\id 2CO  
\h 2 Korentus 
\toc1 Paulus susura kaduan soa-neu hatahori kamaherek kara marai kota Korentus 2 Korentus 
\toc2 2 Korentus 
\toc3 2Kor 
\mt2 Paulus susura kaduan  
\mt2 soa-neu hatahori kamaherek kara marai kota Korentus  
\mt1 2 Korentus  
\c 1  
\s1 Soda-molek  
\p
\v 1 Susurak ia numa au mai, Paulus. Manetualain nadenu au uni sudi bee uu ena, fo afada hatahorir laꞌe-neu Yesus Karistus, fo Manetualain dudu-fura memak kana numa lele uluk mai ena. Ita fadin Timotius oo nai ia boe. Ana haitua hara masodak.  
\p Au surak susurak ia fee basa hatahori kamaherek kara mana rasiꞌe rakabua nai kota Korentus ma profensi Akaya.\x + \xo 1:1 \xt Nedenuk kara Tutuin 18:1\x*  
\v 2 Au hule-haradoi neu Manetualain, ndia ita Aman, ma Yesus Karistus, ndia ita Lamatuan. Au oke-hule fo Ara ratudu Sira dale susuen neu ei, mita fo ei bisa leo-laꞌo no lino-lendek ma mole-damek.   
\s1 Paulus noke makasi neu Manetualain  
\p
\v 3 Ai hihiin fo basa hatahorir rakadedemak Manetualain naden. Ndia naa, ita Lamatuan Yesus Karistus Aman. Basa nemedak kasian raoka numa Ndia mai, ma Ana ndia soa natetea ita dalen.  
\v 4 Ana oo ndia kokoe-nanasi ita, mete ma ita hambu susa-sonak boe. Huu naa de ita oo, bisa kokoe-nanasi hatahori laen fo mana hambu susa-sonak boe. Ita bisa tatetea sira dalen, sama leo Manetualain oo natetea ita dalen ena boe.  
\v 5 Karistus hambu nita susa-sonak noꞌun seli soa-neu ita ena. Dadi, neu ita hambu susa-sonak, Ndia Aman natetea ita dalen, nahuu ita takaesa to Karistus.  
\v 6 Mete ma ai hambu susa-sonak nai ia, Manetualain natetea ai dalen. Mete ma ai hambu susa-sonak, ai makatataka makandoo, na, ei oo muste malela boe mae, Lamatuak oo pake dalak leo naak fo natetea ei dalem ma nakamboꞌik ei numa dedeꞌa manggarauk mai boe. Mete ma ei hambu susa-sonak sama leo ai, Lamatuak natetea ei dalem, fo ei oo bisa makatataka makandoo boe.  
\v 7 Huu naa de ai mamahere tebe-tebe mae, ei bisa makatataka mahere ma ta manggenggo. Huu ai bubuluk mae, mete ma ei hambu susa-sonak sama leo ai, Manetualain oo natetea ei dalem boe, sama leo Ana oo natetea ai dalen boe.   
\p
\v 8 Toranoo nggara ein! Ai hihiin fo ei malela tebe-tebe laꞌe-neu susa-sonak naa, fo ai hambu mita sara numa profensi Asia. Ai mameda berak, lena heni numa hata fo ai bisa lemban mai. Losa ai dale tean nae mopon, nahuu ai duꞌa mae, mate ia ena.\x + \xo 1:8 \xt 1 Korentus 15:32\x*  
\v 9 Ai mesa ngga mameda berak, sama leo hatahori esa bei fo namanene nala mana maketu-maladi dedeꞌak naketu hukun mates soa-neun. Tehuu basa naar dadi, mita fo ai mamahere neu Manetualain, ma ta mamahere neu ai ao heli-helin. Huu Manetualain naa, ndia naena koasa fo tao nasoda falik hatahori mates.  
\v 10 Ana ndia nakamboꞌik ai numa hata fo manggarauk mai \it ena\it*, neu ela kada faa fo ai mate. Neu ko Ana oo \it nau\it* nakamboꞌik ai numa manggarauk mai boe. Ai mamahena taa-taa mae, neu ko Ana nakamboꞌik ai numa hata fo manggarauk mai \it nakandoo seku neu\it*.  
\v 11 Mete ma ei hule-haradoi makandoo soa-neu ai, naa oo tulun ai boe, huu Manetualain nau tao dedeꞌa neulauk noꞌuk ka soa-neu ai. Ana nau tao talo naa, nahuu hatahori noꞌuk ka hule-haradoi soa-neu ai. De neu hatahori noꞌuk ka rasaneda ai, neu ko ara oo roke makasi noꞌun seli neu Ndia boe.   
\s1 Paulus ator nanae beuk  
\p
\v 12 Ai bisa kokolak maloloa bafan, nahuu ai bubuluk nai ai dalen dale mae, hata fo ai taok nai dae-bafok ia, tungga Manetualain hihii-nanaun soa-neu ai. Ai ta makaheok numa ues naa mai, mita fo basa hatahorir bisa mete-rita ai maue-osa no dale lolo-laok. Ai oo makalalaꞌok ai ue-osan boe, pake malelak\f + \fr 1:12 \ft Paulus hahambun nai ia, ndia ‘malelak fo tao hatahori duduꞌa naruk, fo ralela dedeꞌak, tungga Lamatuak dala duduꞌan’. No dalak naa, ‘malelak’ ia, ta kada numa utek mesa kana mai, tehuu numa dalek mai boe.\f* fo mana konda numa Manetualain mai, ta pake malelak fo mana maokak nai dae-bafok ia. Manetualain natudu Ndia dale susuen neu ai. De ai bisa maue-osa no barakaik lenak bali, neu ai sama-sama mia ei.  
\v 13 Au kada surak fee ei laꞌe-neu basa hata fo ei bisa lees ma malela. Hatematak ia ei malela laꞌe-neu au kokolang ketuk ena. Tehuu au amahena, neu ko ei bisa malela no matetu-mandaik lenak bali.  
\v 14 Hatematak ia ei bei fo malela baꞌu anak ka laꞌe-neu ai. Tehuu neu ko mete ma ita Lamatuan Yesus Karistus fali mai ena, na, au amahere tebe-tebe ei malela noꞌuk ka ena. No dalak naa, ei bisa kokolak maloloa bafam laꞌe-neu ai, sama leo ai oo kokolak maloloa bafan laꞌe-neu ei boe.   
\p
\v 15 Au amahere tebe-tebe ei malela dedeꞌak kara iar, huu naa de fai bakahulun, au aketu ita fo ae uu tiro-dangga seluk ei bali, mita fo ei bisa hambu babaꞌe-babatik laꞌe dua.  
\v 16 Faik naa au duduꞌa, mete ma au dadi uni profensi Makedonia uu, na, au bisa tuli tiro-dangga ei. Mete ma au fali numa Makedonia mai, au bisa tuli seluk nai ei bali. No dalak naa, ei bisa tulun doi-sou au, fo au bisa laꞌok akandoo uni profensi Yudea uu.\x + \xo 1:16 \xt Nedenuk kara Tutuin 19:21\x*   
\p
\v 17 Tehuu talo bee? Tungga-tungga au afada ae, au daleng hii mai tiro-dangga ei, fama te ei duꞌa mae, au kada eso-eso akandoo, do? Do, ei duꞌa mae au kada aketu dedeꞌak tungga au hihii heli-heling, sama leo hatahori laen manai dae-bafok ia, do? Do, ei duꞌa mae au hatahori mana dea-matak, fo mana hii nae, “Hou.” Naa te nai au daleng, au duduꞌa ae, “Ta bisa dadi!” Fama te ei duꞌa mae au ia, mata-aon leo naak, hetu?  
\v 18 Ita bisa tamahere neu Manetualain, huu mete ma Ana kokolak dedeꞌak esa, na, neu ko Ana tao natetun. Huu naa de ai oo talo naa boe. Mete ma ai kokolak mae, “Hou,” na, ai ta duduꞌa mae, “Taa.”   
\p
\v 19 Au, Silas, ma Timotius manori ei laꞌe-neu Yesus Karistus, Manetualain Anan ena. Ndia ta hatahori mana dea-matak fo mana kokolak “hou”, tehuu duduꞌan “taa”. Ndia oo ta nanggenggo, huu mete ma Ana kokolak “hou”, Ndia duduꞌan tebe-tebe “hou” boe.\x + \xo 1:19 \xt Nedenuk kara Tutuin 18:5\x*  
\v 20 Basa dedeꞌak kara fo Manetualain helu-bartaak ena, neu ko Ana taon dadi. Huu naa de, mete ma Yesus helu-bartaa dedeꞌak esa nae, “hou,” ita bisa taselu tae, “Tebe. Ndian ena! Amin!” Huu ai bubuluk memak hata fo Yesus nae taok ena. Ai mafada dedeꞌak ia fo matudu Manetualain ta neni babanggan.  
\v 21 Manetualain naa, ndia here nala ei ma ai ena. Ana ndia soꞌuk ita fo dadi teu Ndia hatahorin. Ana oo ndia tao nala ita takatataka takandoo boe.  
\v 22 Ana ndia fee Ndia Dula-dalen fo koladu ita, ma natudu Ndia nanaen soa-neu ita. Naa, sama leo hatahori esa tao ndia dededen neu buas esa fo nafada nae, naa ndia enan.   
\p
\v 23 Au oke-hule fo Manetualain mesa kana dadi sakasii neu au kokolang ia. Huu Ana bubuluk au dale kuru-erong. Ana bubuluk tao hata de au bei ta dadi uni kota Korentus uu. Au ta nau tao akamamaek ei, huu naa de au bei ta uni naa uu.  
\v 24 Ai ta soꞌuk aon dadi malanggan fo madenu ei mae, ei muste mamahere neu see. Tehuu ai maue-osa sama-sama mia ei, mita fo ei dalem mara bisa mbena sau-sau. Ei bisa makatataka mahere, nahuu ei mamahere neu Manetualain.   
\c 2  
\p
\v 1 Dadi au mesa ngga ndia aketu ae, au bei ta nau uu tiro-dangga ei, mita fo basa hatahorir dalen nara hae rameda berak.  
\v 2 Mete ma au tao ala ei dalem berak, na, see bali ndia neu ko tao au daleng namahoko? Kada ei mesa ngga. Tehuu mete ma au mai hatematak ia, au tao ei dalem sona.  
\v 3 Huu naa de au surak susurak bei lai-laik naa ae, au bei ta dadi uni ei neti. Au bei ahani taak, mita fo ei makandolu mala ei dedeꞌam dei. De mete ma au dadi mai, na, au hae ameda berak, nahuu ei dedeꞌam mara. Ndondoon ndia, eir ia, ndia tao au daleng namahoko. Au alela ei basa ngga. Dadi au amahere tebe-tebe, mete ma au daleng namahoko, na, ei dalem mara oo ramahoko talo naa boe.  
\v 4 Neu au surak susurak bei lai-laik naa fee ei, au ameda susa ma daleng berak. Au oo buꞌi amatani alan seli boe. Tehuu au surak talo naa, mita fo ei bisa malela au susueng neu ei. Au ta surak dedeꞌak naa, fo tao ala ei mameda susa.   
\s1 Lilii heni hatahori salan  
\r (1 Korentus 5:1-13)  
\p
\v 5 Nai ei saranim manai naa, hambu hatahori esa tao nala hatahori noꞌuk ka dalen sona. Au oo sona boe, nahuu hatahori naa tatao-nonoꞌin. Naa te ndia tatao-nonoꞌin naa, memak ta talalu laꞌe-ndaa au, tehuu naa laꞌe-ndaa lenak soa-neu ei ketuk.  
\v 6 Au hae kokolak noꞌuk ka bali. Huu noꞌuk ka numa ei mai kaꞌi-oren, de ana hahae ena.  
\v 7 Dadi hatematak ia, ei muste lilii heni ndia salan, boe ma ei muste kokolak matalolole mian. Boso losak mopo ndia dale tean.  
