\id 2CO - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Atãri Kôritu \toc1 Paur kute Kôritukam me jamã atãri pi'ôk no'ôk ne ja. \toc2 Atãri Kôritu \toc3 A Kô \mt1 Paur kute Kôritukam me jamã atãri pi'ôk no'ôk ne ja. \ip Paur ajte krĩraxbê Kôritukam me jamã pi'ôk no'ôk ne. Paur kum me abê nhym be me ja ne me Paur japrỳn 'ã abenmã kum, \ip —Kati, Metĩndjwỳnh kute Paur janor kêt. Ta ne arĩk ar ba, ane. Kam ne Paur kaprĩ rax ne ajte memã pi'ôk no'ôk ne memã kum, \ip —E kum be mrãmri ne Metĩndjwỳnh tu amim idjarkumrẽx ne apỹnh pyka kunĩkôt me ja'ỳr ijano, ane. Ne kam prĩne memã amijã ajarẽ. Amitokry djà kunĩkôt memã arẽ. Be, Metĩndjwỳnh ne tokry japôkmã, umar punu japôkmã tu o tỳx ne nêje mỳjja punuo ajngrà. Xatanaj ne memã mỳjja punu ngã nhym be Metĩndjwỳnh ne raxo Xatanaj jakre ne tu me nêje mỳjja punuo bingrànho ba. Nãm ã Metĩndjwỳnh umao kute nêje mỳjja punuo bingrànho bao ane nhym Paur memã amijarẽn kam ajte memã apỹnh mỳjja'ã karõ. \c 1 \p \v 1 Ba ibê Paur. Kritu Jeju ne ijano ba memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ne ijano ba 'ã idjujarẽnh ar iba. Ximoxidjwỳ ne ikôt dja. Gwaj baje Ximoxio bakamy. Ba ne ba pi'ôk no'ôkkam ar amã ikabẽn jarẽ. Krĩraxbê Kôritukam ar aje amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio abaja ne ba ar amã ikabẽn. Bu'ã pykabê Akaja kunĩkôtdjwỳ Metĩndjwỳnh kute ar ajo õ me ja ba ar amã ikabẽn. \v 2 Metĩndjwỳnhbê ne me Babãm. Ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê ne Jeju Kritu. Gê ar tu kum ar akaprĩn\f + \fr 1:2 \ft Djãm ar ga ne gar adjukaprĩ nhym ar pãnh arỳm kum ar akaprĩ Kati. Ar ta ne ar tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f* ar ajo ba gar adjumar mex rã'ã ne. \s1 Apỹnh me kaprĩ djàri nhym Metĩndjwỳnh akubyn meo kĩnh. \r Kor 1.11; A Tex 2.16 \p \v 3 Metĩndjwỳnhbê Jeju Kritu Bãm. Kubê gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu Bãm. Ba kum mextire jarẽ. Mỳkam ne ba kum mextire jarẽ? Bir, me Babãm djwỳnh ne ukaprĩkumrẽx. Ga, me kaprĩ nhym Metĩndjwỳnh kute me kunĩmã kĩnh jangjênhja pumũ. \v 4 Ar ba ne bar apỹnh ar ikaprĩ djàri kuma. Bar amikanê man me Jeju'ã kum ar ikurê man apỹnh ikaprĩ ja ma nhym Metĩndjwỳnh arỳm kunĩkôt akubyn ar ijo kĩnh. Mỳj kadjy ne ã ar ijo kĩnho ane? Bir, dja me'õdjwỳ kaprĩ jabej bar amikudjwa akubyn o kĩnh nhym arỳm ar ikudjwa kĩnh. Metĩndjwỳnh ta kute ar ijo kĩnh o dja bar ajte me'õo kĩnh. Ja kadjy ne ã ar ijo kĩnho ane. \p \v 5 Amrẽbê Kritu tokry: bar kôt arỳm itokry kumex ma. Memã 'ã idjujarẽnhkôt itokry ma nhym Kritu arỳm mã ar ijo kĩnh bar ikĩnhkumrẽx. \v 6 Mỳj kadjy ne bar itokry? Bir, dja bar itokry gar arỳm amim Metĩndjwỳnh ma nhym arỳm ar apytà. Gar kam akubyn akĩnh. Te atokryn akubyn akĩnh ne. Nàr, godja bar akubyn ikĩnh jabej. Mỳj kadjy dja bar akubyn ikĩnh? Bir, ar gadjwỳ dja gar kam akubyn akĩnh ne arỳm atokrykam atỳx. Ne kam aje amim Jeju mar'ã adjukanga kêt. Godja gar atokry kute ar itokry pyràk jabej ne kam arỳm ar ima. Ne kam ar ikudjwa atokrykam atỳx ne aje amim Jeju mar'ã adjukanga kêt. Ja kadjy dja bar akubyn ikĩnh. \v 7 Itokryn mã: ikĩnh. Ne kam ar ajã amim, \p —Godja ar ikudjwa tokry jabej ne kam ikudjwa ã kĩnho ane. Bar amim anen kam tu amim ar akĩnh kamnhĩxkumrẽx. \p \v 8 Akmere, àpnhĩre ar, bar ar amã pykabê Adjijkam itokry jarẽ gar ama. Ar itokry kume:x. Bar te: ikatormã te: amijo anen kam arỳm amikukãm itykbitkam ama. \v 9 Mrãmri ne bar mã amim, \p —Dja me ibĩ. Dja me ibĩ, anhỹr ar ibakumrẽx. Mỳj ne bar kam kuma? Bir, dja me ar ikangrônho ba, bar arỳm amikanàrràm ar iba kêt ne arỳm tu amim Metĩndjwỳnhbit kamnhĩxkumrẽx. Ta kute akubyn me tyko tĩn djwỳnh dja bar tu amim kamnhĩx tỳxkumrẽx. \v 10 Ta ne kute ar ityk jabê ar ipytàr. Ar ityk pymatijabê ar ipytàr ne kute kubê ar ipytàr rã'ã. Ba tu amim kamnhĩxkumrẽx ne amim, \p —Mrãmri dja kubê ar ipytàr rã'ã ne, ane. \v 11 Ar gadjwỳ dja gar ar ikôt o kangõn Metĩndjwỳnhmã ar ijo a'wỳ. O dja gar ar ikôt o kangõ. Ar ikadjy Metĩndjwỳnh 'wỳr ar o aban o ar ikôt o kangõ. Nhym kam arỳm ar akabẽn man ar akabẽnkôt kum ar ikaprĩn ar ipytà. Gar kam akĩnho akumex ne ar ikôt Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. \s1 Paur kute memã 'êx kêt'ã amijarẽnh. \p \v 12 Wãkam me kwỳ ar ijã memã kum, “Paur ar 'êxnhĩkumrẽx”, ane. Djãm mrãmri me kabẽnkumrẽx? Kati. Bar akubyn amijo tẽn amrẽbê ar akam ar ibaja'ỳr amijo bôx ne amiman amim, \p —Kati. Nãm me ijã 'êx. Nhym bê ne ba mekam ijêxnhĩ ar iba. Kati. Ba ne ba Metĩndjwỳnh mexo imex ne mekam ar iba. Metĩndjwỳnh kôt ijêxnhĩ kêtkumrẽx ne mekam ar iba. Ibu'ã me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja ba memã ijêx kêt. Nàr, me kute amim Jeju marmã ijêx kêtkumrẽx ne mekam ar iba. Nã bãm ã amimaro anen arỳm amikôt ar amã amijarẽ. Djãm me kute amidjwỳnhbito kĩnhja we krã mex kôt ne bar ikrã mex ne ar akam ar iba? Kati. Ba ne ba ikrã mex kêt. Nhym be, Metĩndjwỳnh ta ne tu kum ikaprĩ ba arỳm ikrã mex ne ar akam ar iba. Ba ar amã amikôt amijarẽn amikam ikĩnhkumrẽx. Amikam ikaprĩre kêt. \p \v 13 Ije ar amã pi'ôk no'ôkkam ikabẽn jarẽnhdjwỳ. Djãm ikabẽn krãptĩ? Kati. Ba ikabẽn pỹnh ne arẽn 'ã pi'ôk no'ôk gar arỳm omũn ama. Ba kam ar ajã amim, \p —Dja me ĩ imar pydji. Ne imar pydji rã'ã ne. \v 14 Be, kraxje me kute prĩne imar mex kêt rã'ã. Godja me ĩ imar pydji. Nã bãm ã ar ajã amim ane. Dja gar ĩ iman ikam akĩnhkumrẽx kute mrãmri ne ije ar akam ikĩnh pyràk. Dja Bẽnjadjwỳr djwỳnh akubyn bôx ba ar akam ikĩnhkumrẽx. Nã bãm ã ar amaro ane. \p \v 15 Ar ije ã ar amaro anhỹrkam ne ba bit tẽmbê ar awỳr itẽm ne ibôx ne ije ar amã arẽnh gar aje amim Jeju mar mexo amũ amikamẽnhmã. Kam ne ba bit ajte akubyn ar akam ibôx ne ije ajte ar amã arẽnh gar ajte o amũ amikamẽnhmã. \v 16 Ba ar ajã amim, \p —Dja ba me kumrẽx 'ỳr bôx. Krĩraxbê Kôritukam me'ỳr bôx ne mekam ar iban amũ pykabê Mateni'ỳr tẽ. Ne kam Mateni kurũm akubyn tẽn ajte mekam bôx. Nhym kam ajte amũ pykabê Djudêja'ỳr itẽm kadjy godja me ikôt o kangõ ba arỳm 'itỳx ne tẽ. Nã bãm ã ar ajã amim ane. Nhym be, kati. Ar akam ibôx kêt. \v 17 Djã nã bãm bit ar akam ibôxmã ne arĩk ikabẽn dji? Kati. Djã nã bãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kudjwa ikabẽn amãnhkrut ne ar amã, \p —Nà. Dja ba ar awỳr bôx, anen atekam ajte amim, \p —Kati. Dja ba ar'ỳr ibôx kêt, ane? Kati. Ikabẽn amãnhkrut kêt. \p \v 18 Metĩndjwỳnh kute kabẽn pỹnh ne arẽnh ba ije kudjwa ikabẽn pỹnh ne arẽnh. \v 19 Bamẽ Xibanumẽ Ximoximẽ ne bar kàj bê ar amã, \p —Metĩndjwỳnh Krabê Jeju Kritu dja gar tu amim markumrẽx nhym arỳm ar apytà, ane. Djã ne bar atekam ajte ar amã, “Kati. Dja ar apytàr kêt”, ane? Kati. Dja gar tu amim markumrẽx nhym mrãmri arỳm ar apytàrkumrẽx. \v 20 Metĩndjwỳnh ne gwaj bamã, \p —Dja ba ĩ ar amã apỹnh mỳjja mex ngã. Ar aje tu amim Kritu markam dja ba ĩ ar amã kungã. Dja gar ikôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. Mỳjja kumex dja ba ar amã kungã. Nãm ã gwaj bamã anen kam kabẽn pỹnh ne arẽ. Kabẽn pỹnh ne arẽ gwaj arỳm mar pỹnh ne abenmã kum, \p —Mrãmri ne arẽnhkumrẽx, ane. Gwaj ã abenmã ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bakam kĩnhkumrẽx. \p \v 21 Kritu ne kute gwaj bamã tỳx jangjênh. Ar bamẽ ar gamẽ kute gwaj bamã tỳx jangjênh gwaj tu amim mar tỳxkumrẽx ne 'ã badjukanga kêtkumrẽx. Nãm gwaj bamã Karõ jano nhym arỳm ar gwaj bajo ba. \v 22 Ga, me kute mỳjja 'ã aminhidji nhôr nhym arỳm amirĩtkumrẽxja pumũ. Gwaj badjwỳ arỳm ne gwaj bamã Karõ jano nhym arỳm gwaj bakam nhỹn gwaj bajo ba. Gwaj kam arỳm amikam Karõ man amim, \p —Mrãmri ne Metĩndjwỳnh arỳm ijo krakumrẽx. Ga, arỳm kute imã Karõ janor nhym kute ijo bakumrẽxja pumũ, ane. \p Gwaj amim anen arỳm kuma. Arỳm Metĩndjwỳnh gwaj bajo kra. Ja ne gwaj kuma. Karõ kute gwaj bajo bakôt ne gwaj kuma. Ga, me kute memã mỳjja rũnh nhõrmãn kute kukãm memã kryre nhõrja pumũ. Nhym me amim kryre jamỳn arỳm amiwỳr rũnh kamnhĩxkumrẽx. Gwaj badjwỳ Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã Karõ jano nhym arỳm gwaj bajo ba. Gwaj kam arỳm amim, \p —Ga, Metĩndjwỳnh arỳm kute imã Karõ janorja pumũ. Ga, kute ijo baja pumũ. Mrãmri dja ba kàjkwakam kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Karõ gwaj bajo ba gwaj kam amim anen kam arỳm baje mrãmri ja markumrẽx. Mrãmri kàjkwakam Metĩndjwỳnhkôt batĩn rã'ã: rã'ãja markumrẽx ne amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. \p \v 23 Amrẽbê ne ba pi'ôkkam ar amã me'õ jaxwe jarẽ. Me'õ jaxwe: ar akam ar ba gar ate akrã nhym arek ar akam axweo ba rã'ã. Ba ren on ar awỳr bôx ne ren arỳm 'ã ar amã ikabẽn ne ren ar amã kaprĩ jadjà. Ije ar amã akaprĩ jadjàr karõ ne ba on ajte Kôritukam ar awỳr ibôx kêt. Mrãmri ne ba ar amã amijarẽnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh ne kute imar. Nok ba ren ar amã ijêx nhym ren ajmã ijon. Mrãmri ne ba ar amã amikôt amijarẽnhkumrẽx. \p \v 24 Ar aje amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju marmã ne bar ar awỳr ibôxmã. Djãm ar ije ar akam amijo ibẽnjadjwỳr ne ibamã? Kati. Ar ba ne bar ije ar amã kàjmã akĩnh kamẽnhmã. Kritu pydjibit ar aje tu amim markumrẽxmã. Tãm dja ar ajaxwebê ar amã tỳx jadjà gar mã kôt ar amijo aban 'ã adjukanga kêt. \c 2 \p \v 1 Ar akaprĩ karõ ne ba amim, \p —On me'ỳr itẽm prãm kêt. Nok ba ren me'ỳr bôx ne ren memã kaprĩ jadjàr mex ne, ane. \v 2 Nã bãm ren ar amã kaprĩ jadjàr mex nhym mỳj me'õja ren ijo kĩnh? Gar ren akaprĩkam te aje ijo kĩnhmã. \p \v 3 Kam ne ba amrẽbê amikukãm ar amã pi'ôk no'ôkkam ikabẽn jarẽ. Ar aje ikutêp abeno mexmã ne ba ar amã arẽ. Ba ar awỳr itẽm ne ibôx ne ije ar apumũnh ne idjumar punu kêt kadjy ne ba ar amã arẽ. Ar aje ijo kĩnhmã ne ba bit tẽmbê ar awỳr itẽm ne ar awỳr ibôxmã nhym ren ate ar akwỳ imã idjumar punu jadjà. Ar akwỳkam idjumar punu karõ ne ba amrẽbê amikukãm ar amã pi'ôk no'ôk ne. Nã bãm ar amexkam amakbê amim ar akunĩ kamnhĩx ne. Ba ar awỳr bôx gar iro'ã akĩnh kadjy ba tu amim ar amex kamnhĩxkumrẽx ne. \v 4 Nã bãm ar akam idjumar punu rax ne ikadjwỳnhbê itokry kumex man mu:w. Djãm ije ar amã ar akaprĩ jadjàr kadjy ne ba ar amã pi'ôk no'ôk? Kati. Ar aje imar kadjy. Imã ar ajabê:ê. Ar aje imar kadjy ne ba ã amrẽbê amikukãm ar amã pi'ôkkam ane. \s1 Me kute me'õ axwe maro biknor'ã kute memã karõ. \r Ruk 17.3; Gar 6.1; Ep 4.32 \p \v 5 Ije amrẽbê pi'ôkkam ar amã me'õ jaxwe: jarẽnhja djãm bajbit ne imã ikaprĩ jadjà? Kati. Ar gadjwỳ ne ar akunĩmã kaprĩ jadjà. Ba ar amã iprĩren ar amã me'õ jaxwe jarẽ. \v 6 Aje, kwãrĩk wãnh ajte ijukri me'õjamã kaprĩ jadjàr kêt. Mrãmri amrẽbê me'õja axwen kam arỳm kaprĩre. Ar akrãptĩ arỳm axwe pãnh kum kaprĩ jadjà. Jao dja gar krãta. Kwãrĩk wãnh ajte kum kaprĩ jadjàr kêt. \p \v 7 Jakam dja gar on me'õja jaxweo aknon ajte mar kêt. Ne kam tu o kĩnh gê akubyn tỳx ne. Gar ren kum kaprĩ jadjàr rã'ã nhym ren kaprĩbê te amijo anen arỳm rerek mex ne. \v 8 Dja gar ajte kum, \p —Mrãmri ar imã ajabêkumrẽx, ane. Dja gar kum ane gê on kaprĩ kêt. \p \v 9 Be, ije amrẽbê ar amã ikabẽn'ã pi'ôk no'ôkja ije ar amar kadjy ne ba 'ã pi'ôk no'ôk. Ije 'ã pi'ôk no'ôk kadjy ba amikabẽn man amim, \p —Ba arkum ikabẽn mex jarẽ gê ar iman goja ikabẽn kôt amijo ba jabej, ane. Ar