\id EPH - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Epexu \toc1 Paur kute Epexukam me jamã pi'ôk no'ôk ne ja. \toc2 Epexu \toc3 Ep \mt1 Paur kute Epexukam me jamã pi'ôk no'ôk ne ja. \ip Paur ne krĩraxbê Epexukam me jamã pi'ôk no'ôk ne. Nãm me Paurbê ijê nhym mebê ijê djàkam ãmkam ne memã pi'ôk no'ôk ne. Kute meo tỳx ne meo kĩnhmã ne memã pi'ôk no'ôk ne. Ne memã Metĩndjwỳnh kute mỳjja kunĩ'ã karõo amirĩt ne. Metĩndjwỳnh kute pyka nhipêx kêtri ne gwaj bajã amim karõ ne kam jakam arỳm Jejukôt gwaj bapytàro tẽn kam amũ 'õkam dja bajaxwe kunĩo apêx. Be, pykabê ar babari dja Xatanajmẽ õ me karõ punumẽ gwaj bawỳr prõt. Be, gwaj baje Jeju mar kunĩ dja gwaj tu Xatanajmã baku'ê tỳx ne amijo aptàn o apa. Kam ne Paur apỹnh memã 'ã karõ, me kute katàt amijo ba'ã memã karõ. \ip Metĩndjwỳnh ne Kritukôt mỳjja kunĩ o ba. Ne Kritukôt mỳjja kunĩ 'y ne o ban kam ajte kôt gwaj bapytà. Ne kôt gwaj bajo kĩnh. Be, Kritu ne gwaj baje Jeju mar kunĩmã bẽnjadjwỳr. Kute gwaj bajo djuw mexo baja pumũ. Nãm ã Paur memã o amirĩto ane. \c 1 \p \v 1 Ba ne ba ibê Paur. Metĩndjwỳnh ne Jeju Kritumã ijã karõ nhym arỳm ijano ba memã 'ã idjujarẽnh ar iba. \p Krĩraxbê Epexukam Jeju kute ar ajo õ me ja ne ba pi'ôk kôt ar amã ikabẽn. Gar aje arek Kritu Jeju kôt ar amijo aban 'ã adjukanga kêtja ba pi'ôk no'ôkkam ar amã ikabẽn. \p \v 2 Metĩndjwỳnhbê ne me Babãm. Ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê ne Jeju Kritu. Gê ar tu kum ar akaprĩn\f + \fr 1:2 \ft Djãm ar ga ne gar adjukaprĩ nhym ar pãnh arỳm kum ar akaprĩ Kati. Ar ta ne ar tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f* ar ajo ba gar adjumar mex rã'ã ne. \s1 Mỳjja kunĩ kêtri Metĩndjwỳnh kute amijo me utàr. \r Rô 8.29; Tex k 1.4; A Tex 2.13; Ped k 1.2 \p \v 3 Be, Metĩndjwỳnh ne ukaprĩ:kumrẽx. Kute Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Krituo ba nhym kute o Bãm. Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bajo djuw mex. Gwaj tu amim Kritu markumrẽx nhym prĩne kàjkwakam õ mỳjja kunĩo gwaj bajo djuw mex. \v 4 Ga, kute amijo gwaj bapytàrja pumũ. Mỳjja kunĩmẽ me kunĩ kator kêtri ne amijo gwaj bapytàn amim, \p —Be, me wã dja me tu amim Kritu markumrẽx ba arỳm meo inhõkumrẽx nhym me arỳm imã axwe kêtkumrẽx. Nãm ã kum gwaj bajabêkam gwaj bajã amim ane. \v 5 Amrẽbê me kunĩ kêtri, mỳjja kunĩ kêtri ne ta kum gwaj bakĩnhkumrẽx ne amijo gwaj bapytà. Ne kam tu amim gwaj bajã karõkumrẽx ne amim, \p —Me wã dja me tu amim Jeju Kritu markumrẽx ba arỳm meo ikrakumrẽx, ane. \v 6 Metĩndjwỳnh tu kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx. Nãm kum Kra jabêkumrẽx, ne Krakôt kum gwaj badjwỳ kaprĩ:kumrẽx. Dja gwaj kam bakunĩ: kum, \p —E kum, djãm adjukaprĩ ngri: got? Adjukaprĩ ra:xi. Amexti:re. Me imã akĩnhkumrẽx, anhỹro baba. Gwaj baje ã kum anhỹro baba kadjy ne arỳm amijo gwaj bapytà. \p \v 7 Nãm Krakôt kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx. Kra ne amikamrôo gwaj bajaxweo pãnh. Nhym kam arỳm gwaj bajaxwe maro aknon bakam ngryk kêt ne. Nãm ukaprĩ:kumrẽxkôt ã gwaj bajaxweo ane. \v 8 Kute prĩne mỳjja kunĩ mar. Kute amikukãm mỳjja kunĩmẽ me kunĩ'ã amim karõ. Ne kam gwaj badjwỳ, kute amim gwaj bajã karõ kôt arỳm kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx. \p \v 9 Ta ne amrẽbê: kute mỳjja kunĩ markôt arỳm amim kabẽn'ã karõ. Ta ne kum kabẽn kĩnh ne arỳm amim kabẽn'ã karõ ne kam memã arẽnh kêt 'ãtũm. Ne kam ajte ta arỳm jakam gwaj bamã kabẽnja jarẽ. \v 10 Nãm jakam gwaj bamã, \p —Dja ĩ me kunĩ kute aminhinomã amimẽnh djà nhõ akati bôx ba kam Kritu'ã me kunĩmẽ mỳjja kunĩo akuprõ. Kàjkwakam mỳjja nàr pykakam mỳjja dja ba Kritu'ã kunĩo akuprõ nhym arỳm kunĩo ba, ane. Amrẽbê kute kabẽn jarẽnh kêt ja ne jakam arỳm gwaj bamã arẽ. \p \v 11 Amrẽbê mỳjja kunĩ kêtri, me kêtri ne amijo me ibê idjaer pytà. Nãm tu me ijã amim karõkumrẽx ne amim, \p —Be, me wã dja ba memã amak bô nhym me arỳm tu amim Kritu markumrẽx ba kam arỳm meo aminhõ. Nãm ã me ijã amim ane. Ta ne kute amim mỳjja kunĩmẽ me kunĩ'ã karõ. Kute amim 'ã karõ kôt ne mrãmri kute o apôxkumrẽx ne kute o bakumrẽx. Djãm me ibê idjaerbit ne amijo me ipytà? Kati. Mỳjja kunĩ:. Kute amim mỳjja kunĩ'ã karõ kôt arỳm mrãmri kute o apôx ne o bakumrẽx. \p \v 12 Mỳj kadjy ne amijo me ibê idjaer pytà? Bir, ba me ikumrẽx ne ba me tu amim Kritu markumrẽx ne kôt ar amijo iba. Me kunĩ dja me me ijã abenmã kum, \p —Ga, me kute Kritukôt katàt ar amijo baja pumũ. Kritu mexti:rekumrẽx. Me bamã kĩnhkumrẽx, anhỹro ba. Ja kadjy ne amijo me ipytà. \v 13 Me ibê idjaer kumrẽx ne ba me tu amim markumrẽx. Nhym kam me arỳm me abajtemmã Kritu'ã ujarẽnh ny katàtkumrẽxja jarẽ ga me aman tu amim markumrẽx. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm me ajaxwebê me apytàn kam me amã Karõ jano. \p Amrẽbê Kritu kute me bamã Karõ jarẽnhja ne me amã ano nhym arỳm me ajo ba. Ga, me kute mỳjja'ã aminhidji janhôr nhym arỳm amirĩtkumrẽxja pumũ. Me badjwỳ Metĩndjwỳnh arỳm me bamã Karõ jano nhym arỳm me bajo ba. Me bajo ba gu me arỳm amim, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm ijo krakumrẽx. Ga, arỳm kute imã Karõ janor nhym kute ijo bakumrẽxja pumũ, ane. Karõ ne me bajo ba gu me ã amim ane. Kam, gu me baje mrãmri ja markumrẽx. Arỳm Metĩndjwỳnh kute me bajo kraja ne gu me baje mrãmri markumrẽx. \p \v 14 Ga, me kute memã mỳjja rũnh nhõrmãn kam kukãm kute memã mỳjja kryre nhõrja pumũ. Me amim kryre jamỳn arỳm amiwỳr rũnhja kamnhĩxkumrẽx. \p Me badjwỳ Metĩndjwỳnh arỳm me bamã Karõ jano nhym arỳm me bajo ba gu me arỳm amim, \p —Ga, Metĩndjwỳnh arỳm kute imã Karõ janorja pumũ. Ga, kute ijo baja pumũ. Mrãmri dja ba kàjkwakam kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Karõ ne me bajo ba gu me ã amim anen kam arỳm baje mrãmri ja markumrẽx. Mrãmri kàjkwakam Metĩndjwỳnhkôt batĩn ne ar baba rã'ã: rã'ãja baje mrãmri markumrẽx ne amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. Dja gu me Metĩndjwỳnh kôt batĩnmãja maro baba: nhym Kritu arỳm bôx ne amikôt me bajo mõ. Metĩndjwỳnh kute amijo me bapytàrjao mõ. Dja amikôt me bajo mõ nhym me kunĩ arỳm abenmã kum, \p —Metĩndjwỳnh me:xkumrẽx. Me bamã kĩnhkumrẽx, ane. \s1 Kute Metĩndjwỳnhmã meo à'wỳr. \r Kor 1.9; Pir 1.9; Tex k 5.23; Idja 13.20 \p \v 15-16 Kam ne ba mã Metĩndjwỳnhmã ar akam amikĩnh jarẽnho iba. Ar ga ne gar arỳm tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju markumrẽx ne kam amã Jeju nhõ me ja kunĩ jabê:. Nhym kam me arỳm imã ar ajarẽ ba ar aman mã Metĩndjwỳnhmã ar akam amikĩnh jarẽnho iban kam mã kum ar ajo a'uwn kum, \p \v 17 —Metĩndjwỳnh, ga ne ga Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Krituo aba. Djũnwã, amexti:re. Dja ga Akarõo aro aba gê ar arỳm ô'ã katàt akabẽn markumrẽx nhym arỳm arkum Akrao amirĩtkumrẽx gê ar mar mexkumrẽx. \v 18 Anhõ me ja dja me arỳm kàjkwakam anhõ mỳjja mexti:rekumrẽxo aminhõ. Mỳjja ja kadjy ne ga amiwỳr ar 'wỳr ne aro aba. Dja ga arkum anhõ mỳjjao amirĩt gê ar prĩne mexti:rekôt kuman amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. \v 19 Me kute tu amim amarkumrẽxja dja ga memã tỳx jadjà. Aje memã tỳx jadjàr kadjy ajitỳ:xi. Me kadjy ajitỳxo abê kumkati. Mỳj ne ga aje meo tỳx kadjy ajitỳxkam kute? Tãm dja ga arkum o amirĩt, gê ar prĩne kuma. Anhõ mỳjja ja dja ga arkum o amirĩt gê ar kuma. Nã bãm ã ar akadjy Metĩndjwỳnh 'wỳro ane. \p Metĩndjwỳnh ne 'itỳ:xi. \v 20 Ga, Kritu arỳm tykkam Metĩndjwỳnh 'itỳxo kam àpênhja pumũ. 'Itỳxo kam àpênho kute akubyn o tĩnja pumũ. Nãm ajte kàjkwa djwỳnhkam o wabin aminhikô'ã ỹr. Raxo kute me rũnh jakrenh mex kadjy amidjubôk'ãnh ỹr. \p \v 21 Kỳjrũm, me rũnh kunĩ nhiby ỹr. Nhym arỳm rax ne tỳxo me akrenh me:x ne. Nhym pa:rbê memã ỹr djwỳnh kunĩmẽ me rũnh kunĩmẽ me 'itỳx kunĩmẽ me bẽnjadjwỳr kunĩmẽ ne me kum ngri:re. Jakam me bakam me rũnh kunĩ ne me kum ngri:re, nàr amrẽ pyka ny mõrkam me rũnh kunĩ ne me kum ngri:re. Me kunĩ ne me kum ngri:ren kajgo:. \p \v 22 Pa:rbê me kunĩ kum kajgo me:xi. Metĩndjwỳnh arỳm me rũnh kunĩ kadjy Jeju'ã ra:x mẽ. Ne õ me kute amim Jeju marja kunĩ kadjy 'ã rax mẽ nhym arỳm meo ba. Kute meo bakam arỳm kute me krã pyràk. \p \v 23 Ga, me bakrãja pumũ. Me bakrãkam ne gu me badjumar nhym kam kukwakam amũ me banhĩ amingrẽk ne ar me bajo ba. Me bakrãkam gu me badjumar ne arỳm me banhikrao badjàpênh nàr me baparkam bamrãnh. Me bakrã amũ me bakukràdjà kunĩ ngrẽk ne me bajo ba. Kritudjwỳ kute me bakrã pyràk ne me bakunĩo ba, me babê õ me ja kute ta ĩ pyràkjao ba, me bangrẽk ne me bajo ba, me baje amim mar kunĩjao tuknĩn ar bajo ba. Ta ne kute amiraxo pykamẽ kàjkwamẽ mỳjja kunĩo tuknĩn ar o ba kute me badjwỳ me bajo ba. \c 2 \s1 Metĩndjwỳnh kute akubyn Krituo tĩnkôt õ me jadjwỳo tĩn. \r Kô k 6.11; Xit 3.3 \p \v 1 Nhym be, ar ga ne gar amrẽbê ajamakkre kêt kute me tyk amakkre kêt pyràk ne ar aba. Gar Metĩndjwỳnh kabẽnkam amikrào aban mekôt ajaxwe. \v 2 Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kukràdjà kôt ne gar amijo aba. Gwaj banhiby me karõ punu nhõ bẽnjadjwỳr kukràdjà kôtdjwỳ ne gar amijo aba. Me karõ nhõ bẽnjadjwỳrja tãm ne jakam me amakkre kêt prãmjao ba. \v 3 Amrẽbê gwaj bakunĩdjwỳ ne gwaj mekôt amidjwỳnhbito kĩnho baban arỳm bajaxwe:. Djãm me'õ ne gwaj bajo axwe gwaj bajaxwe? Kati. Gwaj ba ne gwaj bamã bajaxwe prãm ne amim 'ã karõn arỳm kôt bajaxwe. Amrẽbê gwaj bajaxwekam ne Metĩndjwỳnh gwaj bakam ngryk ne. Me axwe kunĩmẽ gwaj bakam ngry:k ne. \p \v 4 Djãm gwaj bakam ngryk rã'ãmã? Kati. Metĩndjwỳnh kum gwaj bakaprĩ:kumrẽx ne kum gwaj bajabê:. \v 5 Gwaj bajaxwekam ne gwaj bajamakkre kêt kute mrãmri ne me tyk amakkre kêt pyràk. Gwaj kam tu amim Kritu markumrẽx ne kam mrãmri ne baje me tyk ne akubyn tĩn pyràk. Metĩndjwỳnh ne jakam Kritumẽ ro'ã akubyn gwaj badjwỳ gwaj bajo tĩn ne. Ta ne tu kum ar akaprĩn arỳm ar apytà. \p \v 6 Metĩndjwỳnh ne jakam Kritumẽ ro'ã akubyn gwaj badjwỳ gwaj bajo tĩn. Gwaj kam arỳm bajamak mex ne ar baba nyo ar baba. Kritumẽ ro'ã ar baban ar baba rã'ã: rã'ã ne kute mrãmri ne jakam on kàjkwakam Kritumẽ ro'ã ar baba pyràk. \v 7 Mỳj kadjy ne gwaj Kritumẽ ro'ã ar baba? Bir, Metĩndjwỳnh gwaj bakam ukaprĩkumrẽx. Kute me kunĩmã gwaj bakam ukaprĩo amirĩt kadjy ne gwaj Kritumẽ ro'ã ar baba. Gwaj tu amim Kritu Jeju markumrẽx nhym kam gwaj bakam õdjànhkumrẽx. Ukaprĩ:kumrẽx kôt ne gwaj bakam õdjànhkumrẽx. Amrẽ amex mõr jakam ne amũ nĩ:jkamdjwỳ dja memã gwaj bakam ukaprĩjao amirĩt rã'ã: rã'ã rã'ã. \p \v 8 Be, Metĩndjwỳnh ta ne kum ar akaprĩ. Ar ga ne gar amex kêtkumrẽx, nhym ta kum ar akaprĩn ar amã Kritu jano nhym ty. Gar kam tu amim markumrẽx, nhym arỳm kôt amim apytà. Djãm ar amex ne ar adjukaprĩ gar ga: amipytà? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne kum ar akaprĩn ar amã Kritu janon kam ta amim ar apytà. \v 9 Djãm we kute ar amã, \p —Be, ga ne ga amex ne adjukaprĩkumrẽx, anhỹr, ne kam we kôt kute amim ar apytàr? Arkati. Nãm ren ã ar ajõmã ane, gar ren arĩk ga amimexo adjàmra ar aba. \p \v 10 Nhym be, kati. Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bajo mex gwaj kam arỳm badjukaprĩ. Kritu Jeju tyn arỳm akubyn tĩn nhym kôt arỳm gwaj bajo ny. Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bajo ny gwaj aminhijukri amidjan kam arỳm bamã me kaprĩo baba. Ar adjukaprĩ ja ne Metĩndjwỳnh amim 'ã karõ. Gwaj bakêtri amim 'ã karõ. Ne kam tũmràm arỳm gwaj bajo ny gwaj arỳm kôt bamã me kaprĩo baba. \s1 Mebê idjaermẽ me bajtem arỳm Kritu kôt abeno õbikwa. \p \v 11 Be, amrẽbê ne ba me imã me akurêo iba. Ga me abajtemkam ne ba me ibê idjaerkam imã me akurêo iba. Ba me me ajã memã kum, \p —Me wã ne me my nhinhu kà rênh kêt. Metĩndjwỳnh kum me kĩnh kêt. Me ba ne ba me imy kà rênh. Nhym Metĩndjwỳnh kum me ikĩnhkumrẽx, ane. Djãm mrãmri me kute me imy kà rênhkam arỳm me imex? Kati. Me imy kàbit rênh. \p \v 12 Me abajtemkam ne ga me amrẽbê aje Kritu mar kêtkumrẽx ne ate amijo aba. Ba me ibê idjaer ne ba me ari me ajo kubajtemo iba. Metĩndjwỳnh ne amrẽbê: kute me ipytàr'ã me imã, \p —Me kute tu amim ikra markumrẽx dja ba amim me utà, ane. Ne kam 'ã me imã apỹnh mỳjja jarẽnh mãmdji ba me maro iba. Djãm me abajtemmã ne Metĩndjwỳnh mỳjja ja jarẽ? Kati. Kute me amã arẽnh kêt ga me aje mar kêt. Kam