\id 1CO - Kayapó NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Kôritu kumrẽx \toc1 Paur kute Kôritukam me jamã pi'ôk kumrẽx no'ôk ne ja. \toc2 Kôritu kumrẽx \toc3 Kô k \mt1 Paur kute Kôritukam me jamã pi'ôk kumrẽx no'ôk ne ja. \ip Paur ne krĩraxbê Kôritukam me jamã pi'ôk no'ôk ne. Nãm arỳm pyka kunĩ'ỳr mrãnhkôt me'ỳr bôx ne memã Jeju jarẽ nhym me kwỳ arỳm tu amim markumrẽx ne 'ã abeno akprõ. Nhym kam Paur arỳm mã me jadjwỳ'ỳr tẽ nhym tekrekam me amijo ajkẽ. Nãm me abenmã kum, \ip —Djã nãm mrãmri Jeju Paur jano nàr kon, ane ne kam ajte abenbê bikjêro kumex. Ne kam ajte kute Jeju tyk marmãn kam ajte bibãnh ar mrãn abenbê djwỳ pytàro ba. Ne kam ajte me kàtàm nhipôkri aben japrỳ ar o ba. Nhym kam ajte me'õ bãmbê prõo akĩ nhym me tu ate krãn ar ban kute nêje kukrà kêt. Ne kam ajte abenmã kum, \ip —Kati, me akubyn tĩn kêt. Nãm me tu tykkumrẽx, anhỹr ar o ba. Ne kam ajte, \ip —Mã dja gwaj nẽ? Djãm gwaj baje mry me kute mỳjjao Metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã bôrja kurmã nàr kon? ane. Ne kam ajte, \ip —Me kuprỳ ne ar babit ne mex, nàr kon me abenwỳr mõrbit mex, ane. Be, nhym Paur mỳjja ja kunĩ man kam prĩne pi'ôk no'ôkkôt memã 'ã karõ. \c 1 \p \v 1 Ba ne ba ibê Paur. Kritu Jeju ne amiwỳr ijuw. Metĩndjwỳnh kute amim ijã karõ kôt Jeju amiwỳr ijuw ne ar ijo ban ijano. Ba kam arỳm 'ã memã idjujarẽnh ar iba. Me bakamy Xoxinidjwỳ ne ikôt dja. \p \v 2 Krĩraxbê Kôritukam ar aje Metĩndjwỳnh mar ne kôt aje ar aben pydjio abaja ba ar amã ikabẽn jarẽ. Kritu Jeju ne arỳm amimexo ar ajo mex. Arỳm amiwỳr ar ajuw gar tu amim markumrẽx. Kute ar ajo õ me ja kadjy ne amiwỳr ar ajuw. Nãm amiwỳr gwaj bakunĩ 'uw. Apỹnh gwaj baba djàri bakunĩ 'uw. Gwaj baje banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritumã amijo badjà'wỳrja kunĩ 'uw. Kute gwaj bajo õ me ja kadjy ne gwaj bakunĩ 'uw. Amũ me wãmẽ gwaj bamẽ ne Jeju arỳm amiwỳr gwaj bakunĩ 'uw. Ar amã ne ba ikabẽn jarẽ. \p \v 3 Metĩndjwỳnhbê ne me Babãm. Ne Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê ne Jeju Kritu. Gê ar tu kum ar akaprĩn\f + \fr 1:3 \ft Djãm ar ga ne gar ajaxwe kêt nhym pãnh kum ar akaprĩ Kati. Ar ga ne gar te ajaxwe kêtmã. Nhym be, ta ne tu kum ar akaprĩ.\f* ar ajo ba gar adjumar mex rã'ã ne. \s1 Kute Metĩndjwỳnhmã mekam amikĩnh jarẽnh ne ja. \p \v 4 Ba mã ijo ba djwỳnh, Metĩndjwỳnhmã ar akam amikĩnh jarẽ. Metĩndjwỳnh tu kum ar akaprĩ. Gar tu amim Jeju Kritu markumrẽx nhym arỳm kum ar akaprĩ. Kam ne ba mã kum ar akam amikĩnh jarẽ. \v 5 Nãm kum ar akaprĩn prĩne ar ajo djuw mex. Mỳj ne ar ajo djuw mex on? Bir, nãm ar amã apỹnh akĩnh djà, adjàpênh djà'ã karõ gar maro aban kam arỳm kôt aje memã kukràdjà jarẽnh me:xkumrẽx ne aje mỳjja mar me:xkumrẽx. \v 6 Ar ba ne bar ar amã Kritu jarẽ. Ar ije omũnh kôt bar ar amã arẽ: gar arỳm amim, \p —Mrãmri Paur ar kabẽn katàtkumrẽx, ane. Nã gãm ar amim anen kam arỳm tu amim Kritu markumrẽx. \p \v 7 Ne kam aje àpênh djà kunĩ mar ne o aba. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar amã àpênh djà kunĩ'ã karõ gar aje mar ne akubyn bôxkam amako aba. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu bôxkam amako aba. Kam ne ba mã Metĩndjwỳnhmã ar akam amikĩnh jarẽ. \p \v 8 Ta dja mã ar amã tỳx jadjà gar mã amim mar tỳx rã'ã: nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu arỳm bôx. Ne kam ar amã ajaxwe jarẽnh kêtkumrẽx gar arỳm kum ajaxwe kêt ne amextire ne dja. \v 9 Metĩndjwỳnh ne mrãmri kabẽnkumrẽx. Kabẽn kôt dja gwaj bajo djuw mexkumrẽx. Ta ne arỳm kra'ỳr ar ajuw. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu'ỳr ar ajuw ne ar ajo ba. Gar kam arỳm o anhõbikwakumrẽx. Mrãmri kabẽnkumrẽx. \s1 Me kabẽno aben japanho ku'ê nhym nêje memã kabẽn. \r Rô 15.5; A Kô 13.11; Pir 2.2; Ped k 3.8 \p \v 10 Akmere, àpnhĩre ar, ba ar amã arẽ gar ama. On abenmã akabẽn pydjin arẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu kukwakam ne ba ar amã amex'ã karõ. Kwãrĩk wãnh apỹnh mỳj xêjakôt adjãm ne abenã akabẽn kêt. Ate dja gar axikôt akabẽnjabit man axikôt akabẽn jarẽn kôt prĩne amex. \v 11 Akmere, àpnhĩre ar, Krôre nhõ kikre wãkam ar kwỳ arỳm nĩnh iwỳr bôx ne ar arỳm ar ajã imã, \p —Onĩj, me kabẽno aben japanho kumex, ane. Ba arỳm ar kabẽn man arỳm wãm ar amã arẽ. \v 12 Gar we akwỳ amã me kĩnh kêt ne memã kum, \p —Ba ne ba Paur kôt ar iba, anhỹro aba. Nhym ar akwỳ ajte amã me kĩnh kêt ne memã kum, \p —Be, ba ne ba Apôr kôt ar iba, anhỹro aba. Nhym ar akwỳ ajte amã me kĩnh kêt ne memã kum, \p —Be, ba ne ba Xepa kôt ar iba, anhỹro aba. Nhym ar akwỳ ajte amã me kĩnh kêt ne memã kum, \p —Be, ba ne ba Kritu kôt ar iba, anhỹro aba. Nã gãm ar ã ari aben bê abikjêrn amã aben kĩnh kêto ane nhym me arỳm imã arẽ ba arỳm kuma. \p \v 13 Nã gãm ar arỳm apỹnh mỳj xêja kôt aku'ên arỳm abenã akabẽ:n ne. Nã gãm ar arỳm aje abenmã Kritu nhirênh pyràk. Djãm ba ne me arỳm pĩte'y'ã inhô gar we ikôt ar aba? Djãm imã ne me arỳm ngômã ajadjà gar we ikôt ar aba? Kati:. \p \v 14-16 Djãm ba ne ba ngômã ar ajangij? Kati. Ije ngômã ar ajangjênh kêt. Kam ne ba ikĩnh ne Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Mỳkam ne ba kam ikĩnh? Bir, ba ren ngômã ar ajangij nhym ren ar ajõ arĩk ijã amim, \p —Ba ne ba tu amim Paur markumrẽx. Nãm arỳm amim ngômã ijadjà, ane ba ren kam ikaprĩre ne. Nhym be, kati. Kripumẽ Gajubit ne ba ngômã ar adjà. Exepa nhõ kikrekam ar jadjwỳ ba ngômã ar angij. Nhym me'õdjwỳ ije mar kêt. Ar ngrêre jabit ne ba ngômã ar angij. \p \v 17 Djãm ije ngômã me angjênh kadjy ne Kritu ijano ba tẽ? Kati. Kàj bê ije memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh kadjy ne ijano ba tẽ. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja me ta krã mexja djãm me ta krã mexo ikrã mex ne ikabẽn mex ne ba ar amã arẽ? Kati. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja krã mexo ikrã mex kêt. Ba ren me krã mexo ikrã mex ne ren ar amã ikabẽn mex jarẽn ren arỳm o amibê Kritu'ã ikabẽnja kuno. Kritu pĩte'ykam tyk'ã ikabẽn ja ne ba ren o kuno. Nhym kam ren me arỳm Kritu mar kêt ne. \s1 Me ta krã mex'ã ujarẽnh. \r Kô k 3.19 \p \v 18 Nhym be, kati. Kritu pĩte'ykam tykbit ne ba kàj bê ar amã 'ã ajarẽ nhym arỳm ar amã amirĩtkumrẽx. Nhym kam me biknor tokry djàkam me biknor prãmja ikabẽn man amim, \p —Kê. Djãm katàt kute amikabẽn jadjwỳr got? Nãm krã punu, ane. Nhym be, gwaj ba, Jeju kute gwaj bajo bakumrẽxja gwaj amim, \p —Mrãmri, Paur kute Kritu pĩte'ykam tyk'ã ujarẽnhkumrẽx. Nãm 'ã ajarẽ nhym me tu amim Kritu markumrẽx. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm 'itỳxo me utàn ar meo bakumrẽx, ane. \v 19 Amrẽbê: Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã arẽnh ne ja. Nãm memã kum, \q1 “Me ta krã mex ne kute memã kabẽn mexja dja ba mebê kabẽno akno. Nhym kam me arỳm kabẽn kajgo me:xi. \q1 Nhym me ta amak mex ne kute prĩne memã mỳjja'ã karõ mex ne kute mar ja dja ba mebê amak mexo akno nhym me arỳm kabẽn kajgokumrẽx.” \m Nãm Metĩndjwỳnh ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym kam me arỳm aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã arỳm 'ỳr o bôx. Tũ:mràm me bakamingrãnyrekam Jeju Kritu arỳm pĩte'y'ã wajêt ne kam ty. Ty nhym Metĩndjwỳnh arỳm o gwaj bapytàn kam arỳm mebê amak mexo akno. Nhym kam me arỳm kabẽn kajgo me:x ne. \p \v 20 Nhỹnh ne me'õ ta krã mex? Nhỹnh ne me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja ta krã mex? Kati. Nhỹnh ne me'õ ta kute prĩne me kukràdjà mar? Kati. Nhỹnh ne me'õ ta krã mex ne kute kabẽn mexo kute me apanh mar? Kati. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja ne me krã mex kêt. Me kabẽn kajgo me:xi. \p \v 21 Mỳkam ne me kabẽn kajgo mexi? Bir, Metĩndjwỳnh ta kute katàt me'ã amikabẽn djirkumrẽx ne amim, \p —Djãm me kum ikĩnh kêtja ta kute imarmã? Djãm me ta krã mex ne kute imarmã? Arkati. Me kute kàj bê memã Kritu pĩte'ykam tykja'ã ujarẽnh nhym me kute me'ã, “Me krã punu”, anhỹrja. Me kute anhỹrkam gê inhõ àpênh ar kàj bê memã Kritu pĩte'ykam tyk'ã ujarẽnhkumrẽx. Nhym kam me kwỳ kute tu amim Kritu markumrẽx ba arỳm me utàn ar meo iba. Ja ne imã kĩnhkumrẽx. Nãm ã Metĩndjwỳnh me'ã amim ane. Kute amim anhỹrkam ne me kabẽn kajgo me:xi. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt ta krã mexja ne me kabẽn kajgo me:xi. \p \v 22 Be, mebê idjaer ne me ar imã, \p —Goja mỳjja pumũnh kêt'õ nhipêx ba me omũn kam arỳm amim Kritu'ã akabẽn markumrẽx, anhỹro ba. Nhym be, me bajtembê kregu ne me kute ar imã, \p —Goja me krã mex o akrã mex ne akabẽn mex ne arỳm imã Kritu 'ã ajarẽ. Dja ba me aman kam arỳm amim Kritu'ã akabẽn markumrẽx, anhỹro ba. \v 23 Bar kàj bê memã kum, \p —Metĩndjwỳnh ne Jeju'ã Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê Krituja mẽ nhym arỳm pĩte'y'ã wajêt ne ty, ane. Nhym mebê idjaer arỳm kôt kum Jeju kurê kute mrãmri ne kẽn me par tok nhym me rôrôk ne arỳm kum kurêja pyràk. Nhym be, me bajtem kwỳ ne me abenmã, \p —Nãm ar ari kabẽn kwỳ jadju:w. Nãm ar krã punu, anhỹro ba. \p \v 24 Nhym be, bar katàt me kwỳmã 'ã ajarẽ. Metĩndjwỳnh kute arỳm amiwỳr me kwỳ 'wỳr ne ar meo bajamã 'ã ajarẽ. Mebê idjaerja nàr me bajtemja bar katàt me jamã 'ã ajarẽ. Katàt Kritu pĩte'ykam tyk'ã memã ajarẽ. Nhym me abenmã kum, \p —Djãm Metĩndjwỳnh 'irere:k got? 'Itỳxo kute me kunĩ rer me:xi. Djãm Metĩndjwỳnh kute ari kabẽn jadjwỳr got? Metĩndjwỳnh kute no mexo, kabẽn mexo me kunĩ rer me:xi, anhỹro ba. \p \v 25 Mỳkam me ã abenmã anhỹro ba? Bir, Metĩndjwỳnh kute krã mexo, 'itỳxo kute me kunĩ rer mexkam. Nãm me kute Metĩndjwỳnh'ã amim, “Krã punure”, anhỹr, me ta ne me krã punure. Nhym be, Metĩndjwỳnhbit ne krã me:xkumrẽx. Nàr, nãm me kute, “'Irerekre”, anhỹr, me ta ne me 'irerekre. Nhym be, Metĩndjwỳnh 'itỳxo kute me rer me:xi. \p \v 26 Aj, mỳj gêdja ga me kam amikadjy ama? Bir, mỳj ne ga me kam akute nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr me ajuw ne me ajo ba? Bir, djãm me akrãptĩ akrã mexkam ne amiwỳr me ajuw ne me ajo ba? Kati. Djãm me akrãptĩ ajitỳx nhym kam arỳm amiwỳr me ajuw ne me ajo ba? Kati. Djãm me akrãptĩ arũnh nhym kam arỳm amiwỳr me ajuw ne me ajo ba? Kati. \p \v 27 Nhym be, me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kute me'ã, “Me krã punure”, anhỹr Metĩndjwỳnh arỳm amijo me we krã punure ja pytàn meo ba. Mỳj kadjy? Bir, dja meo ban arỳm meo me we krã mexjao apa. Me ta kute amijo krã mexjao apa nhym me arỳm pijàm ne. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kute me'ã, “Me rerekre”, anhỹrja Metĩndjwỳnh arỳm amijo me we rerekre ja pytàn meo ba. Mỳj kadjy? Bir, dja meo ban arỳm meo me we 'itỳx jao apa. Me ta kute amijo 'itỳxjao apa nhym me arỳm pijàm ne. \v 28 Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kute me'ã, \p —Me kajgo. Me kum me kĩnh kêtkumrẽx, anhỹro ba. Me kajgo ja Metĩndjwỳnh arỳm amijo me utàn meo ba. \p Mỳj kadjy? Bir, dja meo ban arỳm meo me rũnho apa nhym me arỳm pijàm ne kajgo ne. \v 29 Dja meo ba nhym me kunĩ arỳm Metĩndjwỳnhmã amijo àmra kêt. \v 30 Nhym be, ar ga ne Metĩndjwỳnh arỳm amijo ar apytàn Kritu Jeju kôt ar ajo ba. Ne arỳm gwaj bamã Kritu jano nhym bôx ne arỳm gwaj bamã katàt kabẽn jarẽnhkumrẽx. Gwaj kam arỳm markumrẽx ne kôt arỳm bakrã mexkumrẽx. Nhym Metĩndjwỳnh ajte Kritu kôt arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm ta mexo bamex ne. Nhym ajte Krituo gwaj bajaxweo pãnh mex. \p \v 31 Amrẽbê: me kute me bakukãmãremã arẽnh kôt ne ba ar amã arẽ. Nãm memã kum, \q1 “Djãm amijo adjàmra prãm? Kwãrĩk wãnh amijo adjàmra kêt. \q1 Dja ga Bẽnjadjwỳr djwỳnho amra.” \m Nãm ã memã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Kam, dja gwaj Jeju Kritubito amra. Tãm ne ja. \c 2 \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, amrẽbê ne ba ar awỳr bôx ne Metĩndjwỳnh kukwakam ar amã kabẽn jarẽ. Djã nã bãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja krã mexo ikrã mex ne arỳm mekôt prĩne ikabẽn jarẽnh mex, prĩne mekôt ar amã ikabẽn jarẽnh mex gar arỳm amã ikabẽn kĩnhkumrẽx? Kati. Mỳkam? \v 2 Bir, ba ar awỳr ibôx kêtri amim, \p —Dja ba arkam bôx ne Jeju Kritubit man arkum 'ã ajarẽ. Kritu pĩte'y'ã jêt ne tyk'ã dja ba ajarẽ. Kwãrĩk wãnh ba arkum atemã mỳjja'õ jarẽnh kêt. Nã bãm ã amim ane. \p \v 3 Ne kam ar awỳr bôx ne amikam irerekre ma. Ba irerekre man arỳm ar apymaje itertet kumex. \v 4 Djã nã bãm amim, \p —Ba me krã mex o ikrã mex ne prĩne arkum ikabẽn jarẽnh mex gê ar arỳm ikabẽn mex man kôt ar amijo ba, ane? Djã nã bãm amim anen arỳm ã ar amã arẽnho ane? Kati. Metĩndjwỳnh Karõ ne ijo ba gar arỳm ipumũ. Ba kam arỳm ar amã ikabẽn jarẽ gar arỳm ama. \v 5 Mỳj kadjy ne ba ã ar amã ikabẽn jarẽnho ane? Bir, ar aje me ta krã mex mar kêt kadjy. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne 'itỳ:x. Ar aje tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx kadjy ne ba ã ar amã ikabẽn jarẽnho ane. \s1 Me kute Metĩndjwỳnh Karõ marbit ne me krã mex. \r Mat 7.6; Dju r 14.22 \p \v 6 Be, djã nã bãm ar ikrã punun kôt ikabẽndjwỳ punu? Kati, nã bãm ar ikrã mex ne kôt ikabẽn mex. Me amak mexjamã ne bar prĩne memã arẽ. Nhym be, me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kabẽn kôt ne bar ije ikabẽn jadjwỳr kêt. Nàr, me rũnh kwỳ kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kabẽnkôt ne bar ije ikabẽn jadjwỳr kêt. Me ja dja me ĩ kêtkumrẽx. \p \v 7 Nhym be, Metĩndjwỳnh kute katàt kabẽn jadjwỳrkumrẽx. Kabẽn ja ne bar ije memã arẽnh. Mỳjja kunĩ kêtri ne Metĩndjwỳnh kute tu amim kabẽn'ã karõkumrẽx. Kute prĩne amimexo gwaj bajo mex kadjy amim kabẽn'ã karõ. Ne kam kute me bakukãmãremã arẽnh kêt. Ne kam ajbir ar imã kabẽn jarẽ bar arỳm jakam memã arẽnho iba. \p \v 8 Djãm pykakam me rũnh'õ kute kabẽnja mar? Kati. Ne ren me rũnh kuman ren pĩte'y'ã Jeju nhôr kêt. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju ne prĩne mex ne umakumrẽx. Ren me kute pĩte'y'ã nhôr kêtkumrẽx. \v 9 Mrãmri me'õ ta kute kabẽnja mar kêtkumrẽx. Ije ar amã arẽnh kôt ne me amrẽbê: me bakukãmãremã arẽ. Me memã kum, \q1 “Metĩndjwỳnh ne arỳm me kadjy amim mỳjja mex'ã karõ. \q1 Djãm me'õ ta kute omũnh? Kati. Me'õ ta kute omũnh kêt. \q1 Djãm me'õ ta kute mar? Kati. Me'õ ta kute mar kêt. \q1 Djãm pykakam me'õ ta kute amim 'ã karõ? Kati. Me'õ ta kute amim 'ã karõ kêt. \q1 Me kum abêja kadjy ne Metĩndjwỳnh amim mỳjja mex'ã karõn memã kudji. Nhym kam me'õ ta kute mar kêtkumrẽx.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 10 Ga, me ta te kute marmãja pumũ. Nhym be, Metĩndjwỳnh ta ne arỳm gwaj bamã o amirĩtkumrẽx. Karõo kute gwaj bamã kabẽno amirĩtkumrẽx. Karõ kute prĩne mỳjja mar. Metĩndjwỳnh kute õkre kadjwỳnhbê amim mỳjja'ã karõja kunĩ ne Karõ kute prĩne mar mex. \v 11 Djãm gwaj babu'ã me'õ kute gwaj bakadjwỳnhbê bakabẽn mar? Kati. Gwaj bajbit ne gwaj baje banhõkre kadjwỳnhbê bakabẽn mar. Metĩndjwỳnhdjwỳ õkre kadjwỳnhbê kabẽnja me'õ kute mar kêtkumrẽx. Metĩndjwỳnh Karõbit arỳm kute mar. \p \v 12 Djãm me kum kĩnh kêtja karõ ne Metĩndjwỳnh gwaj bamã ano nhym gwaj bajo ba? Kati. Ta Karõ ne gwaj bamã ano. Gwaj baje bakĩnh djà mar kadjy ne gwaj bamã ano. Metĩndjwỳnh ta gwaj bamã apỹnh bakĩnh djà ngã, kajgo gwaj bamã kungã. Gwaj ba ne baje bakĩnh djàjao pãnh kêt. \v 13 Bar memã gwaj bakĩnh djà'ã idjujarẽnh ar iba. Djãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt ja ne ar imã 'ã ajarẽ, ta krã mexkôt ar imã 'ã ajarẽ? Kati. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar imã 'ã ajarẽ. 'à ajarẽ bar ije mar ne arỳm memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Karõ kute katàt kabẽn jadjwỳrkumrẽx ar ije mar ne Karõ kabẽn kôt memã 'ã ajarẽ. \p \v 14 Nhym be, me ja, Metĩndjwỳnh Karõ kute meo ba kêtja djãm me kute amim Metĩndjwỳnh Karõ kabẽn mar prãm? Kati. Mỳkam? Bir, nãm me aprỳn amim, \p —Djãm kute amikabẽn jadjwỳr mex got? Nãm krã punu, ane. Ne kam amim, \p —Ba gêt mekôt kabẽn ma, ane. Ne kam 'ỳr tẽn gwaj bakôt maro krĩn mar kajgo. Mar kajgon arỳm amim, \p —Je, mỳj'ã ne kabẽn jarẽ? ane. Ne te 'ã amijakren te kute marmã. \p \v 15 Nhym be, gwaj ba ne gwaj baje Metĩndjwỳnh kabẽn kunĩ mar kadjy bamex. Gwaj baje Metĩndjwỳnh Karõ markôt kadjy bamex. Nhym be, me kute Karõ mar kêtja ne me te kute Metĩndjwỳnh kabẽn marmã. Ne kute gwaj badjwỳ gwaj bamar kêt. \p \v 16 Ikabẽnja kôt ne me amrẽbê: me bakukãmãremã kum, \q1 “Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute mỳjja'ã amim karõ djãm me'õ kute mar? Kati. \q1 Kam, djãm me'õ kute Metĩndjwỳnhmã mỳjja'ã karõmã ne kum, ‘Gêdja ga ã ane’? ane. Arkati. Metĩndjwỳnh ajbit ne kute mỳjja kunĩ mar.