\id JAS - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Xijagu \toc1 Xijagu kute memã pi'ôk no'ôk ne ja. \toc2 Xijagu \toc3 Xij \mt1 Xijagu kute memã pi'ôk no'ôk ne ja. \ip Jeju kamy'õbê ne Xijagu. Nãm ar aben djàkam nõ nhym Jeju kumrẽx kato nhym tũmràm Xijagudjwỳ Marij kurũm kato. Kute amim Jeju mar kêt ne kam tũmràm arỳm tu amim mar kumrẽx. Birãm Jeju akubyn tĩnkôt ne tu amim kuma. Ne kam Jeju nhõ me jao ba. Ne kam mebê idjaer kute amim Jeju marjamã pi'ôk no'ôk ne. Nãm prĩne memã 'ã karõ ne memã kum, \ip —Djã nã gãm ar amim Jeju man kam tu arĩk ar abamã? Kati, dja gar amim Jeju man kam adjàpênh mexo memã amijo amirĩt ne. Pidjô ne rôrôk ne bàrio amirĩt ne. Pidjô mex ne bàri mexo amirĩt nhym be mỳjja punu ne bàri punuo amirĩt. Dja gar ja man adjàpênh mexo memã amijo amirĩt ne. \ip Kwãrĩk wãnh me kute abenã kabẽn, me kute amimexo àmra, me prõ prãm, me kum nêkrêxbit kĩnh, kwãrĩk wãnh memã wãm nõ. Dja gar mekam adjukaprĩo aben pyràk. Kwãrĩk wãnh ar amã me ja kurên amã me ja jabê ne meo aba kêt. Ar ga ar aje Jeju markam dja gar apỹnh adjàpênh mexo memã amijo amirĩt. Ne Jejumã amingã nhym arỳm ar ajo tỳx gar kam apỹnh adjàpênh mex ar o aba. Nãm ã Xijagu memã ane. \c 1 \p \v 1 Ba ibê Xijagu. Ibê Metĩndjwỳnh nhõ àpênh ne ibê Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu nhõ àpênh. Apỹnh me aba djàri abenã akrekam me aba djàbê 12. Me abê idjaer aje amim Jeju mar. Apỹnh me õ pyka'ỳr me abimànhwã, me amã ne ba ikabẽn mextire jarẽn 'ã pi'ôk no'ôk ne. Dja gar inhõ pi'ôkja jarẽn amijã ikabẽnja ma. \s1 Apỹnh me kaprĩ djàri kute meo ba. \r Ruk 6.22; Kor 1.11; Idja 12.3; Xij 5.7 \p \v 2 Akmere, àpnhĩre ar, godja te apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba, ar akanê, nàr ar anhõ mỳjja kêt, nàr ar abê anhõbikwa'õ tyk, nàr me kute ar ajo bikẽnho ba, godja te apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba. Dja gar kam amim, \p —Kati. Kwãrĩk wãnh ba kam ikaprĩ kêt. Dja ba kam ikĩnhkumrẽx, ane. \v 3 Mỳkam dja gar kam akĩnh? Bir, dja apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba gar arỳm amim Metĩndjwỳnh mar tỳxo aban 'ã adjukanga kêt. \v 4 'Ã adjukanga kêt ne arỳm amim mar tỳxo amũ amikamẽn arỳm amim mar tỳ:x ne. Ne kam arỳm prĩne kum amexkumrẽx ne akajgo kêtkumrẽx. Ja ne gar arỳm aje mar. Kam dja gar akaprĩkam akĩnh. \p \v 5 Ne ar ajamak mexdjwỳ. Godja gar ajõ ajamak mex kêt jabej ajamak bônho Metĩndjwỳnhmã a'uw. Djãm kute 'ã ar amã àkjêrmã? Kati. Dja gar tu kum amijo a'uw. Metĩndjwỳnh ne kute me kunĩmã amak bônho ba. Kum amijo a'uw nhym arỳm ar amã ajamak bô. Dja õdjành ne arỳm ar amã ajamak bô gar arỳm kôt ajamak mextirekumrẽx. \p \v 6 Dja gar amijo a'uw ne arỳm tu amim kamnhĩxkumrẽx. Kute ar amã õr kadjy tu amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm ar amã kungã. Kwãrĩk wãnh amim, \p —Kon, dja imã õr jabej. Nàr kon, dja imã õr kêt jabej, anhỹr kêt. Mỳkam? Bir, aje tu amim kamnhĩxkumrẽx kêtkam. Me kute tu amim kamnhĩxkumrẽx kêtkam ne me kute mrãmri ne ngô pyràk. Me kute kôk djàbêrkam ngô djàkà ari: amijadjwỳr pyràk, kute ari: amijapĩn pyràk. \v 7 Djãm me kute tu amim kamnhĩxkumrẽx kêtkam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute memã mỳjja 'õ nhõrmã got? Arkati. \v 8 Me kute jãm Metĩndjwỳnh kôt amikabẽn jadjwỳr ne ajte jãm mỳjja punu kôt amikabẽn jadjwỳr ari: amikabẽn jadjuw. Ne kam arĩk ba rã'ã. Kwãrĩk wãnh me kudjwa amim Metĩndjwỳnh kamnhĩx rerekre kêt. Dja gar tu amim kamnhĩx tỳxkumrẽx. \p \v 9 Be, Jeju kukwakam gwaj baje me'õo bakamy'õja dja kajgo jabej djãm Metĩndjwỳnh nokrekam ne kajgo? Kati. Nokrekam rax. Gê amiraxja man arỳm kĩnhkumrẽx. \p \v 10 Nhym be, ar 'õ nhõ nêkrêx rax jabej. Djãm Metĩndjwỳnh nokrekam rax? Kati. Metĩndjwỳnh nokrekam kajgo mexi. Gê te kute amikajgo markam amikam kĩnh. Me õ nêkrêx rũnh kute rũnh pyràk. Dja me mrãnhbê kêt ne. Ga, bõ rã mex tãmkam mjôn rôrôkja pumũ. Dja ã me õ nêkrêx rũnh mrãnhbê kêto ane. \v 11 Bõ'ã arngro tỳx apôx ne kôk kangro wabê nhym totokbê bõ arỳm ngrà nhym rã arỳm rôrôk ne. Nhym kam me arỳm kum kĩnh kêt ne. Me õ nêkrêx rũnhdjwỳ dja me õ mỳjja krãptĩ jabej katikôt arỳm ã amijaêrbê kêto ane. \p \v 12 Dja te apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba, akanê, nàr anhõ mỳjja kêt, nàr ar abê anhõbikwa'õ tyk, nàr me ar ajo bikẽnho ba. Godja te apỹnh ar akaprĩ djàri ar ajo ba gar amim Jeju mar tỳx rã'ã ne 'ã adjukanga kêt. Kam dja gar akĩnhkumrẽx. Ne kam inomã akaprĩ mẽ nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar amã akĩnh djà ngã. Amrẽbê ne me kum abêkumrẽx jamã kum, \p —Dja te ar akaprĩ djà kumex ar awỳr bôx gar imar tỳx rã'ãn kam arỳm ikôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne, ane. Ga, me kute memã me bẽnjadjwỳr krãdjê nhõrkam me kĩnhja pumũ. Ar gadjwỳ dja gar amim Jeju mar tỳx rã'ã. Te ar akaprĩ djà ar ajo ba gar mar tỳx rã'ã nhym kam arỳm ar amã akĩnh djà ngã gar kôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 13 Ne kam godja me ar ajaxwe'ã ar amã àpnênh jabej, kwãrĩk wãnh gar arĩk amim, \p —Metĩndjwỳnh ne ijaxwe'ã imã àpnênho dja ba kam kôt ijaxwe, anhỹr kêt. Djãm me kute axwe'ã Metĩndjwỳnhmã àpnênh prãm? Kati. Me te kute o anhỹr prãmje. Metĩndjwỳnhdjwỳ kute gwaj bajaxwe'ã bamã àpnênh prãm kêtkumrẽx. \v 14 Gwaj ba ne gwaj bamã bajaxwe prãmkam bajaxwe'ã amim apnên amim, “Ba 'ỳr on kam ajmã ikute jabej”, ane. \v 15 Bamã bajaxwe prãm tẽ:n arỳm ajmã bakuten arỳm bajaxwekumrẽx. Bajaxwe tẽ:n kam arỳm bajaxwe rax ne. Bajaxwe rax ne kam arỳm ty. \p \v 16 Akmere, àpnhĩre ar, kwãrĩk wãnh me ar anoo biknor kêt. Imã ar ajabêkam ne ba ar amã ikabẽn ja jarẽ. \v 17 Metĩndjwỳnh ne mex ry typdjin kute axweo amikapêr kàr kêtkumrẽx. Ga, kute kàjkwakam mỳjja nhirã kunĩ nhipêx nhym mexkumrẽxja pumũ. Nhym kam amrẽ kute gwaj bamã mỳjja kunĩ nhõrjadjwỳ mexbit. Kute gwaj bamã bakĩnh djà kunĩ nhõrja prĩne mexbit. Metĩndjwỳnh mex ry typdji. \p \v 18 Ta kute amijo gwaj bapytàr kôt ne arỳm gwaj bajo kra. Kute gwaj bamã kabẽn katàtkumrẽx jarẽnh kôt arỳm kute gwaj bajo kra. Kute mrãmri ne me kute bàygogo ja kumrẽx djê pyràk Metĩndjwỳnh gwaj bakumrẽx gwaj bajo kra, õ me ja kunĩ kukãm gwaj bajo kra. Ne kam arỳm gwaj bamã amak bô gwaj arỳm badjumar djà ny. \s1 Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar kajgo nêje kute me akre. \p \v 19 Akmere, àpnhĩre ar, imã ar ajabêkam ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Dja gar ikabẽn 'ãno djan ama. Dja me amã amijarẽnh prãm ar ga dja gar aje me mar prãm. Ne amijã akabẽn nên angryk tô. \v 20 Mỳkam? Bir, djãm gwaj bangrykkam katàt ar amijo baba? Kati. Metĩndjwỳnhmã katàt baje amijo baba kêtkumrẽx. \p \v 21 Kam, dja gar wãnh aje mỳjja punuo aba prãm kunĩja kanga. Ar ajaxwe kunĩja dja gar kanga. Godja me ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ, kabẽn kute ar apytàrja jarẽ nhym ar amã wadjà gar akabôt katin tu amim markumrẽxo aba. \v 22 Kute memã me mex'ã karõkam kabẽn djãm ar aje mar kajgomãbit? Kati. Dja gar tu amim markumrẽx ne mrãmri katàt kôt amijo abakumrẽx. Ar aje mar kajgoo abakam gar amim ajêx ne aminoo abiknoro aba. \p \v 23-24 Be ga, me kute ixekam amikarõ pumũnh ne apôx ne mã mrãnhja pumũ. Ne kam mõrbê amikarõo biknorja pumũ. Ar ajõ aje kabẽn mar kajgokam ar aje me uràk. Ar aje kabẽnkôt amijo aba kêtkam tẽmbê kabẽno akno. \v 25 Nhym be, me kwỳ arỳm kabẽn pumũ. Metĩndjwỳnh ne pi'ôkkam prĩne katàt me kute amijo ba'ã memã karõ mex nhym me kute kabẽn kôt amijo bakam me ta ne me ar ban umar mex. Me kwỳ kabẽn ja pumũnho ban 'ã ukanga kêt ne tu markumrẽx ne o biknor kêt. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm memã tỳx jangijn o djuw mex nhym me umar mexkumrẽx. \p \v 26 Ga, me kute mry'ãkrĩo mrãnhmã kute krãdjê djào õto pynênhja pumũ. Me kute amijã kabẽn nê ne me kute mrãmri ne mry'ãkrĩ nhõto pynênh ne kute o mrãnh mex pyràk. Nãm me mrãmri kute amim Jeju markumrẽx. Nhym be, me kute amijã kabẽn'ã ma kêt ne tu kabẽn ba. Djãm me kute amim Jeju markumrẽx? Kati. Me ta ne me amim 'êx ne ta aminoo akno. \p \v 27 Gwaj baje mrãmri Metĩndjwỳnh, me Babãm djwỳnh markumrẽxkam mỳj ne gwaj kam bakute? Bir, gwaj kam me 'uwtĩmẽ me bixangrio djuw mexo baba. Me õ mỳjja kêtkam meo djuw mexo baba. Gwaj ajte Metĩndjwỳnhmã amijangri tỳx ne me kum kĩnh kêtja jaxwe kôt bajaxwe kêt. \c 2 \s1 Me kum me õ mỳjja kêtja kĩnh'ã kute memã karõ. \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju Kritu mexo umati: ga me tu amim markumrẽxo aba. Djãm kam ar amã me rũnhbit kĩnhmã? Nhym me õ mỳjja kêtja djãm ar amã me kĩnh kêtmã? Kati. Dja gar amã me kunĩ kĩnho aben pyràk. Nhym be, djãm mrãmri arỳm ar amã me kunĩ kĩnho aben pyràk? Kati. Nã gãm ar amã me rũnh, me umabit kĩnh. Ne kam amã me õ mỳjja kêtja kĩnh kêt. \p \v 2 Gar abikprõnh djàkam akuprõ nhym me'õ rax bôx. Kute õ kẽn karỳro ikrakam ràx jangjênh, aben nhiby angjênh. Kute õ kubẽkà mex jangjênh. Kute prĩne o amijo mex ne arỳm bôx gar omũ. Nhym kam me'õ nhõ mỳjja kêtja bôx. Õ kubẽkà apỹnh bikadjônhja bôx. \v 3 Ar amã me'õ nhõ kubẽkà mex ja pyman kum, \p —Ota, me krĩ djà mex. Jakam dja ga nhỹ, ane. Ne kam me'õ nhõ mỳjja kêtjamã kum, \p —Wãnh dja ga dja nàr iparbê dja ga pykakam nhỹ, ane. \v 4 Djã nã gãm ar amã me kĩnho aben pyràk? Kati. Nã gãm arĩk amim me'ã karõ punun amijo me utàr punu. \p \v 5 Akmere, àpnhĩre ar, imã ar ajabêkam ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Dja gar amim ikabẽn ja ma. Mỳj xêja ne Metĩndjwỳnh amijo me utà? Djãm me rũnhbit, me umabit? Kati. Pykakam me kute me'ã, “Me bikẽnh”, anhỹrja, me õ mỳjja kêt ja ne Metĩndjwỳnh amijo me utà. Nhym kam me arỳm tu amim mar tỳxkumrẽx nhym kam kute amikôt meo bamã memã arẽ. Me kum abêjamã ne arẽ. \v 6 Nãm te amijo me õ mỳjja kêtja pytà gar amã me kĩnh kêt nhym kam me arỳm pijàm ne. Bir, mỳj xêja ne ar ajo bikẽnho ban ar apa 'amỳn me axwe pãnh jarẽnh djà'ỳr ar ajo mrã? Djãm me õ mỳjja kêtja ne me 'ỳr ar ajo mrã? Kati. Me rũnh ne me 'ỳr ar ajo mrã. \p \v 7 Metĩndjwỳnh kute ar ajo ba ar, dja gar ikabẽnja ma. Mỳj xêja ne Metĩndjwỳnh japrỳo ba? Djãm me õ mỳjja kêt ja? Kati. Me rũnh ne me aprỳo ba. Metĩndjwỳnh ne mexti:rekumrẽx nhym me aprỳo ba. \p \v 8 Metĩndjwỳnh ne arỳm me bakukãmãremã 'ã karõn memã kum, \q1 “Me amã amibu'ã me ja jabê. Kute mrãmri ne ga me amã amijabêja pyràk dja ga me ã amã amibu'ã me ja jabêo ane.” \m Nãm ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kabẽn kukràdjà ja ne mexo kute kukràdjà kunĩ jakrenh. Dja gar kabẽn ja mar tỳx ne amã amibu'ã me kunĩ jabê. Ne kam arỳm amexkumrẽx. \v 9 Godja gar amã me õ mỳjja kêtja kĩnh kêt ne amã me rũnhbit kĩnh jabej. Djãm kam amã abu'ã me kunĩ jabêkumrẽx? Djãm Metĩndjwỳnh kukràdjàja kôt amã me abêkumrẽx? Kati. Gar kam amikràn arỳm ajaxwe. \p \v 10 Be, Metĩndjwỳnh me kute katàt amijo ba'ã kute memã karõkôt apỹnh kukràdjà. Dja gar kam kukràdjà kunĩ mar tỳx ne kôt ar amijo aba. Ne kam kukràdjà pydjibit mar kêt ne kôt amijo aba kêt. Djãm kam ajaxwe ngri got? Kati. Aje ja pydjibit mar kêtkam ajaxwe rax kute mrãmri ne aje kukràdjà kunĩ mar kêtkam ajaxwe rax pyràk. \p \v 11 Ga, Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh abenbê prõ, mjêno adjàkĩnh kêt”, anhỹrja ma. \m Ne ajte kute me bakukãmãremã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh me par kêt”, anhỹrja ma. \m Godja ga kukràdjà kôt mebê prõ'ỳr amrãnh kêt ne kam me'õnh bĩn arỳm o ajaxwe. Te mebê prõ'ỳr amrãnh kêt ne arỳm ajaxwe. Aje me'õnh bĩnkam ga kukràdjà mar kêt ne arỳm kam ajaxwe. \p \v 12 Metĩndjwỳnh ne pi'ôkkam prĩne me kute katàt amijo ba'ã memã karõ mex. Nhym kam me kwỳ arỳm kute markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm memã tỳx jangij. Nhym kam arỳm katàt kabẽn kôt ar amijo ban umar mex ne ta arek mekôt ar ba. Dja gwaj kabẽn ja man kôt ar amijo baba. Gêdja ĩ Metĩndjwỳnh gwaj bakukjêro nhỹn gwaj bamã, \p —Djã ne ga ikabẽn ja markumrẽx ne kôt ar amijo aba? ane gwaj amikôt kum amijarẽ. Godja gwaj kukràdjà kôt amijo baba kêt nhym arỳm gwaj bamã axwe jarẽ. Kute ren gwaj bamã axwe jarẽnh karõ dja gwaj kukràdjà kôt amijo baba mex. \p \v 13 Nàr, dja gwaj bajõ bamã me kaprĩ kêt nhym Metĩndjwỳnh arỳm amipãnh kum gwaj bakaprĩ kêt ne tu katàt gwaj bamã bajaxwe pãnh jarẽnhkumrẽx. Nàr, dja gwaj badjukaprĩkumrẽx ne kam arỳm bamã Metĩndjwỳnh pyma kêt ne arỳm bakĩnhkumrẽx. \s1 Djãm me kum me kaprĩ kêtja Metĩndjwỳnh kute me utàr? \p \v 14 Akmere, àpnhĩre ar, dja gwaj bamã me kaprĩ kêt ne atekam ajte memã kum, \p —Ba ne ba tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx, anhỹro baba. Djãm kam Metĩndjwỳnh kute amim gwaj bapytàr ne kute ar gwaj bajo bamã? Djãm gwaj bajajkwa kajgokam bakabẽnbit ne kam bamã me kaprĩ kêt nhym arỳm kute amim gwaj bapytàr ne kute ar gwaj bajo bamã? Kati. \p \v 15 Godja gwaj baje me'õo bakamy nàr o bakanikwỳnh, õ kubẽkà kêt ne kum prãm. \v 16 Gwaj kam kum mỳjja'õ nhõr kêt ne kum, \p —Gora gê Metĩndjwỳnh ajo djuw mex ga adjumar mex ne amã kry kêt ne ajajne, ane. Djãm ja ne mex? Kati. Gwaj baje kum mỳjja'õ nhõr kêtkam ne kajgo. \p \v 17 Mỳj ne gwaj baje kam mar? Bir, dja gwaj bamã me kaprĩ kêt ne kam memã kum, \p —Ba ne ba tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx, ane. Djãm mrãmri bakabẽn? Kati. Ga, me arỳm tykkam kute amingrẽk kêt ne kajgoja pumũ. Gwaj badjwỳ bamã me kaprĩ kêtkam bakajgo. \p \v 18 Godja me'õ amã, \p —Ẽ, ga ne ga we aje Metĩndjwỳnh mar. Ba ne ba imã me kaprĩn ije memã mỳjja nhõro iba. Goja gu baje tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx jabej aben kabi. Ga amã me kaprĩ kêtkam dja ba te apumũn amim, “Kon. Kute Metĩndjwỳnh mar kêt pyràk”, ane. Bajbit dja ba imã me kaprĩn memã mỳjja nhõro iba ga arỳm ipumũn ijã amim, “Be, djãm mrãmri tu kute amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. Ga, ukaprĩn kute memã mỳjja nhõrja pumũ”, ane. Ga kam arỳm ipumũ. Ba tu ije amim Metĩndjwỳnh markumrẽxja pumũ. Dja ã me'õ amã ane. \p \v 19 Be, ga ne ga we aje Metĩndjwỳnh rax markam memã kum, \p —Metĩndjwỳnh pydjibit. 'Õdjwỳ kêtkumrẽx, anhỹro aba. Be, mrãmri. Djãm gajbit aje Metĩndjwỳnh rax mar? Kati. Xatanaj nhõ me karõ punudjwỳ kute Metĩndjwỳnh rax mar ne kam ajte kum me kaprĩ kêto ba. Ne kute rax markam abenmã kum, \p —Metĩndjwỳnh pydjibit. 'Õdjwỳ kêtkumrẽx, anhỹro ba. Ne kam tu umaje terte:t. \p \v 20 Kê, ano kêt, mỳkam ne ba te ar amã, \p —Dja ga memã kum, “Ba ne ba tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx”, anhỹro aban amã me kaprĩ kêt ga mrãmri akajgokumrẽx. Ga, me arỳm tykkam kute amingrẽk kêt ne kajgo nõrja pumũ. Gadjwỳ ne ga ã akajgoo ane. Mỳkam ne ba te ar amã ja jarẽ gar imar kêt? \p \v 21 Dja gar me bakukãmãre Abraão man kôt ije ar amã arẽnhja ma. Djãm Abraão kute amim Metĩndjwỳnh mar kajgo? Kati. Nãm tu amim markumrẽx ne kam kabẽn kôt amijo tẽ. Nãm kabẽn kôt Metĩndjwỳnh nhõ kikam kra Idjak djin bit kute bĩn 'ỳr. Nhym Metĩndjwỳnh Abraão pumũn arỳm amim, \p —Mrãmri ne Abraão imã axwe kêt ne mex, ane. \p \v 22 Ga, Abraão kute tu amim markumrẽx ne kam kute kabẽn kôt amijo tẽmja pumũ. Nãm kabẽn kôt amijo tẽn kam arỳm tu amim Metĩndjwỳnh mar mexkumrẽx ne. \v 23 Kam ne me aben djô'ã Abraão jarẽ:n arẽnho mõr tãmtã nhym kam arỳm Môjdjê katon arỳm abatành ne. Ne kam arỳm me bakukãmãremã kum, \q1 “Abraão ne tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx nhym arỳm kum axwe kêt jarẽ nhym arỳm kum mex”, ane. \m Ne kam pi'ôkkam no'ôk ne. Be, mrãmri ne kôt arẽnhkumrẽx. Nãm arẽ nhym me aben djô'ã abenmã kum, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh Abraãoo õbikwakumrẽx, ane. \p \v 24 Ga, me kute tu amim markumrẽx ne kam kute kabẽnkôt amijo bakam Metĩndjwỳnh arỳm kute memã axwe kêt jarẽnhja pumũ. Djãm me kute mar kajgokam Metĩndjwỳnh kute memã axwe kêt jarẽnh? Kati. \p \v 25 Me'õ nire kuprỳ Rabedjwỳ. Djãm Rabe kute Metĩndjwỳnh mar kajgo? Kati. Nãm tu amim markumrẽx ne kabẽn kôt amijo tẽ. Nhym kam arỳm kum axwe kêt jarẽ. Nhym Djodjuwe kute ar anorjadjwỳ Rabe kum ar kaprĩn arỳm arkum aminhũrkwã jarẽ. Arkum arẽn arỳm ar kurê djwỳnhbê arkum atemã pry 'õ jarẽ. Nhym