ne ga me Metĩndjwỳnhkôt atĩn kadjy kêt ne aje amiwỳr atĩn kamnhĩx kêt ne aje mekôt Metĩndjwỳnh mar kêt. Ne kam ate kubê amijo aba. Tãm dja ga me nhỹn ama ne mar rã'ã ne. \p \v 13 Metĩndjwỳnh bê ne ga me amrẽbê ate ar amijo aba. Nhym be, jakam ne arỳm Kritu Jeju kamrô me bakadjy prõt ne nhym me bapãnh ty. Ga me kam kôt ar amijo aba nhym arỳm ar me ajo ba. \p \v 14 Ta ne me bamã, \p —Me abeno anhõbikwa, ane. Nãm ã me bamã ane, gu me arỳm abeno banhõbikwa. Me abajtemmẽ me ibê idjaermẽ ne gu me bamã aben kurê. Me bamã aben kurêja ne kute mrãmri ne gu me baje aben nêje ka'ê pyràk. Gu me kam Jeju kabẽnkôt arỳm abeno banhõbikwa nhym kute mrãmri ne aben nêje ka'ê ngrành pyràk. \p \v 15 Môjdjê kute Metĩndjwỳnh kukwakam mebê idjaermã 'ã karõkam kukràdjàja ne Kritu arỳm o kajgo. Pĩte'y'ã tyko arỳm o kajgon arỳm ajte mar kêt. Mỳj kadjy ne o kajgo? Bir, nãm o kajgon arỳm amiwỳr me bajo akẽx. Amiwỳr me bajo akẽx gu me arỳm abeno banhõbikwa. Ga, kute me bajo nyja pumũ. Gu me arỳm baje mrãmri banhĩ tipdji pyràk. Ja kadjy ne Môjdjê kukràdjào kajgo. \v 16 Kritu pĩte'y'ã tyko ne me bajo aben pydjin kam Metĩndjwỳnh'ỳr me bajo akẽx ne. Gu me kam arỳm o banhõbikwan kam bamã aben kurê kêt. \p \v 17 Kritu arỳm me abajtem'ỳr bôx. Metĩndjwỳnh bê amijo akre raxkam arỳm me awỳr bôx. Me awỳr bôx ne arỳm kàj bê me amã kabẽn jarẽ. Me aje Metĩndjwỳnho anhõbikwa kadjy ne me amã kabẽn jarẽ. Ajte me aje me ijo anhõbikwa kadjy ne me amã kabẽn jarẽ. Ne, me ibê idjaer ije Metĩndjwỳnh kôt amijo ibakam Kritu arỳm me iwỳr bôx ne kàj bê me imã kabẽn jarẽ. Me ije Metĩndjwỳnho inhõbikwa kadjy ne me imã kabẽn jarẽ. Ne me ije ajte me ajo inhõbikwa kadjy me imã kabẽn jarẽ. \p \v 18 Djãm apỹnh me Babãm'ỳr me bapry? Kati. Arỳm ne me Babãm'ỳr me bapry pydji. Metĩndjwỳnh Karõ pydji. Me ibê idjaermẽ me abajtemmẽ ne gu me Karõ pydji kôt me Babãm'ỳr bôx. \p \v 19 Kam ne ga me arỳm abajtem kêt ne me akàtàm kêt. Metĩndjwỳnh ne arỳm me ajo õ me ja ne me ajo õbikwa. Me ibê õ me tũmmẽ ro'ã me ajo õbikwa. \p \v 20 Gu me kam arỳm baro'ã babê Metĩndjwỳnh nhõ kẽno kikreti pyràk. Kritu ne ar ijano bar me awỳr bôx ne me amã arẽ. Ar ba ne bar Metĩndjwỳnh kukwakam me amã arẽ, ga me kabẽn ma. Ar ba ne bar ije mrãmri ne kikreti kadjy pyka mã: par krax ku'ê pyràk. Jeju Kritu kute mrãmri ne kikre par krax kadjy kum kajpar djà djwỳnh pyràk. \p \v 21 Kum kajpar djà djwỳnh kônh ne me prĩne kẽn jadjwỳr mexo mõ:. Kônh ne me aben nhitepã adjwỳr mexo mõ. Ne kam aben nhiby kẽn jadjwỳr mexo mõ: nhym Metĩndjwỳnh nhõ kikreti arỳm abatành mõ. Metĩndjwỳnh Karõdjwỳ ã me bajo anen Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu kôt me bapymjỳr mexo mõ. Metĩndjwỳnh me ibê idjaero õbikwan kam me abajtemo õbikwa gu me arỳm Jeju kôt djan arỳm batypdjin dja. Batypydjin djan arỳm Metĩndjwỳnhmã bamexkumrẽx ne. \p \v 22 Djãm me ibê idjaerbit ne me ijo õbikwa? Kati. Me abajtemdjwỳ. Gu me kam arỳm baro'ã babê Metĩndjwỳnh nhõ kẽno kikreti pyràk. Metĩndjwỳnh ne me bamã Karõ jano. Kute me bamẽ amijo kajkep kadjy ne me bamã ano. \c 3 \s1 Metĩndjwỳnh kute me bajtem'ỳr Paur janor. \p \v 1 Metĩndjwỳnh kute me amã Karõ janorkam ne ba arỳm kum me ajo a'uw. Me abajtemo ne ba kum a'uw ne me amã ne ba Jeju Kritu'ã idjujarẽnh ar iba nhym me arỳm 'ã kum ikurên idjuwpre. Ba ibê Paur ne me arỳm idjuwpre. \fig |src="CN02068B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Epexu 3.1" \fig* \p \v 2 Me ga ne ga me arỳm ama. Metĩndjwỳnh ta ne kute imã me ajã karõ ga me arỳm ama. Nãm imã, \p —Arỳm imã me bajtemdjwỳ kaprĩ. Ga dja ga memã 'ã adjujarẽnh djwỳnh, ane. Tãm ne ga me aje mar jabej ba ajte akubyn me amã arẽ. \v 3 Kum me abajtem kaprĩmã ne kute amrẽbê arẽnh kêt. Ne kam jakam ba imã arỳm arẽ ba arỳm me amã 'ã pi'ôk no'ôk ngrire ga me arỳm omũn aman \v 4 badjwỳ ima. Metĩndjwỳnh kute Kritu'ã mỳjja jarẽnh kêt ba ije prĩne marja dja ga me ama. \p \v 5 Nãm amrẽbê kute memã arẽnh kêt nhym pykakam me kra'õ kute mar kêt. Me kute aben djô'ã mar kêt. Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ arỳm jakam ar imã arẽ bar arỳm jakam kuma. Kritu ne ar ijano bar ibê õ àpênhkumrẽx ne kukwakam idjujarẽnh ar iba. Nãm ar imã arẽ bar jakam arỳm kuma. \p \v 6 Kute mỳjja jarẽnh kêtja arỳm ar imã arẽn ar imã, \p —Djãm me bajtemmẽ me abê idjaermẽ arek apỹnh ar abamã got? Arkati. Dja ga me akunĩ tu amim Kritu'ã ujarẽnh ny markumrẽx ne arỳm aro'ã kôt ar aba. Ne kam arỳm aro'ã Metĩndjwỳnh nhõ mỳjjao aminhõn aro'ã kôt ar aban kam aje anhĩ tipdji pyràk. Ne kam Metĩndjwỳnh kute amrẽbê: memã mỳjja jarẽnh mãmdjija me aro'ã amim aby. Me abê idjaermẽ me abajtemmẽ dja ga me tu amim Kritu markumrẽx ne arỳm me aro'ã amim aby, ane. Tãm ne ar imã arẽ ba arỳm kuma. \p \v 7 Metĩndjwỳnh ta ne 'itỳxkôt ijo ban tu kum ikaprĩ.\f + \fr 3:7 \ft Djãm Paur ta axwe kêt nhym pãnh kum kaprĩ Kati. Paur te axwe kêtmã nhym ta arỳm tu kum kaprĩ.\f* Ne kam arỳm imã me'ã karõ ba memã Kritu'ã kabẽn nyja'ã idjujarẽnh ar iba. \p \v 8 Metĩndjwỳnh nhõ me ja kunĩ ne me kute rũnho ijakrenh mex. Ba kam bajbit ikajgo me:x ne. Nã bãm te ikajgo: nhym Metĩndjwỳnh ta arỳm tu kum ikaprĩn kam arỳm imã idjàpênh djà'ã karõ. Ta ne imã, \p —Ga dja ga me bajtemmã kàj bê Kritu'ã adjujarẽnh ar aba, ane. Kritu ne memã kĩnh djà rũ:nh ngã, krãptĩ: ngã. Me te: kute kĩnh djà'ã ujarẽnh inomã mẽnhmã. Kritu kôt me kĩnh djà ja'ã ne ba idjujarẽnh ar iba. \p \v 9 Kum ikaprĩkam ne imã, \p —Ije memã ikabẽn jarẽnh kêtja dja ba amã arẽ ga arỳm prĩne ama. Ije amim me bajtem pytàrmã. Tãm dja ga aman me kunĩmã arẽnho amirĩto aba. Nãm ã imã ane. Metĩndjwỳnh ta ne Krituo mỳjja kunĩ nhipêx. Adjàkamã kute Jeju Krituo mỳjja kunĩ nhipêx ne kute me abajtem pytàr'ã amim karõn kute me bakukãmãremã arẽnh kêt tãm ne imã arẽ. \p \v 10-11 Mỳkam ne kute amrẽbê me bakukãmãremã me apytàr jarẽnh kêt? Bir ga, Kritu kute ajbir pykakam abenã me bamẽnhja pumũ. Kam ne me kàjkwakam aparmã abenã me bapumũnho nhỹ. Kàjkwakam me bẽnjadjwỳrmẽ me rũnhmẽ ne me jakam me bapumũnho nhỹ. Me baje amim Jeju mar kunĩja pumũnho nhỹn arỳm me bakôt Metĩndjwỳnh raxmã kato. Me kute