\id ACT - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Metĩndjwỳnh Karõ \toc1 Metĩndjwỳnh Karõ kute meo ba'ã ujarẽnh ne ja. \toc2 Metĩndjwỳnh Karõ \toc3 Kar \mt1 Metĩndjwỳnh Karõ kute meo ba'ã ujarẽnh ne ja. \ip Ruka ne ajte me bakunĩ kadjy Teopiremã pi'ôk no'ôk ne. Õbê ja ne kum Jeju'ã ujarẽnh tẽn àbir djàmã kumẽ. Ne kam jakam ajte Jeju àbirkôt arẽ ne kam Metĩndjwỳnh kute Amikarõ janor nhym kute me 'amỳnh tỳx'ã ajarẽ. Jeju pykabê ar bari kute õ me jao atom ne kam arỳm kàjkwamã àbirkam kute ar meo ba rã'ã ne kute memã Amikarõ janor ne o meo tỳx ar o ba nhym me kute Jeju pyma proobit mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx ar o baja'ã ujarẽnh tẽ. Jejukôt ba djwỳnh ne uma proo arkum me uma kêt mex ne memã 'ã ujarẽnh ba nhym me tu amim markumrẽx ne 'ã bikprõnho dja. Be, nhym Ruka ja kunĩ'ã ajarẽ ne kam ajte Pedru'ã ajarẽ ne kam atãri Paur'ã ajarẽ. Djãm Jeju kute amim mebê idjaerbit pytàr ne ar meo bamã? Kati, kute pyka kunĩkôt me ja kunĩ pytàrmã. Pedru ne memo krax nhym kam Paur mrãmri apỹnh me õ pyka djàri kunĩkôt me'ỳr mrãn prĩne memã 'ã ujarẽnh ba. Amrẽbê ne Paur kum Jeju nhõ me ja kurêkumrẽx ne prĩne meo bikẽnh ar o ba nhym kam Jeju kum amijo amirĩt nhym arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne kum abên kam kabẽnkôt pyka kunĩkôt me'ỳr mrãn memã Jeju'ã ajarẽ nhym kam me tu amim markumrẽx ne kam 'ã akuprõ. \c 1 \s1 Jeju djàbir'ã ujarẽnh kadjy ne ja. \r Mat 28.16; Mak 16.14; Ruk 24.46 \p \v 1 Be, ga Teopire, amã ne ba amrẽbê pi'ôk no'ôk ne. Pi'ôk wãkam ne ba Jeju djàpênh kraxkurũm, kabẽn kraxkurũm prĩne amã 'ã idjujarẽnh tẽn 'ã amã pi'ôk no'ôk ne. \v 2 Pi'ôk no'ôko tẽ:n kam arỳm àbir'ãnh amã 'ã ajarẽn arỳm 'ãnh pi'ôk no'ôk krãta. Be, Jeju kumrẽx ne amijo me kwỳ pytà. Amijo me kwỳ pytàn arỳm àpênh djà'ã arkum karõ. Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam 'ã arkum karõn ar anon arỳm kàjkwa djwỳnhmã wabi. \v 3 Be, àbir kêtri ne tokryn tyn akubyn tĩn ne arỳm arkum amijo amirĩt ar o ba. Mỳj kadjy ne arkum amijo amirĩt ar o ba? Bir, dja ar tĩnkôt omũn arỳm mã memã kum, \p —Mrãmri ne akubyn tĩn. Ar ba ne bar akubyn tĩnkôt omũnh krãptĩ, anhỹro ba. Ar kute ã memã anhỹro ba kadjy ne arkum amijo amirĩt ar o ba. Nãm arkum amijo amirĩt ne mã arkum ujarẽnh ba. Metĩndjwỳnh kute amim me utàrn ar meo ba'ã arkum ujarẽnh ba. Akubyn tĩn'ã arkum amijarẽnh ar o ba: nhym arỳm 'ã arngrobê 40 apêx. \v 4 'à arngro apêx kêtri ne ar ajte Jejumẽ ro'ã abeno akuprõ nhym arkum 'ã karõn arkum, \p —Kwãrĩk wãnh Djeruxarẽ kurũm ar akator kêt ne ije amrẽbê ar amã gwaj Babãm kabẽn jarẽnh kôt Metĩndjwỳnh Karõ jabej ajkam ama. \v 5 Be, Djuão Metĩndjwỳnhmã ngômãbit me angij. Nhym be, dja ar ajã arngro krãptĩ apêx kêt nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar amã Karõ jano nhym raxo ar akadjwỳnhbê nhỹn ar ajo ba. Nãm ã Jeju arkum ane. \p \v 6 Nhym kôt ba djwỳnh Jeju àbir kutã 'ã akuprõ. Be, me bajtemmã ne mebê idjaer àpênh tũm. Ar 'ã akuprõn kukij ne kum, \p —Ẽ, Bẽnjadjwỳr djwỳnh, djãm jakam dja ga me bajtembê me babê idjaero amiptàn ar me ijo aba? ane. \p \v 7 Nhym arkum, \p —Bir, gwaj Babãm djwỳnh ta ne kute mar. Kabẽnkôt dja aje arẽnhwã'ã akati nàr 'ã mytyrwỳ bôx. Kute ar amã 'ã akati jarẽnh ar aje mar prãm kêtkumrẽx. \v 8 Nhym be, dja Metĩndjwỳnh Karõ ar akam ruw ne ar amã tỳx jadjà gar arỳm kukwakam atỳx ne. Ne kam ijã memã adjujarẽnh ar aba. Krĩraxbê Djeruxarẽkam ijã memã adjujarẽnh ar aba. Ne amibu'ã pykabê Djudêjakam apỹnh me krĩ djàri kunĩkôt ijã memã adjujarẽnh ar aba. Ne amũ pykabê Xamarijkam apỹnh me krĩ djàri kunĩkôt ijã memã adjujarẽnh ar aba. Ne amũ: pyka kunĩ kôt aba:n apỹnh me ba djà kunĩkôt me'ỳr aban bôx ne memã ijã adjujarẽnh ar aba. \p \v 9 Nãm ã Jeju arkum anen arỳm kàjmã tẽ. Kàjmã tẽ nhym ar omũnho ku'ê. Nhym kakrã arỳm o akno nhym ar arỳm omũnh kêt ne. \p \v 10 Abej rĩto ku'ê rã'ã nhym arỳm Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh amãnhkrut tu ar kuri dja. Ar õ kubẽkà jaka. \fig |src="CN01883B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 1.9-11" \fig* \v 11 Ar kuri djan arỳm arkum, \p —Ẽ, pykabê Garrêjakam ar ajabatành, mỳkam ne gar kàjkwa jabẽno aku'ê? Arỳm ne Jeju ar abê kàjkwa djwỳnhmã wabi gar omũ. Dja gar akubyn rwỳkkôtdjwỳ ã omũnho ane. Nãm ã Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh arkum ane. \s1 Maxij kute Djuda tykkam pãnh àpênh djà 'amỳnh ne ja. \p \v 12 Nhym kam ar ar ku'ê djà kurũm, krãnhbê Oriwêre kurũm akubyn Djeruxarẽ'ỳr tẽ. Mebê idjaer ne me amikukràdjà kôt me tyk djà kêt djàkam pi'ôk ràràrkam nĩjar mrãnh kêt. Me mrãnh'ã akreo kirometu pydjibit. Me kukràdjà kôt ar akubyn Djeruxarẽ'ỳr tẽmo kute kirometu pydji pyràk. \v 13 Ne kam bôx. Bôx ne kỳjrũm kumoka'ê'ỳr wabi. Ar bikprõnh djàmã wabin nhỹ. Pedrumẽ Djuãomẽ Xijagumẽ Ãngremẽ Piripimẽ Tômemẽ Batormêmẽ Matêumẽ Xijagumẽ Ximãomẽ Djuda ar nhỹ. Aupêu ne Xijagu ja dji. Ximão ja ne idji kakritbê Xerodji. Djuda ja ne Xijagumẽ ar axikôt apôx. \v 14 Ar ja kunĩ axikôt amim Jeju maro nhỹn mã Metĩndjwỳnhmã kabẽno nhỹ. Mã kum meo à'wỳro nhỹ. Nhym me niredjwỳ kwỳ nhỹ. Jeju nãbê Marijdjwỳ nhỹ. Jeju kamy ar axikôt ar apôxja ar adjwỳnhdjwỳ nhỹ. \p \v 15 Nhỹ: nhym ar'ã akati kwỳ apêx nhym Pedru arỳm kàjmã Jejukôt ba djwỳnh nhipôkri dja. Arỳm ne me krãptĩbê 120. Kàjmã djan memã kum, \p \v 16 —Akmeremẽ àpnhĩre ar, dja gar ikabẽnja ma. Be, Djuda ne Jeju'ỳr meo mõ nhym kam me pa 'amỳ. Amrẽbê: ne me bakukãmãre Djuda'ã ajarẽ. Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam Djuda'ã ajarẽ. 'à ajarẽ nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:. Arẽnho mõr tãmtã arỳm 'ỳr o bôx. Me bakamingrãnyrekam Djuda arỳm Jeju'ỳr meo mõrkumrẽx nhym me arỳm pa 'amỳ. Me bakukãmãre Dawi kute 'ã ujarẽnh kôtô arỳm 'ỳr meo mõrkumrẽx. \v 17 Be, Djuda kute 'ỳr meo mõr kêtri ne Jeju arỳm amijo utà. Ar iro'ã amijo ar ipytàn arỳm ano bar kumẽ ro'ã apê. \p \v 18 Jeju te amijo utà nhym kam kurê djwỳnhmã kanga nhym me arỳm pãnh kum ngônhponho pi'ôk kaprĩ ngã. Nhym kam pi'ôk kaprĩja pãnh amim pyka'õ by. Nãm pyka byn arỳm kam tỹm ne ajkatõr nhym krêx kunĩ ajkapĩ. \v 19 Nhym kam Djeruxarẽkam me ja kunĩ abenmã arẽnho ipôk ne. Ne kam amikabẽn djwỳnhkam õ pykamã Axêdjama jarẽ. Nãm ã Pedru memã ane. Me bakabẽnkam ne gwaj ren Djuda nhõ pykamã pyka kamrôre jarẽ. \p \v 20 Nãm memã anen kam itepã ajte memã kum, \p —Be, Djuda tyk ja'ã ne me bakukãmãre amrẽbê: mebê idjaer nhõ me ngrer tũm'ã pi'ôk no'ôk ne memã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh krĩ djà ja kaprỳ. Gê me'õ kam krĩ kêtkumrẽx”, ane. \m Ne kamã ajte 'ã memã kum, \q1 “Àpênh djàkam dja me'õ pãnh apê”, ane. \m Nãm me bakukãmãre ã Metĩndjwỳnh kukwakam pi'ôkkam ane. \v 21 Ije ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhja kôt gê me'õ Djuda djàpênh djà 'amỳ. Ẽ, bar Jejumẽ ro'ã ar iba. Ar gadjwỳ ar akwỳ ne gar Jeju kôt ar aba. Be, Jejumẽ ro'ã ar baba 'õ, dja àpênh djàkam apê. \v 22 Gwaj baro'ã babamo kraxkam ne Djuão Metĩndjwỳnhmã ngômã me angjênho ba. Gwaj arỳm kam Jeju pumũ. Gwaj baro'ã ar baba: nhym kam Jeju arỳm wabi gwaj kam omũnho ino re. Gê Metĩndjwỳnh kabẽn kôt ar ajõ gwaj baro'ã apê. Gwaj baro'ã baje Jeju pumũnhkam dja ar ajõ gwaj baro'ã apê gwaj kam Jeju akubyn tĩnkôt memã badjujarẽnh ar baba. Nãm ã Pedru arkum ane. \p \v 23 Nhym me arkum, \p —Be, ar wã, Jôdje Baxabamẽ Maxijmẽ ne ar aro'ã Jeju pumũ, ane. Jôdje Baxaba nhidji 'õdjwỳbê ne Juxu. \p \v 24-25 Nhym ar arỳm Metĩndjwỳnhmã ar arẽn kum, \p —Ga abê Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Me kunĩ nhõkre kadjwỳnhbê ne ga aje me kabẽn mar. Ne arỳm ar amãnhkrutja pumũ. Jeju ne amrẽbê ar ijano bar 'ã memã idjujarẽnh ar iba. Gê ar ja'õ Djuda pãnh ar iro'ã 'ã ujarẽnh ar ba. Ga aje amijo ar ja'õ pytàrkôt ar imã o amirĩt. Djuda ne axwekôt Jeju kute ar ijanorjabê amijo kuka. Kwãrĩk wãnh me biknor tokry djàkam wãnh akuno. Nãm ar ã Metĩndjwỳnhmã ane. \v 26 Ne kam ar idji'ã kẽn kryre no'ôk. Ne kam kumẽ. Ne kam 'ã idji kute amirĩtkôt ar arỳm amijo Maxij pytà. Nhym kam me Maxijmã Jeju kute anor'õ jarẽ. Jeju kute Ar kubê 11 janor kôt ne me arkum arẽ. \c 2 \s1 Karõ raxo me kadjwỳnhbê ỹrn meo ba kadjy ne ja. \r Kar 4.31, 8.15, 10.44, 19.2 \p \v 1 Arỳm ne mebê idjaer bikprõnh djà nhõ akati nhidjibê Pẽxiko. Kam arỳm Jejukôt ba djwỳnh kunĩ axikôt amim Jeju man ro'ã nhỹ. \v 2 Ro'ã nhỹ: nhym ar aêrbê arỳm kàjkwa kurũm mỳjja rãrãk ne arỳm kikremã wadjà. Mỳjja rãrãk kute kôk 'itỳx rãrãk pyràk nhym arỳm me kunĩ kuma. \v 3 Nhym arỳm mỳjja kute kuwy pyràk amirĩt. Amirĩto kute me õto bikjêr pyràk. Ne kam mỳj kuwyja arỳm ar'ã arij. Ar ĩ pỹnhkôt ar'ã arij nhym ar arỳm abenã omũ. \fig |src="CN01890B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 2.2-4" \fig* \p \v 4 Kam ne Metĩndjwỳnh Karõ arỳm ar ĩ pỹnhkôt raxo ar kadjwỳnhbê nhỹn ar ar o ba. Nhym ar arỳm apỹnh me bajtem ba djàkam me kabẽno kabẽn ne arỳm arẽnho dja. Metĩndjwỳnh Karõ ta arkum me kabẽn jangij nhym kam ar arẽnho dja. \p \v 5 Metĩndjwỳnh Karõ kute ar ar o ba kêtri ne me ja apỹnh me bajtem ba djà kunĩkôt aben kurũm ban bôx. Ne arỳm myt tãmkam krĩraxbê Djeruxarẽkam ar ba. Me bôx ny ja ne me mebê idjaer kukràdjào kukràdjàn kute ar o ba tũm. \v 6 Nãm me Djeruxarẽkam ar ba: nhym arỳm mỳjja rãrãk kato. Nhym me amybỳm mỳjja man itepato ar'ã aben pydji. Me krãptĩ: bôx. Bôx nhym Jeju kôt ba djwỳnh ar arỳm apỹnh me bajtem kabẽnkam kabẽn jarẽnh mexkumrẽxo ku'ê. Ar kute me bôx ny kabẽn bajtem jarẽnh mexkumrẽx. Apỹnh me bôx ny jabatành djàkam me kabẽnjakam ar kabẽn jarẽnh mexkumrẽx nhym me kunĩ arỳm amikabẽn djwỳnh ma. \v 7 Amikabẽn djwỳnh man kam te kute kraxkôt ar marmã arkam no tyn kumex ne abenmã kum, \p —Je, me kabẽnja ma. Me ja kunĩ ne me pykabê Garrêjakam abatành. Me kute me bakabẽn mar kêtkumrẽx ne arỳm kam kabẽn jarẽnh mexkumrẽx. \v 8 Amrẽbê me baprĩri apỹnh me bakabẽn djwỳnh gu me arỳm jakam maro dja. Mỳj ne me ja me bakabẽnkam kabẽn kadjy amijon? \v 9-10 Be, apỹnh me bajabatành djàbê ne pykabê \q1 Paxijmẽ \q1 Medjijmẽ \q1 Erãomẽ \q1 Mexomimẽ \q1 Djudêjamẽ \q1 Kapadômẽ \q1 Põtumẽ \q1 Adjijmẽ \q1 Bridjamẽ \q1 Papirijmẽ \q1 Edjitumẽ. \q1 Apỹnh me bajabatành djà ne ja. \q1 Ribijkam pykabê Xireni kuridjwỳ me bajabatành djà'õ. \q1 Krĩraxbê Rôma kurũm me babôxdjwỳ bakwỳ babê idjaerkumrẽx. \q1 Nhym me bakwỳ amrẽbê baje mebê idjaer kukràdjào kukràdjà. \q1 \v 11 Kretamẽ Arabijmẽ ne me bajabatành djà 'õdjwỳ. \m Be, apỹnh me bajabatành djà ne ja. Nhym me tu me bajaêrbê apỹnh me bakabẽn djwỳnh kunĩkôt kabẽn jarẽnh mex. Me bakabẽn jarẽnh mex ne arỳm kam Metĩndjwỳnh rax'ã ujarẽnho kumex gu me arỳm ar kuma. Nãm me bôx ny ã Jejukôt ba djwỳnh ar'ã abenmã ane. \v 12 Ne arỳm te kute kraxkôt ar marmã arkam no tyn kumex ne ar umaje umar punuren abenmã kum, \p —E kum, mỳj'ã ne gu me baje me kabẽn marja amijakre? ane. \p \v 13 Nhym me kwỳ arkam bẽno ajkẽn abenmã kum, \p —Kadjwati kangô\f + \fr 2:13 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* kumexkam ne me ajbã, ane. \s1 Pedru kute kàj bê me krãptĩ:mã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh. \p \v 14 Nhym kam Pedru arỳm kàjmã dja. Jeju kute ar anorbê 11mẽ ar ro'ã kàjmã djan arỳm kàj bê memã kabẽn ne memã kum, \p —Me abê idjaer, krĩraxbê Djeruxarẽkam me ar aba kunĩ, dja ga me ikabẽn 'ãno djan ama. \v 15 Be, me amãbit ne bar ije kadjwati kangôkam ibibãnh pyràk. Nhym be, kati. Ota, kỳjrũm myt nhỹ. Nhỹnh got kỳjrũm myt nhỹrkam kadjwati kangôkam me bibãnh'õ amirĩt ne? Arkati. Ar ba ne bar ibibãnh prãm kêtkumrẽx. \v 16 Bar me amã arẽ ga me ama. Bar apỹnh me aba djàri me akabẽnkam ikabẽn jarẽnh mex ga me ama. Be, amrẽbê: Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Djôwe kute ar ijã ujarẽnh kôt ne bar ã ikabẽno ane. \v 17 Nãm me bakukãmãremã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh me bamã, ‘Dja mỳjja kunĩ pykakôt amingrành 'ỳr nhym me kunĩ aminhinomã amimẽnh 'ỳr ba arỳm me kunĩmã Ikarõ jano nhym arỳm meo tuknĩn meo ba. \q1 Me ĩ pỹnhkôt me kunĩo tuknĩn meo ba. Meo tuknĩ kute mrãmri ne me kute me iby ngô kapĩ nhym kute meo tuknĩ pyràk. \q1 Dja ba Ikarõ jano nhym akamrer ar, akadjwỳx ar ikukwakam kabẽn jarẽ. \q1 Nhym me abatành ny nokam mỳjja pumũnh kêt kwỳ amirĩt nhym me omũ. \q1 Nhym mebêngêt mỳjja kwỳ pyti. \q1 \v 18 Apỹnh akati djàri wãkam dja ba inhõ àpênh mymẽ inhõ àpênh nimã Ikarõ jano nhym arỳm meo tuknĩ. Nhym me arỳm ikukwakam ikabẽn jarẽ. \q1 \v 19 Nhym me te kute mỳjja marmã kam no tyn kumex kadjy dja ba kàjkwakam mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Ne me kute iraxmã kator kadjy pykakamdjwỳ mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Dja ba kam me kamrômẽ kuwymẽ kũm tyk nhipêx. \q1 \v 20 Ne myt nokam akamàt kô tyk ne mytyrwỳo me kamrô. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute me axwemã pãnh jarẽnh nhõ akati bôx 'ỳr. Kam dja memã ra:xi ne memã umati:re. Dja bôx 'ỳr ba kam arỳm ã mỳjjao ane. \q1 \v 21 Kam dja me kwỳ ĩ pỹnhkôt Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã amijo a'uw nhym arỳm me utà. Me ĩ pỹnhkôt me kunĩ pytà.’ Nãm Metĩndjwỳnh ã me bamã ane.” \m Nãm ã Djôwe Metĩndjwỳnh kukwakam ar ijã ane. Be, djãm ar ibibãnh got? Kati. Ga, me bakukãmãre Djôwe kute ar ijã ujarẽnhja pumũ. Djôwe kute ar ijã ujarẽnh kôt bar arỳm apỹnh me akabẽnkam ikabẽn jarẽnh mex. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 22 Ne ajte itepã memã kum, \p —Me abê idjaer, dja ga me ikabẽnja ma. Metĩndjwỳnh ne krĩraxbê Nadjarekam Jejujao ba nhym kukwakam arỳm mỳjja pumũnh kêt nhipêxo ba. Me punuo mexo ba. Te me aje marmã kam ano tyk ne aku'ê kadjy ne kôt aje raxmã akator kadjy ipêxo ba. Metĩndjwỳnh ta ne o ba nhym arỳm kabẽnkôt me akam mỳjjao ba. Me ga ne ga me amrẽbê kôt omũn ama. \v 23 Tãm ne Metĩndjwỳnh kum ire. Me abê idjaermã kum ire. Mỳjja kunĩ kêtri kute amikukãm mỳjja kunĩ mar kôt ne kum ire. Me kêtri ne arỳm amim 'ã karõ mãmdji. Kute amim 'ã karõkôt ne arỳm me amã Jejumã ire. Nhym me axwe me akabẽn kôt pĩte'ykam kunhôn kubĩ ga me mekôt ajaxwe. \p \v 24 Ga, me arỳm tu tykkumrẽxja pumũ. Mỳj me'õ ta dja akubyn meo tĩn nhym me ajte mekôt ar ba? Arkati. Me arỳm tu tykkumrẽx. Kam me kute mrãmri ne me kute me uwpre tỳxkam me te: kator prãmje kute amikjênho bakam tokryja pyràk. Jejudjwỳ ne mrãmri tu tykkumrẽx. Nhym be, djãm tyk rã'ã? Kati. Tyk rã'ã prãm kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnh ne arỳm akubyn o tĩn ne. Metĩndjwỳnh ne o kute mrãmri ne me kute me uwpre tỳxkam arỳm 'ãpre bônh pyràk nhym akubyn me ta ajte mekôt ar ba pyràk. \v 25 Amrẽbê: Kritu ta Metĩndjwỳnhmã amijarẽ. Tyk rã'ã kêt'ã kum amijarẽ. Nhym me bakukãmãre Dawi arỳm kôt arẽ gu me pi'ôkkam omũ. Nãm Metĩndjwỳnhmã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, inokrekam ga amirĩt rã'ã. Ga imẽ amijo akajkepkam dja me te: idjumar punumã ingrẽkmã. \q1 \v 26 Ba kam arỳm inhõkre kadjwỳnhbê ikĩnhkumrẽx ne ikĩnh'ã memã amijarẽ. Dja ba inhĩkumrẽx ne akubyn itĩn ne ar iba. Ja kadjy dja ba tu amim akamnhĩxkumrẽx ne ate ikrã. \q1 \v 27 Dja ba tyn me tyk ba djàkam ar iba. Djãm kam dja ga ikanga? Kati. Djãm inhĩ rerekmã? Kati. Ba ne ba amexo imex. Kam dja ga ikanga kêtkumrẽx. Kam ne ba ikĩnhkumrẽx. \q1 \v 28 Mỳj dja ba itykkam nẽ? Bir, ga ne ga arỳm imã arẽ. Dja ba akubyn itĩn ne akôt ar iba rã'ã: rã'ã ne. Dja ga ikuri dja. Kam dja ba ikĩnhkumrẽx ne.” \m Nãm ã Dawi ane nhym Pedru arỳm kôt memã arẽ. Kritu tyk rã'ã kêt'ã memã arẽ. \p \v 29 Ne kam itepã Kritu tĩn'ã memã kum, \p —Akmere, ba prĩne me amã me bakukãmãre Dawi kabẽn'ã ajarẽ ga me prĩne ama. Djãm amijã ne kabẽnja jarẽ got? Kati. Dawi ne amrẽbê: ty nhym me arỳm me tyk nhõ kikrekam adjà gu me baje kikre pumũnh rã'ã. \v 30-31 Be, Kritu akubyn tĩn'ã ne kabẽn jarẽ. Dawibê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh'õ. Nhym kam Metĩndjwỳnh kum kabẽn jarẽnh mãmdjin kum, \p “Dja atàmdjwỳ ar aben djô'ã apôx. Aben djô'ã apôx tãmtã nhym tũmràm dja atàmdjwỳja kato. Tãmja dja kubê Kritu. Apãnh dja memã nhỹn arỳm kubê Bẽnjadjwỳrbê kumkati. Ikabẽn pydji ne ba arẽ.” Nãm Metĩndjwỳnh ã Dawimã ane nhym arỳm kuma. Kute amidjô'ã Kritu kator markam ne Dawi Metĩndjwỳnhmã Kritu kabẽn jarẽn kum, \p “Dja ba tyn me tyk ba djàkam ar iba. Djãm kam dja ga ikanga? Kati. Djãm inhĩ rerekmã? Kati. Dja ga ikanga kêtkumrẽx”, ane. Djãm amijã ne Dawi kabẽn ja jarẽ? Kati. Kritu'ã ne arẽ. Bẽnjadjwỳrbê kumkati'ã ne arẽ. Kritu dja ĩ rerek kêt ne akubyn tĩn. \p \v 32 Be, Jeju ne Metĩndjwỳnh akubyn o tĩn. Ar ikunĩ ne bar omũ. Jejubê ne Bẽnjadjwỳrbê kumkati. Kubê ne Kritu. \v 33 Nãm akubyn o tĩn nhym kam wabin arỳm ra:x ne Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh me kunĩmã nhỹ. Nhỹ nhym Bãm arỳm kum Karõ ngã. Amrẽbê kute kum arẽnhkôt ne kum kungã nhym kam ajbir ar imã ano. Nhym kam ar ikam ruw ne arỳm ar ijo ba bar arỳm kukwakam me bajtem kabẽn jarẽnh mexkumrẽx ga me arỳm ar ima. \p \v 34 Be, mrãmri ne Jeju arỳm wabi. Nhym be, Dawi ne kàjkwa djwỳnhmã àbir kêt. Nãm amrẽbê: me bakukãmãremã kum, \q1 “Inhõ Bẽnjadjwỳrmã ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ne kum, ‘Amrẽ idjubôk'ãnh nhỹ, Abẽnjadjwỳr raxkam idjubôk'ãnh nhỹ. \q1 \v 35 Ikam ama ba amrẽ awỳr akurê djwỳnho mõ ga me kwỳo apardjan me kwỳ nhimex.’ Nãm Metĩndjwỳnh ã Kritumã ane.” \m Nãm ã Dawi me bakukãmãremã ane. \v 36 Me abê idjaer kunĩ dja ga me Dawi kabẽnja man 'ã ikabẽn mar pydji. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh Jeju'ã Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽnhkumrẽx. Kubê ne Kritukumrẽx, me aje pĩte'y'ã nhôrja tãm. Ja dja ga me amim mar pydji. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 37 Nhym me kute ja markam arỳm amim ngryk ne kaprĩre ne. Ne kam arỳm Pedrumẽ Jeju kute ar anorja kunĩmã kum, \p —Akmere ar, mỳj dja ba me kam amijon? ane. \p \v 38 Nhym Pedru memã kum, \p —Me on amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Jeju Kritu'ỳr amijo akẽx. Bar kam arỳm kukwakam kum ngômã me ajangij. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm me ajaxwe maro aknon me akam ngryk kêt ne arỳm me amã Karõ jano nhym ar me ajo ba. \v 39 Be, Metĩndjwỳnh ne amrẽbê me amã Karõ jarẽ. Ne ajte me akramẽ atàmdjwỳmã arẽ. Ne ajte anhỹr bê me mõr wãmã arẽ. Kute amiwỳr me 'wỳr kunĩ ne Metĩndjwỳnh arỳm memã Karõ jarẽ. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 40 Ne kam ajte memã Metĩndjwỳnh kabẽn kumex jarẽn axwe nêje me akre:n ajte memã karõ:. Nãm memã kum, \p —Me kamingrãny ja ne me axwekumrẽx. Dja me ĩ me biknor tokry djàkam akuno. Me gop mekôt abiknor kêt kadjy amipytà, ane. \v 41 Nhym kam me kum kabẽn kĩnh ne tu amim markumrẽx. Nhym kam me arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã me krãptĩ jangij. Mebê 3.000 ne me angij nhym me arỳm mekôt tu amim Jeju markumrẽxo ba. \s1 Me kute Jeju mar kute abeno õbikwa. \r Kar 4.32 \p \v 42 Nhym me mã Jeju kute ar anorja kukràdjà man kôt ar amijo ba. Ne aben tã akuprõ. Ne Jeju kute aminhĩ'ã djwỳ jakren kokjêrja tãm ne ajte kute 'ã akren kokjêro krĩ, aben tã, me kute tyk mar rã'ã kadjy. Ne aben tã Metĩndjwỳnhmã kabẽno krĩ. \v 43 Nhym me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy Jeju kute ar anorja me aêrbê mỳjja pumũnh kêt krãptĩ nhipêxo ba nhym me kunĩ arỳm madjà kreti. \p \v 44 Nhym me kute amim Jeju mar kunĩ ro'ã ar ban kute abenbê mỳjja'õ nê kêt ne abenmã abennhõ mỳjjao ba. \v 45 Ne amũ memã apỹnh aminhõ pykamẽ aminhõ mỳjja ngãn pãnh pi'ôk kaprĩ jamỳ. Ne kam apỹnh me õ mỳjja kêtmã pi'ôk kaprĩ ngã. \v 46 Ne kam akati kunĩkôt Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam axikôt Jeju maro krĩ. Ne kam apỹnh me ũrkwã kôt Jeju kute aminhĩ'ã djwỳ jakren kokjêrja tãm ne ajte kute 'ã akren kokjêro krĩ. Ne kĩnhtiren tu aben markumrẽx ne ro'ã õ kwỳ krẽno kumex. \v 47 Ne mã Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Imã akĩnhkumrẽx. Amexti:re, anhỹro kumex. Nhym bu'ã me kunĩ kum me kĩnh. Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh akati kunĩkôt amiwỳr me kwỳo akẽx. Aben totokmã amiwỳr meo akẽx ne me axwebê me utà. Ne arỳm me kute amim Jeju mar kôt me umjuw nhym me arỳm mekôt ar aben pydjio ba. \c 3 \s1 Pedru kute me'õ mrãnh kêto mex. \p \v 1 Ne kam akati 'õkam arỳm myt ibô, arỳm 3 ora nhym Pedrumẽ Djuão ar Metĩndjwỳnh nhõ kikreti'ỳr tẽ. Akati kunĩkôt, myt ibôkam ne mebê idjaer kikretikam Metĩndjwỳnhmã kabẽno krĩ. Nãm ar 'ỳr tẽn 'ỳr bôx nhym me me'õ mỳn o tẽ. \v 2 Adjàkam ne mrãnh kêt nhym me mỳn o ba. Akati kunĩkôt ne meo ban kikreti jajkwa krekre kuri krĩ. Ajkwa krekre ja nhidjibê ne Kĩnhtire. Nãm me o ban krĩ nhym kam me ngjêx kunĩkôt pi'ôk kaprĩ'ã me 'wỳro krĩ. \p \v 3 Be, nãm me kumỳn o tẽn kam ỹr. Nhym Pedrumẽ Djuãomẽ mekôt àrmã tẽ nhym ar omũn arỳm pi'ôk kaprĩ'ã ar ku'uw. \v 4 Nhym Pedrumẽ Djuãomẽ 'ỳr akẽx ne omũ, omũnh tỳx ne kum, “Amrẽ ar ipumũ”, ane. \v 5 Nhym arỳm ar kuman mỳjja jabej ar'ỳr akẽx ne ar omũnho nhỹ. \p \v 6 Nhym Pedru kum, \p —Inhõ kryt jakao pi'ôk kaprĩ kêt ne inhõ kẽn karỳro pi'ôk kaprĩ kêt. Nhym be, atemã inhõ mỳjja ba amã arẽ. Be, Nadjarekam Jeju Kritu kukwakam on kàjmã djan on mrã, ane. \v 7 Nãm anen tu ubôk'ãnh ikra 'amỳn kàjmã aro tẽ. Nhym on parmẽ parkõn mex \v 8 ne ekrux ne kàjmã dja. Ne arỳm tẽ. Ne kam arkôt Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjà. Nãm arkôt arĩ tẽ, kĩnhkumrẽxkam arkôt àtor tẽn Metĩndjwỳnhmã mextire jarẽnho tẽ. \v 9 Nãm kum mextire jarẽnho tẽ nhym me kunĩ arỳm omũ. \v 10 Omũn kam amim nokre pumũn arỳm abenmã kum, \p —E kum, tãmwã ne kikreti jajkwa krekrebê Kĩnhtire kuri amijo à'wỳro krĩ. Je tô mỳj ne arỳm kam nẽ? anen te aben kukijn kam no tyn kumex. \s1 Me krãptĩmã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 11 Nhym mrãnh kêt ne arỳm mexja arỳm Pedrumẽ Djuão aro tỹm ne aro dja. Metĩndjwỳnh nhõ kikreti janhàkam kikre kre kênhkam ne ar dja. Me kute kum Xaromão nhõ kikre kre kênh jarẽnhja. Nãm aro dja nhym me kunĩ arỳm kam ar'ã akuprõn te kute marmã arkam no tyn kumex. \v 12 Nhym Pedru arỳm memã kum, \p —Ga me abê idjaer, mỳkam ne ga me te aje marmã me'õjakam ano tyn akumex ne ar ijã ano mao akumex? Djãm ar ba ne bar me'õjamã mrãnh mex jadjà? Kati. Ar ba ne bar ije o mex mar kêt. Djãm ar amimexo ne bar kum mrãnh mex jadjà? Arkati. Jeju ne paro mex ne kum mrãnh mex jadjà. \p \v 13 Ba me amã arẽ ga me ama. Metĩndjwỳnh kute Abraãomẽ Idjakmẽ Djakomẽ me bakukãmãre kunĩo ba djwỳnh arỳm jakam amirax kôt Kra Jejuo ra:xi. Tãmwã ne ga me amrẽbê Piratumã kanga. Nhym kam bit kute kum irermã. Ta kute arek me aro'ã ar ban umar mex kadjy bit kute kum irermã ga me kum, “Kati, Kati”, ane. \v 14 Be, Jeju ne Metĩndjwỳnh mexo mex ne katàt ar amijo ban axwe kêtkumrẽx ga me kanga. Ne kam me'õ jaxwe kute me parja'ã Piratumã kum, “Tãmwã dja ga kum anhiren ano gê ta me ikôt arek ar ban umar mex”, ane. \v 15 Ne kam kute mỳjja kunĩmã tĩn jangjênh djwỳnhja bĩ. Nã gãm me bĩn'ã memã apnê nhym me kubĩ. \p Nhym be, Metĩndjwỳnh ne arỳm akubyn o tĩn. Ar ba ne bar omũn me amã kôt 'ã idjujarẽnh ar iba. \v 16 Be, Metĩndjwỳnh ne amikôt Jejuo rax bar kam arỳm tu amim Jeju kamnhĩxkumrẽx. Tu amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm me'õjamã tỳx jadjàn o mex ne. Jeju ta ne ar imã ijamak bô bar arỳm tu amim kamnhĩxkumrẽx nhym arỳm prĩne me'õjao mex ne. O mex nhym arỳm me anhipôkri dja ga me akunĩ arỳm omũ. \p \v 17 Be, akmere ar, ba me amã arẽ ga me ama. Anhõ bẽnjadjwỳrmẽ ne ga me ajamakkre kêtkam Jeju bĩ ba arỳm kuma. \v 18 Nhym be, amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ me bakukãmãremã kum, “Dja Kritu tokry. Metĩndjwỳnh kute Kra'ã Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽnhja dja tokry.” Nãm me ã me bakukãmãremã ane. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã: arỳm 'ỳr o bôx. Tũ:mràm me akamingrãnyre amã kurê nhym arỳm Kritu tokry. Me bakukãmãre kute arẽnh kôt Kritu tokry. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 19 Ne kam itepã memã kum, \p —Kam me on amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽx ne katàt kabẽn man kôt ar amijo aba. Dja ga me ã amijo ane nhym arỳm me ajo kĩnh ne. Ga, me kum kôrkam kaprĩja pumũ. Ne ajte kute ngôo kõmkam kĩnhja pumũ. Dja ã me ajaxwekam akaprĩkam me ajo kĩnho ane. \p \v 20 Dja ga me ã amijo ane nhym arỳm akubyn me amã Kritu jano. Amrẽbê: me kute kàj bê me amã 'ã ujarẽnhja dja me amã ano. Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê ne Jeju. Kritubê ne Jeju. \v 21 Dja arek kàjkwa djwỳnhkam ar ba:n kam akubyn ruw. Kute akubyn mỳjja kunĩo ny kadjy akubyn ruw. Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhja kunĩ ne me amrẽbê: me bakukãmãremã ja jarẽnhkumrẽx. \v 22 Mrãmri ne Môjdjê me bakukãmãremã kum, \q1 “Ba ne ba Metĩndjwỳnh kukwakam me amã ikabẽn jarẽnho iba. \q1 Dja Metĩndjwỳnh ĩ me akadjy amijo me anhõbikwa'õ pytà nhym arỳm ĩ ikudjwa ã me amã kabẽn jarẽnho ane. \q1 Dja me amã kabẽn jarẽ ga me prĩne aman kôt ar amijo aba. \q1 \v 23 Nhym me'õ kute kabẽn mar kêtja dja me o ajkẽ nhym ajte õ me wỳnhkôt amirĩt kêtkumrẽx ne.” \m Nãm ã Môjdjê ane nhym Pedru kôt memã arẽ. \p \v 24 Ne kam itepã memã kum, \p —Mrãmri ne amrẽbê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ apỹnh mỳjja apôxmã 'ã ajarẽ. Me ajte Kritu katormã 'ã ajarẽ. Nhym jakam mỳjja arỳm amirĩt nhym Kritu arỳm kato. Dja ga pi'ôk kôt akubyn arẽnho tẽn Xamuwe'ỳr o bôx. Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ne aben nhitepã apôx tẽ. Kunĩ'ã dja ga pi'ôkkam ujarẽnh jarẽnho tẽ:n arỳm kôt ama. Kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ ne me Kritu'ã memã ajarẽ. Ja dja ga me kôt ama. \v 25 Ga me Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽnjao aba rã'ã ne. Metĩndjwỳnhmẽ me bakukãmãremẽ arỳm abenmã kabẽn jarẽnh mãmdji ga me kabẽno aba rã'ã. Nãm Metĩndjwỳnh Abraãomã kum, \q1 “Dja akrakam kra aben djô'ã apôx. Aben djô'ã apôx krãptĩ:. \q1 Atàmdjwỳ ja'õ dja meo kĩnh. Dja apỹnh pyka kunĩkôt meo kĩnh nhym me arỳm kĩ:nhkumrẽx.” \m Nãm ã Abraãomã kabẽn pydjin arẽnho ane. \v 26 Be, ba me amã arẽ ga me ama. Kute meo kĩnh kadjy ne Metĩndjwỳnh amijo Kra pytàn me akumrẽxmã ano. Dja me anhĩ pỹnhkôt me ajaxwebê me ajo akẽx ne arỳm me ajo kĩnh. Ja kadjy ne me amã ano. Nãm ã Pedru memã ane. \c 4 \s1 Pedru me rũnh krãptĩmã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 1 Nãm ar memã kabẽno dja nhym me rũnh arỳm ar'ỳr bôx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh ar'ỳr bôx. Metĩndjwỳnh nhõ kikreti nêje ku'ê djwỳnho ba djwỳnhjadjwỳ mekôt ar'ỳr bôx. Mebê xadjudjêumẽ mekôt ar'ỳr bôx. \v 2 Pedru ar kàj bê memã Jeju tyk ne akubyn tĩn'ã ujarẽnho dja. Ne kam ajte kàj bê me kute amim Jeju mar tykja kunĩ akubyn tĩn'ã ujarẽnho dja. Jeju akubyn tĩn kôt me tĩn'ã ujarẽnho dja. Kam ne me rũnhja ngry:k ne arỳm ar'ỳr bôx. \v 3 Nãm me ar'ỳr bôx ne arỳm aro tỹm ne ar pa 'amỳn aro tẽn Ar kubê ijê. Arỳm me'ã akamàt 'ỳr. Nhym kam me akati kadjy Ar kubê ijê. \v 4 Nhym be, me kute Ar kubê ijê kêtri ne me kute ar kabẽn marja krãptĩ: arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Õbê me kute tu amim markumrẽxjamẽ ajbir me krãptĩjamẽ ne me abenã mẽnhkam krãptĩ:kumrẽx. Me my ne mebê 5.000. \p \v 5-6 Nãm me akati kadjy Ar kubê ijê nhym kam me'ã akati nhym me rũnh ar'ã akuprõ. Mebêngêtmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ ar'ã akuprõ. Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxbê Ananh mekôt nhỹ. Nhym Kajbajmẽ Djuãomẽ Arexãrimẽ Ananh nhõbikwa kunĩ ar'ã akuprõ. Me rũnh ja ne me krĩraxbê Djeruxarẽkam ar'ã akuprõ. \v 7 Nhym me arỳm aro katon me ipôkri ar kudja. Nhym kam me ar kukij ne arkum, \p —Mỳj me'õ kukwakam ne gar mrãnh kêtjao mex? Mỳj ne idji kute? ane. \p \v 8 Nhym kam Metĩndjwỳnh Karõ arỳm raxo Pedru kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba. Nhym kam memã kum, \p —Mebê idjaerkam me abẽnjadjwỳrmẽ ar abêngêt ar, \v 9 mỳjkôt ne bar imã me'õ punuja kaprĩn o mex ga me abej ar ikukij. \v 10 Dja bar me amã arẽ ga me ama. Me gamẽ mebê idjaer kunĩ dja ga me ikabẽn ma. Nadjarekam Jeju Kritu, me aje pĩte'y'ã nhôr ne bĩn nhym Metĩndjwỳnh akubyn o tĩnja. Jeju ja kukwakam ne me'õ mrãnh kêtja arỳm mex. Mex ne me anhipôkri dja ga me arỳm omũ. \v 11 Amrẽbê: ne me bakukãmãre Jeju'ã ajarẽn memã kum, \q1 “E kum kẽn ja ne me kute kikreo ãm djwỳnhja kute kikremã armã te omũn bõm kumẽ. \q1 Kẽn ja ne arỳm kute kikremã o kajpar, kum o kajpar tỳxi.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Me aje kikreo ãm djwỳnhwã pyràk. Amã Jeju kurê nhym arỳm kute kẽnwã pyràk ne arỳm kàjkwa djwỳnhkam me bakunĩmã nhỹ. \v 12 Djãm ikrebê me'õ kute me bajaxwebê me bapytàr? Arkati. Me'õ kute me bapytàr kêtkumrẽx. Mrãmri ne kute me bapytàr kadjy Metĩndjwỳnh memã Jeju pydji jarẽ. Nhym pyka kunĩkôt me bakadjy me'õdjwỳ kêtkumrẽx. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 13 Be, Pedrumẽ Djuão ar memã kabẽnkam me rũnh abenmã kum, \p —E kum, arkum gwaj bapyma kêtkumrẽx. Be, ar kute me bakukràdjà mar kêt, ar kajgo mexi. Mỳj got ar nẽn ã kabẽn mexo ane, ane. Ne kam arỳm ar kuman abenmã kum, \p —Be, ar Jejukôt ba tũmkam ne ar ã kabẽn mexo ane, ane. \v 14 Nhym ar kute me'õo mexjadjwỳ ar ro'ã dja nhym me omũ. Ne te kute abenmã, “Nãm ar 'êx”, anhỹr prãmje. \p \v 15 Ne kam me rũnh me bikprõnh djà nêje ar ano nhym ar tẽ. Nhym me ar kàxã aro aben maro nhỹ. \v 16 Ne abenmã kum, \p —Mỳj dja gwaj ar on? Me kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ar mrãmri mỳjja pumũnh kêt raxja nhipêx. Me'õ punu mex nhym ar arỳm o mex. Nhym Djeruxarẽkam me ja kunĩ arỳm omũ. Kam gwaj baje te memã, “Nãm ar 'êx”, anhỹr prãmje. \v 17 Be, gwaj ar kangrônh tỳx gê ar ajte Jeju'ã ujarẽnh kêt. Gêdja amũ me bu'ã me wã mar kêt. Nãm me ã abenmã ane. \p \v 18 Ne kam amiwỳr ar ku'uw nhym ar bôx nhym me arkum, \p —Kwãrĩk wãnh ajte Jeju kukwakam memã kabẽn jarẽnh kêt. Ne kwãrĩk wãnh 'ã memã adjujarẽnh kêt, ane. \v 19 Nhym Pedrumẽ Djuão ar memã kum, \p —Be, mỳj dja bar nẽ? Metĩndjwỳnh kute ar imã ar imex jarẽnh kadjy mỳj dja bar nẽ? Djãm me akabẽnkôt ar ije Jeju'ã idjujarẽnh kêtmã? Nàr kon, djãm Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ar ije Jeju 'ã idjujarẽnhmã? Me gadjwỳ amikadjy ama. \v 20 Be, ar ije Jeju akubyn tĩnkôt omũnh ne ar ije kabẽn mar. 