\id ACT Tutsa: Bible Translation 1st Edition \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Esaamootkaat \toc1 ESAAMOOTKAAT kaamwah loong moh arah \toc2 Esaamootkaat \toc3 Esm \mt1 ESAAMOOTKAAT \mt2 Kaamwah Loong Moh Arah \imt Ephangjatjih \ip \bk Kaamwah loong ih Esaamootkaat moh rumta\bk* ah \bk Ruurangese Luk\bk* ih raangta leedap toomdi raangha. Erah leedap adi maang dowa Jisu liphante loong ah Esa Chiiala ih Jisu Ruurang Ese tiit ah “Jerusalem ni, Judia, Samaria nyia hah madi thoonla erah di tumbaat rumta tiit ah raangha” (1:8). Arah leedap ah Jehudi loong Kristaan eh hoon ano mamah ih chamnaang rum ano mongrep ih hanpi etheng eh hoonla loong khiikkhi ah raangha. Esa mootkaat leedap ah ih arah wette loong asuh jatthuk ha Kristaan loong ah Room nok hah hasong di Ngoong awang tiit daan ah ngeh ih tah angka, erabah Jehudi thooroom ni ban baatta jundoh Kristaan loong hanpi tiit ah raangha. \ip \bk Esaamootkaat\bk* leedap ah ritjom ih jen phe ah, marah hadaang adi Jisu Ruurang Ese tiit ah baat ano Chaas hoonta tiit ah: (1) Jerusalem ni Kristaan hoon tiit ah phang ruurang ano erah lih adi Jisu toon soonwangta; (2) Peleestaan hah ko ih jaatjaang kata; eno (3) Medeteeraan nyia Room hah ko maang thokthok ih jaatjaang kata. \ip \bk Esaamootkaat\bk* leedap adi Esa Chiiala ah hanpiite loong sak ni Jerusalem hah ni Pentikos sa phangra haano chaas phokhoh loong lamsui arah nyia chaan aphaan koh arah tup hi. Esa \bk Mootkaat\bk* leedap adi Kristaan phang angta loong ah ih Rangte tiitkhaap loong ah baat rum ano hanpiite loong hasong di nyia chaas rangsoom ni hechaan hephaan tiit ah raangha. \iot Hemong Dowa Jatjih \io1 Haakiite loong khookhamta \ior (1:1-26) \ior* \io2 a. Lithoon ni Jisu ih Jengdang nyia kakhamta \ior (1:1-14)\ior* \io2 b. Judaas saklek \ior (1:15-26)\ior* \io1 Jerusalem ni haakiite loong \ior (2:1—8:3)\ior* \io1 Judia nyia Samaria ni haakiite loong \ior (8:4—12:25)\ior* \io1 Pool Rangte mootkaat mota \ior (13:1—28:31)\ior* \io2 aa. Rangte mootkaat raangtaan ih phangkata \ior (13:1—14:28)\ior* \io2 b. Jerusalem ni thutthe rumta \ior (15:1-35)\ior* \io2 c. Rangte mootkaat raangtaan ih dopnyi kata \ior (15:36—18:22) \ior* \io2 d. Rangte mootkaat raangtaan ih dopjom kata \ior (18:23—21:16) \ior* \io2 e. Jerusalem, Kaeseria nyia Room ni Pool phaatak ni \ior (21:17—28:31) \ior* \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt Luk 1:1-4\xt*\x*Nga mongnook Thiophilas: \p Nga leedap phangkhoh adi Jisu phang mokata dowa ih rangmong ni maang toonsiit wandi tiimjih reeraangta nyia tiimjih nyootsootta \v 2 erah ah raangtang. Jisu rangmong ni maang toonsiit wanka di, heh ih danjeeta heliphante loong asuh Esa Chiiala chaan tiit ah renbaat rumta. \v 3 Heh tiita dowa ih sa rookbaji lini ething toomjat rum hang ngeh ih hedop hedop heliphante loong suh noisokta. Heliphante loong ih uh tup ih rumta, eno Rangte hasong tiit ah roongwaan rumta. \v 4 \x - \xo 1:4 \xo*\xt Luk 24:49\xt*\x* Neng loong ah eroom\f + \fr 1:4 \fr*\ft eroom ih khoontong rum adi\ft*\ft adoleh\ft*\fq neng damdi roomtongta adi; \fq*\ft adoleh\ft*\fq neng damdi roong phaksata adi. \fq*\f* ih khoontong rum adi arah jengdang ah baat rumta: “Jerusalem ah nak thiinhaat an, erah nang ebah ngah ih baat rum taha ranglakkot ah bansoktheng, seng Wah ih kot etheng ngeh ih kakhatta rah ah. \v 5 \x - \xo 1:5 \xo*\xt Mat 3:11; Mk 1:8; Luk 3:16; Jn 1:33\xt*\x* Joon ih juutem ah ju nawa ih tem tahan, enoothong rekam lidoh sen loong ah Esa Chiiala nawa ih tem han.” \s Jisu rang ni toonsiit wanta \p \v 6 Kaamwah loong ah Jisu damdi eroom ih chomui rumta doh, neng ih heh suh cheng rumta, “Teesu, hasong ah amadoh Ijirel suh ngaakkot nih uh?” \p \v 7 Jisu ih baat rumta, “Saapoot nyia rangwu ah seng Wah luulu ih jat ah erah mabah ang ah sen ih jatjih tah angka, hechaan hephaan khui ni thiinha. \v 8 \x - \xo 1:8 \xo*\xt Mat 28:19; Mk 16:15; Luk 24:47,48\xt*\x* Enoothong sen taangnah Esa Chiiala raaha doh, sen loong ah chaan aphaan pan ang an, eno sen loong ah Jerusalem nah, Judia nah, Samaria nah nyia hakong rookwet nah nga haaki ang an.” \v 9 \x - \xo 1:9 \xo*\xt Mk 16:19; Luk 24:50,51\xt*\x* Erah baat rumta lilih, heh rang ni toonsiit wan arah phansok rumta, eno neng miksoksok di jiimu ih loop wanta. \p \v 10 Toon soonwang kano neng mik ah rangko sokwan roh ih rumta, eno nyuh epu ah kap ano mih wanyi neng reeni dongchap haano \v 11 baat rumta, “Galiliite oh, rangko tiimjih sokwan lan? Jisu, sen re nawa rang ni toonsiit wanta, erah likhiikkhiik ih rang nawa ngaak raaha rah japtup an.” \s Judaas saklek \p \v 12 Erah lih adi heliphante loong ah Olip Kong dowa Jerusalem ni ngaakwang rumta, erah hah dowa meesiit\f + \fr 1:12 \fr*\ft meesiit (phaloong siit nang ehan)\ft*\f* chang angta. \v 13 \x - \xo 1:13 \xo*\xt Mat 10:2-4; Mk 3:16-19; Luk 6:14-16\xt*\x* Erah hah adi thokrum ano neng tongta nok rangkhoh ko nokkhok adi duuwang rumta: Erah di langla, Pitar, Joon, Jeems nyia Andriu, Philip nyia Thomas, Bartholomi nyia Mathiu, Alphias sah Jeems, Deek akaan raangtaan laatte Simoon, nyia Jeems sah Judaas loong angta. \v 14 Neng loong ah rangsoom raangtaan ih minuh loong nyia Jisu nuh Meeri erah damdi heh phoh nyia heh no loong damdi hepoot hepoot khoontong rumta. \p \v 15 Saajombaji lidi chaasit rooknyi mih rangsoomte loong khoontong rum adi, Pitar toonchap ano jengta. \v 16 Pitar ih liita, “Nga joonte loong, Esa Chiiala ih Dewid jeng thukta erah Rangteele ni raangha ah amiimi ih thok ha, Judaas ah Jisu jootkhak doh lamsiitte ang ah ngeh ih ah. \v 17 Judaas ah sengdung dowa wasiit heh mootkaatte taat danjeeta.” \p ( \v 18 \x - \xo 1:18,19: \xo*\xt Mat 27:3-8\xt*\x*Judaas ih marah lalangka lampo nawa biita ngun ih reta phek adi tiita, heh wok ah raapphok ano heh leh loong ah nuudat eta. \v 19 Jerusalem ni songtongte loong ah ih erah japchaat rum ano, neng jenglam ih erah phek asuh Akeldama ngeh ih men rumta, erah langla “Sih Phek ngeh ah”) \p \v 20 \x - \xo 1:20: \xo*\xt Rsb 69:25; 109:8\xt*\x* “Rangsoom boong leedap ni raangha, \q1 ‘Heh nok ah ehu ih toom hoon ah; \q2 erah doh o uh naktoom tong ah.’ \m Amah uh raang eha, \q1 ‘Heh mootkaat ah o bah uh reeraang pakna toom ih ah.’ \p \v 21-22 \x - \xo 1:21 \xo*\xt Mat 3:16; Mk 1:9; Luk 3:21; Mk 16:19; Luk 24:51\xt*\x* “Erah thoidoh, seng damdoh o bah uh weeje etheng seng Teesu Jisu Kristo ngaaksaat tiit toombaatte ah. Enoothong erah mih ah langla sengdung dowa ang theng. Seng Teesu Jisu seng damdi saarookwet roongkhoom taha di roong mootkaatte dowa mih ang theng, Joon ih juutem\f + \fr 1:21-22 \fr*\ft Joon ih heh juutem tiitkhaap baatta \ft*\ft adoleh\ft*\fq Joon ih heh juutemta. \fq*\f* Ruurang tumbaatta dowa ih Jisu rang ni toonsiit wanta di o thok roong khoomta erah mih ah ang theng.” \p \v 23 Erah thoidi mih wanyi danje rumta: Josep, Barsabbas ngeh ih poon rumta ah (Justas ngeh ih uh li ih rumta), nyia Mathias ah. \v 24 Eno rangsoom koh rumta, “Teesu, an ih warep tenthun ah jat ehu, erah wanyi tung dowa o ah danje hu erah seng suh jatthuk he \v 25 Judaas maako kaat theng angta kaat eta erah saklek ah an liphante raangtaan ih jatthuk he” \v 26 Eno nengnyi men o danje theng ah erah tootoon rumta, eno Mathias ah danje rumta, asih wasiit kaamwah loong damdi roong angtheng ngeh ah. \c 2 \s Esa Chiiala ra taha \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xo*\xt Lew 23:15-21; Hodb 16:9-11\xt*\x* Pentikos\f + \fr 2:1 \fr*\ft Pentikos; Jisu rang ni wangta lih di sa rookbangnga rangwu ja.\ft*\f* rangwu sa, Jisu hanpiite mina loong ah noksiit ni lomkhoon rumta. \v 2 Dotdi rang ni pong huuk ah likhiik, neng khoontong rumta nok dowa ih chaat rumta. \v 3 Eno tuihih likhiik weelu phaak arah japtup rumta ah neng sak ni ra taha. \v 4 Neng sak ni Esa Chiiala ah ra haano, chiiala ah ih wahoh wahoh jeng miijeng thuk rumta. \p \v 5 Deekrep dowa Rangte ra choote Jehudi nok hah loong ah Jerusalem ni songtong rumta. \v 6 Neng hoopti ah japchaat rum ano, miloong ah lomkhoon rumta. Jisu hanpiite loong ah maama jengjeng ih jeng rumta asuh miloong ah paatja ih rumta. \v 7 Neng loong ah paatja rum ano li rumta, “Arah jengla mina loong ah Galili nok hah! \v 8 Eno, nengjeng nengkong ah seng nok hah jeng jeng arah mamah ih chaat hi? \v 9 Seng loong ah Parthia, Media nyia Elam nawa; Mesopotamia, Judia, nyi Kappadosia nawa; Poontas nyia Esia nawa, \v 10 Phrigia nyia Pamphilia nawa, Ijip nyia Sirene reenawa Libia hah ko nawa. Seng loong mararah ah Room nawa, \v 11 Ranglajatte \f + \fr 2:11 \fr*\ft Ranglajatte; Jehudi lah angka mih suh Ranglajatte ngeh ih liihi\ft*\f* loong ah seng Jehudi damdi Judaisim ih roonghoon haano Judaisim angli, seng loong ah mararah langli Kritte nyia Arab nawa—rabah uh neng jeng ah seng jenglam ih Rangte mootkaat elong jen mokah arah tiit roongwaan rum arah chaat hi!” \v 12 Neng loong ah paattek nyia tanyah damdi, neng jaachi ni chengmui rumta, “Erah tiim suh liiha?” \p \v 13 Eno rukho loong ah Jisu hanpiite loong ah damdi doondaak siitkook ih rumta, Neng ih liita, “Arah miloong ah kham ih mok rumla!” \s Pitar tiitkhaap \p \v 14 Pitar ah heliphante asih wasiit damdi roong toonchap ano miloong ah damdi erongwah phang jengmui rumta: Jehudi joon awan loong nyi Jerusalem ni songtongte loong, boichaat thaak he erah tiim asuh liiha erah toombaat rumha. \v 15 Arah mina loong ah kham ih tamokka, sen ih mokthun ehan; amadi rangkhah phek kaattok\f + \fr 2:15 \fr*\ft Rangkhah phaksat lih adoleh phek ni kaattok (9 o’clock)\ft*\f* angla. \v 16 Arah bah khowah Joel ban jengta ah angla: \q1 \v 17 ‘Rangte ih liita, rangthoon doh Ngah ih amah re ang; \q2 Ngaachi ngaala warep khoh nah ang ah. \q1 Sen sah minuh miwah loong ih nga tiitkhaap baatrum ah; \q2 sen jaaro loong ah ih motmang tup rum ah, \q2 sen teekaang loong ih mangphe mang ah. \q1 \v 18 Minuh miwah, nga jeng chaatte loong suh, \q2 Erah tokdoh ngah ih chiiala koh rum ang, \q2 Eno neng ih nga tiitkhaap baatrum ah. \q1 \v 19 Ngah ih paatjaajih rangkhothung nah noisok ang \q2 Nyia hah khui nah uh paatjaajih ang ah. \q1 Erah doh sih, we nyia weekhot ang ah; \q2 \v 20 elongthoon Teesu rangka Rangwu thok ha doh, \q2 rangsa ah nakdat ih ah, \q2 nyia laphui ah sih likhiik ih saangdat ah. \q1 \v 21 Eno, o ih Teesu men poon ah erah mina ah epui ih ah.’ \p \v 22 “Jerusalem dowa mina loong, arah jengkhaap ah boichaat an! Najaret dowa Jisu taang ni chaan aphaan jeela, mih paatjaajih loong ah Rangte ih Jisu jun ih noisok tahan. Sen miksok ni mamah angta, loongtang ih jat ehan. \v 23 \x - \xo 2:23 \xo*\xt Mat 27:35; Mk 15:24; Luk 23:33; Jn 19:8\xt*\x* Heh kaankoong jun ih Rangte ih Jisu ah rangdah mina sen loong asuh bangphak khoni tekrapbot thuk tahan. \v 24 \x - \xo 2:24 \xo*\xt Mat 28:5,6; Mk 16:6; Luk 24:5\xt*\x* Enoothong Rangte ih heh chaan nawa ih saatsiit ano ngaakthing ih thukta, timnge liidi etek ih heh tajenta. \v 25 \x - \xo 2:25 \xo*\xt Rsb 16:8-11\xt*\x* Dewid ih heh suh liita, \q1 ‘Saapoot rookwet nga Teesu ah nga ngathong ni tup hang; \q2 heh reenah ngah tasootsaam kang. \q1 \v 26 Erah raangtaan ih ngah tenroon ih tonglang, \q2 nga jengkhaap adi tenroon jeela. \q1 Ngah, tekte ang ang bah uh, \q2 nga laalom theng adoh naangtong ang, \q1 \v 27 timnge liidi an ih tek lampo nah ngah tathiinhaat rang; \q2 adoleh an jeng chaatchaatte loong ah mangbeng nah tah chaam thukko. \q1 \v 28 Roidong lam ah an ih noisok ih halang, \q2 nga reenah ang uno tenroon ih tongthuk hang.’ \p \v 29 “Nga joonte loong, sengte sengwah Dewid Luuwang khiikkhi ah sen suh baat jaatjaat ejih. Heh ti ano bengta, heh mangbeng ah amadi uh eje. \v 30 \x - \xo 2:30 \xo*\xt Rsb 132:11 \xt*\x* Heh khowah angta, Rangte ih baatta ah heh ih jat eta: Rangte ih kakhamta Dewid sutom dowa wasiit heh teewah likhiik Luuwang dongthuk ah. \v 31 Rangthoon doh Rangte tiimjih re ah erah Dewid ih bantup eta, erah thoidi Kristo ngaaksaat tiit ah baatta, \q1 ‘Heh tek lampo mongrep ni tathiin haatta, \q2 Heh sak ah mangbeng ni tachaamta.’ \m \v 32 Jisu ah Rangte ih tek nawa ngaaksaat ih thukta, seng loong ah ih jat ehi. \v 33 Jisu ah ngaaksaat thuk ano heh Wah Rangte ih jaawah ko tong thukla, eno Heh kakham jun ih Esa Chiiala ah choh eha. Amadi sen ih tiimjih tup han nyia tiimjih chaat han ah langla seng raangtaan ih ranglakkot. \v 34 \x - \xo 2:34,35 \xo*\xt Rsb 110:1 \xt*\x* Tiimnge liidi Dewid ah rangmong ni tawangta; erah nang ebah Dewid ih liita, \q1 ‘Teesu ih nga Teesu suh liita: \q2 Anpi anra loong ah ngah ih an lathong nah maang thiinthiin \q1 \v 35 nga reenah jaawah ko tong uh.’ \p \v 36 “Jerusalem dowa miloong ah ih jat ejih, Jisu ah sen ih bangphak ni tek haat tan ah Rangte ih Teesu nyia Kristo ang thukla!” \p \v 37 Miloong ah ih jeng ah chaat rum ano, rapne sootsaam rumta Pitar nyia kaamwah loong suh li rumta, “Phoh ano loong seng ih tiimjih etheng ah?” \p \v 38 Pitar ih baat rumta, “Sen loong ah rangdah nawa sa ejih eno Jisu Kristo mendoh sen rangdah biin anaan suh juutem theng; eno Rangte lakkot Esa Chiiala ah choh an. \v 39 Rangte ih kakhamta ah sen raangtaan ih nyia sen sah loong raangtaan ih, adoleh o mina heh re nawa haloot ni angla erah loong raang ih—erah langla o mina seng Teesu Rangte ih heh jiinni poon rumha erah loong raangtaan ih.” \p \v 40 Pitar ih neng suh jengthoon ah jirep jenglam ih jatthuk ano li rumta, “Lajak miloong ah raangtaan ih chamnaang rangwu thok hala erah dowa maama teenuh teewah puipang an!” \v 41 Pitar jengkhaap ah hanpi rum ano miloong ah juutem rumta, erah sa dowa ih hajaat jom mina ih jaatjaang rumta. \v 42 Kaamwah loong taangnawa nyootsoot rumta di, rangsoom suh lomtong rum adi nyia phaksat room phaksah rum adi neng saapoot ah liin eta. \s Hanpiite loong roidong \p \v 43 Kaamwah loong asuh mih paatjaajih loong reethuk kano, warep paatjaata. \v 44 \x - \xo 2:44 \xo*\xt Esm 4:32-35\xt*\x* Kristaan loong ah rangsoom rangtu eroomroom ih tongtha rum ano neng huikhaak uh eroomroom ih maak rumta. \v 45 Neng hah ah sangleh, o tiimjih jamha erah jun ih ngun ah phe phaksah ih rumta. \v 46 Rangwu rookwet Rangteenok ni eroomroom ih chomui rumta, neng nok ni phaksat ah roongngit roongkhu nyia tenroon woksoon, ih room phaksah rumta, \v 47 enooleh tenroon woksoon ih rangphoong rangsoom tongtha rumta. Eno rangwu rookwet khopiiroidong chote loong ah Teesu ih neng damdi weewe thok ih thukrum taha. \c 3 \s Kunma ekoong deesiitta \p \v 1 Saasiit Pitar nyia Joon rangsoom saapoot chang kano rangnithung lih saasong saapootjom di rangsoomnok ni wang nyuuta. \v 2 Paakaalu jaase, ih men rumta adi, heh roi roitang ih ekoong ang arah wasiit katongta. Saarookwet, erah paakaalu adi ekoong ah piikaat leh Rangteenok nah wangte loong jiin nawa ngun thaang suh katongthiin kaat rumta. \v 3 Erah mih ah ih Joon nyia Pitar khoom ah japtup ano tiim ah tiim koh weehe tih ngeh ih suh nyuuta. \v 4 Nengnyi ih ekoong ah taangko soknyu ano, Pitar ih liita, “Sek taangko sok thaak ho!” \v 5 Eno, ekoong ah ih tiim bah uh kot ih nyu hang ngeh ih laalom ano leksokta. \v 6 Enoothong Pitar ih liita, “Nga jiinni ngun bah tajeeka, enoothong nga jiinni tiim jeela erah koha: Najaret dowa Jisu Kristo mendoh toonchap uh!” \v 7 Eno Pitar ih jaawah ko lak ih joh ano toonchap thukta. Erah damdam heh lah ah rongtangtang ih nak ano; \v 8 toonpitta, heh lalah ni toonchap ano lengkhoomta. Erah lih adi toonpit ano, Rangte rang ah phoong ano Pitar nyia Joon damdi Rangteenok ni roongwangta. \v 9 Miloong ah ih ekoong angta ah ih Rangte rangphoong rangsoom ih lengkhoom arah japtup rumta, \v 10 eno neng ih arah mih abah Paakaalu Ese ni tongte kunma\f + \fr 3:10 \fr*\ft kunma \ft*\fq thaangmuh tum suk phaksatte\fq*\f* ah ngeh ih jatjoh rum ano, neng uh rapne ih paatja rumta. \s Rangteenok ni Pitar tiit baat \p \v 11 Kunma ah Pitar nyia Joon ih Solomon nok ngeh ih men rumta di, siit nyu arah tuprum ano miloong ah neng reeni soonwang rum taha. \v 12 Miloong ah tup ano, Pitar ih li rumta, “Ijirel ni, songtongte joon awaan loong, arah suh tiimnge paatja lan, tiim esuh sok hali? Arah mih ah Rangte likhiik hoon eno seng chaan nawa ih khoom thukli nih mokthun han? \v 13 \x - \xo 3:13 \xo*\xt Hpkt 3:15\xt*\x* Sengte sengwah Abraham, Isak, nyia Jaakob Rangte ih heh Laksuh Jisu suh rangka thuk suh chaan koha. Enoothong sen loong ah ih ngoong awang loong suh jokoh anno Pilat ngathong ni dut haattan, lang abah Pilat ih edaap etheng taat liita. \v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt Mat 27:15-27; Mk 15:6-14; Luk 23:13-23; Jn 19:12-15\xt*\x* Heh toongtang nyia ese angta, enoothong sen loong ih dut haat ih tan, eno Pilat suh mih tek haatte li thuk tan. \v 15 Roidong lamsiitte ah sen ih tek haat tan, enoothong Rangte ih sen miksok di tek nawa ngaaksaat ih thukta—eno erah haaki kotte ah seng loong ah. \v 16 Jisu mendi chaan aphaan je tungkangdi ekoong ah jen khoom thukta. Sen ih tiim tup han nyia jat han ah langla heh mendi tuumaang thoidi deesiitta ah tup han: Jisu hanpi thoidi deela ah sen ih amadoh jensok ih an. \p \v 17 “Amadi ngah ih jat ehang, ngaaphoh ngaano loong, sen mihak phokhoh loong ih Jisu ah lajat thoidi siiwi tan. \v 18 Teewadi Rangte ih khowah suh banbaat thukta Kristo ah cham ih ah ngeh ah, erah likhiik amiimi ih angla. \v 19 Erah raangtaan ih, sekthun\f + \fr 3:19 \fr*\ft sekthun; rangdah lakah reeraang sekla\ft*\f* ih an, eno Rangte reenah thok han, sen rangdah ah biin anaan ehan. Emah re anbah, \v 20 Teesu jiin nawa Esa chaan aphaan kaat suh saapoot thok eha, eno Jisu kaat thuk ha, Kristo ah sen raangtaan ih jen danje eta. \v 21 Jirep ah ena ih maanghoon hoon, heh rangmong nah tong ah, erah tiit teewah di Rangte ih toongtang khowah loong suh banbaat ih thukta. \v 22 \x - \xo 3:22 \xo*\xt Hodb 18:15,18\xt*\x* Erah thoidi Moses ih liita, ‘Ngah kaat thuk halang likhiik,\f + \fr 3:22 \fr*\fq ngah kaat thuk halang likhiik; \fq*\ft adoleh\ft*\fq nga likhiik. \fq*\f* sen Teesu Rangte ih khowah kaat thuk ha, eno erah mih ah sen mina dung nawa ang ah. Eno heh ih sen suh tiim baat han erah sen ih kap etheng ang ah. \v 23 \x - \xo 3:23 \xo*\xt Hodb 18:19\xt*\x* Erah khowah jeng lah boichaatte ah Rangte mina re nawa maama ih hiik hoom ano thet haat ah.’ \v 24 Amadi mamah angla, erah loong ah, Samuel nyia heh lih ni kaatte khowah loong ih banbaat choi. \v 25 \x - \xo 3:25 \xo*\xt Rangph 22:18\xt*\x* Sen raangtaan suh Rangte ih khowah loong damdi kakhamta, eno sente senwah damdi nuumi jengdang\f + \fr 3:25 \fr*\ft Nuumi jengdang: Lakah thichomui suh kakhamha (Covenant) \ft*\f* hoonta jun ih pan halan. Rangte ih Abraham suh liita, ‘Arah hah dowa mina loong ah an sutom satoom jun ih pan ang adoleh minchan ang.’ \v 26 Erah raangtaan ih Rangte ih Heh Laksuh ah danje ano seng reeni phangkaat thuk taha, seng loong lamthih nawa pui thuk suh ah.” \c 4 \s Pitar nyia Joon ngoongthum theng ni \p \v 1 Romwah\f + \fr 4:1 \fr*\fq romwah; \fq*\ft mararah le ni \ft*\fq romwah phokhoh liiha. \fq*\f* loong nyia rangsoomnok sokboite dowa mihak phokhoh, erah damdi mararah Sadusi mina thok rum ha di Pitar nyia Joon miloong ah damdi roongwaan roh ih nyuuta. \v 2 Heliphante wanyi ah ih miloong asuh Jisu tek nawa ngaaksaat tiit ah nyootsoot nyu kano neng loong ah rapne ih chiiru rumta. \v 3 Erah thoidi Pitar nyia Joon phaatak ni joh sakwan rumta, eno rangja ang thoidi wanyi ah erah saalih adi daap haat rumta. \v 4 Enoothong Jisu ngaaksaat tiit japchaatte loong ah ih hanpi ih rumta, miwah loong ah rooproop ih haajaat bangnga ang rumta. \p \v 5 Erah saalih adi Jehudi nok hah dowa mihak phokhoh loong nyia hootthe nyootsootte loong ah Jerusalem ni lomkhoon rumta. \v 6 Neng loong ah Romwah phokhothoon Annas damdi nyia heh jaatang Kaaiphaas, Joon, Alekjendar loong damdi chomui rumta. \v 7 Neng loong ah ih Heliphante anyi neng ngathong ni chap thuk rum ano cheng rumta, “Set mamah ih re lan sih? Tiim chaan kap han sih adoleh o men kap han sih?” \p \v 8 Pitar sak ni, Esa Chiiala pah ano ngaakbaat rumta, “Mihak phokhoh loong; \v 9 chiinnyah sek suh ekoong ah mamah ih deeta ngeh ih cheng hali tih bah, \v 10 sen ih jat ejih ang tan, seng ngathong ni chapla ekoong ah langla, sen ih tek haat anno we ngaaksaatta Najaret dowa Jisu Kristo mendi deeta. \v 11 \x - \xo 4:11 \xo*\xt Rsb 118:22\xt*\x*Jisu Kristo ah langla Rangteele ni maangdi dook ban baatta, \q1 ‘Nok hoonte ih jong taaseeka ngeh ih daanta \q2 erah thoontang nang ih eseethoon ih hoonla.’ \m \v 12 Khopiiroidong ah Jisu luulu jiin nawa ba choh ih; arah hah adi seng jen puipang suh o suh uh Rangte ih chaan kotmuh” \p \v 13 Pitar nyia Joon lacho laphaan ih ang kano Ngoong awang loong ah paatja ih rumta, neng ih jat eta wanyi ah le wette tah angka ngeh ih ah. Neng ih erah uh jat eta wanyi ah Jisu damdi ang dowa ngeh ah. \v 14 Ekoong deeta ah nengnyi damdi tup rum ano, tiim uh tami jeng rumta. \v 15 Erah thoidi Ngoongthum theng nokkhok dowa doksoon thuk rum ano, neng jaachi di roongwaan rumta. \v 16 “Arah mih anyi mamah ih ih?” “Jerusalem dowa miloong ah ih jat eha, arah mih anyi ih mih paatjaajih noisok ha ngeh ah, eno seng ih tami daanke. \v 17 Enoothong arah tiit ah Jisu mendoh nak toom kah tumbaat nyu asuh choophaan etheng.” \p \v 18 Erah thoidi wanyi ah ngaakpoon rum ano baat rumta, mamah ang ah bah uh set ih Jisu mendoh o suh uh labaat theng adoleh lanyootsoot theng. \v 19 Enoothong Pitar nyia Joon ih amah ih ngaakbaat rumta, “Sen teeteewah ih thaak thun thaak an Rangte mik sokdoh marah pun ah—sen jeng chaat theng tam Rangte jeng chaat theng ah. \v 20 Seng mik ih tup hi nyia seng na ih chaat hi ah labaat bah seng bah tami tongke.” \v 21 Nengnyi jeng ah chaat rum ano, Ngoongthumte loong ah ih ehanhan ih choophaan rum ano daap haat nyuuta. Wanyi asuh tiim uh tami li rumta ekoong ah de kano miloong ah ih Rangte rangphoong rum kano ah. \v 22 Ekoong ang arah deeta mih ah paang rookbaji nang ih ehan angta. \s Lacho suh rangsoom rumta \p \v 23 Pitar nyia Joon daap haat damdam ih nengnyi joon loong ah taang ni ngaak wang nyuuta, eno Romwah phokhoh nyia mihak phokhoh loong ih liita jengkhaap ah baat nyuuta. \v 24 \x - \xo 4:24 \xo*\xt Hpkt 20:11; Neh 9:6; Rsb 146:6\xt*\x* Erah chaat rum ano, Kristaan loong eroom ih lomtong rum ano neng Rangte rangsoom rumta: “O Elongthoon Teesu, an juuba rangmong nyia juukhu hakong dongsiitte, juusih nyia hemong ni tongla loong Dongsiitte, Changte wah! \v 25 \x - \xo 4:25,26: \xo*\xt Rsb 2:1-2\xt*\x* Sengte sengwah an laksuh Dewid suh Esa Chiiala nawa ih jeng thuk kuno jengta, \q1 ‘Ranglajatte loong ah tiimnge ih khah rumla; \q2 miloong ah ih lalangka ah tiim kaankoong rumta? \q1 \v 26 Arah hah dowa Luuwang loong ah ih neng teeteewah ih khookhamta, \q2 nokpan tangpante loong ah eroom ih lomkhoon rumta \q2 Teesu Kristo miksuk kaanju suh ah.’ \m \v 27 \x - \xo 4:27\xo*\xt Luk 23:7-11; Mat 27:1-2; Mk 15:1; Luk 23:1; Jn 18:28-29\xt*\x* Hirod nyia Poontias, Pilat loong ah arah samnuthung dowa Ranglajatte loong nyia Ijirel noksong damdi an Laksuh Jisu tiit jen roongwaan ih rumla. \v 28 Anchaan anphaan nawa ih mamah angtheng ngeh ih thiin tu ah erah angthuk suh chothum rumla. \v 29 Teesu, amadoh, seng choophaan hali ah sokkaat weeho, eno lacho laphaan ih baattaan suh chaan aphaan kokaat he. \v 30 Khoisatte deesiit theng chaan aphaan raangtaan ih an lak janghaat kaat ho, toongtang Jisu mendoh paatjaajih loong jen noisok theng ah.” \p \v 31 Neng rangsoom lilih, erah khoontong rumta di hah ah moh eta. Neng loong sak ni Esa moong achaang ah ra haano Rangte jengkhaap ah lacho laphaan ih baat rumta. \s Kristaan loong ah ih huikhaak eroomroom maak rumta \p \v 32 \x - \xo 4:32 \xo*\xt Esm 2:4,5\xt*\x* Jisu liphante loong ah tenthun siit ang rumta. Neng huikhaak ang ah bah uh arah nga lakbui angta ngeh ih tali rumta. \v 33 Rangte chaan aphaan ah kap rum ano Heliphante loong ah ih Jisu ngaaksaat tiit ah lacho laphaan ih baat rumta, erah thoidi Rangte ih neng loong asuh romseetam koh rumta. \v 34 Neng dung dowa o uh bootbe thoomramte tajeeta. O jiinni phek nyia nok jeeta, neng loong ah ih erah sangleh, \v 35 ngun ah heliphante loong suh koh rumta; enooleh o ih tiimthan thaangta erah than ru ih pheekoh rumta. \p \v 36 Erah likhiik ih kotte wasiit, Josep ngeh ih angta, heh Kaipras ni tup arah Lewi nok hah angta, eno heliphante loong ah ih heh men ah Barnabas ngeh ih poon rumta (Erah men ah langla “Mih suh chaan kotte), \v 37 eno heh phek ah sang ano, ngun ah heliphante danjeeta loong asuh kota. \c 5 \s Ananias nyia Saphira \p \v 1 Enoothong Ananias ngeh ih mih wasiit angta, nengnyi heh minuh Sapphira ih nyamka jaasiit sang nyuuta. \v 2 Eno nengnyi heh minuh roongwaan nyu ano ngun khooko ah tangthiin nyu ano heliphante loong asuh koh nyuuta. \v 3 Pitar ih Annania suh liita, “Esa Chiiala ngathong ni Soitaan ih tiim esuh tiit hu baat thuk halu ngun rukho ah tangthiin ansih no ah? \v 4 Maangsang di, nyaamka ah an lakbui angta; esang lih di ngun ah an lakbui angta. Eno, erah likhiik an tiimnge ih reelu? An ih mina tamokwaan hu—Rangte mokwaan hu!” \v 5 Chaat damdam ih, Annania ah loongtiita; erah Ruurang chaatte loong ah rapne ih choota. \v 6 Jaaro loong ah wangrum ano, heh mang ah thooploop rumta, eno bengkaat rumta. \p \v 7 Koonta jom lidi, heh minuh ah tiim uh lajat thang ih nop wangta. \v 8 Pitar ih erah nuh asuh we banchengta, “Baat thaak hang, set soomiwah ih hah sang tansih thaang ah erah than ju nih angta?” \p “Em,” “thoontang erah thanju angta” Erah nuh rah ih ngaak baatta. \p \v 9 Erah thoidi Pitar ih erah nuh asuh liita, “Set soomiwah ih Teesu Chiiala ah tiim esuh thaak taari hansih? An miwah mang bengkaatte loong ah kaalu thong ni chapla, neng ih an uh dokpi ih kaat ho!” \v 10 Lakdamdam di Sapphira ah Pitar lak khoni loongtiita. Jaaro loong ah nopwang rum adi, heh mang ah japtup rum ano heh miwah reeni bengkaat suh dokpi kaat rumta. \v 11 Arah Ruurang chaatte nyia Kristaan loong ah rapne ih cho rumta. \s Paatjaajih reeraang rumta \p \v 12 Kaamwah loong ah mih dung ni paatjaajih loong ah rapne ih mokah rumta. Kristaan loong Solomon nokka ngeh men rumta adi khoontong rumta. \v 13 Neng damdi wahote o uh tanaan roongtong rumta, erabah uh miloong ah ih neng tiit rapne ih seebaat rumta. \v 14 Enoothong minuh miwah, ehanhan ih jaat rum ano Teesu rangsoomte ih hoon rumta. \v 15 Kaamwah loong ah ih paatjaajih loong noisok rum kano, khoisatte loong ah lam ni piikaat rumta, rukho ah juptheng ni rukho ah dam ni jupthiin wan rumta, erah langla lam nah Pitar daankhoom adoh heh laaphaang ih toom wiithuk ah ngeh ih thiinwan rumta. \v 16 Jerusalem ko nawa miloong ah ih, khoisatte loong nyia chiithih laakhah ih paklakta loong ah deesiit suh siitwan rum taha. \s Kaamwah loong siiwi rumta \p \v 17 Enoothong Romwah phokhothoon nyia heh joon loong, neng damdi Sadusi nok hah roop rum ano kaamwah loong ah rapne ih miksuk rumta. \v 18 Eno kaamwah loong ah phaatak ni josak rumta. \v 19 Erah rangphe adi Teesu rangsah ih paakaalu ah daap kah ano kaamwah loong ah dokkhoom kaat thuk rum ano phanbaat rumta, \v 20 “Rangteenok nah kah anno miloong asuh roidong tiit ah baatkaat an” \v 21 Heh jeng ah kap rum ano kaamwah loong ah ih rangkhano di Rangteenok ni phang nyootsoot karumta. \p Romwah Phokhothoon nyia heh joon loong ah ih Jehudi nok hah dowa mihak phokhoh loong ah Nokwah ngoongthum theng ni thumpoon rumta; eno kaamwah loong ah phaatak nawa poonwang thuk rumta. \v 22 Enoothong neng toonsiitte loong ah taatkah rum ano, kaamwah loong ah phaatak ni amuh ang rumta, erah thoidi Nokwah ngoongthum theng ni ngaak baatkaat rumta. \v 23 “Phaataak ni thok eno, kaasak ah rapniine ih sak arah angta, bante loong ah uh paakaalu ni chap rumta; eno kaalu ah daapsok eno nokmong ni o uh tajeeta!” \v 24 Erah ruurang ah chaat rum ano Romwah phokhoh nyia rangsoomnok dowa saahaap loong ah kaamwah loong ah tiim angla ngeh ih paatja rumta. \v 25 Erah di mih wasiit wang ano baat rumta, “Boichaat thaak an! Phaataak ni sak tan loong ah ih bah Rangteenok ni nyootsoot rumha!” \v 26 Erah raangtaan ih saahaap wasiit ih heh mina loong ah siit ano kaamwah loong ah ngaak toonsiit kata. Mih ih jong ih pat ra cho ih, kaamwah loong ah labuthom thang ih siitwan rumta. \p \v 27 Kaamwah loong ah Nokwah reeni siitwan rum ano, neng ngathong ni toonchap thuk rumta, eno Romwah Phokhoh ih cheng rumta. \v 28 \x - \xo 5:28 \xo*\xt Mat 27:25\xt*\x* “Sen suh heh mendoh nakkah nyootsoot an ngeh ih baat choi,” eno we dopjengta; “sokthaaak an sen loong ah ih tiimjih hoon han! Sen ih nyootsoot han ah Jerusalem hah noongrep ni puupa thuk lan, eno Jisu tek haat ah seng mat ih joot thuk suh liihan!” \p \v 29 Pitar nyia heh kaamwah loong ah ih ngaakli rumta, “Seng ih Rangte jengkhaap kap theng, mina jengkhaap tah angka. \v 30 Jisu bangphak khoni tekrapbot tan lini, sengte sengwah Rangte ih tek nawa ngaakthing ih thukta. \v 31 Rangte ih ngaak saatsiit ano Lamsiitte nyia mina Pangte toom ang ah ngeh ih jaawah ko ih tong thukla, eno Jerusalem mina loong suh neng rangdah sekthun thuksuh nyia biin anaan chosuh saapootse koh rumha. \v 32 Esa Chiiala nyia seng loong ah arah tiit haaki kotte—Esa Chiiala ah heh jeng boichaatte loong raangtaan ih Rangte lakkot.” \p \v 33 Ngoongthumte loong ah erah jeng ah chaat rum ano rapne ih khadah rumta, kaamwah loong ah tek haat etheng ngeh ih li rumta. \v 34 Enoothong neng dung ni, Pharisi nok hah Gamaliel ngeh ih wasiit angta, erah wah ah Hootthe nyootsootte, nyia warep ih phoongpha arah mih angta, eno Nokwah dung dowa heh toonchapta. Heh ih baat rumta, kaamwah loong ah pootsiit than doksiit kaat thaak an, \v 35 erah lih adi Nokwah suh li rumta, “Ijirel phoh ano loong, arah miloong ah damdoh sokthun samthun ih re theng. \v 36 Taat samthun thaak an ehakdi Theudas ah ngah thoonrak lang liite dongta eno chaabaji mih heliphante uh wakdong eta. Eno heh teewah ah tek haat kano, heliphante loong ah saapsoon e rumta, heh ruurang ah uh tikmat eta. \v 37 Erah lih adi, mih khoh rookwet tokdi, Galili nok hah Judas dongkhoom taha, heh mih hantek siitta, erah uh tek haat eta eno heliphante loong uh saapsoon e rumta. \v 38 Erah likhiik doh, ngah ih baat rumhala, arah miloong asuh tiim uh lali theng. Neng tongtong toom ih rum ah! Tiim re rumla, tiim thun rum ha mina mongtham ang ah bah hetik matmat ih ah, \v 39 enoothong Rangte mongtham ang abah sen ih tiim uh tajen ekan, senteewah Rangte damdoh rookmui anrah ba tup an!” \p Gamaliel ih renbaat rumta jengkhaap ah Nokwah ih kap erumta. \v 40 Kaamwah loong ah noppoon wanrum ano, ruh ih buh rumta, arah dowa ih Jisu mendoh mabah uh nakkah baattaan an ngeh ih baat rum ano daap haat rumta. \v 41 Kaamwah loong ah Ngoongthum theng nawa tenroon woksoon ih doksoon karumta, tiimnge liidi, Jisu thoilam doh neng loong ah ih cham anaang ah jen naan ih rum ah ngeh ih Rangte ih danje arah ang rumta. \v 42 Eno Rangteenok ni nyia nok rookweh ni neng loong ah ih Ruurang Ese tiit nyia Jisu Kristo tiit ah nyootsoot roh ih rumta. \c 6 \s Chosokte wasinat \p \v 1 Erah lih ang ano, heliphante loong ah jaatjaang ih wang rumta, Grik jengjengte Jehudi loong nyia hanok dowa Jehudi loong ah nengneng laktung ni changrook waangti ang rumta. Grik jengjengte Jehudi loong ih liita jootiinuh adoleh thaknuh loong ah ih saarep chotheng phaksat ah rapniine ih tachoh rumka. \v 2 Erah thoidi asih wanyi kaamwah loong ah ih hanpiite loong ah lompoon rum ano baat rumta, “Ngun thiin raangtaan ih Rangte jengkhaap nyootsoot ah seng loong ah tami phaangdat ke. \v 3 Phoh ano loong, erah raangtaan ih, seng loongdung dowa o sak ni Esa Chiiala adoleh mongtham ese jeela erah likhiik mih ah ngun thiinte danje theng. \v 4 Eno juuba Rangte tiit ah rangsoom rangphoong ih jen nyootsoot ih.” \p \v 5 Heliphante loong ih renbaat rumta mongtham ah kap ih rum ano, mina loong ah ih, kamkam tuumaangte nyia moongte chaangte Stephen, Philip, Prokoras, Nikanor, Timon, Parmenas, nyia Entiok nawa Nikolas maangdi Jehudi angta loong ah danje rumta. \v 6 Arah miloong asuh heliphante loong ah ih neng khoh nah taajoh rum ano rang toom soomkoh rum ah ngeh ih neng reeni wangthuk rumta. \p \v 7 Erah thoidi Rangte jengkhaap ah noongrep ni ruurang roh eta. Heliphante loong ah Jerusalem ni weewe jaatjaat eta, erah damdi romwah hantek ih Jisu laalom tiit ah hanpi rumta. \s Stephen jokhakta \p \v 8 Stephen suh Rangte ih chaan aphaan ah koh ano, miloong dung dowa mih paatjaajih loong ah noisok ih thukta. \v 9 Enoothong Jehudi rangsoomnok nawa Dalang saachoi \f + \fr 6:9 \fr*\ft Dalang saachoi \ft*\ft erah mina loong ah Jehudi mina dah ang arah, enoothong reh ano dah takah ang thukka\ft*\f*(ngeh ih men rumta), mararah mina loong ah Stephen damdi daanmui e rumta, erah di Kiren nyia Alekjendria nawa Jehudi nok hah nep angta. Silisia nyia Esia hah nawa Jehudi loong ah nep ih Stephen damdi jengmui rumta. \v 10 Enoothong moong achaang ih Stephen suh erah likhiik chaan kota, heh jeng kano o uh tami daanjeng rumta. \v 11 Erah raangtaan ih mararah mih asuh tiit hu baatthuk rumta, “Seng ih bah Moses nyia Rangte kaanju arah chaat hi!” \v 12 Emah ih diip mokwaan rum ano, noksong nyia mihak phokhoh loong, hootthe nyootsootte loong ah khat thuk rumta. Neng loong ah ih Stephen ah jorum ano Ngoongthum theng ni siitwan rumta. \v 13 Eno mih wajombaji ih tiit hu baat thuk suh ngeh ih waksiit rumta. “Arah mih,” ah ih “saarookwet seng Rangteenok nyia Moses Hootthe tiit ah pak thetbaat ha. \v 14 Seng ih emah jeng arah chaat hi, Najaret dowa Jisu ih Rangteenok ah thaak haat ih ah eno Moses jiin nawa neem arang loong ah elek et ah!” \v 15 Ngoongthum theng ni tongte loong ah ih Stephen taangko sok rum adi, hethe hekhoh ah rangsah the akhoh likhiik ih japtup rumta. \c 7 \s Stephen jengkhaap \p \v 1 Romwah phokhothoon ah ih Stephen suh chengta, “Amiisak nih angkah?” \p \v 2 \x - \xo 7:2 \xo*\xt Rangph 12:1\xt*\x* Stephen ih ngaak baatta, “Ngaaphoh ngaawah loong nga jeng ah boichaat an! Sengte sengwah Abraham Haraan hah ni maang song kah kaadi, Mesopotomia hah ni \v 3 Rangte dongkhoom kah ano baatta, ‘An hadaang nyia an jaatang ah thiinhaat uno ngah ih marah hah doh kaat baat ha erah doh kah uh.’ \v 4 \x - \xo 7:4 a\xo*\xt Rangph 11:31; \xt*\xo b \xo*\xt Rangph 12:4\xt*\x* Erah raangtaan Abraham ih heh hadaang ah thiinhaat ano Haraan hah ni song kata. Heh wah tek lidi, Rangte ih sen amadi song lan hah adi kaat thuk taha. \v 5 \x - \xo 7:5 \xo*\xt Rangph 12:7; 13:15; 15:18; 17:8\xt*\x* Rangte ih Abraham suh arah an hah ngeh ih baatkot muh, amasah chepsiit taan uh kotmuh, enoothong Rangte ih Abraham suh kot eha ngeh ih ba kakhamta adoleh ansuh ansah lakbui ang ah ngeh ih thoomhoon kakhat ah ba hoon eta, erah kakham ah Abraham heh sah maang jeeka tokdi hoonta. \v 6 \x - \xo 7:6 \xo*\xt Rangph 15:13; 14\xt*\x* Rangte ih Abraham suh baatta: ‘An sutoom satoom loong ah minok mihah nah song rum ah, erah doh neng loong ah chaabaji paang raangtaan ih dah ih siiwi rum ah. \v 7 \x - \xo 7:7 \xo*\xt Rangph 3:12\xt*\x* Enoothong an sutoom satoom loong ih soomtu rum ah mina loong ah ngah ih dande kah rum ang, erah lidoh erah hah dowa doksoon rum ano arah hah adoh ngaak song rum haano nga somtu rum hang.’ \v 8 \x - \xo 7:8 a \xo*\xt Rangph 17:10-14; \xt*\xo b \xo*\xt Rangph 21:2-4; \xt*\xt Rangph 25:26; \xt*\xt Rangph 29:31—35:18\xt*\x* Eno Abraham damdi thoomhoon kakhat thiinta ngeh ih jat suh Rangte ih heh khoopkhan banlam ah hoonthuk rumta. Erah thoidi Esak ah tup ano saasinat lidi heh khoopkhan ano men hoonta; Esak ih heh sah Jaakob khoopkhanta, eno Jaakob ih heh sah asih wanyi ah khoopkhan banlam hoonta. \p \v 9 \x - \xo 7:9 a \xo*\xt Rangph 37:11; \xt*\xo b \xo*\xt Rangph 37:28; \xt*\xo c \xo*\xt Rangph 39:2-21\xt*\x* “Jaakob sah loong ih neng no Josep ah miksuh ih rum ano Ijip hah ni dah raangtaan ih sang rumta. Enoothong Rangte ah heh damdam eta, \v 10 \x - \xo 7:10 \xo*\xt Rangph 41:39-41\xt*\x* erah thoidi Josep ah mathan laang chamta bah uh Rangte ih puipang eta. Ijip Luuwang damdi Josep chomuita di, Rangte ih Josep suh mih tenroon thuk theng nyia mongtham ese ah kota, eno erah hadaang adi Luuwang ih Josep ah kobono\f + \fr 7:10 \fr*\ft kobono\ft*\ft english ih governor liiha\ft*\f* nyia henok hetap jaatrep sokboite ang thukta. \v 11 \x - \xo 7:11 \xo*\xt Rangph 42:1,2\xt*\x* Erah lidi, Ijip nyia Kanaan hah noongrep ni ram ang ano rapne ih cham rumta. Sengte sengwah loong ih phak asat ju choh jam muh, \v 12 eno Jaakob ih Ijip hah ni ji acham eje ngeh ih japchaat ano, sengte sengwah, heh sah loong ah phangkaat thukta. \v 13 \x - \xo 7:13 \xo*\xt Rangph 45:1; \xt*\xt Rangph 45:16\xt*\x* Dopnyi kah rum adi, Josep ih hephoh loong suh heh teewah tiit ah jatthuk rumta, eno Ijip Luuwang ih uh Josep jaatang tiit ah jat eta. \v 14 \x - \xo 7:14 \xo*\xt Rangph 45:9,10,17,18; \xt*\xt Rangph 46:27\xt*\x* Josep ih heh wah suh maatbaatta, neng jaatang rooksinet wabangnga ah loongtang Ijip hah nah kaat theng ngeh ah. \v 15 \x - \xo 7:15 \xo*\xt Rangph 46:1-7; \xt*\xt Rangph 49:33\xt*\x* Jaakob nyia heh sah loongtang Ijip hah ni song karum ano erah ni matti karumta. \v 16 \x - \xo 7:16 \xo*\xt Rangph 23:3-16; 33:19; 50:7-13\xt*\x* Neng mang ah Sekem hah ni huikaat ano, Abraham ih Haamor jaatang jiin nawa ngun ih reta di bengkaat rumta. \v 17 \x - \xo 7:17,18: \xo*\xt Hpkt 1:7,8\xt*\x* “Rangte ih Abraham damdi thoomhoon kakhatta saapoot ah chang kano, Ijip hah ni seng mina hasong ah jaat eti. \v 18 Erah lih adi, Josep men lajatte mih Ijip Luuwang we angta. \v 19 \x - \xo 7:19 \xo*\xt Hpkt 1:10,11; \xt*\xt Hpkt 1:22\xt*\x* Eno Luuwang ah sengte sengwah loong damdi rapne ih thikhah ano, neng sah khobaang loong ah tektoom ih ah ngeh ih li ano, thoikatkat ih neng nok nawa ehoh ni tum thiin thuk rumta. \v 20 \x - \xo 7:20 \xo*\xt Hpkt 2:2\xt*\x*Erah tokdi, Moses ah jaaseemoong sah ih dongtupta. Moses ah nok ni laajom sokboita, \v 21 \x - \xo 7:21 \xo*\xt Hpkt 2:3-10\xt*\x*eno heh nok nawa thiinhaat kaat kano, wangcha nah rah ih heh raangtaan suh hakpanta. \v 22 Moses suh Ijip nok hah tiit jirep ah nyootsoot kano jatwah jeewah eh hoonta. \p \v 23 \x - \xo 7:23-29: \xo*\xt Hpkt 2:11-15\xt*\x* “Moses paang rookbaji ang ano, hejaat hepaat ah mamah ih siiwi rumta erah ah jat suh ngeh ih jam thoithakta. \v 24 Heh mina wasiit Ijip mih ih siiwi ah japtup ano, Moses ih erah mih ah etek haat eta. ( \v 25 Moses ih thunta, heh mina loong ah ih baata jatrum hangnih, ngah Rangte ih neng doksiit suh daapkaat halang ngeh ah, eno heh mina loong ah ih tajat rumta). \v 26 Erah saalih adi Ijirel nok hah wanyi botmui arah japtup ano paakpang damdi taat renbaat nyuuta. ‘Boichaat thaak ansih,’ jaaroh nyi, ‘set Ijirel mina tanih ang kansih; tiimte botmui lansih?’ \v 27 Eno o ih wasiit ah siiwiita erah mih ah ih Moses ah haangko pitthengta. ‘Sek laktung nah an ih dande theng ngeh ih o ih poon halu?’ \v 28 ‘Miinnyah Ijip nok hah tekbuh tang ah likhiik tekbuh ang ngeh ih nih li halang?’ \v 29 \x - \xo 7:29 \xo*\xt Hpkt 18:3-4\xt*\x* Moses ih erah jeng ah japchaat ano, Ijip hah nawa Midian hah ni soonkah ano moong songtong kata. Erah ni heh sah miwasah wanyi tupta. \p \v 30 \x - \xo 7:30-34: \xo*\xt Hpkt 3:1-10\xt*\x* “Paang rookbaji lini, Moses ngathong ni Rangte kaamwah ah Sinai Kong ni phisaang hah ni weelu damdi dongjengta. \v 31 Erah japtup ano, Moses ah rapne ih paatjaata, eno rapniine ih sok suh weeluuta adi tiitkhoom kata. Eno Teesu jengta ah japchaatta; \v 32 ‘Ngah ante anwah Rangte, Abraham Rangte, Esak nyia Jaakob Rangte.’ Moses ih lanaan sok thang ih mochoota. \v 33 Teesu ih Moses suh liita, ‘An lasong ah khook haat uh an chaplu ah Esa hah. \v 34 Ijip ni nga mina loong rapne ih cham arah japtup hang. Nenghu nengri chaat hang, Ngah neng doksiit puipang suh ra halang. Amadoh raaho; Ngah ih an Ijip hah nah kaat thuk ha.’ \p \v 35 \x - \xo 7:35 \xo*\xt Hpkt 2:14\xt*\x* “Moses ah Ijirel mina ih thaangju et arah mina angta. ‘Seng pante nyia maat hoonte angtheng ngeh ih o ih thiik halu?’ Miloong ah ih emah kali rumta. Enoothong weeluuta adi Rangte dongjengta, Moses ah noksong pante nyia doksiitte, heh damdoh rangsah roong mokah ah ngeh ah. \v 36 \x - \xo 7:36 \xo*\xt Hpkt 7:3; \xt*\xt Hpkt 14:21 \xt*\xt Erok 14:33\xt*\x* Moses ih, Ijip hah ni nyia Juusisaang (Juusih esiit je ah, erah amadi uh erah suh juusih essang ngeh ih menha) adi nyia phisaang hah ni mih paatjaajih loong ah noisok ano heh mina loong ah Ijip hah nawa doksiit dowa. \v 37 \x - \xo 7:37 \xo*\xt Hodb 18:15,18\xt*\x* Moses ih Ijirel noksong suh baatta, ‘Rangte ih, ngah kaat thuk halang ah likhiik khowah kaat thuk ha, eno erah mina ah sen mina dowa ang ah.’ \v 38 \x - \xo 7:38 \xo*\xt Hpkt 19:1-20; Hodb 5:1-33\xt*\x* Moses ah Ijirel mina loong damdi phisaang hah ni tum roongtong rumta; sente senwah loong nyia rangsah damdi Sinai Kong ni kah chowaanta, enooleh Rangte khothing jengkhaap ah seng suh toombaat tahe. \p \v 39 “Enoothong sengte sengwah loong ah ih Moses jeng ah taboichaat rumta; heh jeng lalek boichaat thang ih Ijip hah ko we ngaakwang thung ang rumta. \v 40 \x - \xo 7:40 \xo*\xt Hpkt 32:1 \xt*\x* Erah thoidi neng ih Aroon suh li rumta, ‘Seng lamsiitte Rangte hoon kohe. Ijip hah nawa seng doksiitte, Moses bah tajatke tiim ang koja.’ \v 41 \x - \xo 7:41 \xo*\xt Hpkt 32:2-6\xt*\x* Erah lilih, maan laaphaang tongmih hoon rum ano, roomsoom rumta, erah lih adi neng ih hoonta tongmih phoongpha mendi phaksat ah room phaksah ih rumta. \v 42 Erah thoidi neng Rangte ah neng dam dowa doksoon ano rang dowa ritsih nyia rang ni tiimjih jeela erah loong ah soomtu thuk rumta, erah tiit ah khowah loong leedap ni raangthiin choi: \q1 ‘Ijirel noksong loong! Phisaang hah ni paang rookbaji \q2 angtan adoh luiamaan ah nga soomtu suh \q2 tadook tan. \q1 \v 43 Erah tumhui tan abah, Molek \q2 Rangte raangtaan ih angta; adoleh ritsih rangte, \q2 Rephan laaphaang raangtaan ih; erah loong abah sen ih soomtu theng tongmih angta. \q1 Erah raangtaan ih sen loong ah Bebiloon jiit nah phanhaat kaat rumha.’ \p \v 44 \x - \xo 7:44: \xo*\xt Hpkt 25:9,40\xt*\x* “Sengte sengwah loong ih bah phisaang hah ni Rangte waktong theng Nyutaap\f + \fr 7:44 \fr*\ft Nyutaap \ft*\ft Woma ni nyuh nawa ih hoon arah taap\ft*\f* ah neng damdam ih tumhui rumta. Erah mamah ih hoon theng ah, Rangte ih Moses suh noisokta ah likhiik ih hoon rumta. \v 45 \x - \xo 7:45 \xo*\xt Jms 3:14-17\xt*\x* Lini, sengte sengwah loong ih neng wah jiin nawa thaangta Nyutaap ah Josua damdi wakkah rumta di neng damdam ih tumhui rumta. Eno Rangte ih mathan deek akaan angta loong ah nengngah nengngah ih tum phanjoh haatta. Erah Nyutaap ah Dewid, Luuwang maang langlang ih erah hadaang adi thok tongta. \v 46 \x - \xo 7:46 \xo*\xt 1Tet 17:1-14\xt*\x* Rangte ih Dewid suh ese choh kano Dewid ih Jaakob Rangte\f + \fr 7:46 \fr*\fq Jaakob Rangte; \fq*\ft mararale ni \ft*\fq Ijirel mina liiha.\fq*\f* nok hoon thuk weehang ngeh ih suta. \v 47 \x - \xo 7:47 \xo*\xt 1Lu 6:1-38; 2Tet 3:1-17\xt*\x* Enoothong erah rangsoomnok ah Solomon Luuwang ih liwang ni thoon tom hoonta. \p \v 48 “Enoothong Echoong thoon ni tongte Rangte ah mina ih hoon hi nok ni tatongta; khowah ih liiha likhiik ah, \q1 \v 49 \x - \xo 7:49,50 \xo*\xt Isa 66:1-2\xt*\x* ‘Rangmong ah nga tongtheng, \q2 nyia hah ah nga lah naktheng, Teesu ih liiha, \q1 Nga raangtaan ih sen ih tiim nok ma hoon an? \q2 Nga tongtheng nok ah mani ah? \q1 \v 50 Arah loong ah nga lak ih tanih hoontang?’ \p \v 51 \x - \xo 7:51 \xo*\xt Isa 63:10\xt*\x* “Senten senmong ah jong ajaan likhiik mamah angtan!” Stephen ih arah tiit ah jangbaat roh ih kaatta. “Sen thung ah mamah sengseng angtan, Rangte tiitkhaap chaat suh sen na ah mamah sengseng ih baang tan! Seng loong ah sente senwah likhiik; sen ih uh Esa Chiiala ah saarookwet takap kan! \v 52 Sente senwah ih khowah lasiiwiite eje nih ah? Teewadi Laksuh kateng ah erak eha ngeh ih Rangte tiit baat kaatte ah uh neng ih tek haatta. Eno sen ih erah mih ah mokwaan anno tek haat han. \v 53 Rangte hootthe ah rangsah jiin nawa choh thaangte sen loong ah —erabah uh heh jeng ah taboichaat kan!” \s Stephen jong ih pat rumta \p \v 54 Ngoongthumte loong ah Stephen jeng ah chaat rum ano, neng pha ah phak ah ih khadah rumta. \v 55 Stephen ah Esa Chiiala pan angte angta, rangko toon sokwan adi Rangte chaan aphaan nyia Jisu jaawah ko ih chap arah tupwanta. \v 56 “Sok thaak an!” Stephen ih baat rumta. “Rangmong ah daapchoi tupwan lang, erah di Mina Sah Rangte damdi jaawah ko chap arah tupwan lang!” \p \v 57 Ngoongthumte loong ah riiraak rum ano neng na ah neng lak ih kepjoh rumta. Miloong ah Stephen taangko ih tuutmui karum ano, \v 58 erah samnuthung dowa dokphan haatkaat rumta, eno Jong ih patkaat rumta. Erah tupte haaki loong ah ih neng nyuh nengkhat ah jaaro wasiit Sool ngeh ih angta, reeni thiinhaat rumta. \v 59 Jong ih patrum ah damdi Stephen ih Teesu men ah poon ano rangsoomta, “Teesu ngaachi ngaala ah thaang hang!” \v 60 Stephen ah heh lakuh ni chooktong ano eroongwah ih riihuuta, “Teesu! Neng rangdah ah nak samthun weeuh!” Emah ih jeng ano thaktiita. \c 8 \p \v 1 Stephen tek haat thukte ah Sool angta. \s Sool ih chaas chum thet haatta \p Erah sa adi Jerusalem hah ni kristaan loong ah rapne ih siiwi rumta. Samaria nyia Judia hah noongrep ni Kristaan loong ah tiisoon rumta, Heliphante loong ah ba soon muh. \v 2 Rangte jatte mina loong ah ih Stephen mang ah rongrongwah ih hu ari damdi bengkaat rumta. \p \v 3 \x - \xo 8:3 \xo*\xt Esm 22:4-5; 26:9-11\xt*\x*Sool ih chaas jeeje ah thet haat taat chungta; nokrookwet ni tumkhoom ano, minuh miwah Jisu suh hanpiite loong ah thoontang dok hoom kaat ano phaatak ni sakkaat rumta. \s Ruurangese tiit Samaria ni baatta \p \v 4 Noongrep ni tiisoonta hanpiite loong ah ih Rangte tiit ah tumbaat rumta. \v 5 Samaria hah ko samnuthung longthoon\f + \fr 8:5 \fr*\ft samnuthung thoon;mararah le ni samnuthung raangha\ft*\f* ni tongte miloong asuh Philip ih Kristo tiit ah baat kaatta. \v 6 Philip ih baat rumta tiitkhaap ah mih lomkhoonta loong ah ih rapniine ih thaangchaat rumta, heh jeng boichaat rum adi Philip ih paatjaajih loong ah reeraang nyia noisok rumta. \v 7 Chiithih laakhah ah mina loong sak nawa riihu leh doksoon eta, erah damdi huimu nyia ekoong loong ah de ih rumta. \v 8 Erah thoidi erah hadaang adi rapne tenroon woksoon ih tong rumta. \p \v 9 Erah samnuh hah adi Simoon ngeh ih mih wasiit angta, heh ih Samaria dowa mina loong asuh pootsiit maantaan\f + \fr 8:9 \fr*\ft maantaan; wahoh lami reeka paatjaajih reete mina. \ft*\f* kanoisok rumta. Heh ih liita ngah mina elong esiit, \v 10 eno erah samnuthung dowa, kurep wangrep ih, heh jeng ah naaririh ih boichaat rumta. Miloong ah ih liita, heh jiinni juuba “Rangte chaan aphaan “Eloongthoon Chaan aphaan” ah jeela. \v 11 Miloong asuh maantaan ah rekamdook ih noisok rum kano heh jeng boichaatte totoh ang rumta. \v 12 Enoothong Philip ih Rangmong Hasong nyia Jisu Kristo ruurang ese tiit ah baat rum kano, hanpi ih rumta, eno minuh miwah loong ah juutem rumta. \v 13 Simon ih nep hanpiita; eno heh uh juutemta, erah lih adi Philip damdam tong ano paatjaajih ah noisok kano Simon ah rapne ih paatjaata. \p \v 14 Kamwah loong ah Jerusalem ni angrum adi Samaria nok hah ih Rangte jengkhaap kap eha ngeh ih japchaat rum ano, neng reeni Pitar nyia Joon kaat thuk rumta. \v 15 Erah ni thoknyu ano, Kristaan loong sak nah Esa Chiiala toom pah ah ngeh ih rang ah soomkoh ih nyuuta. \v 16 Esa Chiiala ah o sak ni uh maangpat angra taha; Teesu mendi juutem luulu phang kap rumta. \v 17 Pitar nyia Joon ih neng khoh ni nengnyi lak ih tajoh nyu ano rangsoom kot kano ba Esa Chiiala ah pah ra taha. \p \v 18 Kamwah loong ah ih Kristaan loong khoni joh ano rangsoom kot kano Chiiala pah arah Simon ih japtupta. Erah thoidi Simon ih Pitar nyia Joon suh ngun ah konyu ano \v 19 baat nyuuta, “Arah chaan ah ngasuh nep koh weehe tih, mikhoh nah taajoh angdoh Esa Chiiala toom pah raaha suh ah.” \p \v 20 Eno Pitar ih ngaak liita, “Rangte lakkot ah ngun ih reh ang ngeh ih thun hu bah, an ngun ah hui uno soolam\f + \fr 8:20 \fr*\ft soolam; rang ni lami wangka ah soolam liihi.