me bakôt Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ne Metĩndjwỳnh kute amrẽbê me bakukãmãremã arẽnh kêt. Memã kute me abajtem pytàr ne kute abenã me bamẽnhja kute arẽnh kêt. \p Nãm me me bapumũnho nhỹn me bajã abenmã kum, \p —Be, djãm mrãmri ne djãm Metĩndjwỳnh kute prĩne abenã me mẽnh mar mexkumrẽx. Nãm mỳjja kunĩ kêtri amim me'ã karõkumrẽx. Djãm kabẽno kute amikapêr kàr? Kati. Nãm Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu'ỳr meo akẽx nhym tu kute ar meo bakumrẽx. Djãm Metĩndjwỳnh no kêt got? Ga, prĩne kute aben ã me mẽnh mar mexkumrẽxja pumũ. Ga, me kute abeno õbikwa mexkumrẽxja pumũ, ane. Nãm me me bapumũnho nhỹn ã abenmã ane. Me kute kàjkwakam ã abenmã anhỹr kadjy ne Metĩndjwỳnh kute amrẽbê me bakukãmãremã arẽnh kêt. Kute memã me abajtem pytàr ne kute aben ã me bamẽnhja jarẽnh kêt. \p \v 12 Metĩndjwỳnh ne uma:. Kam dja me kute Kritu mar kêtja kum uma:. Me badjwỳ gu me ren baje Kritu mar kêt ne ren bamã Metĩndjwỳnh pyma: ne. Nhym be, kati. Arỳm ne gu me tu amim me banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽx ne arỳm batĩn prãm kêt. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnh pymatio banhõbikwakumrẽx ne kum amijarẽnho baba. \p \v 13 Kam kwãrĩk wãnh amim mar rerekre kêt. Me amextire kadjy ne ba Metĩndjwỳnhmã apê. Nhym kam me arỳm 'ã kum ikurên ijo bikẽnho ba. Gê me te ijo bikẽnho ba kwãrĩk wãnh kam amim mar rerekre kêt. Dja ga me tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx. \s1 Kute meo Metĩndjwỳnhmã à'wỳr. \p \v 14 Me akĩnh kadjy ne ba arỳm ikõnkrão nhỹn Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu Bãmmã me ajarẽ. \v 15 Ta ne me kute amim Jeju mar kunĩo kra. Kàjkwakam me kute amim Jeju marmẽ pykakam me kute amim Jeju marmẽ ne me kunĩo kra. Ba arỳm kum me ajo a'uw. Nã bãm kum, \p \v 16-17 —Djũnwã, ara:x ne adjukaprĩti:rekôt dja ga memã tỳx jadjà. Gê Akarõ me umar djàkam memã tỳx jadjà gê me kôt tỳ:x ne mrãmri tu amim Kritu markumrẽx. Nhym kam Kritu arỳm mrãmri tu me kadjwỳnhbê ỹrkumrẽx. Nhym kam me arỳm ô'ã kute mrãmri ne pidjô pykakam arê jabjêkam ku'ê tỳx pyràk. Kam dja me mar tỳxkumrẽx. Mỳj dja me kuma? Bir, Kritu mrãmri kum me abê:kumrẽx. Tãm dja me mar tỳxkumrẽx. Ne kam ô'ã mrãmri me kum me abê:kumrẽx ne. \p \v 18 Dja me kum me abêkumrẽx ne kam arỳm prĩne kuma. Mỳj dja me kuma? Bir, Kritu ta kum me abê:kumrẽx. Ja dja me prĩne kuma. Kritu nhõ me ja kunĩ dja me prĩne kuma. Mỳj ne Kritu kum me abêkam kute? Kum me abê ja ne kute mỳjja jabatà:nh pyràk. Mỳjja jabatành ne kum me abê ja'ã amijakre. Me te kute kàjkwa nàr kon, pyka'ã akremãja pumũ. Ã abatà:nh ane nhym me te aktã irê'ỳr bôx ne 'ã akremã. Nàr kon, me te 'ênhôt nàr krax'ỳr bôx ne 'ã akremã. Nàr kon, me te 'ã àbir nàr aparmã rwỳk ne 'ã akremã. \p \v 19 Nãm ã Kritu kum me abê ra:xo ane. 'Ã akre'ỳr me bôx kê:tkumrẽx. Me kute mar mex kê:tkumrẽx. Kritu kum me abê:ê. Kum me abêo me rer me:x ne. Dja kum me abê rã'ã: rã'ã ne. Nhym be, Djũnwã, dja ga memã akren memã arẽ gê me kuma. Dja me prĩne Kritu kum me abêja ma ga kam arỳm araxo me kadjwỳnhbê nhỹ. Ne kam me ĩ pỹnhkôt meo tuknĩn prĩne meo aba mex. Nhym kam me prĩne araxmã katon arỳm prĩne amikam ama. Nã bãm ã me Babãmmã ajarẽnho ane. \p \v 20 Metĩndjwỳnh ne ra:xi. Me'õ ne kute raxo têp kêtkumrẽx. Kute mỳjja kunĩ nhipêx mar. Mỳjja 'õ kubê tỳx kêtkumrẽx. Djãm me baje kum mỳjja ra:xo badjà'wỳr nhym te kute me bakadjy ipêxmã nhym kubê tỳxmã? Kati. Kubê tỳx kêt. Nàr, djãm me baje amim mỳjja ra:x'õ'ã karõ nhym te kute me bamã ipêx mã? Arkati. Me bamãbit ne kute mỳjja rũnh pyràk. Nhym be, kumã ne mỳjja kunĩ kry:re. Kute mỳjja kunĩ nhipêx kadjy umaro, tỳxo kute me bajakrenh me:xi. Djãm gu me baje kum mỳjja rax'õ jarẽnh nhym te kute umaje ne ipêx kêtmã. Kati. Tỳxo me bakadjwỳnhbê ỹrkam dja arỳm mỳjja rũnh nhipêx ne. \v 21 Gu me kam kum, \p —Me ije amim Jeju mar kunĩ ne ba me amã, “Ara:x ne apyma:kumrẽx”, anhỹro iba. Dja ba me aben djô'ã amã arax jarẽnh rã'ã: rã'ã ne, ane. Gu me ã kum ane. \c 4 \s1 Me kum aben jabê'ã kute memã karõ. \r Rô 15.5; Pir 2.1; Ped k 3.8 \p \v 1 Ẽ, Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã ne ba apê nhym me 'ã kum ikurên idjuwpre. Ba kam arỳm ar amã 'ã karõ. Katàt ar aje amijo aba kadjy ne Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba. Kam dja gar katàt ar amijo aba nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar akam kĩnhkumrẽx. \p \v 2 Dja gar kum amijo angri. Kwãrĩk wãnh amijo adjàmra kêt ne akrànmã ar amijo aba. Kwãrĩk wãnh memã bêx kêt ne memã aprĩren memã akabẽn. Gê me'õ ar ajõo bikẽnh jabej akubyn amijã angryk nê. Ar amã aben jabêkôt amijã angryk nê ne. \v 3 Metĩndjwỳnh Karõ kute abenã ar amẽnh gar aje abeno anhõbikwakam aje mrãmri ne me ĩ pydji pyràk. Kam amã aben jabên abenmã akabẽn mex jarẽ. Abenmã akabẽn mex ry typydji 'ãno djan aben nêje aben pumũ. \p \v 4 Gwaj baje mrãmri ne me ĩ pydji pyràk ne ren kam axikôt bakabẽn. Metĩndjwỳnh Karõ pydji kute gwaj bajo ba gwaj ren axikôt bakabẽn. Kute amiwỳr gwaj bajwỳr ne gwaj bajo bakam gwaj bakunĩ amiwỳr me'õ pydji kamnhĩxkumrẽxo baba. \v 5 Bẽnjadjwỳr djwỳnh pydji:. Gwaj bakunĩ baje tu amim Jeju pydji: markumrẽx ne pydji kôt ar amijo baba nhym me arỳm ngômã gwaj bajangij. \v 6 Nhym me Batĩndjwỳnh pydji kubê ne gwaj bakunĩ Bãm djwỳnh ne gwaj bakunĩmã Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Nãm gwaj bakunĩo ban bakunĩ mẽ amijo kajkep. Ga, gwaj baje mrãmri ne me ĩ pydji pyràkja pumũ. \p \v 7 Nhym be, ajtekam gwaj banhĩ pỹnhkôt apỹnh gwaj badjàpênh djà. Kritu ta kum gwaj bakaprĩn gwaj banhĩ pỹnhkôt arỳm amim gwaj bajã karõ. Amim gwaj bajã karõn arỳm gwaj bakunĩmã gwaj badjàpênh djà'ã karõ. Gwaj kam banhĩ pỹnhkôt arỳm apỹnh badjàpênh djà maro baba. Gwaj badjàpênh djà'ã ne Metĩndjwỳnh gwaj bakĩnh djà jarẽ. \p \v 8 Amrẽbê: gwaj bakêtri ne Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã kum, \q1 “Nãm kàjkwamã wabin amim me uwpre tũm krãptĩja pytàn meo mõ. \q1 Ne kam pykakam me jamã me kĩnh djà ngã”, ane. \m Ga, Metĩndjwỳnh kute Kritu kàjkwamã àbir jarẽnhja pumũn kam kute memã