aje ikabẽn kunĩ mar ne kôt amijo aba jabej ne ba ar amã pi'ôk no'ôk. \v 10 Godja gar me'õ axwe'õo abiknor jabej ba badjwỳ arỳm axweo aknon mar kêt ne. Mrãmri me'õja axwekumrẽx jabej ba arỳm axweo akno, ar adjumar mex kadjy arỳm o akno. Kritu kukwakam ba arỳm axweo aknon arỳm mar kêt ne. \v 11 Djãm ije axwe mar rã'ã? Kati. Arỳm ba o aknon mar kêt. Ba ren axwe mar rã'ã nhym ren Xatanaj arỳm gwaj banoo akno. Nãm me noo biknoro ba. Ja ne gwaj baje prĩne mar. \p \v 12 Be, ba amrẽbê krĩraxbê Krôwadji'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Ije kàj bê memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh kadjy ba Krôwadji'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Ne kam memã Kritu jarẽ nhym kam me kum kĩnh ne ma:ro kumex. Nãm me kute mrãmri ne me kute memã kikre'ã ijê djà'ã rênh ne memã, “Ajrã amrẽ wadjà”, anhỹr pyràk. \v 13 Nãm me ã kum Kritu'ã ujarẽnh ny kĩnho ane. Me te kum kĩnh ba idjumar punu rã'ã ne. Nã bãm kam bôx ne te ikamy Xitu jabej ne kum ikator kêt. Xituo ne ba ikamy. Kum ikator kêtkam idjumar punu. Ne kam memã, “Ba on”, anen arỳm amũ pykabê Mateni'ỳr Xitu jabej tẽ. \s1 Me kudjỳ djào me kurwỳk mõrja Paur kute amijã akre. \r Ep 5.2; Pir 4.18 \p \v 14 Bar te idjumar punun mã Metĩndjwỳnhmã ar amikĩnh jarẽ. Mỳkam? Bir, ta ne ar ijo djuw mex bar mã Kritu kôt ar amijo iban mã ikĩnh. Ikĩnh kute mrãmri ne me kute me kurê djwỳnh'ỳr meo ban kute 'ã àprãrn akubyn õbikwa têpo ban kurwỳko pôx ne kĩnhja pyràk. Nãm ã Kritu kôt amijo ibakam ikĩnho ane. \p Ga, me krãkamngônh krãptĩ: akubyn kurê djwỳnh kurũm ban kurwỳko pôx nhym me kute kukãm prykôt pidjôrã rẽnh ne kute kudjỳ djà kudjỳ tỳx bôr nhym kudjỳ:ja pumũ. Nhym kam ardjành me kunĩkôt prõt ne kute me kunĩo bikamỳr ja pumũ. Ar badjwỳ ne bar pyka kunĩkôt Kritu'ã memã idjujarẽnh iba nhym me arỳm pyka kunĩkôt 'ã idjujarẽnh ma. Kritu ta kute kudjỳ djà mextire pyràk bar me kunĩmã 'ã ajarẽ. \p \v 15 Nã bãm ar ã anen kam arỳm Metĩndjwỳnho kĩnh. Kute mrãmri ne me kute kum kudjỳ djà mextire bôr nhym ardjành 'ỳr àbir nhym kute bãrn kĩnhja pyràk. Nã bãm ar ã kum anen kam arỳm me jamãdjwỳ ã ane. Metĩndjwỳnh kute amim me utàrjamẽ kute me kangajamẽ amẽ me jamã ne bar ije mỳjja kudjỳ mextire pyràk ne memã Kritu'ã idjujarẽnh iba. \p \v 16 Nhym be, me ja ne me kum Kritu 'ã ar idjujarẽnhja kĩnh kêt. Ar ije mỳjja kudjỳ mextire ja pyràk me kum kĩnh kêt. Metĩndjwỳnh kute me kanga nhym me me biknor tokry djàkam biknor ja kadjy ne me kum kĩnh kêt. Nhym be, ate me ja ne me kum Kritu'ã ar idjujarẽnhja kĩnh. Ar ije mỳjja kudjỳ mextire ja pyràk me kum kĩnh. Metĩndjwỳnh kôt me tĩn ne ar ba kadjy ne me kum kĩnh. Be, mỳj me'õ ta ne àpênh djà ja kadjy tỳx? Kritu'ã ujarẽnh kadjy tỳx. Djãm ar ba? Arkati. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne ar ijo ban ar imã tỳx jangij bar me kunĩmã 'ã idjujarẽnh ar iba. \v 17 Nhym kam me krãptĩ kute arĩk Metĩndjwỳnh kupa'ã kabẽn jarẽnh punu. Djã ne bar me kudjwa ã arẽnho ane? Kati. Ar ba ne bar amijãno djan Metĩndjwỳnh kukwakam katàt arẽnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh ta ne ar ipumũnho nhỹ. Ar ije kupa'ã arẽnh nhym kute ar imã o pãnh karõ ne bar ã katàt arẽnho ane. Kritu ar imẽ amijo kajkep bar katàt arẽnhkumrẽx ne. \c 3 \s1 Paur ta kute amimex'ã amijarẽnh kêt. \p \v 1 Djãm mrãmri ne ba ije ajte ar amã amimex jarẽnhmo kraxja? Kati. Ar ba ne bar ije amimex jarẽnh kêt. Djã ne bar me kwỳ kudjwa memã, nàr kon ar amã, \p —Memã ar imex'ã pi'ôk no'ôk ne ar imã angã bar memã o tẽn o bôx. O bôx gê me arẽn arỳm ar imex man kum ar ikĩnh, ane? Ne kam ar amã pi'ôko tẽn o bôx gar arẽn kôt arỳm ar imex man ar amã ar ikĩnh? Kati. Ar ba ne bar imã imex'ã pi'ôk no'ôk prãm kêt. Me kwỳ ne me mrãmri kum amimex'ã pi'ôk no'ôk prãmkumrẽx. Nhym be, ar ba ne bar imã prãm kêt. \p \v 2 Mỳkam ne ar bajbit ar imã amimex'ã pi'ôk no'ôk prãm kêt? Bir, ar ga ne gar aje ar imex'ã pi'ôk no'ôk pyràk. Ar ba ne bar ar amã Kritu jarẽ gar ar idjô'ã 'ỳr amijo akẽx. 'Ỳr amijo akẽx nhym arỳm ar ajo mex ne. Ar idjô'ã ne gar amex. Nhym kam me kunĩ kute ar idjô'ã ar amex pumũnh ne kute ar amar. Ne kam jãm kute ar badjwỳ ar imex mar. Me kute ar apumũnh kute mrãmri ne me kute ar imex'ã pi'ôk no'ôk pumũnh pyràk. Tãm ne bar kuman ar amã, \p —Ar ga ne gar aje ar imex'ã pi'ôk no'ôk pyràk, ane. Ar badjwỳ ar ije ar amex pumũnh ne ije ar amar ne arỳm imã ar ajabê:ê. Me kunĩ ne me kute ar amar. \p \v 3 Kritu ta ne ar amã ajamak bô gar adjumar djà ny. Nãm ar ajo kute mrãmri ne me kute pi'ôk no'ôk pyràk. Ar ba ne bar amã Kritu'ã ajarẽ gar arỳm tu amim markumrẽx. Nhym kam arỳm ar amã ajamak bô gar adjumar djà ny. Ga, Metĩndjwỳnh Karõ tĩn ne ar baja ne kute ar amã ajamak bônh gar adjumar djà nyja pumũ. Kritu ne Karõo ar amã ajamak bô. Ga, me bakukãmãre kute mỳjja tỳxo kẽnpo'ã no'ôkja pumũ. Djãm ã Kritu ar ajo ane? Kati. Bar ar amã Kritu'ã ajarẽ gar arỳm tu amim markumrẽx ne arỳm adjumar djà ny. \p \v 4 Ar ba ne bar ar amã arẽ nhym Kritu arỳm ar ajo mex. Tãm ne bar ije markumrẽx nhym mrãmri Metĩndjwỳnhdjwỳ kute ar imar. \v 5 Djãm kam ar ba ne bar ije amim, \p —Ba ne ba ije aro mex, anhỹro iba? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne ar imã 'ã karõ bar arỳm ar amã Kritu'ã ajarẽ nhym kam ta arỳm ar amã ajamak bô. \s1 Metĩndjwỳnh kute Kritu'ã kabẽn ny jarẽnh mãmdji. \p \v 6 Ta ne me kadjy ar imã ijamak mex jadjà bar memã arẽnho iba. Metĩndjwỳnh ne kute Kritu'ã kabẽn ny jarẽnh mãmdji bar arỳm kuman memã arẽnho iba. Djã nã bãm Môjdjê kudjwa memã kabẽn'ã kẽnpoti no'ôk tũmja jarẽnho iba? Kati. Metĩndjwỳnh Karõ ne bar memã arẽnho iba. Mỳkam ne bar memã kabẽn tũm jarẽnh kêt? Bir, ba ren ar memã tũm jarẽ nhym ren me te: kute katàt kôt amijo ba prãmje ne ren ta amikôt axwe rã'ã ne. Ne kam ren arỳm pãnh me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, kati. Bar memã Metĩndjwỳnh Karõ jarẽ nhym me arỳm maro ba nhym ta arỳm katàt meo ba. Nhym kam me arỳm Karõkôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 7 Me memã kẽnpotikam kabẽn jarẽnho ba nhym me arỳm mar kajgon ta amikôt axwe rã'ã. Ne kam pãnh arỳm akuno. Metĩndjwỳnh mỳjja tỳxo kẽnpoti tỳx no'ôk ne. Nhym kam Metĩndjwỳnh mexo umakôt Môjdjê nokre jadjênh ne arỳm kẽnpoti mỳn memã o bôx. Ne kam memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho dja nhym kabẽn me:xkumrẽx nhym me maro dja. Maro djan te kute nokre 'ãno ãm ne omũnhmã. Metĩndjwỳnh mexo uma djô'ã ne Môjdjê nokre jadjênh nhym me te kute omũnhmã. Nhym kam adjênh apêx tẽ:n arỳm tu apêxkumrẽx. Nhym Metĩndjwỳnh kute Môjdjêmã kabẽn jarẽnh tũmjadjwỳ. Djãm me kute kabẽn tũm kôt katàt amijo bamã? Kati. Me ta te: katàtmãn axwe rã'ã ne. \p \v 8 Nhym be, Metĩndjwỳnh Karõ ne gwaj bamã kabẽn ny jarẽ. Kute gwaj bamã arẽnh ja ne mexo kute Môjdjê kabẽn tũm jakrenh mex ne. \v 9 Djãm Metĩndjwỳnh kute Môjdjêmã kabẽn jarẽnh tũm punu? Kati. Mexkumrẽx. Nhym be, nãm me te memã Môjdjê kabẽn tũm jarẽ nhym me axwe rã'ã ne. Me ta amikôt axwe rã'ã ne. Axwe rã'ãn kam pãnh arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Nhym be, gwaj Karõ kabẽn ma nhym arỳm gwaj bamã tỳx jadjà gwaj arỳm katàt kôt ar amijo baba. Kam ne Metĩndjwỳnh Karõ kabẽn nyja arỳm mexo Môjdjê kabẽn tũm jakrenh mex ne. \p \v 10 Kabẽn nyja kute tũmja jakrenh mex nhym tũmja me arỳm kute kum kĩnh kêt pyràk. \v 11 Tũmja me kute 'ã ukangan mar kêtmã. Nhym be, pãnh kabẽn nyja dja me mar rã'ã ne kôt amijo ba rã'ã ne. Kam nyja ne mexo kute tũmja jakrenh me:xi. \p \v 12-13 Bar Karõ kabẽn ny mar rã'ãn tu amiwỳr kute mỳjja jarẽnhja kamnhĩxkumrẽx ne irãri memã kabẽn ny jarẽnho amirĩtkumrẽx. Nhym be, Môjdjê ta ne kubẽkào aminokre'ã pro. Metĩndjwỳnh mexo uma djô'ã nokre jadjênh ne kam mebê idjaer kute omũnh kêt kadjy aminokre'ã pro. Nhym kam adjênh arỳm apêx. \v 14-16 Me abendjô'ã Metĩndjwỳnh kabẽn tũm jarẽ:. Ne akati jakam kute arẽnh rã'ã ne. \p Nhym be, me kam amakkre kêt tẽ:n amakkre kêt rã'ã. Akati jakam me amakkre kêt rã'ã. Ga, gwaj baje kubẽkào banokre'ã prokam baje mỳjja ngrirebit pumũnhja pumũ. Mebê idjaerdjwỳ ne me kute Metĩndjwỳnh mar ngrire. Nhym be, me kwỳ arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽx ne kôt ar amijo ba. Kôt ar amijo ban arỳm mar rax ne. \p Ga, gwaj baje kubẽkào banokre'ã pro kêtkam baje mỳjja pumũnh rũnhja pumũ. Mebê idjaer kwỳdjwỳ ne me Metĩndjwỳnh mar rũnh. Nãm me Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr amijo akẽx ne kôt ar amijo ba. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnh mar rũnh ne. Nhym be, me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt amijo ba kêtja ne me kute Metĩndjwỳnh mar kryre. Me amakkre kêtkam. \p \v 17 Be, Bẽnjadjwỳr djwỳnhjabê ne Metĩndjwỳnh Karõ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Karõ arỳm gwaj bamẽ amijo kajkep. Djã ne gwaj kam arek amim, \p —Ba katàt Môjdjê kabẽn man kôt ar amijo iban arỳm Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt, anhỹro baba? Kati. Gwaj baje amim anhỹr kêt. Metĩndjwỳnh ta ne gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex ne. \p \v 18 Ga, me kute kubẽkào aminokre'ã pro kêtkam kute mỳjja pumũnh rũnhja pumũ. Gwaj badjwỳ baje Bẽnjadjwỳr djwỳnh mex mar rax. Ga, me kute ixekam mỳjja kumex pumũnh mexja pumũ. Gwaj badjwỳ ã Metĩndjwỳnh mar mexo ane. Ne maro baba:n arỳm kôt ar amijo baba. Ta kute amijo ba pyràk kôt ar amijo baba. Kôt ar amijo baba: nhym arỳm amikôt gwaj bajo mexo tẽ. Gwaj kam arỳm bamexo amũ amikamẽn arỳm ta mexo bamex ne. Mỳj me'õ ne kute gwaj bajo mex? Bir, Bẽnjadjwỳr djwỳnh Karõ ne kute gwaj bajo mex. \c 4 \s1 Paur kute memã Kritu'ã ujarẽnh'ã amijarẽnh. \r A Kô 1.12; Tex k 2.1 \p \v 1 Metĩndjwỳnh kum ar ikaprĩkam ne ar imã me'ã karõn ar imã, \p —Dja ga memã Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Kritu'ã ujarẽnh nyja jarẽnho aba, ane. Kam ne bar arỳm memã arẽnho iba. Djã ne bar memã arẽnh'ã idjukanga? Kati. Bar memã arẽnh'ã idjukanga kêtkumrẽx ne memã arẽnh ar o iba. \v 2 Djã ne bar memã arẽn ate mebê amipdjun mebê mỳjja kupênho iba? Kati. Amrẽbê: ne ba mebê amipdjun mebê mỳjja kupênhja kanga. Djã ne bar ari memã ijêx ne me noo ibiknoro iba? Nàr ijêxnhĩn ari me noo ibiknor ne Metĩndjwỳnh kabẽn kupa'ã memã mỳjja kwỳ jarẽnho iba? Arkati. Ar ba ne bar katàt memã arẽnho iba. Ar ije memã Kritu kabẽn jarẽnhkam djã ne bar ajmã ikuten kupa'ã amijo iba? Kati. Kritu kôt ne bar katàt ar amijo iba. Metĩndjwỳnh ta ne kute ar ipumũnh. Bar katàt ar amijo iban kam katàt memã arẽ nhym me arỳm amim, \p —Nà. Nãm ar katàt me bamã arẽnhkumrẽx. Ga, katàt ar kute amijo baja pumũ. Ar mexkumrẽx. Dja ba amim ar kabẽn ma, ane. Dja me kunĩ ar ipumũn kwỳ arỳm ã amim ane. \p \v 3 Bar memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnho iba. Djãm kam mrãmri we Kritu'ã ar idjujarẽnhja bipdjurkumrẽx? Kon. Mrãmri, me kwỳ biknor prãmjabê bipdjurkumrẽx. Ga, me kute kubẽkào aminokre'ã pron mỳjja pumũnh kêtja pumũ. Mỳjja mebê bipdjur. Me biknor prãmdjwỳ mebê ikabẽn bipdjurkumrẽx. \p \v 4 Kritumẽ Metĩndjwỳnh ar. Djãm ja ne uma rax nhym ikjê uma ngrire? Kati. Ar umao kute aben pyràk. Me kum amẽ ar uma:. Bar memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽ. Ujarẽnh