute kum idji jarẽnhja ne kum arẽ. \v 22-24 Nhym kam akati krãptĩ nhym ar krĩraxbê Djeruxarẽ'ỳr o tẽ. Ar kute Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Metĩndjwỳnhmã armã ne ar o tẽ. Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkkam ne memã, \q1 “Me akra my kutewa gêdja axidjuw ga me Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã me umjuw, kute o aminhõmã”, ane. \m Kôt ne ar kute Djeruxarẽmã Jejuo tẽm ne kum armã. Ar adjwỳnhdjwỳ kute Metĩndjwỳnhmã mry bôrmã. Arỳm ne Marij kamrô ngràn kam kute Môjdjê kukràdjàkôt Metĩndjwỳnhmã mry djàr ne kum õrmã. Amrẽbê ne Môjdjê Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk ne memã kum, \q1 “Ẽ, dja ga me akamrô ngràn kam Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã tutte amẽ agan kum angã, nàr tutti no tỳr nyre amẽ abĩn kum aga”, ane. \m Jakôt ne ar kute kum àr ne õr nhym nãja akubyn Metĩndjwỳnhmã mex ne õ kikretimã àrmã Djeruxarẽmã o tẽ. \p \v 25 Nhym bep Djeruxarẽkam me'õ mybê Ximião. Mrãnh katàt ne Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ar amijo ba. Nãm arek mekbê idjaer pytàr djwỳnh, memã kaprĩ rênh djwỳnh, Kritukam ama. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ ar o ba. \v 26 Ar o ban kam arỳm kum, \p —Ẽ, atĩn rã'ã dja ga Metĩndjwỳnh kute anorja'ỳr bôx ne omũ. Kute me apytàrmã ne ano, kubê ne Kritu, tãm dja ga omũ, anhỹtã 'ỳr bôx ne anoo omũ, ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh Karõ Ximiãomã ane nhym kuman ar o ba. \p \v 27 Ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikreti'ỳr tẽ. Metĩndjwỳnh Karõ ne ano nhym tẽ. Kumrẽx ne ar kukãm tẽn bôx. Nhym Jeju nãmẽ bãm arkôt 'ỳr o bôx. Ar kute me amikukràdjà tũmkôt Metĩndjwỳnhmã armã ne ar 'ỳr o tẽn o wadjà. \v 28 Nhym Ximião omũn kumỳn kam Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽn kum amikĩnh jarẽn kum, \q1 \v 29 —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, jakam dja ga on imã ityk nhõ akati jarẽ, ba ibê anhõ àpênh dja ba wãm awỳr tẽ, aje imã arẽnhkôt. \q1 Arỳm ne ba omũn arỳm ikĩnhkumrẽx ne arỳm idjumar mexkumrẽx ne. Jakam dja ba idjumar mexbê ty, aje imã arẽnhkôt. \q1 \v 30 Ga ga arỳm me utàr djwỳnh jano ba inoo omũ. \q1 \v 31 Anhỹr djwỳnhràm aje arẽnhja ne ga arỳm memã o akato nhym me kunĩ pyka kunĩkôt omũ. \q1 \v 32 Me utàr djwỳnhja ne kute a'u pyràk. Dja apỹnh me bajtemja no bô nhym me katàt mrã. \q1 Nhym kam ajte me ibê idjaermãdjwỳ kĩnh jadjà. Kôt dja me me imã me ikĩnh jarẽ, me irax jarẽ, ane. \m Nãm ã Ximião Jeju'ã ujarẽnh ane. \v 33 Nhym kam bãmmẽ nã ar kuman kam abenkam no tyn aben pumũnho dja. \p \v 34 Nhym kam Ximião jãm aro akẽx ne Metĩndjwỳnhmã aro a'uw ne kum, \p —Dja ga aro kĩnh ne adjukaprĩkôt aro djuw mex ne arkum umar mex jarẽ gê ar umar mex ne ar ba, ane. Ne kam ajte jãm nãjao akẽx ne kum, \p —Ota arỳm akra kute meo bikjêrmã bôx. Me babê idjaer kwỳ dja me kum kurên kam kôt amijo ajkẽ. Dja te kute memã Metĩndjwỳnho amirĩtmã nhym me mã aprỳ. Nhym bep me bakwỳ dja gu me mã bamã abên kam amiptàn kôt ar amijo baba. \v 35 Nhym akra ta dja ar mekmã apôx ba. Godja me õkre kadjwỳnhbê amim mỳjja'ã karõ nhym akra ta tu ar memã apôx ba. Ga gadjwỳ akra djô'ã akaprĩ rax ne akra ma: ne. Kute mrãmri ne nànhre kute gadjwỳ anhõpôkkam akaprĩ pyràk, ane. Nãm ã Ximião anhỹr djwỳnhràm kum arẽnho ane. \p \v 36-37 Nhym kam me'õ nibê Ana adjwỳnhdjwỳ ar'ỳr bôx. Kubê Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh 'õ, Panuwe kra, mekbê Axer 'õ. Nãm 'uwtĩ. Amrẽbê ne mjên 'ỳr mõ nhym 'ã amex amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt nhym arỳm kubê ty. Nhym kam 'uwtĩn arỳm kubêngê:xte. Arỳm 'ã amexbê 84. Nãm Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ku'ên kator kêtkumrẽx ne tu Metĩndjwỳnhmã àpênho dja. Akamàtmẽ akati kunĩkôt ne kum kabẽno ku'ên kadjy amijajbu. \v 38 Ne kam kum ajmã ar'ỳr bôx ne Jeju pumũn kam Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽn kum ukaprĩ jarẽ ne kam ajte me kute kam amakjamã Jeju jarẽ. Me utàr djwỳnh bôx ne kute me kurê djwỳnhbê akubyn me õ krĩraxbê Djeruxarẽ pytàrmã ne me kam ama. Memã ne Ana, \p —Arỳm ne bôx. Arỳm ne me bapytàr djwỳnh bôx, ane. Nãm ã Ana me kute kam amakjamã arẽnho anen kam ajte mã wadjà. \p \v 39 Nhym kam Marijmẽ Jôdje ar Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukràdjà kunĩkôt arỳm mỳjjao tẽn inomã kumẽn kam akubyn pykabê Garrêja'ỳr tẽn kam ar õ krĩbê Nadjarekam bôx. \v 40 Nhym kam kra kàjmã krã tẽn kam ĩ tỳx tẽ. Tẽn tẽn ĩ arỳm abatành ne kam no mexkumrẽx nhym kam Metĩndjwỳnh kam kĩnhkumrẽx ne mã o djuw mex. \s1 Jeju Bãm nhõ kikretikam ỹr. \p \v 41 Nhym na mê gaga mrãnh kunĩkôt Jeju nãmẽ bãm ar Djeruxarẽmã mrã. Me kute aben pydjin kute Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar ne õ kwỳ krẽn rax kadjy ne ar 'ỳr mrã. \v 42-43 Nhym ajbir Jeju nõrny. Arỳm 'ã amexbê 12. Nhym ar kunĩ mekôt ajte me kute aben pydji'ỳr wabin me'ỳr bôx ne mekôt ar õ kwỳ krẽn ba, Jejumẽ. Nhym me kam o ino re nhym nãmẽ bãm ar akubyn õ krĩmã tẽ. Tẽn kam pry konenh te abej aprã. Nhym be nãm nõrnyja, arek Djeruxarẽkam ar ba nhym nãmẽ bãm ar kute mar kêt. \v 44 Nãm kute atemã me'õ arkôt mã tẽm pyràk. Nhym 'ã akati pydji nhym ar te õbikwakam abej aprã. \v 45 Ne kam kute Djeruxarẽkam ajte abejmã akubyn tẽ. Tẽn bôx ne kam te: ajte abej nhym 'ã akamàt. \v 46 Nhym akati kêt nhym ar te ajte abej. \p Nhym kam akati nhym kam ar Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam kum kato. Nhym me ipôkri nhỹ, Môjdjê kukràdjà jarẽnh djwỳnh nhipôkri nhỹ, me kabẽn maro nhỹn kam me kukjêro nhỹ. \v 47 Nhym me Jejukam no tyn nhỹ. Nãm tu me aêrbê prĩne mỳjja ma. Nhym me jadjwỳ mỳjja jabej kukjêro nhỹ nhym no mexkôt katàt memã mỳjja jarẽnho nhỹ. Kam ne me kam no tyn nhỹ. \v 48 Nhym nãmẽ bãm ar mekôt omũn kam mekôt kam no tyn dja. Nhym nã kum, \p —Akmere, mỳkam ne ga ar ibê ã anhỹr aba? Nã bãm abãmmẽ ar te ajabej aprãn axwe akam idjumar ne kam ajabej ar mrã, ane. \p \v 49 Nhym kam kum, \p —Mỳkam ne gar ijabej ar mrã? Djãm ar aje imarja kêt? Arỳm ne ba Ibãm nhũrkwão inhũrkwãn kam idjàpênhmã, ane. \v 50 Nhym ar kute kabẽnja mar kêtkumrẽx. Ne te kute marmãn kam õkre kadjwỳnhbê, \p —Mỳj kabẽn got ja? ane. \p \v 51 Nhym kam arkôt tẽ, arkôt Nadjarekam tẽn bôx ne kam ar kabẽnkôt ar amijo ba. Nhym bep nãja ne mỳjja kunĩ man kum kĩnh ne. \v 52 Nhym bep Jeju ta adjàkamã no mex tũm ne amũ no mexo amikamẽnho tẽn kam ĩ abatành mex ne. Nhym Metĩndjwỳnh kam kĩnhkumrẽx. Nhym mebêngôkredjwỳ\f + \fr 2:52 \ft Jeju nhõ pykakam me kunĩ bêngõkre kute mrãmri ne apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt me kunĩ bêngôkre pyràk. Kubẽ kà jakamẽ me kakrãtykmẽ me babêngôkremẽ ne me kunĩ bêngôkre.\f* kam kĩnhkumrẽx ne. \c 3 \s1 Ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão. \r Mat 3.1; Mak 1.1; Dju r 1.19 \p \v 1-2 Nhym bep Djuão kapôt kukritkam ar ba. Djuão, Djakarij kraja ne kapôt kukritkam ar ba. Nhym kam Metĩndjwỳnh kum kabẽn ne. \p Be, nhym bep bẽnjadjwỳr raxbê Xiberu Xedja. Me bẽnjadjwỳr kunĩ kuràm rax ne me kunĩmã nhỹ. Ne kam amidjô'ã me kwỳ'ã bẽnjadjwỳr rẽ. Nãm pykabê Djudêjakam me ja kadjy Põxu Piratu'ã bẽnjadjwỳr mẽ, kubajtem. Ne kam ajte pykabê Garrêjakam me ja kadjy Erodji'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Ne kam ajte pykabê Iturejmẽ Tarakônikam me ja kadjy Piripi'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Erodji kamybê Piripi'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Ne kam ajte pykabê Abirẽnkam me ja kadjy Rixanij'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Nhym ar kute me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxbê Ananhmẽ Kajbajmẽ ar ar meo ba. Nhym arỳm Xiberu Xedja memã ỹr'ã amexbê 15 nhym ô'ã ar bẽnjadjwỳr nyreja arỳm memã krĩ. \p Nhym kam Metĩndjwỳnh Djuãomã kabẽn ne. Djuão kapôt kukritkam ar bajamã kabẽn ne. \v 3 Nhym kam kabẽnkôt ngôbê Djodãokam ar mrã. Ne kam ar me akreo ba. Me akreo ban memã kum, \p —On me amim akaton wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx gê me ajaxweo aknon me akam ngryk kêt. Ba kam on ngônhmã me ajangjê, me aje ajaxwemã anhirerkôt me kute me amar kadjy, ane. \p \v 4 Amrẽbê ne anhỹr djwỳnhràm Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Idjaij ne 'ã pi'ôk no'ôk ne memã kum, \q1 “Me'õ dja kapôt kukritkam memã kabẽn ne. Kàj bê dja me akren memã kum, \q1 ‘Me apa. Ẽ, me on Bẽnjadjwỳr djwỳnh kutêp wãnh ajaxwemã anhiren katàt amijo aba. Kute mrãmri ne me kute me bẽnjadjwỳr rũnh kutêp pryo mex ne kute memã katàt pry jadjwỳrja pyràk. \q1 \v 5 Nãm me inuw kunĩo amrà ne kam krãnhre rũnhmẽ kryremẽ, kunĩ abenãnh imõk rê nhym pyka aben pyràk ne ikwã. \q1 Nhym pry nhirô nhym me katàt adjuw. Ne pyka karôtdjwỳ prĩne katen o aben pyràk nhym mêkumrẽx ne ikwãja pyràk. \q1 Dja me ã Bẽnjadjwỳr djwỳnhràm axwemã irer ne katàt amijo bao ane. \q1 \v 6 Nhym me kunĩ dja me Metĩndjwỳnh kute me utàrkôt me omũ’, ane.” \m Nãm ã anhỹr djwỳnhràm Idjaij memã arẽnho ane. Kôt ne Djuão Bẽnjadjwỳr kukãm katon me akre ar o ba, nhym me kwỳ rax ne me mrãmri axwemã iren katàt amijo ba. \p \v 7 Nãm Djuão me akre ar o ba nhym me itepato 'ỳr bao ku'ê. Kute ngônhmã me angjênhmã ne me 'ỳr bao ku'ê. Nhym kam memã kum, \p —Me akamingrãny ne ga me abê iry. Me ajaxwekam abê kangã. Mỳj me'õ ne me amã Metĩndjwỳnh ngryk nhõ akati jarẽ ga me umaje iwỳr aprõt kajgo? \v 8 Gop on me katàt Metĩndjwỳnhkôt amijo aba gê me mrãmri me amex jabej me amã kato. Mrãmri me amim akator ne aje wãnh ajaxwemã anhirer ne aje Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx jabej gê me on me amã kato. Gê me me amexmã katon me akam kĩnho kute mrãmri ne me kute pidjô djô mexmã apôx ne kam kĩnhja pyràk. Kwãrĩk wãnh me anhõkre kadjwỳnhbê anhingêt kukãmãre Abraãoo adjàmra kêt ne amim, “Me ba ne ba me ibê Abraão tàmdjwỳ. Dja Metĩndjwỳnh me ikam ngryk kêt. Dja ba me te ijaxwe nhym kam me inhingêt kukãmãre Abraãokôt Metĩndjwỳnh kum me ijabê ne me ijaxwekam me ijo bikẽnh kêtkumrẽx”, anhỹr kêt. Kwãrĩk wãnh ga me ã anhỹr ar aba kêt. Kati. Ẽ, ba me amã arẽ. Dja ga me te abê Abraão tàmdjwỳ nhym Metĩndjwỳnh tu me ajo ajkẽ, me ajaxwe pãnh tu me ajo ajkẽ. Ne ren kum ajte Abraão tàmdjwỳ prãm jabej ren tu kẽnjao itun o amim Abraão tàmdjwỳ nhipêx nhym me ren tu katon kumex. \p \v 9 Ẽ, mrãmri arỳm 'ỳr. Metĩndjwỳnh kute me axwe pãnh memã akati jarẽnh arỳm 'ỳr. Kute mrãmri ne pidjô apỹnh abenkam ô kêt nhym me kute kàr ne o mrãnh ne kute kuwykam rẽnhja pyràk. Arỳm ne Metĩndjwỳnh me ajã pidjô djô kêt jakren arỳm me ajaxwe pãnh kute me ajo bikẽnh 'ỳr. Dja me ajo mõn kuwykam me amẽ. Arỳm 'ỳr. Kute mrãmri ne me'õ kute pidjômã 'yr kadjy kute parbê kàxkrãkô mỳnh ne o ãm pyràk, ane. Nãm ã Djuão me krãptĩmã arẽnho ane. \p \v 10 Nhym me kam kum, \p —Ije tô mã dja ba me nẽ? ane. Metĩndjwỳnh kute me ijo bikẽnh kêt kadjy, mã dja ba me nẽ? \p \v 11 Nhym memã kum, \p —Dja ga me ajõ nhõ kubẽkà amãnhkrut ne kam me'õ nhõ kubẽkà kêtmã ikjê ngã. Nhym me'õdjwỳ õ kwỳ krẽn djà krãptĩn kam me'õ nhõ djwỳ kêtmã amikutã kwỳ ngã, ane. \p \v 12 Nhym me kute bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh me kudjwa Djuão'ỳr bôx, kute ngônhmã me angjênhmã. 'Ỳr bôx ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr, mã gêdja ba me nẽ? ane. \p \v 13 Nhym kam memã kum, \p —Ẽ, me anhõ bẽnjadjwỳr kute me amã pi'ôk kaprĩ jarẽnhja 'ãnhbit dja ga me kum o atom. Kwãrĩk wãnh ga me ga amũ amim pi'ôk kaprĩ kamẽnh ne amỳnh kêt. Dja ga me tu 'ãnh jamỳ, ane. \p \v 14 Nhym me krãkamngônhredjwỳ kum, \p —Ne me badjwỳ, mã dja ba me nẽ? ane. \p Nhym kam memã kum, \p —Ẽ, kwãrĩk wãnh ga me me pa 'amỳnh ne mekbê mỳjjao aprõt kêt. Ne kwãrĩk wãnh ga me me kàtàm'ã axwe rẽnh ne me axweo me utàr ne mekbê ijên me õ mỳjjao aprõt kêt. Nhym bep ga adjàpênh pãnh dja ga pi'ôk kaprĩ byn tu akĩnh ne. Kwãrĩk wãnh ga me adjàkrê kêt, ane. Nãm ã Djuão memã kabẽn jarẽnho ane. \v 15 Nhym me kunĩ Bẽnjadjwỳrbê kumkati jabej ajkam aman kam õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Bep birãm tãm ne ja. Birãm Djuão got Metĩndjwỳnh me bawỳr ano, me bakadjy Bẽnjadjwỳrbê kumkatimã me bawỳr ano, ane. Birãm Kritu ne ja, ane. \p \v 16 Nhym kam Djuão me kunĩmã kum, \p —Mrãmri ba ne ba ngônhmãbit me ajangij. Nhym bep itotokbê me'õ bôxja. Me'õ tãm ne raxo kute ijakrenh, kute ijakrenh mexi. Bãm te irax ne 'ã inhibôn ije kum parkà 'ãpre bônh ne o itẽm prãme. Bep ãm ren irax ne ba ren arỳm kum apê. Nhym bep kati, ãm ingrire. Nãm raxo ijakrenh mex ne. Tãm ne arỳm bôx 'ỳr. Djãm ngônhmã kute me ajangjênhmã? Kati. Tãm dja bôx ne kam me awỳr Metĩndjwỳnh Karõ jano, me katàt amrãnhbit'ỳr dja ano, kute ar me ajo bamã. Ne kam me ajaxweja kute kuwymã me arẽnhmã. \v 17 Gêdja bôx ne kam kute mrãmri ne me kute kôtyk byr ne o kute bàygogore ka'uk ne kute kam mũm 'y mexjao atom ne kam kute 'ykàjao tẽm ne kute kuwykam ỹr nhym xêtja pyràk. Dja me'õja bôx ne ã me axweo anen kuwykam me kurẽ. Nhym kuwyja dja pôk rã'ã: rã'ãn apêx kêtkumrẽx. Nhym bep bàygogo 'y mex'ã ne me mexja jakren mũm meo atom ne. Ne kàjkwakam õ pykamã meo mõ gê me kam kam kĩnhkumrẽx ne ar ba. Arỳm kute ã meo anhỹr 'ỳr. \p \v 18 Nãm ã Djuão memã ane. Ne kam arek memã kabẽn jarẽnho tẽ. Nãm atemã kukràdjà krãptĩo me akre. Ne mã kabẽn nyo, kabẽn mexo ar me akreo ba. \p \v 19-20 Nhym bep bẽnjadjwỳrbê Erodji ne axwekumrẽx. Nãm axwe aben nhiby kumexo mõ, aben nhiby adjwỳro mõn kam ajte Djuão mekbê ijê djàkam iby kumẽ. Nãm kamybê upãnh'ỳr mõ, upãnhbê Erodjij'ỳr mõ. Nhym kam Djuão arỳm kum kabẽn jarẽn kum, \p —Kati, kwãrĩk wãnh, ane. \p Nhym kam Erodji tu amakkre kêt ne Djuãobê ijê. \s1 Kute ngômã Jeju jadjàr. \r Mat 3.13; Mak 1.9; Dju r 1.32 \p \v 21-22 Anhỹr djwỳnhràm me kute kubê ijê kêtri ne Djuão ngônhmã me kunĩ jangij ne kam ajte Jeju ngônhmã adjà. Ngônhmã adjà nhym kam Bãmmã kabẽno dja. Kum kabẽno ãm rã'ã nhym kàjkwa abenbê ajkij. Abenbê ajkij nhym Metĩndjwỳnh Karõ 'ỳr ruw ne 'ã tỹm. Amijo tut ne 'ỳr ruw ne 'ã tỹm. Nhym kàjkwa kurũm kabẽn ne kum, \p —Mrãmri abê ikrakumrẽx. Imã ajabê. Ba akam ikĩnhkumrẽx, ane. \p \v 23-38 Nhym kam Jeju arỳm ta àpênhmã o krax ne. Arỳm 'ã amexbê 30 ne kum o krax ne. \s1 Jeju nhingêt nhidji. \r Mat 1.1 \p Nhym me we Jôdjeo Jeju bãm. \qm1 Nhym Jôdje bãm ne Eri. \qm1 Nhym Eri bãm ne Matat. \qm1 Nhym Matat bãm ne Rewi. \qm1 Nhym Rewi bãm ne Marki. \qm1 Nhym Marki bãm ne Djananh. \qm1 Nhym Djananh bãm ne Jôdje. \qm1 Nhym Jôdje bãm ne Mataxij. \qm1 Nhym Mataxij bãm ne Amox. \qm1 Nhym Amox bãm ne Naũ. \qm1 Nhym Naũ bãm ne Exi. \qm1 Nhym Exi bãm ne Naganh. \qm1 Nhym Naganh bãm ne Ma'at. \qm1 Nhym Ma'at bãm ne Mataxij. \qm1 Nhym Mataxij bãm ne Xemê. \qm1 Nhym Xemê bãm ne Jôdje. \qm1 Nhym Jôdje bãm ne Djoda. \qm1 Nhym Djoda bãm ne Djôwanã. \qm1 Nhym Djôwanã bãm ne Rexa. \qm1 Nhym Rexa bãm ne Djorba. \qm1 Nhym Djorba bãm ne Xarati. \qm1 Nhym Xarati bãm ne Neri. \qm1 Nhym Neri bãm ne Marki. \qm1 Nhym Marki bãm ne Adji. \qm1 Nhym Adji bãm ne Kodjã. \qm1 Nhym Kodjã bãm ne Erma. \qm1 Nhym Erma bãm ne Êr. \qm1 Nhym Êr bãm ne Djodjuwe. \qm1 Nhym Djodjuwe bãm ne Eridjê. \qm1 Nhym Eridjê bãm ne Djorĩ. \qm1 Nhym Djorĩ bãm ne Matat. \qm1 Nhym Matat bãm ne Rewi. \qm1 Nhym Rewi bãm ne Ximião. \qm1 Nhym Ximião bãm ne Djuda. \qm1 Nhym Djuda bãm ne Jôdje. \qm1 Nhym Jôdje bãm ne Djônã. \qm1 Nhym Djônã bãm ne Erijkĩ. \qm1 Nhym Erijkĩ bãm ne Merja. \qm1 Nhym Merja bãm ne Mena. \qm1 Nhym Mena bãm ne Matata. \qm1 Nhym Matata bãm ne Natã. \qm1 Nhym Natã bãm ne Dawi. \qm1 Nhym Dawi bãm ne Djexe. \qm1 Nhym Djexe bãm ne Ôbet. \qm1 Nhym Ôbet bãm ne Bôadji. \qm1 Nhym Bôadji bãm ne Xara. \qm1 Nhym Xara bãm ne Naxõ. \qm1 Nhym Naxõ bãm ne Amĩnadabi. \qm1 Nhym Amĩnadabi bãm ne Adjimĩ. \qm1 Nhym Adjimĩ bãm ne Ani. \qm1 Nhym Ani bãm ne Êrõ. \qm1 Nhym Êrõ bãm ne Perê. \qm1 Nhym Perê bãm ne Djuda. \qm1 Nhym Djuda bãm ne Djako. \qm1 Nhym Djako bãm ne Idjak. \qm1 Nhym Idjak bãm ne Abraão. \qm1 Nhym Abraão bãm ne Tera. \qm1 Nhym Tera bãm ne Nakô. \qm1 Nhym Nakô bãm ne Xeruk. \qm1 Nhym Xeruk bãm ne Ragau. \qm1 Nhym Ragau bãm ne Parek. \qm1 Nhym Parek bãm ne Ebe. \qm1 Nhym Ebe bãm ne Xara. \qm1 Nhym Xara bãm ne Kajnã. \qm1 Nhym Kajnã bãm ne Arpaxa. \qm1 Nhym Arpaxa bãm ne Xẽ. \qm1 Nhym Xẽ bãm ne Nôwe. \qm1 Nhym Nôwe bãm ne Ramek. \qm1 Nhym Ramek bãm ne Mexare. \qm1 Nhym Mexare bãm ne Enoki. \qm1 Nhym Enoki bãm ne Djarexi. \qm1 Nhym Djarexi bãm ne Mareju. \qm1 Nhym Mareju bãm ne Kajnã. \qm1 Nhym Kajnã bãm ne Inox. \qm1 Nhym Inox bãm ne Xexi. \qm1 Nhym Xexi bãm ne Adão. \qm1 Nhym Adão bãm ne Metĩndjwỳnh. \c 4 \s1 Xatanaj te Jejumã axwe'ã àpnênh. \r Mat 4.1; Mak 1.12; Idja 2.18, 4.15 \p \v 1-2 Arỳm Djuão kute ngônhmã Jeju jadjàr nhym Metĩndjwỳnh Karõ kute amijo tut ne rwỳk ne 'ã tỹm nhym Bãm kute kum kabẽnja kurũm Jeju tẽ. Ngôbê Djodão kurũm ne arỳm Jeju tẽ. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ raxo kadjwỳnhbê nhỹn ar o ban kam kapôt kukrit'ỳr o bôx nhym kam kam ar ba. Nhym kam Xatanaj 'ỳr bôx ne te kum mỳjja'ã apnê. Kute kabẽnkôt amijo ba jabej kum mỳjja'ã àpnênh tẽ. Te kum mỳjja'ã àpnênh'ã akatibê 40. Akati krãptĩ. Kute ã kum anhỹrkam kute mỳjja krẽn kêtkumrẽx. Nhym kam akati apêx nhym prãm prĩne kubĩ. \v 3 Nhym kam Xatanaj kum, \p —Ẽ, goja abê Metĩndjwỳnh krakumrẽx jabej goja kẽnjamã akabẽn gê goja kubê djwỳ ga krẽ. \p \v 4 Nhym kam kum, \p —Kati, Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkkam ne, \q1 “Djãm djwỳobit ne me kute amitỳx ne ar tĩn ne ba? Kati, Metĩndjwỳnh kabẽno djwỳ dja me amitỳx ne tĩn ne ba”, ane. \p \v 5 Nhym kam Xatanaj krãnh nhimõk'ỳr Jejuo tẽn o bôx ne kum pyka kunĩkôt me akreo dja. Apỹnh bẽnjadjwỳr kute meo ba djàri kum me kunĩ jakreo dja. Nãm tebê kum krĩ jakre, kukrà kêt mex ne tebê kum akre. Ne ajte kum bàmẽ kapôtmẽ krĩ rũnhmẽ mỳjja kunĩ jakre nhym omũ nhym kum, \p \v 6 —Ẽ, ba inhõ. Amã dja ba ja kunĩ kanga. Pyka kunĩkôt apỹnh me ba djàri dja ba amã me kunĩ ngã ga me ja kunĩ kadjy abẽnjadjwỳr rax. Djãm mỳjja kakrit, djãm mỳjja punu got. Mỳjja mexjakam. Mỳjja krãptĩ, mỳjja pyma. Ba inhõ. Djãm me'õ nhõ? Ba inhõ dja ba imã me'õ kĩnhkôt amidjô'ã kum kungã nàr amã kungã. \v 7 Dja ga amijo angrin ikuka kônh akõnkrão nhỹn imã irax jarẽ ba arỳm amã kunĩ kanga ga arỳm amũ idjô'ã o aminhõn ar o aba, ane. \p \v 8 Nhym kam Jeju kum, \p —Kati, Metĩndjwỳnh kute pi'ôk no'ôkkam ne, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, Atĩndjwỳnhmãbit dja ga amijo angrin kum rax jarẽn ajbitmã apê. Kwãrĩk wãnh atemã me'õmã rax jarẽnh kêt”, ane. \p \v 9 Nhym kam Djeruxarẽmã Jejuo tẽn Metĩndjwỳnh nhõ kikreti nhimõk'ỳr o wabin anhà'ã kudjan kum, \p —Ẽ, goja abê Metĩndjwỳnh krakumrẽx jabej goja rũm tẽn ato. \v 10 Nãm we Metĩndjwỳnh kute pi'ôk no'ôkkam amã, \q1 “Dja ba ikadjy mrãnh djwỳnhmã ajarẽ gê anêje mỳjja punu kajpa”, ane. \m \v 11 Ne ajte we Metĩndjwỳnh kute pi'ôk no'ôkkam we, \q1 “Dja ba ajã ikadjy mrãnh djwỳnhmã karõ. Dja me atẽmkôt amã ikra dja gê kẽn 'õ apar ngãnh kêtkumrẽx”, ane. \m \v 12 Nhym kam Jeju amipãnh kum, \p —Kati, Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkkam ne, \q1 “Kwãrĩk wãnh, Bẽnjadjwỳr Atĩndjwỳnh kabi kêt, kute ajãno ãm jabej kabi kêt”, ane. \m \v 13 Nhym kam Xatanaj arỳm mỳjja'ã kum àpnênh pa. Nãm te kute Metĩndjwỳnh kabẽn kangan Xatanaj kabẽnkôt kute ar amijo bamã 'ã kum àpnênho dja. Apỹnh mỳjja djàri kunĩ'ã te kum àpnênho djan 'ã kum àpnênh pan kam mã kurũm tẽ. Ajte akati 'õ kadjy mã kurũm tẽ. \s1 Krĩraxbê Nadjarekam me kute Jeju kanga. \r Mat 4.12; Mak 1.14 \p \v 14 Nhym kam Jeju akubyn pykabê Garrêja'ỳr tẽ. Metĩndjwỳnh Karõ arỳm kum tỳx jadjà, Metĩndjwỳnhmã àpênh mex kadjy kum tỳx jadjà nhym tỳxkumrẽx ne kam akubyn tẽn bôx. \p Nhym kam me abenmã Jeju jarẽnho ajkate, pyka kunĩkôt ne me abenmã arẽnho ajkate. \v 15 Nhym Jeju apỹnh mekbê idjaer bikprõnh djàkam ar memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnh ba. Memã 'ã ujarẽnh ba nhym me kunĩ abenmã Jeju mex jarẽnho ipôk ne. \p \v 16 Nhym bep krĩraxbê Nadjarekam ne me atemã kabẽn. Nhym kam Jeju Nadjarekam bôx, abatành djà'ỳr tẽn bôx nhym arỳm pi'ôk ràràr. Pi'ôk ràràr kunĩkôt ne Jeju mekôt mekbê idjaer bikprõnh djà'ỳr mrãn wangijn krĩ. Ne kam arỳm kàjmã dja. Kute Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk jarẽnhmã kàjmã dja. \v 17 Nhym me kum kungã nhym kubyn o ajkij. Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Idjaij kute pi'ôk no'ôkjao ajkijn kam kadjy amijã no'ôkjamã kato. Kum katon kam memã arẽnho djan memã kum, \q1 \v 18-19 “Metĩndjwỳnh Karõ ne mã ijo ba. Arỳm ne amijo ipytà, ije me õ mỳjja kêtmã kabẽn mex, kabẽn ny kàj bê arẽnh nhym me kĩnhmã. Kadjy ne ar ijo ba. \q1 Ne kam ajte mekbê ijê kadjy ijano. Ije kàj bê memã kum, ‘On me akato. Me kute me abê ijêja on me akato’, anhỹrmã ne ijano ba tẽ. \q1 Ne ajte ije kàj bê me no rãmã kum, ‘On me arĩt mex’, anhỹrmã. Kadjy ne ijano ba tẽ. \q1 Ne ajte ije kàj bê me 'uwtĩmẽ me kute meo bikẽnh nhym me kaprĩn mrãnhmã kum, ‘On me akĩnh ne adjumar mex ne ar aba. Jakam dja me me ajo bikẽnh kêt’, anhỹrmã ne ijano ba tẽ. \q1 Ne ajte ije kàj bê memã kum, ‘Ẽ, amex jakam dja on Bẽnjadjwỳr mekam ukaprĩ kato’, anhỹrmã ne ijano ba tẽ”, ane. \m \v 20 Nãm ã Jeju memã pi'ôk no'ôkkôt amijarẽnho ãmo anen pi'ôk abenã kudjin akubyn kute pi'ôko atom djwỳnhmã kungãn kam nhỹ. Nhym kam me kunĩ Jejukam no tyn kumex, me bikprõnh djàkam ne me Jejukam no tyn kumex. \v 21 Nhym kam ajte ujarẽnhmo krax ne memã kum, \p —Amrẽbê Metĩndjwỳnh kute kabẽn'ã pi'ôk no'ôk ja ne arỳm kato. Mrãmri ne kônh kum kudji nhym ajbir jakam kato. Me aje maro anhỹrjakam ne arỳm kato, ane. \p \v 22 Nhym me kam abenmã Jeju mex jarẽnho kumex kajgo ne abenmã, \p —Je kum bep mexkumrẽx. Ga kabẽn mexja pumũ, Jôdje kra ne ajmãn me bajaêrbê kabẽn mexkumrẽx jarẽ. Jôdje kra, me baje Jôdje pumũnh tũmja tãm ne kra dji nhym kabẽn mexkumrẽx jarẽnho tẽ, ane. Nãm me ã kabẽn jarẽnho ane. \p \v 23 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Birãm me aje imã me banhingêxê kabẽn tũm jarẽnhmã ne ga me anhõkre kadjwỳnhbê imã arẽnho nhỹ, ba arỳm kuma. Birãm me aje imã, “Goja abê me kane djwỳnh jabej on amikanen amex”, anhỹrmã. Goja aje mỳjja 'õ pumũnh jabej nàr aje mỳjja 'õ mar jabej goja on ipêx, ba me ikunĩ omũ, me inokam ipêx ba me ikunĩ omũ. Rĩnakambit, krĩbê Kapanakambit ne ga ar mỳjja nhipêxo aba. Nhym 'ã ujarẽnh me iwỳr bôx ba me kuma. Goja on jakam, anhõ pyka djwỳnhkam mỳjja pumũnh kêt 'õ nhipêx ba me omũ. Birãm me aje ã imã anhỹrmã ne ga me anhõkre kadjwỳnhbê amim ijã karõ. \p \v 24 Ẽ, ba me amã mỳjja jarẽ. Mrãmri ikabẽn. Ẽ, got ren Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh atemã pyka 'õkam tẽ nhym me ren arỳm kabẽn ma. Nhym bep kati, õ pyka djwỳnhkam me kute kukràdjàkôt omũnh ne kute kabẽn mar kêt. Ãm me kute kukràdjàkôt mar kêt ne me tu ate krã. Me ga, me banhõ krôkam me ga ne ga me ã ijo anen tu ãm imar kêtkumrẽx ne. \p \v 25-26 Ẽ, gora me ikabẽn ma. Mrãmri ikabẽn. Me Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Erij ja ma. Amrẽbê ne me'ã na kêtkumrẽx. Arỳm na kêt'ã amex amãnhkrut ne ikjêkêt apêx nhym na rwỳk kêtkumrẽx ne. Nhym ajte na tỹmkam ajte na kêt ne. Nhym me prãmkam ar ba. Pyka kunĩkôt djwỳ kêtkumrẽx. Nhym prãm me imex ne. Nhym mekbê idjaer nhõ pykakam axwe me nire 'uwtĩ krãptĩ. Djãm me'ỳr ne Metĩndjwỳnh Erij jano, me kute o djuw mexmã? Arkati, me bajtem, mekbê idjaer kêt'ỳr ne ano. Mekbê idjaer kêt nire 'uwtĩ'õ'ỳr ne ano. Pyka typydji nhidjibê ne Xidõ. Nhym bep krĩ nhidjibê ne Xarepta. 'Ỳr ne ano. Nhym me'õ ni bajtemja o djuw mex ar o ba. \v 27 Ajte Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh 'õbê Eridjêu ja ma. Mekbê idjaer nhõ pykakam axwe me krãptĩ ĩ kajêkam tê. Nhym bep Eridjêu kute me jao mex kêtkumrẽx. Kubajtem, kubê idjaer kêt pydji ne o mex. Pykabê Xirij kurũm me'õbê Namãbit ne o mex ne, ane. \p Nãm ã Jeju memã arẽnho ane. Djãm ta õ pykakambit ne mekbê idjaerkam kute me ajbitmã mỳjja pumũnh kêt 'õ nhipêxmã? Kati, ta dja ukabikôt amũ pyka mũjakam mỳjja kwỳ 'yro mõ. Nàr kon ta kute amimarkôt õ pyka djwỳnhkam mỳjja pumũnh kêt 'õ nhipêx. Ne ta ukaprĩkôt amũ me mũ jakamdjwỳ mỳjja kwỳ nhipêx. \p \v 28 Nhym me kuman kam kam ngryk ne. Me bikprõnh djàkam me ja kunĩ ne me Jejukam ngry:k ne. \v 29-30 Ne kam pa 'amỳn bõm kumẽ. Nãm meo mõn krãnhre nhimõk'ỳr o wabi. Krãnhre konenh ne krĩbê Nadjare. Kam ne me Jeju pa 'amỳn krãnh nhimõk'ỳr o mõn o bôx. Ne bit kute amũ aparmã mẽnh nhym tỹm ne tykmã o mõ nhym kam mekbê amikaban kam me õêxo tẽn katon mã tẽ. \s1 Kute me'õ nêje me karõ punu janor. \r Mak 1.21 \p \v 31 Mã tẽn kam krĩraxbê Kapanakam bôx. Pykabê Garrêjakam krĩraxbê Kapanakam bôx. Bôx ne memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnho dja. Pi'ôk ràràrkam ne memã 'ã ujarẽnho dja. \v 32 Nhym me kabẽn man kam ari ar aben pumũn kam abenmã kum, \p —Tô mỳj kabẽn ny got ja? Kabẽn mexkumrẽx. Nãm ã me bẽnjadjwỳr rũnh kwỳ kabẽn mex anen ar prĩne kabẽno meo atomo ba, ane. Nãm Jeju prĩne kute amimar kôt katà:t memã amikukràdjà jarẽnhkumrẽx. \p \v 33 Ne me bikprõnh djàkam memã 'ã ujarẽnho ãm rã'ã nhym kam me'õ my kum akij. Me karõ punu'õ ne ar o ba nhym kum akij. \v 34 Me karõ punu'õ kute me'õ my ar o baja tãm ne akij. Djãm me'õ bêngôkre\f + \fr 4:34 \ft Jeju nhõ pykakam me kunĩ bêngôkre kute mrãmri ne apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt me kunĩ bêngôkre pyràk. Kubẽ kà jakamẽ me kakrãtykmẽ me babêngôkremẽ ne me kunĩ bêngôkre.\f* ne kum akij? Kati, e kum me'õ kadjwỳnhbê, me'õ bêngôkre kadjwỳnhbê, me karõ punu'õ ne Jejumã akij. Kubêngôkre ja ta àkjêr kêt. Ãm me karõ'õ ne kum akij ne kam kute kubêngôkre mãn kute kum àkjêr pyràk. Ne kum, \p —Ã, tô mã ne ga aje me ijomã? Ẽ, Jeju, Nadjare kra'õ, djãm aje me iparmã ne ga bôx. Arỳm ne ba me prĩne apumũ, ga ne Metĩndjwỳnh arỳm amim adja, ga kam amexo apyma, ane. \p \v 35 Nhym kam kum bẽn tỳx ne kum, \p —On anhikrên akato, ane. \p Nhym me karõ punu ikôta. Me ipôkri ikôtan kurũm kato. Kute kubêngôkre ajmã o kêtkumrẽx. Me karõ punu kute me'õo baja kator kutã ajmã o kêtkumrẽx. Nãm ikô'yr kajgon kam mã kurũm katon tẽ. \p \v 36 Nhym me kunĩ ari aben pumũn abenmã kum, \p —Mỳj kabẽn gotja? Mã got on? Nãm tu kabẽno, umao bõm me karõ punu mẽ nhym mã tẽ. Djãm rerek got. Me bakàtàm'õ baje ã mỳjja ja'õo anhỹr kêtkumrẽx. Pydji ne tu kabẽno bõm me karõ punu mẽ nhym mã tẽ, ane. \v 37 Ne kam abenmã Jeju jarẽnho kumex. Bu'ã pykakam me ja ne me abenmã arẽnho kumex. \s1 Kute me punu krãptĩo mex. \r Mat 8.14; Mak 1.29 \p \v 38 Nhym kam Jeju me bikprõnh djà kurũm tẽn kam Ximão nhũrkwãmã wadjà. Nhym Ximão djupãnhdjwỳja kanên nõ. Kanê kubĩ nhym nõ. Nhym me kum arẽ, kute o mexmã. \v 39 Nhym 'ỳr tẽn irãn kanêmã bẽn tỳx nhym arỳm kum ire. Nhym arỳm à kêt ne kàjmã dja. Kàjmã djan kam aro djuw mex ar o ba. \p \v 40 Nhym arỳm para. Nhym me Jeju'ỳr bao dja. Me kunĩ ne me 'ỳr õbikwa kanêo bao dja. Apỹnh me õbikwa kanê djàri ne me Jeju'ỳr meo ban meo bôx. Nhym me pỹnhkôt me'ã ikra jadjuw nhym me kunĩ arỳm mex ne. \v 41 Nhym me karõ punudjwỳ me krãptĩ kurũm apôx ne Jejumã kum, \p —Abê Metĩndjwỳnh kra, anhỹro ba. \p Nhym kam tu memã bẽn tỳx ne memã kum, \p —On me anhikrên mã amũ mõ, ane. \p Nhym me karõ punu tu anhikrên mã mõ. Me karõ punu kute Jeju pumũnh. Kute Metĩndjwỳnh kute amim Jeju Bẽnjadjwỳrbê kumkati kadjy ar ne anorkôt omũnh. Kute Jejubê Kritu kôt omũnh. Kam ne me karõ punu bit kute irãri memã Jeju jarẽnhmã nhym kubê aptàn ano. \p \v 42 Nhym akati kêt nhym krĩ kurũm arwãmã tẽn kam ar ba. Nhym me abej mõ. Abej mõn 'ỳr kato. 'Ỳr katon bit kute kubê àptàrmã, arek mekam ãmmã ne me bit kute kubê àptàrmã \v 43 nhym memã kum, \p —Ẽ, djãm me amãbit ne ba Metĩndjwỳnh'ã idjujarẽnh tẽ? Kati, ije krĩ kunĩkôt kàj bê memã arẽnhmã ne ba me'ỳr tẽ. Kadjy ne Metĩndjwỳnh ijano ba tẽ. Ije memã amijã idjujarẽnh ny jarẽnhmã. Metĩndjwỳnh me kadjy Bẽnjadjwỳr ne kute ar meo bamã ja ne ba ije krĩ kunĩkôt memã arẽnhmã. Kadjy ne ijano ba me'ỳr tẽ, ane. \v 44 Anen kam mã memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh mõ. Apỹnh krĩ djàri ne kàj bê memã 'ã ujarẽnh mõ. Ne kam ajte amũ tẽn krĩ 'õkam bôx ne me bikprõnh djàkam ajte memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnho dja. Nãm ã pykabê Djudêjakam memã 'ã ujarẽnho ane. \c 5 \s1 Ximão ar mã Jejukôt bikamẽnh. \r Mat 4.18; Mak 1.16 \p \v 1 Ne akati 'õkam memã arẽnho dja, memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho dja. Imôti nhidjibê Gênexare mỳrri ne memã arẽnho dja. Nhym kam me 'ã akuprõn maro kumex. Nhym me kwỳ nĩnh mrãn te kute marmãn kam jãm 'ã me kamẽ. Me kamẽn te kute marmãn kam 'ã aben nhingãnho kumex ne Jejudjwỳ nhingãnho mõ. \v 2 Nhym kam me umaje kàmã wadjà. Nãm ar kute tep pynênh djwỳnhja kà dji. Kà djin kam katon kam kryre põnho dja. Nhym amẽ kà nõ. \v 3 Nhym kam ikjêjamã wadjàn kam õ kà djwỳnhjamã kum, Ximãomã kum, \p —Amũ kamẽ, amũ kamẽnh ngrire, ane. \p Nhym kam amũ kamẽ. Kamẽnh ngrire nhym kam kam nhỹn memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnho nhỹ. \p \v 4 Ne memã 'ã ujarẽnh pan kam Ximãomã kum, \p —Ẽ, gop amũ ubỳmwã'ỳr kà kamẽn kam mãn kryre mẽn kam tep kwỳ pynê, ane. \p \v 5 Nhym Ximão kum, \p —Je kum bẽnjadjwỳr, nã bãm ar te ari ar kryre rẽnho iba ri nhym akati. Ãm tep kêt. Ba gop tu akabẽnkôt kumẽ, ane. \p \v 6 Nhym kam ar kumẽn kam tu kam tep kwỳ pynê:nhkumrẽx. Nhym arỳm tep kute kryre rênh 'ỳr. \v 7 Nhym kam ar te o no katon kà nhikjêjamã ikra bẽno dja, ar kute 'ỳr kào tẽmmã. Nhym ar 'ỳr kào tẽ nhym kam ar aprakamã kàkam tepo ipu. Nhym kam arỳm amẽ àr 'ỳr. \p \v 8-10 Nhym kam Ximão Pedrumẽ ar ja ari aben pumũ. Ar kute amijaêrbê tep kwỳ pynê:nhkam ne ar abenkam no tyn ku'ê. Nhym Ximãomẽ ar ro'ã kute tep pynênh ar o baja kubê Xijagumẽ Djuão, Djebedêu kute ar irja, ar jadjwỳ ne ar abenkam no tyn ku'ê. \p Nhym Ximão Pedru mỳjja kunĩ pumũn kam umaje Jeju kabem kõnkrão nhỹn kum, \p —Bẽnjadjwỳr, on mã ikurũm tẽ. Ga ne ga mrãmri amexkumrẽx. Nhym bep ãm ba, ba ne ba ijaxwe, ane. \p Nhym kam kum, \p —Kwãrĩk wãnh amã ipyma kêt ne atĩn prãm kêt. Jakam gêdja ga on mebêngôkrebito atom ne memã ijarẽ gê me amim iman amim ikamnhĩx. Jakam dja ga tep pynênh kêt ne kam mebêngôkrebito akprõ, ane. \v 11 Nhym ar kam kà djin wabin kam mỳjja kunĩmã iren kam mrãmri Jeju'ãbit ngrà: ne. 