\id MRK Tutsa: Bible Translation 1st Edition \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Maak \toc1 MAAK ih raang arah Ruurangese \toc2 Maak \toc3 Mk \mt1 MAAK \mt2 Ih Raang Arah Ruurangese \imt Ephangjatjih \ip \bk Rangte jengkhaap Maak ih raangta jun ih\bk* Ruurang Ese Rangte Sah, Jisu Kristo tiit dowa ih phang toon raangha. Jisu Kristo ih heh reeraang ah chaan aphaan pan ih mina loong suh jatthukta. Heh chaan ah heh reeraang ni noisokta, chiithih laakhah loong anep dokphanta, mina rangdah loong ah biin anaan etta. Jisu ih heteewah suh ngah Mina Sah et baatta. Mih suh roidong kotte nyia rangdah mina loong jen puipang suh ra tahang eah. Maak ih uh heh tiitwaan lah angthang ih, Jisu Kristo khiikkhi nyia heh reeraang loong ah we toombaat hali. Juungtemte Joon ih Jisu juungtem, nyia heh phate joonnaam, tiitwaan loong raangta, erah lilih arah le raangte warah ih Jisu ih mina loong deesiitta loong ah nyia heh ih nyootsootta loong anep raangthiinta. Saapoot rookliiwang damdam heliphante loong ih choocho ih thoijat rumta eno heh miksukte loong ah ih ehan han ih boot miksuk rumta. Hethoon adi Jisu arah hadaang adi tek haatta nyia tek nawa we ngaaksaatta tiit loong ah jatthuk hali. \ip Maak leedap ethoon ni kook hoom ano 16:9-20 raangha rah Maak ih raang arah tah angka, wahoh ih raang arah wakdak raangha. \iot Hemong Dowa Jatjih \io1 Rangte tiit phang baat\ior (1:1-13)\ior* \io1 Jisu mootkaat noksong dung ni\ior (1:14—9:50)\ior* \io1 Galili nawa ih Jerusalem ni\ior (10:1-52)\ior* \io1 Hethoon sa saasinet nyia Jerusalem reeni\ior (11:1—15:47)\ior* \io1 Jisu tek nawa ngaakthing \ior (16:1-8)\ior* \io1 Ngaakthing cho Teesu dong nyia etikmat\ior (16:9-20)\ior* \c 1 \s Juungtemte Joon ih Rangte tiitkhaap baatta \r (Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jn 1:19-28) \p \v 1 Arah Rangte sah,\f + \fr 1:1 \fr*\ft mararah le adi Rangte Sah ih ta taraangka\ft*\f* Jisu Kristo Ruurang Ese tiit. \v 2 \x - \xo 1:2 \xo*\xt Mal 3:1\xt*\x*Erah jengkhaap ah khowah Isaia ih mamet baatta erah jun ih phang langta: \q1 “Rangte ih liita, ‘Ngah ih an ngah nah kaamwah an lam \q2 ban tan suh daapkaat hang.’ \q1 \v 3 \x - \xo 1:3 \xo*\xt Isa 40:3\xt*\x* Mih esiit phisaang hamong ni riingla, \q2 ‘Teesu raangtaan ih lam ban hoon thiin an; \q2 heh khoom raangtaan ih lamjun et hoon an!’” \p \v 4 Eno Joon ah phisaang hah ni juungtem nyia Rangte tiit tumbaat lam ih dong taha.\f + \fr 1:4 \fr*\fq Eno Joon ah phisaang hah ni juungtem nyia Rangte tiit tumbaat lam ih dong taha\fq*\ft mararah leedap adi \ft*\fq Juungtemte Joon ah phisaang ko nawa Rangte tiit tumbaat lam ih dong taha .\fq*\f* Heh ih mina loong suh baatta, “Sen rangdah loong nawa ngaaklek ano juungtem an, eno ba Rangte ih sen rangdah ah biin anaan han.” \v 5 Judia juungkhuung nyia Jerusalem samnuthung nawa mina loong ah Joon jengkhaap chaat karumta. Neng ih neng rangdah loong ah dokbaat rum ano Jordan Juung adi juung ah tem ih rumta. \p \v 6 \x - \xo 1:6 \xo*\xt 2Lu 1:8\xt*\x*Joon ih mokchongdoot roon nawa ih hoon arah nyuh akhat kapta, heh room adi siikhoop roomkhe ah khe etta, eno heh phaksat ah wotuute nyi najui angta. \v 7 Heh ih mina loong suh thaaraam lam ih baat rumta, “Mina wasiit nga lih nah raakte ang hala erah wah ah nga nang ih elongthoon ang ah. \v 8 Ngah bah heh lakhoop pak taajoh tha uh taliikang. Ngah ih juung nawa ih tem rumhala, heh ih bah Esa Chiiala nawa ih tem raahan.” \s Jisu juungtem nyia phate joonnaam \r (Mat 3:13—4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Rekamdi Jisu ah Najaret hadaang Galili juungkhuung dowa thok taha, eno Joon ih Jordan juung ni Jisu juungtemta. \v 10 Juung nawa Jisu dokkhoom damdam, rang ah laangdat ano Esa Chiiala ah wotuupi woh likhiik ih datpuh raaha rah tupta. \v 11 \x - \xo 1:11 \xo*\xt Rangph 22:2; Rsb 2:7; Isa 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mk 9:7; Luk 3:22\xt*\x* Eno rang ni dongjengta, “An ah nga mongnook Sah. Ngah an suh eroon elang.” \p \v 12 Erah damdam Esa Chiiala ih phisaang hah ko ni kaat thukta, \v 13 erah di heh saarookbaji tongta, eno Soitaan ih phateeta. Erah damdi woma siiawi nep angta, enoothong rangsah loong ra haano chosokboi rumta. \s Jisu ih chaak haate wabaji poonta \r (Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Joon phaatak ni sakta lini, Galili ni Jisu ah kah ano Rangte re nawa Ruurang Ese loong ah tumbaat kaatta. \v 15 \x - \xo 1:15 \xo*\xt Mat 3:2\xt*\x* “Saapoot ese thok ah chang ela,” Jisu ih liita, Rangte Hasong ah thok ih hala! Sen rangdah loong nawa elek ean, eno Ruurang Ese ah hanpi an!” \p \v 16 Jisu Kristo Galili juungsitum kaang ni khoom kah adi, heh ih nyah haate soophoh wanyi Simoon nyia heno Endriu chaak ha tokdi japtupta. \v 17 Jisu ih nyi suh baatta, “Nga damdoh wang hansih ngah ih mih mamet joh ah erah nyoot nyuuha.” Jisu ih Pitar nyia Endriu khoonkhuung nawa poonta. \v 18 Erah damdam chaak ah thiinhaat nyu ano heh damdi roongwang nyuuta. \p \v 19 Amasah haloot ni wang adi, Jebidi sah soophonyi Jeems nyia Joon we japtupta. Nengnyi ih khoonkhuung ni chaak khookham tok ang nyuuta. \v 20 Jisu ih tupnyu ano erah damdam laan poon ruh et nyuuta; eno nyi wah Jebidi ah neng ih lakbiitte ih siitkaat rumta ah damdi khoonkhuung ni thiinhaat nyu ano Jisu damdi roongwang nyuuta. \s Chiithih laakhah pan wasiit \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Jisu nyi heliphante loong ah Keparnam hadaang adi thok rumta, Jehudi naangtongsa saalih adi, Jisu ah Jehudi rangsoomnok ni kah ano phang nyootsoot kata. \v 22 \x - \xo 1:22 \xo*\xt Mat 7:28,29 \xt*\x*Heh ih nyootsoot rumta ah chaat rum ano mina loong ah rapne ih paatja rumta, heh Hootthe nyootte loong ah ih nyootta ah likhiik lah angthang ih, chaan aphaan pan et nyootta. \p \v 23 Erah damdam chiithih laakhah pan mih wasiit, Jehudi rangsoomnok ni thok haano riingta. \v 24 “Najaret nawa Jisu, an ih seng tumjih et he? Aani seng thet haat suh tam wang halu? Ngah ih jat et hala an o ah—an ah Rangte Esa kaamwah!” \p \v 25 Jisu ih laathih asuh baatta, “Nak hoopti uh, arah mih sak dowa doksoon eh uh!” \p \v 26 Chiithih laakhah rah ih mih ah mootnyoong thiin ano, riinghuung lam ih doksoonta. \v 27 Miloong ah rapne ih paatja rumta, eno neng chamchi ni wasiit wasiit suh phang chengmui rumta, “Arah tumjih ah? Arah tiit ah jaat hoh tiit na tam nyoot ha? Arah mih adi chiithih laakhah dok phanjih chaan nep bojeela! Heh jeng ah chiithih laakhah ih nep chaat ha ah!” \p \v 28 Eno Jisu ruurang ah erah dowa ih Galili hakong noongrep ni ruurang kata. \s Mina Jisu ih hantek deesiitta \r (Mat 8:14-17; Luk 5:12-16) \p \v 29 Jisu nyi heliphante, erah damdi Jeems nyia Joon, Jehudi rangsoomnok nawa dokkhoom rum ano phangla Simoon nyi Endriu nok ni karumta. \v 30 Simoon hopnuh ah sokwi ih sat ano jup eta, Jisu thok damdam, heh maasaat tiit ah laan banbaat ruh ih rumta. \v 31 Jisu ah wang ano, heh lak adi joh ano deesiitta. Heh sokwi khoisat ah laan de ruh eta, eno neng suh phaksat ah jam koh ih rumta. \p \v 32 Rangsa lup damdam rangjaako di miloong ih Jisu jiinni khoisatte nyi echeek ebaang loong thutsiit jarum taha. \v 33 Erah hah dowa mina loongtang erah nokka adi thutkhoom rumta. \v 34 Jisu ih hephan dowa khoisat maasaat ah deesiit ano mikmuh juungbaan loong ah phanhaatta. Jisu ih mikmuh juungbaan loong suh tumjih uh tami jeng thukta, tumeah Jisu ah o angla neng ih jat eta. \s Jisu ih Galili ni nyootsoot rumta \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Erah saalih rangkhano chichuruh di, Jisu ah saat ano, erah nok dowa dokkhoom kata. Erah hadaang dowa tikpakpak hani Rangsoom suh dokkhoom kata. \v 36 Enoothong Simoon nyi heh joonte loong ah heh jam sok dokkhoom karumta, \v 37 eno japtup rum ano Jisu suh baat rumta, “Warep ih an ban sok halu.” \p \v 38 Enoothong Jisu ih ngaakbaat rumta, “Seng arah rum dowa hahoh loong adoh ekaatjih jaatjaat ang ah. Ngah ih erah hah loong adoh uh nyootsoot jaatjaat etjih tumeah, ngah erah raangtaan ih ra tahang.” \p \v 39 \x - \xo 1:39 \xo*\xt Mat 4:23; 9:35\xt*\x* Eno Jisu ah Galili hakong noongrep ni tumkhoom ano Jehudi rangsoomnok loong adi tum nyootsootta, juungbaan ah riim dokphan etta. \s Jisu ih engam wasiit deesiitta \r (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 Engam ang arah wasiit, Jisu ngathong ni heh lakuh di tongwang taha, eno chosok ih weehang ih baatta. “An ih thun ubah, ngah ejen saasiit\f + \fr 1:40 \fr*\ft Saasiit ih hang: Neng banlam di engam ah lasaasiitka bah tumjih doh uh mihoh damdi tajen roong re thukta \ft*\f* ehang.” heh ih liita. \p \v 41 Jisu heh minchan ah dong ano, heh lak ah janghaat ano taajota. Eno liita, “Esaasiit et ha,” ‘Sa uh!” \v 42 Lakdamdam di erah mih ah laan saade ruh eta. \v 43 Eno Jisu ih erah wah asuh dangdang ih baat ano, echaan ih kaat thukta, \v 44 \x - \xo 1:44 \xo*\xt Lew 14:1-32 \xt*\x* jen baat ano liita, “boichaat uh, an ih o suh uh arah tiit ah nak baat uh. Enoothong phangla romwah jiinnah wang uno heh ih toomhuk sokboiho an khoisat deetu rah ah, mirep ih de eta ih toomjat rumho, Moses ih baatta jun ih an khosa ah kowan et uh.” \p \v 45 Enoothong erah warah ih noongrep ni heh khoisat deeta tiit ah phang tiibaat kaatta. Erathan ih tiibaatta, Jisu ah erah hadaang adi saasa tanaan wangta. Erah nang ih, heh hatik ni tong katta, ang abah uh miloong ah heh jiinni noongrep nawa thokruh ih rumta. \c 2 \s Jisu ih hiimuung wasiit deesiitta \r (Mat 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Rekam ritdi Jisu Keparnam ni, ngaakwangta, eno heh nok ni eje ih tiibaat mui rumta. \v 2 Erah thoidi miloong ah nokmong ni lathoh lathang ih lomkhoom rumta, kaasakthong ni nep hantek ang rumta. Jisu ih neng suh ruurang ese tiit nyootsoot rum adi \v 3 wabaji ih hiimuung wasiit Jisu reeni thokpi wanrumta. \v 4 Enoothong mih hantek ang thoidi, Jisu jiinni erah mih ah tajen noppi rumta. Erah thoidi Jisu khothung pun nokkhoh\f + \fr 2:4\fr*\fq nokkhoh\fq*\ft Jehudi loong nok sep ah mih nep mi tongtheng hoongthung hane ih hoon arah angta.\ft*\f* adi loohoom rum ano dam khoh adi hiimuung ah jupthiin rum ano datthiin rumta. \v 5 Jisu ih neng tuungmaang ah tup ano hiimuung ah suh baatta, “Nga sah, an rangdah loong ah biin anaan et halu.” \p \v 6 Heh reeni tongta Hootthe nyootte loong ah ih erah chaat rum ano neng thungthung ni thun rumta, \v 7 “Heh emah mamah ih naan jengla? Arah ba Rangte kaanju tiit! Rangte heh luulu ih ba rangdah loong ah biin anaan jen hoon ah!” \p \v 8 Erah damdam Jisu ih neng tenthun ah jat rum ano li rumta, “Emah sen ih mamet thunhan? \v 9 Hiimuung asuh, ‘an rangdah loong ah biin anaan et taho ih baat ah laangpopoh nih ang ah,’ adoleh, ‘an dam ah toonpi uno wang uh ih baat ah elaang nih ang ah?’ \v 10 Erah ang abah, ngah ih jatthuk rumha Mina Sah jiinni arah hatoh adi rangdah loong jen biin anaanjih chaan jeela eah.” Eno Jisu ih hiimuung asuh baatta, \v 11 “Ngah ih baat hala, toonchap uh, dam ah toonpi uno nok nah wang uh!” \p \v 12 Neng loongtang miksok di, erah wah ah toonchapta, eno heh dam ah toonpi ano seek ih toonsoonta. Neng loong ah rapne ih paatja rum ano Rangte rang ah phoong rum ano jeng rumta, “Arah likhiik babah uh tathaak tupke!” \s Jisu ih Leewi poonta \r (Mat 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Jisu Galili juungsitum\f + \fr 2:13 \fr*\fq Juungsitum\fq*\ft juung tum maako uh lalaang janka ah (lake)\ft*\f* kaangko adi we ngaak kata. Miloong ah heh jiinni lomkhoon rumta, eno Jisu ih erah loong asuh phang nyootsoot rumta. \v 14 Erah di lengkhoom adi, sokse seete Leewi Alphias sah, apit\f + \fr 2:14\fr*\fq Apit\fq*\ft mootkaat pakna nok(office)\ft*\f* ni tong arah japtupta. Eno Jisu ih heh suh baatta, “Nga lilih eho.” Eno Leewi ah toonchap ano heh lilih eta. \p \v 15 Rekamdi Jisu ih Leewi nok\f + \fr 2:15 \fr*\fq Leewi nok ni; \fq*\ft adoleh \ft*\fq heh nok ni \fq*\ft (erah langla Jisu) nok ni \ft*\f* ni phaksat sata. Sokse seete loong nyia rangdah mina hantek Jisu lilih ih rumta, eno neng dung dowa rukho loong ah ih heliphante loong damdi teebun ni cham roong sah rumta. \v 16 Pharisi dung dowa mararah Hootthe nyootte loong ah ih Jisu ah sokse seete nyia rangdah mina loong damdi phaksah arah japtup rum ano, neng ih heliphante loong asuh cheng rumta, “Erah likhiik mina loong damdi mamet phaksah ha?” \p \v 17 Jisu ih japchaat ano ngaak liirumta, “Mina sak eseete ih phonwah\f + \fr 2:17 \fr*\fq Phonwah\fq*\ft khoisat maasat sokte; phonkotte (doctor)\ft*\f* tajamka, khoisatte ih ba jamha. Ngah kateng mina poon tara tahang, rangdah mina loong raang ih ra tahang.” \s Samurangsoom tiit chengmui rumta \r (Mat 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 Saasiit Juungtemte Joon liphante loong nyia Pharisi loong ah samurangsoom tong rumta. Mararah mina Jisu jiinni wang rumha no chengrumta, “Juungtemte Joon liphante loong nyia Pharisi loong ah samurangsoom\f + \fr 2:18\fr*\fq Samurangsoom\fq*\ft phaksat muh ih rangsoom ha ah suh liiha\ft*\f* tong ela, enoothong an liphante loong ah tatong rumka nih?” \p \v 19 Jisu ih ngaakbaat rumta, “Kuhoon sa doh wen loong ah samuh toom ngaakwang rum ah nih thunhan? Emah tah angka! Jaalakapte ah neng damdoh ang adoh, neng babah uh emah tareeka. \v 20 Enoothong neng re nawa jaalah kapte ah toonsiit rangwuung ah thok eha, eno ba neng samurangsoom tong rum ah. \p \v 21 “O eh uh samsong ehak ah nyulep ena ih talep phingka, emah mok et phing abah nyuna chep rah ih nyuh hak ah boot raap hoom ano poolong ih thoon boot hoon ah. \v 22 Adoleh kham na ah siikhoop tiikook ehak adoh tasakka, emah mok ang abah tiikook\f + \fr 2:22\fr*\fq Tiikook\fq*\ft Jehudi tiikook ah siikhoop nawa ih hoon arah angta, Kham thiintheng ah\ft*\f* ah ephok eah, eno kham nyia tiikook enyi nyi thih ah. \p Erah nang ih kham na ah tiikook ena nah sak theng.” \s Jehudi naangtongsa thoidi chengmui rumta \r (Mat 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 \x - \xo 2:23 \xo*\xt Hodb 23:25 \xt*\x* Jehudi naangtongsa di Jisu nyia heliphante loong ah chamtong ni daankhoom rum adi, heliphante loong ih raanteh ah phang thi phak rumta. \v 24 Erah thoidi Pharisi loong ah ih Jisu suh liita, “Sok uh, an liphante loong ah ih naangtongsa di erah re rumla rah seng Hootthe di tapunka!” \p \v 25 Jisu ih ngaakbaatta, “Dewid ah ram ih ti ano phaksat suh ramta tok adi tumjih etta? Heh nyia heh joonte loong neng ram ih ti rumta, \v 26 \x - \xo 2:26 \xo*\xt Lew 24:9 \xt*\x* \x - \xo 2:26 \xo*\xt 1Sam 21:1-6 \xt*\x*eno heh Rangte nok ni wang ano Rangte suh kota baanlo ah phaksah wangta. Erah di Abiathar ah romwah phokhoh angta. Seng Hootthe jun ih bah baanlo ah romwah loong ih ba jen phaksah