\v 8 Huu naa de au oke fo ei makabua sama-sama, fo taon namahere tebe-tebe nae, ei sue ndia.   
\p
\v 9 Au surak au susurang bei lai-laik naa, fo ae fora ei. Huu au nau bubuluk, mete ma ei tao tebe-tebe tungga basa hata fo au parenda neu ei.  
\v 10 Mete ma ei ta mambeda dalek bali, ma lilii heni hatahori salan, na, au oo tungga hata fo ei maketun ena boe. Mete ma hambu ndia salan fo parluu au lilii henin, na, au oo lilii heni hatahori naa salan boe. Au tao talo naa nai Karistus matan, fo dadi neu netuduk neulauk soa-neu ei.  
\v 11 Huu au ta hii nitur malanggan ike nala ita, do, nasenggi ita. Ita muste talela ndia nanae manggenggeon nara. Dadi boso mamanggonggoak kana, ee!   
\s1 Paulus dalen ta namaneu numa Troas  
\p
\v 12 Fai bakahulun, neu au uni kota Troas uu, fo anori hatahorir laꞌe-neu Karistus Hara Lii Malolen naa, Lamatuak nasosoi dalak soa-neu au numa naa.  
\v 13 Tehuu au daleng ta namaneu, nahuu au ta atonggo ua au toranoong Titus numa naa. Basa boe ma au ateꞌa mbali hatahori kamaherek kara marai Troas, de au laꞌo uni profensi Makedonia uu.\x + \xo 2:13 \xt Nedenuk kara Tutuin 20:1\x*   
\s1 Karistus ndia tao nala ita senggi  
\p
\v 14 Tehuu leo mae au nai bee a mesan, au oke makasi noꞌuk ka neu Manetualain. Huu Karistus natati laban dedeꞌa manggarauk kara, basa de Ana nasenggi sara ena, ma ita oo takaesa to Ndia boe. Huu naa de Manetualain natudu nakandoo nae, ita iar Ndia hatahorin nara. Dadi, neu ita tafada hatahorir laꞌe-neu Karistus, naa sama leo boo menik esa fo basa hatahorir bisa hae ralan.  
\v 15-16 Fai bakahulun, neu hatahori Yahudi tao tunu-hotuk, lumen hene neni Manetualain neu de tao namahoko dalen. Ita oo sama leo boo menik esa boe, fo fee nesenedak neu Manetualain laꞌe-neu Karistus. Tehuu soa-neu hatahori ketuk, ita sama leo boo mburuk esa. Mete ma hatahori mana leo-laꞌo dook ka numa Manetualain mai, mete-rita ita leleo-lalaꞌon, naa tao rala sara duꞌa-duꞌa rae, neu ko ara mate, ma ara lenggo feꞌe numa Manetualain mai. Tehuu soa-neu hatahori ketuk bali, ita sama leo boo menik esa. Mete ma hatahorir mana hambu masodak tetebes mete-rita ita leleo-lalaꞌon, naa tao rala sara rasaneda talo bee fo Karistus tao nasoi-nasoda sara, ma fee sara masodak tetebes ta mana ketuk. Hatahori dae-bafok see ndia nabeꞌi tao basa dedeꞌak kara iar? Ta hambu, hetu?   
\p
\v 17 Masaneda, huu air ia, ta sama leo hatahori laen, mana kada fee nenorik laꞌe-neu Manetualain Dedeꞌa-kokolan mita fo ara sangga nanalak, sama leo ara danggan pake Manetualain Dedeꞌa-kokolan. Taa! Mete ma ai kokolak, basa hatahorir bisa mete-rita no ledo-ledo rae, ai fee nenorik no dale lolo-laok. Ai kokolan naoka numa Manetualain mai. Ma ai leleo-lalaꞌon nara rakaesa ro Karistus.   
\c 3  
\s1 Lamatuak hatahorin ndia rakalalaꞌok Hehelu-bartaa Beuk  
\p
\v 1 Boso duꞌa mae, ai mulai kokolak mabafa loa fo soꞌuk ai aom mara. Taa! Ndondoon naa ai sama leo hatahori laen fo parluu meni susura nekelalaꞌok fee ei, dei fo bisa makalalaꞌok ai ue-osan, do? Do, ai parluu moke susura nekelalaꞌok numa ei mai fo menin neni hatahori laen neu? Taa, hetu?  
\v 2 Huu ai susura nekelalaꞌon hambun ena. Susurak naa, ndia ei mesa ngga. Ai malela dedeꞌak noꞌuk ka laꞌe-neu ei leleo-lalaꞌom. Dedeꞌak kara raa neni mbedak nai ai dalen ena. Basa hatahorir bisa lees ei leleo-lalaꞌom; numa naa mai ara ralela ai ue-tataon buna-boan.  
\v 3 Huu manggaledok ena rae, ei sama leo susurak esa fo Karistus surak kana ena. Basa de Ana natotoꞌun neu ai. Karistus ta pake tinta fo surak susurak naa, tehuu Ana pake Manetualain mana Masodak Dula-dale Malalaon. Karistus oo ta doki Ndia Dedeꞌa-kokolan neu batu bebelak boe, fo rupan leo Manetualain taon fee Musa ena. Tehuu Ana surak kana neu ita dalen fo masodak.\x + \xo 3:3 \xt Kalua numa Masir mai 24:12; Yermia 31:33; Yeskiel 11:19; 36:26\x*   
\p
\v 4 Manetualain tao nala ai mamahere tebe-tebe mae, dedeꞌak kara iar basa sara memak tetebes, nahuu Karistus ndia natudu talo naa ena.  
\v 5 Mete ma numa kada ai mesa ngga aon mai, na, ai ta maena koasa fo bisa tao hata-hata. Koasa ma haak manai air ia, naoka nai Manetualain.  
\v 6 Manetualain naa, ndia soꞌuk nala ai dadi miu Ndia hatahori mana maue-osan ena, fo mafada hatahori laꞌe-neu Ndia Hehelu-bartaa Beun. Tehuu Ndia Hehelu-bartaa Beun naa, ta laꞌe-neu hatahori fo mana tao tungga hohoro-lalane mata-matak, tehuu laꞌe-neu hatahori fo mana nakaesa no Manetualain Dula-dale Malalaon. Mete ma hatahori kada tao tungga hohoro-lalanek no poke-mbakek a mesan, naa sama leo sira mate nai dalen nara ena, ma ta hambu masodak tetebes ta mana ketuk. Tehuu mete ma hatahori leo-laꞌo nakaesa no Manetualain Dula-dalen, ana hambu masodak tetebes naa.\x + \xo 3:6 \xt Yermia 31:31\x*   
\p
\v 7 Fai uluk, neu Manetualain doki Ndia Hohoro-lalanen neu batu bebelak kara, naa memak ta hohoꞌak. Tehuu leo mae hatahorir tao tungga basa Hohoro-lalanek kara raa lalaꞌen, neu ko ara bei lenggo feꞌe numa Manetualain mai. Basa de, neu Musa simbo nala Hohoro-lalanek kara raa, matan nasaꞌa ta hohoꞌa ndoos. Huu naa de hatahori Israꞌel asa ta bisa rakataka mete-rita ndia matan. Tehuu ta dook ka boe ma saꞌak naa mopon.\x + \xo 3:7 \xt Kalua numa Masir mai 34:29\x*  
\v 8 Dadi mete ma neni surak nai batu bisa dadi ta hohoꞌak talo naa, na, leo beek bali neu hata fo Manetualain Dula-dalen taon nai ita dalen dale naa ena? Neni henggeneek, ta hohoꞌan lenak bali, hetu?  
\v 9 Hohoro-lalanek naa natudu nae, ita muste hambu hukun mates fo lenggo feꞌe numa Manetualain mai, nahuu ita ta tao tungga basa Hohoro-lalanek kara raa lalaꞌen. Leo mae talo naa, tehuu Hohoro-lalanek naa oo ta hohoꞌan bei mahanik boe. Tehuu Manetualain Dula-dalen ta neni babanggak lenak bali, huu Ana natudu dalak fo ita bisa malole fali to Manetualain.  
\v 10 Dadi Hohoro-lalanek naa, fo fai uluk hatahorir duꞌa rae ta hohoꞌak, hatematak ia ndia ta hohoꞌan ta talo naa ena bali, huu hatematak ia hambu mana ta hohoꞌan lena henin ena.  
\v 11 Hohoro-lalanek kara raa ta hohoꞌan nara sama leo baꞌi Musa matan, fo fai uluk nasaꞌa, basa dei de saꞌan mopon. Musa no Hohoro-lalanek kara raa bei ta hohoꞌak, tehuu mana ta hohoꞌan lenan bali, ndia hata fo ta neni babanggak mana nakatataka nakandoo ta mana ketuk.   
\p
\v 12 Ita basa ngga tamahere tebe-tebe tae, Lamatuak Hehelu-bartaa Beun nakatataka nakandoo ta mana ketuk. Huu naa de ita kokolak ledo-ledo, ta pake bii-bambik.  
\v 13 Ita hae sama leo baꞌi Musa. Ana muste mboti matan pake temak, mita fo hatahori Israꞌel asa ta bisa mete-rita, neu faik bee saꞌak naa mopon ena.\x + \xo 3:13 \xt Kalua numa Masir mai 34:33-35\x*  
\v 14 Tehuu Manetualain tao hatahori Israꞌel asa uten nara rouk. De losa hatematak ia oo, mete ma ara lees nai Manetualain Susura Malalaon laꞌe-neu Ndia Hehelu-bartaa Raan naa, naa sama leo hambu temak esa mboti nala langgan nara, de ara ta nau nenene, ma ta nau ralela boe. Ta hambu hatahori laen bali fo bisa buka dalen nara, fo ara bisa ralela. Kada Karistus mesa kana.  
\v 15 Losa hatematak ia oo, mete ma hatahori Yahudir lees baꞌi Musa susuran, ara ramanene boe, tehuu ta ralela tebe-tebe. Basa iar dadi, nahuu ara ta nenene pake dalen nara, leo bali hambu hata esa tatana nala dalen nara.   
\p
\v 16 Tehuu mete ma hambu hatahori fo mulai namahere ita Lamatuan Yesus Karistus, na, Karistus buka hatahori naa dalen, mita fo ana bisa nalela tebe-tebe. Naa, sama leo neni surak nai Manetualain Susura Malalaon nae, “Ana buka heni temak fo mana mboti nala ndia matan naa ena.”\x + \xo 3:16 \xt Kalua numa Masir mai 34:34\x*  
\v 17 Nai Manetualain Susura Malalaon, neu baꞌi Musa kokolak nae, “Lamatuak”, ndia sosoan, Manetualain Dula-dalen. Mete ma ita hambu tala Dula-dalek naa, na, Ana tao nala ita dadi nekemboꞌik kara.  
\v 18 No dalak naa, Ana tao nala ita tamba faik boe tamba ta hohoꞌak, sama leo Ndia. Ita matan hae mbotin bali. Ma ita duduꞌa takandoo laꞌe-neu ita Lamatuan ta neni babanggan, huu Ndia Dula-dalen tulun ita talo naa.   
\c 4  
\s1 Buas mabeli fo neni mbedak nai ure dae dale  
\p
\v 1 Manetualain natudu dale kasian neu ai ena. Huu naa de Ana nadenu ai ena fo mafada hatahorir laꞌe-neu Ndia Hehelu-bartaa Beun. De ai makatataka makandoo, ma ta mopo ai dale tean.  
\v 2 Dadi numa fai bakahulun mai, ai maketu talo ia: ai mafada ledo-ledo ena mae, ai ta nau tao dedeꞌa manggarauk, sama leo hatahori laen nara. Ara soa tao no nefuni-nefunik, mita fo hatahorir ta bisa mete-rita. Ma ara oo ta mae ralela boe. Tehuu ai ta nau pepeko-leleko hatahorir. Ai oo ta kokolak bafa rouk laꞌe-neu Manetualain Dedeꞌa-kokolan boe, tehuu ai fee nenorik ledo-ledo laꞌe-neu hata fo tetebes. Ai tao talo naa, fo basa hatahorir bisa parisa aon ai kokolan nai Manetualain matan, boe ma timba-tai aon air ia, hatahori dae-bafok leo beek.  