'à ngrà tỳx ne mã kôt ajkamẽ. \s1 Kute me'õ nhĩ kajêkam têo mex. \p \v 12 Nhym kam akati 'õkam Jeju tẽn krĩ 'õkam bôx. Nhym me'õ ĩ kajêkam têja prĩne kào ajkẽ, prĩne o tuknĩ. Nhym Jeju'ỳr bôx ne omũn kam pijàm djàje tẽn tu mỳrbê tỹm. Ne kam nõrkam kum amijarẽnho nõn kum, \p —Bẽnjadjwỳr, aje inhĩ kajêkam itê markôt, aje ijo mex prãm jabej, ijo mex, ane. \p \v 13 Nhym kam 'ỳr ikra mõn kupên kam kum, \p —Ije, ije ajo mex prãmã. On akà mex, ane. Nhym gêt ajmã kà nẽn kà mex ne. Kute o ãm tãmkam tebê kà mex ne. \p \v 14 Nhym kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga memã amijarẽnh kêt. Dja ga tu katàt mã me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh'ỳr tẽn kum amibẽ, kum amikà bẽ. Ne kam kum mry ngã gê akadjy Môjdjê kukràdjàkôt Metĩndjwỳnhmã mry gan kungã. Arỳm akà mexkam dja ga kum mrywã ngã gê me kunĩ apumũ, arỳm akà mexkôt apumũ, ane. \p \v 15 Aje, jakam ne me arỳm abenmã Jeju jarẽnho ajkate:n apỹnh abenmã arẽnho ba. \p Nhym kam me itepato 'ỳr mõn 'ã akuprõ. Me kute kabẽn mar nhym kute me kanêo mexmã ne me 'ã akuprõ. \v 16 Nhym bep ta ne mã arwãmã tẽn kam Metĩndjwỳnhmã kabẽno dja, kum amijarẽnho dja. \s1 Kute me'õ jakryo mex. \r Mat 9.1; Mak 2.1 \p \v 17 Nhym kam ajte akati 'õkam Jeju memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnho dja. Nhym me arek maro nhỹ. Mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà jarẽnh djwỳnhmẽ ne me arek maro nhỹ. Mỳj pyka kurũm? Pykabê Garrêjamẽ pykabê Djudêja kunĩkam apỹnh krĩ djàri ne me kurũm kwỳ bôx. Nhym Djeruxarẽ kurũmdjwỳ me kwỳ bôx. Nhym Metĩndjwỳnh prĩne Jejuo tỳx, kute tỳxo meo mexmã. \p \v 18-19 Me'õ jakryja arek nõr djàkam nõr rã'ã nhym õbikwa 'ỳr o mõn o bôx ne te kute kikremã o àrmã. Te kute Jeju'ỳr o bikamẽnh ne kute parbê ir nhym kute o mexmã. Nhym me kikre jajkwa krekre pytàr mex ne. Nhym kam ar tu ibej o wabi. O wabin kikre nhimõkkôt 'ã ngy tỳx katen jãm ngybôr jadjuwn kam me'õ jakry nõr djàkam nõr rã'ã o ruw nhym me ipôkri Jeju parbê nõ. \p \v 20 Nhym Jeju amim ar omũ. Ar kute tu amim kamnhĩxkumrẽxja pumũ ne kam õbikwa jakryjamã kum, \p —Akmere jakam ne ba ajaxwe kunĩo aknon arỳm akam ingryk kêt ne, ane. Jeju ta ne axweo akno. \v 21 Nhym wãnh Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ mekbê pardjêu õkre kadjwỳnhbê arỳm amim, \p —E kum bep me'õja ne ajmãn Metĩndjwỳnh japrỳo djan amijo Metĩndjwỳnho dja. Metĩndjwỳnh pydji ne kute me axweo biknorn mekam ngryk kêt, ane. \v 22 Nãm me ã õkre kadjwỳnhbê anhỹro kumex nhym arỳm tu kuman memã kum, \p —Mỳkam ne ga me anhõkre kadjwỳnhbê ijo ikajgon ijaprỳo akumex? ane. \v 23 Ẽ, ba me amã mỳjja amãnhkrut jarẽ. Mỳj ne amirĩt ne? Ba ren me'õ jakryjamã kum, “Ba arỳm ajaxweo aknon akam ingryk kêt”, ane, nàr kon, “On kàjmã djan tẽ”. Mỳj ne ren amirĩt, nẽn? Nã bãm ren kum, “Arỳm ne ba ajaxweo aknon akam ingryk kêt”, ane nhym amirĩt kêtkumrẽx ne. Tãmbit ne amirĩt kêt. Nhym bep kàjmã me ku'ê, ije ren me'õmã kum, “Kàjmã djan tẽ” nhym ren amirĩt ne. Tãmbit ne amirĩtkumrẽx. \v 24 Dja ba kum, “Kàjmã djan anhikwã djà mỳn o tẽ”, anen arỳm o mex ga me arỳm omũn arỳm abenmã, “Be, ga Jeju kute me'õ jakryo mexja pumũ. Be, djãm kute me axweo biknor kêt got. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm amijo ĩ ne pyka jakam amikabẽnkôt ar me axweo biknoro ba”, ane. Me aje abenmã ja jarẽnh kadjy dja ba me'õ jakryjao mex, ane. \p Nãm ã Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmã anen arỳm tu me'õ jakryja'ỳr akẽx ne kum, \p —Amã ne ba ikabẽn ne. On kàjmã djan anhikwã djà mỳn anhũrkwãmã o tẽ, ane. \v 25 Nhym me ipôkri ekrux ne kàjmã djan nõr djà mỳn mã ũrkwãmã o tẽ, Metĩndjwỳnhmã mexmẽ õdjànhmẽ rax jarẽnho tẽ. \v 26 Nhym me kunĩ omũn kam ari aben pumũnho kumex ne kôt Metĩndjwỳnhmã mexmẽ rax jarẽnho kumex ne kam arỳm kum Metĩndjwỳnh pyman abenmã kum, \p —Atemã mỳjja mexkumrẽx ne gu me arỳm jakam omũ, ane. \s1 Rewi mã Jejukôt bikamẽnh. \r Mat 9.9; Mak 2.13 \p \v 27 Nhym kam Jeju me kurũm tẽ. Tẽn kute pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh'ỳr bôx ne omũ. Idjibê Rewi. Pi'ôk kaprĩ nhũrkwãkam ne bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atomo nhỹ. Nhym Jeju 'ỳr bôx ne omũn kum, \p —Gop amrẽ ikôt ajkamẽn gop ikôt ar aba, ane. \v 28 Nhym tu ekrux ne kàjmã djan mỳjja kunĩ kangan mã kôt ajkamẽ. \v 29 Ne kam me krãptĩmẽ ro'ã õ kwỳ krẽn rax kadjy memã djwỳmẽ mry gan kadjy memã arẽ. Nhym me kute bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh krãptĩn bôx nhym ajte atemã me jadjwỳ kwỳ bôx, Rewi nhũrkwãkam bôx ne õ kwỳ krẽno kumex, ar kutã õ kwỳ krẽno kumex. \p \v 30 Nhym kam mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh omũn bẽn prĩkam kabẽno krĩ, Jejukôt ba djwỳnh'ã kabẽn ne kum, \p —Mỳkam ne gar me kute pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhmẽ me axwemẽ akàn aro'ã anhõ kwỳ krẽno akumex ne kôt akõmo akumex? ane. \v 31 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Djãm me mex'ỳr ne me kane djwỳnh mrã? Kati, me kanê'ỳrbit ne me kane djwỳnh mrã. \v 32 Badjwỳ ne ba me axwe'ỳr tẽ. Djãm we me katàt mrãnh'ỳr ne ba tẽ? Kati, me axwe'ỳr ne ba tẽ, ije amiwỳr me 'wỳrmã. Me kute ikabẽn mar ne amim kator ne wãnh axwemã irer ne kute iwỳr amijo akẽxmã ne ba me'ỳr tẽ, ane. \s1 Me kute amijajbur jabej Jeju kukjêr. \r Mat 9.14; Mak 2.18 \p \v 33 Nhym me ajte kum, \p —Ota Djuãokôt ba djwỳnh kute Metĩndjwỳnhmã amijarẽnh kadjy amijajbun ba. Nhym mekbê pardjêu nhõ me ja me kudjwa ã ane nhym bep akôt ba djwỳnhbit ne mã akun kôt kõm ar ba, ane. Ar kute Metĩndjwỳnhmã amijajbur kêt, ane. \p \v 34 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Nà, ikôt ba djwỳnh dja mã aku. Ga me kute abenã me rẽnhkam me àkur rũnhja pumũ. Djãm me kute abenã me rẽnhkam me àkur ngy got? Me kute abenã me rẽnhkam ne me mrãmri àkur rũnhkumrẽx. Abenkam kĩnh ne õ kwỳ krẽno kumex. Djãm me kute mỳjja jakam amijajbur got? Djãm me mjênmẽ abentã ku'êri àkur punu got? \v 35 Nhym bep amũ akati 'õkam, dja me me aêrbê mekbê mjêno tỹm ne pa 'amỳn mã o tẽ. Nhym me arỳm kam kaprĩre ne kam amijajbun ajbit ma, kôtbit amak bẽ:no nhỹn õ kwỳ krẽnja kêtkumrẽx ne. Nãm ã Jeju amijã me mjên jakreo ane. \p \v 36 Ne kam ajte memã amikukràdjà ny'ã memã mỳjja jakren arẽ. \p —Nhỹnh got me'õ inôkà ny 'õ byn kadjô, mex katikôt kadjôn kute tũmja'ã ir ne kute o mexmã? Kati, nãm ren o anen ren amibê nyo ajkẽ nhym nymẽ tũmja ren aben pyràk kêt ne. \v 37 Ne ajte nhỹnh got me'õ mrykà tũm, mekbê idjaer kukãmãre ne me mrykào ngônh nhinhujabjêti, nhỹnh got me'õ mrykà tũm, mrykà kadjàkam pidjô kangô ny ru, pidjôbê uba kangô ru. Nãm ren ane nhym ren ajkatõr ne ajkapĩ. Kangô nymẽ tũm kute abenkam o bikàr ne runhkam ne ren ajkatõr ne ajkapĩ, nhym mrykàdjwỳ arỳm punu. \v 38 Kati, mrykà nykam dja pidjô kangô nyja ru. \v 39 Nhym ajte nhỹnh got me'õ kute pidjô kangô tũmbito kõmo ban ny kakin kum ny djành? Kati, arỳm tũmbito amipràk ne kam, “Ije bep kangô tũmbit ne ành”, ane. Nãm ã Jeju kute memã kukràdjà tũm'ã pidjô kangô tũm jakren kute kukràdjà ny'ã pidjô kangô ny jakreo anen kam memã arẽnh pa. \c 6 \s1 Memã pi'ôk ràràr'ã ujarẽnh. \r Mat 12.1; Mak 2.23 \p \v 1 Ne kam pi'ôk ràràrkam Jeju pur katikôt tẽ. Nhym kôt ba djwỳnh kôt mõ. Kôt mõn arỳm kum prãm ne mõrmã bàygogo 'y nhikẽn mõrkôt ngãnh ne amijajkwamã rẽnho mõ. \v 2 Nhym kam mekbê pardjêu ar omũn arkum, \p —Ije tô mã ne gar arỳm nẽ? Pi'ôk ràràrkam ne me tyk djà kêt djà. Me kute pi'ôk ràràrkam mỳjjao anhỹr kêt. Me tũmre ne me ta kukràdjàkôt mã me babê uma. Me kute pi'ôk ràràrkam mỳjja kupênh kêt. Kambit ne me tyk djà kêt djà. Mỳkam ne gar ã ar o anhỹro aba? \p \v 3 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Kê, djãm me aje Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkjadjwỳ pumũnh kêt? Djãm me aje me bakukãmãrebê Dawi'ã ujarẽnhja pumũnh kêt, Metĩndjwỳnh kabẽnkam me aje Dawi'ã ujarẽnhja pumũnh kêt? \p Ẽ, Dawi arkum prã:mã. \v 4 Nhym Dawi Metĩndjwỳnh nhũrkwãmã wadjàn djwỳ byn kukrẽn kam kôt ar tẽm jamãdjwỳ kungã, nhym ar kukrẽ. Djwỳ me kute Metĩndjwỳnhmã õrja tãm ne kubyn kukrẽn arkum kungã. Metĩndjwỳnh nhõ djwỳ ne me kàtàm kute kur kêtkumrẽx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhbit ne kute kur. Nhym bep Dawi ta ne tu kubê kukrẽ. Nhym kam me kute kum axwe jarẽnh kêt. Djãm me aje ja mar kêt? Ga me aje Dawimã axwe jarẽnh kêtja pumũ ne kam ikôt ba djwỳnhmẽbit ar imã ar ijaxwe jarẽ. \p \v 5 Bep kati, ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk ne ba inhõ pi'ôk ràràr djwỳnh. Kam gêdja ba memã, “Kwãrĩk wãnh ga me kam mỳjja kupênh kêt, nàr kon, dja ga me jakam apên, nàr kam mỳjja kupênh kêt ne arek akrĩ”, ane. Tãm ne ja, ane. \p \v 6 Nhym kam ajte pi'ôk ràràr 'õkamdjwỳ me bikprõnh djàmã wadjàn kam kam memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnho dja. Nhym me'õ nhikra jarõxja nhỹ. Ubôk ne arõx ne. \v 7 Nhym mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh arek Jejukam no tyn krĩ. Nhym pi'ôk ràràrkam kute ikrao mex nhym me kute kôt kum kator ne kute kum, \p —Arỳm ne ga Môjdjê kukràdjàkôt amijo aba kêt, anhỹrmã ne me arek kam no tyn omũnho krĩ. Mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh ne me ã Jejukam no tyn ar krĩ ba ane. \v 8 Nhym bep ta, Jeju ta ne arỳm me kute õkre kadjwỳnhbê amim 'ã karõja arỳm kuma ne kam me'õ nhikra jarõxjamã, \p —Amrẽ tẽn me ipôkri dja, ane. \p Nhym kàjmã djan 'ỳr tẽ. \v 9 Nhym kam memã kum, \p —Ẽ, ba me bakukràdjà jabej me akukja. Nhỹnhja ne me bakukãmãre me bamã arẽ? Djãm pi'ôk ràràrkam me baje mỳjja mex nhipêxmã nàr kon kam me baje mỳjja punu nhipêxmã? Djãm kam me baje me utàr nàr kon kam me baje me parmã, nẽn? ane. \v 10 Ne kam ari ar me omũn kam ate ikra jarõxjamã, \p —On anhikra katàt, ane. \p Nhym kam ikra katàt ne. Arỳm ne ikra mexkumrẽx. Arỳm ajte ikra katàt ne ikrakumrẽx. \v 11 Nhym kam ajte mekbê pardjêu ngry:k ne. Ngryk tỳ:x ne. Ne kam Jeju'ã abenmã karõo kumex. \s1 Kute Ar kubê 12 janor. \r Mak 3.13 \p \v 12 Nhym kam akati 'õkam krãnhre'ỳr tẽn 'ã wabin nhỹ, kute Bãmmã kabẽnmã, Metĩndjwỳnhmã kabẽnmã. Kum kabẽno ỹr ri nhym akati. \v 13-16 Akati nhym kam amiwỳr kôt ba djwỳnh 'uwn amijo ar kwỳ pytàn amim ar umjuwn arkum, \p —Ba dja ba ar ajano, gar memã ijã adjujarẽnho ajmà. Ar abê inhõ àpênh, ane. Nãm kute ar anor kadjy ar o 12 ne amijo ar utàn kam tũmràm ar ano. \q1 Ximão. Jeju kute kum Pedru jarẽnhja. \q1 Ãngre. Ximãomẽ Ãngre ar aben djàkam ikwã. \q1 Xijagu. \q1 Djuão. \q1 Piripi. \q1 Batormê. \q1 Matêu. \q1 Tôme. \q1 Xijagu 'õdjwỳ. Kubê ne Aupêu kra. \q1 Ximão 'õdjwỳ. Ximão tãm ne kum me bajtemja kurêkumrẽx, me bajtem kute meo baja kum me kurêkumrẽx. \q1 Djuda. Xijagu kraja. \q1 Djuda Ikadji. Kute Jeju kurê djwỳnhmã kanga djwỳnhja. \p Be, Jeju kute tũmràm ar anor ne ja. \v 17 Ne kam kôt ba djwỳnhbê 12jamẽ ro'ã ruw ne pyka kênh'ỳr bôx ne kam kam meo dja. Nhym me kôt ba kajgo ne me 'ã kumex. Nhym me kàtàmjadjwỳ Jeju'ỳr mõn bôx ne 'ã kumex. Pykabê Djudêja kurũm me krãptĩmẽ krĩraxbê Djeruxarẽ kurũm me krãptĩmẽ ngô rax nokà'ã pykabê Xirumẽ Xidõmẽ kurũm me krãptĩmẽ. Me tãm ne me akàn Jeju'ã kumex. Me ja ne me 'ỳr akuprõ. 'Ỳr bikprõnh ne kute kabẽn mar nhym kute apỹnh me kanê djàri meo mexmã ne me 'ã akuprõ. \p \v 18 Nhym me karõ punu kute meo bajadjwỳ mekôt 'ỳr mõn bôx nhym kam mekam me karõ punuja jano nhym me arỳm mex ne. \v 19 Nhym me itepato kute Jeju kupênh prãm. Nãm Jeju tu tỳxkumrẽx nhym kurũm uma apôx ne me kunĩo mex. Kam ne me kunĩ kute Jeju kupênh prãmã. \s1 Kute arkum kĩnh jarẽnh ne ajte kute arkum kaprĩ jarẽnh. \r Mat 5.1 \p \v 20 Nhym kam meo mex pan kam kôt ba djwỳnh pumũn arkum, \q1 —Ẽ ar anhõ nêkrêx kêtwã, ar ga ne gar akĩnhkumrẽx. Mỳkam? Bir, ar ga ne Metĩndjwỳnh ar akadjy bẽnjadjwỳr ne ar ar ajo ba. \q1 \v 21 Ẽ, ar jakam amã prãmwã, ar ga ne gar akĩnhkumrẽx. Mỳkam? Bir, ar ga dja gar ajajnekumrẽx ne. \q1 Ẽ, ar jakam amỳrwã, ar ga ne gar akĩnhkumrẽx. Mỳkam? Bir, ar ga dja gar akeket ne. \q1 \v 22 Ẽ, jakam me kum ar akurêja, ar ga dja gar akĩnhkumrẽx ne. Ba ne ba amijo inhĩ ne me awỳr ruw ne kam ar me ajo iba. Ga me akwỳ amã ikĩnh ne iwỳr akuprõ ba kam ar ar ajo iba. Nhym me kam kum ikurên kam ikôt kum ar akurê ne. Gar mã ikôt abikamẽnhkamdjwỳ me kum ar akurê. Gêdja me te wãnh kum ar akurên bõm ar arẽn ar ajaprỳn ar ajaxweo ar apytà, \q1 \v 23 gar tu akĩnhkumrẽx ne ate akĩnh katin amijara tatak ne. \q1 Mỳkam? Bir, dja Metĩndjwỳnh ar amã o pãnh rax ne. Kàjkwakam gêdja ar amã o pãnh mex ne. Kàjkwakam kute ar amã o pãnh mex ja dja gar amikukãm aman ate akĩnh kati. Nãm me tũmre ã axwe anen me kamingrãny kajmã'ã ã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnho bikẽnho bao ane. Gar arỳm kam kàjkwakam me kĩnhkumrẽx ne ar baja pumũ, ane. \m Nãm ã Jeju arkum ane. Ne kam ajte me õ nêkrêx kumexjamã kabẽn ne memã kum, \q1 \v 24 —Nhym bep me anhõ nêkrêx krãptĩwã me ga dja ga me akaprĩ rax ne. Bir, mỳkam? Jakambit akĩnh djà kajgokam. Gêdja ĩ apêx ne ajte amũ kêtkumrẽx. \q1 \v 25 Ne me jakam ajajnewã, me ga dja ga me akaprĩ rax ne. Mỳkam? Bir, me ga dja ga me amã prãm ne. \q1 Ne me jakam akeketwã, me ga dja ga me akaprĩ rax ne. Mỳkam? Bir, me ga dja ga me abixangrin kam amỳro akumex. \q1 \v 26 Ne me kunĩ kute abenmã me amex jarẽnho kumexja me ga dja ga me akaprĩ rax ne. Mỳkam? Ga me axwe pumũ. Ga me kum me axwebit kĩnh ne kute abenmã me mex jarẽnho kumexja pumũ. Nãm me tũmre ã axwe o anen me kamingrãny kajmã'ã kum me 'êxnhĩbit kĩnh. Me 'êx ne kute amijo Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho bajabit ne me kum me kĩnh ne abenmã ã me mex jarẽnho kumexo ane. Kam ne me kamingrãny me tũmre kôpdji'ã kum me axwe, me 'êxnhĩbit kĩnh ne kute abenmã me mex jarẽnho kumexja. \m Nãm ã Jeju memã anen kam kôt ba djwỳnhmã kum, \s1 Jeju kute arkum, “Amã akurê djwỳnh jabê” jarẽnh. \r Mat 5.38; Ruk 23.34; Kar 7.60; Rô 12.14 \p \v 27 —Ẽ, ba ajte ar amã ikabẽn 'õ jarẽ, gora ar ikabẽn ma. Gora gar tu amã akurê djwỳnh jabê. Gora me kum ar akurêja dja me te ar ajo ajkẽ gar akrànmã amã me abên ar meo aba. \v 28 Gora ar me kute ar adjũnwãmã tu akabẽn mex jarẽ. Gora ar me kute ar ajo bikẽnhja tu Metĩndjwỳnhmã me arẽ gê meo djuw mex. \v 29 Gêdja me'õ ar ajõ nhinebê kurwa ga 'ỳr akẽx gê aktã anhinebê kurwa. Gêdja me'õ ar ajõbê inôkà by ga tu kum kanga. Nhym ajte akà 'õ'ã ajwỳ ga ajte akà 'õdjwỳ byn kôt kum angã. \v 30 Gêdja me'õ mỳjja 'ã ajwỳ ga tu kum kanga. Gêdja me'õ abê anhõ mỳjja 'õ by ga tu kum kangakumrẽx. Kwãrĩk wãnh ga akubyn 'ã 'wỳr kêt. \v 31 Djã nãm me ar ajõo ajkẽ ga akĩnh ne? Kati, nã gãm akaprĩre. Bir be, kam dja gar ã me jao anhỹr kêtkumrẽx gê me adjwỳnhdjwỳ kaprĩ kêt. Nàr kon, djã nãm me ar ajõkam mex ga akaprĩ? Kati, nãm me ar akam mex gar akĩnhkumrẽx ne. Bir be, kam dja gar ã me jakam amexo ane gê me adjwỳnhdjwỳ kĩnhkumrẽx. \p \v 32 Ẽ, ba ar amã arẽ. Me kum ar ajabê gar amipãnh amã me abêkumrẽxja bãrãm kam dja ba ar amex jarẽnh jabej? Kati, ẽ, me axwe ne me kum õbikwabit jabê, kum aktã aben jabê ne kam kum me kàtàmja kĩnh kêtkumrẽx. Be, dja gar gadjwỳ amã anhõbikwabit jabê, djori kam mex? Kati, ar ikôt aba djwỳnhkam gêdja gar tu amã me abêo tuknĩ. Ar amã anhõbikwa jabên kam kôt amã akurê djwỳnhdjwỳ jabê. \v 33 Nhym ajte me ar akam ukaprĩ gar amipãnh mekam adjukaprĩ, bãrãm kam dja ba ar amex jarẽnh jabej? Kati, ẽ, me axwe ne me õbikwakambit ukaprĩ, aktã abenkam ukaprĩ ne kam me kàtàmjakam ukaprĩ kêtkumrẽx. Be, dja gar gadjwỳ anhõbikwakambit adjukaprĩ, djori kam mex? Kati, ar ikôt aba djwỳnhkam gêdja gar tu me kunĩkam adjukaprĩo tuknĩ, anhõbikwakam adjukaprĩn kam kôt akurê djwỳnhdjwỳ kam adjukaprĩ. \v 34 Nhym ajte me ar amã mỳjja ngã gar kam amipãnh memã mỳjja ngã, bãrãm kam dja ba ar amex jarẽnh jabej? Kati, ẽ, me axwe ne me aktã aben pãnh abenmã mỳjja nhõro ba. Nãm me akubyn abenmã 'ãnh õro ba. Be, dja gar gadjwỳ me kute akubyn ar amã mỳjja nhõrmãbit mỳjja ngã, djori kam mex? Kati, ar ga, ar ikôt aba djwỳnhja dja gar tu memã mỳjja nhõrkumrẽx ne kam pãnhkam amak kêt. \p \v 35 Bir be, ar ga dja gar amã akurê djwỳnh jabêkumrẽx ne kam adjukaprĩ ne tu kum mỳjja kajgo ngã. Kute akubyn amã pãnh mỳjja 'õ nhõrmã pãnh kam amak kêt. Metĩndjwỳnh pymati tãm gêdja ar amã o pãnh ra:x ne. Gar kam arỳm abê Metĩndjwỳnh krakumrẽx. Mỳkam dja gar ã meo ane? Bir, Metĩndjwỳnh ne tu me õdjỳ, me axwekam ukaprĩ. \v 36 Kam dja gar kàjkwakam Abãm'ã amijakren mekam adjukaprĩ. \s1 Mete me'ã axwe rẽnh nêje memã kabẽn. \r Mat 7.1; Rô 2.1; Xij 4.11 \p \v 37 Kwãrĩk wãnh gar me'ã axwe rẽnh kêt. Dja gar me'ã axwe rẽ nhym me amipãnh ar ajã axwe rẽ, nàr Metĩndjwỳnh ar amã axwe jarẽ. Kwãrĩk wãnh gar me axwemã akator kêt ne memã pãnh jarẽnh kêt. Dja gar me axwemã akato ne memã pãnh jarẽ nhym me amipãnh ar ajaxwemã katon ar amã pãnh jarẽ, nàr Metĩndjwỳnh ar amã pãnh jarẽ. Nhym bep kati, gêdja me kute ar akam amikràja gar tu o abiknorkumrẽx gê me amipãnh ar gadjwỳ tu ar ajaxweo biknorkumrẽx ne. \v 38 Gora ar memã anhõdjành ne tu memã angã. Gê me kam amipãnh ar amã õdjànhkumrẽx ne ar amã mỳjja ngã. Dja Metĩndjwỳnh ar amã o pãnh rax ne. Kute mrãmri ne me kute akubyn abenmã djwỳ ngrà nhõr kadjy kute ngônhkam ngjênh ne ajte kute à'àk ne kum o'uk ne iby ngjênh nhym akà'ã bikapĩnja pyràk. Dja ã Metĩndjwỳnh ar amã õr raxo ane. Bir be, kam dja gar Metĩndjwỳnh kudjwa memã õr rũnh nhym kam me akubyn ar aje memã õr 'ãnh ar amã kungã, ane. Nãm Jeju ã kôt ba djwỳnhmã arẽnho ane. \p \v 39 Ne kam ajte apỹnh mỳjja djàri arkum 'ã ujarẽnh jakreo tẽ. Ne kam arkum, \p —Djãm me'õ no rãja kute me'õ no rãjamã kum, “Amrẽ, ba amã kô 'amỳn katàt ajo tẽ”, anhỹrmã? Kati, gorẽn kum kô 'amỳn o mõn ren ar ro'ã krekam tỹm, ane. \p Be, me axwe rã'ãkam dja me amũ me jamã axwe jarẽnh kêt. Me axwekam ne me kute me no rã pyràk. \v 40 Djãm me'õ kute mỳjja mar kêtja kute me'õ kute mỳjja mar raxja jakrenh got? Kati, nhym bep djãm me'õ kute marja prĩne kum arẽn kum akre nhym kam arỳm ar aben pyràk ne. \p Bir be, ar aje Metĩndjwỳnh kukràdjà mar tũmja amijãno dja. Dja me nyre ar ajã amijakren kam kute ar apyràk. \p \v 41 Mỳkam ne ga akamy nokam pyka jaũmjabit pumũn kam ga anokam pĩponhtija pumũnh kêt ne? \v 42 Djãm aje akamymã kum, “Akmere, amrẽ ba amã anokam pyka jaũmwã kaba”, anhỹrmã? Ne kam ga anokam pĩponhtiwã pumũnh kêtkumrẽx ne. Aje aminokam pĩponh pumũnh kêtkam we ã kum ane. Kê. Mrãmri ne ga apunu rax ne kam ajajkwakambit ajte amimexo amra. Akumrẽx gêdja ga aminokam pĩponhtiwã kaban kam arĩt mex ne arỳm amikôt akamy nokam pyka jaũm ngrire wã kaba. \p \v 43 Ne ajte jadjwỳ, ẽ, djãm pidjô mex, pidjô djànhjakam pidjô punu apôx got? Nàr kon, djãm pidjô punukam pidjô djành apôx got? Kati, apỹnh pidjô bàri djàri ne kam ô apôx. \v 44 Ô ne parbê rôrôk ne ikwãn kam o bàrio amirĩt nhym me kôt kum apôx. Pidjô punukam ô punu apôx, nhym ate pidjô mexkam ô mex apôx. Ga rojkàkrekam tyrti apôx kêtja pumũ. Ga ajte prêxkamdjwỳ katẽbàri apôx kêtja pumũ. \v 45 Bir be, nãm ã mebêngôkredjwỳ\f + \fr 6:45 \ft Jeju nhõ pykakam me kunĩ bêngôkre kute mrãmri ne apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt me kunĩ bêngôkre pyràk.\f* ane. Nãm me õkre kadjwỳnhbê kabẽn mex man arỳm kabẽn mexo memã amijo amirĩt. Nhym me ajte õkre kadjwỳnhbê kabẽn punu man arỳm kabẽn punuo memã amijo amirĩt. Nãm me õkre kadjwỳnhbê mỳjja kumex ma nhym kam amrẽ bõm ajkwa krekremẽ õto'ỳr apôx nhym me kam arẽnho ba. Arẽnho ban kam arỳm memã amijo amirĩt. Mex nàr axwe ja o memã amijo amirĩt. Kute mỳjja ô kute bàrio amirĩt ja pyràk. \s1 Me'õ ar kute kikre'ã amijakremã memã arẽnh. \r Mat 7.24 \p \v 46 Ẽ, ba ajte ar amã ja jarẽ. Mỳkam ne gar imã “Bẽnjadjwỳr, Bẽnjadjwỳr” anhỹro aban ajte ikabẽnkôt ar amijo aba kêt ne. \v 47-48 Ẽ, ba ar amã arẽn kikre'ã me ajakre. Me'õ iwỳr akẽx ne kute ikabẽn markumrẽx ne ikabẽnkôt kute ar amijo baja ne kute mrãmri ne me kute kikremã kre jabjê:n kam kam par pymjỳr ne kam iby kẽnmẽ pyka rẽnh ne kute kum o'uk ne 'ã kute kikre nhym te ngô tàm ne kute kangõnh nhym mrãmri ku'ê tỳxja pyràk. Kum kre jabjêkam ne mrãmri ãm tỳx ne. Nãm ã me kute amim ikabẽn mar tỳx ã ane. \p \v 49 Nhym bep me'õ kute ikabẽn mar kajgo, kute ikabẽnkôt amijo ba kêtja ne kute mrãmri ne me kute tu pyka krãkà'ã par pymjỳr. Kre krãnne kam kute par pymjỳr ne kute 'ã kikre pyràk. Nhym 'ã ngô tàm ne kute kàjbê me'ã rẽnh nhym rôrôkja pyràk. Djã nãm kàjbê kukẽ nhym ban rôrôk got? Kati, nãm tu ator nhym ban gru: ane. Dja me'õ kute ikabẽn mar kêt'õ ã ane, ane. Nãm ã Jeju arkum ujarẽnho ãmo anen memã ujarẽnh pa. \c 7 \s1 Krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr kute tu amim Jeju kamnhĩxkumrẽx. \r Mat 8.5 \p \v 1 Ne kam ate krĩbê Kapana'ỳr tẽ. Mã 'ỳr tẽn bôx. \v 2-3 Bôx nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr arỳm kuma, kubê ne krãkamngônhre krãptĩbê 100 nhõ bẽnjadjwỳr arỳm kuma, bôxkôt kuma. Kubajtem. Arỳm kuman kam 'ỳr mebêngêtte kwỳ jano. 'Ỳr mebêngêttebê idjaer kwỳ jano. Õ àpênh ne kanê tỳx ne nõ. Arỳm tyk'ỳr. Arỳm arkatin nõ. Kum õ àpênh jabêkumrẽx ja ne kubê kanên nõ nhym kam kadjy Jeju'ỳr ar ano. Ar kute kum arẽnh nhym 'ỳr tẽm ne kute kum õ àpênho mexmã ne 'ỳr ar ano. \p \v 4-5 Nhym ar mõn Jeju'ỳr bôx ne kam kum o no katon kum, \p —E kum bep tãmja ne mexkumrẽx. Mrãmri dja ga 'ỳr tẽn kum õ àpênh pytà. Nãm kum me bakĩnhkumrẽx ne arỳm me bamã me babikprõnh djà nhipêx ne. Dja ga on 'ỳr tẽ, anhỹro ku'ê. \p \v 6-7 Nhym kam 'ỳr tẽ. Bit 'ỳr tẽn 'ỳr kikre têpo tẽ nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrja ajte kutã õbikwa kwỳ jano. Nhym ar kutã tẽn kajpan kum, \p —Bẽnjadjwỳr, on dja ga akẽx ne. Krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr ne ar imã, “Ar tẽn kum arẽ gê on amũ akẽx”, ane. Bar kam akutã tẽ. Nãm amã, “Ibẽnjadjwỳr kaàk, ibẽnjadjwỳr ngrirekam ne ga inhũrkwãmã adjàr ba ipijàm karõ amã ane. Ingrire, ikàtàmkam ne ba ba akutã itẽm kêt ne, amikam ipijàmkam. Dja ga tu akabẽnobit inhõ àpênho mex nhym arỳm mexkumrẽx ne. \v 8 Inhõ bẽnjadjwỳr ne imã kabẽn, kute raxo ijakrenhja ne imã kabẽn ba kabẽn man kôt amijo iba. Ne kam ajte ba ibê me krãkamngônhre nhõ bẽnjadjwỳrkam ba memã ikabẽn nhym me ikabẽnkôt amijo ba. Ba me'õmã kum, ‘'Ỳr tẽ’, ane nhym arỳm 'ỳr tẽ. Ba kam ajte me'õmãdjwỳ, ‘Amrẽ tẽ’, ane nhym arỳm amrẽ tẽ. Ba inhõ àpênhmã, ‘On mỳjja kupê’, ane nhym arỳm mỳjja kupê. Kam ne ba amã, ‘Abẽnjadjwỳr djwỳnhkam dja ga akabẽnobit o mex ne’, ane.” Nãm ã krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr amã ane, ane. \p \v 9 Nhym Jeju ar kabẽn man kam arkam no tyn djan õkre kadjwỳnhbê amim, \p —E kum be nãm tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne, ane. Ne kam me itepato kôt mõrja'ỳr akẽx ne memã kum, \p —Ẽ, ba me amã arẽ. Nhỹnh ne me babê idjaer 'õ ã kute tu amim imaro anhỹr? Kati, kêtkumrẽx. Nhym be nãm tãwã, tãwã kubajtem ne gêt tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne, ane. \v 10 Nhym kam krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr nhõbikwaja akubyn kikremã tẽ. Kikremã tẽn bôx ne kanên nõrja pumũ. Nhym mexkumrẽx ne, arỳm à kêt ne nhỹ. Tãm ne ja. \s1 Kute me'õ tyk akubyn o tĩn. \p \v 11 Nhym kam akati ngrêre nhym Jeju krĩ 'õmã tẽ. Krĩ nhidjibê Naĩmã tẽ. Nhym kôt ba djwỳnhmẽ me kàtàm krãptĩ kôt mõ. \v 12 Nhym kam Jeju meo mõ. Meo mõn ĩ krĩ têpo mõ. Nãm bit krĩo rãm ne jao mõ nhym Ar kubê kra tykjao mõn o kajpa. Kikre bu'ã kẽno kô kayr jajkwa krekremã o aben kajpa. Amrẽbê me'õbê mjên tyk nhym kam kraja adjwỳnhdjwỳ kôt kubê ty. Kute amikamã kra pydjin irja ne kubê ty. Nhym me kam kẽnkre'ỳr o mõn o kajpa. Me krãptĩ ne me kẽnkre'ỳr bit o mõ, bit kute mekbê idjaer kukràdjàkôt kẽnkrekam adjàrmã. \v 13 Nhym Jeju me'õ nija pumũn kam kum kaprĩ: ne kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga amỳr kêt, ane. \p \v 14 Ne kam 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽn kam 'ã nõr djàbit kupê. Nhym ar kute o mõrja, tyko mõrja, o mõr tỳx katikôt kum o dja. Nhym kum kabẽn ne kum, \p —Akmere, ba amã arẽ. Ẽ, on kàjmã nhỹ, ane. \v 15 Nhym ekrux ne kàjmã nhỹn kam kabẽno nhỹ. Nhym Jeju nãmã kungã. \v 16 Nhym me kunĩ madjà kreti ne kum uman kam Metĩndjwỳnhmã raxmẽ mex jarẽnho kumex ne abenmã kum, \p —Ota Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh rax 'õ me bakam kato, ane. \p Ne ajte, \p —Metĩndjwỳnh ne arỳm õ me baja 'ỳr bôx, ane. \v 17 Nhym me kam abenmã Jeju jarẽnho kumex ne amũ abenmã arẽnho prõt ne. Nhym pykabê Djudêjakam me ja kuma. Nhym amũ bu'ã pyka ja kunĩkôt me abenmã arẽn kuma. \s1 Djuão'ã ujarẽnh. \r Mat 11.2 \p \v 18-19 Nhym Djuão kôt ba djwỳnhdjwỳ arỳm kuman Djuãomã arẽ. Nhym adjwỳnhdjwỳ kuma. Mekbê ijê djàkam nõr rã'ãkam ne ar kum mỳjja ja kunĩ jarẽ nhym kuma. Kuman kam amiwỳr ar ku'uw, amiwỳr kôt ba djwỳnh 'uw, ar amãnhkrut ne ar ku'uw ne arkum, \p —Ẽ, ar Jeju'ỳr tẽn kum, “Djãm ga ne Metĩndjwỳnh amrẽbê me imã ajarẽ ga arỳm bôx. Nàr kon, dja ba me atemã 'õdjwỳ jabej ajkam ama”? ane. Djuão ne ã arkum anen kam ar ano. Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr ar ano. Ar kute omũnh ne tẽm ne kute Djuãomã arẽnhmã ne 'ỳr ar ano. \p Nhym ar 'ỳr tẽn bôx. \v 20 Bôx ne kum, \p —Djuão kute ngônhmã me angjênh djwỳnh ne awỳr ar ijano ne ar imã, “Ar tẽn kum, ‘Djãm ga ne Metĩndjwỳnh amrẽbê me imã ajarẽ ga arỳm bôx? Nàr kon, dja ba me atemã 'õdjwỳ jabej ajkam ama’? ane.” Nãm ã arkum ane. \p \v 21 Nhym kam Jeju arek me utàro dja. Me apỹnh kanê djàrimẽ, apỹnh me tokry djàrimẽ, me karõ punu kute meo bamẽ, me no rãmẽ, me ja ne meo mexo dja. Me krãptĩ ne meo mexo dja. Djuão kôt ba djwỳnh kute omũnh ne akubyn 'ỳr tẽm ne kute kôt kum arẽnh nhym kute marmã ne arek me utàro dja. \v 22 Ne kam arkum, \p —Ar'ỳr tẽn Djuãomã arẽ. Ba ne ba arỳm me'ỳr bôx ne me utàro dja nhym me no rã arỳm rĩt, me te jakry arỳm mrã, me ĩ kajêkam tê arỳm kà mex, me amakkre kêt arỳm amakkre mex ne ajkam ama, nhym me tykjadjwỳ arỳm akubyn tĩn ne, nhym me me õ mỳjja kêt jamãdjwỳ kabẽn mex, kabẽn ny kàj bê arẽ. Bir be, ar aje ije meo mexkôt ipumũnhja dja gar tẽn kôt Djuãomã arẽ, ane. \p Ne ajte kum, \p \v 23 —Me'õ kute tu amim imar ne kute õkre kadjwỳnhbê ijã amim, “Djãm tãm, nàr kon atemã”, anhỹr kêt, tãm dja kĩnhkumrẽx, ane. Nãm ã Jeju Djuão kôt ba djwỳnhjamã ane. Nhym ar kuman kam mã 'ỳr akubyn tẽ. \p \v 24 Ar tẽm tekrekam memã Djuão jarẽnho dja. Me krãptĩjamã arẽnho djan memã kum, \p —Nã gãm me aje Djuão pumũnhmã mõ, kapôt kukritkam mõ. Mã ne kute? Me bõreja pumũ. Bõre ne kôk o wabên ari ar adjuw. Mũm wabên adjuw. Nhym pãnh wabên mũm adjuw. Ne ari ar adjuw. Djãm ã Djuão kute anhỹr? Djã nãm ã memã kabẽn jarẽnho ane? Djã nãm me jamã kabẽn 'õ jarẽ ne kam ajte me umaje amũ me jamã atemã kabẽn 'õ jarẽ? Kati, nãm tu katàt memã kabẽn jarẽnhkumrẽx ne, tu kum me uma kêt ne kabẽn pydji memã arẽnho tẽ, kabẽn tãm jarẽnho tẽ. \v 25 Djã nã gãm me aje Djuão pumũnhmã 'ỳr aba nhym kubẽkà mex jangij ne o ba? Kê, me kute kubẽkà mexbit jangjênh ne kute 'ã amibẽno baja ne me bẽnjadjwỳr rax nhõ kikretikambit ar ba, ikra kêt, àpênh kêt mex ne ar ba. \p \v 26 Bir be, nhym mỳj ne ga me aje omũnhmã mõ? Djãm Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh 'õ ne ga me aje omũnhmã mõ? Nà, tãm. Tãm. Ba me amã arẽ. Djuão ne Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ kuràm raxi. \v 27 'à ne amrẽbê Metĩndjwỳnh pi'ôk no'ôkkam me amã, \q1 “Ota ba akukãm ajã ujarẽnh djwỳnh 'õ jano, kute akukãm me akre nhym me kute mar ne akutêp kute axwemã irern katàt amijo bamã. \q1 Kute mrãmri ne me kute me bẽnjadjwỳr rũnh kutêp katàt pry jadjwỳrja pyràk”, ane. \m \v 28 Ba me amã arẽ. Djuão ne me kunĩ kuràm raxi. Nhỹnh ne me'õ nã tikkre kurũm kator'õ raxo kute Djuão jakrenh? Kati, bep Metĩndjwỳnh me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar me utàr ne meo baja, me ja'õ ne te kàtàm mex ne kute raxo Djuão jakrenh mexi. \p \v 29 Nà, Djuão ne rax nhym me kunĩ Djuão kabẽn ma. Nhym me axweja, me kute bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhdjwỳ me kudjwa kabẽn ma. Nãm me Djuão kabẽn man õkre kadjwỳnhbê amim, “Mrãmri ne Metĩndjwỳnh katàt meo ba”, ane. Nhym Djuão arỳm ngônhmã me angij. \p \v 30 Nhym bep mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ, me ja ne me Metĩndjwỳnhbê amikati. Metĩndjwỳnh kute amim me'ã karõ ne me mar kêt ne ar kubê amikatio ba. Nhym Djuão kute ngônhmã me angjênhmã nhym me ate ar kubê amikatio ba. \p \v 31 Ije tô mỳj'ã got ba me akamingrãny jakre? Mỳj ne ga me aje uràk? \v 32 Nã gãm me aje me prĩre mỳjja kam kĩnh kêt pyràk. Ga me me prĩre kikre kabem krĩn kute abeno bixaêr baja pumũ. Ar ja ne ar ar jamã kabẽn ne arkum, “Gwaj bakĩnh katio dja, gwaj babixaêro dja ne ngôtàx à'àk”, ane. \p Nhym ar kum, “Waj, ar ibixaêr prãm kêtê. Ar itor prãm kêtê. Ar imã wã kĩnh kêtê.” \p Nhym ajte arkum, “Gwaj bamỳr kati mãn o nhỹ.” \p Nhym ar, “Kê, wajre. Ar imã kĩnh kêtê. Ar imỳr prãm kêtê.” \v 33 Djuão kute ngônhmã me angjênh djwỳnh ne me awỳr bôx. Nãm amijajbu:n kute uba kangôo kõm kêt ne ar ba, ga me amã kĩnh kêt ne kam we, “Nãm ajbã. Me karõ punun ar o ba nhym ajbã”, ane. \p Be, nã gãm me aje me prĩre pyràk ne amã ja kĩnh kêt ne ajte amã jadjwỳ kĩnh kêt ne. \v 34 Nhym bep ba ne ba mrãmri gêt amijo inhĩ ne me awỳr bôx ne me akam idjàkur iban kôt ikõm iba ga me kam amã ikĩnh kêt ne we ijã, “Kê, tãwã ne kum prãmti, kum uba kangô djànhti.” Ne we ajte ijã, “Me kute bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhmẽ me axweobit ne õbikwa”, anhỹr ar o aba. \p \v 35 Djãm Metĩndjwỳnh jamak punu got? Axwe amak mex ne prĩne kute amikukãm mỳjja kunĩ mar ne Djuão kute amijajbur ne ar bamã ano. Ne ajte amikukãm umarkam badjwỳ ijano. Ije amijajbur kêtmã ijano. Nhym kôt me amak mex, me amikukãm umar, ar ipumũn kam õkre kadjwỳnhbê amim, “Mrãmri ne Metĩndjwỳnh mexkumrẽx ne amẽ ar ano”, ane. Nãm ã Jeju memã ane. Tãm ne ja. \s1 Me'õ ni jaxwe kute me kudjỳ djào Jeju par kudjỳ. \p \v 36 Nhym kam mekbê pardjêu'õ nhidjibê Ximão ne Jejumã kum, \p —Amrẽ tẽn ikutã anhõ kwỳ krẽ, ane. \p Nhym kam kutã õ kwỳ krẽnmã tẽn bôx ne nhỹ. Nhym me abenmã arẽ. \v 37 Nhym me'õ nire arỳm kuma. Me'õ nija ne axwe ne krĩ tãmkam arĩk ar ban kam Jeju tẽm ne mekbê pardjêu'õ nhũrkwãkam õ kwỳ krẽno ỹrkôt arỳm kuma. Arỳm kuman kam 'ỳr tẽ. Nãm ngônh mexte, kẽn jakareo ngônhkam me kudjỳ djào ipun kubyn 'ỳr o tẽn o bôx. \v 38 O bôx ne burũm ibôn mỳro nhỹ. Parbê mỳro nhỹ nhym no kangô prĩne Jeju par kumrã. Par kumrã nhym kam ta amikĩo par ngrà. Kum Jeju kĩnhkam 'ỳr tẽn bôx ne omũn kam amikam pijàm ne kam muw ne prĩne no kangôo par kumrãn kam amikĩo par ngrà. Ne kam par kaô. Kum abêkam par kaôn kam me kudjỳ djào par kudjỳ. \v 39 Nhym mekbê pardjêu'õ kutã Jeju õ kwỳ krẽno ỹrja arỳm omũ. Arỳm omũn kam õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Be, Jeju kute mar kêt. Bep Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnhkumrẽx ne ren arỳm kuma. Mỳj me'õ niwã ma, arĩk ar baja ren arỳm kôt kuma, me'õ axwe kute kupênhkôt ren arỳm kuma. Ren kuman ren aminêje ano. Bep kati kute mar kêt. Kute Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh mar kêt, kàtàm. \p Nãm ã õkre kadjwỳnhbê amim ane. \v 40 Nãm ã ane nhym Jeju arỳm kuman kam kum, \p —Ximão ba amã ikabẽn jarẽ, ane. \p Nhym, \p —Ã, bẽnjadjwỳr, aj rã'ã, ane. \p \v 41 Nhym kum, \p —Ẽ, me'õ ne ar amãnhkrutjamã pi'ôk kaprĩre ngã. Nãm jamã pi'ôk kaprĩ ngrireo 50 ne kungã. Ne ajte jamãdjwỳ pi'ôk kaprĩ raxo 500 ne kungã. \v 42 Nhym ar ja amẽ te akubyn kute kum o pãnhmã. Te o ane nhym kam kute arkum pi'ôk kaprĩ nhõr djwỳnhja arkum, “Kwãrĩk wãnh imã o pãnh kêt. Dja ba tu o akno”, ane. \p Bir be, nhym gêdja kum abê rax ne? ane. \v 43 Nhym kam Ximão Jejumã kum, \p —Kon, birãm tãwã, kute kum rax ne õr ne kute pãnh tu o biknorwã gêdja kum kĩnh rax ne, ane. \p Nhym kum, \p —Nà, kôt ne ga aje arẽnhwã, ane. Nija ne axwe rax. Ba arỳm axwe kunĩo aknon kum pãnh jarẽnh kêt ne. Kam ne kum ikĩnh rax ne, ane. \v 44 Ne kam nija'ỳr akẽx ne Ximãomã kum, \p —Ẽ, djã nã gãm nija pumũ? Be, nã bãm anhũrkwãmã wadjà ga aje imã ngô nhõr kêt, ije amipar ku'õnh kadjy aje imã õr kêt. Nhym bep tãmja ne no kangôo ipar kumrãn kam amikĩo ipar ngrà. \v 45 Ga ne ga amã ikĩnh kêtkam aje inhine kaôr kêt nhym bep tãmja ne ibôx totokbê arek ipar kaôro nhỹ. \v 46 Ga ne ga aje ikrã ngrành kêt nhym bep tãmja ne me kudjỳ djào ipar kungrà. Tãmja ne kum ijabêkumrẽx ne prĩne ijo djuw mex ne. \v 47 Kam ne ba amã, “Tãmja ne axwe krãptĩ ba arỳm tu kunĩo ibiknorkumrẽx ne. Ga kum ijabê raxja pumũ. Nhym bep ije me'õ jaxwe ngrireo ibiknor ne amipãnh kum ikĩnh ngrire”, ane. \p \v 48 Ne kam nijamã kum, \p —Arỳm ne ba ajaxwe djàri arỳm kunĩo akno, ane. \p \v 49 Nhym kam me Jejumẽ ro'ã õ kwỳ krẽno kumexja abenmã kum, \p —Djijàk tô mỳj me'õ ne gêt me axweo biknoro ba? ane. \p \v 50 Nhym bep Jeju ne nijamã kum, \p —Ga ne ga mrãmri aje tu amim ikamnhĩxkumrẽx nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm apytà, on adjumar mex ne tẽ, ane. Tãm ne ja. \c 8 \s1 Ar nire kute Jejuo djuw mexo ba. \p \v 1 Nhym kam tũmbê Jeju ajte pyka kunĩkôt ipôko mõ. Krĩ rũnhmẽ krĩ kryre kunĩkôt memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnho ipôko mõ. Ne kàj bê memã kabẽn ny, kabẽn mex'ã ujarẽnh mõ. Mỳj kabẽn mex'ã? Bir, Metĩndjwỳnh kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo bamã tãm. Tãm ne memã arẽnho ipôko mõ. Nhym kôt ba djwỳnhbê 12 kôt mõ. \p \v 2 Nhym me niredjwỳ kôt mõ. Mỳj me nire nã? Bir, me karõ punumẽ apỹnh me kanê djàri kute kubê me utàrjadjwỳ ne me kôt mõ. \p Marij me kute kum Madarena anhỹrja, kurũm ne Jeju kute me karõ punuo 7 ne apôx ne anorja. \p \v 3 'Õbê ne Djôwanã, Kudja prõ. Kudja ne kubê bẽnjadjwỳr raxbê Erodji nhõ nêkrêx pumũnh djwỳnh. \p 'Õbê ne Xudjana. Nhym ajte me kwỳ rax ne me kôt mõ. Be, me nire tãm ne me kôt mõn õ pi'ôk kaprĩreo aro djuw mexo mõ, o arkum mỳjja jamỳnho mõ. \s1 Kute bàygogore 'y'ã Metĩndjwỳnh kabẽn jakre. \r Mat 13.1; Mak 4.1 \p \v 4 Nhym me apỹnh pyka kunĩkôt Jeju'ỳr mõn bôx ne 'ã kumex. Me krãptĩ ne me 'ã akuprõ nhym kam Jeju Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã memã mỳjja jakre. \v 5 Nãm mekmã kum, \p —Ẽ, õ pur djwỳnh ne kute õ purkam bàygogore kremã 'ỳr o tẽ. 