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane. Nhym be, gwaj bajbit ne gwaj Karõ kôt Kritu djumaro badjumar ne arỳm baje mar. Kute amikabẽn'ã amim karõja gwaj arỳm baje mar. Tãm ne ja. \c 3 \s1 Me kute me prĩre pyràk nhym kute memã arẽnh. \r Kô k 14.20; Ep 4.14; Idja 5.11 \p \v 1 Akmere, àpnhĩre ar, djãm ije ar amã ikabẽn kunĩ jarẽnhmã? Djãm arỳm ar ajamak mex got ije ar amã ikabẽn kunĩ jarẽnhmã? Kati. Ar aje Metĩndjwỳnh Karõ mar kêt rã'ã. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjàja ne ar aje mar tỳx rã'ã. Ar aje me prĩre bixadjwỳr nyre pyràk. \p \v 2 Ga, me prĩre bixadjwỳr nyrekam kute mỳjja tỳx kur kêtja pumũ. Ar gadjwỳ Metĩndjwỳnh kabẽn kwỳbit ne ba ar amã arẽ. Amirĩtbit ne ba ar amã arẽ. Ije ar amã kunĩ jarẽnh kêt. Metĩndjwỳnh kabẽn kwỳ ne mebê bipdjur ne mebê tỳx. Me kute Metĩndjwỳnh Karõ marjabit ne kute kabẽn bipdjur mar. Djãm ije ar amã kabẽn bipdjur jarẽnh prãm? Kati. Amrẽbê ne ar aje Karõ mar mex kêt. Gar kam ajte jakam aje Karõ mar mex kêt rã'ã. Ba kam te ije ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn kunĩ jarẽnh prãmje. \p \v 3 Ar aje amidjwỳnhbito kĩnh kadjy amimar tỳx rã'ã ne. Ne kam te aje me uràk prãmje angryk ne ari akabẽno aben japanho aku'ê. Ne kam arỳm apỹnh mỳj xê jakôt aku'ê ne arỳm abenã akabẽ:n ne. Djãm kam ar aje me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kukràdjà mar kêt got? Djãm mekôt ar aje amijo aba kêt got? Mrãmri me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtkôtbit ar aje amijo abakumrẽx. \v 4 Ar akwỳ ar amã me kwỳ kĩnh kêt ne memã kum, \p —Ba ne ba Paur kôt ar amijo iba, anhỹro aba. Nhym ar akwỳ ajte tãm ne memã kum, \p —Ba ne ba Apôr kôt ar amijo iba, anhỹro aba. Gar kam aktã ar amã aben kĩnh kêto aban mỳj xêja kôt aku'ên ã aben bê akẽxo ane. Djãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kôt adjumar kêt got? Ar aje me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kôt adjumarkumrẽx. \p \v 5 Djãm Apôrmẽ ar irax got gar ar ikôt aben bê abikjêr prãm? Kati. Ar irax kêt ne ingrire ne ibê Metĩndjwỳnh nhõ àpênhbit. Ar ikabẽn kôt ne gar tu amim Jeju markumrẽx. Kute ar imã apỹnh ar idjàpênh djà'ã karõ kôt ne bar kum idjàpênho iba. \p \v 6 Bar ije puro djuw mex djwỳnh pyràk. Ba ne ba ije pur kre djwỳnh pyràk. Nhym Apôr kute ngo djwỳnh pyràk. Nhym be, Metĩndjwỳnhbê djwỳ kunĩmã rũnh jangjênh djwỳnh. Ba ikumrẽx ne ba ar amã Jeju'ã ajarẽ gar arỳm 'ỳr amijo akẽx ne kôt ar amijo aba. Nhym kam Apôr bôx ne ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn ra:x ne arẽ gar ama. Nhym be, Metĩndjwỳnhbit ne ar amã ajamak bô gar arỳm amũ maro amikamẽ. \v 7 Kam ne ba ikajgokumrẽx. Nhym Apôrdjwỳ kajgokumrẽx. Nhym be, Metĩndjwỳnhbit ne raxkumrẽx. Kute memã amak bônhkam ne raxkumrẽx. \p \v 8 Djwỳ abatànhmã ne kre djwỳnh pur kre nhym ajte ngo djwỳnh pur ngo. Ar badjwỳ ne ar aje Jeju mar raxmã bar ar amã arẽ. Ar ije ar amã arẽnh mex kôt dja Metĩndjwỳnh ar inhĩ pỹnhkôt ar imã o pãnh ne. \v 9 Ar iro'ã ne bar Metĩndjwỳnhmã idjàpênh ar iba. Ar ga ne gar aje Metĩndjwỳnh nhõ pur pyràk. Ar aje Metĩndjwỳnh mar ne kôt amijo aba kadjy ne bar ar akam apê kute mrãmri ne me kute purkam àpênh pyràk. Ne ar aje mrãmri ne kute Metĩndjwỳnh nhõ kikre pyràk. Kute kẽn krãptĩo kikre pyràk. Ar akrãptĩ nhym Metĩndjwỳnh arỳm amijo ar apytàn ar ajo kra. \s1 Kikre'ã memã ujarẽnh. \r A Kô 6.16; Ep 2.20; Ped k 2.5 \p \v 10 Metĩndjwỳnh tu kum ikaprĩkam ne ba prĩne ar amã Metĩndjwỳnh kukràdjà jarẽnh mex. Kute mrãmri ne me kute prĩne kikre nhipêx mexja pyràk ne ba ar amã kukràdjà jarẽnh mex. Ba ne ba ikumrẽx ar amã kukràdjà jarẽ gar ama. Kute mrãmri ne me kute kikremã pyka nhipônho tẽm, katà:t pyka nhipônho tẽm ne kam kam kẽn kapĩn ne kam iby pyka tỳx kapĩnja pyràk ne ba ikumrẽx ar amã arẽnh mex. Me'õ ne arỳm ar awỳr bôx ne ajte ar amã kukràdjà 'õdjwỳ jarẽ. Kute mrãmri ne me'õdjwỳ kute pyka kadjwỳnhbê kẽn ja nhiby kikre pyràk ne me'õ ar amã kukràdjà 'õdjwỳ jarẽ. Ije ar amã kukràdjà jarẽnh nhijukri ar amã arẽ. Gora gê ikôt bôxja ikudjwa ajte Metĩndjwỳnh kukràdjà jarẽnh 'ãno djan prĩne katàt ar amã arẽnh mex. Kute mrãmri ne me kute kikre 'ãno ãm ne prĩne katàt ipêx mexja pyràk gora gê me katàt ar amã arẽnh mex. \p \v 11 Djãm me kute pyka kadjwỳnhbê kẽn ngrành ne kupa'ã kute ajte 'õdjwỳ nhipêxkam mex got? Kati. Kritudjwỳ. Djãm me'õ kute katàt memã Kritu'ã ujarẽnh nhym ajte me'õdjwỳ bôx ne kute memã kupa'ã 'ã ujarẽnhkam mex got? \p \v 12 Ẽ, gop ajte kikre ma. Djãm me kute mỳjja tỳxo, mỳjja pãnh raxo kikrekam punu got? Me kute kẽn karỳro ipêx nàr kute kryt jakao ipêx nàr kute kẽn pãnh rax 'õdjwỳo ipêx. Tãm dja punu kadjy kêt ne tũmràm mex rã'ã ne. Me'õ kute ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhjadjwỳ godja ar amã katàt Metĩndjwỳnh kabẽnkumrẽx jarẽ gar ama. Nhym kam kute mỳjja pãnh raxo kikre pyràk. Gar kam arỳm Metĩndjwỳnhmã amex rã'ã ne tu amim Jeju markumrẽx rã'ã ne. \p Ẽ, gop ajte kikre ma. Djãm me kute mỳjja rerekre, mỳjja pãnh kryo kikrekam mex got? Me kute pĩo ipêx nàr kute bõo ipêx nàr kute bôo ipêx. Tãm dja tẽmbê punu. Me'õ kute ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhjadjwỳ godja bôx ne Metĩndjwỳnh kabẽn kupa'ã ar amã arẽ, Metĩndjwỳnh kabẽn kêt jarẽ, ta kabẽn ar amã arẽ gar ama. Nhym kam kute mỳjja rerekreo kikre nhipêx pyràk. Dja ar amã arẽ gar ama. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnhmã amex kêt ne tẽmbê apunu ne tu amim Jeju markumrẽx kêt. \p \v 13 Dja Jeju arỳm bôx 'ỳr nhym arỳm apỹnh me umar punu djàri ban bôx. Kute mrãmri ne kuwy kikre'ỳr bôx pyràk. Nhym kam me arỳm me omũ. Me'õ kute memã kabẽn jarẽnh mex kôt dja me arỳm omũ. Nàr me'õ kute memã kabẽn jarẽnh punu kôt dja me arỳm omũ. Godja me'õ arỳm katàt memã kabẽn jarẽnhkumrẽx jabej nhym te me umar punu djà me'ỳr bôx nhym me mex rã'ã ne. Dja me kute mrãmri ne kuwy kikre'ỳr bôx ne xêt kêt ne umar mex mex ne ku'ê pyràk. Nàr, godja me'õ kupa'ã memã ta kabẽn jarẽnh jabej. Nhym kam me umar punu djà me'ỳr bôx. Nhym kam me arỳm mex kêt ne Jeju bê amijo akẽx. Dja me kute mrãmri ne kuwy kikre'ỳr bôx nhym pôk ne xêt pyràk. \p \v 14 Godja me'õ katàt memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhkumrẽx jabej nhym me arỳm Jeju mar tỳx rã'ã. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm me'õjamã pãnh mextire ngã. \p \v 15 Nàr godja me'õ memã arẽnh punu jabej nhym me arỳm Jeju bê amijo akẽx. Nhym kam me'õja arỳm umar punure. Kute pãnh'õ byr kêtkam dja umar punure. Nhym be, dja Metĩndjwỳnh arỳm me'õja pytà. Kute mrãmri ne me kute kikre pôk katikôt kute me pa 'amỳnh ne meo kator pyràk. \p \v 16 Metĩndjwỳnh Karõ ar akam ỹrkam ar aje mrãmri ne Metĩndjwỳnh nhõ kikreti pyràk. Djãm ar aje ja mar kêt? \v 17 Metĩndjwỳnh nhõ kikreti ne ta mexo mex ne uma:. Gêdja me'õ õ kikretio bikẽnh jabej nhym kam pãnh o bikẽnh rax ne. Ar gadjwỳ ar aje Jeju markam aje mrãmri ne õ kikreti pyràk ne ta mexo amex. Gêdja me'õ ar abê Metĩndjwỳnh kurên kubê ar ajo akẽx jabej nhym kam pãnh o bikẽnh rax ne. \p \v 18 Gar ajõ we aje prĩne me kukràdjà mar. We aje me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjàja mar ne mekôt ar amijo aba. Ba amã arẽ ga ama. Kwãrĩk wãnh amim ajêx ne aminoo abiknor kêt ne amim, \p —Ba ne ba mekôt ikrã mexkumrẽx, anhỹr kêt. Djãm mrãmri akrã mexkumrẽx? Kati. Ate dja ga amim, “Ikrã punu”, ane. Mỳj kadjy dja ga ã amim ane? Bir, dja ga amim anen kôt amim Metĩndjwỳnh man arỳm kôt akrã mexkumrẽx. \p \v 19 Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja kute amikukràdjà punu kôt amijo ban kute amim, “Ba ikrã mexkumrẽx”, anhỹrja, me jamã ne Metĩndjwỳnh memã krã punu jarẽ. Ije ar amã arẽnh ja ne me amrẽbê: me bakukãmãremã arẽn memã kum, \q1 “Ga, me kute mry kukràdjà mar kute kum ka'ên kam kute kum õ mry janhôrja pumũ. Nhym mry ta amikukràdjà kôt amijo ba tãmtã õ mry'ỳr bôx ne ta arỳm amipynê. \q1 Nhym me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtdjwỳ we ta krã mexkam dja me amikukràdjà punu kôt amijo mõr tãmtã arỳm ta amijo bikẽnh mex ne.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 20 Nhym me ajte kam memã kum, \q1 “We me krã mex. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja we me krã mexja. Me ta umar kôt ne me amim 'ã karõ. \q1 Nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm me kabẽn man kam arỳm amim, \q1 ‘Me kabẽn mrãmri kajgokumrẽx.’ \q1 Nãm ã amim ane.” \m Nãm me ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 21 Kam, djãm ar aje mekôt we me krã mexjao adjàmramã? Kati. Kwãrĩk wãnh mekôt we me krã mexjao adjàmra kêt. Mỳkam? Bir, mỳjja kunĩ ne ar anhõ mỳjjakam. \v 22-23 Metĩndjwỳnh ne Krituo Kra nhym arỳm ar ajo kamy. Ar aje tu amim markumrẽxkam arỳm ar ajo kamy. Nhym kam Metĩndjwỳnhdjwỳ arỳm ar ajo kran kam arỳm ar amã mỳjja kunĩ ngã. Ne kam ba arỳm ibê ar anhõ àpênh. Nàr, kam Apôr arỳm kubê ar anhõ àpênh. Nàr, kam Pedru arỳm kubê ar anhõ àpênh. Kritu kute ar ajo krakam pykakam mỳjja kunĩ ne ar anhõ mỳjja. Gar arek mekôt atĩn ne ar aba nàr ty. Te tyn arỳm Metĩndjwỳnh kôt atĩn ne ar aba rã'ã: rã'ã. Kam mỳjja kunĩ ne ar anhõ mỳjja. Ajbir jakam mỳjja ne ar anhõ mỳjja. Nàr amrẽ gwaj bawỳr mỳjja apôxdjwỳ ne ar anhõ mỳjja. Kritu kute ar amã mỳjja kunĩo bakam mỳjja kunĩ ne ar anhõ mỳjja. \c 4 \s1 Paur kute Kritumã àpênh'ã memã amijarẽnh. \r Rô 14.4 \p \v 1 Kam gê me ar ijã abenmã kum, \p —Ar wãbê ne Kritu nhõ àpênh ne ar gwaj bamã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho ba. Amrẽbê memã kabẽn jarẽnh kêtja ne ar arỳm jakam gwaj bamã arẽnho ba, ane. \v 2 Bir, mỳj dja memã kabẽn jarẽnh djwỳnh memã arẽnh on? Bir, dja memã arẽnh katàt. Metĩndjwỳnh kute kum arẽnh kôt dja memã arẽnh katàt. \p \v 3 Nhym be, ba. Ar ga ar aje te idjàpênh jaxwemã akator prãmkam djãm kam itĩn prãmmã? Kati. Djãm ije idjàpênh jaxwe'õmã ikatorn mar? Kati. Ije amikam ijaxwe'õ mar kêt. \v 4 Ne kam djãm ije amikam ijaxwe'õ mar kêtkam ije amim, “Ijaxwe kêtkumrẽx”, anhỹrmã? Kati. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne kute imar. Ta ne kute idjàpênh jaxwe'õ pumũnh jabej ne kute imar. \p \v 5 Kam, kwãrĩk wãnh me'õmã axwe jarẽnh kêt. Nàr, kum axwe kêt jarẽnh kêt. Gwaj Bẽnjadjwỳr djwỳnh nhõ akatikam ama. Ta dja bôx ne me mex nàr me axweo amirĩt ne mỳjja kunĩo amirĩt. Ga, me kute akamàt kô tykkam mỳjjao bipdjurja pumũ. Nhym a'ukam amirĩt nhym me kunĩ arỳm omũ. Bẽnjadjwỳr djwỳnhdjwỳ dja mỳjja kunĩo amirĩt, me kute mỳjja pudjurja kunĩo amirĩt gê me kunĩ kuma. Me kute umar djà kadjwỳnhbê amim mỳjja'ã karõjao amirĩt gê me kunĩ kuma. Kam gêdja me ĩ pỹnhkôt me mex jabej memã mex jarẽ. Nàr, me axwe jabej memã axwe jarẽ. \p \v 6 Akmere, àpnhĩre ar, ba ar amã, \p —Kwãrĩk wãnh me'õ'ã, “Axwe” nàr “Mexkumrẽx”, anhỹro aba kêt. Ja ne ba ajte Apôrmẽ ar amijã arẽ. Ar akadjy ne bar amijã arẽ. Dja gar kam ar iman arỳm ar ijõo adjàmra kêt. Ne kam arỳm Metĩndjwỳnh kabẽnbit mar rax. Kute me'ã kabẽn jarẽnh jabit mar rax. Ne kam arỳm me'õo adjàmran ate amũ amã me'õ kurê kadjy kêt. \p \v 7 Mỳj me'õ ne ar amã arẽ gar amim, \p —Ba ne ba imexkumrẽx, anhỹro aba? Nhỹnh ne ar amex'õja? Nhỹnh ne ar anhõ mỳjja'õja? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne ar amã kungã gar kam amijo amran amim, \p —Djãm me'õ ne imã kungã? Kati. Ba ne ba imex. Ba ne ba inhõ mỳjja, anhỹro aba. \p \v 8 Nã gãm ar aje mrãmri ne kute me ajne pyràk. Nã gãm ar amim, \p —Arỳm jakam imexkumrẽx. Ije imexo amũ amikamẽnh prãm kêt. Arỳm jakam iraxkumrẽx ne ije mrãmri ne ibẽnjadjwỳr rax pyràk. Arỳm ne ba amipãnh Paur ar kumẽ. Nã gãm ar ã amim anhỹro aba. Djãm mrãmri ne akabẽnwã? Kati. Ga ren ar mrãmri araxkumrẽx ba ren ikĩnhkumrẽx. Gar ren kam amipãnh ar ijõ mẽnh kêtkumrẽx. Ar ba ne bar ren ar aro'ã ren irax. \p \v 9 Nhym be, kati. Kritu kute ar ijanorja djãm ar ba ne bar irax? Kati. Ga, me kute me par kadjy kute me ipôkri me umjỳr nhym me kunĩ kute me omũnhja pumũ. Ar badjwỳ. Bar memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho iban kam memãbit ar ije mỳjja pyràk. Nhym kam me kunĩ 'ã ar ipumũ. Nhym me kute ar ibĩn prãm. Pykakam me ja 'ã ar ipumũ. Nhym Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnhdjwỳ 'ã ar ipumũ. \p \v 10 Bar Kritumã apê nhym me arỳm ar ijã, “Nãm ar krã punu”, ane. Nhym be, ar ga ne gar amim, \p —Ba tu amim Kritu markumrẽx ne ikrã mexkumrẽx, anhỹro aba. Ar ijã ne me, “Ar rerekre”, ane. Nhym be, ar ga ne gar amim, \p —Ba ne ba itỳ:xkumrẽx, anhỹro aba. Nhym be, ar ijã ne me, “Ar ngrire”, ane. \p \v 11 Apỹnh myt djàri ne bar prãmkam, kôrkam ar iba. Ne ajte inhõ kubẽkà punuren iba. Nhym me ajte ar ikam àkrê kumex ne ar ititik ne. Bar ajte arek ar inhỹr djà kêt ne ar ibaobit iba. \v 12 Bar ajte inhikrao idjàpênh tỳx. Me te ar imã, \p —Gora gê Metĩndjwỳnh ajo ajkẽ, ane bar mã memã kum, \p —Gê Metĩndjwỳnh ajo djuw mex, ane. Me te ar ijo ajkẽ bar arek memã dja. \v 13 Me te mã memã ar ijã kabẽn punu bar mã memã iprĩren nêje me kukrà. Me kubê ar ikĩnh no kati. Kute mrãmri ne mỳjja arỳm punurekam me kubê kĩnh no kati pyràk. Ga, me kute mỳjja kro janhĩnh ne mũm rẽnhja pumũ. Nãm me ã ar ijo ane. Akati jakam me kubê ar ikĩnh no kati rã'ã. Be, djãm kam ar irax? \p \v 14 Djãm ije ar amã apijàm jadjàr kadjy ne ba ã ar amã amijarẽnho ane? Kati. Nã bãm ar abê akabẽn kajgo pymao dja. Me kum kra jabêja pyràk ne ba imã ar ajabê. Imã ar ajabêkam ne ba ar abê akabẽn kajgo pymao dja. \p \v 15 Ga, me bãm kute kra jadjwỳr nhym apôxja pumũ. Badjwỳ ne ba ar amã Kritu Jeju jarẽ gar ikabẽnkôt tu amim markumrẽx ne kôt ar amijo aba. Ba kam ba ije ar abãm pyràk. Gar Kritu man kôt ar amijo aba nhym kam me krãptĩ aben totokmã ar awỳr bôx. Ar awỳr bôx ne ar amã arẽ gar arỳm me krãptĩ kabẽn ma. Nhym be, djãm me kute ipyràk? Kati. Djãm me kumrẽx ar amã arẽ? Kati. Ba ikumrẽx ne ba ar amã arẽ. Kam me kute ar abãm pyràk kêt. Ba ikumrẽx ne ba ar amã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽ gar ikôt arỳm tu amim markumrẽx. \v 16 Kam ne ba arỳm ar amã 'ã karõ. Dja gar ijã amijakren ikôt ar amijo aba. \p \v 17 Ar aje ijã amijakren mã ikôt amijo abamã ne ba arỳm ar amã Ximoxi jano nhym ar awỳr tẽ. Imã ikra Ximoxi jabê:. Ba ikumrẽx ne ba kum Bẽnjadjwỳr djwỳnh'ã ajarẽ nhym arỳm tu amim markumrẽx ne arỳm katàt kabẽn man kôt ar amijo ba. Ba kam arỳm o ikra. Nã bãm katàt Kritu markumrẽx ne kabẽn kôt ar amijo iba. Me kute katàt Kritu mar ne kabẽn kôt amijo bamã ne ba memã arẽnho iba. Me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja kunĩmã ne ba memã arẽnho iba. Tãm dja Ximoxi ar amã arẽ gar ajte ama. Dja gar kam ikudjwa katàt Kritu markumrẽx ne kabẽn kôt ar amijo aba. \p \v 18 Be, kute ar awỳr ibôx kêt pyràk gar akwỳ amijo adjàmra ar aba. \v 19 Bẽnjadjwỳr djwỳnh mrãmri ar awỳr itẽm'ã kute amim karõ jabej dja ba amikrà kêt ne ar awỳr tẽ. Ar awỳr tẽn ar awỳr bôx ne me kute amibẽn prãmja kabẽn kôt me kuma. Djãm me kabẽnjabit dja ba kuma? Kati. Dja ba mrãmri me àpênh tỳxkumrẽx jabej memã ikato. Djãm mrãmri ne we Metĩndjwỳnh me wãmã tỳx jadjà? Kon. Dja ba bôx ne goja me omũ. \p \v 20 Metĩndjwỳnh kute meo bakam djãm me kabẽnbit? Kati. Mrãmri kute meo bakumrẽxkam kute memã tỳx jadjàrdjwỳ. \v 21 Mỳj dja ba ar awỳr ibôxkam gar amã kĩnh? Ga, me kute me àbêr djào me kaprêprêk nhym me tokryja pumũ. Me kute memã bẽn tỳxkamdjwỳ me tokry. Djãm ba ar awỳr ibôx ne ar amã ibẽn tỳxmã gar atokrymã? Nàr ar awỳr ibôx ne imã ar ajabêkam ije ibẽn prĩo ar amã ikabẽn. Djãm tãm ne gar amã kĩnh? \c 5 \s1 Me kute bõm me'õ jaxwe mẽnh'ã memã karõ. \p \v 1 Me ar akurũm iwỳr tẽn bôx ne imã ar akam me'õ jarẽ. Ne imã, \p —Me'õ ne bãmbê prõ pytàn o ikwã. Nãm me ã imã ar akam me'õ jarẽnho ane ba kuman arỳm ar amã arẽn ajte ar amã me'õja axwe jarẽ. Me kute Jeju mar kêt'õ kute bãmbê prõ pytàr kêt. Wãkambit we me'õ kute Jeju mar arỳm bãmbê prõ pytà. \v 2 Gar kam apijàm kêt. Me'õja bãmbê prõ pytà gar mỳjja 'õ jarẽnh kêt ne ate ar akrãn arỳm amijo adjàmrabit. Ne ga ren ar amikam akaprĩ:ren ren aminêje bõm me'õja mẽ gê ar akôt krĩ kêt. \p \v 3 Mrãmri ne ba jakam idjãmkam ar amar 'ãno djan arỳm mrãmri me'õ jaxwe wã'ã ikabẽn djirkumrẽx. \v 4 Dja gar Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu kute gwaj bamã arẽnh kôt me'õ'ã akuprõ. Kute bãmbê prõ pytàrja'ã akuprõn amim kukjan kam kum axwe pãnh jarẽ. Dja ba ar akàxã ar amaro nhỹn arỳm ar akôt ikabẽn dji. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu ne gwaj bajo ban arỳm àpênh tỳx. Kam dja gar katàt me'õja'ã ar akabẽn djirkumrẽx ba arỳm ar akôt ikabẽn dji. \v 5 Axwekam 'ã ar akabẽn djirkumrẽx ne on Xatanajmã kanga gê ar o ban arỳm o ajkẽ. Dja o ajkẽ nhym arỳm ty. Nhym kam Jeju arỳm amikôt karõ dja. Õ akatikam dja Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu bôx ne arỳm amikôt karõ dja nhym arỳm biknor kêt. \p \v 6 Gar ate akrãn amijo adjàmrakam mex kêtkumrẽx. Ga, me kute djwỳ nhigot djà ngrire djwỳkam rẽnhkam arỳm djwỳ kunĩ'ỳr bôx nhym igotja pumũ. Me'õ jaxwejadjwỳ. Dja gar ate akrã nhym me'õ amijo tẽm tãmtã gar akrãptĩ arỳm amã axwe kĩnh ne kôt ajaxwe. \p \v 7 Ga, mebê idjaer kukràdjà kôt ne me kute djwỳ nhigot djà tũm kunĩ kapĩnja pumũ. Nhym kam arỳm djwỳ nykam igot djà kêt. Dja gar aminêje me'õ jaxwe jano gê mã tẽ gar kam arỳm ajaxwe kêt. Ga, me kute me irôbê mrãnh nhõ akatikam me axwe pãnh mrykĩ'ãtomti parja pumũ. Kritu ne ã anen arỳm ta gwaj bajaxwe pãnh ty. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bamã axwe kêt jarẽ gwaj arỳm kum bamex. \p \v 8 Ga, Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akatikam me kute katàt Metĩndjwỳnh mar kadjy kute djwỳponhbit kurja pumũ. Kritu gwaj bajaxwe pãnh tykkam gwaj badjwỳ dja gwaj katàt Metĩndjwỳnh maro baba. Ga, me kute djwỳ nhigot djà tũm kur kêtja pumũ. Gwaj badjwỳ dja gwaj bajaxwe tũm kunĩ kangan bamã aben kurêja kangan arỳm katàt Metĩndjwỳnh maro baba. Me kute djwỳkam djwỳ nhigot djà kêtjabit kur, kute djwỳponhbit kur. Gwaj badjwỳ dja gwaj bajêx kêtkumrẽx ne bakabẽnkumrẽx ne katàt Metĩndjwỳnh maro baba. \s1 Djãm me axwemẽ ro'ã me ar bamã? \r A Tex 3.6 \p \v 9 Amrẽbê ne ba ar amã pi'ôk no'ôk ne ar amã, \p —Me mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba kwãrĩk wãnh ro'ã ar aba kêt, ane. \v 10 Djãm me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja'ã ne ba ar amã ane? Djãm ar aje me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtmẽ ro'ã aba kêtmã? Kati. Pyka kunĩkôt me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja krãptĩ gwaj te memã bakàxmã. Me mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ baja, me kute amim mỳjjao atom rũnh prã:mja, me kute me noo biknor ne kute mebê mỳjjao àkĩnh prãmja, me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnh prãmja. Pyka kunĩkôt me axweja krãptĩ gwaj te memã bakàxmã. \p \v 11 Nhym be, me'õ ta kute amijo Jeju mar, ta kute amijo gwaj bakamy'õ. Dja kum axwe kĩnh rã'ã djãm ro'ã ar abamã? Kati. Me ja'ã ne ba ar amã, \p —Kwãrĩk wãnh me ro'ã ar aba kêt, ane. Godja me'õ mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba prãm nàr amim mỳjja rũnho atom prãm nàr mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnh prãm nàr kute mebê me kurê prãm nàr kadjwati kangôkam\f + \fr 5:11 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* bibãnh prãm nàr kute me noo biknorn mebê mỳjjao àkĩnh prãm godja me'õ ta kute amijo Jeju mar ne ã axwe prãm rã'ão ane kwãrĩk wãnh ro'ã aba kêt. Kwãrĩk wãnh ro'ã anhõ kwỳ krẽndjwỳ kêt. \p \v 12-13 Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja djãm on gwaj baje memã axwe pãnh jarẽnho babamã? Kati. Metĩndjwỳnh ta dja me kum kĩnh kêtjamã axwe pãnh jarẽ. Nhym be, gwaj ba baje amim Jeju mar bajaxwe jabej baje abenmã axwe pãnh jarẽnho babamã. Kam, ba ar amã arẽ. Ar akam me'õ jaxwe ja dja gar kum axwe pãnh jarẽnhkumrẽx ne arỳm aminêje bõm amẽ gê ar aro'ã bikprõnh kêt. Tãm ne ja. \c 6 \s1 Me kute memã axwe pãnh jarẽnh. \p \v 1 Be, jakam ije ar amã mỳjja 'õdjwỳ jarẽnhmã. Be, ar akam me kute Jeju mar'õ ajmã ajon axwe. Axwe gar arỳm pa 'amỳn tu apijàm kêt ne me kute Jeju mar kêt'ỳr o mrã. Kute kukjêr ne kum axwe pãnh jarẽnhmã 'ỳr o mrã. Mỳkam ne gar kute amim Jeju mar'õ'ỳr o amrãnh kêt? \p \v 2 Be, dja gu me baje amim Jeju mar ĩ pykakam me kunĩ kukij ne memã axwe pãnh jarẽ. Jeju akubyn bôxkam gu me babê Metĩndjwỳnh nhõ me ja dja gu me me kunĩmã axwe pãnh jarẽ. Kam ar ga ne gar ren jakamdjwỳ me kute amim Jeju mar jaxwe ja'ã akuprõ ne kum axwe pãnh jarẽ. Djãm ar aje amim Jeju markam ajõ akrã mex kêtkam ne gar amikupa'ã me kute Jeju mar kêtmã meo mrã? \p \v 3 Be, Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kwỳ axwe. Dja gwaj ĩ memã axwe pãnh jarẽ. Kam ar ga ne gar ren jakamdjwỳ ren me kute amim Jeju mar'ỳr meo mrã. Nhym be, kati. Amikupa'ã ne gar me kute Jeju mar kêtmã meo mrã nhym me kute Jeju mar kêtkam arỳm memã axwe pãnh jarẽ. \v 4 Dja me kute amim Jeju mar'õ ajmã ne axwe jabej, kadjy dja gar me'õ kute amim Jeju marjao amiptà. Ar akam rax kêt'õo amiptà gê ar amã kukjan kum axwe pãnh jarẽ. \p \v 5 Ga ren ar amikam apijàm ne. Ar aje me kute Jeju mar kêtjamã me kute amim Jeju maro amrãnh prãmkam ga ren ar amikam apijàm ne. Nhym be, kati. Amikam ar apijàm kêtkam ne ba ar amã ikabẽn ne. Ar ga ne gar aje amim Jeju markam ar akrã mex ne ate me kute Jeju mar kêt'ỳr meo mrã. Kwãrĩk wãnh. Ar ga ne gar ren me kute amim Jeju mar'õ jaxwe'ã akuprõ ne ren arỳm amim kukij ne ren arỳm kum axwe pãnh jarẽ. \p \v 6 Nhym be, kati. Ar aje amim Jeju mar ne gar me kute Jeju mar kêt'ỳr meo mrã. Ar aje Jeju kukwakam meo akamyja me'ỳr meo mrã nhym me arỳm memã axwe pãnh jarẽnho krĩ. Nhym kam me kute Jeju mar kêtja me'ã ar apumũnho kumex. Kam ne ba ipijà:m ne. \p \v 7 Ar aje amikupa'ã me kute Jeju mar kêt'ỳr meo amrãnhkam ne gar arỳm axwe amijo mrã. Axwe amijo amrãnhkam ga ren ar arỳm ate akrã. Me kute amim Jeju mar ren te ar anoo akno ga ren ar ate akrã. Me ren te ar abê mỳjjao akno ga ren ar ate akrãn ren me kute Jeju mar kêt'ỳr meo amrãnh kêt. \v 8 Nhym be, kati. Ar ga ne gar me noo abiknor ne mebê mỳjjao abiknoro aba. Ar akamy ne gar ã aro ane. \p \v 9 Kwãrĩk wãnh gar amim, \p —Dja ba te ijaxwe rã'ã nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ijo wabin ijo ba, anhỹr kêt. Kwãrĩk wãnh ã amim ajêx ne aminoo abiknoro anhỹr kêt. Mỳj xê dja Metĩndjwỳnh meo ba kêt? \q1 Bir, me kute mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba prãmja. \q1 Nàr me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnh prãmja. \q1 Nàr me kute mebê prõo àkĩnh nàr mjêno àkĩnhja. Metĩndjwỳnh kute me jao ba prãm kêt. \q1 Nàr me kute me kupênho ikwã kadjy me my kute amijo me nire pyràkja. \q1 Nàr me my kute me my kupênho ikwãja nàr me nire kute me nire kupênho ikwãja. Metĩndjwỳnh kute me jao ba prãm kêt. \q1 \v 10 Nàr me àkĩnhĩja. \q1 Nàr me kute amim mỳjjao atom rũnh prãmja. \q1 Nàr me kute kadjwati kangôkam\f + \fr 6:10 \ft Mỳjja me kute o kõm ne kôt bibãnh kunĩja, kadjwati kangômẽ uba kangômẽ, mỳjja kangô kunĩ ne me kum kadjwati kangô jarẽ.\f* bibãnh prãmja. Metĩndjwỳnh kute me jao ba prãm kêt. \q1 Nàr me kute mebê me kurê kadjy me'ã kabẽn punu prãmja. \q1 Nàr me kute me noo biknor ne mebê mỳjjao prõt prãmja. \m Metĩndjwỳnh kute õ kàjkwakam me ja'õo ba prãm kêtkumrẽx. Kwãrĩk wãnh amim ajêx ne aminoo abiknor kêt ne amim, \p —Dja ba te imã ijaxwe prãm rã'ã nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ijo wabin ijo ba, anhỹr kêt. \p \v 11 Amrẽbê gar akwỳ mekôt ã amijo ane. Nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm ar ajo kute mrãmri ne me kute me põnh nhym me arỳm mextire pyràk. Nãm arỳm amimexo ar ajo mex ne arỳm ar amã axwe kêt jarẽ gar arỳm kum amexkumrẽx. Ar aje tu amim Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu markam ne arỳm ã ar ajo ane. Metĩndjwỳnh Karõo arỳm ã ar ajo ane. \s1 Me ari prõ, mjên kupa'ã kurẽ ba nêje kute me akre. \r Mat 5.27; Ep 5.3; Kor 3.5 \p \v 12 Nã gãm ar abenmã, \p —Apỹnh imã mỳjja kĩnh djàri dja ba kunĩo iba nhym Metĩndjwỳnh ajmã ijo kêtkumrẽx, anhỹr ar o aba. Djãm ba ne ba amim anhỹr ar o iba? Kati. Djãm apỹnh imã mỳjja kĩnh djàri dja ba kunĩo iban arỳm amijo mex? Kati. Gar amim, \p —Apỹnh imã mỳjja kĩnh djàri dja ba kunĩo iba nhym Metĩndjwỳnh ajmã ijo kêtkumrẽx, anhỹr ar o aba. Djãm ba ne ba amim anhỹr ar o iba? Kati. Dja ba imã mỳjja kĩnh ne arỳm ije o ibamã ne kam arỳm amiman amim, \p —Kati. Dja ba mỳjja wão iban kam arỳm te ije kangamã, ane. Dja ba ã amimaro anen kam arỳm o iba kêt ne. Te imã kĩnh ba o iba kêt ne. \p \v 13 Nã gãm ar abenmã, \p —Me tik kadjy ne djwỳ. Djwỳo me ajne kadjy ne me tik, anhỹr ar o aba. Nhym be, djwỳmẽ me tik kajgo. Metĩndjwỳnh dja pyka mẽ o amrà nhym kêt ne. Nhym be, gwaj ba, djãm gwaj bakajgo? Kati. Mỳj kadjy ne gwaj ar baba? Bir, gwaj baje Bẽnjadjwỳr djwỳnh mar nhym kute ar gwaj bajo ba kadjy ne gwaj ar baba. Mỳj kadjy ne gwaj banhipêx? Djãm ga aje amjên djwỳnh kupa'ã ar akurẽ aba, nàr gwaj baje baprõ djwỳnh kupa'ã ar bakurẽ babamã? Djãm ja kadjy ne Metĩndjwỳnh gwaj banhipêx? Kati. Ta amikadjy ne gwaj banhipêx. \p \v 14 Metĩndjwỳnh tỳxo arỳm akubyn Bẽnjadjwỳr djwỳnho tĩn ne. Ne kam gêdja gwaj badjwỳ kôt akubyn gwaj bajo tĩn. \p \v 15 Be, Kritu ne arỳm gwaj bajo kute apỹnh amikukràdjà pyràk. Kute arỳm ijo amikukràdjà pyràkkam djãm ije me kuprỳ mjên prãmjao inõrmã? Kati. Djãm me ni kuprỳja mex? Kati. Kam ije me kuprỳo inõr prãm kêtkumrẽx. Kritu kute arỳm ijo amikukràdjà pyràkkam ije me kuprỳo inõr prãm kêtkumrẽx. \v 16 Amrẽbê ne me bakukãmãre memã kum, \q1 “Ar ĩ abenã tỹm ne kam kute ĩ pydji pyràk.” \m Nãm ã me bakukãmãre memã ane. Ga, me kute me kuprỳ mjên prãmjao ikwãkam abenã tỹm ne kam kute mrãmri ne ĩ typdji pyràk ja pumũ. Ja ne Kritumã mex kêt. \v 17 Nhym be, me Bẽnjadjwỳr djwỳnhmẽ typdjija ne me arỳm ta Karõkôt typdji. \p \v 18 Ar aje me'õ kuprỳo anõrmã on kum akàx ne kubê aprõt ne. Dja ga me kuprỳo anhikwãn arỳm aminhĩo abikẽnh rax ne. Nhym be, aje mỳjjao adjàkĩnhkam ne ga amibu'ã meo ajkẽ. Nàr aje me'õnh bĩnkam nàr aje memã ajêxkam ne ga amibu'ã meo ajkẽ. Nàr, apỹnh me àpênh jaxwe 'õdjwỳkam me kute amibu'ã meo bikẽnh. Nhym be, me kute me kuprỳo ikwãkambit ne me kute aminhĩo bikẽnh rax ne. \p \v 19 Djãm ar aje amimar kêt? Ga, Metĩndjwỳnh õ kikretikam ỹrja pumũ. Metĩndjwỳnh Karõ ne ar akamdjwỳ nhỹ. Mexti:re ne axwe kêtkumrẽx ne ar akam nhỹ. Kàjkwakam Metĩndjwỳnh ne ar amã ano nhym nhỹ. Djãm ar aje ja mar kêt? Djãm ar ga dja gar amijo aba? Kati. \v 20 Metĩndjwỳnh arỳm pãnh raxo ar ajo pãnh ne ar ajo ba. Ga, kute Kra janor nhym pĩte'ykam tyk ne kute o ar ajaxweo pãnhja pumũ. Kute pãnh ra:xo ar ajo pãnh ne ar ajo ba. Kam, dja gar katàt ar amijo aban adjukaprĩ nhym kam me arỳm ar apumũn amim, \p —Be ga, me kute katàt Metĩndjwỳnh mar ne kôt kute amijo baja pumũ. Me ukaprĩkumrẽx. Kam, ne me mrãmri Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnhkumrẽx ne. Arỳm imã kĩnhkumrẽx, ane. Dja me ã ar akatàt pumũnhkam ane. \c 7 \s1 Me abenwỳr mõr'ã ujarẽnh. \r Ep 5.22; Kor 3.18; Idja 13.4 \p \v 1 Ar aje amrẽbê nĩnh imã pi'ôk no'ôkkam ne gar mỳjja kwỳ jabej ikukij. Me kute abenwỳr mõr jabej ikukij. Jakam dja ba arỳm kôt ar amã arẽ gar ama. Be, me abenwỳr mõr kêtkam ne me kwỳ mexkumrẽx. \p \v 2 Nhym be, ar amy kunĩkôt ren aprõ nhym ar anire kunĩkôt ren amjên. Mỳkam? Bir, me krãptĩ kute mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba prãmkam. \v 3 Ne kam ar amy, kwãrĩk wãnh ate anhikwãn aprõbê aminê kêt. Ar aniredjwỳ, kwãrĩk wãnh amjênbê ate anhikwãn kubê aminê kêt. \v 4 Mỳkam? Bir, djãm me abenwỳr bakam akubyn kuprỳkam kute amijo baja kôt kute amijo ba rã'ãn kute amidjwỳnhbit mar ne kute o bamã? Arỳm prõ'ỳr bakam gêdja prõdjwỳ maro ba. Nhym prõdjwỳ amipãnh mjên maro ba. \p \v 5 Kam kwãrĩk wãnh aben bê ate ar anhikwãn aben bê aminê kêt. Ar aje abenmã akabẽn mex jarẽnhkambit dja gar apỹnh anhikwã. Nãm me kwỳ kute Metĩndjwỳnhmã amijajbur ne kum kabẽn'ã rĩt kadjy apỹnh ikwã kryre. Ne kam ajte ro'ã ikwã. Me kute aben bê aminê'ã akati krãptĩkam tỳx kêt. Tỳx kêtkam Xatanaj ren axwe'ã memã apnê nhym me ren arỳm rerekren ren arỳm prõ djwỳnh kupa'ã amijo tẽ. Nàr mjên djwỳnh kupa'ã amijo tẽ. Nhym be, kati. Dja gar apỹnh anhikwã: nhym ajã akati ngrêrebit apêx gar kam ajte aro'ã anhikwã. \p \v 6 Djãm ar akunĩ abenwỳr amõrmã ne ba ar amã 'ã karõ? Kati. Ar akwỳ amã amijo anhỹr prãm kêt jabej amã amijã ma. \v 7 Ba iprõ kêtja pumũ. Ba amim, \p —Me kunĩ ren kute ipyràk ne ren me mexkumrẽx, ane. Metĩndjwỳnh ne me kwỳmã tỳx jangij nhym me kum amijã ma rã'ã. Nhym me kwỳ tỳx kêt ne kum amijã ma kêt. Gêdja me ta kute amimar kôt abenwỳr ba nàr abenwỳr ba kêt jabej. \p \v 8 Ne kam ar aprõ kêt. Nàr, ar amjên kêt. Nàr ar anhikjê arỳm ty. Ba ar amã arẽ. Ga ren ar arã'ã ne ren aje ipyràk ne ren kam amexkumrẽx. \v 9 Nhym be, te amã amijã mamã ne abenwỳr amõr prãm. Abenwỳr ar amõr prãmkam dja gar tu abenwỳr mõ. Abenwỳr ar amõrkam amexkumrẽx. Ar amã aben prãm kajgo ne mex kêt. \p \v 10 Nhym be, ar ajõ arỳm abenwỳr amõrkam ba arỳm 'ã ar amã karõkumrẽx. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kumrẽx ne imã arẽ ba kôt ar amã arẽ. Ar anire, kwãrĩk wãnh amjên kanga kêt. \v 11 Nàr kon, godja ar ajõ aje arỳm amjên kanga jabej ne ajte amã amjên prãm jabej. Dja ga amã akubyn amjên tũm kĩnh gê akubyn awỳr mõ. Nàr dja ga te o ane nhym kum akĩnh kêt kwãrĩk wãnh atemã amjên 'õdjwỳ jabej kêt. Me amydjwỳ, kwãrĩk wãnh aprõ kanga kêt. \p \v 12 Ne kam ar ajõ anhikjê kute Jeju mar kêt dja ba ar amã arẽ. Djãm Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne imã arẽ ba arỳm ije ar amã arẽnhmã? Kati. Ba ije markam dja ba ar amã arẽ. Ga abê Jeju kukwakam ikamy'õ arỳm aprõ nhym kute Jeju mar kêt. Ne kam ar aro'ã ar aba kadjy kum akĩnh. Kwãrĩk wãnh kanga kêt. \v 13 Ar anidjwỳ arỳm amjên nhym kute Jeju mar kêt. Ne kam ar aro'ã ar aba kadjy kum akĩnh. Kwãrĩk wãnh kanga kêt. \v 14 Mỳkam? Bir, amjên kute Jeju mar kêtja ne Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr o tẽ. Akôt ne amiwỳr o tẽ. Nhym ar ajõ aprõ kute Jeju mar kêtja ne Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr o tẽ. Akôt amiwỳr o tẽ. Ne ren amiwỳr o tẽm kêt nhym ren akradjwỳ Metĩndjwỳnh nokrekam mex kêt. Nhym be, kati. Akôt akradjwỳ Metĩndjwỳnhmã mex. \p \v 15 Nàr, gêdja kute Jeju mar kêtja akanga jabej. Kwãrĩk wãnh wãm tẽ. Akmere, àpnhĩre ar, djãm aje arek 'ã angràn akaprĩ rã'ãmã? Kati. Arỳm kute akangakam on ate akrã. Gwaj badjumar mexmã ne Metĩndjwỳnh amiwỳr gwaj bajuw ne gwaj bajo ba. \v 16 Me nire ar, djãm mrãmri ar aje Jeju'ỳr ar amjêno akẽxmã? Djãm arỳm aje mar? Kati. Aje mar kêt. Nàr, me my ar, djãm mrãmri ar aje Jeju kôt ar aprõo akẽxmã? Djãm arỳm aje mar? Kati. Aje mar kêt. \p \v 17 Metĩndjwỳnh kute amiwỳr ar ajwỳr ne ar ajo bakam djãm aje aba djà kangamã? Kati. Djãm aje aprõ, amjên kangamã? Kati. Akuprỳkam djãm aje me'õ'ỳr amõrmã? Kati. Djãm aje adjàpênh djà kangamã? Kati. Ba ar amã arẽ gar ama. Dja gar arek apỹnh aba djà, adjàpênh djàjakam amrãnh katàt rã'ã. Ja'ã ne ba me kute amim Jeju mar kunĩmã karõn memã arẽ. Apỹnh me kute Jejukôt ar aben pydjio ba djàrija kunĩkôt memã arẽ. \p \v 18 Djãm arỳm ar amy nhinhu kà rênh nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba? Kwãrĩk wãnh ar amy kà rênho bimràk kêt. Kwãrĩk wãnh memã, \p —Imy nhinhu kào akuprõn 'ã kay gê kam arỳm kute adjàkamã imy kà djwỳnh pyràk, anhỹr kêt. Tu ar amy kà rênh rã'ã ne ar abê idjaer rã'ã. Djãm ar amy nhinhu kà tã nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba? Kwãrĩk wãnh ar amy kà rênh kêt. \v 19 Djãm me kute amimy kà nhinhu rênh nhym Metĩndjwỳnh arỳm me kam kĩnh? Kati. Djãm me amimy kà tã nhym arỳm me kam kĩnh? Kati. Nhym be, dja gar kabẽn man kôt ar amijo aba. Kute me kute katàt amijo ba'ã memã karõkôt, kabẽnja kôt dja gar amijo aba nhym kambit arỳm ar akam kĩnhkumrẽx. \p \v 20 Apỹnh ar adjàpênh djà tũm, ar aba djà tũm nhym Metĩndjwỳnh kute kam amiwỳr ar ajwỳr ne ar ajo ba. Kam ar ajo bakam kwãrĩk wãnh ar aba djà tũm kanga kêt. Dja gar mã Metĩndjwỳnh man arek ar aba djà tũm, ar adjàpênh djà tũmkam ar aba rã'ã ne. \p \v 21 Djãm me kute apa 'amỳnh ga tu memã adjàpênh kajgo ar aba nhym Metĩndjwỳnh arỳm amiwỳr ajuw ne ar ajo ba? Kwãrĩk wãnh adjàpênh pãnh kêtkam adjumar punu kêt. Adjumar mex ne arek kam adjàpênh rã'ã. Nhym kam me amã, \p —Arỳm me kute amã ikra karomã, ane. \p Dja ga kum, \p —Ã. Bon ba arek mekôt ar iba, ane. Nhym me arỳm amã ikra karo ga arỳm ga arek mekôt ar aban amim apê. \v 22 Kam, ar akwỳ ne me arỳm ar apa 'amỳ gar tu memã adjàpênh kajgo ar abaja. Kwãrĩk wãnh kam ar akaprĩ kêt. Kritu ne arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba. Gar kam ga kôt ar amijo aban akĩnhkumrẽx. Nàr, ar akwỳ me'õ kute ar apa 'amỳnh kêt gar amim adjàpênh ar abaja. Kritu ne arỳm amiwỳr ar ajuw ne ar ajo ba kute mrãmri ne me'õ bẽnjadjwỳr kute me pa 'amỳnh nhym me kute katàt kabẽn kôt ar amijo ba pyràk. Kritu ne arỳm ar ajo ba gar katàt kabẽn kôt ar amijo