ah—enoothong Dewid ih phaksah ano heh mina loong suh nep kota.” \p \v 27 Jisu ih thoonbaat rumta, “Jehudi naangtongsa ah mina ese raangtaan dongsiitta; mina ah Jehudi naangtongsa raangtaan ih tah angka. \v 28 Erah thoidi Mina Sah ah naangtongsa asuh Teesu angla.” \c 3 \s Lakkoong mih wasiit \r (Mat 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1 Eno Jehudi rangsoomnok ni Jisu ngaakwangta adi, erah ni lakkoong wasiit angta. \v 2 Erah di mararah mina ih Jisu tumjih lasah thetreela ih bansokte eje angta, erah thoidi naangtongsa adoh mina maamok deesiit jaaoh ih ban sok rumta. \v 3 Jisu ih erah mih asuh baatta, “Nga ngah ko ih chap raaho.” \v 4 Erah lilih Jisu ih miloong asuh chengta, “Seng Hootthe ih naangtongsa doh tumjih ettheng ih baat hali? Ese re theng tam ethih re theng ah? Mih roidong ah pang tam etheng ah tam ah tek haat etheng ah?” \p Miloong ah tumjih uh tajengta. \v 5 Miloong ah sok ano Jisu ah ekhat eta, thako adi neng thung ah jong ajaan likhiik ih thih rum kano heh tenthet dongta. Eno lakkoong wah asuh liita, “An lak ah janghaat uh.” Heh lak ah janghaat kah no ese we ih ngaak hoonta. \v 6 Erah thoidi Pharisi loong ah Jehudi rangsomnok nawa dokkhoom rum ano Hirod mina loong damdi, neng ih Jisu tek haat suh kaankoong karumta. \s Juungsitum kaang ni mina loong \p \v 7 Jisu nyia heliphante loong ah Galili juungsitum ko ih dokkhoom karumta, eno Galili nawa miloong ah hantek neng lilih ih roong karumta. Miloong ah Judia nawa, \v 8 Jerusalem nawa, Idumia hadaang nawa, Jordan juung saadongko hah nawa, erah damdi Tairi nyia Sidoon hah noongrep nawa lomkhoomta. Erah mina loongtang Jisu jiinni thokrum taha tumeah neng ih Jisu reeta ruurang ah japchaat et rumta. \v 9 \x - \xo 3:9,10\xo*\xt Mk 4:1; Luk 5:1-3 \xt*\x* Miloong ah hantek ang thoidi Jisu ih heliphante loong asuh khoonkhuung heh duungchap suh jamthiin thuk rumta, miloong rah ih phojap nak rumhang eah. \v 10 Heh ih mih hantek deesiitta, erah damdi uh khoisatte ephoop ih Jisu jap taajoh suh rapne ih tuutmui rumta. \v 11 Chiithih laakhah pan miloong ah Jisu ah japtup rum leh loongdat emeleh riinghuung ih rumta, “An juuba Rangte sah ah!” \p \v 12 Jisu ih chiithih laakhah loong asuh heh tiit ah o suh uh latumbaat theng ih dangdang et baat rumta. \s Jisu ih asih wanyi heh kaamwah danjeeta \r (Mat 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13 Eno Jisu kong ni duung wang ano heh ih jamta mina loong heh damdoh wak wangsuh poon rumta eno neng loong ah heh reeni ra rum taha, erah lih adi \v 14 asih wanyi ah danje ano Kaamwah\f + \fr 3:14 \fr*\fq Kaamwah\fq*\ft Heliphante asih wanyi danjeeta loong asuh liiha\ft*\f* et men rumta. “Ngah ih sen loong ah nga damdoh ang raang ih danje rumhala,” neng suh baat rumta. “Ngah ih sen loong ah Rangte tiitkhaap tumbaat raangtaan ih nep kaatthuk rumha, \v 15 eno sen suh chiithih laakhah loong dok phanjih chaan uh eje ang ah.” \p \v 16 Jisu ih danjeeta asih wanyi loong ah arah: Simoon (Jisu ih Pitar et menta), \v 17 Jebedi sah soophoh nyi, Jeems nyia Joon, (Jisu ih Boonergis et menta, erah langla “Rangphah mih”); \v 18 Endriu, Philip, Batholomi, Mathiu, Thomas, Alphias sah Jeems, Thadias, Simoon deek akaan raangtaan ih laatte wah \v 19 nyia Judas Iskerot, Jisu khumtante wah ah. \s Jisu nyia Benjibul \r (Mat 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Eno Jisu ah nok ni wangta. Erah di uh mina loong hantek ih lom thutthi rumta, Jisu nyia heliphante loong chamsat saapoot uh lachoh thang ah. \v 21 Jisu suh, “Emok ih hoonla” ih li rum kano, heh jaatang ah heh toonsiit ra rum taha. \p \v 22 \x - \xo 3:22 \xo*\xt Mat 9:34; 10:25\xt*\x*Mararah Jerusalem nawa Hootthe nyootte loong ra taha loong ah ih li rumta, “Arah mih abah Benjibul pan boh ah! Chiithih laakhah loong jen dokphan theng chaan kotte luungwang ah boh ah.” \p \v 23 Erah thoidi Jisu ih heh reeni poon rum ano tiitthaak di toobaat rumta. “Soitaan ih Soitaan ah mamah mi et phanhaat ah?” \v 24 Deek esiit ah neng laktung nah phe ano rookmui abah, erah deek ah phaangjaang eah. \v 25 Changka siit laktung nah rookmui jengmui abah, erah changka ah phaangjaang eah. \v 26 Erah thoidoh Soitaan hasong adoh neng laktung nah pheehoom mui abah, erah roitang tatongka, erah nang ih bah phaangjaang rum ano ethoon ba eah. \p \v 27 “Tathat mina nok ah long suh heh teewah ah lachaak tangkhakka bah heh hukkhaak ah tajen longka. \p \v 28 “Ngah ih ami tiit baat rumhala, mina rangdah loong nyia neng ethih jengkhaap jengla loong ah biin anaan jenhoon mok et ah. \v 29 \x - \xo 3:29 \xo*\xt Luk 12:10\xt*\x*Enoothong o ih Esa Chiiala asuh ethih jengkhaap jeng abah, babah uh biin anaan tachoka, tumeah heh ih mabah uh lathoonjih rangdah ah mola.” ( \v 30 Jisu ih arah baatta ah langla, mararah mih ih amet li rumta, “Heh sak ni chiithih laakhah pan eah.”) \s Jisu nuh nyia heh no loong \r (Mat 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Eno Jisu nuh nyia heh no loong ah thok rumta. Nokka ni chap rum ano, Jisu ah poonwang thuk rumta \v 32 Jisu ah miloong hantek ih kooktong rum adi baat rumta, “Sok uh, an nuh nyi an no loong ih nokka ni chap rum ano, an jam rum halu.” \p \v 33 Jisu ih ngaakbaatta, “Seng nuh o ah? Nga no loong o ah?” \v 34 Heh reeni kooktongta miloong ah sok ano liita, “Sok an! Ngah di bah arah loong ah seng nuh nyia ngaaphoh ngaano loong ah! \v 35 O ih Rangte jeng chaat ha erah loong abah seng nuh, seng nah nyia ngaapho ngaano ang ah.” \c 4 \s Chamwente tiitthaak \r (Mat 13:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xo*\xt Luk 5:1-3\xt*\x*Jisu ih Galili juungsitum kaangkook ni we phang nyootsoot rumta. Miloong hantek ang thoidi Jisu ah khoonkhuung ni duungtong kata. Eno miloong ah juungsih kaang adi chap rumta. \v 2 Heh ih tiitthaak toobaat lam ih jaatrep tiit loong ah nyootsoot rumta, ame jeng ano ah: \p \v 3 “Chaat an! Jaasiit mih esiit ih chamwen kaatta. \v 4 Phek ni chamwen adi, raanteh loong mararah ah lam ni datta, eno woh loong ih toontop wangtaha. \v 5 Mararah ah jong hah ni paak amasah ang arah di datta. Eno raanjih ah seek ih haapphookta, tumeah paak amasah ang thoidi ah. \v 6 Eno rang ah mi kano champhooksah loong ah laan tek raat ruh eta, tumeah hehing ah hanteng ni lamiisot thoidi hephook ah seek ih hookdatta. \v 7 Mararah raanteh ah suh buk ni datta, eno suphook ah hak ano, champhook ah hetiik uh ladong tiik thuk thang ih tekbukta. \v 8 Enoothong mararah raanteh ah hase ni datta loong abah, phook ano hak, eno hetiik ah dong tiikta: mararah ah tiik ah rookjom, rukho ah rook arok, rukho ah chaasiit ih dong tiikta.” \p \v 9 Eno Jisu ih thoonbaat rumta, “Chaat an, sen na je abah ah!” \s Tiitthaak baatta ah langla \r (Mat 13:10-17; Luk 8:9-10) \p \v 10 Jisu heh laklak ang adi, ethok ih taha ih japchaatte miloong nyia heliphante Asih wanyi rah ih, tiitthaak loong ah huk jangbaat kohe ih baat rumta. \v 11 “Sen suh Rangte Hasong ni huthiinha mongtham ah jatthuk rumhala.” Jisu ih ngaakbaat rumta. “Erah tiitthaak loong abah wahoh loong ih toomchaat ah ih nyootbaat hang, \v 12 \x - \xo 4:12 \xo*\xt Isa 6:9,10 (LXX)\xt*\x*mamah liidi, \q1 “Neng ih sok bah sok et ah, \q2 ang abah uh tatup rumka; \q1 neng ih chaat bah chaat et rum ah, \q2 ang abah uh tasamjat rumka. \q1 Tumeah neng ih erah jat rumta bah Rangte ko ngaak ih rumtheng taha, \q2 eno neng rangdah loong ah biin anaan et thengta.” \s Jisu ih chamwen tiitthaak hukjangbaat kota \r (Mat 13:18-23; Luk 8:11-13) \p \v 13 Eno Jisu ih cheng rumta, “Sen ih arah tiitthaak ah tanih jatkan? Erah bah, jihoh tiitthaak tang nih ma jat an? \v 14 Chamwente rah ih Rangte tiit wenha. \v 15 Mararah mih ah raanjih lam ni datta rah likhiik, neng ih Rangte tiit ah chaat damdam soitaan ah wangha no nge kaatla. \v 16 Rukho mih ah raanjih jong khoni dat ah likhiik. Rangte tiit ah japchaat rum ano, tenroon lam ih kap rumha. \v 17 Enoothong neng ten ni lathiin thoih saatang tatongka. Rangte tiit thoidoh phate joonnaam sa doh neng ih laan thiinhaat ruh et ah. \v 18 Rukho mina ah langla raanjih suphook khoni datla likhiik. Rangte tiit abah chaat eha, \v 19 enoothong arah roidong suh sootsaam nyia changteng ehoon tenthun ih, nyia jaatrep jaatraang tenthun loong ih Rangte tiitkhaap ah matsiit ha, eno hetiik ah tadong tiik thukka. \v 20 Rukho mina rah raanjih hase ni wen arah likhiik. Rangte tiit ah chaat ano, naririh et kap ha, eno hetiik ah dong tiik: rukho ah rookjom, rukho ah rook arok, rukho ah chaasiit.” \s Khoowaan mong ni weetook \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 \x - \xo 4:21 \xo*\xt Mat 5:15; Luk 11:33\xt*\x*Jisu ih toombaat ruh ih rumta, “O ih bah uh weetook\f + \fr 4:21 \fr*\fq ah: \fq*\ft Weetook: Saaki\ft*\f* ah khoowaan mong ni adoleh juptheng khu nah nikah took ah? Weetook ah hethiin theng ni tanih katookka? \v 22 \x - \xo 4:22 \xo*\xt Mat 10:26; Luk 12:2\xt*\x*Tumjaat hotthiin abah uh wuungsa nah dongjat ah, nyia ebokloop etta loong ah edaap et ah. \v 23 Boichaat an, sen na je abah ah!” \p \v 24 \x - \xo 4:24 \xo*\xt Mat 7:2; Luk 6:38\xt*\x*Jisu ih amah nep ih baat rumta, “Marah chaat han sen ih naririh et samthun an! An ih mih mamet dande hu erah likhiik Rangte eh uh an emamah et dande ho—erah tokkhoh doh uh ehan thong et dande ho. \v 25 \x - \xo 4:25 \xo*\xt Mat 13:12; 25:29; Luk 19:26\xt*\x*Marah mih asuh amasah jeela erah suh ehan ih bootkoh ah, marah mih asuh tumjih uh tajeeka, erah mih dowa amasah jeela rah uh ethoon nge et ah.” \s Raanjih wen tiitthaak \p \v 26 Jisu ih jangbaat kaatta, “Rangte Hasong ah arah likhiik. Mih wasiit ih phek ni chamwen kaatla. \v 27 Rangwuung rangnak, heh jup ih koja oh saat ih koja oh, erah pootdi heh champhook ah haapphok ano toon hak ruh ela. Erah bah uh mamangla heh ih tajatka. \v 28 Hah heh heh ih hak thuk ano tiik thukla; jaakhothoon wotsuh phang edongla, eno kookchok ehoonla, erah lilih helak ah pa ano dongtiikla. \v 29 Eno cham ah men kano cham khante ah ih khothep ah pi ano cham ah khan kala, tumeah chamkhan tok ah chang kano ah.” \s Miinjaangjih tiitthaak \r (Mat 13:31-32; Luk 13:18-19) \p \v 30 Jisu ih chengta, “Rangte Hasong asuh seng ih tumjih likhiik ih li ih?” “Tumjih tiitthaak nawa ih seng ih jangbaat theng ah? \v 31 Erah langla arah likhiik. Mih wasiit ih arah mongrep dowa loongtang nang ih ehinjih thoon miinjaangjih ah toon ano, hah ni wenkaatla. \v 32 Rekam lidi phook ano thoontang nang ih ehanthoon ih dong hakla. Eno hephook loong ah hak ano hephaak loong adi woh loong nep jen tepwang ah.” \p \v 33 Jisu ih miloong asuh heh tiitkhaap ah jihoh tiitthaak loong nawa ih emamah ih toobaat rumta; neng ih mathan jen ih samjat rumta erah thanthan ih baattaan rumta \v 34 Heh ih tiitthaak toobaat muh ih tumjih uh tabaat rumta, Enoothong heliphante loong damdi heh luulu ang adi, tumjih suh liita erah hukbaat korumta. \s Jisu ih pong aphaat semthukta \r (Mat 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 Erah saasa rangjaako di Jisu ih heliphante loong suh baat rumta, “Seng loong ah juungsitum saangko adoh daan kah ih.” \v 36 Erah thoidi neng ah miloong jiin nawa dokkhoom karumta; eno heliphante loong khoonkhuung ni Jisu bantong kata adi roong duungtong karumta, eno Jisu ah neng damdi waksiit kaat rumta. Khoonkhuung loong ehoh uh erah di eje angta. \v 37 Baphuk ih pong ah pongta, eno khoonkhuung mong adi juung ah waak wang eta, eno khoonkhuung ah juung ih eme nanah eta. \v 38 Jisu ah khoonkhuung liko adi khodang ah dang ano mokjupta. Heliphante loong ah ih saatsiit rum ano baat rumta, “Nyootte,\f + \fr 4:38 \fr*\fq Nyootte\fq*\ft mih suh hukbaatte, nyootsootte, nyia le nyootte \ft*\f* seng etek taat kah eli ah an ih tanih thun ri?” \p \v 39 Jisu ah toonchap ano pong asuh baatta, “Sem uh!” eno juungtak asuh we baatta, “Sem uh!” Erah damdam pong ah laan semruh eta, Pong ah toopong ano, tikpakpak ehoonta. \v 40 Eno Jisu ih heliphante loong asuh liita, “Tume choolan? Amadi sen tuungmaang uh laje ah?” \p \v 41 Eno neng loong ah rapne ih cho damdi neng chamchi ni roongwaan rumta, “Arah mih ah o angla? Pong nyia juungtak ih nep heh jeng chaatchaat ela ah!” \c 5 \s Jisu ih chiithih laakhah pan mih wasiit deesiitta \r (Mat 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Jisu nyia heliphante loong ah Galili juungsitum saangko Gerasa hadaang ni thok rumta. \v 2 Jisu khoonkhuung nawa dat khoom damdam mangbeng luung nawa wangha rah erah di mih wasiit chomuita. Erah mih sak adi chiithih laakhah pan \v 3 mangbeng ni tongte angta. O eh uh heh ah jaanruh ih takah jen tangkitta; \v 4 helak helah ah jaanruh ih taat kit rum abah uh helek helek jaanruh ah thahoom leh thaphui, emeleh heh lah ih soopnak kah eta. Heh rapne tathat ang thoidi mih ih tajen tangjota. \v 5 Heh rangwuung rangphe mangbeng theng ni nyia kaanjang ni katum khoomta eno leh tum riinghuung, heh teeteewah jong ih jopkhan. \p \v 6 Jisu japtupta adi heh rekam loot ni angta; eno heh reeni soonkata, heh lakuh di Jisu ngathong adi chooktong kah ano, \v 7 erongwah ih riinghuungta, “Jisu, Echoong thoon ni tongte Rangte Sah! An ih tumjih ette ang halang? “Rangte mendoh, ngah nak thet haat weehang, ngah ih an lasih johala!” ( \v 8 Heh ih arah jengkhaap ah Jisu ih “Chiithih laakhah dokkhoom ho ih li kano jengta!”) \p \v 9 Eno Jisu ih chengta, “An men o ah?” \p Erah mih rah ih ngaakbaatta, “Nga men ah ‘Ephoop’ —seng ah hantek!” \v 10 Chiithih laakhah loong ah arah juungkhuung dowa nak dokphan weeuh ih heh ih Jisu lasih ah laat joh ruh eta. \p \v 11 Neng reeni kaanjang adi wak loong jook arah angta. \v 12 Erah thoidi chiithih laakhah loong ah ih Jisu lasih joh rumta, “Wak loong sak adoh kaat thuk weehe.” \v 13 Jisu ih kaat thuk rum kano, chiithih laakhah loong ah mina sak dowa doksoon ano wak loong sak adi nop karumta. Wak loong ah rooproop ih haajaat nyi taan angta, Erah loong ah thoontang doruk rum ano kaangkom dowa juungsitum adi lupdat karumta. \p \v 14 Wak riimte loong ah erah dowa tiisoon rum ano erah ruurang ah hadaang rookwih nyia phek aphaang rookwih ni tumbaat wanrumta. Mina loong ah ih tumjih ang kola ih sokkah rumta, \v 15 eno neng Jisu jiinni ra rumha di, chiithih laakhah ephoop pan angta mih ah japtup rumta. Erah mih ah nyuh akhat rapne ne ih kap ano seklilih ih tong arah japtup karumta; eno neng ah echo ih rumta. \v 16 Chiithih laakhah pan mih nyia wak loong tupte loong ah ih, mamah angta erah loong tiit ah mih suh tumbaat rumta. \p \v 17 Erah thoidi neng ih Jisu suh neng juungkhuung dowa soon uh ih baat rumta. \p \v 18 Jisu khoonkhuung ni duungtong kata adi maangdi chiithih laakhah pan angta warah ih liita, “An damdoh ngah nep roong ra weehang!” \p \v 19 Enoothong Jisu ih tawak