'Ỳr o tẽn o bôx ne kam ar 'yo ukabêr mrã, ane. Nãm mekbê idjaer kute mỳjja kre kadjy tu mỳjja 'yo akabê, bàymẽ bàygogore 'ymẽ, ja ne me kute purkam kremã o mrãn kam purkam o ukabêr mrã. Kute mrãmri ne me kute katẽbàri 'yo ukabêr mrãnhja pyràk. \p —Be, me'õ ne ar bàygogore 'yo ukabêr mrã. Nhym 'y kwỳ prykam rôrôk ne. Nhym me paro pykamã angij nhym te ingrõtmã nhym me prĩne paro pykamã angij. Nhym kwênhdjwỳ mã prĩne kuku. \p \v 6 Nhym 'y kwỳ kẽnpo'ã rôrôk ne ingrõt totokbê tu ingrõt mjô. Mrãmri ne kẽn'ã pyka prorrekam 'y rôrôk ne 'êx ne ingrã mex ne te kẽnmã arêo ingãn arỳm ty. \p \v 7 Nhym 'y kwỳ mrỳnhĩkam rôrôk ne kam mrỳnhĩmẽ ro'ã ingrõt ne. Nhym kam prĩne o akno. \p \v 8 Nhym bep 'y kwỳ ne pyka mexkam rôrôk ne kam ingrõt ne abatành ne ijy rũnh ne 'y krãptĩkumrẽx. Ijykam 'yja amũ o amijakren kam 'y pỹnhkôt kubê 100 ne. Tãm ne ja, ane. Nãm ã Jeju memã anen kam ajte kàj bê memã kum, \p —Godja ga me ajõ ajamakkre mex jabej, on ama, ane. \p \v 9 Nhym kam kôt ba djwỳnh abej kukij ne kum, \p —Mỳj'ã ne ga bàygogore kre jakre? ane. \p \v 10 Nhym arkum, \p —Bep ar amãbit dja ba mỳjja bipdjuro amirĩt ne. Metĩndjwỳnh kute ar apytàr ne ar akadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar ar ajo baja, ar amãbit dja ba kukràdjào amirĩt ne. Nhym bep me jamã dja ba kukràdjà'ã mỳjja jakren memã arẽ, \q1 “gê me te kute mỳjja pumũnhmã ari ar abej rĩt ne te kute mỳjja marmã te ari ar amako akẽx ne mar kêtkumrẽx ne.” \m \v 11 Nà, ar amã dja ba kukràdjà jarẽ. Ije kukràdjà'ã mỳjja jakreja jarẽ. \p 'Yja, me'õ kute 'yo ukabêrjabê ne Metĩndjwỳnh kabẽn. \v 12 'Y prykam rôrôkja ne me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar kajgoja'ã akre. Bit me kute amim Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx ne 'ã ngrà tỳxmã nhym ate Xatanaj jãm meo amijakren mekbê Metĩndjwỳnh kabẽno akno. Me kute tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh kute kubê me utàr karõ ne jãm meo amijakren mekbê Metĩndjwỳnh kabẽno akno. \p \v 13 Kẽnkam 'y rôrôkja ne me kute amim Metĩndjwỳnh kabẽn mar 'iry kêt ne kangaja'ã akre. Nãm me Metĩndjwỳnh kabẽn man bit kum kĩnhkumrẽx o tẽm kajgo. Kute mrãmri tu amim markumrẽx kêtê. Ajkwaobit ne kute mar. Kute 'y nhingrõt ne arê kêtkam tebê tykja pyràk. Kute amim mar 'iry kêt nhym ate apỹnh me kaprĩ djàri kute ikô'yrmã 'ỳr bôx nhym arỳm kanga. \p \v 14 Mrỳnhĩkam 'y rôrôkja ne me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kam ate ajte kute jãm mỳjja marja'ã akre. Nãm me arỳm amim Metĩndjwỳnh kabẽn man kam 'ãno ãm kêt ne. Djã nãm me Metĩndjwỳnhbit man ar o ba? Kati, nãm me jãm umar punu djà 'õmẽ nêkrêxmẽ mỳjja me kute o amikĩnhjamẽ mỳjja jakôtbit amak bẽn ne ne kam amũ amim Metĩndjwỳnh kabẽn maro àrwỳ kêtkumrẽx ne. Kute mrỳnhĩ kute prĩne bàygogo nhingrõto bikẽnh nhym kam ijy kêt mexja pyràk. \p \v 15 Nhym bep pyka mexkam 'y rôrôk ja ne me kute tu amim markumrẽx ja'ã akre. Nãm me tu amim Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx ne tu 'ã ngrà tỳx ne kam mũm ate ibej mỳjja 'õ mar kêt ne tu mrãmri 'ãno djan mã kôt ajkamẽ. Kute 'y nhingrõt ne abatành ne ijy mexkumrẽx ne kumex ja pyràk. Tãm ne ja. \s1 Kute ngônhpôk'ã memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh jakre. \r Mak 4.21 \p \v 16 Ba ajte ar amã 'õdjwỳ jarẽ. Djãm me kute ngônhpôkmã angjênh ne kute ngônho 'ã pro got? Ne kute ikwã djà krakri umjỳr got? Kati, ngônhpôk ne me kum angij ne tu kênhkam umjuw nhym memã kikre kre kurwỳo ku'ê. Nhym me mrãn wangij nhym prĩne memã irã. Dja gar ã abê ngônhpôk mãn pràbê ã memã Metĩndjwỳnh jarẽnho ane gê me kuma. \p \v 17 Ẽ, amũ akati 'õkam dja mỳjja bipdjur kunĩ amirĩt ne. Nhym mỳjja pudjurdjwỳ amirĩt nhym me kunĩ kuma. \v 18 Kam gêdja gar mỳjja kunĩ kute amirĩt kêtri prĩne ikabẽn ma. Gora ar amim aprĩn ikabẽn ma. Me kute tu amim imarkumrẽxmã dja Ibãm ijo amirĩto tẽ gê me amim imar rax. Nhym bep me ajkwaobit kute amim imarjabê dja Ibãm ijo apdju. Dja prĩne inêje me no'ã pron mekbê ijo apdju. Tãm ne ja, ane. Nãm ã Jeju arkum amijarẽnho ane. \s1 Jeju kamymẽ nã te 'ỳr àrmã. \r Mat 12.46; Mak 3.31 \p \v 19 Nhym kam Jeju nãmẽ kamy ar 'ỳr tẽ. Ar kute omũnhmã ne ar 'ỳr tẽ. Nhym me 'ã kumex. Nhym ar te 'ỳr bikamẽnhmã te 'ã meo ane. Nhym me 'ã ĩptĩ: ane. Prĩne Ar kubê utà. \v 20 Nhym kam me'õ Jejumã kum, \p —Ota anãmẽ akamy ar amrẽbê awỳr bôx ne akuri ku'ê, te kute apumũnhmã kikre kabem ku'ê, ane. \p \v 21 Nhym kam kum, \p —Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kute kabẽnkôt amijo baja, o ne ba inã, o ne ba ikamy, o ne ba inhõbikwakumrẽx, ane. \s1 Kute kôkmã bẽn tỳx. \r Mat 8.23; Mak 4.35 \p \v 22 Ne kam amũ akati jakam kôt ba djwỳnhmẽ ro'ã kàkam wadjàn nhỹ. Nhym kam arkum, \p —Gwaj gop imôti nhikjêmã rê, ane. \p Nhym kam ar kum, \p —Gêtô, ane. \p Nhym kam ar mõ. \v 23 Kôknhõkàkam ne ar mõ. Mõ: nhym kam Jeju õto nõ. Nhym kam arỳm kôk wabê. Àbêr tỳx nhym arỳm kam ngô aben mok ne. Nhym kam ngô kute aben mokkam arỳm kàkam ngô ipu ne. Ne arỳm àr 'ỳr. \v 24 Nhym Jeju arek õto nõ. Arek õto nõ nhym kam kôt ba djwỳnh 'ỳr prõt ne tok ne kum, \p —Meo ba djwỳnh, meo ba djwỳnh, gop ano tỳx, ota gwaj arỳm badjàr 'ỳr, ane. \p Nhym kam ekrux ne kàjmã dja. Ne kam kôkmã bẽn tỳx ne ngô kute aben moktijamã bẽn tỳx nhym arỳm ngô anhikrê nhym arỳm kôk djàbêr anhikrê. Nhym arỳm ngô anhikrên nõ. \v 25 Nhym kam Jeju arkum, \p —Mỳkam ne gar imar kêt ne tu amim ikamnhĩxkumrẽx kêt ne? ane. \p Nhym kam ar madjàkam e tuk anen kam ari aben pumũnho kumex ne kam abenmã kum, \p —Ije tô mỳj me'õ got ja? Nãm tu gêt kôkmã kabẽn ne ngômã kabẽn nhym tu kabẽnkôt anhikrê, ane. Arỳm ne Jeju kôkmẽ ngômã kabẽn nhym anhikrên nõ. \s1 Me karõ punu krãptĩ kute me'õo ba. \r Mat 8.28; Mak 5.1 \p \v 26 Nhym kam ar mõ. Mõ:n arỳm ikjêmã rê. Mekbê Djeradja nhõ pyka'ỳr rê. Aben kônh ne pykabê Garrêjamẽ mekbê Djeradja nhõ pyka. Aben kônh ne aktã akàx nhikjê'ã krĩ. Nhym kam arỳm ar ikjê'ã mekbê Djeradja nhõ pyka'ỳr rê. \v 27 Nhym kam Jeju wabi. Krĩbê Djeradjakam me kra 'õ ne me karõ punu ar o ba nhym kam Jeju bôx nhym omũn kam 'ỳr prõt ne. Amrẽbê me karõ punu kute ar o ba tũmkam ne ar kubẽkà jangjênh kêt ne ba. Kẽnkrekambit ba. Kikremã bôx kêt. Kẽnkrekambit ne ar ba, me kute kẽnkrekam me angjênh jakambit ne ar ba. \v 28-29 Me karõ punu kute ar o baja ne me te kute uwpren kubê ijêmã te o ane. Nhym me karõ punu kute ar o bakam mrãmri 'itỳxkumrẽx ne. Nãm me te pa djuwpren te te djuwpre nhym tu amijã kàxiràx kukẽ. Nhym me karõ punu mã arwã'ỳr kujaêko ba, mã 'ỳr kangõ. Nãm ã me karõ punu ar o anhỹro ba. Be, tãm ne Jeju pumũn kam 'ỳr prõt ne. 'Ỳr prõt ne parbê tu mỳrbê tỹm ne amra. Nhym Jeju arỳm me karõjamã kum, \p —Me karõ punu on akato, ane. \p Nhym kam arỳm amra ne. Ne kam kàj bê kum kabẽn ne kum, \p —Jeju, Metĩndjwỳnh pymao kubê kumkati kra, mỳj ne ga aje ijomã? Kwãrĩk wãnh ijo abikẽnh kêt, ane. \p \v 30 Nhym kam Jeju kukij ne kum, \p —Mã ne anhidji kute? ane. \p Nhym kum, \p —Ibê ne Krãptĩtire, ane. Me karõ krãptĩ: kute ar o ba'ã ne, \p —Ibê ne Krãptĩtire, ane. \v 31 Kwãrĩk wãnh ga mũm me ijanor kêt, ane. Ne kàj bê kum kabẽn ne, aminêje kum kabẽn ne, ne kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga kre ry typydjija'ỳr me ijanor kêt. Kwãrĩk wãnh kam me ijo abikẽnh kêt ba me itokry kêt, anhỹro nhỹ. \p \v 32-33 Nhym kum ajmã angrô jamyre krãnhrekam kumex. Kute pi'ô pyràk ne àkuro kumex. Nhym kam me karõ punu Jejumã kum, \p —Dja ga angrô jamyre'ỳr me ijano. Dja ga angrô jamyre'ỳr me ijano ba me kum wangjê, ane. \p Nhym kam memã, \p —Rã'ã, ane. Nhym kam me karõ punu arỳm kum iren mã kurũm katon angrô jamy'ỳr mõn kum wangij. Nhym angrô jamyre umaje bõm tỹm ne pyka krã'yrkam mõn ngô to do: ane, akàx prêk'ã ne mõn nox nhym kam ngô kunĩ nhimex ne. \v 34 Nhym kam me kute õ krito djuw mex djwỳnhja omũnho dja. Omũnho djan prõt ne kam bôx ne memã arẽ. Me õ krĩkam me jamã arẽn bu'ã krĩkam me jamãdjwỳ arẽ. \p \v 35 Nhym kam me Jeju'ỳr prõt ne. Kute omũnhmã 'ỳr prõt ne. Nhym kam me karõ punu kute ar me'õo baja arỳm mexkumrẽx ne Jeju parbê nhỹ. Kubẽkà jangij ne nhỹ. Arỳm umar mexkumrẽx ne nhỹ. Nhym me omũn kam tĩn prãm ne. \v 36 Nhym kam me kute Jeju pumũnh djwỳnhja mekôt prõt ne ajte katon kam memã arẽnho dja, Jeju kute me'õkam me karõ punu janorja memã arẽnho dja. \v 37 Kam pykabê Djeradjakam me jamẽ bu'ã krĩ krykam me ja ne me Jejumã kabẽn ne kum, \p —On me ikurũm tẽ, on mã me ikurũm tẽ, ane. \p Me kum uma tỳxkam ne me ã aminêje anoro ane. Nhym kam Jeju kàmã wadjà. \v 38 Nhym kam Jeju kute me karõ punubê me'õ pytàrja te kôt krà ne kum, \p —Ba akôt tẽ. Ba akôt tẽ, ane. \p Nãm te ane nhym aminêje nên kum, \p \v 39 —Kati, arek dja. Mã akubyn tẽn anhũrkwãkam memã amijarẽ, Metĩndjwỳnh kum akaprĩn kute apytàrkôt memã amijarẽ, ane. \p Nhym kam ã anen kam mã akubyn tẽn kam arỳm kikre kunĩkôt kikrepdjitã memã ar amijarẽnho ba, Jeju kum kaprĩn kute utàrkôt ar memã amijarẽnho ba. \s1 Kute me'õ kurerer akubyn o tĩn. \r Mat 9.18; Mak 5.21 \p \v 40 Nhym kam Jeju kàmã wadjàn ajte akubyn ikjêmã mõn rê. Nhym me kam amako krĩ nhym arỳm bôx nhym me kam kĩnhkumrẽx ne. \v 41-42 Nhym kam me'õbê Djajru Jeju'ỳr tẽn bôx. Djajrubê bẽnjadjwỳr'õ, me bikprõnh djàkam bẽnjadjwỳr'õ. Ne kam Jeju'ỳr tẽn bôx ne kabem tu mỳrbê tỹm ne kam kum, \p —Dja ga inhũrkwãmã tẽ, ane. Ne kam kum krao no katoro dja. Kra pydji, kra prĩti ne kanên nõ. Arỳm tyk 'ỳ:r ne nõ nhym kam kum o no kato. Nhym kam Jeju kôt tẽ. Me krãptĩ Jeju'ã aô ne kunoro mõ. \p \v 43-44 Nhym kam tẽmkôt me'õ nija kôt bôx ne 'ã kubẽkà nhidja kupê. Nãm ar kamrô apôx ba. Amrẽbê ne ar kamrô apôx ba. Arỳm 'ã amexbê 12. Nãm prĩne amijã amibê pi'ôk kaprĩ kunĩ krẽn kajgon mex kêt rã'ã ne. Nãm te me kane djwỳnh o ane. Nhym bep Jeju tẽmkôt ne 'ã kubẽkà nhidjabit kupên, tãmkam arỳm kamrô ngrà, arỳm mex ne. \v 45 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Mỳj me'õ ne ikupê? ane. \p Nhym me kunĩ aminêje kum, \p —Kati, kon, me'õ, me'õ, anhỹro kumex. \p Nhym kam Pedru kum, \p —Bẽnjadjwỳr, djãm me krãre: got ga “Mỳj me'õ ne ijã kubẽkà kupê”, ane. Me kute gwaj bamã ipôk mex ne kute gwaj bakunoro mõrjakam ga, ane. \p \v 46 Nhym kum, \p —Nà, arỳm ne me'õwã ikupê. Ipymao ne ba arỳm me'õwão mex ne arỳm kuma, ane. \p \v 47 Nhym nija te kute kubê amipdjurmãn kam ta amim, \p —Kati, arỳm ne kuma, anen kam 'ỳr tẽ. 'Ỳr tertet tẽ. Umaje tertet tẽn tu mỳrbê tỹm ne kum amijarẽ. Me ipôkri tu kum amijarẽnho nõ. Kute 'ã kubẽkà kupênh ne tãm kam mexkôt kum amijarẽnho nõ. \v 48 Nhym kum, \p —Àpnhĩre nã gãm tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne. Aje amim ikamnhĩxkumrẽx kôt ne ba arỳm apytà. On adjumar mex ne mã akubyn tẽ, ane. \v 49 Kum kabẽno ãm rã'ã nhym bẽnjadjwỳr nhũrkwã kurũm me'õja tẽn kajpan kum, \p —Onĩj arỳm akra ty. Kwãrĩk wãnh ga memã ujarẽnh djwỳnhmã akrao ano kator kêt, ane. \p \v 50 Nhym Jeju arỳm kuman kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga akaprĩ kêt ne akrakam adjumar punu kêt. Dja ga tu akra'ã ikamnhĩxkumrẽx nhym arỳm akubyn mex ne, ane. \p \v 51-53 Nãm ã anen kam mã 'ỳr tẽ. Tẽn kam ũrkwãmã bôx. Nhym me arek abej àmrao kumex. Nhym kam mekmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh ga me amỳr kêt. Kati, tyk kêtê, nãm õto nõ, ane. \p Nhym me arỳm tyk mexkôt omũn kam Jeju'ã keketo kumex ne aprỳo kumex, ne we, \p —Be nãm we, “Nãm õto nõ”, ane. \p Nhym kam aminêje me ja nê, mekôt mõrjamẽ me kute tyk jabej àmrao kumexjamẽ aminêje me nê. Nhym bep Pedrumẽ Djuãomẽ Xijagumẽ tyk ne nõrja nãmẽ bãmmẽ ar ajbit ne ar kôt wadjà. \v 54 Nhym kam Jeju ikra 'amỳn kum, \p —Àpnhĩre, kàjmã nhỹ, ane. \p \v 55 Nhym kam karõ akubyn kum wadjà nhym akubyn tĩn ne ekrux ne kàjmã nhỹ. Nhym kam Jeju nãmẽ bãm arkum, \p —Ar kum mỳjja 'õ ngã gê kukrẽ, ane. \p \v 56 Nhym nãmẽ bãm ar abenkam no tyn dja. Nhym kam arkum, \p —Kwãrĩk wãnh gar memã arẽnh kêt. Dja gar tu mekbê udju, ane. \c 9 \s1 Kute Ar kubê 12 janor. \r Mat 10.5; Mak 6.7 \p \v 1 Nhym kam akati 'õkam Jeju amikôt ba djwỳnho akprõ. Kôt ba djwỳnhbê 12ja ne aro akprõ. Apỹnh me õ pyka djàri kute 'ỳr ar anormã ne aro akprõn arkum, \p —Ẽ, ikabẽnkôt dja gar me nêje me karõ punu jano. Ne apỹnh me kanê djàri me utàro mõ. Ba dja ba ar amã ipyma jadjà gar kam ipymao apỹnh me kanê djàri meo mexo mõn me karõ punu kute meo ba djàri kubê me utàro mõ. \p \v 2-5 Ar apa, ẽ, ba ar amã arẽ. Kwãrĩk wãnh gar anhõ mỳjja'õ byr ne o amõr kêt, akajpar djà'õ byr ne o amõr kêt, ajênh tur ne o amõr kêt, anhõ kwỳ krẽn djà, anhõ pi'ôk kaprĩ, anhõ kubẽkà'õ kwãrĩk wãnh gar o atẽm kêt. Dja gar tu anhỹkam mõ. Mõn kam apỹnh me õ pyka djàri me 'ỳr ajmà. Dja gar me'õ nhũrkwãkam bôx ne nhỹ, kwãrĩk wãnh ajte amũ amã me'õ nhũrkwã 'õ kĩnh ne 'ỳr amõr kêt. Dja gar tu bôx ne kikrekam abôxwã tãmkam tu arek kam anhikwão dja. Dja gar memã arẽnh pan kam arỳm ajte amũ pyka 'õ'ỳr tẽn ajte kikre 'õkam tãm ne. Ne ajte amũ tẽn 'õkam tãm ne. Ne ajte 'õkam tãm ne. \p Dja gar krĩ 'õkam bôx nhym me kum ar akĩnh kêt ne kute ar akabẽn mar prãm kêt jabej, gar kam arỳm tu amõrkumrẽx ne. Tu amõrkumrẽx kadjy amiparkà'ã pykawã tatak ne. Aje me kute akabẽn mar prãm kêtjao amirĩt nhym Metĩndjwỳnh kute omũnh ne amũ 'õkam kute memã pãnh jarẽnh kadjy dja gar amiparkà'ã pykawã tatak ne. Dja gar kàj bê memã kum, “Onĩj Metĩndjwỳnh kute ar me bapytàr ne me bakadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar me bajo bamã”, anhỹro mõ. Ne kam kôt meo mexo mõ, ane. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã me'ã karõo anen kam mã me'ỳr ar ano. \p \v 6 Ar ano nhym kam ar arỳm krĩ kunĩkôt ajmà ne kàj bê memã Jeju'ã ujarẽnh ny jarẽnho mõn kôt meo mexo mõ, apỹnh krĩ kunĩkôt ne ar ajmàn ba. \p \v 7-8 Nhym kam bẽnjadjwỳr raxbê Erodji arỳm Jeju'ã ujarẽnh man kôt ba djwỳnh kute meo mexo mõrja arỳm adjwỳnhdjwỳ ma, ne kam te kute marmã. Nãm me apỹnh kabẽno noo biknor mex ne. Nhym te kute mỳjja marmã. Jeju'ã ne me ari kabẽn kwỳ jarẽ: ne abenmã kum, \p —Bep Djuão kute ngônhmã me angjênhja ne we ajte tĩn ne kato, ane. \p Nhym ajte me kwỳ we, \p —Me bakukãmãrebê Erij ne ajte kato, ane. \p Nhym ajte we me kwỳ, \p —Bep Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh amrẽbê tyk ne ajte we tĩn ne kato, ane. \p Nhym kam Erodji te kute apỹnh me kabẽn ja marmã. \v 9 Ne kam ta amim, \p —Ije bep Djuão ne ba arỳm mut krãta. Nhym mỳj me'õ got ja ba arỳm 'ã ujarẽnh ma, ane. Ne kam te kute Jeju pumũnh prãme. \s1 Kute tepmẽ djwỳo meo djuw mex. \r Mat 14.13; Mak 6.30; Dju r 6.1 \p \v 10 Nhym kam arỳm Jeju kute ar anor nhym ar mõrja ajte akubyn 'ỳr mõn bôx ne kum amijarẽ. Nhym kam krĩmã me umaje ar ajbit aro tẽ. Krĩ nhidjibê Bexadamã ne aro tẽ. \v 11 Ar ajbit kute o mõrmã nhym ate ajte me kàtàmja kôt krãptĩ:n bôx. Nãm me abenmã Jeju mõrkôt arẽn kam ajte kôt mõ. Djã nãm Jeju me krãptĩ pumũn memã àkrê? Kati, nãm me krãptĩ pumũn kam tu memã kabẽn mex jarẽ. Nãm Metĩndjwỳnh me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute me utàr ne ar meo bamã memã arẽ ne kam ajte kôt me kanê pytàro dja. \p \v 12 Nhym kam arỳm me'ã amykry tẽ. Nhym kam kôt ba djwỳnhbê 12ja 'ỳr tẽ. Jeju'ỳr tẽn kum, \p —Ije gop on me ano. Gop on me krãptĩja me ano gê me apỹnh krĩmã ajmàn bu'ã krĩ kryremãdjwỳ mõn wãnh kam õ kwỳ krẽn wãnh kam nõn ta amikadjy mỳjja by. Nhym nhỹnh ne mỳjja 'õ ne me kute krẽnmã ne me jakam ar ba. Arwãkam ne gwaj ar baba, ane. \v 13 Nhym kam Jeju kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Ar ga dja gar mekmã mỳjja ngã gê me kukrẽ, ane. \p Nhym ar kam kum, \p —Ije kati, ar inhõ djwỳbê 5 ne tepdjwỳ amãnhkrut. Jabit. Be, djãm mỳjja rax? Nàr djãm ar imõr ne ije gwaj banhõ pi'ôk kaprĩo me krãptĩja kadjy ije djwỳ byrmã? ane. \p \v 14 E kum bep me krãptĩkumrẽx. Me my'ã akrebê 5.000. Nhym kam arkum, \p —Ẽ, dja gar meo 50'ã kabẽn ne me krĩo tẽ. \p \v 15 Nhym kam kôt ba djwỳnh meo 50'ã kabẽn ne me krĩo tẽn me krĩ pa. \v 16 Nhym kam Jeju djwỳbê 5ja byn tep amẽ kubyn kàjmã krãn kàjkwa pumũn Metĩndjwỳnhmã õdjành jarẽ. Ne kam djwỳmẽ tep kokij ne kam kôt ba djwỳnhmã kungã. Nhym kam amũ memã kungã, me krãptĩjamã kungã. \v 17 Nhym me kam kukrẽ. Nhym kam me kunĩ õ kwỳ krẽn kam ajnekumrẽx. Nhym kam djwỳmẽ tepja'ã kàtàm. Nhym kam kôt ba djwỳnh anhyjao atom ne. Djwỳmẽ tep janhyjao atom nhym kam 'ã kàbê 12. Djãm djwỳmẽ tep ngri got. \s1 Pedru kute Jejubê Krituo amirĩt. \r Mat 16.13; Mak 8.27 \p \v 18 Nhym kam 'õkam Jeju ate mekbê tẽn kam Metĩndjwỳnhmã amijarẽnho nhỹ. Nhym kôt ba djwỳnhbit kuri krĩ. Nhym kam Jeju kute amijã ujarẽnh marmã abej ar kukij. \p —Ẽ, ar imã ijã me ujarẽnh jarẽ ba kuma, ane. \p \v 19 Nhym ar kam kum, \p —Ije kum be nãm we me ajo Djuão kute ngônhmã me angjênh djwỳnhja, nhym me kwỳ ajo me bakukãmãrebê Erij, nhym me kwỳ ajo Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh tũm ajte akubyn tĩn ja'õ, ane. \p \v 20 Nhym kam arkum, \p —Ne ar gadjwỳ mã ne gar imar on? Mỳj'ã ne gar ijakre? ane. \p Nhym kam Pedru kum, \p —Kati, abê ne Kritu. Abê me inhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati. Metĩndjwỳnh amrẽbê kute me bakukãmãremã ajarẽnh ga aje me ipytàr ne aje ar me ijo abamã amrẽbê kute me imã ajarẽnh ba me ije ar akam amako iba, ne arỳm Metĩndjwỳnh ajano ga arỳm bôx, ane. \p \v 21 Nhym kam arkum, \p —Nà, kôtô. Kwãrĩk wãnh gar memã ja jarẽnh kêt. Dja gar tu mekbê ipudjurkumrẽx ne, ane. Ar kute udjurmã ã arkum arẽnh tỳxo ane. \v 22 Ne ajte arkum, \p —Ẽ, dja me prĩne ijo ajkẽ, ba itokry rax ne. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk ba dja ba itokry rax ne. Dja mebêngêttemẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ kum ikĩnh kêt ne ikanga ne kam tu ibĩ nhym ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ba kam akubyn itĩn ne, ane. \p \v 23 Ne kam ajte me kunĩmã kum, \p —Gêdja ga me ajõ mã ikôt abikamẽnh prãm jabej kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbit mar ne amijo kĩnh kêt. Dja ba ityk kadjy inhõ pĩte'y mỳn itokry: ne. Dja ga me ajõ ijã amijakren aje pĩte'y mỳnh mãn pràbê amã atokry pyma kêt ne amã ijabê rã'ãn kam myt kunĩkôt ikadjy amiman mã ikôt ajkamẽ. \v 24 Me kute amidjwỳnhbit mar ne me kum tokry pyma, me tãm gêdja me tyn kam me biknor tokry djàkam tẽ. Nhym bep me kum ijabêkumrẽx ne kute amidjwỳnhbit mar kêt nhym me kute me par jabej me tãm gêdja me amiptàn ar tĩn ne ba rã'ã: rã'ã. \v 25 Ne ren me'õ pykabê mỳjja mexja kunĩ, nêkrêx kunĩ ren ari o atom ne o ban kam ren ty, je mã dja kam nẽ? Kati, nãm ren ty nhym ren õ nêkrêxja ren wãnh kumex. \p \v 26 Godja me'õ ikam pijàm ne ikabẽnkam pijàm jabej ba badjwỳ amipãnh kam ipijàm ne. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk gêdja ba amipãnh tãwãkam ipijàm ne. Dja ba ajte iraxo me awỳr bôx. Ibãmmẽ kadjy mrãnh djwỳnh jadjênhmẽ umao ipyma:n me awỳr bôx. Ibê kumkatio bôx nhym tãmja ikam pijàmja ba badjwỳ arỳm amipãnh kam ipijàm ne. \p \v 27 Ba me amã arẽ. Ibãm dja ijã bẽnjadjwỳr rax mẽ ba ipymao me apytàn ar me ajo iba. Dja gar adjãmja akwỳ atĩnri iraxkôt ipumũ, me akadjy ibẽnjadjwỳr rax ne ipymakôt ipumũ. Mrãmri ne ba ikabẽnja, ane. Nãm ã Jeju memã kabẽn jarẽnho ane. \s1 Jeju adjênho kute amijo amirĩt. \r Mat 17.1; Mak 9.2 \p \v 28 Nhym 'ã pi'ôk kamrêk pydji nhym aro tẽ, Pedrumẽ, Xijagumẽ, Djuão aro tẽ, krãnh'ỳr aro tẽn imõkmã aro bôx. Kute Bãmmã amijarẽnhmã ne 'ỳr aro bôx. Ne kam Bãmmã amijarẽ. \v 29 Bãmmã amijarẽnho dja nhym ajmã nokre o nhym atemã nokre nhym 'ã kubẽkàdjwỳ aka: ne. Akakam adjênh ne. \p \v 30-31 Nhym ar my amãnhkrut ne kum kabẽno dja. Môjdjêmẽ Erij ar amrẽbê tyk, ar tãm ne ar katon kum kabẽno dja. Nãm ar adjênh ne uma:kumrẽx ne kum kabẽno dja. Jejumẽ ne ar abenmã kabẽno dja. Jeju tyk'ã ne ar abenmã ujarẽnho dja. Krĩraxbê Djeruxarẽkam me kute bĩnmã ne ar abenmã arẽnho dja. Metĩndjwỳnh kute tykmã kum 'ã karõkôt ne ajte ar 'ỳr bôx ne kôt abenmã arẽnho dja. \p \v 32 Nhym Pedru ar õtdjwakumrẽx ne arek õto ikwã. Ne kam no tỳx ne kam Jeju pyma, adjênhkôt omũ nhym amẽ ar kuri ãmjadjwỳ tãm ne. Kam kubẽkà jadjênh ne kam mexkumrẽx ne ku'ê. \v 33 Nhym arỳm ar amẽ tẽm 'ỳr dja nhym Pedru Jejumã kum, \p —Bẽnjadjwỳr, mrãmri ne bar jakam bôx ne akuri nhỹ nhym mexkumrẽx ne. Bar apỹnh ar amã kikre'ã irõx nhipêx, ga anhõmẽ, Môjdjê nhõmẽ, Erij nhõmẽ. Amãnhkrut ne ikjêkêt dja bar ar amã ipêx, ane. \p Kute amikabẽn'õ mar kêt. Pedru ta ne amikabẽn'õ mar kêtkam ãm tu arĩk kabẽn ja jarẽ. \v 34 Kum kabẽno ãm rã'ã nhym kam kakrã arỳm prĩne aro akno. Nãm kakrã kute prĩne aro biknorkam arỳm ar tĩn prãm ne. \p \v 35 Nhym kam kakrã kurũm Metĩndjwỳnh arkum kabẽn ne arkum, \p —Be, ikra ne wã. Ar omũ. Ikra ja ne ba àpênh kadjy amijo utàn amim kudja. Tãwã dja gar kabẽn man kabẽnkôt mrã, ane. \s1 Jeju me karõ punumã bẽn tỳx. \r Mat 17.14; Mak 9.14 \p \v 36-37 Nãm ã arkum kabẽn anen anhikrê nhym kam Jejumẽ kôt ba djwỳnh ar ate ku'ê. Amẽ ar myja arỳm mã nhĩ'ãm tẽ. \p Nhym akati nhym kam Jeju akubyn krãnhre kurũm aro ruw. Aro ruw ne kam mã aro mõ. Aro mõ nhym me krãptĩ ar kutã mõn ar kajpa. Djãm kam got ar kute Jeju jadjênhkôt omũnhja memã arẽ? Kati, Jeju ar pykabê bari ne ar mekbê udju ne. \p \v 38 Nhym me ar kajpa nhym me ipôkri me'õ myja kàj bê kum akij, \p —Bẽnjadjwỳr, gop ikraja pumũ. Ikra myja ne pydjii. \v 39 Ota me karõ punu'õ ar ibê ikra paro ba. Nãm 'ỳr ban bôx nhym ar ijaêrbê tu amra: ne. Nãm amran rôrôk ne àmnhirẽnho ikwã, ajmrô prõto ikwã. Ne kam kute amijo pyka titik kurêje prĩne amingã. Kute kum irer prãm kêtkumrẽx. \v 40 Nã bãm te akôt ba djwỳnhjamã ikrao a'uw nhym kute imã ikra pytàr kêtkumrẽx, te kute imã utàrmã te o ane, ane. Nãm ã Jejumã kra jarẽnho ane. \v 41 Nhym kam Jeju me'ỳr akẽx ne memã kum, \p —Ije me akamingrãny aje amim ikamnhĩx kêtkumrẽx. Me ajaxwe. Mã dja ijã akati, akamàt kô kute ba me akam arek ar iba. Nã bãm me awỳr bôx ga me ajamakkre kêtkumrẽx ne prĩne akabẽno ikaty. Nã bãm te amiwỳr me akam ama ga me arĩk ar aba, ane. Ne ajte bãmjamã kabẽn ne kum, \p —Amrẽ akrao tẽ, ane. \p \v 42 Nhym kam 'ỳr tẽn pa 'amỳn Jeju'ỳr o tẽ. 'Ỳr o tẽmràm nhym ajte me karõ punuja o pyka kôpênàt ne. Krajao pyka kôpênàt nhym àmnhirẽnho nõ. Nhym Jeju me karõ punujamã bẽn tỳx nhym umaje bõm tỹm. Nhym kam Jeju kum krao mex ne akubyn bãmmã kungã. \v 43 Nhym me kôt omũ, Jeju kute Metĩndjwỳnh pymao o mexja me kôt omũ ne ari aben pumũnho kumex. Djãm Metĩndjwỳnh pyma ngri got. Nhym me Jejukam no tyn kumex rã'ã nhym Jeju kôt ba djwỳnhmã kum, \p \v 44 —Gora ar amijamakkrekam ikabẽn janhô. Ẽ, ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk gêdja me memã ikanga, ikurê djwỳnhmã ikanga, ane. \v 45 Nhym ar kute kabẽnja mar kêtkumrẽx. Nãm ar ajmã amakkre nẽ, te kute marmã. Ne kam te kute kukjêrmãn kam pijàm ne. \s1 Jejukôt ba djwỳnh kute abenbê bẽnjadjwỳr pytàr tẽ. \r Mat 18.1; Mak 9.33; Pir 2.3 \p \v 46 Ne kam kabẽno aben japanho mõ, kôt ba djwỳnhja kabẽno aben japanho mõ. Mỳj mỳr jabej? Bir, nhỹnh kôt ba djwỳnhja 'õ gêdja bẽnjadjwỳr raxo aben jakre. Ja mỳr jabej ne me kabẽno aben japanho mõ. \v 47 Nhym Jeju kôt ba djwỳnh kute kabẽno aben japanho mõrja kute ar tãri amako mar kêt. Nãm tu mũm kuma ne kam me'õ prĩre pa 'amỳn amijakỳxkôt kudja. \v 48 Kudjan arkum, \p —Ẽ, gar me'õ prĩreja pumũ, kàtàm mexja pumũ. Dja me'õ ikôpdji'ã kum me'õ prĩreja, me'õ kàtàmja kĩnh ne kam arỳm badjwỳ kum ikĩnh ne. Dja me'õ kum ikĩnh ne kam kum Ibãmdjwỳ kĩnh ne, Ibãm kute ijanorjadjwỳ kum kĩnh ne. Ẽ, me'õ kàtàm mex gêdja ja pãnh bẽnjadjwỳr rax ne, ane. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnh kute amijo rax prãmjamã kabẽn jarẽnho ane. \p \v 49 Nhym kam Djuão kum, \p —Bẽnjadjwỳr, ba amã arẽ. Me'õ gwaj bakôt ba kêt'õ ne tu me karõ punu kute me'õo bamã anhidji jarẽ. Kum anhidji jarẽn me karõmã kum, “Ba Jeju kukwakam amã ikabẽn. On kum anhire”, ane. Nãm ã kum anhỹro dja, bar arỳm omũ. Ne kam gwaj bakôt ba kêtkam bar kum, “Kwãrĩk wãnh”, ane. Nãm ã Djuão kum ane. \p \v 50 Nhym kam kum, \p —Kati, kwãrĩk wãnh 'ã kum akabẽn kêt. Ba ar amã arẽ. Me'õ kute ar ajo kurê djwỳnh kêt ne arỳm tu mrãmri ar ajo õbikwa, ane. Nãm ã Jeju kum ane. \s1 Pykabê Xamarijkam me ja kute Jeju kanga. \p \v 51 Nhym arỳm Bãm kute kàjkwamã o àbirmã arỳm õ akati 'ỳr bôx 'ỳr. Nhym kam krĩraxbê Djeruxarẽmã krà. Nãm te kam mỳjja pyma, mỳjja tokry nhym tu 'ỳr tẽmmã kràn kam 'ỳr tẽ. \v 52 Ne kam 'ỳr tẽmkôt amikukãm kôt ba djwỳnh kwỳ jano. Ar mrãnh ne me bajtem, Xamarijkam me jakam bôx ne kam kute Jeju kutêp ikwã djà jabej ne kum õ kwỳ krẽn djà jabej nhym bôx ne kam kam õ kwỳ krẽn ne kam nõr kadjy nàràm amikukãm 'ỳr ar ano. 'Ỳr ar ano nhym ar mrãn bôx. \v 53 Bôx nhym kam Xamarijkam me ja aminêje ar ano. Jejumẽ kôt ba djwỳnh Ar kubê idjaerkam. Ne mekbê idjaer nhõ pykabê Djeruxarẽ'ỳr mõrkam. Kam ne Xamarijkam me ja kum ar kurêkumrẽx, me kute abeno kurê djwỳnh tũmkam. Kam ne me kum ar kurên kum ar kĩnh kêt ne tu aminêje ar ano. \v 54 Nhym kam kôt ba djwỳnhbê Xijagumẽ Djuão ar me omũn kam Jejumã kum, \p —Bẽnjadjwỳr, dja bar kuwy'ã Abãm 'wỳ gê kàjkwa kurũm kuwy tỹm ne prĩne me kuga gê me xêr, nẽn, ane. \p \v 55 Nhym ar'ỳr akẽx ne ar omũn arkum bẽn tỳx ne, \p —Kati, kwãrĩk wãnh, ane. \p \v 56 Nhym ar kunĩ ajte tu atemã krĩ 'õ'ỳr mõ. \s1 Me kute tu Metĩndjwỳnh maro mõrkumrẽxmã. \r Mat 8.18 \p \v 57 'Ỳr mõ nhym me'õ kum, \p —Ẽ, ba arek akôt tẽ. Dja ga nhĩ'ãm amrãnh katã ba akôt mrã, ane. \p \v 58 Nhym kam kum, \p —Ẽ, ga djoti pykakam kreja pumũ. Ne kwênh kỳjrũm aêja pumũ. Mrymẽ kwênhbit ne õt djà, kute amim pyka kre pumũnhkôt kam õt djà, nhym bep kati, ba ne ba inhõ kikre kêt, inhikwã djà kêt. Ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk nhỹnh ne inhõ kikre ja? Nhỹnh ne inhikwã djà ja? Kati. Kon, gop ga amiman kam ikôt atẽm jabej nàr kon arek dja, ane. \p \v 59 Ne kam ajte ta me'õmã, \p —Ikôt tẽ. Ikôt tẽn mã ikôt ajkamẽ, ane. \p Nhym kam kum, \p —Adjỹm, Bẽnjadjwỳr, ibãm kumrẽx gêdja ba akubyn tẽn adjà. Ibãm ne ajbir ibê ty, ane. \p \v 60 Nhym Jeju kum, \p —Gê me kute Metĩndjwỳnh mar kêt wãnh me tyk jadjà. Me kute mar kêt ne me kute mrãmri ne me tyk jamakkre kêt pyràk. Gê me wãnh õbikwa tyk jadjà, ane. Nhym bep ga dja ga ikôt Metĩndjwỳnh'ã adjujarẽnh tẽ, Metĩndjwỳnh me akadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar me ajo bamã gêdja ga 'ã adjujarẽnh tẽ, ane. Nãm ã Jeju kum ane. \p \v 61 Nhym me'õjadjwỳ Jejumã kum, \p —Bẽnjadjwỳr, ba dja ba akôt tẽ. Inhũrkwã kumrẽxkam dja ba inhõbikwamã amijarẽn kam akôt tẽ, ane. \p \v 62 Nhym kum, \p —Djãm me purkam àpênh katẽri kute kum irer got? Kati, mỳjja wãkam ne me apên àpênh mrãn tu àpênh inomã rẽnhkumrẽx ne. Djãm me kute Metĩndjwỳnhdjwỳ maro ban konenh krãkàr got? Kati, dja ga tu amim maro tẽn tu maro atẽmkumrẽx ne. Dja ga maro mõn mar konenh krãtan kam Metĩndjwỳnh nhõ pyka'ỳr abôx kêtkumrẽx ne. Metĩndjwỳnh kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo baja dja ga 'ỳr abôx kêt ne, ane. Nãm ã Bẽnjadjwỳr Jeju arkum ane. \c 10 \s1 Kute Ar kubê 70 janor. \p \v 1 Nhym kam Jeju kute arkum arẽnh nhijukri ajte amim ar kwỳ rax ne ar umjuw. Me kwỳo 70 ne amim ar umjuw. Nãm amim aro aben nhikjê'ã kabẽn ne amim ar umjuw, kute ar anor kadjy. Kute ar anor nhym ar kukãm mõr ne kumrẽx pyka kunĩkôt, krĩ kunĩkôt mõrmã. Dja ĩ Jeju ar kudjwa ã ane, ar kudjwa krĩ kunĩkôt bôx mõ. \p \v 2 Ne kam kute ar anor nhym ar mõr kutã prĩne me'ã arkum karõ ne arkum, \p —Me kute Metĩndjwỳnh mar prãmja ne me kumex. Nãm me kute mrãmri ne bày arỳm abôr tyk ne kumexja pyràk. Nhym bep Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh djwỳnh ne ngrêre kute bàykam me àpênh djwỳnh ngrêre ja pyràk. Kam dja gar me kadjy Metĩndjwỳnh 'uw gê me'ỳr 'ã ujarẽnh djwỳnh jano gê me kuman kam tu amim kamnhĩxkumrẽx. Kute mrãmri ne me mrãnh ne kute me õ purkam bày pumũnh ne mrãnh ne bôx ne kute kadjy me õ pur djwỳnhmã arẽnh nhym me kute amũ kadjy me kwỳmã arẽnh nhym me ban kute memã ê ja pyràk. Dja gar ã me kadjy Metĩndjwỳnh 'wỳro ane. \p \v 3 Ẽ, on dja gar mõ. Arỳm ne ba ije me'ỳr ar ajanormã. Ar aje memã ijarẽnhmã ne ba ar ajano. Dja gar me kam bôx nhym me ikôpdji'ã ar ajo kurê djwỳnh ne kum ar apar prãmkumrẽx ne. Kute mrãmri ne rop kute mrykĩ'ãtomti kra par prãmkumrẽx ja pyràk. \v 4 Ẽ, dja gar tu anhỹkam mõ. Kwãrĩk wãnh gar anhõ katõk'y djà jamành kêt ne ajênh tur ne o amõr kêt. Ne aparkà 'õ byr kêt. Dja gar ajamãnhkrut'ã kabẽn ne pyka kunĩkôt aben ngrà. Kwãrĩk wãnh gar apỹnh krĩ djàri kôt ajmà gê me'õ ar ajõ kajpan amã kabẽno akukrào ãm kêt. Dja gar tu amrãnhkôt me'õmã akabẽn jarẽnho tẽn tu mã tẽ. \p \v 5 Dja gar mrãn bôx ne me'õ nhũrkwãmã wadjàn kam kum, “Gora adjumar mex ne ar aba”, ã ane. \v 6 Dja umar mex prãm jabej arỳm mrãmri akabẽnkôt umar mexkumrẽx ne. Nhym bep djãm kum umar mex prãm kêt ne kam ũrkwãkam me jamẽ ro'ã umar punu mex ne ar ba. Me jabit dja me umar punu. Gar kam gajbit adjumar mex ne ar aba. \v 7 Dja gar kikrekam abôxwã tãmkam tu arek kam anhikwão dja. Kwãrĩk wãnh gar bôx ne kikrekôt ar aba kêt. Dja gar kikrekam abôxwã tãmkam gê me ar ajo djuw mex ne ar amã mỳjja ngã gar krẽ, tu kam apijàm kêtkumrẽx ne krẽn kôt ikõn adjumar mexkumrẽx. Ar aje memã Metĩndjwỳnh'ã adjujarẽnh pãnh, ar aje memã 'ã adjujarẽnho aku'ên atyk djà pãnh dja gar tu anhõ kwỳ krẽ. \p \v 8 Dja gar krĩ 'õkam bôx gê me kum ar akĩnh ne ar akam ukaprĩ jabej ar amã mỳjja ngã gar tu krẽ. \v 9 Krĩwãkam ar abôxwã, kam me kute ar amã kabẽn mex jarẽnh tãmkam gêdja gar me kanê pytàn memã kum, “Arỳm ne Metĩndjwỳnh me akadjy bẽnjadjwỳr ne kute me apytàr ne kute ar me ajo ba 'ỳr. Arỳm ne me ajo rãm ne ja”, ane. Dja gar ã memã ane. \v 10 Nhym bep djã gãm ar krĩ 'õkam bôx nhym me kum ar akĩnh kêt ne aminêje ar ajano gar kam tu me ipôkri memã akabẽn jarẽnho tẽ. Ne memã kum, \p \v 11 “Ẽ, dja bar me abê me anhõ pyka ja amiparkà'ã tatak ne. Ar ije me ajaxweo amirĩt ga me aje omũnh kadjy. Gora me ar ikabẽnja ma. Ẽ, arỳm ne Metĩndjwỳnh me akadjy bẽnjadjwỳr ne kute me apytàr ne kute ar me ajo bamã ga me ate amã kĩnh kêt ne ar imã, ‘Kati, me ije akabẽnwã mar prãm kêtkumrẽx’, ane. Me aje ã ar imã anhỹrkam ne bar me abê me anhõ pykaja amiparkà'ã tatak ne.” \v 12 Dja gar ã memã akabẽn jarẽnho ane. Ẽ, ba ar amã arẽ. Krĩ wãkam me wã ar aje mebê amiparkà'ã me õ pyka tatakja me tãm gêdja me tokry rax ne. Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh nhõ akatikam godja krĩwãkam me wã meo bikẽnh raxo Xôtômakam me ja jakrenh mex ne. \p \v 13 Watĩ:re Koradjikam me wã. Watĩ:re Bexadakam me wã. Dja ga me atokry rax ne. Ba ren me bajtem nhõ pykabê Xirumẽ Xidõkam ren mỳjja rũnhja, mỳjja pumũnh kêt ja kwỳ 'y nhym ren me omũn ren arỳm amrẽbê amim katon ren wãnh amijaxwemã ire. Ne ren kute kum irero amirĩt kadjy kubẽkàbê exopa jangijn ren amijã mro prà tatak ne. Ne ren kam iwỳr amijo akẽx. Nhym bep kati, inhõ me wỳnhkam me ga, Koradjikam me gamẽ Bexadakam me gamẽ me akam ne ba te mỳjja pumũnh kêt kwỳ rax ne ipêx ga me omũnh kajgon kam ajaxwemã anhirer kêt ne iwỳr amijo akẽx kêtkumrẽx ne. \v 14 Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh nhõ akatikam godja me ajo bikẽnh raxo me bajtem nhõ pykabê Xirumẽ Xidõkam me ja jakrenh mex ne. \p \v 15 Krĩraxbê Kapanakam me gadjwỳ djãm me aje amijo adjàmran aje amijo raxmã? Djãm me aje amijo rax ne aje araxo aje kàjkwa têpmã? Kati, dja Metĩndjwỳnh aparmã me biknor tokry djàmã me amẽ ga kam me atokrybit ma. \p \v 16 Nà, dja gar aben nhikjê'ã kabẽn ne pyka kunĩkôt ajmàn memã ijarẽ. Godja me'õ ar akabẽn man badjwỳ ikabẽn ma. Nhym ate me'õ kum ar akurên ar akabẽn mar kêt ne badjwỳ kum ikurên ikabẽn mar kêt ne. Dja me'õ badjwỳ kum ikurên ikabẽn mar kêt ne ne Ibãm kute ijanor djwỳnhjadjwỳ kum kurên kabẽn mar prãm kêt ne, ane. \p Nãm ã Jeju aro 70 ne kute ar anor kutã arkum kabẽn jarẽnho anen kam aro aben nhikjê'ã kabẽn ne ar ano, pyka kunĩkôt ar bimànhmã ar ano. \p \v 17 Nhym ar mõn memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh mõn me kanêbê me utàro mõ:n kam akubyn mõ, kĩnhkumrẽx ne akubyn mõ. Mõn bôx ne kam Jejumã kum, \p —Bẽnjadjwỳr, nã bãm ar akabẽnkôt me karõ punu jano nhym me karõ punu anhidji jarẽnh kajgokambit apymaje prõt ne, ane. \p \v 18 Nhym kam arkum, \p —Ã, me karõ punu ne gar ano. Nhym bep arỳm ne me karõ nhõ bẽnjadjwỳrbê Xatanaj kàjkwa kurũm tẽn tỹm ba arỳm omũ. Nãm amikrà kêt mex ne tỹm kute na jadjênh tamikrà kêt mex ne rôrôk ja pyràk. Gar aje Xatanaj nhõ àpênh kujaêko amõro aje arỳm pa nhikjê 'yr rax mexja pumũ. \v 19 Be, arỳm ne ba ar amã ipyma jadjà gar te kangãmẽ makmẽ mry kakrit djàkrêja kunĩ 'ã aku'ê nhym mỳjja ipymaje ajmã ar ajo kêtkumrẽx ne. Nhym te me bakurê djwỳnh pyma gar ipymao tu kujate nhym ajmã ar ajo kêtkumrẽx ne. \v 20 Be, ja ne kajgo. Me karõ punu ar akabẽn pymaje prõt ja ne kajgo. Tãm ne ngrire. Nhym bep kàjkwakam Metĩndjwỳnh kute ar anhidji'ã pi'ôk no'ôk ja ne mrãmri rax. Tãm ne kubê kumkatikumrẽx. Kam dja gar tu akĩnhkumrẽx. \p \v 21 Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã anen kam arỳm kĩnhkumrẽx ne. Metĩndjwỳnh Karõ ne kum kĩnh jadjà nhym kam kĩnh rax kato. Ne kam Bãmmã amikĩnh jarẽn kum, \p —Djũnwã, ota ga anhõ kàjkwan anhõ pyka djwỳnh. Amã ne ba amikĩnh jarẽ. Nã gãm me amikukãm umarmẽ me kute mỳjja mar rũnhjabê mỳjja ja pudju ne kam me kute amijo prĩre pràbê amijo rũnh kêtjamã mỳjjao amirĩt ne. Mrãmri Djũnwã, nã gãm ã aje anhỹrkam mrãmri mexkumrẽx. Adjukaprĩkam ne ga amim me'ã karõ ne arỳm ã meo ane. Ba kam badjwỳ ikĩnhkumrẽx ne wãm amã amikĩnh jarẽ. Nãm ã Bãmmã amijarẽnho ane. \p \v 22 Ne kam ajte kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Ibãm ne imã kukràdjà kunĩ jarẽ ba kam ar o iba. Nhỹnh ne jakam me'õ prĩne idjàtàri? Kati, Ibãmbit ne prĩne kute imar ne kute arỳm prĩne idjàtàri. Nhym Ibãmdjwỳ. Nhỹnh ne me'õ kute ikudjwa noo Ibãm pumũnh ne kute kukràdjàkôt mar? Kati, bajbit. Bajbit ne ba prĩne inoo Ibãm pumũn kam idjukabikôt me kwỳmã kukràdjà'ã idjujarẽnh tẽ. O me kwỳmã o amirĩt nhym me arỳm prĩne ikôt kuma, ane. \p \v 23 Ne kam kôt ba djwỳnh'ỳrbit akẽx ne me kàxã ar amakri arkum arẽn arkum, \p —Ar ga ne gar akĩnhkumrẽx. Ar ga ne gar anoo mỳjja pumũ. \v 24 Ba gop ar amã arẽ. Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh tũmmẽ me bẽnjadjwỳr tũmdjwỳ krãptĩ te kute omũnh prãme, ar anoo aje mỳjja pumũnhja te kute omũnh prãme, ne ar ajamako aje mỳjja marja te kute marmã. Nhym bep kati, ar gajbit ne gar anoo mỳjja pumũnh kêt kwỳ pumũn mỳjja ma. Ar ga ne gar akĩnhkumrẽx ne, ane. \s1 Me'õ kum kurê djwỳnh kaprĩn o djuw mex. \p \v 25 Nhym kam akati 'õkam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh'õ Jeju kabẽn maro nhỹ. Kabẽn maro nhỹn kàjmã dja. Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhja kàjmã dja. Kute Jeju no mex jabej kabimã kàjmã dja. Kute Môjdjê kukràdjà jabej Jeju kukjêrmã, Jeju kute kukràdjà kupa'ã arẽnh kadjy nàràm ne amikadjy kàjmã 'ỳr djan kum kabẽn ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr, mã gêdja ba amijo nhym kam Metĩndjwỳnh pãnh imã itĩn rã'ã rã'ão itĩnmã imã arẽ? ane. \p Nhym kam kum, \p \v 26 —Mã ne Môjdjê kukràdjà'ã pi'ôk no'ôk kute? Mỳj ne ga kam omũn arỳm ama? ane. \p \v 27 Nhym kam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh Jejumã kum, \p —Nãm, \q1 “Me anhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh, me Atĩndjwỳnh dja ga amã kĩnh, amã abêo katàt me kunĩ, mỳjja kunĩ jakre. \q1 Djãm ajajkwaobit amã Metĩndjwỳnh jabêmã? Kati, ajamak, akadjwỳnhbê, akukràdjà kunĩo dja ga me amã abê. \q1 Ne ajte amã amibu'ã me ja jabê. Kute ga amã amijabêja pyràk dja ga ã amã amibu'ã me ja jabêo ane”, ane. \m Nãm ã Môjdjê kukràdjà'ã me bamã pi'ôk no'ôko ane. \p \v 28 Nhym Jeju kum, \p —Nà, kôt ne ga arẽ. Dja ga ã ar o anhỹro aban kam arỳm tu atĩnkumrẽx ne, ane. \p \v 29 Nhym kam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh õkre kadjwỳnhbê amim, \p —E kum kati, imã Metĩndjwỳnh jabê rax kêtê, ne imã ibu'ã me ja jabê rax kêtê, ane. Ne kam pijàm ne amijã maje, \p —Nhym ne ibu'ã dja ba imã abê? ane. \v 30 Nãm Jeju kukij nhym kam kum, \p —Ẽ, me'õ ne Djeruxarẽ kurũm krĩraxbê Djeriko'ỳr ruw. Ne kam tẽ. Tẽ nhym kam arỳm me àkĩnhĩ wỳnhràm kum nõn tẽmràm o arĩn kubê kubẽkàmẽ kubê mỳjja kunĩo prõt ne kam titik ne mã prõt ne. Nhym kam wãnh wakrekam tyko nõ. \v 31 Tyko nõ nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh'õ pry'ã tẽ. Tẽn omũn kam irôbê apan mã tẽ. \v 32 Nhym mekbê Rewi'õ, adjwỳnhdjwỳ Metĩndjwỳnhmã àpênh'õ kôt tẽn adjwỳnhdjwỳ tãm ne. Nãm 'ỳr tẽn irãn omũn tẽn irôbê apan mã tẽ. \p \v 33 Nhym bep me'õ, Xamarijkam me ja 'õ ne arkôt tẽ. Xamarijkam me ja kute me bajo kurê djwỳnh ja 'õ ne arkôt tẽ. Arkôt tẽ:n 'ỳr bôx ne omũn kam kum kaprĩ ne. Omũn kam rerek ne kum kaprĩ. \v 34 Ne kam me kute o tỹm ne kute titik kurêje kute apỹnh kà rênhja kum oy. Kadjwati kangôo kum oyn kam ajte mỳjja kute rõny kangô pyràko kum oy. Ne kam kubẽkào kupu. Prĩne kupun kam ta õ mryja'ã kudjin o tẽ. O tẽn atemã me'õ nhũrkwã'ỳr o bôx ne kam prĩne o djuw mexo dja. \p \v 35 Nhym akati nhym kam pi'ôk kaprĩ raxja amẽ kaba. Õ kikre djwỳnhjamã kaban kum kungãn kum, “Ẽ, dja ga prĩne imã tãmjao djuw mexo dja, prĩne ikutêp imã o djuw mexo dja. Dja ga 'ã aje pi'ôk kaprĩ krẽn jabej ba kam bôx ne arỳm ajte amã o pãnh, ajte akubyn ibôxkam”, ane. \p Be, tãm ne ja. Nãm ã Xamarijkam me ja'õ kum kurê djwỳnh kaprĩn o djuw mexo ane. \v 36 Gop imã arẽ. Nhỹnh ar 'õja ne kute o kamy? Djãm tẽm ne kute omũnh ne irôbê àpanhja? Nàr kon, djãm kôt tẽmja? Nàr kon djãm Xamarijkam me ja'õ? \p \v 37 Nhym kam kum, \p —Nà, me'õ kum kaprĩja. Me'õ kum kaprĩja ne o kamy, ane. \p Nhym kam kum, \p —Nà, kôtô. Nà, ga kam gadjwỳ tẽn ã kudjwa akurê djwỳnho anhỹro aba, ane. Nãm ã Jeju Xamarijkam me ja'õ ukaprĩkôt kute kurê djwỳnho kamyja'ã ujarẽnho ane. \s1 Matamẽ Marij'ã ujarẽnh. \p \v 38 Nhym kam Jeju ar mã mõn kam atemã krĩ 'õkam bôx. Kam ne me'õ nire nhidjibê Mata. Mata ne ukaprĩkumrẽx ne kam Jejumã kum, \p —Amrẽ inhũrkwãmã tẽn kam anhõ kwỳ krẽn kam nõn akôkam kôt, ane. \p Nhym kam kum, \p —Ã, aj mã, ba kam wãm akôt tẽ, anen kam ũrkwãmã tẽ. Ũrkwãmã tẽn kam 'ỳr wadjàn nhỹ. \v 39 Nhym Mata kanikwỳnhbê Marijja nhỹ. Arek Bẽnjadjwỳr'ỳr tẽn parbê nhỹn kam kàjmã kôt õkren kabẽn maro nhỹ. \v 40 Nhym Mata àpênh ra:x ne. Jeju õ kwỳ krẽn mex kadjy ne àpênh raxo djan kam Marijmã kabẽn ne. Marij kute kôt kum mỳjja 'õ kupênhmã. Ne kam Jeju'ỳr tẽn kum, \p —Bẽnjadjwỳr, djãm aje imar kêt? Ikanikwỳnh ne ikôt àpênhmãn ate ari akuri ba. Ba kam bajbit ar mỳjja kupênho iba. On amrẽ ano gê tẽn gop ikôt apê, ane. \p \v 41 Nhym kam Bẽnjadjwỳr kum, \p —Àpnhĩre, àpnhĩre Mata. Nã gãm ari mỳjja man kam akabẽn wã jarẽ. Nã gãm mỳjja krãptĩ kupê ne kôt mar ar o aban kam adjumar punu. \v 42 Nhym bep mrãmri mỳjja pydji ne mexkumrẽx. Tãm ne arỳm Marij o nhỹ. Nãm ikabẽn maro nhỹ. Ja ne mexkumrẽx. Kwãrĩk wãnh arek ikabẽn maro nhỹ. Wãm ije awỳr anor prãm kêtê. Gêdja arek ikabẽn maro nhỹn prĩne ikabẽn man kam o biknor kêtkumrẽx, ane. Nãm ã Jeju ane. Tãm ne ja. \c 11 \s1 Ar kute Metĩndjwỳnhmã kabẽn'ã arkum karõ. \r Mat 6.9 \p \v 1 Nhym kam Jeju akati 'õkam Metĩndjwỳnhmã amijarẽnho dja. Kum amijarẽnho djan kum amijarẽnh pa nhym kam kôt ba djwỳnh'õ kum, \p —Bẽnjadjwỳr, gop ar imã arẽ. Ar ije Abãmmã amijarẽnh kadjy gop ar imã arẽ. Mã dja bar kum ikabẽn ja o? Djuãobit ne kôt ba djwỳnhmã kabẽn'ã karõ. Gadjwỳ dja ga ar imã 'ã karõ bar akudjwa Abãmmã amijarẽnho iba, ane. \p \v 2 Nhym kam arkum, \p —Ẽ, dja ga goja ar aje Metĩndjwỳnhmã amijarẽnh kadjy kum, \q1 “Djũnwã, gê me ame:xo amex man amim ajarẽn abenmã ajarẽ. \q1 On me kadjy abẽnjadjwỳr ne ar meo aba. \q1 \v 3 Myt kunĩkôt ar ijajkwa mãnhkutã mã ar imã inhõ kwỳ krẽn djà ngã. \q1 \v 4 Dja bar akam ijaxwe ga tu ar ijaxweo akno. Ar badjwỳ dja me'õ ar ikam amikrà bar akôt tu o akno. Kam dja ga ar ijaxweo akno. \q1 Godja me kute ar imã axwe'ã àpnênh katã ga ga ar ijo tỳx bar mebê idjãm tỳx ne ijaxwe kêt. Tãm ne ja.” \m Dja gar ã kum anhỹr ar aba, ane. \p \v 5-6 Ne kam ajte ar kute Metĩndjwỳnhmã amijarẽnh 'ãno ãm kadjy arkum kabẽn jarẽn arkum, \p —Ga ren ar ajõ anhõbikwa'õ ajbir bôx, akamàt kô ipôkri bôx ga ren aje kadjy mỳjja'õ byrmã tẽn ren anhõbikwa 'õmã kum, “Nãr, imã angã, anhõ djwỳ 'ãmro amãnhkrut ne ikjêkêt imã 'õ ngã gê inhõbikwa kukrẽ. Nãm iwỳr y:n kam ajbir bôx. Ba kam kadjy mỳjja jabej tẽ. Kadjy inhõ mỳjja kêtkumrẽx ba kam kadjy ije akutã djwỳ kwỳ byrmã tẽ. Gop on imã angã.” \p \v 7 Nhym ren anhõbikwaja arek õto nõr prãme ren amã, \p —Kati, inhõtdjwaa. Ije amã õr prãm kêt. Arỳm ne ba kikre'ã ijê ne arek ikrao inhikwã. Kàjmã idjãm prãm kêtê. Amũ dja ga tẽ gê me'õ amã 'õ ngã, ane. \p \v 8 Bir be, ba ar amã arẽ. Ga kam ren arek 'ã adjà'wỳro dja, mã 'ã 'uw nhym kam ren arỳm kàjmã djan ren, “Ba on kum kungã gê wãm o tẽ ba gop ikujrẽnh kêt ne gêt arek inhõto nõ”, ane. \p Djãm ar aje abeno anhõbikwakam ne amã kungã? E kum kati, ẽ, aje mã 'ã 'wỳrkam ne amã kungã. Apijàm kêt ne aje 'ã 'wỳr 'ãno adjãmkam ne amã kungã, ar atu mãnhkutã amã kungã. \p \v 9 Bir be, kam ne ba ar amã, “Dja gar tu mỳjja 'ã 'uw, mã mỳjja'ã 'wỳro tẽ nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar amã kungã. Gar aje mã mỳjja jabej ne kam arỳm kum akatorja pumũ. Ne kam ajte mã kikre kabem õ kikre djwỳnhmã akabẽno aku'ê nhym arỳm kute ar amã kikre 'ã 'yrja pumũ.” Dja gar ã Metĩndjwỳnh 'wỳro ane. \v 10 Be, me kute mỳjja'ã 'wỳr 'ãno ãmja dja arỳm Metĩndjwỳnh memã kungã. Gar me kute mỳjja jabej ne kum apôxja pumũ. Ne kam ajte me kute kikre jajkwa krekremã kabẽno ku'ê nhym arỳm me kute memã kikre'ã rênhja pumũ. Dja gar gadjwỳ ã mỳjja'ã Metĩndjwỳnh 'wỳro ane nhym arỳm ar amã kungã. \p \v 11 Nhỹnh ne ar akra'õ tẽn tep'ã ar ajuw gar kum kangã ngã? \v 12 Ne õkrẽnẽ'ãnh ngre'ã ajuw gar kum makre ngã? Arkati. \v 13 Be, gar ajaxwekam aje akramã mỳjja mex nhõrja pumũ. Nhym bep kàjkwakam ar Abãm mextire ta gêdja ar amã amũ mỳjja mex nhõro ar ajakren ar amã Amikarõ ngã. Gêdja gar Metĩndjwỳnh Karõ'ã 'uw nhym tu ar amã kungã, ta mextire ne ar baja gêdja ar amã Amikarõ ngã, ar amã Amikarõ jano, ane. Nãm ã Jeju me kute mỳjja'ã Bãm 'wỳr nhym õdjànhkôt kute memã Amikarõ nhõrmã ã memã 'ã ujarẽnho ane. \s1 Me kute Jejuo Xatanaj nhõ àpênh. \r Mat 12.22; Mak 3.20 \p \v 14 Nhym kam me karõ punu ar me'õo ba nhym kabẽn kêtkumrẽx ne. Me karõ ajmã ajkwa o nhym kabẽn kêtkumrẽx ne. Nhym kam Jeju bõm kumẽ. Bõm kumẽ nhym arỳm mã tẽ nhym arỳm kabẽn ne. Nhym me kam ari aben pumũn Jejukam no tyn kumex. \v 15 Nhym bep me kwỳ ne me abenmã kum, \p —Kê, djãm Metĩndjwỳnh kabẽnkôt? Kati, Bedjêbu. Me karõ punu nhõ bẽnjadjwỳrbê Bedjêbu kabẽnkôt uma proo ne ar bõm me karõ rẽnho ba, ane. Xatanaj nhidji 'õbê ne Bedjêbu. \p \v 16 Nhym ate me kwỳ kum, \p —Goja on mỳjja'õ nhipêx ba me omũ, Metĩndjwỳnh pyma proo mỳjja pumũnh kêt goja 'õ nhipêx ba me omũ, ane. Jeju kute Metĩndjwỳnh pyma proo kute mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx mar jabej ne me kute kabimã kum ane. \v 17 Nhym Jeju ta prĩne me õkre kadjwỳnhbê me kabẽn ma, me kute Bedjêbu pyma proo ne ar bõm me karõ rẽnho ba anhỹrja me kadjwỳnhbê prĩne kuman kam memã kum, \p —Godja me õ pyka tãmkam abeno kurê djwỳnh mã ne ren me kam nẽ? Nãm ren ã me anen kam ren arỳm amijo ajkẽ. Nhym ren me ta ũrkwã tãmkam abeno kurê djwỳnh mã ne ren me kam nẽ? Nãm ren ã me anen kam ren arỳm abeno apêx. \p \v 18 Bir be, Xatanajdjwỳ ta õ àpênhmẽ ne ren abeno ajkij ne ren abeno kurê djwỳnh, mã ne ren me kam nẽ? Mã ne ren Xatanaj nẽ? Nãm ren anen kam ren arỳm abeno apêx. Nã gãm me we ijã, “Bep Bedjêbu pyma proo ne ar bõm me karõ punu rẽnho ba”, ane. Ije gêdjãm Xatanaj ta ajte jãm õ àpênho akẽx ne ar bõm rẽnho ba. \v 19 Ba ren Bedjêbu kabẽnkôt ren bõm ar me karõ punu rẽnho iba nhym ren mỳj me'õ kabẽnkôt ne me anhõ àpênh bõm ar me karõ rẽnho ba? Ar jadjwỳ ne ar bõm me karõ rẽnh ar o ba. Djãm ar adjwỳnhdjwỳ ne ar we Xatanaj kabẽnkôt ar bõm me karõ rẽnho ba. Ga ren me arkum ja jarẽ nhym ren ar me amã, “Ije tô djãm Xatanaj ta kute õ àpênho bikẽnho ba got.” \p \v 20 Nhym bep kati, Metĩndjwỳnh pyma proobit ne ba ar bõm me karõ punu rẽnho iba. Ga kôt arỳm Metĩndjwỳnh me awỳr bôxja pumũ. Metĩndjwỳnh kute me apytàr ne me akadjy bẽnjadjwỳr ne kute me ajo bamã me awỳr bôxja pumũ. \v 21 Ba ajte atemã me'õ'ã amijakre ga me ama. \p Me'õ ne õ kikrekam kruwmẽ rop'io nhỹ ne o õ nêkrêx pytàn o nhỹ. Umao amim õ nêkrêx pytàn o nhỹ. Nhym me'õ ajmã kute õ nêkrêx o kêtkumrẽx. \v 22 Nhym bep atemã me'õ kute umao akrenh mex ne tu bôx ne kruw tã o tỹm ne kubê kunĩo pôx ne kam kubê nêkrêxo prõt ne, kubê mỳjja kunĩo prõt ne. Kute umao õ nêkrêx pytàr ne o ỹrja tu kubê o prõt ne memã kungrà. Ba ne ba ipymao Xatanaj jakrenh mex ne kam amijo aptàn kubê õ krito iprõt ne. \p \v 23 Me'õ kum ikĩnh kêt ne arỳm mrãmri ijo kurê djwỳnh ne. Ne ikôt àpênh prãm kêt ne arỳm Xatanajkôt apê. Dja me'õ kum ikĩnh kêt ne kam ajte kum Xatanaj kĩnh kêt ne kam amijã, “Ba dja ba ate ikrãn ar mrã, amidjwỳnhbit man ar o mrã”, anen arỳm Xatanajkôt apê, ane. Nãm ã Jeju memã ane. \p \v 24 Ne kam ajte me karõ punu'ã ajarẽn memã kum, \p —Me karõ punu pydjin kute ar me'õo baja ne arỳm kurũm katon tẽ. Ne kam te ar mrã, ngô kêtkam ar mrã, te ajte kute me'õmã àr ne tyk djà kêtmã ar mrãn kam akubyn kute ar me'õo ba tũmja'ỳr tẽ. Ne kam amim, “Ba gop inhũrkwã kurũm ikatorja ajte 'ỳr tẽ”, ane. Kute ar me'õo ba tũm'ã ne ũrkwã jarẽ. \v 25 Ne kam amim ba djà tũmja'ỳr tẽn bôx ne omũ nhym arỳm mexkumrẽx. Me karõ 'õ kute o ba kêt nhym prĩne kadjwỳnhbê mex ne arỳm kam mỳjja katàt. \v 26 Nhym kam kadjy mã me karõ punu'ỳr tẽ. Ne kam mekam me kwỳ japrôn 'ỳr meo mõn meo bôx. Nãm me karõo 7 ne o bôx ne me'õ jamã meo wangij nhym kam me kam ar ba. Kute me karõ punuo 7 ne o bôx tãm ne axweo kute õbê pydji kute ar o ba tũmja jakrenh mex ne kam arỳm o punu rax ne. Kàjbê punuri ne kàjbê punu nhym bep kute o 7 ne o bôxja ne arỳm o punu rax ne. Nãm ã Jeju me karõ punu'ã ujarẽnho ane. \p \v 27 Nãm memã kabẽno ãm rã'ã nhym me ipôkri me'õ nire kàj bê kum kabẽn ne kum, \p —Ô kum anãbit ne kĩnhkumrẽx. Abê bẽnjadjwỳr raxkam ne ga anã tikkremã wadjàn ruw ne anã kà kaô nhym anã kĩnhkumrẽx ne, ane. \p \v 28 Nhym kum, \p —Bep me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne 'ãno ãm ne kute kôt amijo baja, me tãm gêdja me mrãmri kĩnhkumrẽx ne, ane. \s1 Me kute Jeju kute mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx jabej. \r Mat 12.38 \p \v 29-30 Nhym kam me Jeju'ỳr ban bôxo dja. 'Ỳr ban bôxo djan 'ã aben pydjio mõn o mõn o mõn ĩ 'ã utĩ: ane. Me kute õbê kum, \p —Goja on mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx ba me omũ, anhỹr jamã ne Jeju, \p —Me akamingrãny ne ga me ajaxwekumrẽx. Nã gãm me abentã ijuw ne imã, “Mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx. Ba me goja omũn kam tu amim amarkumrẽx”, ane. Bep kati, djã bãm me amã ipêx kêtkumrẽx ne. Ẽ, mỳjja pydji dja ga me omũ. Gêdja ba ty. Nhym ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ba akubyn itĩn ne ikato ne kam me amã Metĩndjwỳnh raxo amirĩt ne. Ga me me bakukãmãrebê Djônaj tep tikkrekam nõrja pumũ. Tep tikkrekam nõr nhym 'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt nhym ajte tep tikkre kurũm kator ne kam pykabê Niniwekam me ja'ỳr tẽm ne kute memã Metĩndjwỳnh raxo amirĩtja pumũ. \p Badjwỳ ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôx gêdja ba ty ne akubyn itĩn ne ikato ga kam me akamingrãny amim Metĩndjwỳnh raxkôt ama. \p \v 31 Godja Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh nhõ akati kato nhym kàjkwa nhirê kurũm bẽnjadjwỳr ni ajte katon kam me akamingrãny, me amymã axwe jarẽ. Mỳkam? Bir, amrẽbê ne me bakukãmãrebê Xaromão no mexkumrẽx ne kute prĩne mỳjja mar. Bẽnjadjwỳr rax. Nhym arỳm bẽnjadjwỳr nija arỳm 'ã ujarẽnh ma. Arỳm Xaromão'ã ujarẽnh man kam kute omũnh prãm ne. Ne kam nĩnh kàjkwa nhirê kurũm 'ỳr tẽn bôx. 'Ỳr bôx ne kam prĩne kabẽn ma. Ẽ, ba ne ba Xaromão kuràm irax. Nã bãm iraxo bôx, jakam, me akam bôx ga me imar kêt ne, ikanga mex ne. Kam dja bẽnjadjwỳr nija me amã axwe jarẽ. \p \v 32 Nhym Niniwekam me jadjwỳ me amã axwe jarẽ. Godja Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh nhõ akati kato nhym Niniwekam me ja ajte apôx ne kam me akamingrãnymã axwe jarẽ. Mỳkam? Bir, Djônaj ne kàj bê memã Metĩndjwỳnh'ã ajarẽ nhym Niniwekam me ja kuman amim katon wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne. Ẽ, ba ne ba iraxo Djônaj jakrenh mex ne. Ga me tu ate akrãn ikanga mex ne. Kam ne ba me amã, “Me ja dja me akubyn apôx ne arỳm me amã axwe jarẽ”, ane. Nãm ã Jeju memã ane. \s1 Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn kôt amijo ba'ã ne a'u jakre. \r Mat 5.15, 6.22 \p \v 33 Ne kam ajte memã irã jarẽ ne memã, \p —Djãm me kute ngônhpôkmã angjênh ne kute mỳjja 'õkôt o bipdjur got? Ne kute kào 'ã pro got? Kati, ngônhpôk ne me kum angij ne tu kênhkam umjuw nhym memã kikre kre kurwỳo ku'ê. Nhym me mrãn wangij nhym memã irãkumrẽx. \p \v 34 Nhym me nodjwỳ. Me noo ne me kute mỳjja pumũnh. Dja ga me ajõ ano mex, ajmã ano kute kêt jabej arỳm mrãmri arĩt tỳxkumrẽx ne aje mỳjja pumũnh. Aje mrãmri ne me a'uri mrãnh mex pyràk. Nhym bep dja ga ano rã, ano punukumrẽx jabej arỳm arĩt kêt ne aje mỳjja pumũnh kêt. Aje mrãmri ne me akamàt kô tykkam mrãnh punu, mrãnho bikàr mrãnh ja pyràk. \p \v 35 Gora me amijãno djan Metĩndjwỳnh kute me amã amikukràdjà jarẽnhkôt amijo aba. Gêdja ga me kôt amijo aba kêt jabej, kute me amã amikukràdjà jarẽnhja kôt amijo aba kêt jabej arỳm aje me'õ akamàtkam ba pyràk, me aje me'õ akamàt kô tyk tỳxkam mrãnho bikàr mrãnh ja pyràk. \v 36 Nhym bep dja ga me mrãmri Metĩndjwỳnh kabẽn kunĩkôt amijo abakumrẽx ne kam me aje me'õ mrãmri ngônhpôkti nhirãkambit mrãnh ne kam akamàt kô tykkam mrãnh kêtkumrẽx ja pyràk. \s1 Jeju mekbê pardjêumã bẽn tỳx. \r Mat 23.1; Mak 12.38 \p \v 37 Nãm memã arẽnh pa nhym kam mekbê pardjêu'õ kum, \p —Amrẽ ikôt tẽn ikutã anhõ kwỳ krẽ, ane. \p Nhym Jeju kum “Ô anen kam kôt tẽn ũrkwãmã wadjàn nhỹ. \v 38 Kute aminhikra ku'õnh kêt ne nhỹ nhym omũn kam õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Ije tô mỳj nã? Ije kum bep kute me bakukràdjàkôt aminhikra ku'õnh kêt. Õ kwỳ krẽn kadjy kute aminhikra ku'õnh kêt, ane. \p \v 39 Nhym kam Bẽnjadjwỳr kum, \p —Kê, me abê pardjêu ne ga me ijã akabẽn ne anhõkre kadjwỳnhbê amim, “Kute me bakukràdjàkôt aminhikra ku'õnh kêt”, ane. Bep me ga ne ga me ajêx ne we amijo akabẽn mex. Nã gãm me aje mrãmri ne me kute ngônh krãmẽ ngônh puror nhibũmbit põnh ne kute kre põnh kêt nhym krekam mỳjja kakrãtyk pyràk. Be, nã gãm me ã we katàt amijo abao ane. Nhym kam me me akrãkàbit pumũ nhym kam kute me amex pyràk. Nhym bep kati, me akadjwỳnhbê ne ga me apunu rã'ã. Me akadjwỳnhbê ne me amã me õ nêkrêx prãm ne 'ã angryk ne ajaxwe'ãbit aje amim karõ rã'ã. Kam ne ga me akadjwỳnhbê apunu rã'ãja. \v 40 Me ano kêtkumrẽx. Djã nãm me anhipêx djwỳnh me akrãkàbit 'y? E kum kati, nãm me akadjwỳnhdjwỳ 'y. Kam ne kute prĩne me akadjwỳnhbê me apumũnh ne kum me akadjwỳnhbê me amex prãmkumrẽxja. \v 41 Nã gãm me we amijo akabẽn mex ne, ne amijo katàt amrãnh, bep kati, me akadjwỳnhbê apunu. Dja ga me me 'uwtĩmãdjwỳ anhõdjành ne me 'uwtĩkam adjukaprĩn memã mỳjja ngãn kam arỳm akadjwỳnhbêdjwỳ amexkumrẽx ne, akrãkàmẽ akadjwỳnh kunĩ mexkumrẽx ne, me 'uwtĩkam me adjukaprĩkam. \p \v 42 Me abê pardjêu dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Mỳkam? Me aje Metĩndjwỳnhmã mỳjja kakritbit nhõr ne kam aje mỳjjabê kumkatija aje kum õr kêtkam. Nã gãm me mỳjja kakrit, õmrõ djành djà, pi'ômẽ djwỳ kakrit kunĩ ne ga me Metĩndjwỳnhmã ikjê rên kum kryre ne angã. Ne kam ga abêngôkreja amã abê kêt ne katàt meo aba kêtkumrẽx ne. Me aje kum kryre ne õrja ne mrãmri tu mexkumrẽx. Mỳkam ne ga me mỳjja raxjadjwỳ kum õr kêt ne? Mỳkam ne ga me amã Metĩndjwỳnh jabên katàt meo abaja kêt ne. Ja ne ga me aje marmãn ate mỳjja kakritbit ma. \p \v 43 Me abê pardjêu dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Mỳkam? Me aje amijo rũnhbit mar prãmkam. Me kute aben pydji djàkam me amã me bẽnjadjwỳr rũnh krĩ djàbit kĩnhkam. Nhym me me ipôkri me kute me amã kabẽn ne me amã rũnh jarẽnho kumex jabit ne ga me amã kĩnh. \p \v 44 Me ga dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Mỳkam? Me aje pyka krã pyràkkam. Nã gãm me aje pyka krã arỳm biknor ne pyka mẽ bimràk ne kute pykakumrẽx pyràk. Nhym me kute mar kêt ne tu iby mrãnhja pyràk. Ne kam kadjwỳnhbê ne punu, kadjwỳnhbê ne mỳjja kro. Nã gãm me ã akadjwỳnhbê apunu ane nhym me kute me amar kêt. Nãm mỳjja 'êx ne krãkàbit mex ne kam kadjwỳnhbê ã punu ane. Nãm ã Jeju mekbê pardjêu jaxweo amirĩto ane. \p \v 45 Nhym kam me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh'õ Jejumã kum, \p —Ẽ, bẽnjadjwỳr, nã gãm me badjwỳ me ijaprỳ. Nã gãm akabẽn jao me badjwỳ ã me ijo ane, ane. \p \v 46 Nhym kam Jeju kum, \p —Ije nà, me aje Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhdjwỳ dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Nã gãm me akabẽn kajgoobit ar memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho aba. Djãm Metĩndjwỳnh kabẽn? Kati, me ga akabẽno ne ga me ar me anoro aba. Ga kam me ga kôt ar aba kêt ne. Nhym me te amijo anen kam, “Ije mã dja ba me nẽ”? ane. Me aje ã meo anhỹrkam ne kute mrãmri ne me kute me kadjybit jênh rũnho atom ne kam kute kàjmã memã arĩ kêtkumrẽx ne kute memã tur kêtkumrẽx ne kute me ibũm nêje kum katy kêtkumrẽx ja pyràk. \p \v 47-48 Me ga dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Mỳkam? Me amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh par prãmkam. Me akukãmãre ne Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kwỳ pa:, ga me kam anhingêt nhimry krã prĩne kum o djuw mex ne. Me anhingêtbê Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh par djwỳnhmẽ me aje aben pyràk. Me akukãmãre kute me parja ne ga me omũn kam kôt amijo mõn kam we imry krã prĩne kum o djuw mex ne. \p \v 49 Kwãrĩk rã'ã. Metĩndjwỳnh ta ne no mexkôt, ta kute amim 'ã karõkôt arỳm me amã, “Ẽ, dja ba me amã ikabẽn jarẽnh djwỳnh janon inhõ àpênh jano ga me kwỳ pan kwỳo ajkẽ”, ane. Djã nãm kupa'ã arẽ? Kati, kônh ne kum kudji. Ga me aje me paro amõrja pumũ. Kam ne Metĩndjwỳnh arỳm pãnh jarẽ. \v 50 Me akukãmãremẽ ne ga me me kraxrũm Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh paro tẽ. Paro tẽn paro tẽn arek me kamrô kapĩn o tẽ. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm meo ngryk ne kam gormã me ajabatànhmã pãnh jarẽ. \v 51 Nã gãm me akukãmãre Abeu bĩno kurêtuw ne kam ijukri me ja paro tẽm tãmtã: jakam arek o tẽ ne kam Djakarij'ỳr bôx ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikretimẽ õ ngônho ki kaêxkam kubĩ. \p Nà, ẽ, ba me amã arẽ. Metĩndjwỳnh ne arỳm meo ngryk ne. Ne kam me akamingrãnymã arỳm pãnh jarẽ. Me ga dja Metĩndjwỳnh me akukãmãre kute me imex tũmja pãnh me ajo ajkẽ. \p \v 52 Me aje Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh dja ga me ĩ me biknor tokry djàkam mõ. Watĩ:re. Ga me aje memã Metĩndjwỳnh kabẽno amirĩto atẽmmãn ate ajte mekbê udju. Nhym me te kute amim Metĩndjwỳnh marmã. Nã gãm me aje mrãmri ne me kute mekbê kikre'ã ijên nhĩ'ãm kam o kajkep djà rẽnh nhym me te kute kikre'ã rênh ne ngjênh prãme kapôtã ku'êja pyràk. Ga me kam ga Metĩndjwỳnh mar kêt ne ajte me jadjwỳbê aptà, ane. Nãm ã Jeju memã bẽn tỳxo anen kam katon mã tẽ. \p \v 53-54 Nhym kam mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ Jeju jabej rĩt mõ. Jeju kute Môjdjê kukràdjà'õ kupa'ã arẽnh jabej ne me umaro dja. Ne kam mã kukijn mã kukijn mã kabẽn'ã kum apnên ajte kum, \p —Goja rã'ã ajte arẽ, ba me kuma, ane. \p Jeju kute kupa'ã arẽnh nhym me kute o tỹm ne bĩnmã ne me ã ane. Nãm me te kute Jeju'ã kabẽn punu nhôrmã. Kute kabẽn punu 'õ jarẽnh nhym me kute 'ã kabẽn punu nhôrmã te abej umaro dja. \c 12 \s1 Kute memã kum, “Amã me uma kêt” jarẽnh. \r Mat 10.26 \p \v 1 Nhym me Jeju'ã bikprõnho dja. 'à bikprõnho djan o djan o djan ĩ 'ã utĩ: ane. Kute pi'ô pyràk. Ne ĩ ãm ta aben par'ã ku'ên ĩ ta ikjêo aben rẽ, me krãptĩkam. Nhym kam Jeju amikôt ba djwỳnh kumrẽxmã kum, \p —Gora ar aminêje me wã pumũ, aminêje mekbê pardjêu jaxwe 'ãno dja. Nãm me 'êx ne kute mex pyràk. Nhym bep kati, me kadjwỳnhbê ne me punukumrẽx. Me õkre kadjwỳnhbê ne me axwebit kute mar ne 'ã amim karõ. Me axwe kute djwỳ nhigot djà pyràk. Gêdja amũ me'õ'ỳr bôx ne amũ me'õ'ỳr bôx ne amũ me'õ'ỳr bôx ne ĩ mekmẽ amrà ne ĩ me kunĩo tuknĩ. Kam ne ba ar amã, “Gora ar aminêje me wã pumũ”, ane. \p \v 2 Djã nãm me kadjwỳnhbê axweja bipdjur rã'ãmã? Kati, dja ĩ amirĩt ne. Nhỹnh ne mỳjja bipdjur'õ me kute omũnh kêtmã? Ne me kute mỳjja pudjur'õ mar kêtmã? Adjỹm, dja ĩ kunĩ amirĩt ne. Dja mỳjja pudjur, mỳjja o bipdjurja ĩ kunĩ amirĩt ne. \v 3 Dja gar te akamàt kô tykkam abẽn prĩkam abenmã mỳjja jarẽ nhym me ĩ tu irãri arẽnho kumex. Dja gar te amijã ijê, kikre kadjwỳnhbê amijã ijên ajte aben jamakri ajajkwa momokkam abenmã mỳjja jarẽ nhym me tu kàj bê abenmã arẽ. Dja amirĩt ne. Dja me kuman kam kàj bê abenmã arẽ, kikrekôt arẽnho ipôk ne, ne ngàbê abenmã arẽ. \p \v 4 Ẽ, ar apa, inhõbikwa ar, ba ar amã arẽ. Kwãrĩk wãnh ga ar amã me kute ar aparja pyma kêt. Me ja gêdja me ar akrãkàbit par kajgon kam ijukri kute ar akadjwỳnhbê ajmã ar ajo kêt. \v 5 Kati, ba ar amã arẽ. Me'õ pydji dja ga ar amã uma. Kute me bĩn ne kute ijukri me biknor tokry djàkam me rẽnh, jabit dja ga ar amã uma. Be, ba ar amã arẽ, Metĩndjwỳnhbit dja ga ar amã uma. \p \v 6 Ẽ, mã ne kwênhne pãnh kute? Kwênhne ne pãnh ngri:re. Kwênhne ne amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt kam pãnh birãm ngônho pi'ôk kaprĩ amãnhkrut. Nà, tãm. Nhỹnh ne Metĩndjwỳnh kwênhne jao akno? Djã nãm o akno? Kati, nãm te mỳjja kakrit, te kubê kwênhne nhym prĩne o djuw mex ne. \v 7 Be, ar ja man atĩn prãm kêt. Ar ga ne gar kwênhne kuràm abê kumkati. Ar ga ne gar abêngôkre ne anhĩ pỹnhkôt kwênhne krãptĩ kuràm arax. Be, kute kwênhneo djuw mexja pumũ. Nhym bep ar ga. Ar ga dja prĩne ar ajo djuw mex ne. Ga prĩne kute me bamar ne kute me bajãno ãmja pumũ. Mỳjja'õ kubê biknor kêt. Nhỹnh ne mỳjja'õ kubê akuno? Ga kute me bakĩ'ã akreja pumũ. Kam ne ba ar amã, “Kwãrĩk wãnh ga ar adjumar punu kêt ne amã mỳjja pyma kêt”, ane. \p \v 8 Ba ar amã mỳjja 'õdjwỳ jarẽ. Me kute amijo ipytàr ne kute me krãptĩ nhipôkri kute, “Nà, ba ne ba arỳm amijo Jeju pytà”, anhỹrja gêdja ba badjwỳ ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk badjwỳ Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh nhipôkri, “Nà, ba inhõbikwa ne wã”, ane. Dja ba ã ane. \v 9 Nhym bep me kute imar kêt ne kum ikĩnh kêt, me kute, “Ije bep ije tãwã mar kêt”, anhỹr, me tãm gêdja ba badjwỳ amipãnh Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh nhipôkri, “Ije tãwã mar kêt”, ane. \p \v 10 Ẽ, gêdja me'õ ijã kabẽn ba ije amijo inhĩ ne me awỳr irwỳk, dja me'õ ijã kabẽn nhym Metĩndjwỳnh tu o aknon mar kêt ne. Nhym bep me'õ kute Metĩndjwỳnh Karõ japrỳ, tãm gêdja Metĩndjwỳnh mar rã'ã rã'ã ne, mã kam ngryk ne. \p \v 11 Dja me ĩ ar ajo ajkẽ. Gêdja me ar apa 'amỳn mekbê idjaer bikprõnh djà'ỳr ar ajo bôx. Ne kam ajte me bẽnjadjwỳr krĩ djà'ỳr ar ajo mõ. Dja me ar apa 'amỳn ar ajo mõn amikabem ar apumjuw ne ar ajaxwe jabej ar akukjêro nhỹ. Kwãrĩk wãnh gar ajõ, “Ije, mỳj dja ba ikabẽn nẽ? Mỳj dja ba arẽ? Mã gêdja ba gêt ikabẽn on arẽ”, anhỹr kêt. Dja gar tu ate akrãn amikam atĩn prãm kêt. \v 12 Metĩndjwỳnh Karõ ta dja ar amã kabẽn jarẽ. Me kabem adjãmkam dja amã kabẽn jarẽ gar kam kabẽno akabẽn ne memã akabẽn jarẽ. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã kabẽn jarẽnho ane. Me kute kôt ba djwỳnho bikẽnh nhym ar kute memã kabẽn jarẽnhmã ã arkum anhỹr djwỳnhràm kabẽn jarẽnho ane. \s1 Me'õ nhõ mỳjja raxmã Jeju kute kabẽn jarẽnh. \p \v 13 Nhym kam me krãptĩ nhipôkri ne me'õ kàj bê kum, \p —Bẽnjadjwỳr, gop ikamymã arẽ gê imã nêkrêx kwỳ ngã. Ibãm tyk kutã ne ar imã nêkrêx'ã karõ bar ije ar o ibamã nhym ikamy bôx ne tu jãm o amijakren utàn mã o mõ. Kute imã kwỳ nhõr kêtkumrẽx, ane. \p \v 14 Nhym kam Jeju kum, \p —Ije mỳj me'õ kabẽnkôt gêdja ba aben nêje ar akukrà. Ne mỳj me'õ kabẽnkôt gêdja ba akamy kutã nêkrêx kwỳ byn amã kungã? Djãm kadjy ne ba me awỳr tẽ? Kati, ane. \p \v 15 Ne kam me kunĩmã kum, \p —Gora me amijãno djan amã nêkrêx prãm kêt. Kwãrĩk wãnh ga me anhõ nêkrêx rũnh ne anhõ nêkrêxo adjàptàr ne ar o aba kêt. Djãm me kute amim nêkrêxo àptàr ne o bakam umar mex got, kôt me kĩnh got? ane. \p \v 16 Ne kam memã me'õ'ã ujarẽnh jakreo tẽn memã, \p —Me'õ ne õ nêkrêx krãptĩ ne õ purkamdjwỳ djwỳ krãptĩ. Bàygogoremẽ bàymẽ djwỳ kunĩ ingrõ:t ne kumex. \v 17 Nhym kam, “Ije, mã dja ba on? Nhỹnh gêdja ba inhõ bàygogomẽ bày kumexjao atom ne 'ã man ar o iba”? ane. \v 18 Ne kam amim, “Goja, nà, gêdja ba bàygogo nhõ kikre kryreja ngràn kam ajte akàjbê rũnh nhipêx ne kam kam o atom ne kumex ne. \v 19 Ije nà, dja ba o ane nhym arỳm mrãmri inhõ nêkrêx kumex. Mrãmri ne ba arỳm amimex ne. Gêdja 'ã amex krãptĩn kumex rã'ã ne. Jakam gêdja ba idjàpênh krãtan ikôkam kôt ne inhõ kwỳ krẽn kôt ikõn kam ikĩnh katibit ma”, ane. \p \v 20 Nhym Metĩndjwỳnh kum, “Nã gãm ajbã. Akamàt ja tãmkam gêdja ga ty. Nã bãm te amexmã akabi ga atemã. Nhym nãr anhõ nêkrêxwã? Mỳj kadjy ne ga anhõ nêkrêx ar o aba? Nhym gêdja amỳrbê ar o ba”? ane. \p \v 21 Bir be, nãm ã me kute amim Metĩndjwỳnh mar kêt ne kam kute õ nêkrêxbit mar ne kute amim o atommã o atom kajgoo ane. Nãm amimex ne kam Metĩndjwỳnhmã mex kêtkumrẽx ne, ane. \s1 Amikam umar punu nêje arkum karõ. \r Mat 6.25 \p \v 22 Ne kam ajte kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Bir, kam ne ba ar amã, “Kwãrĩk wãnh gar amikam adjumar punu kêt ne anhõ kre kadjwỳnhbê amim, ‘Mỳj dja ba kukrẽ’? \p Nàr kubẽkà'ã, ‘Mỳj kubẽkà dja ba angij’? anhỹr kêt.” \v 23 Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bajo tĩn ne, ga gwaj batĩn ne ar babaja pumũ. Ja ne gwaj bamã mex, ja ne mrãmri wỳnhĩ. Nhym bep me õ ne kajgo, djwỳ ne kàjbê. Nhym bep Metĩndjwỳnh ne gwaj banhipêx. Ja ne gwaj bamã mex, ja ne mrãmri wỳnhĩ. Nhym bep kubẽkà ne kajgo. Kubẽkà ne kàjbê. Kwãrĩk wãnh ar amikam adjumar punu kêt. \p \v 24 Ẽ, gop ar bàrire ja pumũ. Kute amim pur jadjwỳr kêt. Kute amim djwỳ kre kêt. Kute amim mỳjjao atom kêt. Nhỹnh got õ bày nhõ kikre, nàr o atom djà? Kati, kwênhne ne ta ar ba, nhym kam Metĩndjwỳnh prĩne o djuw mex ne. Kwênh kute amim djwỳo atom kêtja pumũ. Ar ga ne gar kwênhne kuràm amexkumrẽx. Ne ar araxo kwênhne jakrenh mex ne. Dja Metĩndjwỳnh kwênhne kuràm prĩne ar ajo djuw mex ne. \p \v 25 Nhỹnh ne me'õ ta ajkwao, mỳjja kam umar punuo, amũ tyk kêtmã aminhõ akati kamẽ? Kati. \v 26 Gar aje mỳjja ngrire te o anhỹrja pumũ. Gar aje mỳjja ngrire ja mar kêtja pumũ. Metĩndjwỳnhbit ne kute mar. Ajbit kute me tĩn nhijukri kute amidjar mar, kumãbit ne amirĩtkumrẽx. Ne kute me bajo djuw mexjadjwỳ mar, prĩne kute mar, kumã ne mrãmri amirĩ:tkumrẽx. Kam gêdja me bajo djuw mexkumrẽx. Bir be, mỳkam ne gar amikam atĩn prãm ne amikam adjumar punu? Kwãrĩk wãnh gar amikam adjumar punu kêt. \p \v 27 Ẽ, ar kapôtkam pidjôrãja pumũ. Pidjôrã ne ta ingrõt ne kumex. Àpênh kêtkumrẽx. Ne kute amim kubẽkà kayr kêt. Ẽ, ba ar amã arẽ, bẽnjadjwỳr raxbê Xaromão ne kute kubẽkà mextire jangjênhkam kĩ:nhkumrẽx. Nhym bep pidjôrãja ne mex, kĩnho Xaromão jakrenh mex ne. \v 28 Metĩndjwỳnh ta ne pidjôrã nhipêx nhym kam mexkumrẽx ne. Rã abenon kumex ne kam kĩnhkumrẽx. Nhym akati nhym me arỳm kadjy bõremã adjà nhym xêr. Te mỳjja kakrit tebê apêx ba nhym Metĩndjwỳnh prĩne o djuw mex ne. Ar ga ne gar pidjôrã kuràm abêngôkre ne amexkumrẽx. Dja Metĩndjwỳnh pidjôrã kuràm prĩne ar ajo djuw mex ne ar amã ar akàdjwỳ ngã. Be, kam gêdja gar tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx. Nhym mỳkam ne gar amim kamnhĩx kêt ne kàjbê amim kamnhĩx ne. \p \v 29 Kwãrĩk wãnh gar amikam adjumar punu kêt ne anhõ kwỳ krẽn ne kôt akõmkôtbit ajamak bẽn kêt. \v 30 Apỹnh pyka djàri me kute amim Metĩndjwỳnh mar kêt ne me ar mỳjja ja jabej ba. Nhym bep kati, ar Abãm kute prĩne ar amar ne ar anhõ mỳjja kêtkôt kute ar amar. Kam gêdja prĩne ar ajo djuw mex ne. \v 31 Metĩndjwỳnh kumrẽx dja gar mar ar o aba, Metĩndjwỳnh kukràdjàmẽ dja gar kumrẽx ma. Nhym kam ijukri dja arỳm ar amã mỳjja ja ngã. \p \v 32 Ẽ, inhõ kritte, inhõ àpênh ngrêreja, kwãrĩk wãnh gar atĩn prãm kêt. Ar Abãm ne arỳm amim ar ajã karõ. Kute meo atom ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo bakam kute ar ajã bẽnjadjwỳr mẽnh gar aje ro'ã meo abamã arỳm ar ajã amim karõ. \p \v 33 Ẽ, kwãrĩk wãnh pykabê anhõ nêkrêxja'ã ano tỳx ne 'ã angràn ar o aba kêt. Dja gar anhõ nêkrêx me'õmã angã gê pãnh ar amã pi'ôk kaprĩre ngã gar abyn kam me õ mỳjja kêtjamã angã. Bep kati, kàjkwakam dja Metĩndjwỳnh ar amã anhõ mỳjjao atom, nhym tũmràm ar amã mexkumrẽx gar o aba. Tũmràm rerek ne punu kêtkumrẽx. Ar aje amim kàjkwakam mỳjja mextireo atomja gêdja kàpo, mỳjja'õ ar abê o bikẽnh kêtkumrẽx nhym me àkĩnhĩ'õ 'ỳr bôx kêtkumrẽx, gar ar o aba. Kwãrĩk wãnh gar pykabê mỳjja ja mar ne o atom ne ar o aba kêt. \v 34 Be, nok ga ren ar pykabê amim mỳjjao atom ne kam ren kôt pykabê ar anhõ mỳjjabit man ar o aba. Nhym bep dja kàjkwakam Metĩndjwỳnh ar amã mỳjjao atom gar kam kôt arỳm kàjkwakam anhõ mỳjja man ar o aba. \s1 Jeju me aêrbê akubyn bôx. \r Mat 24.42; Mak 13.35; Ruk 21.34; Tex k 5.4 \p \v 35-36 Dja ba tyn akubyn itĩn ne kàjkwa kumrẽxmã wabi. Ne kam arỳm ajte akubyn bôx. Ar ga dja gar ikam ama. Ne ikutêp amijãno dja. Ikutêp amijãno djan ar amijo aba. Kute mrãmri ne me õ bẽnjadjwỳr me kute abenã me rẽnh'ỳr mrãnh nhym õ àpênh kutêp kikrekam krĩn kute kubẽkà jangjênh rã'ãn õt kêt ne kute ngônhpôkmã angjênh rã'ãn kutêp no tỳx ne kam amako krĩ. Nhym kam me õ bẽnjadjwỳr akubyn mrãn bôx ne kam õ àpênhmã kabẽn ne. Ne arkum, “Kikre'ã ta”, ane. \p Nhym ar tebê kum kikre'ã kuta nhym arỳm wadjà. Ar õ bẽnjadjwỳrja arỳm bôx. \v 37 Ar no tỳx ne kute kam amak rã'ã nhym bôx nhym kam ar kĩnhkumrẽx ja pyràk. Nhym kam ar õ bẽnjadjwỳrdjwỳ arkam kĩnhkumrẽx ne. Õ àpênhkam kĩnhkumrẽxkam gêdja kute arkum õmrõmã kadjy amidjê. Mrãmri ne ba ar amã katàt arẽ. Dja amidjên kam ar'ỳr tẽn kam arkum, “Ar nhỹ. Ar nhỹ ba ar amã ar anhõ kwỳ krẽn djà nhipêx gar krẽ”, ane. \v 38 Dja te akamàt kô ipôkri nàr te akati maktã bôx nhym õ àpênhja no tỳx ne kam amako krĩ rã'ã ne. Kam gêdja ar õ bẽnjadjwỳr arkam kĩnhkumrẽx ne, nhym ar jadjwỳ kĩnhkumrẽx ne. Dja gar ã bẽnjadjwỳr nhõ àpênh'ã amijakren arek ikam amako akrĩo ane. Gêdja gar ikam amak rã'ã jabej ba ar akam ikĩnhkumrẽx ne. \p \v 39 Gop ar ikabẽn ma. Ba ajte ar amã 'õdjwỳ jarẽ gar ama. Ne ren õ kikre djwỳnhja ren me àkĩnhĩ bôx djà man kam ren arek kam amako nhỹ. Nhym ren bôx ne kikre'ã 'yr ne kum àr kêtkumrẽx ne. Badjwỳ dja ba ije me àkĩnhĩ pyràk ne me ajaêrbê bôx. \v 40 Kam gêdja gar gadjwỳ mã ikam amako akrĩ. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôx ba gêdja ba ajte akubyn bôx. Ar aje nhỹnh myt nhỹr 'õkam aje ibôx djà mar kêt. Kam gêdja ba tu ar ajaêrbê bôx, ane. Nãm ã Jeju arkum amibôx djà jarẽnho anen kam arkum kabẽn jarẽnh pa. \p \v 41 Nhym Pedru kum, \p —Djãm ar imãbit ne ga arẽ, ar ije akam amakmã, djãm ar imãbit ne ga arẽ, nàr kon, djãm me kunĩmã ne ga arẽ? ane. \p \v 42 Nhym kam kum, \p —Be, me kute amikajmã'ã imar kunĩ dja me arĩk ikam ama ne kam kute mrãmri ne me àpênh djwỳnh kute õ bẽnjadjwỳr kam amakja pyràk. Me õ bẽnjadjwỳr ne õ àpênhmã kabẽn ne ne kum, “Ga dja ga me àpênh'ã me omũ, ane, ne prĩne 'ã meo djuw mex. Dja ga myt kunĩkôt memã õ kwỳ krẽn djà ngãn akrànmã memã õro aba. Ne me'ã akren memã angã.” Nãm ã õ àpênhmã me'ã karõo ane. Kute akrànmã me àpênh'ã me omũnh ne kute 'ã meo djuw mex katàtmã ã kum me'ã karõo ane. \p Nhym õ àpênh kum, “Nà, gêdja ba mrãmri ã anen kam me 'ãno dja”, ane. \p Nhym kam õ bẽnjadjwỳr mã nhĩ'ãm tẽ. Nhym kam õ àpênhja kabẽnkumrẽx. Nãm no mexkumrẽx ne katàt ar memã mỳjja nhõro ba, me kanga kêtkumrẽx ne ar meo ba. \p \v 43 Nhym kam bẽnjadjwỳr akubyn bôx ne kam õ àpênhjamã kato. Kute amrẽbê kum kabẽn jarẽnhja kôt mrãmri meo djuw mex nhym kam arỳm kum kato. Kam dja õ àpênhjadjwỳ tu amikam kĩnhkumrẽx ne. \p \v 44 Ẽ, ba ar amã kôt arẽ. Bẽnjadjwỳrja dja õ àpênh ja'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Kute nêkrêxmẽ mỳjja kunĩ pumũnhmã dja 'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Nhym kam õ àpênhja kĩnhkumrẽx ne. \v 45 Nãm ren õ àpênhja õkre kadjwỳnhbê, õ bẽnjadjwỳrja'ã ren, “Be, nãm nhĩ'ãm bẽnjadjwỳr tẽn arỳm amikrà. Jakam dja ba on tu arĩk ar iba, inomã arwãri”, ane. Ne kam ren ar õ àpênhja titiko ba, õ àpênh mymẽ õ àpênh nimẽ ren ar titiko ba. Ren õ kwỳ krẽnbit ban kôt kadjwati kangôo\f + \fr 12:45 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* ikõn kam ren kam ajbãn ar ba. \v 46 Nhym kam õ bẽnjadjwỳrja aêrbê bôx. Õ àpênhja kute amim õ bẽnjadjwỳrja bôx djàkôt mar kêt. Nhỹnh akati 'õkam bôx djàmã kute mar kêt ne nhỹnh myt nhỹr 'õkam bôx djàmã kute mar kêtkam ne aêrbê bôx. Nãm bôx ne kam õ àpênh arĩk ar bajakam ngryk ne. Ngryk ne kam o ajkapôn bõm kumẽ. Me amakkre kêtjamẽ ro'ã bõm kumẽ. \p \v 47 Bir be, dja ã me bẽnjadjwỳr ane. Me kute õ àpênhmã prĩne mỳjja'ã karõ nhym me ren ãm mar kajgo ne kam ren ate krãn ar ba ne ren kabẽnkôt amijo ba kêtkumrẽx ne. Nhym ren me õ bẽnjadjwỳrja bôx ne prĩne ren meo ajkẽ, me kaprêprê:k ne. Kute arỳm memã 'ã karõ kajgo nhym me kute kabẽn mar kêtkam. \p \v 48 Nhym bep õ àpênhja kute õ bẽnjadjwỳrja kabẽn mar kêt, me'õ kute memã kabẽn jarẽnh kêtkam, ne ren arĩk ar ba, kam ne ren õ bẽnjadjwỳrja bôx ne kam ren me kaprêprêk ngrire, meo bikẽnh ngri mex ne. Nãm me ren te mar mex ne tu ate krãn ar ba nhym ren prĩne meo ajkẽ. Nhym bep kati, me kute mar kêt, kam ne bôx ne ãm meo bikẽnh ngri mex ne. \p Metĩndjwỳnh ne apỹnh ar amã mỳjja ngã, ne ar amã ar adjê mex, ar ano mex, ar ajamak mex ar amã kungã, o ar kum adjàpênh kadjy. Dja abej ar akukij ne ar amã, “Nãr, ije ar amã ar ano mex, ar adjê mex nhõrja, mã ne gar kam nẽ? Djã ne gar o adjàpênh mex ne?” \p Kute me'õmã mỳjja kàjbê rax nhõrja gêdja o kum kàjbê àpênh rax jabej kukij. Nhym bep kute me'õmã mỳjja ra:x nhõrja gêdja o kum àpênh ra:x jabej kukij. \s1 Jeju kute meo bikjêr jarẽnh kadjy. \r Mat 10.34 \p \v 49 Ẽ, mỳj kadjy ne ba jakam tẽn bôx. Ije me axweo apêxmã ne ba pyka jakam bôx. Ga kuwy kute mỳjja kakrit kunĩo apêxja pumũ. Dja ba ĩ ibê kuwy mãn pràbê ã o anen me axwemã ikaton memã pãnh jarẽn kam me imex ne. Gora gê on õ akati 'ỳr bôx. \v 50 Nhym bep dja ba itokry rax kumrẽxi. Dja ba itokry rax ne kute mrãmri ne me wỳrkam ngoo tuknĩ ja pyràk. Dja ĩ itokry ã prĩne ijo tuknĩo ane. Dja ba itokry ra:x nhym me ibĩ. Kadjy ne ba tẽ. Gora gê on inhõ akati iwỳr bôx ba gop itokry rax gê gop on apêx. Ba kam arỳm ije amimarja arỳm apêx. \p \v 51 Djãm ije pykabê me jamã umar mexmẽ me typydjin ar ba jarẽnhmã ne ba me'ỳr tẽ. Arkati, ẽ, ba ar amã arẽ. Me kute imỳr jabej abeno bikjêrmã ne ba me'ỳr tẽ. \v 52 Jakam dja me kikre tãmkam imỳr jabej abeno kurê djwỳnh ne. Me ta õbikwamẽ dja me ĩ abeno kurê djwỳnh ne abeno ajkij. Dja ar amãnhkrut ne ikjêkêtja amẽ ar jao kurê djwỳnh nhym amẽ ar ja amipãnh ar amãnhkrut ne ikjêkêt jao kurê djwỳnh ne. Arỳm ne ar abeno ajkij. \v 53 Bãmja dja imỳr jabej kra myo kurê djwỳnh ne. Nhym kra my amipãnh bãmo kurê djwỳnh ne. Nhym ate nãja dja kra nio kurê djwỳnh nhym kra nijadjwỳ amipãnh não kurê djwỳnh ne. Nhym ate umrengêxja dja wỳnh nio kurê djwỳnh nhym wỳnh nija amipãnh umrengêxo kurê djwỳnh ne. Dja me ã imỳr jabej abeno kurê djwỳnh ne abeno bikjêro ane. Tãm ne ja. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã kabẽn jarẽnho anen arkum kabẽn jarẽnh pa. \p \v 54 Ne kam ajte me krãptĩtijamã kum, \p —Nã gãm me kàjkwa nhôt kurũm kakrã amrẽ bikamẽnh baja pumũn kam abenmã kum, “Gêdja na ruw”, ane. Ga me mrãmri tu kônh kum irkumrẽx, nhym arỳm ruw. \v 55 Nã gãm me kôk djàbêr tỳxja pumũ, kàjkwa nhirê kurũm kôk djàbêr pumũn kam abenmã kum, “Gêdja on amex nhym kam arỳm arngro tỳ:x ne”, ane. Ga me tu mrãmri kônh kum irkumrẽx nhym ã ane. \p \v 56 Kê, nã gãm me ajêx ne mỳjja mar kajgo ar o aba. Kàjkwamẽ kôk djàbêrbit ne ga me aje mar ne omũnh. Mỳkam ne ba me akam ar ibari mỳjja pumũnh kêt kwỳ 'yn me amã mỳjjao amirĩto iba ga me ja mar kêt ne omũnh kajgon amim, “Ije tô mỳj'ã”? anhỹr kajgon mar kêtkumrẽx ne. \v 57 Nhym mỳkam ne ga me amimar ne amijaxwemã akator ne Metĩndjwỳnhmã amijarẽnh kêt ne? Ja ne katàt. Mỳkam ne ga me ã anhỹr kêt ne? \v 58 Gêdja ga me Metĩndjwỳnh nhõ akati bôx kêtri kum amijo a'wỳ gê me ajo mex. Ba me amã arẽn me'õ'ã me ajakre. Birãm me'õ amã, “Ga ne ga ibê mỳjjao ajkẽn ar ikam amikrào aba. Aje imã o pãnh kêtkam gêdja ba bẽnjadjwỳr kute me axwemã apôx'ỳr ajo tẽ gê amã pãnh jarẽ”, ane. Gêdja ga amibêx ne kute 'ỳr ajo bôx kêtri kum amijarẽn kum o pãnh. Kute memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnhmã apa 'amỳnh ne abjêro tẽm nhym kute krãkamngônhmã akanga nhym me kute abê ijê kêtri. Kute ã ajo anhỹr kêtri gêdja ga atẽmbê kum o pãnh. Dja ga ã o anen kum o pãnh kêt nhym arỳm mekbê ijê djàkam amẽ ga kam kum o pãnh ra:xo dja. \v 59 Gêdja ga kum pãnho dja:n kum pãnho ino rer jabej arỳm akato. Nhym be djã gãm kum pãnho ino rer kêt ne mrãmri arek aku'ê. Gêdja ga me ã anen Metĩndjwỳnh kute memã axwe pãnh jarẽnh nhõ akati kator kêtri Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne kum amijo a'wỳ gê me ajo mex, ane. Nãm ã Jeju memã arẽnho ane. \c 13 \s1 Kute me kute abenmã axwe kukrà kêt mex ne arẽnh nêje me kukrà. \p \v 1 Ne kam memã kabẽn ja jarẽnh pa nhym me kam kum pykabê Garrêjakam me ja jarẽ. Nãm me Metĩndjwỳnhmã mry pan kubô. Kum bôro ku'ê rã'ã nhym Piratu õ àpênh krãkamngônhre me'ỳr ano nhym me prĩne me imex ne, me kute mry bôro ku'ê ja ne me me imex ne, ne mry kamrômẽ me kamrôo akà. Nhym me omũn kam Jejumã arẽ. \v 2 Nhym kam memã kum, \p —Birãm gãm me we, “Be nãm me õ pykakam me ja axweo me tĩnja jakrenh mex ne kam ty.” \p \v 3 Arkati. Ba me amã arẽ. Me gadjwỳ dja ga me amim akator ne wãnh ajaxwemã anhirer ne Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx kêtkam me kudjwa tu abiknorkumrẽx ne, me akunĩĩ, ane. Nãm ã Jeju ane. \v 4 Nhym krĩraxbê Djeruxarẽkamdjwỳ kikre prêktibê Xirôwe me imex ne. Nãm me'ã tỹm ne meo 18 ne me imex ne. Nhym me adjwỳnhdjwỳ pumũn kam Jejumã arẽ. Nhym kam ajte memã kum, \p —Birãm gãm me we, “Be nãm Djeruxarẽkam me ja kute Metĩndjwỳnhkam amikrào me tĩnja jakrenh mex ne kam ty.” \p \v 5 Arkati. Ba me amã arẽ. Me gadjwỳ dja ga me amim akator ne wãnh ajaxwemã anhirer ne Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx kêtkam me kudjwa tu abiknorkumrẽx ne, me akunĩĩ, ane. Tãm ne ja, ane. Nãm ã Jeju memã ane. Nãm me abenmã axwe kukrà kêt mex ne arẽ nhym kam ã memã ane. \p \v 6-7 Ne kam ajte memã atemã mỳjja 'ã ujarẽnh jakreo tẽ. Me kute abenmã axwe kukrà kêt mex ne arẽnhbê ne memã kum, \p —Atemã pidjôbê pigêre ne õ àpênh kute õ bẽnjadjwỳrjamã kremã o tẽ. O tẽn kum kre. Pidjôkô nhipôkri kum kre. Nhym arỳm ingrõt ne abatành ne. Nhym õ pidjô djwỳnhja kute ô jabejmã 'ỳr tẽ. Ne te ô jabej nhym amex nhym te ô jabej nhym ajte amũ amex nhym te ô jabej, ô jabej te aprãn kam õ àpênhmã kum, “Ota aje pidjô kreja ô kêt ne. Arỳm 'ã amex amãnhkrut ne ikjêkêt ba te ô jabej. On tẽn kum ta. Mỳj kadjy ne mõn inhõ purkam ãm kajgoo dja”? ane. \p \v 8 Nhym õ àpênhja kum, “Adjỹm bẽnjadjwỳr. Gê arek djan 'ã amex pydji ba kam bu'ã kakuwn kum mry nhĩno ipôk ne o kane. Mry nhĩno dja ba kanen kam gop ô jabej. \v 9 Dja ô mex ne kam arek dja. Gêdja ô kêt ba tu kum kuta”, ane. Tãm ne ja. \p Metĩndjwỳnh on kute memã pãnh jarẽnh kêt. Tũmràm dja ĩ memã pãnh jarẽ. Me kute axwemã irer ne kute tũmràm 'ỳr amijo akẽx kadjy ne tũmràm memã pãnh jarẽn meo ajkẽ. 'à ne kute memã ujarẽnh jakreja. \s1 Kute me'õ nire punuo mex. \p \v 10 Ne kam pi'ôk ràràr 'õkam me kute abeno bikprõnh djàkam memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnho dja. \v 11 Nhym kam me'õ nija wadjà. Me karõ punu'õ ne mã o ba nhym kam ibôn mrã. Ibôn mrãnh'ã amex krãptĩ. Arỳm 'ã 18. Nãm te katàt kàjmã ãmmãn katàt kêt mex ne. \v 12 Nhym kam Jeju omũn kam amiwỳr ku'uw ne kam kum, \p —Àpnhĩre, me karõ'õ kute ajo baja ne arỳm amã ire, ane. \p \v 13 Ne kam 'ã ikra dji. 'à ikra dji nhym tebê kàjmã dja, arỳm katàt ne dja. Ne kam Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho dja. \v 14 Nhym bep me bikprõnh djàkam bẽnjadjwỳrja ne 'ã ngryk ne. Pi'ôk ràràrkam Jeju kute meo mexo ãmkam ne 'ã ngryk ne. Ne kam memã, \p —Pi'ôk ràràr ne ja. Pi'ôk tykkambit ne me àpênh djà. Pi'ôk tyk amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrutkambit ne me àpênh djà. Kam dja ga me amrẽ mõ gê me ajo mex. Kwãrĩk wãnh ga me pi'ôk ràràrkam amrẽ 'ỳr abao adjãm kêt, ane. \p \v 15 Nhym kam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum, \p —Kê, nã gãm me ajêx ne ajajkwakambit amimex jarẽ, ar amimex jarẽnho aba kajgo. Nhỹnh ne ga me ajõ pi'ôk ràràrkam anhõ krit'õ kõm kêt ne, anhõ mryti nàr mry'ã krĩja krãdjê djà 'ãpre bôn ũrkwã kurũm o akaton o tẽ nhym kõm kêt ne? Kati, nã gãm me pi'ôk ràràrkam anhõ krito aba nhym kõm ba. \v 16 Ije nhym mỳkam gêdja ba me'õ ni, Abraão tàmdjwỳja 'ãpre bônh kêt ne? Me ga ne ga me pi'ôk ràràrkam anhõ krit 'ãpre bô. Nhym mỳkam gêdja ba kubêngôkreja 'ãpre bônh kêt ne, Xatanaj kute uwpre'ã amex krãptĩ, arỳm 'ã amexbê 18ja 'ãpre bônh kêt ne? Kati, dja ba 'ãpre bô gê kàjmã dja, ane. \p \v 17 à kum ane nhym kam kurê djwỳnhja amikam pijàm ne. Nhym bep me ja, me kunĩ ne me tu kam kĩnhkumrẽx ne. Nãm Jeju memã mỳjja krãptĩo pôx nhym mexkumrẽx nhym me kam kam kĩnhkumrẽx ne. \s1 Metĩndjwỳnh kute me utàr ne meo ba. \p \v 18 Nhym kam ajte Jeju memã kum, \p —Ẽ, Metĩndjwỳnh kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo baja, mỳj ne kute uràk? Mỳj'ã ne ba ije akremã? \v 19 E kum nãm kute pidjô 'y kryre ja pyràk. Pidjô 'y kryrebê motadu. Me'õ ne amim 'y kryreja by ne kam o tẽn õ purkam kre nhym tebê abatành ne. Abatành mexkumrẽx nhym kam kwênhne apỹnh pa'ã aê, ane. \p Me kute amim Jeju marmã nhym arỳm ja pydji kadjy amima, nhym arỳm ja kadjy amiman 'ã tỹm, nhym ja kôt 'ã tỹm, nhym ja 'ã tỹm, nhym ja 'ã tỹm nhym arỳm 'ã krãptĩ ne. 'à ne 'y kryre ja jakre. \p \v 20 Ne kam ajte memã kum, \p —Metĩndjwỳnh kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo baja mỳj ne ba ije 'ã akremã? \v 21 E kum nãm kute djwỳ nhigot djà pyràk. Me'õ nire ne djwỳ djôm byn ngônhkam kumẽn kam ajte iby o amãnhkrut ne kumẽ ne kam kadjy djwỳ nhigot djà ngri:re ja by. Ne kam o akàn kudji nhym nõn kam arỳm igot mõ. Igot mõ:n arỳm rax ne kam prĩne djwỳo tuknĩ, ane. Nãm ã me kute Metĩndjwỳnh mar amũ abendjô'ã abenmã Metĩndjwỳnh jarẽnho ane nhym arỳm me pyka kunĩkôt arẽnho ajmà nhym arỳm pyka kunĩkôt me kute Metĩndjwỳnh mar krãptĩ ne. 'à ne memã djwỳ nhigot djà jakren arẽ. \s1 Kikre jajkwa krekre ngrire'ã ujarẽnh. \r Mat 7.13 \p \v 22 Ne kam tu Djeruxarẽ'ỳr kràkumrẽx ne. Ne kam apỹnh krĩ rũnhmẽ krĩ kryre kôt mõ. Kam memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh mõ. \v 23 Djeruxarẽ'ỳr me mõrkôt ne memã 'ã ujarẽnh mõ nhym kam me'õ kum, \p —Bẽnjadjwỳr, djãm Metĩndjwỳnh kute me utàrja djãm me ngrêrebit? ane. \p \v 24 Nhym kam memã, \p —Ẽ, kwãrĩk wãnh ga amũ me ja mar kêt. Nhym bep Metĩndjwỳnh dja ga amikajmã'ã ama. Ga me kikre jajkwa krekre ngrire kônh mrãnh, kônh ngjênhmã mrãnh tỳx ne kute ikjêo aben rẽnh ne mrãnh ne ngjêxja pumũ. Gadjwỳ dja ga ã amikam atỳxo anen Metĩndjwỳnh nhõ pyka'ỳr bôx. Ba me amã arẽ. Nãm me krãptĩ te 'ỳr àrmã. Dja me te o anen te o anen 'ỳr àr kêt ne. Kute mrãmri ne me te kikremã àr prãme ja pyràk. \v 25 Dja õ kikre djwỳnh 'ỳr tẽn kikre'ã ijê, me abê kikre'ã ijê. Ga me kam wãnh kapôtã akumex. Ne kam 'ã ijê djà môro akumex. Te 'ã ijê djà môro akumex ne kam kum, “Bẽnjadjwỳr, amrẽ me imã kikre'ã ta ba me wãm wadjà”, anhỹro akumex. Te kum ane. Nhym kam me amã, “Kê waj, ije me amar kêt. Ije mỳjwã kurũm me ajapôx djàkôt me amar kêt”, ane. \p \v 26 Dja ga me te kum, “Tô gêt anhikô'ã ne ba me inhõ kwỳ krẽn kôt ikõ ga me inhũrkwã kabe'ã me akreo mõ”, anhỹro akumex. \p \v 27 Nhym kam me amã, “Ba me amã arẽ ga me ikabẽn ma. Ije mỳjwã kurũm me ajapôx djàkôt me amar kêt. Rũm mãn me mõ, me aje ajaxwebit markam dja ga me rũm mõ”, ane. Dja ã õ kikre djwỳnh me kapôtã akumexjamã ane. \v 28 à me amã ane ga me kam amran amim angryk ne wãnh amijanên amijo pyka titik ar o aba. Abraãomẽ Idjakmẽ Djakomẽ Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩmẽ dja me Metĩndjwỳnh nhõ pykakam ar ba, ga me te me omũ. Metĩndjwỳnh arỳm kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo ba, õ pykakam kute ar meo baja dja ga me te me omũ, amybỳm me omũ ne kam ajte jãm amipumũn kam amikam angryk ne. Metĩndjwỳnh kute bõm me arẽnhkam gêdja ga me ã amim angryk o anen amran amijanên ar amijo pyka titik o aba. \p \v 29 Bir be, dja me apỹnh pyka kunĩkôt Metĩndjwỳnh'ỳr akuprõn kam kutã õ kwỳ krẽno kumex. Kàjkwa kraxrũm me jamẽ, kàjkwa nhôt kurũm me jamẽ, aktã kàjkwa nhirê'ãnh me jamẽ, me tãm dja me 'ỳr bôx ne kutã õ kwỳ krẽno kumex. Nhym bep Metĩndjwỳnh dja me ja kadjy bẽnjadjwỳr ne meo ba. \p \v 30 Nhym kam pykabê me 'uwtĩ, me kàtàm ar baja gêdja me kumrẽx Metĩndjwỳnh nhõ pyka'ỳr bôx. Nhym bep jakam me kute amirũnhbit mar ne kute amirũnh mar kanàrràm baja gêdja me pãnh me katẽn mrã, ane. Nãm ã Jeju memã Bãm nhõ pyka jarẽnho ane. \s1 Jeju Djeruxarẽkam me jakam kaprĩ. \r Mat 23.37 \p \v 31 Nãm memã kabẽn jarẽnh pa nhym kam mebê pardjêu kwỳ 'ỳr bôx ne kam kum, \p —On ja kurũm tẽ, ane. On ja kurũm tẽ. Arỳm ne Erodji kute abĩnmã akangrô, ane. \p \v 32 Nhym kam memã kum, \p —Ãm me mõn kukônhwãmã arẽ, axwere wãmã arẽ, “Ota ba akati jakam arek me karõ punubê me utàro djan me kanêo mexo dja. Gêdja akati ba ajte tãm ne. Nhym ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ba arỳm inom kumẽ.” Dja ga me ã kum ane. \p \v 33 Nà, mrãmri ne ba arỳm Djeruxarẽ'ỳr itẽmkumrẽxmã. Dja ba akati jakam meo mexo tẽn nõ nhym akati kêt ba ajte amũ tẽn 'ỳr nõ nhym akati ba arỳm 'ỳr bôx, Djeruxarẽkam bôx. Nhỹnh ne me kute atemã krĩrax 'õkam Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh par djà 'õ got ba 'ỳr tẽ? Kati, Djeruxarẽ pydjii. Pydji ne ba arỳm 'ỳr itẽmmã. Kam gêdja me ibĩ, ane. Nãm ã Jeju mekbê pardjêumã ane. Ne kam ajte Djeruxarẽkam me ja'ã, \p \v 34 —Ỹ, Djeruxarẽ, Djeruxarẽ, mỳkam ne akra Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh par prãm ne? Mỳkam ne kẽno me titik ne me kupa, Metĩndjwỳnh kute me awỳr me anorja pa? Ije nã bãm te ije me ajo ibikprõnh ne ije me ajo atommã. Kute mrãmri ne õkrẽnẽ'ãnh kute arao krao bikprõnhja pyràk. Ba ren ã me ajo ane. Nã bãm te ije ã me ajo anhỹrmã ga me. \v 35 Ẽ, jakam me amõr djà ja gêdja kukrit mex ne kaprỳn nõ. Ẽ, ba me amã arẽ, jakam dja ga me ipumũnh kêtkumrẽx ne. Ipumũnh kêt rã'ã: nhym inhõ akati ijo rãm ne jao tẽ ga me abenmã kum, \q1 “Ẽ, ota arỳm Metĩndjwỳnh kabẽnkôt tãmja bôxmã. Gê Metĩndjwỳnh o kĩnh.” \m Ga me ã abenmã ane ba kam arỳm me awỳr bôx, ane. \c 14 \s1 Jeju kute me'õbê pardjêu nhũrkwãkam õ kwỳ krẽn. \p \v 1 Nãm memã kabẽn jarẽnh pan kam ajte tẽ. Nhym ajte pi'ôk ràràr nhym mekbê pardjêu nhõ bẽnjadjwỳr ngri'õ kum, \p —Amrẽ ikôt tẽn inhũrkwãkam ikutã anhõ kwỳ krẽ, ane. \p Nhym kum “Ô anen kôt tẽn kutã õ kwỳ krẽ nhym me arek kam no tyn omũnho nhỹ. \v 2 Nhym Jeju kutã me'õ my nhỹ. Nãm prĩne igoto tuknĩ. \v 3 Nhym mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh arek Jeju pumũnho nhỹ. Kute o mex jabej ne me ikô'ã nhỹn omũnho nhỹ. Nhym kam memã, \p —Djãm ori me kute pi'ôk ràràrkam meo mexkam punu? Djori kam punu? ane. \p \v 4 Nhym me pijàm djàje anhikrê:n nhỹ. Nhym kam pa'ã byn kàjmã kudjan o mex ne kam ano. \v 5 Ne kam memã kum, \p —Gêdja me ajõ kra'õ, me ajõ nhõ krit'õ pi'ôk ràràrkam tẽn kreti, ngômkwatikam tỹm, mã gêdja ga on? Djãm aje arek pi'ôk ràràrkam omũnh kajgoo adjãmmã? Omũnh kajgoo adjãm nhym tykmã? Kati, gêdja ga pi'ôk ràràrkam o wabi, ngô kute bĩn kêtri, ane. \p \v 6 Nhym me ajte anhikrê:n nhỹ, ne te kute amipãnh kum kabẽn'õ jarẽnhmãn mrãmri nhỹ. \v 7 Nhym me õ kwỳ krẽno ỹrja, bẽnjadjwỳr kute memã arẽnh nhym me õ kwỳ krẽnmã ỹrja ne me kwỳ amijo rũnh prãm ne mekbê amijo me rũnh krĩ djà pytà. Nhym Jeju me omũn kam nêje memã kabẽn kadjy memã mỳjja'ã ajarẽ ne memã kum, \p \v 8-9 —Me kute abenã me rẽnhkam ne me àkur rũnhĩ. Nhym kute abenã me rẽnh djwỳnhja amã kabẽn jabej ne amã, “Amrẽ tẽn me kutã anhõ kwỳ krẽ”, ane. Ga kam tẽn ũrkwãmã wadjàn kam kwãrĩk wãnh ga amijo me rũnh krĩ djà pytàr ne kam anhỹr kêt. Dja me bẽnjadjwỳr'õ akôt bôx, kute raxo ajakrenh'õ akôt bôx nhym kam abenã me rẽnhdjwỳnh amã, “On kàjmã dja. On kàjmã dja gê tãwã nhỹ. Tãwã ne kute raxo ajakrenh. Ga dja ga tẽn me burũm nhỹ, me wã nhikô'ã nhỹ”, ane ga kam apijàm ne. Kute me ipôkri amã anhỹrkam dja ga apijàm rax ne. \p \v 10 Bep kati, dja ga anhõ kwỳ krẽn kadjy wadjàn tu me burũm nhỹ, me kàtàm ja nhikô'ã nhỹ nhym kam ta, abenã me rẽnhdjwỳnh ta gêdja amã, “Kati, Bẽpbãmre, amrẽ tẽn me rũnh krĩ djàkam nhỹn anhõ kwỳ krẽn mex”, ane. Ga kam arỳm 'ỳr tẽ. Ta gêdja arỳm me ipôkri ajo rax. Nhym me kunĩ arỳm araxkôt apumũ. Me aro'ã anhõ kwỳ krẽno anhỹrja dja me araxkôt apumũ. \p \v 11 E kum ẽ, me kute amijo rũnh prãmja gêdja me ĩ pijàm ne. Nhym bep me amikam pijàm ne akrànmã ar kute amijo baja gêdja arỳm Metĩndjwỳnh pãnh meo rũnh ne, ane. \p \v 12 Nãm ã Jeju me ro'ã õ kwỳ krẽno ỹrjamã anen kam ajte bẽnjadjwỳrjamã kabẽn ne. Ne kum, \p —Gêdja anhõ djwỳ kumex, anhõ mry kumex jabej ga arỳm anhõ kwỳ krẽn rax ne. Kàjkwa nhipôkri myt nhỹrkam nàr kon amykrykam anhõ kwỳ krẽn rax ne. Kwãrĩk wãnh anhõbikwamẽ akamymẽ anhõbikwa 'õmẽ me kute amimexjamẽ me jamã arẽnh kêt, anhõ kwỳ krẽn djàja jarẽnh kêt. Me kute akubyn amã o pãnh karõ me jamã arẽnh kêt. Mỳkam? Bir, ga ren anhõbikwamã mỳjja ngã nhym ren arỳm amipãnh amã mỳjja ngã. \p \v 13 Nhym bep kati, dja ga anhõ kwỳ krẽn rax kutã, kadjy me õ mỳjja kêt, me kute amijo bikẽnh, me akry, me no rã, me jamã akabẽn gê me akutã õ kwỳ krẽ. \v 14 Metĩndjwỳnh dja pãnh ajo kĩnh ne. Me 'uwtĩja dja me te kute amã o pãnhmã. Nhym bep Metĩndjwỳnh dja amã o pãnh ne, me katàt mrãnh ne tyk ne akubyn tĩn nhõ akatikam gêdja arỳm amã o pãnh ne, ane. Nãm ã Jeju kum kabẽn jarẽnho ane. \s1 Metĩndjwỳnh kute amiwỳr me 'wỳr'ã me õ kwỳ krẽn jakre. \r Mat 22.1 \p \v 15 Nhym kam Jejumẽ ro'ã me õ kwỳ krẽno ỹr ja'õ kuman kum, \p —Be, godja me'õ Metĩndjwỳnh nhõ kàjkwa'ỳr bôx ne kutã õ kwỳ krẽn jabej, dja mrãmri kĩnhkumrẽx ne, ane. \p \v 16 Nhym kam kum, \p —Me'õ ne arỳm kute memã djwỳ nhije djàrmã djwỳmẽ mry nhijeo nhỹ. Ne arỳm kadjy me krãptĩmã arẽ ne arỳm memã djwỳmẽ mry ga nhym arỳm xêr. \v 17 Arỳm xêr nhym kam kadjy õ àpênhmã arẽn kum, “Mã tẽn ar wãmã arẽ. Ar wãmã arẽ gê amrẽ ar mõ. Dja ga arkum, ‘Arỳm ne xêr gwaj on 'ỳr banhõ kwỳ krẽ’, ane.” \p Amrẽbê ne kadjy memã arẽ ne kam ajte kadjy me'ỳr õ àpênh jano. Nhym kam õ àpênhja tẽn bôx ne te kadjy memã arẽ. \v 18 Nhym kam ar kunĩ apỹnh kukràdjàkôt kubê amikati ne. Ja kumrẽx ne kum, “Kati, ajbir ne ba amim pur byn kam ije omũnhmã 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽn kum ijarẽ. Dja ba wãm itẽm kêt ne. Kwãrĩk wãnh gê ikam ngryk kêt”, ane. “Nẽn”, ane. \p \v 19 Nhym atãri ja kum, “Ota ba ajbir mryti krãptĩbê 10o bôx ne kam ije gop àpênh mex jabej, tỳx jabej ije kabimã 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽn kum ijarẽ. Dja ba wãm itẽm kêt ne. Kwãrĩk wãnh gê ikam ngryk kêt”, ane. “Nẽn”, ane. \p \v 20 Nhym kam kute o ino rerja kum, “Ajbir ne ba iprõ ne kam te ije kum inhirer ne wãm itẽmmã”, ane. Nãm ar ã kubê amikatio ane. \p \v 21 Nhym kam õ àpênhja tẽn bôx ne kum arẽ, õ bẽnjadjwỳrjamã arẽ. Nhym kam ngryk ne, õ bẽnjadjwỳrja ngry:k ne. Ne kam kum, “Amibêx ne amũ aprõt ne ajte me abej. Ngôo pry kamũn kikre bu kamũ. Ne amrẽ me õ mỳjja kêt, me kute amijo bikẽnh, me no rã, me akrywã kunĩo mõ”, ane. \p \v 22 Nhym kam õ àpênh meo bôx ne kam, “Be, ota ga aje imã me arẽnhja ba arỳm meo bôx nhym me kute kikre jaêr kêt rã'ãã”, ane. \p \v 23 Nhym kam õ bẽnjadjwỳrja kum, “Ajte akubyn me'ỳr tẽn prykôt me abej ne purkamdjwỳ ajte me abej, ane. Memã arẽn me pa 'amỳn amrẽ meo mõ. Amrẽ meo mõn meo bôx gê me prĩne inhũrkwã kre jaê”, ane. \v 24 Ba me amã arẽ, ije kumrẽx 'wỳrja gêdja mrãmri ikutã õ kwỳ krẽn kêtkumrẽx ne. Tãm ne ja, ane. Nãm ã Jeju mekbê pardjêumã anen kàjkwamã 'ỳr me bôx kêtmã ã arẽnho ane. \s1 Kute mã me Jejukôt bikamẽnhmã memã arẽnh. \r Mat 10.37; Mak 8.34; Ruk 9.23; Dju r 12.26 \p \v 25 Ne kam ajte Djeruxarẽ'ỳr krà. Nhym kam me itepato kôt mõ. Kôt mõ: nhym kam me'ỳr akẽx ne memã kum, \p \v 26 —Dja ga me ajõ mã ikôt abikamẽnh prãm jabej gora amã ijabê tỳxo, amã ikĩnh tỳxo amã anhõbikwa kĩnhja jakrenh mex ne. Dja ga amã abãmmẽ anãmẽ aprõmẽ akramẽ akamymẽ akanikwỳnhmẽ kĩnh kêt ne kam ga amã aminhĩdjwỳ kĩnh kêt ne kam bajbit amã ijabê tỳx ne kam arỳm abê inhõ àpênhkumrẽx. \v 27 Ne kam ajte dja ga me ajõ amã atokry pyma jabej kam arỳm ikôt aba djwỳnh kêtkumrẽx. Nhym bep kati, dja ga ijã amijakren ikudjwa aje anhõ pĩte'y mỳnh mãn pràbê atokry rax ne amã ijabê rã'ã nhym me kute abĩn jabej ga ikanga kêt ne tu mã ikôt ajkamẽn kam arỳm mrãmri ikôt aba djwỳnhkumrẽx, ane. Nãm ã Jeju memã anen kam ajte memã kum, \p \v 28 —Nà, dja ga me ajõ aje kikreti nhipêx jabej gêdja ga kadjy amikadjwỳnhbê amim 'ã karõ ne amim 'ã pi'ôk kaprĩ jakre kumrẽx ne. \v 29 Got ga ren 'ã pi'ôk kaprĩ jakre kêt ne ren ipêxo mõ nhym ren kam abê 'ỳr pi'ôk kaprĩ atãk ne. Ga ren kam kum parbit pumjuw. Kum parbit pumjuw ne kam te aje inomã mẽnhmãn kam ren tu katẽri krãta. Nhym kam ren me kàtàmja ajã keket ne ren kam ajaprỳ, \p \v 30 “Tãwã ne kute kikre nhipêxo tẽm ne inomã mẽnhmã ar o ban kam katẽri krãta”, ane. Ga ren kam apijàm ne. Bir be, ã me kute ajã anhỹr kêtbê gêdja ga pi'ôk kaprĩ kumrẽx 'ã akre. \p Bir be, gêdja me'õ mã ikôt bikamẽnh prãm jabej, amim ijã karõ kumrẽx ne kam amim, “Ije ba on mã Jejukôt ajkamẽ ne kôt ar iba, o ino rer kêt, katẽri krã'yr kêt. Dja ba tu kôt ar ibakumrẽx ne”, ane. Dja ga ã me ajõ ijã amim karõo anen kam mã ikôt ajkamẽ, ane. \p \v 31-32 Ba me amã ajte 'õdjwỳ jarẽ. Bẽnjadjwỳr ja ne arỳm kurê djwỳnh'ỳr õ àpênh jao mõ. Nhym õ àpênhja krãptĩ ne. Õ àpênh ne kubê 20.000. Nhym kum ỹrja nhõ àpênh ngrêre. Kubê 10.000. Nhym bẽnjadjwỳr ja kute nĩnh 'ỳr õ àpênho mõr ja ne kum ỹr nhõ àpênhja jakrenh mex ne. Nhym kam kum ỹrja bit kurê djwỳnh kutã õ àpênho mõn kam ajte amikam ajkam aman te kurê djwỳnh'ã õ àpênh jakren kam amim, “Ije, mỳj dja ba nẽ? Ije ba me'ỳr inhõ àpênh jano, nĩjar me mõr rã'ãri gê ikàxã mekmã ijã aprã. Bar arek apỹnh nhỹn idjumar mex”, ane. Nãm me ja bit kute me ja'ỳr prõtmãn kam te amikabin amikam ajkam aman tu akubyn akẽx ne. \p \v 33 Be, dja ga ã amim ijã karõ kumrẽxo ane. Aje arek o atẽm ne aje inomã mẽnh kadjy, katẽri krã'yr kêt kadjy. Dja ga amikabi kumrẽx ne kam anhõ nêkrêx, anhõ mỳjja kunĩ'ã ano tỳx kêt ne tu amibê kanga ne kam mrãmri ikôt aba djwỳnhkumrẽx. Nhym bep kati, dja ga anhõ nêkrêx 'amỳnh tỳx ne kam arỳm ikôt aba djwỳnh kêtkumrẽx. \p \v 34 Ẽ, kadjwanhĩ. Kadjwanhĩ ne mexri ànhkumrẽx, akrykumrẽx. Nhym bep arỳm tũmkam ành kêt, akry kêt nhym me kute ajte o mex kêtkumrẽx. Me te o ane. Mrãmri tu akry kêt. Mỳj kadjy ne ga ar o aba kajgo? Kajgo mexi. \v 35 O me kute djwỳ kane kêt ne kute mry nhĩnmẽ o bikàr ne kute o pidjôjadjwỳ kane kêt. Nãm me tu o ban mũm kurẽ. Arỳm mrãmri akry kêt. Kajgo mexi. Gop me ajamakkre jabej, gop on ama, ane. Nãm ã me'õ kute amijo Jeju pytàr ne kôt tẽm ne katẽri kubê akẽxkam ã kajgo ane, kum õ nêkrêx kĩnhkam kute kubê akẽxkam ã kajgo ane. Djã nãm mrãmri mã Jejukôt ajkamẽ got? Kati, nãm 'êx ne kôt ar ba kajgo. \c 15 \s1 Mrykĩ'ãtomti pydji biknor. \r Mat 18.12 \p \v 1 Nhym kam me kute bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhmẽ me axwe ajte Jeju'ã akuprõn kuri kumex, me kute kabẽn marmã ne me 'ã akuprõn kuri kumex. \v 2 Nhym kam mekbê pardjêumẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me kàxã kabẽn ne, bẽn prĩkam kabẽn ne abenmã, \p —Djidjàk, tãwã ne kum me axwebit kĩnh ne ajte ro'ã mõn õ kwỳ krẽno nhỹ, ane. \p \v 3 Nhym kam atemã memã mỳjja'ã ujarẽnh jakreo tẽn memã, \p \v 4 —Birãm me ajõ nhõ krit, mrykĩ'ãtomti krãptĩbê 100. Dja abê pydji akuno ga kam mã dja ga on? Dja ga tu anhõ mrykĩ'ãtomti krãptĩbê 99jamã anhire gê wãnh akutêp kumex, kapôt kukritkam kumex ga kam pydji biknorja jabej tẽ. Abej tẽ:n arỳm kum akaton aprôn o tẽn o bôx. \fig |src="BK00005B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Ruka 15.4" \fig* \v 5 Aprôn o tẽn o bôx ne kam akĩnh ra:x ne. \v 6 Akĩnh rax ne kam anhõbikwamẽ anhũrkwã nhitepã me jao akuprõn kam memã kum, “Ota ba arỳm inhõ krit ibê biknorja japrôn o tẽn o bôx. Dja ga me idjô'ã akĩnh ne akĩnh rax”, ane. \p \v 7 Bir be, gêdja ã kàjkwakam me kĩnho ane. Me'õ pydji gêdja amim katon wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx nhym kam me kĩnhkumrẽx. Me'õ pydjikam dja kàjkwakam me kĩnh rax ne. Kam kĩnh raxo me mex, me krãptĩkam kĩnhja jakrenh mex ne. Me kute, “Bep ba ne ba katàt mrãn imexkumrẽx”, anhỹr ne ajkwaobit kute amimex jarẽnhja ne Metĩndjwỳnh kute meo mex kêtê. Nhym kam kàjkwakam me jadjwỳ mekam kĩnh kêt ne. \s1 Ngônhponho pi'ôk kaprĩ pydji biknor. \p \v 8 Ba ajte me amã 'õdjwỳ jarẽ. Me'õ nire nhõ kryt jakao ngônhponho pi'ôk kaprĩbê 10 ne pydjin kubê akuno, pãnh ra:xkam. Mã dja on? Dja ngônhpôktimã adjàn kam prĩ:ne ar abej kapõnho ban kam kum kato. \v 9 Kum katon kam õbikwamẽ itepã kikrejakam me jao akprõn memã kum, “Me ikôt akĩnh. Ota ba arỳm ije pi'ôk kaprĩo ibiknorjamã ikato”, ane. \p \v 10 Bir be, ba me amã arẽ. Dja Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh ã kĩnh ane. Me'õ pydjin amim kator ne kute wãnh axwemã irern kam kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx nhym kam ã kadjy mrãnh djwỳnh kam kĩnh ane. Nãm ã Jeju memã ujarẽnh ane. \s1 Me'õ kra biknor ne akubyn bãm'ỳr akẽx. \p \v 11-12 Ne kam ajte memã 'õdjwỳ jarẽn memã, \p —Me'õ my kra amãnhkrut nhym kam kutapureja bãmmã kum, “Djũnwã, gop on ar imã anhõ nêkrêx kwỳo ajkjê. Aje ar imã atyk kutã nêkrêxo abikjêrmã arẽnhja on atĩnri ar imã o ajkjê, ar ije kam amak kêt kadjy”, ane. \p Nhym kam kum “Ô anen kam arkum o ajkijn kutapure jamã kungãn kutewajamã kungã. \p \v 13 Nhym kam bãm kute kum õrja arỳm amim kuby, kutapureja amim kuby. Nhym kam 'ã akati ngrêre nhym kam arỳm mã o mõ, õ mỳjja kunĩo atom ne o mõn ajbubê o tỹm, pyka 'õkam o mõn o bôx ne kam arĩ:k ar o ba. Tu arĩk ar ba'ã pi'ôk kaprĩ krẽno tẽ:n kam krẽn pa. \v 14 Prĩne 'ã pi'ôk kaprĩ krẽn mex ne, ne kam arỳm arĩk ar ba. Nhym kam pykawãkam arỳm djwỳ kêtkumrẽx, nhym me prãmkam ar ba. Nhym kam pi'ôk kaprĩ krẽn pan kam tu arĩk ar ba, prãmkam ba. \p \v 15 Ne kam bẽnjadjwỳr 'õ'ỳr tẽn kam kum, “Ba amã apê”, ane. Kum àpênh nhym kute kum pi'ôk kaprĩ nhõr nhym kute o mỳjja byr ne krẽnmã. Nhym kam bẽnjadjwỳrja “Ô anen kam õ mry nhõ kapôtmã ano, kute angrô jamyre pumũnh ne kute kum o djuw mexmã. Nhym kam kum omũnho dja. \p \v 16 Nhym kam angrô jamyre bày kakô kuro ba nhym kubêngôkreja\f + \fr 15:16 \ft Jeju nhõ pykakam me kunĩ bêngôkre kute mrãmri ne apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt me kunĩ bêngôkre pyràk.