aba. \p \v 23 Ga, me kute arỳm me'õ pa 'amỳnhja pumũ. Nhym me'õja arỳm 'ỳr bôx ne arỳm o pãnh ne o katon o aminhõ. Nhym kam arỳm kum àpênh ar ba. Metĩndjwỳnhdjwỳ ne kute pãnh raxo ar ajo pãnh ne ar ajo katon arỳm amim ar ajo ba. Ga, kute Kra janor nhym kute pĩte'ykam tyk ne kute o ar ajaxweo pãnhja pumũ. Pãnh ra:xja pumũ. Kam me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêt kukràdjàja kwãrĩk wãnh ar amã kĩnh kêt gê me amikôt ar ajo ba kêt. Ga ren ar amã kĩnh nhym ren me amikôt ar ajo ba ga ren ar arỳm aje mrãmri ne me'õ pa 'amỳnh ne mekôt ba pyràk. \p \v 24 Akmere ar, apỹnh ar adjàpênh djà tũm, aba djà tũm nhym Metĩndjwỳnh kute kam amiwỳr ar ajo akẽx. Kam kute amiwỳr ar ajo akẽxkam kwãrĩk wãnh ar aba djà tũm kanga kêt. Dja gar tu amim Metĩndjwỳnh mar tỳxkumrẽx ne arek ar aba djà tũmkam ar aba rã'ã ne. \p \v 25 Me nire kraxje me'õ kute 'ỳr mõr kêt rã'ã. Me'ã ne ije ar amã karõmã. Ba ije markam dja ba me'ã ar amã karõ. Djãm Bẽnjadjwỳr djwỳnh ne imã arẽ ba arỳm ije ar amã arẽnhmã? Kati. Ba ije markam dja ba ar amã 'ã ikabẽn jarẽ. Bẽnjadjwỳr djwỳnh kum ikaprĩkam ne arỳm ije ikabẽn jarẽnh katàt kadjy ijo mex. Ba kam ba katàt ar amã arẽnhkumrẽx. \p \v 26-27 Me kute gwaj baje amim Jeju marjao bikẽnh kumex gwaj batokry kumex. Kam, djãm arỳm amjên nàr arỳm aprõ? Dja ga arã'ã. Kwãrĩk wãnh kanga kêt. Nàr, djãm amjên kêt rã'ã nàr djãm aprõ kêt rã'ã? Dja ga arã'ã. Kwãrĩk wãnh amjên nàr aprõ jabej kêt. \p \v 28 Nàr, ga kam arỳm me'õ nire'ỳr mõ. Djãm kam ga arỳm amijo ajkẽn ajaxwe? Kati. Nhym me my'õ 'ỳr mõrkam djãm nire axwe? Kati. Djãm arỳm amijo ajkẽn axwe? Kati. Ba ar amã arẽ gar ama. Dja gar abenwỳr mõn arỳm amikam ar adjumar punu, ar atokry kumex ma. Ar ajamãnhkrutkam ne ajte ar akrakam dja gar amikam adjumar punu kumex ma. Nàr, dja gar abenwỳr amõr kêt ne arỳm ar adjumar punu kumex mar kêt. Apydjikam adjumar punun aje atokry kumex mar kêt. Ar adjumar punun ar atokry karõ ne ba kukãm ijamak bẽn bit abenwỳr ar amõr nêje ar akukrà. \p \v 29-31 Akmere àpnhĩre ar, ba ar amã arẽ gar ama. Pykakam mỳjja kunĩ dja ĩ kêt ne. Gwaj mỳjjao baba 'ikrãn ne. Kam, dja gwaj pykakam gwaj banhõ mỳjja kunĩkôt bajamak bẽn tỳx kêt. Godja arỳm aprõ. Djãm aje o aba rã'ãmã? Kati. Dja ga o aba 'ikrãn ne. Kam kwãrĩk wãnh kôt ajamak bẽn tỳx kêt. Nàr, godja arỳm amỳr jabej. Djãm amỳr rã'ãmã? Kati. Dja ga amỳr 'ikrãn ne. Kam, kwãrĩk wãnh kôt ajamak bẽn tỳx kêt. Nàr, godja arỳm akĩnh jabej. Djãm akĩnh rã'ãmã? Kati. Dja ga akĩnh 'ikrãn ne. Kam kwãrĩk wãnh kôt ajamak bẽn tỳx kêt. Nàr godja ga arỳm pi'ôk kaprĩ pãnh mỳjja mex'õ byr jabej. Djãm o aba rã'ãmã? Kati. Dja ga o aba 'ikrãn ne. Kam, kwãrĩk wãnh kôt ajamak bẽn tỳx kêt. Gwaj pykakam gwaj banhõ mỳjja kunĩkôt bajamak bẽn tỳx kêt. Djãm gwaj baje o baba rã'ãmã? Kati. Dja gwaj o baba 'ikrãn ne. \p \v 32 Mỳkam ne ba ar amã ikabẽn ja jarẽ? Bir, dja gar ikabẽn ja man arỳm pykakam mỳjja kôt ajamak bẽn tỳx kêt ne adjumar punu kêt. \p Me prõ kêt ne me kute kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh kadjy amimar. O kĩnh kadjy kute amimar. \v 33 Me arỳm prõ ne me kute pykakam mỳjja kadjy àpênh kadjy amimar. Kute prõo kĩnh kadjy kute amimar. \p \v 34 Me nire arỳm mjênja ne atemã umar nhym me nire me'õ kute 'ỳr mõr kêtja ne atemã umar. Me apỹnh umar. Mjên kêtja Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh kadjy kute amimar. Nãm prĩne kum amijã man Bẽnjadjwỳr djwỳnh mar 'ãno dja. Nhym be, arỳm mjênja pykakam mỳjja kadjy àpênh kadjy kute amimar. Nãm kute mjêno kĩnh kadjy kute amimar. \p \v 35 Djãm ar akunĩ akuprỳmã ne ba ar amã ja jarẽ? Nàr, gar arỳm aprõkam nàr gar arỳm amjênkam, djãm kam ar akaprĩmã ne ba ar amã ja jarẽ? Kati. Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã prĩne ar amexmã ne ba ar amã arẽ. Dja gar ikabẽnja man arỳm kum adjàpênh 'ãno dja. 'Ãno dja nhym mỳjja'õ arỳm ar akunor kêt. Ja kadjy ne ba ar amã arẽ. \p \v 36 Nàr, akra nhym mjên kêt rã'ã jabej ga arỳm kam adjumar mex kêt ne ar o aba. Arỳm abatành mex tẽn kum mjên prãm. Arỳm aje mjênmã arẽnh ne õr prãm jabej kum angã. Ga kam amex. Kwãrĩk wãnh ar abenwỳr mõ. \v 37 Nàr kon, akra kum me my prãm kêt ne aje me'õmã õr prãm kêt. Aje amim akra'ã karõn amim, \p —Kati. Ba arek ikrao iba, ane. Jadjwỳ ne mex. \v 38 Kam ne me kute mebê kra nê mexo me kute memã õr jakrenh. \p \v 39 Metĩndjwỳnh kukràdjà kôt dja prõ mjên'ã ngrà. Mjên tĩnri 'ã ngrà. Nhym kam godja arỳm mỳjja'õ kubê kubĩ nhym tyk jabej. Dja kum me my 'õdjwỳ 'ỳr mõr prãm jabej arỳm 'ỳr mõ. Dja me'õ kute amim Jeju marbit'ỳr mõ. \v 40 Ba kam bajbit 'ã amim, \p —Nãm ren mjên kêt rã'ã nhym ren umar mex. Arỳm ajte mjênkam umar mex ngrire, ane. Nã bãm ã amim ane. Metĩndjwỳnh Karõ kute ijo bakam ba badjwỳ 'ã katàt ikabẽn jarẽ. Ja ne ba kuma. Tãm ne ja. \c 8 \s1 Me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã mry bôrja'ã ujarẽnh. \r Kô k 13.2; Gar 5.13; Ped k 4.8; Dju k 3.18 \p \v 1 Me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã mry bôrja krẽndjwỳ. Jadjwỳ ne gar abej ikukij. Gar imã, \p —Djãm ar ije amim Jeju mar mỳjja karõmã mry bôrja kurmã? Nàr djãm ar ije kur kêtmã? ane. Jakam ije 'ã ar amã ikabẽn jarẽnhmã. Ar ga ne gar we, \p —Djãm ar ino kêt? Djãm ar ijamakkre kêt? Arỳm ar ije mỳjja mar, ane. Nà, gwaj bakunĩ baje mỳjja kwỳ mar. Badjwỳ dja ba ar amã arẽ. Gwaj baje mỳjja kumex markam ne gwaj baje amibẽn prãm. Nhym be, gwaj bamã aben jabêkam baje abenmã tỳx jangjênho tẽn kam baje amim Jeju mar mexo amũ aben kamẽn arỳm mar rax ne. \p \v 2 Be, me kute mỳjja maro amibẽn prãmkam djãm mrãmri kute mỳjja markumrẽx? Kati. Kraxje kute mỳjja mar mex kêt rã'ã. \v 3 Nhym be, me'õ kum Metĩndjwỳnh jabê jabej, tãmja dja Metĩndjwỳnh amipãnh kuma. \p \v 4 Kam, me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã mry bôr kurja mỳj dja gwaj mar on? Mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx kunĩ ne kajgokumrẽx. Nhym be, Metĩndjwỳnh pydji. 'Õdjwỳ kêtkumrẽx. Ja ne gwaj kam kuma. \v 5 Mrãmri me kute arĩk apỹnh mỳjjamã metĩndjwỳnh jarẽnh. Kàjkwakam nàr pykakam mỳjja krãptĩkumrẽx nhym me kute arĩk kum metĩndjwỳnh, bẽnjadjwỳr djwỳnh jarẽnho ba. \p \v 6 Nãm me te mỳjja kumexmã metĩndjwỳnh jarẽ gwaj bamã ne Metĩndjwỳnh pydjibit. Me Babãm djwỳnh. Tãm ne kute mỳjja kunĩ nhipêx. Kute amikadjy gwaj banhipêx. Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu pydji. Kôt ne mỳjja kunĩ kato. Gwaj badjwỳ kôt bakato. Ja ne ar aje mar. Badjwỳ ije mar. \p \v 7 Metĩndjwỳnh pydjibit. Nhym kam mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx ja ne kajgo. Ne kam djãm me kunĩ kute amim, “Mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kajgo”, anhỹro ba? Kati. Me kwỳ ja ne me arĩk amim, \p —Be, mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxbê metĩndjwỳnh'õ. Nãm me kwỳ ã amim ane, kute Metĩndjwỳnhkumrẽx mar rerekre rã'ãkam. Ne kam arỳm mry bôrja krẽ. Ne kam arỳm amim, \p —Be, mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã ne me kute mry bôrja. Kubê ne metĩndjwỳnh'õ. Ba arỳm mekôt mryja krẽ. Arỳm ne ba Metĩndjwỳnhkumrẽxkam ijaxwe ne, ane. Me kute Metĩndjwỳnhkumrẽx mar rerekre rã'ãkam me ã amim ane. \p \v 8 Nhym be, djãm gwaj baje Metĩndjwỳnh mar tỳxkam ã amim ane? Kati. Gwaj ã amim anhỹr kêt. Gwaj baje mỳjja kunĩ krẽn kajgokumrẽx nhym ajmã kute kêt. Djãm gwaj baje mỳjja'õ krẽno Metĩndjwỳnh kôt ajkamẽ? Kati. Nàr, djãm gwaj baje krẽnkam ne Metĩndjwỳnh gwaj bamã punu jarẽ? Kati. Nàr, djãm gwaj baje krẽn kêtkam ne gwaj bamã mex jarẽ? Kati. Mỳjja kunĩ ne me kute krẽn kajgo. Kam ajmã kute kêt. \p \v 9 Nhym be, gora amijãno dja. Dja gar amidjwỳnhbit maro aban arỳm tu mỳjja karõ nhõ mry krẽno aba. Nok ga ren tu õ mry krẽno abao ren me'õo akẽx jabej. Nok ga ren me'õ kute amim Jeju mar rerekreja Metĩndjwỳnhbê o akẽx jabej nhym ren ate ar ba jabej. Kam gora amijãno dja. Nok ga ren o me'õo akẽx ne ren kam aje mỳjja kute me par tok nhym me rôrôk pyràk. \p \v 10 Ga amim, \p —Djãm ije mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ mry krẽnkam Metĩndjwỳnhbê ajmã ikuten ijaxwe? Kati. Ije krẽnkam ajmã ikute kêt. Mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kajgo. Õ mrydjwỳ ne kajgo, anhỹro aba. Aje amim anhỹro abakam ne ga tu mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ kikretikam tẽn me ikô'ã nhỹ. Nhỹ:n arỳm õ mry krẽ. Nhym arỳm me'õ kute amim Jeju mar rerekre awỳr bôx ne arỳm amim omũ. Djãm kute 'ã amim karõ kêtmã got? Kati. Dja amim, \p —Je, ba badjwỳ krẽno iba, ane. Kute Metĩndjwỳnh mar rerekreja dja amim anen arỳm krẽno ba. \p \v 11 Ga amim, \p —Djãm ije mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ mry krẽnkam Metĩndjwỳnhkumrẽxbê ajmã ikuten ijaxwe? Kati. Ije mry krẽnkam ajmã ikute kêt. Mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx ne kajgo. Õ mry ne kajgo, anhỹro aba. Ne kam tu mỳjja karõ nhõ mry krẽ. Nhym kam aje me'õo akamyja kute Metĩndjwỳnh mar rerekreja arỳm apumũ. Ta kute anhỹr djwỳnhràm arĩk amim, \p —Mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxbê metĩndjwỳnh'õ. Dja ba õ mry krẽn arỳm Metĩndjwỳnhkumrẽxbê ajmã ikuten arỳm ijaxwe, anhỹro ba. Ta kute arĩk amim anhỹro ba ja ga arỳm tu nokrekam mỳjja karõ nhõ mry krẽ. Nhym arỳm apumũn amim, \p —Ga, me'õ kute Metĩndjwỳnh mar tỳx kute mỳjja karõ nhõ mry krẽnja pumũ. Je, ba badjwỳ kuro iba, ane. Ne kam arỳm tu mỳjja karõ nhõ mry krẽ. Kritu kute utàr kadjy arỳm axwe pãnh ty. Akamy kute amim Jeju mar rerekre jaxwe pãnh ty. Ga krẽ nhym arỳm akudjwa kukrẽ. Kukrẽn arỳm arĩk amim, “Ijaxwe”, anhỹro ba. \p \v 12 Akamy kute amim Jeju mar rerekreja ta kute arĩk amim, \p —Dja ba mỳjja karõ nhõ mry'õ krẽn kam ajmã ikuten ijaxwe, anhỹro ba. Ga mỳjja karõ nhõ mry krẽ nhym arỳm akudjwa kwỳ krẽn arỳm arĩk amim, “Ijaxwe”, anhỹro ba. Nhym kam Kritu arỳm ga amã, “Ajaxwe”, ane. Ga ren krẽn kêt nhym Kritu ren amã ajaxwe jarẽnh kêt. Nhym be, kati. Ga krẽ nhym Kritu arỳm amã, “Ajaxwe”, ane. \v 13 Kam mỳj ne ba ren ba nẽ. Bir, ba ren mỳjja karõ nhõ mry krẽ nhym me'õ kute amim Jeju mar rerekre ren ikudjwa kukrẽn ren amim, “Ijaxwe”, ane ba ren kam ajte krẽn kêtkumrẽx. Me kute ipumũnh ne ikudjwan kute amim, “Ijaxwe”, anhỹr karõ dja ba ajte krẽn kêtkumrẽx. \c 9 \s1 Jeju kute Paur janor'ã kute memã amijarẽnh. \p \v 1 Djãm mrãmri ne ba we imã mỳjja kĩnh ne ije o ibamã nhym me we ipa 'amỳ ba we te ije o ibamã? Kati. Ba ne ba ije o iba kêt. Djãm mrãmri ne we Jeju ta kute ijanor kêt? Kati. Mrãmri ne ta kute ijanorkumrẽx. Djãm mrãmri ne ba we ije gwaj banhõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh pumũnh kêt? Kati. Mrãmri ije omũnhkumrẽx. Kum idjàpênhkam djãm 'ỳr ije ar ajo akẽx kêt got? Ba ne ba Jeju'ỳr ar ajo akẽxkumrẽx. \p \v 2 Wãnh ar abu'ã me wã ijã, \p —Kati. Jeju kute Paur janor kêt, ane. Ije Kritu'ỳr me wão akẽx kêtkam ne me ã ijã ane. Djãm ar ga ne gar ijã ane? Kati. Ar ga ne gar aje ijã anhỹr kêt. Mỳkam? Bir, ba ne ba Kritu'ỳr ar ajo akẽx. Dja gar akubyn amikôt amijo tẽn ba ije Kritu'ỳr ar ajo akẽxja ma. Ne arỳm amim, \p —Mrãmri ne Kritu kute Paur janorkumrẽx. Ga, Paur kute Kritu'ỳr ijo akẽxja pumũ, ane. Dja gar ã amim ijã ane. \s1 Me kute ren Paurdjwỳo djuw mex'ã kute memã amijarẽnh. \p \v 3 Ar akwỳ ne gar we abenmã, \p —Djãm gwaj baje Paur aro djuw mexmã? Ar kute gwaj bamã kukràdjà jarẽnh pãnh aro djuw mexmã? Kati. Kwãrĩk wãnh gwaj o pãnh kêt. Djãm Jeju ne Paur jano got? Kwãrĩk wãnh gwaj Paurmã o pãnh kêt, ane. Ar akwỳ ã ijã ane. Me kwỳ jamã ije jakam amijarẽnhmã. \p \v 4 Jeju kute ar 'õdjwỳ janorja ar awỳr bôx ne ar amã kukràdjà jarẽ. Gar kam pãnh arkum mỳjja ngã nhym ar kukrẽn o ikõ. Nhym be, ar ba, djãm ar bajbit ne gar ren ar imã o pãnh kêt got? Ar ije amã kukràdjà jarẽnhja gar ren ar imã o pãnhkumrẽx. \p \v 5 Ar kute ni kute amim Jeju mar'ỳr mõr ne mã amikôt o ba. Djãm kam bajbit ren iprõ'ỳr imõr kêt got? Ba ren iprõ'ỳr imõrkumrẽx. Wãnh ne Jeju kute ar anor 'õdjwỳ ar memã arẽnho ban mã prõ japrôn o ba. Jeju kôt axikôt ar apôxdjwỳ. Pedrudjwỳ. Idji 'õdjwỳbê ne Xepa. Wãnh ne ar mã prõ japrôn o ba. \p \v 6 Jeju kute ar 'õdjwỳ janorja ar ar awỳr bôx ne ar amã arẽ gar arỳm memã kabẽno pãnh. Nhym be, bamẽ Banabemẽ ne bar ije ar amã pãnh'ã idjà'wỳr kêt. Ar idjà'yr pãnh ne bar amim inhõ pi'ôk kaprĩ jamỳ. Djã ne ba ren ar amã ikabẽn pãnh'ã idjà'wỳr kêt? Kati. Ba ren ar amã ikabẽn pãnh'ã idjà'wỳrkumrẽx. \p \v 7 Ga, me krãkamngônhja pumũ. Nhỹnh got krãkamngônh'õ me 'ỳr prõt ba ne ta õ pi'ôk kaprĩo kute amim djwỳ, mỳjja jamỳnh? Kati, kute anor djwỳnh nhõ pi'ôk kaprĩo ne amim mỳjja jamỳ. Kute me aêro ba nhym kute pãnh memã pi'ôk kaprĩ nhõro ne me amim mỳjja jamỳ. Ga, ajte me kute pidjô kre nhym nep nhym me kute kurja pumũ. Djãm pidjô nep nhym me kute kur kêt got? Ga, nep nhym me kute kre pãnh kute krẽnja pumũ. Ga, ajte me kute mrykĩ'ãtomtio djuw mexo baja pumũ. Djãm kute kà kangô kwỳo kõm kêt got? Kute kwỳo kõmkumrẽx. Kute o djuw mex pãnh kute kwỳo kõmkumrẽx. \p \v 8 Ba ibê pykabê me'õ kajgo ne ba ar amã ja jarẽ. Nhym kôt Metĩndjwỳnhdjwỳ ar amã arẽ. \v 9 Kamã ne amrẽbê: me bakukãmãre Môjdjê memã 'ã karõ. Nãm Metĩndjwỳnh kukwakam memã 'ã karõn memã kum, \q1 “Mryti kute ituo me amã bàygogo ngãnho tẽmkam kwãrĩk wãnh ajkwabê ijê djà inhumã adjàr kêt. \q1 Kwãrĩk wãnh ta àpênh pãnh õ kwỳ krẽ.” \m Nãm ã memã ane. Djãm Metĩndjwỳnh kute mrybit mar? \fig |src="HK066A.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Kôritu kumrẽx 9.8-10" \fig* \v 10 Djãm kute gwaj bamar kêt? Kati. Kute gwaj badjwỳ gwaj bamar. Gwaj bajã ne kabẽn jarẽ. Kam, gê pur kre djwỳnh àpênh ar bakam tu amim djwỳ kwỳ kamnhĩxkumrẽx ne djwỳ tỳxkam amim kwỳ byrkumrẽx. Kute kre pãnh kwỳ byrkumrẽx. Gê djwỳ ngãnh djwỳnhdjwỳ àpênh ar bakam tu amim djwỳ kamnhĩxkumrẽx. Ne àpênh pãnh amim kwỳ byrkumrẽx. \p \v 11 Ar badjwỳ ne bar arỳm ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Bar ren ar abê pãnh byrkumrẽx. Ar ije mrãmri ne me kute purkam 'y kre pyràk. 'Y ingrõt ne abatành ne arỳm ngrà. Nhym kam me êo mõn arỳm amim kwỳ by. Ar badjwỳ ne bar ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Djãm ba ren ar ije pãnh ar akutã mỳjja'õ byr kêt got? Ba ren ar ije ar abê pãnh byrkumrẽx. \v 12 Me'õdjwỳ ne me ar awỳr bôx ne ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Ne kam ajte ar amã pãnh'ã a'uw gar tu memã mỳjja ngã. Me kute ar amã arẽnh pãnh tu memã mỳjja ngã. Ar badjwỳ ar ibê ar anhõbikwakumrẽx ne bar ar amã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Mỳkam ne gar ren ar ibê pãnh nê? Djã ne bar ren ar amã 'ã a'uw gar ren ar ibê pãnh nê? Kati. Gar ren ar ibê nê kêt. Gar ren ar ikabẽn pãnh ar imã mỳjja ngã bar ren ar abê byrkumrẽx. \p Nhym be, kati. Ar ba ne bar ije ar abê pãnh byr kêt. Te mỳjja prãm ar ikangõ. Te ar idjà'wỳr ar ikangõ. Bar amim, \p —Kati. Ba ren ar memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽn iby ren memã pãnh jarẽ nhym ren me abenmã, “Je, mỳkam ne Paur gwaj bamã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽn ajte gwaj bamã pãnh jarẽ”, ane. Ne ren abenmã ja jarẽn ren arỳm Kritu mar rerekre. Nã bãm ar ã amim anen kam ar ikabẽn pãnh jarẽnh kêt ne. \p \v 13 Be ga, Metĩndjwỳnh nhõ kikretikam me àpênho ku'êja pumũ. Me kute kikretikam mỳjjao memã àpênho pãnh. Me kute kikretikam Metĩndjwỳnhmã mry par ne kute bôro ku'êja kute àpênh pãnh amim mry kwỳ 'yr. Ja ne gar arỳm aje mar. \v 14 Kôt ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm memã 'ã karõn memã kum, \p —Gê me kute memã ujarẽnh ny jarẽnhja pãnh amim me kutã mỳjja kwỳ byn õ kwỳ krẽn mex, ane. \p \v 15 Nhym be, ba ne ba ije ar amã 'ã idjà'wỳr kêt. Nàr djãm arỳm jakam ije ar amã idjà'wỳr kadjy ne ba ã ar amã ikabẽno anen ã ar amã pi'ôk no'ôko ane? Kati. Ba ne ba memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽn pãnh jarẽnh kêt. Ne kam ikĩnhkumrẽx. Gar ren imã o pãnh ba ren arỳm ikĩnh kêt ne ren kam ikaprĩre. \s1 Metĩndjwỳnhmã àpênh'ã kute memã amijarẽnh. \p \v 16 Nhym be, kàj bê ije ar amã ujarẽnh ny jarẽnho ibakam djãm ba ne ba amim 'ã karõn amim, \p —Ba dja ba memã arẽ, ane? Kati. Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh ta ne imã idjàpênh djà'ã karõ ba te akubyn ije aminêmã. Ba ren aminên amim, \p —Kati, ba memã ujarẽnh ny jarẽnh kêt, ane nhym ren pãnh arỳm imã kaprĩ jadjà ba ren kam ikaprĩkumrẽx. \v 17 Godja ba imã memã arẽnh kĩnhkôt memã arẽ nhym pãnh arỳm imã ikĩnh djà ngã. Nhym be, dja ba imã memã arẽnh kĩnh kêtkam tu memã arẽnho iba. Mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh ta kute tu imã 'ã karõkumrẽxkam. Kam ne ba tu memã arẽnhkumrẽx. \p \v 18 Ije ikabẽn pãnh jabej kêtkam mỳj dja ijo kĩnh? Bir, ije memã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽnh ne memã pãnh jarẽnh kêtkam ne ba ikĩnhkumrẽx. Me kute amã amijo à'wỳrja ne me amijo a'uw nhym be, bajbit ne ba ije amijo idjà'wỳr kêt. Kam ne ba ikĩnh. \p \v 19 Djãm pykakam me'õ ne ipa 'amỳ ba kum apên arỳm memã Jeju jarẽnho iba? Kati. Me'õ ne kute ipa 'amỳnh kêt. Ba ne ba memã arẽnho iba. Te me'õ kute ipa 'amỳnh kêt ba imã me kĩnh. Imã me kunĩ kĩnh ne ije memã arẽnho iba. Ije mrãmri ne me'õ kute amijo me kunĩ nhõ àpênh djwỳnh pyràk. Imã me kunĩ kĩnh ne me kunĩmã arẽnho iba. Dja ba me kunĩmã arẽn arỳm Jeju'ỳr me krãptĩo akẽx. \p \v 20 Dja mebê idjaer jabej ba ba amijo mebê idjaer pyràk. Ije Jeju'ỳr mebê idjaer kwỳo akẽx kadjy ba ã amijo ane. Me kute Môjdjê kukràdjà mar tỳx jabej ba ba amijo ije Môjdjê kukràdjà mar tỳx. Ije me kwỳo akẽx kadjy ba ã amijo ane. \p \v 21 Nàr me kute mebê idjaer kukràdjà mar kêt jabej ba ba amijo ije mebê idjaer kukràdjà mar kêt. Ije me kwỳo akẽx kadjy ba ã amijo ane. Djãm kam ije Metĩndjwỳnh kukràdjà 'amỳnh rerekre? Kati. Ije Metĩndjwỳnh kukràdjà 'amỳnh tỳx ne Kritu kukràdjà 'amỳnh tỳxkumrẽx. \p \v 22 Me rerekremã ba ba amijo irerekre pyràk. Ije me rerekre kwỳo akẽx kadjy ba ã memã amijo ane. Me kunĩmã ije amijo me uràk. Ije amijo me uràk kunĩkôt dja ba Jeju'ỳr me kwỳo akẽx jabej. \v 23 Dja ba amijo me uràk ne memã ujarẽnh ny jarẽ nhym me arỳm amim kuma. Ba kam arỳm amim ikĩnh djà by, Metĩndjwỳnh kute memã me kĩnh djà nhõrja amim kuby, me ro'ã kuby. \p \v 24 Be ga, me kute aben rer djàja pumũ. Kam me kute aben rer kadjy me kunĩ prõt. Nhym be, me'õ pydjibit me kunĩ ren arỳm amim kĩnh djà by. Krãdjêja by. Djãm ar aje ja mar kêt? Ar gadjwỳ dja gar Jeju man kôt ar amijo aba. Atỳx ne kôt amijo aba ne amã djukanga kêt. Dja ga anen arỳm akĩnh djà byrkumrẽx. Metĩndjwỳnh kute memã kĩnh djà nhõrja byrkumrẽx. \v 25 Nhym kam me kute me rer prãmja kunĩ ne me kadjy amijangri tỳx. Kute kĩnh djà punu byrmã. Kute pi'ôo krãdjê byrmã amijangri tỳx. Nhym be, gwaj ba ne gwaj baje bakĩnh djà punu prãm kêtja byrmã. Kadjy gwaj Metĩndjwỳnhmã amijangri tỳx ne katàt ar amijo baba. Nok gwaj ren kum amijangri kêt ne ren Metĩndjwỳnhmã bamex kêt nhym ren gwaj bamã kĩnh djà nhõr kêt. \p \v 26 Djãm ije mrãmri ne me arĩk prõt pyràk ne amikukãm ikĩnh djà mar kêt got? Ba amikukãm ikĩnh djà mar 'ãno djan Metĩndjwỳnhmã apê. Djãm me ajbit ije me akre? Djãm ije amijakre kêt got? Ne ba ren amijakre kêt ne ren ije mrãmri ne me bit kute ikra krão me titikmãn kôkremã ukabêr kajgo pyràk ne ren ikajgo mexi. \v 27 Nhym be, kati. Nã bãm mã amijakren mã amikukràn amim, \p —Je, djãm ije amidjwỳnhbito kĩnh ne ijaxwemã? Kati. Kwãrĩk wãnh ijaxwe kêt, anen mã akubyn aminê. Ne kam ije mrãmri ne me ta kute amititik pyràk. Ne mã amijakren arỳm amiman katàt amikabẽn kôt ar amijo iba. Ije mrãmri ne me kute me pa 'amỳnh nhym me kute katàt me kabẽn mar ne mekôt amijo ba pyràk. Ne ba ren me ajbit jakren ren amijakre kêt ne ren arỳm ate amijo iba. Nhym kam Metĩndjwỳnh ren arỳm imã, \p —Djãm amã dja ba kĩnh djà ngã? Kati. Ije amã õr prãm kêtkumrẽx, ane. \c 10 \s1 Memã mebê idjaer tũm'ã ujarẽnh. \r Idja 3.8; Djuda 5 \p \v 1 Be, akmere, àpnhĩre ar, ar aje mar kêt karõ ne ba ije ar amã me bakukãmãre'ã idjujarẽnhmã. Amrẽbê: ne me bakukãmãre kapôt kukritkam mõ. Metĩndjwỳnh ne me kadjy kakrã nhipêx nhym me kunĩ kakrã parbê mõ. Nhym kam ngô raxbê pyka kêt aprakamã memã ajkij nhym me kam ngô bikjêrkôt mõn rê. \v 2 Me kunĩ Môjdjê kôt ar amijo ba. Ga, me kute ngômã gwaj bajangjênhja pumũ. Nhym me gwaj bajã amim, \p —Ga, me arỳm kute Jeju mar ne kôt amijo baja pumũ, ane. Me bakukãmãredjwỳ kunĩ Môjdjê kôt ar amijo ba ne kakrã parbê mõn ajte ngô parbê mõn rê. \v 3 Metĩndjwỳnh memã djwỳ jano nhym axidjuw nhym me kunĩ djwỳ jabit kuro ba. Nhym ta ajte memã ngôo kato nhym me kunĩ ngô jabito kõm ar o ba. \v 4 Metĩndjwỳnh nhõ kẽn ne mekôt ar ba nhym me kôt ngôo kõm ar o ba. Kẽn ja ne Kritu'ã amijakre. \p \v 5 Nãm Metĩndjwỳnh te meo djuw mexo ban me kunĩkam kĩnh kêt. Nãm me kwỳ ngrêrebitkam kĩnh. Ne me krãptĩkam kĩnh kêt nhym kam me arỳm ty. Nhym wãnh me kapôt kukrit kunĩkôt me tyk jangij nhym me krã wãnh kumex. Me tykkôt ne gwaj Metĩndjwỳnh mekam kĩnh kêtja ma. \p \v 6 Mỳj kadjy ne gwaj baje me bakukãmãre marmã? Bir, dja gwaj me kuman arỳm me kudjwa ã anhỹr kêt ne bamã mỳjja punu prãm kêt. \p \v 7 Kam kwãrĩk wãnh me kwỳ kudjwa kêt ne mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnho aba kêt. Amrẽbê: ne me me bakukãmãre'ã ajarẽn memã kum, \q1 “Me mry karõmã mry bôn kukrẽn kam kôt kõmo nhỹ. O nhỹ:n kam kàjmã dja. Kàjmã djan ajte mry karõmã tor ne kam kĩnh katio nhỹ”, ane. \m Ga, me kute amrẽbê: memã 'ã ujarẽnh nhym me bakukãmãre kute 'ã pi'ôk no'ôkja pumũ. \p \v 8 Nãm me mjên djwỳnh kupa'ã nàr prõ djwỳnh kupa'ã kurẽ ba. Kwãrĩk wãnh gwaj me kudjwa kêt. Me bakukãmãre kwỳ ã anen kam akati pydjikam arỳm ty. Krãptĩ: kubê 23.000 arỳm ty. \p \v 9 Nãm me kwỳ ajte amim, \p —Ba ijaxwe mex gê goja ijo ajkẽ. Goja Metĩndjwỳnh mrãmri kute ipumũnh jabej goja ijo ajkẽ, anhỹro ba. Nãm me amim anhỹro ba: nhym kangã krãptĩ arỳm bôx ne me imex ne. Kwãrĩk wãnh gwaj me kudjwa ã bakabẽno anhỹr kêt. \p \v 10 Me kwỳ Bẽnjadjwỳr djwỳnhmẽ õ àpênh ar'ã kabẽn ar ba. Bẽn prĩkam 'ã kabẽn ar ba. Kwãrĩk wãnh me kudjwa kêt. Nãm me'ã kabẽn ar ba: nhym Metĩndjwỳnh arỳm me'ỳr kadjy mrãnh djwỳnh jano nhym me arỳm me'ỳr bôx ne arỳm me imex ne. \p \v 11 Mỳkam ne mỳjja ã me bakukãmãreo anhỹro ba? Bir, gwaj baje amijã mỳjja mar kadjy. Nãm me me'ã pi'ôk no'ôk gwaj arẽnh maro baba. Arỳm pykakam me kute aminhinomã amimẽnh djà nhõ akati bôx 'ỳr gwaj mỳjja'ã pi'ôk no'ôk jarẽnhja maro baba. Dja gwaj amikajmãtã mỳjja man arỳm bamã bajaxwe pyma. Me kute gwaj babê bajaxwe pyma kadjy ne me arỳm me'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 12 Dja gar amijã ano tỳx. Nok ga ren ar ajõ amim, \p —Ba ne ba itỳxkumrẽx. Ije me kudjwa ã ijaxweo anhỹr prãm kêt, anhỹro aba. Nok ga ren ar te amitỳx jarẽn ren arỳm me kudjwa ren ajaxwe ar aba. \p \v 13 Nhym be, jakam ne me ar ajaxwe'ã ar amã àpnênh ba. Djãm ar gajbit ar ajaxwe'ã ar amã àpnênh ba? Kati. Nãm ar ajaxwe'ã ar amã àpnênh ban tãm'ã me kunĩmã àpnênh ba. Nhym be, Metĩndjwỳnh ne kute gwaj bamar ne kabẽnkumrẽx. Amikabẽn kôt dja mrãmri gwaj bajo djuw mexkumrẽx ne gwaj bajã ukanga kêt. Dja me te axwe'ã ar amã àpnênh ba nhym arỳm ar amã tỳx jadjà nhym kam me tỳxo kute ajakrenh prãm kêt. Gar kam arỳm memã akàx ne ajmã akute kêt. \s1 Me kute mỳjja karõmã amijarẽnh nêje kute me akre. \r Ap 9.20 \p \v 14 Kam akmere ar, imã ar ajabêkam ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Godja me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnh prãm kwãrĩk wãnh mekôt amijo anhỹr kêt ne on memã akàx. \v 15 Ar akrã mexkam ne ba ar amã ikabẽn jarẽ. Goja ije kôt arẽnh jabej dja ga ikabẽn mexmã akato. \p \v 16 Gwaj baje ngônhkrãkam pidjô kangô'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽnho bakrĩ nhym kôt gwaj bajo djuw mex gwaj bakĩnhkumrẽx. Gwaj baje o bakõmkam arỳm Kritu kamrô'ã kangô jakre. Ne kam arỳm Kritu kamrô prõt ne tyk baje mar pydji. Ne baje djwỳ kokjêr ne krẽnkam arỳm Kritu nhĩ'ã djwỳ jakre. Ne kam arỳm me kute Kritu pĩte'y'ã nhôr nhym tykja baje mar pydji. Mrãmri ikabẽnkumrẽx. \v 17 Gwaj Kritu pydji'ã djwỳ jakren pydjin kubyn bakunĩ kukrẽ. Te bakrãptĩn kute gwaj banhĩ pydji pyràk. Ne kam baje djwỳ pydjija kwỳ krẽnkôt baro'ã Kritu mar pydji. \p \v 18 Ga, me bakukãmãrebê idjaerjadjwỳ pumũ. Me kunĩ Metĩndjwỳnhmã mry bôrja krẽ. Me kute krẽnkam arỳm ro'ã mar pydji. \v 19 Mỳj ne ba ije me kute mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx'ã ar amã arẽnhmã? Bir, mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx tĩn ne ar ba kêt ne kajgo. Me kute kum mry bôrdjwỳ me kute kur kajgo. \p \v 20 Nhym be, me kute Metĩndjwỳnh mar kêtja ne me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã mry bôr ne kum amijarẽnho ba. Djãm Metĩndjwỳnhmã ne me amijarẽnho ba? Kati. Me karõ punu ar bajamã ne me amijarẽnho ba, Xatanaj nhõ àpênhjamã amijarẽnho ba. Me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnho ban kam me karõ punu ar bajamã amijarẽnho ban kam arỳm mar pydji. Ne kam 'ã typdji. Djãm kam ar aje me kudjwa me karõ punu mar pydjin 'ã atypdji prãm? Kati. Ja ne ba ar abê uma. \v 21 Djãm ar aje Bẽnjadjwỳr djwỳnh nhõ ngônhkrãkam pidjô kangôo akõm prãm ne ajte me karõ punu nhõ ngônhkrãkam pidjô kangôo akõm prãm? Kati. Djãm aje Bẽnjadjwỳr djwỳnh nhõ djwỳmã akrĩ prãm ne ajte me karõ punu nhõ mrymã akrĩ prãm? Kati. Kwãrĩk wãnh. \v 22 Dja gwaj ari amijo akẽxo ane nhym Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm gwaj bakam ngryk ne. Te ta gwaj bajã pydji prãmje arỳm ngryk ne. Djãm gwaj batỳxo baje akrenh got? \s1 Me katàt ar amijo ban ukaprĩ'ã kute memã karõ. \r Mat 20.28; Rô 15.1; Pir 2.4 \p \v 23 Nã gãm ar abenmã, \p —Ba apỹnh imã mỳjja kĩnh djàri kunĩo iba nhym Metĩndjwỳnh ajmã ijo kêtkumrẽx, anhỹro aba. Djãm ba ne ba ije amim anhỹr? Kati. Djãm apỹnh imã mỳjja kĩnh djàri dja ba kunĩo iban arỳm amijo mex? Kati. Gwaj bamã mỳjja kĩnh kunĩo babakam djãm kunĩkôt baje amim Jeju mar mex? Djãm kôt gwaj baje mar mexo amũ amikamẽnh? Kati. Kunĩkôt gwaj baje amũ amikamẽnh kêt. \v 24 Kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbit mar kêt. Ne aje mỳjjao abamã ar amibu'ã me ama. Me aman kam mỳjja man amim, \p —Ba ren o iba nhym ren me arỳm 'ã ipumũ ne ren arỳm Jeju mar prãm kêt. Kam, dja ba o iba kêtkumrẽx, ane. Dja ga ã me maro anen arỳm o aba kêtkumrẽx. Nàr, ga amim, \p —Dja ba o iba nhym me arỳm 'ã ipumũn arỳm kum Jeju mar prãmkumrẽx. Kam, tãm dja ba o ibakumrẽx, ane. Dja ga ã me maro anen kam arỳm o abakumrẽx. \p \v 25 Ga, me kute memã mry nhõr djàja pumũ. Kam ne me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ mry memã kungã ne mry kajgo tu o akàn kungã. Ga kam mry nhõr djàkam bôx. Aje mry'õ byrmã bôx. Tu mry byn krẽ. Kwãrĩk wãnh amim me kukjêr ne memã kum, \p —Djãm mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx nhõ mry? anhỹr kêt. \v 26 Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã kum, \q1 “Pykamẽ pykakam mỳjja kunĩdjwỳ, mỳjja kunĩ ne Metĩndjwỳnh nhõ mỳjja”, ane. \m Ja dja ga aman me kukjêr kêt. Tu abyn krẽ. Kwãrĩk wãnh amã uma kêt. \p \v 27 Nàr, ajtekam godja me'õ kute amim Jeju mar kêtja amã kràn amã, \p —Dja ga ikutã anhõ kwỳ krẽ, ane ga kum, “Ô, ane. Tu kute amã mỳjja jarẽnh kunĩ krẽ. Kwãrĩk wãnh kum, \p —Djãm me karõ nhõ? anhỹr kêt. Dja ga amim, \p —Mỳjja kunĩ ne Metĩndjwỳnh nhõ, ane. Dja ga amim anen tu krẽ. \p \v 28 Nhym be, godja amũ me'õdjwỳ nĩnh bôx ne amã, \p —Be, ja ne me mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã kubô ga krẽ, ane. Kwãrĩk wãnh kam krẽn kêt. Me'õja ne arĩk amim, \p —Dja ba me karõ nhõ mry krẽn arỳm ajmã ikuten ijaxwe, anhỹro ba. Ga ren omũnh nhiràm arek mỳjja karõ nhõ mry krẽ nhym ren arỳm akudjwa kwỳ krẽ. Ren kwỳ krẽn ren arỳm amim, “Ijaxwe”, anhỹro ba. Mrãmri ne pykamẽ kam mỳjja kunĩdjwỳ, mỳjja kunĩ ne Metĩndjwỳnh nhõ mỳjja. \v 29-30 Nhym be, djãm aje amidjwỳnhbit marmã? Kati. Me'õjadjwỳ dja ga aman omũnh nhiràm krẽn kêt. Nok ren akudjwa kwỳ krẽn ren arỳm amim, “Ijaxwe”, anhỹro ba. Ga ren amidjwỳnhbit ma nhym ren me'õ bôx ne amã kabẽn ga ren amim, \p —Je tô mỳkam ne me'õ imã kabẽn ne ikunoro dja? Arỳm ba mry ja'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Ba tu omũnh nhiràm kukrẽ, ane. Kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbit mar ne omũnh nhiràm krẽn kêt. \p \v 31 Ga dja ga katàt ar amijo aban adjukaprĩ. Aje anhõ kwỳ krẽn ne akõmkôt nàr aje anhõ mỳjja kunĩo abakôt katàt ar amijo aban adjukaprĩ. Nhym kam me arỳm apumũn amim, \p —Be ga, me kute katàt Metĩndjwỳnh mar ne kôt amijo baja pumũ. Me ukaprĩkumrẽx. Kam, mrãmri ne me Metĩndjwỳnh'ã ujarẽnhkumrẽx. Arỳm imã kĩnhkumrẽx, ane. Kam, dja me kum Metĩndjwỳnh kĩnhkumrẽx. \p \v 32 Kwãrĩk wãnh amidjwỳnhbit maro aba kêt. Dja ga amidjwỳnhbit maro aban arỳm Metĩndjwỳnh bê me'õo akẽx. Mebê idjaer nàr me bajtem nàr me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja. Kwãrĩk wãnh aje amidjwỳnhbit maro Metĩndjwỳnh bê me'õjao akẽx kêt. Nok ga ren me'õo akẽx ne ren kam aje mrãmri ne mỳjja kute me par tok nhym me rôrôk pyràk. \v 33 Ba ije me kunĩo kĩnh kadjy ije amimar ne katàt ar amijo iba. Ije mỳjjao iba kunĩkôt katàt ar amijo iba. Djãm ije amidjwỳnhbit mar? Kati. Ije me krãptĩ mex kadjy amimar. Ije Metĩndjwỳnh'ỳr meo akẽx nhym kute me utàr nhym me mex kadjy amimar. \c 11 \s1 Mjên dja prõo ba nhym kàjmã kum rax kamẽ. \r Ep 5.22; Xim k 2.9; Ped k 3.1 \p \v 1 Nã bãm Kritu'ã amijakren kôt ar amijo iba. Ar gadjwỳ dja gar ijã amijakren ikôt ar amijo aba. \p \v 2 Be, ije amrẽbê ar amã ikabẽn jarẽnh gar aje mar rã'ã ne ikabẽn kunĩkôt ar amijo aba. Kam ne ba mrãmri ar amã amex jarẽ. \p \v 3 Me kute me bikprõnh djàkam amikrã'ã prodjwỳ. Jadjwỳ ne gar abej ikukij. Gar imã, \p —Dja bar me bikprõnh djàkam ikrã'ã pro jabej. Nàr, dja bar 'ã pro kêt. Mỳj dja bar nẽ? Nã gãm ar ã imã ane. Jakam ije ar amã ikabẽn jarẽnhmã. Ga, me krãja pumũ. Me krãkam ne me umar ne kam kukwakam amũ ikrao apê nàr parkam mrã. Me krã ne amũ me kukràdjà kunĩ ngrẽk ne meo ba. Kritudjwỳ ne gwaj bakunĩo ba kute mrãmri ne me krã kute meo ba pyràk. Gwaj bamydjwỳ ne gwaj baprõo baba kute mrãmri ne me krã kute meo ba pyràk. Metĩndjwỳnhdjwỳ ne Krituo ba kute mrãmri ne me krã kute meo ba pyràk. \p \v 4 Godja me my mekôt akuprõn Metĩndjwỳnhmã kabẽn nàr kukwakam memã kabẽn jarẽ djãm kute amikrãdjê tur ne o amikrã'ã pro? Kati. Kam kute amikrã'ã prokam mex kêt. \v 5 Nhym be, godja me nire Metĩndjwỳnhmã kabẽn nàr kukwakam memã kabẽn jarẽ djãm amikrã'ã pro? Nà. Me nire kute amikrã'ã prokam mex. Ren kam amikrã'ã pro kêt nhym ren me arỳm kam pijàm ne. Ren me kam pijàm kute mrãmri ne me nire prĩne krã kênhkam ren me arỳm kam pijàm pyràk. \v 6 Dja me nire amikrã'ã pro prãm kêt nhym ren me kum krãnh kê. Mỳj kadjy ren me kum krãnh kê? Bir, pijàm kadjy. Nhym be, kati. Me nire krãnh kênhkam nàr kĩ jakàrkam mex kêt. Mex kêtkam gê me nire amikrã'ã pro. \p \v 7 Adjàkamã ne Metĩndjwỳnh amimexkôt, amipymakôt me my nhipêx nhym arỳm mexkumrẽx ne uma. Kute amikôt ipêxkam me my kute amikrã'ã pro kêt. Nhym be, djãm Metĩndjwỳnh amimexo me nire nhipêx? Kati. Kute amimexo me nire nhipêx kêt. Nãm me my mexo me nire nhipêx. Kam dja me nire amikrã'ã pro. \v 8 Djãm me'õ nireo ne Metĩndjwỳnh my nhipêx? Kati. My nhõkwao ne ni nhipêx. \v 9 Djãm me my me nirekôt ba kadjy ne my nhipêx? Kati. Mykôt ba kadjy ne ni nhipêx. \p \v 10 Kam dja me nire me my kabẽn man kôt ar amijo ba. Kamdjwỳ dja me nire arỳm amikrã'ã pro. Amikrã'ã pron arỳm memã amijo amirĩt. Mrãmri kute mjên kabẽn mar ne kôt amijo bakumrẽxja dja memã o amirĩt nhym me arỳm omũ. Dja amikrã'ã pron Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnhmãdjwỳ amijo amirĩt nhym me arỳm omũ. \p \v 11 Nhym arỳm me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh markam djãm me nire ta ar ban kum me my mar prãm kêt ne ar ba? Kati. Nàr, djãm me my ta ar ban kum me nire mar prãm kêt ne ar ba? Kati. Ar ta ne ar ar ba kêt. Arkum aben mar prã:m. \v 12 My nhõkwao ne ni nhipêx nhym me nire kurũmdjwỳ arỳm me my apôx. Nhym be, Metĩndjwỳnh rax ne mỳjja kunĩ nhipêx. \v 13 Be, godja me nire amikrã'ã pro kêt ne Metĩndjwỳnhmã kabẽn jabej djãm kam mex? Ar ga dja gar amim mex jabej kabi. \p \v 14-15 Me my kĩ jabjêkam mex kêt. Nhym be, me nire kĩ jabjêkam me kum me kĩnhkumrẽx. Me krã'ã pro kadjy ne mexkumrẽx. \v 16 Nhym dja ar ajõ aje me nire krã kajgo mỳr jabej akabẽno ijapanh prãm. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Djãm ar ikam me nire kute amikrã'ã pro kêt? Nàr djãm amũ me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja apỹnh ba djàkam me nire kute amikrã'ã pro kêt? Arkati. Me nire amikrã'ã pro. Tãm dja gar ama. Tãm ne ja. \s1 Me kute Jeju'ã djwỳ jakren kute kur. \p \v 17 Gar abikprõnh ne aje amim Jeju mar kadjy djwỳ krẽ. Be, djã ne gar akuprõn arỳm Jeju man aje mar mexo amũ aben kamẽ? Kati. Ar aje Jeju'ã djwỳ krẽn ne aje Jeju marmã akuprõn ate aben kam amex kêt ne. Djãm kam we ije ar amã mex jarẽnhmã? Kati. Kam ar amex kêtkumrẽx. \p \v 18 Ar aje amim Jeju mar ar aje aben pydjio abakam gar we arỳm apỹnh mỳj xêjakôt akrĩ ne arỳm abenã akabẽ:n ne. Ja ne me nĩnh imã arẽ ba arỳm kuma. Birãm mrãmri ne me kabẽnkumrẽx. \v 19 Mrãmri gêdja ar akam me kwỳ abenã kabẽ:n ne. Nhym be, mỳj xêja dja mrãmri Metĩndjwỳnhmã mex? Djãm me ajkwa kajgokambit memã kum, \p —Ba ne ba ije amim Jeju mar, anhỹro ba ne kute katàt kôt amijo ba kêt? Djãm kam me arỳm Metĩndjwỳnhmã mex? Kati. Me kum mex kêtkumrẽx. Nhym be, me kute tu amim Jeju markumrẽx ne katàt Jeju kôt ar amijo ba. Be, me ja ne me mrãmri Metĩndjwỳnhmã mexkumrẽx. \p \v 20 Ar abikprõnhkam djãm ar aje Bẽnjadjwỳr djwỳnh mar kadjy ne gar anhõ kwỳ krẽ? Kati. Ar aje amidjwỳnhbit mar kadjy ar anhõ kwỳ krẽ. \v 21 Nã gãm ar apỹnh aben bê anhõ djwỳ jamỳn o aprõt ne o akrĩ. Nhym me kwỳ kum prãm ne te 'ã ar apumũ. Gar akwỳ atekam anhõ kwỳ krẽn raxkam ajbã. \v 22 Djãm ar aje anhõ kwỳ krẽn ne akõm kadjy ar anhũrkwã kêtkam ne gar aben bê djwỳo aprõt? Djãm ar amã me kute amim Metĩndjwỳnh mar ne kôt ar aben pydjio baja kurên me õ mỳjja kêtja kanga nhym me arỳm pijàm ne? Mỳj dja ba kam ar amã arẽ? Djãm kam ije ar amã amex jarẽnhmã? Kati. Kam ar amex kêtkumrẽx. \p \v 23 Nhym be, gwaj babikprõnh ne baje djwỳ krẽn ne baje Jeju tyk marmã. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ta ne imã tãm'ã karõ ba kuman arỳm amrẽbê ar amã arẽ. Ne jakam ije ajte kôt ar amã tãm jarẽnhmã. Bẽnjadjwỳr djwỳnh Jeju arỳm djwỳ by. Djuda ate tẽm ne kute kurê djwỳnhmã kangao ãmri nhym akamàt tãmkam arỳm djwỳ byn \v 24 'ã Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. Ne kam arỳm kôt ba djwỳnh arkum djwỳ kokij ne 'ã aminhĩ jakre. Ne arkum, \p —Ar abyn krẽ. Inhĩ ne ja. Dja me pĩte'y'ã inhôn ibĩ. Dja gar akuprõn inhĩ'ã djwỳ jakren krẽ. Dja gar ã imaro anen imar rã'ã ne. Nãm ã Jeju arkum anen arkum kungã nhym ar arỳm kukrẽ. \v 25 Kukrẽn arỳm krẽn pa. \p Nhym kam arỳm ngônhkrãdjwỳ by. Ngônhkrãkam pidjô kangô byn arỳm arkum, \p —Pidjô kangô ja ne ikamrô prõt ne ityk'ã amijakre. Arỳm ikamrô prõt ne itykkôt gêdja Metĩndjwỳnh arỳm memã kabẽn ny jarẽnh mãmdji. Gêdja memã kum, “Dja gar tu amim ikra markumrẽx ba arỳm ajaxwe maro aknon akam ingryk kêt”, ane. Kabẽn ny ne ja. Dja gar akuprõn ikamrô'ã pidjô kangô jakren o ikõn ã imaro anen imar rã'ã ne. Nãm ã Jeju arkum ane. \v 26 Kam dja gar akuprõn 'ã djwỳ krẽn 'ã pidjô kangôo ikõn ã maro ane. Ar aje ã maro anhỹr kunĩkôt gar arỳm memã Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyko amirĩt. Dja gar memã o amirĩto akrĩ tãmtã nhym ĩ akubyn bôx. \p \v 27 Kam me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh nhõ djwỳo mỳjja kajgon kute krẽnja ne me arỳm axwe. Me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh nhõ pidjô kangôo mỳjja kajgon kute o kõmja ne me arỳm axwe. Kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyk mar kêtkam ne axwe. Axwe kute mrãmri ne me kute Jejuo bikẽnh ne kamrômã õpôkkam me axwe ja pyràk. \p \v 28 Kam dja gar amijaxwe jabej adjumaro nhỹn arỳm amima. Amiman amijaxwe kôt Metĩndjwỳnhmã amijarẽ. Ne kam arỳm Jeju'ã djwỳ krẽn 'ã pidjô kangôo ikõ. \v 29 Dja gar ajõ Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyk mar kêt ne tu djwỳ krẽ ne tu pidjô kangôo ikõ nhym kam Metĩndjwỳnh arỳm ajo ajkẽ. \p \v 30 Ga, ar akrãptĩ aje Bẽnjadjwỳr djwỳnh mar kêtkam tu ar aje krẽn ne o akõmja pumũ. Kam arỳm ar akrãptĩ arerekren akanê nhym me kwỳ arỳm ty. \v 31 Gwaj ren bakumrẽx bajaxwe jabej badjumaro nhỹn ren arỳm amijaxwe ma. Ne kam ren arỳm amijaxwe kôt Metĩndjwỳnhmã amijarẽ. Nhym kam ren Metĩndjwỳnh arỳm gwaj bajaxwe pãnh gwaj bajo bikẽnh kêt. \v 32 Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute gwaj babê bajaxwe kurê. Kute gwaj babê kurê kadjy ne gwaj bajo ajkẽ. Ne ren gwaj babê bajaxwe kurê kêt gwaj ren arỳm akuno. Nhym be, kati. Me axwe kôt me biknor tokry djàkam babiknor kêt kadjy ne gwaj babê bajaxwe kurê. \p \v 33 Kam akmere ar, dja gar Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyk mar kadjy akuprõn abenkam amako nhỹ. Kwãrĩk wãnh aben bê anhõ djwỳ 'amỳnh ne tu o aprõt kêt. Dja gar abenkam amako nhỹ. \v 34 Nhym me'õ kum prãm gê ũrkwãkam õ kwỳ krẽn mex. Õ kwỳ krẽn mexkam gê ar awỳr bôx ne ar aro'ã nhỹ. Ne kam arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyk mar katàt ne arỳm djwỳ krẽn kangôo ikõ. Mỳkam? Bir, kute pãnh meo bikẽnh kêt kadjy. Me kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh tyk mar kêt ne tu kute krẽn ne o kõmkam ne Metĩndjwỳnh kute pãnh meo bikẽnh pyma. \p Be, ije ar amã mỳjja kwỳ'ã idjujarẽnh prãm rã'ã. Ba wãm itẽm ne ar akam ibôxkambit dja ba ar amã arẽ. \c 12 \s1 Karõkôt me apỹnh Metĩndjwỳnhmã àpênh djà. \r Dju k 4.1 \p \v 1 Ar ga ne gar Metĩndjwỳnh Karõkôt adjàpênh jabej ikukij, ba arỳm kuma. Ba ar amã 'ã ajarẽ gar ama. \v 2 Amrẽbê ar aje amim Jeju mar kêtri ne me amã, \p —Dja gar mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêxmã amijarẽnho aba. Nãm me ã ar amã ane gar arỳm ari mekôt apỹnh mỳjjao metĩndjwỳnh karõ nhipêx jamakkre kêtjamã amijarẽnho aba nhym kute ar amar kêtkumrẽx. Kam ne gar Metĩndjwỳnh Karõ djàpênhja mar kêt. Ja ne gar aje mar. \v 3 Kam, ar aje Metĩndjwỳnh Karõ djàpênhja mar kadjy ba jakam ar amã arẽ. Me'õ kute Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam kabẽn'õ jarẽnhkam djãm kute memã kum, \p —Djãm Jeju mex? Kati, punure, anhỹro ba? Arkati. Metĩndjwỳnh Karõ kukwakam ne me kute Jeju'ã kabẽn mexbit jarẽnho ba. Ne kam ajte me'õ kute memã kum, \p —Mrãmri Jejubê Bẽnjadjwỳr djwỳnhkumrẽx, anhỹro ba, Metĩndjwỳnh Karõbit kukwakam kute arẽnho ba. \p \v 4 Kam, mỳj ne Metĩndjwỳnh Karõ djàpênh kute? Bir, nãm apỹnh mỳjja'ã memã karõ nhym me arỳm kôt kute mar ne arỳm kam kum àpênh ar ba. Djãm kam apỹnh karõ kute apỹnh mỳjja'ã memã karõ? Kati. Metĩndjwỳnh Karõ ta pydji. Pydji kute 'ã memã karõ. \v 5 Bẽnjadjwỳr djwỳnh kadjy gwaj apỹnh badjàpênh djàri maro baba. Djãm kam apỹnh Bẽnjadjwỳr djwỳnh? Kati. Bẽnjadjwỳr djwỳnh ta pydji. \v 6 Metĩndjwỳnh apỹnh gwaj bajo õ àpênh ne kam kum badjàpênh kadjy apỹnh gwaj bamã bano mex, bajamak mex, badjê mex jarẽ. Djãm kam apỹnh Metĩndjwỳnh? Kati. Metĩndjwỳnh ta pydji. \p \v 7 Metĩndjwỳnh Karõ kute gwaj bakôt amijo amirĩt kadjy arỳm gwaj bakunĩmã 'ã karõ. Gwaj badjàpênh djà'ã gwaj bamã karõ. Dja gwaj bakunĩ apỹnh badjàpênh djà kôt kum apên arỳm abenmã Metĩndjwỳnh raxo amirĩt ne kam bakunĩ arỳm ra:x ma. Rax man arỳm katà:t kôt ar amijo baba nhym arỳm gwaj bakam kĩnhkumrẽx. \p \v 8 Kute gwaj bakunĩmã àpênh djà'ã karõ kôt ne Karõ gwaj bakam me kwỳmã amak mex jadjà. Nhym kam arỳm kute memã kabẽn katàt jarẽnh mar mexkumrẽx. \p Metĩndjwỳnh Karõ ta ajte gwaj bakam me kwỳmã apỹnh mỳjja mar kêt jarẽ nhym me arỳm kôt kute mar ne kute gwaj bamã arẽnh mar mex. \p \v 9 Metĩndjwỳnh Karõ ta ajte gwaj bakam me kwỳmã Metĩndjwỳnh raxo amirĩt nhym me arỳm kôt tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx. \p Metĩndjwỳnh Karõ ta ajte gwaj bakam me kwỳmã me punuo mex'ã kum karõ nhym me arỳm kôt kute me punuo mex mar mex. \p \v 10 Nhym ajte gwaj bakam me kwỳmã mỳjja pumũnh kêt nhipêx'ã kum karõ nhym me arỳm kôt kute mỳjja pumũnh kêt nhipêxja mar mex. \p Nhym ajte gwaj bakam me kwỳmã kabẽn jarẽnho ba nhym kam me arỳm kôt kute Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh mar mex. Nãm ã gwaj bamã ane gwaj kam baje apỹnh mỳjja mar mex ne arỳm o kum badjàpênh ar baba. \p Nhym be, me'õ Metĩndjwỳnhmã àpênh gêdja gwaj bawỳr bôx. Nàr kon, me'õ me karõ punumã àpênh gêdja gwaj bawỳr bôx. Kute mex pyràk gêdja gwaj bawỳr bôx. Mỳj dja gwaj me'õmã bakator on? Bir, Metĩndjwỳnh Karõ ajte gwaj bakam me kwỳmã me'õ jarẽnh nhym me arỳm kôt kute kum kator mar mex. Me'õ Metĩndjwỳnhmã àpênhkumrẽx gwaj bawỳr bôx nhym me arỳm kuman gwaj bamã, \p —Metĩndjwỳnhmã àpênhkumrẽx ne wã, ane. Nàr, me'õ me karõ punumã àpênhja gwaj bawỳr bôx nhym me arỳm kuman gwaj bamã, \p —Me karõ punumã àpênh ne wã, ane. Gwaj bakwỳ Metĩndjwỳnh Karõkôt badjàpênh djà 'õdjwỳ ne ja. \p Nhym kam ajte Metĩndjwỳnh Karõ gwaj bakam me kwỳmã me kabẽn'ã karõ nhym me arỳm kôt kute me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh mar mex. \p Nhym kam ajte Metĩndjwỳnh Karõ gwaj bakwỳmã me kabẽn'ã karõ nhym kôt me kute gwaj bakabẽn djwỳnhkôt amũ gwaj bamã me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh mar mex. Metĩndjwỳnh Karõkôt gwaj bakwỳ badjàpênh djà 'õdjwỳ ne ja. \p \v 11 Metĩndjwỳnh Karõ ta ne kute gwaj bamã apỹnh badjàpênh djàri arẽnh ne ja. Gwaj banhĩ pỹnhkôt kute gwaj bamã arẽnh. Ta kute gwaj bajã amim karõn arỳm kôt gwaj bamã badjàpênh djà jarẽnh ne ja. \s1 Gwaj baje Kritumẽ banhĩo typdji pyràk. \r Rô 12.4; Ep 4.16; Kor 3.15 \p \v 12 Ga, gwaj banhĩja pumũ. Gwaj banhĩkam apỹnh badjàpênh djà krãptĩ. Gwaj baparkam bamrãnh djà. Ne banhikrao baje mỳjja kupênh djà. Ne bakrãkam banhõ mỳjja mar djà. Ne banokam baje mỳjja pumũnh djà. Ne bajamakkrekam baje mỳjja mar ne kupênh djà. Be, gwaj banhĩkam apỹnh badjàpênh djà krãptĩja pumũ. Kritudjwỳ gwaj baje amim mar nhym kute gwaj bajo õbikwakam gwaj baje kumẽ banhĩ pydji pyràk. Ne kam gwaj banhĩ pỹnhkôt apỹnh badjàpênh djà krãptĩ, badjumar djà krãptĩ. \p \v 13 Metĩndjwỳnh Karõ ne pydji. Ne kam gwaj bakunĩo ban Kritu pydji'ã gwaj bamẽ. 'à ne me ngômã gwaj bajangjênh jakre. Gwaj te babê idjaer nàr te gwaj babajtem nhym arỳm Metĩndjwỳnh Karõ Kritu pydji'ã gwaj bamẽ. Nàr, me arỳm gwaj bakam ar kwỳ pa 'amỳ nhym ar memã àpênh kajgo ar ba. Metĩndjwỳnh Karõ arỳm ar o ban Kritu pydji'ã ar kumẽ. Nàr, gwaj bakam ar kwỳ me kute ar pa 'amỳnh kêtja nhym ar arek mekôt ar ban umar mex. Kwãrĩk wãnh rã'ã. Metĩndjwỳnh Karõ pydji arỳm gwaj bakunĩo ban Kritu pydji'ã gwaj bamẽ. Metĩndjwỳnh Karõ kute ngô pyràk gwaj bakunĩ baje pydjio bakõm pyràk. \p \v 14 Ga, gwaj banhĩja pumũ. Djãm gwaj badjàpênh djà pydjibit? Kati. Gwaj banhĩkam apỹnh badjàpênh djà krãptĩ, badjumar djà krãptĩ. Kritudjwỳ gwaj baje amim mar nhym kute gwaj bajo õbikwakam kumẽ banhĩ pydji pyràk. Ba ar amã arẽ gar ama. Kritu mẽ gwaj baje banhĩ pydji pyràk. \p \v 15 Birãm Kritukam gwaj bajõ djàpênh djà kute gwaj bapar djàpênh djà pyràk ne kajgo. Ne kam kum àpênh djà kĩnh kêt. Kum me'õ djàpênh djà kĩnh, àpênh djà mexkumrẽx kute me ikra djàpênh djàja pyrãk kum kĩnh. Ne kam ren amim, \p —Tãmwã ne àpênh djà mexkumrẽx. Me kum kĩnhkumrẽx. Nhym be, me kum ba idjàpênh djà kĩnh ngrire. Mỳkam ne Metĩndjwỳnh Karõ imã idjàpênh djà ja'ã karõ? Kute Kritu ijo õbikwa kêt pyràk. Kute kadjy idjàpênh kêt pyràk, ane. Djãm kute amim anhỹrkam djãm mrãmri Kritu kute o õbikwa kêt? Kati. Mrãmri kute o õbikwakumrẽx. \p \v 16 Ne birãm atekam Kritukam gwaj bajõdjwỳ djàpênh djà kute me amak djàpênh djà pyràk. Ne kam kum àpênh djà kĩnh kêt. Kum me'õ djàpênh djà kĩnh, àpênh djà mexkumrẽx kute me no djàpênh djàja pyràk kum kĩnh. Ne kam ren amim, \p —Tãmwã ne àpênh djà mexkumrẽx. Me kum kĩnhkumrẽx. Nhym be, me kum ba idjàpênh djà kĩnh ngrire. Mỳkam ne Metĩndjwỳnh Karõ imã idjàpênh djà ja'ã karõ? Kute Kritu ijo õbikwa kêt pyràk. Kute kadjy idjàpênh kêt pyràk, ane. Djãm kute amim anhỹrkam djãm mrãmri Kritu kute o õbikwa kêt? Kati. Mrãmri, kute o õbikwakumrẽx. \v 17 Ne ren gwaj banobit ne ren gwaj bajamakmẽ bajamakkre kêt mỳjo ne gwaj ren badjumar? Ne ren gwaj bajamakbit ne ren banhijãkre kre kêt mỳjo ne gwaj ren badjubãr? \p \v 18 Nhym be, kati. Metĩndjwỳnh ta gwaj bakadjy apỹnh gwaj bakukràdjà, gwaj badjàpênh djà nhipêx. Ta ne kute amim gwaj badjàpênh djà'ã karõ kôt arỳm apỹnh gwaj badjàpênh djà nhipêx. Kritudjwỳ. Gwaj baje amim mar nhym kute gwaj bajo õbikwakam ne gwaj apỹnh kôt badjàpênh djàrio baba. \p \v 19 Nhym be, Metĩndjwỳnh ren gwaj banhijãkrebit nhipêx gwaj ren badjàkur kêt, badjàpênh kêt, bamrãnh kêt. Ren gwaj bakukràdjà'õ pydjibit nhipêx mỳj ne gwaj ren nẽ? Ne ren gwaj banhijãkrebit nhipêx ne ren gwaj bajajkwa nhipêx kêt gwaj ren badjàkur kêt. Ne ren gwaj banhikra nhipêx kêt gwaj ren badjàpênh kêt. Ne ren gwaj bapar nhipêx kêt gwaj ren bamrãnh kêt. Mỳj ne gwaj ren kam nẽ? Gwaj ren kam ajmã nẽ. \p \v 20 Nhym be, kati. Gwaj bakukràdjà kunĩ. Gwaj badjàpênh djà krãptĩ. Nhym be, gwaj banhĩ pỹnhbit. Kritudjwỳ gwaj baje amim mar nhym kute gwaj bajo õbikwakam kute kumẽ gwaj baje banhĩ pydji pyràk. Nhym be, apỹnh gwaj badjàpênh djà krãptĩ. Kam kwãrĩk wãnh ar amã adjàpênh djà kurê kêt. \s1 Me kute abeno õbikwan kum aben jabê'ã memã karõ. \r Rô 12.10; Pir 2.3; Ped k 2.17 \p \v 21 Ba ar amã mỳjja jarẽ gar ama. Djãm gwaj bamã bano kĩnh ne ate bamã banhikra kurê? Kati. Gwaj bamã bano kĩnh ne bamã banhikra kĩnh ne bamã bakukràdjà kunĩ kĩnh. Metĩndjwỳnh Karõ ne kute gwaj bamã apỹnh badjàpênh djà'ã karõ gwaj o baba ne kam bamã badjàpênh djàdjwỳ kunĩ kĩnhmã. Djãm gwaj baje me kabẽn mar kêtja jarẽnh djãm jabit ne gwaj bamã kĩnhmã? Djãm me punuo mex ne gwaj bamã kĩnh kêtmã? Kati. Dja gwaj bamã badjàpênh djà kunĩ kĩnho aben pyràk. \p \v 22 Gwaj bakukràdjàdjwỳ kwỳ rerekre. Gwaj bakĩ, gwaj bajamak, gwaj bajai, gwaj bakukràdjà kwỳ rerekre. Te kwỳ rerekre gwaj bamã kĩ:nhkumrẽx ne. Ne ren kêt gwaj ren ajmã nẽ? \v 23 Nhym gwaj bakukràdjà kwỳ me kum kĩnh kêt jabej gwaj amim o mex. Gwaj o mex ne kàjmã kamẽ nhym me arỳm kum kĩnh. \v 24 Gwaj bakukràdjà me kum kĩnhja gwaj o mex kêt ne kàjmã kamẽnh kêt. \p Metĩndjwỳnhdjwỳ ne Kritu nhõ àpênh aro aben pyràk ne kum ar kunĩ kĩnho aben pyràk. Nãm mã me kum õ àpênh kĩnh kêtjao mex ne kàjmã kum mex kamẽ. Nhym kam me arỳm kum õ àpênh kunĩ kĩnho aben pyràk. \v 25 Mỳkam ne õ àpênho aben pyràk? Bir, ne ren meo aben pyràk kêt nhym ren me amirax mỳr jabej abenmã kabẽn ne. Nhym be, kati. Me kute abenmã anhỹr kêt kadjy ne arỳm õ àpênho aben pyràk nhym kam me arỳm abeno djuw mex'ã kabẽn. \p \v 26 Nhym kam godja gwaj bajõ tokry jabej gwaj bakunĩ arỳm ô'ã batokry. Nàr godja me kàjmã kum rax kamẽ nhym arỳm kĩnh. Kĩnhkam gwaj arỳm ô'ã bakĩnh ne. \v 27 Ar aje tu amim Kritu markam nhym kute ar ajo õbikwakam ar aje mrãmri ne kumẽ anhĩ kute pydji pyràk. Nhym arỳm ar ajo õ àpênh. \p \v 28 Me baje amim Jeju mar kunĩ ne kôt ar aben pydjio babaja ne Metĩndjwỳnh kute aben nhitepã me bajã àpênh rẽnh. Nãm me bakwỳ'ã memã wa djwỳnh mẽ. Jeju ne amrẽbê ar ijano bar 'ã idjujarẽnh ar iba. Ar ikumrẽx. Nhym me bakwỳ'ã ajte kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh mẽ nhym me ar ijatãri. Nhym me bakwỳ'ã memã kukràdjà'ã ujarẽnh djwỳnh mẽ nhym me me atãri. Nhym kam ajte me bakwỳ'ã mỳjja pumũnh kêt nhipêx djwỳnh mẽ. Ne kam ajte me bakwỳmã me punuo mex'ã karõ gu me baje mar. Nhym kam ajte me bakwỳmã me àpênhkôt o kangõnh'ã karõ gu me baje mar. Nhym kam me kwỳmã meo ba djwỳnh'ã kum karõ nhym me kute mar. Nhym kam me bakwỳmã me kabẽn'ã karõ gu me kôt baje me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh mar. \p \v 29 Djãm kam me bakunĩbê Jeju kute ar anorja? Kati. Me bakwỳbit. Djãm kam me bakunĩbê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh? Kati. Me bakwỳbit. Djãm me bakunĩbê memã kukràdjà'ã ujarẽnh djwỳnh? Kati. Me bakwỳbit. Djãm me bakunĩ baje mỳjja pumũnh kêt nhipêx mar, baje me punuo mex mar? Kati. Me bakwỳbit. \v 30 Djãm me bakunĩ baje me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh mar? Kati. Me bakwỳbit. Djãm me bakunĩ baje me kabẽn djwỳnhkôt amũ memã me kabẽn mar kêtja jarẽnh mar? Kati. Me bakwỳbit. \v 31 Kam ar adjàpênh djàja'õ mexo kute kunĩ jakrenh dja gar amã kĩnh. Mex ja dja gar abej tỳx. \p Ne kam mỳj dja gar nẽn kam apê? Bir, dja gar amã me abên kam apê. Gwaj bamã me abê kêtkam badjàpênh kajgo. Gwaj bamã me abêkambit mrãmri badjàpênh mexkumrẽx. \c 13 \s1 Me kum me abê'ã ujarẽnh. \p \v 1 Gwaj bamã me abêkambit ne mrãmri gwaj badjàpênh mexkumrẽx. Ne ren gwaj bakam me'õ ren pykakam apỹnh me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽ nàr ren kàjkwakam Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh kabẽn mar kêtja jarẽ. Ne ren kum me abê kêt. Djãm kam mex? Kati. Kum me abê kêtkam kabẽn kajgokumrẽx. Kum me abê kêtkam kabẽn jarẽnh kajgo kute mrãmri ne me ngônh krõkrõkti titikkam kanga kajgo pyràk. \p \v 2 Nhym ren gwaj bakam me'õ kute Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh mar. Ne ren kute mỳjja bipdjur tũm kunĩo amirĩt mar. Ne ren me kute mỳjja marja kunĩ ren mar. Ne kam ren kum me abê kêt. Djãm me'õja rax? Kati. Kum me abê kêtkam ne kajgo me:xi. \p Nhym ren gwaj bakam me'õ ren mrãmri kute Metĩndjwỳnh rax markumrẽx. Ne ren mỳjja nhipêx kadjy amim kamnhĩx mexkumrẽx. Ne ren kum, \p —Djũnwã, dja ga imã krãnhwã kaba, ane. Nhym ren arỳm kum kadjàrkumrẽx. Nhym kam ren me'õja kum me abê kêt. Djãm me'õja rax? Kati. Kum