'à dja bar bir idjujarẽnhkumrẽx ar iba. Te 'ã idjujarẽnh kêtmã, ane. \p \v 21 Nhym kam me ajte ar kangrôn arkum ire nhym ar arỳm mã tẽ. Me rũnh ne me te: kute aro aben mar nhym me kute mỳj ar axwe'õ pãnh kute aro bikẽnhmã. Ar kute me'õo mexkam ne me kàtàm kunĩ Metĩndjwỳnhmã ra:x jarẽn kum ar kĩnh. Me rũnh ren aro ajkẽ nhym ren bu'ã me kàtàm ren kum me kurê. Kam ne me rũnh te: kute aro bikẽnhmã. \v 22 Be, te me'õ jakryja abatành mex nhym ar arỳm o mex. 'à amexbê 40 nhijukri ne ajte amex rã'ã arỳm 'ã apêx nhym ar o mex. Djã ne me mỳjja ja'õ pumũ? Arkati. \s1 Me kute Jeju mar kute Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnh. \p \v 23 Nãm me rũnh Pedrumẽ Djuão arkum ire nhym ar mã tẽn kam arỳm aminhõ me ja'ỳr bôx. Ne kam me rũnh kute arkum kabẽn kôt memã arẽ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêtmẽ kabẽn kôt arẽ nhym me arỳm kuma. \v 24 Ne kam axikôt Metĩndjwỳnhmã kabẽn ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, abê Metĩndjwỳnh. Ga ne ga kàjkwa nhipêx ne pyka nhipêx ne ngô raxbê pyka kêt nhipêx ne kam mỳjja ar baja kunĩ nhipêx. \v 25 Be, anhõ àpênh Dawi ne akukwakam memã kum, \q1 “E kum, mỳkam ne apỹnh me ba djàkam me bajtem àkrêo kumex? Mỳkam ne me amim mỳjja'ã karõ kajgoo kumex? \q1 \v 26 Pykakam me bẽnjadjwỳr rũnh ar arỳm kàjmã dja. Kute Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê àptàrmã arỳm kàjmã djan itepato abeno akuprõ. \q1 Õ Kritudjwỳ me arỳm kute kubê àptàrmã kàjmã dja. Me õ Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê àptàrmã kàjmã dja.” \m Nãm ã me bakukãmãre Dawi ane. \v 27 Be, Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mrãmri ne Dawi kabẽnkumrẽx. Arỳm ne me kute Jejubê àptàrmã akuprõ. Akra Jeju ne amexo mex. Ga ne ga arỳm 'ã Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽ. Nhym Erodjimẽ Põxu Piratumẽ apỹnh me ba djàkam me bajtemmẽ mebê idjaermẽ me kunĩ kute kubê àptàrmã arỳm abeno akuprõ. \v 28 Ga ne ga amrẽbê me kêtri arỳm amim me'ã karõn amybỳm meo aba. Meo aba: nhym kam me arỳm ã Jejuo ane. \v 29 Me kute Jejubê àptàrmã akuprõ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh, jakam dja ga me kute ar ikangrônhja ma. Ne kam ar imã itỳx jadjà bar imã me uma kêt ne me kunĩmã akabẽn jarẽ. Ar ibê anhõ àpênh. \v 30 Dja ga ar imã tỳx jadjà bar me punuo mex ne akra kukwakam me aêrbê mỳjja pumũnh kêt nhipêx. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne ku'ên araxmã kator kadjy bar mỳjja pumũnh kêt nhipêx. Akra ne mexti:ren axwe kêtkumrẽx, ane. \p \v 31 Nãm me Metĩndjwỳnhmã kabẽn pa nhym me bikprõnh djà arỳm amingrẽk ne. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm me ĩ pỹnhkôt raxo me kadjwỳnhbê nhỹn ar meo ba. Nhym me arỳm kum me uma kêt ne memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. \s1 Me kute abenmã õ mỳjja nhõr. \r Kar 2.42 \p \v 32 Nhym kam me kute amim Jeju mar krãptĩ: kum aben jabê. Me ĩ pỹnhkôt kum aben jabên kum Jejuo kĩnh prãm. Ne aminhõ mỳjja kunĩo aminhõ kêt ne amikutã abenmã kwỳ ngã. \v 33 Nhym Jeju kute ar anorja mã memã kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju akubyn tĩn. Ar ba ne bar tĩnkôt omũ, anen mã memã 'ã ujarẽnh ar ba. Metĩndjwỳnh ne arkum tỳx jadjà nhym ar tỳ:x ne memã 'ã ujarẽnh ar ba. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm tu me kunĩmã ukaprĩ jadjà nhym me arỳm ukaprĩ:kumrẽx. \v 34 Nhym kam me'õ kum mỳjja'õ prãm kêtkumrẽx. Mỳkam? Bir, apỹnh me ĩ djàri ne me õ pyka nàr õ kikre. Ne kam aben totokmã amũ memã kungã. Ne kam pãnh amim pi'ôk kaprĩ byn o tẽn \v 35 mã Jeju kute ar anorjamã kungã. Nhym kam ar mã me õ mỳjja kêtmã pi'ôk kaprĩ ngã. Me õ mỳjja kêt kôt memã kungã nhym me kam o mã amim mỳjja jamỳ. Ne kam me'õ kum prãm kêt. \p \v 36 Kamã ne me'õ nhidjibê Jôdje. Jeju kute ar anorja ne kum idji ny jarẽ. Kum Banabe jarẽ. Me kaprĩreo kĩnh djwỳnh'ã ne ar kum idji jakren kum arẽ. Kubê ne mebê Rewi'õ. Apêxtibê Xiprekam ne abatành djà. \v 37 Banabe ne arỳm õ pyka. Ne kam pãnh kadjy arỳm amũ memã kungã. Ne kam amim pi'ôk kaprĩ byn o tẽn arỳm Jeju kute ar anorjamã kungã. Nãm arkum 'êx kêt ne arkum kungã. \c 5 \s1 Ananijmẽ Xapire ar 'êx. \p \v 1 Nhym be, Ananijmẽ prõ Xapire ne ar õ pyka. Ne kam amũ memã kungãn kam pãnh amim pi'ôk kaprĩ by. Ne kam 'êx. \v 2 Nhym my prõmã kum, \p —Gu amim kwỳo apdju, ane. Nhym, “Ô, ane. Nhym kwỳbito tẽn Jeju kute ar anorjamã o tẽn o bôx ne 'êx ne arkum, \p —Mĩ, bar inhõ pyka pãnh pi'ôk kaprĩ jabit by, ane. Ne kam arỳm arkum kungã. \p \v 3 Nhym Pedru kum, \p —Ananij, mỳkam ne Xatanaj arỳm ajo ba ga arỳm Metĩndjwỳnh Karõmã ajêx? Arỳm ne ga amim pi'ôk kaprĩ kwỳo apdju. \v 4 Ga ren anhõ pyka nhõr kêt nhym ren anhõ pyka rã'ã ga ren amexkumrẽx. Nàr, aje memã õrkam ga ren pi'ôk kaprĩo aba rã'ãn ren amexkumrẽx. Mỳkam ne ga amim ajêxja'ã karõ? Djãm ar imãbit ne ga ajêx got? Kati. Metĩndjwỳnhmãdjwỳ ne ga ajêx. Nãm ã Pedru kum ane. \p \v 5 Nhym Ananij kabẽn man arỳm tỹm ne ty. Nhym kam me kute arẽnh mar kunĩ arỳm umaje madjà kreti ne. \v 6 Nhym kam me abatành ny kwỳ kàjmã djan Ananijo kupun o mõn arỳm adjà. \p \v 7 Nhym 'ã myt kwỳr kàjbê 'iry. 'à 3 ora apêx. Nhym prõja kute mjên tyk mar kêt rã'ã. Ne kam arỳm me'ỳr wadjà. \v 8 Nhym kam Pedru kum, \p —Aje, on imã arẽ. Mỳj ne gar pyka pãnh pi'ôk kaprĩ on aby? Djãm jabit? ane. \p Nhym mjên kôt kum 'êx ne kum, \p —Ô nà. Bar amim ã pi'ôk kaprĩ byro ane, ane. \p \v 9 Nhym Pedru kum, \p —Mỳkam ne ga aje Bẽnjadjwỳr djwỳnh Karõmã amikurê'uk kadjy amjênmẽ aben kôt akabẽn dji? Ota, amjên jadjàr djwỳnh ar arỳm akubyn kikre jajkwa krekre'ỳr mõ. Dja ar rũm gadjwỳ ajo mõ, ane. \p \v 10 Nhym on parbê tỹm ne arỳm ty. Nhym ar abatành nyre arỳm wadjà. Nhym arỳm ty nhym ar omũ. Ne kam o mõn mjên kuri adjà. \v 11 Nhym me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja kunĩ arỳm umaje madjà kreti. Me kute ar tyk jarẽnh mar kunĩ arỳm umaje madjà kreti. \s1 Pedru ar kute me krãptĩo mex. \p \v 12 Nhym Pedrumẽ Jeju kute ar anorja kunĩ mỳjja pumũnh kêt krãptĩ nhipêxo ba. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne ku'ên kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ne ar mỳjja nhipêxo ba. Xaromão nhõ kikre kre kênhkam ne me kunĩ axikôt Jeju maro krĩ. \v 13 Nhym me kàtàm te me umaje ne te me ikô'ã krĩ prãmje ne amybỳm abenmã me mexkumrẽx jarẽnho kumex. \v 14 Nhym kam me krãptĩ kum Bẽnjadjwỳr djwỳnh kĩnh ne arỳm tu amim markumrẽxo kumex. Amim maro kumex ne arỳm mekôt akuprõ. Nhym kam me kute amim marja arỳm krãptĩ: tẽ. Me mymẽ me niremẽ arỳm krãptĩ: ne. \p \v 15 Nhym Jeju kute ar anorja mỳjja pumũnh kêt nhipêxo ba. Nhym me me punuo apôx ne Pedru kukãm pry jakà'ã me adjwỳro mõ. Me ikwã djàkam nàr aty djàkam me adjwỳro mõ. Dja Pedru tẽmkôt karõbit me kwỳ'ã rôrôk nhym me arỳm mex. Ja kadjy ne me kukãm me adjwỳro mõ. \v 16 Nhym Djeruxarẽ bu'ã me krĩ djàri me jadjwỳ me krãptĩ: 'ã akuprõ. Me aben totokmã 'ỳr me punu jamỳn o ban o bôx. Me karõ punu kute meo badjwỳ nhym me aben totokmã 'ỳr meo ban meo bôx. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm me kunĩo mex ne. \s1 Me kum ar kurê. \p \v 17 Nhym kam me rũnh kwỳ arỳm Pedru arkam ngryk ne. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxmẽ ro'ã mebê xadjudjêu krĩ kunĩ arkam ngry:k ne. \v 18 Jeju kute ar anorjakam ngryk ne ar'ỳr mõn ar'ỳr bôx ne arỳm aro tỹm. Ne kam Ar kubê ijê nhym kam me kunĩ ar omũ. \v 19 Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh 'õ akamàtkam ar'ỳr bôx ne arỳm arkum kikre'ã ijê djà'ã kuta. 'à kutan arỳm aro katon arkum, \p \v 20 —Dja gar Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam tẽn adjujarẽnho dja. Dja me tu amim Jeju markumrẽx ne arỳm kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. Tãm dja gar memã 'ã adjujarẽnho dja, ane. \p \v 21 Nhym ar kadjy mrãnh djwỳnh kabẽn man kam myt katorkam arỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjà. Wadjàn arỳm 'ã memã ujarẽnho dja. Memã ujarẽnho dja nhym wãnh me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax ar arỳm me rũnh bikprõnh djàkam bôx. Bôx ne arỳm amiwỳr õ me rũnho akuprõ. Mebê idjaerkam me rũnh kunĩo akuprõ. Me rũnho akuprõ nhym arỳm mebê ijê djàmã ar'ỳr me krãkamngônh jano nhym me 'ỳr mõ. \v 22 'Ỳr mõn arỳm mebê ijê djà'ỳr bôx ne te ar abej. Te: ar abej ne arỳm ar abej aprã. Ne kam akẽx ne me rũnh'ỳr mõn 'ỳr bôx ne memã kum, \p \v 23 —Mebê ijê djà'ã ijê tỳx mex nhym kre'ã ku'ê djwỳnh ar bõm 'ã ijê djà kabem dja ba me ar omũ. Ne kam 'ã ijê djà'ã kurên te kadjwỳnhbê ar abej aprã, ane. \v 24 Nhym me rũnh arỳm me kabẽn ma. Metĩndjwỳnh nhõ kikreti nêje ku'ê djwỳnho ba djwỳnh me kabẽn ma. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr me kabẽn ma. Ne te aben kukij ne abenmã kum, \p —Je, mỳj dja ar ijukri nẽ? ane. \p \v 25 Nhym kam me'õ me'ỳr bôx ne memã kum, \p —E kum, onĩj me aje Ar kubê ijêja Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam memã ujarẽnho dja, ane. \v 26 Nhym kam kikreti nêje ku'ê djwỳnho ba djwỳnhja ar'ỳr õ me jao mõn ar'ỳr bôx. Ne arỳm arkum prĩre ne akubyn me rũnh'ỳr aro bôx. Kum me kàtàm krãptĩ pymakam. Ar'ỳr tẽm kêtri ne me abenmã kum, \p —Gu me ren aro ajkẽ nhym me ren pãnh kẽno me batitik ne me bapa, ane. \p \v 27 Kam ne me arkum prĩre ne arỳm me rũnh'ỳr aro bôx. Aro bôx nhym ar arỳm me kabem dja. Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax kukij ne arkum, \p \v 28 —Bar arỳm ar amã ikabẽn ne. Jeju kukwakam memã 'ã adjujarẽnh kêt kadjy ar amã ikabẽn gar ajte 'ã adjujarẽnh ar aba nhym arỳm krĩraxjabê Djeruxarẽ kunĩkôt me abenmã ar akukràdjà jarẽnho ipôk ne. Gar kam aje bit ar ijã ar ijaxwe nhôrmã memã ar ije Jeju bĩn djwỳnh jarẽnho aba, ane. \p \v 29 Nhym Pedrumẽ Jeju kute ar anorja kunĩ memã kum, \p —Bar me amã arẽ ga me ama. Be, dja Metĩndjwỳnh ar imã 'ã karõ bar mrãmri ajbit kabẽn markumrẽx ne kôt ar amijo iba. Nhym be, dja me te ar imã atemã kabẽn jarẽ bar mar kêt ne. \v 30 Be, Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãreo ba ja ne arỳm akubyn Jejuo tĩn ne. Me ga ne ga me pĩ'ã anhôn arỳm abĩ. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm akubyn o tĩn ne. \p \v 31 Be, tãm ne Metĩndjwỳnh arỳm o wabi nhym arỳm ubôk'ãnh bẽnjadjwỳr rax ne memã nhỹ. Kute me utàr kadjy memã nhỹ. Dja mebê idjaermã amak bô nhym me arỳm amikam kaprĩren wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm me axwe maro aknon mekam ngryk kêt. Ja kadjy ne Metĩndjwỳnh arỳm Jejuo wabi nhym memã nhỹ. \v 32 Ar ba ne bar omũn memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Metĩndjwỳnh Karõdjwỳ ne omũ. Me kute kabẽn mar ne kôt ar amijo baja ne Metĩndjwỳnh arỳm memã Karõ jano nhym arỳm meo ba. Nãm ã Pedru ar memã ane. \p \v 33 Nhym me arỳm ar kabẽn man arkam ngryk ne àkrêo kumex. Ne bit kute ar parmã. \v 34 Nhym Gamarij raxja arỳm me rũnh nhipôkri kàjmã dja. Kubê ne mebê pardjêu'õ ne kubê mebê idjaer kukràdjà mar djwỳnh'õ. Nhym me kunĩ kum kĩnh. Gamarij kàjmã djan Pedru ar'ã memã kum, \p —Ar o akator ngrire, ane. Nhym me arỳm aro kato. \v 35 Nhym Gamarij arỳm ar kàxã memã kum, \p —Ba ar amã arẽ. Kwãrĩk wãnh ajmã aro kêt. Dja gar ar par jabej mỳj dja gar ijukri nẽ? \p \v 36 Ba ar amã arẽ gar ama. Amrẽbê me'õbê Teuda ari memã amiraxo àmra ar ba. Nhym me krãptĩ kute 400 pyràk mã kôt ajkamẽ. Nhym kam me arỳm kubĩ nhym me kunĩ kôt baja arỳm ajmà nhym arỳm kêt ne. \p \v 37 Nhym kam me'õbê Djuda memã amijo amirĩt ne. Bẽnjadjwỳr bajtem amrẽbê kute me idji'ã pi'ôk no'ôko ãmri ne Djuda memã amijo amirĩt ne. Pykabê Garrêjakam ne abatành djà. Djuda amijo amirĩt ne amikôt me krãptĩ kamẽ. Ne kam adjwỳnhdjwỳ arỳm ty nhym me kunĩ kôt bajadjwỳ arỳm ajmà. \p \v 38 Be, Teudamẽ Djudakôt me krãptĩ ba. Ne kam me ta arỳm bimànhja dja gar ama. Pedru arkum anhikra karo gê ar ta mekôt ar ba. Godja ar ta amikabẽnkôt meo ba jabej nhym me ta ĩ ajmà. Amrẽbê me ja kôt dja me ta ã bimànho ane. \v 39 Nàr, godja ar mrãmri Metĩndjwỳnh kabẽnkôt meo bakumrẽx jabej gwaj te aro àpanh ne aben bê me ngrành prãmje. Gwaj ren aro ajkẽn arỳm ren Metĩndjwỳnhmã amikurêtuw. \p \v 40 Nãm ã memã ane nhym me arỳm kôt amikabẽn dji. Ne kam amiwỳr Jeju kute ar anorja 'uw nhym ar arỳm bôx. Nhym kam me ar titik ne arkum, \p —Kwãrĩk wãnh Jeju kukwakam memã adjujarẽnh kêt, ane. Ne kam arỳm arkum ire nhym ar tẽ. \p \v 41 Djãm ar kaprĩre ne ar tẽ? Kati. Ar kĩnhkumrẽx ne me rũnhbê tẽ. Mỳkam ne ar kĩnh? Bir, ar amim, \p —Be, Metĩndjwỳnh ta ne amim ar ijã karõn amim, “Be, me kum Jeju kurê. Dja kôt me kum ar adjwỳnhdjwỳ kurê.” Nãm ã amim ar ijã karõo ane. Nãm ar ã amim anen arỳm kĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh ta kute amim ar'ã karõkôt ar tokrykam ar kĩnhkumrẽx ne me rũnhbê tẽ. \v 42 Ne kam akati kunĩkôt kàj bê memã Jeju kukràdjà'ã ujarẽnh ar ba. Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam o ba. Me õ kikre kunĩ kôt o ban memã kum, \p —Mrãmri ne Jejubê Kritukumrẽx. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh Jeju'ã me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽnhkumrẽx, anhỹro ba. \c 6 \s1 Me kute amijo Ar kubê 7 pytàr. \p \v 1 Nhym kam Jejukôt me ba djwỳnh arỳm krãptĩ:. Ne kam me kwỳ me bajtembê kregu kabẽnkam kabẽn nhym me kwỳ mebê idjaer kabẽnkam kabẽn. Nhym kregukam me kwỳ kabẽnja idjaerkam me kwỳ kabẽnjakam kaprĩre ne. Nãm me Jeju kute ar anorjabê 12'ã abenmã kum, \p —Be, Pedru ar akati kunĩkôt me 'uwtĩo djuw mex nhym kam me bakam me 'uwtĩ kwỳ 'ã kàtàm, ane. \v 2 Nhym Pedru ar arỳm kuman arỳm amiwỳr Jeju kôt me ba djwỳnh krãptĩ:ja 'uw. Nhym me ar'ã akuprõ nhym ar arỳm memã kum, \p —Godja bar memã mỳjja nhõrbito iban arỳm te ije Metĩndjwỳnh kabẽn'ã memã idjujarẽnh prãmje. Nhym kam arỳm ar akaprĩre ne. \p \v 3 Be, mỳj dja gwaj nẽ? Bir, akmere, àpnhĩre ar, dja gar me kwỳo aben man me'ã aben kukij ne abenmã kum, “Djãm me kunĩ kute ar mex jarẽ? Djãm Metĩndjwỳnh Karõ raxo ar kadjwỳnhbê nhỹn aro ba? Djãm ar krã mex”? ane. Dja gar ã me kabio ane. Nhym kam me kwỳ ã mexo ane, gar mekam amijo Ar kubê 7 pytàn ar imã ar arẽ. Ar imã ar arẽ bar arỳm ar'ã meo djuw mex djwỳnh rẽ. \v 4 Ne kam meo djuw mex kêt ne ate ikrã. Ate ikrãn arỳm Metĩndjwỳnhmã ikabẽn 'ãno djan memã kabẽn jarẽnh 'ãno djan ar o iba, ane. \p \v 5 Nãm ar ane nhym me kunĩ arỳm kum ar kabẽn kĩnh ne. Ne kam arỳm amijo Exewão pytà. Nãm mrãmri tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ raxo kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba. Nhym kam me amijo me kwỳ pytà. Piripimẽ Prokorumẽ Nikanômẽ Ximõmẽ Pamenajmẽ Nikoraumẽ ne me amijo ar utà. Nikorau ja ne amrẽbê kubê me bajtem. Krĩraxbê Ãxikikam ne abatành djà. Ne kam arỳm mebê idjaer kukràdjà man kôt ar amijo ba. Ne kam arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Mebê kregu kabẽnkam ne kabẽn. \v 6 Nãm me amijo ar utàn arỳm Jeju kute ar anorja kabem aro akuprõ. Nhym ar arỳm aro Metĩndjwỳnhmã a'uw ne ar'ã ikra jadjuw. \p \v 7 Nhym kam me kute Jeju mar arỳm amũ memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho kumex. Nhym me kàtàm krãptĩ arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Nhym kam Jejukôt me ba djwỳnh arỳm Djeruxarẽkam àptàr mex ne. Nhym me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhdjwỳ krãptĩ: tu amim Jeju markumrẽx ne kabẽn man kôt ar amijo ba. \s1 Me kute Exewão pa 'amỳnh. \p \v 8 Exewão ne tu amim Metĩndjwỳnh mar tỳ:xkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum tỳ:x jadjà. Kum tỳx jadjà nhym arỳm me ipôkri mỳjja pumũnh kêt rũnh nhipêxo ba. Me punu mex nhym meo mexo ba. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne ku'ên kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ne ipêxo ba. \v 9 Nhym ate me kwỳ kam kabẽn punun arỳm Exewãomẽ aktã kabẽno aben japanho dja. Mebê idjaer bikprõnh djà 'õ kurũm ne me mõ. Me bikprõnh djà jamã ne me kum, \p —Me ta ar ban ta amim àpênh ar ba ne ja, ane. Krĩraxbê Xirenimẽ Arexã kurũm ne me ja mõ. Nhym pykabê Xirxijmẽ Adjij kurũm me jadjwỳ mõ. Ne kam Exewãomẽ aktã kabẽno aben japanho dja: \v 10 nhym Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam memã kabẽn ne kabẽn katàto me akrenh mex ne. Nhym kam me te: kute kabẽno itymã o ku'ê. \p \v 11 Te: kute kabẽno itymã o ku'ên kam tẽn arỳm me kàxã me kwỳmã pi'ôk kaprĩ jarẽ. Nhym me arỳm me'ỳr bôx ne memã 'êx. Pi'ôk kaprĩ pãnh arỳm memã Exewão'ã 'êx ne me kunĩmã kum, \p —Be, Exewão ne arỳm me bakukãmãkjê Môjdjêmẽ Metĩndjwỳnh japrỳ bar arỳm kuma. Nãm me ã anen mebê Exewão kurêo dja. \p \v 12 Mebê kurêo djan arỳm memã kurêtuw. Mebêngêtmẽ Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmã kurêtuw. Nhym me arỳm kam àkrêo kumex ne 'ỳr prõt ne o tỹm ne pa 'amỳ. Nhym me rũnh krãptĩ arỳm kutêp akuprõ nhym me arỳm me'ỳr o bôx. \p \v 13 Ne kam me rũnh kabem me 'êxnhĩ kwỳ dja. Nhym me arỳm me rũnhmã Exewão'ã 'êx ne memã kum, \p —Me'õ ja ne mã Metĩndjwỳnh nhõ kikreti japrỳo ban mã Môjdjê kukràdjà japrỳo ba. \v 14 Nãm mã memã kum, “Nadjarekam Jeju dja ĩ Metĩndjwỳnh nhõ kikretio ajkẽn pyka mẽ o amrà. Môjdjê kute me bakukãmãremã kukràdjà jarẽnhja dja pãnh me bamã kukràdjà 'õdjwỳ jarẽ gwaj baje we mar ne kôt amijo babamã.” Nãm ã memã anhỹro ba bar arỳm kuma. Nãm me 'êx ne ã me rũnhmã arẽnho ane. \p \v 15 Nhym kam me rũnh kunĩ Exewãokam no ty. Kam no ty nhym nokre arỳm amijo Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh nokre pyràk nhym me arỳm nokre pumũ. \c 7 \s1 Exewão me rũnh krãptĩmã me kukãmãkjê'ã ujarẽnh. \p \v 1 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax kum kabẽn ne kum, \p —Djãm kôt ne me arẽ? ane. \p \v 2 Nhym tu me kukãmãre'ã ajarẽn memã kum, \p —Akmere, mebêngêt ar, dja ga me ikabẽnja ma. Metĩndjwỳnh ne me bakukãmãre Abraãomã amijo amirĩt. Prĩne me:xkumrẽx ne uma: ne arỳm kum amijo amirĩt ne. Pykabê Arãkam ar ba kêtri Mexomikam ar bari ne Metĩndjwỳnh arỳm Abraãomã amijo amirĩt ne. \v 3 Ne kam kum, \q1 “Anhõ pyka kurũm akato. Kam anhõbikwa ar baja Ar kubê akato. \q1 Dja ga tẽ: ba kam ĩ amã pyka 'õdjwỳ jakre ga kam 'ỳr tẽn 'ỳr bôx”, ane. \m \v 4 Nhym kam kabẽn kôt pykabê Kaudjêkam me ja nhõ pyka kurũm katon tẽ. Tẽ:n kam arỳm pykabê Arã'ỳr bôx ne kam ar ba. Nhym kam bãm kute irja arỳm kam kubê ty. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm pykaja tãmmã ano nhym 'ỳr tẽn arỳm 'ỳr bôx. Kam ne ga me ar aba. \v 5 Djã ne Metĩndjwỳnh pyka jakam kum pyka 'õ ta nhym arỳm o aminhõ? Kati. Kute kam kum pyka'õ 'yr kêtkumrẽx. Kum 'yr kêt ne arỳm kukãm kum arẽnhbit ne kum, “Dja ba ĩ anhõ kadjy amã pyka ja kanga. Dja akrakam kra aben djô'ã apôx ne arỳm atàmdjwỳ krãptĩ:. Me jamẽ me amã dja ba kanga ga me arỳm o aminhõ.” Nãm ã kraxje kra'õ kêt rã'ãkam ã kum ane. \v 6 Ne kam Metĩndjwỳnh ajte Abraãomã kum, \q1 “Atàmdjwỳ krãptĩ dja me me bajtem nhõ pykakam ar ba. Ne kam arỳm memã àpênh kajgo ar ba. Ar ba nhym me arỳm àpênh pytĩo me kamjêro ba. Meo ba: nhym pyka wãkam arỳm me'ã amex krãptĩ: kubê 400 apêx. \q1 \v 7 Dja ba kam me tokry pãnh meo ajkẽ. Me bajtem kute me àpênh'ã memã àpnênh djwỳnho ajkẽ. Kam dja atàmdjwỳ ar katon arỳm pyka jakam bôx ne imã àpênh ar ba.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh Abraãomã ane. Nhym Exewão kôt memã arẽ. \v 8 Ne kam itepã memã kum, \p —Ne kam Metĩndjwỳnhmẽ Abraão ar abenmã kabẽn jarẽnh mãmdji nhym kamã Metĩndjwỳnh kum, “Dja ga me aben djô'ã me my nhinhu kà rê”, ane. Nhym kam arỳm Idjak dji nhym ruw. Nhym 'ã akatibê 8 nhym arỳm kra my nhinhu kà krãta. Nhym kam abatành ne arỳm Djako dji nhym ruw. Ne kam abatành ne kam me bakukãmãre kubê 12 jadjuw. Nãm ar aben jatãri apôx tẽ ne arỳm abatành ne. \p \v 9 Ne kam te kute Jôdje pyràk prãmje arỳm kam ngryk ne. Kam ngryk ne pi'ôk kaprĩ kadjy arỳm me bajtemmã kanga. Nhym kam me pykabê Edjitukam kum ire nhym kam memã àpênh kajgo ar ba. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne mã Jôdje mẽ amijo kajkep \v 10 ne kaprĩ djà kunĩbê utà. Nãm kum krã mex jadjà nhym bẽnjadjwỳr arỳm kum kĩnh. Edjitukam me õ bẽnjadjwỳr rax nhidjibê Parao kum kĩnh ne arỳm 'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Nhym kam pykabê Edjitukam Parao nhõ me kunĩmã nhỹn kum õ mỳjja kunĩ pumũnho ba. \p \v 11 Nhym kam Edjitukam me jamẽ pykabê Kanaãkam me ja kunĩbê djwỳ kêt. Nhym prãm arỳm me pa:ro dja nhym me arỳm kaprĩ:ren kumex. Nhym me bakukãmãre ar te amitỳx djà jabej aprã. \v 12 Ne kam abenmã kum, “Edjitukam ne me djwỳo atom nhym kumex”, ane. Nhym Djako me kabẽn man arỳm djwỳ'ỳr me bakukãmãre ar ano. \v 13 Nhym ar Edjitu'ỳr tẽn arỳm 'ỳr bôx. Ne kam akẽx ne arỳm akubyn aminhõ pyka'ỳr bôx. Ne kam ajte 'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nhym kam kamy arkum amijarẽnho amirĩtkumrẽx ne arkum, “Ba. Axikôt gwaj bajapôx”, ane. Nhym kam me Paraomã Jôdje nhõbikwa jarẽ nhym kuma. \p \v 14 Nhym kam Jôdje arỳm bãm Djakomẽ ar'ỳr kamy ar ano. Õbikwa kunĩ'ỳr ano. Me abenã ar mẽnhkam ne ar krãptĩkumrẽxbê 75. \v 15 Nhym kam Djako ar Edjitu'ỳr tẽ:n kam 'ỳr bôx ne kam arek kam ar ba. Nhym kam Djako kubêngêtte kubĩ. Nhym kam me bakukãmãre arkubêngêtte ar kupa. Aben nhitepã ar paro tẽ. \v 16 Nhym me amũ krĩraxbê Xikĩkam aro ban arỳm kẽnkrekam ar angij. Amrẽbê: ne ar kukãmãre Abraão kute me tyk jangjênh kadjy mebê kẽnkre by. Xikĩkam Imô tàmdjwỳmã ne ngônhponho pi'ôk kaprĩ ngãn pãnh kẽnkre ja by. Kẽnkre jakam ne me ar angij. \p \v 17 Nhym tũmràm Metĩndjwỳnh arỳm kute memã pyka kanga kadjy amikabẽn tũm ma. Kute amrẽbê: Abraãomã pyka jarẽnhja arỳm kute memã kanga kadjy amikabẽn tũm ma. Nhym Edjitukam arỳm me àptàr mex mõ. \v 18 Me àptàr mõ nhym atemã bẽnjadjwỳr rax me kadjy kato. Bẽnjadjwỳr ja ne kute me kukãmãre Jôdje'ã ujarẽnh mar kêt. \v 19 Nãm me kadjy katon arỳm me banhõ me wỳnhmã 'êx ban ar meo bikẽnho ba. Nãm me bakukãmãremã me prĩre'ã karõn memã kum, “Dja me prĩre axidjuw ga me bõm arẽ gê ty”, ane. \p \v 20 Nhym kam Môjdjê ruw. Nhym Metĩndjwỳnh kum kĩnh. Nhym kam nã ta ũrkwãkam o kaôro krĩ nhym arỳm 'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. \v 21 Nhym kam me bõm kudji. Nhym Parao kra ni arỳm amim kumỳn kra'ã amim o djuw mex. \v 22 Nhym kam me kum pykabê Edjitu nhõ me ja kukràdjà kunĩ jarẽ nhym arỳm kuma. Ne kute me kabẽn jarẽnh kadjy kabẽn mexkumrẽx ne àpênh mex kadjy tỳxkumrẽx. \p \v 23 Ne arỳm abatành mex ne. Rwỳk'ã amexbê 40 apêx nhym amim, “Ba 'ỳr inhõ me wỳnhbê idjaer pumũ”, ane. \v 24 Ne me'ỳr tẽ:n kam me'ỳr bôx. Nhym Edjitukam me kra'õ mebê idjaer'õo bikẽnho dja nhym omũn arỳm o ngryk ne kubĩ. \v 25 Be, kute bĩn kêtri ne amim, “Be, Metĩndjwỳnh kukwakam dja ba me utà. Godja me kôt ima”, ane. Nhym kam me kute mar kêt. \v 26 Nãm Edjitukam me kra'õnh bĩ nhym 'ã akati nhym õ me wỳnh ar aben tako dja. Nhym bit kute aro mexmã aben nêje arkum kabẽn ne arkum, “Ẽ, ar ikabẽn ma. Ar aje abeno anhõbikwajakam aben tako dja”, ane. \p \v 27 Nhym kute ikjêo bikẽnho ãmja arỳm amũ Môjdjê kujaten kum, “Nhỹnh ne me'õ me ikadjy ajã bẽnjadjwỳr mẽ, ga aben nêje ar imã akabẽn ne? \v 28 Ga ne ga amũja'ã Edjitukam me kra'õnh bĩ. Djãm aje ã ijo anhỹrmã”? ane. \v 29 Nhym arỳm kuman amijã maje atemã pykabê Midjijãmã prõt ne. Prõt ne kam 'ỳr bôx ne arỳm me bajtemwãkam ar ba. Ar ba:n kam arỳm kra ja dji nhym ruw. Nhym ajte ja dji nhym ruw. \p \v 30 Nhym kam ar ba: nhym 'ã amex krãptĩbê 40 apêx. Nhym akati 'õkam arỳm kapôt kukritkam ar ba. Krãnhbê Xinaj bu'ã kapôtkam ar ba: nhym akaôk tu pôko dja. Nhym kuwykam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kum amijo amirĩt ne. \v 31 Nhym te kute marmã kam no tyn djan amim, “Je tô, mỳj ne wã”? ane. Ne kute omũnh mexmã 'ỳr bikamẽnh tẽ nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum, \q1 \v 32 “Ba ne ba ibê me akukãmãre nhõ Metĩndjwỳnh. \q1 Ibê Abraãomẽ Idjakmẽ Djako ar õ Metĩndjwỳnh.” \m Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum ane. Nhym Môjdjê umaje tertet ne ibôn djan te kàjmã 'ỳr krãn kute omũnhmã. \p \v 33 Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum, \q1 “Ẽ, aparkà kaba. Inhõ pykakam ne ga adjãm wã. Kwãrĩk wãnh o abikẽnh kêt. \q1 \v 34 Ẽ, pykabê Edjitukam me kra ne inhõ me jao bikẽnho ba ba arỳm mrãmri me tokrykôt omũn me kangãngã ma. \q1 Ije me utàr kadjy ne ba ruw. Amrẽ tẽ ba Edjitumã ajano.” \m Nãm ã Môjdjêmã ane. \p \v 35 Be, Môjdjê ja ne me amrẽbê kangan kum, \p —Nhỹnh ne me'õ ajã bẽnjadjwỳr mẽ ne ga aben nêje ar imã akabẽn ne? ane. Be, me te kanga nhym Metĩndjwỳnh ta arỳm me kadjy ano. Memã bẽnjadjwỳr kadjy ne ano. Kute me utàr kadjy ne ano. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh ne akaôk tu pôkkam kum amijo amirĩt nhym arỳm me kadjy ano. \v 36 Nhym kam Môjdjê Edjitu kurũm meo mõ. Kamã ne me aêrbê mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne ku'ên Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy mỳjja kwỳ nhipêx. Edjitukam ipêx ne ajte ngô ra:x nhidjibê Kamrêkrekam ipêx. Ne kam kapôt kukritkam meo ba: nhym amex krãptĩbê 40 me'ã apêx. Nãm ã Exewão memã ane. \p \v 37 Ne itepã ajte memã kum, \p —Môjdjê ja ne mebê idjaermã kum, \q1 “Ba ne ba Metĩndjwỳnh kukwakam me amã kabẽn jarẽnho iba. Dja Metĩndjwỳnh ĩ me akadjy amijo me anhõbikwa 'õ pytà. Amijo utà nhym arỳm ikudjwa ã me amã kabẽn jarẽnho ane.” \m Nãm ã Môjdjê memã ane. \p \v 38 Be, Môjdjê ja ne kapôt kukritkam ar meo aben pydjin meo ba. Nhym kam krãnhbê Xinajkam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kum kukràdjà jarẽ. Me kute katàt amijo ba'ã Metĩndjwỳnh kute memã karõkam kukràdjà ja ne kum arẽ. Me kute mar ne tĩn ne ar bamã ne kum arẽ. Nhym arỳm me bakukãmãremã arẽ. Nhym me aben djô'ã abenmã arẽ gu me bakamingrãnyre arỳm baje mar ne o baba. \p \v 39 Nhym be, me bakukãmãre ne me kum kabẽn mar prãm kêt. Me aminhirô bê kabẽn rẽn arỳm te akubyn Edjitumã mõrmã bikraro nhỹ. \v 40 Môjdjê krãnh nhimõk'ã kute amikràkam ne me arỳm Arãomã kum, \q1 “Môjdjêwã, kute Edjitu kurũm me bajo kator ne kute me bajo mõr djwỳnhwã birãm mỳjwã ne arỳm ajmã on. Nhym got omũ. 'Ỳr aprõt ne me batĩndjwỳnh karõ kwỳ nhipêx gê me bakukãm ba.” \m Nãm me ã Arãomã ane. \v 41 Ne kam arỳm mrybàri krare karõ nhipêx ne o we Metĩndjwỳnh. Ne kam arỳm we mry karõ kĩnh djà'ã mryo bôx. O bôx ne parbê kudjin arỳm kum kubĩ. Ne arỳm kute ikrao mỳjja nhipêxjakam kĩnh katio dja. \v 42 Nhym Metĩndjwỳnh arỳm mebê amijo akẽx ne wãnh memã ire. Me ta wãnh kute kanhêti krãptĩmã rax jarẽnho ba kadjy memã ire. Ije amã arẽnh kôt ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk. Kamã ne Metĩndjwỳnh memã kum, \q1 “Ga me abê idjaer, djãm imã ne ga me mry paro aba? Me aje mỳjjamã mry paro aba nhym 'ã amex krãptĩbê 40 apêxja djãm imã ne ga me mry pa got? Arkati. \q1 \v 43 Ate ne ga me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kum rax jarẽnho aba. Ne mã me karõbê Morkimã kikreo aba. Ne me anhõ metĩndjwỳnhbê Rẽnpãnh nhõ kanhêti karõo aba. Aje ikupa'ã amijo aba prãmkam dja ba arỳm me anhõ pyka djwỳnh bê me akujate. Dja ba me bajtem nhõ krĩraxbê Babirônij nhijukri me akujate.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. Nhym Exewão arỳm kôt me rũnhmã arẽ. \p \v 44 Ne itepã ajte memã kum, \p —Mrykào kikre ne me bakukãmãre kapôt kukritkam ar o ba. Metĩndjwỳnh kute memã amijo amirĩt nhym me kute mar kadjy ar o ba. Ta ne Môjdjêmã 'ã karõn kum, “Ije kikre'ã amã karõ kôt dja ga ipêx.” Nãm ã Môjdjêmã 'ã karõo ane. Nhym arỳm kôt ipêx nhym me ar o ba. \v 45 Nhym kam ô'ã me bakukãmãremẽ Djodjuwemẽ ar kikreo ba:n arỳm apỹnh me bajtem nhõ pyka djàri'ỳr o bôx. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm apỹnh me bajtem ba djàrio apan me kujate. Me kujate nhym me arỳm me pãnh pykakam ar ba. Nhym mebêngêt aben kukãm me paro mõ. Me paro mõ nhym me tàmdjwỳ arỳm aben djô'ã mrykào kikreo krĩ. O krĩ: nhym kam tũ:mràm Dawi arỳm me kadjy katon kam me kadjy bẽnjadjwỳr. \v 46 Nhym kam Metĩndjwỳnh kam kĩnh. Nhym kum, “Metĩndjwỳnh, abê Djakoo aba djwỳnh. Ba amã anhũrkwã nhipêx”, ane. \v 47 Nhym be, Dawi ne kute kum kikre nhipêx kêt. Nhym be, krabê Xaromão ne arỳm kum kikre nhipêx. \p \v 48 Nhym be, djãm me kute ikrao kum kikretikam Metĩndjwỳnhbê kumkati krĩ prãm got? Arkati. Me bakukãmãre kabẽn kôt ne ba ikabẽn jarẽ. Amrẽbê: ne me Metĩndjwỳnh kukwakam memã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne me amã, \q1 \v 49 ‘Be, kute me bẽnjadjwỳr rũnh krĩ djà pyràk ne ã kỳjrũm kàjkwakam ikrĩ djà ã imã nõr ane. Kàjkwabê ne ikrĩ djà. \q1 Kute me par ku'ê djà pyràk ne pyka ã iparbê imã nõr ane. \q1 Be, djãm me kute imã kikreti'õ nhipêx nhym imãnhkutãmã? Arkati. \q1 Djãm me kute imã ikrĩ djà'õ nhipêx ba kam inhỹr ne ityk djà kêtmã? Arkati. \q1 \v 50 Ba ne ba inhikrao kàjkwamẽ pyka nhipêx. Djã ne ga me ja ma?’ \q1 Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh me amã ane.” \p Nãm kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ã memã ane. Ga, me kute ikrao kum kikreti nhipêxjakam Metĩndjwỳnhbê kumkati kam krĩ kêtja pumũ. Nãm ã Exewão memã ane. \p \v 51 Ne kam itepã ajte memã kum, \p —Ba me amã arẽ ga me ama. Be, me akukãmãre kwỳ kute arĩk amijo ba'ã ne ga me amijakren arĩk ar amijo aban mã aminhirôbê Metĩndjwỳnh kabẽn rẽn anhõkre kadjwỳnhbê ajaxwe ar aba. Ne kam ajamakkre kêtkumrẽx ne mã aminêje Metĩndjwỳnh Karõbê adjàptàr aba. \v 52 Nhỹnh got Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh'õ nhym me akukãmãre kute o bikẽnh kêt? Nãm me mã aben kukãm me kupa. Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh mã me bakukãmãremã kum, “Kritu ne katàt ne axwe kêtkumrẽx. Mrãmri dja bôxkumrẽx.” Nãm me mã ã memã ane nhym kam me mã me kupa. Tãm ne ajbir jakam bôx ga me arỳm kangan abĩ. \v 53 Be, kadjy mrãnh djwỳnh ne me kadjy Môjdjêmã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Me kute katàt amijo ba'ã kabẽn jarẽ ga me aben djô'ã o aba kajgon mar kêt ne kôt amijo aba kêtkumrẽx. Nãm ã Exewão memã ane. \s1 Me kute Exewão bĩn. \p \v 54 Nhym me kute amijã kabẽn markam arỳm ngryk tỳx mex ne. \v 55 Nhym be, Metĩndjwỳnh Karõ arỳm raxo Exewão kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba. Ar o ba nhym arỳm kàjmã krãn kàjkwa pumũn kam Metĩndjwỳnh pumũ. Prĩne me:xkumrẽx ne uma: nhym omũ. Nhym Jeju Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh dja nhym omũ. \v 56 Nãm Exewão ar omũn arỳm memã kum, \p —Ẽ ota, arỳm ne kàjkwa abenbê ajkij. Kute amijo ĩ ne bôxja ne arỳm ra:x ne Metĩndjwỳnh djubôk'ãnh dja, ba arỳm omũ, ane. \p \v 57 Nhym kam me tu kàj bê amran amijamak'ã pron itepato 'ỳr prõt ne. 'Ỳr prõt ne o tỹm ne \v 58 arỳm krĩrax kurũm o kato, atykmã o katon kumẽ. Kumẽn kam kẽno titik ar o ba. Anhỹr djwỳnhràm ne me'õ abatành nybê Xaur dja. Nhym me aminhõ kubẽkào pôx ne parbê adjuw. \fig |src="cn02154b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 7.57-60" \fig* \p \v 59 Nãm me Exewão titik ar o ba nhym arỳm amijo Metĩndjwỳnhmã a'uw ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju, amim ikarõo wabi, ane. \v 60 Ne kam kõnkrão nhỹn kàj bê àmrao kum kabẽn ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, dja ga me kute ibĩn pãnh jarẽnh kêt. Nãm ã ane nhym me arỳm kubĩ nhym arỳm ty. \c 8 \s1 Me kute Jeju nhõ me jao bikẽnho mõr nhym me bimành. \p \v 1 Be, me kute Exewão bĩn kêtri ne Xaur memã kum, “Rã'ã me abĩ”, ane. \p Nhym me kubĩn kam arỳm me krãptĩo bikẽnhmo krax ne. Me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio bajao bikẽnhmo krax ne. Nãm me Djeruxarẽkam meo bikẽnho mõ:n me krãptĩ:o ajkẽ. Nhym me me umaje arỳm ajmà. Pykabê Djudêjakam pyka kunĩkôt ajmà. Ne pykabê Xamarijkam pyka kunĩkôt ajmà. Jeju kute ar anorjabit ne ar arek Djeruxarẽkam ar ba. \v 2 Nhym me kwỳ kum Metĩndjwỳnh jabêja ne Exewão mỳn o mõn arỳm adjà. Ne kam abej mu:w. \v 3 Nhym be, Xaur arỳm àkrên ari me kute amim Jeju maro bikẽnho ba. Me kute Jejukôt ar aben pydjio bajao bikẽnho ba:n kikre kunĩkôt mrãn wangij ne me bjêro mrãn meo apôx. Nãm me mymẽ me nireo mõn arỳm mebê ijê. \s1 Piripi Xamarijkam bôx ne Jeju'ã memã ujarẽnh. \p \v 4 Nhym me amũ bimànhja ne me arỳm memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho mõ. Apỹnh me ba djàri memã arẽnho mõ. \v 5 Kamã ne Piripi krĩraxbê Xamarijmã tẽn bôx. Ne kam arỳm kàj bê Kritu'ã memã ujarẽnh tẽ. \v 6 Nhym me itepato arỳm kabẽn ma, me krãptĩ: kabẽn ma. Nãm mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx nhym me arỳm omũn kam kunĩ kabẽn mar 'ãno dja. \v 7 Be, me karõ punu me krãptĩo ba nhym arỳm ano nhym me karõ amran memã iren arỳm mã mõ. Nhym ajte me akrymẽ me mrãnh kêt krãptĩo mex. \v 8 Nhym kam me arỳm krĩrax wãkam kĩnhti:re ne. \s1 Ximãobê wajangare'ã ujarẽnh. \p \v 9 Nhym krĩrax tãmkam ne me'õ. Me kum Ximão jarẽ. Ta ne kute amijo mỳjja mar pytàr, amijo apỹnh mỳjja mar pytàr ne ari amijo wajangao ba. Nãm me noo biknor ar o ba nhym me kam no tyn kumex. Nhym mã amijo rax ne memã kum, \p —Ẽ, ba ne ba iraxkumrẽx, anhỹro ba. \v 10 Nhym me kàtàmmẽ me rũnh kunĩ ma:r ar o ban abenmã kum, \p —Tãmwã ne Metĩndjwỳnh pymao uman tỳ:x ne, ane. \v 11 Be, amrẽbê ne amijo apỹnh mỳjja mar ne me kupênh ne me noo biknor ar o ba nhym me arỳm maro ba. \v 12 Mar ar o ba: nhym kam Piripi arỳm memã kabẽn jarẽ. Memã Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo bakam kabẽn jarẽ. Ne Jeju Kritu'ã memã ajarẽ nhym me arỳm kuman tu amim Jeju markumrẽx. Nhym arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã me angij. Me mymẽ me nire jangij. \p \v 13 Nhym kam Ximãodjwỳ arỳm mekôt amim kuma. Amim kuma nhym me arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã adjà. Nhym kam arỳm mã Piripi kôt ajkamẽ. Nhym Piripi me aêrbê mỳjja pumũnh kêt rũnh nhipêxo ba. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy ne ipêxo ba. Nhym Ximão amim omũnho ban te kute marmã kam no tyn ku'ê. \p \v 14 Nhym kam me amũ Djeruxarẽkam memã kum, \p —Be, pykabê Xamarijkam ne me arỳm amim Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx, ane. Nhym Jeju kute ar anorja arỳm kuma. Kuman arỳm me'ỳr Pedrumẽ Djuão ar ano. \v 15 Nhym ar me'ỳr tẽn me'ỳr bôx. Ne kam Metĩndjwỳnhmã meo a'uw ne kum, \p —Dja ga memã Akarõ jano gê me 'amỳn meo ba, ane. \v 16 Be, kraxje Metĩndjwỳnh Karõ mekam rwỳk kêt rã'ã. Nãm me Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju kukwakam Metĩndjwỳnhmã ngômãbit me angij. \p \v 17 Nhym Pedru ar Metĩndjwỳnhmã meo a'uw ne me'ã ikra jadjuw nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm me 'amỳn meo ba. \v 18-19 Pedru ar kute me'ã ikra jadjwỳrkôt Metĩndjwỳnh Karõ me 'amỳ nhym Ximão arỳm amim omũn arkum, \p —Ota pi'ôk kaprĩ. Dja gar amikudjwa imã akre. Ba badjwỳ ar akudjwa maro iba ne me'ã aminhikra jadjwỳro iba gê Metĩndjwỳnh Karõ me 'amỳn meo ba, ane. \p \v 20 Nhym Pedru kum, \p —Metĩndjwỳnh kute tu memã kajgo Amikarõ janorjakam ga arĩk amim, “Dja ba pi'ôk kaprĩ pãnh Metĩndjwỳnh Karõ man ar o iba”, ane. Kam gê Metĩndjwỳnh me biknor tokry djàmã ajano ga anhõ pi'ôk kaprĩmẽ ro'ã akuno. \v 21 Be, Metĩndjwỳnhmã akadjwỳnhbê ajaxwe rã'ãn kum amex kêt rã'ã. Kam ne ga aje Karõ mar prãm kêtkumrẽx. \p \v 22 On amikam akaprĩn wãnh ajaxwejamã anhiren Metĩndjwỳnhmã amijo a'wỳ. Gê kute ajaxweo biknor ne akam ngryk kêt jabej. Aje Metĩndjwỳnh Karõ'ã amim karõ punujao biknor ne akam ngryk kêt jabej kum amijo a'wỳ. \v 23 Be, arỳm ne ba apumũ. Ajaxwe kute ajamỳnh tỳx ne kute ajo ba rã'ã. Nãm ã Pedru Ximãomã ane. \p \v 24 Nhym Ximão kum, \p —Inêje Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã akabẽn gê aje imã akabẽn jarẽnhja kôt ijo anhỹr kêt, ane. \p \v 25 Nhym kam Pedrumẽ Djuão ar Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã memã amijarẽnho djan kabẽn'ã kàj bê memã ujarẽnho djan kam arỳm o ino re. Ne kam arỳm Djeruxarẽmã akẽx ne. 'Ỳr mõ:n mõr kôt memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnho mõ. Pykabê Xamarijkam me ja apỹnh me ba djàri krãptĩ memã arẽnho mõ. \s1 Exopijkam me'õjamã Piripi Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 26 Nhym kam Piripi arek Xamarijkam ar ba. Kam ar ba nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ arỳm 'ỳr bôx ne kum, \p —Kàjmã djan amũ aparmã tẽ. Ga, Djeruxarẽmẽ, krĩraxbê Gadjamẽ abenmã pry mẽnhja pumũ. Pry 'ãnh ne kapôt kukrit. Dja ga 'ỳr tẽn 'ỳr bôx, ane. \v 27 Nhym arỳm kàjmã djan 'ỳr tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. Nhym me'õ pry'ã tẽ nhym omũ. Õ pyka djwỳnhbê ne Exopij. Kubê eunuku'õ. Exopijkam bẽnjadjwỳr rax nibê Kãdjidji. Nhym kukwakam ra:xi. Kubê õ nêkrêx kunĩ pumũnh djwỳnh. Djeruxarẽ kurũm ne tẽ. Arỳm ne Metĩndjwỳnhmã rax jarẽn kam tẽ. \v 28 Ne kam kurũm akubyn õ pyka'ỳr tẽ. Õ kàmrãnhtỳx, mry kute bjêrjakam tẽ. Ne kam pi'ôk jarẽnho nhỹ. Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Idjaij nhõ pi'ôk ne arẽnho nhỹ. \p \v 29 Piripi me'õ ja pumũ nhym Metĩndjwỳnh Karõ kum, \p —'Ỳr aprõt ne kàmrãnhtỳxmẽ ro'ã tẽ, ane. \v 30 Nhym arỳm 'ỳr prõt ne ro'ã tẽ. Nhym Idjaij nhõ pi'ôk jarẽnho nhỹ nhym arỳm kuma. Ne kam kum, \p —Ẽ, djã ne ga arỳm me kabẽnwã ma? Mỳj'ã ne kabẽn amijakre? ane. \p \v 31 Nhym kum, \p —Djãm ije mỳjja mar godja ba mỳjja'ã kute amijakreja ma. Kon, me'õ dja imã kraxkôt arẽ ba arỳm kôt kuma. Iwỳr wabin inhikô'ã nhỹ, ane. \p \v 32 Me bakukãmãre Idjaij kabẽn ne eunuku arẽnho nhỹ. Nãm amim, \q1 “Me kute bĩnmã o tẽ nhym uwbôre kute mrãmri ne mrykĩ'ãtomti djuwbôre pyràk. Ne kute mrãmri ne me arỳm kĩ jakàro ãmkam mrykĩ'ãtomti jabatành nyre bẽn kêt pyràk. Nãm ã aminêje kabẽn kêto ane. \q1 \v 33 Nãm me 'êx ne o kàtàm ne 'ã, ‘Tãmwã ne axwekumrẽx. Tãmwã ne axwekumrẽx’, ane. Axwe kêtkumrẽx nhym me arỳm tu kum mỳj axwe pãnh jarẽ. Nhym arỳm tyn wabi nhym kute ô'ã me'õ kêt pyràk”, ane. \m Tãm ne eunuku pi'ôkkam arẽnho nhỹ. \p \v 34 Nhym Piripi 'ỳr wabin ikô'ã nhỹ nhym kum, \p —Imã arẽ. Mỳj me'õ'ã ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ja jarẽ? Djãm amijã nàr me'õ'ã? ane. \v 35 Nhym kam Piripi eunuku kute pi'ôk jarẽnh kôt arỳm kum Jeju'ã ujarẽnhmo krax ne arek 'ã ujarẽnho tẽ. \p \v 36 O tẽ:n kam arỳm ngô'ỳr bôx nhym eunukuja kum, \p —Ota ngô. Mỳj dja ba nẽ ga Metĩndjwỳnhmã ngômã ijadjà? ane. \p \v 37 Nhym Piripi kum, \p —Mrãmri aje tu amim Jeju markumrẽx jabej ba kam arỳm ngômã ajadjà, ane. Nhym kum, \p —Nà. Ba mrãmri tu amim Jeju Kritu markumrẽx. Mrãmri kubê Metĩndjwỳnh Krakumrẽx, ane. \p \v 38 Nhym eunuku mry kute kà bjêrmã kabẽn nhym arỳm dja. Nhym kam ar ngô'ỳr ruw ne arỳm nox ne. Nhym kam Piripi arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã adjà. \v 39 Ne kam ar wabin dja. Nhym kam Bẽnjadjwỳr djwỳnh Karõ tu Piripi byn mã o tẽ. Nhym eunuku arỳm ijukri omũnh kêtkumrẽx. Ne kam õ pykamã tẽ. Arỳm kĩnhtiren tẽ. \v 40 Nhym kam krĩraxbê Oxotokam ajte Piripi amirĩt ne. Ne kam bu'ã krĩ kunĩkôt memã 'ã ujarẽnh tẽ. Tẽ:n kam krĩraxbê Xedjare'ỳr bôx. \c 9 \s1 Xaur Jeju'ỳr amijo akẽx. \r Kar 22.3, 26.9 \p \v 1 Nhym kam Xaurja kute ari meo bikẽnho baja kute me kangrônh rã'ã. Kute Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt me ba djwỳnh kangrônh rã'ã. Nãm mã me'ã memã kum, \p —Gê me tu me kupa. Gê me tu me kupa, ane. Nãm memã anhỹr rã'ãn arỳm me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax'ỳr tẽn arỳm 'ỳr bôx ne kum, \p \v 2 —Ba krĩraxbê Tamagukam me rũnh'ỳr tẽ. Dja ga me kute amim Jeju mar'ã pi'ôk no'ôk ne imã angã ba memã o tẽ. Ba apỹnh mebê idjaer bikprõnh djàkam me rũnh kunĩkôt memã akreo tẽ. Dja me akabẽnkôt me kute amim Jeju mar jabej ne memã katon arỳm imã me kanga. Ba me uwpren amrẽ Djeruxarẽ'ỳr meo tẽn awỳr meo bôx, ane. Nhym kam arỳm me'ã memã pi'ôk no'ôk nhym arỳm kubyn me'ỳr o tẽ. \v 3 Me 'ỳr o tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Tamagu têpo tẽ. Têpo tẽ nhym tu aêrbê kàjkwa kurũm mỳjja adjênhja prĩne kurwỳ. \v 4 Nhym arỳm tu pykabê tỹm ne arỳm me'õ kabẽn ma. Nhym kum, \p —Xaur, Xaur, mỳkam ne ga me kute amim imaro abikẽnho aba? Aje ba mãn ijo abikẽnh pyràk ane. \p \v 5 Nhym Xaur kum, \p —Bẽnjadjwỳr, mỳj me ajõ ga ne ga imã akabẽn? ane. \p Nhym kum, \p —Ba, ibê Jeju. Nã gãm me kute amim imaro abikẽnho aba ne aje ba mãn ijo abikẽnho aba pyràk. Ne kam te adjumar mex prãmje. Ga, mry kute jênh bjêrja pumũ. Me kute mỳjja djwa mexo mry kamjỳr nhym arỳm umaje prõt tỳxja pumũ. Nhym kwỳ amakkre kêtkam tu amikamjỳr djà kanã ne arỳm tokry ne. Gadjwỳ dja ga ari ijo abikẽnho aban arỳm atokry:. Nãm Jeju ã kum ane. \p \v 6 Nhym kam kum, \p —Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mỳj ne ga amã kĩnh? Dja ba ã amã o ane, ane. \p Nhym kum, \p —On kàjmã djan amũ krĩraxmã wadjà. Kam dja me amã 'ã karõ. Dja ga mrãmri katàt me kabẽn man kôt amijo abakumrẽx, ane. \p \v 7 Nhym Xaurkôt ar mõrja me'õ kabẽn man kam ar kute ĩ pumũnh kêtkumrẽx. Ne kam te: umaje te kabẽnmã. \v 8 Nhym kam Xaur kàjmã djan no pôt kajgon arỳm rĩt kêt ne. Nhym kam ar pa 'amỳn o tẽn arỳm krĩraxbê Tamagumã wadjà. \v 9 Nhym rĩt kêtkumrẽx ne. Ne kam kute mỳjja krẽn kêt ne kõm kêt'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. \p \v 10 Nhym kam krĩraxbê Tamagukam ne me'õbê Ananij. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne Ananij nokrekam amirĩt nhym arỳm omũ. Nhym kum, “Ananij”, ane. \p Nhym kum, “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mỳj nã”? ane. \p \v 11 Nhym kum, \p —Kàjmã djan tẽn pry nhidjibê Katàt'ãnh tẽn Djuda nhũrkwã'ỳr bôx. Kam Xaur jabej me kukja. Krĩraxbê Taxukam ne abatành djà. Dja ga abej me kukja. Wãkam ne Xaur Metĩndjwỳnhmã amijo à'wỳro nhỹ. \v 12 Be, ga ne ga arỳm amikukãm nokrekam amirĩt nhym akarõ pumũ. Ga ne ga arỳm 'ỳr wadjàn 'ã anhikra dji nhym arỳm akubyn rĩt mex ne. Nãm ã apumũnho ane. Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh Ananijmã ane. \p \v 13 Nhym kum, \p —Je, Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mỳkam? Xaur wã ne umakumrẽx. Nãm arỳm Djeruxarẽkam anhõ me ja krãptĩo ajkẽ nhym me krãptĩ arỳm imã arẽ. \v 14 Ne jakam arỳm me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar me ijã pi'ôk no'ôk nhym amrẽ o tẽ. Me ije amã amijarẽnhja kunĩ kadjy arỳm amrẽ pi'ôko tẽ. Kute me idjuwpre kadjy ne o tẽ, ane. \p \v 15 Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum, \p —'Ỳr tẽ. Ba ne ba inhõ àpênh kadjy amijo utà. Dja me bajtemmã ijã ajarẽn me bẽnjadjwỳr rũnhmã ijã ajarẽn mebê idjaermã ijã ajarẽ. Ja kadjy ne ba amijo utà. \v 16 Dja ba ĩ kum, “Dja ga ĩ ijã adjujarẽnh djô'ã atokry kumex.” Nãm ã Xaur'ã Ananijmã ane. \p \v 17 Nhym kam arỳm 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n kam arỳm Djuda nhũrkwãmã wadjàn Xaur'ỳr bôx. Ne kam arỳm 'ã kute ikra djirkam kum, \p —Xaur, akmere, gu banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju ne ijano ba arỳm awỳr bôx. Pry'ã atẽm nhym kute amã amijo amirĩtja tãm ne ijano ba awỳr tẽ. Dja ga akubyn arĩt mex nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm raxo akadjwỳnhbê nhỹn ar ajo ba. Ja kadjy ne ijano ba tẽ. Nãm Ananij ã kum ane. \v 18 Nhym aêrbê no kurũm mỳjja kute tepkà pyràk rôrôk ne. Nhym akubyn rĩt mex ne. Ne kam kàjmã dja nhym kam arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã adjà. \v 19 Nhym kam ajte õ kwỳ krẽn arỳm akubyn tỳx ne. \s1 Xaur memã Jeju'ã ujarẽnh nhym me kum kurê. \r A Kô 11.32 \p Ne kam arek Tamagukam Jejukôt me ba djwỳnhmẽ ro'ã ar ba nhym 'ã akati kwỳ apêx. \v 20 Tamagukam ar bari ne apỹnh mebê idjaer bikprõnh djàkam kàj bê memã ujarẽnh tẽ. Nãm memã kum, \p —Mrãmri ne Jejubê Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽx. Kubê Kritukumrẽx. Kubê Metĩndjwỳnh Krakumrẽx, anhỹr tẽ. \v 21 Nhym me kunĩ kute kabẽn markam te kute kraxkôt marn kam no tyn kumex ne aben kukij ne abenmã kum, \p —Bãrãm tãmja ne Djeruxarẽkam ari meo bikẽnho ba. Me kute Jeju Kritumã amijarẽnhjao bikẽnho ba. Bãrãm tãmja ne kute ajte me uwpre kadjy amrẽ tẽ. Kute me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar'ỳr meo bôx kadjy amrẽ tẽ, ane. \v 22 Nhym kam Xaur kabẽn mexo amũ amikamẽnho tẽn arỳm kute memã Jeju jarẽnh mar me:xkumrẽx. Nãm Tamagukam mebê idjaermẽ aktã kabẽno aben japa nhym me arỳm kabẽn kôt Jejubê Kritu ma. Mrãmri Jejubê Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽx man arỳm te kute kum kabẽn'õ jarẽnh prãmje. Te o anen õkre kadjwỳnhbê arĩk amikabẽn kwỳ jarẽnho kumex. \p \v 23 Nãm ã memã anhỹr tẽ nhym 'ã akati krãptĩ apêx. Nhym kam mebê idjaer kwỳ arỳm o aben maro nhỹn abenmã kum, \p —Mỳj dja gwaj Xaur on arỳm kubĩ? ane. Nhym kam me arỳm amũ Xaurmã arẽ nhym arỳm kuma. \v 24 Me õ krĩrax nêje ne bu'ã pyka tỳx nhipêx jabatànhja nhym kam apỹnh ajkwa krekre djàri. Nhym me kute Xaur katorkôt bĩnmã ajkwa krekre kunĩ'ã ku'ên omũnh'ã rĩtkumrẽx ne. Nhym Xaur arỳm me kuma. \v 25 Nhym kam akamàt nhym Jejukôt me ba djwỳnh krĩrax nêje pyka tỳx'ã Xauro wabin djan kadjy djudjêdjêo kaxnokai akà 'ãpren kam Xaur nhỹr. Ne kam djudjêdjê 'amỳn pyka tỳx burũm aparmã kumẽn o rwỳko tẽn arỳm pykabê kudja. Nhym kam kàjmã djan mã mebê katon tẽ. \p \v 26 Tẽ:n kam arỳm akubyn Djeruxarẽkam bôx. Ne kam bit Jejukôt me ba djwỳnhmẽ ro'ã ỹrmã. Nhym me kum uman 'ã abenmã kum, \p —E kum nhỹnh ne tãmwã Jeju ma ne kôt ba? Godja ajte me bakwỳo ajkẽ, ane. \v 27 Nhym kam Banabe o tẽn Jeju kute ar anorja'ỳr o bôx. Ne 'ã arkum, \p —Be, nãm prykôt tẽn arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh pumũ nhym kum kabẽn jarẽ. Nhym kam arỳm krĩraxbê Tamagukam Jeju'ã memã ujarẽnh ba. Nãm kum me uma kêt ne kàj bê 'ã memã ujarẽnh ba, ane. \p \v 28 Nãm arkum ane nhym kam me arỳm kum uma kêt ne. Nhym kam Djeruxarẽkam Jejukôt me ba djwỳnhmẽ ro'ã ar ba. \v 29 Ar ba:n kum me uma kêt ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukwakam memã ujarẽnh ar ba. Nhym mebê idjaer kwỳ ne me me bajtembê kregu kabẽnkam kabẽn. Nhym Xaur arỳm me jamẽ aktã kabẽno aben japanho dja. Aben japanho dja nhym kam me bit kute Xaur bĩnmã. \p \v 30 Nhym Jeju kukwakam me kute abeno kamy arỳm me kuma. Ne kam Xauro tẽn krĩraxbê Xedjaremã o tẽn o bôx. Ne kam krĩraxbê Taxumã ano nhym arỳm 'ỳr tẽ. \p \v 31 Nhym kam me arỳm me kute amim Jeju marjao bikẽnho ino re. Apỹnh me ja kute Jejukôt ar aben pydjio ba djàri meo bikẽnho ino re. Pykabê Djudêjakam o ino re. Ne pykabê Garrêjakam o ino re. Ne pykabê Xamarijkam o ino re. Kunĩkôt ne me meo bikẽnho ino re. Nhym me arỳm akubyn umar mex ne. Ne kam Metĩndjwỳnh maro amũ amikamẽnho tẽn arỳm mar ra:x ne. Ne me kum Metĩndjwỳnh pymakam katàt kabẽn kôt ar amijo ba. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ memã kĩnh jadjà nhym me arỳm kĩnhkumrẽx. Nhym me kàtàm krãptĩ arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne arỳm mekôt ajkamẽ. Nhym kam me arỳm krãptĩ: tẽ. \s1 Pedru kute Anêjao mex nhym Dokre tyk nhym akubyn o tĩn. \p \v 32 Nhym kam Pedru pyka kunĩkôt kute me omũnh kadjy tẽ. Me omũnho tẽ:n kam krĩbê Ridjakam me jadjwỳ'ỳr bôx. Jeju nhõ me ja'ỳr bôx. \v 33 Nhym kamã me'õbê Anêja amrẽbê akryn arek ikwã. Akry'ã arỳm amexbê 8 apêx. Nhym Pedru arỳm omũ. \v 34 Ne kam kum, \p —Ẽ, Anêja, Jeju Kritu arỳm ajo mex ne. On kàjmã djan anhikwã djàwão mex, ane. Nhym me aêrbê arỳm kàjmã dja. \v 35 Nhym krĩbê Ridjamẽ krĩbê Xaronakam me ja kunĩ arỳm omũ. Ne kam arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽxo kumex. \p \v 36 Pedru krĩbê Ridjakam arek ar ba. Nhym kam krĩbê Djopekam Jejukôt ba djwỳnh ni'õ ar ba. Idjibê ne Tabita. Mebê kregu kabẽnkam ne me kum Dokre jarẽ. Ukaprĩkumrẽx ne mã me õ mỳjja kêto djuw mexo ba. \v 37 Ne kam kanên arỳm ty. Nhym me amikukràdjàkôt ku'õn kikre tãmkam kỳjrũm kumoka'êkam kudji nhym nõ. \v 38 Krĩbê Ridja ne krĩbê Djopeo rãm ne ja. Dokre ty nhym kam me kum, \p —Pedru ne Ridjakam ar ba, ane. Nhym Jejukôt me ba djwỳnh arỳm kuman Pedru'ỳr ar amãnhkrut jano. Nhym ar 'ỳr tẽn kam 'ỳr bôx ne kum, \p —Ẽ, amikrà kêt ne Ridja'ỳr tẽ, ane. \p \v 39 Nhym amibêx ne 'ỳr arkôt tẽ. Tẽn kam arỳm 'ỳr bôx. Nhym ar Pedruo tẽn kỳjrũm kumoka'ê'ỳr o wabi. Nhym kam me 'uwtĩ kunĩ 'ỳr bôx ne muw. Ne Dokre tĩnri kute apỹnh me inôkàti, apỹnh kubẽkà nhipêx djàri mã: kum akreo ku'ê. \p \v 40 Nhym Pedru arỳm bõm me kunĩ jano. Ne kam kõnkrão nhỹn arỳm Metĩndjwỳnhmã o a'uw. Ne kam tykja'ỳr akẽx ne kum, \p —Ẽ Tabita, kàjmã nhỹ, ane. Nhym arỳm no pôt ne Pedru pumũn arỳm kàjmã nhỹ. \v 41 Nhym 'ỳr ikran arỳm ikra 'amỳn kàjmã kudja. Ne kam memã kabẽn nhym me arỳm 'ỳr bôx. Jeju nhõ me jamẽ me 'uwtĩmẽ ne me bôx nhym arỳm memã kum, \p —Ota, arỳm akubyn tĩn ne, ane. \v 42 Nhym me arỳm krĩbê Djopekam kikrepdjitã abenmã arẽnho ipôk ne. Nhym me krãptĩ arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne. \v 43 Nhym kam Pedru arek krĩbê Djopekam ar ba. Me'õbê Ximão nhũrkwãkam ne nhỹ. Ximãobê ne mry kào mex djwỳnh'õ. Pedru krĩ wãkam ar ba nhym arỳm 'ã akati krãptĩ apêx. \c 10 \s1 Me'õ bajtembê Koneru'ã ujarẽnh. \p \v 1 Pedru Djopekam ar ba nhym krĩraxbê Xedjarekam me'õbê Koneru ar ba. Kubê ne krãkamngônhre krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳr. Me kute krãkamngônh ja'ã memã kum, \p —Pykabê Itarij kurũm me ja, anhỹro ba. \v 2 Koneru katàt Metĩndjwỳnh kabẽn man kôt ar amijo ba. Konerumẽ ũrkwãkam ar krĩja kunĩ ne arkum Metĩndjwỳnh rax pyma. Nãm me õ mỳjja kêtkam õdjànhkumrẽx ne mã Metĩndjwỳnhmã kabẽn ar ba. \p \v 3 Nhym kam arỳm myt akẽxkam, 3 orakam, Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ nokrekam amirĩt nhym arỳm omũnho nhỹ. Nhym kum, “Ẽ, Koneru”, ane. \v 4 Nhym kute omũnhkam madjà kretin kum, “Bẽnjadjwỳr djwỳnh mỳj nã”? ane. Nhym kum, \p —Ga Metĩndjwỳnhmã akabẽn nhym arỳm ama. Ga me õ mỳjja kêtkam anhõdjành nhym arỳm apumũ. \v 5 Jakam dja ga krĩbê Djopemã anhõ me ja kwỳ jano. Kam ne me'õbê Ximão Pedru. Gê ar tẽn kum arẽn awỳr o bôx. \v 6 Imôti mỳrri ne nhỹ. Mrykào mex djwỳnhbê Ximãomẽ ro'ã ne ar nhỹ. Dja ar tẽn kum arẽn amrẽ awỳr o tẽn o bôx nhym arỳm amã arẽ ga kabẽn kôt ã amijo ane. \p Nãm ã Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh Konerumã ane. \v 7 Ne kam mã tẽ. Nhym arỳm amiwỳr ar amãnhkrut ne ikjêkêt 'uw. Me kute ar amãnhkrut pa 'amỳnhja ne kum àpênh kajgo ar ba. Nhym pydji ja ne kubê õ krãkamngônh. Adjwỳnhdjwỳ ne katàt Metĩndjwỳnh kabẽn man kôt ar amijo ba. Ne kam Koneru tãri kum àpênh ar ba. Nãm amiwỳr ar ja 'uw nhym ar arỳm bôx. \v 8 Nhym kam prĩne arkum kadjy mrãnh djwỳnh'ã ajarẽn arỳm krĩbê Djopemã ar ano. \s1 Mỳjja kute Pedru nokrekam amirĩt nhym kute omũnh. \r Kar 11.5 \p \v 9 Nhym ar'ã akati nhym ar arỳm 'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n arỳm krĩ têpo tẽ. Nhym arkum ajmã Pedru krĩraxkam kikre'ã wabin imõk'ã nhỹ, imõk ngrengrer'ã nhỹ. Mebê idjaer ne me tu õ kikre nhimõk po. 'Ỳr ne wabin nhỹ. Ne kam Metĩndjwỳnhmã kabẽno nhỹ. Kàjkwa nhipôkri myt nhỹrkam. \v 10 Ne kam kum prãm ne bit kute õ kwỳ krẽnmã. Nhym ar arỳm kum õmrõo dja. O dja nhym Pedru jaêrbê mỳjja amirĩt nhym omũ. \v 11 Kàjkwa ne abenbê ajkij nhym omũ. Nhym mỳjja kute kubẽkàti pyràk rwỳk mõ. Idja amãnhkrut ne amãnhkrut. Nhym mỳjja idja kunĩ 'amỳn o rwỳko mõ. \v 12 Kadjwỳnhbê ne apỹnh pykakam mry kunĩ. Apỹnh rop, apỹnh mry ngãngão mrãnh, apỹnh àk, mry kunĩ kubẽkàti kadjwỳnhbê ikwã nhym omũ. \fig |src="cn01945B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 10.12" \fig* \v 13 Nhym kam arỳm me'õ kum kabẽn nhym kuma. Nhym kum, \p —Ẽ, Pedru kàjmã djan 'õnh bĩn krẽ, ane. \p \v 14 Nhym Pedru kum, \p —Kati, Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Môjdjê kute me ibê mỳjja kakrit pyma ja ne ije kur kêtkumrẽx, ane. \p \v 15 Nhym ajte kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh kute mỳjjao mex kwãrĩk wãnh kum kakrit jarẽnh kêt, ane. \p \v 16 Be, me'õ kum kabẽn ne ajte kum kabẽn ne ajte kum kabẽn nhym aêrbê mỳjja akubyn kàjkwamã wabi. \p \v 17 Nhym Pedru amim, \p —Je, mỳj'ã ne ije mỳjja pumũnhja amijakre? ane. Nãm amim anhỹro dja nhym Koneru kute ar anorja kikre jabej me kukij nhym me arỳm arkum arẽ. Nhym ar 'ỳr tẽn arỳm ajkwa krekre tãri bôx ne dja. Ne arỳm abej me kukij \v 18 ne kàj bê memã kum, \p —Ximão Pedru, djori kikre wãkam nhỹ? ane. \p \v 19 Nhym wãnh Pedru kute mỳjja pumũnh'ã arek amikabẽn maro nhỹ nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm kum, \p —Ẽ, ar amãnhkrut ne ikjêkêt ne ar ajabej akukij. \v 20 Kàjmã djan ar'ỳr rwỳn arkôt tẽ. Kwãrĩk wãnh ar kubajtemkam axwe amikam adjumar kêt. Ba ne ba ar ano nhym ar tẽ, ane. \p \v 21 Nhym Pedru arỳm ar'ỳr ruw ne ar'ỳr bôx ne arkum, \p —Ẽ, ba, ba ne gar ijabej. Mỳj ne gar amã kĩnh ne iwỳr tẽ? ane. \p \v 22 Nhym ar kum, \p —Krãkamngônh krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳr'õ ne ar ijano bar awỳr tẽ. Idjibê ne Koneru. Nãm katàt amijo ban kum Metĩndjwỳnh rax pyma. Nhym mebê idjaer kunĩ kum mex jarẽ. Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnhja ne kum karõn kum, “Pedru'ỳr ar 'õ jano gê amrẽ awỳr tẽn amã kabẽn jarẽ. Dja ga prĩne kabẽn ma”, ane. \v 23 Nãm ar Pedrumã ane nhym arỳm arkum, “Amrẽ ar ikôt wadjà”, ane. Ne kam arkum aminhũrkwã jarẽ nhym ar arỳm kam nhỹ. \s1 Pedru Koneru nhũrkwãkam bôx. \p Nhym ar'ã akati nhym Pedru arkôt arỳm 'ỳr tẽ. Djopekam Jeju kukwakam me kamy kwỳ ne arkôt tẽ. \v 24 Amũ Xedjare'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nhym Koneru arỳm arkam amako nhỹ. Nãm arỳm amijã õbikwamẽ kute meo õbikwao akuprõ. \v 25 Nhym ar me'ỳr bôx nhym Pedru kikremã àr tẽ nhym Koneru arỳm kajpa. Ne umaje amijo ngriren parbê tỹm ne ibô. \v 26 Nhym Pedru pa 'amỳn kàjmã kudjan kum, \p —E kum, kàjmã dja badjwỳ ibê pykabê me'õ, ane. \p \v 27 Ne kam kum kabẽn tẽn wadjà. Nhym me krãptĩ akuprõ nhym arỳm me omũ. \v 28 Ne kam memã kum, \p —Be, me ba ne ba me me bajtemmẽ ibikprõnh kêtkumrẽx. Me ibê idjaerkam ikukràdjà kôt ba me me bajtem nhũrkwãmã idjàr kêtkumrẽx. Arỳm ga me ama. Nhym kam Metĩndjwỳnh imã ikukràdjà ny jarẽ. Imã me kunĩ kĩnhmã ne imã arẽ. Ne ije me'õmã kakrit jarẽnh kêtmã ne imã arẽ. Ije me'õo me bajtem kêtmã ne imã arẽ. \v 29 Kam aje imã ar anorja iwỳr bôx ne ar kute imã akabẽn jarẽnhkam ba aminêje ikabẽn kêt ne tu arkôt awỳr tẽn bôx. Bôx ne arỳm me anhũrkwãmã wadjàn me anhikô'ã nhỹ. Kam ba me amã arẽ. Mỳj kadjy ne ga me ijo bôx? Mỳj ne ga me amã kĩnh? Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 30 Nhym Koneru kum, \p —Amũja'ã, arỳm 'ã arngrobê 4 apêx ba amijajburo nhỹ. Nhym ã myt ibô ane, 3 orakam ba inhũrkwãkam Metĩndjwỳnhmã ikabẽno nhỹ. Nhym ijaêrbê me'õ ikuka kônh dja nhym õ kubẽkà jadjênh ne. \v 31 Nhym imã, “Ẽ Koneru, ga Metĩndjwỳnhmã akabẽn nhym arỳm ama. Ga me õ mỳjja kêtkam anhõdjành nhym arỳm apumũ. \v 32 Jakam dja ga krĩraxbê Djopemã anhõ me ja kwỳ jano. Kam ne me'õbê Ximão Pedru. Gê ar tẽn kum arẽn awỳr o bôx. Imôti mỳrri ne me'õ mrykào mex djwỳnhbê Ximão nhũrkwã. Kam ne ro'ã nhỹ. Pedru dja awỳr bôx ne amã arẽ.” Nãm ã me'õ imã ane. \v 33 Ba kam amikrà kêt ne awỳr ar ano. Be, arỳm ga bôx ba me ikĩnhkumrẽx ne. Ne jakam ba me ikunĩ Metĩndjwỳnh parbê nhỹ. Metĩndjwỳnh kute kabẽn'ã amã karõ kunĩ me ije mar kadjy ne ba me nhỹ. Nãm ã Koneru Pedrumã ane. \p \v 34 Nhym kam Pedru kum, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh kum me kunĩ kĩnho aben pyràk. Ja arỳm imã amirĩtkumrẽx ne. \v 35 Be, mebê idjaer nàr me bajtem. Apỹnh me ba djà kunĩkôt me kunĩ. Me apỹnh kum Metĩndjwỳnh rax pyman katàt kute amijo baja, Metĩndjwỳnh kum me ja kunĩ kĩnh. \v 36 Ba me amã kabẽn jarẽ ga me ama. Be, Metĩndjwỳnh ne mebê idjaermã me umar mex jarẽ. Dja me tu amim Jeju Kritu markumrẽx ne arỳm umar mex. Kubê ne me kunĩ nhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Metĩndjwỳnh ne mebê idjaermã ujarẽnh ny ja jano. \v 37 Me ga ne ga me arỳm 'ã ujarẽnh ma. Djuão kute 'ã memã ujarẽnhkam ngômã me angjênhkam ne me Garrêjakam Jeju'ã ujarẽnhmo krax. Ne kam Djudêja kunĩkôt me 'ã ujarẽnh ar ba ga me arỳm ama. \p \v 38 Be, Metĩndjwỳnh ne Nadjarekam Jejumã ta Karõ jano nhym arỳm raxo kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba nhym arỳm kukwakam tỳx ne. Ne kam àpênh mex ar ba. Nhym Xatanaj meo ba nhym me umar punu:re nhym Jeju arỳm me kunĩo mex. Metĩndjwỳnh kute kumẽ amijo kajkepkam ne mã meo mex ar o ba. \p \v 39 Kute mỳjja kunĩ nhipêxkôt ne bar omũ. Mebê idjaer nhõ pykakam bar omũn krĩraxbê Djeruxarẽkam omũn arỳm 'ã memã idjujarẽnh ar iba. Nãm me pĩte'y'ã kunhôn kubĩ. \v 40 Nhym kam 'ã akatin akatin akati nhym Metĩndjwỳnh akubyn o tĩn. Ne irãri o amirĩt bar omũ. \v 41 Me kunĩmã ne o amirĩt kêt. Metĩndjwỳnh ta kute amrẽbê amijo me utàr jamã ne o amirĩt ne. Me kute omũnhkôt memã 'ã ujarẽnh kadjy ne memã o amirĩt. Ar imã ne arỳm o amirĩt ne. Ar ba ne bar akubyn tĩnkam ro'ã inhõ kwỳ krẽn kôt ikõ. \p \v 42 Nhym ta ar imã karõn ar imã, “Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm amijo ipytà. Dja ba memã axwe pãnh jarẽ. Me tĩn ne ar bajamã axwe pãnh jarẽ. Me tykjamã axwe pãnh jarẽ. Ja kadjy ne amijo ipytà. Tãm dja gar kàj bê memã arẽnho aba. Arỳm ar aje ipumũnhkôt memã 'ã adjujarẽnh ar aba.” Nãm ã ar imã ane. \v 43 Be, Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ ne me amrẽbê: me bakukãmãremã kum, “Jeju arỳm tyk ne akubyn tĩnkam dja me kwỳ ĩ pỹnhkôt tu amim markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me axwe maro aknon mekam ngryk kêt.” Nãm me ã me bakukãmãremã ane, ane. \p \v 44 Pedru memã ja jarẽnho dja nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm me kunĩkam ruw ne ar meo ba. Me kute kabẽn maro ỹrja kunĩkam ruw ne ar meo ba \v 45-46 nhym me arỳm apỹnh me ba djàkam me kabẽnkam kabẽno kumex. Me kute me kabẽn mar kêtjakam ne me kabẽno kumex. Ne apỹnh me kabẽnkam Metĩndjwỳnh rax jarẽnho kumex. Nhym Pedrukôt ar bôxja arỳm kuma. Kôt ar bôx jamã ne me kum me my kà rênhne jarẽ. Ar ja ne ar amrẽbê tu amim Jeju markumrẽx. Nãm ar me kabẽn man arỳm mekam no tyn djan abenmã kum, \p —Je, amrẽbê me babê idjaermãbit ne Metĩndjwỳnh kute Karõ janor. Ne kam arỳm jakam tu me bajtemmã Karõ jano, ane. \p Nhym Pedru arkum, \p \v 47 —Be, amrẽbê Metĩndjwỳnh kute me bamã Karõ janorkôt ne arỳm jakam ã me bajtemmã anoro ane. Me babê idjaer ren amrẽbê abenmã, “Kwãrĩk wãnh ngômã me bajtemja jangjênh kêt”, ane. Nhym be, jakam Metĩndjwỳnh kute memã Karõ janorkam me baje ngômã me angjênh kadjy amimar, ane. \v 48 Ne kam arkum, \p —Arỳm ne me tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. Ar Metĩndjwỳnhmã ngômã me angij, ane. Nhym ar arỳm ã meo ane. Nhym kam me amijã Pedru nên kum, \p —Dja ga arek me ikam ar aba gê ajã akati kwỳ apêx ga kam ajte tẽ, ane. \c 11 \s1 Pedru kute Djeruxarẽkam me jamã amikôt amijarẽnh. \r Kar 10.9 \p \v 1 Nhym kam me bajtemdjwỳ arỳm tu amim Metĩndjwỳnh kabẽn markumrẽx nhym me kwỳ arỳm amũ memã arẽnho ipôk ne. Nhym pykabê Djudêjakam Jeju kute ar anorja arỳm me arẽnh ma. Nhym Jeju kukwakam me kute abeno kamydjwỳ me arẽnh ma. \v 2 Nhym kam Pedru arỳm akubyn krĩraxbê Djeruxarẽmã tẽn bôx. Nhym me kute amim Jeju mar kwỳ mebê idjaer kukràdjà tũm'ã no tỳxi. 