\f* arỳm prãm bĩn mex nhym te kute angrô jamyre kutã bày kakô kwỳ krẽnmã. Nhỹnh ne me'õ got kute kum mỳjja 'õ nhõr nhym kute krẽnmã? Arkati. \v 17 Nãm ar ban kam amim katon kam amim, “Ije, djã nãm ã ibãm nhõ àpênhja anen ar prãmkam ba? Djũnwã ne prĩne õ àpênho djuw mex nhym kam djwỳ kumex. Djwỳ kumex ne kam 'ã kàtàm ne kumex. Mỳkam ne ba bajbit ar prãmkam iba. \v 18 Ba gêt on akubyn ibãm'ỳr tẽn kum, ‘Djũnwã, ota ba Metĩndjwỳnhkam ar amikrào iba, ne gadjwỳ akam ar amikrào iba. \v 19 Djãm imex ne ga aje ijo akra rã'ãmã. Dja ga tu ijo anhõ àpênh, ijo ajtem ne. Ba kam amã apê.’ Gêdja ba ã Djũnwã'ỳr tẽn kum ane.” \p \v 20 Ne kam ekrux ne kàjmã djan kam bãm'ỳr tẽ. Bãm'ỳr tẽ: nhym kam bãmja amybỳm omũ, kraja pumũ. Ne kam rerek ne, tik ngyo nhỹn kum kaprĩ ne. Ne kam prõt ne kajpan o tỹm ne kam abej muw. \p \v 21-22 Nhym kam bãmmã kum, “Djũnwã, ota ba Metĩndjwỳnhmẽ ar akam ar amikrào iba. Djãm imex got ga aje ijo akra rã'ãmã”, anhỹr konenh nhym bãmja õ àpênhmã kum, “Amũ ar ajõ aprõt ne kubẽkà mexwãmẽ ikrakam ràxwãmẽ parkàwãmẽ amrẽ amỳn o aprõt ne kum angjê, ane. \v 23 Ne ãm ar ajõ aprõt ne ije kutêp mryti jabatành nyre nhĩptĩ'ã ma nhym ãmwã japrôn amrẽ o tẽn abĩ. Gwaj banhõ kwỳ krẽn rax ne bakĩnh kadjy. \v 24 Ota ikra. Be, ikra djwỳnh ja ne ibê tyn ajte akubyn tĩn ne. Nãm akunon arỳm akubyn imã kato”, ane. \p Nhym kam me kĩnh rax kato. Kĩnhkumrẽx ne õ kwỳ krẽno kumex. \p \v 25-26 Nhym kam kutewaja purkam àpênho dja. Àpênho dja:n àpênho ino ren kam kurũm tẽ. Tẽn kam kikre têpo tẽn me kanga ma. Me toro dja nhym me ngrer man kam amikutã bãm nhõ àpênh 'uw. Nhym kutã tẽn kajpa nhym kum, “Mỳj nã”? ane. \p \v 27 Nhym kam kum, “Ije atõnhre ne arỳm bôx. Nhym kam abãm kadjy mryti jabatành nyreja bĩ, twỳmtija bĩ. Nhym abãm kĩnhkumrẽx ne. Amrẽbê: atõnhre tẽm ne arỳm bôxkam ne abãm kĩnhkumrẽx ne. Mỳjja kute ajmã o kêt, umar mex ne ar ban arỳm bôx, kam ne abãm kĩnhkumrẽx ne”, ane. \p \v 28 Nhym kam tu ngry:k ne kikremã àr kêtkumrẽx ne. Ne kam kapôtã arek ngryk ne dja. Dja nhym bãm 'ỳr katon te kum kabẽn ne, te kum me tor'ã apnên kum, “Amrẽ tẽn anhõ kwỳ krẽn me kudjwa akĩnh”, ane. \v 29 Nãm te kum ane nhym kam kum, “Kê wajre. Nã bãm amã idjàpê:nh ar iba. Arỳm idjàpênh'ã amex krãptĩĩ. Djã nã bãm abê amikati? Ga mỳjja 'ỳr ijano ba ‘Kê wajre’ ane? Kati, nã gãm mỳjja 'ỳr ijano ba akrànmã amã 'ỳr mrã. Djã ne ga kam mãn imã anhõ mokaàk'õnh bĩ bar inhõbikwamẽ ro'ã kwỳ krẽno nhỹn ikĩnhkumrẽx ne? \v 30 Nhym bep akamrerre ne anhõ nêkrêxo mõn me kuprỳ'ã kukrẽn mõn ajbir bôx ga kum gu banhõ mryti twỳmtija bĩ”, ane. \p \v 31 Nhym kam bãmja kum, “Akmere ga ne ga arek ikuri dja. Ne inhõ mỳjja kunĩo anhõ”, ane. \v 32 Mrãmri ne bar ikĩnhkumrẽx ne. Mrãmri ne bar ikĩnh ne itor inhỹrja. E kum mrãmri ne atõnhre gu babê tyn ajte akubyn tĩn ne. Nãm akunon arỳm akubyn kato, ane. Nãm ã bãm kutewajamã ane. Tãm ne ja. \p Be, nãm ã Jeju mekbê pardjêumã ujarẽnh ane. Metĩndjwỳnh kum me axwedjwỳ jabên kute me abej ne kute me utàr nhym me ô'ã kĩnh'ã ujarẽnh ne ja. \c 16 \s1 Õ àpênh kute õ bẽnjadjwỳr noo biknor. \p \v 1 Nhym kam Jeju ajte kute kôt ba djwỳnhmã mỳjja 'õ'ã kabẽn jakremã arkum, \p —Me'õ bẽnjadjwỳr ne õ pi'ôk kaprĩ kumex. Nhym kam õ àpênh ne kum kam àpênho dja. Pi'ôk kaprĩmẽ nêkrêxja kunĩkam kum àpênh ar ba. Nhym kam me kàtàm ne me kum õ àpênhja jarẽn kum, “Ẽ, ota anhõ àpênh arỳm abê amijã anhõ pi'ôk kaprĩ krẽno mõ, ane. Arỳm abê o apêx mexo mõ”, ane. \p \v 2 Nhym kam arỳm õ bẽnjadjwỳrja amiwỳr ku'uw ne kum, “Mỳj nã? Mỳj ne ga ajmã o nhym me imã ajarẽ? On amrẽ inhõ nêkrêx'ã pi'ôk no'ôkwão akato ba omũ. Jakam dja ga imã adjàpênh kêtkumrẽx ne”, ane. \p \v 3 Nhym kam kabẽn ja man kam õkre kadjwỳnhbê amim, “Ije tô mã dja ba nẽ? Arỳm ne inhõ bẽnjadjwỳr bõm imẽ. Mã dja ba nẽ? Ãm arngro tỳxkam purkam idjàpênhbê irerekre ne kikre kabe'ã idjà'wỳr imrãnhbê ipijàmà”, ane. \v 4 Nãm ja jarẽn nhỹn kam ajkam aman kam, \p —E kum ã ane. Arỳm ne ba kuma. Jakam dja ba ar jamã ikabẽn jarẽ nhym arỳm inhõ bẽnjadjwỳr kute bõm imẽnhkam ar ja arỳm ijo õbikwan amiwỳr ijo wadjà, ane. \v 5 Ne kam ar kute bẽnjadjwỳrmã pãnh kêtja amiwỳr ar ku'uw. Amiwỳr ar ku'uwn arkum, “Mã ne ga aje mỳjjao pãnh kêtja kute?” \p \v 6 Nhym kam kum, “Ngônh krõkrõktibê 100. Rõny kangô'ã ngônh krõkrõktibê 100 ne ba kum o pãnh kêt ne”, ane. \p Nhym kam kum, “Mĩ. Aje pi'ôk no'ôk tũmja byn on o nhỹn 100ja ngràn pãnh 50 nhô”, ane. Ajêx ne kum ngrêre jarẽn kum 50 nhô, ane. \p Nhym kam ã anen kam kĩnhkumrẽx ne kunhôn mã tẽ. \v 7 Nhym kam ajte abej ja kukij ne kum, “Mã ne ga aje mỳjjao pãnh kêtja kute”? ane. \p Nhym kam kum, “Bàygogore'ã xakubê 100”, ane. \p Nhym kam kum, “Mĩ. Anhõ pi'ôk no'ôk tũmja by gê arĩk wãnh 100 nõ, ga pãnh kum 80 nhô, ane. Ajêx ne 'ã kum kàjbê krãptĩbê 80 nhô”, ane. \p Nhym kam ã anen kunhôn kam kĩnhkumrẽx ne mã tẽ. Nãm ã arkum o anhỹro tẽ. Õ àpênhja arkum õ bẽnjadjwỳrja noo biknoro anhỹro tẽ. We arkum kĩnh ne kute amipãnh o õbikwamã ne ã arkum o anhỹro tẽ. \p \v 8 Nhym õ nêkrêx djwỳnh ne õ àpênhja no mex jarẽ. Àkĩnhĩkam ne kum no mex jarẽ. Nà, mrãmri ne amikadjy no mexkumrẽx. Nà, mrãmri ne pykabê me ar baja ne me mrãmri amikadjy no mexkumrẽx ne o Metĩndjwỳnh nhõ me ja jakrenh mex ne. Nhym bep Metĩndjwỳnh nhõ me ja ne Metĩndjwỳnh kadjy amak mex ne kam kute a'uri me mrãnhja pyràk. \p \v 9 Djãm ã ar aje õ àpênh kudjwa me noo abiknoro anhỹrmã ne ba ije ar amã arẽnhja? Djãm ar adjàkĩnhĩ, ar ajêxnhĩkôt aje meo anhõbikwamã got. Djãm ar aje pi'ôk kaprĩkôt meo anhõbikwa nhym atykkam kute amikôt kàjkwamã ajo àbirmã got. Djãm me ja kute kàjkwamã ajo àbir gar atĩn rã'ã rã'ãmã got. \v 10 Arkati. Gêdja me'õ mỳjja kakritte kumrẽx, mỳjja ngrire kam àpênho djan prĩne o djuw mex ne o àkĩnh kêt, me'õ tãm gêdja arỳm ajte amũ ijukri mỳjja rũnhdjwỳo djuw mex. Nhym bep kati, gêdja me'õ mỳjja kakrittekam àpênho djan arỳm o akĩ ne kam ajte mỳjja raxkamdjwỳ àpênho djan adjwỳnhdjwỳo akĩ. \p \v 11 Bir be, tãm. Dja gar pykabê mỳjja kakrit, pi'ôk kaprĩjao akĩ djãm Metĩndjwỳnh kute kàjkwakam õ mỳjja rũnh, õ mỳjja mextire kute ar amã õrmã got? Kati, arỳm ne ar akabi. \v 12 Dja gar ari me õ nêkrêx prokam amikràn o adjàkĩnho aban ar mekbê o abikẽnho aba, djãm Metĩndjwỳnh kute ar amã anhõ mỳjja nhõrmã, anhõ nêkrêx djwỳnh kute ar amã õrmã? Arkati. \p \v 13 Ẽ, nhỹnh ne me'õ õ bẽnjadjwỳr amãnhkrut'õ amẽ arkum àpênh ar ba? Kati, gêdja o anen kam te o ane. Gêdja kum ja kurên kam kum ja jabê. Nàr kon, gêdja kum ja kĩnh ne kumãbit apê ne kam kum ja kurên kum àpênh kêt ne. Dja ga amã Metĩndjwỳnh kĩnh ne ajte amã nêkrêx kĩnh ne kam kute bẽnjadjwỳr amãnhkrutmã adjàpênh pyràk. Gêdja ga te o ane, ane. \p \v 14 Nhym bep mekbê pardjêu ne me Jeju kabẽn maro nhỹn aprỳo kumex. Me kum pi'ôk kaprĩ kĩnhkam, kam ne arẽ nhym kam me aprỳo kumex. \v 15 Nhym kam Jeju memã kum, \p —Me ga ne ga we me amijo katàt amrãnh ne. Me kunĩ kute we me amex pumũnh ne kute me amã me amex jarẽnhmã ne ga we me amijo katàt amrãnh ne. Nhym bep kati, Metĩndjwỳnh ne kute prĩne me akadjwỳnhbê me apumũnh. Me aje amim mỳjja'ã karõjakôt ne me akadjwỳnhbê prĩne me apumũ. Be, mebêngôkre ne me me akrãkàbit pumũ, ga me kam kute amex pyràk nhym me me amex jarẽ. Bep kati, Metĩndjwỳnh kute prĩne me akadjwỳnhbê me apumũnh nhym mỳjja punubit me akadjwỳnhbê ikwãkam kum me amex kêt. Mrãmri me apunukumrẽx. \p \v 16 Amrẽbê ne me Môjdjê kukràdjàkôt ar amijo ba. Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽnkôtmẽ ar amijo ba. Ar kôt me kute amijo ba rã'ã nhym arỳm Djuão ajte adjwỳnhdjwỳ bôx. Djuão kute ngônhmã me angjênhja adjwỳnhdjwỳ bôx. Ajbir ne Djuão tũmràm bôx ne ar memã 'ã ujarẽnh ny jarẽnho ba. Me kute axwemã irern kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx nhym Metĩndjwỳnh kute me utàr ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar kute meo ba'ã ne memã ujarẽnh tẽ. Nhym me krãptĩ arỳm kute 'ỳr amijo akẽx prãmkumrẽx, kute mrãmri ne me krãptĩ kikre ngriremã ngjênh prãm ne kam 'ã kute aben nhingãnhja pyràk. Me kute ari 'ã ikjêo aben rẽnh ne 'ã kute aben nhingãnho kumexja pyràk. Nãm me ã kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx prãmkam ã ane. \p \v 17 Nhym Metĩndjwỳnh kukràdjà tũmja, kute me mrãnh mex'ã memã karõja, djãm arỳm tũm ne apêxmã? Kati, gêdja rã'ã ne. Pykamẽ kàjkwabit dja apêx nhym bep Metĩndjwỳnh kabẽn dja tũmràm rã'ã rã'ã ne. Nhỹnh ne mỳjja ngrire, mỳrbê itàja 'õ biknormã? ane. \p \v 18 Ne kam ajte Metĩndjwỳnh kukràdjà 'õ jarẽ. Me kute tu prõ'ỳr bakumrẽx ne kute kanga kêtmã memã arẽ ne memã kum, \p —Gêdja me'õ prõ'ỳr mõn ar o ban kanga ne kam pãnh atemã me'õ'ỳr mõn kam kute krô'ã prõ pyràk. Mjênja ne axwe. Nhym kam ajte me'õ ne prõ kanga nhym kam me'õja ne me'õ kute prõ kangaja'ỳr mõn kam arỳm kute me'õbê prõo àkĩnh pyràk, ane. \s1 Radjaru mõn me'õ bẽnjadjwỳr 'wỳro nhỹ. \p \v 19 Nãm ã Jeju memã anen kam ajte memã mỳjja 'õ'ã karõ ne memã, \p —Me'õ ne õ nêkrêx kumex ne kute amidjwỳnhbit mar. Nãm kubẽkà mex, kubẽkà pãnh raxbit jangij ne õ kwỳ krẽn djà mexbit kute mar. Myt kunĩkôt ne ã o anen õ kwỳ krẽn rax ne. \v 20-21 Nhym kikre jajkwa krekremã me'õ bikẽnhja ikwã. Myt kunĩkôt kikre jajkwa krekremã ikwã. Ne te kute õ anhy krẽn prãme. Me'õ kute myt kunĩkôt kubẽkà mex, kubẽkà pãnh rax jangjênh ne 'ã mrãnhja tãm ne te kute õ anhy krẽnmã kuri ikwã ne te 'ã 'wỳro ikwã. Idjibê ne Radjaru. Tãm ne prĩne karỳr tỳx ne, têmẽ prĩne tỳx ne. Karỳrmẽ tê tỳx nhym ta ikwã. Nhym bep roprebit ne 'ỳr màt ne karỳr kunuw, tê kunuw. \p \v 22 Nhym õ mỳjja kêtja, Radjaru, arỳm ty nhym kam kadjy mrãnh djwỳnh kumỳn kàjkwamã Abraão'ỳr o tẽn o bôx. Nhym kam ar ingêt kukãmãre Abraãomẽ ro'ã ar ba. Nhym me'õ nhõ nêkrêx kumexjadjwỳ ty nhym me kam o mõn adjà. \v 23 O mõn adjà nhym kam me tyk nhõ pykakam bôx ne kam tokry rax ne. Tokry: ne, ne kam tokry pymaje kàjmã rĩt ne amybỳm Abraão pumũ. Nhym ar Radjarumẽ ro'ã ar ba. Ar umar mexkumrẽx ne kĩnhkumrẽx ne ar ba. \p \v 24 Nhym kam Abraão pumũn kam kum amijo akijn kum, “Ngêtwa, ngêtwa Abraão, gop amrẽ amã ikaprĩn iwỳr Radjaru jano gê amrẽ iwỳr tẽn ngômã ikra nhôttebit jadjàn o inhõto ngo, ane. Ota ba kuwyjakam itokryo bit itokry”, ane. \p \v 25 Nhym Abraão kum, “Bir be, krãny, omũ. Atĩnri ne ga mỳjja mexbito amikĩnh ne. Nhym bep Radjaru ne kaprĩ, tĩnri kaprĩn ar ba. Ne kam arỳm jakam kĩnhkumrẽx ne. Ga ne ga arỳm pãnh atokryn akaprĩre. \v 26 Ẽ, mỳjja 'õdjwỳ. Djãm jãnh ne wãm awỳr tẽm ne kute ajmã ajomã? Nãm me banêje inuwti: nõ, ne kam abenmã kre raxi. Ne kam jakam me ijõ'õ me awỳr itẽm prãm kêtê. Ga me ajõ nĩnh pãnh me ikam abôx prãm kêtê. Aprakamã ne gwaj banêje inuwti: nõ”, ane. \p \v 27-28 Nhym kam kum, “E kum ã ne. Ẽ, ngêtwa, gora ibãm nhũrkwã'ỳr Radjaru jano. Kam ne ikamy amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt. Ar'ỳr dja Radjaru tẽn arkum arẽn arkum tĩn jadjà gê ar jakam, me tokry rax djàjamã ikôt bôx kêt”, ane. \p \v 29 Nhym Abraão kum, “Kati. Arkati, amrẽbê ne Môjdjêmẽ Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ar 'ã pi'ôk no'ôk ne te memã arẽ. Gê ar Môjdjê ar kabẽn ma”, ane. \p \v 30 Nhym kam kum, “Kati, ngêtwa Abraão, got ren me'õ me tyk kurũm me'ỳr katon bôx ne memã arẽ nhym ren me arỳm kôt amim katon kam ren wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne jakam bôx kêt ne”, ane. \p \v 31 Nhym Abraão kum, “Kati, dja me Môjdjêmẽ Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽn mar prãm kêt, nhym ajte me'õ me tyk kurũm katon te memã amijo amirĩt ne te memã arẽ nhym ren ajte tãm ne. Te ren omũn tu ate krã”, ane. Nãm ã Abraão me'õ nhõ nêkrêx kumexjamã ane. Tãm ne ja, ane. \p Be, nãm ã Jeju memã ujarẽnh ane. \c 17 \s1 Me'õ me'õkam axwe nhym tu axweo biknormã. \p \v 1-2 Ne kam ajte kôt ba djwỳnhmã, \p —Wãnh ne me axwe pro ar akukãm rax ne nõ. Nhym bep me kute memã axwe'ã àpnênhja gêdja me tokry ra:x ne. Watĩ:re. Dja prĩne Metĩndjwỳnh meo ajkẽ nhym me tokry ra:x ne. Me'õ kute me prĩre pyràk ne ajbir kute amim imar nyja nhym ren me'õ axwe'ã kum apnê nhym ren arỳm kôt axwe nhym kam ren me kute kum axwe'ã àpnênh djwỳnhja nhõkre'ã kẽnpoti nhô ne ren ngônhmã kumẽ, ngô raxbê pyka kêtmã kumẽ nhym ren kubĩ, ja ne kàjbê tokry. Tokry ngri. Nhym bep kati, dja prĩne Metĩndjwỳnh o ajkẽ nhym tokry ra:x ne. \p \v 3 Gora ar amijã ano tỳx ne amijãno dja. Dja ar akamy'õ axwe jabej gar ajõ kum akabẽn'õ jarẽ. Kum akabẽn'õ jarẽ gê axwekam amim ngryk ne amim kato ga kam tu o akno. \v 4 Gêdja mã akam axwe jabej ga kam tu o abiknorkumrẽx. Dja myt pydjikam akam axwe amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt ne kam awỳr tẽm ne kute amã, “Arỳm ne ba ijaxwekam amim ingryk ne”, anhỹr amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut ne ikjêkêt jabej ga kam tu o akno, ane. Nãm ã Jeju arkum ane. \s1 Tu amim kamnhĩxkumrẽx. \r Mat 17.20; Mak 11.23 \p \v 5 Nhym kute ar anor nhym ar mõrja Bẽnjadjwỳrmã kum, \p —Ar ba ne bar ije amim amar ngrire. Gop on ar ikadjwỳnhbê ar ijo tỳx ne ar ikadjwỳnhbê akabẽn wadjà bar amim amar rax. \p \v 6 Nhym kam Bẽnjadjwỳr arkum, \p —Ga ren ar amim ikamnhĩx ngrireo kute motadu 'y kryre ja pyràk ne ren arỳm pyjamã akabẽn ne ren kum, “On amikaban ngô raxbê pyka kêt mũ jakam mãn ajte dja”, ane. \p Nhym ren tẽn ngô rax nĩjkam dja. Ar aje tu amim ikamnhĩxkumrẽxkam ren tẽn nĩjar ngô raxkam dja. Nhym bep kati, ãm ar aje amim ikamnhĩxkumrẽx kêtê, ane. 'Ybê motadu ne kryre kute karnhô nhijy pyràk. Nhym Jeju ajte arkum, \s1 Me tu akrànmã Metĩndjwỳnhmã àpênhmã. \p \v 7 Ga we ar ajõ abẽnjadjwỳr rax ne nhỹ. Nhym kam anhõ àpênh purkam àpênhmã tẽ, nàr kon kute mrykĩ'ãtomtio djuw mexmã 'ỳr tẽ. Ne kam wãnh purkam àpênho dja. Àpênho dja:n arỳm àpênho ino ren bôx. Djãm aje kum, “Amibêx ne nhỹn atyk djà kêt ne kam anhõ kwỳ krẽ”, anhỹrmã got. \p \v 8 Bep kati, dja ga ajte tu ano ne kum, “On imã õmrõn kam kadjy tẽn kubẽkà mex jadjàn amrẽ imã õmrõo tẽ ba kukrẽ. Ne ngôdjwỳ imã kwỳ jadjà. Dja ba inhõ kwỳ krẽn kôt ikõ, ane. Ba ikumrẽx inhõ kwỳ krẽn pa ga kam ikudjwa anhõ kwỳ krẽn kôt ikõ”, ane. \p \v 9 Djã nãm bẽnjadjwỳrja õ àpênh djàpênho amra got. Djã nãm õ àpênh djàpênh pumũn kum mex jarẽnho ba got. Kute kabẽn mar ne kute kôt amijo bakam, djã nãm kum mex jarẽn kam kum amikĩnh jarẽnh ar o ba? Kati, mrãmri ne õ àpênh. Õ àpênh kute õ bẽnjadjwỳr kabẽn mar ne kute kôt kum mỳjja kupênh. \p \v 10 Bir be, ar gadjwỳ dja gar Metĩndjwỳnh kute ar amã mỳjja jarẽnhja kunĩ kupên amidjàpênh pumũn kam, “Ije, djã nã bãm ar Bẽnjadjwỳrmã idjàpênh mex ar iba got ar ijo amra? Kati, dji Bẽnjadjwỳr kute me anor nhym õ àpênh kute kum àpênhmãkêt. Kôt ne Bẽnjadjwỳr ar ijano bar kum idjàpênh iban ikĩnhkumrẽx ne, ane. Djãm kute ar idjàpênho àmra kadjy ne bar kum apê? Kati, nã bãm ar tu akrànmã kum idjàpênh iban kam ikĩnhkumrẽx ne”, ane. Dja gar ã ane. Be, nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã arẽnho ane. \s1 Me ĩ kajêkam tê kubê 10. \p \v 11 Ne kam ajte Djeruxarẽ'ỳr kràn tẽn pry pnã, aben nêje a'yr. Nãm mũm pykabê Xamarij ne amrẽ pykabê Garrêja nhym pyka 'yr nhõkre djàkôt pry ja'ã tẽ, 'ã Djeruxarẽ'ỳr tẽ. \v 12-13 Nãm pry'ã tẽn kam ĩ krĩ 'õmã àr tẽ. Krĩ 'õmã àr tẽ nhym me ĩ kajêkam tê kutã mõ. Me ĩ kajêkam têbê 10 ne kutã mõn kajpan kam nĩjar ku'ê, tãri ku'ê kêtê, nĩjar ku'ên kam kàj bê kum kabẽn ne kum, \p —Jeju, Bẽnjadjwỳr, gop amã me ikaprĩ, ane. \p \v 14 Nhym Jeju me omũn kam memã, \p —On me mõn me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhmã amibẽ, ane. \p Nhym me mõr pro akẽx ne mã Metĩndjwỳnh mar djwỳnh'ỳr mõn mõrràm arỳm kà mex ne. \p \v 15 Nhym kam pydjin amimex pumũn kam akubyn Jeju'ỳr tẽ. Metĩndjwỳnhmã ukaprĩ, mex jarẽnho tẽ. Kàj bê kum arẽnho tẽn kam Jeju'ỳr bôx. \v 16 Jeju'ỳr bôx ne kam tu mỳrbê tỹm ne kum amikĩnh jarẽnho nõn kum mex jarẽnho nõ. Me bajtem'õ, Xamarijkam me ja'õ. Tãm ne akubyn tẽn Jejumã mex jarẽ. \v 17-18 Nhym kam Jeju memã, \p —Ije, nhãr me? Nã bãm mebê 10o mex nhym me 'õ akubyn iwỳr tẽm kêt ne. Mỳkam ne kubajtemjabit akubyn iwỳr tẽ? Mỳkam ne me wã akubyn kudjwa mõr ne Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnh kêt ne? \p \v 19 Ne kam kum, \p —Aj, on kàjmã djan tẽ. Nã gãm tu amim ikamnhĩxkumrẽx ne. Nhym kam arỳm Metĩndjwỳnh apytà, ane. Nãm ã Jeju kum ane nhym kam mã tẽ. \s1 Akubyn bôx djà kutã dja me ate krãn ar ba jarẽnh kadjy. \r Mat 24.23; Mak 13.21 \p \v 20 Nhym kam mebê pardjêu Jejumã, \p —Mỳj akatikam dja Metĩndjwỳnh me bawỳr Bẽnjadjwỳrbê kumkati jano nhym kute me bakurê djwỳnhbê me bapytàr ne kute ar me bajo bamã? \p Nhym kam memã, \p —Kute me apytàr ne ar me ajo ba kadjy, djãm Bẽnjadjwỳrbê kumkati mỳjja 'õmẽ ro'ã bôx ga me aje kôt omũnh ne aje abenmã bôx jarẽnho akumexmã? Kati, me kute mỳjja 'õkôt omũnh kêt. \v 21 Me kute jakam mỳjja pumũnh ne kute abenmã, “Ota, Bẽnjadjwỳr arỳm bôx”, anhỹr kêt. \p Nàr kon, me kute nĩjar omũnh ne kute abenmã, “Orĩnã, arỳm Bẽnjadjwỳr amrẽ tẽ”, anhỹr kêt. \p Mỳkam? Bir, anhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati kute ar me apytàr ne me akadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar me ajo bamã ne arỳm me awỳr bôx, arỳm me anhipôkri bôx, me anhipôkri ar ba, ga me omũnh kêtkumrẽx, ane. \v 22 Ne kam ate kôt ba djwỳnhmã, \p —Adjỹm, dja ĩ ar akaprĩ djà ar awỳr bôx. Ar akaprĩ djà nhijukri dja gar te ikuka kre jabej rĩt. Ne kam abenmã, “Gora gê on ajte akubyn bôx gwaj omũ. Amrẽbê kute gwaj bakadjy amijo ĩ ne gwaj bawỳr rwỳkja gora gê akati pydjikam ajte rwỳk jabej gwaj gop ajte omũ”, ane. Dja gar te aje ipumũnh prãme. \v 23 Nhym me ar amã, \p —Ota arỳm bôx, ota arỳm jakam bôx, anhỹr jabej, nàr me ar amã, “Ẽ, onĩj arỳm bôx”, anhỹr jabej ga kam ar tu ate akrãn 'ỳr amõr kêt ne mekôt 'ỳr aprõt kêt. \p \v 24 Nhym bep kati, ibôx djà gêdja amirĩ:tkumrẽx ne. Amirĩtkumrẽx nhym me kunĩ omũ. Ba ije amijo inhĩ dja ba akubyn bôx nhym me kunĩ ipumũ. Ga na jadjênh ne kute prĩne kàjkwa kurwỳo tuknĩja pumũ. Dja ã akubyn ibôx djà nhõ akatikam ije amijo amirĩto kàjkwa kunĩ kurwỳo ane. \p \v 25 Nhym bep itokry rax kumrẽxi. Me kamingrãny ja dja me prĩne ijo ajkẽ ba kam itokry rax ne. \v 26 Nhym bep akubyn ibôx 'ỳr dja me ate krãn ar ba. Ba ije amijo inhĩ dja ba akubyn ibôx 'ỳr nhym me ate ar krãn ba. Me kute amrẽbê me bakukãmã Nôwekam me ja pyràk ne ate ar krãn ba. \v 27 Nãm me õ kwỳ krẽn kôt ikõn abenwỳr babit ar o ba rã'ã nhym arỳm Nôwe kà raxmã wadjà nhym me aêrbê ngô me iby ajkapĩn me imex ne. \p \v 28 Ne kam ajte kute amrẽbê me bakukãmãre Rokam me ja pyràk ne ate krãn ar ba ne õ kwỳ krẽn kôt ikõn abenmã mỳjja ngãn abenmã mỳjja o pãnh ne purkam mỳjja kren amim kikren jabit ar kuman o ba. \v 29 Ar ã anhỹr ba rã'ã nhym arỳm Ro krĩbê Xôtôma kurũm tẽ. Aje. Nhym arỳm wakrekam kuwy me aêrbê mekam ajka'u ne me imex ne. Kẽn ngrãngrã pôkmẽ me'ã akàn kam me imex ne. \p \v 30 Dja ba ã akubyn ibôx djào ane. Gêdja me ate ar krãn ba. Ba kam ba ije amijo inhĩja dja akubyn ibôx djà me aêrbê ã amirĩto ane. \v 31 Kam, ibôx djàjakam, gêdja me'õ kre tã nhỹ ne akubyn õ nêkrêx'ỳr àr kêt. Kwãrĩk wãnh akubyn ũrkwãkam nêkrêx'ỳr àr ne byr ne o tẽm kêt. Nhym me'õdjwỳ ar purkam ba. Ba bôx gê arĩk wãnh õ kikremã õ nêkrêx'ỳr kwỳr kêt. \v 32 Gar Ro prõja ma. Ro prõ ne õ nêkrêxo amak djàje amipãnh krã tẽn ty. \p \v 33 Me kute amidjwỳnhbit mar ne pykakam mỳjja jakôtbit amak bẽnja gêdja me tyn kam ijukri tĩn kêtkumrẽx. Nhym bep me kute amidjwỳnh mar kêt ne amibê õ mỳjja kanga, me tãm gêdja me amiptàn ar tĩn ne ba, jakam ar tĩn ne ban kam tyk nhijukri tĩn rã'ã rã'ã. Tãm ne ja. \p \v 34 Nhym bep kati. Ẽ, ba ar amã arẽ, dja ba akamàtkam ibôx jabej nhym me'õ my ar amãnhkrut aben nhikô'ã nõ. Ba ikjêbito tẽ nhym ikjê arek wakrekam nõ. \v 35 Nhym me'õ nire ar amẽ à'uko nhỹ. Ba ikjêbit pa 'amỳn o tẽ nhym ikjêja arek wakrekam nhỹ. \v 36 Nhym me'õ my ar amẽ kapôtkam tẽ ba ikjê pa 'amỳ nhym ikjê arek wakrekam dja, ane. Nãm ã Jeju ane. \v 37 Nhym kôt ba djwỳnh bôx djà jabej kukij ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr, nhỹnh jakam dja ga bôx? \p Nhym arkum, \p —Gar nhônhne mry tyk'ã bikprõnh ne kumex ne kute o amirĩtja pumũ, ane. Dja ã Jeju akubyn bôx kutã mỳjja apôx ne bôx djào amirĩto ane. \c 18 \s1 Me'õ nire kute kabẽno bẽnjadjwỳr katyk. \p \v 1 Nhym kam ajte kôt ba djwỳnhmã atemã mỳjja'ã ujarẽnh jakreo tẽ. Mete Metĩndjwỳnhmã kabẽn 'ãno ãm ne kute kanga kêt'ã ne arkum arẽn arkum, \p \v 2 —Atemã pyka 'õkam ne memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh kum Metĩndjwỳnh pyma kêtkumrẽx ne mebêngôkredjwỳ mar kêtkumrẽx. \v 3 Nhym pyka tãmkam me'õ ni 'uwtĩre kubê mjên tyk nhym me'õ ar o bikẽnho ba, 'uwtĩkam ar o bikẽnho ba. Nhym kam akati kunĩkôt mã 'ỳr mrãn kum arẽn kum, “On ijo angryk”, ane. “On ikurê djwỳnhmã arẽ gê on imã o pãnh”, ane. \p \v 4-5 Ne mã kum 'ã apnê. Te kum 'ã apnê nhym ate krãn ar ba. Nhym mã kum arẽ nhym kam, “Ije. Ije ba gop on 'uwtĩwão ingryk ne kute kum o pãnh kadjy kurê djwỳnhmã ikabẽn 'õ jarẽ gê gop on arek wãnh nhỹ ba ityk djà kêt. Djã nã bãm imã Metĩndjwỳnh pyman imã mebêngôkre pyma got ba o ingryk? Kati, nãm mã ikujrẽ ba gop on o ingryk gê gop on anhikrên kabẽno ikatyk ngri”, ane. \p \v 6 Jeju ne arek arkum ujarẽnho dja ne arkum, \p —Memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh ja ne axwekam me'õ 'uwtĩo ngryk ne. Amijã maje ne o ngryk ne. \v 7 Djãm ã Metĩndjwỳnh kute anhỹr got? Kati, Metĩndjwỳnh ta ne amijo me bapytàn kam õ me jabê ate krãn ar ba kêtkumrẽx. Nãm õ me ja mar 'ãno dja. Nhym me kum amijarẽnh ry typydji. Akamàtkammẽ a'urimẽ ne me kum amijarẽnh ry typydji. \p Nhym arỳm me kuma. Djã nãm amikrà:n gormã õ me jao ngryk got. \v 8 Kati, ẽ, ba ar amã arẽ. Dja õ me jao ngryk kukrà kêt ne. Ba ije amijo inhĩ gêdja ba akubyn pyka jamã bôx, ije meo ingryk kadjy akubyn bôx, djã nãm me ja akubyn ibôxmã ikamnhĩx got? Kati, dja me ate krãn ar pyka jabê ba rã'ã ba akubyn bôx, ane. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã ane. \s1 Me'õ ar amãnhkrut kute Metĩndjwỳnhmã amijarẽnhmã. \p \v 9 Ne kam ajte memã atemã mỳjja'ã ujarẽnh jakreo tẽ. Me ãm ta axwekam we katàt mrãnh ne ajkwaobit kute ar amimex jarẽnho ban kam mũm me ja'ãbit ar axwe rẽnho baja, me ja'ã ne memã mỳjja jarẽn memã, \p \v 10 —Me'õ ar amãnhkrut ne ar kute Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam kum amijarẽnhmã tẽ. Nhym jabê pardjêu'õ nhym jabê bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh, àkĩnhĩre. \p \v 11 Nhym kam pardjêuja tẽn wadjàn djan kam Metĩndjwỳnhmã amijarẽnhkam amijo àmrao djan kum, “Metĩndjwỳnh, ba amã amikĩnh jarẽ, ane. Ije me uràk kêtkam ne ba ikĩnhkumrẽx. Me ne me àkĩnhĩ, axwe, abenbê prõo akĩ. Nhym bep kati, ba ne ba ajmã ikute kêtê. Ije tãwã pyràk kêtê. Ije àkĩnhĩwã, kute pi'ôk kaprĩo atom djwỳnhwã pyràk kêtê, kam ne ba ikĩnhkumrẽx. \v 12 Nhym bep ba ne ba amã ikabẽn kadjy amijajburo amãnhkrut ne, pi'ôk tyk nhõkre djàkôtmẽ pi'ôk ràràrmẽkam. Ne ajte amã apỹnh inhõ mỳjja djàri kwỳ rax ne kungã. Nã bãm apỹnh inhõ mỳjja djàri kunĩ aben kadjy kryre ne amỳn o aptàn rax ne amã kungã. Tãm ne ja”, ane. \p \v 13 Nhym bep ate ne pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh. Nĩjar ne dja, pijàm djàje ibôn djan kàjmã kàjkwa'ỳr krã kêt ne amititiko dja. Amijaxwekam kaprĩn pijà:m ne. Ne kam Metĩndjwỳnhmã kum, “Dja ga adjukaprĩkôt ikam adjukaprĩ, ane. Nà, mrãmri ne ba ijaxwe ga kam tu amã ikaprĩ”, ane. Nãm ã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh Metĩndjwỳnhmã ane. \p \v 14 Be, ba me amã arẽ. Mrãmri ne arỳm Metĩndjwỳnh tãmja jaxwekam ngryk kêt ne arỳm kum axwe kêt jarẽ. Nãm tu axweo aknon kum kabẽn mex jarẽ nhym arỳm umar mexkumrẽx ne mã ũrkwãmã tẽ. \p Nhym bep me'õbê pardjêuja ne kute kum axwe kêt jarẽnh kêt. Mỳkam? Bir, me kute amijo rax kadjy kute ar amimex jarẽnho baja gêdja me ĩ kàtàm ne. Nhym bep me kàtàm, me akrànmã kute amijo ban pijàm ne ar baja gêdja ĩ Metĩndjwỳnh meo rax ne. Nãm ã Jeju memã arẽnho ane. \s1 Kute me prĩreo kĩnh. \r Mat 19.13; Mak 10.13 \p \v 15 Nhym me Jeju'ỳr me prĩredjwỳo mõ, me prĩredjwỳ jamỳn 'ỳr meo mõ, kute me'ã ikra jadjwỳr ne kute meo kĩnhmã. Nhym kôt ba djwỳnh me omũn kam nêje me kajpan memã bẽn tỳx ne. \v 16 Nhym bep Jeju ne amiwỳr me prĩre 'uw ne kam kôt ba djwỳnhmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh arek amrẽ me prĩre iwỳr mõ, ane. Kwãrĩk wãnh gar mebê adjàptàr kêt gê me arek amrẽ mõ. à me kute amijo anhỹrbit gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. \v 17 Ẽ, mrãmri ne ba ar amã katàt arẽ. Me kute me prĩre pyràk ne amijo kàtàmjabit gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba. Be, me prĩre kute ta amim imarja pumũ. à me kute amijo anhỹr gêdja Metĩndjwỳnh me utàn me kadjy bẽnjadjwỳr ne ar meo ba, ane. Nãm ã Jeju arkum ane. \s1 Jeju me'õ bẽnjadjwỳr ngrirebê nêkrêx pyma. \r Mat 19.16; Mak 10.17; Xim k 6.6; Xij 5.1 \p \v 18 Nhym kam me'õ, bẽnjadjwỳr ngri'õ Jejumã, \p —Bẽnjadjwỳr, ga ne ga amexkumrẽx. Mã gêdja ba amijo? Itĩn rã'ã rã'ãmã, mã gêdja ba kadjy amijon? ane. \p \v 19 Nhym kam kum, \p —Mỳkam ne ga imã imex jarẽ? Djãm mrãmri aje amim imex marmã got ga imã imex jarẽ. Me ne me mex kêt, nhym bep Metĩndjwỳnh pydji ne mex. \v 20 Arỳm aje Metĩndjwỳnh kukràdjà marjakam ajte ikukij. Kute me mrãnh katàt'ã memã karõkôt kukràdjà ne ga arỳm ama. Aje mebê prõo adjàkĩnh kêt ne aje me par kêt ne adjàkĩnhĩ kêt ne ajêx ne aje me kàmex jarẽnh kêt. Ne ajte aje abãmmẽ anã ar kabẽn mar ne ar kabẽnkôt amijo abaja ne ga arỳm ama. Ja kunĩ ne ga arỳm ama, ane. \p \v 21 Nhym bẽnjadjwỳr ngrija kum, \p —Nà, arỳm ne ba ibôktikam ja kunĩ ma. Ne kam kôt ar amijo iba rã'ã:n arỳm ijabatành ne, ane. \p \v 22 Nhym Jeju kabẽn ja man kum, \p —Mỳjja pydji ne kute akukrà rã'ãã. On tẽn memã anhõ mỳjja wã ngràn pãnh pi'ôk kaprĩ byn me 'uwtĩ, me õ mỳjja kêtjamã angãn o me kĩnh ne kam amrẽ iwỳr tẽn mã ikôt ajkamẽ. Dja ga ã anen kam arỳm kàjkwakam anhõ mỳjja mex kumex, ane. \p \v 23 Nhym kam kuman kam kaprĩ:re. Õ nêkrêx kume:xkôt amak bẽn ne kam kaprĩre ne dja. \v 24 Nhym kam Jeju kaprĩ pumũn kam memã, \p —Nêkrêx ne kute me kukrà prãmã. Me õ nêkrêx kumex gêdja me te Metĩndjwỳnh nhõ pyka'ỳr bôxmã, te Metĩndjwỳnh kute meo baja'ỳr bôxmã. \v 25 Be, ga mry jabatànhbê kameru te: kute aguja tekrax kremã ngjênhmãja pumũ. Me õ nêkrêx rũnhdjwỳ kute uràk. Nãm te Metĩndjwỳnh nhõ pyka'ỳr bôxmã, te Metĩndjwỳnh kute meo baja'ỳr bôxmã nhym nêkrêx utà: ne, ane. \fig |src="HK007B.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Ruka 18.25" \fig* \p \v 26 Nhym me kabẽnja man kam kum, \p —Ije nhym mỳj me'õ gêdja Metĩndjwỳnh amim utà? ane. \p \v 27 Nhym memã, \p —Mebêngôkre te kute mỳjjao anhỹrja ne Metĩndjwỳnhmãbit amirĩt ne. Metĩndjwỳnh kute me õ nêkrêx kumexja kute me utàrkôt mar, ane. \p \v 28 Nhym kam Pedru kum, \p —Ẽ, arỳm ne bar inhõbikwa kunĩmã inhiren kam mã akôt ajkamẽ, ane. \p \v 29-30 Nhym kam arkum, \p —Nà. Mrãmri ne ba katàt ar amã arẽ. Godja me'õ arỳm õ mỳjjamã irer jabej, nàr õbikwamã irer jabej, õ kikre, nàr prõ, nàr kamy nàr nãmẽ bãm, nàr kramã irer jabej. Godja arỳm õ mỳjja ja 'õmã irer, ne kute memã Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh nhym kute me utàr ne kute meo ba kadjy kum irer jabej, ba dja ba kum o pãnh ra:x ne. Dja ba pãnh on pyka jakam kum mỳjjao akrenh mex ne kum kungã. Nhym ije pykao nykam gêdja tĩn rã'ã rã'ã ne, ane. Nãm ã Jeju arkum ane. \s1 Jeju ajte kôt ba djwỳnhmã amityk jarẽ. \r Mat 20.17; Mak 10.32 \p \v 31 Ne kam kôt ba djwỳnhbê 12o aben pydjin kam aro mõn arkum, \p —Ẽ, ota gwaj arỳm Djeruxarẽ'ỳr badjàbir ne kam babôxmã. Kam gêdja me ajmã ijo. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôxja dja me ajmã ijo. Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kute ijã pi'ôk no'ôk tũmja kôt dja me ã ijo anhỹro tẽ:n kam inomã kumẽ. \v 32-33 Dja gwaj bôx nhym kam me me bajtemmã ikanga nhym kam me ijã bẽno ajkẽn ijo axên ijaprỳn ikutôn ikaprêprê:k ne kam ibĩ. Nhym kam ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ba kam ajte akubyn itĩn ne ikato, pi'ôk no'ôk tũmja kôt, ane. \p \v 34 Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã amijã karõn arkum amijarẽnho ane. Nhym ar kute kabẽn ja mar kêtkumrẽx. Kabẽn ja ne Ar kubê bipdjur nhym ar kam te kute marmã. \s1 Me'õ no rã akubyn rĩt. \r Mak 10.46 \p \v 35 Nhym kam Jeju kôt ba djwỳnho mõ ne kam krĩraxbê Djeriko têpo mõ. Nhym me'õ no rãja pry jakàkam nhỹ ne à'wỳro nhỹ. \v 36 Nhym me itepato 'ãnh mõ nhym kam me kanga man memã, \p —Mỳkam ne ga me akanga mõ? ane. \p \v 37 Nhym kam me kum, \p —Jeju, ane. Nadjarekam Jeju ne me ijo mõ, ane. \p \v 38 Nhym kam kum amijo akij ne kum, \p —Ẽ, Jeju, Dawi tàmdjwỳ 'õ, gop amã ikaprĩ, ane. \p \v 39 Nhym me wamã mõrja kum bẽn tỳx ne kum, \p —E kum anhikrê, ane. \p Nhym kam tu kum àkjêro bên kum, \p —Dawi tàmdjwỳ'õ, gop amã ikaprĩ, ane. \p \v 40 Nhym kam Jeju tẽm tỳx katikôt djan kam amiwỳr ku'uw. Nhym kam me'õ 'ỳr tẽn kum, \p —Aje, onĩj arỳm amiwỳr ajuw, anen kam pa 'amỳn o tẽn 'ỳr o bôx. \v 41 Nhym kam kum, \p —Nãr, mỳj nã? Mã ne ba ije ajomã? \p Nhym kam kum, \p —Bẽnjadjwỳr, aje inoo mex ba irĩtmã. \p \v 42 Nhym kam kum, \p —Nà, on rĩt. Tu aje amim ikamnhĩxkumrẽx kam ne ga arỳm amex, ane. \p \v 43 Nhym kam tebê rĩt. Ne kam Jejukôt tẽ, mekôt tẽ, ne Metĩndjwỳnhmã ukaprĩmẽ amikĩnh jarẽnho tẽ. Nhym kam me kunĩ omũn kôt Metĩndjwỳnhmã mex jarẽ. \c 19 \s1 Djakij Jejuo aminhõ. \p \v 1-2 Nhym kam Jeju krĩbê Djeriko'ỳr meo mõn meo bôx ne kam bit kajônhkôt katormã. Nhym me Jeju'ã kumex ne prĩne angrĩn o mõ. Nhym kam me'õbê Djakij. Djakij ne bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr. Kam ne õ nêkrêx ra:x ne. \v 3 Nhym me prĩne Jeju jangrĩn o mõ, kunoro mõ. Nhym kam te Djakij kute omũnhmã 'ã aminhinô ryo tẽ. Mỳj me'õbê Jejuja kute omũnhmã te 'ã aminhinô ryo tẽ. Djakij krô krĩkam ne te kute omũnhmã nhym me prĩne kubê utà. \p \v 4 Nhym kam kukãm prõt ne. Kukãm prõt ne kutêp wabi. Pidjô'ã wabi. Amrẽ tẽm nhym kute omũnhmã kutêp pidjô'ã wabi. \v 5 Nhym kam Jeju 'ỳr tẽn bôx ne parbê djan kàjmã krãn kam kum, \p —Djakij, amrẽ aparmã aprõt. Jakam dja ba akôt tẽn anhũrkwãkam nõ, ane. \p \v 6 Nhym kam tebê aparmã prõt ne ruw ne kam kĩ:nhkumrẽx ne ũrkwãmã Jejuo tẽn o wadjà. \v 7 Ũrkwãmã o tẽn o wadjà nhym me omũn kam kangãngãn abenmã ajkwa momoko kumex, ne, \p —Djijàk, me axwe'ỳr ne mõn wadjà, ane. Djãm tãwã mex, ane. \p \v 8 Nhym Djakij Bẽnjadjwỳr kuka kônh djan kam kum, \p —Bẽnjadjwỳr, ba inhõ mỳjja kônho ajkjên me bikẽnhmã kungã, ane. Ne ije me'õbê pi'ôk kaprĩo idjàkĩnh jabej akubyn me'õmã inhõ jao amãnhkrut ne o amãnhkrut ne kungã. \p \v 9 Nhym kam Jeju kum, \p —Akati jakam ne arỳm Metĩndjwỳnh apytà, anhũrkwãkam ar wãmẽ ro'ã. Mrãmri gadjwỳ ne ga abê Abraão tàmdjwỳ'õ nhym Metĩndjwỳnh arỳm apytà, ane. \v 10 Be, ja kadjy ne ba tẽ. Ije me axwe jabej ne ije me utàrmã ne ba tẽ. Kadjy ne ba amijo inhĩ ne me awỳr ruw, ije me axwekam biknorja jabej ne ije me utàrmã, ane. Nãm ã Jeju kum ane. \s1 Me'õ bẽnjadjwỳr kute õ àpênhmã pi'ôk kaprĩ nhõr. \r Mat 25.14 \p \v 11 Nhym me kute maro ãm rã'ã nhym ajte memã mỳjja 'õ'ã ujarẽnh jakreo tẽ. \p Nãm Jeju arỳm Djeruxarẽkam bôx 'ỳr nhym kam me amim, \p —Jakam dja Jeju Djeruxarẽkam bôx ne on me bakadjy Bẽnjadjwỳrbê kumkatin me bakurê djwỳnhbê me bapytàn ar me bajo ba, ane. Me ta ne me kute amim àtàri kêtkam tỳx amim kamnhĩx. Nhym bep Jeju ne kute katàt memã arẽnhmã. \v 12 Kadjy ne memã mỳjja 'õ'ã ujarẽnh jakreo tẽn memã, \p —Ẽ, bẽnjadjwỳr kra'õ ne me kute nĩjar atemã pyka 'õkam 'ã bẽnjadjwỳr mẽnhmã tẽ. 