\ft*\f* nah toom wang uh! \v 21 Rangte mootkaat nah seng damdoh an tami room ru, timnge liidoh Rangte miksok di an tenthun ah kaateng tah angko. \v 22 Erah raangtaan, an ih sekthun ih uh, an tenthun mongtham ethih thunhu, eno erah likhiik ethih thunhu ah biin anaan toom eh ho asuh Teesu rangsoom uh. \v 23 An thidokdok mih siikhaamte nyia rangdah khui ni ang uh rah tup hala.” \p \v 24 Simon ih Pitar nyia Joon suh li nyuuta, set ih Teesu suh rangsoom koh weehe tih, erah li hansih ah likhiik nga taangnah nak toom thok weethuk ha.” \p \v 25 Nengnyi khiikkhi nyia Teesu jengkhaap ah baat nyu ano, Jerusalem ni ngaakwang nyuuta. Samaria ni hadaang hantek ni Ruurang Ese tiit ah lam jangtang ih baatwan nyuuta. \s Philip nyia Ethopia saahaap \p \v 26 Teesu rangsah ih Philip suh liita, “Jerusalem dowa ih Gaja ko kala lam adoh juumeh\f + \fr 8:26 \fr*\fq juumeh; \fq*\ft adoleh \ft*\fq rangphe thungkham doh.\fq*\f* ko ih kaat suh khookhaam uh” (Arah lam adi mih amadi tah khoomka.)\f + \fr 8:26 \fr*\fq Arah lam adi amadi takhoomka\fq*\ft adoleh \ft*\fq Arah lam ah phisaang lam.\fq*\f* \v 27-28 Erah baat kano, Philip ah khookhaam ano dokkhom kata. Eno Ethopia wangcha nuh ngun thiinte, daamhun\f + \fr 8:27-28 \fr*\fq daamhun \fq*\ft minuh lalanglang, miwah lalanglang \ft*\f* wasiit, heh nok ni ngaakwangte chomuita. Erah warah Jerusalem ni Rangte rangsoom kah ano mokkaari ni nok ni ngaak wangte angta. Heh lamni soon adi, Isaia khowah ih raang arah leedap weta. \v 29 Esa Chiiala ih Philip suh baatta, “Mokkaari ko kah uno heh re tiittiit ih chap kah uh.” \v 30 Philip soon kata adi khowah Isaia leedap banweh arah japchaat kata. Eno Philip ih chengta, “An ih wehu adi tiimjih liiha jat nih hu?” \p \v 31 Saahaap ah ih ngaakbaatta, “O ih uh lahuk sekbaat rangbah mamah ma jat ang?” Eno Philip ah mokkaari adi heh damdi roongtong suh duupoonta. \v 32 \x - \xo 8:32,33 \xo*\xt Isa 53:7,8\xt*\x*Rangteele erah weta adi amah raangta: \q1 Saap ah dook esuh siitkaat ah likhiik, \q2 saapsah heh roon sui adi lahu lari thang kah ang ah likhiik, \q2 heh khaapsiit taan uh jengmuh. \q1 \v 33 Heh kaanju ih rumta, tiim lathika di thetbaat rumta. \q2 Heh sutoom satoom loong tiit ah o ih uh tajen baatka, \q2 timnge liidi arah hah adi heh roidong ah thoon ih kata.” \p \v 34 Saahaap ah ih Philip suh chengta, “Baat thaak hang, khowah ih liiha ah o suh liiha? Heh teewah tiit tam wahoh tiit baat ha?” \v 35 Eno Philip ih phangbaatta; Rangteele erah dowa phangbaat ano, Jisu Ruurang Ese tiit ah baatta. \v 36 Philip nyia saahaap ah lamdat ko ih daatsoon kanyu adi, joisah esiit japtup nyuuta, eno saahaap ah ih liita, “Arah di ju cheesah je ah. Ngah laang ah juutem suh tanih nook kang?”\f + \fr 8:36 \fr*\ft Mararah le ni hewet 37 ah wakraangha: \ft*\fq Philip ih heh suh liita, “An ten nah kamkam ih hanpi ubah ju nah jen tem ih uh.” “Ngah ih hanpi ehang,” heteewah ih ngaak baatta; “Ngah ih hanpi ehan Kristo ah Rangte Sah.”\fq*\f* \v 37 Philip ih liita, “An ten nawa ih jen hanpi ubah juutem ah ejen tem ih uh.” “Hanpi ih hang,” heh ih ngaak baatta; “Nga ih Jisu Kristo ah Rangte Sah ngeh ih hanpi ehang.” \p \v 38 Saahaap ah ih mokkaari ah tangchap thukta, eno nengnyi Philip ju ko ih daatkhoom kanyu ano, Philip ih heh ju ah temta. \v 39 Ju nawa dokkhoom nyuuha di, Teesu Chiiala ih Philip ah soonsiitta. Saahaap ah ih Philip ah takah chotupta, eno tenroon woksoon heh lamko ih wangta. \v 40 Philip heh teewah Ajotaas ni ang arah japtupta; eno Ruurang Ese tiit ah hadaang rep ni lam jangtang ih Kaisiria maang thokthok ih baat wanta. \c 9 \s Sool kristaan hoonta \r (Esm 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Erah tokdi Sool ih Teesu liphante loong ah tek haat etheng ngeh ih tum choophaan rumta. Romwah phokhothoon taang ni heh wang \v 2 ano Damaskas dowa Jehudi rangsoomnok ni tongte damdoh menjat hoonkaat suh le raangkoh hang ngeh ih suh wangta, tiimnge liidi erah nah o bah uh Teesu Lamphante mok japtup abah, minuh miwah joh ano, Jerusalem nah ngaak siitwan suh ngeh ah. \p \v 3 Eno Sool Damaskas hah reeni thokkhoom adi, rang nawa baaphuk ih weephaak ano heh teewah ah kookrak ih kaangtookta. \v 4 Sool ah hah ni loongdat adi heh suh li arah japchaatta, “Sool, Sool! An ih ngah tiim esuh siiwi halang?” \p \v 5 Teesu an o ang weelu?” Sool ih ngaak chengta. \p “Jisu, an ih siiwi halang ah” Mih root ah ngaak jengta. \v 6 “Eno saatchap uno samnuthung adoh kah uh, an tiim reetheng ah erah nah baat ho eno an re jaatjaat etheng ang ah.” \p \v 7 Sool damdi roong kaatte miloong ah, khaapsiit taan uh lajeng ih tangchap rumta; mijeng abah chaat ih rumta enoothong neng mik ih tatup rumta. \v 8 Sool ah hah nawa saatchap ano heh mik taat kaasokta, eno tiim uh tatupta. Erah thoidi heh lak ni siit rum ano Damaskas ko karumta. \v 9 Sool sa jom edook angta di, tiim uh taajok phaksata. \p \v 10 Damaskas hah ni mih wasiit Ananias ngeh ih Kristaan mina angta. Erah mih ah ih motmang ni tupta, Jisu ih poonta, “Ananias!” \p “Ani, Teesu” Ananias ngaak jengta. \v 11 Teesu Jisu ih hesuh baatta, “An Lamjang lamjang ih kah uh, Judas nok ni Tarsas nawa raaha rah heh men ah Sool ngeh ih cheng kah uh. Heh ih amadi rangsoomha, \v 12 eno heh motmang ni mih wasiit heh men ah Ananias ah nopwang ano heh mik ah we ngaakka thuk suh heh khoh ni taajoh arah japtup ha.” \p \v 13 Ananias ih ngaakbaatta, “Teesu, arah mih ah tiit ah warep ih chobaat halang an mina loong ah Jerusalem ni mamah ih siiwi rumha erah ah. \v 14 Eno Romwah phokhoh loong ah ih Damaskas dowa an rangphoongte loong ah jootkhak thuk suh chaan ah korum ano kaat thuk rumhala.” \p \v 15 Teesu ih Ananias suh baatta, “Kah uh, erah mih ah ngah mootkaatte danje hang, Ranglajatte nyia neng luuwang, adoleh Ijirel dowa miloong asuh nga men jatthukte angthuk ang. \v 16 Eno nga raangtaan ih heh mathan cham theng ah erah ah thoontang noisok ang.” \p \v 17 Erah raangtaan ih, Sool tongta nok adi nop kah ano, Ananias ih heh khoh ni taajoh kata. “Ephoh Sool,” Ananias ih liita, “Teesu Jisu—heh teewah ih kaat thuk halang, an ani ra taho di lam ni an suh tup ih thuk taho. Ngah heh ih kaat thuk halang, an ih we tup toom ih uh nyia an sak nah Esa Chiiala toom raaha ngeh ah.” \v 18 Erah damdam ih, heh mik nawa nyah khoopchep likhiik datti ano Sool mik ah we ngaakka. Sool saatchap ano juutemta; \v 19 eno phaksat ah sah ano, hetah hepah ah we ngaakrongta. \s Damaskaas ni Sool ih tiitkhaap baatta \r (Esm 22:6-16; 26:12-18) \p Sool Damaskaas hah ni Kristaan loong damdi sa hantek tongthiinta. \v 20 Jehudi rangsoomnok ni Sool phangla ih kah ano Jisu juuba Rangte Sah ngeh ih phangbaat kaatta. \p \v 21 Heh jeng japchaatte loong ah paatti rum ano cheng rumta, “Jerusalem ni Jisu rangsoomte loong tek haatte ah tanih angka? Jisu rangsoomte loong ah Romwah phokhoh loong reenah jootkhak wan suh tanih ra hala?” \p \v 22 Enoothong Sool chaan aphaan pan ih tiit baat kano, Damaskas dowa Jehudi loong tiim uh mi ngaakjeng muh, heh ih Jisu juuba Kristo ngeh ih baat rumta. \p \v 23 \x - \xo 9:23 \xo*\xt 2Kr 11:32,33\xt*\x*Sa hantek lidi, Jehudi loong ah khoontong rum ano Sool khumtan suh roongwaan rumta, \v 24 enoothong, heh ih neng kaankoong ah japchaat eta. Rangwu rangphe samnuthung paakaalu adi tek haat esuh taat bansok rumta. \v 25 Enoothong pheesiit Sool liphante loong ah ih hong ni paakaalu lam ih daatpi kaat rumta. \s Sool Jerusalem ni \p \v 26 Sool Jerusalem ni kah ano Jisu liphante loong damdi chomui taat chungta. Enoothong neng ih Jisu liphante ngeh ih tahanpi rumta, neng loong ah echo ih rumta. \v 27 Erah di Barnabas ah ra haano kaamwah loong damdi Sool ah chosiitta. Neng loong asuh lam ni Teesu damdi Sool mamah chomuita nyia roongwangta erah tiit ah jangbaat rumta. Damaskas ni Sool lacho laphaan ih Jisu tiit baatta loong ah nep deenbaat rumta. \v 28 Eno neng damdi Sool ah tong ano, Jerusalem hadaang noongrep ni tumkhoomta, Jisu mendi lacho laphaan eh tiitbaatta. \v 29 Sool Grik jengjengte Jehudi loong damdi nep daanmuita, eno erah loong ah ih Sool tek haat esuh chung rumta. \v 30 Kristaan loong ah ih erah japchaat rum ano, Sool ah Kaisiria ko siitkaat rumta, eno heh hadaang Tarsas ni kaat thuk rumta. \p \v 31 Eno, Judia, Galili nyia Samaria chaas loong adi semroongroong\f + \fr 9:31 \fr*\ft Semroongroong: Tiim ruurang ethih ekhah laje.\ft*\f* tong rumta, Esa Chiiala nawa ih mina loong ah rongtangtang angthuk rumta, eno neng loong ah Teesu ah samthun rum ah ih rangphoong rangsoom ih songtong rumta. \s Pitar Lidda nyia Joppa ni \p \v 32 Pitar noongrep ni khoomta, Lidda ni tongte Rangte miloong damdi chomui suh jaasiit dongkata. \v 33 Erah hah adi mih wasiit heh men ah Aenias, paang asat heh juptheng ni huimu ih khui arah jinni chomui kata. \v 34 “Aenias” Pitar ih poonta, “Jisu ih deesiit ih halu. Saat uh, an dam ah tuithiin uh” erah damdam ih Aenias ah saatta. \v 35 Lidda nyia Sharon hah ni tongte loong ah erah tuprum ano, Teesu liphante ih hoon rumta. \p \v 36 Joppa hah ni Tabitha ngeh ih minuh wasiit, Jisu rangsoomte angta. (Grik jenglam ih heh men ah Dorkas angta, erah langla, “Sehui, men angta). Heh roi roitang mootse kaatse kah ano changthih noodek loong ah chosok eta. \v 37 Erah tokdi erah nuh ah khoisat ih tiita. Heh mang ah chotchaat rum ano lamtok nokkhok ni thiinwan rumta. \v 38 Joppa hah ah Lidda dowa ih haloh tah angta, Joppa hah dowa hanpiite loong ah ih Pitar Lidda ni ngeh ih japchaat rum ano, mih wanyi wangthuk rum ano erah ruurang tiit ah baatwan thuk rumta, “Seng jiinnah kharok ih ra weeho.” \v 39 Erah raangtaan ih Pitar ah nengnyi damdi wakkata. Pitar ah thok ano, lamtok nokkhok adi siitwan rumta, Erah di jootiinuh loong ah kookchap ano hu rumta, maangti di waatta samsong nyia nyuh akhat ah bannoi ih rumta. \v 40 Pitar ih erah nokkhok dowa loongtang doksoon thuk rumta, eno heh lakuh ni tong ano rangsoomta; mang ko ih lektong ano Pitar ih liita, “Tabitha, saat uh” Eno heh mik ah kaasok eta, Pitar ah japtup ano saat tongta. \v 41 Pitar ih heh lak ih joh ano toonchap thukta. Pitar ih Kristaan loong nyia jootiinuh loong ah poon ano Tabitha ah ething ngaak korumta. \v 42 Erah ruurang ah Joppa hah noongrep ni japchaat rumta, eno mih hantek ih Teesu tiit ah kap ih rumta. \v 43 Pitar ah Joppa hah ni siikhoop pheehoonte Simoon damdi sa hantek waktong thiinta. \c 10 \s Pitar nyia Kornelias \p \v 1 Kaisiria ni mih wasiit heh men ah Kornelias ngeh ih angta, heh Room nok hah Sipaahi “Itali Sipaahi” ngeh ih men rumta adi sipaahi Saahaap angta. \v 2 Kornelias ah tongtang mina angta, erah damdi neng jaatang Rangte ra choote ang rumta. Jehudi mina changthih noodek loong ah chosok eta eno saarookwet rangsoom rangtu ih tongta. \v 3 Jaasiit, saasong saapootjom di, Kornelias ih motmang tupta, Rangte rangsah ah ra haano liita, “Kornelias!” \p \v 4 Heh ih Rangte rangsah ah cho damdi ramram ih sok ano chengta, “Erah tiimjih ah, chuupha?” \p Rangsah ih ngaak baatta, “Rangte ih an rangsoom nyia an lakkot suh eroon ela, erah thoidi Rangte in an rangsoom ah chaat eha. \v 5 Mih wasiit je ah heh men ah Simon Pitar ngeh ih kali rum ah erah mih ah amadoh wajombaji suh Joppa nawa poonkaat thuk uh. \v 6 Siikhoop pheehoonte Simoon ngeh ih mih wasiit je ah erah nok adi heh wenwah, heh nok ah juusih kaang ni.” \v 7 Erah lih adi rangsah ah maatsoon eta, eno Kornelias ih heh nok ni mootkaatte dah wanyi nyia toongtang thoon heh sipaahi ah poonta. \v 8 Heh ih tiimjih tupta, erah loong ah baat ano Joppa ni kaat thuk jomrumta. \p \v 9 Erah saalih adi, nengjom Joppa ni wangte lam ni khoom jomrum adi, Pitar ah rangnithung di rangsoom suh nokkhoh ni duuwangta. \v 10 Heh ram ih ti ano tiim atiim phaksat thung angta; eno changsong tokdi, heh ih motmang tupta. \v 11 Heh ih rangmong kaasak daap dat arah japtupta eno dam elongwah likhiik heh kaang rongbajiiji tamhoom choi datti ra taha. \v 12 Erah di luiamaan, siiawi jeeje arah, pu ajuk nyia woma woh loong angta. \v 13 Pitar ih miroot esiit japchaatta, “Toonchap uh, Pitar; arah loong ah tekbuh phak uh!” \p \v 14 Eno Pitar ih liita, “Teesu ngah ih taphak kang! Ngah ih esot eruh maang taat phakkang.” \p \v 15 Eno miroot ah ih heh suh we ngaak liita, “Rangte ih esa ngeh ih liiha suh esot ngeh ih lali theng.” \v 16 Emah mah ih jaajom noisok ano, lakdamdam ih rang ni ngaaktoon wanta. \p \v 17 Erah motmang ah tiimjih noisok halang ngeh ih samthun adi, Kornelias ih kaat thuk jomrumta, loong ah ih Simoon nok ah jatjoh rum ano, paakaalu reeni chap kah jomrumta. \v 18 Neng loong ah ih jaamcheng rumta, “Adi wenwah Simoon Pitar ngeh ih eje nih ang weela?” \p \v 19 Pitar ih motmang dowa tiimjih suh liiha ngeh ih samthun roh ih adi, Chiiala rah ih baatta, “Boichaat thaak uh! Mih wajom\f + \fr 10:19\fr*\fq Ejom\fq*\ft Mararah le ni\ft*\fq esiit enyi;\fq*\fq le esiit ni liiha\fq*\fq enyi. \fq*\f* ih jam halu. \v 20 Erah raangtaan ih datkhoom kah uh, neng damdoh chomui suh nak tanyah uh, neng jom ngah ih kaat thuk halang.” \v 21 Eno Pitar ah datkhoom kah ano baat kaat rumta, “Sen ih jam han abah ngah hanih. Tiimjam ra tahan?” \p \v 22 “Kornelias saahaap ih kaat thuk hali,” erah jom ah ih ngaakbaat rumta. Kornelias ah Rangte rangsoomte nyia Jehudi mina thoontang ih choomjoha nyia soongraang rumha. Rangsah ih heh nok nah an poonkaat thuk suh baatta, an ih tiimjih baat uh erah japchaat suh ah.” \v 23 Pitar ih erah jom nok ni noppoon wanrum ano niikja anah jamthiin theng ngeh ih baat rumta. \p Erah saalih adi neng damdi wakwangta, eno Joppa dowa Kristaan mararah uh neng damdi wakwang ih rumta. \v 24 Eno Pitar ah saasiit adi thok khoomta, erah di Kornelias ih hephoh hewah nyia heh joonte sano loong ah lompoon ano, Pitar ah bansok rumta. \v 25 Pitar ah nokmong ni nopwang damdam, Kornelias ah chomuita, heh lakuh ni chooktong ano, heh ngathong ni chuubonta. \v 26 Eno Pitar ih chapsiit ano liita, “Toonchap uh,” “Ngah bah hansi mina.” \v 27 Nokmong ni nopkhoom damdi, Pitar nyia Kornelias roongwaan nyuuta ah di, miloong ban tongta ah japtup wangta. \v 28 Pitar ih baatta, “An ih jat ehu Jehudi mih heh hootthe jun ih Ranglajatte damdi tachomui thukka. Erabah Rangte ih o uh esot ngeh ih lasamthun theng ngeh ih noisok halang. \v 29 Erah thoidi, an ih poon hangno jengdaan laje thang ih wang halang. Enoothong, ngah ih cheng hala, tiim esuh maatpoon halang?” \p \v 30 Kornelias ih baatta, “Sa jom ngani, amah tokdi, saasong saapootjom di nga nok ni rangsoomtang.\f + \fr 10:30 \fr*\fq rangsoom \fq*\ft Mararah ni samuh rangsoom ngeh raangha\ft*\f* Dotdi mih wasiit nyuh phaakjaaja ih kap ano nga ngathong ni chap ano \v 31 baat tahang: ‘Kornelias! Rangte ih an rangsoom nyia mih moot chosok ho ah chaat eha. \v 32 Joppa ni Simon Pitar ngeh ih je ah o subah uh poonkaat thuk uh. Erah ni siikhoop pheehoonte Simoon ngeh ih wasiit je ah eno heh nok ni heh wenwah, heh nok ah juusih kaang ni ngeh ih baat tahang.’ \v 33 Erah thoidi an kharok ih poonkaat thuk hala, an ese ih wang halu. Rangte ngathong ni, seng loong ah ih adi bansok hi Teesu ih tiimbaat thuk ho erah boichaat suh ah.” \s Pitar Jengkhaap \p \v 34 \x - \xo 10:34 \xo*\xt Hodb 10:17\xt*\x* Pitar phang jengta: “Amadi ngah ih samthun hang amiisak Rangte ih loongtang phoosiit ih sok ha. \v 35 O mina ih heh rangsoomha nyia kateng ah erah mih ah kap ha, ojaat opaat ang abah uh ah. \v 36 Sen loong ah ih jat ih han heh ih Ijirel mina loong asuh Jisu mendi Ruurang Ese baatkaat taha ah, heh Teesu khotok di Teesu. \v 37 Joon ih juutem tiit Galili ni phangbaatta lih dowa ih Ijirel hah ni mamah angta erah sen ih jat ehan. \v 38 Najaret dowa Jisu ah uh sen ih jat ehan, Rangte ih heh suh Esa Chiiala nyia chaan aphaan mamah ih kota loong ah uh jat ehan. Jisu noongrep ni tumkhoomta adi, Rangte ah heh damdam angta, eno mootse kaatse loong ah reeta nyia Hakhoh luuwang chaan aphaan lakkhui ni chamnaangta loong ah deesiit eta. \v 39 Ijirel nyia Jerusalem hah ni heh mamah ih reeraangta erah jatte ah seng loong ah. Erah lih adi mina loong ah ih bangphak khoni tekrapbot rumta. \v 40 Ang abah uh Rangte ih sa jom lidi tek nawa ngaaksaat ih thukta, eno mih miksok ni dong taha, \v 41 loongtang miksok di lah angka bah uh, Rangte ih o danjeeta erah mina, seng loong likhiik o heh damdi ngaaksaat lidi room phaksatte loong ah ih japtupti. \v 42 Eno seng loong asuh ruurang Ese tiit ah baat etheng ngeh ih nyia rangkhothung ni ething, tekmang danjeete eje ngeh ih mina loong asuh baat an ngeh ih jengdang kohali. \v 43 Khowah loongtang ih heh tiit ah baatta, neng ih liita o mina ih heh suh tuumaang ih tong ah neng rangdah ah heh men nyia chaan aphaan nawa ih biin anaan choh ah.” \s Ranglajatte loong sak ni Esa Chiiala pata \p \v 44 Pitar ih tiitkhaap baatta adi, Esa Chiiala ah boichaatte loong sak ni ra taha. \v 45 Ranglajatte sak ni nep Esa Chiiala pakaat kano, Pitar damdi Joppa nawa ra taha Jehudi rangsoomte loong ah paatjaata. \v 46 Tiimnge liidi, Ranglajatte loong ah jengkhaap ena ena jeng ano Rangte phoongpha rumta. Pitar ih liita: \v 47 “Seng ih chohi ah likhiik arah mina loong ah ih uh Esa Chiiala choh rumha. O ih bah uh neng juutem ah jen daan tam ih ah?” \v 48 Erah lih adi Jisu mendi juutem baat rumta. Eno neng dam doh sajombaji than waktong thiin suh Pitar suh baat rumta. \c 11 \s Pitar ih Jerusalem Chaas ni tiit baat kaatta \p \v 1 Kamwah nyia Kristaan wahoh loong ah ih Ranglajatte loong ih nep Rangte jengkhaap ah ekap ih rumha ngeh ih Judia hah noongrep ni japchaat rumta. \v 2 Pitar Jerusalem ni kata doh, khoopkhan choi Jehudi loong ah ih lenmak adoleh kaanju rum ano, Pitar suh li rumta. \v 3 “An Ranglajatte nyia neng khoopkhan muh nok ni phaksat nep room phaksatu, erah di an neng wenwah angtu!” \v 4 Erah thoidi Pitar ih mamah angta erah jaakhoh dowa ih dook rapniine ih baattaan rumta: \p \v 5 “Ngah ih Joppa hah ni rangsoomtang adoh, motmang ni tuptang. Rangmong nawa damnuh elongwah likhiik ih datti haano nga reeni thaam ra taha. \v 6 Erah dam adi ramram ih jamsok angno jik ehi luiamaan, woma siiawi, pu ajuk nyia woma woh loong japtuptang. \v 7 Eno ngasuh baat hang rah miroot japchaat tang, ‘Toonchap uh, Pitar; tekbuh phak uh!’ \v 8 Eno ngah ih liitang’ Teesu ngah ih taphak kang! Laphaksat jih nyia esot eruh jih nga tui ni ju maang taatthaak mooksuh kang.’ \v 9 Rang ni jeng arah miroot ah we japchaat tang, ‘Rangte ih Esa ngeh ih liiha suh esot ngeh ih nakli uh.’ \v 10 Emamah jaajom jeng arah japchaat tang, eno thoontang rang ni ngaaktoon wanta. \v 11 Erah pootdi ngah tongtang nok adi Kaisiria nawa nga poonte wajom thokkhoom rum taha. \v 12 Chiiala ih ngasuh latanyah thang ih neng damdoh wakwang baat tahang. Nga damdi Joppa nawa wah arok Kaisiria ni wakwang rum taha, eno Kornelias nok ni loongtang wangti. \v 13 Kornelias ih rangsah heh nok ni chap arah japtup arah baat tahe, heh suh baatta tih, ‘Joppa ni Simoon Pitar ngeh ih mih wasiit je ah erah o subah uh poonkaat thuk uh. \v 14 Sen jaatang puipang tiit ah erah mih ah ih baat han.’ \v 15 Eno ngah phangjeng angdi, Esa Chiiala ah ehakdi seng sak ni ra taha ah likhiik neng sak ni uh emah para taha. \v 16 Eno ngah ih Teesu jeng ah samthun tang: ‘Joon ih ju nawa ih juutemta, enoothong sen loong ah Esa Chiiala nawa ih juutem an.’ \v 17 Rangte ih heh lakkot ah rangwuuthak ni tupthuk hali, Ranglajatte loong suh koha heh lakkot ah, seng suh uh phang hanpi tokdoh emah ju koh tahe; emah ang abah, Rangte jengdaante ngah o ah!” \p \v 18 Erah chaat rum ano, lakah kaanju mui thang ih Rangte rangphoong rumta, neng ih liita, “Eno Rangte ih Ranglajatte loong suh nep khopiiroidong ah koh ano songtong thuk rumta!” \s Entiok chaas \p \v 19 \x - \xo 11:19 \xo*\xt Esm 8:1-4\xt*\x*Stephen tek haatta tak adi siiwi rumta Kristaan loong ah marah marah ah Phonesia, Sipras nyia Entiok ni thoksoon rumta, eno Rangte tiitkhaap ah Jehudi luulu suh baat rumta. \v 20 Enoothong Sipras nyia Siren nawa Entiok ni kata Kristaan loong ah ih Teesu Jisu ruurang Ese tiit ah Ranglajatte\f + \fr 11:20 \fr*\fq Ranglajatte; \fq*\ft mararah le ni liiha\ft*\fq Grik jengjengte Jehudi mina loong \fq*\ft adoleh \ft*\fq Grik jengkhaap jengte mina. \fq*\f* suh nep baattaan rumta. \v 21 Teesu chaan aphaan neng damdi ang kano, mina hantek ih hanpi rumta nyia thok rum taha. \p \v 22 Erah ruurang ah Jerusalem ni japchaat rum ano Entiok ni Barnabaas wangthuk rumta. \v 23 Barnabaas ah Jerusalem ni thok ano miloong ah Rangte minchan ni tong rum arah tup ano, rapne ih roonta, neng suh maama ten nawa ih jam anno laalom ih tong ah ngeh ih baat rumta. \v 24 Barnabaas ah wase mina angta, Esa Chiiala nyia heh tuumaang jeethoi di, mina hantek Teesu reeni thoksiit rumtaha. \p \v 25 Eno Barnabaas ah Tarsas ni Sool tumjam wangta. \v 26 Sool ah chojam ano, Entiok ni siit kaatta, nengnyi erah paang ah Entiok ni tongnyu ano Kristaan loong asuh nyootsoot nyuuta. Entiok hah dowa Jisu menjatte loong ah Kristaan ngeh ih phangmen dowa. \p \v 27 Erah tokdi Jerusalem dowa khowah loong ah Entiok ni kata. \v 28 \x - \xo 11:28 \xo*\xt Esm 21:10\xt*\x* Neng dung dowa wasiit, heh men ah Agabus ngeh ih angta ah toonchap ano Chiiala chaan nawa ih ban baatta harep haraang nah ram ang ah ngeh ih ah. (Erah Kludias Luuwanglong angta doh angta). \v 29 Heliphante loong ah ih Judia hah dowa Kristaan loong ah chosok suh o ih mathan jen maatkaat ah erah than ih maatkaat theng ngeh ih roongwaan rumta. \v 30 Emah ih lomse rum ano, ngun ah chaas phansiitte mihak phokhoh loong asuh Sool nyia Barnabaas lakdi maatkaat rumta. \c 12 \s Ehanhan siiwi rumta \p \v 1 Erah tokdi Hirod Luuwang\f + \fr 12:1 \fr*\ft Hirod Luuwang:\ft*\ft Hirod Arippa 1, Pelestaan pante\ft*\f* ih marah marah kristaan loong ah phang siiwi rumta. \v 2 Joon phoh, Jeems ah lang ih tekdok thuk rumta. \v 3 Erah tekdookta asuh Jehudi loong ah roon kano, Pitar nep jootkhak thuk rumta. (Erah chamwi kuh ja angta). \v 4 \x - \xo 12:4 \xo*\xt Hpkt 12:1-27\xt*\x* Pitar joot lini phaatak ni sak ano, asih wah arok sipaahi suh ban thuk rumta. Hirod ih Khopi Romhoon lidoh Pitar suh noksong ngathong nah thaakcheng theng ngeh ih chungta. \v 5 Erah thoidi phaatak ni sakta, enoothong Kristaan mina loong ah ih neng ten nawa ih Pitar raangtaan ih Rangte rangsoom rumta. \s Phaataak nawa Pitar doksoonta \p \v 6 Hirod ih Pitar ah nokwah reenah doksiit kaat theng ngeh ih chungta rangphe adi, Pitar ah sipaahi wanyi laktung ni jaanruh ih kit rum ano jupthuk rumta. Eno sipaahi loong ah ih phaatak kaalu adi ban rumta. \v 7 Baphuk ih Teesu rangsah ah dongchap haano, erah nokkhok adi we ah phaakjaaja ih phaak thukta. Teesu rangsah ih heh sookkaang ni joh ano moot nyoongta, Pitar ah saatsiit ano baatta, “Kharok! Chap uh!” Erah damdam ih Pitar lak dowa jaanruh ah jaadat eta. \v 8 Eno rangsah ih baatta, “An roomkhe nyia an lasong ah jamkap uh.” Pitar ih laan jamkap roh eta, eno rangsah ah ih baatta, “An nyuh ah wok uno nga damdam ih wakra ho.” \v 9 Pitar ah phaatak nawa, tiim uh lajat, helih helih ih dokkhoom kata, enoothong rangsah ah ih tiim esuh liita erah tajatta; Pitar ih mangphe hemang hang ngeh ih thunta. \v 10 Nengnyi ngathong ni chapta sipaahi ah jiitkhoom nyu ano heh lih dowa chapte ah taangko ih daankhoom kanyuuta, eno samnuthung ni nopwang theng jaankaalu ko ih khoomwang nyuuta. Kaalu ah hedaap daapdat ih kano dokkhoom kanyuuta. Lam adi datkhoom kanyu adi, rangsah ih Pitar luulu thiinhaatta. \p \v 11 Eno Pitar ih mamah angta erah samthun ano, liita, “Ngah ih jat ehang arah amiisak ih angla! Hirod lak nawa nyia Jehudi loong ih mamah angthaak ah ngeh ih bansok rum ha raangtaan ih nga Teesu ih heh rangsah ah nga puipang suh daapkaat hala.” \p \v 12 Ruurang ethih jatririh di, Pitar ah Joon Maak ngeh ih men rumta nuh nok adi kata, erah di miloong ah hantek ih khoon rum ano rangsoom rumta. \v 13 Pitar ih kaasak ah rengkok kano, Rhoda ngeh ih men rumta laksuh, minusah angta ah kata. \v 14 Pitar jengla ngeh ih heh root ah jatjoh ano kaasak uh ladaap kothang ih eroon damdi ngaaksoon wangta, eno Pitar kaasak thong ni chapla ngeh ih baatwan rumta. \v 15 “Emok anglu!” Miloong ah ih banli rumta. Erabah uh minusah rah ih amiisak ngeh ih hedop hedop baat rumta. Erah thoidi miloong ah ih liita, “Heh