\v 3 Hatahorir fo mana lenggo feꞌe numa Manetualain mai, ara ta nau ralela Lamatuak Hara Lii Malolen fo ai fee nenorik naa, de neu ko rakalulutu.   
\p
\v 4 Nitur malanggan naa, nok bali lamatuak esa fo hatahorir rakaluku-rakatele neun hatematak ia. Ana tao nala hatahori ketuk uten nara rouk, nok bali dalen nara makatemak ena. Sira raa, hatahorir fo ta mana ramahere neu ita Manetualain. Dalen nara rakatema talo naa, nok bali ara poke, de ta bisa mete-rita Manetualain manggaledon. Huu naa de ara ta bisa ralela Hara Lii Malole laꞌe-neu Karistus. Ara oo ta ralela Karistus ta neni babanggan boe. Naa te Karistus naa, mata-aok esa no Manetualain.  
\v 5 Ai ta kokolak noꞌuk ka, laꞌe-neu ai ao heli-helin. Tehuu ai kokolak noꞌuk ka, laꞌe-neu Yesus Karistus, ita Lamatuan. Ai kokolak laꞌe-neu ai ao heli-helin kada ia mesa kana: ndia, ai tao aon sama leo hatahori neondak fo maono-lalau ei, nahuu ai dadi miu Yesus hatahorin.  
\v 6 Lele uluk Manetualain kokolak nita nae, “Muste hambu manggaledok nasaꞌa nai mamana makiuk.” De Ana tao Ndia manggaledon nasarangga nai ita dalen. Ana hii fee Ndia manggaledon neu ita. Naa, sosoa-ndandaan nae, neu ita duduꞌa laꞌe-neu Karistus, ita oo tasaneda Manetualain ta neni babanggan boe.\x + \xo 4:6 \xt Tutui Makasososak 1:3\x*   
\p
\v 7 Leo mae ita iar, kada hatahori dae-bafok biasa a mesan, tehuu Manetualain mbeda buas mabeli ia nai ita dalen dale ena. Naa, sama leo hatahori esa mbeda ndia bua mabelin nai ure dae dale ena. Buas mabeli ia, ndia Manetualain manggaledon. Manggaledok ena nae, koasa ta hohoꞌak manai ita, ta naoka nai ita, tehuu naoka nai Manetualain.  
\v 8 Dadi leo mae hatahorir tuni-ndeni fo rakasususak ai nai bee a mesan, tehuu ai kada makatataka makandoo leo. Leo mae ai ta malela basa dedeꞌak kara raa sosoan, tehuu ai dale tean oo ta mopo sana boe.  
\v 9 Leo mae hatahorir rakasususak noꞌun seli neu ai, tehuu Manetualain ta laꞌo ela ai mesa ngga. Leo mae hatahorir nggafu fee ai, tehuu ara ta bisa rakalulutu ai.  
\v 10 No dalak naa, mete ma ai meni bee miu, na, ai bisa fee netuduk neu hatahorir mae, Yesus oo hambu nala tuni-ndenik makadotok neu Ana mate boe. Ai bisa matudu talo naa, nahuu ai hambu mala tuni-ndenik mata-matak ena. Leo mae hatahorir nggafu fee ai mata-matak kara, tehuu ai masoda makandoo. Naa oo fee netuduk nae, Yesus nasoda nakandoo nai ai aon dale boe.  
\v 11 Tebe! Laꞌe noꞌuk ka ena, ai mana masodak kara iar, elak kada faa mate, nahuu ai dadi miu Yesus hatahorin. No dalak naa, basa hatahorir bisa bubuluk rae, Yesus fee ai masodak tetebes, leo mae neu ko ai mate.  
\v 12 Dadi leo mae neu mateꞌen naa, ai mate, tehuu ai ta mamataꞌu kokolak laꞌe-neu Karistus. Ai sadia mate talo naa, mita fo ei bisa hambu masodak tetebes.   
\p
\v 13 Nai Manetualain Susura Malalaon dale hambu neni surak nae, “Au amahere neu Manetualain, huu naa de au kokolak.” Ai oo duduꞌa sama leo naak boe. Ai mamahere neu Manetualain, huu naa de ai muste mafada hatahori laꞌe-neu Ndia.\x + \xo 4:13 \xt Sosoda Kokoa-kikiok kara 116:10\x*  
\v 14 Ai mambarani mafada talo naa, nahuu ai bubuluk mae, Manetualain ndia tao nasoda falik ita Lamatuan Yesus Karistus numa mamaten mai. Ana oo ndia neu ko tao nasoda falik ita boe, nahuu ita takaesa to Yesus. Neu ko Manetualain nambaririik ita basa ngga teu Ndia matan fo Ana simbok nala ita.  
\v 15 Manetualain tao basa dedeꞌak kara mana dadi neu ai naa, fo tulun ei. Ana oo nau natudu Ndia dale susuen boe, fo tamba faik hatahorir tamba ramanoꞌu rameda Ndia dale susuen. Neu ko ara oo roke makasi noꞌun seli neu Ndia boe. De ara oo manaku Ndia ta neni babanggan boe.   
\s1 Ita tamahere takandoo neu Lamatuak  
\p
\v 16 Huu naa de ita takatataka takandoo, ma ta mopo ita dale tean. Leo mae ita ao-mbaan boe loe, tehuu Manetualain tao ita dalen nara tamba ratea tungga faik.  
\v 17 Tungga ita duduꞌan, hatematak ia ita hambu tala susa-sonak mata-matak kara. Tehuu ita muste tasaneda tae, neu ko Lamatuak nau nakadedemak ita. Huu naa de ita taon neu hata mandadik hatematak ia, naa ta naena sosoa-ndandaak hata-hata!  
\v 18 Dadi ita muste mete neu dedeꞌak bee fo ta neni nitak kara. Boso kada mete bee fo neni nitak a mesan. Huu dedeꞌak fo neni nitak kara iar, ta rakatataka rala dook. Tehuu dedeꞌak bee fo ta neni nitak kara raa, neu ko ara ndia rakatataka rakandoo ma ta ramaketu.   
\c 5  
\p
\v 1 Ita bubuluk, ita ao-mbaan hatematak ia, ita pake taak kana nai dae-bafok ia, nok bali laak esa fo ita tambaririi taak kana. Leo mae ita ao-mbaan nakalulutu henin, tehuu ita hae duduꞌa neu-mai, nahuu Manetualain sadia nala mamana neulauk esa soa-neu ita nai nusa tetuk do inggu temak ena. Hatahori dae-bafok ta tao mamanak naa. Tehuu Lamatuak ndia tao mamanak naa, de nakataka nakandoo.  
\v 2 Ita mangguk ka to ita ao-mbaan hatematak ia nai dae-bafok ia ena. Ma ita hii talan seli nau hambu ao-mbaa beuk fo neu ko ita paken nai nusa tetuk do inggu temak.  
\v 3 Mete ma neu ko ita losa nai naa ena, ita ta kada dadi teu samanek mesa kana, tehuu ita hambu ao-mbaa beuk nai naa. Naa, sama leo ita ta takaholak, tehuu pake bua-loꞌa beuk.\f + \fr 5:3 \ft Hambu susura Yunani surak nae, “pake bua-loꞌa”. Tehuu hambu ketuk oo surak boe rae, “lufa heni bua-loꞌan”.\f*  
\v 4 Ita ao-mbaan fo mana boe loe hatematak ia, tao nala ita leꞌa hahaek kara, nahuu tameda berak. Leo mae talo naa, tehuu ita ta nau mate, fo ta hambu ao-mbaak hata-hata bali. Taa! Ita nau hambu ita ao-mbaa beun, mita fo laꞌo ela ao-mbaa raak kara, nggatin no masoda beuk tetebes.  
\v 5 Manetualain ndia tao ita tahani a, fo simbok tala masoda beuk naa. Ana oo fee ita Ndia Dula-dalen boe, fo dadi neu tanda nemeheherek esa numa Ndia Hehelu-bartaan mai.   
\p
\v 6 Dadi ita tamahere tebe-tebe takandoo. Ita talela tae, neu ita bei nai ita ao-mbaan hatematak ia, ita oo bei dook ka numa Lamatuak mai boe.  
\v 7 Huu naa de ita leo-laꞌo tesik nemeherek neu Lamatuak. Ita ta leo-laꞌo tesik kada neu hata fo ita bisa mete-titan nai dae-bafok ia mesa kana.  
\v 8 Tehuu ita oo tamahere tebe-tebe boe tae, mete ma ita mate laꞌo ela ita ao-mbaan hatematak ia fo teu leo sama-sama to Lamatuak nai nusa tetuk do inggu temak, na, henggenee ita tamahoko lenak bali.  
\v 9 Dadi leo mae ita tasoda takandoo nai dae-bafok ia do, ita mate nai ia do tasoda nai naa, ita hihiin ndia ita tao tamahoko Lamatuak dalen taa-taa.  
\v 10 Boso lilii-ndondou. Doo-doo te basa hatahorir muste rasare mbali Karistus. Ndia naa, Mana Maketu-maladi Dedeꞌak fo timba-tai basa hatahorir leleo-lalaꞌon nai dae-bafok ia. De neu ko Karistus bala no mandaak tungga hatahori tatao-nonoꞌin. Huu Karistus bubuluk, hatahori naa tao neulauk, do, ta neulauk.\x + \xo 5:10 \xt Roma 14:10\x*   
\s1 Ita bisa malole to Lamatuak, nahuu Karistus  
\p
\v 11 No ai masaneda neu ko Karistus parisa ai leleo-lalaꞌon, huu naa de ai mamataꞌu ma fee hada-horomatak neu Ndia. Ma ai maue-osa fafandek lima-ein, fo fufudi-kokoe hatahorir fo ramahere neu Karistus. Manetualain bubuluk ai dalen lolo-laok ena. Au nau fo ei oo bubuluk ai dalen lolo-laok boe.  
\v 12 Ai ta makadedemak ai aon nai ei matam. Taa! Tehuu ai fee neseselun neu ei, mita fo ei bisa kokolak maloloa bafam laꞌe-neu ai, ma hae mae. No dalak naa, ei bisa maselu mbali hatahorir raa, fo mana rabafa loa. Ara rabafa loa laꞌe-neu sira ue-osan buna-boan fo hatahorir bisa mete-rita sara, naa te sira dalen ta lolo-laok.  
\v 13 Ei duꞌa mae ai kamuluk kara, naa te ai kokolak talo naa fo makalalaꞌok Manetualain ue-osan. Leo mae ei ta malela, tehuu Manetualain nalela. Neu ai kokolak pake duduꞌak ndoos, na, ai kokolak talo naa, fo tulun ei.   
\p
\v 14 Karistus sue-lai nalan seli neu ita. Naa, ndia fee dale teas neu ai fo makalalaꞌok ai ue-osan. Huu ai mamahere mae, Hatahori esa, ndia Karistus, mate fo nggati basa hatahorir. Ndia sosoa-ndandaan nae, naa sama leo ita basa ngga mate ena fo laꞌo ela leleo-lalaꞌo raak, ma ta taena haak hata-hata nai dae-bafok ia.  
\v 15 Karistus mate soa-neu basa hatahorir, mita fo basa hatahorir fo mana leo-laꞌo nai dae-bafok ia, ta leo-laꞌo tungga sira hihii-nanau heli-helin nara bali. Tehuu hatematak ia, ara muste leo-laꞌo tungga Karistus hihii-nanaun, nahuu Ana ndia mate nggati sira ena, basa de Ana nasoda fali numa mamaten mai.   
\p
\v 16 Dadi mulai hatematak ia, ita boso timba-tai hatahorir pake hatahori dae-bafok biasa uku-sudin. Leo mae fai bakahulun ita mesa kana timba-tai Karistus pake hatahori dae-bafok biasa duduꞌan. Tehuu hatematak ia, ai ta timba-tai Ndia talo naa bali.  