siitkaatta. Erah nang ih bah, Jisu ih amet baatta, “An nok nah ngaakwang uno an jaatang suh thongbaat wan uh, Teesu ih an raang ih tumjih reeta nyia mathan minchan halu loong rah ah.” \p \v 20 Erah thoidi erah wah ah Hah Asih\f + \fr 5:20 \fr*\fq Hah Asih\fq*\ft Hah asih ah Dekapolis asuh liita \ft*\f* adi kah ano Jisu tumjaat reeta loong ah tumbaat kaatta. Erah japchaatte loong ah rapne ih paatja rumta. \s Jairas sah nyia Jisu nyuh taajote nuh \r (Mat 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Jisu ah juungsitum saangko ni we ngaak daan kata. Erah juungsitum kaang adi miloong ah Jisu reeni thutthi rumta. \v 22 Jehudi rangsoomnok ni mootkaatte Jairas thok haano Jisu ah japtupta, eno Jisu ngathong ni kotbon kah ano \v 23 heh lasih ah jota, “Nga sah minusah rah rapne ih satla. An lak ih taajoh ra weeho, de ano ething toom tong we ah!” \p \v 24 Eno Jisu ah heh damdi roong dokchap kata. Eno miloong ah uh Jisu damdi kookrak ih roong khoom karumta. \p \v 25 Erah di minuh esiit asih paang nyi heh sih sik ih cham arah angta, \v 26 heh khoisat ah phonte loong suh noongrep ni taatsok thukta. Heh ngunteh loong ah thoon thaaja, erah bah uh ede lalek ih thang ih saarookwih ehan han ih boot satta. \v 27 Heh ih Jisu raak ah japchaat ano, miloong dung ni heh lilih ih roong kata, \v 28 heh teeteenuh ih thunta, “Ngah ih Jisu nyuh ah taajoh ang bah, ede eang.” \p \v 29 Heh ih Jisu nyusah ah taajoh ano, heh sih sik ah laan mah ruh eta; eno heh teenuh ih uh ede elang ih laanjat ruh eta. \v 30 Jisu sak nawa khoisat de theng chaan kaat ah laanjat ruh eta, erah thoidi miloong ko ih lengsok ano cheng rumta, “Nga nyuh ah o ih taajoh tahang?” \p \v 31 Heliphante loong ah ih ngaakbaat rumta, “An ih tup ih hu an reeni mina ephoop tuutmuula eah; mamet cheng hu o ih taajoh halang eah?” \p \v 32 Enoothong Jisu ih heh taajote ah lengsok ruh eta. \v 33 Eno minuh rah ih heh khoisat deeta rah samthun ano echo damdi wangha no, heh lakuh di tong ano amiisak tiit loong ah dok baatta. \v 34 Jisu ih erah nuh asuh liita, “Nga sah, an tuungmaang ih deesiit taho. Khooteng ih tongwang uh, an chamnaang nawa ede etu.” \p \v 35 Jisu ih erah baat tokdi, Jairas nok nawa ruurang baatte loong wang rum taha eno Jairas suh baat rumta, “An sah bah etek ela. Nyootte ah nak thaam hoom kuh?” \p \v 36 Jisu ih neng tiitwaan ah laboichaat thang ih,\f + \fr 5:36 \fr*\fq laboichaat thang \fq*\ft eleek chaat asuh liita\ft*\f* Jairas suh baatta, “Nakcho uh, tuungmaang ba et uh.” \v 37 Eno Jisu ih ehanko miloong ah tang ano heh damdi Pitar, Jeems nyia heh no Joon ah ba siit kaatta. \v 38 Jairas nok ni thokrum adi miloong huung ariing nyia neng paattek ah japchaat karumta. \v 39 Jisu ah nopwang ano baat rumta, “Tume paatja lan?” “Tume huung lan? Noodek ah etek tah eka—emokjup boh ela!” \p \v 40 Miloong ah ih Jisu ah ngit et rumta, eno Jisu ih neng loong ah dokphan rum ano, heh nuh nyia heh wah nyia heliphante wajom, noodek jupthiinta nokmong adi nopwang rumta. \v 41 Jisu ih noodek lak adi joh ano liita, \it “Talitha, Koum,” \it* erah langla, “Minusah, saat uh Ngah ih baat hala!” \p \v 42 Erah damdam minusah ah toonchap ano laan khoom ruh eta. (Noodek ah asih paang nyi angta). Erah angta ah sok rum ano miloong ah rapne ih paatja rumta. \v 43 Enoothong Jisu ih arah tiit ah o suh uh labaat theng ih baat rumta, “Heh suh phaksat thong jam koh an.’ \c 6 \s Najaret ni Jisu thaangjuuta \r (Mat 13:53-58; Luk 4:16-30) \p \v 1 Erah hadaang dowa Jisu ah dokkhoom kah ano, heliphante loong heh lilih ih heh hadaang ni roongwang rumta. \v 2 Jehudi naangtongsa rangwuung adi Jisu ih Jehudi rangsoomnok ni miloong asuh phang nyootsoot rumta, eno miloong ah ih erah chaat rum ano rapne ih paatja rumta; “Heh ih arah likhiik jeng ah ma nawa jen jat ha?” neng ih chengta. “Tumjih mongtham ih jen jatthuk ha? Erah than epaatjaajih mame jen reela? \v 3 Arah bangmaakwah\f + \fr 6:3\fr*\fk Bangmaakwah\fk*\ft Nok apung nyia juptheng tongtheng bang nawa ih hoonte asuh liiha\ft*\f* Meeri sah, Jeems, Josep, Judas nyia Simoon loong phoh ah tanih angka? Heh no minusah loong ani tongla ah tanih angka?” Eno neng ih Jisu ah thaangju ih rumta. \p \v 4 \x - \xo 6:4 \xo*\xt Jn 4:44\xt*\x*Jisu ih baat rumta, “Khowah ah langla noongrep nah soomtu ah, enoothong heh hadaang nah heh sano joonte nyia heh jaatang ih ba thaangju ah.” \p \v 5 Erah di Jisu ih epaatjaatheng tumjih uh tami reeta, khoisatte heh lak ih taajota mararah loong ah ba deeta. \v 6 Miloong jiinni tuungmaang laje thoidi Jisu ah epaatja eta. \s Jisu ih heliphante asih wanyi daapkaatta \r (Mat 10:5-15; Luk 9:1-6) \p Eno Jisu ah mih nok hah loong adi lengkhoom kah ano, nyootsoot karumta. \v 7 Heliphante asih wanyi ah lompoon ano wanyi wanyi et daapkaatta. Neng suh chiithih laakhah loong dokphan suh chaan ah korum \v 8 ano baat rumta, “Erah kah andoh sen sak nah tumjih uh nak hui an, kiingthom luulu ba pi an phaksat uh lahuitheng, kunma khaak uh lahuitheng, sen khaakdaap nah ngun uh lauitheng. \v 9 Sen lakhoop ba khoop an enoothong samsong hedak lahuitheng.” \v 10 Jisu ih wakbaat rumta, “Marah nok adoh noppoon han, erah nok adoh erah dowa maang dokkhoom khoom ih tong an. \v 11 \x - \xo 6:11 \xo*\xt Esm 13:51\xt*\x* \x - \xo 6:11 \xo*\xt Luk 10:4-11\xt*\x*Sen samnuh nah raahan doh marah doh sen tanoppoon ran nyia sen jeng laboichaat ranbah, sen lah dowa bungwiik ah jaanak anno dokkhoom an. Erah neng raangtaan ih ethih ang ah!” \p \v 12 “Erah dowa neng ah dokkhoom karum ano mina ah rangdah nawa lek etheng ih tumbaat kaat rumta. \v 13 \x - \xo 6:13 \xo*\xt Jms 5:14\xt*\x*Neng ih chiithih laakhah hantek dokphan karumta, eno Olib bangthiing ih hut leh khoisatte hantek deesiit rumta. \s Juungtemte Joon tiita \r (Mat 14:1-12; Luk 9:7-9) \p \v 14 \x - \xo 6:14,15 \xo*\xt Mat 16:14; Mk 8:28; Luk 9:19\xt*\x*Eno Hirod\f + \fr 6:14 \fr*\fk Hirod luungwang\fk*\ft Entipas Hirod Galili pante\ft*\f* luungwang ih erah ruurang loong ah japchaatta, tumeah Jisu men ah noongrep ni phoongpha rumta. Mararah ih liita, “Juungtemte Joon ah ngaakthingla! Erah thoidi epaatjaajih loong jen re theng chaan ah jeela.” \p \v 15 Rukho eh liirumta, “Heh Elija.” \p Rukho eh li rumta, “Heh ah Khowah, teewah dowa khowah loong ah likhiik heh uh esiit.” \p \v 16 Eno Hirod ih erah japchaat ano liita, “Heh ah Juungtemte Joon ah, ngah ih heh khoh ah thah thuktang ah, heh ah we ngaakthingla!” \v 17 \x - \xo 6:17,18 \xo*\xt Luk 3:19,20\xt*\x* Hirod heh teeteewah ih Juungtemte Joon ah jokhak thukta, eno kit ano phaatak ni sak thukta. Hirod ih heh ih kapta Hirodias tungthoidi khak thukta, heh minuh ah langla heh no Philip minuh ang dowa. \v 18 Juungtemte Joon ih Hirod suh banbaat ruh taat kah eta, “An no minuh abah tami kapko eah!” \p \v 19 Erah thoidi Hirodias ih Joon ah tek haat et suh rapne ih khah ano dongthunta, erah bah uh Hirod tungthoidi tami tek haatta. \v 20 Hirod ah Joon ra echo eta tumeah heh ih jat etta Joon ah mih sek nyia esa moong achaangte angta, rah thoidi Joon ah piita. Hirod ih heh tiitwaan ah chaat rookwih heh thung ah phaangdat eta, ang abah uh heh jeng ah nook boichaat ruh eta. \p \v 21 Lini Joon tek haat suh Hirodias raangtaan saapoot ese thok taha. Hirod tup rangwuung sa di mathan apit nawa saahaap loong ah, Sipaahi saahaap, nyia Galili dowa elong elang loong ah heh tup rangwuung sadung ni poon rumta. \v 22 Erah sa adi Hirodias\f + \fr 6:22\fr*\fq Hirodias sah \fq*\ft mararah le adi heh sah minuh sah Hirodias ih raangha\ft*\f* sah minusah ah boongwangta, eno erah sok rum ano Hirod nyia heh wenwah loong ah neng ten rapne ih roon rumta. Erah thoidi luungwang ih erah sah asuh chengta, ‘An tumjih suh nooklu? Ngah dowa tumjaat suh hang erah koha.” \v 23 Hirod luungwang ih minusah asuh kakhamta, “Ngah ih kakham hala an ih tumjih jam uh erah koha, ngah ih panhang hadaang thotliiko anep jen koha!” \p \v 24 Eno minusah ah doksoon kah ano heh nuh suh cheng kaatta, “Ngah ih tumjih suh ang?” \p “Juungtemte Joon khoh ah suh uh, ih heh nuh ih baatta.” \p \v 25 Minusah ah echaan ih we ngaak wang ano luungwang dowa suta, amamah ih khuung nah Juungtemte Joon khoh ah kohang!” \p \v 26 Erah jengkhaap ah chaat ano luungwang ah rapne ih thungthita, ang abah uh heh wenwah loong ngathong ni kakham choi ang thoidi tajen daanta. \v 27 Erah thoidi ra bante loong asuh Joon khoh ah laan thah kah ruh ih thukta. Raabante ah phaatak ni kah ano Joon khoh ah thadook kata; \v 28 eno minusah asuh khuung ni pi kowanta eno heh nuh asuh toom kota. \v 29 Joon liphante loong ah ih erah chaat rum ano, heh mang ah toonpi wang rum ano beng kaat rumta. \s Jisu ih haajaat banga mih suh phaksat kota \r (Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Jn 6:1-14) \p \v 30 Heh Kaamwah loong ah Jisu jiinni ngaak chomui wang rum ano, neng ih nyootsootta nyia reeraang karumta loong ah heh suh baatwan rumta. \v 31 Erah di miloong ewang ekaatte ephoop ang thoidi Jisu nyia heliphante loong ah neng phaksat saapoot taan uh tachoh rumta. Erah thoidi Jisu ih baat rumta, “Seng hatik nah chomre naangtong kah ih.” \v 32 Eno neng ah khoonkhuung adi duungtong rum ano hatik adi neng kaatkaat ih rumta. \p \v 33 Erabah uh miloong ah ih neng doksoon ela ih laanjat ruh ih rumta; erah thoidi harep nawa soonkah rum ano Jisu nyia heliphante loong maang thokdi neng lah ih neng ngah ni erah hah di jen banthok ih karumta. \v 34 \x - \xo 6:34 \xo*\xt Erok 27:17; 1Lu 22:17; 2Tet 18:16; Ijk 34:5; Mat 9:36\xt*\x* Khoonkhuung nawa Jisu datchap adi miloong hantek, saapriimte muh saapsah likhiik et sok rum ano heh minchan dongta. Eno heh ih erah miloong asuh jirep tiit loong ah phang nyootsoot rumta. \v 35 Rangsa ah tham kano, heliphante loong ah heh reeni wang rum haano baat rumta, “Seng jen tham eli eno arah hah ah hatik ni. \v 36 Miloong ah kaat etthuk uh, neng phaksat ah nokphoh nokno nawa nyia phek aphaang nawa nengneng ih toom jam reh phaksah karum ah.” \p \v 37 Jisu ih ngaakbaat rumta, “Sensen ih neng suh phaksat ah jam koh an.” \p Neng ih Jisu suh chengta, “Seng ih ngunkholok chaanyi taan ih baanlo ah reh ih no miloong asuh kottheng tam et liihu?” \p \v 38 Eno Jisu ih cheng rumta, “Sen jiinni baanlo mathan ah? Sokkah an.” \p Neng ih sokkah rum ano baat rumta, “Baanlo banga nyasi enyi.” \p \v 39 Jisu ih heliphante loong suh baatta, miloong ah naam khoh adoh hedung hedung et tongthuk an. \v 40 Eno miloong ah dungsiit ni chaasiit, dungsiit ni rook banga, ih pheetong thuk rumta. \v 41 Eno Jisu ih baanlo banga nyia nyasi enyi ah toonpi ano rangko ih toonsok ano, Rangte suh lakookmi liita. Heh ih baanlo ah chepphiit ano heliphante loong suh koh ano, miloong asuh pheekokaat thuk rumta. Nyasi enyi ah uh emamah loongtang suh pheekoh thuk rumta. \v 42 Loongtang ih neng wok laanphoot ruh et phaksah rumta. \v 43 Heliphante loong ih asih hongnyi baanlo nyi nyasi dak phaksata rah toon rumta. \v 44 Phaksatte miwah loong ah erah di haajaat banga mina angta. \s Jisu juung khoni khoomta \r (Mat 14:22-33; Jn 6:15-21) \p \v 45 Erah damdam ih heliphante loong ah khoonkhuung ni duungtong thuk ano juungsitum saangko Betsaida hadaang ko ni, heh ngani ban kaatthuk rumta. Erah pootdi heh ih miloong ah pheekhoom thuk rumta. \v 46 Miloong damdi raajeng lidi heteewah ah kongchoong ni rangsoom wangta. \v 47 Rangja ang damdam khoonkhuung ah juungsitum laktung ni angta, Jisu ah heh laklak saang ni angta. \v 48 Jisu ih heliphante loong ah pong pong damdi chamthih naangkhah ih khoonkhuung daanjop arah japtup rumta. Rangkhano chichuruh saapoot ejom nyia arok chamchi ni Jisu ah neng jiinko juung khoni khoom kata. Eno neng re ni thokkhoom nanah di, \v 49 Jisu juung khoni khoom arah sok rumta. “Erah jook!” Neng ih mokthun rumta, eno toonriing rumta. \v 50 Heh ah sok rum ano thoontang cho rumta. \p Erah damdam Jisu neng damdi waanta, “Sen tenchaan an!” Heh ih baatta “Ngah hanih. Nakcho an!” \v 51 Erah dowa ih neng damdi khoonkhuung ni roong duungtong wangta, eno lakdamdam di pong ah laan semdat ruh eta. Heliphante loong ah rapne ih paatja rumta, \v 52 tumeah neng ih haajaat banga mina suh phaksat jen kota tiit ah tajen samjat rumta; nengthung nengtak ni tali thun rumta. \s Genisaret ni Jisu ih khoisatte loong deesiitta \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Neng ih juungsitum ah daan rum ano Genisaret hah adi thok rumta, eno erah di neng khoonkhuung ah tangtuk rumta. \v 54 Khoonkhuung nawa dat khoom rum adi, miloong ah ih Jisu ah laanjat ruh ih rumta. \v 55 Erah thoidi miloong ah erah juungkhuung rep ni tumsoon rumta; marah di Jisu eje ih japchaat rumta erah di khoisatte loong ah dam khoni thokpi rumta. \v 56 Eno Jisu ah noongrep ni kata, hadaang ni, samthung ni, adoleh phek aphaang ni, eno miloong ah ih khoisatte loong ah thaangtaam theng ni thokpi rumta, eno khoisatte loong ah heh nyuh kaangba adoh taan jap taajoh suh heh lasih joh rumta. Eno mathan ih taajoh rumta loong ah thoontang de ih rumta. \c 7 \s Te awah banlam \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Pharisi nyia Hootthe nyootte loong Jerusalem nawa ra rum taha loong ah Jisu jiinni thok kookchap rum taha. \v 2 Pharisi loong ih Jisu liphante loong mararah ih neng lak enyaan ih phaksah arah jatjoh rumta erah langla neng laktiimuh ih phaksah rumta eno erah ah Pharisi loong ih kah nyoot rumta jun ih tah angta. \p ( \v 3 Pharisi, nyia Jehudi, nok hah ih nengte nengwah ih nyootta banlam ah phan rumta: neng ih laktiimuh ih laphaksat jih, \v 4 adoleh thaangsang theng nawa tumjaat thok huiha bah uh jaakhoh saachot muh doh tajen phaksata.\f + \fr 7:4 \fr*\fq thaangsang theng nawa tumjaat thok huiha bah uh jaakhoh saachot muh doh tajen phaksata\fq*\ft adoleh\ft*\fq thaangsang theng nawa wang rumha no neng sakchaak sachot rumta \fq*\f* Erah damdi uh neng ih ephoop teewah banlam loong ah phan rumta, Jengthaak ih lookkep khaplang, khuung akhaak nyia juptheng\f + \fr 7:4 \fr*\fq juptheng \fq*\ft mararah le adi taraangka\ft*\f* loong ah uh saachot muh ih tamaak rumta.) \p \v 5 Erah raangtaan ih Pharisi nyia Hootthe nyootte loong eh Jisu suh cheng rumta, “An liphante loong ih sengte sengwah ih kota banlam ah laphan mamet rumha, neng laktiimuh ih mamet phaksah rumha?” \p \v 6 \x - \xo 7:6,7 \xo*\xt Isa 29:13 (LXX)\xt*\x*Jisu ih ngaakbaat rumta, “Isaia ih sen loong tiit ah mamet punbaat kota! Heh ih raangthiinta likhiik sen loong ah lonoite: \q1 ‘Rangte ih liita, arah miloong eh bah, neng tuikhoop nawa ih soomtu rumhang, \q2 amiimi doh bah neng tenthun ah nga jiin nawa haloh dook ang ah. \q1 \v 7 Nga rangsoom rumha ah thaangmuh ang ah, \q2 tumeah neng eh mina ih hoon arah Hootthe ah nyoot rumha. \q2 Nga Hootthe ang arah likhiik ah!’ \p \v 8 “Sen ih Rangte jengdang ah thiinhaat anno mina ih nyootsoot ha ah kap han.” \p \v 9 Jisu ih toombaat ruh etta, “Sen ih Rangte hootthe ah mongwah maakwah tenthun lam ih dut haat han eno sen ih nyootsoot han banlam ah toonjoh han. \v 10 \x - \xo 7:10\xo*\xt Hpkt 20:12; Hodb 5:16; Hpkt 21:17; Lew 20:9\xt*\x*Moses jengdang ni raangta, ‘Annuh anwah jengkhaap ah echaat etheng,’ erah damdi, ‘O ih heh nuh heh wah suh jengthih jengla erah etek haat etheng.’ \v 11 Enoothong sen ih amet nyoot han, heh nuh heh wah chosok suh tumjih tumjih je abah, heh ih liita ‘Arah Korban’ (erah langla Rangte lakbi), \v 12 Erah likhiik sen Pharisi loong ah ih sennuh senwah lajap sokboi suh liitan. \v 13 Emamah sen ih wahoh loong asuh ki nyootsoot anno Rangte jengkhaap ah takap thuk kan. Erah damdi uh jaatrep sen ih emamah moong reeraang kah anrah ephoop je ah.” \s Mina esot ih hoon thukte \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Eno Jisu ih miloong ah we lompoon rum ano baatta, “Loongtang ih, nga jeng ah boichaat anno, samjat et an. \v 15 Tumjih bah uh sen sak ni rangkhoh nawa wangla rah ih sen ah tanyaan siit ran. Erah nang ih senten senmong nawa ra hala rah ih thong nyaansiit halan.”\f + \fr 7:15 \fr*\ft Mararah le adi wet hin 16 ah tawak raangka\ft*\fq Sen na je abah, chaat et an\fq*\f* \v 16 Sen na je anbah, chaat et an! \p \v 17 Midung nawa heh nok ni wangta adi, heliphante loong ah ih tiitthaak ah tumjih suh liita rah hukbaat suh cheng rumta. \v 18 “Sen ah mihoh loong nang ih jatwah maakwah taboh angkan,” Jisu ih liirumta. “Sen ih tanih samjat kan? Sen sak ni rangkhoh nawa wangla rah ih bah amiimi di tanyaan siit ran, \v 19 tumeah erah sen ten ni tawangka wok ni ba wangla eno ewe ngaakkaat ela.” (Erah jen baat ano Jisu ih jaatrep phaksat ejen phaksah et ah ih dokbaat korumta.) \p \v 20 Eno Jisu ih boot baat rumta, “Sen ten nawa tumjaat dong ra hala rah ih ba thetsiit halan. \v 21 Tumeah sen mong nawa ethih mongtham dong hala rah ih, sen ah jootthih mootkaat ni siit halan, mih put tenthun, etek haat tenthun, \v 22 mih minuh miwah damdoh roomjup tenthun, nyamnyook tenthun, nyia jaatrep ethih loong tenthun; mookwaan mui tenthun, lapun lalam tenthun, miksuk mui tenthun, mih thetbaat tenthun, engaampo tenthun, nyia elang lalang ih reeraang tenthun loong adi siit halan— \v 23 erah ethih tenthun loong ah sen ten seng mong nawa dong hala eno sen ah enyaan ih hoon thuk halan.” \s Minuh tuungmaang \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Eno Jisu erah dowa dokkhoom ano Tairi samnuthung re ko ih kata. Nok esiit ni heh ah nop wangta eno heh erah di oih uh naktoom jat ah ih thunta, ang abah uh heh tajen hottongta. \v 25 Minuh esiit, heh sah minusah sak ni chiithih laakhah pan ang arah, ih Jisu raak ah chaat ano echaan ih heh lathong ni kotbon kata. \v 26 Erah nuh rah hahote angta Phonisia deek Siria hadaang ni tup arah ah. Minuh rah ih heh sah sak nawa chiithih laakhah rah dokphan raangtaan ih Jisu lasih ah jota. \v 27 Eno Jisu ih ngaakbaatta, “Jaakhoh noodek asuh phaksat raang kottheng. Noodek phaksat ah nge ano hui suh haatkoh ah tapunka. \p \v 28 “Minuh ah ih ngaak liita, “Chuupha,” “Teebun nawa phaksat thaaja arah botseh hui ih katoon sah ah!” \p \v 29 Eno Jisu ih minuh asuh liita, “Epun baat et hu, an nok nah ngaak wang uh, an sah sak nawa chiithih laakhah rah doksoon cho tupwang uh!” \p \v 30 Eno erah nuh ah nok ni wang ano heh sah ah juptheng ni jup arah japtup wangta; chiithih laakhah rah heh sak nawa doksoon cho angta. \s Jisu ih engong ebaang deesiitta \p \v 31 Eno Jisu Tairi hadaang re ko nawa dokkhoom ano Sidoon lam ih Galili juungsitum ko ni nyia Samthung Hah Asih\f + \fr 7:31\fr*\fq Hah Asih\fq*\ft Hah asih ah Dekapolis asuh liita\ft*\f* ko ih kata. \v 32 Erah di mararah ih Jisu reeni naabaang nyia jengtah ang arah siitjah rum taha, eno Jisu suh an lak ih taajoh weeuh ih heh lasih joh rumta. \v 33 Erah thoidi Jisu ih midung nawa heh laklak ih doksiit kaatta, eno heh laktiik ih heh na adi kepta, heh took ah phoh ano heh tuihih adi taajota. \v 34 Eno Jisu ah rangko ih toonsok ano, thungthet lam ih erah mih asuh liita, \it “Ephphatha,”\it* erah langla “Laang uh!” ih liita. \p \v 35 Erah damdam heh na ah laangta, heh jeng uh laangloolo ih miijengta, eno latanyah thang ih waantiitta. \v 36 Jisu ih erah tiitwaan ah o suh uh nak baat an ih miloong asuh baat rumta; erah bah uh mathan taat haam ah, erah thanthan ih jaawaan karumta. \v 37 O mina ih japchaatta loong ah rapne ih paatja rumta. “Erathan mame jen re la!” neng ih liita. “Engong nyia naabaang anep jen jeng thuk ha nyia jen chaat thuk ha!” \c 8 \s Jisu ih haajaat baji mina suh kota \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 Rekam ritdi erah di miloong dunghoh we thok khoon rumta. Nengdi phaksat theng laje thoidi, Jisu ih heliphante loong ah we khoonpoon ano baat rumta, \v 2 “Ngah arah mina loong asuh rapne ih thungthih lang, neng nga damdi sa jom roongtong rumhala, erah mong adi neng phaksat ah thoon ela. \v 3 Miloong ah neng nok nah phaksat muh mok ngaakdaap ang bah, lam nah neng lethaap wang rum ah, tumeah rukho ah haloot nawa thok ra rum taha.” \p \v 4 Heliphante loong ih chengta, seng ih arah than mina asuh arah likhiik woma mong nah ma nawa phaksat ma jen jam koh ih? \p \v 5 Jisu ih cheng rumta, “Sen jiinni baanlo mathan ah?” \p “Lo sinet,” neng ih ngaakbaat rumta. \p \v 6 Eno heh ih miloong asuh hah nah pheengtong an ih baat rumta. Heh ih lo sinet baanlo ah toon ano, Rangte suh lakookmi li ano, chepphiitta. Eno heliphante loong asuh pheekokaat thukta. \v 7 Erah damdi nyasi amasah angta nep, Jisu ih lakookmi li ano we pheekoh kaat thukta. \v 8-9 Warep ih neng wok laanphoot ruh ih phaksah rumta erah di mih ah haajaat baji taan ang rumta. Eno heliphante loong ah ih hong sinet dakta rah lomtoon rumta. Jisu ih miloong ah ngaakkaat thuk rum ano \v 10 heh uh erah damdam heliphante loong damdi khoonkhuung ni roong dungtong wangta eno Dalmanutha hadaang ko ih karumta. \s Pharisi loong ih epaatjaajih jam rumta \r (Mat 16:1-4) \p \v 11 \x - \xo 8:11 \xo*\xt Mat 12:38; Luk 11:16\xt*\x* Mararah Pharisi loong ah Jisu jiinni thokrum ano heh damdi daanmui karumta. Neng ih heh jeng ah mat ih joot suh ih thun rum ano, baat rumta, Rangte ah elang ekah ih jat suh seng suh epaatjaajih ah noisok he. \v 12 \x - \xo 8:12 \xo*\xt Mat 12:39; Luk 11:29\xt*\x* Eno Jisu ah ekhat damdi thungthih ano liita, “Ahaangwa mina loong ah ih epaatjaajih ah mamet jam rumha?” Ngah ih baat rumhala! A likhiik mina loong asuh epaatjaajih tanoisok kang!” \p \v 13 Eno heh neng re nawa dokkhoom ano, khoonkhuung ni ngaak tong wangta eno juung saangko ih daan karumta. \s Pharisi loong to nyia Hirod \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Heliphante loong ih phaksat ehan et hui ah beehaat et rumta, khoonkhuung ni ang rum adi baanlo lo siit laklak ba dakta. \v 15 \x - \xo 8:15 \xo*\xt Luk 12:1\xt*\x*“Naririh ih ban tong an,” Jisu ih dangdang ih baat rumta, “Maama teewah naririh ih ban sok an Pharisi to nyi Hirod dowa pui suh ah.” \p \v 16 Heliphante loong ah neng jaachi ni phang tuwaan rumta: “Heh ih baanlo lahu koke no baat hali arah ah.” \p \v 17 Jisu ih jat etta neng waantiit rumta rah ah, eno heh ih cheng rumta, “Phaksat laje thoih tumte nang waantiit lan? Amadi uh sen ih maang nih jatkan? Sen thungko tam ang lan? \v 18 \x - \xo 8:18 \xo*\xt Jer 5:21; Ijk 12:2; Mk 4:12\xt*\x*Sen mik je choidi tatam tupkan? Sen na je choidi uh tatam chaat kan? Tanih jen samthun kan \v 19 ngah ih baanlo banga dowa ih haajaat banga mina suh jen khom kotang rah ah? Sen ih hedak ah hongboot mathan toon tan?” \p “Asih hongboot nyi,” neng ih ngaakbaatta. \p \v 20 “Erah damdi baanlo sinet dowa reh haajaat baji mina suh kotang adi mathan dakta?” Jisu ih cheng rumta. \p “Hong sinet” neng ih ngaakbaatta. \p \v 21 “Eno sen ih amadi uh erah maang nih jatkan?” Heh ih cheng rumta. \s Betsaida ni edook wasiit deesiitta \p \v 22 Neng Betsaida hadaang ni thokrum adi mararah ih mikdook wasiit thoksiit rum taha, eno edook ah taajoh weeuh ih Jisu lasih joh rumta. \v 23 Jisu ih heh lak ni toonhoom ano erah hadaang dowa doksiit kaatta. Heh mik adi Jisu ih heh took ih phoh ano, heh lak ih taajoh eno chengta, “Amadi japtup tam et hu?” \p \v 24 Eno edook warah ih toonsok ano baatta, “Tup ehang, ngah ih miloong anep tup hang, enoothong samsek latup thang ih bang loong khoomla likhiik et sok hang.” \p \v 25 Eno Jisu ih heh mik adi we taajota. Erah dowa reh heh mik ah naririh ih ngaak singta, jaatrep wuungsing wuungla et tupta. \v 26 Jisu ih heh nok ni amet baat ano wang thukta, “Hadaang adoh nak ngaak wang uh joh.” \s Jisu tiit Pitar ih dokbaatta \r (Mat 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Erah lidi Jisu nyia heliphante loong Kaisaria Philipi hadaang ko loong reeni wang rumta adi lam ni chengwan rumta. “Baat he mih ih Ngah suh o kah ih li rumhang?” \p \v 28 \x - \xo 8:28 \xo*\xt Mk 6:14,15; Luk 9:7,8\xt*\x*Neng ih ngaakbaatta, “Rukho ih li halu Juungtemte Joon,” “Rukho ih li halu Elija, rukho ih khowah dung dowa esiit et li halu.” \p \v 29 \x - \xo 8:29 \xo*\xt Jn 6:68,69\xt*\x*“Sen ih tumjih li hali?” Jisu ih cheng rumta. “O et liihe ngah suh ah?” \p Pitar ih ngaakbaatta, “An ah Kristo.” \p \v 30 Eno Jisu ih baat rumta, “Ngah tiit ah o suh uh nak baat an.” \s Jisu ih heh chamnaang nyia heh tektiit baatta \r (Mat 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Eno Jisu ih heliphante loong asuh phang nyootsoot rumta: “Mina Sah abah rapne ih chamte angla eno mihak phokhoh loong, romwah phokhoh loong nyia Hootthe nyootte loong rah ih thaangju rumte. Heh ah tek haat et rum ah, enoothong sa jom lidoh we ngaakthing eah.” \v 32 Heh ih neng suh samsek et baat korumta. Eno Pitar ih hiiksiit kaat ano Jisu ah kanjaata. \v 33 Enoothong heliphante ko ih leksok ano, Jisu ih Pitar ah we kanjaata, “Soon uh Soitaan,” Heh ih liita. “An tenthun Rangte jiin nawa tah angka mina jiinko nawa!” \p \v 34 \x - \xo 8:34 \xo*\xt Mat 10:38; Luk 14:27\xt*\x*Eno Jisu ih heliphante nyia miloong ah heh jiinni poon rum ano baatta, “Marah mina nga damdoh wangsuh nok lan,” “Erah mina rah ih heteewah ah beehaat etheng, heh tek ra lacho thang ih nga lih phan theng. \v 35 \x - \xo 8:35 \xo*\xt Mat 10:39; Luk 17:33; Jn 12:25\xt*\x*Tumeah senteewah roidong piipang suh thun anbah, sen emat haat et an; enoothong sen roidong ah nga raangtaan nyia ruurang ese raang ih mat haat anbah epui ean. \v 36 Mina ih mongrep hadaang adoh jaatrep ah kapjap ano, heh roidong ah maat haat abah tumjih choh ah? Tumjih uh tachoka! \v 37 Heh roidong ngaakchosuh heh ih kottheng tumjih uh tajeeka. \v 38 O mina ngah suh nyia ngah ih nyootsoot hang asuh erakri ela arah rangkuh thih nyia Rangte lajat hadaang adi ah, erah ang abah Mina Sah rah uh Heh wah chaan aphaan nyia toongtang rangsah loong damdoh raaha doh erah mih ah raangtaan ih rakri eah.” \c 9 \p \v 1 Eno we boot baat rumta, “Ngah ih baat rumhala, Rangte Hasong chaan aphaan lam ih raaha ah maang japtup ngah khoh nah arah dowa rukho ah maang tekte eje ang an.” \s Phaakjaaja elekta \r (Mat 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 \x - \xo 9:2-7 \xo*\xt 2Ptr 1:17,18 \xt*\x*Sa arok lini Jisu ih Pitar, Jeems nyia Joon ah siit ano, kongchoong ni neng luulu wang rumta. Neng miksok di Jisu, ah choocho ih lek arah sok rumta, \v 3 henyuh hekhat ah pungkoopkoop ih dong phaakta erah than ih puungta o eh uh arah hatoh adoh erathan tajen puung chotka. \v 4 Erah lilih heliphante wajom ih Elija nyi Moses Jisu damdi waan arah japtup rumta. \v 5 Pitar ih Jisu suh baatta, “Nyootte, tumthan ese ah seng aani ang ih no ah! Seng ih nyutaap ejom than buk ih, esiit ah an raangtaan, esiit ah Elija raangtaan, esiit Moses raangtaan.” \v 6 Pitar nyia wahoh loong ah rapne ih cho rum ano Pitar ah mame jeng suh uh taseeta. \p \v 7 \x - \xo 9:7 \xo*\xt Mat 3:17; Mk 1:11; Luk 3:22\xt*\x* Erah lilih jiingmuung ih neng loong ah loopjota, eno jiingmuung mong ni dongjeng ra taha, “Arah ngah di nga mongnook Sah miimi—heh jengkhaap chaat an!” \v 8 Neng ih seek taat lengsok rum adi, o uh tajeeta; Neng damdi Jisu chap arah laklak tup rumta. \p \v 9 Neng kong ni dat ra rumha di Jisu ih baat rumta, “O suh uh nak baat an sen ih tumjaat tuptan rah ah, mina sah tek nawa maang ngaaksaatka ngakhoh nah ah.” \p \v 10 Neng ih heh jeng ah thang et rumta, ang abah uh neng chamchi ni bah erah tiit ah waan ruh ih rumta, “‘Tek nawa ngaaksaat’ ah tumjih suh liita?” \v 11 \x - \xo 9:11 \xo*\xt Mal 4:5; Mat 11:14\xt*\x* Eno neng ih Jisu suh chengta, “Hootthe nyootte loong ih Elija jaakhoh raaha ih tumet suh liita?” \p \v 12 Jisu ih ngaak baatta, “Elang eah jaakhoh Elija aju raaha, jaatrep ban khookham raang ih ah. Enoothong Rangteele ni tumet suh liita Mina Sah ah rapne ih cham ah thaangju nep et rum ah eah? \v 13 Nga ih baat rumhala, Elija ah jen ra ih taha eno mina loong ah ih neng ih mamet thunta erah jun ju re rumta, heh tiit ah Rangteele ni raangha likhiik ah.” \s Jisu ih chiithih laakhah pan mih wasiit deesiitta \r (Mat 17:14-21; Luk 9:37-43) \p \v 14 Neng heliphante rukho loong ah damdi chokhoom wang rum adi, miloong hantek ih kookchap rum ano Hootthe nyootte loong damdi daanmu rum arah japtup rumta. \v 15 Miloong ah ih Jisu ah tup rum ano paatja rumta, eno heh reeni soonkah rum ano jengseera rumta. \v 16 Jisu ih heliphante loong suh cheng rumta, “Tumjih tungdi neng damdi daanmui lan?” \p \v 17 Mih dung ni wasiit ngaakjengta, “Nyootte, ngah ih an jiinni nga sah chiithih laakhah pan, heh jeng nep mah arah siitkaat halang. \v 18 Chiithih laakhah pat adi heh teewah ah hah ni loongdat ano heh tui nawa tookwu ah dong, heh pha ah chektat ano kah laatdat ah, erah raang ih an liphante loong suh chiithih laakhah taat dokphan thuktang, eno tajen dok phan rumta.” \p \v 19 Jisu ih liirumta, “Mamah lajen hanpi ehan mina sen loong ih ah! Ngah sen damdoh jaatjaat mathan ma jen roong tonghang? Ngah sen damdam mathan ma jen reehang? Noodek ah nga jiinnah siitwan han!” \v 20 Eno Jisu jiinni siitwan rumta. \p Erah damdam laathih rah ih Jisu ah tup ano, noodek ah hah ni loonghaat ano laatdat thukta, eno lengkoong ano heh tui ni tookwu loong ah dong eta. \v 21 Jisu ih heh wah asuh chengta, “Arah likhiik ih sa mathan dowa ih angla?” \p “Noodek dowa ih dook,” heh warah ih ngaak baatta. \v 22 “Chiithih laakhah rah ih helek helek we nyia juung ni tek haat suh taatwoot chung ha. Minchan ih weehe, an tenthet nawa ih jen lang abah ah!” \p \v 23 Jisu ih heh wah suh liita, “An teeteewah ih jen lang eah ih liihu bah ah! Tuungmaang