'à ne me memã me my kà rênhne jarẽ. Pedru bôx nhym me my kà rênhne arỳm Pedrumẽ aktã kabẽno aben japanho dja. \v 3 Ne kum, \p —Ga ne ga me bajtem nhũrkwãmã wangij ne me ro'ã adjàkuro akrĩ, ane. \p \v 4 Nhym Pedru akubyn amijo tẽn krax kurũm prĩne 'ã memã ajarẽn memã kum, \p \v 5 —Be, krĩraxbê Djopekam ne ba Metĩndjwỳnhmã ikabẽno nhỹ. Nhym mỳjja ijaêrbê inokrekam amirĩt ba omũnho nhỹ. Mỳjja kute kubẽkàti pyràk. Nhym mỳjja idja kunĩ 'ãnh 'amỳn iwỳr o rwỳko mõ. Ne arỳm iwỳr o bôx. \v 6 Ba kam arỳm omũnho dja nhym apỹnh pykakam mry kunĩ, ropmẽ mry ngãngão mrãnhmẽ àkmẽ kadjwỳnhbê nõ ba omũ. \v 7 Nhym kam kàjkwa kurũm me'õ kabẽn ba kuma. Nhym imã, “Ẽ Pedru kàjmã djan 'õnh bĩn krẽ”, ane. \p \v 8 Ba kuman arỳm kum, “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, kati. Môjdjê kute mỳjja kakrit, mỳjja punu wã nêje me imã kabẽn kôt ije kur kêtkumrẽx”, ane. \p \v 9 Nhym kàjkwa kurũm me'õ ajte imã, “Be, Metĩndjwỳnh kute mỳjjao mex kwãrĩk wãnh ga kum kakrit jarẽnh kêt”, ane. \v 10 Be, me'õ imã kabẽn ne ajte imã kabẽn ne ajte imã kabẽn nhym arỳm mỳjja kunĩ akubyn kàjkwamã wabi. \p \v 11 Nhym ijaêrbê ar amãnhkrut ne ikjêkêt kikrekam inhỹrja'ỳr bôx. Krĩraxbê Xedjare kurũm me'õ imã ar ano nhym ar tẽn bôx. \v 12 Nhym Metĩndjwỳnh Karõ imã, “Dja ga arkôt tẽ. Kwãrĩk wãnh ga Ar kubê me bajtemkam axwe adjumar kêt”, ane. Ba kam arkôt tẽ. Nhym Jeju kukwakam gwaj bakamy Ar kubê 6ja arỳm ikôt tẽ. Bar 'ỳr tẽ:n kam Koneru nhũrkwãkam bôx ne arỳm 'ỳr wadjà. \p \v 13-14 Nhym kam ar imã 'ã ajarẽ. Nãm ar imã, “Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ inhũrkwãkam dja ba omũ. Nhym imã, ‘Dja ga anhõ me ja kwỳ krĩraxbê Djopemã ano. Me'õbê Ximão Pedru ne kam ar ba. Gê ar kum arẽn amrẽ awỳr o bôx. Ta dja amã kabẽn jarẽ. Gamẽ anhõbikwa kunĩmẽ dja gar kabẽn ma nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar ajaxwebê ar apytà.’ Nãm ã kadjy mrãnh djwỳnh imã ane.” Nãm Koneru ã ar imã ane. Nãm ã Pedru me kukràdjà tũm'ã me no tỳxjamã ane. \p Ne kam ajte memã kum, \p \v 15 —Ba kam memã ikabẽn kraxbit jarẽnho dja. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm mekam ruw ne meo ba. Amrẽbê kute me bajo ba kôt ne ã wãkamdjwỳ arỳm meo bao ane. \v 16 Ba kam akubyn amijo tẽn arỳm amijã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ma. Nãm me bamã, “Be, Djuão Metĩndjwỳnhmã ngômãbit me angij. Nhym be, dja ba ar amã Metĩndjwỳnh Karõ jano nhym arỳm ar ajo ba”, ane. Nã bãm Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ja man kôt ar amã arẽ. \v 17 Be, gu me baje tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽxkam ne amrẽbê me bamã Karõ jano. Jakam ne me bajtemdjwỳ me bakôt tu amim markumrẽx nhym arỳm ã memãdjwỳ Karõ janoro ane. Kam ba ar amã arẽ gar ama. Djã ne ba iraxo Metĩndjwỳnh jakre got ba kubê aptà? Kati. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 18 Nhym me arỳm amijã kabẽn man Pedrumã kabẽn krãta. Ne arỳm abenmã Metĩndjwỳnh rax jarẽn abenmã kum, \p —Be, me bajtemdjwỳ ne Metĩndjwỳnh arỳm kum me kĩnh ne arỳm memã amak bô. Memã amak bô nhym me arỳm amikam kaprĩre wãnh axwemã iren Jeju'ỳr amijo akẽx. Jakam dja me kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne, ane. \s1 Ãxikikam me kute Jeju mar'ã ujarẽnh. \p \v 19 Be, amrẽbê me kute Exewão bĩnkam ne me me kute amim Jeju marjao bikẽnho mõ. Nhym kam me arỳm ajmà. Ajmà:n kam me kwỳ amũ pykabê Penixijmã bôx. Nhym me kwỳ amũ apêxtibê Xipremã bôx. Nhym me kwỳ krĩraxbê Ãxikimã bôx. Me ja ne me kàj bê mebê idjaermãbit 'ã ujarẽnh tẽ. \v 20 Nhym be, me kwỳ ja ne me apêxtibê Xiprekam abatành djà nhym me kwỳ pykabê Xirenikam abatành djà. Me kwỳ ja ne me Ãxiki'ỳr bôx ne arỳm me bajtembê kregumã arẽ. Memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju'ã ujarẽnh ny jarẽ. \v 21 Nãm me me bajtemmã arẽ nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh mekmẽ amijo kajkep. Me kute memã Jeju jarẽnh jamẽ amijo kajkep nhym me arỳm kabẽn mexkumrẽx ne. Nhym me bajtem krãptĩ: tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx ne arỳm 'ỳr amijo akẽx. \p \v 22 Nhym me arỳm amũ me arẽ. Nhym onĩj krĩraxbê Djeruxarẽkam me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja arỳm me arẽnh ma. Ne kam Ãxikimã Banabe jano. Nhym 'ỳr tẽ:n kam \v 23 'ỳr bôx ne arỳm me omũn amim, \p —Be, mrãmri ne Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩ:kumrẽx\f + \fr 11:23 \ft Djãm me ta ne me axwe kêt nhym pãnh kum me kaprĩ Kati. Me ta te axwe kêtmã nhym ta arỳm tu kum me kaprĩ.\f* ane. Ne kam arỳm mekam kĩnhkumrẽx ne memã 'ã karõn memã kum, \p —Dja gar amã Bẽnjadjwỳr djwỳnh jabê:n kabẽn man arek kôt amijo abakumrẽx. Kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt. Nãm ã memã anhỹro bao ane. \v 24 Be, Banabe ne mexkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm raxo kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba nhym mrãmri tu amim Metĩndjwỳnh mar tỳ:xkumrẽx. Nhym ô'ã arỳm me krãptĩ Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽx ne tu amim markumrẽx. \p \v 25 Nhym kam Banabe amũ krĩraxbê Taxumã tẽ. Kute kam Xaur jabej kadjy ne tẽ. Nãm 'ỳr tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. \v 26 'Ỳr bôx ne kam abej ne arỳm kum kato. Ne kam akubyn Ãxiki'ỳr o bôx. Nhym kam ar arỳm me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio bajamẽ ro'ã akuprõ. Aben tã me ro'ã akuprõ. Me krãptĩ:mã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho ku'ê: nhym ar'ã amexmẽ na apêx. Be, krĩraxbê Ãxikikam ne me Jejukôt me ba djwỳnhja kumrẽxmã me kute amim Kritu mar jarẽ. \p \v 27 Nhym kam Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kwỳ bôx. Krĩraxbê Djeruxarẽ kurũm Ãxiki'ỳr bôx. \v 28 Nhym kam ar 'õ kàjmã me ipôkri dja. Idjibê ne Agabu. Agabu kàjmã djan Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam memã kum, \p —Dja apỹnh me ba djàri pyka kunĩkôt mebê djwỳ kêt. Nhym me kunĩ kum prã:m, ane. Nhym tũmràm arỳm kato. Bẽnjadjwỳr raxbê Kraôdjô memã ỹrri ne arỳm kato nhym me arỳm kum prã:m. \v 29 Nhym memã prãm kêtri Ãxikikam Jejukôt me ba djwỳnh kunĩ arỳm abenmã kabẽn djin abenmã kum, \p —Gwaj amikutã memã banhõ mỳjja kwỳ jano. Jeju kukwakam me bakamy pykabê Djudêjakam ar bajamã ano, ane. \p Nhym me abenmã kum, \p —Dja gwaj ã memã o ane. Dja gwaj ã memã o ane, ane. \v 30 Nhym kam Banabemẽ Xaur ar kute memã o tẽmmã nhym me arỳm arkum aminhõ mỳjja ngã. Ne arkum, \p —Dja gar me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnhmã angã nhym me arỳm memã kungrà, ane. \c 12 \s1 Pedru mebê ijê djà kurũm kator. \p \v 1 Ãxikikam me kute memã mỳjja nhõrmã o dja: nhym onĩj pykabê Djudêjakam bẽnjadjwỳr raxbê Erodji arỳm àkrê:. Àkrên arỳm õ me ja jano nhym me me kute amim Jeju mar kwỳo rôrôk ne. Me kute Jejukôt ar aben pydjio baja kwỳo rôrôk ne. Kute meo bikẽnh kadjy meo rôrôk ne. \v 2 Ne kam arỳm kàxdjwa kajgoo Xijagu bĩ. Xijagumẽ Djuão ar axikôt apôx. \v 3 Nãm me Xijagu bĩ nhym mebê idjaer arỳm kam kĩnhkumrẽx. Nhym Erodji arỳm mekam kĩnhkôt omũn kam kute Pedruo tỹm kadjy memã arẽ. Me kute djwỳponhbit kur djà nhõ akatikam ne memã arẽ. \p \v 4 Nhym kam me arỳm o tỹm ne kubê ijê. Nhym kam Erodji 'ỳr õ krãkamngônhbê 16 jano. Nhym me kute Pedru pumũnh kadjy me arỳm meo aben nhikjê'ã kabẽn. Me kunĩbê 4'ã kabẽn. Nhym kam me 'ã aben japanho dja. Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh djà nhõ akati apêx totokbê Erodji bit kute memã o katormã. Kute memã kukjêr nhym me kute bĩnmã bit kute memã o katormã. \v 5 Kam ne me arek mebê ijê djàkam Pedruo dja. Nhym me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja ne me Pedruo Metĩndjwỳnhmã à'wỳr'ã rĩtkumrẽx. \p \v 6 Nhym nêje akamàtkam Erodji amim, \p —Gê kryràm, ba memã Pedruo ikato, ane. Nhym Pedru arek õto nõ. Nhym krãkamngônh amãnhkrut ne aktã ijên o nhỹ. Kàxiràxo ne krãkamngônh Pedrumẽ aktã amijãpre. Nhym kre'ã ku'ê djwỳnh ar 'ã ijê djà kuri dja. Arek kre nêje dja. \v 7 Nhym Pedru õto nõ: nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ arỳm 'ỳr wadjà. Nhym arỳm mebê ijê djà kadjwỳnhbê irã. Nhym arỳm Pedru nhikre'i nhikjêbê kurwan kàjmã kangõn kum, \p —Amikrà kêt ne kàjmã dja, ane. Nhym kàjmã dja nhym kàxiràxo inỳx 'ãpre djà arỳm tu rôrôk ne. \p \v 8 Nhym kadjy mrãnh djwỳnh kum, \p —On amipren aparkà ponh jadjà, ane nhym arỳm ã amijo ane. Nhym ajte kum, \p —Anhõ kubẽkà krãkào amikupun ikôt tẽ, ane nhym arỳm amikupu. \v 9 Nhym mã kator tẽ nhym arỳm kôt tẽ. Ne kute amimar kêtkam amim we, \p —Be, nãm mỳjja kute ijo anhỹr kajgo. Nã bãm amiptir kajgoo nõ, ane. \v 10 Nhym ar arỳm amipãnh 'ã ijê djà ja mẽ. Kam ne kre'ã ku'ê djwỳnh ar ja dja. Nhym ar ajte amipãnh 'ã ijê djà ja mẽ. Kam ne kre'ã ku'ê djwỳnh ar jadjwỳ dja. Nhym kam ar arỳm krĩrax 'ỳr kàxiràxtio 'ã ijê djà ja têpo tẽ nhym ta arkum amijã kuta. Nhym arỳm ar kato. Ne pry ja kumrẽx'ã tẽn amipãnh kumẽ nhym kadjy mrãnh djwỳnh arỳm mã kubê tẽ. \p \v 11 Nhym Pedru arỳm kute amiptir kêtja man amim, \p —Je, mrãmri ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju imã kadjy mrãnh djwỳnh jano nhym Erodjibê arỳm ipytà. Mebê idjaer kute ibĩnmã kam amak kajgo nhym arỳm mebê ipytà, ane. \p \v 12 Ne arek amimaro tẽ:n kam arỳm Marij nhũrkwã'ỳr bôx. Djuão Makô ne Marij kurũm kato. Kikre jakam ne me krãptĩ Metĩndjwỳnhmã kabẽno nhỹ. \v 13 Nhym Pedru bôx ne arỳm kikre'ã ijê djà mô. Nhym me õ àpênh nija àmôr man arỳm kute me'õ pumũnhmã 'ỳr tẽ. Idjibê ne Rodji. \v 14 'Ỳr tẽn arỳm 'ã ijê djà'ỳr bôx. Nhym Pedru kabẽn nhym arỳm mrãmri Pedrukumrẽx kabẽn ma. Ne arỳm kĩnhkam tu kikre'ã ijê djà'ã 'yr kêt ne akubyn me'ỳr wadjàn memã kum, \p —Ô kum, Pedru kikre'ã ijê djà tãri dja, ane. \p \v 15 Nhym me tu kum, “Ajbã”, ane. Nhym, “Kati, mrãmri”, ane. Nhym me arĩk kum, \p —Be, kadjy mrãnh djwỳnh kute mã Pedruo baja ne dja, ane. \p \v 16 Nhym wãnh Pedru arek 'ã ijê djà môro dja nhym kam me kum 'ã kutan arỳm omũ. Omũn kam arỳm te kute mỳjja marmã kam no tyn kumex. \v 17 Nhym memã aminhikra bẽno dja nhym me arỳm anhikrê. Nhym kam arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju kute mebê ijê djà kurũm o kator'ã memã ajarẽ. Ne kam memã kum, \p —Aje, dja gar tẽn Xijagumẽ Jeju kukwakam me kute abeno kamy arkum ijã ajarẽ. Ba on, ane. Ne kam arỳm amũ kikre 'õ'ỳr tẽ. \p \v 18 Nhym kam akati. Nhym arỳm krãkamngônh abenkam kangao kumex. Bẽnjadjwỳr mekam ngryk karõ abenkam kangao kumex. Ne abenmã kum, “Nãr Pedru? Nãr Pedru”? ane. \v 19 Nhym kam Erodji Pedru'ỳr me ano. Nhym me abe:j ne te abej aprã. Nhym arỳm prĩne kre'ã ku'ê djwỳnh ar kukij. Nhym me te: aminêje kum kabẽn ne. Nhym arỳm memã arẽn memã kum, \p —Pedru kator pãnh me kupa, ane. Nhym me arỳm me kupa. \p Nhym kam Erodji arỳm pykabê Djudêja kurũm amũ tẽn arỳm krĩraxbê Xedjare'ỳr bôx. Ne kam arek kam ar ba. \p \v 20 Arỳm krĩraxbê Xirukam me jamẽ krĩraxbê Xidõkam me jakam ngryk mex ne. Nhym me arỳm axikôt 'ỳr bôx. Me bôx djwỳnhràm ne me Erodji nhõ àpênh rax'õmã amijarẽ. Idjibê ne Bradju. Kubê ne Erodji nhõ kumoka'ê, kam õt djà, nêje omũnh djwỳnh. Kute me nêje Erodjimã kabẽn kadjy ne me Bradjumã amijarẽ. Amrẽbê ne me kute Erodji nhõ pykakam õ djwỳ jamỳnho ku'ê. Ne kam mebê djwỳ kêt karõ Bradjumã amijarẽ nhym arỳm me nêje bẽnjadjwỳr Erodjimã kabẽn jarẽ. \p \v 21 Nhym kam Erodji kute memã kabẽn kadjy akati'õ jarẽ. Nhym arỳm 'ã akati bôx. Nhym Erodji arỳm õ kubẽkà rũnho prĩne amijo mex ne õ krĩ djà rax'ỳr bôx ne kam nhỹ. Nhỹn arỳm memã kabẽno nhỹ. \v 22 Nhym kam me arỳm abenmã o akij ne abenmã kum, \p —Djãm pykakam me'õ kabẽn got? Be, kubê ne kàjkwakam metĩndjwỳnh'õ, ane. \v 23 Nhym totokbê arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh mỳj kanêjao kubĩ. Nhym kôp arỳm kakuw nhym arỳm ty. Be, mỳkam? Bir, me kute kum metĩndjwỳnh jarẽnh nhym kute aminêje memã kum, “Kati”, anhỹr kêtkam. Kute memã kum, “Kati, atemã kàjkwakam Metĩndjwỳnh pydji”, anhỹr kêtkam ne kadjy mrãnh djwỳnh mỳj kanê punure jao kubĩ nhym arỳm ty. \p \v 24 Nhym kam me amũ memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho kumex nhym me krãptĩ arỳm kum kĩnh. Nhym me kute tu amim Jeju markumrẽxja arỳm krãptĩ: mõ. \p \v 25 Be, amrẽbê ne Ãxikikam me kute memã me õ mỳjja kwỳ janormã. Djeruxarẽkam me õ mỳjja kêtjamã me kute anormã. Nhym Banabemẽ Xaur ar arỳm amũ me kadjy o mõn memã o bôx ne arỳm memã kungã. Memã kungãn arỳm akubyn kurũm akẽx ne tẽ. Ar Djuão Makô japrôn o tẽ. Tẽ:n arỳm akubyn Ãxikikam bôx. \c 13 \s1 Me kute Jeju mar kute amũ Banabemẽ Xaur ar anor. \p \v 1 Be, Ãxikikam me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio bajakam ne me kwỳbê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh. Nhym me kwỳbê memã kukràdjà'ã ujarẽnh djwỳnh. Ar idjibê ne Banabemẽ Ximião Nidjêmẽ Ruxumẽ Manaũmmẽ. Krĩraxbê Xirenikam ne Ruxu abatành. Manaũm ne bẽnjadjwỳr raxbê Erodjimẽ ro'ã abatành ne kute o kamy. \v 2 Ar Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ ne kum amijajburo nhỹ. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ arkum, \p —Dja gar imã Banabemẽ Xaur aro aben nhikjê. Ba arỳm ar àpênh djà ny kadjy aro amiptà, ane. \v 3 Nhym kam ar amijajburo nhỹn Metĩndjwỳnhmã aro à'wỳro nhỹ. Ne kam ar krã'ã aminhikra djin amũ ar ano. \p \v 4 Metĩndjwỳnh Karõ ã kute ar anoro anhỹrkam ne ar arỳm krĩraxbê Xerxij'ỳr tẽ:n kam 'ỳr bôx. Ne kam kàraxkam ngô raxbê pyka kêtkôt tẽ. Apêxtibê Xipre'ỳr tẽ:n kam arỳm 'ỳr bôx. \v 5 Krĩraxbê Xarami'ỳr ne ar bôx. Ne kam wabin tẽ. Apỹnh mebê idjaer bikprõnh djàkam kàj bê memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho tẽ. Djuão Makôdjwỳ ne ar aprôn o tẽ. Arkum àpênhmã ne ar o tẽ. \p \v 6 Ne kam pykakôt krĩraxbê Papu'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Ne kam arỳm me'õbê Bajeju kajpa. Kubê ne mebê idjaer'õ. Ta ne amijo apỹnh mỳjja mar mexo ban me kupênho ban amijo wajangao ba. Ne kam ta amijo Metĩndjwỳnh mar mex ne amijo 'êx ne we kukwakam memã kabẽn jarẽnho ba. \p \v 7 Nãm pyka tãmkam bẽnjadjwỳrmã àpênh ar ba. Bẽnjadjwỳr nhidjibê ne Xedju Paur. Bẽnjadjwỳr krã mexkumrẽx. Banabemẽ Xaur ar Papu'ỳr bôx nhym bẽnjadjwỳr amiwỳr ar ku'uw ne arkum, \p —Imã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Ije mar prãm, ane. \p \v 8 Nhym kam Erimanh, kubê ne Bajejuja. Me bakabẽnkam ne gu me ren kum wajanga jarẽ. Nhym be, me bajtem kabẽnkam ne me kum Erimanh jarẽ. Nãm bit kute Paur Ar kubê àptàrmã. Erimanh bit kute õ bẽnjadjwỳr nêje Metĩndjwỳnh kabẽn pytàrmã ne arỳm kabẽno Xaur ar apanho dja. \p \v 9 Nhym Xaur, idji nhikjêbê ne Paur. Metĩndjwỳnh Karõ raxo Paur kadjwỳnhbê nhỹn ar o ba nhym arỳm wajanga'ỳr akẽx ne kam no tyn omũnho djan \v 10 kum, \p —'Êxnhĩti, axweti, Xatanaj tàmdjwỳ. Nãm me axwe kêt prãm, ga mã amã me kurê. Bẽnjadjwỳr djwỳnh memã 'ã karõ katàtkumrẽx ga kam ga kupa'ã ar memã arẽnho aba nhym me arỳm aman Metĩndjwỳnh kupa'ã amijo ba. Je tô mỳkam ne ga akabẽn punu jao krã'yr kêtkumrẽx? \v 11 Jakam arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute ajaxwe pãnh ajo bikẽnhmã. Dja ga arỳm ano rãn arngro pumũnh kêt nhym ajã akati krãptĩ apêx, ane. \p Nhym totokbê arỳm no rãn kam nokrekam akamàt kô tyk pytĩ. Nhym arỳm me'õ jabej àpênh mõ. Me'õ kute pa 'amỳnh ne o tẽmmã ne mekôt me'õ jabej àpênh mõ. \v 12 Nhym bẽnjadjwỳr Xedju Paur kute wajanga no rã pumũnhkam arỳm tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. Nãm anhỹr djwỳnhràm amim, \p —E kum, Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã ar kabẽn kukràdjà mexkumrẽx, anen kam tu amim markumrẽx. \s1 Paur Ãxiki 'õdjwỳkam memã Jeju'ã ujarẽnh ne ja. \p \v 13 Nhym kam Paurmẽ ro'ã ar tẽmja ar kàraxmã wadjàn nox ne arỳm amipãnh krĩraxbê Papu mẽ. Ne tẽ:n kam arỳm pykabê Papirijkam krĩraxbê Pedji'ỳr bôx. Nhym kam Djuão Makô arỳm ar kangan Djeruxarẽ'ỳr akẽx ne. \p \v 14 Nhym kam ar amipãnh krĩraxbê Pedji mẽ. Ne tẽ:n kam pykabê Pidjijkam krĩraxbê Ãxiki 'õdjwỳ'ỳr bôx. Nhym kam arỳm ar'ã pi'ôk ràràr nhym ar arỳm mebê idjaer bikprõnh djàmã wadjàn nhỹ. \v 15 Nhym me'õ pi'ôk jarẽnho dja. Môjdjê kukràdjàmẽ Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh 'õdjwỳmẽ kabẽn jarẽnho dja. Ne kam arỳm arẽnh pa. Nhym me bikprõnh djàkam bẽnjadjwỳr ar Paurmã kabẽn kadjy memã arẽ. Nhym me amũ abenmã arẽn arỳm kum arẽn kum, \p —Bẽnjadjwỳr ar ar amã kabẽn ne ar amã, “Be, akmere ar, ar ajõ aje memã akabẽn jarẽnh prãm jabej arẽ”, ane. \p \v 16 Nhym kam Paur arỳm kàjmã dja. Ne memã aminhikra bẽ nhym me arỳm anhikrê. Nhym memã kum, \p —Gar abê idjaer ar, ar akunĩ amã Metĩndjwỳnh pyma ar, dja gar ikabẽn ma. \v 17 Me babê idjaero ba djwỳnhbê ne Metĩndjwỳnh. Nãm arỳm amijo me bakukãmãre pytà. Nhym kam me pykabê Edjitukam ar ba nhym Edjitukam me ja ar meo kubajtemo ba. Nhym kam Metĩndjwỳnh me bakukãmãreo krãptĩ:n o ra:x. Ne kam tỳx me:xkôt arỳm meo kato. \v 18 Meo kato nhym me kapôt kukritkam ar ba. Nhym me mã kam amikrào ba nhym mã kum me kaprĩn meo ba. Nhym kam me'ã amexbê 40 apêx. \v 19 Nhym kam Metĩndjwỳnh pykabê Kanaãkam me ar ba tũmjao apêx. Apỹnh me bajtem ba djàribê 7 nhym arỳm memã meo apêx. Ne kam memã me õ pyka nhirê ne memã kungã. \p \v 20 Ne kam aben totokmã memã me kute memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh jarẽ nhym me aben kukãm ar meo ba. Nhym kam me'ã amex krãptĩ:o kute 450 pyràk apêx nhym Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Xamuwe me kadjy kato. \v 21 Nhym kam me amikadjy Metĩndjwỳnhmã bẽnjadjwỳr raxo a'uw. Nhym arỳm memã Xau, Ki kute irja jarẽ. Nhym memã bẽnjadjwỳr'ã amexbê 40 apêx. Xaubê ne Bẽnjamĩn djô'ã me'õ. \p \v 22 Nhym kam Metĩndjwỳnh bõm Xau mẽn pãnh arỳm me kadjy Dawi jarẽ nhym arỳm ar meo ba. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm 'ã memã kum, \p “Dawi ne ba arỳm kum ikato. Dja ba 'ã kum karõ nhym arỳm katàt ikabẽn kunĩ man kôt ar amijo ba. Djexe ne Dawi dji.” Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. \p \v 23 Ne kam amrẽbê kute me bakukãmãremã arẽnh kôt arỳm tũmràm me babê idjaer kamingrãny kadjy Jeju jano. Dawija tãm djô'ã ne kato. Jejubê ne õ kàjkwa kadjy me utàr djwỳnh. \v 24 Jeju kute àpênhmo krax kêtri ne Djuão me babê idjaer kunĩ jakren me bamã, “Me amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Ba kam kum ngômã me ajangij”, ane. \p \v 25 Ne kam kute àpênh'ã aminhinomã amimẽnh 'ỳr ne me bamã, “Ga me Kritu bôxmã kam amako aba. Djãm ibê tãmwã got? Kati, ibê atemã. Nhym be, itotokbê me'õ bôxja ne raxo kute ijakrenh, kute ijakrenh mexi. Nã bãm te irax ne 'ã inhibôn ije kum parkà 'ãpre bônh prãmje. Be, ãm irax ba ren arỳm kum apê. Nhym be, kati, ãm ingrire. Nãm raxo ijakrenh mex ne.” Nãm ã Djuão memã ane. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 26 Ne itepã ajte memã kum, \p —Be, akmere ar, gar abê Abraão tàmdjwỳ ar, ar akunĩ ar amã Metĩndjwỳnh rax pyma ar. Be, Metĩndjwỳnh arỳm me bamã kabẽn jano. Jeju kute me utàr'ã kabẽn jano. Ba arỳm ar amã kabẽn jarẽnho dja. \p \v 27 Djeruxarẽkam me jamẽ kam me bẽnjadjwỳrmẽ ne me kute Jeju raxkôt mar kêt. Amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh me bakukãmãremã arẽ. Me kute Kritu'ã axwe nhôr ne bĩnmã arẽ. Nhym me aben djô'ã kabẽn jarẽnh djwỳnh kabẽn jarẽ. Pi'ôk ràràr kunĩkôt kabẽn jarẽnho mõr tãmtã. Nãm me te arẽn mỳjja'ã kabẽn kute amijakreja mar kêt. Jeju'ã kabẽn kute amijakreja mar kêt. Ne kabẽn jarẽnho mõr tãmtã arỳm 'ỳr o bôx. Tũmràm me kamingrãnyre kute mar kêt rã'ãn arỳm Jeju'ã axwe nhôn bĩnmã arẽ. Amrẽbê: Jeju rwỳk kêtri kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kute arẽnh kôt arỳm tu bĩnmã arẽ. \v 28 Ne te: kute axwe'õ jabej ne kum kator ne pãnh kute bĩnmã te me kukij nhym axwe kêtkumrẽx. Te Jeju axwe kêt nhym me tu mrãmri kute bĩnkumrẽxmã Piratumã o a'uw. \v 29 Ne kam amrẽbê: me bakukãmãre kute pi'ôkkam Kritu'ã kabẽn jarẽnh kôt ã Jejuo ane. Kabẽn kunĩkôt me kute o anhỹrmã kôt ne me kamingrãnyre arỳm ã Jejuo ane. à Jejuo ane nhym arỳm ty. Ty nhym kam me arỳm pĩte'y kurũm kaban o ruw ne me tyk nhõ kẽnkrekam adjà nhym nõ. \v 30 Nhym be, Metĩndjwỳnh akubyn o tĩn. \v 31 Nhym kam kôt ba djwỳnhmã amijo amirĩt ar o ba nhym arỳm 'ã akati krãptĩ apêx. Jeju tyk kêtri ne ar pykabê Garrêja kurũm ro'ã tẽ, Djeruxarẽ'ỳr tẽ. Nãm arkum amijo amirĩto ba nhym kam jakam ar Jeju'ã ujarẽnh ar ba. Ar kute Jeju akubyn tĩn pumũnhkôt memã 'ã ujarẽnh ar ba. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 32-33 Ne kam itepã memã kum, \p —Metĩndjwỳnh ne amrẽbê: me bakukãmãremã kum, “Dja ba akubyn Krituo tĩn”, ane nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:. Arẽnho mõr tãmtã arỳm 'ỳr o bôx. Me bakamingrãnyrekam Jeju ty nhym Metĩndjwỳnh arỳm akubyn o tĩn. Tãm ne bar ar amã arẽnho dja. 'à ne me bakukãmãre amrẽbê: mebê idjaer nhõ me ngrer tũmbê 2'ã pi'ôk no'ôk. Kamã Metĩndjwỳnh arỳm kramã kum, \q1 “Mrãmri abê ikrakumrẽx. Jakam ga arỳm ijo Abãmkumrẽx”, ane. \m Kute Kramã anhỹrkôt ne arỳm akubyn o tĩn ne. \v 34 Nhym amrẽbê: me pi'ôk 'õdjwỳ no'ôk. Kamã Metĩndjwỳnh kute akubyn o tĩn nhym ĩ rerek prãm kêt'ã ajte kum, \q1 “Ije angêt Dawimã ajarẽnh kôt dja ba ã ajo djuw mexo ane”, ane. \m \v 35 Nhym me mebê idjaer nhõ me ngrer tũm 'õdjwỳ'ã pi'ôk no'ôk. Kamã ne Dawi Metĩndjwỳnhmã kum, \q1 “Djãm inhĩ rerekmã? Kati. Ba ne ba amexo imex. Kam dja ga ikanga kêtkumrẽx”, ane. \m Amrẽbê: me kute pi'ôk no'ôk kôt ne Jeju tyn ĩ rerek kêt ne akubyn tĩn ne. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 36 Ne kam itepã ajte memã kum, \p —Nhym be, djãm Dawi nhĩ rerek kêt? Kati. Dawi tyn arỳm ĩ rerek ne. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ne Dawi kum apê: nhym kam kubêngêt arỳm kubĩ nhym ty nhym me arỳm adjà. Dawi akubyn tĩn kêt nhym arỳm ĩ rerek ne. \v 37 Nhym be, djãm Jeju nhĩ rerek? Kati. Ĩ rerek kêt. Metĩndjwỳnh kute akubyn o tĩnkam ne ĩ rerek kêt. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 38 Ne kam ajte memã kum, \p —Be, akmere ar, ba ar amã arẽ gar ama. Jeju tyk ne akubyn tĩnkam Metĩndjwỳnh arỳm me axweo aknon mekam ngryk kêt. Ja'ã ne bar kàj bê ar amã idjujarẽnho dja. \v 39 Môjdjê kute me kute katàt amijo ba'ã memã karõkam kukràdjà gu me te baje mar ne katàt kôt amijo baba prãmje ne kam bajaxwe rã'ã. Nhym be, dja me tu amim Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me axwe kunĩ maro akno. O aknon tu memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mexkumrẽx ne. \v 40-41 Amrẽbê: ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh me bakukãmãremã kum, \q1 “Ẽ, me atĩn ne ar abari dja ba mỳjja pumũnh kêt nhipêx. \q1 Nhym me te me amã 'ã ajarẽ ga me mar prãm kêtkumrẽx. \q1 Ẽ, me aje ijaprỳ prãm wã dja ga me te aje mỳjja marmã kam ano tyn aku'ên arỳm me biknor tokry djàkam akuno”, ane. \m Ga, me kute mar prãm kêtkam me biknor tokry djàkam biknorja pumũ. Kwãrĩk wãnh mekôt ã amijo anhỹr kêt. Ar ga dja gar tu amim Jeju markumrẽx. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 42 Nhym kam me bikprõnh djà kurũm me kator mõrkam ne me Paur arkum, \p —Dja gar amrẽ pi'ôk ràràr mõrkam ajte ar imã me kabẽn ja jarẽ, ane. \v 43 Nhym arỳm me bimànhkam me krãptĩ Paurmẽ Banabe arkôt tẽ. Mebê idjaermẽ me bajtem kute mebê idjaer kukràdjà mar ne kôt kute amijo bajamẽ ne me arkôt tẽ. Nhym ar memã kabẽn ne memã kum, \p —Metĩndjwỳnh ta kum ar akaprĩkumrẽx\f + \fr 13:43 \ft Djãm me ta ne me axwe kêt nhym pãnh kum me kaprĩ Kati. Me ta te axwe kêtmã nhym ta arỳm tu kum me kaprĩ.\f* Dja gar tu amim markumrẽx ne 'ã adjukanga kêt, ane. \p \v 44 Nhym kam ajte pi'ôk ràràr nhym me ajte ar'ã akuprõ. Me kute Metĩndjwỳnh kabẽn marmã ne krĩrax wãkam me kunĩ ar'ã akuprõ. \v 45 Nhym mebê idjaer kwỳ arỳm ar'ã me krãptĩja pumũn arỳm me'ã ngry:k ne. Ta te kute uràk prãmje arỳm Paur japrỳo kumex. \p \v 46 Nhym kam Paurmẽ Banabe arkum me uma kêt ne memã kabẽn ne memã kum, \p —Me abê idjaerkam bar ije me akumrẽxmã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh prãmkumrẽx. Be, jakam ne ga me aminhirôbê kabẽn mẽn kam amim, “Djãm Metĩndjwỳnhkôt itĩn rã'ãmã? Kati. Ja ne imã kĩnh kêt”, ane. Kam dja bar arỳm memã idjujarẽnh kadjy me bajtem'ỳr amijo akẽx ne. \v 47 Metĩndjwỳnh kute pi'ôk kôt ar imã me bajtem'ã karõ kôt dja bar ã amijo ane. Kamã ne Kritumã kum, \q1 “Ga, akamàt kô tykkam me kute mỳjja pumũnh kêt ne mrãnh punuja pumũ. Nhym me kute memã pry kurwỳ nhym me arỳm irãkam katàt mrã. Me bajtemdjwỳ ne me mrãnh punun axwe. Ga dja ga memã ikabẽn jarẽ. \q1 Ja kadjy ne ba arỳm ajano. Dja me amim ikabẽn man arỳm gadjwỳ ama. Aje me axwebê me utàr djwỳnh dja me ama. Aje pyka kunĩkôt me axwebê me utàr kadjy ne ba ajano.” \m Nãm ã Kritumã ane. Ar badjwỳ ne bar arỳm kabẽnkôt me bajtemmã akẽx ne. Nãm ã Paur memã ane. \v 48 Nhym me bajtem kute ar markam arỳm kĩnhkumrẽx ne abenmã kum, \p —Metĩndjwỳnh kabẽn mexkumrẽx. Metĩndjwỳnh kabẽn mexkumrẽx, ane. Ne kam Metĩndjwỳnh kute me kêtri amijo me utàrja, kute kôt tĩn ne ar ba rã'ã kadjy amijo me utàrja arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne. \p \v 49 Nhym kam me pykaja kunĩkôt arỳm memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn jarẽnho ba. \v 50 Nhym mebê idjaer arỳm Paurmẽ Banabe ar'ã memã apnê. Me nire kwỳ rũnh kute mebê idjaer kukràdjà mar ne kôt amijo bajamã ne me ar'ã apnê. Ne me my bẽnjadjwỳrdjwỳmã ar'ã apnê. Krĩraxbê Ãxikikam me jamã apnê. Nhym kam me ari memã ar kurêtuw. Ne arỳm amibê ar kujate. \v 51 Nhym ar kute me kangao amirĩt kadjy mebê amiparkà'ã me õ pyka ka'u. Ne kam amũ krĩraxbê Ikôni'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. \v 52 Nhym Jejukôt me ba djwỳnh arỳm kĩnhkumrẽx ne. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm raxo me kadjwỳnhbê nhỹn ar meo ba. \c 14 \s1 Ikônikam Paur ar memã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 1 Nhym kam Ikônikam Paurmẽ Banabe ar arỳm mebê idjaer bikprõnh djà'ỳr tẽn wadjàn kam memã ujarẽnho dja. Ne memã kabẽn mexkumrẽxo dja. Nhym kam me krãptĩ: kum kĩnh ne arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Mebê idjaermẽ me bajtembê kregu krãptĩ: tu amim markumrẽx. \v 2 Nhym kam mebê idjaer kwỳ amakkre kêt ne kute Jeju mar prãm kêtja arỳm me bajtemmã me kurêtuw. Memã Jeju kukwakam me kute abeno kamy kurêtuw nhym me kum me kurêo ba. \p \v 3 Nhym kam Paurmẽ Banabe ar arek mekam ar ba. Arkum me uma kêt ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã memã 'ã ujarẽnh ar ba nhym ar'ã arỳm arngro krãptĩ: apêx. Metĩndjwỳnh ta kute tu kum me kaprĩ'ã memã ujarẽnh ar ban\f + \fr 14:3 \ft Djãm me ta ne me axwe kêt nhym pãnh kum me kaprĩ Kati. Me ne me te: axwe kêtmã nhym Metĩndjwỳnh ta arỳm tu kum me kaprĩ.\f* Bẽnjadjwỳr djwỳnh kukwakam me aêrbê mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Me te kute mỳjja marmã kam no tyk ne kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Nãm ar me punu kwỳo mex. Me kute abenmã kum, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh kôt ar kabẽnkumrẽx, anhỹr kadjy ar ipêx. \p \v 4 Nhym kam krĩraxkam me apỹnh kabẽn. Me kwỳ mebê idjaer kôt kabẽn. Nhym me kwỳ Jeju kute ar anorja kôt kabẽn. \v 5 Nhym kam me bajtemmẽ mebê idjaermẽ mekam me bẽnjadjwỳrmẽ arỳm abenmã ar'ã karõn abenmã kum, \p —Gwaj arkum akjan kẽno ar titik gê ar ty, ane. \v 6-7 Nhym kam ar arỳm me kuman arỳm mã mebê tẽ. Mebê tẽ:n kam arỳm pykabê Rikaôkam bôx. Ne kam krĩraxbê Rixakam bôx ne memã arẽ. Ne kam krĩraxbê Tebikam bôx ne memã arẽ. Ne bu'ã pyka kunĩkôt memã arẽnho ba. Kritu'ã ujarẽnh nyja ne memã arẽnho ba. \s1 Rixakam Paur ar memã 'ã ujarẽnh. \p \v 8 Nhym krĩraxbê Rixakam me'õ mrãnh kêt. Adjàkam ne par punuren mrãnh kêt rã'ã ne arỳm abatành ne. \v 9 Nhym kam Paur memã ujarẽnho dja nhym par punuja kabẽn maro nhỹ. Ne mex kadjy arỳm tu amim Metĩndjwỳnh kamnhĩxkumrẽx. Nhym Paur kam no djar tỳx ne arỳm kute amim kamnhĩxkôt omũ. \v 10 Nãm omũn kàj bê kum, “Kàjmã dja”, ane. Nhym arỳm ekrux ne kàjmã djan arỳm mrãnh mex. \p \v 11 Nhym me krãptĩ arỳm Paur kute o mexkôt omũn kàj bê abenmã o akij. Nhym be, Paur ar kute me kabẽn mar kêt. Me õ pykabê Rikaôkam me kabẽn kôt ne me kabẽn. Nãm me abenmã o akij ne abenmã kum, \p —Apỹnh me batĩndjwỳnh ar amijo me bapyràk ne arỳm pykamã ruw ne ar ba, ane nhym ar kute me kabẽn mar kêt. \p \v 12 Nhym me Banabemã Djupite jarẽ. Ne Paur kute kabẽno Banabe jakrenhkam kum Mekuju jarẽ. Me õ metĩndjwỳnh kajgo kôt ne me arkum idji jarẽ. \v 13 Krĩrax jajkwa krekre 'ỳr ne me kute me õ metĩndjwỳnh kajgomã amijarẽnh djà. Me õ metĩndjwỳnh jamã ne we kum Djupite jarẽ. 