\v 17 De hatahori fo mana nakaesa no Karistus dadi neu hatahori dae-bafo beuk ena, fo naena leleo-lalaꞌo beuk. Ana ta sama leo fai bakahulun bali, huu ndia leleo-lalaꞌo raan mopo henin ena. Ta hambu sana ena bali! Huu hatematak ia, beuk hambun ena.  
\v 18 Basa iar, Manetualain ndia adun. Ana ndia tao mole-damek fo ita malole tasafali to Ndia, nahuu Karistus koka heni ita sala-singgon ena. Basa de Ana oo fee ues neu ita boe, fo ita oo tatudu dalak boe, mita fo hatahori laen nara oo bisa mole-dame fali ro Manetualain boe.   
\p
\v 19 Masaneda te neu Karistus bei numa dae-bafok ia, Manetualain paken fo nuni no hatahorir reu mole-dame fali roon. Dadi Ana ta reke sira sala-singgon nara bali, de ara ta lemba-rasaa sala-singgok huku-dokin bali. Boe ma Ana fee ita ues fo teu tafada hatahorir tae, ara bisa malole fali ro Ndia.   
\p
\v 20 Ita dadi teu Karistus lima konan. Dadi Manetualain pake ita fo nuni to hatahorir mai, mita fo ara mole-dame fali ro Ndia. No ai dadi miu Karistus lima konan, huu naa de ai oo moke neu ei boe mae, “Manetualain hii nalan seli fo ei malole masafali mia Ndia.”  
\v 21 Karistus mesa kana ta tao nita sala-singgok. Tehuu Manetualain tao nalan lemba-nasaa ita sala-singgon ena. Manetualain tao talo naa soa-neu ita, nahuu Karistus mamaten nasosoi dalak fo ita bisa leo-laꞌo to dale ndoos, sama leo Manetualain oo dale ndoos boe.   
\c 6  
\s1 Lamatuak tao malole soa-neu ita  
\p
\v 1 Huu ai maue-osa sama-sama mia Lamatuak, ai nau manori-mafada ei talo ia: Manetualain natudu Ndia dale susuen noꞌun seli neu ei ena. Dadi ei boso simbo mala Ndia dale susuen no kada hie-hie a mesan.  
\v 2 Boso lilii-ndondou Ndia Susura Malalaon surak nae,  
\q1 “Ndaa no fain, Au nenene o.  
\q2 Au oo tulun o boe, neu Au tao asoi-asoda hatahorir.”  
\p Nenene matalolole, ee! Hatematak ia, fain losa ena, ndia Manetualain fain fo tao nasoi-nasoda hatahorir.\x + \xo 6:2 \xt Yesaya 49:8\x*   
\p
\v 3 De ai nau manea matalolole ai aon fo tao ai ue-osan no kada ndoos leo. Huu ai ta nau dadi miu kai-baak soa-neu hatahori fo mana nae neni Lamatuak eno-dala ndoon mai. Ma ai oo nau kokolak ndoos boe, mita fo hatahorir boso kokolak rakabobook ai nade malolen.  
\v 4 Basa-basan fo ai taok, ai maote tebe-tebe fo matudu mae, air ia, Manetualain hatahori mana maue-osa neulaun. Dadi leo mae ai hambu susa-sonak, doidosok do, leo-laꞌo nai mue-anggik taladan, na, ai makatataka makandoo leo.  
\v 5 Ai oo makatataka makandoo neu hambu popoko-fefembak boe, neu ara tee ai meni bui miu, neu hatahorir tao nemuek, neu maue-osa fafandek lima-ein, neu ta bisa sunggu, ma neu mameda ndoe.\x + \xo 6:5 \xt Nedenuk kara Tutuin 16:23\x*  
\v 6 Ai oo makatataka mia dale lolo-laok boe. Ai bubuluk noꞌuk ka laꞌe-neu Manetualain. Ai makatataka ma dale naruk. Ai tao hata fo neulauk neu hatahori. Ai fee lelak fo Manetualain Dula-dalen koladu ai. Ai oo sue-lai tebe-tebe neu hatahori ma ta dea-matak boe.  
\v 7 Neu ai kokolak, ai kokolak hata fo tetebes, ma ai ta malela kokolak bafa rouk. Ai oo simbo mala koasa numa Manetualain mai boe, fo tao dedeꞌa neulauk. Naa, sama leo ai dadi soldadu, mana toꞌu tee-tandek mandaik numa Manetualain mai, fo ai matati laban musu, ma ai ta neni senggik.  
\v 8 Ai oo makatataka boe, leo mae hatahorir ratudu hada-horomatak neu ai, do, ara kokolak rakabobook ai naden; leo mae ara kokolak rakatutudak ai, do, ara ranea ai nade malolen; leo mae hatahorir kokolak bafa rouk rae, ai kedi-ira mala hatahorir, do, ara kokolak rae, hambu ai kokolak tetebes.  
\v 9 Hambu ketuk ta ralela ai. Tehuu hambu noꞌuk ka ralela ai naden. Ela baꞌuk ka ai mate laꞌe noꞌuk ka ena, tehuu ai oo bei masoda makandoo boe. Ara hukun berak ai laꞌe noꞌuk ka, tehuu ai oo ta mate-mate boe.  
\v 10 Leo mae ai mameda berak, tehuu ai dalen oo mbena sau-sau nakandoo boe. Leo mae ai ta maena doik, tehuu ai tao mala hatahori noꞌuk ka ramasuꞌi nai dalen dale. Naa, sama leo ai ta maena hata esa boe na, tehuu ai oo hambu basa-basan boe.   
\p
\v 11 Ai kokolak ledo-ledo neu ei marai kota Korentus. Ai oo sue-lai ei tebe-tebe boe.  
\v 12 Ai matudu ai susue-lalain neu ei ena, ma ta makatataak kana. Tehuu ei makatataak ei susue-lalaim neu ai.  
\v 13 Dadi au nau fee nenori-nefadak neu ei, sama leo ei dadi miu au anang nggara. Malole lenak ei sue ai ma boso makatataak kana.   
\s1 Boso neka-lili mia hatahori fo ta mana namahere Lamatuak  
\p
\v 14 Boso neka-lili mia hatahori fo ta mana namahere Karistus. Huu ei ta sama. Hatahori kamaherek fo mana leo-laꞌo ndoos, ta dalek esa no hatahori fo mana laban Lamatuak, de ta nandaa mete ma ara soba raote tebe-tebe fo raue-osa sama-sama. Hatahori dale malole no hatahori dale ta malole, ta randaa dadi nonook ei laꞌok esa. Naa, sama leo manggaledok ta bisa babalik no makiuk.  
\v 15 Karistus ta bisa nala harak no nitur malanggan, hetu?\f + \fr 6:15 \ft Dedeꞌa Yunani nai ia surak, nadek \ft \+it Beliar\+it*. Beliar naa, ndia \+it Belial\+it* fo ara pindan numa dedeꞌa Ibrani mai. Sosoan nae, “manggarauk, ta neulauk, nanalan taa, nitur malanggan”.\f* Ma hatahori fo ta mana namahere neu Manetualain ta hambu babaꞌe-babatik sama-sama no hatahori fo mana namahere neu Ndia.   
\p
\v 16 Ei duꞌa talo bee, ee? Ndondoon naa, ei duꞌa mae, ei bisa maso meni Manetualain uma huhule-haradoin miu fo makaluku-makatele neu Ndia dei, dei fo maso meni uma sosonggok miu bali fo moke-hule mbali bua sosonggok kara, do? Ta nandaa, hetu! Huu Lamatuak naa, Manetualain mana masodak. Ana oo dadi neu ita Lamatuan boe. Ma ita dadi teu Ndia uma huhule-haradoin ena, nahuu Ana leo nai ita dalen dale. Manetualain surak nai Ndia Susura Malalaon ena nae,  
\q1 “Au umang nai Au hatahoring taladan nara.  
\q2 Au oo leo nai sira taladan nara boe.  
\q1 Au nau dadi neu sira Manetualain.  
\q2 Sira oo dadi reu Au hatahoring nggara boe.”\x + \xo 6:16 \xt Malangga Anggamar Hohoro-lalanen 26:11-12; Yeskiel 37:26-27; 1 Korentus 3:16; 6:19; Epesus 2:21\x*   
\p
\v 17 Dadi tao leo Lamatuak surak nae,  
\q1 “Ei muste kalua numa sira taladan nara mai, ma lenggo feꞌe numa sira mai,  
\q2 fo ei boso dadi sama leo sira.  
\q1 Ei dalem muste lolo-laok.  
\q2 Ei muste makadodook numa basa hata fo mana tao rala ei dalem mara ranggenggeo,  
\q2 tao talo naa, fo Au simbok ei no malole.\x + \xo 6:17 \xt Yesaya 52:11\x*   
\q1
\v 18 Au nau dadi uu ei Amam;  
\q2 ei oo dadi miu Au anang nggara boe.  
\q1 Naa ndia, ita Lamatuan nafada nae,  
\q2 Ndia, ndia mana Koasa Mateꞌen.”\x + \xo 6:18 \xt 2 Semuel 7:14; 1 Israꞌel no Yahuda Tutui Bakahulun 17:13; Yesaya 43:6; Yermia 31:9\x*   
\c 7  
\p
\v 1 Toranoo susue nggara ein! Manetualain helu-bartaa basa dedeꞌak bebeik kara iar fee ita ena, huu naa de ita muste tao talao ita dalen ma leleo-lalaꞌon. Boso ela manggenggeok faa boe na, nai ita ao-inan. Huu ita katematuan nau dadi lolo-laok soa-neu Manetualain fo tatudu tae, ita tamataꞌu ma fee hada-horomatak neu Ndia.   
\s1 Dedeꞌak fo mana tao nala Paulus dalen namahoko  
\p
\v 2 Toranoo nggara ein! Fee lelak neu ai. Buka dalem mara fo simbok ai no malole. Boso makatema dalem mara. Fai bakahulun, neu ai numa ei taladam, ai ta tao mita salak neu hatahori esa boe na. Ai ta fufudi-hohodo mita hatahori fo tao salak. Ai oo ta pepeko mita hatahori fo sangga nanalak numa sira mai boe.  
\v 3 Neu au kokolak talo naa, au ta ae ndae salak neu ei. Huu ai sue ei, sama leo au afada ena. De leo mae talo bee oo, ita mate do tasoda, ai makaesa mia ei boe.  
\v 4 Hatematak ia, au hae duduꞌa neu-mai bali, huu au amahere neu ei. Au oo kokolak aloloa bafang laꞌe-neu ei boe. Ei oo matetea au daleng boe. Dadi leo mae ita hambu susa-sonak mata-matak kara, tehuu au daleng mbena sau-sau nakandoo nahuu ei.   
\p
\v 5 Fai bakahulun, ai meni profensi Makedonia miu, ai manggu malan seli. Ai hambu susa-sonak kii-konak. Ai mareresi mia hatahori deak. Ai oo mameda bii-mamataꞌu nai ai dalen boe.\x + \xo 7:5 \xt 2 Korentus 2:13\x*  
\v 6 Tehuu Manetualain naa, ndia natetea hatahori fo mopo dale tean, ma mana nameda berak ena. Ana oo natetea ai dalen boe, neu Ana nadenu Titus fo neni ai mai.  
\v 7 Titus mamain naa, neni netetea dalek soa-neu ai. Ana neni tutuik nae, neu ndia bei numa naa, ei matetea dalen. Tutuin naa oo tao natetea ai dalen boe, neu ai mamanenen. Ana oo tui nae, ei hii malan seli nau mete-mita au boe, ma ei fale dalem tebe-tebe neu dedeꞌak kara fo bakahulun mori-dadi nai ei taladam ena. Ana oo tui laꞌe-neu ei tao talo bee fo tulu-fali au boe. Huu naa de au daleng mbena sau-sau.\x + \xo 7:7 \xt 2 Korentus 2:5\x*   
\p
\v 8 Au bubuluk ae, au susurang bakahulun fo kaꞌi-ore berak neu ei naa, memak tao nala ei mameda susa. Tehuu au ta fale daleng surak susurak naa. (Naa te faik naa, au fale daleng faa, neu au bubuluk ae, au susurang naa, tao nala ei susa, leo mae kada ta doo anak ka boe.)  