ete raang ih bah jaatrep ejen lang eah.” \p \v 24 Erah damdam heh wah ah huung ano jengta, “Ngah etuungmaang elang, enoothong ehan tajen tuungmaang kang. Ehan ih tuungmaang suh chosok weehang!” \p \v 25 Jisu ih miloong tukhoom ah sok ano, chiithih laakhah asuh baatta. “Engong nyia ebaang chiiala” “Nga ih an suh baat hala arah noodek sak dowa dokkhoom hoono babah uh nak kah ngaak wang uh!” \p \v 26 Chiithih laakhah ah riinghuung ano noodek ah loonghaat thiinta, eno that that ih moh tekthuk ano heh ah doksoon kata. Noodek ah tekmang likhiik ih hoonta, eno warep ih liita, “Etek ela abah ah!” \v 27 Eno Jisu ih noodek ah heh lak ih toonhoom ano chap thukta. \p \v 28 Jisu nokmong ni nopkhoom adi heliphante loong ih hucheng rumta, “Seng ih laathih ah mamah lajen dokphan eti?” \p \v 29 Jisu ih baat rumta; “Aa likhiik chiithih laakhah ah rangsoom nawa luulu ih ba jen dokphan ah,” “Jaat hoh tumjih nawa reh uh tajenka.” \s Jisu ih heh tektiit we baatta \r (Mat 17:22-23; Luk 9:43-45) \p \v 30 Jisu nyia heliphante loong erah dowa Galili hadaang lam ih wang rumta. Jisu ih heteewah maani ah ih wahoh suh tajat thukta, \v 31 tumeah heliphante loong suh tiitwaan nyootsoot rumta; \p “Mina Sah rah mih lak nah tek haat et suh jokoh rum ah. Enoothong sa jom lih nah, we ngaakthing eah.” \p \v 32 Erah jengkhaap nyootta rah heliphante loong ih tumjih suh liita ih tasamjat rumta, heh suh huk cheng ra uh echo ih rumta. \s Elongthoon o ah ? \r (Mat 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Neng Keparnam hadaang ni thokrum taha, eno nokmong ni nop rumta lidi Jisu ih heliphante loong suh chengta, “Sen loong lam ni tumjih tungdi daanmui tan?” \p \v 34 \x - \xo 9:34 \xo*\xt Luk 22:24\xt*\x* Neng ih tangaak baat rumta, tumeah neng chamchiini lam ni elongthoon ah o ah erah tiit tungdi daanmui rumta. \v 35 \x - \xo 9:35 \xo*\xt Mat 20:26,27; 23:11; Mk 10:43,44; Luk 22:26\xt*\x*Jisu ah tong ano asih wanyi heliphante loong ah poon rum ano baat rumta, “O ih phangkhothoon angsuh nook an erah lithoon nah angtheng eno heh ah loongtang laksuh angjih.” \v 36 Eno heh ih noodek wasiit neng loong ngathong ni chap thukta. Heh lak ih khonjoh ano baat rumta, \v 37 \x - \xo 9:37 \xo*\xt Mat 10:40; Luk 10:16; Jn 13:20\xt*\x*“Oih arah noodek loong ah nga mendoh noppoon an, erah ih ngah poon halang; eno oih ngah noppoon halang, erah ih nga laklak tanoppoon rang, nga daapjatte ah anep wak noppoonha.” \s O mina sengdi junhala erah seng mina \r (Luk 9:49-50) \p \v 38 Joon ih heh suh baatta, “Nyootte, seng ih an mendi mih wasiit ih chiithih laakhah loong ah dokphan arah japtupti eno tanghaamti, tumeah heh sengjoon tah angta.” \p \v 39 “Nakmok tanghaam an,” Jisu ih baat rumta, tumeah o mina ih nga mendoh epaatjaajih loong ah jen re abah, liwang nah erah mina rah nga miksukte tah angka ang ah. \v 40 \x - \xo 9:40 \xo*\xt Mat 12:30; Luk 11:23\xt*\x*O mina seng miksukte tah angka loong ah seng raangtaan ih ang ah. \v 41 \x - \xo 9:41 \xo*\xt Mat 10:42 \xt*\x*Ngah ih ami tiit baat rumhala, nga mina angkan no o ih sen suh juung jok thuk han erah mih ah amiisak heh thaang ah choh ah. \s Rangdah nah lungwaang thuk \r (Mat 18:6-9; Luk 17:1-2) \p \v 42 Arah noodek loong ah ih ngah suh hanpi rum halang ah oih bah uh mok thetsiit rum ah, erah mina rah heh boh adoh jong ah bonchi ano juungsih nah mah abah ese ang ah. \v 43 \x - \xo 9:43 \xo*\xt Mat 5:30\xt*\x* Erah raang ih sen lak ih sen tuungmaang ah matsiit abah, thadook haat et an! Lak hop mabah uh lametka we adoh roitang ih khaamwang nang ih bah lakko ih mabah uh lathoon roidong adoh chowang ah ese ang ah. \v 44 Erah nah ‘neng phakte soot ah babah uh tatiika, nyia neng khaam theng we ah babah uh tametka ang ah.’\f + \fr 9:44 \fr*\ft Mararah leedap adi wet hin 44 ah tawak raangka: \ft*\fq Erah nah ‘neng phakte soot ah babah uh tatiika, nyia neng khaam theng we ah babah uh tametka ang ah.\fq*\f* \v 45 Sen lah ih sen tuungmaang ah mok matsiit abah, thadook haat et an! Lah hop roitang we nah khaamwang nang ih bah lah ko lathoonka roidong adoh chowang ah ese ang ah. \v 46 Erah nah ‘neng phakte soot ah babah uh tatiika, nyia neng khaam theng we ah babah uh tametka ang ah.\f + \fr 9:46 \fr*\ft Mararah leedap adi wet hin 46 ah tawak raangka: \ft*\fq Erah nah ‘neng phakte soot ah babah uh tatiika, nyia neng khaam theng we ah babah uh tametka ang ah. \fq*\f* \v 47 \x - \xo 9:47 \xo*\xt Mat 5:29\xt*\x*Erah damdi sen mik ih dah thuk halan bah, doklot haat et an! Rangmong Hasong nah mikko ih wang ah ese ang ah mik hop ih roitang we nah khaamwang nang ih bah ah. \v 48 \x - \xo 9:48 \xo*\xt Isa 66:24 \xt*\x*Erah ni, ‘Neng phakte soot ah babah uh tatiika nyia neng khaam theng we ah babah uh tametka ang ah.’ \p \v 49 “Mireprep ah we nawa ih saasook ah sum ih siik hoon theng saasiit arah likhiik ah. \p \v 50 \x - \xo 9:50 \xo*\xt Mat 5:13; Luk 14:34,35\xt*\x*“Sum ah ese; enoothong sumwaan ah sa abah, sen ih mamah we ih miingaak sumthuk an? \p “Joonte damdoh sum likhiik angtheng, eno warep damdoh semroongroong in songtong theng.” \c 10 \s Jisu ih minuh haat tiit baatta \r (Mat 19:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 “Eno Jisu erah hah dowa dokkhoom ano, Judia hah ko ni Jordan Juung ah daan wanta. Erah di miloong ephoop thok taha, eno heh ih saahoh di kanyoot arah likhiik ih we nyootsoot rumta. \p \v 2 Mararah Pharisi loong heh jiinni thokrum haano heh jeng matjoot suh chung rumta. “Seng suh baat he,” “Seng hootthe jun ih miwah ih heh minuh jen haat nih et ah?” \p \v 3 Jisu ih cheng damdi ngaakbaatta, “Moses ih tumjaat Hootthe baat tahan?” \p \v 4 \x - \xo 10:4 \xo*\xt Hodb 24:1-4; Mat 5:31 \xt*\x* Neng ih ngaakbaat rumta, “Moses ih bah miwah suh epaak leeraang ah raangkoh ano sen sanuh ah ejen haat et an ih baatta.” \p \v 5 Jisu ih neng suh baatta, “Sen suh nyootsoot ah jong ajaan likhiik angkan no Moses ih erah Hootthe ah raangkoh tahan.” \v 6 \x - \xo 10:6 \xo*\xt Rangph 1:27; 5:2\xt*\x*Enoothong haphangsong di, edongsiit saapoot di, ‘Rangte ih minuh miwah dong hoonta, ‘Rangteele ni liiha likhiik ah. \v 7 \x - \xo 10:7 \xo*\xt Rangph 2:24\xt*\x* ‘Erah thoidi miwah rah ih heh nuh heh wah ah thiinhaat ano heh sanuh damdoh roomsong ah,\f + \fr 10:7 \fr*\ft Mararah le adi arah tawak raangka \ft*\fq heh sanuh damdoh roomsong ah \fq*\f* \v 8 eno enyi ah esiit ih hoon ah.’ Erah thoidi nengnyi ah wanyi takah angka, esiit ang ah. \v 9 Erah raangtaan ih Rangte ih chosit ha ah, mina lajaatjaat paak haat theng.” \p \v 10 Neng loong ah nok ni ngaak wang rum adi, heliphante loong ih erah tiit ah huk cheng rumta. \v 11 \x - \xo 10:11,12 \xo*\xt Mat 5:32; 1Kr 7:10,11\xt*\x* Jisu ih ngaakbaat rumta, “O ih bah uh heh minuh ah haat ano nuhoh we kap abah, heh ah roomjup rangdah ah dah ah.” \v 12 Erah likhiik, minuh ih miwah ah haat ano wahoh damdoh we nook abah eroomjup rangdah ah dah ah.” \s Jisu ih noodek loong suh romseetam kota \r (Mat 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Mararah miloong ah ih Jisu reeni noodek loong ah heh lak ih taajoh ano romseetam kot suh thoksiit rumta, eno heliphante loong ih kanja et rumta. \v 14 Jisu ih erah kanja rumta ah jat ano, heliphante loong asuh ekhat eta eno baat rumta, “Noodek loong ah nga re nah toom wang rumha, sen ih nak tanghaam an, tumeah Rangte Hasong ah arah noodek loong likhiik raangtaan ih. \v 15 Ngah ih ami tiit baat rumhala, o mina arah noodek loong likhiik lah angko bah Rangte Hasong nah tachoh wang ko.” \v 16 Eno noodek loong ah heh lak ni toonpi rum ano romseetam korumta. \s Changteng wasiit \r (Mat 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Jisu hahoh ni kaat suh we dokchap adi, mih wasiit soon ra haano heh lakuh di tong ano chengta, “Ese et Nyootte, mabah uh lathoonka roidong ah chosuh ngah ih tumjih et ang?” \p \v 18 “Ngah suh ese ih tumjih suh li halang?” Jisu ih chengta. “O uh ese tajeeka Rangte luulu ba ese ah. \v 19 An ih Rangte jengdang ah jat ehu: ‘mih latek haat theng; an minuh nyia an miwah lah angka bah mih damdoh nak roomjup theng; mih hot lahuh theng; mih lathika doh lanan theng; mih lamokwaan theng; nuh awah jeng chaat etheng.’” \p \v 20 Erah wah rah ih liita “Nyootte,” “Erah loong jengdang abah ngah ih noodek dowa ih dook chaat jah halang.” \p \v 21 Eno Jisu ih hetaangko ramram ih sok ano minchan lam ih baatta, “Andi jaatsiit boot reejih jeela. An nyamka loong ah sangkaat uno ngun ah changthih loong asuh pheekoh uh, eno an ah rangmong nah changteng ang uh, erah lidoh ba nga lih phanhang.” \v 22 Jisu jeng ah chaat ano, erah wah rah heh thungjoong ih heh the ah saanghaat ano dokkhoom kata, tumeah heh changteng angta. \p \v 23 Jisu ih heliphante loong kooni lengsok ano baatta, “tumthan echaan ah changteng loong ah Rangte Hasong nah jen wangsuh ah!” \p \v 24 Heliphante loong ah Jisu jengkhaap suh rapne ih paatja rumta, eno Jisu ih we baat rumta, “Ngaasuh ngaasah loong, Rangte Hasong nah chowang tumthan echaan ang ah! \v 25 Changteng mina Rangte Hasong nah jen wang nang ih bah mikkaan po na mokchongdoot ba laan jen nopwang ah.” \p \v 26 Erah tiit ah chaat rum ano heliphante loong ah rapne ih paatja rumta eno neng cheng chengmui ih rumta, “erah ang abah, o ah jen pui ah?” \p \v 27 Heliphante loong taangko ih sok ano Jisu ih baatta, “Mina raangtaan ih bah erah echaan, enoothong Rangte di bah tachaanka; jaatrep ah Rangte raangtaan ebah elaang.” \p \v 28 Eno Pitar dongjengta, “Sok uh, seng ih jaatrep thiinhaat eno an lih phanhi.” \p \v 29 “Um,” Jisu ih liita, “Ngah ih baat rumhala, o mina ih amadoh henok hetap, henuh hewah, hephoh, henah, hesuh, hesah nyi hephek hephaang ah nga raang ih nyia Ruurang Ese raang ih ahaangwa rangkuh adoh thiinhaat abah, \v 30 heh suh romseetam ah amah dowa nang ih uh ehan ih choh ah. Henok hetap, hephoh, henah, henuh, heh sah, nyia hephek hephaang ah chaasiit nang ih ehan choh ah—nga raangtaan ih siiwi chamnaang et ah; erah damdoh heh lakngah nah babah uh lathoonka roidong ah choh ah. \v 31 Enoothong mina loong amadi elong elang angla loong ah liwang nah ehin ih hoon ah, eno amadi ehin angla loong ah elong ih hoon ah.” \s Jisu ih heh tektiit takjom baatta \r (Mat 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Jisu nyi heliphante loong lam ni Jirusalem ni chookwang rum adi, Jisu ah neng ngah ni bankhoom wang ano, heliphante loong ah paatja ih rumta; heh lini phan khoomte miloong ah echo erumta. Eno Jisu ih heliphante loong ah hiiksiit ano heh tumjih angte angla erah tiit we baat rumta. \v 33 “Boichaat an,” Heh ih baat rumta, “Seng Jerusalem ni wangli adoh Mina Sah rah romwah phokhoh nyi Hootthe nyootte loong suh baat korum ah. Neng ih heh ah tek ejih et kaanju dut haat rum ah eno Ranglajatte loong suh baat korum ah, \v 34 neng ih chikram ngitkhuung et rum ah, ebot ih rum ah, neng took ah ih took rum ah, ruh ih buh rum ano tek haat rum ah; enoothong sa jom lidoh heh ah ewe ngaakthing eah.” \s Joon nyia Jeems ih Jisu suh baatta \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Eno Jebedi sah Jeems nyia Joon, Jisu reeni ra taha. “Nyootte,” nyi ih liita, “Sek ih an suh tiit esiit sek suh reekotjih cheng suh liihiitih.” \p \v 36 “Tumjih ah?” Jisu ih chengta. \p \v 37 Nyi ih baatta, “Phaakjaaja Hasong adoh luungwang tongtheng nah tongwang uh doh, sek uh an damdoh waktong thuk we heetih, wasiit ah an dak hekko wasiit ah an jaawah ko ah.” \p \v 38 Jisu ih we baat nyuuta, “Set ih tajat kansih tumjih suh hansih rah ah. Set ih ngah ih jok theng chamnaang lookkep dowa ejen jok nih et ansih? Nga juungtem ang rah likhiik ejen tem nih eh ansih?” \p \v 39 “Jen tem ettih,” nyi ih ngaakbaatta. \p Eno Jisu ih baat nyuuta, “Elang eah set ih nga chamnaang lookkep adoh ejen jok mok ih ansih nyia nga juungtem theng adoh ejen tem mok eh ansih. \v 40 Enoothong nga ih set dak hek jaawah ko adoh o tong ah erah tajen dan baat nyuura. Erah Rangte ih jat ah, o mina raang ih ban hoonta nyia o suh kottheng rah ah.” \p \v 41 Heliphante wah asih loong ah ih erah chaat rum ano Jeems nyi Joon suh ekhat erumta. \v 42 Eno Jisu ih heliphante loongtang lompoon rum ano baat rumta, “Jehudi lah angka loong adi neng phansiite loong ah eje. Sen ih jat ehan erah phansiite loong ah ih nengchaan nengphaan ah mina loong asuh noisok suh nook rumla, nyia neng phansiite loong ah ih nengchaan nengphaan ah maak suh nook rumla. \v 43 Enoothong erah likhiik bah sen loong chamchi nah nak angtheng. Sengdung dowa o ih bah uh elong angsuh nook anbah, sen wahoh loong laksuh jaatjaat chaak angjih; \v 44 nyia o bah uh ngakhoh angsuh nook anbah, sen ah loongtang dah jaatjaat chaak ang jih. \v 45 Mina Sah ah botseh mih suh mootthuk suh tara taha; erah nang ih mih raangtaan ih moh suh ra taha nyia mina loong ah puipang suh heh roidong ah kota.” \s Bartimaas mikdook ang arah deesiitta \r (Mat 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Neng Jeriko hadaang ni thok rumta, eno Jisu nyia heliphante erah dam ih miloong ah dokkhoom rum adi, edook kunma heh men ah Bartimas Timas sah lamkaang ni tong ano ban thaang phaksata. \v 47 Najaret nawa Jisu ra hala ih chaat ano, riing poonta, “Jisu! Dewid sah, ngah minchan ih weehang!” \p \v 48 Miloong ih edook ah kanja rum ano nak hoopti uh ih baat rumta. Eno heh ah erong ih we huk riingta, “Dewid sah, ngah minchan weehang!” \p \v 49 Jisu tangchap ano baat rumta, “Poon wanhan.” Eno neng ih mikdook warah poon rumta, “Eroon eh uba, an poon halu.” \p \v 50 Heh nyusah ah khook buhaat ano Jisu jiinni toonpit wang taha. \p \v 51 Jisu ih chengta, “Nga ih an suh tumjih jen re koha ih liihu?” Mikdook warah ih liita, “Nyootte,” “Nga mik ah we ngaaksing thuk weehang.” \p \v 52 Jisu ih baatta, “Kah uh,” “An tuungmaang jun ih deelu.” \p Lakdamdam ih heh ih laantup ruh eta eno lam ni Jisu lilih ih roongphan khoomta. \c 11 \s Ruurangrang Jerusalem ni wang rumta \r (Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Jn 12:12-19) \p \v 1 Betpheej nyia Bithani hadaang reeni Jerusalem thok nanah ih rum adi, neng loong ah Olip Kong adi wang rumta. Eno Jisu ih heliphante dowa wanyi ah jaakhoh ih ban kaat thukta \v 2 amet baat nyu ano ah, “Set ngah ni hadaang esiit je ah erah doh kah ansih, erah di moktoh\f + \fr 11:2 \fr*\ft Moktoh ah English di dongkey et liiha asuh men hi. \ft*\f* sah bonthiin arah japtup kah ansih babah uh o ih lathaak siitka rah ah. Ja ansih no nga re nah siitwan hansih. \v 3 Mih ih tumet suh ja hansih ih cheng hansih bah, Changte wah ih liita belam seek we ih ngaak siitwan he ih baat ansih.” \p \v 4 Eno kah nyu ano moktoh sah ah lam ni nok esiit ni kaawan thong ni bonthiin arah japtup kah nyuuta. Erah ja nyu adi, \v 5 nyi reeni chapta miloong dowa mararah ih cheng rumta, “Moktoh sah ah tumet suh ja hansih?” \p \v 6 Eno nyi ih Jisu ih mamet baatta erah jun ih ngaakbaat nyu kano miloong ah ih moktoh sah ah hoom wanthuk nyuuta. \v 7 Eno Jisu reeni thok hoom wannyu ano, moktoh sah sakkhoh adi neng nyusah loong ah dekoh rum ano, Jisu ah duungtongta. \v 8 Miloong ah ih neng nyusah loong ah lam adi ban dam wanrumta, rukho rah ih bangphaak ah phek dowa dook rum leh lam ni dam et rumta. \v 9 \x - \xo 11:9 \xo*\xt Rsb 118:25,26 \xt*\x*Heh lih heh ngah ni khoomte miloong ah riing rumta, “Rangte rangphoong ih! Teesu mendi raakte loong asuh Rangte ih romseetam koh ah. \v 10 Seng loong wah Dewid luungwang hasong thok hala asuh Rangte romseetam ah je ah! Rangte rangphoong ih!” \p \v 11 Jisu Jerusalem ni thok ano Rangteenok ni wangta, erah di heh ih jaatrep ah sok wangta. Enoothong rangsa jen tham ih kaat kano, heliphante asih wanyi damdi Bithani ni kata. \s Jisu ih puksak bang hoktamta \r (Mat 21:18-19) \p \v 12 Erah saalih adi, Bithani nawa ngaak wang rum adi, Jisu heh ram ih tiita. \v 13 Heh ih rekam loot nawa ih puksak lak loong ah japtup ano, hetiik ah taatsok kata. Eno sokkah ano, hetiik tiiktok lah ang thoidi heh lak luulu japtup kata. \v 14 Eno Jisu ih puksak bang asuh liita, “O ih uh an tiik ah mabah uh naktoom kah we choh sah ho!” \q1 Erah jengta ah heliphante ih nep japchaatta. \s Jisu Rangteenok ni wangta \r (Mat 21:12-17; Luk 19:45-48; Jn 2:13-22) \p \v 15 Neng Jerusalem ni thokrum ano, Jisu ah Rangteenok ni wangta, erah di thaangsangte nyi thaang riikte loong ah phang dokphan wang rumta. Neng ngun lek theng teebun\f + \fr 11:15 \fr*\ft Teebun: Hukkhaak thiintheng nyia le dang raangtheng (Table) \ft*\f* nyia tokparu sangte tongtheng loong ah daanghaat et wangta. \v 16 Eno heh ih O suh uh Rangteenok taakkhuung lam ih tumjih uh taleng hu thukta. \v 17 \x - \xo 11:17 \xo*\xt Isa 56:7; Jer 7:11\xt*\x*Erah lih adi heh ih miloong asuh nyoot rumta, “Rangteele ni raangha, ‘Nga Rangteenok ah deek akaan rep raangtaan ih rangsoomnok et men ah.’ Enoothong sen ih ehuh loong hottong theng ih hoon han!”\f + \fr 11:17 \fr*\ft Isaia 56:7, Jeremiah 7:11\ft*\f* \p \v 18 Romwah phokhoh nyi Hootthe nyootte loong ah ih erah tiit ah japchaat rum ano Jisu tek haat suh lampo phang jam rumta. Neng ah heh ra echo ih rumta tumeah mina loong suh epaatjaajih ih nyootsoot rum kano ah. \p \v 19 Rangjaako ih Jisu nyia heliphante loong ah erah samnuthung dowa dokkhoom ih rumta. \s Puksak bang nawa nyootsok theng \r (Mat 11:20-22) \p \v 20 Erah saalih rangkhah di neng lam ni khoom rum adi, satkom bang ah heh hingtuk ih hook arah japtup rumta. \v 21 Pitar ih tumjih angta rah dokthun ano Jisu suh baatta, “Nyootte, sok uh, an ih tamtu satkom bang ah ehook ela!” \p \v 22 Jisu ih ngaakbaatta, “Rangte suh tuungmaang an.” \v 23 \x - \xo 11:23 \xo*\xt Mat 17:20; 1Kr 1:2 \xt*\x* Ngah ih amiisak tiit baat rumhala o mina heh ten nah mongchi lah angthang ih hanpi ano arah kong akaan asuh toonchap uno juungsih adoh rukdat kah uh ih baat abah uh amiisak elang eah, enoothong tumjih suh an erah suh hanpi et ano ba jen lang ah. \v 24 Erah raangtaan ih ngah ih sen suh baat rumhala: sen ih rangsoom lam ih tumjaat suh an, erah echoh etang ih hanpi an, eno ba sen ih tumjih suh an erah kohan. \v 25 \x - \xo 11:25 \xo*\xt Mat 6:14,15 \xt*\x*“Erah dam ih maatok doh sen ih rangsoom suh toonchap an, sen miksukte o ang abah uh erah loong ah biin anaan chaak hoon an, erah doh ba rangmong nawa sen Wah ih sen thetre loong ah biin anaan han.” \v 26 [Sen ih mihoh ah lajen biin anaan kanbah, Rangmong nawa sen Wah eh uh sen ah tajen biin anaan ran.]\f + \fr 11:26 \fr*\ft Mararah leedap adi wet hin 26 ah tawak raangka: \ft*\fq Sen ih mihoh ah lajen biin anaan kanbah, Rangmong nawa sen Wah eh uh sen ah tajen biin anaan ran. \fq*\ft ( Mat 6:15 adoh soktheng) \ft*\f* \s Jisu chaan aphaan tiit chengphi \r (Mat 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Neng Jerusalem ni we thok rumta. Jisu Rangteenok ni lengkhoom adi, erah nawa romwah phokhoh loong, Hootthe nyootte nyia mihak phokhoh loong ah heh jiinni ra rumha no, \v 28 cheng rumta, “Arah mamah jen reelu? An jen reejih o ih koh taho?” \p \v 29 Jisu ih ngaakbaat rumta, “Ngah ih sen suh esiit than jengkhaap cheng rumha, erah ngaakbaat kohe no ba, ngah ih tumjih chaan nawa ih jen reelang loong ah baat korumha. \v 30 Jisu ih liita, baat an, Joon ih juungtem theng chaan ah ma nawa chota: Rangte jiin nawa tama mina jiin nawa chota?” \p \v 31 Eno neng jaachi ni phang daanmui rumta, “Tumjih baat ih? ‘Rangte jiin nawa,’ mok et baat ih bah, heh ih liihe, erah ang abah ‘Joon ah tanih hanpi kan’ \v 32 Eno, ‘Mina jiin nawa mok baat ih bah...’” (Neng ah miloong ra cho rumta tumeah Joon ah khowah ih loongtang ih jatcho angta.) \v 33 Erah raangtaan ih Jisu suh, “Seng ih tajatke,” ih ngaakbaat rumta. \p Eno Jisu ih baat rumta, erah ang abah, “Ngah ih uh arah loong ah mame jen reelang erah tabaat rumra.” \c 12 \s Phekphoop phekte di nyoot baatta \r (Mat 21:33-46; Luk 20:9-19) \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt Isa 5:1,2 \xt*\x* Eno Jisu ih tiitthaak loong ah baat lam ih li rumta: “Teewah di wasiit phek changte wah reh heh phek ni potiik phook loong ah ki ano, pa ih kookpaata, potiik jittheng haluung ah thoh ano bante tongtheng nok echoongwah ih hoon thiinta. Eno erah phek ah phekphoop phekte suh kothiin ano heh hahoh ni kata. \v 2 Potiik hu tok ah thok kohaano phekphoopte jiinni heh dah wasiit daap wanta, heh chotheng thaang ah suk suh ah. \v 3 Phekphoop phekte loong rah ih dah ah joh buh rum ano hahuung ngaak daapta. \v 4 Erah lih adi changte wah ih dah wahoh we wang thukta; eno phekphoop phekte loong ih hekhoh adi buh rum ano heh rakri laandong ruh ih li wanrumta. \v 5 Erah lidi changte wah ah ih dah wahoh daap wanta, eno erah ah tek haat ih rumta, emamah ih wahoh uh ephoop tek haat rumta rukho ah bot et rumta rukho ah tek haat et rumta. \v 6 Phek changte wah adi ewangthuk etheng ah heh mongnook sah ah luulu ba dak tongta. Hethoondi heh sah ah phekphoop phekte loong jiinni daap wanta. ‘Ngah ih jat et hang nga sah abah soongraang et rum ah,’ changte wah ih thunta. \v 7 Enoothong phekphoopte\f + \fr 12:7\fr*\fq Phekphoopte\fq*\ft Mih phek banpheekte mih asuh liita \ft*\f* loong ah neng chamchi ni waan rumta, ‘Arah tang ah changte sah. Raahan tekbuh ih no heh nyamka ah seng doh toom ih hoon ah!’ \v 8 Eno heh sah ah joh rum ano tekbuh rum ano heh mang ah phaakkhuh ni haat rumta. \p \v 9 “Erah ang abah phekphoopte loong ah changte wah ih tumjih et ah?” Jisu ih chengta. “Heh ah wangha no phekphoop phekte loong ah tekbuh ano wahoh suh lawe phek thuk ja. \v 10 \x - \xo 12:10,11: \xo*\xt Rsb 118:22,23\xt*\x*Sen ih Rangteele ni raangha amiimi ewet tam etan? \q1 ‘Nok hoonte ih jaakhoni jong taseeka ih chiik haatta \q2 jong ah loongtang nang ih ekapjih ese thoon jong ih hoonla. \q1 \v 11 Erah Teesu ih hoonta; \q2 Tumthan epaatja theng sokjih ah!’” \p \v 12 Eno Jehudi mihak phokhoh loong ih heh jootkhak suh chung rumta, tumeah neng ih jat et rumta erah tiitthaak ah neng teewah di nyoot baatta. Enoothong mih luulu ang kano neng ah echo ih rum ano matsoon rumta. \s Sokse ngun kot thoidi chengmui rumta \r (Mat 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Mararah Pharisi nok hah nyia Hirod mina loong Jisu reeni heh jengthet matjoot suh daapkaat rumta. \v 14 Jisu reeni thokrum ano cheng rumta, “Nyootte, seng ih jat et hi an ih ami tiit ju baat hu, mina ih thunha asuh lasootsaam thang ah. An ih mina ehin elong lathaam sok thang ih, Rangte ih ami tiit nyoot ha erah jun ju baat hu. Erah raang ih seng suh baat he, Roman luungwanglong asuh sokse kohi rah seng Hootthe ni eje tam tajeeka? Seng ih ekot tam takoke?” \p \v 15 Enoothong Jisu ih, nga matjoot suh cheng rum halang ih jat ano, ngaakbaat rumta, “Sen ih nga matjoot tumet suh thunhan? Ngunkholok ah piijah han, ngah ih sokthaak ang.” \p \v 16 Neng ih ngunkholok esiit piikaat rumta, eno heh ih cheng rumta, “Arah othe okhoh ah nyia omen ah?” \q1 “Luungwanglong the akhoh,” et baat rumta. \p \v 17 Eno Jisu ih baat rumta, “Ese eno bah Luungwanglong chojih ah Luungwanglong suh koh an, Rangte chojih ah Rangte suh koh an.” \p Eno Jisu suh rapne ih paatja rumta. \s Tek nawa ngaaksaat tiitwaan \r (Mat 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 \x - \xo 12:18 \xo*\xt Esm 23:8\xt*\x* Eno mararah Sadusi mina tek nawa tangaaksaatka liite loong ah ih, Jisu suh cheng karumta. \v 19 \x - \xo 12:19 \xo*\xt Hodb 25:5\xt*\x*Neng ih liita, “Nyootte, Moses ih seng suh Hootthe amet raangthiinta: ‘Jengthaak ih mih wasiit heh sah maangje di tek ano heh minuh ah thiinhaat abah, heh no damdoh we jen chosong eah, eno heh sah ah heh phoh etekte wah mikkhang ang ah.’ \v 20 Teewadi soophoh wasinet angta; phokhoh rah ih heh minuh ah kap ano, heh sah maangje di mattiita. \v 21 Eno miidamwah damdi we chosong ano, heh uh emamah ih heh sah maangje di we mattiita. Erah lilih wasiit taat we chosong, erah uh emamah heh sah maangje di we matti, \v 22 eno soophoh wasinet net: loongtang erah nuh ah damdi taat chosong leh neng sah laje thang ih matti rumta. Hethoon adi minuh ah thoon tiita. \v 23 Erah ang abah, tek nawa we ngaaksaat rum adoh, heh ah o minuh ang ah? Soophoh wasinet net ih kap thoidi ah.” \p \v 24 Jisu ih ngaakbaat rumta, “Mame mokbaang lan! Sen loong ih Rangteele nyia Rangte chaan aphaan lajat thoidi mokjeng lan! \v 25 Maatok doh tek nawa ngaaksaat ah, erah tokdoh rangmong nawa Rangsah loong likhiik ih hoon ah, erah nah mina takah nookmuika.” \v 26 \x - \xo 12:26 \xo*\xt Hpkt 3:6\xt*\x* Tek nawa ngaaksaat tiit ah: Moses ih raangthiinta leedap adi woma ni we luung damdi Rangte jengta ah taba japweh tan? Erah di Rangte ih Moses suh amet baatta. ‘Ngah Abraham Rangte, Esak Rangte nyi Jaakob Rangte.’ \v 27 Heh ah ethingte loong Rangte, tekchoote Rangte tah angka. Sen loong ah rapne ih moong jenglan!” \s Elongthoon jengdang \r (Mat 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 Hootthe nyootte wasiit ih neng daanmui rumta ah japchaatta. Jisu ih Sadusi loong suh ese lam ih ngaakbaat rum arah japchaat ano, cheng kata: “Marah jengdang ah loongtang nang ih elongthoon ih kapjih ah?” \p \v 29 \x - \xo 12:29 \xo*\xt Hodb 6:4,5\xt*\x*Jisu ih baatta ehanthoon ih kapjih ah arah, Ijirel mina loong chaat an! Teesu seng Rangte luulu ah juuba Teesu wah. \v 30 Erah raang ih, senthung sentak, senchi senla, sen tah nawa ih Rangte ah nook an. \v 31 \x - \xo 12:31 \xo*\xt Lew 19:18\xt*\x* Erah lilih jengdang ehan kapjih ah arah: “Senkhuung sentok ah senteewah thanthan et minchan an. Erah nyi tokkhodi ehoh elong jengdang tajeeka.” \p \v 32 \x - \xo 12:32 \xo*\xt Hodb 4:35\xt*\x*Eno Hootthe nyootte rah ih Jisu ah guuta, “Elang eh uh, Nyootte! Epun baat et hu Teesu heh luulu abah Rangte, heh tokkhodi ranghoh tajeeka eah. \v 33 \x - \xo 12:33 \xo*\xt Hos 6:6\xt*\x* Erah raangtaan ih seng ih Rangte ah seng tenthun mongtham nawa nyia sengthung sengtak adoleh seng tah nawa ih seechoh theng; eno sengkhuung sengtok ah seng teewah thanthan ih seechoh theng. Jaat hoh liiamaan nyi ngunteh seng khosa suh Rangte suh kohi ah nang ih uh arah jengdang enyi ah kapjih.” \p \v 34 \x - \xo 12:34 \xo*\xt Luk 10:25-28\xt*\x* Erah wah rah ih mongwah maakwah lam ih ngaakbaatta ah jat ano, Jisu ih heh suh baatta, \q1 “An bah Rangte Hasong nawa haloot tah angko.” \p Erah lidi o ih uh Jisu suh tumjih uh tanaan boot cheng rumta. \s Kristo o sah ah? \r (Mat 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Jisu ih Rangteenok ni nyootsoot rum adi, heh ih cheng rumta, “Hootthe nyootte loong ih Kristo ah Dewid sutoom ih mamet miibaat rum ah? \v 36 \x - \xo 12:36 \xo*\xt Rsb 110:1\xt*\x*Esa Chiiala ih Dewid suh jeng thukta: \q1 ‘Rangte ih nga Teesu suh baatta: \q2 Nga jaawah ko adoh tong uh \q2 an piiara loong ah ngah ih an lakhu nah maang thiinthiin ah.’ \p \v 37 Dewid ih heh teeteewah ih, ‘Teesu’ et liita; eno bah Kristo ah Dewid sutoom mamah mi ang ah?” \s Jisu ih Hootthe nyootte loong kanjaata \r (Mat 23:1-36; Luk 20:45-47) \p Miloong ah ih Jisu tiit ah tenroon roon et banchaat rumta. \v 38 Heh ih nyootsoot rumta adi baat rumta, “Hootthe nyootte loong dowa banban ih tong an, neng loong ah nyuh akhat eloot lootwah ih kap rum ano mih ih toom soomtu he ih pheehoon theng ni lengkhoom suh nook rumla, \v 39 Jehudi rangsoomnok ni tongtheng ese ban thiincho adoh tong suh nyia sadung theng ni tongtheng eseethoon adoh tong suh nook rumla. \v 40 Neng ih thaknuh loong ah nep mokwaan rum leh neng nok nawa looso et rumha, mih miksok di rang eloot lootwah ih soom rum ano rangsoomte likhiik et noisok rumha. Neng chamnaang theng rapne ethih thoon ang ah!” \s Thaknuh lakkot \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jisu Rangsoomnok ni ngun lomthiin theng re adi tong ano miloong ih neng ngun sak rum arah ban sokta. Nyamte loong ah ih hantek hantek ih sak rumta; \v 42 eno changthih thaknuh nusiit ah thok haano jaan ngun loonyi phaasiit nyi di to arah koh wan taha. \v 43 Eno Jisu ih heliphante loong ah lompoon ano baat rumta, “Ngah ih baat rumhala, arah changthih thaknuh ih ngun bangkhok adi sak ha rah wahoh ih sak ha nang ih ehan thoon ang ah. \v 44 Wahoh loong ih bah neng nyamka dowa hedak aba koha; eno arah changthih nuh rah ih bah heh laanyaang theng angta rah thoon koha.” \c 13 \s Jisu ih Rangteenok thet tiit baatta \r (Mat 24:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Jisu Rangteenok nawa dokkhoom adi heliphante wasiit ih liita, “Nyootte, Sok uh! Arah nok loong nyia jong ah, tumthan milung miwaang ah!” \p \v 2 Jisu ih ngaakbaatta, “An ih arah nok loong ah elong longwah tam et tup hu?” Arah nok abah saasiit erukdat eah, arah nok adoh jongteh tesiit taan uh tah dak tongka ang ah; loongtang rukdat ih ah.” \s Siiwi chamnaang \r (Mat 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Rangteenok ka ni Jisu Olib kong ni tong adi, Pitar, Jeems, Joon nyia Endriu loong ah huchomui wang rumtaha. \v 4 “Erah loong ah maatok doh angte angla, seng suh baat kohe,” neng ih cheng rumta, “Erah loong ah saapoot ah echang ela ih jat suh tumjih ih jatthuk he, erah nep baat kohe.” \p \v 5 Jisu ih baat rumta, “Naririh ih ban tong an, mih ih naktoom mokwaan han. \v 6 Nga tiitbaatte mih hantek ih dong ah, ‘Jisu ah ngah’ ih chaangte nep dong ha! Eno neng ih hantek moong mokwaan ah. \v 7 Sen ih haniik haloot nawa raamui tiit ephoop chochaat an, ang abah uh sen lasootsaam theng. Erah loong ah elang jaatjaat eah, enoothong erah suh rangkuh thoonla ih liijih tah angka. \v 