'Ỳr ne kute mar djwỳnh arỳm mrybàri kwỳo bôx. Nãm me pidjôrã nhipêxo ipôk nhym mry arỳm upij. Be, me krãptĩmẽ Djupite mar djwỳnhmẽ ne me Paur aro õ metĩndjwỳnh kajgon bit kute arkum mry bĩnmã. Bit kute arkum amijarẽnh kadjy arkum mry bĩnmã. \p \v 14 Nhym Jeju kute ar anorjabê Banabemẽ Paur ar arỳm me omũn arỳm kuma. Ne kute amikaprĩo amirĩt kadjy amikà kadjôn me'ỳr prõt ne. Ne me krãptĩ katikôt aminêje kàj bê: memã kabẽn tẽ. Me kute arkum mry bĩn nêje kàj bê: memã kabẽn tẽn memã kum, \p \v 15 —Ẽ, mỳkam ne ga me aje ar imã amijarẽnhmã? Djãm ar ibê Metĩndjwỳnh? Kati. Ar ije me apyràk. Me aje wãnh mỳjja kajgo jamã anhirermã ne bar kàj bê me ajakreo iba. Metĩndjwỳnh ne tĩn ne ar ba. Ta ne arỳm kàjkwa nhipêx ne ajte pyka nhipêx ne ajte ngô raxbê pyka kêt nhipêx ne ajte kam mỳjja kunĩ nhipêx. Tãm dja ga me amim maro aba. \v 16 Amrẽbê: apỹnh me ba djàkam ne me ta kute amidjwỳnhbit marn amikôt amijo ba kajgo nhym Metĩndjwỳnh ate krã. \p \v 17 Djãm ate krãkam kute me bamã amijo amirĩt kêt? Kati. Kute me bamã amijo amirĩt rã'ã. Ga, kute me bakunĩo djuw mex rã'ãja pumũ. Nãm mã djwỳ nhõ mytyrwỳ kôt apỹnh djwỳ djàri pykakam o apôx rã'ã. Ne kam djwỳo mã me bajo djuw mexkumrẽx ne o me bajo kĩnhkumrẽx. Ne kute me bajo anhỹr rã'ã ne. Ga, Metĩndjwỳnhkumrẽx ne kute me bakunĩo djuw mex rã'ãja pumũ. Nãm Paur ar ã aminêje memã ane. \v 18 Nãm ar te memã ane nhym me krãptĩ:ja ar'ã ajkẽ. Ne me kute arkum amijarẽnh kadjy kute mry bĩn prãm rã'ãn kam arỳm kanga. \p \v 19 Nhym kam mebê idjaer kwỳ bôx. Ãxiki kurũm me kwỳ bôx. Ajte Ikôni kurũm me kwỳ bôx. Ne kam memã ar kurêtuw nhym me arỳm kẽno Paur titiko djan arỳm 'ã abenmã, “Arỳm ne ty”, ane. Ne kam arỳm krĩrax nêje bjêro mõn o katon atykmã kumẽ. \v 20 Nhym kam Jejukôt me ba djwỳnh bôx ne kum ipôk ne. Nhym kam kàjmã djan arỳm akubyn krĩraxmã wadjà. Nhym kam me'ã akati nhym Banabemẽ Paur ar arỳm krĩraxbê Tebi'ỳr tẽ. \s1 Ar arỳm amipry krax'ỳr akẽx. \p \v 21 'Ỳr tẽ:n kam 'ỳr bôx. Ne kam krĩrax tãmkam kàj bê memã ujarẽnh ny jarẽnho ba nhym me krãptĩ arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Nhym kam ar akubyn krĩraxbê Rixa'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne kam Ikôni'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne kam Ãxiki'ỳr tẽn 'ỳr bôx. \v 22 Ne krĩ kunĩkôt Jeju kôt me ba djwỳnhmã 'ã karõo tẽn memã kum, \p —Dja gar tu amim Jeju markumrẽx rã'ãn 'ã adjukanga kêt. Dja me kàtàm gwaj bajo bikẽnh ar o ba gwaj batokry kumex ma. Nhym kam Metĩndjwỳnh ỹtã amikôt gwaj bapymjỳrkumrẽx. Arỳm õ me ja kunĩmã bẽnjadjwỳrkam dja ã gwaj bajo ane. Nãm Paur ar ã memã anhỹro tẽmo ane. \p \v 23 Ne kam apỹnh me kute amim Jeju mar djàri kunĩkôt tẽ. Me kute Jejukôt ar aben pydjio ba djàri kunĩkôt tẽn me kwỳ'ã meo ba djwỳnh rẽ. Ne kam Metĩndjwỳnhmã meo a'uw ne kum amijajbun arỳm memã kum, \p —Gar arỳm tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. Bar kum ar ajo a'uw gê mã ar ajo djuw mex ne ar ajo ba, ane. \v 24 Ne kam arỳm tẽ. Pykabê Pidjijkôt tẽ:n kam arỳm pykabê Papirij'ỳr bôx. \v 25 Ne tẽ:n kam krĩraxbê Pedji'ỳr bôx. Ne kam kàj bê memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Memã arẽn kam ajte tẽ. Tẽ:n kam krĩraxbê Atarij'ỳr bôx. \p \v 26 Ne kam ajte ngô raxbê pyka kêtkôt akubyn krĩraxbê Ãxiki 'õdjwỳ'ỳr tẽmmã. Krĩrax jakam ne me amrẽbê Metĩndjwỳnhmã aro a'uw ne kum, \p —Amã ar àpênh kadjy dja ga tu amã ar kaprĩkumrẽx ne aro djuw mexo aba, ane. Nãm me kum aro a'uw ne kam amũ ar ano. Nhym ar arỳm amũ krĩrax krãptĩkôt ujarẽnh ba. Ne kam arỳm inomã amidjàpênh djà mẽn ajte akubyn Ãxiki ja'ỳr tẽmmã. \v 27 'Ỳr tẽ:n kam arỳm 'ỳr bôx. Bôx ne me kute amim Jeju marjao aben pydjin arỳm memã amijã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kukwakam ar àpênh kunĩkôt memã 'ã ajarẽn memã kum, \p —Be, Metĩndjwỳnh ne arỳm apỹnh me bajtem ba djàkam memã amak bô nhym me krãptĩ: arỳm tu amim Jeju markumrẽx, ane. \v 28 Ne kam arek Jejukôt me ba djwỳnhja kôt ar ba 'ã tũm. \c 15 \s1 Djeruxarẽkam me kute kukràdjào aben mar. \p \v 1 Nãm ar arek Ãxikikam ar ba: nhym kam me kwỳ arỳm pykabê Djudêja kurũm bôx. Ne kam 'êx ne Jeju kukwakam me kamymã kabẽn. Me bajtemmã kabẽn ne memã kum, \p —Gê me Môjdjê kukràdjà kôt me amy nhinhu kà rê. Dja me me amy nhinhu kà rênh kêt nhym Metĩndjwỳnh kute õ kàjkwa kadjy me apytàr prãm kêt. Nãm me 'êx ne ã memã ane. \p \v 2 Nhym kam Paurmẽ Banabe ar arỳm Djudêja kurũm me bôxjamẽ aktã kabẽno aben japa:nho dja. Nhym kam me abenmã kum, \p —Gê Paurmẽ Banabemẽ me bakwỳdjwỳ Djeruxarẽmã tẽ. Gê ar Jeju kute ar anorjamẽ me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnh'ỳr bôx ne me my kà rênh jabej me kukja, ane. \v 3 Ne kam me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja arỳm amũ ar ano nhym ar tẽ. Tẽ:n pykabê Penixijkôt tẽ. Ne tẽ:n pykabê Xamarijkôt tẽ. Ne tẽmkôt Jeju kukwakam me kute abeno kamymã ujarẽnh tẽn memã kum, \p —Apỹnh me bajtem ba djàkam ne me arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽx ne tu amim markumrẽx. Nãm ar ã memã anhỹr tẽ. Nhym kam me kunĩ arỳm kĩnhtirekumrẽx. \p \v 4 Nhym ar tẽ:n kam arỳm Djeruxarẽ'ỳr bôx. Nhym kam me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja ar pa krij ne arkum kabẽn mextire jarẽ. Mekam Jeju kute ar anor jadjwỳ, meo ba djwỳnhdjwỳ ne ar ã aro ane. Nhym kam ar memã amijã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kukwakam ar àpênh kunĩkôt ar memã 'ã ajarẽ. \p \v 5 Nhym kam mebê pardjêu kwỳ kàjmã dja. Adjwỳnhdjwỳ ne ar tu amim Jeju markumrẽx. Ar kàjmã djan memã kum, \p —Gê me me my kà rê. Me bajtem kute amim Jeju marja my kà rê. Dja me me bakukràdjà'ã memã karõn memã kum, “Djã gãm me katàt Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo aba”, ane. Dja me ã me bajtemmã ane. Nãm ã mebê pardjêu memã ane. \p \v 6 Nhym kam me kute 'ã aben marmã Jeju kute ar anorjamẽ me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnhmẽ akuprõ. \v 7 Ne kam aktã kabẽno aben japanho kumex. Nhym kam Pedru kàjmã djan memã kum, \p —Be, akmere ar, ba ar amã arẽ. Metĩndjwỳnh ne amrẽbê ar akuràm amijo ipytà. Ije me bajtemmã idjujarẽnh kadjy amijo ipytà. Ije memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh nhym me kute tu amim markumrẽx kadjy. Ja kadjy ne amijo ipytà. Ja ne gar arỳm aje mar. \p \v 8 Metĩndjwỳnh ne kute me õkre kadjwỳnhbê me kabẽn kunĩ mar. Nãm kum me bajtem kĩnh ne arỳm memã ta Karõ jano. O ne arỳm gwaj bamã kum me kĩnho amirĩt ne. Amrẽbê ne gwaj bamã anon kam arỳm jakam ã memã anoro ane. \v 9 Djãm kum me babê idjaerbit kĩnh ne kum me bajtem kĩnh kêt? Kati. Me tu amim markumrẽx nhym arỳm me õkre kadjwỳnhbê memã axweo ajngrà. Kam arỳm kum me bajtemdjwỳ kĩnh. Nãm kum me kunĩ kĩnho aben pyràk. \p \v 10 Ar akwỳ ne gar aje, “Dja me bajtem Môjdjê kukràdjà kôt amijo ba mex”, anhỹro aba. Je tô, mỳkam ne gar akabẽn jao Metĩndjwỳnhmã amikurê'uko aba? Djãm Môjdjê kukràdjà kôt ne me bakukãmãre kute amijo ba mex got? Gwaj badjwỳ djãm kôt ne gwaj amijo baba mex got? Kati. Gwaj bajaxwekam ne gwaj te: baje Môjdjê kukràdjàkôt amijo baba mexmã. Kam kwãrĩk wãnh me bajtemmã ja jarẽnh kêt. Me kute Môjdjê kukràdjà kôt amijo ba mexmã kwãrĩk wãnh memã arẽnh kêt. \p \v 11 Be, mrãmri Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu ta ne tu kum gwaj bakaprĩkumrẽx.\f + \fr 15:11 \ft Djãm gwaj ba ne gwaj bajaxwe kêt nhym pãnh kum gwaj bakaprĩ Kati. Gwaj ba ne gwaj te: bajaxwe kêtmã. Nhym be, Jeju Kritu ta ne tu kum gwaj bakaprĩkumrẽx.\f* Kam ta ne õ kàjkwa kadjy gwaj bapytà. Gwaj amrẽbê tu amim ja markumrẽx. Ta ne tu kum me bajtemdjwỳ kaprĩn ã me utàro ane. Nãm ã Pedru memã ane. \p \v 12 Nhym me krãptĩ:ja arỳm kabẽn krãta. Nhym kam Banabemẽ Paur ar arỳm memã kum, \p —Be, me kute Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy bar kukwakam mỳjja pumũnh kêt kwỳ nhipêx. Nã bãm ar me punu kwỳo mex nhym me te kute marmã kam no tyn kumex, ane. Nãm ar memã anen 'ã memã ujarẽnho dja. \p \v 13 Nhym me arek ar maro nhỹ: nhym kam ar arỳm anhikrê. Nhym kam Xijagudjwỳ memã kabẽn. Memã kabẽnkam ne Pedrumã Ximão jarẽ. Nãm memã kum, \p —Akmere ar, dja gar ikabẽn ja ma. \v 14 Be, Ximão arỳm ar amã arẽ. Metĩndjwỳnh arỳm kum me bajtem kaprĩn kute amim me kwỳ pytàr kraxkôt ne ar amã arẽ. \p \v 15 Me bakukãmãredjwỳ tãm jarẽ. Metĩndjwỳnh kute amim me bajtem kwỳ pytàr jarẽ. Amrẽbê: Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh tãm jarẽn arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Dawimẽ kramẽ tàmdjwỳ ar kute aben djô'ã mebê idjaermã krĩn meo ba. Metĩndjwỳnh me'ã Dawi nhõ kikre jakren memã kum, \q1 \v 16 “Kam dja ba bôx ne akubyn Dawi tàmdjwỳ'ã bẽnjadjwỳr mẽ. Mrãmri ne me kute akubyn kum õ kikre nhipêx pyràk. Kikre kukràdjà tũmja ne amrẽbê amingrà. Dja ba kàjmã kudjan ipêx ne. \q1 \v 17 Dja ba ã tàmdjwỳo ane gê me anhy ijabej. Gê mebê idjaer bu'ã me bajtemdjwỳ ijabej. Me bajtem kute tu amim imarkumrẽxja kunĩ ijabej. Ba Ibẽnjadjwỳr djwỳnh dja ba ã meo ane.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh memã ane. Dawi tàmdjwỳmẽ me bajtem'ã memã ane. Ga, kute amim me bajtem kwỳ pytàr jarẽnhja pumũ. \v 18 Adjàkam kute amikukãm mỳjja kunĩ markôt ne ã memã ane. Nãm ã Xijagu memã ane. \p \v 19 Ne ajte itepã memã kum, \p —Ga, me bajtem kute Bẽnjadjwỳr djwỳnho aminhõ Bẽnjadjwỳrja pumũ nhym kute me bajtemo aminhõ meja pumũ. Ba ar amã arẽ. Me bajtem kwỳ ne ajbir arỳm Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne tu amim markumrẽx. Kwãrĩk wãnh Môjdjê kukràdjà kunĩo me kunor kêt. \v 20 Gwaj memã Môjdjê kabẽn ngrêrebit'ã pi'ôk no'ôk ne memã arẽ. Gwaj memã kum, “Me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxjamã mry parja kwãrĩk wãnh krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh aprõ djwỳnh kupa'ã nàr amjên djwỳnh kupa'ã akurẽ aba kêt. Mry me kute mut djêo parja kwãrĩk wãnh àr ne krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh kamrô krẽn kêt”, ane. Gwaj ã memã ane. \p \v 21 Gwaj me bajtemmã Môjdjê kukràdjà jabit jarẽ. Gwaj ren memã arẽnh kêt nhym ren me kute mar kêt nhym ren kam mebê idjaer kum me kurê. Me Môjdjê kabẽn'ã no tỳxkam kum me kurê. Be, me õ krĩ kunĩkôt ne me Môjdjê kabẽn'ã no tỳx ne kàj bê memã arẽnho ku'ê. Pi'ôk ràràr kunĩkôt ne me kute me bikprõnh djàkam mỳjja ja'ã pi'ôk no'ôk jarẽnho ku'ê. Amrẽbê: ne me me bakukãmãremã arẽn ajbir me kute arẽnh rã'ã. Kam dja gwaj me bajtemmã Môjdjê kukràdjà ngrêre jabit jarẽ gê me kuman kôt ar amijo ba nhym kam mebê idjaer arỳm kum me kurê kêt. Nãm Xijagu ã memã ane. \s1 Me kute me bajtemmã pi'ôk no'ôk. \p \v 22 Nhym kam me abenmã kum, \p —Gwaj Paurmẽ Banabe arkôt krĩraxbê Ãxikimã gwaj banhõ me ja kwỳ jano, ane. Nhym Jeju kute ar anorjamẽ me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnhmẽ me kute kôt ar aben pydjio baja kunĩmẽ ne me abenmã kum, \p —Be, mextire. Dja gwaj arkôt ar'õ jano, ane. Ne kute arkôt ar anor kadjy amijo Djuda Baxabamẽ Xira ar utà. Ar amẽ ne ar Jeju kukwakam me kamy kuràm rax. Ar ja arkôt mõrmã. \v 23 Nhym kam me arỳm pi'ôk no'ôk ne. Ar kute o mõr kadjy ne me pi'ôk no'ôk ne. Ne kamã me bajtemmã kum, \pi1 “Me ba Jeju kute me ijanor tũm ja ne ba me me amã ikabẽn jarẽ. Me ije Jeju nhõ me jao iba djwỳnhdjwỳ ne ba me me amã ikabẽn jarẽ. Me ibê Jeju kukwakam me kamydjwỳ ne ba me me amã ikabẽn jarẽ. Ga me apỹnh me bajtem ba djàkam ar aba, krĩraxbê Ãxikimẽ pykabê Xirijmẽ pykabê Xirxijkam ar aba. Ba me Jeju kukwakam me ajo ikamy. Wãm ne ba me ikabẽn mex'ã me amã pi'ôk no'ôk ne. Dja ga me me ikabẽn jarẽn ama. \pi1 \v 24 Be, wãm me kwỳ kumrẽx mõrwã ne me arỳm me amã 'êx. Me ikurũm mõn me awỳr bôx ne me amã 'êx. Ne me ikukràdjà tũmo me akunoro ban arĩk me amã, ‘Gê me Môjdjê kukràdjà kôt me amy nhinhu kà rê. Dja me me amy nhinhu kà rênh kêt nhym Metĩndjwỳnh arỳm kute õ kàjkwa kadjy me apytàr prãm kêt’, ane. Be, me kute me amã anhỹr djô'ã ne ga me te: aje katàt Metĩndjwỳnh kabẽn marmã. Arỳm ne Paur ar amrẽ tẽn me imã ja jarẽ ba me kuman arỳm wãm me amã ikabẽn jarẽ. Djãm me ba ne ba me wãm me 'êxnhĩwã jano got? Kati. \v 25 Be, ba me ije me ajarẽnh markam arỳm axikôt ikabẽn ne me akadjy amijo me ijõ ar utà. Amijo ar utàn Banabemẽ Paur arkôt me awỳr ar ano. Gu me bamã bakamy Banabemẽ Paur ar kĩnhja kôt ar ano. \pi1 \v 26 Be, me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt ja ne me te ar kangrônho ba nhym ar mã memã Jeju'ã ujarẽnh ar ba. Kum me uma kêt ne tu memã banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu'ã memã ujarẽnh ar ba. \pi1 \v 27 Me ije arkôt me amã ar anorjabê ne Djudamẽ Xira ar. Dja ga me pi'ôk jakam me ikabẽn jarẽn ama. Nhym ar wã dja ar ajkwakumrẽxkôt ajte me amã tãm jarẽ ga me mrãmri ajte kôt aman mar pydji. \pi1 \v 28-29 Môjdjê kukràdjà ngrêrebit dja ba me me amã arẽ ga me aman katàt kôt ar amijo aba. Ba me me amã, ‘Me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxjamã mry parja kwãrĩk wãnh krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh mry kamrô krẽn kêt. Mry me kute mut djêo parja kwãrĩk wãnh àr ne krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh aprõ djwỳnh kupa'ã nàr amjên djwỳnh kupa'ã akurẽ aba kêt’, ane. Jabit ne ba me me amã arẽ. Dja ga me katàt Môjdjê kukràdjà ngrêre jabit man kôt ar amijo aban arỳm amrãnh mex. Ba me ren me amã itepã kukràdjà 'õdjwỳ jarẽ ga me ren te: aje mar ne katàt kôt amijo aba prãmje. Be, Metĩndjwỳnh Karõ ne me ikôt amikabẽn dji ba me me amã ikabẽn jarẽ. Tãm ne ja.” \m Nãm me ã me bajtemmã pi'ôk no'ôkkam kabẽn jarẽnho ane. \p \v 30 Nãm me memã pi'ôk no'ôk ne kam arỳm Paur arkum kungãn arkum, “Aj mã”, ane. Nhym ar arỳm Ãxiki'ỳr o tẽ:n kam 'ỳr o bôx. Ne kam me krãptĩ:o akuprõn arỳm memã pi'ôk no'ôk ngã. \v 31 Nhym me memã pi'ôk jarẽ nhym me arỳm kuma. Kabẽn mextire man arỳm kĩnhkumrẽx ne. \p \v 32 Nhym Djudamẽ Xira Ar kubê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ne arỳm memã 'ã karõ kumex ne memã kum, \p —Dja ga me tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx rã'ãn 'ã adjukanga kêtkumrẽx. Nãm ar ã memã 'ã karõo ane. \v 33 Ne arek kam ar ba nhym ar'ã arỳm akati kwỳ apêx. Nhym kam ar memã kum, \p —Bar akubyn Jeju kute ar anorja'ỳr tẽ, ane. Nhym Jeju kukwakam ar kute abeno kamy arkum, \p —Aj mã. Ar adjumar mex ne tẽ, ane. \v 34 Nhym kam Xira memã kum, \p —Ba arek me akam ar iba, ane. \v 35 Paurmẽ Banabe ar adjwỳnhdjwỳ arek Ãxikikam ar ba. Arek me krãptĩ ro'ã kàj bê memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn jarẽn 'ã memã ajarẽ. \s1 Paurmẽ Banabe kute abeno bikjêr. \p \v 36 Nhym kam ar'ã akati kwỳ apêx nhym Paur Banabemã kum, \p —Gu baje õbê apỹnh krĩraxkôt Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã memã badjujarẽnhja gu akubyn kunĩkôt tẽ. Gu baje Jeju kukwakam meo bakamy pumũnho tẽ. Me katàt kute amijo ba jabej me omũnho tẽ, ane. \v 37 Nhym arkôt tẽm kadjy Banabe kum Djuão Makô kĩnh. \p \v 38 Nhym be, Paur ne kum o tẽm kĩnh kêt. Õbê kute pykabê Papirijkam kute ar kangan arkôt àpênh'ỳr tẽm kêtkam ne kum o tẽm kĩnh kêt. \v 39 Nhym kam ar kabẽno aben japan arỳm abenkam kaprĩre ne. Ne kam arỳm abenbê ajkij. Nhym kam Banabe arỳm Makôo tẽn ngôkôt apêxtibê Xipre'ỳr o tẽ. \p \v 40 Nhym Paur amijo Xira pytà. Nhym kam Jeju kukwakam ar kute abeno kamy ar'ã Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Ga ne ga adjukaprĩ:kumrẽx. Kam tu amã ar kaprĩkumrẽx ne ar o aba, ane. Nhym kam ar mã tẽ. \v 41 Ne pykabê Xirijmẽ pykabê Xirxijkam tẽ. Apỹnh me kute amim Jeju mar djàri kôt ba. Me kute Jejukôt ar aben pydjio ba djàri kôt ba. Ne memã tỳx jangjênho tẽ. Nãm ar memã kum, \p —Dja gar tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx rã'ãn 'ã adjukanga kêtkumrẽx, anhỹro tẽ. \c 16 \s1 Paur kute mã amikôt Ximoxio ba. \p \v 1 Ne kam tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Tebi'ỳr bôx ne ajte tẽ:n kam krĩraxbê Rixa'ỳr bôx. Nhym Jejukôt me ba djwỳnh'õ nhidjibê Ximoxi kam ar ba. Nã kurũm katorja ne kubê mebê idjaer'õ. Nãm nãja kumrẽx tu amim Jeju markumrẽx. Nhym bãm kute irjabê me bajtembê kregu'õ. \v 2 Krĩraxbê Rixakammẽ krĩraxbê Ikônikamdjwỳ Jeju kukwakam me kamy mã: memã Ximoxi mexkumrẽx jarẽnho ba. \p \v 3 Nhym Paur Ximoxi'ỳr bôx ne omũn kam kum ar ro'ã ba prãm ne. Kum ar ro'ã ba prãm nhym be ar kukãm pyka kunĩkôt mebê idjaer krãptĩ ar ba. Me kute Ximoxi mar tũm. Ximoxi bãmbê me bajtembê kreguja me kute mar tũm. Ximoxi my kà krã'yr kêt me kute ajte mar. Nhym kam mebê idjaer kum Ximoxi kurê kêtmã Paur arỳm kum my nhinhu kà krãta. \p \v 4 Nhym kam ar tẽ. Apỹnh krĩraxkôt tẽn kunĩkôt me kute amim Jeju marmã kabẽn jarẽnho tẽ. Djeruxarẽkam Jeju kute ar anorjamẽ me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnhmẽ ar kabẽn ne memã arẽnho tẽ. Me kute mar ne katàt kôt kute amijo bamã ar memã arẽnho tẽ. \v 5 Nhym kam ar ô'ã apỹnh me kute amim Jeju mar kute ar Jejukôt aben pydjio ba djàri tu amim Jeju mar tỳ:xkumrẽx. Nhym akati kunĩkôt me kwỳ kute Jeju mar kêtja me kôt arỳm tu amim markumrẽx. Nhym kam arỳm me krãptĩ. \p \v 6 Nhym ar pykabê Bridjakôt tẽn pykabê Garaxakôt tẽ. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ arkum, \p —Kwãrĩk wãnh pykabê Adjijkam memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh kêt, ane. \v 7 Nhym kam ar tẽ:n arỳm pykabê Midjij têpo tẽ. Ne bit kute pykabê Bixinij katikôt tẽmmã. Nhym Metĩndjwỳnh Karõ akubyn ar nê. \p \v 8 Nhym kam ar arek tẽ:n kam amipãnh pykabê Midjij mẽ. Ne tẽ:n kam krĩraxbê Krôwadji'ỳr bôx. \v 9 Nhym ar'ã akamàt ne. Nhym Metĩndjwỳnh Paurmã me'õ karõ bẽ nhym omũ. Pykabê Matenikam me'õ amiwỳr Paur 'uw nhym omũ. Nhym kum, \p —Amrẽ pykabê Matenikam tẽn me ikôt apê, ane. \v 10 Be, Paur kute me'õ pumũnhkam bar\f + \fr 16:10 \ft Pi'ôk ja no'ôk djwỳnh nhidjibê ne Ruka. Jakam ne Ruka arkôt tẽmmo krax. 'à ne kute, “Bar” jarẽnhja. Paurmẽ amijã arẽ.\f* on pykabê Mateni'ỳr itẽm kadjy amiman abenmã, \p —Be, mrãmri ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh gwaj bajuw. Gwaj baje kàj bê memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh kadjy gwaj bajuw, ane. \s1 Ridjij kute tu amim Jeju markumrẽx. \p \v 11 Ne kam Krôwadji kurũm ikaton arỳm inox ne. Ne ngôkôt Xamokra'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. Ne ajte tẽ: nhym kam ar ijã akati. Bar kam ajte tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Nêjapôr'ỳr bôx ne 'ã kà nhô. \v 12 Ne wabin kam ajte Nêjapôr kurũm pykakôt tẽ. Tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Pirpu'ỳr bôx, pykabê Matenikam ne krĩraxbê Piripuja. Krĩrax ja ne kute raxo krĩrax kwỳ jakrenh. Myt apôx djà kutã pykabê Mateni nhikjê'ã kute krĩrax kunĩ jakrenh. Krĩraxbê Rôma nhõ me ja ne me krĩrax jao djuw mex. Bar arek kam ar iba: nhym kam ar ijã akati kwỳ apêx. \p \v 13 Nhym kam ar ijã pi'ôk ràràr. Bar kam krĩraxbê tẽn ngô rax'ỳr bôx. Kam ne mebê idjaer kute Metĩndjwỳnhmã kabẽn djà. Me nire kwỳ arỳm kam akuprõ. Bar me'ỳr tẽn arỳm me ikô'ã nhỹn kam memã idjujarẽnho dja. \v 14 Nhym mekôt me'õ nire, idjibê ne Ridjij. Krĩraxbê Xijxira kra 'õ. Kubê ne kubẽkà nhõr djwỳnh. Ta ne kubẽkà 'ôk nhym kamrêk. Nhym kam pi'ôk kaprĩ kadjy memã õro ku'ê. Nãm Môjdjê kukràdjà kôt mã Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnho ba. Bar memã idjujarẽnho dja nhym Ridjij ar ikabẽn maro nhỹ. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm kum amak bô nhym arỳm tu amim Jeju markumrẽx. \v 15 Bar kam Ridjijmẽ õ kikrekam õbikwa kunĩdjwỳ Metĩndjwỳnhmã ngômã ar angij. Nhym kam ar imã krà ne ar imã, \p —Ar aje ijã amim, “Mrãmri kute tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx”, anhỹr jabej dja gar on ikôt tẽn inhũrkwãkam anhikwã, ane. Ne kam ar imã krào dja. Bar kam kôt tẽn ũrkwãkam inhikwã. \s1 Me kute Paurmẽ Xira Ar kubê ijê. \p \v 16 Arek ũrkwãkam inhikwã:n kam Metĩndjwỳnhmã kabẽn djà'ỳr tẽ. Nhym me prĩti'õ ar ikajpa. Me karõ punu ne ar o ba. Nhym me mã amikukãm mỳjja kute apôx'ã prĩtija kukij nhym me karõ punu mã kum arẽ. Kum arẽ nhym ô'ã prĩtija mã memã mỳjja'ã ajarẽ. Nhym kam me arỳm pãnh kum pi'ôk kaprĩ ngã. Nhym kam prĩtija nhõ bẽnjadjwỳr ar arỳm kubê pi'ôk kaprĩ kumex jamỳ. Ta ne arkum kungã nhym ar arỳm kubê amỳ. \p \v 17 Nãm Paurmẽ ar ikajpan ar ikôt arỳm ar ijo memã àkjêr tẽ. Nãm àkjêrkam memã kum, \p —Ota, ar ja ne ar Metĩndjwỳnhbê kumkatimã àpênh ar ba. Ne me amã Jeju kute me apytàr'ã ujarẽnh ba, ane. \v 18 Nãm akati kunĩkôt memã anhỹro tẽ nhym kam arỳm ar ijã akati krãptĩ apêx. Nhym kam Paur me karõ punumã àkrên arỳm 'ỳr akẽx ne kum, \p —Ẽ, Jeju Kritu kukwakam ba amã ikabẽn ne. On prĩtijamã anhiren kurũm akato, ane. Nhym kum kabẽn majmã nhym arỳm kum iren mã tẽ. \p \v 19 Nhym o ba djwỳnh ar arỳm omũn abenmã kum, \p —Je, jakam prĩtija arỳm kute gwaj bamã pi'ôk kaprĩ jamỳnh prãm kêt, anen kam ar arỳm Paurmẽ Xira aro tỹm ne ar pa 'amỳ. Ne kam me rũnh'ỳr ar bjêro mõn aro bôx. Me krãptĩ kute djwỳ jamỳnh djàkam ne me bikprõnh djà. \v 20 'Ỳr ne ar aro bôx ne arỳm me rũnh kabem ar kudjan memã 'êx ne memã kum, \p —Ar kubê idjaer ja ne ar me banhõ krĩraxkam me kunĩmã umar punu jangjênho ba nhym me arỳm kangao kumex. \v 21 Nãm ar me bamã atemã kukràdjà jarẽnho ba. Krĩraxbê Rômakam me ja kute me bajo aminhõ. Ne gu me ren ar kukràdjà wã man kôt ar amijo baba nhym ren me bakam me bẽnjadjwỳr rũnh ren me bakam ngryk ne. Nãm ar ã memã ane. \p \v 22 Ne kam me bu'ã me krãptĩ: amim ar kurêtuw. Nhym me rũnh arỳm ar'ã memã apnê. Me kute Ar kubê kubẽkà o pôx ne kôo ar titik kadjy ne ar'ã memã apnê. \v 23 Nhym me arĩk ar titik ne. Ne kam arỳm mebê ijê djàmã aro tẽn kam aro bôx. Ne kam mebê ijê djwỳnhmã kum, \p —Dja ga omũnh 'ãno dja gê ar kator kêt, ane. \v 24 Nãm me kum ane nhym arỳm mebê ijê djà nhipôkri kumoka'êkam ar ỹr. Ne kam pĩponh amãnhkrut aktã me temã nàtjao ar te janê nhym ar wãnh nhỹ. \fig |src="LB00337B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 16.16-34" \fig* \p \v 25 Wãnh nhỹ: nhym arỳm ar'ã akamàt kô ipôkri. Nhym ar Metĩndjwỳnhmã kabẽn ne kum ngrero nhỹ. Nhym bu'ã mebê ijê krãptĩ ar maro ikwã. \v 26 Nhym me aêrbê arỳm pyka amingrẽk tỳ:x nhym ô'ã arỳm mebê ijê djà par krax amingrẽk ne. Amingrẽk nhym on 'ã ijê djà kunĩ jãm amijã kurê. Nhym me kunĩ'ã apỹnh me unênh djàja arỳm amijã kurê. \v 27 Nhym mebê ijê djwỳnh arỳm no tỳx ne. Ne kam mebê ijê djà'ã ijê djà jãm kute amijã rênhkôt omũ. Ne kam amim, \p —Je, arỳm ne mebê ijê kunĩ kato, ane. Ne kam õ kàxdjwa kajgo kaban bit kute o amibĩnmã amijo dja. \v 28 Nhym Paur kàj bê kum, \p —Kwãrĩk wãnh amibĩn kêt. Ota, ba me ikunĩ inhỹr rã'ã, ane. \p \v 29 Nhym kam ngônhpôk'ã me ku'uw ne mebê ijê djàmã prõt ne wadjà. Wadjàn umaje tertet ne arỳm Paurmẽ Xira ar parbê tỹm. \v 30 Ne kam aro katon arkum, \p —Ẽ, bẽnjadjwỳr ar, mỳj dja ba amijon arỳm ijaxwebê amipytà? ane. \p \v 31 Nhym ar kum, \p —Dja ga tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽx nhym arỳm ajaxwebê apytà. Anhõ kikrekam anhõbikwadjwỳ gê ar tu amim markumrẽx, ane. \v 32 Ne kam arỳm arkum Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ, õ kikrekam ar ỹr kunĩdjwỳmã arẽ. \v 33 Nhym kam akamàt tãmkam Paurmẽ Xira arkum igot ku'õ. Nhym kam urokam ar arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã ar angij. Mebê ijê djwỳnhmẽ õbikwa ar angij. \v 34 Nhym kam aminhũrkwãmã aro tẽ. Ne kam arkum õmrõ jarẽ nhym ar õ kwỳ krẽno nhỹ. Nhym ar kunĩ arỳm kĩnhkumrẽx ne. Ar kute amim Metĩndjwỳnh markam ne ar kĩnhkumrẽx ne. \p \v 35 Nhym kam ar'ã akati. Nhym me rũnh arỳm Paur ar'ỳr krãkamngônh ar ano. Nhym ar ar'ỳr mõn mebê ijê djwỳnh kumrẽx'ỳr bôx ne kum, \p —Me rũnh ne me arỳm amã, “Arkum anhire gê ar tẽ.” Nãm me ã amã ane, ane. \v 36 Nhym kam mebê ijê djwỳnh Paur'ỳr tẽn kum arẽn kum, \p —Me rũnh ne me arỳm ar ajã imã, “Arkum anhire gê ar tẽ”, ane. Kam dja gar akaton tẽn adjumar mex, ane. \p \v 37 Nhym kam Paur krãkamngônh arkum, \p —Krĩraxbê Rômakam me ja ne me ar ijo aminhõ. Nhym me kute ar ijaxwe jabej ar ikukjêr kêtkam tu me ipôkri ar ititik ne. Ne kam tu ar ibê ijê. Ne kam bit kute me kàxã bõm ar imẽnhmã. Djãm me kute ã krĩraxbê Rôma nhõ me jao anhỹr got? Be, kati. Me kute ã Rôma nhõ me jao anhỹr kêt. Gê me ta amrẽ tẽn ar ijo kato, ane. \p \v 38 Nhym kam krãkamngônh ar akubyn tẽn me rũnhmã ar kabẽn jarẽ. Nhym me kute Rômakam me ja kute aro aminhõ markam arỳm ar umaje tĩn prãm. \v 39 Ne kam arỳm ar'ỳr tẽn aminêje arkum kabẽn ne arkum, \p —Gop ar ijarẽnh kêt, ane. Ne kam arỳm aro katon ajte arkum, \p —Gop krĩrax jabê mã tẽ, ane. \v 40 Nhym kam ar mebê ijê djà kurũm katon Ridjij nhũrkwãmã tẽn bôx. Ne kam Jeju kukwakam me kamy pumũn arỳm memã 'ã karõn meo kĩnh. Ne kam mã ajte tẽ. \c 17 \s1 Texarônikakam memã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 1 Tẽ:n kam krĩraxbê Ãporij'ỳr bôx ne amipãnh kumẽ. Ne tẽ:n kam krĩraxbê Apõnij'ỳr bôx ne amipãnh kumẽ. Ne tẽ:n kam krĩraxbê Texarônika'ỳr bôx. Kam ne mebê idjaer bikprõnh djà'õ. \v 2 Nhym kam Paur ajte tãm ne pi'ôk ràràrkam me bikprõnh djàkam tẽn arỳm pi'ôkkôt memã 'ã ajarẽn me kukij ne 'ã memã karõ. Nhym ajte pi'ôk ràràr nhym ajte kam tẽn pi'ôkkôt memã 'ã ajarẽ. Nhym ajte pi'ôk ràràr nhym ajte kam tẽn pi'ôkkôt memã 'ã ajarẽ. \p \v 3 Nãm memã kum, \p —Be, amrẽbê me bakukãmãre kute pi'ôk no'ôk ne. Pi'ôkkam ne mrãmri Kritu tokryn tyk ne akubyn tĩnmã. Be, pi'ôkkam Kritu kute amijo anhỹrmã kôt arỳm Jeju ã amijo ane. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh Jeju'ã me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽnhkumrẽx. Ja dja ga me pi'ôk kôt ama. Ga, mrãmri kubê Kritukumrẽxja pumũ. Jejuja tãm ne ba kàj bê memã arẽnho iba. Nãm ã memã anhỹro ku'ê. \p \v 4 Nhym kam me kwỳ 'ã amim, \p —Be mrãmri. Kôt ne arẽ, anen arỳm mã Paurmẽ Xira arkôt ajkamẽ. Me bajtembê kregu kute Metĩndjwỳnhmã amijarẽnho baja krãptĩ: arkôt ajkamẽ. Me nire rũnhdjwỳ krãptĩ arkôt ajkamẽ. \p \v 5 Nhym mebê idjaer kwỳ kute amim Jeju mar kêtja arỳm 'ã ngryk ne. Me te kute ar uràk prãmje arkam ngryk ne. Ar'ã me krãptĩkam arkam ngryk ne. Nhym me kwỳ axwekam ate ar ba. Nhym mebê idjaer me jamã kum, \p —Paur ar axwekumrẽx. Gwaj me kunĩbê ar kurê, ane. Nhym kam me kwỳja krĩraxkam me krãptĩmã ar kurêtuw nhym me arỳm arkam kangao kumex. Ne kam Djaxõ nhũrkwã'ỳr prõt ne. Me kute kam Paur ar abej ne arkum kator ne me krãptĩmã aro katormã ne me ũrkwã'ỳr prõt ne. \p \v 6 Ne te: ar abej. Ne kam ar pãnh Djaxõmẽ Jeju kukwakam ar kute abeno kamy kwỳ pa 'amỳn aro katon krĩraxkam me rũnh'ỳr aro mõn me'ỳr aro bôx. Ne ar'ã 'êx ne kàj bê memã kum, \p —Paurmẽ Xira ar pyka kunĩkôt abenmã me kurê'uko ba nhym me kangao kumex. Nhym kam ar arỳm jakamdjwỳ bôx. \v 7 Nhym kam Djaxõ arkum aminhũrkwã jarẽn aro djuw mex. Ar ja kunĩ ne arkum bẽnjadjwỳr raxbê Xedja kabẽn kurê. Xedjabê ne me bẽnjadjwỳr rũnh kunĩ nhõ bẽnjadjwỳr. Arkum kabẽn kurê. Ne mã memã kum, “Bẽnjadjwỳr rax 'õdjwỳ kute kabẽno Xedja jakrenh ne kubê Jeju.” Nãm ar ã memã anhỹr ba, ane. Be, nãm me ã ar'ã me rũnhmã ane. \p \v 8 Nhym kam me krãptĩmẽ krĩraxkam me rũnh kute ja markam arỳm arkam ngryk ne àkrêo kumex. \v 9 Ne kam Djaxõ Ar kubê pi'ôk kaprĩ kumex byn arkum, \p —Paur ar ano gê ar mã tẽ. Ar mã tẽm nhijukribit dja bar akubyn ar amã anhõ pi'ôk kaprĩ ngã, ane. Ne kam arkum ire nhym ar akubyn ũrkwãmã tẽ. \s1 Berêjakam memã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 10 Nhym kam Jeju kukwakam me kamy akamàt tãmkam amũ Paurmẽ Xira ar ano. Krĩraxbê Berêjamã ar ano. Nhym ar'ỳr tẽ:n kam 'ỳr bôx. Ne kam mebê idjaer bikprõnh djà'ỳr tẽ. \v 11 Berêjakam me ja ne me kute amak mexo krĩraxbê Texarônikakam me ja jakrenh. Paur ar ajkwao memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ nhym me arỳm kum kabẽn kĩnh. Kum kabẽn kĩnh ne kam akati kunĩkôt amim pi'ôk jarẽ. Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk jarẽn amim, \p —Djãm Paur ar katàt amikabẽn jarẽnhkumrẽx? Djãm ar Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk kôt amikabẽn jarẽnhkumrẽx? ane. Me kute Paur ar mrãmri Metĩndjwỳnh kabẽn kôt kabẽn jabej ã amim pi'ôk jarẽnh ne maro ane. \v 12 Me kum kabẽn kĩnhkam ne me krãptĩ tu amim Jeju markumrẽx. Me ni bajtem rũnhbê kregujamẽ me my bajtemdjwỳ krãptĩ tu amim markumrẽx. \p \v 13 Krĩraxbê Berêjakam Paur kàj bê memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho ba: nhym amybỳm krĩraxbê Texarônikakam mebê idjaer arỳm arẽnh ma. Ne kam 'ỳr tẽ:n arỳm kôt bôx. Ne wãkamdjwỳ me krãptĩmã ar kurêtuw nhym me arỳm kangao kumex. \p \v 14 Nhym kam Jeju kukwakam me kute abeno kamy ngô raxbê pyka kêt'ỳr Paur jano. Nhym Xiramẽ Ximoxi ar arek Berêjakam ar ba. \v 15 Nhym me kamy kwỳ Pauro tẽ. O tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Atẽna'ỳr o bôx. Nhym kam Paur arkum, \p —Dja gar Xiramẽ Ximoxi ar'ỳr tẽn ar'ỳr bôx ne arkum ikabẽn jarẽ gê ar amrẽ tẽ, ane. Nhym ar arỳm akubyn Berêja'ỳr akẽx ne. \s1 Atẽnakam memã Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 16 Nhym kam Paur arek krĩraxbê Atẽnakam arkam amako nhỹ. Arkam amako nhỹn kam arỳm mekam kaprĩ:re ne. Be, me kute kum amijarẽnh kadjy ne me apỹnh metĩndjwỳnh karõ krãptĩ nhipêx ne krĩrax tãmkam kikre kunĩkôt umjuw. Nhym arỳm omũn mekam kaprĩre ne. \v 17 Ne kam mebê idjaer bikprõnh djàkam memã kabẽno ku'ê. Me kukjêro ku'ê. Memã 'ã karõo ku'ê. Me bajtem kute Môjdjê kabẽnkôt amim Metĩndjwỳnh mar jadjwỳmã 'ã ujarẽnho ku'ê. Ne akati kunĩkôt me krãptĩ kute djwỳ jamỳnh djàkam memã 'ã ujarẽnho ku'ê. \p \v 18 Nhym kam apỹnh me kukràdjà tũm'ã ujarẽnh djwỳnh arỳm Paur'ỳr bôx ne kabẽn ma. Me ja ne me mebê epikurêju kukràdjà'ã ujarẽnh ar ba. Nhym ate me jadjwỳ ne mebê exoko kukràdjà'ã ujarẽnh ar ba. Amẽ me ja ne me Paur'ỳr bôx ne kabẽn man kam arỳm abenmã kum, \p —Je tô, mỳj ne kabẽn krãptĩja bit kute me bamã arẽnhmã? ane. Nhym me kwỳ 'ã abenmã kum, \p —Bãrãm metĩndjwỳnh bajtem'ã memã ujarẽnh ar ba, ane. Mỳkam ne me ã abenmã ane? Bir, Paur kute kàj bê memã Jeju'ã ujarẽnh ny jarẽnho bakam. Ne kute kàj bê me tyk akubyn tĩn'ã ujarẽnh ar bakam. Kam ne me ã abenmã ane. \p \v 19 Me ja ne me Paur kabẽn man kam kum kràn arỳm o tẽn krãnhbê Apaku nhimõk'ỳr o bôx. Kam ne me kute aben pydji djà. \v 20-21 Nãm me me aben pydji djàkam Pauro bôx ne arỳm kum, \p —Dja ga prĩne me imã arẽ. Aje memã me kukràdjà ny jarẽnhja mỳj ne kraxkam kute? Be, ga bôx ne atemã me kukràdjà jarẽ. Mỳj'ã ne ga arẽ? ane. Be, krĩraxbê Atẽnakam me krĩ tũm kunĩmẽ me bôx ny kunĩmẽ ne me mã akati kunĩkôt abenmã ujarẽnhbit. Me abenmã apỹnh me ujarẽnh ny jarẽnho babit nàr me me maro krĩbit. Ne atemã mỳjja kupênh kêt. \p \v 22 Nãm me Paur kukij nhym arỳm me aben pydji djàbê Apaku nhipôkri kàjmã djan memã kum, \p —Krĩraxbê Atẽnakam me akrĩ ga me aje apỹnh me anhõ we metĩndjwỳnh krãptĩ mar prãmkumrẽx. Arỳm ne ba omũ. \p \v 23 Be, nã bãm me anhõ kikre kabe'ã tẽn apỹnh me õ mỳjjamã kute amijarẽnh djà kumexja pumũnho tẽn kam kẽn ja'ỳr ikato. Me anhõ we metĩndjwỳnh mar djà'ã kẽn jamã ikato. Ga me akabẽn'ã kẽn no'ôk ne. Kamã ne ga me, “Gu me baje metĩndjwỳnh mar kêtjamã rax jarẽnh djà kadjy ne gu me kẽn ja dji”, ane. Be, me ga ne ga me kum kẽn djir kajgo. Aje Metĩndjwỳnhkumrẽx mar kêtkam ne ga me aje kẽnja djir kajgon kum amijarẽnh kajgo. Be, ba ne ba arỳm ije tãmja mar. Ije Metĩndjwỳnhkumrẽx mar. Dja ba Metĩndjwỳnhkumrẽx'ã me amã ajarẽ ga me ama. \p \v 24 Be, ta ne pykamẽ kam mỳjja kunĩ nhipêx. Pykakam mỳjjamẽ kàjkwakam mỳjjamẽ kunĩmã Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne kute o ỹr. Kunĩmã Bẽnjadjwỳr djwỳnhkam djãm me kute kum kikre nhym Metĩndjwỳnh kam ỹrmã got? \v 25 Nàr djãm mỳjja 'õ Metĩndjwỳnh nhõ kêt ga me kam aje kum õrmã? Kati. Be, ta ne kute memã tĩn jangjênh ne memã àkôr jangjênh nhym me ar ba. Ta ne memã mỳjja kunĩ nhõro nhỹ. \p \v 26 Apỹnh me ba djà kunĩkôt me bakunĩ me banhingêt djwỳnh pydji nhym Metĩndjwỳnh adjàkamã ipêx. Nhym kam ô'ã pyka kunĩkôt me ajmàn kam ar ba. Metĩndjwỳnh amim me kukãm apỹnh me bixadjwỳr djà'ã karõ. Amim apỹnh akati'ã karõ nhym kôt me aben kukãm apôx. Nhym me kukãm amim apỹnh me ba djà'ã karõ nhym me kam aben kukãm apôx ne arỳm kam ar ba. \p \v 27 Mỳj kadjy ne me ipêx? Bir, me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh jabejmã ne me ipêx. Me gop kute amim mar ne kum katormã ne me ipêx. Djãm kute me bajõmã kre rax got? Kati. \v 28 Metĩndjwỳnh me bamẽ amijo kajkep. Kute me bamẽ amijo kajkepkam ne gu me batĩn ne amingrẽk ne amirĩto baba. Ikabẽnja kôt me akukràdjà jarẽnh djwỳnh kwỳ amrẽbê: ã memã ane. Ne memã kum, “Gu me babê Metĩndjwỳnh kra”, ane. \p \v 29 Be, ta ne kute me banhipêx gu me babê ta krakam kwãrĩk wãnh ga me amim, “Be, me ê mex ne umarkôt ne me kute Metĩndjwỳnh karõ nhipêx. Kẽn karỳro nàr kryt jakao nàr kẽno me kute ipêx mex”, kwãrĩk wãnh ga me ã amim anhỹr kêt. Metĩndjwỳnh ta kute me banhipêxkam kwãrĩk wãnh ga me amim anhỹr kêt. \v 30 Be, amrẽbê me kute mar kêtkam ne me ã amim anhỹro ba nhym Metĩndjwỳnh ate krã. Ne kam ajbir jakam pyka kunĩkôt me kunĩmã kum, “Me on amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren iwỳr amijo akẽx”, ane. \p \v 31 Be, dja ĩ pyka kunĩkôt me kunĩmã axwe pãnh jarẽn katàt memã o pãnhkumrẽx. Kute kukwakam memã axwe pãnh jarẽnh kadjy ne arỳm amijo Jeju pytà. Arỳm kadjy kukãm 'ã akati jarẽnh mãmdji. Me kunĩ kute kum kator ne mar kadjy ne Metĩndjwỳnh arỳm akubyn o tĩn. Me kute tãmwã kute memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnhkôt mar kadjy ne arỳm akubyn o tĩn. \p \v 32 Nãm ã Paur memã ane nhym me arỳm aprỳ. Me kute me tyk akubyn tĩn jarẽnh markam ne me kwỳ arỳm aprỳo dja. Nhym me kwỳ kum, \p —Dja ba me ĩ ajte 'ã ama, ane. \v 33 Nhym kam Paur mã mebê tẽ. \p \v 34 Be, tẽm kêtri nhym me kwỳ mã kôt ajkamẽn tu amim Jeju markumrẽx. Me'õja nhidjibê ne Dijoni. Nãm Apakukam me rũnh bikprõnh djàkam me ro'ã rax. Me'õ nire jadjwỳ idjibê Tamari. Nhym me kwỳdjwỳ ar jakôt tu amim Jeju markumrẽx. \c 18 \s1 Kôritukam memã Jeju'ã ujarẽnh kadjy ne ja. \p \v 1 Nhym kam Paur amipãnh krĩraxbê Atẽna mẽn arỳm krĩraxbê Kôritu'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n 'ỳr bôx. \v 2 Ne kam me'õbê idjaer, idjibê Akwire'ỳr bôx. Pykabê Põtukam ne rwỳk djà. Amrẽbê ne krĩraxbê Rômakam prõmẽ ro'ã ar ba. Pykabê Itarijkam ne krĩraxbê Rôma. Prõbê Prixira. Ar kam ar ba: nhym kam bẽnjadjwỳr raxbê Kraôdjô mebê idjaer kunĩ jano. Krĩraxbê Rôma kurũm me ano nhym Akwiremẽ prõ ar arỳm mekôt katon tẽ. Tẽ:n arỳm Kôritukam bôx. Ne kam ar ba. Ar ba: nhym kam Paur arỳm Akwire ar'ỳr bôx. Ne kam ar ũrkwãkam tẽ. \p \v 3 Paurmẽ Akwire ar àpênh djà kute aben pyràk. Ar kubê kubẽkàtio kikre nhipêx djwỳnh. Kam Paur arỳm ar ũrkwãkam tẽn arek kam krĩn ar ro'ã kikre nhipêxo ba. \v 4 Ipêxo ban kam pi'ôk ràràr kunĩkôt mebê idjaer bikprõnh djà'ỳr ban memã 'ã ujarẽnho ku'ê. Nãm mebê idjaermẽ me bajtembê kregudjwỳmã 'ã ujarẽnho ku'ê. Me kukjêro ku'ê, memã 'ã karõo ku'ê. Me kute tu amim Jeju markumrẽxmã memã 'ã karõo ku'ê. \p \v 5 Nhym kam Xiramẽ Ximoxi ar pykabê Mateni kurũm kôt bôx. Nhym Paur no kato:n memã arẽnh prã:mkumrẽx ne mã mebê idjaermã kum, \p —Mrãmri Jejubê me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê Kritukumrẽx anhỹro ba. \v 6 Nãm memã arẽnh prã:m nhym mebê idjaer arỳm kabẽno apanh ne aprỳo ku'ê. Nhym kam Paur kute me kangao amirĩt kadjy amijã kubẽkà karngrõn memã kum, \p —Ba te me abê idjaermã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ ga me mã akabẽno ijapanho aku'ê. Jakam dja ga me te aje Metĩndjwỳnhmã kum, “Be, Paur kute me imã arẽnh kêtkam ne ba me biknor tokry djàkam itokry”, anhỹrmã. Jakam dja ba me bajtemmã tẽn memã arẽ. \p \v 7 Nãm ã memã anen kam arỳm mebê tẽn me'õbê Juxu nhũrkwãmã wadjàn kam nhỹ. Juxu ne amrẽbê Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnho ba. Mebê idjaer bikprõnh djà kuri ne ũrkwã. \v 8 Me bikprõnh djà jakam me õ bẽnjadjwỳrbê Kripu. Paur Juxu nhũrkwãkam ikwã: nhym kam Kripu arỳm tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx. Õ kikrekam õbikwa kunĩdjwỳ tu amim markumrẽx. Nhym bu'ã krĩraxbê Kôritukam me krãptĩ Paur kabẽn man kam tu amim Jeju markumrẽx. Nhym me arỳm Metĩndjwỳnhmã ngômã me angij. \p \v 9 Nhym kam akamàtkam Bẽnjadjwỳr djwỳnh Paur nokam amirĩt nhym omũ. Nhym kum, \p —Kwãrĩk wãnh me umaje abinhikrênh kêt. Dja ga memã akabẽn jarẽnh rã'ã. \v 10 Ba ne ba amẽ amijo ikajkep. Me'õ kute awỳr prõt ne ajo bikẽnh prãm kêtkumrẽx. Be, krĩrax jakam inhõ me ja krãptĩkam ne me'õ kute ajo bikẽnh prãm kêtkumrẽx. Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum ane. \v 11 Nhym kam arek Kôritukam memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho ba nhym arỳm 'ã amex ne 'ã nan ajte 'ã amex apêx. \p \v 12 Nhym akati 'õkam mebê idjaer arỳm akuprõ. Gariju pykabê Akajakam memã bẽnjadjwỳrkam ne me akuprõn kam abenmã Paur kurêtuw. Abenmã kurêtuw ne arỳm 'ỳr prõt. 'Ỳr prõt ne o tỹm ne pa 'amỳn arỳm me kute memã axwe pãnh jarẽnh djàkam o bôx. \v 13 Ne kam me rũnhmã kum, \p —Me'õ ja ne me ibê ikukràdjà kurêo ban me imã, “Be, ikukràdjà jakôt dja ga Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnho aba”, ane. \p \v 14-16 Nhym Paur kum amijarẽnh 'ỳr nhym Gariju kumrẽx ne memã kum, \p —Je, me'õja ren axwekumrẽx. Ren me'õnh bĩ, nàr ren mỳjjao akĩ ba ren arỳm 'ã me akabẽn ma. Nhym be, ate ga me abê idjaer me akabẽnbito angryk ne me anhidjibito angryk ne me akukràdjà tũmbito angryk ne arỳm o ikunoro aba. Djãm ba ije mỳjja kajgo jakôt memã axwe pãnh jarẽnh got? Rũm me mõn wãnh me akukràdjào aba. Nãm ã Gariju mebê idjaermã anen arỳm me anon bõm me kurẽ. \v 17 Nhym kam me bajtembê kregu kunĩ Xoxinio tỹm. Xoxinibê ne mebê idjaer bikprõnh djàkam memã bẽnjadjwỳr rax. Nãm me o tỹm ne arỳm me kute memã axwe pãnh jarẽnh djàja kabem titik ne. Nhym Gariju ate krã nhỹ. \s1 Prixiramẽ Akwiremẽ Apôr ar'ã ujarẽnh. \p \v 18 Nhym kam Paur krĩraxbê Kôritu tãmkam arek ar ba 'ãtũm ne. Ne kam arỳm Jeju kukwakam me kute abeno kamy arkum, “Ba on”, ane. Ne kam arỳm Prixiramẽ Akwire ar aprôn aro tẽ. Ar pykabê Xirij'ỳr tẽmmã. Ne krĩraxbê Xekrere kumrẽx'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Bôx kêtri ne Paur Metĩndjwỳnhmã amikabẽn pydjin arẽ. Ne kam amikabẽn kôt amijo tẽn arỳm aminhinomã amimẽ nhym me arỳm kum krãnh kê, mebê idjaer kukràdjà kôt. Nhym kam ar nox ne. \p \v 19 Ne tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Epexu'ỳr bôx. Nhym kam Prixiramẽ Akwire ar arek Epexukam ar ba kadjy Paur arkum ire. Arkum iren kam tu arỳm mebê idjaer bikprõnh djàkam tẽn memã Jeju'ã ujarẽnho dja. Me kukjêro dja, memã 'ã karõo dja. \v 20-21 Nhym me kum, \p —Dja ga arek jakam ar aba. Gê kàjbê ajãtũm ga kam amũ tẽ, ane. \p Nhym memã kum, \p —Kati. Djeruxarẽkam mebê idjaer krãptĩ kute aben kajmã'ã amikukràdjà tũm mar kadjy arỳm aben pydji 'ỳr. Ije me aben pydji djà nhõ akati majmã ibôxmã. Ba on me'ỳr. Nhym kam Metĩndjwỳnh kum akubyn itẽm kĩnh jabej ba kam ajte akubyn me awỳr tẽ. Aj, ba on, ane. Ne kam arỳm krĩraxbê Epexu kurũm tẽ. Ngôkôt tẽ. \p \v 22 Tẽ nhym kam me arỳm krĩraxbê Xedjarekam kà nhô nhym kam wabi, krĩraxbê Djeruxarẽ'ỳr wabin kam 'ỳr bôx. Ne kam me kute amim Jeju mar pa krij. Me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja pa krij ne memã kabẽn mex jarẽ. Ne kam krĩraxbê Ãxiki'ỳr tẽ. 'Ỳr tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. \p \v 23 Ne kam kam ar ba kàjbê 'ãtũm ne ajte tẽ. Tẽ:n kam pykabê Garaxakôt tẽ. Ne kam pykabê Bridjakôt tẽn apỹnh Jejukôt me ba djwỳnh djàri kunĩkôt memã tỳx jangjênho tẽn mã memã kum, \p —Gora tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx. Kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt, anhỹro tẽ. \p \v 24 Nhym kam mebê idjaer'õ nhidjibê Apôr arỳm krĩraxbê Epexukam bôx. Krĩraxbê Arexãkam ne rwỳk djà. Nãm kabẽn mexkumrẽx ne kute Metĩndjwỳnh kabẽn'ã pi'ôk no'ôk mar mexkumrẽx. Kute memã arẽnh mexkumrẽx nhym me kàtàm te kute kabẽno itymãn kam kutã amikabẽno biknoro nhỹ. \v 25 Apôr Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju'ã prĩne me bakukãmãre kabẽn kukràdjà mar mexkumrẽx. Ne kam no kator mex ne prĩne katàt memã kabẽn jarẽnh mexkumrẽx. Ne kam Djuão kute Metĩndjwỳnhmã ngômã me angjênhkam me kabẽnbit ne kute mar. Kute ja nhijukri Jeju'ã ujarẽnh kunĩ mar kêt. \p \v 26 Apôr ja ne Epexukam bôx ne kam mebê idjaer bikprõnh djà'ỳr tẽn 'ỳr wadjàn arỳm memã 'ã ujarẽnho dja. Nãm kum me uma kêt ne memã 'ã ujarẽnho dja. Nhym kam Akwiremẽ Prixira ar arỳm 'ã ujarẽnh man arỳm o tẽn kum arẽnh mex. Apôr kute Jeju'ã ujarẽnh mar kêtja kum arẽnh mex. \p \v 27 Nhym kam kute pykabê Akajamã tẽmmã nhym Jeju kukwakam me kute abeno kamy arỳm memã pi'ôk no'ôk ne. Kute Akajakam Jejukôt me ba djwỳnhmã õr kadjy ne memã pi'ôk no'ôk ne arỳm Apôrmã kungã. Pi'ôkkam ne me memã 'ã karõn memã kum, \p —Dja ga me tu Apôro anhõbikwakumrẽx, ane. Nhym kam Apôr me'ỳr tẽn me'ỳr bôx. Ne kam arỳm me kute amim Jeju marjamã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Nhym kam me arỳm tu Apôro õbikwakumrẽx. Amrẽbê ne Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩkumrẽx ne memã amak bô nhym kam me arỳm tu amim Jeju markumrẽx. Nãm me Apôro õbikwakumrẽx nhym kam memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ: nhym kam me arỳm amũ amim mar kamẽn kabẽn mar rax ne. \p \v 28 Nãm mã mebê idjaermã me kukãmãre kute Kritu'ã pi'ôk no'ôk jarẽn mã memã kum, \p —Be, pi'ôkkam Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê Kritu kute amijo anhỹrmã kôt ne Jeju arỳm ã amijo ane. Be ga, mrãmri pi'ôk kôt Jejubê me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatikumrẽxja pumũ. Mrãmri kubê Kritukumrẽxja pumũ, ane. Nãm me krãptĩ nhipôkri ã memã kabẽn mex jarẽnho ane nhym mebê idjaer te: kute kabẽno itymã te o anen amikabẽno biknoro nhỹ. \c 19 \s1 Paur Epexukam Jeju'ã ujarẽnh. \p \v 1 Nhym Apôr arek krĩraxbê Kôritukam ar ba nhym Paur arỳm atỳx kôt tẽ. Tẽ:n kam krĩraxbê Epexu'ỳr bôx. Ne kam Kritu nhõ me ja kwỳ'ỳr bôx. Ar ja ne ar kute Metĩndjwỳnhmã ngômã me angjênh djwỳnhbê Djuão kabẽnbit mar. \v 2 Nãm ar'ỳr bôx ne arkum, \p —Ar aje tu amim Kritu markumrẽxkam djã ne Metĩndjwỳnh Karõ ar ajamỳn ar ajo ba? ane. \p Nhym ar kum, \p —Kraxje me'õ kute ar imã Metĩndjwỳnh Karõ'ã ujarẽnh kêtkam ne bar ije mar kêtkumrẽx, ane. \p Nhym Paur arkum, \p \v 3 —Be, me kute Metĩndjwỳnhmã ngômã ar ajangjênhkam mỳj ne me kute o amirĩt kadjy ngômã ar ajangij? ane. \p Nhym ar kum, \p —Be, nã bãm ar arỳm amikam ikaprĩren wãnh ijaxwemã inhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Kute jao amirĩt kadjy me ngômã ar ijangij. Nãm ã Djuão ngômã me angjênho ane, ane. \p \v 4 Nhym kam Paur arkum, \p —Mrãmri ne me amikam kaprĩren wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Jao amirĩt kadjy Djuão ngômã me angij. Kamã ne memã kum, “Be, itotokbê ne me'õ bôxmã. Tãmwã dja ga me tu amim markumrẽx”, ane. Kritubê Jeju'ã ne ã memã ane. Nãm ã Paur arkum ane \v 5 nhym ar arỳm kuma. Ne kam ar tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju markumrẽx nhym arỳm kum ngômã ar angij. \p \v 6 Ne kam ar krã'ã aminhikra jadjuw nhym Metĩndjwỳnh Karõ arỳm ar 'amỳ. Nhym ar arỳm apỹnh ar kute me kabẽn mar kêtkam kabẽn jarẽnho dja, Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnho dja. \v 7 Kute ngômã ar angjênh ja ne Ar kubê 12 pyràk. \p \v 8 Nhym kam Paur aben tã mebê idjaer bikprõnh djàkam tẽn kum me uma kêt ne memã 'ã ujarẽnho ku'ê. Nãm aben tã Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo ba'ã memã ujarẽnho ku'ê, memã 'ã karõo ku'ê. Nhym me kwỳ amim, “Mrãmri kabẽnkumrẽx”, anhỹro krĩ. Nhym arỳm 'ã mytyrwỳbê 3 apêx. \v 9 Nhym ate, me kwỳ ta arỳm amakkre kêt ne arỳm kabẽn mar kêt ne me krãptĩ nhipôkri kabẽn punuo dja. Ne memã kum, \p —Djãm Jejukôt me kute amijo bakam mex got? Arkati, anhỹro ku'ê. Nhym kam Paur mebê Jeju nhõ me jao tẽn arỳm me kàxã meo krĩ. Me'õbê Xiranu kute memã me kukràdjà jarẽnh djàkam meo krĩ. Akati kunĩkôt memã ujarẽnho krĩ. \v 10 Nãm aben tã meo krĩ nhym me'ã amex ne ajte 'ã na ne ajte 'ã amex ne ajte 'ã na apêx. Apêx nhym kam pykabê Adjijkam me õ krĩ kunĩkôt ne me arỳm Paur kabẽn ma. Mebê idjaermẽ me bajtembê kregudjwỳ ne me Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju'ã ujarẽnh ma. \p \v 11 Nhym Paur Metĩndjwỳnh kukwakam arỳm apỹnh mỳjja pumũnh kêt djàri ipêxo ba. Nãm me punuo mexo ba. \v 12 Nãm ipêxo ba nhym me me ĩjarop kukõnh djà, nàr me õ kubẽkà Paurmã o mõn o kupê. Ne kam apỹnh me punu djàri memã o mõ nhym me punu kunĩ arỳm mex ne. Nhym me karõ punu kunĩ arỳm memã ire. \p \v 13-14 Nhym mebê idjaer kwỳja ne ar Epexukam ate ar babit ne arek krĩ kêt. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr'õ nhidjibê Xewa ne ar kunĩ jadjuw. Ar kubê 7. Xewabê ne mebê idjaer'õ. Kra ar ta ne amijo me karõ mar mexo ba. Ar me karõ punu kute meo ba'ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju nhidji jarẽn kum, \p —Bar Jeju kukwakam amã ikabẽn. Paur kute kàj bê Jeju'ã memã ujarẽnhja ba kukwakam amã ikabẽn. On kum anhire. Nãm ar ã memã anhỹro ba. \p \v 15 Ne kam ar bit kute me'õ jakam me karõ punu janormã kum Jeju nhidji jarẽnh kajgo. Nhym me karõ punu arỳm ar aêrbê arkum, \p —Jeju ije kabẽn mar ne Paur ije kabẽn mar. Nhym be, ar ga djãm ije ar akabẽn mar got? ane. \v 16 Nhym me'õja me karõ punu kute o baja arỳm tu aro arĩ ne ar titiko tẽ. Nãm aro tẽn prĩne ar ôm ne. Ne arỳm Ar kubê ar õ kubẽkà kadjôn o pôx. Ne ar par punu nhym ar kajgo mã kikre kurũm prõt ne. \p \v 17 Nhym kam me ar arẽnho ipôk ne. Nhym me kunĩ arỳm kuma. Mebê idjaermẽ me bajtembê kregumẽ krĩraxbê Epexukam me ja kunĩ arỳm kuma. Me kunĩ arỳm umaje madjà kretin Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju ra:xkumrẽxmã kato. \v 18 Nhym kam me krãptĩ kute tu amim Jeju markumrẽxja bôx ne tu amijaxwe djàri arẽnho amirĩtkumrẽx. \p \v 19 Nhym kam mebê wajanga krãptĩ aben totokmã amidjudjy'ã pi'ôk no'ôk jao bôx. Ne kam me kute amidjudjy kangao amirĩt kadjy me ipôkri kum kuton kam kurẽ nhym kumex ne. Mỳj ne pi'ôk pãnh kute nhym me kum kuto? Bir, pãnh ra:x. Kryt jakao ngônhponho pi'ôk kaprĩ krãptĩ:, aben 'ã akre kubê 50.000. Nhym me tu kum pi'ôk kurên arỳm kuwykam kunĩ rẽ nhym xêr. \fig |src="cn02002B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 19.18-19" \fig* \v 20 Nhym kam me arỳm tỳx ne amũ memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho kumex nhym me krãptĩ kum kĩnh nhym me kute tu amim Jeju markumrẽxja arỳm krãptĩ: ne. \p \v 21 Nãm me ã o ane nhym Paur õkre kadjwỳnhbê arỳm amim pry karõ djà djirkumrẽx ne amim, \p —Ba pykabê Matenimẽ Akajamẽ 'ỳr tẽn kam me omũ. Dja ba anen kam arỳm Djeruxarẽmã tẽ. Ne kam krĩraxbê Rômamãdjwỳ itẽm prãmkumrẽx, ane. \v 22 Ne kam amikukãm Matenimã õ àpênh amãnhkrut jano. Nãm Ximoximẽ Eraxu ar ano. Ne kam arek pykabê Adjijkam ar ba rã'ã. \s1 Temexu kute me krãptĩ:mã Paur kurê'uk. \p \v 23 Paur ar ba: nhym kam krĩraxbê Epexukam me krãptĩ arỳm ngryk ne kangao kumex. Be, Temexu kute me krãptĩbê me kute amim Jeju mar kurêkam me arỳm ngryk ne. \v 24 Temexubê kryt jakao kikre kryre nhipêx djwỳnh tũm. Kute kikreti pyràk ne kikre kryre nhipêxo ba. Kikretikam ne me amrẽbê Djijanamã amijarẽnh djà. Djijanabê ne me õ metĩndjwỳnh kajgo'õ. Nãm kryt jakao kikre kryre nhipêxo ba. Ne kam kute memã õr pãnh pi'ôk kaprĩ jamỳn õ àpênhmã kungã. Pi'ôk kaprĩ rũ:nh ne amỳn memã kungã. \fig |src="HK031G.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 19.23-41" \fig* \p \v 25 Nhym me krãptĩ jadjwỳ kute ar mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxo ba. Nhym Temexu õ àpênh jao akuprõn metĩndjwỳnh karõ nhipêx djwỳnh krãptĩ jadjwỳo akuprõn memã kum, \p —Ẽ, ar ikabẽn ma. Gwaj badjàpênh djà ja djô'ã ne gwaj mã banhõ pi'ôk kaprĩ kumex jamỳ. Tãm ne gar arỳm ama. \v 26 Ẽ, arỳm ne gar Paur kute ar amijo ba kôt omũn arỳm kabẽn kôt ama. Djãm krĩrax jabê Epexukambit ne ar kabẽn ba? Kati, pykabê Adjijja kunĩkôt ne me krãptĩ:bê metĩndjwỳnh karõ nhipêxja kurêo ban kubê ar meo akẽxo ba. Nãm arĩk memã kum, “Djãm metĩndjwỳnh karõ nhipêxjabê Metĩndjwỳnhkumrẽx? Arkati. Kubê Metĩndjwỳnh kêtkumrẽx”, anhỹr o ba. \p \v 27 Be, dja Paur memã ja jarẽnho ba rã'ã nhym me krãptĩ arỳm me baje metĩndjwỳnh karõ nhipêxja kanga. Djijana nhõ kikretidjwỳ dja me kum kĩnh kêt. Be, Djijanabê me banhõ metĩndjwỳnh raxkumrẽx. Pykabê Adjij kunĩ, kam me kunĩ kum rax jarẽnho ba. Pyka kunĩkôt apỹnh me ba djàkam me kunĩ: kum amijarẽnho ba. Dja me Paur kabẽn man kôt ar amijo ban arỳm Djijanamã amijarẽnh krãta. Nãm ã Temexu memã ane. \p \v 28 Nhym me kute amijã kabẽn ja markam arỳm ngry:k ne kàj bê abenmã kum, \p —Epexukam me batĩndjwỳnhbê ne Djijana. Djijana raxkumrẽx. Epexukam me banhõ metĩndjwỳnhbê ne Djijana. Djijana raxkumrẽx anhỹro kumex. \v 29 Nhym me kam me ja djô'ã kikrepdjitã abenkam kanga:o kumex. Ne kam arỳm Gajumẽ Arxaku ar pa 'amỳ. Pykabê Matenikam ne ar abatành djà. Paurmẽ ro'ã ar Epexukam bôx. Nhym me ar pa 'amỳn aro tẽn me bikprõnh djàtimã aro wadjà. \p \v 30 Nhym Paur kute aben nêje me akre kadjy bit me kanga katikôt àrmã. Nhym Jejukôt me ba djwỳnh arỳm akubyn Paur nê. \v 31 Be, pykabê Adjijkam me bẽnjadjwỳr kwỳ Pauro õbikwa tũm. Ar jadjwỳ Paur nên kum, \p —Kwãrĩk wãnh me bikprõnh djàtimã adjàr kêt, ane. Me kute o bikẽnh karõ ne ar nê. \p \v 32 Nhym me bikprõnhja ar kanga prõt ne ba. Djãm me krãptĩ kute me kanga kraxkôt mar got? Kati. Nãm me apỹnh kabẽn ne. Me kwỳ 'ã me kabẽn ja jarẽnho amra. Nhym me kwỳ 'ã atemã me kabẽn ja jarẽnho amra. \v 33 Nhym mebê idjaer arỳm Arexãrimã 'ã karõ. Kute me nêje me kunĩ kukràmã ne me kum 'ã karõ. Nhym me binhikrênh kadjy te: memã ikra bẽno dja. Nãm bit kute mebê idjaer nêje me bajtemmã kabẽnmã. \v 34 Nhym me arỳm Arexãribê mebê idjaer'õ kôt omũ. Omũn arỳm kàj bê kabẽno tuknĩn mã abenmã kum, \p —Epexukam me banhõ metĩndjwỳnhbê Djijana raxkumrẽx. Nãm me ã anhỹro kumex nhym arỳm me'ã myt ky:n me'ã ora amãnhkrut apêx. \p \v 35 Nhym kam krĩraxkam me'ã pi'ôk no'ôk djwỳnh raxja arỳm bôx ne memã kabẽn nhym me arỳm anhikrê. Nhym kam memã kum, \p —Krĩraxbê Epexukam me ar abaja, gu me ba ne gu me babê metĩndjwỳnh raxbê Djijana nhõ kikretio djuw mex djwỳnh. Djijana karõ ne mrãmri kàjkwa kurũm ruw. \v 36 Gu me babê o djuw mex djwỳnh nhym pyka kunĩkôt me kute me bamar. Me kute me bamarkam ga me ren tu anhikrên adjàkrê kêtkumrẽx. \p \v 37 Be, ga me jakam aro abôxja djã ne ar me banhõ metĩndjwỳnh nhõ kikretikam mỳjja'õo akĩnh got? Nàr djãm ar kute me banhõ metĩndjwỳnh'ã kabẽn punu'õ jarẽnh got ga me ar'ã ajatom ne? Kati. Nã gãm me jakam ar jao abôx kajgo. \v 38 Be, dja Temexumẽ metĩndjwỳnh karõ nhipêx djwỳnh ar kute ar arẽnh prãm, wãnh ne memã axwe pãnh jarẽnh djà dja. Myt ja tãmkam ne memã pãnh jarẽnh djwỳnh kam memã nhỹ. Gê Temexu ar 'ỳr aro bôx ne kum ar arẽ. Kam ne me kunĩ kute abenmã axwe jarẽnh djà. \p \v 39 Nàr me aje mỳjja 'õdjwỳo aben mar prãm jabej dja ga me tu me bakukràdjà kôtbit akuprõn o aben ma. \v 40 Be, jakam me banhõ bẽnjadjwỳr rax arỳm me bamã uma. Me bakangatikam kute me bamã pãnh jarẽnh arỳm me bamã umakumrẽx. Godja bẽnjadjwỳr rax abej me bakukjêr jabej gu me bakangati ja'ã te: baje kum amijarẽnhmã, te: aminêje kum bakabẽnmã. \v 41 Nãm ã me'ã pi'ôk no'ôk djwỳnh rax memã ane. Ne kam memã kum, \p —Aje, me on ajmà, ane. Nhym me arỳm ajmà. \c 20 \s1 Paur Matenikam tẽm ne kam Krexakam bôx 'ã ujarẽnh. \p \v 1 Me kangati apêxkam Paur arỳm amiwỳr Jejukôt ba djwỳnh 'uw nhym me arỳm bôx. Nhym kam meo rôrôk ne memã kum, \p —Ba on pykabê Mateni 'ỳr. Gora ar amim Jeju mar tỳx ne 'ã adjukanga kêt, ane. Ne kam me kurũm pykabê Mateni'ỳr tẽ. \v 2 Nãm 'ỳr tẽ:n kam apỹnh Jejukôt me ba djàri me omũnho tẽn me tỳxmã memã 'ã karõn memã kum, \p —Dja gar tu amim Jeju mar tỳxkumrẽx, anhỹro tẽ. Nãm ã memã anhỹr kumexo tẽ. Ne tẽ:n kam arỳm pykabê Krexa'ỳr bôx. \v 3 Ne kam arek kam ar ba nhym 'ã mytyrwỳ amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. Nhym kam bit kute ngôkôt pykabê Xirij'ỳr tẽmmã. Nhym mebê idjaer bit kute kam o arĩmã. Nhym kam ate pykabê Matenikôt amipry karõ djà dji. \p \v 4 Nhym kam me kwỳ Paur kôt tẽmmã. Pykabê Mateni katikôt tẽmmã. Pykabê Xirij'ỳr ne kôt tẽmmã. Xopatu Paur kôt tẽmmã. Piju ne Xopatu dji. Krĩraxbê Berêjakam ne abatành djà. Nhym Arxakumẽ Xekunu arkôt tẽmmã. Krĩraxbê Texarônikakam ne ar abatành djà. Nhym ajte Gajudjwỳ kôt tẽmmã. Krĩraxbê Tebikam ne abatành djà. Nhym ajte Ximoxidjwỳ kôt tẽmmã. Nhym ajte Xikikumẽ Krôpimu ar adjwỳnhdjwỳ kôt tẽmmã. Pykabê Adjijkam ne ar abatành djà. Paurkôt ar mõr ne ja. \v 5 Xopatu ar ar ikukãm tẽn krĩraxbê Krôwadjikam ar ikam ama. Badjwỳ Paur kôt tẽ. Ba ibê Ruka. \p \v 6 Apỹnh akati wãkam ne mebê idjaer amikukràdjà kôt djwỳponhbit kuro ba. Nhym ar ijã akati wã apêx bar krĩraxbê Pirpu kurũm, pykabê Matenikam krĩraxbê Pirpu kurũm inox ne tẽ. Tẽ: nhym kam ar ijã akatibê 5 apêx. Bar kam krĩraxbê Krôwadjikam Xopatu ar'ỳr bôx. Ne kam ar iba: nhym kam ar ijã akatibê 7 apêx. \s1 Juxiku tỹm ne tyk nhym kute akubyn o tĩn. \p \v 7 Nhym arỳm ar ijã pi'ôk kamrêk ne. Nhym Jejukôt me ba djwỳnh arỳm akuprõ, djwỳ kokjêr kadjy. Jeju kute aminhĩ'ã djwỳ jakren kokjêrja tãm ne ajte kute 'ã akren kokjêr ne krẽn kadjy akuprõ. Nhym Paur arỳm kàj bê memã 'ã ujarẽnho dja. Akati nhym tẽm kadjy ne 'ã ujarẽnh 'iryo dja. 'à ujarẽnho dja: nhym kam me'ã akamàt kô ipôkri. \p \v 8 Atemã kikrekam ne me bikprõnh djà. Kikre amãnhkrut ne ikjêkêt ne me aben nhiby ipêx. Kỳjrũm kumoka'êkam ne me nhỹ nhym me õ ngônhpôk krãptĩ. \v 9 Nhym me'ã akamàt kô 'iry: nhym me'õ nõrny nhidjibê Juxiku kre krã'yr'ã nhỹ. Paur memã ujarẽnh 'iry: nhym Juxiku arỳm õtdjwa bĩn mex ne. Nhym arỳm õt mex ne e u:n mõn tu:k ane. Pykabê mõn tỹm nhym me 'ỳr ruw ne kumỳ nhym arỳm ty. \p \v 10 Nhym Paur arỳm 'ỳr ruw. Ne tu tykja nhiby tỹm ne 'amỳnh tỳx ne. Ne memã, \p —Kwãrĩk wãnh ga me kam atĩn prãm kêt. Arỳm ajte tĩn ne, ane. \v 11 Ne kam akubyn wabin arỳm djwỳ kokijn õ kwỳ krẽno nhỹ. Õ kwỳ krẽn pan ajte memã ujarẽnhmo krax. Ne o nhỹ: nhym arỳm me'ã õkrẽn'ãnh kàr mex ne. Nhym kam arỳm tẽ. \v 12 Nhym me ũrkwãmã nõrny akubyn tĩnjao tẽ nhym arỳm mexkumrẽx ne. Nhym kam me arỳm kĩ:nhkumrẽx ne. \s1 Paur kute Epexukam meo ba djwỳnhmã amijarẽnh. \p \v 13 Nhym kam Paur kute bamẽ Xopatumẽ ar ijo mõrmã ar imã 'ã karõ. Ba ibê Ruka. Nãm ar imã, \p —Ba dja ba pykakôt krĩraxbê Axô'ỳr tẽ. Dja ba 'ỳr bôx ne arỳm ar akôt kàraxkam amũ tẽ, ane. Ne kam pykakôt tẽ. Ar ba ne bar kàraxkam tẽ. \v 14 Tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Axô'ỳr bôx nhym arỳm ar ikôt bôx. Ne kam ar ikôt kàraxmã wadjà. Bar kam krĩraxbê Mixini'ỳr tẽ:n kam 'ỳr bôx. \p \v 15 Ne kam ajte ngôkôt tẽ. Tẽ: nhym ar ijã akati. Bar ajte tẽ:n arỳm apêxtibê Kuju'ãnh tẽ. Ne ajte tẽ: nhym ajte ar ijã akati. Bar tẽ:n arỳm apêxtibê Xamu'ãnh tẽ. Tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Krodjirkam bôx. Ne kam amikrà:n kam ajte ngôkôt inox ne mõ. Nhym ajte ar ijã akati. Bar kam tẽ:n arỳm krĩraxbê Miretukam bôx. \v 16 Ar ibôx kêtri Paur ar imã, \p —Gwaj krĩraxbê Epexu jaà'ã tẽ. Ba ren kam tẽn pykabê Adjijkam amikrà:, ane. Adjijkam ne krĩraxbê Epexu. Nãm mebê idjaer bikprõnh djà nhõ akatibê Pẽxiko majmã Djeruxarẽ'ỳr bôxmã. Kam ne amikrà kêt ne tẽ. \p \v 17 Bar krĩraxbê Miretukam bôx nhym Paur arỳm amũ krĩraxbê Epexukam memã amikabẽn jano. Nãm memã kum, \p —Gê amrẽ me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnh mõ. Me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio bajao ba djwỳnh amrẽ mõn ipumũ, ane. \v 18 Nhym me arỳm wãm kabẽno tẽn o bôx ne memã arẽ nhym me arỳm kuma. Ne kam arỳm Paur'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nhym memã kum, \p —Be, akmere ar, jakam dja ba tẽ. Ne kam arỳm ar amã ikabẽn jarẽ. Be, nã bãm katàt ar amijo iba rã'ã gar arỳm ipumũn ima. Me anhõ pykabê Adjijkam ibôx totokbê gar katàt ije amijo ibakôt ipumũnhmo krax ne jakam aje ikatàt kôt ipumũnh rã'ã. \p \v 19 Djã nã bãm Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã idjàpênh kêt? Nã bãm amijo ingrin akrànmã kum idjàpênh rã'ã ne. Ba kum idjàpênh ar iba nhym me axwekam irerek iwỳr bôx ba mekam imỳr iba. Nhym mebê idjaer mã: amim ijã karõn ar ijo bikẽnho ba, ba kam itokry kumex. \p \v 20 Djã ne ba ar abê Metĩndjwỳnh kabẽn'õ nên ar amã arẽnh kêt got? Kati. Ar aje mar mexo amũ amikamẽnhmã ne ba ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn kunĩ jarẽ. Nã bãm ar akrãptĩ nhipôkri ar amã arẽ. Ne ajte ar anhũrkwãkôt ar amã arẽnho iba. \p \v 21 Nã bãm me abê idjaermã arẽn ajte me abajtembê kregumã arẽ. Ne mã: ar amã, “Ar amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx ne tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markumrẽx.” Nã bãm ã ar amã ane. \p \v 22 Nhym arỳm jakam Metĩndjwỳnh Karõ mã: Djeruxarẽ'ỳr itẽm'ã imã karõo dja ba te imàtmã. Mỳj dja wãkam ikam nẽ? Kon. Ije mar kêt. \v 23 Be, krĩrax kunĩkôt ne me Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam imã kabẽn jarẽn imã, “Dja me mrãmri abê ijê ga mrãmri amitokry kumex ma”, ane. Jabit ne ba amikadjy kuma. \p \v 24 Be, me kute imã ja jarẽnhkam ne ba ate ikrã. Djãm ba ne ba imã pykakam itĩn kĩnh got? Amrẽbê ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju imã idjàpênh djà'ã karõ. Nãm imã, “Metĩndjwỳnh tu kum me kaprĩ. Djãm me ta ne me axwe kêt nhym pãnh kum me kaprĩ? Kati. Me te axwe kêtmã nhym ta arỳm tu kum me kaprĩn memã ijano ba me axwebê me utàro iba. Tãm dja ga memã arẽnho aba gê me kuma.” Nãm Jeju ã imã idjàpênh'ã karõo ane ba kam ije idjàpênh djà inomã mẽnh prã:m. Jabit imã kĩnh. Dja ba inomã kumẽn arỳm ikĩnhkumrẽx. Djãm imã pykakam itĩn kĩnh got? Kati. Jabit imã kĩnh. \p \v 25 Amrẽbê ne ba ar amã, “Arỳm ne Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo ba 'ỳr”, anhỹr ne 'ã kàj bê ar amã idjujarẽnh ar iba. Be, jakam dja gar akunĩ ajte ipumũnh kêt. Ja ne ba kuman 'ã ar amã amijarẽ. \p \v 26-27 Be, djã ne ba ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn kwỳbit jarẽ? Kati. Ba ne ba ar amã kabẽn kunĩ jarẽ. Be, mỳj me ajõ ga dja gar ĩ ijã Metĩndjwỳnhmã kum, “Be, Paur kute imã arẽnh kêtkam ne ba me biknor tokry djàkam akuno”? ane. Be, kati. Ar aje te Metĩndjwỳnhmã ja jarẽnhmã. Ba ne ba ar akunĩmã kabẽn kunĩ jarẽ. Ja dja gar akati jakam aman o abiknor kêt. \p \v 28 Ije ar amã ja jarẽnhkam dja gar ajaxwe kêt kadjy amijãno djan me axwe kêt kadjy me omũnh 'ãno dja. Metĩndjwỳnh Karõ ne arỳm ar ajã meo ba djwỳnh rẽ. Ar ajã me kute Jeju maro ba djwỳnh rẽ. Ga, mrykĩ'ãtomti pumũnh djwỳnh mã mryo djuw mexo baja pumũ. Ar abê me kute Jeju maro aba djwỳnhkam dja gar omũnh djwỳnh kudjwa mã memã kabẽn jarẽnho aba. Kamrô prõtkam ne Metĩndjwỳnh arỳm me axweo pãnh. Ta kute o pãnhkam dja gar ikabẽn kôt me omũnh 'ãno dja. \p \v 29 Be, dja ba tẽ nhym itekrekam dja me axwe ar awỳr bôx gar abenkam akà. Ga, rop djàkrê mrykĩ'ãtomti katikôt ngjêxja pumũ. Nãm kwỳ pa nhym umaje kunĩ ajmà. Me axwedjwỳ dja me wangij ne Jeju bê ar akwỳo akẽx gar akwỳ mekôt ajaxwe. \v 30 Djãm me kàtàmbit kute ã ar ajo anhỹrmã? Kati. Ar akwỳ dja gar Jeju bê amijo akẽx ne arỳm ajaxwen Metĩndjwỳnh kupa'ã memã 'ã ajarẽ. Nhym kam me kwỳ arỳm ar amaro ban arỳm ar akôt axwe. \p \v 31 Kam, me kute amiwỳr ar ajõo akẽx kêt kadjy dja gar me 'ãno dja. Kwãrĩk wãnh ikabẽno ajamak kêt kati kêt. Nã bãm akatikam ar abê me uma. Ne ajte akamàtkam ar abê me uma. Ne ajte imỳrkam ar abê me uma. Ne ar akunĩbê me umao iku'ê: nhym arỳm amexbê 3 apêx. Kwãrĩk wãnh ikabẽno ajamak kêt kati kêt. \p \v 32 Be, akmere ar arỳm itẽm 'ỳr. Jakam ba arỳm Metĩndjwỳnhmã ar ajo a'uw. Gêdja ar ajo bakumrẽx. Dja gar kabẽn ma nhym arỳm ar amã ajamak mex jangij gar mar mexo amũ amikamẽn arỳm mar rax ne. Metĩndjwỳnh tu kum gwaj bakaprĩ.\f + \fr 20:32 \ft Djãm gwaj ba ne gwaj bajaxwe kêt nhym pãnh kum gwaj bakaprĩ Kati. Gwaj ba ne gwaj te bajaxwe kêtmã. Nhym be, ta ne tu kum gwaj bakaprĩ.\f* Ukaprĩ'ã dja gar kabẽn man arỳm ajamak mexo amũ amikamẽn mar rax ne. Be, dja ĩ Metĩndjwỳnh õ me jamã mỳjja ngã. Dja gar kabẽn ma nhym kute memã mỳjja nhõrmã kôt arỳm ar amã kungã. Ja kadjy ne ba kum ar ajo a'uw. \p \v 33 Be, djãm ba ne ba imã me'õ nhõ mỳjja puro prãm? Kati. Me'õ nhõ kryt jaka nàr kẽn karỳr nàr me'õ nhõ kubẽkà ne imã prãm kêtkumrẽx. \v 34 Be, ba ne ba inhikrao idjàpênho iku'ê. Bamẽ iro'ã ar ar bamẽ ne bar imã mỳjja prãm jabej ba ba inhõ pi'ôk kaprĩo ar amim kuby. \v 35 Mỳj kadjy ne ba ã idjàpênho ane? Bir, dja gar iman arỳm ikudjwa ã adjàpênho anen kam amikutã me õ mỳjja kêtmã mỳjja nhõro aba. Dja gar kam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn ma. Nãm memã kum, “Ga amikutã memã mỳjja ngãn kam arỳm akĩnh ne. Kam akĩnho me kute mebê mỳjja jamỳnhkam kĩnhja jakrenh mex”, ane. Be, ije me amã ikabẽn jarẽnh ne ja. Tãm ne ja. \p \v 36 Nãm ã Paur memã anen kam arỳm kõnkrão nhỹn Metĩndjwỳnhmã kabẽn. Nhym me kunĩdjwỳ Metĩndjwỳnhmã kabẽno nhỹ. \v 37 Nhym kam me Paurkam mỳro kumex ne aben nhitepã o rôrôk ne ine kaô. \v 38 Paur kute memã kum, \p —Jakam dja gar akunĩ ajte ipumũnh kêt, anhỹrkam ne me kaprĩ:re. Ne kam kà nhikwã djà'ỳr kôt mõ. \c 21 \s1 Paur akubyn Djeruxarẽ'ỳr tẽm. \p \v 1 Bar kam mebê tẽn kàraxmã wadjàn amũ mebê inox ne. Ne kam apêxtibê Kux kônh tẽ. Ne tẽ:n arỳm 'ỳr bôx. Nhym kam ar ijã akati. Bar ajte tẽ:n kam apêxtibê Rodji'ỳr bôx. Ne ajte tẽ:n kam krĩraxbê Patara'ỳr bôx. \v 2 Ne kam wabin kàrax 'õdjwỳ jabej ne arỳm kum ikato. Pykabê Penixij'ỳr ne kàrax mõrmã. Bar kum wadjàn ajte inox ne. \v 3 Ne tẽ:n kam amybỳm apêxtibê Xipre pumũ. Ne kam tẽ:n ar idjuge'ãnh amipãnh Xipre mẽn tẽ:n arỳm pykabê Xirij têpo tẽ. Ne tẽ:n arỳm krĩraxbê Xiru'ỳr bôx. Kam ne kàraxkam me kute kàkam jênh kadjàrmã. \p \v 4 Bar kam wabin Jejukôt me ba djwỳnh jabej mõn arỳm me kwỳmã ikato. Ne kam mekam ar iba: nhym kam ar ijã akatibê 7 apêx. Ar ijã akati apêx kêtri ne me Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam Paurmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh Djeruxarẽmã àbir kêt, ane. \p \v 5 Nhym arỳm ar ijã akati apêx bar tẽ. Nhym me kunĩ ar ikôt kàrax'ỳr tẽ. Me mymẽ me niremẽ me prĩremẽ ne me ar ikôt mõ. Ba me mõn arỳm krĩrax kurũm ikato. Ne kam ngô mỳrri ikõnkrão nhỹn Metĩndjwỳnhmã ikabẽn. \v 6 Bar kam memã kum, “Bar on”, anen kam arỳm kàraxmã wadjàn nhỹ. Nhym me akubyn ũrkwãmã akẽx ne. \p \v 7 Bar kam amipãnh krĩraxbê Xiru mẽ. Ne tẽ:n kam arỳm krĩraxbê Tomedja'ỳr bôx. Ne kam ar ije Jeju kukwakam me kute abeno kamy pumũnh kadjy arỳm wabi. Nhym ar ijã akati pydji apêx. \v 8 Nhym akati bar arỳm mebê tẽ. Ne tẽ:n arỳm krĩraxbê Xedjare'ỳr bôx. Ne kam wabin arỳm Piripi nhũrkwãmã wadjà. Amrẽbê ne Piripibê me kute amim Jeju mar o djuw mex djwỳnh'õ. Ar kubê 7 kôt kubê meo djuw mex djwỳnh'õ. Piripi ajte me kute mar kêtjamã Jeju'ã ujarẽnh ar ba. \v 9 Kra ni ne amãnhkrut ne amãnhkrut. Kraxje ar mjên kêt rã'ã. Ar kubê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh. \p \v 10 Bar Piripi nhũrkwãkam nhỹ: nhym ar ijã akati krãptĩ apêx. Nhym arỳm pykabê Djudêja kurũm me'õbê Agabu bôx. Kubê ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh'õ. \v 11 Agabu ar iwỳr bôx ne arỳm Paur pre djà bôn kuby. Ne kam o aminhinỳxmẽ amite djuwpre. Ne kam ar imã, \p —Be, Metĩndjwỳnh Karõ ar amã, “Djeruxarẽkam mebê idjaer dja me ã pre djà djwỳnhja djuwpreo ane. Ne kam arỳm me bajtemmã kanga.” Nãm ã ar amã ane. Nãm ã Agabu ar imã ane. \p \v 12 Bar kuman arỳm tu Paurmã kum, \p —Kwãrĩk wãnh Djeruxarẽmã atẽm kêt, ane. Nhym Jejukôt me ba djwỳnh, Xedjarekam ar ba tũmjadjwỳ ar ikôt ã kum ane. \p \v 13 Nhym Paur ar imã, \p —Mỳkam ne gar amỳro imã ikaprĩ jadjàro dja? Kwãrĩk wãnh me idjuwpre. Godja me wãkam ibĩn jabej. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jejumã idjàpênhkam ibĩn jabej. Kwãrĩk wãnh rã'ã, ane. \p \v 14 Nã bãm ar te: nên kam kum, \p —Aj, Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute amim ajã karõ kôt gê ã ajo tẽmo ane, anen arỳm anhikrê. \p \v 15 Nhym ar ijã akati ja kwỳ apêx bar arỳm amijo atom ne arỳm Djeruxarẽ'ỳr tẽ. \v 16 Nhym Xedjarekam Jejukôt me ba djwỳnh kwỳ ne ar ikôt tẽ. Ar me'õbê Maxõ japrôn ar ikôt o tẽ. Apêxtibê Xiprekam ne abatành djà. Jejukôt ba tũm. Djeruxarẽkam ne õ kikre. Õ kikrekam ar inhỹr kadjy ne ar aprôn aro mõ. \s1 Djeruxarẽkam bôx ne kute Metĩndjwỳnhmã amijo mex. \p \v 17 Bar Djeruxarẽ'ỳr tẽ:n kam arỳm 'ỳr bôx. Nhym Jeju kukwakam ar ikamy ar ipumũn kam kĩnhkumrẽx ne ar imã kabẽn mex jarẽ. \v 18 Nhym ar ijã akati. Bar kam ije Xijagu pumũnh kadjy Paurkôt 'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nhym me kute Jeju nhõ me jao ba djwỳnh kunĩ kam nhỹ. \v 19 Nhym Paur arỳm arkum kabẽn mextire jarẽ. Ne kam arkum apỹnh me bajtemkam àpênh'ã ajarẽ. Kute apỹnh mỳjja nhipêx'ã prĩne ajarẽ. \p \v 20 Nhym ar kute ja markam arỳm Metĩndjwỳnhmã rax jarẽ. Ne kam arỳm Paurmã kum, \p —Be, akmere, ga, mebê idjaer kute tu amim Jeju markumrẽxja arỳm krãptĩ:ja pumũ. Me me'ã akrekam ne mebê 1.000'ã akre krãptĩkumrẽx. Ne kam me kunĩ Môjdjê kukràdjà'ã notỳ:x. \v 21 'à no tỳx nhym me kwỳ arỳm ajã 'êx ne memã ajarẽ. Ne memã kum, “Paur arĩk apỹnh me bajtemkôt ban mebê idjaerbê Môjdjê kukràdjà kurêo ba. Ne mã memã kum, ‘Kwãrĩk wãnh me akra my nhinhu kà rênh kêt ne kwãrĩk wãnh me bakukãmãre kukràdjà mar ne kôt amijo aba kêt’, anhỹro ba.” Nãm me kwỳ ã memã ajã 'êxo ane. \p \v 22 Be, me kwỳ kute ajã 'êxo anhỹrkam dja me mrãmri abôx jarẽnh man arỳm akadjy akuprõ. \v 23 Be, djãm aje mebê idjaerbê Môjdjê kukràdjà kurêo aba? Kati. Gadjwỳ ne aje katàt mar ne kôt ar amijo aba. Me kute katàt aje amijo abakôt amã kator kadjy dja ga ar ikabẽn man kôt amijo tẽ. Be, me babê idjaer ar amãnhkrut ne amãnhkrut arỳm Metĩndjwỳnhmã amijarẽn kum, “Bar Môjdjê kabẽn kôt amã amijo mex.” Nãm ar ã kum anen kam arỳm amijo mex. \p \v 24 Dja ga ar kudjwa Metĩndjwỳnhmã amijo mex ne Môjdjê kukràdjà kôt ar aro'ã akrãnh kênh ne. Dja ga anen kam memã ar akrãnh kênh kunĩo pãnh. Dja mebê idjaer kute amim Jeju mar arỳm kôt apumũn ajã abenmã kum, “Be kati. Nãm me Paur'ã 'êx. Ga, me bakôt kute katàt Môjdjê kabẽn mar ne kôt amijo tẽmja pumũ”, ane. Dja me ã ajã anen arỳm akubyn akam kĩnh ne. \p \v 25 Be, mrãmri dja gu me babê idjaerbit katàt Môjdjê kabẽn man kôt ar amijo baba. Nhym be, me bajtem kute amim Jeju mar dja me me babê idjaer kôt ar amijo ba kêt. Gwaj amrẽbê arỳm me kadjy Môjdjê kabẽn ngrêrebit'ã pi'ôk no'ôk ne memã kum, “Me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxjamã mry bĩn kwãrĩk wãnh krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh mry kamrô krẽn kêt. Mry me kute mut djêo bĩn kwãrĩk wãnh àr ne krẽn kêt. Kwãrĩk wãnh aprõ djwỳnh kupa'ã akurẽ aba kêt. Nàr, kwãrĩk wãnh amjên djwỳnh kupa'ã akurẽ aba kêt”, ane. Gwaj ã memã ane. Kam dja me Môjdjê kabẽn ngrêre jakôtbit amijo ba. Nãm Xijagu ar ã Paurmã ane. \p \v 26 Nhym me'ã akati nhym Paur arỳm me kabẽn man kôt amijo tẽ. Nãm ar amãnhkrut ne amãnhkruto tẽn ar ro'ã Metĩndjwỳnhmã amijo mexmo krax ne. Ne kam ar Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjàn me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnhmã kum, \p —Ar ijã akatibê 7 apêxkam dja bar arỳm amijo mexo ino re. Kam dja bar me kute Metĩndjwỳnhmã mry bĩn kadjy mryo bôx, ane. \s1 Me kute Paur pa 'amỳnh ne uwpre. \p \v 27 Nhym kam ar'ã akatibê 7 apêx 'ỳr nhym mebê idjaer pykabê Adjij kurũm bôxja arỳm Paur pumũ. Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ar ba nhym me omũ. Ne kam me me kunĩmã kurêtuw ne arỳm pa 'amỳ. \v 28 Pa 'amỳn o djan 'ã 'êx ne kàj bê memã kum, \p —Ẽ me abê idjaer, amibêx ne ar ikôt o kangõ. Ota, me'õ ja ne bar arỳm ar amã arẽ. Nãm mebê ar inhõ me wỳnh kurêo ba. Nãm ajte mebê Môjdjê kukràdjà kurêo ba. Nãm ajte mebê kikreti ja kurêo ba. Nãm apỹnh me ba djàri kunĩkôt me kunĩbê kurêo ba. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kreo àpnu. Nãm arỳm amikôt me bajtembê kreguo wadjà nhym Metĩndjwỳnhbê arỳm kikreti kre punure ne. Nãm me ã Paur'ã 'êxo ane. \p \v 29 Be, amũ jakam ne Paur krĩraxbê Djeruxarẽja tãmkam me'õ bajtemmẽ ro'ã tẽ. Idjibê ne Krôpimu. Me bajtem nhõ krĩraxbê Epexukam ne Krôpimu abatành djà. Amũ jakam ne kubajtemjamẽ ar ro'ã tẽ nhym me arỳm ar omũ. Ne jakam Paur kikretikam ar ba nhym me arỳm omũn arĩk 'ã abenmã kum, \p —Be, arỳm ne Paur Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã me bajtemo wadjà. Nhym Metĩndjwỳnhbê arỳm kikreti kre punure ne, ane. \p \v 30 Nãm me anen kam arỳm krĩraxkam me kunĩmã Paur kurêtuw. Nhym me arỳm prõt ne 'ã akuprõ. Ne arỳm Paur pa 'amỳn Metĩndjwỳnh nhõ kikreti kurũm bjêro mõn o katon kam pãnh 'ã ijê. \v 31 Ne kam bit kute Paur bĩnmã o dja. Nhym me'õ arỳm krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr'ỳr tẽ. Bẽnjadjwỳr ja ne me krãptĩ: kubê 1.000mã nhỹ. Nhym me'õ arỳm bẽnjadjwỳrja'ỳr tẽn kum, \p —Ẽ, bẽnjadjwỳr, krĩraxbê Djeruxarẽ jakam me kunĩ arỳm kangao kumex, ane. \p \v 32 Nhym bẽnjadjwỳr amikrà kêt ne õ krãkamngônho mõn meo ba djwỳnhmẽ ro'ã meo mõ. Meo ba djwỳnh ne krãkamngônh krãptĩ: kubê 100o ba. Nhym bẽnjadjwỳr meo mõn me'ỳr prõt ne. Nhym me krãptĩ arỳm krãkamngônh pumũn umaje Paur titik krãta. \p \v 33 Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr Paur'ỳr bôx ne pa 'amỳn õ krãkamngônhmã 'ã karõn kum, “Kàxiràx amãnhkruto uwpre”, ane. Nhym me arỳm uwpre. Nhym arỳm bu'ã me ku'ê kukij ne memã kum, \p —Mỳj me'õ ne ja? Mỳj ne o ajkẽ? ane. \v 34 Nhym me kàj bê 'ã kum apỹnh kabẽn kwỳ jarẽ. Nhym me kangao kumexkam te: kute me mar mexmã. Ne kam õ krãkamngônhmã 'ã karõn kum, \p —Me banhõ kikretimã o wadjà, ane. \v 35 Nhym me o mõn arỳm kikreti'ã me àbir djà'ỳr bôx. Ne arỳm 'amỳn kàjmã mebê arĩn o mõ. Me àkrê kumexkam ne me kàjmã mebê Paur jarĩn o mõn o wabi. \v 36 Me krãptĩ: ne me kôt mõn kàj bê memã kum, “Me tu abĩ. Me tu abĩ”, anhỹro mõ. \s1 Kute me krãptĩ:mã amijarẽnh. \p \v 37 Nhym kam me bit kute aminhõ kikretimã Pauro àr 'ỳr nhym mebê kregu kabẽnkam arỳm krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrmã kum, “Ba amã ikabẽn jarẽ”, ane. \p Nhym kum, \p —Je, djãm mebê kregu kabẽnkam ne ga akabẽn mex? \v 38 Djãm abê Edjitukam me'õwã kêt? Õbê ne me krãptĩmã bẽnjadjwỳr kurêtuw nhym me arỳm kangao kume:x ne. Nhym kam kapôt kukritmã me àprãr krãptĩ: kubê 4.000o kato. Djãm abê tãmwã kêt? ane. \p \v 39 Nhym Paur kum, \p —Kati. Ibê mebê idjaer'õ. Krĩraxbê Taxukam ne irwỳk djà. Taxu raxo kute pykabê Xirxijkam apỹnh krĩrax djàri krãptĩ jakrenh mex. Me ja ne ijo õ me wỳnh. Ba me krãptĩ ren kute ibĩnjamã ikabẽn jarẽ, ane. \p \v 40 Nhym kum, “Ajrã”, ane. Nhym àbir djà'ã djan me binhikrênh kadjy arỳm memã aminhikra bẽ. Nhym kam me arỳm binhikrênhkumrẽx. Nhym arỳm mebê idjaer kabẽnkam memã kabẽn jarẽ. \c 22 \s1 Paur me krãptĩmã kabẽn. \r Kar 9.3, 26.13 \p \v 1 Memã kabẽn ne memã kum, \p —Akmere ar, ba aminêje me amã ikabẽn jarẽ. Dja ga me ikabẽn ma, ane. \p \v 2 Paur ne mebê idjaer kabẽn djwỳnhkam memã kabẽn jarẽ nhym me arỳm tu binhikrênhkumrẽx ne. \p \v 3 Nhym kam ajte memã kum, \p —Ibê ne mebê idjaerkumrẽx. Ba pykabê Xirxijkam krĩraxbê Taxukam ruw. Ne kam krĩraxbê Djeruxarẽja tãmkam ijabatành djà. Gamarij ne prĩne imã me bakukãmãkjê kukràdjà jarẽ ba prĩne mar mexkumrẽx ne. Nã bãm Metĩndjwỳnh kabẽn'ã ino tỳx ne. Mytja tãmkam ne gar akunĩdjwỳ ã kabẽn'ã ano tỳxo ane. \v 4 Ba 'ã ino tỳx ne kam me kute amim Jeju maro ibikẽnho iba. Me kute me par kadjy ne ba meo ibikẽnho iba. Ne mã me mymẽ me nire djuwpren mã mebê ijê djàmã meo mrã. \p \v 5 Be, me rũnh dja ar amã, “Be, kôt ne Paur arẽ”, ane. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxmẽ apỹnh me rũnhmẽ dja me ã me amã ane. Me ta ne me me'ã pi'ôk no'ôk ne imã kungã. Ba kam krĩraxbê Tamagumã o tẽ. Nã bãm bit ije kam mebê idjaer rũnhmã o itẽmmã. Ne bit kam me kute amim Jeju mar djuwpren ije Djeruxarẽmã meo imõrmã nhym me kute kam me axwe pãnh jarẽnhmã. Ja kadjy ne ba bit ije memã pi'ôko itẽmmã. \p \v 6 Nã bãm me'ỳr o tẽn arỳm krĩraxbê Tamagu têpo tẽ. Nhym arỳm kàjkwa nhipôkri myt nhỹ nhym ijaêrbê arỳm kàjkwa kurũm mỳjja adjênho prĩne ikurwỳ. \v 7 Ba kam arỳm tu pykabê tỹm ne me'õ kabẽn ma. Nhym imã, “Xaur, Xaur mỳkam ne ga me kute amim imaro abikẽnho aba? Nã gãm aje ba mãn ijo abikẽnho aba pyràk”, ane. \p \v 8 Ba kam kum, “Bẽnjadjwỳr, mỳj me ajõ ga ne ga imã akabẽn”? ane. \p Nhym imã, “Ba ibê Jeju. Krĩraxbê Nadjarekam ijabatành djà. Nã gãm me kute amim imaro abikẽnho aba ne aje ba mãn ijo abikẽnho aba pyràk”, ane. \v 9 Nhym ar ikôt mõrja ne ar mrãmri adjênh pumũn arỳm kam tĩn prãm ne. Nhym be, kabẽnja ne ar kute mar kêt. \v 10 Jeju imã ane ba kam kum, “Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mỳj dja ba nẽ”? ane. \p Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh imã, “On kàjmã djan amũ krĩraxbê Tamagumã wadjà. Kam dja me'õ awỳr bôx. Ba ne ba arỳm amim ajã karõn arỳm kum arẽ. Tãm dja ikukwakam amã ikabẽn jarẽn amã 'ã karõ. Dja ga ikabẽn man kôt ar amijo aba.” Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh imã ane. \p \v 11 Be, mỳjja inokam adjênh tỳx ba kam arỳm ino rã. Nhym ar ikôt mõrja arỳm inhikra 'amỳn ijo mõ ba arỳm Tamagu'ỳr bôx. \p \v 12 Nhym kam me'õbê Ananij arỳm iwỳr bôx. Ananij ne katàt Môjdjê kukràdjà man kôt ar amijo ba nhym Tamagukam mebê idjaerja kunĩ mex jarẽ. \v 13 Ananij iwỳr bôx ne djan imã, “Akmere Xaur, on akubyn arĩt mex”, ane. Ba kam arỳm myt tãmkam akubyn irĩt mex ne kàjmã ikrãn omũ. \p \v 14 Nhym imã, “Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãkjêo ba djwỳnh ne arỳm amijo apytà. Arỳm ne amim ajã karõ. Tãm dja ga ama. Arỳm ne ga me'õ katàt kute amijo ban axwe kêtkumrẽxja pumũ. Arỳm ne ga Jeju pumũn kabẽn ma. Ja kadjy ne arỳm amijo apytà. \v 15 Ga dja ga aje mỳjja pumũnh ne mar kôt me kunĩmã 'ã ajarẽ. \v 16 Be, mỳj kadjy ne ga nhỹ? Aje, kàjmã dja. Ba Metĩndjwỳnhmã ngômã ajadjà. Ga, me ngrã tykkam me kute amipõnh ne arỳm mexja pumũ. Gadjwỳ dja ga Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã amijo a'uw gê amã axwe kêt jarẽ ga kum amex.” Nãm ã Ananij imã ane. Nãm ã Paur me krãptĩmã 'ã ujarẽnho ane. \p \v 17-18 Ne kam itepã ajte memã kum, \p —Ba kam akubyn Djeruxarẽkam bôx. Ne kam Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjàn arỳm Metĩndjwỳnhmã ikabẽno nhỹ. Kum ikabẽno nhỹ nhym arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh inokrekam amirĩt ba omũ. Nhym imã, “Aje, amikrà kêt ne on Djeruxarẽ kurũm akato. Dja ga te memã ijã adjujarẽnh ar aba nhym me amim amar kêtkumrẽx”, ane. \p \v 19 Ba kam kum, “Kati Bẽnjadjwỳr djwỳnh, dja me ima. Ba ne ba apỹnh mebê idjaer bikprõnh djàkam mrãn me kute amim amar jabej mõ. Ne me titik ne mebê ijêo iba. \v 20 Nhym me kute ajã ujarẽnh djwỳnh Exewão bĩno mõ ba arek me kuri dja. Ne memã kum, ‘Ajrã me on abĩ’, anhỹro djan kam memã kubẽkà jamỳn o dja. Nã bãm ã imã me kurêo ane nhym me kunĩ kute imar”, ane. \p \v 21 Nhym imã, “Kati, on akato. Dja ba amũ: apỹnh me bajtem ba djàri me'ỳr ajano ga me'ỳr mrã.” Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh imã ane. Nãm ã Paur memã ane. \s1 Me krãptĩ:ja ajte Paurkam ngryk. \p \v 22 Nãm me arek maro dja nhym kam me bajtemmã amitẽmja jarẽ. Nhym kam me arỳm tu ngryk ne. Ngryk ne on kàj bê kabẽno kumex ne krãkamngônhmã kum, \p —On me abĩ. Axwekumrẽx. Tĩn ne ar bakam ne punukumrẽx, ane. \p \v 23 Nãm me kàj bê kabẽno djan arỳm aminhõ kubẽkà krãkào pôx ne kurẽn kàjmã pyka rẽnho dja. Me ngryk tỳ:xkam ne me ã amijo ane. \v 24 Nhym kam krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr me omũn arỳm õ me jamã 'ã karõn kum, \p —Me kikretimã Pauro wadjà. Mrykà punuo kaprêprêk gê tokry pymaje axwe'õ kôt amijarẽ. Ba gop me 'ã kabẽno kumex kraxkôt kuma, ane. \v 25 Nhym me arỳm kadjy djudjêdjêo uwpreo dja. O dja nhym Paur arỳm mebê 100o ba djwỳnhjamã kum, \p —Ẽ, dja ga me ikukjan ima. Krĩraxbê Rômakam me ja ne me ijo aminhõ. Me bakukràdjà kôt ne me kute me axwekumrẽx jabej me kukjêr kumrẽx. Me kute me axwe markambit ne me kute me kaprêprêk. Kraxje me aje imar kêtkam ne ga me tu ikaprêprêko mõ, ane. \p \v 26 Nhym meo ba djwỳnh kuman arỳm uwpre kangan krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr rax'ỳr tẽn kum, \p —Ẽ, aminêje Paur kukja. Gwaj ren bakukràdjà kupa'ã o ajkẽ. Be, krĩraxbê Rômakam me ja ne me Pauro aminhõ, ane. \p \v 27 Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr rax arỳm 'ỳr tẽn 'ỳr bôx ne kum, \p —Djãm mrãmri ne krĩraxbê Rômakam me ja ajo aminhõkumrẽx? ane. \p Nhym kum, “Nà”, ane. \p \v 28 Nhym bẽnjadjwỳr kum, \p —Be, Rômakam me ja kute ijo aminhõ kadjy ne ba arỳm pãnh pi'ôk kaprĩ kumex ne memã kungã. Mỳj ne ga gadjwỳ memã nẽ? ane. \p Nhym Paur kum, \p —Rômakam me ja ne me ibãm kute idjiro aminhõ. Ibãm kôt ne me ijo aminhõ, ane. \p \v 29 Nhym me bit kute kaprêprêk 'ỳrja arỳm umaje kum kre rax ne dja. Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr raxdjwỳ kute Rômakam me ja kute Pauro aminhõja markam arỳm umaje tĩn prãm. Kabẽnkôt me kute uwprekam ne umaje tĩn prãm. \s1 Paur kute me rũnh krãptĩmã amijarẽnh. \p \v 30 Nhym kam me'ã akati nhym bẽnjadjwỳr bit kute kraxkôt marmã. Bit kute mebê idjaer kute Paurmã axwe jarẽnh kraxkôt marmã. Nãm arỳm 'ã kàxiràx bôn kum ire. Ne kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ me rũnh kunĩmã amikabẽn jano. Me Paur'ã bikprõnhmã ano. Nhym me arỳm 'ã akuprõ. Nhym kam me Pauro tẽn me ipôkri kudja. \c 23 \p \v 1 Nhym kam Paur me rũnhkam no djar tỳxkumrẽx ne memã kum, \p —Akmere ar, ije amimarkam ne ba akubyn amimaro tẽn kam amiwỳr amijo bôx ne arỳm amim, “Djã ne ba amikam mỳjja'õ ma nhym me ibê ijê? Kati. Ije amikam mỳjja'õ mar kêt ne katàt Metĩndjwỳnhmã idjàpênh ar iba. Akati jakam ne ba katàt kum idjàpênh rã'ã ne. Metĩndjwỳnh ne prĩne ipumũn ima.” Nã bãm ã amimaro ane. \p \v 2 Nhym kam me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax Ananij Paur bu'ã me ku'êmã 'ã karõn kum, \p —Me on ajkwabê kurwa, ane. Nhym me arỳm kurwa. \p \v 3 Nhym Paur kum, \p —Ga ne ga ajêx ne amijo Metĩndjwỳnh maro aba. Metĩndjwỳnh dja ĩ gadjwỳ akurwa. Dja ĩ amã ajaxwe pãnh jarẽ. Nã gãm me bakukràdjà kôt aje ikukjêr ne imã mỳj ijaxwe pãnh jarẽnhmãn ate me bakukràdjà kupa'ã ijã memã apnê nhym me ikurwa, ane. \p \v 4 Nhym kam bu'ã me ku'ê kum, \p —Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxmã ne ga adjàkjêro dja. Djãm ã me kute kum anhỹr got? ane. \p \v 5 Nhym Paur memã kum, \p —Akmere ar, kubê me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxkôt ije mar kêt. Ba ren ja man ren ã kum anhỹr kêt. Be, Metĩndjwỳnh ne memã kum, “Kwãrĩk wãnh me bẽnjadjwỳrmã adjàkjêr kêt”, ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kam ba ren kum idjàkjêr kêt. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 6-8 Ne kam õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Be, ibu'ã me ku'ê jabê ne mebê xadjudjêu nhym jabê mebê pardjêu, ane. Be, mebê xadjudjêu ne me amikukràdjà kôt mã memã kum, \p —Me tyk akubyn tĩn kêt ne Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kêt ne me karõ kêt, anhỹro ba. Nhym be, mebê pardjêu ne me mã memã kum, \p —Kati. Mrãmri me tyk akubyn tĩnkumrẽx. Mrãmri Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnhkumrẽx. Mrãmri me karõkumrẽx, anhỹro ba. Paur apỹnh me ja kukràdjà ja man arỳm mebê pardjêu kôt amikabẽn djin kàj bê me rũnhmã kum, \p —Be, akmere ar, ibê mebê pardjêu'õ. Ibãm kute idjirbê mebê pardjêu'õ. Be, mrãmri dja Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩnkumrẽx. Ja ne ba tu amim markumrẽx. Ije mrãmri me tyk akubyn tĩnja jarẽnho ibakôt ne gar imã ijaxwe jarẽn we ijaxwe jabej ikukjêro nhỹ. Nãm ã memã ane nhym mebê pardjêumẽ mebê xadjudjêumẽ aben kukràdjà mỳr jabej arỳm abenkam ngryk ne aktã kabẽno aben japanho kumex. Nhym kôt me krãptĩ: apỹnh kabẽno kumex. \p \v 9 Ne kam kangao kumex. Nhym mebê idjaer kukràdjà mar djwỳnh kwỳ kàjmã dja. Ar kute mebê pardjêu kukràdjàkôt amijo baja kàjmã djan arỳm Paur nêje memã bẽn tỳx ne memã kum, \p —Djãm me karõ mex kukwakam nàr Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kukwakam me akubyn tĩn jarẽnhkam axwe got? Kati, axwe kêt. Gwaj ren 'ã axwe nhôn ren kam Metĩndjwỳnho bakurê djwỳnh. Nãm ar ã memã ane \v 10 nhym me arỳm kabẽn mỳr jabej kangao kumex. Nhym kam krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr rax amim, \p —Je, me kute arỳm abenmã Paur nhirênh 'ỳr pyràk, anen arỳm krãkamngônhmã kum, \p —On me 'ỳr rwỳn pa 'amỳn o katon me banhõ kikretimã o wadjà, ane. Nhym me arỳm o wadjà. \p \v 11 Nhym arỳm me'ã akamàt nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm tẽn kuri djan kum, \p —On atỳx ne akĩnh. Ga arỳm mrãmri Djeruxarẽ jakam ijã memã adjujarẽnhkumrẽx. Dja ga ĩ krĩraxbê Rômakamdjwỳ ã adjujarẽnho ane, ane. \s1 Me kute Paur bĩn kadjy kute o aben mar. \p \v 12 Nhym arỳm 'ã akati nhym mebê idjaer kwỳ me kàxã aben kôt kabẽn djin abenmã kum, \p —Dja gwaj baje mrãmri Paur bĩnkumrẽx kadjy amijajbu. Dja gwaj bajõ Paur bĩn kêtri mỳjja'õ krẽ nàr ikõ gora gê Metĩndjwỳnh gwaj bajõnh bĩ. Gwaj bakabẽn kajgo pãnh gwaj bajõnh bĩ, ane. \v 13 Me krãptĩbê 40 ne ijukri ajmã kute ne me ã abenmã Paur'ã karõo ane. \v 14 Ne kam me rũnh'ỳr bôx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ mebêngêt'ỳr bôx. Ne kam memã kum, \p —Ba me ije Paur bĩnkumrẽx kadjy arỳm aben kôt ikabẽn djirkumrẽx ne abenmã kum, “Kwãrĩk wãnh gwaj mỳjja'õ krẽn ne kôt bakõm kêt. Gwaj baje Paur bĩnkambit dja gwaj banhõ kwỳ krẽn kôt ikõ. Dja gwaj bajõ bajêx ne mỳjja 'õ krẽn kôt ikõ nhym arỳm Metĩndjwỳnh gwaj bajõnh bĩ. Gwaj bakabẽn kajgo pãnh gwaj bajõnh bĩ.” Nã bãm me ã abenmã ane. \v 15 Kam ne ba me me amã arẽ. Me ije bĩnkumrẽx kadjy dja ga me krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr'ỳr tẽ. Gamẽ me rũnh 'õdjwỳmẽ 'ỳr tẽn kum Paur'ã a'uw ne kum, “Ajte akatikam me imã Pauro rwỳ ba me prĩne kukjêr mex”, ane. Dja ga me ã kum ane. Nhym arỳm o kato ba me arỳm kubĩ. Me awỳr bôx kêtri ba me tu bĩnkumrẽx. Nãm me ã me rũnhmã ane. \p \v 16 Nhym kam Paur tàmdjwỳ arỳm me kute ingêt kangrônh jarẽnh ma. Ne kam me krãkamngônh nhõ kikretimã wadjàn arỳm Paurmã me arẽ. \p \v 17 Nhym kam Paur amiwỳr me krãkamngônh krãptĩ: kubê 100o ba djwỳnh'õja 'uw nhym bôx. Nhym kum, \p —Ẽ, anhõ bẽnjadjwỳr'ỳr bôktijao tẽ. Nãm kute kum mỳjja'õ jarẽnhmã, ane. \p \v 18 Nhym arỳm 'ỳr o tẽn õ bẽnjadjwỳr'ỳr o bôx. Bẽnjadjwỳr nhidjibê ne Kraôdjô Rixijanh. Nãm 'ỳr o bôx ne kum, \p —Aje me'õbê ijê nhidjibê Paur ne amiwỳr ijuw ne imã, “Ẽ, anhõ bẽnjadjwỳrmã bôktijao tẽ. Nãm kute kum mỳjja'õ jarẽnhmã.” Nãm ã Paur imã ane, ane. \p \v 19 Nãm meo ba djwỳnh kum ane nhym arỳm bôkti pa 'ãbyn amũ o tẽn me kàxã kum, \p —Mỳj ne ga aje imã arẽnhmã? ane. \p \v 20 Nhym kum, \p —Mebê idjaer arỳm aben kôt kabẽn dji. Me kute amã arẽnh ga aje me rũnhmã ajte ngêtwa Pauro akator nhym me we kute prĩne kukjêr mexmã. \v 21 Kwãrĩk wãnh ga memã o akator kêt. Me kubê 40 ne ijukri ajmã kute ne me ngêtwakam amako nhỹ. Me kute tu bĩnkumrẽx kadjy arỳm abenmã kum, “Kwãrĩk wãnh gwaj mỳjja'õ krẽn ne kôt bakõm kêt. Gwaj baje Paur bĩnkambit dja gwaj banhõ kwỳ krẽn kôt ikõ. Dja gwaj bajõ 'êx ne mỳjja 'õ krẽn kôt ikõ nhym arỳm Metĩndjwỳnh gwaj bajõnh bĩ. Gwaj bakabẽn kajgo pãnh gwaj bajõnh bĩ” Nãm me ã abenmã ane. Ne kam jakam me kute bĩn kadjy akabẽnkam amako nhỹ. Nãm ã bôkti bẽnjadjwỳrmã ane. \p \v 22 Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr rax arỳm kum, \p —Aj, aje imã arẽnhja kwãrĩk wãnh me'õmã arẽnh kêtkumrẽx. Aj mã, ane. \s1 Me kute Xedjare'ỳr Pauro mõr. \p \v 23 Ne kam amiwỳr krãkamngônh kubê 100o ba djwỳnh amãnhkrut 'uw ne arkum, \p —Gar krãkamngônh kubê 200mã arẽ gê me amijo atom. Me ajã kàjbê kô 'irykam, 21 orakam dja ga me krĩraxbê Xedjare'ỳr mõ. Mebê 70djwỳ dja me kawaru'ã 'ỳr mõ. Mebê 200djwỳ dja me kàxo nành jamỳn 'ỳr o mõ. \v 24 Paurdjwỳ kadjy dja gar kawaru kwỳo mõ. Gar me krãptĩo mõn mebê idjaerbê Paur pytàr mex ne bẽnjadjwỳrbê Perimã o bôx. Nãm bẽnjadjwỳr ã meo ba djwỳnh arkum ane. \p \v 25 Ne kam amũ bẽnjadjwỳr raxbê Perimã amikabẽn'ã pi'ôk no'ôk ne kum, \pi1 \v 26 “Ba ibê Kraôdjô Rixijanh. Bẽnjadjwỳr Peri, araxkumrẽx. Ba ne ba amã pi'ôk no'ôkkôt wãm amã ikabẽn mex jarẽ. \pi1 \v 27 Pi'ôk jakôt ba amã me'õbê Paur jano. Ajbir ne mebê idjaer o tỹm ne pa 'amỳn bit kute bĩn 'ỳr. Ba kam arỳm krĩraxbê Rômakam me ja kute Pauro aminhõja man 'ỳr inhõ krãkamngônho mõn mebê utà. \v 28 Ne kam me kute axwe jarẽnh kraxkôt bit ije marmã. Ne kam kadjy mebê idjaer nhõ me rũnh'ỳr o bôx. \v 29 Ne kam arỳm kuman amim, ‘Be, mebê idjaer ta kukràdjà kôt ne me kum axwe jarẽ’, ane. Nhym kute me babê Rôma kukràdjà'õo bikẽnh kêt. Kam pãnh me baje bĩn nàr pãnh baje kubê ijê kadjy kêt. \pi1 \v 30 Nhym mebê idjaer bit kute bĩn kadjy aben kôt kabẽn djin arỳm prykôt kum nõn kam amako nõ. Nhym me imã arẽ ba on wãm ano. Ne me kute kum axwe jarẽnh djwỳnhmãdjwỳ arỳm memã 'ã karõn memã kum, ‘Bẽnjadjwỳr rax kuka kônh dja gar kum axwe'õ jarẽ’, ane. Be, tãm ne ja.” \m Nãm ã krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr pi'ôkkam Perimã ane. Ne me kute 'ỳr o mõr kadjy arỳm memã pi'ôk ngã. \p \v 31 Nhym kam me'ã akamàt. Nhym me krãkamngônh arỳm bẽnjadjwỳr kabẽnkôt Djeruxarẽ kurũm Pauro katon o mõ. Akamàt kôkam mõ:n kam arỳm krĩraxbê Pakrir'ỳr o bôx. \v 32 O bôx nhym kam arỳm me'ã akati. Nhym me krãkamngônh pykabê mrãnhja akubyn aminhõ kikretimã akẽx ne. \p Nhym me kawaru'ã mõrja amũ Pauro mõ. \v 33 Ne o mõ:n kam arỳm krĩraxbê Xedjare'ỳr o bôx. Ne kam bẽnjadjwỳr Perimã pi'ôk ngãn kam kum, “Ota, Paur ne ja”, ane. \v 34 Nhym arỳm amim pi'ôk jarẽn kabẽn ma. Ne kam kukij ne kum, \p —Nhỹnh pykajakam ne arwỳk djà? Mỳj ne idji kute? ane. Nhym kum, “Xirxijkam ne ba irwỳk djà”, ane. \v 35 Nhym kum, \p —Gê me kute amã axwe jarẽnh djwỳnh bôxmã ba kam arỳm akabẽn ma, ane. Ne kam õ krãkamngônhmã kum, \p —Bẽnjadjwỳr rax Erodji nhõ kikrekam dja gar Pauro nhỹ, ane. \c 24 \s1 Kute bẽnjadjwỳr Perimã amijarẽnh. \p \v 1 Nhym me'ã akatibê 5 apêx nhym mebê idjaer rũnh arỳm Xedjare'ỳr bôx. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr rax Ananijmẽ mebêngêtmẽ me kadjy me kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Teturmẽ ne me arỳm Xedjare'ỳr bôx. Ne kam arỳm bẽnjadjwỳr Peri'ỳr tẽn 'ỳr bôx. 'Ỳr bôx ne arỳm Paur kàxã 'ã axwe janhô nhym bẽnjadjwỳr Peri kuma. \v 2 Kuman arỳm Paur'ỳr õ àpênh jano nhym me o bôx. \p Nhym Tetur arỳm 'ã axwe nhôrmo krax ne bẽnjadjwỳr rax Perimã kum, \p —Be, ga me imã abẽnjadjwỳr raxkam ne ba me idjumar mexkumrẽx. Ga me imã mỳjja kumexo mex. \v 3 Be, me imã akĩnh ne pyka kunĩkôt amã amikĩnh jarẽnh rã'ã. \v 4 Dja ba akunor ngri ne amã ikabẽn 'ikrãnnebit jarẽ ga ikabẽn ma. \p \v 5 Ba me me'õja axwekumrẽxmã ikato. Nãm apỹnh me ba djà kunĩkôt mebê idjaer kunĩmã me banhõ bẽnjadjwỳr kurê'uko ba nhym me arỳm kangao kumex. Kubê meo ba djwỳnh'õ. Krĩraxbê Nadjarekam Jejuwã kukràdjà kôt ne õ me jao ba. \v 6 Ne kam kute Metĩndjwỳnh nhõ kikretio àpnumã ba meo tỹm ne pa 'amỳ. Ne bit ije kum pãnh jarẽnhmã o mõ. Me ikukràdjà kôt ne ije kum axwe pãnh jarẽnhmã o mõ. \p \v 7 Nhym kam krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrbê Rixijanh bôx ne me imã àkrê:. Ne arỳm me ibê Paur pytàn mã o mõ. \v 8 Ne kam me kute kum axwe jarẽnh djwỳnhmã 'ã karõn memã kum, “Bẽnjadjwỳr rax'ỳr dja gar tẽn kum arẽ”, ane. Be, ga dja ga abej kukjan arỳm ama. Me ije me'õjamã axwe jarẽnh kôt dja ga ama. Nãm ã Tetur Perimã ane. \p \v 9 Nhym mebê idjaer kunĩ 'êx ne kum, \p —Be, mrãmri ne kôt arẽ. Mrãmri ne kôt arẽ, ane. \p \v 10 Nhym bẽnjadjwỳr Peri arỳm Paur'ỳr akẽx ne inhuo akre. Paur kute kum amijarẽnhmã akre nhym kam kum, \p —Ga ne ga pyka jakam aje memã axwe pãnh jarẽnho aba nhym arỳm jakam ajã amex krãptĩ apêx. Ba arỳm kôt aman akam ikĩnh ne arỳm aminêje amã ikabẽn jarẽ. \p \v 11 Be, ba ne ba ajbir Djeruxarẽmã wabin 'ỳr bôx. Ije Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnh kadjy ne ba wabi nhym arỳm jakam akatibê 12bit apêx. Ga dja ga me kukja gê me arỳm kute ipumũnh kôt amã, “Be, mrãmri ne akati kôt arẽ”, ane. \v 12 Ajbir ne ba bôx ne ije Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam me'õmẽ aktã ikabẽno aben japanh kêtkumrẽx ne ije amijã me krãptĩo ibikprõnh kêtkumrẽx. Apỹnh me bikprõnh djàkam ije meo anhỹr kêt ne krĩraxkam ije meo anhỹr kêtkumrẽx. Nhym mebê idjaer rũnh akabem ỹrja kôt kute imã kator ne ipumũnh kêtkumrẽx. Ije mebê bẽnjadjwỳr kurêkôt me kute imã kator ne ipumũnh kêtkumrẽx. \p \v 13 Kam me kute ijarẽnhja kôt ga te aje mỳj ijaxwe'õmã akator ne marmã. \v 14 Dja ba amã amijarẽ ga imarkumrẽx. Be, Jeju kôt ne ba amijo iba. Kôt ne ba me ikukãmãreo ba djwỳnhmã rax jarẽnho iba, Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnho iba. Nhym mebê idjaer kwỳ 'êx ne ijã abenmã kum, “Metĩndjwỳnh kupa'ã ne amijo ba”, ane. Nhym be, kati. Ba ne ba mrãmri tu amim Môjdjê kukràdjà markumrẽx ne tu amim Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ kabẽn markumrẽx ne kôt ar amijo iba. Me kabẽn'ã pi'ôk no'ôk kôt ne ba amijo iba. \p \v 15 Be, mrãmri dja Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩn. Me axwe kêtjao tĩn. Me axwejao tĩn. Ja ne ba tu amim markumrẽx. Be, me rũnh nhỹr jadjwỳ ne me amim ã maro ane. \v 16 Mrãmri ne me tyk kunĩ akubyn tĩnmã. Ba kam ijaxwe kêt kadjy amijãno dja. Metĩndjwỳnh kute imã ijaxwe jarẽnh karõn ibu'ã me kunĩdjwỳ kute imã ijaxwe jarẽnh karõ amijãno idjãm rã'ã: ne. \p \v 17 Be, amrẽbê ne ba apỹnh me ba djàkam ar iba nhym ijã amex krãptĩ apêx. Ba kam akubyn inhõ me wỳnh'ỳr bôx. Mebê idjaer'ỳr bôx. Ibôx kêtri ne me bajtem me õ mỳjja kêt kadjy imã pi'ôk kaprĩ ngã ba arỳm o bôx ne memã kungã. Ne me kute ikadjy Metĩndjwỳnhmã mry bĩn kadjy me 'ỳr bôx. \v 18 Ne kam arỳm me ikukràdjà kôt Metĩndjwỳnhmã amijo mex ne arỳm Metĩndjwỳnh nhõ kikretimã wadjà. Nhym mebê idjaer kwỳ arỳm pykabê Adjij kurũm bôx. Kikretikam bôx ne arỳm ipumũ. Ipumũ ba amijã me krãptĩo ibikprõnh kêt ne ije memã me bẽnjadjwỳr'õ kurê'uk kêt nhym me kam kangati kêtkumrẽx. \p \v 19 Adjij kurũm me bôxwã kute Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ipumũnhkôt ren awỳr bôx. Ne ren me kute mỳj ijaxwe'õ markôt ren amã ijarẽ. \v 20 Nàr gê akuka kônh me ỹrwã'õ kute Djeruxarẽkam ipumũnhkôt amã ijarẽ. Mebê idjaer rũnh kute Djeruxarẽkam ijaxwe jabej ikukjêrkôt gê me'õ kute ipumũnh jabej amã ijarẽ. Me kute mỳj ijaxwe'õmã katorkôt amã ijarẽ. \p \v 21 Ba amã amijarẽ ga ama. Ba Djeruxarẽkam me ipôkri idjãmkam kàj bê memã kum, “Ije mrãmri me tyk akubyn tĩn jarẽnho ibakôt ne gar akati jakam mỳj ijaxwe'õ jabej ikukjêro nhỹ”, ane. Djãm ori ije ja jarẽnhkam ijaxwe'õ? Kati. Tãm ne ja. Nãm ã Paur Perimã ane. \p \v 22 Nhym Peri kute Paur kabẽn markam arỳm kadjy akati 'õdjwỳ jarẽ. Amrẽbê ne Peri Jeju'ã ujarẽnh ma. Nãm kadjy akati 'õ jarẽn memã kum, \p —Dja krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr Rixijanh amrẽ tẽ. Ba kam arỳm prĩne ajã ujarẽnh ma, ane. \v 23 Ne kam krãkamngônh krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳrjamã Paur'ã karõn kum, \p —Dja ga omũ gê ta ar mrã. Gê õbikwa ta 'ỳr wangij ne o djuw mex. Nãm ã Peri anen kam mã tẽ. \p \v 24-25 Nhym arỳm 'ã akati kwỳ apêx nhym Peri akubyn bôx. Prõ nhidjibê Kruxire ne o bôx. Kubê mebê idjaer'õ. Nhym kam Paur'ỳr õ me ja jano nhym me kum o bôx. Nhym kam arkum ujarẽnho djan arkum, \p —Metĩndjwỳnh ne arỳm mrãmri Jeju'ã me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkati mẽ. Kubê ne Kritu. Djã gãm ar tu amim Jeju markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar amã ajaxwe kêt jarẽ gar arỳm kum amexkumrẽx. Djã gãm ar ajaxwe kêt kadjy amijãno dja. Dja Metĩndjwỳnh ĩ me kunĩmã axwe pãnh jarẽ. Kadjy amrẽ akati mõr rã'ã, ane. \p Nãm prĩne ã kum 'ã ujarẽnho ane nhym kabẽn pymaje Peri arỳm madjà kretin kum, \p —Aj mã. Gê idjàpênh'õ kêtkam ba ajte amã arẽ. Ga ajte imã arẽ ba kuma, ane. \v 26 Nãm anen õkre kadjwỳnhbê amim, \p —Dja Paur imã pi'ôk