rangsah ang ah!” \p \v 16 Erah pootdi uh Pitar ih kaasak ah rengkok roh eta. Lini kaasak daaprum adi Pitar ah japtup rum ano paatti rumta. \v 17 Pitar ih nak hoopti an ngeh ih heh lak ah jap eta, eno heh Teesu ih phaatak nawa mamah ih doksiitta erah ah baat rumta. “Arah tiit ah Jeems nyia kristaan wahoh loong suh nep chobaat an ngeh ih baat rumta,” erah baatthiin rum ano; ehoh ni husoonta. \p \v 18 Rangkhano ang kano, sipaahi loong ah rapne ih phaangdat rumta—Pitar aju tiimjih angta ngeh ih ah? \v 19 Hirod ih taat jam thuk rum ano, mani uh tachoh jam rumta. Erah thoidi Pitar bante sipaahi loong ah tek haat ih thuk rumta. \p Erah lih adi, Herod Judia dowa kah ano Kaisiria ni tongkata. \s Hirod tiita \p \v 20 Hirod ah Tairi nyia Sidoon nok hah suh rapne ih khata, erah thoidi miloong ah heh damdi chomui wang rumta. Jaakhoh thoon ah, Luuwang nok sokboite Blastus suh chomui ih weethuk he ngeh ih laatbaat rumta. Erah lih adi Luuwang reeni wangrum ano nuumi\f + \fr 12:20 \fr*\ft Nuumi; lakah miksukmui ka suh liiha \ft*\f* angwe ih ngeh ih li rumta, timnge liidoh nengdeek nengkaan ih phak asat ah Luuwang deek akaan nawa chophaksah rumta. \p \v 21 Rangwuuse ja hechoom heraang ah dok kapleh, Hirod ah heh noksong pangmeh damdi Luuwang tongtheng adi katong kata, enooleh jengse ah ra kah ih rumta. \v 22 Enooleh noksong loong ah riiraak ih rumta, “Arah mina tajengla, Rangte jengla!” \v 23 Rangte laphoongpha koka no rangsah ih lakdamdam di khoisat satthuk ano, soot suh teksat thukta. \p \v 24 Erah tokdi Rangte jengkhaap ah noongrep ni ruurangta. \p \v 25 Barnabaas nyia Sool ih Rangte mootkaat ah toom mokah roh ih nyu ano, Joon Maak ah siit nyu ano Jerusalem nawa\f + \fr 12:25 \fr*\fq nawa\fq*\ft Mararah ni\ft*\fq erah ni liiha\fq*\f* ngaak wang ih jom rumta. \c 13 \s Barnabaas nyia Sool danje rumta \p \v 1 Entiok chaas ni khowah nyia nyootsootte eje angta: Erah loong ah langla Barnabaas, Simoon (mimak ih men rumta), Lusius (Siren nawa angta), Manaen (Kobono Herod\f + \fr 13:1 \fr*\ft Herod; Herod Antipas ah Galili noksong pante angta (Luk 3:1 adoh soktheng).\ft*\f* ih haakpanta), nyia Sool loong ah ang rumta. \v 2 Erah loong ah ih samurangsoom tong rumta doh, Esa Chiiala ih baat rumta, “Barnabaas nyia Sool ngah ih tiim raangtaan ih poon nyuutang, erah moot ah moot suh danje an.” \p \v 3 Neng loong ah samurangsoom ah tong rum ano rang ah soom ih rumta, eno nengnyi khoh ni taajoh rum ano daapkaat rumta. \s Sipras ni \p \v 4 Esa Chiiala ih kaat thuk nyu ano, Barnabaas nyia Sool Seleukia ni kanyu ano Juuloot ni Sipras hah ni daansoon kanyuuta. \v 5 Salamis ni thoknyu ano, Jehudi rangsoomnok ni Rangte jengkhaap baatkaat nyuuta. Nengnyi damdi Joon Maak ah nengnyi roong chosok suh waksiit nyuuta. \p \v 6 Paphos maang thokthok juuloot ni hah maathan angta erah di tumkhoom jomrumta, erah di Jehudi nok hah maantaan wasiit heh men ah Bar-Jesus, ngeh ih men rumta warah chomui jomrumta, erah mina rah ih ngah khowah ngeh ih kachaangta. \v 7 Eno erah mih ah langla juuloot dowa kobono joonte angta, kobono ah men Sergias Paulus ngeh ih angta eno erah mina ah rapne ejat mih angta. Erah warah ih Pool nyia Barnabaas ah heh reeni Rangte jengkhaap boichaat suh poon nyuuta. \v 8 Enoothong maantaan Elimas (Erah men ah Grik jengkhaap lam ih menha) ah ih tanghaam ih nyuuta, timnge liidoh, kobono ih nengnyi jengkhaap ah phomok hanpi ah ngeh ih samthunta. \v 9 Eno Sool, Pool ngeh ih uh poon kah ih rumta warah Esa Chiiala te angta; Sool ih maantaan taangko ramram ih sok \v 10 ano liita, “An Hakhoh luuwang sah! Mootse kaatse mathan ah erah an raangtaan ih piiara tola. An tenthun mongtham ni ethih totoh thun hu, erah thoidi Teesu tiit ami ah eki eki ih deenbaat hu! \v 11 Amamah doh Teesu ih, edook ih hoon thuk ho eno rangwu latup thang ih pootsiit ang uh.” \p Lakdamdam di Elimas mik ah nakdat eta, eno heh lak nah joh ano diisiitte taat tum taajota. \v 12 Erah tup ano kobono ih ehanhan ih hanpiita; Teesu tiit nyootsoot nyuuta suh rapne ih paatjaata. \s Pisidia hah Entiok ni \p \v 13 Sool nyia heh joonte loong ah Paphos nawa Pamphilia ko Perga ngeh ih samnuthung esiit angta di juulam ih daansoon wang rumta, Joon Maak ah erah hah dowa neng ah thiinhaat rum ano Jerusalem ni ngaak wangta. \v 14 Neng loong ah Perga nawa Pisidia hadaang Entiok ni thok rum ano, Jehudi naangtongsa ja Jehudi rangsoomnok ni tong karumta. \v 15 Moses Hootthe nyia Khowah loong ih raangthiinta ah weh rum ano, Jehudi rangsoomnok dowa saahaap loong ah ih neng suh maatbaat rumta: “Nga phono loong, noksong paangmeh suh chaankot jengkhaap je abah jeng an.” \v 16 Pool ah toonchap ano, heh lak ah jap damdi jengta: \p “Ani songtongte Ijirel nok hah nyia Ranglajatte joon awaan loong; nga jeng ah boichaat thaak an! \v 17 \x - \xo 13:17 \xo*\xt Hpkt 1:7; 12:51 \xt*\x* Ijirel mina loong Rangte ih sengte sengwah loong ah Ijip ni nokmah wensang eh songtong kaat suh danje rumta eno erah ni songtong tokdi rapne eh jaat thuk rumta. Rangte ih Ijip hah nawa hechaan hephaan nawa ih doksiit rumta, \v 18 \x - \xo 13:18 \xo*\xt Erok 14:34; Hodb 1:31\xt*\x* eno paang rookbaji heh ih phisaang hah ni rapne ih naan\f + \fr 13:18 \fr*\fq enaan eta; \fq*\ft mararah le ni liiha\ft*\fq heh ih riikoi sokboita.\fq*\f* rum ano sokboi riikoi rumta. \v 19 \x - \xo 13:19 \xo*\xt Hodb 7:1; Jos 14:1\xt*\x* Rangte ih hah sinat ah jenthuk rum ano Kanaan hah ni hah changte eh hoonthuk rumta. \v 20 \x - \xo 13:20 \xo*\xt Dan 2:16; 1Sam 3:20\xt*\x* Chaabaji rookbangnga paang lidi kok semsong rumta. \p Erah lih adi,\f + \fr 13:20 \fr*\fq Erah loong angsuh 450 paang laakiita. Erah lih adi; \fq*\ft adoleh \ft*\fq 450 paang lidi\fq*\f* Samuel khowah maang dongka di neng mat hoonte nyia tiit hoonte ah dong thukta. \v 21 \x - \xo 13:21\xo*\xt 1Sam 8:5; 1Sam 10:21\xt*\x* Eno Luuwang suk rum kano, Rangte ih Benjamin kuh awang dowa Kis sah Sool ah neng Luuwang paang rookbaji raangtaan ih ang thukta. \v 22 \x - \xo 13:22 \xo*\xt 1Sam 13:14; 16:12; Rsb 89:20\xt*\x* Sool ah dokphan ano, Rangte ih Dewid ah Luuwang ang thukta. Rangte ih amah liita: ‘Ngah ih ese chohang mina ah langla Jese sah Dewid, ngah ih tiim li ang erah mootkaat ah heh kah ah.’ \v 23 Dewid sutom Jisu ah, Rangte ih heh kakham jun ih Ijirel mina puipangte ang thukta. \v 24 Jisu maang raara di, Joon ih Ijirel mina loong asuh baat rumta, maama rangdah ah sekthun ano juutem theng. \v 25 \x - \xo 13:25\xo*\xt Jn 1:20; \xt*\xt Mat 3:11; Mk 1:7; Luk 3:16; Jn 1:27\xt*\x* Eno Joon ih juutem rum ano miloong asuh cheng rumta, ‘Sen ih ngasuh o ngeh ih thun hali? Sen ih bansok han ah ngah tah angkang. Boichaat an! Nga lidoh Heh raaha, ngah bah heh lasong khook haattha uh tah angkang.’ \p \v 26 “Abraham sutom satoom, Ijirel phoh ano loong, nyia aadi Ranglajatte o mina Rangte rangsoomte eh hoon lan loong asuh jenglang: Khopiiroidong tiit ah seng raangtaan ih kaat thuk hala! \v 27 Jerusalem ni songte loong nyia neng mihak phokhoh loong ebah neng Pangte ah tajatka, adoleh khowah loong ih raangthiinta le ah naangtongsa rookweh weh rumha ah tajat rumka. Erabah uh khowah jengkhaap ah amiisak ih angla, neng ih Jisu ah kaanju ih rumha. \v 28 \x - \xo 13:28 \xo*\xt Mat 27:22,23; Mk 15:13,14; Luk 23:21-23; Jn 19:15 \xt*\x*Jisu ah tiim thoilam doh tek haat theng ah lajat rumkaano, Pilat suh tek haat etheng ngeh ih baat rumta. \v 29 \x - \xo 13:29 \xo*\xt Mat 27:57-61; Mk 15:42-47; Luk 23:50-56; Jn 19:38-42 \xt*\x* Erah lih adi jirep ah Rangteele ni ban raangthiinta likhiik Jisu ah bangphak dowa datthiin rum ano beng rumta. \v 30 Eno Rangte ih Jisu ah tek nawa ngaaksaat ih thukta, \v 31 \x - \xo 13:31\xo*\xt Esm 1:3 \xt*\x* eno Galili nawa Jerusalem ni heh damdi roong kaatte loong ah reeni hedop hedop dongkhoomta. Amadi neng loong ah Ijirel mina raangtaan ih heh tiit baatte angla. \v 32-33 \x - \xo 13:32-33 \xo*\xt Rsb 2:7 \xt*\x* Eno aadi sen suh Ruurang Ese ah thok hui hali; sengte sengwah loong asuh Rangte ih kakhamta jun ih kot ih hali; amadi hesuh hesah loong ah raangtaan ih Jisu ah tek nawa ngaakthing ih thukta. Dewid Bong leedap enyi ni raangha, \q1 ‘An nga Sah; \q2 chiinnyah ngah an Wah eh hoon lang.’ \m \v 34 \x - \xo 13:34 \xo*\xt Isa 55:3 \xt*\x* Eno Rangte ih tek nawa ngaaksaat tiit ah baatta, mangbeng nah mabah uh tachaamka; \q1 ‘Ngah ih Dewid damdi kakham tang ah, \q2 Ngah ih romseetam kot ih rumha.’ \m \v 35 \x - \xo 13:35 \xo*\xt Rsb 16:10\xt*\x*Eho ni uh heh ih li eha, \q1 ‘An ih toongtang laksuh ah mabah uh beng nah tachaam thukko,’ \m \v 36 Heh roidong di Dewid ah Rangte tenthun jun ih heh moot ah mokah ano tiita, erah lih adi hete hewah damdi bengkaat ano heh sak ah chaam eta. \v 37 Enoothong tek nawa ngaaksaat thukta warah bah Rangte ih emah chaam thukmuh. \v 38-39 Ijirel phoh ano loong, Jisu mendoh ba sen rangdah ah biin anaan choh an ngeh ih baat hi; erah raangtaan ih Moses Hootthe jun di biin anaan lachote loong asuh Jisu suh laalom ano biin anaan choh ah ngeh ih baattaan hi. \v 40 Erah raangtaan ih, maama teewah ih jat etheng, khowah loong ih baatta ah likhiik sen loong ah emah naktoom ang an:\f + \fr 13:40 \fr*\ft Mararah le ni amah tajeeka \ft*\fq sen loong ah emah naktoom ang an \fq*\f* \q1 \v 41 \x - \xo 13:41 \xo*\xt Hbk 1:5\xt*\x* Sok thaak an teemaang mangda loong! Paatja anno ti an! \q1 Chiinnyah ngah reelang ah \q2 erah sen ih tabaam hanpi kan, \q2 o mina ih taat deen jaangbaat han bah uh ah!” \p \v 42 Pool nyia Barnabaas Jehudi rangsoomnok nawa dokkhoom kanyuuta adi, naangtongsa ja boot nyootsoot esuh we ngaakwang ih hansih ngeh ih miloong ah ih phanbaat rumta. \v 43 Loongkhoon theng nawa miloong ah tiisoon kano, Jehudi mih nyia Ranglajatte hantek mina Rangte rangsoomte eh hoon rumta eno Pool nyia Barnabaas lilih ih khoom rumta. Pool nyia Barnabaas ih Rangte minchan doh songtong an ngeh ih chaankot jengkhaap ah renbaat ih nyuuta. \p \v 44 Jehudi naangtongsa saalih adi samnuh dowa miloong ah Teesu tiitkhaap tiit boichaat ra rumtaha. \v 45 Mih khoonthokta loong ah tup rum ano Jehudi nok hah loong ah ih miksuk ih rumta, Pool jengkhaap thoidi rookmui rum ano kaanju ih rumta. \v 46 Erabah uh Pool nyia Barnabaas ih ehanhan ih lacho laphaan ih baattaan nyu ano li rumta: “Rangte jengkhaap ah sen suh phangbaatjih angta. Enoothong sen ih lakap thoidi nyia khopiiroidong choh theethe tah angke li phiino, Ranglajatte jiinko kati. \v 47 \x - \xo 13:47 \xo*\xt Isa 42:6; 49:6\xt*\x*Seng Teesu ih kotahe jengdang ah langla amah: \q1 ‘Ranglajatte loong raangtaan ih sen loong ah weephaak hoon rum taha, \q2 timnge liidi arah mongrep dowa loong ah toom puipang rum asuh ah.’” \p \v 48 Ranglajatte loong ah erah japchaat rum ano, rapne ih tenroon rumta eno Teesu jengkhaap ah phoongpha ih rumta; o mina latek roidong chote ah erah loong ah Kristaan eh hoon rumta. \p \v 49 Erah hah adi Teesu Jengkhaap ah noongrep ni ruurangta. \v 50 Enoothong Jehudi loong ah ih samnuthung dowa Rangte rangsoomte mihak phokhoh nyia Ranglajatte minuh ejat eje loong ah rapne ih dantak rumta. Pool nyia Barnabaas ah miksuk siikhaam ih rum ano erah hah dowa phanjoot haat ih rumta. \v 51 \x - \xo 13:51 \xo*\xt Mat 10:14; Mk 6:11; Luk 9:5; 10:11\xt*\x* Kaamwah wanyi ah ih neng jeng phaaki nengnyi lah dowa botla ah jaanak nyu ano Ikoniam ko ih kanyuuta. \v 52 Entiok dowa kristaan loong ah sak ni Esa Chiiala kaat kohaano tenroon ih tong rumta. \c 14 \s Ikoniam ni \p \v 1 Ikoniam ni uh phoosiitsiit ih angta: Pool nyia Barnabaas Jehudi rangsoomnok ni kanyu ano rapniine baattaan nyu kano Jehudi nok hah nyia Ranglajatte loong ah rapne ih kristaan eh hoon rumta. \v 2 Enoothong Jehudi mina o ih lahanpi rumta loong ah ih Ranglajatte loong asuh roonphak rum ano hanpiite loong damdi thet chomui thuk rumta. \v 3 Heliphante loong ah rekamdook ih sentong thiin rumta, Teesu tiit ah lacho laphaan ih baattaan rumta, heh tiitkhaap nyia minchan ah amiisak ngeh ih paatjaajih loong ah reeraang rum ano noisok rumta. \v 4 Samnuthung dowa mina loong ah phaaknyi eh hoon rumta: Mararah ah Jehudi