'à bẽnjadjwỳr mẽnh nhym ajte akubyn õ pykamã me'ỳr tẽmmã. \v 13 Ne kam tẽm kutã amiwỳr õ àpênh 'uw. Õ àpênhbê 10 ne amiwỳr ar ku'uw ne kam arkum ngônho pi'ôk kaprĩre ngã. Pãnh raxkam. Õ àpênh kunĩmã pi'ôk kaprĩ pỹnh'ã kabẽn ne arkum kungãn kam arkum, “Dja gar ikutêp imã jao aptà. Dja ba amrẽ akubyn 'ỳr tẽ”, ane. \p \v 14 Nhym bep õ pyka djwỳnhkam me ja ne me kum kĩnh kêt ne, kum kurê ne kam kôt me kwỳ jano nhym me nĩjar kôt bôx ne kam memã, “Kwãrĩk wãnh tãmja'ã bẽnjadjwỳr mẽnh kêt. Me ba ne ba me imã tãwã kĩnh kêtê. Kwãrĩk wãnh gê tãmja me ijo ba kêt”, ane. \p \v 15 Nhym me tu ate krãn 'ã bẽnjadjwỳr mẽ. 'à bẽnjadjwỳr mẽ nhym akubyn õ pykamã bôx ne kam amiwỳr õ àpênh 'uw ne arkum, “Nãr, djãm arỳm ne ba ije ar amã pi'ôk kaprĩ nhõrwã gar ikutêp imã o aptà”? ane. \p \v 16 Nhym kam ja kumrẽx 'ỳr o bôx ne kam kum, “Bẽnjadjwỳr, ota ba anhõ pi'ôk kaprĩ pydjija ar o iban arỳm amã o aptà. Amã o aptàn abenã kumẽ nhym arỳm kubê 10”, ane. \p \v 17 Nhym kam kum, “Mexkumrẽx. Ga ne ga adjàpênh mexkumrẽx. Nã bãm amã mỳjja ngrire ngã ga prĩne imã o djuw mex ne, ikutêp imã o djuw mex ne aje kanga kêt. Pãnh gêdja ba amã krĩ krãptĩ jarẽ, krĩbê 10 jarẽ. Ga kam abẽnjadjwỳr rax ne amũ idjô'ã ar kam meo aba”, ane. \p \v 18 Nhym atãri ja 'ỳr o bôx ne kum, “Bẽnjadjwỳr, ota ga aje imã pi'ôk kaprĩ nhõrja ba ar o iban arỳm amã o aptà nhym kubê 5”, ane. \p \v 19 Nhym kam kum, “Gadjwỳ ne ga amexkumrẽx. Jakam dja ba amãdjwỳ krĩ krãptĩ jarẽ, krĩbê 5 jarẽ, ga kam abẽnjadjwỳr rax ne amũ idjô'ã ar kam meo aba”, ane. \p \v 20-21 Nhym kam atãri ja 'ỳr o bôx ne kam kum, “Bẽnjadjwỳr, mĩ, anhõ pi'ôk kaprĩ. Nã bãm ije amã kupênh prãm kêtkam prĩne amã kubẽkào kupun kudji. Imã apymakam. Nã gãm apyma ne. Nã gãm aje amim mỳjja kunĩ jadjwỳr kêtkam ar mebê jãm o amijakren o atomo aba. Ne ga adjàkre kêtkam ar mebê djwỳo atomo aba”, ane. \p \v 22-23 Nhym kam kum, “Ga ne ga ajaxwekumrẽx ne imã adjàpênh prãm kêt ne. Akabẽn jakôt gêdja ba ã ajo ane. Djã nã bãm ipyma? Ne ije amim mỳjja kunĩ jadjwỳr kêtkam ar jãm mebê o amijakren o atomo iba ne idjàkre kêtkam ar mebê djwỳo atomo iba? Bir be, ga kam we ga aje amim ipumũnhkôt ren inhõ pi'ôk kaprĩ jao tẽn me kute pi'ôk kaprĩ marmã angã nhym ren abenã rôrôk tẽn rax ba ren arỳm 'ỳr bôx ne kuby”, ane. \p \v 24 Ne kam me kute arek omũnho ku'êjamã, “Aj, amũ me ajõ kubê pi'ôk kaprĩwã byn o tẽn kute imã pi'ôk kaprĩo àptàr nhym kubê 10wãmã angã”, ane. \p \v 25 Nhym me kam kum, “Kati, bẽnjadjwỳr, arỳm tãwã nhõ pi'ôk kaprĩre raxi. Arỳm õ 10”, ane. \p \v 26 Nhym kam memã, “Bir be, ba me amã arẽ. Arỳm me õ mỳjja gêdja ajte Metĩndjwỳnh iby memã kungã. Nhym bep me õ mỳjja kêt, kute memã õr nhym me kute kum o djuw mex kêtjabê gêdja Metĩndjwỳnh mỳjja ngrireja kunĩ by”, ane. \p \v 27 —Ẽ, ikurê djwỳnh kute ijã “Kwãrĩk wãnh gê tãmja me ijo ba kêt”, anhỹrja gêdja ga me amrẽ meo mõn ikuka kônh me imex, ane. Be, tãm ne ja. Nãm ã Jeju kàjkwamã tẽm ne akubyn pykamã bôx ne kute ar meo bamã ã amijarẽnho ane. \s1 Jeju Djeruxarẽmã bôx. \r Mat 21.1; Mak 11.1; Dju r 12.12 \p \v 28 Memã arẽnh pan kam ate meo mõ, Djeruxarẽ'ỳr kàjmã meo mõn \v 29 kam arỳm amẽ krĩ ngrireja têpo mõ. Krãnh nhidjibê Oriwêre parbê amẽ krĩja têpo mõ. Krĩ nhidjibê Bepadjêmẽ Betanha têpo mõn kam amikukãm kôt ba djwỳnh amãnhkrut janon arkum, \p \v 30 —Pry ja'ã dja gar arek katàt krĩwãmã tẽ. Nhym ar akutã pry kator kraxkam me kute mry jabatành nyre pĩ maktã kum õkre djê nhym ãmwã. Me 'ã krĩ kêtwã. Tãm gêdja gar amrẽ 'ãpre bôn o tẽ. \v 31 Gêdja gar 'ãpre bônho dja nhym me'õ ar amã, “Mỳkam ne gar 'ãpre bônho dja”? ane. \p Gar kam kum, “Bẽnjadjwỳr 'ã tẽm kadjy”, ane. \p \v 32 Nhym kam Jeju kute ar anorja mã ar tẽn 'ỳr bôx ne kam kum kato. Kute arkum arẽnh kôt kum kato. \v 33 Kum katon 'ãpre bônho dja nhym kam õ mry djwỳnhja arkum, \p —Mỳkam ne gar mry 'ãpre bônho dja? ane. \p \v 34 Nhym kam ar kum, \p —Bẽnjadjwỳr 'ã tẽm kadjy, ane. \v 35-36 Ne kam Jeju kutã o tẽn o bôx ne kam kum 'ã kubẽkà rẽ, 'ã ỹr kadjy. Ne kam kum ikra dja nhym ar ikrakam par djan kàjmã 'ã arĩn arỳm ate 'ã tẽ. Nhym kam me arỳm prykôt kum kubẽkà rẽnho mõ. Nãm mebê idjaer ã me bẽnjadjwỳr raxmã mỳjja rẽnh nhym 'ã tẽmmã ã kum prykôt kubẽkà rẽnho mõro ane. \v 37 Nhym kam arỳm Jeju Djeruxarẽ têpo mõ. Krãnhrebê Oriwêre ja'ã rwỳkbê arỳm Djeruxarẽ têpo mõ. Nhym arỳm kôt ba djwỳnhjamẽ, mekôt mõr, me itepato kôt mõrja arỳm kĩnhkumrẽx, kĩnh ra:x ne arỳm àkjêr mõ. Jeju ne mỳjja pumũnh kêt kwỳ rax ne ipêx ne, nhym me kute ipêxkôt omũn kam kĩnhkumrẽx ne Metĩndjwỳnhmã mex jarẽnho mõ, àkjêr mõ. \v 38 Ne kam abenmã, \p —Gê Metĩndjwỳnh bẽnjadjwỳr jao kĩnh rax. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukwakam ne arỳm me bakadjy bôx. Gora gê me kàjkwakamdjwỳ umar mex ne kĩnh rax. Gora gê me kàjkwakamdjwỳ Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho kumex, ane. \p \v 39 Nãm me ã anhỹro kumex nhym kam mebê pardjêumẽ me krãptĩ akàn Jejukôt mõ. Nhym kam mebê pardjêu Jejumã, \p —Bẽnjadjwỳr gop akôt ba djwỳnhmã akabẽn gê anhikrê, ane. \p \v 40 Nhym kam memã, \p —Ba me amã arẽ. Nãm ren me anhikrê nhym ren kẽnja ijo àkjêro nhỹ, ikam kĩnh ne ren ijo àkjêro nhỹ, ane. \v 41 Anen kam arỳm Djeruxarẽ'ỳr mõ. 'Ỳr mõn arỳm irã. Irãn omũn kam ate me abej muw. Me kute amibê Jeju kangan amibê kurên kute bĩn nhym Metĩndjwỳnh kute pãnh prĩne meo bikẽnhmã ne kôt amak bẽn ne me abej muw, ne, \p \v 42 —Ga ren me ga aje amidjumar mex djà mar ren akati ja tãmkam ren adjumar mex ne ar aba. Nhym bep kati, mỳjwã ne adjumar djà'ã, mỳjwã ne me ajãn kam me abê o akno. \v 43 Adjỹm, dja ĩ me ajo bikẽnh djà nhõ akati me awỳr bôx. Dja ĩ me akurê djwỳnh me awỳr bôx ne me amã ipôk ne prĩne pykao me abê ka'ên prĩne me abê ijên me amã ipôk me:x ne me ajo dja. \v 44 Dja me aminhikra kraxkam me akrã jadjuw ne prĩne me anhimex ne kam me anhõ kikre prĩne kungràn ikô rênho mõ, ne me abêngôkredjwỳo pyka tako mõ, akramẽ. Dja me prĩne me ajo mõr djà kaprã. Nhỹnh gêdja par'õ dja? Nhỹnh dja mỳjja'õ nõ? Mỳkam? Bir, me aje amim Metĩndjwỳnh mar prãm kêtkam. Nãm arỳm Metĩndjwỳnh me awỳr bôx kute me amã me adjumar mex jarẽnh ga me adjumar mex ne ar abamãn amã Metĩndjwỳnh mar prãm kêt ne, ane. Nãm ã Jeju ane, anhỹr djwỳnhràm Djeruxarẽ kurê djwỳnh kute o bikẽnhmã ã memã arẽnho ane. \s1 Kute kikreti nêje me anor. \r Mat 21.12; Mak 11.15 \p \v 45 Ne kam Djeruxarẽkam bôx. Kam bôx ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã tẽn wadjà, Bãm nhũrkwãmã tẽn wadjà. Nhym arỳm me kam pi'ôk kaprĩ pãnh memã mry nhõro ku'ê. Nhym kam arỳm bõm nêje me rẽnho tẽ, Bãm nhõ kikre nêje bõm me rẽnho tẽ. \v 46 Ne memã, \p —Metĩndjwỳnh ne õ pi'ôk no'ôkkam memã, \q1 “Me kute imã kabẽn kadjybit ne inhõ kikretiwã. \q1 Nhym bep me ga ne ga me kam aje me àkĩnhĩo aben pydji djà”, ane. \m Nãm ã Jeju memã anen bõm me kurẽ. \p \v 47 Ne kam kam akati kunĩkôt memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnho ku'ê. Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ar kute meo ba djwỳnhmẽ te kute bĩn prãme. \v 48 Te kute ajmã on kute bĩnmã nhym me kunĩ kum kabẽn kĩ:nhkumrẽx ne maro kumex. Kabẽn 'ãno djan kam no tyn maro nhỹ. \c 20 \s1 Jeju Djuão jabej me kukij. \r Mat 21.23; Mak 11.27 \p \v 1 Nhym kam akati 'õkam Jeju Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam memã 'ã ujarẽnho dja. Ne kam Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnh ny memã arẽnho dja. Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ mebêngêttemẽ ne me ro'ã Jeju'ỳr bôx ne kam kum, \p \v 2 —Goja on me imã arẽ. Mỳj me'õ kabẽnkôt ne ga ar ã meo anhỹro aba? Mỳj me'õ ne amã me'ã karõ ga kam amũ ô'ã bõm ar me rẽnho aba? Goja on me imã arẽ, ane. \p \v 3 Nhym kam amipãnh memã, \p —Badjwỳ dja ba mỳjja jabej me akukij. Me akumrẽx dja ga me imã arẽ ba kam arỳm badjwỳ me amã arẽ, ane. \v 4 Djuão kute ngônhmã me angjênhja, djãm mebêngôkre kabẽnkôt ne arĩk ar ngônhmã me angjênho ba? Nàr djãm Metĩndjwỳnh kabẽnkôt? Gop me imã arẽ, ane. \p \v 5 Nhym kam me abenkam kangan abenmã, \p —Ije mã dja gwaj kum nẽ? Dja gwaj kum, “Metĩndjwỳnh kabẽnkôt”, ane nhym kam gwaj bamã kabẽn'õ jarẽ, gwaj bamã, \p —Bir be, mỳkam ne ga me Djuão kabẽnja mar kêt ne? ane. \p \v 6 Nàr dja gwaj kum, \p —Me kabẽnkôt ne tu arĩk ar ngônhmã me angjênho ba, ane nhym me kunĩ arỳm kẽno gwaj batitik ne gwaj bapa. Me kàtàm ja ne me arỳm Djuão kabẽn man kum kĩnh ne, ne o Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ne. Dja gwaj ane nhym me o ngryk ne gwaj bapa, ane. \p \v 7 Nãm me ã abenmã anen kam Jejumã kum, \p —Kon ne. Ar ije mar kêt. Mỳj me'õ kabẽnkôt Djuão kute ngônhmã me angjênhja ar ije kôt mar kêtê, ane. \p \v 8 Nhym kam memã, \p —Bir be, dja ba badjwỳ me amã arẽnh kêt ne. Mỳj me'õ kabẽnkôt ije ar meo ibaja dja ba me amã arẽnh kêt ne, ane. \s1 Pidjôo djuw mex djwỳnh jaxwe. \r Mat 21.33; Mak 12.1 \p \v 9 Anen kam memã atemã mỳjja'ã ujarẽnh jakreo tẽn memã, \p —Me'õ ne pur rax djin kam kam amim pidjô kumex ne. Ne kam me kwỳmã kum, “Gora me imã o djuw mex. Gora gê djan abatành ne ô ga amim kwỳo atom ne imã mũm kwỳo atom”, ane. Nãm ã memã anen kam atemã pyka 'õmã tẽ. Ne kam kam wãnh ar ba. Ar ban kam kà'ã ngrà: ne. \v 10 Nhym arỳm pidjôja tuk ne kumex. Nhym kam õ pidjô djwỳnhja arỳm 'ã mytyrwỳ jakren kam 'ỳr õ àpênh jano. Kute memã arẽnh nhym me kute kum pidjô kwỳo atom ne kute kôt anor kadjy ne 'ỳr ano. Nhym kam 'ỳr tẽn bôx nhym kam me kute pidjôo djuw mexja ate kaprêprê:k ne. Nhym mã akubyn 'ỳr ỹkam tẽn bôx. \p \v 11 Nhym ajte õ pidjô djwỳnhja pãnh 'ỳr me'õjadjwỳ jano nhym 'ỳr tẽn bôx nhym me ajte tãm ne, kaprêprêk ne prĩne o ajkẽn kum pijàm jadjàr mex ne ano nhym akubyn 'ỳr ỹkam tẽn bôx. \p \v 12 Nhym ajte õ pidjô djwỳnh 'ỳr ajte õ àpênh 'õ jano nhym 'ỳr tẽn bôx. Adjwỳnhdjwỳ ne me prĩne o ajkẽn bĩn punun bõm kumẽ nhym 'ỳr tẽn bôx. \p \v 13 Nhym kam õ pidjô djwỳnhja amim, “Ije, mã gêdja ba nẽ? Mỳj gêdja ba on? Jakam dja ba 'ỳr ikra jano, ikra djwỳnh imã abêja dja ba 'ỳr ano gê gop me mar jabej.” Nãm ã amim anen kam me'ỳr kra djwỳnhja jano nhym me'ỳr tẽn bôx. \p \v 14 Nhym kam me kute puro djuw mex djwỳnhja kra pumũn kam abenmã 'ã karõ ne abenmã, “Be, kra ne wã. Ajrã, gu me on kubĩ. Tãwã dja bãm kum mỳjja kunĩ ngã, õ nêkrêx kunĩ kanga ane. Gu me on tãwã bĩn kam amim õ nêkrêx, õ mỳjja, õ pidjôja kunĩo aminhõ”, ane. \v 15 Ne kam pidjôkô kurũm bõm kumẽn kubĩ. Bir be, mã gêdja õ pidjô djwỳnhja kute me ja omã? \v 16 Bir be, dja õ pidjô djwỳnhja me'ỳr tẽn bôx ne me imex ne kam õ pidjôkôja atemã me ja'õmã kungã, ane. \p Nhym me kute maro ku'êja kuman kam kum, \p —Kati, gora gê ã o anhỹr kêt, ane. \p \v 17 Nhym kam Jeju arek mekam no tyn djan kam memã, \p —Mrãmri, ane. Mỳj'ã ne Metĩndjwỳnh pi'ôk no'ôkkam memã ja jakre? \q1 “E kum kẽn ja ne me kute kikreo ãm djwỳnhja kute kikremã armã te omũn kam bõm kumẽ. \q1 Kẽn ja ne kute kikremã o kajpar, kum o kajpar tỳxi”, ane. \m Mỳj'ã ne Metĩndjwỳnh kabẽn ja, nẽn? ane. \v 18 Ẽ, kẽn ja gêdja ga me ajõ 'ã tỹm ne prĩne 'ã amikrakrak ne. Nhym bep ta gêdja me ajõ nhiby tỹm ne prĩne angãn prĩne pyka mẽ ajo amrà, ane. Nãm ã Jeju kute prĩne kurê djwỳnh nhimexmã ã amijã kẽn jakreo ane. \p \v 19 Nhym kam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr te kute memã 'ã ujarẽnho ãmri kute o tỹm nhym me kute bĩnmã te 'ã amijakre. Jeju kute puro djuw mex djwỳnh'ã me akrekam. Nhym me kuman kam kam ngryk ne. Ne te kute o tỹm nhym me kute bĩnmã, ne kum me uma ne, kum me krãptĩtija pyma ne. \s1 Me kute Xedjamã pi'ôk kaprĩ nhõrmã. \r Mat 22.15; Mak 12.13; Rô 12.1 \p \v 20 Nãm te me kute Jeju bĩnmã o anen kam amim amã, kute kabẽn 'õ kupa'ã arẽnh nhym me kute on o tỹm ne bĩnmã ne me amim amã. \p Kam ne me Jeju'ỳr ar kwỳ jano. Ar kute amijo kabẽn mex ne kute amijo Jeju kabẽn mar prãm ne kute mỳjja jabej kukjêr kadjy ne me Jeju'ỳr ar ano. Ar kute pa 'amỳnh ne kute o tẽm ne me bajtem nhõ bẽnjadjwỳrjamã arẽnh nhym kute bĩnmã ne ar ã o ane. \p \v 21 Ar ja, ar 'êx ne kute amijo Jeju kabẽn mar prãmja ne ar kum, \p —Bẽnjadjwỳr, nã gãm katàt me imã mỳjja jarẽnh mexkumrẽx ne, ne katàt adjujarẽnho dja. Djã nã gãm te me mũja pymaje ne me mũjamã akabẽn mex jarẽ? Kati, nã gãm katàt me imã arẽnho aben pyràk ne, me imã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã adjujarẽnh mexkumrẽxo dja. Bar arỳm kuma. \v 22 Ẽ, djãm Metĩndjwỳnh kukràdjàkôt ne gu me baje bẽnjadjwỳr Xedjamã pi'ôk kaprĩ nhõrmã? Nàr kon. Goja on ar imã arẽ, ane. \p \v 23 Bẽnjadjwỳrbê Xedja ne me kunĩmã nhỹ ne mebê idjaero aminhõ ne pi'ôk kaprĩ'ã ar me 'wỳro ba. Me kute kum õr nhym kute we me utàrmã. Ja jabej ne we ar amijo kabẽn mex ne Jeju kukij. Kute “Kati, kwãrĩk wãnh kubajtemmã pi'ôk kaprĩ nhõr kêt,” anhỹr nhym Xedja nhõ krãkamngônhre kute o tỹmmã, nàr kon kute, “Nà, kum angã,” anhỹr nhym me ja kute o tỹmmã, ne ar kukij ne kum, \p —Djãm mrãmri ne gu me baje bẽnjadjwỳr Xedjamã pi'ôk kaprĩ nhõrmã, nàr kon? ane. \p Nhym bep kati, Jeju ne tu ar omũ, ar kadjwỳnhbê tu ar omũn kam arkum, \p \v 24 —Goja amrẽ ngônhponho pi'ôk kaprĩwão tẽ ba omũ, ane. \p Nhym kam ar kum o tẽn kungã. Nhym kam arkum kubẽ ne arkum, \p —Mỳj me'õ ne 'ã karõja? Ne mỳj me'õ ne 'ã idji jêtja? \p Nhym ar kum, \p —E kum bep Xedja karõ, ane. \p \v 25 Nhym kam arkum, \p —Bir be, õ pi'ôk kaprĩ. Dja gar kum angã nhym bep Metĩndjwỳnh nhõ mỳjjabit dja gar Metĩndjwỳnhmã angã, ane. \p \v 26 Nãm prĩne arkum arẽnh mexkumrẽx nhym kam ar abenmã, \p —Ije tô mã ne gwaj baje omã? Djãm nopnu: got kute mỳjja'õ kupa'ã arẽnh gwaj baje ajmã omã, ane. Nãm ar te me ipôkri Jejumã nõ, kute kabẽn'õ jarẽnh nhym ar kute o tỹmmã te me ipôkri kum nõ nhym mrãmri kabẽn kôt arẽ. Nhym kam ar tu anhikrê, pijàm djàje anhikrê. \s1 Me tyk ne akubyn tĩn jabej me Jeju kukij. \r Mat 22.23; Mak 12.18; Tex k 4.16 \p \v 27 Nhym pãnh me ja 'ỳr bôx. Mekbê xadjudjêu ne me kwỳ 'ỳr bôx. Nãm we me, \p —Kati, me tyk ne akubyn tĩn kêt, ane. Nãm tu me tykkumrẽx ne, ane. Me ja kwỳ ne me 'ỳr bôx ne kute mỳjja jabej kukjêrmã 'êx ne kum, \p \v 28 —Bẽnjadjwỳr, we Môjdjê ne me bamã me badjupãnh'ã karõ ne 'ã pi'ôk no'ôk ne. Me'õ prõ'ỳr mõr ne kra kêt ne tyk nhym atãri kamy'õ pãnh 'ỳr mõr ne kute kum kra djirmã arẽ, ane. Kamy kumrẽx 'ỳr mõrja tyk nhym kam kamy pãnh 'ỳr mõrja kute kum kra djir nhym kam kra kutewaja we kute bãm kamy kumrẽx tykja nhõ mỳjjao aminhõmã. Nhym bep atãri ja ne kute we bãm tĩn nhõ mỳjja jao aminhõmã. Nãm ã we Môjdjê 'ã me bamã karõo ane. \p \v 29 Be, kamybê 7 ne axikôt apôx. Nhym kutewaja prõ'ỳr mõ. Prõ'ỳr mõn kra kêt ne ty. \v 30 Nhym atãrija pãnh 'ỳr mõn kam ajte ty. \v 31 Nhym pãnh atãrija 'ỳr mõn kam kra kêt rã'ã ajte ty. Be, nãm ar ã o anhỹro tẽm tãmtã: nhym arỳm kutapureja aro ino ren 'ỳr mõn adjwỳnhdjwỳ ty, kra kêt ne ty. \v 32 Nhym arỳm ar prõja arkôt ty, kra kêt rã'ã ty. \p \v 33 Be, nija, mã gêdja me akubyn tĩnkam ar on? Nhym ne kute o kubajtem ne kute o prõ kêt dja 'ỳr mõ? Ar kunĩ ne ar axikôt 'ỳr ban ty, ane. Nãm ã mebê xadjudjêu Jejumã anhỹro dja. \p \v 34 Nhym kam memã, \p —Ẽ, pyka jabê me ar bari ne me prõ'ỳr ba nhym me nire mjên. \v 35 Nhym bep me akubyn tĩnkam gêdja me abenwỳr ba kêtkumrẽx ne. Metĩndjwỳnh kute me'ã mex nhôr nhym me tyk nhijukri akubyn tĩn me tãm gêdja me abenwỳr ba kêtkumrẽx ne. Me my prõ'ỳr ba kêt nhym me nire mjên kêt. \v 36 Nãm me akubyn tyk prãm kêtkumrẽx ne abenwỳr ba kêt ne. Kam ne me kute kadjy mrãnh djwỳnh pyràk. Ne arỳm akubyn tĩnkam dja me kubê Metĩndjwỳnh krakumrẽx ne tu tĩn ne ajte tyk kêt. \p \v 37 Môjdjêdjwỳ ne me tyk ne akubyn tĩnja memã o amirĩt ne. Ga me akaôk pôk ne tu mex ne ãm'ã ujarẽnhkam kute, \q1 “Ibê Abraãomẽ Idjakmẽ Djako ar õ Metĩndjwỳnh”, anhỹrja pumũ. \m Bẽnjadjwỳr'ã, Metĩndjwỳnh'ã ne ã ane. \v 38 Bir be, ar tyk tũmja Metĩndjwỳnhmã tĩn ne ar ba nĩj pumũ. Djãm Metĩndjwỳnhbê me tyk nhõ Metĩndjwỳnh? Kati, Metĩndjwỳnh ne me tĩn nhõ Metĩndjwỳnh. Me tyk kunĩ ne me kum tĩn. Me tykkumrẽx kêt. Metĩndjwỳnh ne akubyn meo tĩn. Kam ne ba me amã, “Metĩndjwỳnh ne kubê me tĩn nhõ Metĩndjwỳnh”, ane. \p \v 39 Nhym kam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh kwỳ ne kum, \p —Be, bẽnjadjwỳr, nã gãm me wãmã arẽnh mexkumrẽx ne, ane. \p Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh ne me kum mebê xadjudjêu kĩnh kêt nhym Jeju kabẽno me jao apa nhym me arỳm anhikrê. Nhym kam Môjdjê kukràdjà mar djwỳnh arỳm kôt omũn kĩnhkumrẽx. \v 40 Nhym kam me kunĩ arỳm kum Jeju pyman mỳjja'õ jabej kukjêr kêt ne arỳm tu anhikrê. \s1 Kritubê mỳj me'õ tàmdjwỳ jabej me kukij. \r Mat 22.41; Mak 12.35 \p \v 41-42 Nhym kam Jeju amipãnh me kukij. Kute memã amijã ujarẽnh nhym me kute mar ne kute kôt kum kator kadjy. Amrẽbê ne Metĩndjwỳnh memã Bẽnjadjwỳrbê kumkati jarẽ, kute memã anormã. Ne kam memã Bẽnjadjwỳrbê kumkati jarẽn arẽn arẽn arỳm memã ano. Metĩndjwỳnh ta ne memã Jeju jano, nhym kute memã amijarẽnho ãm nhym me kute kum katormã, me kute kubê Bẽnjadjwỳrbê kumkati kôt kum kator kadjy ne memã, \p —Nãm we me Bẽnjadjwỳrbê kumkati dja kubê Dawi tàmdjwỳ'õ, ane. Metĩndjwỳnh kute me bamã anorja dja kubê Dawi tàmdjwỳ. Mỳkam ne me kum Dawi tàmdjwỳ ane? Be, djãm Kritubê ne Dawi tàmdjwỳbit? Kati, kubê ne Dawi nhõ Bẽnjadjwỳrdjwỳ, ane. Dawi ta ne o õ Bẽnjadjwỳr ne me ngrer'ã pi'ôk no'ôkkam ajte ta, Dawi ta ne, \q1 “Inhõ Bẽnjadjwỳrmã ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ne kum, ‘Amrẽ idjubôk'ãnh nhỹ, Abẽnjadjwỳr raxkam idjubôk'ãnh nhỹ. \q1 \v 43 Ikutêp nhỹ ba 'ỳr amrẽ awỳr akurê djwỳnho mõ ga kwỳo apardjan kwỳ nhimex’, ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh inhõ Bẽnjadjwỳrmã arẽnho ane”, ane. \m \v 44 Bir be, ga Dawi kute kum “Abẽnjadjwỳr rax” anhỹrja pumũ. Mỳkam ne me Dawi tàmdjwỳ kajgo jarẽ? Djã nãm o tàmdjwỳ kajgo? Kati, Dawi ta ne kute o õ Bẽnjadjwỳr rax, ane. Nãm ã Jeju memã amijarẽnho anen o me unê nhym me kute ajte kukjêr kêtkumrẽx. \p \v 45 Nhym me itepato Jeju kabẽn maro kumex. Nhym kam Jeju me ipôkri kôt ba djwỳnhmã, \p \v 46 —Gora ar aminêje me omũ, ane. Aminêje Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhwã pumũ, ane. Me wã ne me kute amibẽn kadjy kute kubẽkà jabjêti jangjênh ne 'ã ba prãmkumrẽx. Nhym me ajte me krãptĩ nhipôkri kute me mexo àmran kute memã rũnh jarẽnh ne kute memã, “Bẽnjadjwỳr, djãm ga, djãm ga”, anhỹr jabit ne me kum kĩnh. Ne mebê idjaer bikprõnh djàkam kute abeno krĩ djàkam kute amijo rũnh ne kute mebê me rũnh krĩ djà pytàr prãmkumrẽx. Ne kam ajte me krãptĩ kute abeno bikprõnh ne àkuro krĩ katã kute mebê me rũnh krĩ djà pytàr prãmkumrẽx, ne kute mỳjja rũnh, mỳjja mexbit kur prãmkumrẽx. \p \v 47 Nãm ã me amijo rũnho bao anen kam ate ajte me 'uwtĩ krão apan mebê mỳjja kunĩo akĩ ne kam ajte ajkwaobit Metĩndjwỳnhmã kabẽn rũnh ne, ne kum kabẽn jabjêo ku'ê. Nãm me 'êx ne amijo mex ne kum kabẽn ne. Bep kati, me axwekumrẽx. Kam gêdja Metĩndjwỳnh me kuràm memã pãnh rax jarẽn prĩne me kuràm meo ajkẽ. Kam ne ba ar amã, “Gora ar aminêje me wã pumũ”, ane. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnhmã me kute amijo mex, amijo rũnh ne kute amijaxweo bipdjurja'ã ã arkum karõo ane. \c 21 \s1 Me'õ 'uwtĩ kute õ pi'ôk kaprĩ nhõr. \r Mak 12.41 \p \v 1 Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ỹr rã'ãkam ne ã arkum anhỹro nhỹ, arkum 'ã ujarẽnho nhỹn 'ã ujarẽnh pan kam ibôn nhỹn kàjmã krãn arỳm ari ar me omũ. Nhym me õ nêkrêx krãptĩ, õ pi'ôk kaprĩ krãptĩja Metĩndjwỳnhmã me kute pi'ôk kaprĩ nhõr djàkam kum pi'ôk kaprĩ rẽnho kumex, aben nhitepã kum kam rẽnho kumex. \v 2 Nhym kam me'õ nija, me'õ ni 'uwtĩ kubê mjên tyk nhym õ mỳjja kêtja ngônhponhreo pi'ôk kaprĩ byn o tẽn kam kum kumẽ. Amãnhkrutkam pãnh ngrire ne amẽ kubyn o tẽn kam kumẽ. \v 3 Nhym Jeju arek omũnho nhỹn kam arkum, \p —Ba ar amã arẽ, me'õ 'uwtĩ ja ne õ mỳjja kêt, ne tu me kuràm õ pi'ôk kaprĩ raxo tẽn Metĩndjwỳnhmã kungã. Me kunĩ kuràm pi'ôk kaprĩ raxo tẽn kum kungã. \v 4 Me ja ne me õ pi'ôk kaprĩ kumex ne kam 'ã kàtàm ne kumex. Ne kam 'ã kàtàmja Metĩndjwỳnhmã kungã. Nhym bep me'õ nija ne õ pi'ôk kaprĩ kêtê, pi'ôk kaprĩ ngrire ne tu kum kunĩ ngã. O kute amikadjy mỳjja byr ne krẽn ne tĩn kadjy Metĩndjwỳnhmã kunĩ ngã. Kum 'õ nõr kêtê. Kam ne ba ar amã, “Nãm me kuràm pi'ôk kaprĩ rax ne kum kungã. Mrãmri ne ba ar amã arẽ”, ane. \s1 Akubyn bôx djà kukãm mỳjja apôx tẽ. \r Mat 24.1; Mak 13.1; Xim k 4.1; A Xim 3.1 \p \v 5 Nhym ar kwỳ abenmã Metĩndjwỳnh nhõ kikretija jarẽnho mõ. Ne abenmã, \p —Kẽn ja ne mexkumrẽx. Nhym me o kikre nhym kĩnhkumrẽx. Ja ne kikre jao kĩnh ne. Ẽ, nhym me kwỳ kute Metĩndjwỳnh nhõ kikretio kĩnh kadjy kute apỹnh mỳjja aben kadjy õrkam kute o kikre ja kĩnhkumrẽxja pumũ, ane. \p \v 6 Nhym kam arkum, \p —Bir be, ar omũ. Ar aje omũnhwã gêdja õ akati, o bikẽnh djà nhõ akati 'ỳr bôx nhym me kurê djwỳnh prĩne kikreti ngrà. Dja me kẽn aben nhiby ikwã kunĩ nhikô rê. Nhym kam kẽn'õ aben nhiby nõr kêtkumrẽx, ane. \p \v 7 Nhym ar kum, \p —Bẽnjadjwỳr, nhỹnh amex 'õkam dja me kurê djwỳnh o ane? Mỳj gêdja kukãm apôx bar omũn kam kôt õ akatimã ikaton õ akati ma? ane. \p \v 8 Nhym kam arkum, \p —Ar amijã ano tỳx, gê me'õ ar amã 'êx ne ar anoo biknor ne Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽx kêt. Be, me krãptĩ dja ĩ aben totokmã me'ỳr bôx ne arỳm amijo 'êx. Amijo 'êx ne arỳm amijã imẽ. Amijã imẽn arỳm memã, “Me anhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati kadjy ne Metĩndjwỳnh ijano ba tẽn bôx. Ba ibê Kritu”, ane. \p Ne kam ajte, \p —Ota arỳm akubyn bôx djà nhõ akati kato, ane. Kwãrĩk wãnh gar me wã kabẽn mar ne mã mekôt abikamẽnh ne ar mekôt aba kêt. Dja gar tu ate akrã. \p \v 9 Gêdja me abeno kurê djwỳnh ne abenwỳr prõt ne aben nhimexo ba gar omũn kôt ama. Nhym ajte me kwỳ ta õ pykakam õ bẽnjadjwỳro kurê djwỳnh ne ta ajte jãm abeno kukan aben paro ba. Dja gar mỳjja ja man atĩn prãm kêt ne amã uma kêt. Ja kumrẽx gêdja me ã o anhỹro tẽ. Kraxje kute inomã mẽnh kêt, kute 'ỳr o tẽm rã'ã, ane. \p \v 10 Nãm ã Jeju arkum 'ã karõo anen kam ajte arkum, \p —Nà, apỹnh me ba djàri gêdja me abenwỳr prõt ne aben nhimexo ba. Nhym apỹnh pyka abenã rôrôk djàri dja me abeno kurê djwỳnh ne aben nhimexo ba. \v 11 Apỹnh pyka djàri gêdja kam pyka terte:t ne, tertet rax ne. Nhym prãmdjwỳ me kwỳ nhimex. Nhym apỹnh me kanê djàri me kwỳ nhimex ne. Nhym mỳjja rũnh, mỳjja pymadjwỳ kàjkwa kurũm apô:x ne kumex. \p \v 12 Nhym bep mỳjja ja apôx kêtri gêdja me ar ajo rôrôk ne prĩne ar ajo ajkẽ. Ne me bikprõnh djà'ỳr ar apa 'amỳn ar ajo mõn me bẽnjadjwỳrmã ar ajo 'êx ne ar ajaxweo ar apytàn mebê ijê djàkam ar arẽ. Ar amã ijabê ne amã ikĩnhkôt gêdja me me bẽnjadjwỳr'ỳr ar apa 'amỳn ar ajo mrã. Me bẽnjadjwỳr krymẽ me bẽnjadjwỳr rũnh'ỳr ar ajo mrã. \v 13 Kam, kamã gêdja gar memã ikukràdjà ny'ã ajarẽ gê me kuma. \v 14 Kam gêdja gar adjumar punu kêt ne amim, “Mỳj ikabẽn gêdja me amiwỳr ijo tẽ ba arẽ”? anhỹr kêt. Ne, “Mã dja ba gêt memã amijã idjàprãrmã ikabẽn ja on”? anhỹr kêt. Kwãrĩk wãnh gar ã amim anhỹr kêt, anhỹr djwỳnhràm ã amim anhỹr kêt. \p \v 15 Bep kati, ba gêdja ba ar ajamakmã ikabẽn wadjà. Ba gêdja ba ar amã ikabẽn jarẽ gar kam ikabẽn ja tãm memã arẽ nhym kam ar akurê djwỳnh te ar amã ãm tỳx ne kute kabẽn'õ mar ne kute bẽno ar ajapanhmãn tu anhikrê. \v 16 E kum ã, ar abãmmẽ, ar anã, ar akamy, ar anhõbikwaja tãm gêdja me ar akurê djwỳnh'ỳr ar apa 'amỳn ar ajo mrã nhym me ar akwỳ pa. \v 17 Ikôt ar abikamẽnhkam dja me kunĩ kum ar akurê ne. \p \v 18 Nhym bep Metĩndjwỳnh ta gêdja prĩne ar ajo djuw mex ne ar apumũnh 'ãno dja. Djãm kum ar apumũnh kangamã got? Kati, gêdjãm prĩne ar apumũnh 'ãno dja. \v 19 Gora ar memã adjãm tỳx. Dja gar adjãm tỳx ne 'ãno djan arỳm tu atĩnkumrẽx. \p \v 20 Gêdja krãkamngônh Djeruxarẽmã ipôk mõ ne 'ã aben krãkà proo mõ gar kam omũn arỳm kôt ama. Mrãmri ne arỳm õ akati têpo tẽ, Djeruxarẽo bikẽnh djà nhõ akati têpo tẽ, me kute me amõr djà ngrành ne kute prĩne kapõnhmã ne arỳm têpo mõ. \v 21 Kam gêdja Djeruxarẽ bu'ã pyka ja nhidjibê Djudêjakam me ja amijã maje krãnh'ỳr prõt ne. Nhym bep krĩbê me ja gêdja me amikrà kêt mex ne amijã maje kurũm kato. Nhym purkam me jamẽ, bàkam me jamẽ gêdja me ajte akubyn ũrkwãmã mõr kêt. Dja me tu ãm kamã ajmà, apỹnh krãnh'ỳr ba. Akubyn krĩmã mõr ne bôx ne ajte akubyn prõt kêt. Tu ãm kamã amũ prõt ne. \p \v 22 Be, akati kaprĩ ne ja. Akati kĩnh kê:tkumrẽx ne ja. Mrãmri gêdja Metĩndjwỳnh me axwekam ngryk ne me axwe pãnh prĩ:ne meo ajkẽ. Anhỹr djwỳnhràm ne Metĩndjwỳnh pi'ôk no'ôkkam ja kunĩ'ã ajarẽ. Dja õ akati 'ỳr bôx, anhỹr djwỳnhràm Metĩndjwỳnh kute pi'ôk no'ôkkam arẽnh jakôt dja 'ỳr bôx ne kam kôt ã o anhỹro tẽ. \p \v 23-24 Be, akati ja dja kaprĩ ra:x ne. Watĩre me nire tujarô, watĩre me nire kute kra karàre jamỳnhja. Mã gêdja me ja krãkamngônh pymaje prõtja on? Metĩndjwỳnh gêdja pyka jakam me jakam ngry:k ne. Ne prĩne kam meo ajkẽ, me axwekam. Metĩndjwỳnh ta gêdja pyka ja'ỳr me kurê djwỳnh jano nhym me me'ỳr bôx ne Djeruxarẽmã ipôk ne kam prĩne me imexo mõ. Kàxdjwa kajgoo me kwỳ nhimex ne kam amipardja'ã me kwỳ pa 'amỳn kam apỹnh me bajtem nhõ pykakôt me kungrà. Krãkamngônhre bajtem ja gêdja prĩne Djeruxarẽo ajkẽ, prĩne o ajkẽn kungràn jãm o mrãn kurẽn kam arỳm mỳrbê kam ajkarê. Kam bikarêr rã'ã: nhym arỳm me kute meo bikẽnh djà nhõ akati apêx. Arỳm me bajtem nhõ akatija apêx nhym arỳm me mã mõ. \p \v 25 Nhym kàjkwakam mỳjja pumũnh kêt kwỳ rax dja apôx. Mytmẽ mytyrwỳmẽ kanhêtirekam gêdja mỳjja apôx ne kumex. Nhym pykabêdjwỳ ngô rax dja tàm ne aben pumjuw ne mũja bê abenã ajkapĩ ne kam rãrã:ko nõ. Dja me apỹnh õ pyka djàri omũn kam abenmã, \p —Mỳj got ja? Mỳkam? anen kam umar punure. Te kute mỳjja'õ marmãn mỳjja'õ mar kêtkumrẽx ne kam axwe umarre. \v 26 Ne kam terteto kumex. Mỳjja pyma kator ne kute prĩne pykao bikamỳr ne kute prĩne meo bikẽnh pymaje ne me terteto kumex. Nãm me amijã ja kamnhĩx ne kam tĩn prã:m ne. Te tĩn prãme ne kam terte:to kumex. Djãm mỳjja pyma ngri: ne apôxmã got me umaje tertet kêt ne. Kàjkwakam apỹnh mỳjja tỳ:x dja amingrẽk ne. \p \v 27 Kam gêdja ba me'ỳr bôx nhym kam me kunĩ ipumũ. Ije amijo inhĩ dja ba imextire ne itỳxkumrẽx ne ipyma:kumrẽx ne. Kam dja ba kàjkwakam kakrã kôt bôx nhym me kunĩ: arỳm ibôxkôt ipumũ. \v 28 Kukãm ne mỳjja apôxja. Bir be, gêdja mỳjja ja arỳm apôxmo krax ga kam ar amikam atỳx. Amikam atỳx ne akĩnh ne. Arỳm ije ar apytàrmã me awỳr ibôx 'ỳr, ane. \p \v 29 Ne kam ajte arkum atemã mỳjja 'õ'ã ujarẽnh jakreo tẽn arkum, \p —Gop ar pidjôbê pigêremẽ ràmtàxtemẽ pĩ kunĩ ma. \v 30 Amex kutã gêdja 'ô ingrã gar kam arỳm amexmã kamnhĩx nhym kam arỳm amex ne. \p \v 31 Bir be, gêdja ba ije ar amã mỳjja jarẽnhja ã apôx mõr ane gar kam arỳm ijabej rĩt ne ijabej ajkam ama. Akubyn ibôx ne me kadjy ibẽnjadjwỳr rax ne ipymao ije me utàr ne ar meo ibamã arỳm 'ỳr. 'Ỳr dja mỳjja apôx tẽ. Amex kutã gêdja pi'ô ingrã, nhym bep ibôx kutã gêdja mỳjja pymatija apôx mõ. \p \v 32 Nà, mrãmri ne ba ar amã kôt arẽ. Ar anhõ krôkam me kamingrãny ja gêdja me tyk par kêtri mỳjja ja kunĩ apôx. Mrãmri ne ba ar amã arẽ. \v 33 Ikabẽn kajgo kêtkumrẽx. Gêdja pykamẽ kàjkwa ĩ apêx nhym bep ba ikabẽn gêdja 'õ biknor kêtkumrẽx. Mrãmri gêdja ba ije mỳjja jarẽnh ja kunĩ apôx nhym me omũ. \p \v 34 Gora ar ikam amakbê amijã ano tỳx ne amijãno dja. Gar mrãmri akukràdjà mexbito atẽm rã'ã. Kwãrĩk wãnh gar kadjwati kangôkôtbit\f + \fr 21:34 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* ar aban o akõm nhym kute bõm ar ano rẽnh ne prĩne kute ar ano kamrêkwã wãm nõ. Ne kôt arĩk ar abawã gêdja wãm nõ. Kwãrĩk wãnh gar pyka jabêbit adjumar punukôtbit ajamak bẽn ne o aba kêt. Dja gar ã ar anhỹr aba ba kam ar ajaêrbê bôx gar kam ajmã imã amijarẽnh on? \v 35 Kute mrãmri ne me mrymã krĩn kute aêrbê parja pyràk. Be, dja ba ã anen ar ajaêrbê bôx, pyka kunĩkôt dja ba ã ar ajaêrbê ibôxo ane, ar akunĩ jaêrbê ibôxo ane. \p \v 36 Kukãm dja ĩ mỳjja kunĩ apôx tẽ. Kadjy ne ba ar amã, “Gop ar arek ijabej ajkam aman amijãno dja. Mã amijãno djan arek Metĩndjwỳnhmã amijo adjà'wỳr rã'ã gê ar ajo tỳx. Gar atỳx ne mỳjja punu apôxkam ijãno djan ikanga kêt. Ne akubyn ibôxkam amikam apijàm kêt ne ikabem aku'ê. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôxja ikabem amikam apijàm kêt ne aku'ê.” Nãm ã Jeju arkum bôx djà nhõ akatimẽ kukãm mỳjja apôx djà nhõ akatimẽ arkum arẽnho ane. \p \v 37-38 Ne kam akati kunĩkôt memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnh tẽ. Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam memã 'ã ujarẽnh tẽ. Nhym amykry nhym kam krãnhbê Oriwêre'ỳr tẽn kam ikwã. Nhym akati nhym ajte akubyn Metĩndjwỳnh nhõ kikreti'ỳr tẽn kam ajte memã 'ã ujarẽnho dja. Nhym me kryràm 'ỳr ban bôx ne ujarẽnh ma nhym amykry nhym me mã ba. Nãm ã akati kunĩkôt ã o anhỹro tẽ. \c 22 \s1 Me kute Jeju bĩn kadjy o aben maro ỹr. \r Mat 26.14; Mak 14.10 \p \v 1 Arỳm ne Metĩndjwỳnh nhõ akati, amrẽbê Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhym me mã kôt kute mar nhõ akati arỳm o rãm ne ja o mõ. Kam ne me djwỳponhrebit ku. \p \v 2 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me abenmã Jeju'ã karõo mõ. Mete bĩnmã ne me abenmã 'ã karõo mõ. Ne kam me kum me kàtàmja pyma ne. Me kàtàm ja ne me kunĩ kum Jeju kĩnhĩ. Nhym bep me ja, me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me kum kurê ne kam kute bĩnmã abenmã 'ã karõo mõn kam kum me kàtàmja pyma ne. \p \v 3 Nhym kam Xatanaj Djudamã wadjà. Jeju kôt ba djwỳnhbê 12'õ ne Djuda. Idji 'õ ne Ikadji. Kumã ne Xatanaj wadjà. \v 4 Arỳm Djudamã wadjà nhym kam arỳm mã me'ỳr tẽ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me'ỳr tẽ. Me'ỳr tẽn bôx nhym me abenmã 'ã àpnênho nhỹ. Nhym kam me kum, \p —Ije ba gop on me amã Jeju kanga ga me abĩn amã kurê kêt, ane. \p \v 5 Nhym kam arỳm me kĩnhkumrẽx. Kĩnhkumrẽx ne kam kum, \p —Mexkumrẽx. Gêdja bar kam pãnh amã pi'ôk kaprĩre ngã, ane. \p \v 6 Nhym kam “Ô ane. Nhym kam me arỳm kum pi'ôk kaprĩre ngã nhym kam amim kubyn kam ate kato. Katon kam arỳm Jeju'ã amim karõo tẽ. Me 'ã bikprõnh kêtri, me no prãri ne kute me kum kangamã amã. \s1 Me kute Jeju bĩn kêtri kôt ba djwỳnhmẽ ro'ã õ kwỳ krẽn mex. \r Mat 26.17; Mak 14.12 \p \v 7 Nhym kam mebê idjaer kukràdjàkôt mete djwỳponhbit kur nhõ akati arỳm kato. Kam ne me apỹnh ũrkwãkam Metĩndjwỳnhmã mrykĩ'ãtomti pan kubôn kuku. Amrẽbê Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati me kute kôt mar kadjy ne me ã o ane. \v 8 Kam ne Jeju kôt ba djwỳnh jano. Nãm Pedrumẽ Djuão ar anon arkum, \p —Ar tẽn ar ikutêp mrykĩ'ãtomti jabatành nyrewã bĩn aga. Bar wãm bôx gwaj kukrẽ. Gwaj baje Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar kadjy mrykĩ'ãtomti krẽ, ane. \p \v 9 Nhym ar kum, \p —Nhỹnh gêdja bar ar akutêp mry ga? ane. \p \v 10-11 Nhym kam arkum, \p —Ẽ, ba ar amã arẽ. Gêdja gar tẽn krĩ'ỳr bôx nhym me'õ my ngôo tẽn ar akajpa. Ga kam ar kôt tẽ nhym ũrkwãmã wadjà. Gar kôt wadjàn kam õ kikre djwỳnhjamã kum, “Bẽnjadjwỳr ne amã, ‘Nhỹnh kumoka'ê ja ne me bôx ny kadjy, dja ba ikôt ba djwỳnhmẽ ro'ã bôx ne kam inhõ kwỳ krẽ? Ar ije Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar kadjy mrykĩ'ãtomti krẽ’? ane.” \v 12 Dja gar ã kum ane nhym kam ar amã kumoka'ê rax jakre, kỳjrũm imõkkam kumoka'ê raxwã jakre, kapõnh pro, arỳm o mex pro, kam gêdja gar ar ikutêp agan adji, ane. \p \v 13 Nhym kam ar tẽn kam kajpa. Kute arkum arẽnh kôtô. Kute arkum arẽnh kôt ne ar tẽn me'õja pumũn kam kôt tẽn ũrkwãmã wadjàn kam ar kutêp mry ga. \p \v 14 Nhym Jeju kute kôt ba djwỳnho mõrja'ã arỳm apajrũm myt tẽ. Nhym ar bôx ne kam ro'ã õ kwỳ krẽnmã arỳm nhỹ. \v 15 Nhỹ nhym Jeju arkum, kôt ba djwỳnhbê 12mã, \p —Ba ne ba imã gwaj baro'ã banhõ kwỳ krẽn prãmkumrẽx. Itokry kêtri gwaj baro'ã baje Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar kadjy mrykĩ'ãtomti krẽn prãmã. \v 16 Ẽ, ba ar amã arẽ. Ja dja ba krẽn o ino re. Ne kam ajte krẽn kêt 'iry:n kam Metĩndjwỳnh me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute me utàr ne kute ar meo bakambit gêdja ba ajte inhõ kwỳ krẽn djà djwỳnhja krẽ, ane. \p \v 17 Ne ngônhkrãkam uba kangôjadjwỳ byn 'ã Metĩndjwỳnhmã õdjành jarẽn kam arkum, \p —Mĩ, ar jao ikõ, aben nhitepã o akõmo mõ. \v 18 Ba ar amã arẽ, gar ama. Ije pidjô kangôo ikõmo krã'yr ne ja. Metĩndjwỳnh kute amim õ me ja kunĩ pytàr ne kute meo bakambit dja ba ajte pidjô kangô nyo ikõ. \p \v 19 Ne kam ajte djwỳ ja byn 'ã Metĩndjwỳnhmã õdjành jarẽn kam kokijn apỹnh arkum kungãn arkum, \p —Ẽ, inhĩ ne ja. Inhĩ'ã ne ba djwỳ jakren ar amã kokij. Ar akadjy dja ba ty. Dja me pĩte'y'ã inhôn ibĩ. Dja gar akuprõn inhĩ ja'ã djwỳ jakren krẽ. Dja gar krẽn ã imaro anen imar rã'ã ne, ane. \p \v 20 Nhym ar õ kwỳ krẽn pa nhym kam ajte uba kangô byn kam arkum, \p —Ikamrô'ã ne ba pidjôbê uba kangô jakre. Dja me ibĩ nhym kam ityk jakôt dja ikamrô ã me akadjy prõt ne bixabjêr ane. Ikamrô jakôt gêdja Metĩndjwỳnh me amã kukràdjà ny, kabẽn ny jarẽnh mãmdji. \p \v 21-22 Ẽ, ikuri ỹr ne õ kwỳ krẽno ỹr ja gêdja ikurê djwỳnhmã ikanga. Mrãmri dja me ibĩ. Amrẽbê ne Metĩndjwỳnh me kute ibĩn kadjy amim ijã karõ. Kute amim ijã karõjakôt gêdja me ibĩ. Ba ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôxja gêdja me ibĩ. Watĩre kute ikurê djwỳnhmã ikanga djwỳnhwã. Ta gêdja tokry ra:x ne, ane. \p \v 23 Nãm ã Jeju arkum ane nhym kam kôt ba djwỳnhja abenmã, \p —Ije, mỳj gwaj bajõ dja gwaj kurê djwỳnhmã kanga? ane. \v 24 Ne abenkam kangao kumex ne kam adjwỳnhdjwỳ abenbê bẽnjadjwỳr pytàro kumex. Ne abenmã, \p —Ba gêdja ba gop ibẽnjadjwỳr raxo ar ajakre, anhỹro kumex. \p \v 25 Nhym kam Jeju arkum, \p —Me bajtemkam ne me bẽnjadjwỳr rũnh kabẽno meo atom ne ar meo ba. Nãm we memã, “Idjukaprĩkôt ne ba amim me ajo atom ne amim ar me ajo iba. Me akadjy ne ba ibẽnjadjwỳr rax”, ane. Nãm we ã me bajtemkam me bẽnjadjwỳr we ã ane. \p \v 26 Bep kati, ar ga dja gar ã anhỹr kêtkumrẽx ne. Dja gar ajõ abenkam arax jabej, djã gãm aje me kutapure pyràk ne me katẽn tẽ. Ne ar ajõ amikam aben kadjy abẽnjadjwỳr jabej gêdja ga tu ar memã adjàpênh aba. \v 27 Nhym ne bẽnjadjwỳr raxo kute aben jakrenh? Djãm kum ỹr nhym kute 'ỳr õmrõo tẽmja? Nàr kon djãm kum àpênh ne kute kum õmrõ ne o tẽmja? Kum ỹrja. Bep kati, ba ne ba te ibẽnjadjwỳr raxo me bẽnjadjwỳr kunĩ jakren tu amijo ikàtàm ne ar ar amã idjàpênh iba. Dja gar ã ikudjwa ane. \p \v 28 Ẽ, ar ga ne gar amexkumrẽx. Nãm me te kum ikurên ijo ajkẽ gar mã ijã angrà tỳx ne. \v 29-30 Kam gêdja ba akati 'õkam arỳm ar ajã bẽnjadjwỳr rẽ. Ibãm ne ijã bẽnjadjwỳr mẽ ba kam badjwỳ amidjô'ã ar ajã bẽnjadjwỳr rẽ. Kam dja gar inhõ pyka djwỳnhkam ar akadjy ibẽnjadjwỳr ne ije ar ajo ibakam ikôt anhõ kwỳ krẽn kôt ikõ. Kam dja gar me bẽnjadjwỳr rũnh krĩ djàkam memã akrĩn ar meo aba, apỹnh me kute mekbê idjaermã idji jarẽnh djàri kubê 12jamã akrĩn ar meo aba, ane. \p \v 31 Ỹ, Ximão, Ximão, ota arỳm Xatanaj ar ajã Ibãm ma, kute ar akabimã, mrãmri ar amã ikĩnh ne ijã angrà tỳx ne ar ikôt aba jabej. Kute mrãmri ne me kute bày 'ykà katêk ne kute djwỳ kapĩn djàkam krĩn kute kapĩn ja pyràk. Dja ã Xatanaj kute ar akabimã ã ar ajo ane. \v 32 Ẽ, Ximão, ba ne ba arỳm Ibãmmã ajo a'uw. Ijã angrà tỳx ne mã ikôt abikamẽnh ne ar ikôt aba kadjy. Dja ga mekôt ikangan kam akubyn aje iwỳr amijo akẽxkam gora akamydjwỳo tỳx, ane. \p \v 33 Nhym kam Pedru kum, \p —Kati, Bẽnjadjwỳr, ba dja ba apymaje iprõt kêtkumrẽx ne. Gêdja me kute abê ijê jabej akôt ibê ijê. Ne kute abĩn o mõr jabej akôt ibĩ, ane. \p \v 34 Nhym kam Jeju kum, \p —Kati, ba amã arẽ, Pedru. Akamàt ja tãmkam õkrẽnẽ'ãnh kàr kêtri dja ga amijã maje memã ajêxo dja. Memã aminêje ajêxo adjãmo amãnhkrut ne ikjêkêt ne memã, “Kati, ije tãwã pumũnh kêt”, ane. Be, dja ga ã memã ijã ane. Ba arỳm amã arẽ, ane. \p \v 35 Nãm Jeju ã Pedrumã anen kam ajte arkum, \p —Ije õbê ar ajanor gar anhỹkam amõr ne aje anhõ katõk'y djà, aparkà 'õ byr ne o amõr kêt ne ajênh 'õ aje tur ne o amõr kêtja, djori kam ar anhõ mỳjja kêt? Ne kam ar anhõ kwỳ krẽn djà kêt? ane. \p Nhym ar kum, \p —Kati, kam ar inhõ mỳjja, kam ar inhõ kwỳ krẽn djà. Me ne me ar imã kungã, ane. \p \v 36 Nhym kam arkum, \p —Nhym bep jakam ne atemã. Jakam dja gar anhõ katõk'y djàwã jamà ne ajênhdjwỳ'õ tun o mõ. Ne anhõ kàxdjwa kajgo kêt jabej on kadjy aminhinôkàtiwã ngãn pãnh pi'ôk kaprĩ byn amim o 'õ byn ar o mrã. \v 37 Ba ar amã arẽ. Arỳm ne me kute ibĩnmã arỳm ijo rã:m ne jao tẽ. Amrẽbê me kute Metĩndjwỳnh kabẽnkam ijã pi'ôk no'ôkkam kute, \q1 “Nãm me o axwen me axwemẽ ro'ã kubĩ”, \m anhỹr ja arỳm kator 'ỳ:r. Amrẽbê me kute ijã pi'ôk no'ôk ja gêdja mrãmri on kato nhym me omũ, ane. \p \v 38 Nhym ar kam kum, \p —Bẽnjadjwỳr, omũ, ota ar inhõ kàxdjwa kajgo amãnhkrut, ane. \p Nhym kam arkum, \p —Ã, aj, anũ, ane. \s1 Pidjôkôkam Bãmmã amijarẽnho ỹr. \r Mat 26.36; Mak 14.32 \p \v 39 Nãm arkum “Anũ” anen ate kikre kurũm katon krãnhbê Oriwêre'ỳr kôt ba djwỳnho mõ. Kute 'ỳr aro mõr tũmja 'ỳr ne ajte aro mõ. \v 40 'Ỳr aro mõn aro bôx ne kam arkum, \p —Ar Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Gêdja me te ar ajaxwe'ã ar amã apnê, gar mekôt ajaxwe kêt. Ja kadjy dja gar kum amijo a'wỳ, ane. \p \v 41 Arkum anen ate tẽn ỹro rãm ne nĩj. Nãm kôt ba djwỳnhmã iren tẽn ỹro rãm ne nĩj ne kõnkrão nhỹ. Ne kam arek Bãmmã kabẽno nhỹ. \v 42 Ne kum, \p —Djũnwã, aje ibê ikaprĩja kadjàr jabej on ibê kaba. Aje ibê ikaprĩ kadjàr nhym me kute ibĩn kêtmã ne ba amã amijarẽ. Nàr kon, dja ga mrãmri ibê kadjàr kêt jabej ba tu mrãmri itokryo itẽm rã'ã. Djãm ba ne ba amimar kôt ar amijo iba? Kati, akabẽnkôt ne ba amijo iba, ane. \p \v 43 Nhym kam kàjkwa kurũm kadjy mrãnh djwỳnh 'ỳr ruw ne kam o tỳx ne. \v 44 Nhym kam akubyn Bãmmã amijarẽnho nhỹ. Kaprĩ ra:xkam ajte akubyn prĩne kum amikôt amijarẽnho nhỹ. Kaprĩ raxkam ne õ djàkam tokry. Tokry raxkam ne arỳm 'ã ngô pepeko dja. Djãm 'ã ngô? Kati, kamrô ne prõto dja, pykakam totoko dja. \v 45 Ne Bãmmã amijarẽnho nhỹn kam kum amijarẽnh pan kàjmã djan kam akubyn kôt ba djwỳnh'ỳr tẽ. Nhym kôt ba djwỳnh arek õto kumex. Kaprĩ raxkam arek õto kumex. \v 46 Nhym kam arkum, \p —Mỳkam ne gar arek anhõto akumex? On ar kàjmã djan Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Gêdja me te ar ajaxwe'ã ar amã apnê, gar mekôt ajaxwe kêt. Ja kadjy dja gar kum amijo a'wỳ, ane. \s1 Me kute Jejuo tỹm. \r Mat 26.47; Mak 14.43; Dju r 18.3 \p \v 47 Arkum kabẽno ãm rã'ã nhym arỳm me kute pa 'amỳnh ne o mõrmã arỳm 'ỳr bôx. Me krãptĩ ne me arỳm 'ỳr bôx. Djuda, Jeju kôt ba djwỳnhbê 12ja'õ ne 'ỳr meo mõ. Ne kam kute o tỹm ne kute ine kaôrmã 'ỳr tẽ. \v 48 Nhym kam kum, \p —Djuda, djãm aje inhine kaôro atẽm pro aje memã ijo atỹmmã ne ga iwỳr tẽ? Nã gãm ajêx ne ije amijo inhĩ ne me awỳr ibôxja ijo anhõbikwan inhine kaô, ane. \p \v 49 Nhym kam Jeju nhõ àpênh bu'ã ku'êja arỳm kuma, tu amikam kuman kum, \p —Bẽnjadjwỳr, djãm ar ije kàxdjwa kajgoo me ja parmã? ane. \v 50 Nhym ate ar'õ me'õjamã akabê, me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax nhõ àpênh ja'õmã akabên toxy anen arỳm amak nhikjê ta, amak djubôk ne kuta. Nãm tu amak toprik ane nhym wãnh amak tỹm. \p \v 51 Nhym kam Jeju, \p —Aje, anũ, arek ar dja, ane. Ne kam amak djãm djà kupê nhym arỳm ajte amak mex ne. \p \v 52 Nhym kam me kute pa 'amỳnhmã 'ỳr mõrjamã, me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam krãkamngônhmẽ mebêngêttemã, \p —Ije djãm idjàkĩnhĩ ne ga me aje ibĩnmã iwỳr anhõ kômẽ anhõ kàxdjwa kajgomẽ o mõ? ane. \v 53 Myt kunĩkôt ne ba me akam ar Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam iba ga me kam kam ijo atỹm kêt ne. Nà, mrãmri me anhõ akati ne ja. Me ajaxwe rax ne kute akamàt kô tyk pyràk. Nãm prĩne me bajo ajkamuw. Kam ne ga me aje ipa 'amỳnhmã iwỳr mõ, ane. \s1 Pedru aminêje 'êx. \r Mat 26.69; Mak 14.66; Dju r 18.15 \p \v 54 Nãm ã memã ane nhym kam me pa 'amỳn kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax nhõ kikre'ỳr o mõ. 'Ỳr o mõ nhym kam Pedru mekôt tẽ, nĩjar memã kre rax ne tẽ. \v 55 Nhym me arỳm Jejuo mõn o bôx, me kute pa 'amỳnhja ne me arỳm o mõn o bôx ne kam kikre nhipôkri kênh ngrire jakam amim kuton kam 'ã ànhũnho kumex. Nhym kam Pedru mekôt tẽn 'ỳr wadjàn kam me ikô'ã nhỹ. \v 56 Nhym bẽnjadjwỳr nhõ àpênh kurererja kuwy pôkmã omũ ne kam 'ỳr tẽn kam no tyn djan kam memã, \p —Tãwãdjwỳ ne arkôt ba, ane. \p \v 57 Nhym kam Pedru aminêje 'êx ne kum, \p —Kati, arkati. Ije tãwã pumũnh kêt, ane. \p \v 58 Nhym adjynkêt ne me'õ mydjwỳ 'ỳr bôx ne omũn kam kum, \p —Gadjwỳ ne ga abê õ àpênh'õ, ane. \p Nhym kam kum, \p —Kati, arkati. Ibê õ àpênh kêtê, ane. \p \v 59 Nhym 'ãtũm nhym ajte me'õ myjadjwỳ 'ỳr bôx ne 'ã no tỳx mex ne 'ãno djan memã arẽn memã, \p —Mrãmri ne tãwãdjwỳ arkôt ba. Kubê pykabê Garrêja kra'õ, ane. \p \v 60 Nhym kam kum, \p —Kati, ije akabẽnwã mar kêt. Ije akabẽnwã mar prãm kêtkumrẽx, ane. Ne kam kabẽno ỹr rã'ã nhym 'ã õkrẽnẽ'ãnh kà. \v 61 Nhym kam Bẽnjadjwỳr 'ỳr akẽx ne omũ. Nãm ar aktã aben pumũ. Nhym kam arỳm Pedru Bẽnjadjwỳr kabẽn ma. Kute anhỹr djwỳnhràm kum kabẽn jarẽnh ja ne arỳm kuma. Kute kum, \p —Akamàt ja tãmkam õkrẽnẽ'ãnh kàr kêtri dja ga aminêje ajêxo amãnhkrut ne ikjê kêt ne memã, “Kati, ije tãwã pumũnh kêt”, anhỹr ja ne arỳm kuma. \v 62 Ne kam katon mu:w. Kaprĩ raxkam ne mỳr rax ne. \s1 Krãkamngônh kute Jeju'ã bẽno bikẽnho ãm. \r Mat 26.67; Mak 14.65 \p \v 63 Nhym me kute Jeju pumũnho ku'êja kam bẽno ajkẽn tak ne. \v 64 Nãm me no'ã pron kam apỹnh tak ne kam kum, \p —Aj, goja me'õ kute akurwanhjakôt omũ. Goja tu aman me imã arẽ, ane. \v 65 Nãm me prĩ:ne o ajkẽ. Nãm me aprỳ:o kumex. \s1 Me rũnh kute Jeju axwe jabej kukjêr. \r Mat 26.57; Mak 14.55; Dju r 18.12 \p \v 66 Nhym arỳm akati nhym kam mebê idjaer bêngêtmẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me kute Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ, me ta ne me aben pydjin amiwỳr Jeju 'uw. Nhym kam me me'ỳr Jejuo mõn o bôx ne me kabem kudja. \v 67 Me kabem kudja nhym me kum, \p —Goja on me imã amijarẽ. Djãm abê me babê idjaer nhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati, nẽn? Goja on me imã amijarẽ, ane. \p Nhym kam memã, \p —Got ba ren me amã amijarẽ ga ren me amim imar kêtkumrẽx ne. \v 68 Ba ren badjwỳ me akukij ga ren me imã arẽnh kêt ne. \v 69 Nhym bep jakam gêdja ba on Metĩndjwỳnh pymati djubôk'ãnh nhỹ. Ba ije amijo inhĩ ne ibẽnjadjwỳr raxkam gêdja ba ubôk'ãnh nhỹ, ane. \p \v 70 Nhym kam me kunĩ kukij ne kum, \p —Djãm abê Metĩndjwỳnh kra? ane. \p Nhym kam memã, \p —Ãã, kôt ne ga me aje arẽnhwã, ane. \p \v 71 Nhym kam me abenmã, \p —Bir be, arỳm ta kute amijo Metĩndjwỳnhja ma. Mỳj kadjy dja gu me ajte me'õdjwỳ kukij? Kati, ta ne arỳm amijarẽ gu me arỳm kuma, ane. \c 23 \s1 Piratu kute Jeju axwe jabej kukjêr. \r Mat 27.1; Mak 15.1; Dju r 18.28 \p \v 1 Nhym kam me rũnhja eku:n kàjmã djan mũjar Piratu'ỳr o mõn o bôx. \v 2 O bôx ne kam Piratumã Jeju kàmex jarẽn kum, \p —Ẽ, tãmja ne axwere. Tãwã ne ar me ibê idjaer noo biknoro ba. Ba meo tỹm ne awỳr o mõ. Nãm we me imã, “Kwãrĩk wãnh ga me bẽnjadjwỳr raxbê Xedja me kunĩmã ỹr djwỳnhmã pi'ôk kaprĩ nhõr kêt”, ane. Ibê me anhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatikam gêdja ba ipymao ar me apytàn me ajo iba, ane. Nãm we ã me inoo biknoro ane, ane. Nãm ã me Jejuo 'êxo ane. \p \v 3 Nhym kam Piratu Jejumã, \p —Djãm abê mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax? ane. \p Nhym kam kum, \p —Ãã, kôt ne ga aje arẽnhwã, ane. \p \v 4 Nhym kam Piratu me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me krãptĩmã, \p —Nã bãm te kukij. Ajmã kute kêt. Axwe kêtkumrẽx, ane. \p \v 5 Nhym kam me mã kum 'ã apnê. Kum 'ã apnê:n kum, \p —Kati, nãm prĩne aben kadjy memã 'êx mõ. Nãm Garrêja kurũm tẽn Djudêjakam bôx ne aben kadjy memã 'êx. Nãm krĩ 'õkam bôx ne aben kadjy memã 'êx. Ne ajte amũ krĩ 'õkam bôx ne aben kadjy memã 'êx. Ne ajte amũ 'õkam bôx ne aben kadjy memã 'êx ne ajte amũ 'õkam bôx ne aben kadjy memã 'êx. Ne jakam arỳm bôx, ane. \s1 Erodji kute Jeju axwe jabej kukjêr. \p \v 6 Nhym Piratu me kabẽn ja man kam abej me kukij ne memã, \p —Djãm Garrêjakam me kra'õ? ane. \p \v 7 Nhym me kum “Ãã” ane. Garrêjakam me ja nhõ bẽnjadjwỳr nhidjibê ne Erodji. Ajbir Djeruxarẽkam bôx. Kam ne Piratu Erodji'ỳr Jeju jano, Erodji kute Piratu kudjwa Jeju kukjêrmã. Jejubê Garrêja krakam ne kum ano. Nhym me arỳm 'ỳr o bôx. \v 8 Nhym Erodji Jeju pumũn kam kĩnhkumrẽx ne. Amrẽbê ne Jeju'ã ujarẽnh man kam te kute tãri omũnh prãme. Nhym kam me arỳm 'ỳr Jejuo mõn o bôx nhym kam kĩnhkumrẽx ne. Kute kum mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx nhym kute omũnhmã ne bit 'ã kamnhĩx ne. \v 9 Ne kam te Jeju kukjêr krãptĩ ne. Nhym mrãmri bẽn kêt mex ne dja. \p \v 10 Nhym bep me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ne me Jeju kuri ku'ên kam mã kum arẽ. Kum kàtàm jarẽnho ku'ê. Djã nãm me akrànmã kum arẽ? Kati, nãm me tu Erodjimã Jeju jarẽnho bê: ne. \v 11 Nhym kam Erodji õ krãkamngônhremẽ ro'ã Jeju japrỳ ne 'ã keket ne kam kum me bẽnjadjwỳr kà jadjàn kam akubyn ajte Piratu'ỳr ano nhym me ajte akubyn 'ỳr o mõn o bôx. \p \v 12 Nhym Erodjimẽ Piratu ar myt tãmkam abeno õbikwa. Jejukôt ne ar abeno õbikwa. Amrẽbê ne arkum aben kurê ne kam ajbir arỳm Jejukôt abeno õbikwa. Piratu kute Erodji'ỳr Jeju janorkam ne ar arỳm abeno õbikwa. \s1 Piratu kute Jeju bĩn kadjy memã kanga. \r Mat 27.15; Mak 15.6; Dju r 18.39 \p \v 13 Nhym me akubyn Piratu'ỳr Jejuo mõn o bôx. O bôx nhym kam Piratu me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me kute meo ba djwỳnhmẽ me kàtàmmẽ meo akprõn kam memã, \p \v 14 —Ẽ, tãm ne ga me iwỳr o mõn o bôx ne kam imã, “Tãmja ne ar me inoo biknoro ba”, ane. Ba kam te kukij, te me anhipôkri kukij, nhym ajmã kute kêtkumrẽx. Mexkumrẽx. Nã gãm me ajêx ne arĩk kàmex jarẽ. \v 15 Nhym Erodjidjwỳ te ikudjwa kukij nhym mexkumrẽx. Ga kute ajte akubyn me bawỳr anorja pumũ. Be, mỳj kadjy dja ba kubĩ? Ije bĩn prãm kêtê. \v 16 Kam dja ba tu kaprêprêk kajgon ano, ane. \p \v 17-19 Nhym kam me kunĩ axikôt kum 'ã àpnênho kumex. Ne kum, \p —Kati, on o tẽn abĩn me imã Baraba bõm amẽ, ane. \p Nãm Piratu me kute Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati mar kunĩkôt me pỹnh ne bõm me rẽnho tẽ. Me axwe nhym kute mebê ijêja ne bõm me rẽnho tẽ. Baraba ne axwekumrẽx. Nãm me bẽnjadjwỳr kadjy memã 'êx nhym me me bẽnjadjwỳr'ỳr prõt ne, nhym ta adjwỳnhdjwỳ me kwỳ pa. Tãm ne Piratu kubê ijê. 'à ne me ku'uw ne kum, \p —On rũm tãwã o tẽn abĩn pãnh me imã Baraba kaba, ane. \p \v 20 Nhym Piratu te kute Jejumã irer prãme. Ne kadjy ajte memã kabẽn ne memã, \p —Ba kum inhiren ano, ane. \p \v 21 Nhym me kàj bê: 'ã kum apnên kum, \p —On pĩte'y'ã anhô. On pĩte'y'ã anhô, anhỹro kumex. \p \v 22 Nhym kam ajte memã, \p —Tô mỳkam? Mã ne kute dja ba kubĩ? Djãm axwe? Nã bãm te kukij nhym axwe kêtkumrẽx. Kam ne ba ije bĩn prãm kêtê. Dja ba tu kaprêprêk kajgon kam akubyn ano, ane. Nãm te memã anen te memã anen kam arỳm ajte te memã ane. \p \v 23 Nhym me mã 'ã kum apnê. Nãm me kàj bê kum 'ã àpnênho kumex ne kum, \p —On pĩte'y'ã anhô, on pĩte'y'ã anhô, ane. Nãm me tỳxo Piratu jakrenh mex ne prĩne kabẽno katy. \v 24 Nhym kam me umaje “Ô anen tu memã kanga. \v 25 Nhym me'õ kute bẽnjadjwỳr kadjy memã 'êx ne ta kute me kwỳ parja Piratu kaba. Me kute Piratumã “Me imã Baraba bõm amẽ”, anhỹr ja ne kaban anon kam pãnh memã Jeju kanga, krãkamngônhre kute Jeju bĩnmã memã kanga. Me kum kurêkam ne me 'ã Piratumã apnê, kute bĩnmã. Nãm me kum 'ã àpnênho katyk mex ne. Nhym kam arỳm me kute bĩnmã memã kanga. \s1 Me kute pĩte'y'ã Jeju nhôr. \r Mat 27.32; Mak 15.21; Dju r 19.17 \p \v 26 Nhym kam krãkamngônhre arỳm o mõ. O mõ nhym kam me'õja tẽn me kajpa. Me'õ nhidjibê Ximão, pykabê Xireni kra'õ. Arwã kurũm ne tẽn me kajpa nhym me pa 'amỳn ikreikam pĩte'y djin kam kum, \p —Kum amỳ, ane. \p Nhym kam kum kumỳn o Jeju katẽn o mõ. \v 27 Nhym me itepato kôt mõ. Nhym me niredjwỳ kôt mõ. Mõrkôt abej mỳr mõ, kàj bê abej àmra mõ. \v 28 Nhym Jeju me'ỳr akẽx ne memã, \p —Ẽ, àpnhĩre ar, Djeruxarẽkam me kra, kwãrĩk wãnh ga me ijabej amỳr kêt. Bep me akra jabejbit dja ga me muw, ne ga amijabej muw. \v 29 Dja ĩ meo bikẽnh djà nhõ akati me awỳr bôx. Dja me awỳr bôx nhym me abenmã, “Ỹ, me nire kra kêtja ne me mrãmri kĩnhkumrẽx. Ne me kute kra jamỳnh kêtdjwỳ kĩnhkumrẽx. Ne me kute krao kaôr kêtdjwỳ kĩnhkumrẽx”, ane. Me jabit dja me mã prõt ne kato. \q1 \v 30 “Ne ajte kamã tokry pymaje krãnhmã, \q1 ‘On amrẽ me inhiby arôrôk ne me inhimex’, ane. \q1 Ne kam ajte krãnh kryre jamã, \q1 ‘On amrẽ me inhiby arôrôk ne me ijo apdju’, ane.” \m \v 31 Ga me kute ã pĩ ngoo anhỹrja pumũ. Godja arỳm pĩ ngrà nhym mã dja me ajte on? Ba ne ba ajmã ikute kêtkumrẽx ne itokry rax ne. Nhym bep mrãmri me axweja, mã dja Metĩndjwỳnh me on, Djeruxarẽkam me ajaxweja on? ane. Nãm ã Jeju mỳjja kute meo bikẽnh djà nhõ akati djwỳnhràm ã memã arẽnho anen ta amijaxwe kêt'ã pĩ ngo jakren me axwe'ã pĩ ngrà jakre. \p \v 32 Nhym me amẽ ar kàtàmja Jejukôt aro tẽ, me kute pĩ'ã Jejukôt ar nhôr kadjy. Ar kute mekam ar amikrào baja ne me kute Jejumẽ ro'ã ar parmã aro mõ. \v 33 Aro mõn aro bôx. Krãnhbê me krã'i'ỳr ne me Jeju aro bôx. Aro bôx ne kam apỹnh pĩte'y'ã ar adjuw. Ne kam ar ikramã kàxiràxo iten ar parjamo iten kam kàjmã krekam ar umjuw. Nhym arỳm ar arij. Jeju õkredjàkôt wajêt nhym aktã ar axweja ijên o wajêt. \v 34 Nhym kam Jeju me nêje Bãmmã kabẽn ne, \p —Djũnwã, dja ga tu imar krãtan mekam angryk kêt. Me kute ibĩnja dja ga tu mar krãta. Me kute ibĩnja ne me kute gu bakukràdjà mar kêtkumrẽx, ane. \p Nhym kam me abenmã kàja ngrà. Nãm me apỹnh kute kà jamỳnh kadjy kẽn kryre rẽ. Me kute ari kẽn kryre rẽnhkôt ne me amijo kubẽkà pytàn amỳ. \p \v 35 Nhym me kunĩ no ma mõn Jeju pumũnho dja. Nhym me bẽnjadjwỳrdjwỳ aprỳo dja. Nãm me abenmã, \p —Amũbit ne me utà. Goja gê ta amiptà. Goja gê Metĩndjwỳnh kute anor nhym kubê me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽx jabej goja on amiptà, Metĩndjwỳnh kute amijo utàr jabej goja on amiptà, anhỹro kumex. \p \v 36-37 Nhym me krãkamngônhredjwỳ 'ã keket ne aprỳo kumex. Nãm me 'ỳr bôx ne kum pidjô kangô kadjà bẽn kum, \p —Ajrã, goja on amiptà. Goja abê mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax jabej goja on amiptà, anhỹro dja. \v 38 Ne kam ajte Jeju nhimõkri pi'ôk no'ôk nhipêx ne kunhô. Me kute omũnh ne kam kute, \p —Mebê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax ne ja, anhỹr kadjy ne me imõkri kunhô. \v 39 Nhym kam me kute Jeju nhikô'ã amẽ ar axwe nhôrja ikjêja Jeju japrỳo wajêt. Ne kum, \p —Goja abê mebê idjaer nhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽx ne goja on amiptàn ar badjwỳ ar ipytà, ane. \p \v 40 Nhym kam ikjêja kum bẽn tỳx ne kum, \p —Kwãrĩk wãnh. Birãm amã Metĩndjwỳnh pyma kêtkumrẽx. Me kute gwaj bajanhôr ga arỳm gadjwỳ atyk 'ỳrja pumũ ne kam ajmãn amã Metĩndjwỳnh pyma kêt mex ne. \v 41 Mrãmri ne me kute arỳm gu babĩnmã arỳm ã gu bajo ane. Gu ba ne gu ar mekam amikrào baba nhym arỳm me kute pãnh gu babĩnmã. Nhym bep tãmja ne kute ajmã mỳjja 'õo kêtkumrẽx, ane. \v 42 Ne kam ajte Jejumã, \p —Jeju, gora anhõ me ja kunĩ kadjy abẽnjadjwỳr ne aje ar meo abakam gora badjwỳ ima, ibiknor kêt kadjy ima, ane. \p \v 43 Nhym kam Jeju kum, \p —Myt ja tãmkam dja gu baro'ã kàjkwakam Ibãm nhõ pyka'ỳr bôx. Mrãmri ne ba arỳm amã ikabẽn pydjin arẽ, ane. \p \v 44-45 Nhym arỳm kàjkwa nhipôkri myt nhỹ. Nhym kam tu akamàt kô tyk ne. Pyka kunĩkôt me'ã akamàt kô tyk ne, arngro kêtkumrẽx ne. Nãm me'ã akamàt kô tykkam myt kyn kyn kyn ky: nhym 3 orakam, amykrykambit arỳm ajte kàjkwa no pôt ne. Arỳm ajte myt kato. Nhym arỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kadjwỳnhbê kubẽkàtija ta amikadjô. Nãm kônh e ty:k ane. \v 46 Nhym kam Jeju Bãmmã amijarẽ. Kàj bê kum amijo akij ne kum, \p —Djũnwã, ba wãm awỳr ikarõ jano, ane. \p Nãm ã kum anen kum amikarõ janon ate ty. \v 47 Nhym krãkamngônhre krãptĩbê 100 nhõ bẽnjadjwỳr Jeju tykkôt omũn kam Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ, ne, \p —Mrãmri ne djãm tãmja axwe kêtê. Mexkumrẽx, ane. \p \v 48 Nhym me itepato kute Jeju tykkôt omũnhmã mõrja arỳm mỳjja kunĩ pumũn kam akubyn mõn kaprĩkam aminhõkôt titiko mõ, ũrkwã'ỳr binhirênh mõ. \v 49 Nhym bep õbikwa kunĩmẽ, Garrêja kurũm me nire kôt mõrjamẽ, me tãm ne me arek omũnho dja, kum kre rax ne omũnho dja. \s1 Me kute Jeju jadjàr. \r Mat 27.57; Mak 15.42; Dju r 19.38 \p \v 50-52 Nhym kam me'õ nhidjibê Jôdje ne Piratu'ỳr tẽ. Mebê idjaer nhõ krĩ'õ nhidjibê Armatêkam kra'õ. Nãm me rũnh bikprõnh djàkam mekôt mrã. Kabẽn mexkumrẽx, katàt ne mrã. Nhym me kute Jeju bĩnmã amim 'ã karõo nhỹ nhym kam te nêje me kukrà. Atemã ne kabẽn. Me ja kabẽnkôt kabẽn kêtê. Nãm amim Metĩndjwỳnh kamnhĩx ne. Metĩndjwỳnh bôx ne me kadjy bẽnjadjwỳr ne kute ar meo bamã ja ne amim kamnhĩx ne. Tãm ne Piratu'ỳr tẽn bôx ne Jeju'ã kuma. Kute Jejuo rwỳk ne adjàrmã ne 'ỳr tẽn bôx ne 'ã kuma. \p \v 53 Nhym kam kum “Ô anen kam kum kanga. Nhym kam pĩte'y'ỳr tẽn kam Jejuo ruw, kute adjàrmã. Ne kam kadjy kubẽkà mexja byn kam prĩne o kupun kam kẽnkrekam adjà. Me kute kẽnkre kakrwỳnh nyjakam adjà. Kraxje me kute kam me'õ jadjàr kêtkumrẽx. Kam ne adjà. \v 54 Pi'ôk ràràr nêje akati jakam ne adjà. Akati jakam ne me no katon õ mỳjja kupênho kumex. Pi'ôk ràràr kêtri õ mỳjja kupênho kumex. Akati jakam ne adjà. \p \v 55-56 Nhym me nire Garrêja kurũm Jeju kôt mõrja mekôt mõn omũ. Nãm me kute kẽnkrekam adjàrkôt omũn kam akubyn ũrkwãmã mõn bôx. Bôx ne kam me kudjỳ djàmẽ pidjỳ nhĩnmẽ kubyn abenkam o akàn kam kadjy kudji. Nhym pi'ôk ràràr nhym arỳm me nire tyk djà kêto kumex, Môjdjê kukràdjàkôt ne me pi'ôk ràràrkam tyk djà kêto kumex. \c 24 \s1 Jeju akubyn tĩn. \r Mat 28.1; Mak 16.1; Dju r 20.1 \p \v 1 Nhym arỳm pi'ôk kamrêk. Nhym ar nire kry:ràm kô rã'ã kute me kudjỳ djà abenkam o birênh ne irja byn 'ỳr o mõ, kẽnkre'ỳr o mõ. Ar kute kẽnkrekam adjàrja'ỳr o mõ. \v 2 Nãm ar bit Jeju'ỳr o mõ, ar kute o kudjỳmã ne ar bit 'ỳr o mõr kajgo. Nhym arỳm me kute kẽnpotio 'ã ijêja arỳm amijã kutan kre jakà'ã amidjan dja. Me'õ ne o mõn kudja nhym dja. \v 3 Nhym ar nireja 'ỳr mõn kẽnkremã wangij ne kam te Jeju nõr djà kamũ nhym nõr kêt ne. \p \v 4 Nhym ar te kute mỳjja'õ marmã o dja nhym adjynkêt ne ar my amãnhkrutja ar aêrbê kato. Tu ar nokam kato. Õ kubẽkà jadjê:nh ne ar kuri dja. \v 5 Nhym ar te tĩn prãme ne rôrôk ne ponh ne ikwã. Nhym kam arkum, \p —Mỳkam ne gar me tykkam me'õ akubyn tĩnja jabej mõ? \v 6-7 Ẽ, ar nõr kêtja pumũ. Arỳm ne akubyn tĩn ne kato. Djã ne gar kabẽnja ma. Amrẽbê ne ar amã, Garrêjakam ar ba rã'ãkam ar amã, “Gêdja me me axwemã ikanga. Ba ije amijo inhĩ dja me me axwemã ikanga nhym me pĩte'y'ã inhô ba ty ne ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt ne akubyn itĩn ne”, ane, ã ar amã ane. à ar amã ane gar ajte abej mõ, ane. Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh arkum ane. \p \v 8-10 Nhym kam ar nire arỳm Jeju kabẽn ja ma. Kabẽn ja man kam akubyn kẽnkre kurũm mõ. Mõn bôx ne kam Jeju kôt ba djwỳnhmã mỳjja kunĩ jarẽ. Kôt ba djwỳnhbê 11mẽ õbikwaja kunĩmã mỳjja jarẽ. Marij Madarenamẽ Djôwanãmẽ Xijagu nãbê Marijmẽ ar ro'ã mõrjamẽ. Ar ja ne Jeju'ỳr mõn te nõr djà kaprãn bôx ne memã arẽ, Jeju kute tũmràm ar anorjamã arẽ. \v 11 Nhym bep nãm me ate krã. Nãm me o kabẽn kajgon kam tu ate krãn amim kamnhĩx kêt ne. \v 12 Nhym bep Pedrubit ne ekrux ne kàjmã djan kam kẽnkre'ỳr prõt ne 'ỳr bôx ne kam te 'ã ibôn ỹmkjêro nõ. Te abej rĩto nõ. Nhym kupu djàbit ate nõ. Nhym omũn kam akubyn tẽ, te kute amikam mỳjja'õ marmã umar tẽ. Tẽn ũrkwãkam bôx. \s1 Imau'ỳr Jejukôt ba djwỳnh tẽ nhym ar nokam amirĩt. \r Mak 16.12 \p \v 13 Nhym myt tãmkam kôt ba djwỳnh amãnhkrut ne krĩ ngrire 'õ'ỳr tẽ. Krĩ ngrirebê Imau'ỳr ne ar tẽ. Djãm mũjar got. Tãm ne ja. Djeruxarẽ kurũm pry'ã akrebê 11 kirometu 'ỳr ne ar tẽ. \v 14 Ne kam abenmã kabẽn tẽ, abenmã Jeju bĩnmẽ mỳjja ja kunĩ jarẽnho tẽ. \v 15 Abenmã arẽnho tẽm rã'ã nhym Jeju arkôt bôx. Arkôt bôx ne arỳm ro'ã mõ. \v 16 Nãm ar omũnh kajgo. Bãrãm mỳjja ne ar no'ã nhym ar te kute omũnhmã. Jeju ta ne aminêje ar no nhity ne kam arkum, \p \v 17 —Ije tô mỳj ne gar abenmã arẽnho tẽ? ane. \p Nãm arkum kabẽn nhym ar tẽm tỳx katikôt djan kam kaprĩre, nokre kaprĩre ne dja. \v 18 Nhym kam ikjêja idjibê Kreôpa kum, \p —Ije birãm apydji ne ga aje mỳjja mar kêt, mỳjja ajbir katorja mar kêt ne. Djeruxarẽkam me kunĩ ne me kuma, ane. \p \v 19 Nhym kam kum, \p —Ije nhym mỳj nã? Nhym mỳj ne gar abenmã arẽnho tẽ? \p Nhym amẽ ar ja kum, \p —Ije tô gêt Nadjarekam me kra'õ nhidjibê Jeju. Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh'õ. Kabẽn mexkumrẽx. Nãm katàt memã Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã ujarẽnh mexkumrẽx ne. Ne ar memã mỳjja pumũnh kêt kwỳ 'yro ba. Mỳjja kwỳ nhipêx mexkumrẽxo ba. Kam ne Metĩndjwỳnh kam kĩnhkumrẽx nhym me kàtàmdjwỳ kam kĩnhkumrẽx. \p \v 20 Nhym bep me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me banhõ bẽnjadjwỳrmẽ, me ja ne me me kute bĩnmã memã kanga nhym me pĩte'ykam kubĩ. \v 21 Ỹ, kute me bakurê djwỳnhbê me bapytàrmã, me babê idjaer pytàrmã ne bar bajbit amim kamnhĩx ne, nhym arỳm ty. Nãm me arỳm kubĩ nhym kam arỳm 'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt. \v 22-23 Nhym ar nire ar ikôt Jejumã àpênh ja ar ijaê. Kry:ràm ne ar kẽnkre'ỳr mõn te abej ne kam akubyn bôx ne kam we ar imã, “Arỳm ne bar mỳj me'õja pumũ. Birãm kadjy mrãnh djwỳnh got bar omũ. Nhym ar imã, ‘Jeju ne arỳm akubyn tĩn ne’, ane.” \p Nà, nãm ã ar nire ar ijaêro ane. \v 24 Nhym kam ar ijõ kẽnkre'ỳr tẽn te kam abej. Nhym kẽnkre kaprỳ ne. Mrãmri ne ar nire kôt arẽ. Nhym bep Jeju ta ne amirĩt kêtkumrẽx, ane. à kum ane. Nãm ã Jeju kôt ba djwỳnh Jejuo atemã me'õn ã kum kabẽn ane. \p \v 25 Nhym kam Jeju ta arkum, \p —E kum ar ano kêt. Mỳkam ne amrẽbê Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh me amã mỳjja ja jarẽ ga me tu amim mar ne amijamakkrekam kunĩ nhôr ne ar o aba kêt ne. \v 26 Mrãmri ne arỳm Bẽnjadjwỳrbê kumkati tokryn arỳm kàjkwamã tẽmmã. Amrẽbê Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kute arẽnh kôtô. Dja tokry kumrẽx ne kam arỳm bẽnjadjwỳr rax kadjy kàjkwamã tẽ, ane. \p \v 27 Ne kam prĩne arkum Metĩndjwỳnh kabẽn'ã ujarẽnh tẽ, Metĩndjwỳnh kabẽnkam ta amijã ujarẽnhja ne kunĩ arkum 'ã ujarẽnh tẽ. Nãm Môjdjê kumrẽx memã 'ã pi'ôk no'ôkmo krax nhym kam atãri Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh memã 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym kam ta amijã ujarẽnh tẽm tãmtã ĩ amũ 'ã ujarẽnh tẽ. \p \v 28-29 Nhym kam ar ro'ã mõ. Ar krĩ'ỳr tẽmja'ỳr ne ar ro'ã mõn kam arỳm têpo mõ. Nhym kam bit Jeju mã tẽmmã. Nhym ar kabẽno nê ne kum, \p —Jãnh ar inhũrkwãkam ar inhikô'ã nõ. Arỳm ne apajrũm myt nhỹ. Arỳm akamàt 'ỳr, ane. \p Nhym kam tu arkôt wadjà. \v 30 Ne kam bit õ kwỳ krẽnmã nhỹ. Õ kwỳ krẽnmã nhỹn kam djwỳ byn Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽn kam ipôn arkum kungã. \v 31 Nhym kam ar amak e tyk anen arỳm Jeju ma nhym kam tu ar nokam akuno. \v 32 Tu ar nokam akuno nhym kam ar abenmã, \p —E kum tãm. Ga pry'ã kute gu bamã Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk jarẽnho tẽm gu bakĩnh ne bakrãkà 'ô nhỳnhja pumũ, ane. \p \v 33-34 Ne ekrux ne kàjmã djan kam ajte akubyn Djeruxarẽmã tẽ, Jeju kôt ba djwỳnh'ỳr tẽ. Jeju kôt ba djwỳnhbê 11mẽ õbikwamẽ ne ar ro'ã aben pydjin nhỹ. Nhym kam ar ar ja'ỳr bôx. Bôx nhym ar aben pydjin ỹr ja ar kutã arkum arẽ, \p —Mrãmri ne arỳm Bẽnjadjwỳr akubyn tĩn ne katon Ximãomã amijo amirĩt ne, ane. Ar kutã ne ar arkum arẽ. \p \v 35 Nhym kam ar nĩnh tẽmjadjwỳ amipãnh arkum arẽ. Pry'ã ar tẽm nhym Bẽnjadjwỳr Jeju arkôt bôx ne ro'ã mõr ne kikrekam ỹr nhym kute djwỳ nhipônh ne 'ã Metĩndjwỳnh 'wỳr ne arkum õr nhym ar kute kôt kum kator ja ar amipãnh arkum arẽ. \s1 Kute kôt ba djwỳnhmã aminhĩ kamjỳr rã bẽn. \r Mat 28.16; Mak 16.14; Dju r 20.19 \p \v 36 Nãm ar arkum arẽnho ãm rã'ã nhym Bẽnjadjwỳr ta ajte tu ar nokam katon ar ipôkri dja. Ar ipôkri djan arkum, \p —On ar adjumar mex ne ar aba, ane. \p \v 37 Nhym kam ar tĩn prãm ne kum uma: ne. Nãm ar Jejuo me karõn kam kum uma: ne. \v 38 Nhym kam arkum, \p —Mỳkam ne gar amikam atĩn prãm ne anhõkre kadjwỳnhbê amim, “Mỳj ne ja? Birãm me karõ ne ja”, anhỹro akumex? \v 39 Ẽ, ar inhikramẽ iparkam kàxiràx djwakreja pumũ. Ba. Atemã me'õ kêt. Gop ar ikupên ipumũ. Djãm ã me karõ kute anhỹr? Me karõ ã kute anhỹr kêt. Gop ar inhĩmẽ ijija pumũ. Djãm me karõ ã 'imẽ ĩ kute anhỹr got, ane. \p \v 40 à arkum anen kam arkum aminhikramẽ amipar bẽn kam ari arkum o apa. \v 41 Nhym ar omũn kam kĩnhkumrẽx ne. Ne kam kĩnhkam amim, \p —Ije, djãm tãm? Kati, atemã me'õ. Nàr kon tãmỹ, anhỹro kumex. Nãm ar kĩnh rax ne kam te kute marmã o dja. Nhym kam Jeju arkum, \p —Djori mỳjja ba kukrẽ, ane. \p \v 42-43 Nhym kam ar kum tep djàr kwỳ tan kungã nhym kubyn kukrẽ. Nhym ar arek 'ã omũnho nhỹ. \p \v 44 Nhym kam arkum, \p —Ẽ, ar ikabẽn ja ma. Ar akam ar ibari ikabẽn ja gop ar ama. Nã bãm anhỹr djwỳnhràm ar amã, \p “Me kute ijã pi'ôk no'ôkja kunĩ dja apôx gar omũ. Môjdjêmẽ me Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh kute ijã pi'ôk no'ôk nhym me ijã ngrerdjwỳ 'ã pi'ôk no'ôkja kunĩ dja apôx gar omũ”, ane. Nã bãm ã ar amã ane nhym arỳm apôx gar arỳm omũ, ane. \p \v 45 Nãm ã arkum anen kam arkum Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkja kunĩ jarẽnho tẽn kadjy ar amak bô nhym ar kam kuma. \v 46 Nãm arkum, \p —Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôkkam ne, “Bẽnjadjwỳrbê kumkati dja tokryn tyn 'ã akati amãnhkrut ne ikjê kêt ne akubyn tĩn ne kato”, ane. \v 47 Kam dja me pyka kunĩkôt kàj bê 'ã ujarẽnh mõ gê me amim katon wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx gê Metĩndjwỳnh me axweo aknon mekam ngryk kêt. Djeruxarẽkam dja me memã arẽnhmo krax ne. Ne kam apỹnh pyka kunĩkôt memã arẽnho ajmà. Nãm ã me anhỹr djwỳnhràm Metĩndjwỳnh kabẽnkam 'ã pi'ôk no'ôko ane. \v 48 Nhym arỳm apôx gar ga anoo prĩne omũ. \v 49 Jakam dja ba ar amã Ibãm Karõ jano. Ibãm kute ar amã kabẽn pydjin arẽnhja tãm, kute ar amã Amikarõ jarẽnh tãm dja ba amrẽ ar amã ano. Gora ar arek krĩraxbê Djeruxarẽwãkam arek djan kam ama. Adjãm rã'ã gê arỳm ar awỳr bôx. Dja kàjkwa kurũm ar awỳr ruw ne kam ar ajo ban kam ar ajo tỳx gar kam atỳxkumrẽx ne kam pyka kunĩkôt 'ã adjujarẽnh mõ, ane. Nãm ã arkum ane. \s1 Jeju kàjkwamã àbir. \r Mak 16.19; Kar 1.9 \p \v 50 Ne kam krĩbê Betanhamã aro mõn aro bôx. Djeruxarẽ kurũm aro mõn aro bôx ne kam aro kĩnh ne. Kute aro kĩnh kadjy ne arkum ikra bẽn arkum kabẽn ne. \v 51 Arkum kabẽno ãm rã'ã, tu kabẽn konenh mebê kàjkwamã wabin kam arỳm kàjkwakam õ pykamã bôx. \p \v 52 Nhym kam kôt ba djwỳnhja kum mex, rax jarẽnho kumex. Ne kam akubyn Djeruxarẽmã arỳm mõn bôx. Kĩnhkumrẽx ne mõn bôx. \v 53 Ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ar mã Metĩndjwỳnhmã mex, rax jarẽnho ba. Mrãmri. Tãm ne ja.