ny kute mrãmri ne memã irã djà pyràk. Gwaj baje amim Kritu markam gwaj baje mrãmri ne me kute irãkam mỳjja kunĩ pumũnh mex pyràk. Nhym be, nã bãm ar me biknor prãmmã ujarẽnh ny jarẽ nhym mebê bipdjur nhym me kute amim mar kêtê. Me kute mrãmri ne me no rã kute mỳjja pumũnh kêt pyràk, ne te: kute marmã. Me kum Metĩndjwỳnhkumrẽx kĩnh kêtja nhõ metĩndjwỳnh, Xatanaj ne arỳm memã amakkre kêt jadjà nhym me arỳm ajbit maro ba. Nhym kam arỳm mebê Kritu'ã ujarẽnh nyja pytàro ba. Kam ne Kritu'ã ujarẽnh nyja mebê bipdjurkumrẽx. \p \v 5 Djã nã bãm ar memã, \p —Ar ba dja gar tu amim ar imarkumrẽx bar kam arỳm ar apytà, anhỹro iba? Kati. Bar kàj bê memã kum, \p —Jeju Kritubê ne me kunĩ nhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh. Tãm dja gar tu amim markumrẽx nhym arỳm ar apytà, anhỹro iba. Ã Jejumã ar idjàpênh kute anhỹrkam ne bar ar amã idjàpênh ar iba. \p \v 6 Be, adjàkamã Metĩndjwỳnh ta kabẽn ne, \q1 “Akamàt kô tykbit. Gê on a'u. Gê a'u akamàt kurwỳ”, ane. \m Ga, a'u kute mỳjja kunĩ kurwỳkam mỳjja kunĩ arỳm memã amirĩt mexja pumũ. Metĩndjwỳnhdjwỳ ne arỳm gwaj bamã bajamak bô gwaj arỳm Kritu mar mex ne. Metĩndjwỳnh ne kute mexo, umao me kunĩ jakrenh. Tãm ne gwaj arỳm kuma. Kritu ne kute amijo ba mexkumrẽx gwaj arỳm 'ã ujarẽnh ma. Gwaj baje Kritu mar o ne gwaj baje arỳm Metĩndjwỳnh mar. Metĩndjwỳnh ne kute mexo, umao me kunĩ jakrenh. Tãm ne gwaj baje Kritu mar o kuma. \s1 Me kute ngyo ngônh pyràk nhym Metĩndjwỳnh mekam ỹr. \r A Kô 11.23; Kor 1.11 \p \v 7 Nhym be, gwaj ba ne gwaj baje mrãmri ne ngyo ngônh pãnh ngrire pyràk. Gwaj bapãnh ngrire. Te gwaj bapãnh ngrire nhym gwaj bakam Metĩndjwỳnh nhỹ. Metĩndjwỳnhbê kumkati nhỹ. Mỳj kadjy ne gwaj bakam nhỹ? Bir, Metĩndjwỳnh ta dja gwaj bakam amitỳxo amirĩt nhym me arỳm ajbit rax ma. Dja me gwaj bamar kêt ne arỳm Metĩndjwỳnh ajbit ma. Ja kadjy ne gwaj bakam nhỹ. \p \v 8 Ar ije ngyo ngônh pãnh ngrire pyràk. Me arĩk ar ibu'ã ar ijã kabẽn punu krãptĩ. Me ã kabẽn pytĩ: ane. Djã ne kam bar Jejumã idjàpênh'ã idjukanga? Kati. Bar 'ã idjukanga kêt ne kum idjàpênh rã'ã. Ne mã amim, \p —Mỳj godja bar amijon? Mỳj godja bar amijon? ane. Djã nã bãm ar kam amim Metĩndjwỳnh kamnhĩx kêt got? Bar tu amim kamnhĩxkumrẽx. \p \v 9 Me ar ijo bikẽnho ba. Djãm kam Metĩndjwỳnh kute ar ikanga got? Kute ar ikanga kêtkumrẽx. Nhym me arỳm pyka'ã ar imẽ bar nõ. Djãm kam bar arỳm ty? Kati. Ar itĩn ne ar iba. \p \v 10 Akati kunĩkôt me kute ar ibĩn pyma. Kute mrãmri ne amrẽbê Jeju akati kunĩkôt me kute bĩn pyma pyràk. Nã bãm ã ar ije amikam me kute ar ibĩn pyma maro ane. Dja te me kute ar ibĩn pyma nhym Jeju mã ar ikam tĩn ne ar ijo ba. Bar kam itĩn ne nhym me arỳm ar ijã abenmã kum, \p —Ga, ar tĩn rã'ãja pumũ. Mrãmri Jeju tĩn ne ar ba. Tãm ne ar utàr ar o ba, ane. \p \v 11 Bar Jejumã idjàpênh ar iba nhym akati kunĩkôt me ar ibĩn pyma. Bar kam itĩn rã'ã ne. Nhym kam me arỳm ar ijã abenmã kum, \p —Ga, ar tĩn rã'ãja pumũ. Mrãmri Jeju tĩn ne ar ba. Ta ne ar utàro ba, ane. \v 12 Me kute ar ibĩn pyma bar itĩn rã'ã. Gar kam arỳm ar ipumũn arỳm tu amim Jeju markumrẽx ne arỳm kôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 13 Kam ne me amrẽbê: memã kum, \q1 “Ba ne ba tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. Ne kam arỳm memã arẽnho iba.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ar badjwỳ ne bar tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx ne kam memã arẽnho iba. Dja te me kute ar ibĩn pyma bar tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx ne mã memã arẽnh ar o iba. \p \v 14 Nhym be, godja me mrãmri ar ibĩn jabej mỳj dja bar kam ikute? Metĩndjwỳnh ne arỳm akubyn Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jejuo tĩn ne. Ta dja Jejukôt akubyn ar badjwỳ ar ijo tĩn ne ar ijo mõn arỳm amikabem ar ipumjuw. Ar gamẽ dja gwaj baro'ã kabem baku'ê. Tãm ne bar tu amim markumrẽx. \v 15 Akati kunĩkôt me kute ar ibĩn pyma. Bar itokry ne ikaprĩre maro iba. Mỳj kadjy? Bir, ar akadjy. Bar te itokry kumex nhym Metĩndjwỳnh mã kum ar ikaprĩ bar mã memã Kritu jarẽnho iba. Gar kam arỳm ar ipumũn arỳm Metĩndjwỳnh djukaprĩ: man kam arỳm akĩ:nhkumrẽx. Akĩ:nhkumrẽx ne kum, \p —Djũnwã, adjukaprĩ:kumrẽx. Imã akĩ:nhkumrẽx, anhỹro aba. Nhym gwaj babu'ã me krãptĩ: gwaj bapumũn arỳm kum Metĩndjwỳnh kĩnh. Ne kam tu amim markumrẽx ne adjwỳnhdjwỳ kĩ:nhkumrẽx. Kĩ:nhkumrẽx ne arỳm kum, \p —Djũnwã, adjukaprĩ:kumrẽx. Imã akĩ:nhkumrẽx, anhỹro ba. Dja me krãptĩ: kum amikĩnh jarẽ nhym Metĩndjwỳnhdjwỳ arỳm kĩnhkumrẽx. Ja kadjy bar itokry o iba. \p \v 16 Dja me krãptĩ: kum amikĩnh jarẽ. Bar amikukãm ja man mã kam ikĩnh nhym kam arỳm irerek iwỳr bôx kêt. Memã ar idjujarẽnhkôt bar itokrymẽ ikaprĩ maro iba. Maro iba: nhym arỳm ar ibê ar inhĩ kator mex ne. Nhym be, djãm kam ar irerekre? Kati. Te ar ibê ar inhĩ kator mex bar mã ikĩnh ne mã 'itỳx ne. Akati kunĩkôt mã 'itỳx ne. \p \v 17 Mỳj ne bar kuman mã ikĩnh ne mã 'itỳx ne? Bir, djãm me kute ar ijo bikẽnh rã'ã rã'ãmã? Kati. Me kute ar ijo bikẽnh 'ikrãn ne. Kam dja bar Metĩndjwỳnh'ỳr tẽn bôx ne ikĩnhkumrẽx. Djãm kam ar ikĩnh 'ikrãn ne? Kati. Dja bar kam ikĩnh rã'ã: rã'ã ne. Jakam ar ikaprĩre. Metĩndjwỳnhkôt dja bar ikĩnhti:re. Tãm ne bar kuman mã ikĩnh ne mã 'itỳx ne. \p \v 18 Djãm gwaj baje mỳjja pumũnhja ne bar kôt ijamak bẽn? Me kute ar ijo bikẽnh ja nàr ar itokry ja nàr ar ikaprĩ ja djãm kôt ne bar ijamak bẽn? Kati. Mỳjja pumũnh kêtkôt ne bar ijamak bẽn 'ãno dja. Gwaj baje mỳjja pumũnh ja dja ĩ kêt ne. Nhym be, gwaj baje mỳjja pumũnh kêt ne rã'ã: rã'ã ne. Metĩndjwỳnhkôt ar baban bakĩnhtire ja ne baje omũnh kêt rã'ã. Kàjkwakam õ mỳjja baje omũnh kêt rã'ã. Mỳjja ja ne rã'ã: rã'ã ne. Ar ije mỳjja pumũnh kêt jakôt bar ijamak bẽn 'ãno dja. Ne kam mã ikĩnh ne mã 'itỳx. \c 5 \s1 Atemã me ĩ ny'ã ujarẽnh. \r Pir 3.21 \p \v 1 Be, gwaj banhĩ ja kute mrãmri ne kubẽkàtio kikre pyràk. Pykakam ar babari gwaj kam nhỹ, banhĩ kute kubẽkàtio kikre pyràk ja kam nhỹ. Ga, me kute tẽmbê kubẽkàtio kikre ngrànhja pumũ. Gwaj badjwỳ gwaj on ty. Nhym be, arỳm gwaj batykkam gwaj arỳm Metĩndjwỳnh'ỳr tẽn arỳm atemã banhĩ ny. Metĩndjwỳnh dja gwaj banhĩ ny nhipêx gwaj kôt ar baba rã'ã: rã'ã ne. Tãm ne bar ije markumrẽx. Gwaj banhĩ ny ne kute gwaj banhũrkwã ny pyràk. \p \v 2 Dja gwaj kàjkwamã tẽn arỳm banhĩ ny. Kute mrãmri ne me kute kubẽkà tũmo pôx ne ny jangjênh pyràk dja gwaj banhĩ ny. On jakam gwaj bamã banhĩ ny prã:m. Gwaj banhĩ ny prãmje kam ama:n kam amakbê bakangãngã. On gwaj banhĩ ja katyk ne tokry djàje bakangãngã. \v 3 Gêdja gwaj arỳm kàjkwakam banhĩ nyn bakajgo kêt. Ne bakadjwỳnhbit ar baba kêt. Gwaj banhĩ:ĩ. \p \v 4 Jakam gwaj banhĩ ja, kute kubẽkàtio kikre pyràk ja, gwaj kam ar babari bakangãngã. Batokry djàje bakangãngã. Djãm on gwaj bamã banhĩ kangan bakajgo prãm, kàjkwakam bakajgo ar baba prãm? Kati. Gwaj bamã on kàjkwakam banhĩ ny prãm. Ne kam arỳm batyk kêt ne banhĩ nyn batĩn ne ar baba rã'ã: rã'ã ne. \p \v 5 Ja kadjy ne Metĩndjwỳnh gwaj banhipêx. Gwaj batĩn ne ar baba rã'ã rã'ã kadjy ne gwaj banhipêx. Ga, me kute memã mỳjja rũnh nhõrmãn kukãm kute mỳjja kryre nhõrja pumũ. Me amim kryre jamỳn arỳm amiwỳr mỳjja rũnh kamnhĩxkumrẽx. Gwaj badjwỳ. Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã Karõ jano nhym arỳm gwaj bajo ba gwaj arỳm amim, \p —Ga, Metĩndjwỳnh arỳm kute imã karõ janorja pumũ. Ga, arỳm kute ijo baja pumũ. Mrãmri dja ba kàjkwakam kôt itĩn ne ar iba rã'ã: rã'ã ne, ane. Karõ kute gwaj bajo bakam dja gwaj ã amim ane. Ne kam arỳm baje mrãmri ja markumrẽx. Dja gwaj mrãmri kàjkwakam Metĩndjwỳnhkôt batĩn ne ar baba rã'ã: rã'ã ne. Tãm ne gwaj baje mrãmri markumrẽx ne amiwỳr kamnhĩxkumrẽx. \p \v 6 Ar ije itĩn markam 'itỳx rã'ã ne. Kum idjàpênhkam 'itỳx rã'ã. Jakam ne bar arek inhĩ jakam ar iba. Arek kam ar ibari djãm Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr ar ibôx? Kati. 'Ỳr ar ibôx kêt rã'ã. Ja ne bar ije mar. \v 7 Djãm jakam ne bar Bẽnjadjwỳr djwỳnh pumũnhbê ar iba? Kati. Te ar ije omũnh kêt bar tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnh markumrẽx ne ar iba. \v 8 Ar ije markam 'itỳx rã'ã. Nhym be, ba ren ar on Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ỳr tẽn bôx ne kôt ar iban ren ikĩ:nhkumrẽx. Ba ren ar on tyn inhĩja kangan ren arek Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt ar iba. Ne kam ren ikĩ:nhkumrẽx ne. \p \v 9 Kam ne bar arek kum idjàpênh iba. Arek pykakam inhĩ ja'ã ar iba jabej bar Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã idjàpênh ne ije o kĩnh kadjy amima. Nàr bar ityk ne kàjkwamã itẽm jabej bar Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã idjàpênh ne ije o kĩnh kadjy amima. Ar ije o kĩnhmã ne bar kum idjàpênh ar iba. \p \v 10 Mỳkam ne bar ije o kĩnhmã? Bir, dja Kritu kàjkwakam krĩ djàkam gwaj bamã nhỹ. Gwaj kam arỳm 'ỳr bôx ne kabem dja nhym arỳm gwaj bakukij. Pykakam gwaj ar babari gwaj baba mex jabej bakukij. Nàr, gwaj baba punu jabej bakukij. Gwaj kam arỳm prĩne amikôt kum amijarẽ nhym kam arỳm gwaj bakunĩmã o pãnh. Apỹnh gwaj banhĩ djàri gwaj bamã o pãnh. Gwaj baje amijo baba kôt gwaj bamã o pãnh. Katàt gwaj baba mex jabej arỳm gwaj bamã o pãnh mex. Nàr ate gwaj amijo baba punu jabej arỳm gwaj bamã o pãnh punu. \s1 Metĩndjwỳnh kute me kunĩo õbikwao ãm. \r A Kô 4.2 \p \v 11 Dja gwaj baje amijo baba kôt gwaj bakunĩmã o pãnh. Kam ne bar Kritu'ỳr me 'wỳro iba. Me kute Kritu'ỳr amijo akẽxmã me 'wỳro iba ne me axwe nêje ar me kukrào iba. Bẽnjadjwỳr djwỳnh pyma: bar arỳm kuman arỳm nêje ar me kukrào iba. Ne katàt ar amijo iba nhym Metĩndjwỳnh prĩne kute ar imar. Ar gadjwỳ ar aje ar imar jabej ne aje amim, \p —Mrãmri ne Paur ar katàt kute amijo bakumrẽx, anhỹr jabej. \p \v 12 Wãkam ne me we ar ijã, \p —Ar wã ne ar ajte ar amã amimex jarẽnho ba, ane. Djãm mrãmri me kabẽn? Kati. Wãkam me kwỳ ta amimexo amran ar amã, \p —Ba ne ba Kritu'ã idjujarẽnh mexkumrẽx. Me kum ikĩnhkumrẽx, anhỹro ba. Djãm mrãmri ne me kabẽn mex? Kati. Nãm me amijo 'êx. Djãm Kritu kabẽn kôt me kum me abê? Kati. Me jamã dja gar ar ijã ajarẽn memã kum, \p —Paur ar kute katàt ar imã arẽnhkumrẽx. Paur ar kute katàt Metĩndjwỳnh kabẽn marn kôt amijo bakumrẽx, ane. Dja gar ã memã ane nhym me arỳm pijàm ne. \p \v 13 Djãm mrãmri ne bar we ajbãn ar amã amijarẽ? Nà. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Bar we ajbã. Metĩndjwỳnh kadjy ne bar we ajbã. Nàr, djãm mrãmri ar ikrã mex ne katàt ar amã amijarẽnhkumrẽx? Metĩndjwỳnh ta ne kute ar imar. Ar aje Metĩndjwỳnh mar kadjy ne bar katàt ar amã amijarẽnhkumrẽx. \p \v 14 Kritu kum gwaj bajabê:ê. Kum gwaj bajabêkam ne gwaj bakunĩ pãnh ty. Gwaj badjwỳ bamã Kritu jabê:n arỳm 'ã memã badjujarẽnh prã:m. Dja me te Kritu'ã gwaj bakangrônho ba. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Gwaj ty. Gwaj bamã batyk pyma kêt. Kritu gwaj bakunĩ pãnh tykkam gwaj badjwỳ gwaj bamã batyk pyma kêt. \v 15 Gwaj bakunĩ pãnh tykkam mỳj dja gwaj nẽ? Bir, dja gwaj amidjwỳnhbit maro babaja krãta. Ne kam Kritu maro baban kôt ar amijo baba. Nãm gwaj bapãnh tyn akubyn tĩn ne. Kam dja gwaj maro baban kôt ar amijo baba. \p \v 16 Arỳm gwaj bapãnh tykkam djãm kam ar ije me mar punu? Kati. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt ja ne me kute me mar punu. Djã ne bar ã me mar punuo ane? Kati. Bar aminhijukri amidjan kam arỳm ar ije me mar punu kêt. Mrãmri amrẽbê ar ije Kritu mar punu. Djãm jakam ar ije mar punu rã'ã? Kati. Bar arỳm aminhijukri amidjan kam arỳm ije mar punu kêt. \p \v 17 Bir, mỳj ne ar ije me mar on? Bir, dja Kritu meo kra nhym me arỳm umar djà ny. Amrẽbê ne me mỳjja tũm kôt ar amijo ba. Ne jakam arỳm kute mỳjja tũmkôt amijo baja arỳm krãtan arỳm mỳjja nykôt ar amijo ba. Be ga, me arỳm mrãmri prĩne umar djà nykumrẽxja pumũ. Bar aminhijukri amidjan arỳm kute meo ny ja ma. \p \v 18 Metĩndjwỳnh ta ne arỳm prĩne meo ny. Gwaj badjwỳ ne gwaj amrẽbê Metĩndjwỳnho bakurê djwỳnh nhym ta arỳm gwaj bajo nyn gwaj bajo õbikwa. Jeju Kritu arỳm tyn akubyn tĩn gwaj kam tu amim markumrẽx. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bajo õbikwa. Gwaj bajo õbikwan arỳm me'ã gwaj bamã karõ. Gwaj baje memã 'ã badjujarẽnhmã gwaj bamã karõ. Gwaj kam arỳm memã kum, \p —Ga me aje Metĩndjwỳnho akurê djwỳnh. Nhym be, dja ga me tu amim Jeju markumrẽx nhym arỳm me ajo nyn me ajo õbikwa. Nã gwãm ã memã anhỹro baba. \v 19 Metĩndjwỳnh ta ne me kunĩo õbikwao dja. Kritu arỳm tyn akubyn tĩn ne nhym me arỳm tu amim markumrẽx nhym kam arỳm meo õbikwa. Meo õbikwan arỳm memã axwe kêt jarẽ nhym me arỳm kum mex ne. Nhym arỳm ar imã Kritu'ã ujarẽnhja jarẽ. Bar memã 'ã ajarẽn memã kum, \p —Dja ga me tu amim Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm me ajo nyn me ajo õbikwakumrẽx, ane. Tãm ne bar memã arẽnho iba. \p \v 20 Kam ne bar Kritu kabẽnkôt memã idjujarẽnh ar iba ne Kritu kukwakam 'ỳr ar ajwỳro iba. Ar aje Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽxmã ar ajwỳro iban ar amã, \p —Dja gar tu amim Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar ajo õbikwa, anhỹro iba. Bar 'ỳr ar ajwỳro iba kute mrãmri ne Kritu ta mãn kute amiwỳr me 'wỳro ba pyràk. \p \v 21 Kritu amikam axwe 'õ mar kêt ne axwe kêt me:x ne. Nhym be, Metĩndjwỳnh arỳm kum axwe jarẽ. Nhym mỳj axwe'õja? Bir, gwaj ba bajaxwe pro. Nãm kum gwaj bajaxwe pro jarẽ nhym arỳm kute ta mãn axwe djwỳnh pyràk. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm pãnh gwaj bamã axwe kêt jarẽ. Gwaj tu amim Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm Metĩndjwỳnh jaxwe kêto bajaxwe kêt. Kam dja gar tu amim Kritu markumrẽx nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar ajo õbikwakumrẽx. \c 6 \p \v 1 Metĩndjwỳnh kôt ne bar idjàpênh ar iba. Kam ne bar arỳm ar amã arẽ. Metĩndjwỳnh ne tu kum ar akaprĩ:kumrẽx\f + \fr 6:1 \ft Djãm ar ga ne gar ajaxwe kêt nhym pãnh kum ar akaprĩ Kati. Ar ga ne gar te ajaxwe kêtmã nhym arỳm ta kum ar akaprĩ.\f* ne ar amã ar ajamak bô gar arỳm amim ama. Ar aje amim markam tu amim markumrẽx ne kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt. \v 2 Mỳkam dja gar 'ã adjukanga kêt? Bir, Metĩndjwỳnh ne arỳm gwaj bakukãmãremã kabẽn ne memã kum, \q1 “On jakam ije me amar. Ga me imã amijarẽ ba arỳm me ama. Imã me akaprĩkam ne ba me ama. \q1 Ẽ, on akati jakam ije me apytàr. Ba me apytàn arỳm me ajo djuw mex.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh gwaj bakukãmãremã ane. Badjwỳ kôt ar amã arẽ. Mytja tãmkam Metĩndjwỳnh kum ar akaprĩ. Akati jakam kute ar apytàr. On 'ỳr amijo akẽx. Kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt. \s1 Paur kute apỹnh kaprĩ djàri'ã amijarẽnh. \r Kor 1.10 \p \v 3 Ar ba ne bar amijaxwe nêje amijãno dja. Mỳkam ne bar amijãno dja? Bir, ba ren amijãno idjãm kêt ne ren arỳm ajmã ikute. Nhym kam ren me'õ arỳm ijã, \p —Djãm Metĩndjwỳnhmã ar àpênh wãkam ar mex? Kati, ar axwe ar ba, ane. Me'õ ren ar ijã anen ren arỳm Metĩndjwỳnh bê amijo akẽx. Me'õ kute Metĩndjwỳnh bê amijo akẽx karõ ne bar amijaxwe nêje amijãno dja. \v 4 Ne ar imrãnh kunĩkôt katàt Metĩndjwỳnhmã idjàpênhkumrẽx nhym me kunĩ kute kôt ar imar. \q1 Katàt kum ar idjàpênhkam te apỹnh ar ikaprĩ djàri ar ijo ba bar kum idjàpênh'ã idjukanga kêt. \q1 Ne ajte apỹnh itokry ma. \q1 Ne ajte imã mỳjja prãm ne inhõ mỳjja kêt. \q1 Ne ajte apỹnh mỳjjakam itĩn prãm. \q1 \v 5 Katàt kum ar idjàpênhkam me ajte mry kà punuo ar ikaprêprêk. \q1 Nhym me ar ibê ijê \q1 nhym me krãptĩ: ar ikam àkrên ar ikam kangao kumex. \q1 Bar apỹnh idjàpênh tỳxo prĩne amidjôm ne. \q1 Ne ajte apỹnh idjàpênh'ã ino tỳx ne inhõt kryre nhym arỳm akati. \q1 Bar ajte Metĩndjwỳnhmã amijajburo iba. Katàt kum ar idjàpênhkam bar ã ane. \q1 \v 6 Ne ajte kam prĩne amijaxwe nêje amijãno dja. \q1 Ne ajte prĩne mỳjja mar mexkumrẽx. \q1 Nhym me ajte ar ijo ajkẽ bar bit ingrykmãn ajte akubyn amijã ingryk nê. \q1 Ne kum ar idjàpênhkam ajte imã me kaprĩ. \q1 Nhym Metĩndjwỳnh Karõ ajte ar ijo ba bar mrãmri imã me abêkumrẽx. \q1 \v 7 Ne ajte katàt memã ikabẽn jarẽnhkumrẽx \q1 nhym Metĩndjwỳnh ajte ar ikôt àpênh tỳx. \q1 Kum ar idjàpênhkam bar amijãno djan katàt ar amijo iba. Ga, krãkamngônh kute kàxo kubẽkà jangjênh ne kute kurê djwỳnhbê amipytàrja pumũ. Ar badjwỳ ne bar inhõ kàxo kubẽkà jadjàr mãn pràbê amijãno djan katàt ar amijo iba. Me kute ar imã ar ijaxwe jarẽnh karõ ne bar amijãno dja. \q1 \v 8 Nhym me ajte kum ar ikĩ:nhkumrẽx. Djãm kam ar ije amidjwỳnhbit mar ne Metĩndjwỳnhmã idjàpênhmã kanga? Kati. Bar mã kum apê. \q1 Nhym me ajte te mebê ar ikurê bar mã kum apê. \q1 Nhym me ajte te ar ikàxã abenmã kum, \q1 —Djãm ar wã mex got? ane bar mã Metĩndjwỳnhmã apê. \q1 Nhym kam me ajte te ar ikàxã abenmã kum, \q1 —Me kum ar kĩ:nhkumrẽx, ane bar mã kum apê. \q1 Nhym me ajte te ar ijã, \q1 —Nãm ar ta amijo Metĩndjwỳnh maro ba. Nãm ar memã 'êx ne me noo biknoro ba, ane. Nãm me te ar ijã ane bar katàt kum idjàpênhkumrẽx rã'ã. \q1 \v 9 Nhym me ajte te ar ibê ate krãn ba nhym Metĩndjwỳnh kute ar imarkumrẽx. Nhym õ me jadjwỳ kute ar imarkumrẽx. \q1 Nhym me ajte kute ar ibĩn pyma. Te ar ibĩn pyma. Ota, ar itĩn rã'ã. \q1 Nhym me ajte mã ar ikaprêprêk. Ne te ar ikaprêprêk bar ityk kêt. \q1 \v 10 Ne ajte ikaprĩ:ren ikaprĩ japôkmã mã ikĩnh. \q1 Ne ajte ar inhõ mỳjja kêt. Te ar inhõ mỳjja kêt bar memã Kritu'ã idjujarẽnh ar iba nhym me arỳm tu amim markumrẽx. Me krãptĩ ne me tu amim markumrẽx ne arỳm kôt Kritu nhõ mỳjja kume:xo õ mỳjja. \q1 Te ar inhõ mỳjja kêt bar tu amim Kritu markumrẽx ne arỳm Kritukôt ar inhõ mỳjja kunĩ. \p \v 11 Krĩraxbê Kôritukam ar ga ne bar imã ar ajabê:. Kam ne bar prĩne amikôt ar amã amijarẽnho amirĩtkumrẽx. \v 12 Djã nã bãm ar ar abê amiptàn imã ar ajabê kêt got? Ar ga ne gar amã ar ijabê kêt. \v 13 Ar ije ar ajo ikramãn pràbê bar ar amã ikabẽn. Ar gadjwỳ dja gar amipãnh ar imã akabẽn mex jarẽn ar amã ar ijabê. \s1 Me kute Jeju marbito aben nhikjê'ã kute memã karõ. \r Ep 5.7; A Xim 2.4; Xij 4.4; Ped k 2.11 \p \v 14 Ga, mry kute jênh bjêr kadjy me kute o aben nhikjêja pumũ. Mry kute aben pyràk kambit ro'ã àpênh mex. Ar gadjwỳ ar aje me'õo anhikjêmã me kute amim Jeju marbito anhikjê. Kwãrĩk wãnh me'õ kute Jeju mar kêto anhikjê kêt ne ro'ã adjàpênh kêt. \p Djãm me axwemẽ me axwe kêt kute aben pyràk ne ro'ã àpênh mex? Kati. Ga, a'umẽ akamàtmẽ ro'ã ba kêtja pumũ. Apỹnh ne ba. Ar gadjwỳ ne gar aje amim Jeju mar. Kam ar amã ajaxwe kĩnh kêt. Me kute Jeju mar kêtja ne me kum axwe kĩnh. Djãm ro'ã ar adjàpênhkam mex? Kati. Kam mex kêt. \p \v 15 Djãm Kritumẽ Berij axikôt kabẽn? Kati. Ar apỹnh kabẽn. Berij nhidji 'õdjwỳbê ne Xatanaj. Me kute amim Jeju mardjwỳ djãm me kute amijo ba kute me kute Jeju mar kêtja amijo ba pyràk? Kati. Me kute amim Jeju mar katàt ar amijo ba. Nhym be, me kute mar kêtja ate amijo ba. Me apỹnh ba. \p \v 16 Djãm Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam me kute kum amijarẽnh kadjy apỹnh mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxja krĩ? Djãm Metĩndjwỳnhmã ja mex? Arkati. Me kute kam Metĩndjwỳnhmãbit amijarẽnhmã. Gwaj badjwỳ. Djãm gwaj baje Metĩndjwỳnhmã amijarẽnh ne jãm mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnhmã? Me kute Jeju mar kêtja kudjwa mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnhmã? Kati. Gwaj baje me kute Jeju mar kêtja kudjwa kêt ne mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnh kêtmã. Ga, Metĩndjwỳnh õ kikretikam ỹrja pumũ. Gwaj badjwỳ. Metĩndjwỳnh ne gwaj bakam nhỹ. Metĩndjwỳnh tĩn ne ar bakumrẽx. Tyk kêtkumrẽx. Tãm ne gwaj bakam nhỹ. Metĩndjwỳnh ta ne amrẽbê: memã kum, \q1 “Ba dja ba mekôt ar iban mekmẽ ar mrã. Dja me imã, ‘Me inhõ Metĩndjwỳnh’, ane ba meo iba rã'ã ne.” \m Nãm ã amrẽbê: me bakukãmãremã ane. \v 17-18 Ne kam ajte, \q1 “Kam, on me me kute imar kêtjamã akàx. Djãm me aje meo anhikjên me ro'ã adjàpênhmã? Kati. Kwãrĩk wãnh. On me memã akàx ne ate ar aba.” \m Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh me bakukãmãremã ane. Ne kam ajte memã kum, \q1 “Kwãrĩk wãnh me axwe kôt ajaxwe kêt. Me axwe kôt ajaxwe kêtkam ba dja ba ibê abãmkumrẽx. Ne kam arỳm ajo ikrakumrẽx. Ajo ikra mykumrẽx. Ajo ikra nikumrẽx.” \m Nãm ã Bẽnjadjwỳr djwỳnh me bakukãmãremã ane. Bẽnjadjwỳr djwỳnh 'itỳxo kubê kumkati ta ne memã ja jarẽ. \c 7 \p \v 1 Ga, kute gwaj bamã mỳjja mex jarẽnhja pumũ. Mrãmri ne gwaj bamã kabẽn pydjin arẽ. Kam dja gwaj on wãnh bajaxwe kunĩ kanga. Baje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy bajaxwe kunĩ gwaj on wãnh kanga. Bakabẽn punu kunĩkôt, badjàpênh jaxwe kunĩkôt ne gwaj tu Metĩndjwỳnhbê amijo ajkẽ. Gwaj wãnh kunĩ kangan katàt Metĩndjwỳnh kôt ar amijo baba. Gwaj kum bamexo amũ amikamẽn prĩne ta mexo bamex. Gwaj bamã umakôt ã kum bamexo batẽmo ane. \s1 Paur kute memã amikĩnh jarẽnh. \p \v 2 Dja gar amã ar ijabê. Djã nã bãm ar ar ajõo ajkẽ? Djã nã bãm ar ar ajõo àpnu? Djã nã bãm ar ar ajõbê mỳjja 'õo iprõt? Arkati. \v 3 Djãm ar ije ar amã ajaxwe jarẽnhmã ne bar ar amã ja jarẽ? Kati. Arỳm bar ar amã, \p —Gwaj baro'ã dja gwaj batĩn ne ar baba. Nàr kon ar atyk jabej gwaj baro'ã ty, ane. Nãm bãm ar ã imã ar ajabêo ane. \v 4 Nã bãm tu amim ar amex markumrẽx ne prĩne ar amã amikôt amijarẽ. Nã bãm ar akam ikĩnh ne memã ar akam ikĩnh jarẽnh kumex ne. Nãm te apỹnh ikaprĩ djàri iwỳr ban bôx ba ar amex djô'ã akubyn ikĩnh ne amikĩnh ra:x ma. \p \v 5 Nã bãm ar amrẽbê pykabê Mateni'ỳr tẽn 'ỳr bôx. Nhym kam apỹnh ar ikaprĩ djàri mã ar iwỳr ban bôx bar te ityk djà kêt prãmje. Me kum ar ikurê:n ari ar ijo ba bar arỳm itĩn prã:m. \p \v 6 Nhym be, me Batĩndjwỳnh kute me kaprĩo kĩnho ba tãm ne arỳm akubyn ar ijo kĩnh ne. Arỳm Xitu ar akurũm bôxkam ne bar akubyn ikĩnh ne. \v 7 Djãm bôxkambit ar ikĩnh? Kati. Kute ar imã ar ajarẽnh djô'ã ne bar ajte ikĩnh. Nãm ar imã ar akam amikĩnh jarẽ. Nãm ar imã, \p —Nãm me ar ajo ama: ne kaprĩre ne muwn mã memã kum, “Paur ne ba ar imã kĩnhkumrẽx”, anhỹro ba. Nãm ã Xitu ar imã ar ajarẽnho ane. Ba kam arỳm Xitu kĩnh djô'ã badjwỳ ar akam ikĩnhkumrẽx. \p \v 8 Amrẽbê ar ije ar amã pi'ôk no'ôkkam ne ba amim ingryk ne amiman ar ajã amim, \p —Ỹ, watĩre. Mỳkam ne ba arkum pi'ôk no'ôk ne arỳm arkum kaprĩ jadjà? ane. Djãm jakam ije amim anhỹr rã'ã? Kati. Ije inhõ pi'ôko ije ar amã kaprĩ jadjàr ngrirebit. \v 9 Jakam ne ba ikĩnh ne. Mỳkam? Djãm ar akaprĩkam? Kati. Gar akaprĩkam arỳm akubyn amima. Ba kam arỳm ikĩnh ne. Ar aje Metĩndjwỳnh kabẽn markôt gar arỳm akaprĩ. Akaprĩn arỳm akubyn amima. Ga, ar aje akubyn amimarkam ije ar ajo ibikẽnh kêtja pumũ. Ije pi'ôkkam ar amã ikabẽn'ã no'ôko ije ar ajo ibikẽnh kêtê. \p \v 10 Me kute arỳm amikam Metĩndjwỳnh kabẽn mar ne kôt kaprĩkam ne me arỳm amiman wãnh axwemã iren Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. 