8 Hasong rookwih nah neng neng rookmui arah je ah, deek akaan ah deek akaan loong damdoh rookmui ah. Rongrep nah hasatek nyi ramtek khamle totoh ang ah. Erah loong ah, noonuh nootup suh kaphang sat arah likhiik ih ang ah. \p \v 9 \x - \xo 13:9 \xo*\xt Mat 10:17-20; Luk 12:11,12\xt*\x*“Sen teeteewah sensen ih naririh ih ban sok an. Sen loong ah khak hanno mat hoon nok nah siitwan han. Sen loong ah Jehudi rangsoomnok loong nah buh kaat han; nga thoidoh sen loong ah mih luungwang loong ngathong nah chap anno ruurang ese tiit ah baat an. \v 10 Enoothong rangkuh thoon jaakhoh nah mongrep dowa mirep miraang suh Rangte tiitkhaap ah baat jaatjaat etheng. \v 11 Eno sen loong ah, maatok doh khak hanno mat hoon nok nah siitwan han doh tumjih jeng ang ih lasootsaam theng; saapoot thok ha doh an tumjih jeng thuk ho, erah jeng uh. Jengkhaap marah jeng uh erah an jeng tah angka ang ah; erah Esa Chiiala nawa jeng raaha. \v 12 Mina loong ah soophoh ah soophoh ih jootkot mui rum ano tek haatmui ah eno hewah loong ah ih emamah heh sah loong tek haat ah. Heh sah loong ah ih henuh hewah damdoh miksuk mui rum ano tek haatmui rum ah. \v 13 \x - \xo 13:13 \xo*\xt Mat 10:22\xt*\x*Nga tungthoidoh warep ih miksuk han. Enoothong o hethoon tuk ih ramram ih joh ah erah ba pui ah. \s Echoojih tiit \r (Mat 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 \x - \xo 13:14 \xo*\xt Dan 9:27; 11:31; 12:11 \xt*\x* “Sen ih ‘Rapne Echoojih’ jaatrep jen thet haatte ah japtup et an, marah doh lah angtheng angta erah doh ang ah.” (Arah wette suh: esamjat etheng tumjih men et ha rah ah!) “Eno Judia nawa miloong ah kong akaan ko ih toonsoonjih jaatjaat ang ah. \v 15 \x - \xo 13:15 \xo*\xt Dan 9:27; 11:31; 12:11\xt*\x* O bah uh nok\f + \fr 13:15 \fr*\ft Nok khoni: Nok khoh ah sep asuh liiha, erah tok di neng nok khoh hoonthung hane angta \ft*\f* khoni angte rah ih nokmong nawa hukkhaak toon suh lajaatjaat saathaam kaat jih ang ah. \v 16 O mina phek nah ang ah, heh nok nawa nyuh akhat toon suh lajaatjaat ngaak wangjih. \v 17 Erah tokdoh tumthan ethih ang ah sah wokte nyi khobaang nuh loong ah raang ih ah! \v 18 Rangte rangsoom an erah rangwuung ah hahook doh nak toom ang ah! \v 19 \x - \xo 13:19 \xo*\xt Dan 12:1; Mot 7:14\xt*\x*Tumeah erah tokdoh chamchojih rah, Rangte ih hasong phangdong siitta dowa ih amatuk ih o uh lathaak chamka rah cham ah. Adoleh erah likhiikkhiik tumsa doh uh takah we angka. \v 20 Enoothong Teesu ih erah saakaan rookweh ah ethoosiit thong et koha, lah angta bah, o uh ething tatong thengta. Heh ih danjeeta mina loong suh raamwe ih erah saakaan ah thoosiitta. \p \v 21 “Eno, o ih bah uh amah mok ih baat han, ‘Sok an, Kristo aani,’ adoleh mararah ih baat han ‘Kristo bah therah ni thong!—erah sen ih lahanpi theng. \v 22 Tumeah emoong Kristo nyia emoong khowah loong ephoop dong ha. Neng ih epaatjaajih nyia mih lungwaang theng ephoop noisok rum ah, jen lang abah Rangte ih danjeeta mina loong ah nep mokwaan suh ah. \v 23 Sen teeteewah naririh ih ban sok an! Ngah ih jaatrep tiit ah rangwuung saakaan maang thok ra ngakhoni banbaat rumhala! \s Mina sah raaha \r (Mat 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24 \x - \xo 13:24 \xo*\xt Isa 13:10; Jol 2:10,31; 3:15; Mot 6:12; Isa 13:10; Ijk 32:7 \xt*\x* “Erah chamnaang loong saakaan lidoh rangsa ah emoon eah, laaphiing ah takah kaang phaakka ang ah, \v 25 \x - \xo 13:25 \xo*\xt Isa 34:4; Mot 6:13\xt*\x* rang nawa riksih loong ah datti ih raaha, rangkho nawa rangsa laaphiing loong ah dumdan eah. \v 26 \x - \xo 13:26 \xo*\xt Dan 7:13; Mot 1:7\xt*\x* Erah lidoh, Mina Sah ah jiingmuung khuinah, chaan aphaan pan ih phaakjaaja ih dong raaha. \v 27 Eno rangsah loong ah hatoh rongbaji adoh daapkaat ah, heh ih danjeeta mina loong ah mongrep noongrepwih dowa lom khoonsiit rum ah. \s Puksak bang nawa nyootjih \r (Mat 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 “Puksak bang ih sen suh toom nyoot han. Heh demdem suh hephaak ah jang ano dongkom raaha eno helak ah pa, erah di sen ih jat han rangsoh thok hala eah. \v 29 Erah likhiik ih, sen ih sen mik ih erah loong chikrok ah tup anno ba, hethoon saapoot ah haniik ih thok hala ih samthun an. \v 30 Banthun et an erah loong ah amah dowa mina thoontang maang matti rumka ngakhoh nah ang raaha. \v 31 Rang nyia hah bah ethoon eah, nga jengkhaap loong abah babah uh tathoonka. \s O ih uh rangwuung saakaan tajatka \r (Mat 24:36-44) \p \v 32 \x - \xo 13:32 \xo*\xt Mat 24:36\xt*\x*“O mina reh uh rangwuung saakaan ah tajatka, tum sa doh, maatok doh raaha eah—rangmong nawa Rangsah reh uh tajatka; heh Sah reh uh tajatka, heh Wah luulu ih ba jat ah. \v 33 Erah raang ih ban sok et an, nyia banban ih tong an, tumeah sen ih rangwuung saakaan ah tajatkan. \v 34 \x - \xo 13:34 \xo*\xt Luk 12:36-38\xt*\x* Erah langla changte wah ih heh laksuh loong wasiit wasiit suh heh nok nawa reeraang loong ah baat koh thiin rum ano heh ah haloot nah moongkhoom kah arah likhiik ang ah. Eno heh maang ngaakwang wang et ban sok thuk arah likhiik. \v 35 Erah raang ih naririh ih ban sok an! Tumeah sen ih tajatkan nok changte wah ah maatok doh ngaakwang koja, rangja ko doh tam pheethungkham doh, tama rangkhano doh, adoleh rangsa dong doh wang koja. \v 36 Heh baphuk ih raaha doh, sen emokjup ean rah nak toom kapjoh raahan. \v 37 Ngah ih sen loong suh baat rumhala rah, mirep suh baat hang: Banban ih tong an!” \c 14 \s Jisu tekhaat kaankoong \r (Mat 26:1-5; Luk 22:1-2; Jn 11:45-53) \p \v 1 \x - \xo 14:1 \xo*\xt Hpkt 12:1-27\xt*\x* Khopui Kuwaang nyia Toomuh Baanlo Kuwaang phaksat thok suh saanyi tongta. Romwah phokhoh nyia Hootthe nyootte loong ih, Jisu ah husah lam ih khak ano tek haat suh lampo jam rumta. \v 2 “Kuwaang mong dobah seng lajaatjaat reejih, miloong ah phophaang jaang rum ah, neng liita.” \s Bethani ni Jisu phontum ih lokta \r (Mat 26:6-13; Jn 12:1-8) \p \v 3 \x - \xo 14:3 \xo*\xt Luk 7:37,38\xt*\x* Bithani hadaang ni Jisu ah Simoon maangdi engam angta wah nok adi roong tongta. Jisu phaksat tokdi minuh nusiit ih heh lak ni mojaang thuungsiit thaangchaan thaang phontum\f + \fr 14:3\fr*\fq Phontum\fq*\ft sak ni tingmokjih tummangmang (perfume)\ft*\f* ah pi ano wangta. Eno moojaang\f + \fr 14:3 \fr*\fq Moojaang\fq*\ft juung thiintheng (bottle)\ft*\f* kep ah thajop ano Jisu khoni keelokta. \v 4 Erah dowa mararah miloong ah khah rum ano neng chamchi ni roongwaan rumta, “Erathan thaangchaan thaang phontum ah tumjih suh thaaja ha?” \v 5 Erah bah chaajom\f + \fr 14:5\fr*\fq chaajom\fq*\ft Teewadi chaajom jaan ngun ah paang siit lakbi thaang di toota.\ft*\f* nang ih ehan ngunkholok doh sang ano ngun ah changthih loong suh minchan kotjih boh angta!” Eno neng ih minuh ah rapne ih chikram li rumta. \p \v 6 Enoothong Jisu ih li rumta, “Heh nak thaam paklak an! Heh suh sen tume sootsaam lan? Heh nga raangtaan ih eseejih reeraangla. \v 7 \x - \xo 14:7 \xo*\xt Hodb 15:11\xt*\x*Changthih loong abah saarookwih noongrep nah sen damdam ang ha, chosok ih suh li anbah tiimtok doh uh ejen chosok et an. Ngah ah sen damdoh saatangtang lakah roong tongte. \v 8 Heh tumjih reejih angta erah reela; heh ih nga sak ni phontum ih lok halang ah langla saapoot maang angka ngakhoh nah nga mangbeng suh ban khookhamha. \v 9 Ngah ih ami tiit baat rumhala, mongrep thoontang nah ruurangese marah doh thok ah erah doh arah nuh reela tiit ah, ban samthun ruh ejih ang ah.” \s Judas ih Jisu tek haat suh ngun thaangta \r (Mat 26:14-26; Luk 22:3-6) \p \v 10 Eno asih wanyi heliphante dowa Judas Iskerot ih Romwah Phokhoh loong suh Jisu khumtan kaatta. \v 11 Eno neng ah erah tiit ah chaat rum ano roon ih rumta, eno heh suh ngun kottheng ih kakham rumta. Erah dowa ih Judas ih Jisu ah ma doh jap jokoh rum ang ih saapoot bantho thakta. \s Heliphante damdi Jisu ih kuwaang phaksat phaksata \r (Mat 26:17-25; Luk 22:7-14,21-23; Jn 13:21-30) \p \v 12 Toomuh Baanlo\f + \fr 14:12 \fr*\ft Toomuh Baanlo kuh: To lari thang ih baanlo phak kuwaang (Unleaven Bread) \ft*\f* Kuwaang sa sakhothoon adi, neng banlam di Khopui Kuwaang doh phaksat suh saapsah loong kadook rumta, Jisu suh heliphante loong ih cheng rumta, “An ih seng maanah kaat thuk he, an raangtaan ih Khopui Kuwaang phaksat khookham raangtaan ih ah?” \p \v 13 Eno heliphante dowa wanyi asuh amet baat ano kaat thukta: “Samnuthung adoh kah ansih, erah doh mih wasiit khamteng tek ah pi ano wangha rah chomui ansih, eno erah wah lilih ih roongwang ansih. \v 14 Heh marah doh nop ah erah nok changte asuh cheng ansih: ‘Seng suh Nyootte wah ih liita, Nga liphante nyia ngah ih kuwaang phaksat sat theng nokkhok maani ah?’ \v 15 Eno heh ih rangkhoh thoon nokkhok elongwah esiit baat koh hansih, erah doh seng raang ih tongtheng thaatheng nyia jaatrep ban khookham cho japtup kah ansih. Eno set ih phaksat ah erah doh ban songwaang theng.” \p \v 16 Eno wanyi ah samnuthung adi kah nyu ano Jisu ih mamet baatta erah jun ih jaatrep echoi et tup kah nyuuta. Eno nyi ih Khopui Kuwaang phaksat ah ban khookham kah nyuuta. \p \v 17 Rangjaako ih hoon damdam Jisu nyia heliphante asih wanyi ah ra rum taha. \v 18 \x - \xo 14:18 \xo*\xt Rsb 41:9\xt*\x* Neng erah di teebun ni room phaksat tokdi Jisu ih liita, “Sengdung ni wasiit nga khumtante eje erah mih ah nga damdi room phaksah ih hala.” \p \v 19 Heliphante loong ah rapne ih thungthih rum ano wasiit wasiit ih cheng rumta, “Ngah suh nih li halang?” \p \v 20 Jisu ih liita, “Erah sen asih wanyi dung dowa, nga damdi khuung esiit ni baanlo roongtem phakte mina ang ah. \v 21 Mina Sah baleh etek haat jaatjaat ih rum ah, Rangteele ni mamet raangha jun ih ah. “Enoothong tumthan ethih angbaat ah Mina Sah khumtante raang ih ah. Erah mih abah lalaan tupta bah ese ang thengta!” \s Teesu phaksat \r (Mat 26:26-30; Luk 22:14-20; 1Kr 11:23-25) \p \v 22 Neng phaksat phaksah rum adi, Jisu ih baanlo ah toonpi ano Rangte suh lakookmi li ano chepphiitta, eno heliphante loong asuh pheekoh rumta, “Thaang an, arah nga sak,” Jisu ih liita. \p \v 23 Erah lilih lokkep ah toon ano Rangte suh jengseeraata, eno erah lokkep dowa loongtang ih jok rumta. \v 24 \x - \xo 14:24 \xo*\xt Hpkt 24:8; Jer 31:31-34\xt*\x* Heh ih liita, “Arah nga sih mina loong raang ih jan ra hala. Arah sih rah ih Rangte nyia heh mina loong chamchi ni jengdang kakhat \f + \fr 14:24 \fr*\ft Heh sih: Heh sih rah ih Rangte jengdang ah heh mina loong suh neng ten ni thiin thuk ah\ft*\f* ena ah Rangte ih hoonha. \v 25 Ngah ih baat rumhala, aadowa ih ngah ih arah kham ah babah uh takah we jokkang. Heh rangwuung rookli ano kham na ah Rangte Hasong nah ba we jok ang.” \p \v 26 Eno neng rangsoom boong ah boong rum ano Olib Kong ni wang rumta. \s Jisu ih Pitar leek tiit banbaatta \r (Mat 26:31-35; Luk 22:31-34; Jn 13:36-38) \p \v 27 \x - \xo 14:27 \xo*\xt Jek 13:7\xt*\x* Jisu ih baat rumta, “Sen loong nga re nawa loongtang saapsoonte ang lan, Rangteele ni liiha, \p ‘Rangte ih saapriimte warah tek haat ano saapsah loong ah thaapnya khoom rum ah.’ \v 28 \x - \xo 14:28 \xo*\xt Mat 28:16\xt*\x*Enoothong ngah etek nawa we ngaaksaat angno, Galili hah nah sen ngah nah ban kah ang.” \p \v 29 Pitar ih ngaakbaatta, “Ngah ih bah an babah uh tajen thiinhaat ra, wahoh loong ih thiinhaat ho bah uh ah!” \p \v 30 Jisu ih Pitar suh liita, “Ngah ih baat hala niikja woh leknyi maang weeka nganah, an ih tajatkang ih lekjom jeng uh.” \p \v 31 Eno Pitar ih ehan han ih we ngaakbaatta, “Ngah an damdoh waktek haat hang doh botseh, emah tajeng kang!” \p Heliphante wahoh loong ah uh emamah ih roongjeng rumta. \s Getsemani ni Jisu ih rangsoomta \r (Mat 26:36-46; Luk 22:39-46) \p \v 32 Neng Getsimani hah adi thokrum ano, Jisu ih heliphante loong asuh baatta, “Ngah ih rangsoom ang pootdoh adoh tong an.” \v 33 Heh damdi Pitar, Jeems nyia ah Joon ah waksiit wanta. Heh phang sootsaam nyia heh mong chikrok ano, \v 34 Jisu ih baat rumta, “Nga ten ehan thoon ih paattiila, ngah bah tek thanthan ih hoon lang.” “Adoh tong anno bantho he.” \p \v 35 Amasah hiikkhoom ano, Jisu hani kotbon ano rangsoomta, jen lang eabah erah chamchoh saapoot ah nak chothuk weeuh, \v 36 “Ewah Jisu ih rangsoomta, “Seng Wah!” Andi bah jaatrep tachaanka, arah chamnaang lookkep ah nga re nawa toonhaat et weeuh. Enoothong nga thung jun lah angthang an thung jun ju toom ang ah.” \p \v 37 Eno heliphante wajom jiinni ngaak adi neng ah emokjup ih rum arah japtup kata. Jisu ih Pitar suh liita, “Simoon mokjup nih elu? Sen saapootsiit taan uh motseng tanih jen tong kan?” \v 38 Motseng ih tong an no chaan aphaan raangtaan ih rangsoom an phate joonnaam ih nak toom jen han. Chiiala ah enook ela, enoothong hansi ah naangla.” \p \v 39 Jisu we ngaak wang ano phosiitsiit ih we soomwangta. \v 40 Eno we ngaak raaha di uh heliphante wajom ah thok mokjup ruh ih rumta; Neng mik uh lajen daapsok rum thang ah. Eno Jisu suh tumjih uh tami baat rumta. \p \v 41 Heh rangsoom theng nawa takjom ngaak ha di uh neng ah hephoopho ih mokjup rumta, eno we li rumta, “Amadi uh thok naangjup ruh nih elan?” Erah than jup an chang ih ah! Saapoot chang ela! Sokthaak an, “Mina Sah ah amadoh rangdah mina loong lak nah koh ah. \v 42 Saat an kah ih, erah sok an, “Nga khumtante wah rah ah!” \s Jisu khakwanta \r (Mat 26:47-56; Luk 22:47-53; Jn 18:3-12) \p \v 43 Jisu ih baat tokdi heliphante asih wanyi dung nawa, Judas dong khoom taha. Heh damdi miloong langnuh pawah nyia kiingthom waangrak ih roong dong khoom rum taha, Romwah phokhoh loong, Hootthe nyootte loong nyia mihak phokhoh loong ih daapkaat rum taha. \v 44 Heh khumtante wah rah ih miloong asuh hubaat rumta: “Ngah ih marah wah ah chupphak ang erah wah ah ang ah, sen ih jam han warah ah. Eno khak anno bante loong suh siitwan thuk an.” \p \v 45 Judas heh laanthok khoom, Jisu reeni kah ano liita, “Nyootte!” Eno chupphakta. \v 46 Eno neng ih Jisu ah joh rum ano khak rumta. \v 47 Eno erah chap rumta dung dowa wasiit ih heh lang ah dok hoom ano Romwah phokhothoon dah na ah chepdookta. \v 48 Eno Jisu ah toon jeng ano li rumta, “Hootthe thet haatte jokah ah likhiik langpi papi nyia kiingthom waangrak nga joot tam ra tahan?” \v 49 \x - \xo 14:49 \xo*\xt Luk 19:47; 21:37\xt*\x*“Saarookwih ngah sen damdi Rangteenok ni tonghang no kanyootsoot tang adi mamah lajoh khak ih tahe? Enoothong, Rangteele ni liiha amiisak jaatjaat ang raaha.” \p \v 50 Eno heliphante loongtang heh ah thiinhaat rum ano saapsoon rumta. \p \v 51 Jaaro wasiit nyuleep di choom arah ih Jisu lini roongphan khoomta. Eno neng ih heh khak taat thot rumta, \v 52 enoothong heh ah boongloong henyuh hekhat ah khook haat thiin ano moong soonta. \s Jisu ngoongthum nok ni siitwanta \r (Mat 26:57-68; Luk 22:54-55,63-67; Jn 