me abê kêtkam ne kajgokumrẽx. \p \v 3 Nhym ren gwaj bakam me'õ ren õ mỳjja kunĩ me bikẽnhmã kungrà. Ne ren kum me abê kêt, mã ne kute? Kati, Kute memã mỳjja nhõrja kajgo mexi, kum me abê kêtkam. \p Nhym ren kam me'õ kute me'õ pytàr kadjy memã kum, \p —Kwãrĩk wãnh kuwyo tãmwã bĩn kêt. Ba dja ga pãnh kuwyo ibĩ, ane. Nhym ren me arỳm kabẽnkôt pãnh kubĩ. Kubĩ nhym tykjao ren arỳm me'õ pytà. Nhym be, ren tykja anhỹr djwỳnhràm kum me abê kêt, mã ne kute? Kati, tykja kajgo mexi, kum me abê kêtkam. \q1 \v 4 Gwaj bamã me abêkam dja gwaj memã bano kator kêt ne amijamãr 'iry. \q1 Ne bamã me kaprĩ. \q1 Ne me õ mỳjja'ã bangryk kêt. \q1 Ne bamã me abêkam babẽn kati kêt. \q1 Ne amijo badjàmra kêt. \q1 \v 5 Ne memã baprĩre ne memã bakabẽn jarẽ. \q1 Ne bamã me abêkam amidjwỳnhbit mar kêt. \q1 Ne amijã bangryk nê. \q1 Nhym me'õ gwaj bajo ajkẽ gwaj amipãnh kadjy mar kêtkumrẽx. \q1 \v 6 Ne bamã me abêkam me axwekam bakĩnh kêtkumrẽx. \q1 Ne me kute katàt amijo bakam bakĩnhkumrẽx. \q1 \v 7 Ne memã me arẽnh prãm kêt. \q1 Ne bamã me abêkam tu amim me markumrẽx ne amim, “Mrãmri kabẽnkumrẽx”, anen amiwỳr mỳjja kamnhĩxkumrẽx. \q1 Ne mekôt badjãm tỳxkumrẽx ne 'ã badjukanga kêt. \p \v 8 Ne bamã me abêkam arỳm Metĩndjwỳnh kadjy badjàpênhkumrẽx ne bakajgo kêtkumrẽx. Nhym be, Metĩndjwỳnh Karõ kute apỹnh memã àpênh djà jarẽnhja dja ĩ kêt. Dja kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh ĩ memã arẽnh kêt. Nhym me ĩ me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh kêt. Nhym me kute apỹnh mỳjja mar djwỳnh ĩ mar kêt. Nhym be, djãm me kum me abên kam kum me abê kêtmã? Arkati. Dja me kum me abê rã'ã. Ne kam kajgo kêt rã'ã ne. \v 9 Jakam gwaj mỳjja kwỳbit man Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn kwỳbit jarẽ. Gwaj baje kabẽn kunĩ mar kêt. \v 10 Nhym be, dja ĩ mỳjja kunĩ kute amirĩt djà nhõ akati bôx gwaj arỳm prĩne mỳjja kunĩ ma nhym me:xkumrẽx. Nhym mỳjja kàjbê mexja arỳm kêt ne. \p \v 11 Amrẽbê iprĩri ikabẽn kute me prĩre kabẽn pyràk. Iprĩri ije mỳjja mar kute me prĩre kute mỳjja mar pyràk. Ne ije amim mỳjja'ã karõ kute me prĩre amim mỳjja'ã karõ pyràk. Ba kam arỳm ijabatành ne arỳm iprĩre prãm kêt. Ba arỳm iprĩre kam amijo ibaja kanga. \p \v 12 Jakam gwaj baje Metĩndjwỳnh nhõ mỳjja pumũnh mex kêt kute mrãmri ne ixe punukam me kute mỳjja pumũnh mex kêt pyràk. Dja gwaj ã omũnho ane:n kam ĩ arỳm kuka kônh omũnh mexkumrẽx. Jakam gwaj baje mỳjja kwỳbit mar. Dja gwaj ã maro ane:n kam ĩ arỳm prĩne mar mexkumrẽx. Dja gwaj maro kute mrãmri ne ta kute prĩne gwaj bamar pyràk. \p \v 13 Jakam gwaj tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽx rã'ã. Ne amiwỳr kamnhĩxkumrẽx rã'ã. Ne bamã me abê rã'ã. Ne kam gwaj baje tu amim markumrẽxja ne kàjbê mex. Gwaj amiwỳr kamnhĩxjadjwỳ ne kàjbê mex. Nhym be, gwaj bamã me abêja ne mexo kute kunĩ jakrenh. \c 14 \s1 Aben kabẽn djwỳnhkôt me kute abenmã arẽnh'ã memã karõ. \p \v 1 Dja gar mã amã me abê. Ne kam ajte ar amã apỹnh adjàpênh djàdjwỳ kĩnhkumrẽx. Metĩndjwỳnh Karõ kute 'ã ar amã karõja dja gar amã kĩnh. Ne kam ar adjàpênh djà'ã abê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhja dja gar amã kĩnhkumrẽx. Abê kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhkam aje me aben djwỳnh kabẽnkôt memã arẽnh. Tãm dja ga amã kĩnhkumrẽx. \p \v 2 Nhym be, me'õ kute me bajtem kabẽn mar kêt jarẽnhkam djãm gwaj bajõmã ne arẽ? Kati. Gwaj bajõ baje mar kêt. Metĩndjwỳnhmã ne arẽ. Me'õ ta ne mỳjja mar kêt jarẽ. \v 3 Nhym be, me'õ kute gwaj bakabẽnkôt Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh ja ne mex. Gwaj baje markam ne mex. Nãm gwaj bamã arẽ gwaj kam bajamak mexo amũ amikamẽnho tẽn arỳm Metĩndjwỳnh mar rax ne. Nãm gwaj bamã 'ã karõn gwaj bajo kĩnh. \v 4 Nhym be, me'õ kute me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh ne amidjwỳnhmãbit arẽn kam ajbit arỳm amak mexo amũ amikamẽ. Me'õdjwỳ kute mar kêt. Nhym be, me'õ kute me aben djwỳnh kabẽnkôt Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnhja. Ja ne me kute amim Jeju marja kunĩmã arẽ nhym me arỳm kuma. Ne kam arỳm amak mexo amũ amikamẽn arỳm Metĩndjwỳnh mar rax ne. \p \v 5 Ar akunĩ ren me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽ ba ren kam ikĩnh ngrire. Nhym be, ren ar akunĩ me bakabẽnkôt Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽ ba ren kam ikĩnhkumrẽx ne. Mỳkam? Bir, ar aje kukwakam kabẽn jarẽnhkam ne gar amexkumrẽx. Nhym me'õ kute me bajtem kabẽn mar kêt jarẽnhja kàjbê mex. Nàr, godja me'õ ar amã me kabẽn mar kêtja jarẽnh jabej. Nhym me'õdjwỳ me bakabẽnkam amũ ar amã me'õ kabẽn jarẽ gar arỳm kabẽn mar jabej. Kambit dja mexkumrẽx. Ar aje kabẽn markam mexkumrẽx. Ne kam arỳm ajamak mexo amũ amikamẽn arỳm mar rax ne. Ar aje amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio baja kunĩ arỳm mar rax ne. \p \v 6 Akmere, àpnhĩre ar, ba ren ar awỳr bôx ne ren ar amã me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽ djã ne ga ren ar amim aman akĩnh? Kati. Dja ba ar awỳr bôx ne me bakabẽnkôt ar amã arẽ gar arỳm amim aman arỳm akĩnh ne. Metĩndjwỳnh kute imã mỳjja ny jarẽnh dja ba me bakabẽn kôt ar amã arẽ gar arỳm amim aman arỳm akĩnh. Nàr ije mỳjja'õ bipdjur tũm mar dja ba me bakabẽnkôt ar amã arẽ gar arỳm amim aman arỳm akĩnh ne. Nàr, dja ba me bakabẽnkôt Metĩndjwỳnh kukwakam ar amã kabẽn jarẽ gar arỳm amim aman arỳm akĩnh ne. Nàr, dja ba me bakabẽnkôt ar amã Metĩndjwỳnh kukràdjà jarẽ gar kam arỳm amim aman arỳm akĩnh ne. \p \v 7 Nhym be, aje memã me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnhkam aje mrãmri ne me kute me õ'i kakôr punu pyràk. Nhym kam me abenmã kum, \p —Je tô mỳj ne kute kakôr punuja? ane. Ar aje me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnhkam aje mrãmri ne me kute pĩjãbàrekam ngrer punu pyràk. Nhym kam me abenmã kum, \p —Je tô mỳj ngrer punu ja? ane. \v 8 Me krãkamngônh apỹnh prõt djàri õ me ngrer. Õ'ikam me ngrer. Ne ren me me ngrer kupa'ã õ'i kakô djã ne ren krãkamngônh me ngrer man kurê djwỳnhmẽ aben kutã prõt kadjy akuprõ? Kati. \p \v 9 Kam ar gadjwỳ ga ren ar memã akabẽn djwỳnh jarẽnh kêt djã ne me ren akabẽn ma? Kati. Ne ga ren ar aje kôkmã akabẽn nhym kute akabẽn mar kêt pyràk. \v 10 Apỹnh me ba djàkam apỹnh me kabẽn krãptĩ. Ne kam me kute aben djwỳnh kabẽnkôt kute aben kabẽn kunĩ mar. \v 11 Gwaj ren me kabẽn mar kêtjakam abenmã bakabẽn ne ren abeno me bajtem. \p \v 12 Ar gadjwỳ ne gar ã aje aben kabẽn mar kêtkam ã abeno me bajtemo ane. Kam, me bakabẽnkôt dja gar memã akabẽn jarẽ. Metĩndjwỳnh Karõ kute ar amã apỹnh ar adjàpênh djà jarẽnh dja gar me bakabẽnkôt memã akabẽn jarẽn kôt apê nhym me arỳm ar akabẽn markumrẽx. Ne kam arỳm amak mexo amũ amikamẽn arỳm mar rax ne. Me kute amim Jeju mar ne ar aben pydjio baja kunĩ arỳm mar rax ne. Ar adjàpênh djà ja'õ dja gar amã kĩnhkumrẽx. \p \v 13 Kam, ar ajõ aje me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh markam dja ga Metĩndjwỳnhmã amijo a'uw ne kum, \p —Me ikabẽnkam dja ga ajte imã arẽ, ane. Dja ga ã kum ane gê me bakabẽnkam ajte amã arẽ. Ga kam arỳm amũ me bakabẽnkam memã arẽ nhym me arỳm ama. Tãm ne ja. \v 14 Metĩndjwỳnhmã gwaj bakabẽnkamdjwỳ. Godja gwaj kum me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽn arỳm baje mỳj kabẽn jarẽnhja mar kêt. Gwaj bajajkwakambit ne gwaj arẽ ne kam bajamakjao baje mar kêt ne. \p \v 15 Mỳj godja gwaj kam nẽ? Bir, dja gwaj me bajtem kabẽn mar kêtjao kum bakabẽn jarẽn mã bakabẽn djwỳnhkôt kum bakabẽn jarẽn arỳm amikabẽn ma. Dja gwaj mã me kabẽn mar kêtjao kum ngren mã bakabẽn djwỳnhkôt kum ngren arỳm amikabẽn ma. \v 16 Godja gar me bajtem kabẽn mar kêtkôtbit kum mex jarẽ mỳj godja ar abu'ã me ja kute akôt kum, “Mrãmri”, anhỹr on? Me kute akabẽn mar kêtja mỳj godja me akôt nẽ? Me kute akabẽn mar kêtkumrẽx. \v 17 Mrãmri ga me bajtem kabẽnkôt kum mex jarẽ. Nhym be, abu'ã me ja dja me amim amar kêt ne amak mexo amũ amikamẽnh kêt. \p \v 18 Ba ne ba ije apỹnh me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh kumex. Ije me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnho ar akunĩ jakrenh mex ne. Kam ne ba Metĩndjwỳnhmã amikĩnh jarẽ. \v 19 Ne kam me kute amim Jeju mar kute aben pydjikam djãm mekam ije me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh prãm? Kati. Nhym be, me kabẽn djwỳnh ije arẽnh prãmkumrẽx. Ije memã Metĩndjwỳnh kukràdjà jarẽnh nhym me kute mar kadjy ije me kabẽn djwỳnh jarẽnh prãmkumrẽx. Ne ba ren me bakabẽn djwỳnhkôt ikabẽn ngrêrebê 5bit jarẽn ren imã ikabẽnja kĩnhkumrẽx. Nhym be, ne ba ren me bajtem kabẽn mar kêtja kabẽn krãptĩ: kubê 10.000 jarẽn ren kam imã ikabẽn ja kĩnh ngri:re ne. \p \v 20 Akmere, àpnhĩre ar, kwãrĩk wãnh ar aprĩre kêt ne arĩk amim akabẽn kajgo jarẽnh kêt. Dja gar ajabatành ne amim akabẽnkumrẽx jarẽ. Dja gar me prĩre ma. Prĩ:rekam me axwe kêt dja gar aman me kudjwa ajaxwe kêt ne katàt ar amijo aba. \v 21 Be, amrẽbê: ne Bẽnjadjwỳr djwỳnh me bakukãmãre Môjdjêmã 'ã karõ nhym kukwakam memã 'ã karõ. Nãm te memã 'ã karõ nhym me kute mar kêt ne amakkre kêt rã'ã ne. Nhym kam arỳm memã kabẽn ne memã kum, \q1 “Me kabẽn mar kêtkôt, me bajtem kabẽnkôt dja ba jakam memã ikabẽn jarẽ. \q1 Dja ba te memã arẽ nhym me amim ikabẽn mar kêt rã'ã ne.” \m Nãm me amakkre kêtkam Bẽnjadjwỳr djwỳnh ã me bakukãmãre'ã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 22 Kam, ba ar amã arẽ. Mỳj xê kadjy ne me kute me bajtem kabẽn mar kêt jarẽnh? Djãm me kute tu amim Metĩndjwỳnh markumrẽxja kadjy ne me kute arẽnh? Kati. Me kute amim Jeju mar kêtja kadjy ne me kute arẽnh. Nhym be, mỳj xê kadjy ne me kute Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh, kute me bakabẽn djwỳnhkôt kabẽn jarẽnh? Djãm me kute amim Jeju mar kêtja kadjy ne me kute kabẽn jarẽnh? Kati. Me kute amim Jeju marja kadjy ne me kute kabẽn jarẽnh. \v 23 Kam, godja gar akunĩ aben pydjin akunĩ arỳm me bajtem kabẽn mar kêtjakam akabẽn jarẽnh jabej. Nhym me kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar prãmja ar akôt wadjà. Nàr me kute amim Jeju mar kêtja ar akôt wadjàn ar akabẽn ma. Gar me bajtem kabẽn mar kêt jarẽnho akumexkam mỳj dja me ar ajã abenmã arẽ? Bir, dja me abenmã abibãnh jarẽ. \p \v 24 Nhym be, dja gar akunĩ abikprõnh djàkam akabẽn djwỳnhkôt Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Aben totokmã arẽ. Nhym kam me'õ kute amim Jeju mar kêtja ar akôt wadjà. Nàr me'õ kute Metĩndjwỳnh kabẽn mar prãmja ar akôt wadjà. Ne kam arỳm amijã akabẽn ma:ro nhỹ. Maro nhỹn arỳm amiman arỳm amim, \p —Mrãmri ne ba mekôt ajmã ikuten ijaxwe, anhỹro nhỹ. Amimaro nhỹ:n arỳm amim kator mex ne. \v 25 Dja gar akunĩ akabẽn djwỳnhkôt ã arẽnho ane nhym arỳm prĩne amima. Kute apỹnh mỳjja punu nhipêx ne kute amikam o bipdjur djàri amikam kuma. Ne kam Metĩndjwỳnh pymaje arỳm tu mỳrbê tỹm ne kum rax jarẽ. Ne kam arỳm ar ajã me kunĩmã kum, \p —Be, mrãmri Metĩndjwỳnh mekmẽ amijo kajkepkumrẽx, ane. \s1 Me kabẽn'ã atom ne kute arẽnh nêje me akre. \r Kar 2.42; Idja 10.25 \p \v 26 Akmere ar, ba apỹnh ar adjàpênh djà'ã ar amã karõ gar ama. Me kute amim Jeju mar rax kadjy dja gar memã akabẽn jarẽ. Me kute amim mar mexo amũ amikamẽnhmã dja gar memã arẽ. Kwãrĩk wãnh ar akabẽn kajgo jarẽnh kêt. Arỳm ar abikprõnhkam ar aje memã apỹnh anhõ me ngrer jarẽnhmã nàr memã kukràdjà'õ jarẽnhmã me kute amim Jeju mar rax kadjy dja gar memã arẽ. Nàr ar aje me bajtem kabẽn mar kêtkam akabẽn jarẽnhmã nàr Metĩndjwỳnh kute ar amã mỳjja 'õo amirĩtja ar aje memã arẽnhmã me kute amim Jeju mar rax kadjy dja gar memã arẽ. Nàr, ar aje me bajtem kabẽn mar kêtja akabẽn djwỳnhkôt memã arẽnhmã me kute amim Jeju mar rax kadjy dja gar memã arẽ. Kwãrĩk wãnh ar akabẽn kajgo jarẽnh kêt. \p \v 27 Nhym kam ar akam me'õ ar me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽnh jabej. Djãm ar krãptĩ kute arẽnhmã? Kati. Gê ar amãnhkrut nàr ar amãnhkrut ne ikjêkêt arẽ. Ar jabit. Djãm me kute kabẽn jarẽnh'ã atom\f + \fr 14:27 \ft 'ã krãptĩ\f* ne aben mar kêtmã? Kati. Kwãrĩk wãnh. Gê ar aben nhitepã pỹnh ne memã arẽnho tẽ. Nhym kam gêdja me'õ me bakabẽn kôt amũ memã arẽnhkumrẽx. \v 28 Nàr kon, dja me me bajtem kabẽn mar kêtja jarẽ nhym me'õ kute me bakabẽnkôt amũ ar amã arẽnh mar kêt. Kute mar kêtkam kwãrĩk wãnh me me bajtem kabẽn jarẽnh kêt. Me'õ kute me ijuk'ã ar amã arẽnh mar kêtkam gê me ja anhikrê. Ar aje aben pydjikam anhikrê. Gê me bixamarkam amimãbit me kabẽn mar kêt jarẽn Metĩndjwỳnhmã bit arẽ. \p \v 29 Nhym kam me'õ ar kute Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhmã. Djãm tu ar krãptĩ kute arẽnhmã? Kati. Gê ar amãnhkrut nàr kon ar amãnhkrut ne ikjêkêt ne arẽ. Aben nhitepã pỹnh ne arẽnho tẽ gê kam ar bu'ã me ja ar maro krĩ. Mrãmri Metĩndjwỳnh kabẽn kôt ar kabẽn katàtkumrẽx jabej ar maro krĩ. \p \v 30 Gê ar aben nhitepã memã kabẽn jarẽnho tẽ. Nhym kam wãnh me'õdjwỳ nhỹ nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum mỳjja 'õo amirĩt nhym kuma. Gê kumrẽx kabẽn jarẽnho ãmja kum anhikrê. Nhym kam me'õ ỹrja kàjmã djan pãnh memã kabẽn jarẽ. \v 31 Gêdja gar akunĩ aben nhitepã apỹnh ne Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnho tẽ gê me kunĩ arỳm amim ar akabẽn ma. Ar akabẽn man arỳm amim Jeju mar mexo amũ amikamẽn arỳm kôt kĩnh. \p \v 32 Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnh ne me kute amimexkumrẽx. Dja gar aminên ar apỹnh ne aben nhitepã memã akabẽn jarẽ. \v 33 Djãm ar aje akabẽn'ã atom ne aje aben kabẽn mar kêtmã? Djãm Metĩndjwỳnh kute ar amã ar akangaja jadjàrmã? Kati. Nãm kute memã me umar mexbit jadjàrmã. Nãm ã apỹnh me kute amim Jeju mar ne kôt ar aben pydjio ba djàri umar mexo ane. \p \v 34 Nhym kam me niredjwỳ. Mỳj dja ga me abikprõnh djàkam nẽ? Djãm me nire kute memã arẽnhmã? Kati. Dja me anhikrên me my kabẽn ma. Djãm apỹnh me kute amim Jeju mar ne ar aben pydjio ba djàri me nire kute kam memã kabẽn 'õ jarẽnh? Kati. Kunĩkôt me anhikrê. Ar akam me niredjwỳ, gê me me kudjwa anhikrên me my kabẽn ma. Me bakukãmãre kute Metĩndjwỳnh kukràdjà'ã pi'ôk no'ôkkôt ne me nire kute me abikprõnh djàkam me my kabẽn mar ne kute kôt amijo bamã. \v 35 Ne me kute mỳjja'õ marmã, djãm me aben pydji djàkam kute me kukjêrmã? Kati. Gê me akrànmã aminhũrkwãkam mjên kukja. Me kute amim Jeju mar aben pydjikam me nire kute kabẽn'õ jarẽnhkam ne mex kêt ne. \p \v 36 Djãm ar ajõ aje akabẽno ijapanhmã? Djãm ar akumrẽx ne gar aje Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhmo krax djwỳnh? Djãm ar gajbit ne Metĩndjwỳnh kabẽn ar awỳr bôx? Kati. \v 37 Godja me'õ we, \p —Ibê Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh, ane. Nàr, \p —Ije Metĩndjwỳnh Karõ mar, ane. Gê tãmwã ikumrẽx iman ijã ar amã, \p —Paur kabẽnkumrẽx. Kute gwaj bamã kabẽn'ã pi'ôk no'ôk ja ne mrãmri Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute kum arẽnhkumrẽx, ane. Dja ã ar amã ane gwaj kam arỳm me'õja markumrẽx. \v 38 Nàr, dja me'õ amakkre kêt prãm kwãrĩk wãnh me'õ kabẽnja mar kêt. \p \v 39 Kam, akmere ar, ar akabẽn djwỳnhkôt aje Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnhja amã kĩnh. Nhym be, dja ar akam me'õ kute me bajtem kabẽn mar kêtjakam kabẽn'õ jarẽnh prãm jabej. Kwãrĩk wãnh kubê adjàptàr kêt. \v 40 Ne kam ar akabẽn jarẽnh'ã atom kêt gê mex. Nhym be, apỹnh dja gar aben nhitepã akabẽno aku'ê. Ije Metĩndjwỳnh Karõkôt ar adjàpênh'ã idjujarẽnho ino rer ne ja. Tãm ne ja. \c 15 \s1 Jeju tyk ne akubyn tĩn'ã ujarẽnh. \r Kar 2.23, 10.39, 13.29 \p \v 1 Jakam ba ajte ar amã Kritu'ã ujarẽnh ny jarẽ. Ije amrẽbê ar amã 'ã ujarẽnh ny jarẽnh gar arỳm tu amim markumrẽx ne 'ã adjukanga kêt. Ba ajte ar amã tãm jarẽ. \v 2 Ar aje amim 'ã ujarẽnh nyja markôt Metĩndjwỳnh arỳm ar apytà. Tãm dja ba ajte kàj bê ar amã arẽ. Ar aje kam tu amim mar tỳx rã'ã jabej arỳm ar apytà. Nàr ar aje mar kajgo jabej. \p \v 3 Metĩndjwỳnh ne kute imã kabẽn mex jarẽnhja ba arỳm ar amã arẽ. Kritu ne arỳm gwaj bajaxwe pãnh ty. Amrẽbê: Metĩndjwỳnh kute me bakukãmãremã 'ã ujarẽnh nhym me kute 'ã pi'ôk no'ôk kôt Kritu arỳm gwaj bajaxwe pãnh ty. \v 4 Ty nhym me arỳm adjà. Nhym me kute ajte 'ã pi'ôk no'ôk kôt 'ã akatin akatin akati nhym arỳm akubyn tĩn ne. \v 5 Nãm akubyn tĩn nhym kam Pedru arỳm omũ. Pedru nhidji 'õdjwỳbê ne Xepa. Nhym kam Jeju kute ar anorbê 12djwỳ arỳm omũ. \p \v 6 Nhym kam ajte arngro pydjikam gwaj baje meo bakamy krãptĩ kubê 500 ne kam ajmã ijukri 'ã akre kuteja adjwỳnhdjwỳ arỳm omũ. Me kute omũnhja krãptĩ ne akati jakam tĩn ne ar ba rã'ã ne. Nhym me kwỳbit arỳm ty. \v 7 Nãm me omũ nhym kam ajte Xijagu omũ. Nhym kam Jeju kute ar anorja kunĩ omũ. \v 8 Kam ne ba ba me tekren arỳm omũ. Ije mrãmri ne me prĩre nhõ akati nhõkre djà kôt me aêrbê bixadjwỳr pyràk. Imã Jeju kurê:o iba. Nhym kam memã amijo amirĩto ba nhym me omũnho ba. Omũnho ba ba kam badjwỳ arỳm omũ. Nãm ijaêrbê imã amijo amirĩt ba me totokbê arỳm omũ. \p \v 9 Jeju kute ar anorja djwỳ ar rũnho kute ijakrenh mex. Bajbit mekam ikajgo pyràk. Mrãmri ne me ren kute ijã memã kum, “Jeju ne Paur jano”, anhỹr kêt. Ije me kute amim Jeju marjao ibikẽnho ibakam ne me ren ijã anhỹr ar ba kêt. \p \v 10 Nhym be, kati. Metĩndjwỳnh tu kum ikaprĩ kôt\f + \fr 15:10 \ft Djãm ba ne ba ijaxwe kêt nhym pãnh kum ikaprĩ Kati. Ba ne ba te ijaxwe kêtmã. Nhym be, ta ne tu kum ikaprĩ.