'Ỳr amijo akẽx nhym arỳm me utà. Djãm kute me utàrkam me amim ngryk ne kaprĩ? Arkati. Nhym be, me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtjamã ne me kabẽn jarẽ nhym me arỳm amim ngryk ne amikam kaprĩ. Amikam kaprĩ kajgon wãnh axwemã irern kute Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx kêt ne arỳm akuno. Me biknor tokry djàkam akuno. \p \v 11 Nhym be, amrẽbê inhõ pi'ôk ar awỳr bôx ja ne gar amim arẽn aman arỳm amima. Amiman arỳm amijo mex prãm ne amijo mex ngry'ã ar ano kator me:x ne arỳm abenbê ar ajaxwe kurê. Abenbê ar ajaxwe kurên arỳm ar amã ajaxwe pyma:. Ne kam ijo ama:n arỳm inêje mã memã akabẽn. Ne kam me'õ jaxwe jabe:j ne axwemã akatorkumrẽx. Ar Metĩndjwỳnh kabẽn kôt akaprĩkumrẽxja pumũ. Ne kam arỳm ar amexo amirĩtkumrẽx. Õbê ne ba ar amã apỹnh mỳjja kwỳ jarẽ. Gar arỳm jakam mỳjja kunĩkôt imã amimexo amirĩtkumrẽx ba arỳm ar ama. \p \v 12 Ba amrẽbê ar amã pi'ôk no'ôk ne. Me'õ jaxwe ne ba kuman pi'ôkkam arỳm ar amã arẽ. Nãm ar ajo ajkẽ ba kuman pi'ôkkam arỳm ar amã arẽ gar arỳm ama. Djãm ar aje jabit marmã ne ba ar amã arẽ? Kati. Ar aje badjwỳ imarmã. Ba ar ajã ino tỳ:x. Tãm ne ar aje marmã ne ba ar amã arẽ. Mrãmri ne ba ar ajã ino tỳxkumrẽx. Metĩndjwỳnh ta ne kute imar. \v 13 Ar aje ar imar ne akubyn ar akĩnhkam bar badjwỳ ar adjô'ã akubyn ikĩnh. \p Nhym Xitudjwỳ ar awỳr bôx ne bit umar punure. Gar kam akunĩ arỳm aêrbê o kĩnh nhym arỳm ar akam kĩnhkumrẽx. Ne kam arỳm amrẽ tẽn iwỳr bôx ne imã ar ajã ajarẽ bar badjwỳ arỳm ô'ã ikĩnhtire. \v 14 Nã bãm Xitumã ar amextire jarẽ. Djãm kam ikabẽn kajgon arỳm kam ipijàm ne? Kati. Ije amrẽbê ar amã ikabẽn kunĩ jarẽnhja ba ar akônh kudji. Ije Xitumã ar amex jarẽnhdjwỳ ba ar amex kônh kum arẽ. Nhym kam ta ar awỳr bôx ne arỳm ta ar amex pumũnhkumrẽx. \p \v 15 Ne kam ta ajte akubyn jakam bôx ne akubyn amijo tẽn ar ama:ro nhỹ. Nãm ar awỳr bôx gar akunĩ aje kabẽn maro akumex. Nã gãm ar atertet ne kum akabẽn mexbit jarẽ. Nãm akubyn amijo tẽn ar amaro nhỹn arỳm amybỳm kum ar ajabê:ê. \v 16 Kam ne ba arỳm ate ikrãn amim ar amexbit man arỳm ar akam ikĩnhkumrẽx. \c 8 \s1 Kute me õdjành'ã memã karõ. \r Kar 11.29; Rô 15.25; Kô k 16.1; Xim k 6.18 \p \v 1 Kam, akmere, àpnhĩre ar, ba ar amã pykabê Matenikam me arẽ. Ga, Matenikam apỹnh me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri ne me ukaprĩkumrẽxja pumũ. Djãm me ta ne me ukaprĩ? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne kum me kaprĩ ra:xi nhym me arỳm kuman arỳm ô'ã kum me kaprĩkumrẽx. \v 2 Nãm me te amikam tokry ne kaprĩ kumex man arỳm apôkmã amikam kĩnh kati ma. Nãm me te õ mỳjja ngrire ne memã mỳjja nhõr prã:m. Nãm me tu õdjànhti:re ne memã mỳjja kumex ngã. \p \v 3 Be, apỹnh me àpênh djà kôt ne me kute apỹnh pi'ôk kaprĩ jamỳnh. Me kwỳ õ pi'ôk kaprĩ rax nhym me kwỳ õ ngrire. Djãm Matenikam me õ pi'ôk kaprĩ rax? Kati, me õ ngrire. Nãm te me õ pi'ôk kaprĩ ngriren memã kumex ngã. Ba ne ba omũ. Me ta ne me memã kungã. \p \v 4 Nã bãm bit akubyn memã nên memã kum, \p —Kati. Ar anhõ pi'ôk kaprĩ ngrire. Kôt dja gar memã ngrirebit ngã, ane. Nhym ar imã, \p —Kati. Djeruxarẽkam Jeju nhõ me ja ne me õ mỳjja kêt ne kum prãm. Bar kam imã me kaprĩ. Ar ba dja bar memã kumex ngã, ane. \p \v 5 Bar kam me kute memã pi'ôk kaprĩ nhõrkam ama. Nhym kam me ta kumrẽx ar ijaêrbê Metĩndjwỳnhmã amingãn amim, \p —Ba katàt Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn man kôt amijo iba mex, ane. Ne kam amim, \p —Ba Paur kabẽn man kôt amijo iba mex, ane. Metĩndjwỳnh kabẽnkôt ne me ã ane. Ne kam me kadjy ar imã pi'ôk kaprĩ ngã. \v 6 Matenikam me ã ane bar kam Kôrituwãkam ar abaja'ã Xitumã karõ. Ta ne amrẽbê ar awỳr bôx ne ar amã arẽ. Gar kam arỳm memã pi'ôk kaprĩo atommo krax. Nhym kam jakam ar iwỳr bôx. Kam ne bar ar ajã Xitumã karõn kum, \p —Dja ga Kôritukam memã arẽ gê me mrãmri ukaprĩkumrẽx ne pi'ôk kaprĩo atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx, ane. \p \v 7 Akmere àpnhĩre ar, gar arỳm amex ne arỳm tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽxo aba. Ne aje kabẽn jarẽnh me:xkumrẽx. Ne aje kôt mỳjja kume:x mar. Ne mrãmri akabẽnkumrẽx ne amã ar ijabê:kumrẽx. Ã amexo ane. Nhym be, dja gar mekam adjukaprĩdjwỳ ne me kadjy pi'ôk kaprĩo atomkumrẽx. \p \v 8 Djãm ar ba ne bar amirax pumũnh nhiràm ar amã, \p —Ar iraxja man ar ikabẽn kôt memã o atomkumrẽx, anhỹro iba. Kati. Nã bãm ã ar amã anhỹr kêt. Matenikam me ja kumrẽx ne me memã o atomo tẽn inomã kumẽ. Ar gadjwỳ ar aje ar ikabẽn mar ne aje memã o atomo atẽm ne inomã mẽnhmã. Djãm mrãmri ne gar amã ar ijabêkumrẽx? Ar amã ar ijabêkam dja gar o atomkumrẽx. \p \v 9 Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu ta ne tu ukaprĩkumrẽx. Tãm ne gar arỳm aje mar. Nãm õ mỳjja kumex. Mỳjja kunĩ ne õ mỳjja. Nãm te õ mỳjja kunĩn arỳm ar akadjy õ mỳjja kêt. Gar kam arỳm mỳjja kumexo anhõ. \p \v 10 Ba kam arỳm ja man ar amã arẽ. Be, amũ amex ja'ã ne gar akumrẽx aje memã pi'ôk kaprĩ nhõr prãm ne arỳm o atommo krax ne. \v 11 Jakam dja gar o atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx. Djãm ar aje memã õr prãm ne o atommo krax ne katẽri krã'yrkam mex got. Kati. Gar amã memã õr prãm ne ajte o atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx. Kambit arỳm mex. Ar aje apỹnh adjàpênh pãnh pi'ôk kaprĩ jamỳnh kôt dja gar memã ikjê rên memã o atom. \p \v 12 Be, me kute memã õr prãmkumrẽxja ne Metĩndjwỳnh kute me mar ne arỳm mekam kĩnh. Djãm me'õ nhõ mỳjja kêtkam dja Metĩndjwỳnh memã kum, “Memã angã”, ane? Kati. Me õ mỳjja rax gêdja 'ã akren pi'ôk kaprĩ rax ngã. Nhym be, me õ mỳjja ngrire dja 'ã akren pi'ôk kaprĩ ngriren kum kungã. \p \v 13 Djãm ar aje memã õr nhym me kum prãm kêt gar ajte me pãnh anhõ mỳjja kêtmã ne ar amã prãmmã? Djãm ja kadjy ne ba ar amã arẽ? Kati. Gêdja ar anhõ mỳjja nhym amũ me õ mỳjja nhym kam ar ajõ'ã kàtàm kêt. Gamẽ amũ me wãmẽ gêdja ar anhõ mỳjjao aben pyràk. Ja kadjy ne ba ar amã ikabẽn. \v 14 Jakam arỳm ar anhõ mỳjja kumexkam ar aje memã kwỳ nhõr nhym memã prãm kêtmã. Nhym kam ajmãkam gar me pãnh amã prãm jabej nhym me õ mỳjja kumex jabej. Ne kam arỳm amipãnh ar amã mỳjja ngã. Gar kam anhõ mỳjjao aben pyràk. \v 15 Me bakukãmãre kute djwỳbê mỳj ne jao atomo bakam ne me ã ane. Amrẽbê: ne me'ã memã kum, \q1 “Nãm me djwỳo atom kumex nhym me mãnhkutã ne. Ne djwỳ'ã kàtàm kêtne. \q1 Nhym me jadjwỳ djwỳ ngrireo atom nhym me mãnhkutã ne. Ne me'ã 'ã kàtàm kêt ne.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Ga, me kunĩ õ djwỳ nhym me'õ'ã djwỳ'ã kàtàm kêtja pumũ. \s1 Kute me'ỳr Xitu ar anor kadjy. \p \v 16 Be, Metĩndjwỳnh ne Xitumã amak bô nhym kute ar amarkumrẽx. Kute ba ije ar amar pyràk ne ã ar amaro ane. Ba kam Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. \v 17 Bar Xitumã ar ajã karõn kum, \p —Dja ga memã arẽ gê me pi'ôk kaprĩo atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx, ane. \p Nhym ar imã, \p —Be, mrãmri. Dja ba ã memã ane, ane. Ne kam ta kadjy ar awỳr tẽm prãmkumrẽx. Ne kam arỳm kute ar awỳr pi'ôko tẽm ne kute o bôxmã gar aje omũnhmã. \p \v 18 Bar ar ajã Xitumã karõn kam kôt ije gwaj bakamyja 'õdjwỳ janormã. Gwaj bakamy jamẽ Xitu ar ar awỳr tẽmmã. Ar ikamy ja ne àpênh mexkumrẽx. Kute Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnhkam àpênh mexkumrẽx. Me kute amim Jeju mar kunĩ apỹnh kôt ar aben pydjio ba djàri kunĩ ne me abenmã mex jarẽ. \v 19 Me kute Jeju mar ta ne me amijo utàn ar imã, \p —Gwaj bakamy ja dja ar ikabẽn kôt ar akôt pi'ôk kaprĩo tẽn memã kungã, ane. Gwaj bakamy ja ne bar kuman kumrẽx Xitu kôt ar awỳr ano. Dja ar bôx gar me kadjy pi'ôk kaprĩo atom inomã mẽnhkumrẽx. Ar badjwỳ dja bar ĩ ar awỳr tẽn bôx gar ar imã pi'ôk kaprĩ ngã bar Xitumẽ ro'ã arỳm Djeruxarẽ'ỳr o tẽ. 'Ỳr o tẽn o bôx ne iro'ã memã kungã. Me ar ikôt Metĩndjwỳnh raxmã kator kadjy dja bar ã o ane. Ar aje memã õr prãm nhym me kute jadjwỳ mar kadjy dja bar ã o ane. \p \v 20 Godja bar memã pi'ôk kaprĩ kumexo tẽn memã kungã. Nhym kam me ar ikôt gwaj bakamy tẽmja pumũn ar ijã ar idjàkĩnhĩ nhôr kêt. \v 21 Dja bar iro'ã katàt memã o tẽn o bôx. Metĩndjwỳnh dja katàt ar ije amijo ibakôt ar ipumũ. Nhym pykakam me ar badjwỳ dja me katàt ar ije amijo ibakôt ar ipumũ. \p \v 22 Kam gwaj bakamy ja Xitu kôt ar awỳr tẽmmã. Dja bar kam gwaj bakamy 'õdjwỳ jano nhym arkôt tẽ. Gwaj bakamy jadjwỳ ne mexkumrẽx. Metĩndjwỳnhmã àpênh kunĩkôt gwaj bakamy ja mrãmri kum ukanga kêtkumrẽx ne kum àpênhkumrẽx bar arỳm amim omũ. Nhym tu amim ar amarkumrẽx. Kam ne ar akadjy àpênh prãmkumrẽx. Gwaj bakamy jadjwỳ dja arkôt ar awỳr tẽ. \p \v 23 Nhym Xitudjwỳ. Be, tãmjamẽ ne bar iro'ã apê. Ne kam arỳm ar iro'ã ar akam idjàpênhmã. Nhym gwaj bakamy ar jadjwỳ, apỹnh me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri ne me ar ano. Nhym kam ar arỳm me kabẽn kôt ar awỳr tẽmmã. Kute memã Kritu raxo amirĩt kadjy ar awỳr tẽmmã. \p \v 24 Kam dja gar pi'ôk kaprĩo atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx. Nhym ar arỳm o ar amarkumrẽx. Ar amã ar abêja markumrẽx. Nã bãm ar mã memã ar ajarẽnho iba. Ar akam ar ikĩnh jarẽnho iba. Dja gar pi'ôk kaprĩo atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx gê ar pi'ôk kaprĩ pumũnhkumrẽx. Kam dja ar abenmã kum, \p —Mrãmri Paur kabẽnkumrẽx, ane. Kam gêdja ar akubyn õ pykakam bôx. Bôx ne apỹnh me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri memã ar ajarẽnho ba. Ne memã kum, \p —Mrãmri ne me õdjànhkumrẽx. Nãm me arỳm pi'ôk kaprĩo atom. Djeruxarẽkam me kute Jeju marja kadjy ne me arỳm pi'ôk kaprĩo atomkumrẽx, ane. Dja ar ã ar ajarẽnho ane. \c 9 \p \v 1-2 Djãm ar aje amijã pi'ôk kaprĩ nêmã ne ba ajte ar amã arẽ? Kati. Ar aje pi'ôk kaprĩo atommã ne ba ar amã arẽ. Ar ga ne gar aje Jeju nhõ me jamã o atom prãmkumrẽx. Arỳm ba ar apumũn Matenikam me jamã ar ajarẽnho iba. Nã bãm memã kum, \p —Onĩj, pykabê Akajakam krĩraxbê Kôritukam me ja ne me arỳm kute memã õr prãmkumrẽx. Amũ amex ja'ã me kute memã õr prãmkumrẽx. Nã bãm ã ar ajã memã anhỹro iba nhym kam me ar akudjwa kute memã õ pi'ôk kaprĩ nhõr prãmkumrẽx. \p \v 3 Kam, ar aje pi'ôk kaprĩo atomo atẽm ne inomã mẽnh kadjy ije ar awỳr gwaj bakamy ar anormã. Ar ga ne gar imã, \p —Dja bar o atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx, ane. Kam dja gar o atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx nhym kam ikabẽn dja kajgo kêt, Matenikam me jamã ikabẽn ja dja kajgo kêt. Nok ba ren ikabẽn kajgo. Ije memã kum, \p —Kôritukam me ja kute õr prã:m, anhỹrkam gar ren katẽri pi'ôk kaprĩo atom krãta ba ren arỳm ikabẽn kajgo. \p \v 4 Dja ba ar awỳr tẽ nhym Matenikam ar ja'õ ikôt ar awỳr tẽm ne ar awỳr bôx jabej. Kam bar ren ar awỳr bôx ga ren ar arỳm pi'ôk kaprĩ katẽri o atom krãta nhym ren Matenikam ar jamẽ ba ren ar ar apumũn ren arỳm