\v 9 Tehuu hatematak ia, au daleng mbena sau-sau. Au ta ameda nemehokok, nahuu faik naa ei mameda susa. Taa! Au ameda nemehokok, nahuu faik naa, au susurang fufudi-kokoe fo ei sale dalem do tuke teim. Ei manaku salam, ma laꞌo ela ei dedeꞌa ta neulaum fo fali tungga Manetualain eno-dala ndoon. Huu Manetualain ndia tao fo ei fale dalem talo naa. No dalak naa, ai susuran kada tao nala ei dadi neulauk.  
\v 10 Mete ma ita tameda fale dalek tungga Manetualain hihii-nanaun naa, ita hahae tao dedeꞌa manggarauk kara, tehuu tungga falik eno-dala ndoos. Naa, nakamboꞌik ita numa Manetualain huku-dokin mai, de ita hae leo-laꞌo to fale dalek takandoo. Tehuu mete ma ita kada fale dalek nai bifi dook a mesan, sama leo hatahorir marai dae-bafok ia siꞌen, neu ko ita takalulutu.   
\p
\v 11 Ei duꞌa sudik kana! Neu ei lees au susurang naa, au bubuluk ei oo fale dalem mara boe. Naa, tungga Manetualain hihii-nanaun. Naa, tao nala ei maue-osa fafandek lima-eim mara fo koka heni dedeꞌa manggarauk numa ei leleo-lalaꞌom mai. Ei mangguk ka mia ei manggaraum ena. Ei oo mamataꞌu boe, mete te boso losak ei tao seluk manggarauk bali. Ei dalem mara hii ralan seli mete-mita au, ma mahani a makandoo fo tao dedeꞌa neulauk. Ei oo mahani a fo nau hukun hatahori mana tao salak boe. No ei tao tetebes talo naa, huu naa de ei dadi miu lolo-laok. No dalak naa, ta hambu mana bisa ndae salak neu ei.  
\v 12 Dadi au ta surak au susurang bakahulun naa, soa-neu hatahori mana tao manggarauk. Au oo ta surak fee hatahori fo mana hambu nala ndia manggaraun boe. Tehuu au surak susurak naa fee ei, mita fo au atudu ae, ei kokolam nai Manetualain matan naa, tetebes. Ma ei sue-lai tebe-tebe neu ai.  
\v 13 Basa iar lalaꞌen, ratetea au daleng.  
\p Ei oo matetea Titus dalen ena boe, mita fo dalen bisa lino-lendek. Naa oo tao tamba namahoko ai dalen boe.  
\v 14 Au akadedemak ita ei, numa Titus matan laꞌe-neu ei tatao neulaun. Au oo afadan ae, ei ta tao makamamaek mita au boe. Huu basa dedeꞌak kara fo ai tui mitak neu ei naa, tetebes. Ma basa dedeꞌak kara fo ai tui Titus laꞌe-neu ei naa oo tetebes boe.  
\v 15 Dadi tungga-tungga ana nasaneda ei tataom ma ei kokolam, ndia susue-lalain neu ei boe tamba. Ma ana oo nasaneda neu ana neni naa neti, ei simbok kana no hada-horomatak boe, tehuu ei kada duduꞌa neu-mai boso losak ei ta tao tungga au susurang.  
\v 16 Au daleng mbena sau-sau, nahuu au bisa amahere ei nai basa dedeꞌak kara. Dadi au ta duduꞌa neu-mai ua ei ena bali!   
\c 8  
\s1 Ara fee doi-souk no dale lolo-laok  
\p
\v 1 Toranoo susue nggara ein! Ai hihiin ei malela Manetualain dale susuen fo Ana natudun neu saranik kara marai profensi Makedonia ena.  
\v 2 Leo mae ara hambu susa-sonak ma tuni-ndenik manahetak, tehuu dalen nara mbena sau-sau rakandoo. Huu naa de, leo mae sira mesa kasa hata taak kara, tehuu ara bei fee sira doin noꞌun seli no dale lolo-laok, fo doi-sou hatahori kamaherek laen mana hambu susa-sonak kara.  
\v 3 Au mesa ngga bisa tui ae, ara fee basa-basan fo ara bisa fee. Boe ma ara fee tamba lena heni naa bali. Ta hambu esa nakasetik kasa.  
\v 4 Sira mesa kasa ndia roke no tebe-tebe, mita fo ai soi dalak fee sara. No dalak naa, ara bisa haꞌi rala babaꞌek, fo doi-sou hatahori kamaherek fo mana hambu susa-sonak marai Yerusalem.\x + \xo 8:4 \xt Roma 15:26\x*  
\v 5 Fai bakahulun, ai mamahena ara nau tao talo ia, tehuu hata fo ara taok naa, lena heni hata fo ai mamahenak! Kaesan, ara loo lima aon nara reu ita Lamatuan. Kaduan, ara kokolak bali rae, “Ai nau loo lima ai aon nara fo maono-lalau ei, nahuu ia tungga Manetualain hihii-nanaun.”   
\p
\v 6 No saranik kara marai Makedonia fee netuduk talo naa, huu naa de ai moke fo Titus fali neni ei marai Korentus neu bali, mita fo ei oo bisa doi-sou Lamatuak hatahorin mana hambu susa-sonak marai Yerusalem boe. Huu fai bakahulun, ana ndia mulai naduduru doik fee sara. De hatematak ia, ai moke fo ana bisa tao natetu do nakadaik ei uem doi-sou hatahori.\x + \xo 8:6 \xt Titus 2:14\x*  
\v 7 Ei leleo-lalaꞌom soa-neu Lamatuak memak neulaun seli. Haꞌi netuduk leo: ei nemeheherem, matea; ei kokolam fo matetea hatahori dalen, neulauk; ei bubuluk noꞌuk ka laꞌe-neu Lamatuak; ei dale team mandema; ma ei sue-lai malan seli neu ai. Huu naa de au nau fo ei oo, doi-sou Lamatuak hatahorin mana hambu susa-sonak no fee doik noꞌun seli boe.   
\p
\v 8 Au ta parenda ei marai Korentus fo fee doik noꞌun seli, tehuu au kada ae fora ei. Huu hatahori saranik kara marai Makedonia nau doi-sou sara ena. Dadi no dalak ia, ei oo bisa matudu, ei sue-lai tebe-tebe neu hatahori mana susa-sonak kara boe.  
\v 9 Ei bubuluk ena mae, ita Lamatuan Yesus Karistus, natudu Ndia dale susuen neu ei ena. Fai bakahulun Ana sama leo hatahori kamasuꞌik. Tehuu Ana here fo dadi neu hatahori hata taak fo tulun ei, mita fo ei bisa dadi mamasuꞌi nai dedeꞌak noꞌuk ka.   
\p
\v 10 Teu maneuk kara, ei mulai maduduru doik fee sara ena. Ei ta fee kada doik ka mesan, tehuu ei oo doi-sou sara numa ei dalem mara mai boe. Dadi tungga au, ei muste tao talo ia:  
\v 11 Fai bakahulun, ei nau doi-sou Lamatuak hatahorin mana hambu susa-sonak marai Yerusalem naa ena. Dadi hatematak ia, fee mabasa hata fo ei maketu mala mae doi-sou ena. Ma ei mabeꞌi fee desi hata, na, feen leo. Tehuu nenenin lenak ndia, fee no dale dere-dere hiek.  
\v 12 Huu mete ma ita fee no dale dere-dere hiek tungga desi hata fo ita tabeꞌi fee, na, naa oo malole boe. Numa kada ita mai leo. Hatahori boso fee no nekesetik, hata fo neu ko tao nakasususak kana.   
\p
\v 13 Au duduꞌang ta ae tao amabera ei, mita fo hatahori laen namadaꞌu. Tehuu au duduꞌang, ita basa ngga lemba-tasaa sama-sama sira susa-sonan.  
\v 14 Hatematak ia ei hambu lenak, ma sira ta mandaik. Doo-doo te ara oo bisa bala boe, mete ma ei ta hambu dai. No dalak naa, ita bisa lemba-tasaa sama-sama.  
\v 15 Naa, sama leo Manetualain Susura Malalaon surak nae,  
\q1 “Hatahori fo mana hambu noꞌuk,  
\q2 ta hambu lenak numa hata fo ara toꞌak mai.  
\q1 Ma hatahori fo mana hambu baꞌuk,  
\q2 ta hambu kuran numa hata fo ara toꞌak mai.”\x + \xo 8:15 \xt Kalua numa Masir mai 16:18\x*   
\s1 Laꞌe-neu Titus, ma hatahori laen mana nau toꞌu reni doi-souk  
\p
\v 16 Au oke makasi neu Manetualain, nahuu Ana ndia fufudi-kokoe Titus fo nau tulun ei, sama leo au nau tulun ei.  
\v 17 Memak ai moke fo ana neti tiro-dangga ei. Naa te, naa oo ndia hihii heli-helin boe. Huu naa de Titus mesa kana ndia nae neti tulun ei, ta huu au nonokeng.  
\v 18 Tehuu ana ta neti mesa kana. Ai oo madenu ai toranoon esa ena, fo neti sama-sama noon boe. Basa saranik kara marai iar ralela hatahori ia, nahuu ana naue-osa fafandek lima-ein ena, fo nafada hatahorir laꞌe-neu Lamatuak Hara Lii Malolen.  
\v 19 Saranik malanggan nara oo here ralan fo laꞌok sama-sama no ai boe, fo tulun ai nai ai ue-osa neulaun ia. Ai makalalaꞌok ue-osa ia, fo matudu ita Lamatuan ta neni babanggan, ma tao neulauk soa-neu hatahori mana susa-sonak marai Yerusalem.   
\p
\v 20 Ai sangga dalak tao hata fo tetebes, mita fo ta hambu hatahori fo bisa nakasasaꞌek salak neu ai nae, ai ta maue-osa tebe-tebe neu ai toꞌu meni doik fee hatahori mana toꞌak kara.  
\v 21 Ai maote fo tao hata fo tetebes numa ai dale lolo-laon mai, nai Lamatuak matan ma nai hatahorir matan boe.\x + \xo 8:21 \xt Dedeꞌa Lasik 3:4\x*   
\p
\v 22 Hambu toranook esa bali, ai madenun neti sama-sama no Titus sara fo toꞌu reni doik naa. Ai parisa malan laꞌe noꞌuk ka ena. De ai bubuluk ena mae, ana nau naue-osa fafandek lima-ein soa-neu ei. Ana dere-dere hiek talo naa, nahuu ana bubuluk ena nae, ei tao hata fo tetebes.   
\p
\v 23 Mete ma hambu hatahorir ratane laꞌe-neu Titus, na, mafada sara mae, Titus naa, au toranoong fo naue-osa no au nakandoo soa-neu ei. Mete ma hatahorir ratane laꞌe-neu hatahori laen mana nau tungga Titus laꞌok naa reti, na, mafada sara mae, hatahori kamaherek kara marai mamana laen oo here rala sara boe, fo ara tungga toꞌu doik ia, reni Yerusalem reti. Ara rahani a nai Korentus ena fo rae reti. Titus sama-sama no sara. Basa sara neu ko ratudu Karistus ta neni babanggan talo naa.  
\v 24 Dadi ei muste matudu susue-lalaim neu hatahorir fo mana toꞌu reni doik naa. Ma ei oo matudu sara, tao hata de ai hii kokolak maloloa bafan laꞌe-neu ei boe. No dalak naa, hatahori kamaherek maruma saranik marai bee a mesan mai, bubuluk tebe-tebe rae, ei sue sara.   
\c 9  
\s1 Doik doi-souk soa-neu hatahorir Karisten marai Yerusalem  
\p
\v 1 Teteben ndia, au hae surak bali, fo oke ei doi-sou Lamatuak hatahori kamaheren nara.  