\f* Jeju arỳm ijano ba arỳm 'ã idjujarẽnh ar iba. Djãm kum ikaprĩ kajgo? Kati. Ba ne ba kum idjàpênho ar kunĩ jakrenh mex. Djãm ba ne ba apê? Kati. Metĩndjwỳnh ta ne tu kum ikaprĩn ikadjwỳnhbê djan ijo ba. Ijo ban ikam apê ba arỳm kum apê. \v 11 Nhym ar wãdjwỳ kàj bê memã 'ã ujarẽnh ar ba. Badjwỳ ba kàj bê memã 'ã idjujarẽnh ar iba. Bar aktã Kritu'ã memã ajarẽ gar kam arỳm tu amim markumrẽx. \s1 Medjwỳ tyk ne akubyn tĩn. \r Ruk 20.37 \p \v 12 Me arỳm kàj bê Kritu akubyn tĩn'ã ar amã ajarẽ gar arỳm aje mar. Mỳkam ne ga ate ar akwỳ ajte memã kum, \p —Kati. Me tyk akubyn tĩn prãm kêtkumrẽx, anhỹro aba? \v 13 Ne ren mrãmri me tyk akubyn tĩn kêt nhym Kritudjwỳ ren akubyn tĩn kêt ne. \v 14 Ne ren mrãmri akubyn tĩn kêt ba ren ar kàj bê 'ã ar amã idjujarẽnh ar iba kajgo. Ga ren ar gadjwỳ ren amim maro aba nhym ren arỳm kajgo:kumrẽx. \v 15-16 Ne ren mrãmri me tyk akubyn tĩn kêt nhym Kritudjwỳ ren akubyn tĩn kêt ne. Ba ren ar kam me kunĩmã Metĩndjwỳnh jarẽnh'ã ijêxnhĩo iban memã, \p —Metĩndjwỳnh arỳm akubyn Krituo tĩn, anhỹro iba. \v 17 Ne ren mrãmri Kritu akubyn tĩn kêt ga ren ar amim maro aba nhym ren arỳm kajgo:kumrẽx. Gar kam ren ajaxwe tũm rã'ã ne. \p \v 18 Nhym me kute Kritu mar arỳm tykdjwỳ ren akubyn tĩn kêt ne ren mrãmri tu biknorkumrẽx. \v 19 Gwaj ren batĩnri amim Kritu kamnhĩx ne ren kam arỳm ty. Ne ren kam akubyn gwaj batĩn kêt djã ne gwaj ren kam bakĩnh? Kati. Gwaj ren kam bakaprĩkumrẽx. Ne ren bakaprĩo katàt me kunĩ jakrenh mex ne. \p \v 20 Nhym be, kati. Mrãmri ne Metĩndjwỳnh akubyn Krituo tĩnkumrẽx. Kam me kute amim Kritu mar tyk kunĩdjwỳ dja me Kritu kôt akubyn tĩn ne. \v 21 Pykakam me'õ djô'ã ne me arỳm ty. Ne kam akubyn tĩndjwỳ pykakam me'õdjwỳ djô'ã akubyn tĩn. \v 22 Adão kôt me ja kunĩ Adão djô'ã ty. Nhym Kritu kôt me ja kunĩ ajte Kritu djô'ã akubyn tĩn. \p \v 23 Djãm me kumrẽx akubyn tĩn? Kati. Kritu arỳm tyn kam kumrẽx akubyn tĩn ne wabi. Dja ĩ akubyn bôx. Akubyn bôx kambit dja akubyn õ me jao tĩn. \p \v 24 Nhym kam arỳm pykakam mỳjja kunĩ aminhinomã amimẽ. Kam dja Kritu arỳm Bãmmã me kanga. Kute meo baja kunĩ arỳm Bãmmã me kanga. Kute kum me kanga djwỳnhràm dja pykakam me bẽnjadjwỳr kunĩo kajgo. Me 'itỳx kunĩo kajgo. Nhym kam me arỳm meo ba kêt ne arỳm rerekre. Kam dja Kritu arỳm Bãmmã õ me ja kunĩ kanga nhym arỳm me kunĩo ba. \v 25 Bir, ajbir jakam ne Kritu Metĩndjwỳnh kabẽnkôt arek meo ba. Dja meo ba:n arỳm kurê djwỳnh kunĩmã rerek jadjà. Ga, me kum bẽnjadjwỳr rũnh pymakam rerekren parbê rôrôkja pumũ. Kurê djwỳnh kunĩdjwỳ dja Kritu pymaje rere:kre. \p \v 26 Gwaj badjwỳ. Mỳj dja gwaj bajon? Bir, dja gwaj bajo ban arỳm akubyn gwaj bajo tĩn. Gwaj kam batyk kêtkumrẽx. Gwaj bakurê djwỳnhbê batykjadjwỳ dja kêtkumrẽx. Gwaj bakurê djwỳnho ino rer ne ja. \v 27 Nà, dja Kritu kurê djwỳnh kunĩmã rerek jadjà. Amrẽbê ne me me bakukãmãremã 'ã ajarẽn memã kum, \q1 “Arỳm ne me kunĩmã rerek jadjà nhym me kunĩ arỳm umaje parbê kum rôrôk ne”, \m ane. Amrẽbê me ã Kritu'ã ane. Me bakukãmãremã ane. Kam dja Kritu arỳm me kunĩmã rerek jadjà. Djãm kam Metĩndjwỳnh ta Kritumã rerekre? Kati. Mỳjja kunĩ, me kunĩ Metĩndjwỳnhmã rerekren kam arỳm Kritumã rerekre. \v 28 Kute me kunĩmã rerek jadjàr nhym me kute o bẽnjadjwỳr raxkam dja Kra ta arỳm Bãmmã bẽnjadjwỳr rax jarẽ. Nhym kam Bãm arỳm me kunĩmã rax'ã pydji. Ta ne Kra kadjy mỳjja kunĩmã rerek jadjà. \p \v 29 Ẽ, jadjwỳ. Me kute me tĩnri ngômã me angjênh kêt nhym me arỳm tyk. Nhym me kute me tykja mar kadjy ne me ãm djàkam ngômã me tĩnja jangjênho ba. Ne ren mrãmri me tyk we akubyn tĩn kêt nhym ren me ngômã me angjênh kajgo. Nhym be, kati. Mrãmri me tyk akubyn tĩnkumrẽx. \p \v 30 Badjwỳ myt kunĩkôt imã me kute ibĩn pyma. \v 31 Akati kunĩkôt imã me kute ibĩn pyman mã kum idjàpênh ar iba. Ne ren me tyk akubyn tĩn kêt ba ren ã idjàpênho anhỹr kêt nhym ren me kute ibĩn prãm kêt. Ba ren kam imã ibĩn pyma kêt. Ba ne ba Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Kritu Jeju'ã ajarẽ gar 'ỳr amijo akẽx. Kam ikĩnhkumrẽx ne mã ar ajo amra. Ne ren me tyk akubyn tĩn kêt ba ren ar amã Kritu'ã idjujarẽnh kêt gar ren kam amim mar kêt. Ba ren kam ã ar akam ikĩnho anhỹr kêt. Nhym be, kati. Me tyk akubyn tĩnkumrẽx. \p \v 32 Krĩraxbê Epexu jakam me kute ibĩn prãm. Ga, me kute rop djàkrêo kê nhym kute me par prãmja pumũ. Nã bãm memã Kritu'ã ajarẽ nhym me arỳm imã àkrê:n ibĩn prãm. Ne ren me tyk akubyn tĩn kêt ba ren ba akubyn itĩn kêt ne ren ajmã nẽ. Ren me Epexukam ibĩ ba ren akubyn itĩn kêt ne ren ajmã nẽ. Nhym be, kati. Dja me ibĩn ba akubyn itĩnkumrẽx. Nhym be, amrẽbê ne me arĩk abenmã kum, \q1 “Dja akatibê gwaj batyk ne babiknor jabej. \q1 Gwaj kam on batĩnri amijo kĩnhbit. \q1 Gwaj banhõ kwỳ krẽn bakõm rax ne bakĩnh kati”, anhỹro ba. \m Ne ren gwaj batyk ne akubyn batĩn kêt ba ren mekôt ã ikabẽno ane. Nhym be, kati. Me tyk akubyn tĩnkumrẽx. \v 33 Kwãrĩk wãnh gê me ar amã 'êx ne ar anoo biknor kêt. Amrẽbê me memã kum, \p —Dja me mexja me axweo õbikwan kôt ar ban ĩ arỳm me axweo axwe, ane. Kôt ne me kute arẽnhja. Kam kwãrĩk wãnh gê me ar anoo biknor kêt. Ga ren ar amim me kabẽn man ren arỳm me kôt ajaxwe. \v 34 Wãkam me kwỳ kute Metĩndjwỳnh mar kêt. Gora ar amiman amijãno djan ajaxwe kêt. Ar apijàmmã ne ba ar amã ja jarẽ. \s1 Akubyn me tĩnkam mỳj dja me ĩkam kute? \r A Kô 5.1; Pir 3.21 \p \v 35 Godja ar ajõ ikukij ne imã, \p —Arỳm gwaj batykkam mỳj dja gwaj akubyn batĩn on? Mỳj godja gwaj banhĩkam kute? ane. \p \v 36 Ajbã. Purkam aje mỳjja 'y kreo amõrkam ne gar aje mỳjja 'y jangjênho kute me tyk jangjênh pyràk. Gar ren aje 'y jadjàr kêt nhym ren ingrõt ne abatành kêt. Gwaj badjwỳ ren batyk kêt gwaj ren akubyn batĩn kêt. \v 37 Gar bàygogo 'y nàr atemã 'y 'õdjwỳ kre nhym kam ingrõt ne kam bàri abatành ne. Djãm bàri jabatành pro ne ga kre? Kati. 'Ybit. Djãm bàri jabatành kute 'y pyràk? Kati. Atemã. \v 38 Apỹnh mỳjja djàri ne Metĩndjwỳnh kute 'y kadjy bàri nhipêx. Kute amim 'ã karõ kôt kute ipêx. Pi'y kadjy ne kute pi'y bàri nhipêx. Katẽbàri 'y kadjy ne kute katẽbàri bàri nhipêx. Apỹnh mỳjja djàri ne kute 'y kadjy bàri nhipêx. \p \v 39 Djãm axikôt ne mỳjja nhĩ? Kati. Apỹnh me banhĩmẽ mry nhĩmẽ àk nhĩmẽ tep nhĩmẽ. Apỹnh mỳjja nhĩ. \v 40 Me apỹnh kàjkwakam mỳjja pumũn kam kum kĩnh. Myt pumũ, mytyrwỳ pumũ, kanhêtire pumũn kam kum kĩnh. Apỹnh me kum mỳjja kĩnh djàri ne me omũn kum kĩnh. Ne apỹnh pykakam mỳjja pumũn kam kum kĩnh. Mry pumũn, tep pumũn, bà pumũn kam kum kĩnh. Apỹnh me kum mỳjja kĩnh djàri ne me omũn kum kĩnh. Kàjkwakam mỳjjamẽ pykakam mỳjja ne me apỹnh kum mỳjja kĩnh djàri. \v 41 Me kute myt pumũnhkam kum kĩnhkumrẽx. Ne kute mytyrwỳ pumũnhkam kum kĩnhkumrẽx. Ne kute kanhêtire pumũnhkam kum kĩnhkumrẽx. Apỹnh kanhêtire djàri ne me omũn kum kĩnhkumrẽx. \p \v 42 Me tyk akubyn tĩnkamdjwỳ. Me tyk jangjênhja myt tãmkam punu. Nhym be, akubyn me tĩnkam arỳm punu prãm kêtkumrẽx. \v 43 Me kute me angjênhkam me kum me kĩnh kêt. Nhym be, akubyn me tĩnkam me arỳm kum me kĩnhkumrẽx. Me kute me angjênhkam tỳx kêt. Nhym be, akubyn tĩnkam me arỳm 'itỳxkumrẽx. \v 44 Pykakam me ĩ. Kàjkwakam atemã me ĩ. Pykakam me ne me ĩ jangij. Nhym be, akubyn me tĩnkam ne me atemã ĩ. Me kàjkwakam me ĩjao ĩ. \p Pykakam me ĩ nhym kàjkwakamdjwỳ atemã me ĩ. \v 45 Ikabẽnja kôt ne me amrẽbê: memã kum, \q1 “Me banhingêt Adão kumrẽx ne Metĩndjwỳnh ipêx ne akôn o tĩn nhym arỳm tĩn ne.” \m Nãm me amrẽbê ã me bakukãmãremã ane. Nhym be, Adão kôt Adão 'õdjwỳ ne kubê Jeju. Ne kute mỳjja kunĩo tĩno ba. \v 46 Metĩndjwỳnh kute pykakam me ipêxkam djãm kàjkwakam me ĩo ne me ĩ? Kati. Pykakam me ĩ jao ne me ĩ. \v 47 Adãoja kumrẽx ne Metĩndjwỳnh pykao kum ĩ. Nhym be, Jeju, Adão 'õdjwỳja ne kàjkwakam me ĩo ĩ. \v 48 Adão nhĩja kumrẽxo pykabê me bakunĩ nhĩ. Kàjkwakam Adão 'õdjwỳ nhĩo ne kàjkwakam me ja kunĩ nhĩ. \v 49 Nhym be, arỳm gwaj batyk ne akubyn batĩn ne badjàbirkam mỳj dja gwaj banhĩkam kute? Djãm Adão nhĩo gwaj banhĩmã? Kati. Dja gwaj atemã banhĩ kute kàjkwakam Jeju nhĩ pyràk. \s1 Dja meo kukrà kêt ne meo ny. \r Tex k 4.16 \p \v 50 Djãm me banhĩ, me bakamrô jao dja Metĩndjwỳnh kàjkwakam me bajo ba? Kati. Me banhĩ ja rã'ã, Metĩndjwỳnh kute me bajo ba prãm kêt. Me banhĩ punu prãmkam. Nhym be, kàjkwakam mỳjja punu prãm kêt. \p \v 51 Ba ar amã mỳjja bipdjur tũm jarẽ gar ama. Djãm gwaj bakunĩ dja gwaj ty? Kati. Gwaj bakwỳ dja gwaj batyk kêt. Nhym be, gwaj bakunĩmã dja Metĩndjwỳnh atemã gwaj banhĩ nhipêx. \v 52 Dja gwaj banhipêxo kukrà kêto kute gwaj bano bikraro kukrà kêtja pyràk. Dja me kunĩ, mỳjja kunĩ aminhinomã amimẽ nhym kadjy mrãnh djwỳnh arỳm õ'i kakô. Nhym kam Metĩndjwỳnh akubyn me tyko tĩn ne. Dja me ĩ punu prãm kêto akubyn meo tĩn ne. Ne kam arỳm gwaj badjwỳ atemã gwaj banhĩ nhipêx. \p \v 53 Gwaj banhĩ tũmja ne punu prãm nhym be me ĩ punu prãm kêto dja gwaj banhĩ ny. Jakam gwaj batyk prãm nhym be dja gwaj ĩ batyk prãm kêt ne batĩn rã'ã: rã'ã ne. \v 54 Dja gwaj banhĩ punu prãm kêt ne batyk prãm kêt ne Metĩndjwỳnh kôt batĩn ne ar baba rã'ã: rã'ã ne. Nhym kam me kute amrẽbê: mỳjja jarẽnhja dja katorkumrẽx. Amrẽbê: ne me memã kum, \q1 “Arỳm me tyk kêt. Arỳm akubyn meo tĩn nhym me arỳm tyk kêtkumrẽx. Ne tu tĩn rã'ã: rã'ã ne.” \m Nãm me amrẽbê ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. \v 55 Nhym kam me ajte memã kum, \q1 “Ga, mỳjja kakrit kute me kamjỳr nhym me arỳm tykja pumũ. \q1 Dja Bẽnjadjwỳr djwỳnh me batykjao apêx kute mrãmri ne me kute mỳjja kakrit perey jakàr nhym kute arỳm me kamjỳr kêt pyràk. \q1 Bẽnjadjwỳr djwỳnh dja akubyn me tyko tĩn. Nhym kam nhỹnhjakam me ajte tykmã? Kati. Arỳm me tyk kadjy kêtkumrẽx. \q1 Ga, me tỳx kute me pa 'amỳnh ne kute meo baja pumũ. Nhym me te kator ne te ta ar ba prãmje. \q1 Me kunĩdjwỳ ne me aben djô'ã tyn te tĩn ne ar ba rã'ã prãmje. \q1 Nhym be, Bẽnjadjwỳr djwỳnh dja akubyn me tyko tĩn. Nhym kam nhỹnhjakam me ajte tykmã? Arkati. Arỳm me tyk kêtkumrẽx.” \m Nãm me amrẽbê ã me bakukãmãremã ane nhym me arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym kam me aben djô'ã arẽ:n arẽnho mõr tãmtã:. Me bakamingrãnyre dja gu me ajte arẽnho bamõr tãmtã: arỳm 'ỳr o bôx. Mrãmri me batyk kêtkumrẽx'ỳr o babôxkumrẽx. \p \v 56 Mỳjja kakrit kute me kamjỳrkôt ne me ty. Me axwekôtdjwỳ ne me tyn arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Ne kam mỳj ne me kute amijaxwe mar on? Bir, me memã Môjdjê kukràdjà jarẽ nhym me arỳm amijã kuman amijaxwe ma. Ne kam arỳm te axwe kêt prãmje. Te: axwe kêt prãmje ar ba:n arỳm axwe pãnh tyn kam me biknor tokry djàkam akuno. \p \v 57 Nhym be, Metĩndjwỳnh ne ukaprĩkumrẽx ne arỳm Bẽnjadjwỳr djwỳnhbê Jeju Kritu jano. Nhym kam arỳm gwaj bajaxwe pãnh tyn akubyn tĩn. Dja gwaj kôt te tyn akubyn batĩn. Akubyn batĩn ne ajte batyk kadjy kêtkumrẽx, bajaxwe kadjy kêtkumrẽx. \v 58 Kam, akmere, àpnhĩre, dja gar arek Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt adjãm tỳx ne tu amim mar tỳxkumrẽx. Kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt. Mỳjja 'õkôt 'ã adjukanga kêt. Kum adjàpênh kumex rã'ã. Bẽnjadjwỳr djwỳnhkôt adjàpênhja kajgo kêtkumrẽx. \c 16 \s1 Metĩndjwỳnh nhõ me ja kadjy pi'ôk kaprĩ'ã kute memã karõ ne ja. \r Kar 11.29; Rô 15.25; A Kô 8.1; Xim k 6.18 \p \v 1 Jakam Metĩndjwỳnh nhõ me ja kadjy pi'ôk kaprĩ'ã ije ar amã karõmã. Dja gar Jeju nhõ me jamã pi'ôk kaprĩ jano. Ije krĩraxbê Garaxakam me kute amim Jeju marjamã arẽnh kôt dja gar memã pi'ôk kaprĩ jano. \p \v 2 Pi'ôk kamrêk kunĩkôt dja gar akunĩ me kadjy anhõ pi'ôk kaprĩ kwỳ jadjuw. Apỹnh ar anhõ pi'ôk kaprĩja nhidji kôt dja gar me kadjy kwỳ jadjuw. Ar anhõ pi'ôk kaprĩ rax jabej ar anhõ rax kwỳ tan me kadjy adjuw. Nàr ar anhõ ngrire jabej ngrire kwỳ tan me kadjy adjuw. Adjuw ne o atom. Dja ba bôx nhym arỳm o atom pro. O atom pro ba kubyn kam 'ã idjà'wỳr ar iba kêt. \p \v 3 Dja ba bôx gar amim amikam me'õ aro amiptàn imã ar arẽ. Ba kam ar'ã pi'ôk no'ôk ne arkum kungãn arỳm krĩraxbê Djeruxarẽ'ỳr ar ano. Gê ar pi'ôko tẽn anhõ pi'ôk kaprĩo tẽ. Ne Djeruxarẽ'ỳr o tẽn o bôx ne memã kungã gê me omũ. Ne kam arỳm ar mar katàt. \v 4 Nàr kon, gar me'ỳr ijanor prãm jabej ba dja ba me'ỳr aro tẽn aro bôx. Dja gar ã pi'ôk kaprĩo ane. Tãm ne ja. \p \v 5 Jakam dja ba ar awỳr itẽm'ã ajarẽ. Wãm ar awỳr gêdja ba ĩ tẽn ar apumũ. Gêdja ba pykabê Mateni kumrẽxkam tẽ:n kam ajte amũ ar awỳr tẽn bôx. \v 6 Ne kam ar akam arek idjãm jabej ar akam ijã na apêx jabej. Gar kam amũ itẽm kadjy ikôt o kangõn ijano. Ba kam o ajte amũ itẽm kadjy 'itỳx ne. \v 7 Djãm jakam dja ba ar awỳr tẽn bôx? Kati. Ne ba ren jakam ar awỳr tẽn ren ar akam idjãm 'iry kêt ne ren ajte amũ tẽ. Arek ar akam idjãm 'iry kadjy ne ba amima. Metĩndjwỳnh kute amim ijã karõ kôt ikabẽnkumrẽx jabej dja ba arỳm ã ar akam ane. \p \v 8-9 Nhym be, krĩraxbê Epexujakam ne ba idjàpênh mexkumrẽx. Me kum idjujarẽnh kĩnh. Nãm me kute mrãmri ne me kute memã 'ã ijê djà'ã 'yr ne memã, “Ajrã amrẽ wadjà”, anhỹr pyràk ne me kum idjujarẽnh kĩ:nh. Ba memã Kritu'ã ajarẽ nhym me ma:ro kumex. Nhym me kwỳ krãptĩdjwỳ kute ikapêrkàr ne ibê àptàr prãmkumrẽx. Gêdja ba kam arek jakam ar iba. Ar iba: nhym me bikprõnh djà nhõ akatibê Pẽxiko ijã apêx ba kam arỳm wãm itẽmmã. \p \v 10 Nhym godja Ximoxi ar akam bôx jabej dja gar kam kum akabẽn mexbit jarẽ. Abenmã ikabẽn ja jarẽ gê ar akam bôx gar amã abê. Ne kam kum akabẽn mexo akabẽn gê umar mex. Mỳkam dja gar ã kum ane? Bir, nãm ikudjwa mã Bẽnjadjwỳr djwỳnhmã àpênh ba. Kam dja gar ã kum ane. \v 11 Kwãrĩk wãnh ar ajõ amã kurê kêt. Ne amrẽ ajte tẽm kadjy dja gar kôt o kangõ gê tỳx ne umar mex ne amrẽ tẽ. Nã bãm amiwỳr kam amak ar o iba. Gwaj baje aro bakamy Ximoxikôt mõrjadjwỳ ne ba amiwỳr arkam amak ar o iba. \p \v 12 Apôrdjwỳ ne ba o ikamy. Nã bãm te ar awỳr tẽmmã kum ikabẽn mex jarẽ nhym mã imã, \p —Kati. Jakam me'ỳr itẽm prãm kêt, ane. Ta dja 'õkam arỳm ar awỳr tẽ. \p \v 13 Ar ajaxwebê amijã ano tỳx. Kritukôt adjãm tỳx ne tu amim mar tỳxo aba. Me kum Metĩndjwỳnh kĩnh kêtja dja gar amã me uma kêt ne atỳx. \v 14 Amã me abêbit. Amrãnh kunĩkôt amã me kunĩ jabê. \p \v 15 Nhym kam Exepa nhõ kikrekam ar ja ne ar amrẽbê Metĩndjwỳnh'ỳr amijo akẽx. Pykabê Akajakam ar kumrẽx 'ỳr amijo akẽx. Ja ne gar arỳm aje mar. Nãm ar mã Jeju nhõ me ja kôt o kangõnh ar o ba. Arkum me kôt o kangõnh kĩnhkumrẽx. \v 16 Dja gar ar kabẽn ma. Ne me kute ar kudjwa Metĩndjwỳnhmã àpênh tỳx ar o bajadjwỳ kabẽn ma. \v 17 Exepamẽ Potunamẽ Akaku ar arỳm amrẽ iwỳr bôx ba arỳm ikĩnhkumrẽx. Gar amrẽ iwỳr abôx kêt ne ikôt o kangõnh kêt. Nhym kam ar arỳm iwỳr bôx ne ikôt o kangõ. \v 18 Ba kam arỳm ikĩnhkumrẽx ne. Wãkam ar gadjwỳ amybỳm dja gar arỳm aman idjô'ã akĩnhkumrẽx. Dja ar wãm tẽn bôx gar ar aman abenmã ar mex jarẽ. \s1 Kute apỹnh õbikwa djàri kum amikabẽn mex janor. \p \v 19 Pykabê Adjijjakam apỹnh me kute amim Jeju mar ne ar aben pydjio ba djàri ne me ar amã kabẽn mex jarẽ. Ba me kuman arỳm pi'ôk jakam wãm ar amã arẽ. Akwiremẽ Prixira ar amã kabẽn mex jarẽ. Arkum ar ajabê ne ar amã amijarẽ. Ar ũrkwãkam me kute amim Jeju mar ne ar aben pydjio bajadjwỳ ne me ar amã kabẽn mex jarẽ. Ba me kuman arỳm pi'ôk jakam wãm ar amã arẽ. \v 20 Jakam gwaj bakamy kunĩ ar amã kabẽn mex jarẽ ba kuman arỳm wãm ar amã arẽ. Dja gar abenwỳr abôxkam abeno arôrôk ne aben pa krij. \p \v 21 Ba ibê Paur ne ba inhikrao ar amã ikabẽn mex ja'ã pi'ôk no'ôk ne. \p \v 22 Godja ar akam me'õ kum Bẽnjadjwỳr djwỳnh jabê kêt jabej Metĩndjwỳnh dja o ajkẽ nhym arỳm me biknor tokry djàkam akuno. Gêdja Bẽnjadjwỳr djwỳnh bôxkumrẽx. \v 23 Gê Bẽnjadjwỳrbê Jeju tu kum ar akaprĩ.\f + \fr 16:23 \ft Djãm ar ga ne gar adjukaprĩ nhym pãnh arỳm kum ar akaprĩ Kati. Ta ne tu kum ar akaprĩkumrẽx.\f* \p \v 24 Ota, jakam ba imã ar ajabêkumrẽx. Kritu Jeju kum ar ajabê. Ba kôt imã ar akunĩ jabêkumrẽx. Tãm ne ja.