ar akam ren ar ipijàm ne. Ga ren ar gadjwỳ kam apijàm ne. Ba ren ar amim, \p —Nã bãm ar bit tỳx'ã me kamnhĩxkumrẽx nhym meo mõn tu krãta. Bar kam arỳm ipijàm, ane. \p \v 5 Gwaj bapijàm karõ ne bar abenmã kum, \p —Gwaj amikukãm bakamy ar ano, ane. Ne kam arkum, \p —Dja gar me'ỳr atẽmkumrẽx ne me'ỳr bôx nhym kam me arỳm ar ikukãm pi'ôk kaprĩo atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx. Nã bãm ar ã arkum ane. Dja ar ikabẽn ja man ar awỳr bôx ne ar amã arẽ. Arỳm ne ba amrẽbê ar amã arẽ. Ar aje o atomo atẽm ne inomã mẽnhmã ba ar amã arẽ. Djãm me kute pi'ôk kaprĩ'ã ngryk ne amim, \p —Je tô, mỳkam ne me ibê pi'ôk kaprĩ jamỳnho ba, anhỹrkam mex? Kati. Kam mex kêtkumrẽx. Dja gar o atomo tẽn inomã mẽnhkumrẽx bar arỳm ar awỳr bôx gar arỳm anhõdjành ne akĩnhkumrẽx. Ne kam arỳm me kadjy ar imã angã. Kam dja bar arỳm Djeruxarẽmã o tẽn o bôx ne arỳm memã kungã. \s1 Me kĩnh ne kute memã mỳjja nhõr raxmã. \r Kô k 16.2; Xim k 6.18; Idja 13.16 \p \v 6 Ba ar amã arẽ gar ama. Godja me 'y ngrêre ne kren kam djwỳ ngrêre ne o atom. Nàr, godja me 'y kumex ne kren kam djwỳ kumex ne o atom. Tãm dja gar anhõ pi'ôk kaprĩ'ã ama. \v 7 Djã gãm ar abenã ar anhõ pi'ôk kaprĩ jakre kumrẽx ne amim, \p —Be, kôt dja ba memã amikutã kwỳ ngã, anen kam memã angã. Kwãrĩk wãnh 'ã maje amim, \p —Dja ba memã kwỳ ngã nhym ibê kêt ba ajmã nẽ, anhỹr kêt. Nàr, kwãrĩk wãnh 'ã maje amim, \p —Gê me imã 'ã àpnênh tỳxmã ba kam memã kwỳ ngã, anhỹr kêt. Mỳkam? Bir, dja me õdjành ne kĩnh ne memã mỳjja ngã nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum me kĩnhkumrẽx. Tãm dja gar ama. \p \v 8 Djãm Metĩndjwỳnh õdjỳ got ar abê mỳjja 'õ nêmã? Kati. Dja ar amã mỳjja kunĩ ngã. Djãm kute ar amã mỳjja ngrêre nhõrmã? Kati. Mỳjja kumex dja tu ar amã kungã gar arỳm akĩnhkumrẽx. Ar gadjwỳ dja gar akati kunĩkôt mekam adjukaprĩkumrẽx. \v 9 Ikabẽnja kôt ne me amrẽbê: memã arẽn memã kum, \q1 “Arỳm ne amikutã me õ mỳjja kêtmã õ mỳjja ngrà. Nãm katàt amijo bakumrẽx rã'ã: rã'ã ne.” \m Nãm me amrẽbê ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 10 Ga, me kute pur kreo mõrja pumũ. Metĩndjwỳnh ne me kute kre kadjy kute memã 'y nhõr. Ne kam kute memã djwỳ nhõr. Me õ kwỳ krẽn djà'ã kute memã õr. Mỳj'ã ne ba ar amã ja jarẽ. Bir, ar aje memã mỳjja nhõr'ã ne ba ar amã ja jarẽ. Metĩndjwỳnh ta dja ar apumũ. Dja gar me õ mỳjja kêtmã amikutã anhõ mỳjja kwỳ ngã nhym arỳm ar apumũn ar amã mỳjja kumex ngã. Ar aje memã mỳjja nhõr jakrenh mex ne ar amã kungã. Ga, me kute mỳjja 'y kumex ne kren arỳm õ djwỳ kumex ne kute o atomja pumũ. Ar gadjwỳ dja gar memã mỳjja kumex ngã. Nhym Metĩndjwỳnh arỳm pãnh ar amã mỳjja kumex ngã gar arỳm katàt ar amijo aban kum amexkumrẽx ne. \p \v 11 Ar anhõdjànhkam mỳj dja Metĩndjwỳnh ar amã nẽ? Bir, dja mã ar amã mỳjja kumex ngã gar mã amikutã memã anhõ mỳjja kwỳ ngã. Anhõdjành ne mã memã angã. Dja gar ar imã amikutã ar anhõ pi'ôk kaprĩ kwỳ ngã bar kubyn arỳm memã ar anhõ pi'ôk kaprĩo tẽn memã kungã. Dja me ar anhõ pi'ôk kaprĩ byn arỳm Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Gwaj badjô'ã kum amikĩnh jarẽ. \p \v 12 Dja gar Jeju nhõ me jamã angã nhym me arỳm o amikĩnh. Djãm me o amikĩnhbit? Kati. Dja me kĩnh ne ar adjô'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽnho kumex. \v 13 Ne kam ar amarkumrẽx ne arỳm Metĩndjwỳnhmã kum, \p —Mrãmri ne me kute Kritu'ã ujarẽnh ny markumrẽx ne arỳm akabẽn kôt õdjànhtire. Õdjànhtire ne arỳm amikutã ar imã õ mỳjja kwỳ ngãn arỳm amũ me kum prãm kunĩmã kwỳ ngã. Bar kam arỳm amã amextire jarẽ, ane. Ar aje memã pi'ôk kaprĩ nhõrkam dja me ã Metĩndjwỳnhmã ane. \p \v 14 Ar aje memã pi'ôk kaprĩ nhõrkam dja me kum ar ajabên arỳm ar akadjy Metĩndjwỳnhmã kabẽn ne kum, \p —E kum, Djũnwã, me kĩnh djà rax ne ga memã angã nhym me arỳm adjô'ã ar imã pi'ôk kaprĩ jano. Bar kam amã amextire jarẽ, ane. Dja me ã Metĩndjwỳnhmã ajã ane. \v 15 Mỳj kĩnh djàja ne Metĩndjwỳnh memã kungã? Bir, Kraja ne arỳm memã kungã. Nãm gwaj bakunĩmã kungã. Kra ra:xi. Mỳj me'õ ne kute prĩne 'ã ujarẽnh mex kadjy 'ỳr bôx. Arkati. Kra ra:x ne gwaj bamã kungã gwaj kam kum amikĩnh jarẽ. \c 10 \s1 Mrãmri ne Kritu kute Paur janorkumrẽx. \p \v 1 Ga, Kritu kabôt kati ne kute memã prĩ mex ne ar meo baja pumũ. Ja ne ba kuman arỳm ar amã ikabẽn mex jarẽ. Ar gadjwỳ dja gar Kritu man badjwỳ ikabẽn ma. Ba ibê Paur ikabẽn ma. Wãkam me'õ ar memã kum, \p —Paur ne amybỳm kute tỳx pyràk ne me ỹtãri 'ỳr bôxkam kum me uma:, ane. Djãm mrãmri me kabẽn? Kati. \v 2 Dja gar on ikabẽn ma. Got ba ren ar awỳr bôx ne tu ar amã ibẽn tỳ:x ne. Nã bãm anhỹr djwỳnhràm amim, \p —Dja ba wãkam bôx ne ar kwỳmã ibẽn tỳx jabej, ane. Ar akwỳ aje amim, \p —Paur ne amidjwỳnhbito kĩnh ne axwe ar ba, anhỹro abakam ba ibôx ne ije ar akwỳmã ibẽn tỳx karõ ne ba ar amã, \p —Dja gar on ikabẽn ma, ane. \v 3-5 Ga, me kurê djwỳnh me'ỳr bôxja pumũ. Me'ỳr bôx nhym me arỳm àbêr djà jamỳn o me'ỳr prõt ne arỳm aminêje me aê. Pykakam ne me ã aminêje meo ane. Djã ne bãm ar ã me kudjwa ane. Kati. Nã bãm ar ije pykakam me àbêr djà jamỳnh kêt. Metĩndjwỳnh ne tỳ:x. Bar tỳxo itỳx ne me nêje ikabẽno me ity nhym me arỳm anhikrê. \p Ga, me kurê djwỳnh kwỳ kute aminêje kikre tỳ:x nhipêxja pumũ. Nhym be, me tỳxo me ja jakre ne me arỳm me'ã kikre kate. Ne kam arỳm pardja'ã me pa 'amỳn meo ban meo bôx nhym kam me arỳm memã àpênh ar ba. \p Me kwỳ jadjwỳ ne me kute me bakurê djwỳnh pyràk. Me 'êxnhĩ. Metĩndjwỳnh ne kute gwaj bamã amijã ujarẽnh pydji baje mar pydjimã nhym me arỳm 'êx ne ta amijo Metĩndjwỳnh mar mex ne arĩk kupa'ã memã 'ã ujarẽnh punu. Nhym kam me arỳm me ma:ro ba. Nhym me Metĩndjwỳnh kupa'ã apỹnh mỳjja rũnh jarẽn mebê Metĩndjwỳnh kabẽnkumrẽx kurên arỳm me noo akno. Nãm me memã 'êx ba. Me kabẽn 'êxnhĩ ne kute mrãmri ne me õ kikre tỳx pyràk. Bar kam ikabẽno me ity nhym me arỳm ar imã rerekre. Ar imã rerekre nhym me arỳm katàt Kritu'ã ujarẽnh man katàt kabẽn kôt ar amijo ba. Kam ar ije mrãmri ne me kute me pardja'ã me pa 'amỳnh ne me meo ban meo bôx pyràk nhym me arỳm Kritu kôt amijo ba. \p \v 6 Ar gadjwỳ dja gar prĩne Kritu kabẽn kôt amijo aba mex ba arỳm bôx. Bôx nhym ar ajõ ate aje ar amijo aba prãm rã'ã ba arỳm ar amã ibẽn tỳx gar arỳm pãnh atokry. \p \v 7 Ar akwỳ ne gar abenmã, \p —Djã ne Kritu Paur jano? Kati, anhỹro aba. Ba ar amã arẽ gar ama. Djãm gwaj baje me krãkàbit pumũnh ne kam arỳm amim, “Tãmwã ne mex”, ane nàr, “Tãmwã ne mex kêt”, ane. Djãm gwaj baje me krãkàbit pumũnho ne arỳm prĩne me mar mex? Kati. Djãm mrãmri Kritu ar ajo bakumrẽx gar arỳm ama. Aje mrãmri markumrẽx jabej ar badjwỳ ar ima. Djãm Kritu kute ar ijo ba kêt got? Ar badjwỳ mrãmri Kritu kute ar ijo bakumrẽx. Gwaj ba ne Kritu kute gwaj bajo bakumrẽx. Gwaj baje aben pyràk. Tãm dja gar ama. \p \v 8 Ba ren ar amã ar irax jarẽnh kume:x. Djã ne ba ren kam amikam ipijàm? Kati. Mrãmri ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh ar ba ar ijã irax mẽnhkumrẽx. Ar akadjy ar ijã ar irax mẽnhkumrẽx. Djãm ar ije ar amã ibẽn tỳx kadjy ne ar ijã rax mẽ? Kati. Bar Kritu'ã ar amã ajarẽ gar mar mexo amũ amikamẽn mar rax. Ja kadjy ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh ar ijã rax mẽ. \p \v 9 Ba ren ajte ar amã amirax jarẽnh kumex. Nhym be, kati. Me kute ar amã, \p —Paur ne ar amã pi'ôk no'ôko kute ar ajaêr prãm, anhỹr. Djãm mrãmri? Kati. Ije ar ajaêr prãm kêt. \v 10 Me kwỳ ta ne me arĩk ijã kabẽn ne ar amã, \p —Paur ne pi'ôkkambit we kabẽnkumrẽx ne tỳ:x. Djãm mrãmri ne tỳxkumrẽx? Kati. Dja ta anhỹtãri ar awỳr bôx ne arỳm rerekren kabẽn punure gar amã kabẽn kĩnh kêt, ane. Nãm me kwỳ ã ijã ar amã ane. \p \v 11 Gora gê wãkam me'õ ar ajte ikabẽn ma. Amybỳm ar ikabẽn kajgo kêt. Pi'ôkkam ar amã ar ikabẽnkumrẽx. Dja ba wãkam ar awỳr bôx ne wãkamdjwỳ itỳxkumrẽx. Ar ije pi'ôk no'ôkkam 'itỳx kôt itỳxkumrẽx. \p \v 12 Me kwỳ ta ne me amiraxo àmra ba. Me kum me kĩnhmã ne me ta amijo àmra ba. Djãm ar ije amijo me uràk? Kati. Djãm ar ije me'ã amijakreo iba? Kati. Nhym be, me ta ne me amirax jabej abenã amijakreo ban amim, \p —Irax kute tãmwã rax pyràk, anhỹro ba. Nàr, \p —Ba ne ba iraxo tãmwã jakre, anhỹro ba. Djãm kam me krã mex? Kati. Me krã punu. \p \v 13 Nhym be, kati. Metĩndjwỳnh ne ar imã idjàpênh djà'ã karõ bar Kritu'ã memã idjujarẽnh ar iba. Djã ne bar kam amijo me'õ nhõ àpênh djà pytàn 'ã ar amijo amra? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne ar imã ar idjàpênh djà'ã karõ. Kabẽn kôt ne bar memã Kritu jarẽn 'ỳr meo akẽxo iba. Kute ar imã ar idjàpênh djà jakre kôt ne bar idjàpênho tẽ:n kam arỳm ar gadjwỳ ar awỳr bôx ne arỳm ar amã arẽ. Ar ba ne bar ar amã Kritu jarẽn arỳm ar gadjwỳ 'ỳr ar ajo akẽx ne. Ar ije Kritu'ỳr ar ajo akẽxkam ne bar iraxja. \p \v 14 Bar ren ar awỳr ibôx kêt ne ren arĩk ar amã amijarẽnh kajgo. Nhym be, kati. Arỳm ne bar ar gadjwỳ ar awỳr bôx ne ije kàj bê ar amã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnhkumrẽx. Kam ne bar ar akadjy irax. \p \v 15 Pyka 'õdjwỳkam dja me'õ Metĩndjwỳnhmã apên arỳm Kritu'ỳr meo akẽx. Djã ne bar kam me kwỳ kudjwa õ pykakam õ me ja'ỳr bôx ne õ àpênh djà'ã amimẽn arĩk memã kum, \p —Ba ne ba Kritu'ỳr ar ajo akẽx ne. Kam ne ba ar akadjy irax, anhỹro iba? Kati. Ar ije ã memã anhỹr prãm kêt. Adjỹm. Dja ba ajte akubyn ar awỳr bôx ne ajte ar amã Kritu kabẽn jarẽ. Gar kam arỳm amim Kritu mar mexo amũ amikamẽnho tẽ:n arỳm mar mexkumrẽx. Nhym kam ar abu'ã me krãptĩ arỳm ar adjô'ã ajte 'ỳr amijo akẽx ne. \p \v 16 Dja gar ajte ar ikôt o kangõ bar ajte amũ ar anhijukri me jamã arẽnho tẽ. Amũ memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnho tẽ. Ja ne bar kam ama. Djãm ar ije me kwỳ kudjwa me'õ djàpênh djà'ã amimẽnh ne arĩk me àpênh proo idjàmra prãm? Kati. \p \v 17 Amrẽbê: me kute me bakukãmãremã arẽnh kôt bar amijo iba. Nãm me memã kum, \q1 “Djãm amijo adjàmra prãm? Kwãrĩk wãnh amijo adjàmra kêt. \q1 Dja ga Bẽnjadjwỳr djwỳnho amra.” \m Nãm me ã memã ane bar kabẽn man kôt ar amijo iban amijo idjàmra kêt ne Bẽnjadjwỳr djwỳnho amra. \v 18 Djãm me'õ ta kute amijo rax ne kute memã amijarẽnhkam Metĩndjwỳnh kute 'ã memã kum, “Ã. Mrãmri ne raxkumrẽx”, anhỹr? Kati. Metĩndjwỳnh ta kute me'õ'ã rax mẽnhkambit kute 'ã memã kum, “Mrãmri ne raxkumrẽx”, anhỹr. \c 11 \s1 Me 'êx ne ta kute amijo Jeju kute anor pyràk. \r Mat 7.15; Rô 16.17; Kor 2.8; A Ped 2.1 \p \v 1 Ba ije ar amã amijarẽnhkam kute ibẽn kati pyràk. Ar arek nhỹn ikabẽn ma. Nà, dja gar arek ikabẽn maro nhỹ. \v 2 Nã bãm ar ajã ino tỳ:x kute Metĩndjwỳnh õ me ja'ã no tỳxja pyràk. Dja gar katàt Kritu kôtbit amijo aban ajaxwe kêt. Kwãrĩk wãnh me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjàjakôt amijo aba kêt. Mekôt ar aje amijo aba kêt kadjy ne ba ar ajã ino tỳx ne. \p Ga, me bãm, me nã kra ni'ã no tỳxja pumũ. Me my kute Ar kubê kupênh kêt kadjy kra'ã no tỳxja pumũ. Nhym kam arỳm abatành nhym mjên pydji 'ỳr mõrkumrẽx nhym krô'ã mjên kêtkumrẽx. \p Badjwỳ. Ba arỳm Kritumã ar ajarẽn kum, \p —Kôritukam ar ja dja ar katàt akôtbit amijo ban me kum akĩnh kêt kukràdjàja kôt amijo ba kêt. Nã bãm ã kum ar ajarẽnho anen arỳm ar ajã ino tỳx ne. Dja gar katàt Kritu kôtbit amijo aban ajaxwe kêt. Kwãrĩk wãnh me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kôt amijo aba kêt. Mekôt amijo aba kêt kadjy ba ar ajã ino tỳx ne. \p \v 3 Me kute ar anoo biknor karõ ne ba ar akam axwe idjumar. Ar aje katàt Kritu pydji kôt amijo aban ajaxwe kêtmã. Godja me arĩk kupa'ã ar amã mỳjja kwỳ jarẽ gar aman arỳm Kritu kupa'ã amijo aban ajaxwe. Nãm ã kangã no tỳ:xkam kute me bakwatynh Ewamã 'êx ne noo biknoro ane. Me kute ar gadjwỳ ar anoo biknor karõ ne ba ar akam axwe idjumar. \p \v 4 Godja me ar awỳr bôx ne ije ar amã Jeju'ã ujarẽnh ny jarẽnh kupa'ã ar amã atemã Jeju 'õdjwỳ'ã ujarẽnh jabej. Djã nã gãm ar me kanga? Kati. Nã gãm ar tu amã me kĩnh ne arek me kabẽn maro akrĩ. Djã nã gãm ar me kôt Metĩndjwỳnh Karõ maro aba? Kati. Atemã me karõ punu ne gar me kôt maro aba. Djãm Kritu'ã ujarẽnh ny ne gar amim maro aba? Kati. Atemã mỳjja punu'ã ujarẽnh ny ne gar maro aba. Nãm me ar amã kupa'ã arẽ gar amã me kĩnh ne arek me kabẽn maro akrĩ. \p \v 5 Me kwỳ ta amijo 'êx ne ar amã, \p —Kritu ne ijano ba ar amã arẽnho iba, ane. Ta ne ar amijo raxo ba. Djãm mrãmri ne we ar ja ikuràm rax? Kati. \v 6 Nãm me ijã, \p —Paur ne kabẽn tô, anhỹro ba. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Ikabẽn tô. Djã ne ba Kritu'ã ajarẽn ikabẽn tô? Kati. Ar ga ne gar prĩne katàt 'ã idjujarẽnhja ma, ikabẽn amirĩtkumrẽxja ma. \p \v 7 Nã bãm ar amã ujarẽnh ny jarẽn pãnh ije amim ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêt. Djãm kam ne gar arỳm ijo kajgo? Ije amim ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêtkam ne ije amijo me kajgo pyràk. Mỳkam ne ba ã amijo ane? Bir, ije ar ajo raxmã ne ba ije amijo me kajgo pyràk. Djãm kam ne gar amim, \p —Paur kajgon axwe, ane. Kwãrĩk wãnh gar amim anhỹr kêt. \p \v 8 Djãm ba ne ba ar amã amijo a'uw? Kati. Amũ me ja ne ba me ku'uw, ne apỹnh me õ pykakam mrãn bôx ne me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri me ku'uwn memã kum, \p —Ar ikôt o kangõ ba Kôritukam memã arẽ. Nã bãm ã memã ane nhym me arỳm imã pi'ôk kaprĩ ngã ba amỳ. Ne kam ar akam bôx ne ar amã Kritu kabẽn jarẽ. Ne kam ba inhõ mỳjjao pãnh ne. Amũ me'õ nhõ pi'ôk kaprĩo inhõ mỳjjao pãnh. Ije ar amã idjà'wỳr kêt kadjy ne ba inhõ mỳjjao pãnh ne ar akam idjàpênh ar iba. Ar amã arẽnho iba. \p \v 9 Ne kam ar akam ar iba nhym kam prãm iwỳr bôx. Djã nã bãm ar ajõ 'uw? Kati. Mateni kurũm gwaj bakamy ar bôx. Ne kam ar ta arỳm ijo djuw mex. Inhõ mỳjja ibê kêt nhym ar arỳm imã kunĩ ngã. Ar akam idjàpênh kunĩkôt ije pãnh ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêt. Dja ba rã'ãn ar abê amỳnh kêtkumrẽx ne. \p \v 10 Mrãmri ne Kritu kabẽn katàtkumrẽx. Badjwỳ kôt katàt ar amã ikabẽn jarẽnhkumrẽx. Pykabê Akajakam ar abê Kôritu ar, ije idjàpênh pãnh ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêt. Ije amỳnh kêt'ã dja ba ar amã amijarẽnho iba rã'ã. Dja gar ajõ ije amijarẽnh jabê adjàptàr kêtkumrẽx. \v 11 Ije idjàpênh pãnh ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh prãm kêt. Ja'ã ne ba ije ar amã amijarẽnh prãm ne arỳm ar amã amijarẽ. Mỳkam? Djãm imã ar ajabê kêtkam? Kati. Imã ar ajabêkam ne ba arỳm ar amã amijã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kute imar. \p \v 12 Ne ba ren ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳ nhym ren me'õ ikàxã ar amã, \p —Be, djãm ar bajbit ne bar ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳ? Ga, Paurdjwỳ kute ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh ar o bawã pumũ. Ar ije aben pyràkja pumũ, ane. Ar kute ijã, “Ar ije aben pyràk”, anhỹr karõ dja ba irã'ãn idjàpênh pãnh ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêt rã'ã ne. \p \v 13 Djãm mrãmri ne bar ije aben pyràk? Djãm mrãmri ne Kritu ar ano kute mrãmri kute ijanorja pyràk nhym ar 'ã ujarẽnh ar ba? Arkati. Nãm ar ar anoo biknoro ba. Nãm ar ta memã 'êx ne memã, \p —Kritu ne ijano ba 'ã idjujarẽnh ar iba, ane. \v 14 Djã ne ba amim, \p —E kum, mỳkam ne ar me noo biknoro ba, ane? Kati. \p Ga, me axwe nhõ bẽnjadjwỳrbê Xatanajdjwỳ kute me noo biknorja pumũ. Nãm amijo Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh pyràk ne me noo biknoro ba. \v 15 Kam õ àpênhdjwỳ ar õ bẽnjadjwỳrbê Xatanaj kudjwa memã 'êx ne amijo Metĩndjwỳnh nhõ àpênh pyràk. Ar ta arĩk ar amã, \p —Dja gar ikabẽn man kam mrãmri katàt ar amijo abakumrẽx, anhỹro ba. Kam ar kute aminhinomã amimẽnhkam dja Metĩndjwỳnh ar 'êxnhĩ kôt arkum o pãnh katàt nhym ar arỳm me biknor tokry djàkam akuno. \s1 Apỹnh amikaprĩ djàri Paur kute 'ã amijarẽnh. \p \v 16 Ba ajte ar amã arẽ gar ama. Kwãrĩk wãnh amim, \p —Paur ne amimex jarẽnho ba. Ga, bẽn katikumrẽxja pumũ, anhỹr kêt. Nàr gar aje ijã amim anhỹr jabej arek nhỹn ikabẽn ma. Ba ajte ar amã amimex jarẽ gar ama. \p \v 17 Ije ar amã amimex jarẽnh ja ne kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh kabẽn pyràk kêt. Ne kute ar amã ibẽn kati pyràk ne ar amã amijarẽ. \v 18 Me krãptĩ ne ar amã amijo àmra prã:m. Me kute amidjwỳnhbito kĩnh kadjy amijo àmra prã:m. Ba ne ba bir amimex kôt ar amã amijarẽnho amirĩtkumrẽx gar badjwỳ ima. \p \v 19 Me kwỳ ne me mrãmri bẽn katikumrẽx. Nãm me ar awỳr bôx ne ar amã amijarẽ gar arek me kabẽn maro akrĩ. We ar akrã mex ne kam arek me bẽn kati maro akrĩ. \v 20 Dja me'õ bẽn kati ar akwỳ apa 'amỳn amiwỳr ar ajo akẽx gar arỳm kôt ar amijo aba. Ne kam ate akrãn arek me'õja kabẽn maro akrĩ. Dja me'õ bẽn katikôt ar akwỳ anoo aknon ar abê mỳjjao prõt, gar kam ate akrãn arek me'õja kabẽn maro akrĩ. Me'õ ta dja ar akam amijo ra:x nàr ar akwỳ nobê tak ne. Gar kam ate akrãn arek kabẽn maro akrĩ. \p \v 21 Ba ren badjwỳ ar amã ibẽn tỳx gar ren ikabẽn ma. Nhym be, kati. Ba ne ba ar amã ibẽn tỳx kêt. Ba akrànmã ar akam ar iba gar kam arỳm amim, “Paur rerekre ne kajgo”, anhỹro aba. Nhym be, kati. Irerekre ne ikajgo kêt. \p Me ta ne me amijã, “Jeju ne ijano ba bôx”, anhỹro ba. Me amijo amra:n arĩk ar amã, “Ba ne ba iraxkumrẽx.” Nãm me ã ar amã anhỹr ar o ba. Ba badjwỳ jakam ar amã amimex jarẽ gar ama. Nã bãm ije ibẽn kati pyràk ne ar amã amirax jarẽ gar ama. \p \v 22 Djãm ar wãbêbit ne ebraga. Badjwỳ. Djãm ar wãbêbit ne idjaer. Badjwỳ ibê idjaer. Djãm ar wãbêbit ne Abraão tàmdjwỳ. Badjwỳ ibê Abraão tàmdjwỳ. \v 23 Djãm ar wãbêbit ne Kritu nhõ àpênh. Badjwỳ ibê Kritu nhõ àpênhkumrẽx ne o ar akrenh mex. Nã bãm ije ar amã ibẽn kati pyràk ne ar amã amirax jarẽ. Nã bãm kum idjàpênh tỳxo ar akrenh mex ne. \q1 Me kute mry kà punuo ikaprêprêk kume:xi. Ba te ije itak'ã akremã. \q1 Ne kute ajte ibê ijê krãptĩo ar akrenh mex ne. \q1 Ne ajte bit kute ibĩnmã ijo baja krãptĩ: ba ityk pyma ar iba. Ga, ibê Kritu nhõ àpênhkumrẽxja pumũ. \q1 \v 24 Kamã ne apỹnh mebê idjaer djàri ajte mry kà punuo ikaprêprêk kumex. Nãm me ikaprêprêk nhym kam me ajte ikaprêprêk nhym kam me ajte ikaprêprêk nhym kam me ajte ikaprêprêk nhym kam me ajte ikaprêprêk. Me kute ikaprêprêk kunĩkôt ne me kute mrykà punuo itak'ã akre krãptĩ: kute 39 pyràk. \q1 \v 25 Nhym kam me ajte kôo ititik ne. Nhym kam me ajte kôo ititik ne. Nhym kam me ajte kôo ititik ne. \q1 Nhym kam me ajte kute ibĩnmã kẽno ititi:k ne. Ga, ibê Kritu nhõ àpênhkumrẽxja pumũ. \q1 Ba kàkamdjwỳ, kà rũnhkam ngô raxbê pyka kêtkam iba nhym ijã kà ja wadjà. Ne ajte ijã ja wadjà. Ne ajte ijã ja wadjà. \q1 Ba ajte ngô raxkam wadjà ne pĩ'ã wajê:t ne ar iba:. Nhym ijã akamàt ne akati ba wabi. \q1 \v 26 Nã bãm ar imrãnh kume:x ne. \q1 Nhym kam ajte apỹnh ngô rũnh djàrikam idjàr pyma: ne. \q1 Nhym apỹnh me àkĩnhĩ kute ijaêrbê ijo tỹm ne ijo bikẽnh pyma:. \q1 Nhym apỹnh mebê idjaerdjwỳ kute ijo bikẽnh pyma:. \q1 Nhym me bajtemdjwỳ kute ijo bikẽnh pyma:. \q1 Apỹnh krĩrax djàrikam ar iba ne apỹnh kapôt kukrit djàrikam ar iba ne ngô raxbê pyka kêtkam ar iba. Ja kunĩkôt ne mỳjja kute ijo bikẽnh pyma: ne. \q1 Nhym me 'êx ne kute amijo Jeju mardjwỳ kute ijo bikẽnh pyma:. Ga, ibê Kritu nhõ àpênhkumrẽxja pumũ. \q1 \v 27 Nã bãm idjàpênh pytĩdjwỳo iku'ên o amidjôm me:x ne. \q1 Ne ajte inhõt kêt krãptĩ:. \q1 Prãmmẽ kôrkam ne ba ajte ar iba. \q1 Ije ajte amijajbur kumex. \q1 Ajte imã kryn ikà kêt ne ar iba. \q1 \v 28 Ikà krãkà'ã mỳjja ne ja. \q1 Ba kam me kute amim Jeju marja ma:ro ikrĩ. Apỹnh me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri ne ba kunĩkôt me ma:ro ikrĩ. Ne me kwỳ'ã àpnhĩx ne, ne akati kunĩkôt mekam idjumar punu:re. \q1 \v 29 Dja mekam me'õ rerekre. Djãm kôt irerek kêt got? Kôt badjwỳ irerekre. \q1 Dja me Metĩndjwỳnhbê me'õo akẽx. Djãm o ingryk kêt got? O ingrykkumrẽx. Nã bãm me ma:ro ikrĩ. Ga, Kritumã idjàpênhkumrẽxja pumũ. \p \v 30 Me kwỳ ta kute amijã, \p —Kritu ne ijano ba bôx, anhỹro baja djãm mrãmri ar kum àpênhkumrẽx. Kon. Ga, Kritumã idjàpênho ije me akrenh mexja pumũ. Dja ba ar amã amimex'ã idjujarẽnh prãm jabej arỳm ar amã apỹnh itokry djàri, apỹnh ikaprĩ djàri'ã ar amã ajarẽ. Kunĩ kôt irerekre. Ba ar amã irerekredjwỳ 'ã ajarẽ gar ama. \p \v 31 Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Tĩndjwỳnh kute imar. Jeju Bãm, mexti:re rã'ã: rã'ã ne. Tãmja ne kute imar. Ije amimex jarẽnh ne ijêxnhĩ kêtkôt kute imar. \p \v 32 Ba ajte ar amã irerekre jarẽ gar ama. Krĩraxbê Tamagu nhõ bẽnjadjwỳrja bit kute ipa 'amỳnhmã. Bẽnjadjwỳr rax Areta ne Tamagu nhõ bẽnjadjwỳr jamã nhỹ. Tamagu nhõ bẽnjadjwỳr õ krãkamngônhmã ijarẽ. Nhym krĩrax bu'ã pyka tỳx nhipêx apỹnh ajkwa krekre djàri. 'Ã ikator nhym me kute ipa 'amỳnh kadjy nàràm ne me ibê kre kunĩ pytà. \v 33 Nhym me kute amim Jeju mar arỳm djudjêdjêo kaxnokai jakà 'ãpren kam inhỹr. Ne kam kỳjrũm krĩrax nêje pyka tỳxja burũm imẽ. Kre krã'yrkôt burũm imẽn arỳm ijo ruw. Ba arỳm pykabê djan mã mebê ikaton iprõt ne. Be, djãm kam 'itỳx got? Kati. Ba ne ba irere:kre. Nhym be, Metĩndjwỳnhbit tỳ:x ne arỳm ipytà. \fig |src="HK014C.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Atãri Kôritu 11.33" \fig* \c 12 \s1 Kute kàjkwa pumũnh'ã amijarẽnh. \p \v 1 Djãm ije amikôt ar amã amijarẽnho iban kôt iraxmã? Kati. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Ba ar amã mỳjja'ã ajarẽ. Me kute mỳjja pumũnh kêtja ba arỳm omũ. Dja ba ar amã 'ã ajarẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute amrẽbê memã mỳjja jarẽnh kêt. Arỳm ne imã arẽ. Nãm imã arẽ ba arỳm kuma. Dja ba ar amã 'ã ajarẽ gar ama. \p \v 2 Ba amipumũ. Ije amim Kritu markam amipumũ. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ijo àbiro tẽ ba amipumũnho tẽ. Nãm kàjkwa jan iby jan amũ ja. 