\v 2 Huu au bubuluk ena, ei maena dale dere-dere hiek doi-sou hatahorir talo naa. Au oo hii afada hatahori kamaherek marai Makedonia, laꞌe-neu ei dale susuen boe. Au tui ena ae, ei hatahori Korentus numa profensi Akaya mai, mahani memak numa teu maneuk kara mai ena, fo mae haitua doi doi-souk. Au oo tui laꞌe-neu ei dalem mana dere-dere hiem boe, fo mana tao nala hatahorir laen nara nau tungga doi-sou hatahori mana susak kara.  
\v 3 De au adenu ita toranoon nara reti ena fo ratudu rae, hata fo ai tuik kara laꞌe-neu ei ena, ta kokola bafa rouk. Au afada talo naa, mita fo ei mafafaꞌu memak.  
\v 4 Mete ma hambu hatahori Makedonia mai sama-sama ro au, boe ma ei bei ta mafafaꞌu mala, na, ita basa ngga mae. Boso losak au nemehehereng neu ei, oka-huun taa.  
\v 5 Huu naa de au duduꞌa ae, malole lenak ita toranoon nara laꞌo rakahuluk reni ei reti, fo ei basa ngga bisa koladu doi doi-souk naa tungga ei hehelum fai bakahulun. Ei muste fee numa ei dale susuem mai. Boso fee no dale datuak.   
\p
\v 6 Masanenedak! Talo ia: “Hatahori fo mana sele-tande bini-nggees kada baꞌu anak ka, neu ko hambu buna-boak baꞌu anak ka boe. Hatahori fo mana sele-tande bini-nggees noꞌuk ma ta nakatataak kana, neu ko ana hambu falik buna-boan ma babaꞌe-babatik manahetak boe.”  
\v 7 Hatahori esa-esak muste naketu aon, ana nau fee desi hata. Boso fee no dale bibiak. Boso fee huu kada hatahori nekesetin. Huu Manetualain sue-lai hatahori fo mana fee no dale malenggan.  
\v 8 Manetualain nabeꞌi fee ei basa babaꞌe-babatik mata-matak. Ana oo nabeꞌi fee lena-lenak boe, mita fo ei ta toꞌa kuran hata esa boe na. Mete ma ei toꞌa, na, neu ko ei hambu dai lena. No dalak naa, ei bisa babaꞌe ei lenam fo tulun basa ue-osa neulauk.  
\v 9 Sama leo neni surak nai Manetualain Susura Malalaon nae,  
\q1 “Manetualain hii baꞌe fee hatahori mana matofa-tarak kara,  
\q2 numa Ndia dale susuen mai.  
\q1 Ana tao tetebes nakandoo,  
\q2 huu Ndia dale ndoon nakatataka nakandoo.”\x + \xo 9:9 \xt Sosoda Kokoa-kikiok kara 112:9\x*   
\p
\v 10 Manetualain ndia fee bini-nggees, fo hatahori mana ue daer sele-tanden. Manetualain ndia fee nanaꞌak, fo ita bisa taꞌa. Manetualain ndia neu ko fee ei babaꞌe-babatik, mita fo ei bisa tao hata fo tetebes. Naa, sama leo ei dadi miu hatahori mana ue dae, boe ma Manetualain fee bini-nggees neu ei fo sele-tanden. De ei ue-tatao neulaun naa, Ana taon tungga faik, boe tamba namanoꞌu.\x + \xo 9:10 \xt Yesaya 55:10\x*  
\v 11 Manetualain nau fee ei lena heni hata fo ei mesa ngga toꞌak, mita fo ei bisa doi-sou hatahori laen nara numa ei dale susuen mai. Dadi mete ma ei doi-sou hatahori laen talo naa ena, neu ko ara roke makasi neu Manetualain.  
\v 12 Doi-souk naa fo ei feen neu Manetualain hatahorin marai naar, au henggenee tulu-fali sara. Ma naa oo tao nala ei soꞌuk makasi taa-taa neu Manetualain boe.  
\v 13 Huu neu ei doi-sou hatahori laen nara, naa natudu bukti nae, ei mamahere tebe-tebe. Naa oo tao nala hatahori laen nara soꞌuk kokoa-kikiok soa-neu Manetualain boe. Huu ara bisa mete-rita, ei nemeheherem neu Karistus Hara Lii Malolen naa, ta kokola bafa rouk. Naa natudu nae, ei tao tungga ei nemeheherem. Dadi neu ei fee doi-souk numa ei dale susuem mai neu sara, ma hatahori laen boe, na, naa ndia taon ara soꞌuk kokoa-kikiok soa-neu Manetualain.   
\p
\v 14 Hatahori fo mana simbo nala doi-souk numa ei mai, neu ko hule-haradoi soa-neu ei. Ara oo hii ralan seli rae mete-rita ei boe, nahuu Manetualain natudu Ndia dale susuen noꞌun seli neu ei ena.  
\v 15 Tehuu Manetualain fee mudak ita Hadia esa lolen seli ena. Ndia, Yesus! Ndia belin naa, lena heni basa-basan! Huu naa de ita basa ngga sama-sama toke neu Manetualain tae, “Makasi!”   
\c 10  
\s1 Paulus nasalaꞌe laꞌe-neu ndia ue-osan soa-neu Karistus  
\p
\v 1 Au, Paulus mesa ngga, ndia surak nai ia. Neu ko hambu ketuk numa ei mai duduꞌa talo ia: mete ma au sama-sama ua ei, na, au mae kokolak ledo-ledo. Tehuu mete ma au dook ka numa ei mai, au ambarani kokolak no ta pake bii-bambik. Talo naa, hetu? Naa te au oke fo ei nenene au, nahuu Karistus dale lilon neu ei, ma Ana hii fee dale susuen neu ei.  
\v 2 Tehuu hambu ketuk ruma ei mai ta nau nenene au. Ara kokolak rae, ai tatao-nonoꞌin nara oo sama leo hatahori laen marai dae-bafok ia tatao-nonoꞌin nara boe. Dadi mete ma au uni naa uu, fama te au muste kokolak ta pake bii-bambik neu sara. Huu naa de au afada memak neu ei basa ngga, mita fo neu ko au uni naa uu, na, au hae kokolak barakaik ua sara.  
\v 3 Leo mae ita hatahori dae-bafok biasa oo, tehuu mete ma ita tareresi to hatahori laen, ita boso tambariik tahere fo tahuur boe, sama leo hatahorir marai dae-bafok ia fo ta ralela Manetualain.  
\v 4 Mete ma ita tahuur to hatahori, na, boso lilii-ndondou te ita tee-tanden nara ta sama ro hatahorir marai dae-bafok ia enan. De mete ma ita tahuur to hatahori langga batuk mana nareresi no ita, na, ita oo hambu Manetualain koasan mana bisa ofe nakalulutu hatahori oka-huun boe.  
\v 5 Manetualain koasan bisa ofe heni basa hatahori dae-bafok duduꞌan mana laban Manetualain, mana tao hatahorir ta nau ralela Ndia. Ndia koasan oo bisa natudu dalak boe, fo nggati hatahori dala duduꞌa raan naa, no dala duduꞌa beuk. No dalak naa, hatahori nanori fo duduꞌa tungga Karistus nenorin.\x + \xo 10:5 \xt Roma 12:2\x*  
\v 6 Noꞌuk ka numa ei mai mulai nenene Karistus, ma tao tungga basa Ndia hihii-nanaun lalaꞌen ena. Tehuu hambu ketuk numa ei mai bei ta nau nenene neu Ndia. Dadi ai mahani a ena, fo hukun sira ta mana nau nenene neu Ndia.   
\p
\v 7 Ei hii mete-mita hata fo neni nitak numa kada dean mai. Tehuu ei muste mete hatahori dalen. Dadi mete ma hambu hatahori fo tao aon Karistus nedenun, na, masaneda matalolole. Huu ai oo Karistus nedenun, sama leo ndia boe.  
\v 8 Fama te ei duꞌa mae, au kokolak aloloa bafang lena-lenak laꞌe-neu koasa fo ita Lamatuan feen neu ai. Talo naa, hetu? Taa! Huu koasa naa hambun, fo natetea ei, ta nakalulutu ei dalem mara. Dadi au ta fee lelak neu hatahorir rakamamaek au, nahuu ara rae, au ta aena haak fo kokolak laꞌe-neu koasa fo Lamatuak feen neu au.  
\v 9 Au ta aena duduꞌak fo ae tao akatataꞌuk ei pake au susurang nggara.  
\v 10 Tehuu hatahorir raa kokolak rae, “Boso hosek mbali Paulus. Leo mae ndia susuran liin berak ma ta hohoꞌak, tehuu mete ma ana mai aon, ndia mana sota-naꞌuk ma kokolan ta naena koasa.”  
\v 11 Mita fo hatahori mana kokolak bafa rouk talo naa, duduꞌa dedeꞌak ia: hata fo ai surak nai susurak numa mamana dook mai, basa-basan sama no hata fo ai kokolak, mete ma ai mai nai ei taladam.   
\p
\v 12 Hatahorir raa oo hii soꞌuk aon nara rae, sira raa, Karistus nedenu ta hohoꞌan boe. Ai ta mambarani makasasama aok leo sira. Bubuluk memak, hetu? Ta bisa dadi ai ta hohoꞌak leo sira! Hatahori matak leo naak, kada sangga hatahori mana sama leo sira mesa kasa. Basa de esa toba nasarada esa, nahuu sira mata-aok esa! Sira nggoa beben bali!  
\v 13 Naa te ai mesa ngga ta kokolak maloloa bafan, mete ma oka-huun taa. Ai kada kokolak talo naa, laꞌe-neu ues naa fo Manetualain feen neu ai ena. Hata fo ai taon fee ei ena, tungga kada hata fo Manetualain nadenu ai taon. Huu ai ta maue-osa nai naa dean.  
\v 14 Teteben ndia, ai ta kokolak lena-lenak neu ai kokolak maloloa bafan laꞌe-neu ei. Huu air ia, ndia mai tui ei laꞌe-neu Karistus Hara Lii Malolen. Ei oo simbo mala ai kokolan boe. Mete ma Manetualain ta nadenu nita ai, tehuu ai kokolak maloloa bafan laꞌe-neu ei, na, naa ndia ta tetebes.  
\v 15 Mete ma hatahori laen ndia raue-osa, na, ai ta kokolak maloloa bafan mae, naa dadi, nahuu ai ndia maue-osa. Nenenin lenak soa-neu air ia, ndia kada ei nemeheherem boe tamba ratea. No dalak naa, ai ue-osan buna-boan nai ei numa fai bakahulun naa mai, boe tamba nakandoo.  
\v 16 De ai bisa miu mafada Karistus Hara Lii Malolen nai mamanak kara marai ei boboam seri, fo bei ta hambu hatahori mana maue-osa nai naa. Huu ai ta nau kokolak mabafa loa menik hatahori laen ue-osan.   
\p
\v 17 Nai Manetualain Susura Malalaon neni surak nae, “Mete ma hambu hatahori nau kokolak naloloa bafan, na, elan fo ana kokolak naloloa bafan laꞌe-neu kada ita Lamatuan leo.”\x + \xo 10:17 \xt Yermia 9:24\x*  
\v 18 Mete ma hatahori esa kokolak naloloa bafan laꞌe-neu ndia aon, naa ta naena sosoak hata esa boe na. Tehuu mete ma ita Lamatuan ndia soꞌuk kokoak laꞌe-neu hatahori naa, na, naa dei fo ta hohoꞌak!   
\c 11  
\s1 Karistus nedenun tetebes, ma nedenuk ta tetebes sara  
\p
\v 1 Au ae kokolak akadedemak aong baꞌu anak nok bali hatahori nggoa bebek. Dadi soba makatataak faa fo nenene au dei! Talo ia:  
\v 2 Au sama leo ei amam. Ei sama leo au ana feꞌong fo naena nefufudi aok ena. Mana sama leo ei manfufudi aom naa, ndia Karistus. De au nau anea atalolole ei, mita fo ei mauma-loo mia ei manfufudi aom naa, ei bei lolo-laok. Dadi au anea atalolole fo boso hambu mana edo-pode ei, fo nakalulutu ei nemeheherem.  