kĩnh djà nhõrja pumũ. \p \v 9 Mỳj ne kàjkwamã àbir kêtri nẽ? Bir, nãm ruw. Nãm apa:rmã pykamã ruw ne pyka mã: nõ. \v 10 Nõ:n kam ta ajte wabi. Kàjkwa kunĩ mỳrbê kàjkwa djwỳnhmã wabin kam nhỹ. Kute mỳjja kunĩ mẽ amijo kajkep kadjy kam nhỹ. Kute kàjkwamẽ pykamẽ amijo kajkep ne o ba kadjy kam nhỹ. \p \v 11 Ga, Kritu àbirkam kute memã me kĩnh djà nhõrja pumũ. Tãm ne Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã arẽ. Mỳj'ã ne kute memã kĩnh djà nhõrja amijakre? Bir, kute memã apỹnh àpênh djà nhõr'ã ne amijakre. Kritu ne arỳm gwaj bamã apỹnh badjàpênh djàri'ã ajarẽ gwaj maro baba. Ar ije 'ã idjujarẽnhmã ne ar ikwỳmã 'ã karõn ar ijano. Bar kam ije omũnhkôt memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Nhym kam ajte gwaj bakwỳmã apỹnh kabẽn jarẽ gwaj maro baba ne arỳm kukwakam amũ memã kabẽn jarẽnho baba. Nhym kam ajte gwaj bakwỳmã bakabẽn mex'ã karõ gwaj me kute Jeju mar kêtjamã arẽnho baba. Nhym kam me arỳm amim Jeju maro ba. Nhym kam ajte gwaj bakwỳmã me kute Jeju marjao djuw mexo ba'ã karõ. Gwaj meo djuw mexo baba nhym kam me tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx ne 'ã ukanga kêt ne ar ba. Nhym kam ajte gwaj bakwỳmã memã kukràdjà'ã badjujarẽnh'ã karõ gwaj memã 'ã badjujarẽnho baba. Kritu kute gwaj bakĩnh djà'ã gwaj bamã apỹnh badjàpênh djà nhõr ne ja. \p \v 12 Dja gwaj apỹnh badjàpênh djàjakam apê:, Jeju nhõ me ja prĩne kum mex kadjy apê: nhym kam me adjwỳnhdjwỳ Metĩndjwỳnhmã àpênh ar ba. Gwaj me kadjy badjàpênh ar baba nhym me kunĩ arỳm Kritu mar mexo amũ amikamẽn arỳm amim mar ra:x ne. Me kute Kritu mẽ ĩ pydji pyràk ja arỳm amim mar ra:x ne. \v 13 Djãm kam dja gwaj Metĩndjwỳnh Kra mar punun kam bakabẽn kajgo'õ mỳr jabej abenmã bakabẽn ar baba? Kati. Dja gwaj Kra'ã bakabẽn pydjibit man axikôt arẽn tu amim markumrẽx. Ne kam baje me prĩre pyràk kêt ne Kritu mar rerekre kêt ne bajabatànhkumrẽx. Ne kam prĩne amim kuman arỳm amim mar ra:xkumrẽx. \p \v 14 Djãm gwaj bano rerekre kute me prĩre no rerekre pyràk rã'ãmã? Nhym apỹnh me 'êxnhĩ mrãn bôx ne no tỳxtikam ari gwaj banoo biknoro bamã? Me kute ari apỹnh me kukràdjà jarẽnho kute kôk, kute ngô djàkà ari mỳjja japĩn pyràk. Djãm gwaj baje jãm Kritukôt bakabẽn djir ne ajte jãm me kukràdjà punukôt bakabẽn djir ne ari: bakabẽn jadjwỳro babamã? Kati. \p \v 15 Gwaj ba dja gwaj bamã aben jabên bakabẽn katàtbit jarẽn arỳm kàjmã Kritumã aben kamẽnho tẽ. Baje mar mexo, kum bamexo kàjmã aben kamẽnho tẽ. Ga, gwaj bakrãja pumũ. Gwaj bakrãkam badjumar ne kam amũ banhikrao apê nàr baparkam mrã. Gwaj bakrã ne amũ gwaj bakukràdjà kunĩ ngrẽk ne gwaj bajo ba. Gwaj bakrã kumrẽx umar nhym kam ô'ã amũ gwaj bakukràdjà kunĩ apê. Kritudjwỳ ne kute gwaj bakrã pyràk ne gwaj bakunĩo ba gwaj kukwakam apỹnh kum badjàpênh djàri kum badjàpênh ar baba. \p \v 16 Ga, gwaj bapar, bate, bapa, banhikra, bano, banhijãkre, bakukràdjà kunĩ:, kunĩ apỹnh gwaj bakudjêkkôt kute aben jamỳnh tỳx, kute abenmã tỳx jangjênh mex. Ne ren gwaj bakudjêk kêt gwaj ren bakukràdjà kunĩ ren aben bê ajka'u gwaj ren kam kàjmã baku'ê kêt. Kritudjwỳ ne ã ane. Nãm gwaj bakrãptĩo õbikwa gwaj banhĩ pỹnhkôt apỹnh kum badjàpênh djàri. Gwaj kam baje aben jamỳnh tỳx mãn pràbê abeno banhõbikwan baro'ã Kritumã apê. Te apỹnh kum badjàpênh djàri gwaj baro'ã kum badjàpênh ar baban o abenmã tỳx jangjênho baba. Kute gwaj bamã badjàpênh djà'ã ujarẽnh kôt gwaj kum badjàpênh ar baba. Gwaj bamã aben jabêo ro'ã aben kamẽnho mõ. Gwaj baje mar mexo, kum bamexo aben kamẽnho mõ. \s1 Me kute me kukràdjà punu kôt amijo ba kêtmã. \r Kor 3.5; Ped k 4.7 \p \v 17 Ije ar amã ja jarẽnhkam djãm ar aje arek amijo aba tũm kôt amijo aba rã'ãmã? Amrẽbê ne gar ate Metĩndjwỳnh bê ar amijo aban me bajtem kukràdjà punu kôt ar amijo aba. Djãm aje arek me kukràdjà punu kôt amijo aba rã'ãmã? Kati. Tãm ne ba ar abê uma:. Me wã ne me amim mỳjja kajgobit'ã karõo ba. \p \v 18 Nãm me tu amakkre kêtkumrẽx. Nhym me te kute memã mỳjja mex'ã karõ nhym me kute mar kêtkumrẽx. Mỳjja'ã me kabẽn kute amijakreja ne me kute mar kêtkumrẽx. Kam ne me arỳm umar djàkam mỳjja punubit man arĩk ar ba. Arĩk ar ba kute mrãmri ne akamàt kô tykkam me arĩk ar baja pyràk. Nãm me Metĩndjwỳnhbê: amijo ban kam kôt tĩn ne ar baja mar kêtkumrẽx. \v 19 Nhym ren me me akre ren me amimaro tẽn ren arỳm amim ngryk ne. Nhym be, kati. Me ja ne me kute amimar kêtkumrẽx ne kam kute kurẽbit mar ne aben bê me kupênh ra:x ne mỳjja punu kunĩ nhipêxo ban ajbit mar prã:m ne. \p \v 20 Nhym be, Kritu. Djã ne gwaj bamã, \p —Ajrã mekôt ã amijo ane, ane? Arkati. \v 21 Arỳm ne gar mrãmri Jeju kabẽn katàt kôt ama. Nãm amã, “Kwãrĩk wãnh”, ane. Nàr ar akwỳ aje mar kajgo jabej ba ajte ar amã tãm jarẽ. \v 22 Amrẽbê ne gar me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kukràdjà kôt ar amijo aba. Aje kangamã. Me kukràdjàja kôt ne me kum mỳjja punu prãm ne amim 'êx ne amim, “Ajrã, kam amexkumrẽx”, anhỹro ba. Aje me kukràdjà ja kangamã. \v 23 Adjumar djà ny kadjy aje amimarmã. \v 24 Ne amrãnh nymã ne mrãmri Metĩndjwỳnh katàtkôt katàt aje amijo abamã ne mexo amexmã. \p \v 25 Kam memã ajêxo abaja tu wãnh kangakumrẽx ne abu'ã me kunĩmã akabẽn katàtbit jarẽ. Mỳkam? Bir, Kritu amikôt gwaj bakunĩo ba gwaj baje kumẽ banhĩ pydji pyràk. Kam dja gwaj memã bakabẽn katàt jarẽ. \p \v 26 Godja ga angryk jabej kwãrĩk wãnh kam ajaxwe kêt. Kwãrĩk wãnh angryk'ã akamàt kêt ne angryk 'iry kêt. \v 27 Ajaxwe kêt gê Xatanaj akam ãm kêt. \p \v 28 Kwãrĩk wãnh ar ajõ adjàkĩnhĩ ajte mỳjja 'õo adjàkĩnh kêtkumrẽx. Ga dja ga adjàpênh tỳx ne anhikrao katàt mỳjja kupênh mex. Ne kam adjàpênh pãnh arỳm amim anhõ mỳjja jamỳ. Ne kam arỳm amikutã me õ mỳjja kêtjamã kwỳ ngã. \s1 Me kabẽn mex'ã kute memã karõ. \p \v 29 Kwãrĩk wãnh akabẽn punu'õ jarẽnh kêt. Memã akabẽn mexbit jarẽ gê me kuman mex. Gê me mexo amũ amikamẽn arỳm mexkumrẽx. \p \v 30 Kwãrĩk wãnh Metĩndjwỳnh Karõmã kaprĩ jadjàr kêt. Metĩndjwỳnh ne arỳm ar amã ano nhym amim ar ajo ba. Nhym o kute mrãmri ne arỳm ar ajã kute aminhidji nhôr pyràk.\f + \fr 4:30 \ft Ga, me kute mỳjja'ã aminhidji janhôr nhym arỳm amirĩtkumrẽxja pumũ. Ar gadjwỳ Metĩndjwỳnh arỳm ar amã Karõ jano nhym ar ajo ba gar arỳm amim, “Mrãmri ne arỳm ijo krakumrẽx. Ga, arỳm kute imã Karõ janor nhym kute ijo baja pumũ”, ane.\f* Dja Karõ arek amim ar ajo ba: nhym kam Jeju arỳm bôx. Bôx ne amikôt ar ajo mõ. \p \v 31 Dja gar wãnh angryk, kam amadjàkam atokryja wãnh kanga. Ne wãnh mekam adjàkrêmẽ angrykmẽ akabẽn punumẽ wãnh kangakumrẽx. Ar aje meo abikẽnh'ã amim karõja kunĩ dja ga wãnh kangakumrẽx. \p \v 32 Ar ga dja gar amã aben kaprĩn abenmã abẽn rerek ne aben jaxwe maro aknon abenkam angryk kêt. Mỳkam? Bir ga, Metĩndjwỳnh arỳm Kritu tykkôt kute ar ajaxwe maro biknor ne ar akam ngryk kêtja pumũ. Kam dja gar aben jaxwe maro aknon abenkam angryk kêt. \c 5 \p \v 1 Ga, me bãm kum kra jabê nhym kute bãm kôt amijo baja pumũ. Nãm kute amim, \p —Ba djũnwã kudjwa, ba djũnwã kudjwa, anhỹro ba. Metĩndjwỳnh kum ar ajabêkam dja gar kôt ar amijo aban kudjwa amã me abêo aba. \v 2 Ga, Kritu kum gwaj bajabê:ja pumũ. Ne kam arỳm gwaj bajaxwe pãnh Metĩndjwỳnhmã amingã nhym me kam kubĩ nhym arỳm gwaj bajaxwe pãnh ty. Kritu kute mrãmri ne mry bĩn pyràk, me kute amrẽbê me axwe pãnh kute Metĩndjwỳnhmã mry par pyràk. Me kum mry pan kubô nhym arỳm ardjành bãn kĩnh ne. Dja gar Kritu kudjwa ã amã me abêo ane nhym arỳm akam kĩnhkumrẽx ne. \s1 Apỹnh me axwe djàri nêje kute me kukrà. \r A Xim 2.4; Xij 4.4; Dju k 1.6, 2.15 \p \v 3 Nhym be, me mjên djwỳnh nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba. Nàr me àpênh punu:re kunĩ nhym me arỳm mekam pijàm ne. Nàr me kute mỳjjao atom rũnh prã:m. Kwãrĩk wãnh ar ajõ amijo anhỹr kêtkumrẽx gê me ajarẽnh kêtkumrẽx. Djãm Jeju nhõ me ja kute ã amijo anhỹrkam mex got? \v 4 Nàr, me kabẽnkamdjwỳ. Ar amy aje me nire kukràdjà'ã me aprỳ nhym me ar akam pijàm. Nhym ar anire aje me my kukràdjà'ã me aprỳ nhym me ar akam pijàm. Nàr, ar abixaêrkôt ar akabẽn kajgo. Nàr me keket kadjy ar amy me ni'ã abẽno ajkẽ nhym ar ani amipãnh me my'ã abẽno ajkẽ. Ar akabẽn ja ne mex kêt. Kwãrĩk wãnh memã arẽnh kêt. Atemã dja gar memã Metĩndjwỳnhkam amikĩnh jarẽ. \p \v 5 Nhym be, me mjên djwỳnh nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba. Nàr, me àpênh punu:re nhym me mekam pijàm ne. Nàr, me kute mỳjjao atom rũnh prã:m. Me ja ne me mrãmri ne me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnho ba pyràk. Djãm me ja Metĩndjwỳnh kute meo bamã? Djãm Kritumẽ Metĩndjwỳnh ar me kunĩmã Bẽnjadjwỳrkam djãm ar kute meo bamã? Nàr, djãm ar kute me jamã ar õ mỳjja nhõrmã? Arkati. Ja ne gar aje amrẽbê mar. \v 6 Ar aje markam kwãrĩk wãnh me'õ ajte kabẽn kajgoo arĩk ar amã, \p —Ajrã. Ã ajaxweo ane. Dja Metĩndjwỳnh ajmã ajo kêtkumrẽx, anhỹr kêt. Kwãrĩk wãnh o anoo biknor kêt. Me amakkre kêt prãm kute ã axweo anhỹr prãmkam ne Metĩndjwỳnh arỳm mekam ngry:k ne. \v 7 Kam kwãrĩk wãnh mekôt ã ar ajaxweo anhỹr kêt. \p \v 8 Mỳkam? Bir, amrẽbê ne gar ajaxwe:n aje akamàt kô tykkam me ar baja pyràk. Nhym be, jakam ne gar arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh kôt ar amijo aban arỳm aje a'uri me ar baja pyràk. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute ar ajo krakam dja gar ajmã akute kêt ne katàt ar amijo aba. Dja gar aje mrãmri ne me a'uri ar baja pyràk. \v 9 Metĩndjwỳnh Karõ dja meo ba nhym kam me ô'ã ukaprĩkumrẽx ne katàt kute kabẽn jarẽnhkumrẽx ne 'êxnhĩ kêtkumrẽx. \p \v 10 Dja gar Bẽnjadjwỳr djwỳnho kĩnh, mỳj akabẽnkôt, aje mỳjo abakôt aje Bẽnjadjwỳro kĩnh jabej amikabi. \v 11 Ne kwãrĩk wãnh me axwe kôt ajaxwe kêt. Me axwe ne me kute akamàt kô tykkam me àpênh punu pyràk. Djãm me àpênh punu djô'ã mỳjja mex got? Arkati. Kwãrĩk wãnh me axwe kôt ar ajaxwe kêt. Ar ga dja gar me axwe nêje me kukrà. \p \v 12 Mỳkam dja gar me axwe kôt ajaxwe kêt? Bir, me me kàxã apdjun ba punukumrẽx. Gwaj ren abenmã me arẽn ren bapijà:m ne. \v 13 Me axwe ne me apdjun àpênh punuo ba: nhym me arỳm memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Nhym kam me arỳm amijaxwe ma. Me kute memã arẽnh nhym me kute amimar kute mrãmri ne me kute memã mỳjja kurwỳkam mỳjja kunĩ kum amirĩt pyràk. \v 14 Me kute memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhkambit ne me arỳm kute amijaxwe kunĩ mar. Amrẽbê: ne me me bakukãmãremã me kute amijaxwe mar'ã ajarẽ. Me memã kum, \q1 “Kute mrãmri ne me õto nõrkam kute me kabẽn mar kêt pyràk ne ga aje Metĩndjwỳnh mar kêt. \q1 On ano tỳx ne amim kabẽn ma kute mrãmri ne me krã apôx ne no tỳxkam amak mex pyràk. \q1 Aje kabẽn mar kêt kute mrãmri ne me tyk kute me kabẽn mar kêt pyràk. On kabẽn man kôt ar amijo aba kute mrãmri ne me tyk ne akubyn tĩn ne ar ba pyràk. \q1 Dja ga kabẽn ma nhym Kritu arỳm prĩne amã arẽ ga prĩne amima. \q1 Kute mrãmri ne me kute memã pôk ne o kute pry kurwỳ nhym kam me kute prĩne rĩt mex pyràk”, ane. \m Mrãmri ne me kute me bakukãmãremã arẽnhkumrẽx. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh kute memã arẽnh ne kute me axwe kunĩo amirĩtmã. \p \v 15 Kam dja gar amijã ano tỳx ne katàt ar amijo aban ajmã akute kêt. Djãm ano kêtmã? Kati. Dja gar akrã mex ne amijã ano tỳ:x ne katàt ar amijo aba. \v 16 Ar abu'ã me axwe kunĩja dja gar me'ã ano tỳ:x. Nhym kam ar aje memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djà ar awỳr bôx gar arỳm memã arẽ. Akati jakam me axwe krãptĩkam dja gar ã memã ane. \p \v 17 Kam kwãrĩk wãnh ar akrã punu kêt. Dja gar amijo Bẽnjadjwỳr djwỳnh man kum, \p —Mỳj dja ba nẽ ga kam arỳm ikam akĩnhkumrẽx jabej? ane. Dja gar ã kum anen arỳm prĩne amijo Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. \p \v 18 Kwãrĩk wãnh kadjwati kangôkam\f + \fr 5:18 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* ar abibãnh kêt. Kam ne me arỳm amijo ajkẽn punu mex ne. Ar ga dja gar Metĩndjwỳnh Karõ mar tỳx ne 'ã adjukanga kêt gê ar anhĩ pỹnhkôt raxo ar akadjwỳnhbê nhỹn ar ajo ba mex. \p \v 19 Dja gar mar tỳx ne abenmã mebê idjaer nhõ me ngrer tũm jarẽ, me ngrerkôt Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã mextire jarẽ. Metĩndjwỳnh'ã me ngrerja kunĩ jarẽ. Djãm ate akrãn ajajkwa kajgokambit aje Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã me ngrer jarẽnhmã? Kati. Dja gar amikam me ngrerkam kabẽnja markumrẽx ne angrerkôt kum arẽnhkumrẽx. \p \v 20 Dja gar Karõ mar tỳx ne mã Metĩndjwỳnhmã, me Babãmmã amikĩnh jarẽ. Mỳjja kunĩkôt kum amikĩnh jarẽ. Djãm ar adjumar mexkambit dja gar kum amikĩnh jarẽ? Kati. Ar adjumar punukamdjwỳ dja gar kum, \p —Djũnwã, te idjumar punu ga mã ijo djuw mex ne mã ijo kĩnh. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu ba tu amim markumrẽx ne arỳm amã amikĩnh jarẽ, ane. Dja gar akati kunĩkôt ã kum amikĩnh jarẽnho ane. \p \v 21 Dja gar akrànmã aben kabẽn man kôt ar amijo aba. Ar aje Metĩndjwỳnh pyma markam dja gar ã amijo abao ane. \s1 Prõmẽ mjênmẽ abenã memã karõ. \r Kô k 11.3; Kor 3.18; Ped k 3.1 \p \v 22 Me aniremã ne ba ikabẽn jarẽ. Dja gar amjên kabẽn man akrànmã kôt ar amijo aba. Aje mrãmri ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kôt ar amijo aba pyràk dja gar ã amjên kôt amijo abao ane. \v 23 Mỳkam? Bir, ar amjên ne ar ajo ba kute mrãmri ne me krãkam umar ne o kute amingrẽk ne ba pyràk. Me krãkam ne me umar ne kam amũ ikrao apê nàr parkam mrã. Me krã ne amũ me kukràdjà kunĩ ngrẽk ne meo ba. Nãm Kritudjwỳ ã me kute amim marja kunĩo ane. Ta ne kute me krã pyràk ne meo ba. Ne kam arỳm me utàn meo ba. Õ me kunĩ ne me kute ta ĩ pyràk nhym me utàn meo ba. \v 24 Nhym kam Kritu nhõ me kute amim mar kunĩja akrànmã kabẽn man kôt amijo ba. Dja me aniredjwỳ ã amjên kabẽn kunĩ mar ne kôt amijo abao ane. \p \v 25 Me amymãdjwỳ ne ba ikabẽn jarẽ. Dja gar amã aprõ jabê: kute Kritu kum õ me kute amim marja kunĩ jabê pyràk. Ga, Kritu arỳm me kadjy tykja pumũ. \p \v 26 Mỳj kadjy ne me kadjy ty? Bir, prĩne kute meo mex kadjy. Kute mrãmri ne me kute ngôo kubẽkà põnh nhym prĩne mex pyràk. Mrãmri ne kabẽn kute ngô pyràk ne prĩne meo mex. Kritu memã kabẽn jarẽ nhym me amim kuman arỳm Metĩndjwỳnh mexo mex. Ja kadjy ne Kritu me kadjy ty. \v 27 Õ me kute amim marja kunĩ prĩne kum me:xkumrẽx nhym me arỳm kum me kĩ:nhkumrẽx nhym kam kute amikabem me umjỳr ne kute ar meo ba kadjy. Ja kadjy ne Kritu me kadjy ty. Dja õ me ja kute ta ĩ pyràkja prĩne mexkumrẽx ne axwe kêtkumrẽx kute mrãmri ne me kà mjô kêtkumrẽx ne ngrã kêtkumrẽx nhym mỳjja 'õ kute meo bikẽnh kêtkumrẽx pyràk. Dja me Metĩndjwỳnh mexo mex ne kum punu kêtkumrẽx nhym arỳm meo ba. Ja kadjy ne Kritu me kadjy ty. Be, djãm kum õ me ja jabê ngri: got? \p \v 28 Bir be, me mydjwỳ dja me ã kum prõ jabêo ane. Kum prõ jabêo kute mrãmri ne me kum aminhĩ jabêja pyràk. Me kum prõ jabêja ne me kum aminhĩ jabê. \v 29 Djã nãm me'õ kum aminhĩ kurê? Kati. Me kum aminhĩ jabê ne õ kwỳ krẽnmẽ kubẽkàmẽ mỳjja kunĩo aminhĩo djuw mex. \p Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh me baje Kritu mar djwỳnho djuw mexo ane. \v 30 Me banhĩ pỹnhkôt ne gu me baje Kritumẽ banhĩ typydji pyràk. Baje Kritu pa pyràk, no pyràk, par pyràk. Baje ta kukràdjà kunĩ pyràkkam ne Kritu amim me bajo djuw mex. \p Dja ã me amim prõdjwỳo djuw mexo ane. \v 31 Amrẽbê: ne me bakukãmãre 'ã memã kum, \q1 “Kamã dja me my prõ kadjy arỳm bãmmẽ nã arkum iren kam arỳm prõbit'ã ngrà ne. \q1 Nhym kam ar ĩ abenã tỹm ne kam kute ĩ typdji pyràk.” \m Nãm me bakukãmãre ã memã ane. \p \v 32 Be, ije ar amã kukràdjà jarẽnhja ne me kute prĩne mar mex kêtkumrẽx, mebê tỳx. Kritumẽ me bamẽ õ me kute amim marja kunĩ'ã ne ba ikabẽn ja jarẽ. \p \v 33 Kam ne ba ar amã aprõ jabêkumrẽxmã ar amã 'ã karõ. Kute mrãmri ne ar amã amijabê pyràk ne ar amã aprõ jabên aje o djuw mexmã. Nhym ar anireja, ar amjên ne ar ajo ba. Kam ar aje amijã marmã ne ba ar amã 'ã karõ. Tãm ne ja. \c 6 \s1 Bãmmẽ kramẽ abenã memã karõ. \r Kor 3.20 \p \v 1 Jakam ne ba me aprĩremã 'ã karõ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽnkôt dja gar abãmmẽ anã kabẽn man ar kabẽn kôt ar amijo aba. Ja ne mex. \v 2-3 Mỳkam? Bir, amrẽbê: Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã kum, \q1 “Me amã abãmmẽ anã jabên ar kabẽn ma.” \m Nãm ã memã anen kam kôt memã mỳjja mex jarẽn memã kum, \q1 “Kam arỳm adjumar mex ne kribêm pykakam ar aba”, ane. \m Metĩndjwỳnh kute memã 'ã karõkôt kukràdjà ne ja. Kukràdjà kumrẽx kute kôt memã mỳjja mex jarẽnh ne ja. Kam dja gar mar tỳx ne. \p \v 4 Ne ar amy, ar ajabatànhwãdjwỳ, ar amã ne ba 'ã karõ. Kwãrĩk wãnh akra arkum amikurê'uk kêt. Ari arkum adjàkrêo kum amikurê'uk kêt. Ar ga dja gar akumrẽx amijã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn man arỳm katàt kôt ar amijo aba. Ne kam kôt axwe nêje ar akren kam mrãnh mex'ã arkum karõ. Dja gar ã akra aro ane gê ar akôt Metĩndjwỳnh kôt ar amijo ba. \s1 Bẽnjadjwỳrmẽ õ àpênhmẽ abenã memã karõ. \r Kor 3.22; Xim k 6.1; Xit 2.9; Ped k 2.18 \p \v 5 Ar akwỳ ne me arỳm amim ar apa 'amỳ gar memã adjàpênh tỳx kajgo ar aba. Ar amã ne ba ikabẽn. Dja gar pykakam ar anhõ bẽnjadjwỳr kabẽn ma. Ar anhõ bẽnjadjwỳr raxmẽ uma dja gar aman kum adjàpênh katàt. Kute mrãmri ne Kritumã ar adjàpênh pyràk dja gar ã kum adjàpênho ane. \v 6 Djãm ar aje anhõ bẽnjadjwỳr ỹtãbit kum adjàpênh katàtmã? Kati. Ar amã kàxkamdjwỳ dja gar amim, \p —Kati, Kritumã ne ba apê. Kam dja ba Metĩndjwỳnh kabẽn kôt mrãmri pykakam inhõ Bẽnjadjwỳrmã idjàpênh katàtkumrẽx. \v 7 Dja ba kabẽn man kum idjàpênhkam ikĩnh. Nã bãm kute pykakam memã idjàpênh pyràk. Nhym be, kati. Kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã ne ba apê, ane. Dja gar ã amim anen kam kum adjàpênhkam akĩnh. \p \v 8 Mỳkam? Bir, ar akwỳ apa 'amỳnh aje me kabẽn kôt adjàpênh tỳx kajgo ar aba. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju kute aparmã ar adjàpênh pumũnh. Ar adjàpênh mex kôt dja ar amã o pãnh mex. Nàr ar akwỳ apa 'amỳnh kêtwã ne ar ga gar adjàpênh ar aba. Me kute ar amã o pãnh kadjy gar adjàpênh ar aba. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute ar adjàpênh pumũnh. Ar adjàpênh mex kôt dja ĩ ar amã o pãnh mex. Me akunĩ adjàpênh mex kôt dja ta amã o pãnh mex. Tãm ne gar amrẽbê ama. \p \v 9 Ne bẽnjadjwỳr ar, ar aje amim me pa 'amỳnh nhym me ar amã àpênh kajgo ar bawã ar amã ne ba ikabẽn. Dja gar ije ajbir ar anhõ àpênhmã ikabẽn jarẽnhja ma. Ikabẽn kôt ar gadjwỳ ar anhõ àpênhmã amex. Kwãrĩk wãnh aje meo abikẽnhmã me kangrônho aba kêt. Djãm bẽnjadjwỳr'ã apydji? Kati. Ar gadjwỳ ne kàjkwakam ar anhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Tãm ne ba ar amã arẽ gar amrẽbê aje mar. Ta ne kum me'õ pyma kêtkumrẽx. \s1 Metĩndjwỳnh nhõ kàxo kubẽkà'ã ujarẽnh. \r Rô 16.20; Tex k 5.8; Xij 4.7; Ped k 5.8 \p \v 10 Akmere àpnhĩre ar, ije ar amã arẽnho ino rer kadjy ne ja. Bẽnjadjwỳr djwỳnh tỳ:xi. Atỳx kadjy gora amim maro aba nhym arỳm ar amã atỳx jadjà. \v 11 Me karõ punu nhõ bẽnjadjwỳr kute gwaj bamã 'êx ne gwaj banoo biknor prãmkumrẽx. Dja gar amijã ano tỳx ne arek kubê dja nhym arỳm ar anoo biknor kêt. Arek kubê ar adjãm ne aje kangõnh kadjy dja gar aminêje Metĩndjwỳnh nhõ kàxo kubẽkà jangjê, kute gwaj bamã kàxo kubẽkà nhõr kunĩja aminêje angjê. \p \v 12 Mỳkam dja gar angjê? Bir, djãm me ĩ, gwaj baje me omũnhja ne gwaj baje aminêje me kangõnhmã? Kati. Me karõ punu pumũnh kêtja. Apỹnh me axwe nhõ bẽnjadjwỳr ja ne gwaj baje aminêje me kangõnhmã. Apỹnh me karõ punu, me rũnh 'itỳx ja ne gwaj baje aminêje me kangõnhmã. Pykakam me axwe prãmja ne me kute mrãmri ne akamàt kô tykkam me mrãnh punuja pyràk. Me ja nhõ bẽnjadjwỳr ne gwaj baje aminêje kangõnhmã. Kàjkwakam me karõ jaxwe ar baja. Me karõ punu ja ne gwaj baje aminêje me kangõnhmã. \v 13 Kam, dja gar aminêje Metĩndjwỳnh nhõ kàxo kubẽkà kunĩ jangjê. Dja aje me kangõnh nhõ akati awỳr bôx ga mebê atỳx ne me kangõnho dja. Ne kam arỳm meo apan me kujate. Kam dja ga arek mebê adjãm tỳx rã'ã. \p \v 14 Be, mỳj dja mebê ar anhõ kàxo kubẽkàja kute gar aminêje angij? Bir, ajêxnhĩ kêt ne akabẽnkumrẽx. Ajêxnhĩ kêt kadjy ne ar anhõ kàxo apre djà. Ga, krãkamngônh kàxo pre djào kute kà janênh tỳxja pumũ. Kute o kàxo kubẽkàja kunĩ janênh tỳx nhym arỳm 'ã rorok kêt. Ar gadjwỳ ar aje apre djào amikrax pre mãn pràbê ajêxnhĩ kêt ne akabẽnkumrẽx. Akabẽn kajgo kêt ne arek me karõ punu kangõnho dja. Nhym kam me te kute Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽxmã. \p Metĩndjwỳnh kabẽnkôt dja gar katàt ar amijo aban ajaxwe kêt. Akatàt jabê ne anhõ kàxo anhinôkà. Ga, krãkamngônh kute kurê djwỳnhbê amipytàr kadjy kute kàxo inôkà jangjênhja pumũ. Ar gadjwỳ ar aje kàxo ar anhinôkà jadjàr mãn pràbê ajaxwe kêt ne Metĩndjwỳnhmã akatàt. Ne arỳm me karõ punubê amipytàn aminêje kangõnho dja. \p \v 15 Ar prĩne 'ã ujarẽnh nyja ma. Aje 'ã ujarẽnh ny mar jabê ne ar aparkà tỳx. Ga, krãkamngônh kute parkà tỳx jangjênhja pumũ. Kurê djwỳnh'ỳr prõt ne kute amiparo bikẽnh kêt kadjy ne kute parkà tỳx jangjênh. Ar gadjwỳ ar aje ar aparkà tỳx jadjàr mãn pràbê dja gar Kritu'ã ujarẽnh ny kôt adjumar mexja prĩne aman arỳm me'ỳr mrãn memã arẽ. Dja gar memã arẽn arỳm o aminêje me karõ punu kangõnho dja nhym me te: kute Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽxmã. \p \v 16 Dja gar kam tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. Aje tu amim markumrẽx jabê ne ar anhõ kàxo kruwbê àptàr djà. Ga, krãkamngônh kute kruwbê àptàr kadjy kute amỳnhja pumũ. Ar gadjwỳ ar aje anhõ kruwbê àptàr djà byr mãn pràbê tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. Tu amim markumrẽx ne arỳm arek me karõ jaxwe nhõ kruwbê adjàptàro dja. Aje tu amim markumrẽx jao dja ga õ kuwyo kruw kunĩbê aptàn mã pa. Me kabẽn punu, apỹnh me kaprĩ djàri, apỹnh me tokry djàri ne kubê me karõ jaxwe nhõ kuwyo kruwja. Ar aje tu amim markumrẽxjao dja gar mã pa. Nhym me te: kute Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽxmã. \p \v 17 Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm kute amim ar apytàrkumrẽx. Ja dja gar tu amim markumrẽx. Jabê ne ngônho ar akrãdjê. Ga, krãkamngônh kute amikrã pytàr kadjy kute ngônho krãdjê turja pumũ. Ar gadjwỳ ar aje ngônho akrãdjê tur mãn pràbê tu amim ja markumrẽx. Mrãmri Metĩndjwỳnh arỳm kute amim ar apytàrkumrẽxja markumrẽx. Ne kam arek me karõ punu kangõnho dja nhym me arỳm te kute Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽxmã. \p Dja gar ajte prĩne Metĩndjwỳnh Karõ kabẽn man memã arẽ. Aje kabẽn mar jabê ne ar anhõ kàxdjwa kajgo. Ga, krãkamngônh kute kurê djwỳnho àpanh kadjy kute õ kàxdjwa kajgo jamỳnhja pumũ. Ar gadjwỳ ar aje ar anhõ kàxdjwa kajgo byr mãn pràbê prĩne Metĩndjwỳnh Karõ kabẽn man memã arẽ. Ne arỳm me karõ punu kangõnho dja nhym me arỳm te kute Metĩndjwỳnhbê ar ajo akẽxmã. \p \v 18 Dja gar kam Metĩndjwỳnhmã akabẽno aba. Kum mỳjja kunĩo a'wỳ. Akati kunĩkôt kum ar akabẽn jarẽ. Aje Metĩndjwỳnh Karõ mar'ã ar amã djukanga kêt gê prĩne ar ajo ba mex. Prĩne kute ar ajo ba mexkam mã Metĩndjwỳnhmã akabẽn jarẽ. Kum Jeju nhõ me ja kunĩo a'wỳ. Ar ano tỳx ne amã djukanga kêt ne meo a'wỳ. \p \v 19 Badjwỳ kum ijo a'wỳ gê ijamak'ỳr kabẽno bôx ba gop imã me uma kêt ne memã kabẽn jarẽ. Me krãptĩ kute Kritu'ã ujarẽnh ny mar kêt rã'ã. Ba gop me kunĩmã arẽnho amirĩtkumrẽx gê 'ã ujarẽnh ny memã amirĩtkumrẽx. \v 20 Ba ne ba Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽnkôt memã 'ã ujarẽnh ny jarẽnho iba nhym me arỳm kàxiràx jao idjuwpre. Dja gar kum ijo a'wỳ gê me te arỳm idjuwpre ba gop imã me uma kêt ne memã arẽnhkumrẽx ne gop mrãmri kabẽnkôt ibê 'ã idjujarẽnh djwỳnhkumrẽx ne memã arẽnhkumrẽx. \p \v 21-22 Xikiku ne ba arỳm ar amã ano. Imã gwaj bakamy Xikiku jabêkumrẽx nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh katàtkumrẽx ne 'ã ukanga kêtkumrẽx. Ba arỳm ar amã ano. Gêdja ar awỳr bôx ne arỳm ijã ar amã ajarẽ. Mỳjja kunĩ'ã ar amã ajarẽ gar arỳm iman arỳm ikam adjumar punu kêt ne akĩnh. \p \v 23 Metĩndjwỳnhbê ne me Babãm. Ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê ne Jeju Kritu. Gê ar ar aje abeno akamywão djuw mex gar adjumar mex ne amã aben jabêkumrẽx ne tu amim ar markumrẽx. \v 24 Ar amã Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu jabêkumrẽx ne 'ã adjukanga kêtja gê ar tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f + \fr 6:24 \ft Djãm ar ga ne gar adjukaprĩ nhym ar pãnh arỳm kum ar akaprĩ Kati. Ar ta ne ar tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f* Tãm ne ja.