kaprĩ nhõr jabej ba arỳm kum inhire gê tẽ, ane. Ne kam pi'ôk kaprĩ jabej aben tã amiwỳr Paur 'uw ne kum kabẽno krĩ. \p \v 27 Paur mebê ijê djàkam nhỹ nhym arỳm 'ã amex amãnhkrut apêx. Nhym arỳm Peri kato nhym Poxu Pexu arỳm pãnh memã bẽnjadjwỳr rax. Peri kator kêtri ne kute mebê idjaero kĩnh kadjy tu wãnh mebê ijê djàkam Paurmã irerkumrẽx nhym wãnh krĩ rã'ã. \c 25 \s1 Kute bẽnjadjwỳr Pexumã amijarẽnh. \p \v 1 Pexu pykabê Djudêja'ỳr bôx ne kam krĩraxbê Xedjarekam bôx. Nhym kam 'ã akatin akatin akati nhym krĩraxbê Xedjare kurũm katon Djeruxarẽ'ỳr tẽ. Tẽ:n kam 'ỳr bôx. \v 2 Nhym kam me rũnh Pexumã Paur jarẽ. Me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr raxmẽ mebê idjaer nhõ me rũnh 'õdjwỳmẽ ne me kum arẽ \v 3 ne kum, \p —Ẽ, amã me ikĩnh jabej gop amrẽ Djeruxarẽmã Pauro bôx, ane. Me kute kum arẽnh kêtri ne me abenmã kum, \p —Gêdja me amrẽ pry'ã Pauro mõ gwaj kubĩ, ane. \v 4-5 Nãm me rũnh ã Pexumã Paur jarẽnho ane nhym kam memã kum, \p —Kati, gê wãnh Xedjarekam me arek o nhỹ. Badjwỳ arỳm 'ỳr itẽm 'ỳr. Gê ar anhõ me rũnh'õ ar ikôt 'ỳr tẽn axwe'õ jabej kukja gê kum amijarẽ gê kam kum axwe jarẽnhkumrẽx, ane. \p \v 6 Nhym me'ã akatibê 10 ne ajmã kute apêx nhym kam arỳm Xedjare'ỳr tẽ:n 'ỳr bôx. Nhym akati nhym arỳm tẽn memã axwe pãnh jarẽnh djàkam memã nhỹ. Ne arỳm Paur'ỳr õ me ja jano nhym me o mõn 'ỳr o bôx. \v 7 O bôx nhym arỳm Djeruxarẽ kurũm mebê idjaer kwỳ 'ỳr bôx ne Paurmã ipôk ne. Ne kam Pexumã Paur jarẽnho dja. Nãm me kum axwe krãptĩ: jarẽnho dja. Djãm axwe kryre ne arẽ? Kati, Axwe rũ:nh ne arẽ. Me kute axwekôt omũnh kêt ne tu arĩk kum axwe jarẽnho dja. Nhym Pexu me kabẽn ma:n kam mrãmri Paur jaxwe'õmã kator ne mar kêtkumrẽx. \p \v 8 Nhym Paur aminêje Pexumã kum, \p —Be, ba ne ba ije mebê idjaer kukràdjà 'õo ibikẽnh kêt ne Metĩndjwỳnh nhõ kikretio ibikẽnh kêt ne mebê bẽnjadjwỳr raxbê Xedja kurê kêt, ane. Xedja ne me bẽnjadjwỳr rũnh kunĩ kuràm rax. \p \v 9 Nhym be, Pexu bit kute mebê idjaerjao kĩnhmã ne arỳm Paurmã kum, \p —Djãm Djeruxarẽkam atẽm prãm? Dja ba kam mrãmri ajã me ja kabẽnkumrẽx jabej, ane. \p \v 10 Nhym Paur kum, \p —Kati. Bẽnjadjwỳr raxbê Xedja kabẽnkôt aje me axwe jabej me kukjêr djà ne ja. Jakam dja ga ima. Mỳj kadjy dja ga Djeruxarẽmã ijo tẽ nhym me ikukij? Ba ne ba mebê idjaer 'õo ibikẽnh kêtkumrẽx ga arỳm ama. \v 11 Be, me ren ijaxwe'õmã kato ne ren pãnh tu ibĩ, ba ren aminêje ikabẽn 'õ jarẽnh kêt ne. Nhym be, me 'êx ne kute imã ijaxwe jarẽnh kajgokam ne ga te aje memã ikangamã. Ba bẽnjadjwỳr raxbê Xedja'ỳr tẽn aminêje kum ikabẽn jarẽ. Nãm ã Paur kum ane. \p \v 12 Nhym kam Pexu amibu'ã me rũnhmã kabẽn nhym me Pauro aben ma. Nhym kam kum, \p —Nã gãm imã, “Ba bẽnjadjwỳr raxbê Xedja'ỳr tẽn aminêje kum ikabẽn jarẽ”, ane. Be, jakam dja ga mrãmri amũ Xedja'ỳr atẽmkumrẽx, ane. \s1 Pexu kute Paur'ã Angripa kabẽn mar. \p \v 13 Nhym 'ã akati kwỳ apêx nhym bẽnjadjwỳr raxbê Angripamẽ prõbê Berni ar krĩraxbê Xedjare'ỳr bôx. Ar kute Pexumã kabẽn mex jarẽnh kadjy ne ar bôx. \v 14 Ne kam arek kam ar ba nhym ar'ã akati kwỳ apêxmã. Nhym Pexu arỳm bẽnjadjwỳr raxmã Paur'ã ajarẽn kum, \p —Peri mebê ijê djàkam me'õmã iren arỳm mã tẽ. \v 15 Ba krĩraxbê Djeruxarẽkam ar ibari nhym mebê idjaer nhõ me rũnh arỳm imã Paur jarẽ. Me õ mebêngêtmẽ me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ imã arẽ ba arỳm kuma. Me imã, “Dja ga kum axwe pãnh jarẽn abĩ”, ane. \p \v 16 Ba memã kum, “Be, djãm Rômakam me ja kukràdjà kôt ne ba me ije me axwe jabej me kukjêr kêtkam tu me par? Kati. Ba me me axwe jabej me kukjêr kumrẽx. Nhym me me kuka kônh axwe jarẽnh kumrẽx ba me me kuma. Nhym kam me me imã amijã aprã ba me arỳm kuma. Me ije me axwemã ijapôxkambit ne ba me arỳm pãnh me kupa.” Nã bãm ã memã ane. \p \v 17 Ne kam mebê idjaer arỳm amrẽ Xedjare jakam bôx. Nhym me'ã akati ba amikrà kêt ne ije memã axwe pãnh jarẽnh djàkam bôx ne memã nhỹ. Ba kam Paur'ỳr inhõ me ja jano nhym me o bôx. \v 18 O bôx ba arĩk 'ã amim, “Be, mrãmri axwekumrẽx”, ane. Nhym me kwỳ kàjmã ku'ên kam 'ã imã kabẽn kajgobit jarẽnho ku'ê. \p \v 19 Nãm me 'ã imã, “Paur kum me ikukràdjà kurê”, ane. Ne me'õ nhidjibê Jeju jarẽ. Nãm me Jeju tyk jarẽnh nhym be, Paur ne Jeju tĩn jarẽ. Nãm me ã Paur'ã kabẽn kajgo jarẽnho ane. \v 20 Ba amim, “Je, djãm ije me kukràdjàja mar got”? ane. Ne kam kum, “Djãm Djeruxarẽkam atẽm prãm? Dja ba kam ajã me ja mrãmri kabẽnkumrẽx jabej”, ane. \p \v 21 Nhym kam Paur imã, “Ba gop tẽn aminêje bẽnjadjwỳr raxbê Xedjamã ikabẽn jarẽ”, ane. Ba krãkamngônhmã kum, “Dja gar o nhỹ ba kam ĩ arỳm Xedjamã ano.” Nã bãm ã memã ane. Nãm ã Pexu Angripamã ane. \p \v 22 Nhym kum, \p —Badjwỳ me'õja kabẽn ma, ane. \p Nhym kum, \p —Gê akatimã ga kam arỳm kabẽn ma, ane. \s1 Paur Angripa kabem ãm ne kute kum amijarẽnh. \p \v 23 Nhym arỳm ar'ã akati nhym Angripamẽ Berni ar õ nêkrêxo prĩne amikunhêr ne me axwemã pãnh jarẽnh djàmã wadjà. Krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrmẽ krĩraxkam me rũnh ja arkôt wadjà. Nhym Pexu arỳm Paur'ỳr õ me ja jano nhym me o bôx. \v 24 Nhym Pexu Angripamã kum, \p —Bẽnjadjwỳr raxbê Angripamẽ me akàtàmjamẽ, djã ne ga me me'õja pumũ? Krĩraxbê Djeruxarẽkam mebê idjaer kunĩmẽ krĩrax jakamdjwỳ mebê idjaer kunĩmẽ ne me imã me'õja jarẽnho ku'ên kam kàj bê imã, “On abĩ. On abĩ”, anhỹro kumex. \p \v 25 Ba kam te ije axwe'õmã ikator nhym me kute pãnh bĩnmã te kukij nhym axwe kêtê. Nhym ta imã, “Ba gop tẽn aminêje bẽnjadjwỳr raxbê Xedjamã ikabẽn jarẽ. Ta ne kute raxo me kunĩ jakrenh”, ane. Kam dja ba 'ỳr anorkumrẽx. \v 26 Dja ba anen kam te ije me banhõ bẽnjadjwỳr raxmã Paur jaxwe'ã pi'ôk no'ôkmã. Ba kam amã o ikato. Ga, bẽnjadjwỳr rax Angripa, akumrẽx ne ba aman amã o ikato. Ga dja ga axwe'õ jabej kukjan ama ba arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 27 Ba ren me'õ bê ijêja jano ne ren ije kôt axwe'ã pi'ôk no'ôk janor kêt ne ren Xedjamã kute ibẽno ibikẽnh pyràk. Nãm ã Pexu Angripamã ane. \c 26 \p \v 1 Nhym kam Angripa arỳm Paurmã kum, \p —Ajrã. Aminêje akabẽn jarẽ, ane. \p Nhym memã aminhikra bẽn arỳm aminêje kum, \p \v 2 —Bẽnjadjwỳr rax Angripa, arỳm mebê idjaer ijã axwe krãptĩ janhô ba kam aminêje amã ikabẽn jarẽ. Myt ja tãmkam aje ikabẽn mar prãmkam ne ba ikĩnhkumrẽx. \v 3 Ga ne ga aje prĩne mebê idjaer kukràdjà mar. Me kute kukràdjà jabej aben kukjêrdjwỳ aje prĩne mar. Aje markam ne ba ikĩnhkumrẽx. Dja ba amã amijã ajarẽ. Gop amijamãr 'iryn ikabẽnja kunĩ ma. \p \v 4 Be, inhõ pyka djwỳnhkam, krĩraxbê Djeruxarẽkam ne me kute ipumũnh. Iprĩrũm ne mebê idjaer kunĩ ipumũ. \v 5 Me kute ipumũnhkôt ren ijã amã ajarẽ. Ba mebê pardjêu kukràdjà man kôt ar amijo iba. Mebê pardjêu ne me prĩne kute me ikukãmãkjê kukràdjà marn kôt amijo ba mex. Prĩne kute kôt amijo ba mexo kute mebê idjaer kunĩ jakrenh. Me ja kôt ne ba amijo iba. \v 6 Ne kam jakam arỳm akabem dja ga ijaxwe jabej ikukjêro nhỹ. Be, Metĩndjwỳnh me ikukãmãkjêmã kum, “Dja ba mrãmri akubyn me tyko tĩn”, ane. Kute akubyn me tyko tĩnja ne me tu amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. \p \v 7 Me ikukãmãkjê Djako ne krabê 12 jadjuw. Krabê 12 ja ne ar aben djô'ã apỹnh tàmdjwỳ ba djàri kubê 12, apỹnh me krãptĩ: ba djàri kubê 12. Apỹnh me ikukãmãkjê ba ja ne me akatikammẽ akamàtkammẽ mã Metĩndjwỳnhmã amijarẽnho kumex. Ne mã kum àpênho kumex ne mã amim, “Mrãmri dja Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩn”, ane. Ne mã me akubyn tĩn nhõ akati bôx jabej ajkam ama. \p Ba ne ba mekôt tu amim kamnhĩxkumrẽx ne mã me kunĩmã kum, “Mrãmri dja Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩn”, ane. Nhym kôt mebê idjaer kamingrãnyre imã ijaxwe jarẽ ga kam ijaxwe'õ jabej ikukjêro nhỹ. \v 8 Be, djãm aje mekôt amim, “Metĩndjwỳnh te kute akubyn me tyko tĩnmã”? ane. Djãm aje amim anhỹr got? Kati. Ga ne ga aje ã amim anhỹr prãm kêt. Nãm ã Paur Angripamã ane. \p \v 9 Ne kam ajte kum, \p —Be, badjwỳ amrẽbê ne ba mekôt amim, “Kê, Nadjarekam Jeju wã. Ba 'ã me kabẽnbê idjàptàrkumrẽx gê me ĩ maro ba”, ane. \v 10 Ne kam kôt mrãmri Djeruxarẽkam ã mebê idjàptàro ane. Ne me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar kabẽnkôt me krãptĩbê ijê. Jeju nhõ me jabê ijê. Nhym me kute me parmã ba mekôt memã kum, “Ajrã. Me abĩ”, ane. \v 11 Ne mã me bikprõnh djà kunĩkôt meo ibikẽnho iba. Me tokry pymaje kute Jeju japrỳn kanga jabej ne ba mã meo ibikẽnho iba. Meo ibikẽnho iba:n kam amũ apỹnh krĩrax bajtem djàridjwỳ me'ỳr mrãn bôx. \p \v 12 Kamã ne ba krĩraxbê Tamagu'ỳr tẽ. 'Ỳr itẽm kêtri ne me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ar me kadjy imã pi'ôk no'ôk ne. \v 13 Bẽnjadjwỳr rax Angripa, nã bãm me'ỳr pi'ôk no'ôko tẽ: nhym arỳm ijã kàjkwa nhipôkri myt nhỹ. Nhym kàjkwa kurũm mỳjja jadjênh prĩne ikurwỳ ba arỳm omũ. Adjênh tỳxo kute arngro jakrenh. Nhym ikôt me mõrdjwỳ mỳjja jadjênh me kurwỳ. \p \v 14 Bar ikunĩ pykabê irôrôk ne. Ba kam me'õ kabẽn ma. Nhym mebê idjaerkam ikabẽn djwỳnhkôt imã kabẽn ne imã, “Xaur, Xaur, mỳkam ne ga me kute amim imaro abikẽnh ar o aba? Nã gãm aje ba mãn ijo abikẽnho aba pyràk. Ga ari aje ijo abikẽnho abakam te adjumar mex prãmje. Ga, mry kute jênh bjêrja pumũ. Me kute mỳjja djwa mexo mry kamjỳr nhym arỳm umaje prõt tỳxja pumũ. Nhym kwỳ amakkre kêtkam tu amikamjỳr djà kanãn arỳm tokry ne. Gadjwỳ dja ga ari ijo abikẽnho aban arỳm atokry: ne”, ane. \p \v 15 Ba kum, “Bẽnjadjwỳr mỳj me ajõ ga ne ga imã akabẽn ne”? ane. \p Nhym imã, “Ba ibê Jeju. Nã gãm me kute amim imarjao abikẽnho aban aje ba mãn ijo abikẽnh pyràk. \v 16 Be, amibêx ne kàjmã dja. Ije ajã inhõ àpênh djwỳnh mẽnh kadjy ne ba amã amijo amirĩt. Aje ajbir ipumũnh'ã dja ga memã ajarẽ. Dja ba ĩ mỳjja kwỳ nhipêx ne kôt amã amijo amirĩt ga ipumũ. Jadjwỳ dja ga 'ã memã ajarẽ. \v 17 Jakam dja ba me bajtemmã ajanon mã me bajtembê apytà nhym me kute abĩn kêt. Ne mebê idjaerdjwỳbê apytà nhym me kute abĩn kêt. \p \v 18 Ga, me no mjõtkam kute mỳjja pumũnh kêt ne arĩk ba punuja pumũ. Nhym be, me no pôt ne me mỳjja kunĩ pumũn kam katàt ba. Ga ajte, akamàt kô tykkam me kute mỳjja pumũnh kêt ne ba punuja pumũ. Nhym me memã mỳjja kurwỳ nhym me arỳm mỳjja kunĩ pumũn katàt ba. \p Me bajtemdjwỳ ne me arĩk ar ban axwe. Dja ba memã ajano ga memã ikabẽn jarẽ. Memã arẽ nhym me arỳm tu amim imarkumrẽx ne arỳm katàt amijo ban axwe kêt ne ar ba. Xatanaj ne kute meo ba tũm. Kubê dja ga Metĩndjwỳnh'ỳr meo akẽx nhym me arỳm tu amim imarkumrẽx. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm me axwe maro aknon mekam ngryk kêt. Mekam ngryk kêt ne arỳm mekôt me umjuw. Ta kute amimexo meo mexja kôt me umjuw. Dja me tu amim imarkumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me axwebê me utà. Ja kadjy dja ba me bajtemmã ajano.” Nãm ã Jeju imã ane. Nãm ã Paur Angripamã ane. \p Ne kam ajte kum, \p \v 19 —Kam, Bẽnjadjwỳr raxbê Angripa, Jeju kute kàjkwa kurũm imã amijo amirĩtkam ne ije omũnhkam djãm ijamakkre kêt ne ije mar kêt? Kati. Arỳm ne ba tu amim markumrẽx ne katàt kabẽn man kôt ar amijo iba. \v 20 Kam ne ba krĩraxbê Tamagu kumrẽxkam memã 'ã ajarẽ. Ne kam Djeruxarẽmẽ pykabê Djudêja kunĩkôt memã 'ã ajarẽ. Ne kam apỹnh me bajtem ba djàkam memã 'ã ajarẽ. Ne memã kum, “Dja gar amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhiren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Ne kabẽn man kôt ar amijo aba gê me ar apumũn arỳm amim, ‘Be, mrãmri ne ar kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽxkumrẽx’, ane. Gê me ar apumũn ã amim ane”, ane. \p \v 21 Amrẽbê ije memã ja jarẽnho ibakam ne me arỳm ijo tỹm, mebê idjaer ne me Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam ijo tỹm ne ipa 'amỳn bit kute ibĩnmã. \v 22-23 Nhym Metĩndjwỳnh mã: mebê ipytà ba memã idjujarẽnho itẽm rã'ãn arỳm myt ja'ỳr bôx. Nã bãm me kàtàmmẽ me rũnhmã 'ã idjujarẽnh itẽm rã'ã ne. Môjdjêmẽ Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ar amrẽbê me bakukãmãremã kum, “Dja me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê Kritu tokryn tyn akubyn tĩn ne. Akubyn tĩno me bamã wa. Ne kam kàj bê mebê idjaermã amijarẽ. Ne ajte me bajtemmã amijarẽ. Ne memã kum, ‘Ga, ityk ne akubyn itĩnja pumũ. Dja ga me tu amim imarkumrẽx ne arỳm ikôt atyk nhijukri akubyn atĩn’, ane. Nãm ã memã anhỹro ba. Kabẽn ja ne kute memã pry kurwỳ djà pyràk. Kôt ne me katàt amijo ban tĩnkumrẽx.” Nãm ã Môjdjê ar me bakukãmãremã ane. Me kabẽn jabit ne ba memã arẽnho iba. \p Nãm ã Paur Angripamã ane. \v 24 Nãm kum ja jarẽnho dja nhym Pexu tu o kapêr tan kàj bê kum, \p —Paur, nã gãm ajbã. Aje pi'ôk nhidji jarẽnh krãptĩkam ne ga ajbã, ane. \p \v 25 Nhym kum, \p —Bẽnjadjwỳr Pexu, kati. Ibibãnh kêt. Mrãmri ne ba katàt ikabẽn jarẽnhkumrẽx ne ibẽno ibikẽnh kêt. \v 26 Bẽnjadjwỳr raxbê Angripa kute imarkumrẽx. Kam ne ije amipudjur kêt ne tu aminêje kum ikabẽn jarẽnhkumrẽx. Djãm me kute mỳjjao bipdjur ne o ba? Kati. \v 27 Nãm me tu irãri o ba nhym me kunĩ kute omũnh ne mar. Kam Angripadjwỳ arỳm prĩne kute mar. Ba ne ba ja ma, ane. \p Nãm anen arỳm Angripa'ỳr akẽx ne kum, \p —Bẽnjadjwỳr rax Angripa, djãm ga ne ga arỳm Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh'ã amim, “Mrãmri Metĩndjwỳnh kôt me kabẽnkumrẽx”? ane. Arỳm ba ama. Mrãmri ne ga ã amim ane. Nãm ã Paur kum ane. \p \v 28 Nhym Angripa kum, \p —Aje Kritu'ỳr ijo akẽx'ỳr, ane. \p \v 29 Nhym Paur kum, \p —Ga ren 'ỳr amijo akẽx 'ỳr nàr ga ren ikudjwa tu amim Kritu markumrẽx ba ren kam ikĩnhkumrẽx. Me kunĩ kute jakam imaro ỹrdjwỳ ren ikudjwa tu amim markumrẽx ba ren mekam ikĩnhkumrẽx. Jao ne ba Metĩndjwỳnhmã a'uw. Nhym ren me kute ikudjwa adjuwprekambit ne ba ren ikĩnh kêt. \p \v 30 Nãm Paur ã Angripamã ane. Nhym kam bẽnjadjwỳr rax Angripamẽ bẽnjadjwỳr Pexumẽ Bernimẽ ar ja nhikô'ã me ỹrjamẽ arỳm kàjmã dja. \v 31 Kàjmã djan kubê akẽx ne mõn kàxã o aben maro djan abenmã kum, \p —Ne ren axwe gwaj ren kubĩ nàr kubê ijê. Nhym be, kati. Axwe kêtkumrẽx, ane. \p \v 32 Nhym kam Angripa Pexumã kum, \p —Ren kute amã arẽnh kêt ne ren kute amã, “Ba gop bẽnjadjwỳr raxbê Xedjamã aminêje ikabẽn jarẽ”, anhỹr kêt, gwaj ren arỳm kum banhire nhym ren ta mekôt ar ba, ane. \c 27 \s1 Me kute krĩraxbê Rômamã Pauro mõr. \p \v 1 Nhym kam bẽnjadjwỳr ar memã kum, \p —Me on ngôkôt pykabê Itarij'ỳr mebê ijêjao mõ, ane. Ne kam arỳm krãkamngônho ba djwỳnh nhidjibê Jurmã Paur ar arẽ. Paurmẽ mebê ijê kwỳmẽ ne meo ba djwỳnhmã arẽ. Kum arẽ nhym arỳm kute pykabê Itarij'ỳr meo mõrmã. Jurbê ne bẽnjadjwỳr raxbê Xedja nhõ krãkamngônh krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳr 'õ. Ba ibê Ruka ne ba ajte mekôt tẽ. \p \v 2 Ba me kam pykabê Itarij'ỳr imõrmãn kam krĩraxbê Amitukam me ja nhõ kàraxmã wadjàn arỳm inox ne. Pykabê Adjij'ãnh ne me kute kàraxo mõrmã. Me'õ nhidjibê Arxaku ne me ikôt tẽ. Pykabê Matenikam krĩraxbê Texarônikakam ne abatành djà. \p \v 3 Ba me kàraxkam mõ: nhym me ijã akati. Ba me kam krĩraxbê Xidõ'ã kàrax nhô. Nhym Jur kum Paur kaprĩn kum, \p —Ajrã. Anhõbikwa'ỳr wabi gê ar ajo djuw mex, ane. Nhym ar'ỳr wabin ar ikô'ã nhỹ:n kam ajte akubyn kàraxmã wadjà. \v 4 Ba me kam inox ne. Ne apêxtibê Xipre tekre'ãnh mõ, kôk me ikutã àbêrkam. \v 5 Ne kam pykabê Xirxij'ãnh mõ:n kam amipãnh kumẽ. Ne pykabê Papirij'ãnh mõ:n kam amipãnh kumẽ. Ne kam arỳm pykabê Rixijkam krĩraxbê Mire'ỳr bôx ne kam kàrax nhô. \p \v 6 Nhym kam krãkamngônh kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳr arỳm kàrax 'õdjwỳmã kato. Nãm krĩraxbê Arexãkam me ja nhõ kàraxmã kato. Kà wãkam ne me kute pykabê Itarij'ỳr mõrmã. Nhym kam me ijo tẽ ba me kà wãmã wadjà. \v 7 Ne kam inox ne mõ. Ne iprĩ'ã mõ: nhym arỳm me ijã akati kwỳ apêx. Ba me kam krĩraxbê Nidju têpo mõ. Nhym kôk djàbêr tỳ:x me ibê aptà ba me kam aparmã apêxtibê Kreta'ỳr mõ. Mõ:n kam Kretakam krãnh krã'yrbê Xamona'ãnh mõ. \v 8 Ne kam iprĩ'ã mõ:n kam arỳm amipãnh Xamona mẽ. Ne kam kàrax nhikwã djà nhidjibê Kà jarij djà mexte'ỳr bôx ne 'ã kàrax nhô. Krĩraxbê Raxêr kuri ne nõ. \p \v 9 Nhym kam me ijã akati krãptĩ apêx. Nhym Paur amim, \p —E kum, arỳm ne ba me amikrà nhym arỳm na 'itỳx 'ỳr. Na 'itỳx'ã mytyrwỳ bôx 'ỳr. Be, arỳm me kute amijajbur'ã akati apêx. Me ibê idjaer kute Metĩndjwỳnhmã amijajbur djà nhõ akatija apêxkam na 'itỳx kumex. Arỳm na 'itỳx kumexkam ne ba me imã imõr pyma:, ngô raxbê pyka kêtkam me imõrja pyma:, ane. Ne kam memã kum, \p \v 10 —Ikabẽn dja gar ama. Dja gwaj ngô raxbê pyka kêtkam mõ nhym na arỳm gwaj bajo ajkẽ. Ne arỳm kàkam me jênhmẽ kàraxo bikẽnh mex ne. Ja ne ba gwaj bakukãm kuma. Nãm ã Paur memã ane. \v 11 Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳrja Paur kôt kabẽn djir kêt. Nãm kào akẽx djwỳnhmẽ õ kàrax djwỳnh kôt kabẽn dji. \v 12 Ne kam me kute na 'itỳx apêx jamãrbê kàrax nhikwã djà punure. Nhym me bẽn 'ãtom ne abenmã kum, \p —Gwaj on banox ne amũ krĩraxbê Penixij'ỳr babôxmã. Ne kam kam na 'itỳx apêx kam ama, ane. Be, apêxtibê Kreta tãmkam ne krĩraxbê Penixij. Penixijkam kà nhikwã djàkam dja aparmã kôk 'itỳx wabê nàr kàjmã wabê nhym bu'ã akàx kôkbê aptà nhym kàrax nõr mex ne. \s1 Kôk tỳ:x kute tu kàrax rẽnho mõr. \p \v 13 Nãm me bẽn 'ãtom nhym kôkdjwỳ arỳm aparmã kàjbê wabê. Nhym me arỳm abenmã kum, \p —Aje. Jakam arỳm 'ỳr me banox kadjy mexkumrẽx, ane. Ne kam arỳm djudjêdjêti'ã kẽn 'ãprejao wabin kàraxkam kudji. Ba me kam mõ. Apêxtibê Kreta 'ãnh mõ. \v 14 Nhym kàjbê 'ãtũm nhym kôk arỳm àbêr tỳx ne. Kôk djàbêr tỳx jamã ne me kum Juraku jarẽ. \v 15 Nhym arỳm kôk djàbêr tỳ:x ne tu kàrax rẽnho mõ. Rẽnho mõ: ba me kam arỳm tu kum inhire nhym kôk arek o mõ. \p \v 16-17 Nhym kam kà arỳm kôk djàbêr kôt apêxti nhidjibê Kraôdja tekre'ãnh mõ. Amrẽbê ne ba me kàrax katẽ'ã kà ngrire nhôn o mõ. Ne kam arỳm jakam idjàpênh rax ne kà ngrireo wabin kàraxkam kudji. Nhym kam me djudjêdjêtio ibũmkôt kàrax'ã kajngàro tẽ. Ngô tỳ:x kute kàrax ka'êk kêt kadjy ne me 'ã kajngàr. Kôknhõkà raxkam ne ba me mõ. Kôknhõkà raxkam ne me par kwỳ pumjuw nhym ku'ê tũm. Nhym me apỹnh pĩo krãbê o kapan ajte kraxbê o kapa. Ne pĩ'ã apỹnh kubẽkàti janhô. Kôk kute o mõr tỳx kadjy ne me 'ã anhô. Ba me mõ: nhym kôk me ijo mõr tỳ:x ne. Nhym kute arerek'õ'ã kàrax mẽnh karõ ne me arỳm par'ã wabin kubẽkàtimẽ kukràdjà kunĩ bôn arỳm o ruwn kudjin kam nhỹ. Nhym kôk arek kàraxo mõ. Nhym arỳm kà kajgon prĩ'ã mõ. Arerek wã nhidjibê ne Xixi. \p \v 18 Nhym kôk djàbêr tỳ:x ne me ijo àbêr tỳ:x. Nhym kàrax amijadjwỳr tỳxo mõrri: nhym 'ã akati. Nhym me kàrax kajkritmã arỳm ngônhmã kàkam me jênh kwỳ rẽ. \v 19 Nhym kam arỳm me inox'ã akatibê 3 apêx ba me arỳm ngônhmã kàraxkam apỹnh kukràdjà kwỳ rẽ. \v 20 Ne kam mõ: nhym arngromẽ kanhêti amirĩt kêt'ã arỳm akati krãptĩ apêx. Nhym kôk 'itỳ:x me ijo mõr tỳx rã'ã ne. Ba me te: amipytàr djà'õ jabej ar irĩt ne arỳm idjumar punure ne. \p \v 21 Ne mõn arỳm inhõ kwỳ krẽn kêt 'ãtũm ne. Nhym kam Paur kàkam me àpênh'ỳr tẽn arỳm me ipôkri djan memã kum, \p —Ẽ, ba ar amã arẽ gar ama. Nã gãm ren ar amũja'ã ikôt akabẽn dji gwaj ren apêxtibê Kreta'ãnh arek wajêt. Ne ren kam badjumar mex nhym ren mỳjja'õ biknor kêt. \v 22 Jakam dja gar akubyn adjumar mex ne atỳx. Dja te kàrax wadjà nhym ngô kute gwaj bajõnh bĩn prãm kêtkumrẽx. \p \v 23 Be, akamàtkam Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ iwỳr bôx ne ikuri dja. Metĩndjwỳnh ta ne mã ijo ba, ba kum idjàpênh ar iba. \v 24 Kadjy mrãnh djwỳnhja ne imã, “Paur, on atĩn prãm kêt. Dja ga bẽnjadjwỳr raxbê Xedja kabem adjãmkumrẽx. Nhym aro'ã me mõrwã ne Metĩndjwỳnh arỳm akôt me kunĩ dja. Akôt dja me tyk kêtkumrẽx”, ane. \p \v 25 Be, ã kute imã anhỹrkam dja gar adjumar mex. Mrãmri dja amikabẽn kôt ngôbê gwaj bapytàrkumrẽx. Metĩndjwỳnh kute gwaj bapytàrja ne ba tu amim kamnhĩxkumrẽx. \v 26 Nhym kam mrãmri kôk 'itỳx dja apêxti'õ'ã gwaj bamẽnhkumrẽx. Kàraxmẽ ro'ã gwaj bamẽnhkumrẽx, ane. \s1 Kàrax bika'êk'ã ujarẽnh. \p \v 27 Nhym kam arỳm me inox'ã akatibê 14 apêx nhym akamàtkam ngô raxbê pyka kêt nhidjibê Angrikukam kôk 'itỳx ari: kàraxo ba. Nhym akamàt kô ipôkri kàkam me àpênh abenmã kum, \p —Ẽ, kute akàx'ỳr kà arỳm mõr pyràk, ane. \v 28 Ne kam koror jabej ngô'ã kadjàt'ã tu jakre nhym 'ã djudjêdjêbê 30 metu apêx. Nhym me kam amak ngriren ajte 'ã kadjàt jakre. Nhym arỳm kàjbê krãn 'ã 27 metu apêx. \p \v 29 Nhym kàrax kẽn'ã bika'êk karõ me arỳm ngônhmã djudjêdjêti mẽ. Djudjêdjêti'ã kẽn 'ãpreja mẽn ajte ja mẽn ajte ja mẽn ajte ja mẽ. Nhym kẽn arỳm akubyn kàrax pynê. Nhym me'ã akatio wajêt ne arỳm axwe umar. \v 30 Nhym kam kàraxkam me àpênh bit kute mebê amipdjur ne amijã maje kàrax kurũm katormã. Nãm me 'êx ne memã kum, \p —Ba me kà ngrirekam djudjêdjêti'ã kẽn 'ãpreja'õ nhỹr ne o ikaton kà krwỳt'ãnh kumẽ gê akubyn kà krwỳt pynê, ane. Ne kam djudjêdjêti'ã kà ngrireo ruwn bit ngônhmã mẽnhmã. \v 31 Nhym Paur arỳm me krãkamngônhmẽ mebê 100 nhõ bẽnjadjwỳr'ỳr tẽn memã kum, \p —Dja me wã mõn arỳm utàr djà kêt ne me gadjwỳ apytàr djà kêt, ane. \v 32 Nhym me krãkamngônh arỳm 'ỳr mõn 'ã djudjêdjêti kunĩ jakà. Nhym arỳm kà ngrire mebê ngônhmã nox ne akuno. \p \v 33 Nhym arỳm akati tẽ nhym Paur arỳm memã arẽn memã kum, \p —Nã gãm ar kôk apêxkam amakbê amijajbu nhym arỳm ar ajã pi'ôk kamrêk amãnhkrut apêx. \v 34 Ar atỳx kadjy gop on ar anhõ kwỳ krẽ. Ngô kute ar apar prãm kêtkumrẽx. \p \v 35 Nãm ã memã anen arỳm djwỳ'õ by. Ne me kunĩ nhipôkri Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽn kokij ne arỳm krẽnmo krax ne. \v 36 Nhym kam me kunĩ akubyn kĩnh ne adjwỳnhdjwỳ õ kwỳ krẽno kumex. \v 37 Kàraxkam me ikunĩ ne me ikrãptĩ:. Me kute me ijã akrebê 276. \v 38 Nhym me õ kwỳ krẽn arỳm ajne. Ne kam kàrax kajkritmã ngônhmã jênh rẽ. Atemã bàygogo 'yo jênh rẽ. \p \v 39 Nhym arỳm akati. Nhym me arỳm pyka pumũ. Nhym me'õ kute amrẽbê pyka pumũnh kêtkumrẽx. Nhym wãnh pyka kute aktã ngô nhijêkam ngô binhikrênhja. Nhym me arỳm amybỳm kàrax kadjy omũ. Ne kam abenmã kum, \p —E kum, gwaj 'ỳr kam mãn kàraxo wadjà gê umar mex, ane. \p \v 40 Ne kam arỳm kẽn kunĩ'ã djudjêdjêti 'ãpre bôn tu kum ire. Ne kà katẽ pynênh djà'ã djudjêdjê 'ãpre bô. Ne kam kà krwỳt'ãnh par'ã kubẽkàtio wabin 'ã kunhô, kôk kute kàraxo mõr tỳx kadjy. Ne arỳm akàx'ỳr kàrax krão akẽx ne. \v 41 Nhym kam kàrax arỳm ngô kute aben mok djà'ỳr bôx. Kam ne kororre. Ne mõn 'ã nõn arỳm 'ã nõr tỳx mex ne. Nhym ngô djàkà 'itỳ:x arỳm kàrax katẽ titik ne ka'êko mõ. \p \v 42 Nhym krãkamngônh ar abenmã kum, \p —Mebê ijê tũm nox ne akàxmã rêr ne atỳxã àbir ne mã prõt kêtri gwaj me kupa, ane. \v 43 Nhym krãkamngônh nhõ bẽnjadjwỳr Paur'ã maje akubyn me unên memã kum, \p —Kwãrĩk wãnh. Gê me rêrja kumrẽx tu nox ne rên akàx'ã wabi. \v 44 Gê me rêr kêt pĩponh jamỳ nàr ngô kute kà ka'êk jamỳn 'ã mekôt rê, ane. Ba me kam ikunĩ arỳm inox ne. Ne kam ikunĩ arỳm akàx'ã wabi. \c 28 \s1 Apêxtibê Matãkam ar ba. \p \v 1 Ba me arỳm wabi nhym me bajtem apêxtikam ar baja me imã, \p —Apêxti ja nhidjibê ne Matã, ane. Ba me kam kuma. \v 2 Nhym kam namẽ krykam apêxtikam me bajtemja kum me ikaprĩkumrẽx. Ne kam arỳm me imã kuton me imã kabẽn mextire. \p \v 3 Nhym Paur arỳm pĩ ngrà kwỳ karwàn kuwykam adjuw. Nhym kangã djàkrê kuwy pymaje pĩ ngrà kurũm katon arỳm Paur nhikra nhãn 'ã wajêt. \fig |src="CN02049B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Metĩndjwỳnh Karõ 28.1-6" \fig* \v 4 Nhym me arỳm ikra'ã kangã jêtkôt omũn abenmã kum, \p —Be, tãmwãbê ne me par djwỳnh'õ. Jakam dja ty. Ngô ne kute bĩn kêt nhym be, kangã dja kubĩ. Axwe pãnh dja ty, ane. \v 5 Nhym kangã ikra'ã wajêt nhym tu kum ikra wabê nhym arỳm kuwykam tỹm. Nhym kam tokry kêt ne. \v 6 Nhym me te Paur nhigot jabej. Nàr, me aêrbê tyk ne tỹm karõ te 'ã ajkam ama. Te kam ama:n omũnho kumex. Omũnh 'ãtũm nhym ajmã kute kêtkumrẽx. Nhym kam me atemã kabẽn djin abenmã kum, \p —Be, kubê ne metĩndjwỳnh'õ, ane. \p \v 7 Apêxti tãmkam bẽnjadjwỳr nhidjibê Pubriju. Õ pyka kuri ne ba me dja. Pubriju me imã, \p —Inhõ kikrekam dja gar nhỹ, ane. Bar kam 'ỳr mõn kam nhỹ nhym arỳm me ijo djuw mex mexkumrẽx. Ba me kam kam inhỹr'ã akati amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. \p \v 8 Nhym kam Pubriju bãm kute ir djwỳnhja kà kangron iku:w. Nhym Paur arỳm 'ỳr wadjàn Metĩndjwỳnhmã o a'uw ne krã'ã ikra djin arỳm o mex ne. \v 9 Nãm Paur ã o ane nhym kam apêxtikam me punu kunĩ 'ỳr bôx nhym arỳm me o mex ne. \v 10 Nhym kam me me imã mỳjja kumex ngã. Ba me kam arỳm inoxmã. Nhym me arỳm apỹnh me imã mỳjja kĩnh djàri kàraxkam kumex ne. \s1 Krĩraxbê Rôma'ỳr mõrn bôx. \p \v 11 Me inox kêtri ne apêxtikam me ijã mytyrwỳbê amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. Ba me arỳm inox ne. Krĩraxbê Arexãkam me õ kàraxkam inox ne. Nãm me amrẽbê amex jamãrbê apêxti'ãnh kàraxja nhô. Kàrax krwỳt'ã ne me karõ amãnhkrut wajêt. Ja nhidjibê ne Kaxu. Nhym ja nhidjibê Pôr. \p \v 12 Ba me inox ne mõ:n kam krĩraxbê Xiraku'ãnh kàrax nhô. Nhym me ijã akati amãnhkrut ne ikjêkêt apêx. \p \v 13 Ne kam ajte inox ne pyka 'ãnh mõ:n kam krĩraxbê Reguju'ỳr bôx. Ne kam me aà'ã mõ: nhym me ijã akati. Nhym kam kàjmã kôk wabê ba me ajte akatikam krĩraxbê Poteroj'ỳr bôx ne 'ãnh kà nhô. \p \v 14 Bar kam wabin Jeju kukwakam me kute abeno kamy kwỳ jabej ne memã ikato. Nhym me ar imã, \p —Dja gar inhũrkwãkam nhỹ, ane. Bar kam nhỹ. Nhym ar ijã akatibê 7 apêx. Bar kam itekôt krĩraxbê Rôma'ỳr mõ. \p \v 15 Nhym kam me amũ krĩraxbê Rômakam Jeju kukwakam me kute abeno kamymã ar ijarẽ. Nhym me arỳm ar ikutã mõ, kute ar ikajpar kadjy. Ne kam Apiju'ãnh djwỳ jamỳnh djàmẽ me õt djàbê 3mẽ kam bôx. Bar kam me'ỳr bôx. Nhym kam Paur me omũn arỳm Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽn akubyn tỳx ne. \p \v 16 Ba me kam mõ:n arỳm krĩraxbê Rôma'ỳr bôx. Nhym kam krãkamngônh krãptĩ: kubê 100 nhõ bẽnjadjwỳrja mebê ijê tũmo bôx. Me nêje ku'ê djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳrmã mebê ijê tũm kunĩo bôx. Nhym arỳm mebê ijê djàkam mebê ijê. Nhym be, me Paurmã kum, \p —Ga dja ga anhõ kikrekam nhỹ. Krãkamngônh pydjibit dja anêje nhỹ, ane. Nhym kam me'õ nhũrkwã purokam nhỹ. \s1 Kute Rômakam mebê idjaermã amijarẽnh. \p \v 17 Nhym kam arỳm Paur'ã akatin akatin akati nhym arỳm amiwỳr mebê idjaer rũnh 'uw nhym me 'ỳr bôx ne arỳm 'ã akuprõ. Nhym kam memã kum, \p —Akmere ar, djãm me babê idjaerkam ne ijaxwe'õ? Nàr djã ne ba me bakukãmãkjê kukràdjà'õo ajkẽ? Arkati. Ijaxwe kêt nhym Djeruxarẽkam me arỳm ibê ijên krĩraxbê Rômakam me jamã ikanga. \v 18 Nhym me prĩne ijaxwe jabej ikukij ne ima. Nhym bẽnjadjwỳr ar ijã abenmã kum, “Ren bĩn kadjy axwekumrẽx gwaj ren arỳm kubĩ. Nhym be, kati. Axwe kêtkumrẽx”, ane. Ne bit kute imã ikra karo ba itẽmmã. \p \v 19-20 Nhym mebê idjaer mã kabẽno bẽnjadjwỳr ar apa. Ba kam aminêje arkum, “Ba gop bẽnjadjwỳr raxbê Xedjamã aminêje ikabẽn jarẽ”, ane. Nhym ar arỳm amrẽ 'ỳr ijano ba tẽn bôx. Dja ba aminêje Xedjamã ikabẽn jarẽ. Djãm ije kum inhõ me wỳnhbê idjaer jaxwe'õ jarẽnhmã? Arkati. Imã inhõ me wỳnh jabêkam ne ba amiwỳr ar ajuw. Ije ar apumũnh ne ar amã ikabẽnmã ne ba amiwỳr ar ajuw. Ẽ, ba ar amã arẽ gar ama. Dja Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩn. Mebê idjaer ne me tu amiwỳr me akubyn tĩn kamnhĩxkumrẽx. Badjwỳ ne ba tu amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. Ije amiwỳr kamnhĩxkam ne me arỳm kàxiràx jao idjuwpre. Nãm ã Paur memã ane. \p \v 21 Nhym kam me kum, \p —Pykabê Djudêjakam ne me nĩnh ar imã ajã pi'ôk no'ôk kêt. Nhym mebê idjaer'õ nĩnh bôx ne kute ajã mỳjja'õ jarẽnh kêt. \v 22 Be, pyka kunĩkôt me kute me kukràdjàja japrỳo ba. Jabit ne bar kuma. Nhym be, ar ba ne bar ije 'ã adjujarẽnh mar prãm, ane. \p \v 23 Ne kam kute mar kadjy kum akati'õ jarẽ. Nhym kam me kute kum akati jarẽnh bôx nhym me krãptĩ Paur nhũrkwãmã wadjà. Nhym kam kryràm memã ujarẽnhmo krax ne akamàtkam o ino re. Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo ba'ã memã ajarẽ. Nãm memã Môjdjê kukràdjà jarẽn Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh kunĩ kabẽn jarẽ. Ne me kabẽn kôt memã kum, \p —Ga, pi'ôk kôt Jejubê me banhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatija pumũ. Kubê Krituja pumũ. Dja gar tu amim Jeju markumrẽx. Nãm ã memã anhỹro nhỹ. \p \v 24 Nhym me kwỳ tu amim kabẽn markumrẽx. Nhym me kwỳ amim kabẽn mar kêt. \v 25 Ne arỳm kabẽno aben japanho kumex ne arỳm ajmà. Nhym me bimành kêtri Paur memã kum, \p —Idjaij ne amrẽbê: Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam me akwỳ'ã kabẽn jarẽ. Mrãmri ne arẽnhkumrẽx. Nãm me bakukãmãremã kum, \q1 \v 26 “Me'ỳr tẽn memã ikabẽn jarẽn memã kum, \q1 ‘Dja ga me maro aku'ê kajgon mar kêt ne, kukràdjà'ã mỳjja kute amijakreja mar kêt ne. Ne omũnh kajgon amim omũnhkumrẽx kêt.’ Mỳkam? \q1 \v 27 Bir, arỳm ne ga me adjumar djàkam ajamakkre kêt ne ajamakkre jaduj ne tu ano ngõr. Nã gãm me arĩk ã ibê amijo abao ane. Mỳkam? \q1 Bir, aje anoo omũnh kêtmã ne aje ajamako mar kêtmã ne aje ikukràdjà'ã mỳjja kute amijakreja adjumar djàkam mar kêtmã ne aje iwỳr amijo akẽx ba ije me ajo mex kêtmã. Nã gãm me ibê ã ajamakkre kêtmẽ ano kêto ane.” \m Nãm ã me bakukãmãre Idjaij ane. Nhym me bakukãmãre aben djô'ã arẽnho mõ:. Arẽnho mõr tãmtã arỳm me awỳr o bôx. Tũ:mràm ga me akamingrãnyre ã ikabẽn mar kajgoo ane. \p \v 28 Me aje ikabẽn mar kajgokam dja Metĩndjwỳnh arỳm me bajtemmã ijano. Dja ba memã Metĩndjwỳnh kute me utàr'ã ajarẽ nhym me arỳm tu amim markumrẽx nhym kam arỳm me axwebê me utà. Nãm ã memã ane. \p \v 29 Paur mebê idjaermã arẽnh pa nhym me arỳm mã kubê mõ. Ne aktã kabẽno aben japanho mõ. \p \v 30 Nhym kam Paur ta aminhũrkwãkam arek krĩ nhym 'ã amex ne ajte 'ã amex. Paur ta õ pi'ôk kaprĩo õ kikre djwỳnhmã ũrkwão pãnh. Nãm ũrkwãkam nhỹ nhym me mã 'ỳr ban bôx nhym mã kam me kunĩo djuw mex. \v 31 Ne kàj bê Metĩndjwỳnh kute amim me utàr ne ar meo baja'ã memã ujarẽnho krĩ. Ne mã memã Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu'ã kukràdjà jarẽnho krĩ. Nãm kum me uma kêt ne ã memã arẽnho ane. Nhym me'õ kubê àptàr kêtkumrẽx. Tãm ne ja.