\v 3 Hatematak ia, ei tungga Karistus eno-dala ndoon no dale lolo-laok. Tehuu au amataꞌu, boso losak hambu hatahorir kedi-ira rala ei, fo ei sio laꞌo ela dalak naa, sama leo lele uluk mengge kedi-ira nala Hawa. Mengge naa bisa kedi-ira talo naa, nahuu ndia naa, mana puputa-papatak baꞌin!\x + \xo 11:3 \xt Tutui Makasososak 3:1-5; 13\x*  
\v 4 Tungga-tungga hatahori matak leo naak kara reni ei mai, boe ma ranori ei laꞌe-neu Yesus mata-aok laen, ta sama leo Yesus fo ai manorin neu ei naa ena, na, hata de ei mamahere neu hatahori naa? Fai bakahulun, ei buka dalem fo simbo mala Manetualain Dula-dale Malalaon fo Ana koladu ei. Dadi tao hata de hatematak ia, ei nau simbo mala dula-dale mata-aok laen bali? Fai bakahulun, ei mamahere neu Karistus Hara Lii Malolen fo ai mafadan neu ei. Dadi tao hata de hatematak ia, ei nau mamahere neu nenorik rupak laen bali?   
\p
\v 5 Ara soꞌuk aon nara rae, sira raa, Lamatuak nedenu fo ta hohoꞌan nara seli. Ndondoon naa sira haak lena heni au, do? Taa! Au ta tungga duduꞌak leo naak.  
\v 6 Leo mae rae, au ta alela kokolak pake dedeꞌa binir, tehuu au alela tebe-tebe hata fo au kokolak. Ei bubuluk dedeꞌak kara iar ena, nahuu au atudu laꞌi-laꞌik ka neu ei ena.   
\p
\v 7 Neu au anori ei Manetualain Hara Lii Malolen, au ta oke ei tanggon au. Au tao kadiꞌi au aong, mita fo au bisa akadedemak ei. Ndondoon naa, ei nau fee salak neu au nahuu naa, do?  
\v 8 Hatahori kamaherek ruma saranik marai mamana laen nara ndia tanggon au, mita fo au bisa aono-lalau ei. Naa, sama leo au haꞌi numa sira mai, fo bisa tulun ei.  
\v 9 Neu au sama-sama ua ei, boe ma au hambu totoꞌak, au ta edo-pode ei, fo oke hata-hata numa ei mai. Ita toranoon nara maruma profensi Makedonia mai, ndia doi-sou au. Au ta tao amabera ita hata-hata neu ei, ma au oo ta nau tao talo naa nai mbila-beinesak boe.\x + \xo 11:9 \xt Felipi 4:15-18\x*  
\v 10 Karistus Dedeꞌa-kokolan naa, tetebes. Au oo amahere tebe-tebe boe ae, au dedeꞌa-kokolang oo tetebes boe, nahuu au akaesa ua Karistus. Ta hambu hatahorir marai profensi Akaya naa ndia bisa kokoꞌo au bafang fo kaꞌi au, boso kokolak aloloa bafang ae, au ta tao amabera ei talo naa.  
\v 11 Tao hata de au kokolak talo ia? Ndondoon naa ia dadi, nahuu au ta sue ei, do? Leo mae ei duduꞌa talo naa, tehuu Manetualain mesa kana bubuluk au susue-lalaing neu ei.   
\p
\v 12 Hata fo au taok naa, au nau tao akandoon. No dalak naa, hatahorir mana hii rakadedemak aon fo kokolak raloloa bafan rae, sira tataon sama leo ai, na, sira raa, oka-huun taak kara ena bali.  
\v 13 Ara rae, Lamatuak ndia nadenu sira. Sira raa, hatahori mana maue-osa fo mana kedi-ira hatahori! Ara soba-soba tao aon nara sama leo Karistus nedenun tetebes. Naa te basa naar kada kokolak bafa rouk a mesan!  
\v 14 Ei boso heran, ee! Huu nitur malanggan oo soba-soba tao aon sama leo Manetualain atan numa nusa tetuk do inggu temak mai boe, mana neni manggaledok no dale malole.  
\v 15 Huu naa de ei boso heran mete ma ndia hatahori mana maue-osan oo, soba-soba tao aon sama leo hatahori mana maue-osa no dale ndoos boe. Tehuu besa-besa, neu ko Manetualain bala sira manggaraun.   
\s1 Karistus nedenun tetebes, lemba-nasaa doidosok mata-matak neu ara rafada hatahorir laꞌe-neu Lamatuak Yesus  
\p
\v 16 Mete ma ei nau, na, elan fo au kokolak akadedemak aong baꞌu anak bali nok bali hatahori nggoa bebek bali. Huu au nau soba-soba kokolak koa ao.  
\v 17 Mete ma au kokolak akadedemak aong leo iak, ta naoka nai ita Lamatuan. Tehuu naa, nok bali hatahori ute keak kokolan.  
\v 18 Hambu hatahori noꞌuk ka hii rakadedemak aon nara tungga hatahorir marai dae-bafok ia siꞌen. Dadi au oo nau kokolak aloloa bafang tungga sira boe.  
\v 19 Ei ndia mana tao aom hatahori duduꞌa ndoos, mete ma matonggo mia hatahori esa ute keak, na, ei matanggodon no dale loak, hetu?  
\v 20 Mete ma hatahori laen tao hata-hata neu ei, na, ei matanggodo sara ruma naa leo. Haꞌi netuduk leo: mete ma hambu hatahorir tao ei sama leo sira ata-daton, na, ei kada matanggodon leo. Mete ma hambu hatahorir ramanaꞌo rala ei bua-baꞌum, na, ei elan numa naa leo. Mete ma hambu hatahorir kedi-ira rala ei, na, ei elan numa naa leo. Mete ma hambu hatahorir soꞌuk aon leo hatahori moꞌo-inahuuk, ma nakaloloek ei sama leo hatahori kadiꞌi anak, na, ei elan numa naa leo. Leo naak oo, mete ma hambu hatahori famba ei, na, ei elan numa naa leo boe.  
\v 21 Tehuu boso mamanasa, ee! Au mae, nahuu ai kada noe-naꞌu a leo. Ai ta mabeꞌi tao talo naa, sama leo hatahorir raa tao fee ei ena.  
\p Tehuu mete ma ara nau kokolak raloloa bafan laꞌe-neu hata, na, au oo ambarani kokolak aloloa bafang talo naa boe. (Tehuu boso lilii-ndondou, te au kada kokolak akadedemak aong nok bali hatahori nggoa bebek na!)  
\v 22 Sira hatahori Ibrani isi-isik, do? Hou! Au boe. Sira hatahori Israꞌel, do? Hou! Au boe. Sira raa, baꞌi Abraham tititi-nonosin, do? Hou! Au boe.  
\v 23 Sira raa, Karistus hatahori mana maue-osan, do? Hou! Au oo leo naak boe. (Boso lilii-ndondou, huu au kokolak lena-lenak ia!) Memak au ae, au sama leo sira. Naa te au ia, lena heni sira. Au aue-osa barakain lenak. Hatahori sese au uni bui dale uu laꞌe noꞌun seli. Ara poko-femba au laꞌe noꞌun seli. Laꞌi-laꞌik ka ela kada faa, au oo mate boe.\x + \xo 11:23 \xt Nedenuk kara Tutuin 16:23\x*  
\v 24 Nai au hatahori Yahudi heli-heling nggara liman, au hambu tuni-ndenik laꞌe lima. Tungga-tungga au hambu fifilok, ara filo au laꞌe 39.\x + \xo 11:24 \xt Tui Seluk laꞌe-neu Dala Masodak 25:3\x*  
\v 25 Hatahorir popoko au pake ai laꞌe telu. Ara toko au pake batu laꞌe esa fo rae tao risa au. Au ofang molo laꞌe telu. Au laa boꞌu-boꞌu numa tasi oe hatu-leledok esa.\x + \xo 11:25 \xt Nedenuk kara Tutuin 16:22; 14:19\x*  
\v 26 Laꞌi-laꞌik ka au laꞌok losa dook ka sudi uni bee uu ena. Hambu sosoek noꞌun seli tao nala au, ela kada faa mate. Haꞌi netuduk leo: faa nai lee moꞌok ma naꞌo manu-meor. Hambu doidosok numa au hatahori Yahudi heli-heling nggara mai, hatahori ta Yahudir, ma hatahori mana tao aon nara sama leo toranoo hatahori kamaherek, naa te ara kedi. Au oo ela kada faa mate numa tasi taladan, numa kota, ma numa mamana nees boe.\x + \xo 11:26 \xt Nedenuk kara Tutuin 9:23; 14:5\x*  
\v 27 Au aue-osa fafandek lima-eing, ma au hambu susa-sonak mata-matak kara. Hambu laꞌe noꞌuk ka au ta bisa sunggu. Au oo ndoe ma dale mada boe. Laꞌe noꞌuk ka au ta hambu uꞌa hata esa boe na. Laꞌe noꞌuk ka au oo ta aena bua-loꞌa nelusek boe, de au marini alan seli.  
\v 28 Mete ma ta nau reke basa dedeꞌak kara raa, na, reke kada talo ia leo: tungga-tungga faik au duduꞌang tarabangga, nahuu au duduꞌa laꞌe-neu basa ita toranoo kamaheren nara, fo mana rakabua nai bee a mesan.  
\v 29 Mete ma hambu hatahori nameda aon ta nabeꞌi, na, masaneda au. Huu au oo leo naak boe. Mete ma hambu hatahori fufudi-hohodo hatahori kamaherek fo tungga tao salak, au dadi mae ma asakele.   
\p
\v 30 Mete ma au muste kokolak aloloa bafang, malole lenak au kokolak aloloa bafang laꞌe-neu dedeꞌak kara fo ratudu rae, au ia, kada noe-naꞌuk a mesan. Tebe!  
\v 31 Manetualain fo ita Lamatuan Yesus Aman, bubuluk au ta kokolak bafa rouk. Naa, nandaa mete ma hatahori soꞌuk kokoa-kikiok neu Ndia nakandoo.   
\p
\v 32 Masaneda! Au ia, kada noe-naꞌuk a mesan. Mete ma au mesa ngga, na, ta bisa tao hata-hata. Haꞌi netuduk leo, fai bakahulun numa kota Damsik, manek Aretas nggubenor, nadenu hatahorir fo ramangge au numa kota lelesun, fo ara bisa humu rala au.  
\v 33 Tehuu au nonoong nggara tao au uu loꞌak esa dale, basa de rakonda au pake tali tungga kota tembok dean. Dadi mboꞌi heni au numa nggubenor liman mai.\x + \xo 11:33 \xt Nedenuk kara Tutuin 9:23-25\x*   
\c 12  
\s1 Paulus mete-nita dedeꞌak esa, nok bali ana nala meꞌi  
\p
\v 1 Mete ma ei nau, na, elan fo au kokolak aloloa bafang faa bali. Naa te kokolak aloloa bafak, sosoan taa. Tehuu au nau afada ei dedeꞌak kara fo ita Lamatuan natudu neu au ena, nok bali nai meꞌis dale.  
\v 2-4 Au alela hatahori esa mana nakaesa no Karistus. Teuk salahunu haa maneuk kara, hambu esa noon neni lalai fo demak mateꞌen neu. Tehuu au ta bubuluk, mete ma ana hene, bei no ndia ao-inan, do, kada samanen ndia hene lain neu. Kada Manetualain ndia bubuluk. Au oo bubuluk boe ae, neu ana neni soꞌuk hene neni Lamatuak Mamana Malolen naa neu, ana namanene dedeꞌa-kokolak ta neni babanggak, losa hatahori dae-bafok ta bisa kokolak.  