'Ỳr ne ijo wabi, amiwỳr ijo wabi ba arỳm amipumũ. Bãrãm inhĩtã got ijo wabi nàr kon ikadjwỳnhbit got o wabi. Kon, ije mar kêt. Metĩndjwỳnh ta ne kute mar. Ba ije amipumũnhja'ã arỳm amex krãptĩ apêx. Amexbê 14 ne ijukri ajmã 'ã akre kute ne ijã apêx. \v 3 Bãrãm inhĩtã got ijo wabi nàr kon ikadjwỳnhbit got o wabi. Kon. Ije mar kêt. \p \v 4 Nã bãm amipumũnho tẽ nhym Metĩndjwỳnh amiwỳr õ kàjkwa djwỳnhmã ijo wabi. Kàjkwa djwỳnh ne me:xkumrẽx. Kam mỳjja punu kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnh õ kàjkwa djwỳnhmã ijo wabi ba amipumũ. Ne kam arỳm kam me kabẽn ma. Me kabẽn mexkumrẽx. Punu kêtkumrẽx. Ba kam te ije me kabẽn jarẽnhmã. Mexti:rekam te ije arẽnhmã. Pykakam me babêngôkre kabẽn'ỳr bôx kêt. Nhym ta ibê uma, ije arẽnh kêtmã. \p \v 5 Be, tãm ne ja. Ije amipumũnhja'ã dja ba ar amã amikôt amijarẽ. Djãm ba ije ar amã amimex jarẽnhmã? Kati. Ba irerek mexi. Kam ne ba ar amã amikôt amijarẽ. \v 6 Nàr, ba ren ar amã amimex jarẽ djã ne ba ren ibẽn kati? Kati. Ba ren ibẽn kati kêtkumrẽx ne kam mrãmri ar amã amimex jarẽ. Ne ren katàt amimex kôt ar amã amijarẽnhkumrẽx nhym ren me'õ arỳm ren ijo amra: ne. Nhym be, kati. Irerekre'ã dja ba ar amã amijarẽ gar kam arỳm aje ipumũnh kôt ne aje ikabẽn mar kôt imar katàt. \p \v 7 Ga, kute imã apỹnh mỳjja pumũnh kêtjao amirĩtja pumũ. Nãm imã mỳjja rũnho amirĩt. Ba ren kam 'ã amijo amra. Nhym be, kati. Kam amijo idjàmra kêt kadjy itokry djà ja iwỳr bôx. Mrãmri itokry djà ja ne kute mrỳnhĩ arek me ĩkam ku'ê nhym me tokry pyràk. Xatanaj imã itokry djà ja jano nhym iwỳr bôx ba arỳm itokry. \v 8 Kam, kute kubê ipytàr kadjy ba te Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw. Ne ajte te kum amijo a'uw. Ne ajte te kum amijo a'uw. \p \v 9 Nhym arỳm imã, \p —Kati. Dja ga atokryja mar rã'ã ne. Be ga, me tokry ne kaprĩrekam rerekreja pumũ. Me te rerekre ba idjukaprĩn itỳx puroo memã tỳx jangij. Gadjwỳ dja ba ajo djuw mex. Dja ga te atokry ne arerekre ba dja ba ajo djuw mex ga arỳm atỳx. \p Nãm ã Metĩndjwỳnh imã ane. Kam ba itokry ne irerekre rã'ã. Tãm ne ba ije ar amã arẽnh prãm. Irerekre dja ba ar amã arẽ, me kunĩmã irerekre jarẽ. Kritu tỳxo itỳx kadjy ije memã irerekre kôt amijarẽnh prãm. \p \v 10 Kam Kritumã idjàpênhkam mã ne ikute? Bir, apỹnh irerek djàri ne iwỳr ban bôx. Nhym apỹnh me kwỳ imã akij. Nhym apỹnh itokry djàri iwỳr ban bôx. Nhym apỹnh me kwỳ ijo ajkẽ. Nhym apỹnh mỳjja pyma djàri ikam apôx. Te apỹnh mỳjja ikam apôx ne te irerekre ba kunĩkôt ikĩnh. Mỳkam? Bir, dja ba ba irerekre nhym Kritu arỳm imã tỳx jadjà ba arỳm itỳx ne. \s1 Me kute kupa'ã Paur mar. \p \v 11 Ije amimex kôt ar amã amijarẽnhkam kute ibẽn kati pyràk. Mỳkam ne ba amimex jarẽ? Bir, ar aje ikupa'ã ijarẽnhkam. Ar ga ne gar ikupa'ã abenmã kum, \p —Djãm Kritu ne Paur jano nhym 'ã ujarẽnh tẽ? Kati. Kute anor kêt, ane. Ba kam amã amimex kôt amijarẽ. Ba amimex kôt amijarẽn kute ibẽn kati pyràk. Ar ga ne ga ren ar abenmã kum, \p —Mrãmri ne Kritu kute Paur janorkumrẽx nhym gwaj bamã 'ã ujarẽnh ar ba, ane. Ga ren ar anen ba ren amimex kôt ar amã amijarẽnh kêt. Ar akam me'õ ar ta arĩk amijo 'êx ne kute ar amã, \p —Kritu ne ijano ba ar amã idjujarẽnh ar iba, anhỹr ne ta amijo raxo ba. Djãm mrãmri ne ba we ar wã katẽri irax? Kati. Ba ne ba ar wãmẽ ije aben pyràk ne ar katẽri itẽm kêtkumrẽx. Ne kam djãm ba ne ba irax? Kati. Ba ne ba ikajgo. Nhym be, mrãmri ne Kritu ijano ba 'ã idjujarẽnh ar iba. \p \v 12 Amrẽbê ne ba arek akrànmã ar akam mỳjja pumũnh kêt nhipêxo iba. Ne apỹnh me punu djàri meo mex gar omũn arỳm Kritu raxmã akato. Ba ar akam mỳjja rũnh nhipêxo iba gar amim, \p —Mrãmri ne Kritu kute Paur janorkumrẽx. Ga, Kritu kute anor kôt kute mỳjja nhipêxja pumũ. Nã gãm ar amrẽbê ã amim ane. Mỳkam ne gar jakam arỳm amim, \p —Kati. Kritu kute Paur janor kêt, ane? \p \v 13 Mỳkam ne gar jakam arỳm amã ikĩnh kêt ne? Nã gãm ar amim, \p —Be, Paur kum me ikĩnh kêt. Nãm kum me wãbit kĩnh. Kum apỹnh me kute amim Jeju mar wãbit kĩnh. Kum apỹnh kôt me ar aben pydjio ba djàri wãbit kĩnh ne arỳm àpênh pãnh mebê pi'ôk kaprĩ jamỳ. Nhym be, gwaj bajbit ne kute gwaj babê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêt. Nã gãm ar ã amim ane. Djãm mrãmri imã me wãbit kĩnh? Kati. Imã ar gadjwỳ kĩnh. Imã ar akĩnho aben pyràk. Kwãrĩk wãnh gar ikam angryk kêt. \p \v 14 Ota, jakam ba arỳm ar awỳr itẽmmã. Arỳm ne ba ar akam tẽn ajte ar akam tẽ. Ne jakam ajte ar akam itẽmmã. Dja ba ar akam tẽn bôx ne ajte idjàpênh pãnh ar abê pi'ôk kaprĩ byr kêt. Djãm ar anhõ mỳjja ne ba abej ne ar akam itẽmmã? Kati. Imã ar anhõ mỳjja prãm kêt. Ar aje amim Jeju mar raxmã ne ba ar akam itẽmmã. Ja ne ba imã kĩnh. Djãm me kra ne kute bãm kadjy mỳjjao atom ne adjwỳr? Kati. Bãm ne kute kra kadjy mỳjjao atom. \p \v 15 Ba ije ar abãm pyràk dja ba ar akadjy apê:n prĩne ibê inhĩ kato. Ne kam ikaprĩ kêt. Ikĩnhbit. Ar ga dja gar te amã ikĩnh ngrire. Ba dja ba kàjmã imã ar akĩnh kamẽnho tẽn mã ar akadjy apê. \v 16 Be, ar ga ne gar ima. Idjàpênh pãnh ije ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh kêtja ma. Nhym be, ar akam me'õ arĩk ar amã, \p —Djãm me kum prãmja kadjy ne Paur kute ar abê pi'ôk kaprĩ jamỳnh? Kati. Paur no tỳxtikam ne arĩk ar amã 'êx ne ar anoo akno. Nãm arỳm ar anhõ pi'ôk kaprĩo aminhõ, anhỹro ba. \p \v 17 Be, amrẽbê ba ar awỳr ar ja jano nhym ar awỳr bôx. Ne kam arỳm ar abê pi'ôk kaprĩ byn arỳm imã o bôx. Djãm kam ne ba arỳm o aminhõ? Kati. \v 18 Nã bãm ar ajã Xitumã karõ. Gwaj bakamy jadjwỳ ba arkôt ano nhym ikabẽn kôt ar arỳm ar awỳr tẽn bôx. Djãm Xitu kute ar anhõ pi'ôk kaprĩo aminhõ? Djã ne atemã ibê kabẽn djin atemã ibê amijo tẽ? Kati. Ar ije imrãnh katàto aben pyràk gar arỳm ama. \p \v 19 Ar akwỳ ne gar aje abenmã kum, \p —Be, Paur ar mrãmri gwaj bajo ajkẽ. Ga, ar kute aminêje gwaj bamã amijã àprãrja ma, ane. Djã ne bar ar ajõo ajkẽ got bar ar amã amijã aprã? Arkati. Bar tu amim Kritu markumrẽx ne ar amã amijarẽ nhym Metĩndjwỳnh ta kute ar imar. Akmere àpnhĩre ar, djãm ar ije amijo djuw mex kadjy ne bar ar akam apê? Kati. Ar gajbit bar ije ar ajo djuw mex kadjy ar akam apê. Ar ije ar amã arẽnh gar aje Kritu mar raxmã. Ja kadjy bar ar akam apê. \p \v 20 Imã ar ajaxwe kêt prãm. Nok ren ar ajaxwe ba ren ar awỳr bôx. Ar amã ne ba ikabẽn mexobit ikabẽn prãm. Ikabẽn ja ne gar amã kĩnh. Ne ba ren ar awỳr bôx ne ren ar amã ibẽn tỳx ne. Ar amã ibẽn tỳx karõ ba amikukãm pi'ôkkam ar amã ikabẽn. Ga ren ar aje akabẽno aben japanh prãm ba ren ar awỳr bôx ne ren ar amã ibẽn tỳx ne. Ga ren ar aje aben nhõ mỳjja'ã angryk prãm nàr ren ar aje abenkam adjàkrê prãm ba ren ar amã ibẽn tỳx ne. Nàr ga ren ar abenmã adjàkjêr prãm nàr ren abenã akabẽn punu ba ren ar amã ibẽn tỳx ne. Nàr ren ar aje aben kàxã abenbê aben kurê prãm nàr ren abẽn kati prãm nàr ren abenmã adjàkjêro abikarêr prãm ba ren ar amã ibẽn tỳx ne. Ar awỳr ibôx gar akrãptĩ ajaxwe ja'õ karõ ne ba pi'ôkkam amikukãm ar amã ikabẽn ne. \p \v 21 Ga ren ar akwỳ ajaxwe prãm rã'ã. Nàr ren akwỳ ar aprõ djwỳnh kupa'ã akurẽ aba prãm rã'ã. Nàr akwỳ amjên djwỳnh kupa'ã akurẽ aba prãm rã'ã. Nàr ren akwỳ aje apijàm kêttikam adjàpênh punu prãm rã'ã. Amrẽbê ar akwỳ ã ajaxweo ane ba ar amã pi'ôk no'ôk ne. Ar amikam akaprĩren wãnh ajaxwemã anhirer ne aje akubyn Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx kêt karõ ne ba amikukãm pi'ôkkam ar amã ikabẽn ne. Ba ren ar akam bôx nhym ren Metĩndjwỳnh ar akam imã irerek jadjà ba ren ar akrãptĩkam imỳr rax. Ar akam imỳr rax karõ ne ba amikukãm ar amã ikabẽn ne. \c 13 \s1 Kute me kwỳbê axwe pyma. \p \v 1 Jakam ba arỳm ar awỳr itẽmmã. Arỳm ba ar akam tẽn ajte ar akam tẽ. Ne jakam ajte ar akam itẽmmã. Be, amrẽbê: Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã kum, \q1 “Dja me'õ amijarẽnh jabej. Gê ar amãnhkrut nàr ar amãnhkrut ne ikjêkêt kabẽn kôt memã arẽ. Ar kute kabẽn mar kôt arẽ nhym me arỳm kuma. \q1 Ar axikôt kabẽnkam dja me ar kabẽn man arỳm abenmã kum, \q1 ‘Mrãmri me'õja kute amijarẽnh nhym ar kute kabẽn kôt arẽnhkumrẽx’, ane. \q1 Dja me ã abenmã ane.” \m Nãm ã Metĩndjwỳnh me bakukãmãremã ane. Ja dja gar amijã ama. \v 2 Be, õbê ne ba ar awỳr bôx. Ne kam ajte ar awỳr bôx ne ar abê ajaxwe pyma. Jakam ba ajte ar akàxã pi'ôkkam ar abê uma. Ja dja gar amijã aman ikabẽn mar pydji. Amrẽbê ar akwỳ ajaxwe jabej nàr ajbir ar akwỳdjwỳ axwe jabej djãm ije ar amã iprĩmã? Kati. Dja ba bôx ne ar amã iprĩ kêt ne tu itỳx. \p \v 3 Gar akwỳ ijã, \p —Goja mrãmri Paur Kritu kabẽno kabẽnkumrẽx jabej bar goja kabẽnkumrẽxmã ikato, anhỹro aba. Ar aje ijã anhỹrkam dja ba bôx ne itỳx. Djãm Kritu ar akam àpênhkam rerekre? Kati. Ar akam tỳ:xi. \v 4 Mrãmri me kute pĩte'y'ã nhôrkam memã amijo rerekre. Nãm te memã amijo rerekren jakam Metĩndjwỳnh 'itỳxkôt tĩn ne ar ba. Ar badjwỳ ne bar kôt amijo irerekre. Ne te amijo irerekre dja bar bôx ne Kritu kôt itĩn ne ar iban Metĩndjwỳnh 'itỳxo ar akam itĩn ne ar iba. \p \v 5 Djãm bajbit ne gar aje imexkôt imã akatormã? Ar gadjwỳ dja gar amima:ro tẽn amim akatorkumrẽx ne amim, \p —Djãm mrãmri ije tu amim Kritu markumrẽx? ane. Dja ga ã amikukjêro anen kam mrãmri ar aje tu amim markumrẽx jabej amim, \p —Nà ije mrãmri tu amim Kritu markumrẽx, anen kam arỳm ja markumrẽx. Aje tu amim markumrẽxja markumrẽx. Ja dja gar amim akatorkam ama. Kritu ne mrãmri ar akam ỹrkumrẽx. Djãm ar aje amikam ja mar kêt? Nàr kon, ar ajõ ga mrãmri amijo ajêx ne amijo Jeju mar jabej nhym kam mrãmri ar akam ỹr kêt. \p \v 6 Dja gar amiman arỳm ar badjwỳ ar iman amim, \p —Mrãmri ne Paur ar kute Kritu markumrẽx, ane. Ar aje amim ja jarẽnh ne ba kam ama. \p \v 7 Jakam ne bar Metĩndjwỳnhmã ar ajo a'uw ne kum, \p —Dja ga meo djuw mex gê me axwe'õ kêt, ane. Mỳj kadjy dja gar ajaxwe kêt? Djãm me kute ar akôt ar imar ne kute ar imã mex jarẽnh kadjy? Kati. Godja me te ar ijã, “Paur ar ta ne amijo 'êx ne amijo Jeju maro ba”, anhỹr rã'ã jabej. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Ar ba dja bar we amijo ijêx ne. Ar ga dja gar katàt ar amijo aban ajaxwe kêt. Ar ajaxwe kêtmã ne bar ar ajo Metĩndjwỳnhmã a'uw. \p \v 8 Djãm bar Metĩndjwỳnh kabẽn katàt kupa'ã amijo iba nhym kam arỳm kabẽn katàt kêt? Kati. Metĩndjwỳnh ta kabẽn katàt rã'ã: rã'ã ne. Nhym be, kati. Bar katàt kabẽn kôtbit amijo iba prãmkumrẽx. Nhym kam me arỳm ar ikôt Metĩndjwỳnh kabẽn katàtkumrẽxmã kato. \p \v 9 Dja bar te memãbit irerekre. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Ar ga dja gar Metĩndjwỳnh kabẽn kôt katàt ar amijo aban arỳm atỳx. Kôt atỳxkam ar ikĩnhkumrẽx. Prĩne ar amex ja ne ar imã kĩnhkumrẽx. \p \v 10 Mỳj kadjy ne ba ar akàxã pi'ôkkam ã amikukãm ar amã ikabẽno ane? Bir, ba ren ar awỳr bôx ne ren ar amã ibẽn tỳx. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute ijã rax mẽnh kôt ba ren ar amã ibẽn tỳx. Ar amã ibẽn tỳx karõ ne ba ar akàxã ã amikukãm ar amã ikabẽno ane. Djãm ije ar ajo ibikẽnh kadjy ne ijã rax mẽ? Kati. Dja ba ar amã arẽ gar amim Jeju mar mexo amũ amikamẽn arỳm mar rax ne. Ja kadjy ne ijã rax mẽ. \s1 Kute memã amikabẽn mex jarẽnho ino rer. \p \v 11 Akmere àpnhĩre ar, ikabẽno ino rer ne ja. Dja gar adjumar mex ne prĩne Metĩndjwỳnhmã amex. Ne prĩne amijã ikabẽnja ma. Ne axikôt ar akabẽn ne abenmã akabẽn mexo akabẽn. Dja gar amijo ane nhym Metĩndjwỳnh arỳm ar amẽ amijo kajkep. Kubê ne me kum aben jabê djà krô krax. Kubê ne me umar mex djà krô krax. Tãm gêdja ar amẽ amijo kajkep. \p \v 12 Dja gar amã aben jabêo amirĩt kadjy aben pa krij ne aben tatak. \v 13 Amrẽ jakam Jeju nhõ me ja kunĩ ne me amũ ar amã kabẽn mex jarẽ. \p \v 14 Gê Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu tu kum ar akunĩ kaprĩn\f + \fr 13:14 \ft Djãm ar ga ne gar adjukaprĩ nhym pãnh arỳm kum ar akaprĩ Kati. Ta ne tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f* ar ajo ba. Gê Metĩndjwỳnh kum ar akunĩ jabên ar ajo ba. Gê Metĩndjwỳnh Karõ ar akunĩ mẽ amijo kajkep ne ar ajo ba. Tãm ne ja.