kam ar umar mex ne akubyn 'ã mõn bôx. Nãm ã Rabe kum ar kaprĩo ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum axwe kêt jarẽ. \p \v 26 Be, tãm ne ja. Me tyk arỳm karõ biknorkam kute amingrẽk kêtkumrẽx ne arỳm kajgo. Gwaj badjwỳ. Gwaj baje Metĩndjwỳnh kabẽn mar kajgon kôt amijo baba kêtkam ne kam baje memã kum, \p —Ba ne ba tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx, anhỹrkam arỳm bakajgo. Bakajgo kute mrãmri ne me tyk kajgo pyràk. \c 3 \s1 Me õto djujabê kêt'ã ujarẽnh. \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, ar akrãptĩ ne gar aje amijo memã kukràdjà'ã adjujarẽnh djwỳnh prãm. Djãm kam mex? Kati. \p Mỳkam ne mex kêt? Bir, gwaj bakunĩ bakabẽn kwỳ kajgo. Gwaj bakabẽn kajgokam bamex kêt. Ga ren ar abê memã ujarẽnh djwỳnh kêt ne ren akabẽn kajgo ren gajbit amex kêt. Me krãptĩmã adjujarẽnh kêtkam ga ren gajbit amex kêt. Nhym be, kati. Ar akabẽn kajgo'ã memã adjujarẽnhkam me krãptĩ arỳm ar akabẽn man arỳm ar adjô'ã mex kêt. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm pãnh ar amã ajaxwe rax jarẽ. \v 2 Me bakunĩ bakupãnhtã bakabẽn kajgo kumex. Godja ren me'õ kabẽn kajgo kêtkumrẽx jabej ren prĩne kute katàt amijo ba kadjy mex. \p \v 3 Ga, me kute mry'ãkrĩo mrãnhja pumũ. Nãm me kute krã djên ajkwa katikôt kàxiràx jadjuw ne ari o krã kukẽnho mrã. Ga, te mry rũnh nhym me kute ajkwakôt ar krã kukẽnho mrãnhja pumũ. \fig |src="HK004B.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Xijagu 3.3" \fig* \p \v 4 Ga, me kute tekrekam no'i kryreo kà rũnho baja pumũ. Nãm te kà rũnh nhym te kôk djàbêr tỳx nhym me tekrekam no'i kryreo unênh ne o krã kukẽnh o baja pumũ. \p \v 5 Me banhõto kute kà tekrekam no'i pyràk. Me banhõto te kryre gu me o mỳjja rũnho amra. Nhym kuwy kryredjwỳ. Ga, te bà rũnh nhym me kute kuwy kryreo kunĩmã angjênhja pumũ. \p \v 6 Me banhõto ne kute kuwy pyràk, kute bàmã angjênh pyràk. Apỹnh me axwe djàri kunĩkôt ne gu me banhõtoo arẽn arỳm ipêx. Me banhĩ katikôt ne me banhõto ikwã. Ne kam kute prĩne me bajo punu prãm. Me banhõtoo bakabẽnja ne tu apỹnh mỳjja kunĩo tuknĩn o punu. Kute mrãmri ne kuwy kryre kute bàmã angjênh nhym mỳjja kunĩ xêtja pyràk. Me axwe nhõ bẽnjadjwỳr ja ne kute me banhõtoo krĩ djwỳnh. \p \v 7 Me kute mỳjja krãptĩ djujabê. Mry, àk, kwênh, mry ngãngão mrãnh, ngônhkam mỳjja, mỳjja krãptĩja ne me kute ujabê. \v 8 Nhym be, me banhõtoo bakabẽnja pydjibit ne kute mrãmri ne mry djujabê prãm kêt pyràk. Me banhõtoo bakabẽnkam bajamakkre kêt ne bajaxwekumrẽx. Me banhõtoo bakabẽn kute me parkumrẽx, kute mrãmri ne udjy rũnh kute me par pyràk. \p \v 9 Me banhõtoo ne gu me baje Metĩndjwỳnh, me Babãm djwỳnhmã mextire jarẽnh ne atekam ajte o baje abenmã bakabẽn punu jarẽnh. Kute amipyràk ne Metĩndjwỳnh me banhipêx. Kute me bajo amipyràk ne me banhipêxkam ne gu me baje abenmã bakabẽn punu jarẽnh. \v 10 Ne kam bajajkwakôt memã bakabẽn mexmẽ bakabẽn punuo aben nhikjên memã arẽ. Akmere, àpnhĩre ar, gu me ren ã memã anhỹr kêtkumrẽx. \p \v 11 Djãm inore 'õkôt ngô djànhmẽ ngô djỳ kute aben nhikjên apôx? \v 12 Nàr, djãm pidjôbê pigêre'ã oriwêre djô arij? Kati. Nàr, djãm akrô'ã pigêre djô arij? Kati. Ne ngô nhinore'õkam kadjwanhĩ ne arỳm akryja djãm kam ngô djành apôx? Arkati. Axikôtbit mỳjja apôx. Kwãrĩk wãnh gu me memã bakabẽn mexmẽ bakabẽn punuo aben nhikjên memã arẽnh kêt. \s1 Me krã mex'ã ujarẽnh. \r Gar 5.16 \p \v 13 Ar ajõ we akrã mex ne we aje me kukràdjà kunĩ mar. Goja mrãmri akabẽnkumrẽx jabej on katàt amijo aban amijo adjàmra kêt. Ne kam arỳm akrã mex. Kam dja me arỳm apumũ. Akrã mexkôt apumũ. \v 14 Nhym be, ga ne ga anhõkre kadjwỳnhbê angryk. Me'õ nhõ mỳjja'ã angryk. Ne arax mỳr jabej akadjwỳnhbê adjàkrê. Ne kam 'ã amijo amra. Djãm ja ne mex? Djã ne ga katàt ar amijo aba? Kati. Ga ne ga ate amijo aba. Kam kwãrĩk wãnh 'ã amijo adjàmra kêt ne arĩk amim ajêx kêt. \p \v 15 Djãm akrã mex ne ja? Djãm kàjkwakam Metĩndjwỳnh we kute amã ja jarẽnh? Kati, atemã. Pykakam me ar ba ne me kute amã wã jarẽnh. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kôt akabẽn ne ja. Xatanaj ne kute amã wã jarẽnh. \v 16 Mỳkam? Bir, me'õ nhõ mỳjja'ã angrykkam ne arax mỳr jabej adjàkrêkam ne ga akangati. Akangatimẽ apỹnh me axwe djàrimẽ akam apôx. \p \v 17 Nhym be, kàjkwakam Metĩndjwỳnh kute gwaj bamã bakrã mex jadjàr gwaj bakabẽn mexkam \q1 gwaj baje amikam bajaxwe'õ mar kêt. \q1 Ne badjumar mex prãm. \q1 Ne memã baprĩn memã bakabẽn. \q1 Ne bajamak mex. \q1 Ne badjukaprĩkumrẽx ne baje mrãmri ne pidjô djô mex ne ô kumex pyràk. \q1 Ne bamã me õ mỳjja kêtmẽ me rũnh jabêo aben pyràk. \q1 Ne bajêxnhĩ kêt ne mrãmri tu amim Jeju markumrẽx. \q1 \v 18 Me kute aben nêje me kukrà ne akrànmã memã arẽnho ba ja ne me memã arẽnho ba nhym me arỳm ajmã kute kêt ne katàt ar amijo ba. Me kute mrãmri ne pidjô djô mex ne ô kumex pyràk. \c 4 \s1 Me kute amidjwỳnhbito kĩnhja ne Metĩndjwỳnhmã à'wỳr punu. \p \v 1 Mỳj ne ga me aman arỳm abenwỳr aprõt ne aben tako aba? Bir, me aje amim 'ã karõ djàkam amã apỹnh me'õ nhõ mỳjja pro prãm ne 'ã angryk aba. Ne kam ã abeno anhỹro aba. \v 2 Me amã mỳjja kĩnh ne aje bit byrmã nhym me me abê aptà ga me byr kêt. Byr kêt ne arỳm me kupa. Aje 'ã angryk ne te aje byr prãmje. Ne kam aje 'ã aben tak ne abenwỳr aprõt ne kam aje byr kêt rã'ã ne. Mỳkam ne ga me aje byr kêt? Bir, me aje Metĩndjwỳnhmã o adjà'wỳr kêtkam. \p \v 3 Nàr, me aje Metĩndjwỳnhmã o adjà'wỳr jabej nhym kute me amã õr kêt. Mỳkam? Bir, me aje o adjà'wỳr punukam. Mỳj ne aje o adjà'wỳr punu on? Bir, me aje bit byrmã ne aje bit o amidjwỳnhbito kĩnh prãm. Aje amidjwỳnhbito kĩnh prãmkam aje mỳjjao Metĩndjwỳnhmã adjà'wỳr punukumrẽx. \p \v 4 Metĩndjwỳnh ne arỳm kute ar ajo õ me jakam ga ren ar amã Metĩndjwỳnh kĩnhkumrẽx. Nhym be, kati. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjà punuja ne gar amã kĩnh rã'ã. Aje mrãmri ne me kum prõ djwỳnh kĩnh ne kam jãm kum krô'ã prõ kĩnh pyràk. Nàr, aje mrãmri ne me kum mjên djwỳnh kĩnh ne kam jãm kum krô'ã mjên kĩnh pyràk. Amã Metĩndjwỳnh kĩnh ne kam jãm amã me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjà punuja kĩnh. Nã gãm ar kam ari akabẽno aben nhikjê. Dja gar amã me kukràdjà punu kĩnh rã'ãn arỳm amijo Metĩndjwỳnh kurê djwỳnh. \p \v 5 Amrẽbê: ne me memã kum, \p —Metĩndjwỳnh Karõ kute me bakadjwỳnhbê amijo kajkep ne te arek kum me bajo ba prãmje. Te arek kum me bajo ba prãmkam arỳm ngryk 'ỳr. \p Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Djãm me kabẽn kajgo got? \v 6 Ajmã gwaj bakuten bajaxwe prãm. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne kum gwaj bakaprĩn gwaj bajaxwe kêt kadjy gwaj bamã tỳx jangij gwaj ajmã bakute kêt. Amrẽbê: ne ujarẽnh djwỳnh me bakukãmãremã kum, \q1 “Me kute amijo àmra prãmja Metĩndjwỳnh arỳm mebê aptà. \q1 Nhym be, me kute amijo ngriren amijo kàtàmja Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩ.” \m Nãm ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, kum me bakaprĩja pumũ. \p \v 7 Kum gwaj bakaprĩkam dja gar akrànmã Metĩndjwỳnh kabẽn man kôt ar amijo aba. Ar Xatanajbê aptà nhym arỳm ar abê prõt ne. \v 8 Dja gar Metĩndjwỳnh man kôt amijo ajkamẽ nhym arỳm amipãnh ar aman ar awỳr amijo ajkamẽ. Ar ajaxweja, on ajaxwe krãtan amex kute mrãmri ne me aminhikra punu põnh nhym arỳm mex pyràk. Ar aje amijo Metĩndjwỳnh mar ne jãm ajaxwe prãmja, on aje amim ajaxwe'ã karõja krãtan adjumar djà mex ne. \v 9 Ajaxwe prãmkam on adjumar punun on muwn kôt amra. On akeket krãtan muwn on akĩnh krãtan adjumar punu:re ne. Ã ajaxwe prãmkam amijo ane. \v 10 Dja gar Bẽnjadjwỳr djwỳnh rax man arỳm amijo angrin amijo akàtàm. Nhym kam arỳm kàjmã akamẽ. \p \v 11 Akmere, àpnhĩre ar, kwãrĩk wãnh abenã akabẽn punu kêt. Metĩndjwỳnh ne arỳm gwaj bamã kukràdjà jarẽn gwaj bamã, \q1 “Djã gãm me amã aben jabê”, ane. \m Kute gwaj bamã kabẽn ja jarẽnhkam gar atekam akamy'ã akabẽn punu jarẽn 'ã axwe nhô. Mỳj ne gar arỳm aman ã akamy'ã akabẽn punuo ane? Bir, gar amim, \p —Metĩndjwỳnh kukràdjà ja ne mex kêt, anen arỳm akamy'ã ar akabẽn