18:13-14,19-24) \p \v 53 Eno Jisu ah Romwah Phokhothoon\f + \fr 14:53 \fr*\ft Romwah Phokhothoon: Romwah loongdung dowa elongthoon ah (High Priest) \ft*\f* nok ni siitwan rumta, erah di Romwah Phokhoh loong, mihak phokhoh loong, nyia Hootthe Nyootte loong thoontang thutthi rumta. \v 54 Pitar ih haloot nawa ih rikwan ano Romwah Phokhothoon nok taakkhuung adi wangta. Erah di bante damdi weekaang ni roong hangtong wangta. \v 55 Romwah Phokhoh loong nyi hadaang Ngoong awang loong ah ih Jisu kap tek haat suh heh thet tiitbaatte taat jam rumta, eno o uh tachojam rumta. \v 56 Jisu thetre tiit baat hantek ih taat leekbaat rumta, ang abah uh erah jeng loong adi tajun rumta. \p \v 57 Eno mararah Jisu miksukte ih toonchap leh hahuung tiit ah leekbaat et rumta: \v 58 \x - \xo 14:58 \xo*\xt Jn 2:19\xt*\x*“Seng ih ame jeng arah chaatti, ‘Ngah ih arah mina ih hoonta Rangteenok ah thaak haat angno, sa jom lidoh mina ih lahoonka rah hoon ang.’” \v 59 Neng thung nawa ih dong hoon arah tiit taatbaat rum abah uh tajunwaan rumta. \p \v 60 Loongtang ngah ni Romwah Phokhothoon ah toonchap ano Jisu suh chengta, “An tiit erathan et thetbaat rum halu adi, an ih ngaakbaat jih tanih jeeka?” \p \v 61 Enoothong Jisu ah khaapsiit uh tatoon jengta. Eno Romwah Phokhothoon rah ih we cheng, “An ah Kristo tama, marah seng ih soomtu hi Rangte sah rah ah?” \p \v 62 \x - \xo 14:62 \xo*\xt Dan 7:13\xt*\x*Jisu ih liita, “Elang eah ngah, sen ih mina Sah ah Elongthoon Rangte heh jawah koh tongtheng adoh roongtong arah nep japtup an, erah damdoh rang nawa jiingmuung damdoh raaha arah nep kaptup an!” \v 63 Eno Romwah Phokhothoon rah ih heh nyuh ah ranhoom\f + \fr 14:63\fr*\fq Nyuh ranhoom\fq*\ft Nyuh ranhoom ah neng banlam di echoojih tenkhat noisokta\ft*\f* ano liita, “Seng ih erah tokkhodoh an thet tiit baat suh haaki takah boot jamke! \v 64 \x - \xo 14:64 \xo*\xt Lew 24:16\xt*\x*“Rangte kaanju tiit loongtang ih ejap chaat et han. Eno bah sen ih mamet thunhan?” \p Eno loongtang roongjeng rumta: elang eah ethih ela etek haat ju etjih. \p \v 65 Mararah ih Jisu ah neng took ih nep phang betook rumta, eno heh mik ah loop rum ano buh leh cheng et rumta. “Jat thaak he o ih buh halu!” Eno bante loong ah ih joh rum ano heh the adi baangbuh rumta.” \s Pitar ih Jisu tiit leekbaat \r (Mat 26:69-75; Luk 22:56-62; Jn 18:15-18,25-27) \p \v 66 Pitar uh Romwah phokhoh danuh raak tokdi, nok taakkhuung ni thok tongruh eta. \v 67 Erah nuh rah ih Pitar ah we ni hangtong arah japtup ano heh ah chiichi et sok ano liita, “An uh Nazareth nawa Jisu damdi roong angtu.” \p \v 68 Eno Pitar ah leek eta. “Ngah ih tajatkang... Tumjih tiit baat hu erah ah, ngah ih tasamjat kang,” eno heh ah pa kaawan ko ih dokkhoom kata. Erah damdam woh ah weeta.\f + \fr 14:68 \fr*\ft Mararah leedap adi arah tajeeka\ft*\fq woh ah weeta\fq*\f* \p \v 69 Danuh rah ih Pitar we japtup ano, heh reeni chapta miloong asuh we baatta, “Arah uh Jisu damdi khoomte loongdung dowa wasiit!” \v 70 Eno Pitar ah we leekta. \p Chomre lidi mih heh reeni chapta loong ih we li rumta, “An bah neng dung dowa ju angkoko nak leek kuh, tumeah an uh Galili nok hah nawa.” \p \v 71 Pitar ih liita, “Ngah ih ami tiit baat rumhala! Tiit huung baatkang bah Rang ih toom cham thuk kohang, ngah ih tajaatjaat jatkang sen ih o suh li han rah ah!” \p \v 72 Erah damdam woh ah we weeta, eno Pitar ih Jisu ih mamet baatta rah dokthunta, “Woh jaanyi maang weeka doh an lekjom leek uh ngah ih tajatkang eah.” Eno Pitar ah thungthih ano huungta. \c 15 \s Jisu ah Pilat reeni siitwanta \r (Mat 27:1,2,11-14; Luk 23:1-5; Jn 18:28-38) \p \v 1 Rangkhano di Romwah phokhoh ah mihak phokhoh, Hootthe Nyootte nyia Ngoong awang loong damdi kaankoong suh echaan ih chomui rumta. Neng ih Jisu ah jaanruh ih khak rum ano Pilat suh kowan rumta. \v 2 Pilat ih chengta, “Jehudi luungwang ah an tam angkoko?” Jisu ih ngaakbaatta, “Elang eah an ih liihu rah ah.” \p \v 3 Romwah Phokhoh loong ah ih jirep di Jisu ah mat ih deejoh rumta, \v 4 eno Pilat ih we chengta, “An ih tanih ngaakbaat rumko? Boichaat thaak uh neng ih liilaang rum halu rah ah!” \p \v 5 Erah di uh Jisu ah khaapsiit taan toon jeng suh tanookta, eno Pilat ah paatjaata. \s Jisu tek haat baat rumta \r (Mat 27:15-26; Luk 23:13-25; Jn 18:28-38) \p \v 6 Khopui kuwaang\f + \fr 15:6 \fr*\fq Khopui kuwaang\fq*\ft English di ‘Passover’ kuwaang et liiha\ft*\f* rookwih Pilat ih phaatak ni tongte mina, marah noksong ih danje ah erah daap haat ah neng banlam angta. \v 7 Erah tokdi mih wasiit heh men ah Barabas changrook di mih tek haat arah phaatak ni sakta. \v 8 Paang hoh di mamah kah ih daap haat ah erah likhiik phaatak ni tongte daap haat suh miloong ah Pilat reeni wang rumha no cheng wang rum taha. \v 9 Pilat ih cheng rumta, “Ngah ih seng suh Jehudi luungwang ah toomdaap kohe ih tam li han?” \v 10 Heh ih jatcho angta, Romwah phokhoh loong ih Jisu ah rapne ih miksuh rum ano jokoh wan rum tahang eah. \p \v 11 Eno Romwah Phokhoh loong ih miloong asuh Jisu lah angthang ih Barabas ah daap haat theng ih Pilat reeni rojeng thuk rumta. \v 12 Pilat ih miloong asuh we cheng rumta, “Erah ang abah, sen ih Jehudi luungwang et liihan asuh ngah ih tumjih et ang?” \p \v 13 Neng ah ngaak riing rumta, “Bangphak nah tek rabbot theng!” \p \v 14 Pilat ih we chengta, “Heh tumjih thetre kota?” \p Miloong ah ih erong ih huk riing rumta, “Banphak nah tek rabbot theng!” \p \v 15 Noksong ah roonthuk suh li ano, Pilat ih Barabas ah daapta. Eno Jisu ah ruh ih buh thuk ano bangphak nah rabbot suh korumta. \s Raabante loong ih Jisu ah thaangju rumta \r (Mat 27:27-31; Jn 19:2,3) \p \v 16 Raabante\f + \fr 15:16\fr*\fq Raabante\fq*\ft English di ‘soldier’ et liiha.\ft*\f* loong ih Jisu ah Kobono\f + \fr 15:16\fr*\fq Kobono\fq*\ft English di ‘Governor’ et liiha.\ft*\f* nokmong ni neng joonte ah lompoon rum ano siitwan rumta. \v 17 Neng ih Jisu ah elootwah saangjang songloh\f + \fr 15:17\fr*\fq Saangjang songloh\fq*\ft Roman nok hah samsong elootwah ang arah rom arang hoon di kapjih. \ft*\f* ih choom rum ano nyia suk khopok ah hoon rum ano, heh khoni pokkoh rumta. \v 18 Eno neng ih lakkong ih soom rumta: “Jehudi loong luungwang ah Roitang toomtong kah!” \v 19 Jisu khoh adi chaanthah ih buh rum leh neng took rah ih took et rum, eno neng lakuh adi tong rum leh paanglaang soom et rumta. \v 20 Eno neng ih jen thaangju joonnaam rum ano heh sak nawa saangjang samsong ah we ngaakkhook rumta, eno heh nyuh akhat ah we kap thuk rumta. Eno bangphak na tek haat wan suh siitwan rumta. \s Jisu bangphak ni tek rabbot wanta \r (Mat 27:32-44; Luk 23:26-43; Jn 19:17-27) \p \v 21 Lam ni mih wasiit heh men ah Simoon erah samnuthung adi heh deek nawa wangha rah chomui rumta, no heh suh raabante loong ih Jisu bangphak ah roong huiwanho ih laatbaat rumta. (Simoon langla Sirini nok hah angta, heh sah rah Alekjender nyia Rupus angta.) \v 22 Neng ih Jisu ah Golgotha adi siitwan rumta. Golgotha rah, “Mih khoraang hah suh liita.” \v 23 Erah di heh suh kham damdi phon ah woorum ano taat korumta, ang abah uh Jisu ih tajokta. \v 24 \x - \xo 15:24 \xo*\xt Rsb 22:18\xt*\x*Eno neng ih bangphak adi tek rabbot rumta, henyuh hekhat ah jopche rum ano, o ih marah chep ah choh ah ih wenhaat rumta. \v 25 Heh ah rangkhah phek kaat tok saapoot akhuh di tek rapbotta. \v 26 Heh kaanju jengkhaap amet raangta, “Jehudi luungwang.” \v 27 Jisu damdi ehuh wanyi, esiit ah dak hekko esiit ah jaawako ih wak rabbot rumta. \v 28 \x - \xo 15:28 \xo*\xt Isa 53:12\xt*\x* [Emamah Rangteele ni liiha amiisak angta. Heh ah mih putte likhiik ih roong hoonta.]\f + \fr 15:28 \fr*\ft Mararah leedap adi wet hin 28 tawak raangka\ft*\fq Emamah Rangteele ni liiha amiisak angta. “Heh ah mih putte likhiik ih roong hoonta.” \fq*\f* \p \v 29 \x - \xo 15:29 \xo*\xt Rsb 22:7; 109:25; Mk 14:58; Jn 2:19 \xt*\x*Erah di daankhoomte miloong ih Jisu ah neng tok ah nyoongleh chikram kaanju et rumta: “Aleh! An ih bah Rangteenok\f + \fr 15:29 \fr*\ft Rangteenok: Ehak banlam di esiit luulu angta Rangte nok ah, eno erah di Romwah phokhothoon bah jen nopta. \ft*\f* ah thaak hoom angno sa jom mongdoh we hoon ang ih laangma liitu! \v 30 Amadoh an teewah ah jen pang ubah, bangphak dowa edat khoom ih ho ba!” \p \v 31 Erah likhiikkhiik romwah phokhoh loong nyia Hootthe Nyootte loong ah ih we kaanju liilaang rumta, “Heh ih mih abah pang kah eta, heteewah ah tajen pangka! \v 32 Taat sokthaak ih arah Kristo ah, Ijirel luungwang ah, amadoh bangphak dowa jen dat khoom koha bah seng ih uh heh suh hanpi et ih!” \p Jisu reeni rabbotta wanyi rah ih uh emamah ih roong kaanju nyuuta. \s Jisu tekta \r (Mat 27:45-56; Luk 23:44-49; Jn 19:28-30) \p \v 33 Rangnithung di deek rep ni rang ah nakdatta, eno erah koonta jom raang ih nakdatta. \v 34 \x - \xo 15:34 \xo*\xt Rsb 22:1\xt*\x*Saasong saapoot jom di Jisu ah erongwah ih riinghuungta, \tl “Eloi, Eloi, Lema Sabachthani?”\tl* erah langla, “Nga Rangte, Nga Rangte,” an ih ngah mamet thiinhaat halang?” \p \v 35 Erah dowa mararah miloong ih japchaat rum ano jeng rumta, “Boichaat thaak an heh ih Elija poonha!” \v 36 \x - \xo 15:36 \xo*\xt Rsb 69:21\xt*\x* Mih wasiit ih nyulep ah pi ano soon ra taha, eno nyulep ah thaangneejih kham adi tem ano, chaanthah tuuba adi rapkhakta. Eno chaanthah ah toonpi ano Jisu tui adi mook suta, eno liita, “Ma! Ban sok ih Elija ra haano bangphak dowa tam datthiin ra thaak ha!” \p \v 37 Jisu ah erongwah ih riinghuung ano tiita. \p \v 38 \x - \xo 15:38 \xo*\xt Hpkt 26:31-33\xt*\x* Rangteenok ni nyuh tinta rah hekhoh nawa ih helah tuk ih kho nyi ih khoodatta. \v 39 Arami saahaap ah bangphak ngathong ni chap adi Jisu mame tiita\f + \fr 15:39 \fr*\fq tiita;\fq*\ft Mararah leedap adi\ft*\fq riinghuung ano tiita.\fq*\f* erah sok ano jengta, “Arah mih abah amiimi Rangte sah ju angta!” \p \v 40 \x - \xo 15:40 \xo*\xt Luk 8:2,3\xt*\x*Erah di mararah minuh loong ih, haloot nawa ih ban sok rumta. Erah dung adi Meeri Megdalen, Jeems no nooliwah ah nyia Josep nuh Meeri erah damdi Salomi loong ah angta. \v 41 Heh Galili ni ang tokdi neng loong ah Jisu lilih ih rum ano naririh kah ih sokboi rumta. Nuhoh loong uh hantek heh damdi Jerusalem ni roong raakte loong uh erah di eje roong ang rumta. \s Jisu mangbengta \r (Mat 27:57-61; Luk 23:50-56; Jn 19:38-42) \p \v 42-43 Rangja ko ang damdam Arimathia nawa Josep thok taha. Heh uh Jehudi loong Ngoong awang dung ni esiit esoongraang mina angta, eno heh ih Rangte Hasong raak ah bansokte angta. Erah sa ah Ban khookham sa angta (erah langla Jehudi loong naangtongsa saakhoh rah angta), eno Josep ah lacho laphaan ih wang ano Pilat dowa Jisu mang ah cheng wangta. \v 44 Pilat ah Jisu jen tek etta ih chaat ano paatjaata. Arami saahaap ah poon ano Jisu abi dook nih tiita ih chengta. \v 45 Saahaap ih baatta rah chaat ano, Pilat ih Josep suh heh mang ah jen toon et uh ih baatta. \v 46 Josep ih heh mang loop nyuleep ah reh ano Jisu mang ah datthiin wangta, eno erah nyuh rah ih mang ah dek ano mangbeng theng, jong hah ni thoh aradi thiin kaatta. Eno mangbeng luung adi, jonglo elong tangkoong thiinta. \v 47 Meeri Megdalen nyia Josep nuh Meeri rah ih Jisu mang marah di beng ha ih sokkah nyuuta. \c 16 \s Tek nawa ngaaksaat \r (Mat 28:1-8; Luk 24:1-12; Jn 20:1-10) \p \v 1 Jehudi naangtongsa rangja ko di, Meeri Megdalen, Jeems nuh Meeri nyia Salomi ih Jisu mang sak adoh hut suh phontum ah reh kah nyuuta. \v 2 Naangtongsa rangkhah di, rangsa dong damdam, nengjom mangbeng theng ni karumta. \v 3-4 Lam ni karum adi waan rumta, “O ih lekloong kobaat he jonglo heh mangbeng tangkepta rah ah?” (Jonglo ah elong angta.) Eno neng erah di thok ano sok rum adi jonglo ah dokkoong cho angta. \v 5 Eno mangbeng luung adi nopkhoom wang rum adi jaaro wasiit jaawako adi songloot epuung ah song ano ban tongta—eno neng ah echo ih rumta. \p \v 6 “Nakcho an,” heh ih liita. “Ngah ih jat ehang, sen ih Najaret nawa Jisu bangphak ni rapbotta ah jam sok han. Heh adi takah jeeka—heh ejen ngaaksaat eta! Sokthaak an ba heh adi thiin rumta rah ah. \v 7 \x - \xo 16:7 \xo*\xt Mat 26:32; Mk 14:28\xt*\x*Amadoh wang an no heliphante loong asuh arah tiit ah baatwan an, Pitar asuh wakbaat et an: ‘Heh sen ngah ni Galili hah adi wangla; erah nah japtup an, Heh ih baat tahan rah jun ih ah.’” \p \v 8 Eno neng ah rapne ih mocho rum ano mangbeng dowa doksoon rumta. Eno erah tiit ah nengjom ih echo ih rum ano o suh uh tanaan baat rumta. \s [RUURANG ESE EHAK AH AADI THOONTA] \f + \fr 16:8 \fr*\ft Mararah Grik leedap adi wethiin 9-20 ah tawak raangka\ft*\f* \s Jisu Meeri Megdalen reeni dongta \r (Mat 28:9,10; Jn 20:11-18) \p \v 9 [Naangtongsa rangkhano di Jisu ngaaksaat lini, jaakhothoon ah Meeri Megdalen jiinni dongta, erah nuh sak dowa jaakhoni Jisu ih laathih sinet dokphanta. \v 10 Heh ah kah ano heh joonte loong suh baat kaatta. Neng ah mongjoong ih ehuung tok ang rumta, \v 11 eno heh ih Jisu ah ething, ngah ih nep tuptang ih baat rum adi uh, neng ih tahanpi rumta. \s Jisu heliphante wanyi jiinni dongta \r (Luk 24:13-35) \p \v 12 Erah lilih, heliphante wanyi jiinni Jisu ah jaat hoh phan hoh lam ih dongta, deek akaan lamko ni kah nyu adi ah. \v 13 Eno nengnyi ah ngaakwang nyu ano heliphante wahoh loong asuh baatwan nyuuta, ang abah uh o reh uh nyi jeng ah tahanpi rumta. \s Asih wasiit loong jiinni Jisu dongta \r (Mat 28:16-20; Luk 24:3-49; Jn 20:19-23; Esm 1:6-8) \p \v 14 Lithoon adi, Jisu asih wasiit heliphante loong reeni, neng chamsat tokdi dongta. Jisu ih kanja et rumta tumeah, neng tuungmaang laje koka no nyia neng ten ah jong ajaan likhiik ang kano ah, erah dam ih mih etupte loong ih ething ih baat rum adi uh lahanpi thang ih tong rumta. \v 15 \x - \xo 16:15 \xo*\xt Esm 1:8\xt*\x* Jisu ih neng suh baat rumta, “Kah an mongrep thoontang nah Ruurang Ese tiit ah mirep miraang suh tumbaat kaat an. \v 16 O ih hanpi ano juungtem ah erah mih ah epui eah; lahanpiite loong ah edut haat et ah. \v 17 Hanpiite loong asuh epaatjaatheng jen reejih chaan koh ah: neng ih nga mendoh chiithih laakhah jen dokphan ah; neng jeng ena dongjeng ah; \v 18 neng ih puuthih jukkhah ah toonpi ah adoleh me asu mok jok abah neng tathet haatka; khoisatte ah neng lak ih taajoh abah ede eah.” \s Jisu rang ni toonsiit wanta \r (Luk 24:50-53; Esm 1:9-11) \p \v 19 \x - \xo 16:19 \xo*\xt Esm 1:9-11\xt*\x*Teesu Jisu ah neng damdi jen roongwaan ano, rang ni toonsiit wanta eno Rangte damdi jaawako tongtheng adi roongtong wangta. \v 20 Heliphante loong ah noongrep ni karum ano Ruurang Ese ah tumbaat kaat rumta, eno Teesu ah neng damdi roong mokah no Rangte tiit baat rumta, neng ih epaatjaajih loong re rumta jun ih amiisak ah dongjat thuk rumta.]