\v 5 Dadi soa-neu hatahori matak leo naak, au nau kokolak aloloa bafang. Tehuu au ta nau kokolak aloloa bafang laꞌe-neu au ao heli-heling. Kada laꞌe-neu dedeꞌak fo au ta abeꞌi tao, dei fo au kokolak abafa loa talo naa.  
\v 6 Leo au nau kokolak aloloa bafang, au ta parluu kokolak bafa rouk, huu au aena dedeꞌak tetebes noꞌuk ka fo au bisa kokolak. Tehuu au kada akatataak aong leo, fo hatahorir boso duꞌa rae, au ta hohoꞌang lena heni numa hata fo ara ramanenen ma mete-ritan numa au mai.  
\v 7 Lena-lenak bali, Lamatuak natudu dedeꞌak ta neni babanggak noꞌuk ka neu au ena.  
\p Tehuu Manetualain oo fee lelak neu au fo hambu susa-sonak boe, mita fo au boso koa ao. Huu nitur malanggan nadenu ndia ana nunin esa fo kada dudunggu babalik au nakandoo, nok bali dila-nggauk esa nato nakamiminak au ao-inan. Awii! Au doidoso tebe-tebe!  
\v 8 Au oke laꞌe telu ena fo Lamatuak nggari heni dedeꞌak ia numa au mai.  
\v 9 Tehuu Ana naselu neu au nae, “Au atudu Au dale susueng neu o. Naa dai soa-neu o. Huu neu o mameda mae, tungga o barakai heli-helim ta dai, na, nai naa Au koasang boe tamba natea.” Huu naa de au nau kokolak aloloa bafang tamba, neu au ta abeꞌi tao dedeꞌak esa. No dalak naa, au bubuluk ae, Karistus koasan leo nai au dale.  
\v 10 Huu naa de, mete ma au ameda au mesa ngga ta abeꞌi tao ue-osa esa, au daleng kada lino-lendek a mesan. Dadi neu hatahorir kokolak rakadadaek au do, rakasususak au do, tao doidoso au do, tuni-ndeni au, nahuu au dadi uu Karistus hatahorin, na, au daleng kada lino-lendek leo. Huu mete ma au mesa ngga ta abeꞌi, na, au hambu koasa numa Karistus mai fo au abeꞌi tao dedeꞌak naa.   
\s1 Paulus duduꞌan ta namaneu laꞌe-neu hatahori kamaherek marai Korentus  
\p
\v 11 Ei leo-laꞌo nok bali Lamatuak ta nadenu nita au uni naa uu. Huu naa de nau ta nau, bebeik kara ia au kokolak akadedemak aong baꞌu anak nok bali hatahori nggoa bebek. Teteben ndia, ei ndia muste kokolak maloloa bafam laꞌe-neu au. Memak au ta aena sosoa-ndandaak hata-hata. Tehuu mete ma nekesasamak au ua “hatahori ta hohoꞌak sudi selik kana” naa, fo rae Lamatuak naonda sara, na, sira raa, ta hohoꞌan ta lena heni au.   
\p
\v 12 Tungga-tungga Lamatuak nadenu hatahori esa neu nafada hatahorir laꞌe-neu Ndia, hatahori naa tao tanda heran mata-matak kara pake koasa, fo natudu bukti nae, Lamatuak ndia nadenu ndia. Boso lilii-ndondou, huu neu au bei nai ei taladam mara, au oo tao tanda heran leo naak kara boe. Au aue talo naa no au daleng nakatataka nakandoo.  
\v 13 Boso mamanasa, ee! Kada hambu dedeꞌak esak ka, ndia au ta tao sana nai ei, fo hatahori laen taon nai saranik laen. Ndia, au ta oke fo ei tanggon mala au.   
\p
\v 14 Talo ia! Au ahani a ena uni ei neti laꞌe katelun. Au ta toꞌa ei tanggon au doi soda-ladang. Au oo ta toꞌa ei hata-hetom boe. Tungga ita dala-hadan, ta nandaa kakana anar rambeda hata-heto soa-neu sira ina-aman nara. Mana ndaak ndia, ina-amar mbeda hata-heto fee sira anan nara. Dadi au ta toꞌa ei mambeda hata-heto fee au, huu ei sama leo au anang nggara! Au toꞌak naa, ndia ei aom ma ei susue-lalaim.  
\v 15 Au amahoko fee hata a mesan fo au enang neu ei. Au oo hii aue-osa fafandek lima-eing boe, mita fo ei bisa leo-laꞌo tungga Lamatuak hihii-nanaun. Mete ma au sue alan seli neu ei, na, ei oo muste sue masafali au leo naak boe. Dadi tao hata de ei makatataak ei susue-lalaim? Ta nandaa, hetu?   
\p
\v 16 Hambu ketuk numa ei mai manaku rae, au ta tao amabera ei. Tehuu hambu ketuk oo rae, au dadi hatahori fo malela pepeko-lelekon seli ma kedi ala ei boe, losa tao ala ei tungga au hihiing.  
\v 17 Dadi talo bee? Ndondoon naa hatahorir fo au adenu sara reni ei reti naa, kedi rala ei, do?  
\v 18 Au fufudi-kokoe Titus fo neni ei neti. Au oo adenu toranook laen esa fo neu noon boe. Ndondoon naa, Titus kedi nala ei, do? Taa, hetu? Titus no au ia, mata-aok esa. Ai dua ngga duduꞌan sama, ma ai oo maue-osa no dale ndoos boe.   
\p
\v 19 Toranoo susue nggara ein! Ndondoon naa ei duduꞌa numa bebeik kara iar mae, ai masalaꞌe aon nai ei matam, do? Taa! Basa hata fo ai kokolak kara iar, Manetualain bubuluk ena. Dadi ai ta bisa mafuni hata-hata numa Ndia mai. Ai oo makaesa mia Karistus boe. No ai sue ei, huu naa de basa hata fo ai taok naa, bisa tao matetea ei.   
\p
\v 20 Neu ko mete ma au dadi uni ei neti, au duꞌa-duꞌa, boso losak ei ta dadi miu hatahorir fo sama leo au hihiing. Boso losak hambu ketuk rareresi, dale mana mbirik, rambeda dalek, ketuk kada duduꞌa sira aon mesa kana, ketuk kokolak rakabobook hatahori nade malolen, hambu ketuk kokolak dedeꞌa lalok laꞌe-neu hatahori leleo-lalaꞌon, hambu mana koa aok, ma tao mue-anggik basa-basan. Fama te au oo dadi uu hatahori ta sama leo ei hiik boe.  
\v 21 Neu ko mete ma au uni ei neti, au duduꞌang ta namaneu nahuu ei tatao-nonoꞌim. Boso losak Manetualain nae nakamamaek au nai ei matam mara. Boso losak au tao ala hatahorir rameda berak, nahuu hambu noꞌuk ka ruma ei mai bei leo-laꞌo tao manggarauk, tehuu ta nau sale dalen do tuke tein, fo fali tungga Lamatuak eno-dala ndoon. Hambu ketuk laꞌok sala ro hatahorir ta sira saon nara. Ma ketuk tao ranggenggeo mata-matak kara. Ketuk bali tao tatao-nonoꞌi manggarau mata-matak kara mana neni mamaek, tehuu ta rameda mae, losa hatahorir nunute sara.   
\c 13  
\s1 Manea matalolole ei leleo-lalaꞌom  
\p
\v 1 Dadi ia laꞌe katelun fo au nau neti tiro-dangga ei. Mete ma hambu ketuk fo nau rakasasaꞌek salak neu hatahori, na, boso lilii-ndondou ndia hohoro-lalanen. Sama leo neni surak nai Manetualain Susura Malalaon nae, “Mete ma hambu ketuk fo rakasasaꞌek salak neu hatahori esa, muste hambu sakasii dua do telu fo kokolan nara sama dei, dei fo simbok. Mete ma ta talo naa, na, boso simbok.”\x + \xo 13:1 \xt Tui Seluk laꞌe-neu Dala Masodak 17:6; 19:15\x*  
\v 2 Neu lelek fo au uni ei uu, laꞌe kaduan maneuk, au fee nesenedak neu hatahorir mana leo-laꞌo tao manggarauk kara raa ena. Hatematak ia, au fee nesenedak neu sara bali, sama-sama ro basa hatahorir fo mana leo-laꞌo tao manggarauk kara. Sama leo fai bakahulun, au fee nesenedak ae, neu ko mete ma au neti, au ta atanggodo sara.   
\p
\v 3 No dalak naa, natudu bukti nae, Karistus kokolak nesik au. Mete ma Karistus nau koladu ei, Ana taon nenik koasa moꞌok nai ei taladam mara. Huu Ana ta tao ues no noe-naꞌuk.  
\v 4 Neu ara rakanisan numa ai ngganggek lain, memak Ana noe-naꞌu, huu Ana nakamboꞌik heni Ndia koasan ena. Tehuu Manetualain fee koasa neu Karistus de Ana nasoda hatematak ia. Leo mae ita mana dadi Ndia hatahorin tameda ta tabeꞌi, tehuu Manetualain fee ita masoda beuk ena. Huu naa de ai bisa maono-lalau ei pake Ndia koasan.   
\p
\v 5 Parisa ei dale heli-helim mara fo sangga bubuluk mae, ei mamahere tebe-tebe neu Karistus, do taa. Ndia koasan neni nitak nai ei leleo-lalaꞌom, do taa? Fora ei aom talo naa. Huu mete ma Ana ta nakaesa no ei, na, ei ta dadi miu Ndia hatahorin.  
\v 6 Mete ma ei parisa ai, na, ei bisa mete-mita Ndia koasan neni nitak nai ai leleo-lalaꞌon. No dalak naa, ai mala dea.  
\v 7 Ai oo hule-haradoi moke neu Manetualain boe, mita fo ei boso tao salak hata esa boe na. Ai ta hosek mete ma hatahorir manaku do ta manaku air ia, Lamatuak nedenun. Tehuu ai hii ei tao hata fo tetebes, leo mae hatahori ketuk nau timba heni ai. Talo naa oo ta hata-hata boe.  
\v 8 Huu ita ta bisa tao hata esa boe na, fo laban hata fo tetebes. Kada ai malela tao hata fo tetebes a mesan.  
\v 9 Mete ma ei dadi barakaik, ma ai dadi noe-naꞌuk, ai mamahoko a mesan. Ai hule-haradoi moke fo Lamatuak tao nala ei boe dadi mandaik.  
\v 10 Huu naa de, leo mae au nai dook ka numa ei mai, au surak dedeꞌak kara iar hatematak ia, mita fo neu ko au mai, na, au hae kokolak hara berak neu ei bali. Au dadi uu ita Lamatuan nedenun. Tehuu Ana fee au haak ma koasa fo atetea ei, ta akalulutu ei.   
\s1 Paulus nateꞌe ndia susuran  
\p
\v 11 Toranoo susue nggara ein! Au dedeꞌa deꞌen mateꞌen ia, kada hara masodak malole. Tao matetu-mandoo basa dedeꞌak kara. Mamanene matalolole au nenori-nefadang. Leo-laꞌo dalek esa. Ei muste malole esa no esa. Manetualain naa sue-lai ei. Au oke-hule fo Ana sama-sama no ei nakandoo, ma Ana tulu-fali ei fo leo-laꞌo mole-dame esa no esa.   
\p
\v 12 Ei muste lole haram pake iꞌidu susuek, fo nandaa soa-neu Lamatuak hatahori lolo-laon. Manetualain hatahorin marai iar, basa sara haitua hara masodak malole soa-neu ei.   
\p
\v 13 Au oke-hule fo ita Lamatuan Yesus Karistus natudu Ndia dale susuen neu ei. Au oke-hule fo Manetualain natudu Ndia susue-lalain neu ei. Au oo oke-hule fo Lamatuak Dula-dale Malalaon natudu Ndia dale lilon, mita fo ei basa ngga leo-laꞌo no dalek esa boe.  
\q2 Baꞌu kada naa leo,  
\q2 Paulus