punu. Ne kam arỳm o Metĩndjwỳnh kabẽn'ã punu jarẽn arỳm mar kêt ne kôt amijo aba kêt. Ne aje Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã punu jarẽnhbit. \p \v 12 Djãm we ar abê mỳjja ne gar amibu'ã me'ã axwe janhôro aba? Metĩndjwỳnh pydji ne arỳm me kute katàt amijo ba'ã memã karõ nhym me arỳm kabẽn ma. Ta dja me utàr jabej nàr meo biknor jabej nhym me arỳm me biknor tokry djàkam biknor jabej. Atemã me'õ kute meo anhỹr kêtkumrẽx. Kam ar ga akajgon kam me'ã axwe janhôr ar o aba. \s1 Me amikukãm amijo àmra ne kute amijarẽnh nêje kute me akre. \p \v 13 Ar aje amijo adjàmratija, ikabẽn 'ãno djan ama. Aje Metĩndjwỳnh mar kêt ne amijo adjàmrakam ga we memã kum, \p —On ne nàr kryràm dja ba krĩ wãmã tẽn bôx ne ije amim pi'ôk kaprĩ kumexo atommã. Be, dja ba kam pi'ôk kaprĩ pãnh mebê mỳjja jamỳn amũ memã õro ikrĩ. Ne o ikrĩ:n arỳm pãnh inhõ pi'ôk kaprĩ kumexo atom. Ne o ikrĩ: nhym arỳm ijã amexmẽ na apêx. Ba kam arỳm akubyn tẽ, ane. Gar aje memã ã amijo adjàmrao anhỹrja gora ikabẽn 'ãno djan ama. \v 14 Dja ar ajã akati nhym mỳjja ajmã ar ajo gar aje mar kêtkumrẽx. Atĩn tẽ:n atĩn nhitep djà ne kute mrãmri ne kakũm ba pyràk. Kakũm ba:n kam arỳm me aêrbê kêt ne tu kàjkwa mẽ bimràkkumrẽx ne. Nãm ã atĩn tẽ:n me aêrbê tu akêto ane. \p \v 15 Kwãrĩk wãnh ã memã amijo adjàmrao anhỹr kêt. Ga ren ar Metĩndjwỳnh man ren memã kum, \p —Metĩndjwỳnh kute amim ijã karõ kôt dja ba itĩn ne ar iba rã'ã jabej. Ba kam arỳm krĩ 'õkam itẽm jabej. Nàr atemã idjàpênh jabej, ane. Ga ren ar ã memã anen arỳm ar amex. \p \v 16 Nhym be, kati. Gar Metĩndjwỳnh mar kêt ne amikam akĩnh kadjy amijo amra. Aje ã amijo adjàmrao anhỹrkam ne ajaxwe. \v 17 Metĩndjwỳnh ne arỳm ar amã amrãnh mex'ã karõ gar arỳm aje mar. Dja ga mar kajgon kôt amijo aba kêt ne arỳm ajaxwe. \c 5 \s1 Me õ nêkrêx rũnh kute amidjwỳnhbit mar. \r Mat 13.22; Ruk 12.15; Xim k 6.6; Ap 18.15 \p \v 1 Me rũnhmã ne ba memã kum, \p —Ẽ, me anhõ nêkrêx rũnh, ba me amã arẽ. Dja apỹnh me akaprĩ djàri me awỳr bôxkumrẽx. Me akaprĩ ra:x kukãm dja ga me on muwn amra:. \p \v 2 Mỳkam? Bir, dja me anhõ nêkrêx rax arỳm me abê rerekre ne. Te me anhõ kubẽkà mex nhym kàpotire arỳm prĩne me abê apôk ne. \v 3 Dja prĩne me abê anhõ mỳjja 'ôk ne me abê amijo ajkẽ. Me anhõ kẽn karỳrmẽ anhõ kryt jaka dja prĩne me abê punure. Nhym me kunĩ arỳm me anhõ mỳjja punu pumũn me ajã abenmã kum, “Be, omũ. Djãm tãmwã mex got”? ane. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm me amã ajaxwe pãnh jarẽ ga me atokry:. Atokry kute mrãmri ne kuwy'ã me xêtkam me tokry pyràk. Be, mỳj kadjy ne ga me amim anhõ nêkrêx rũnho atom nhym kumex? Djãm we me aje amijo rũnhmã? Kati. Me kute aminhinomã amimẽnh djà nhõ akatikam dja Metĩndjwỳnh me amã ajaxwe pãnh jarẽ ga me atokry:. \p \v 4 Ẽ, akubyn amijo tẽn amima. Ga me ajêx ne anhõ àpênhmã kum, “Dja gar inhõ bàygogo djê pa ba kam ar amã o pãnh”, anhỹro aba. Nhym me ê pa, ga me ate kam arỳm memã o pãnh kêt. Tãm dja ga me akubyn amijo tẽn ama. Djãm Metĩndjwỳnh kute me amar kêt got? Kati. Ẽ, me kute me amã ê kajgoja kum amijo akij ne kum, “Dja ga ijo angryk”, ane nhym arỳm me kuma. Metĩndjwỳnh ne me krãptĩ:o ban memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Uma:kumrẽx ne arỳm me kute kum amijo àkjêrja ma. \p \v 5 Me ga ne ga me prĩne amijo djuw mexo aban abixaêr tỳ:xo aba. Aje mrãmri ne mry nhĩptĩ kute ate krãn àkurbit mar nhym me kute myt tãmkam par pyràk. On dja Metĩndjwỳnh me ajaxweo pãnh ne. \v 6 Ga me arỳm aje me kute katàt amijo bakumrẽxmã axwe jarẽnh ne aje me par nhym me kute aminêje me abê àptàr kêtkumrẽx. Tãm dja ga me akubyn amijo tẽn ama. Nã bãm ã me nêkrêx rũnh kute Metĩndjwỳnh mar kêtkam memã ane. \s1 Me kute amiwỳr Bẽnjadjwỳr djwỳnh jamãr 'irymã. \p \v 7 Nhym be, akmere, àpnhĩre ar, gwaj baje Metĩndjwỳnh markam me kute gwaj bajo bikẽnhkam, mỳj dja gwaj amim arẽn kuma? Bir, dja gwaj amim, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh dja bôx ba kôt dja, ane. Bẽnjadjwỳr djwỳnh bôx gwaj kôt baku'êja dja gwaj kuma. Ne kam akrànmã amiwỳr amãr 'iryn 'ã badjukanga kêt. Ga, pur kre djwỳnh kute pur kreja pumũ. Ne kam djwỳ mex jamãr 'iry:ja pumũ. Nhym kam kum ngo nhym arỳm na bixadjwỳr mex ne. Nhym kam djwỳ arỳm apôx ne 'y tỳx ne. \v 8 Dja gar kudjwa akrànmã amiwỳr Bẽnjadjwỳr djwỳnh jamãr 'iry:n 'ã adjukanga kêt. Mỳkam? Bir, arỳm bôx 'ỳr gwaj kôt baku'ê 'ỳr. \p \v 9 Kwãrĩk wãnh abẽn prĩkam abenã akabẽn kêt. Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh kute pãnh ar amã ajaxwe jarẽnh karõ. Kwãrĩk wãnh abenã anhỹr kêt. Memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh arỳm bôx 'ỳr. \p \v 10 Ga, me bakukãmãreja ma. Metĩndjwỳnh kukwakam ujarẽnh djwỳnhja ma. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukwakam ne me memã ujarẽnh ar ba nhym me 'ã ari meo bikẽnho ba nhym me amitokry maro ba. Nãm me te meo anhỹro ba nhym me akrànmã amiwỳr Metĩndjwỳnh jamãr 'iryn 'ã ukanga kêt. Dja gar me kudjwa ã amiwỳr amãr 'iryo ane. \p \v 11 Nãm me te meo anhỹro ban te mebê Metĩndjwỳnh kurêo ba nhym me Metĩndjwỳnh'ã ukanga kêtkumrẽx. Me ja ne me kĩnhkumrẽx. Ja ne gar aje arỳm mar. Arỳm ne gar Djo'ã ujarẽnh ma. Me bakukãmãre Djo te amitokry kumex maro ban amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh mar'ã ukanga kêtkumrẽx. Ne kam arỳm tokry mar'ã aminhinomã amimẽ nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm o djuw me:xkumrẽx. Tãm dja gar ama. Ga, Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum me kaprĩ:kumrẽxja pumũ. \p \v 12 Akmere, àpnhĩre ar, ar aje memã akabẽn jarẽnh nhym me kute amar pydji kadjy djãm aje kam kôt Metĩndjwỳnh nàr õ mỳjja'õ jarẽnhmã? Kati. Kwãrĩk wãnh aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt memã kàjkwa jarẽnh kêt. Kwãrĩk wãnh aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt memã pyka jarẽnh kêt. Memã ar akabẽn pỹnhbit ne arẽ. Aje mrãmri mỳjjao anhỹrmã. Kambit memã kum, “Nà. Dja ba ã o ane”, ane. Nàr, aje mỳjjao anhỹr kêtmã. Kambit memã kum, “Kati. Dja ba o anhỹr kêt”, ane. Jabit memã arẽ. Memã akabẽn pỹnhbit ne arẽ. Kwãrĩk wãnh memã akabẽn jarẽ ne me kute ar amar pydji kadjy kôt memã apỹnh mỳjja jarẽ kêt. Metĩndjwỳnh ren ar amã ar ajaxwe jarẽ. \s1 Me kute aben mar ne Metĩndjwỳnhmã abeno à'wỳr. \p \v 13 Dja gar ajõ akaprĩ jabej Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Nàr, ar ajõ akĩnhkumrẽx jabej angrerkam kum amikĩnh jarẽ. \p \v 14 Djã ne ar akam me'õ kanê? Gê amiwỳr me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnh 'wỳn amiwỳr aro bôx. Gê ar Metĩndjwỳnhmã o a'wỳn arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukwakam kangôo kungrà. Kangô kute rõnykangô pyràkjao kungrà. \v 15 Ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute me'õ kanêjao mexmã tu amim kamnhĩxkumrẽx ne kum o a'wỳ nhym arỳm ar kabẽnkôt o mex ne kum tỳx jadjà. Amrẽbê kute àpênh jaxweo ba jabej dja arỳm axwe maro aknon kam ngryk kêt ne. \p \v 16 Dja gar ajaxwe'õkam akaprĩn 'ã abenmã amikôt amijarẽ. Ne kam Metĩndjwỳnhmã abeno a'wỳ nhym arỳm ar ajo mex. Godja gwaj bajaxwe kêt jabej ne kum badjà'wỳr jabej. Ne badjà'wỳr'ã batỳx ne 'ã badjukanga kêt jabej nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bakabẽn kôt àpênh rax. \p \v 17 Be, djãm Erijbê wajanga? Kati. Erij umar kute mrãmri ne gwaj badjumar pyràk. Ne kam Metĩndjwỳnhmã kàjkwa ngrà'ã à'wỳr tỳxkumrẽx. Nhym arỳm kôt namẽ amexkam kàjkwa ngràbit. Ne ajte namẽ amexkam kàjkwa ngrà ne. Ne ajte namẽ amexkam tãm ne. Ne ajte nakam kàjkwa ngrà ne. \v 18 Ne kam ajte kum na'ã a'uw nhym kabẽn kôt ajte na axidjuw. Axidjuw nhym kam djwỳ ajte ingrõt. Dja gwaj ã Metĩndjwỳnhmã badjà'wỳro ane nhym ã gwaj bakabẽnkôt àpênh raxo ane. \p \v 19 Akmere, àpnhĩre ar, gêdja ar akam me'õ Metĩndjwỳnh kabẽn katàtja bê ate amijo ba jabej. Nhym me'õ akubyn Metĩndjwỳnh'ỳr o akẽx jabej. \v 20 Mỳj dja kute arỳm 'ỳr o akẽxkam kuma? Bir, me'õ kute akubyn 'ỳr o akẽxja ne axwebê utà nhym Metĩndjwỳnh arỳm me biknor tokry djàbê utàn kam kum apỹnh axwe djàri krãptĩ akno.