damdi, rukho ah Heliphante loong damdi. \p \v 5 Eno marah Ranglajatte nyia Jehudi loong ah, neng mihak phokhoh damdi Heliphante loong ah joonnaam eno jong ih pat theng ngeh ih roongwaan rumta. \v 6 Heliphante loong ah erah japchaat rum ano, Likonia ko Listra nyia Derbe samnuthung hah ni nyia nokphoh nokno hah ni husoon rumta. \v 7 Erah di uh Ruurang Ese tiit ah baat roh ih rumta. \s Listra nyia Derbe hani \p \v 8 Dongtupta dowa ih mabah uh lataat khoomka rah ekoong mina Listra hah ni mih wasiit angta. \v 9 Erah di tong ano Pool jengkhaap ah thaam boichaatta. Pool ih ekoong tuumaang ah tup ano nyia ede ih ah ngeh ih jat ano ramram ih sok \v 10 ano erongwah ih jengta, “An lah nah toonchap uh!” Ekoong ah toonpit ano leng khoomta. \v 11 Mih khoonthok rumta loong ah Pool reeta ah tuprum ano, neng jeng Likonia jengkhaap lam ih riiraak rumta, “Rangte ah mih likhiik eh hoon ano seng reeni ra hala!” \v 12 Neng ih Barnabaas men ah Jeus ngeh ih men rumta, Pool men ah Hermes ngeh ih men rumta timnge liidoh heh tiitwah long angta. \v 13 Jeus rangte romwah angta rangsoomnok ah langla, samnuh paakaalu reeni angta, eno romwah nyia miloong ah ih Pool nyia Barnabaas khojoop suh maan nyia popoong loong ah paakaalu adi piikaat rum taha. \p \v 14 Pool nyia Barnabaas ih erah japchaat nyu ano miloong dung adi soonkah nyuuta eno nengnyi nyuh akhat ah khoohoom nyu ano riiraak nyuuta. \v 15 \x - \xo 14:15 \xo*\xt Hpkt 20:11; Rsb 146:6\xt*\x* “Emah tiimte reeraang lan? Sek bah sen likhiikkhiik mina! Sek bah sen suh Ruurang Ese tiit baatte bo ah, hansi roidong dowa juukhu hakong adoleh erah di songtongte dongsiitte Rangte reenah toomthok rum ah ngeh ih bo tum baattaan hi tih. \v 16 Teewadi miloong ah maama pongwan ih songtong thukta. \v 17 Enoothong amadi hemoot hekaat ese lam ah noisok heeno ngah eje ngeh ih jatthuk hali; rang nawa heh ih rangphaat thukla nyia ji acham ah heh rangwu di jaase thukla; phak asat ah koh hanno tenroon ih tongthuk halan.” \v 18 Erah jengkhaap ah baat nyu ano Pool nyia Barnabaas ih nengnyi khojoop siik hoon ah kanak ih jen tanghaam nyuuta. \p \v 19 Marah marah Jehudi loong ah Entiok nyia Ikoniam nawa Pisidia ni ra rum taha; neng loong ah ih miloong ah mokwaan ra rum haano neng damdi roongroop rumta, Pool ah jong ih patrum ano tek ela ngeh ih samthun rumta eno erah hah dowa dok hoom kaat rumta. \v 20 Enoothong hanpiite loong ah kookchap rum kano, Pool ah samnuthung ko ngaak soonwangta. Erah saalih adi Pool nyia Barnabaas Derbe ni wang nyuuta. \s Entiok ni ngaak wang nyuuta \p \v 21 Pool nyia Barnabaas Ruurang Ese tiit baat nyu kano Derbe dowa miloong ah heliphante nang jaat thuk nyuuta. Eno Listra dowa Ikoniam ni, erah lih adi Entiok hah Pisidia ni ngaak wang rumta. \v 22 Nengnyi ih Kristaan loong asuh amiisak tiit ah kap anno kamkam ih laalom anno tong an ngeh ih chaankot jengkhaap ah baatthiin ih nyuuta. “Rangte hasong mong nah jennop suh seng ih jirep cham anaang ah jen hui etheng,” ngeh ih nyootsoot nyuuta. \v 23 Chaas rookwet ni nengnyi ih mihak phokhoh long ah danje ih thiin nyuuta, eno samurangsoom ah tongleh Teesu lakni lookleh rang ah soomkoh, eno mihak phokhoh loong asuh nengnyi rapne laaloom nyuuta. \p \v 24 Pisidia hah adi daan kah nyu ano, Pamphilia ni thok nyuuta. \v 25 Perga hah adi Rangte tiitkhaap ah baatnyu ano Attalia ko wang nyuuta, eno \v 26 erah dowa Entiok ni ju lam ih daansoon wang nyuuta, erah hah adi nengnyi suh Rangte minchan doh jen mootkaat etheng ngeh ih rangsoom koh rumta jun ih jenthoon mokah ih nyuuta. \p \v 27 Entiok ni thoknyu ano, Rangte ih mamah mootkaat thuk nyuuta nyia Ranglajatte loong asuh laalom lampo laangsiit kota erah tiit baat suh miloong ah khoonpoon ih nyuuta. \v 28 Eno kristaan loong damdi erah ni rekamdook ih roong tongthiin nyuuta. \c 15 \s Jerusalem ni lomkhoon rumta \p \v 1 \x - \xo 15:1 \xo*\xt Lew 12:3\xt*\x* Mararah mina loong ah Judia nawa Entiok ni wang rum haano hanpiite loong asuh phang nyootsoot rumta, “Moses Hootthe jun ih khoopkhan banlam lahoon kanbah sen ih khopiiroidong ah tachoh kan.” \v 2 Erah jengkhaap ah thoidi Pool nyia Barnabaas ah neng damdi rapne ih daanmui nyuuta, erah raangtaan Entiok nawa wasiitnyi Pool nyia Barnabaas damdoh Jerusalem nah wakkah ano kamwah nyia mihak phokhoh loong asuh erah tiit ah chengkaat theng ngeh ih roongwaan rumta. \p \v 3 Erah thoidi neng loong ah chaaste ih wangthuk rumta; eno Phoenesia nyia Samaria lam ih kah rum adi, Ranglajatte loong ah Rangte mendi mamah lek rumta tiit ah banbaat rumta; erah chaat rum ano hanpiite loong ah rapne ih roon rumta. \v 4 Jerusalem ni thokrum kano, kamwah loong, chaas nawa te nyia mihak phokhoh loong ih rapniine ih bantho rumta, neng suh Rangte ih mamah ih maak rumta erah tiit ah baat ih rumta. \v 5 Enoothong mararah hanpiite Pharisis nawa angta loong ah toonchap rum ano jeng rumta, “Ranglajatte loong ah ih khoopkhan banlam ah hoon jaatjaat etheng eno Moses Hootthe kap ah baat etheng.” \p \v 6 Kamwah nyia mihak phokhoh loong ah erah tiit ah phanwaan suh lomtong rumta. \v 7 \x - \xo 15:7 \xo*\xt Esm 10:1-43\xt*\x*Rekam daanmui rum ah lilih Pitar ah toonchap ano jengta, “Phoh ano loong, sen ih jat ehan, ngah jaakhoh di Rangte ih Ranglajatte suh Ruurang Ese tiit baat suh danje tahang, timnge liidi neng ih erah japchaat ano toom hanpi rum ah ngeh ah. \v 8 \x - \xo 15:8 \xo*\xt Esm 10:44; 2:4\xt*\x* Eno mirep thung atak jatte Rangte ih, seng suh kohali ah likhiik Esa Chiiala ah koh rum ano heh ih Ranglajatte loong ah uh kap etheng ngeh ih noisok ha. \v 9 Rangte ih seng loong asuh phoosiit siit li hali; neng loong ah ih hanpi ih kano neng rangdah uh biin anaan eha. \v 10 Emah ang abah, sengte sengwah ih lajen huika nyia seng ih lajen huike huijih ah neng tam ni toonhui thuk eno, Rangte ah tiim esuh thaak phate hi? \v 11 Emah tah angka! Teesu Jisu minchan ih seng puipang ih tahe ah likhiik neng uh hanpi ih rum kano puipang ih rumha.” \p \v 12 Pool nyia Barnabaas ah Rangte ih Ranglajatte damdi mih paatjaajih mamah ih re thuk nyuuta, erah baatnyu kano mih loong ah tikpakpak ih tong rumta. \v 13 Pool nyia Barnabaas ah thoonjeng nyu kano, Jeems we jengta: “Nga phono loong chaat thaak he! \v 14 Jaakhoh di Rangte ih Ranglajatte dung dowa heh mih raangtaan ih poon ano neng mamah ih riikoi sokboita erah ah Simoon ih baat ih tahan. \v 15 Khowah loong ih baatta jengkhaap ah pun ela, Rangteele ni liiha, \q1 \v 16 ‘Teesu jengta, arah lidoh Ngah ngaak hangno, \q2 Dewid hasong ah ngaak seesiit ih raahang. \q1 Thet eta ah rongtangtang ih we seesiit angno \q2 ese we angthuk ang. \q1 \v 17 Eno loongtang mina nga taangnah thok ha, \q2 Ranglajatte loongtang nga noksong raangtaan ih poonhang loong ra ah. \q1 \v 18 Arah jengkhaap ah Teesu ih, ehakdi dook jatthukta.’ \p \v 19 “Nga thung ni bah amah,” ngeh ih li ano Jeems ah jangjeng kata, “Marah Rangte reeni thok hala Ranglajatte loong ah seng ih laphaang phaktheng. \v 20 \x - \xo 15:20 \xo*\xt Hpkt 34:15-17; \xt*\xt Lew 18:6-23; \xt*\xt Lew 17:10-16\xt*\x* Erah nang ebah, khojoop phaksat nyia esot loong ah laphaksat theng ngeh ih le thong raangmaat ih; adoleh mih damdoh roomjup roomtong lah ang theng, khoisat luiamaan nyia hesipan laphak theng ngeh ah. \v 21 Tiimnge liidi, Moses Hootthe ah Jehudi rangsoomnok ni naangtongsa rookwet jaakhoh dowa ih weh koha, enooleh noongrep ni samnuh ko ih tumbaat rumha.” \s Ranglajatte kristaan hoonta loong suh le \p \v 22 Eno kaamwah loong nyia chaas phokhoh loongtang roongwaan rum ano, neng dung dowa mina danje rumta eno Pool nyia Barnabaas damdi Entiok ni wakkaat thuk rumta. Hanpiite loong ih rapne ih choomjoh arah mina wanyi danje rumta, Judas Barsabbas ngeh ih men rumta nyia Silas ah; \v 23 eno neng ih arah le ah raangmaat rumta: \pi “Senphoh senno seng loong ah, kaamwah nyia mihak phokhoh loong ah ih, Entiok, Sairia nyia Silisika dowa Ranglajatte phoh ano loong suh jengkhaapse ra hi. \v 24 Sengdung nawa ra taha loong ah ih sen loong ah neng jengkhaap nawa ih phaangphak ra halan ngeh ih chaat ehi; neng suh, seng ih, renbaat muh. \v 25 Eno khoontong eno kongphaak kotte sen reenah kaat thuk suh kheemui li. Seng moongnook joonte Barnabaas nyia Pool damdoh wakra rumha, \v 26 neng loong ah ih Teesu Jisu Kristo raangtaan ih ba seng roidong ah mamah ang abah uh toomang ah ngeh ih jaan jen chaang rumha. \v 27 Erah raangtaan ih Judas nyia Silas kaat thuk hali, seng ih tiimjih raang hi nengnyi tui ih uh erah ah baat ehan. \v 28 Arah banlam tiit khotok doh sen laphaangphak theng ngeh ih Esa Chiiala nyia seng loong ah ih tiit thiin hi: \v 29 Khojoop phaksat laphaksat theng; hesih laphak theng; khoisat luiamaan laphak theng; eno mih damdoh roomjup roomtong laje theng. Ethih ekhah lare kanbah senmoot senkaat jirep ah ese ang ah. Eno sen suh jengseera hi.” \p \v 30 Kongphaak kotte ah Entiok ni wang thuk rumta, eno miloong thutpoon rum ano hanpiite loong asuh le ah chokoh ih rumta. \v 31 Mina loong ah ih le ah weh rum ano, chaankot jengkhaap asuh rapne ih roon rumta. \v 32 Judas nyia Silas, nengnyi uh khowah angta, nengnyi miloong ah damdi rekamdook ih chaankot jengkhaap jeng koh nyuuta. \v 33 Erah ni cheesah tongnyu adi, miloong ah ih romseetam jengkhaap ah jeng koh rum ano o ih kaat thuk nyuuta erah loong ah reeni ngaak wang thuk rumta. \v 34 Enoothong Silas ah erah ni tangtong suh liita. \f + \fr 15:34 \fr*\ft Mararah le ni hewet 34 ah tawak raangka: \ft*\fq Enoothong Silas ah erah ni tangtong suh liita.\fq*\f* \p \v 35 Pool nyia Barnabaas Entiok ni cheesah tongthiin nyuuta, nengnyi damdi wahoh loong ah nep ih Rangte Jengkhaap nyootsoot thiin rumta. \s Pool nyia Barnabaas tiisoon nyuuta \p \v 36 Rekam tongnyu ano Pool ih Barnabaas suh liita; “Sek ih Teesu tiit nyootsootti tih hanpiite loong ah samnuh harep nah ngaak kah tiino sokkah thaak tih mamah ih tongtha rumla.” \v 37 Eno Barnabaas ih Joon Maak ah nengnyi damdi waksiit thung, \v 38 \x - \xo 15:38 \xo*\xt Esm 13:13\xt*\x* Pool langkoleh heh waksiit ah tapunka ngeh ih thunta, timnge liidoh, Joon Maak ah nengnyi damdi thoon moot kaatmuh, heh Pamphilia nawa ngaak soonta. \v 39 Nengnyi rapne daanmui nyu ano pheesoon nyuuta: Barnabaas ah Maak ah siit ano Sipras ko juulam ih daansoonta, \v 40 Pool ih Silas ah siit ano kata, hanpiite loong ah ih nengnyi ah phoongpha rum ano Teesu lak ni look haatkoh rumta. \v 41 Pool ah Siria nyia Silisia lam ih kah ano chaas rookweh ni chaan tum kota. \c 16 \s Timothi Pool nyia Silas damdi wangla \p \v 1 Timothi ngeh ih kristaan mina wasiit Derbe nyia Listra hadaang ni tongta, erah di Pool tumkhoom kata. Heh nuh ah langla Jehudi nok hah ang ano Kristaan eh hoon arah angta, heh wah ah ba Grik nok hah angta. \v 2 Listra nyia Ikonium dowa hanpiite loong ah ih Timothi ah rapne ih seebaat rumta. \v 3 Pool ih Timothi waksiit suh chung ano, heh suh khoopkhan banlam ah hoon eh thukta. Pool ih tiim esuh hoon thukta liidi, erah hah adi songtongte loong ah ih jat eta Timothi wah ah Grik nok hah ngeh ah. \v 4 Nengnyi samnuh ni tumkhoom kanyuuta adoh, kamwah nyia mihak phokhoh loong ah ih Jerusalem ni tiit thiin rumta neem arang ah kap etheng ngeh ih hanpiite loong suh tumbaat nyuuta. \v 5 Erah raangtaan ih chaas mina loong laalom ah rongtangtang ang kano rangwu rookwet miloong ah jaat eh rumta. \s Troos ni: Pool ih mot amang tupta \p \v 6 Esa Chiiala ih Esia hah ni rangte tiit labaat thuknyu koka no Phrigia nyia Galatia hah ni tumkhoom kanyuuta. \v 7 Nengnyi Maisia jatlih rit ah thokkhoom nyu ano, Bithinia hah ni nopwang chung nyuuta, enoothong Jisu Chiiala ih tawang thuk nyuuta. \v 8 Erah thoidi Maisia hah lam\f + \fr 16:8 \fr*\fq hah lam ih; \fq*\ft adoleh\ft*\fq daankhoomta.\fq*\f* ih daankhoom nyu ano Troos ni wang nyuuta. \v 9 Erah rangphe ja Pool ih heh mangphe di Mesidoniate wasiit heh lasih jowang arah japtupta, “Mesidonia hah nah seng chosok ra weeho!” ngeh ah. \v 10 Pool ih heh mangphe mangta damdam eh, seng Mesidonia ni dokchap kati, tiimnge liidi, Mesidonia ni ruurang jaase tiit miloong asuh baatkaat suh poon hali ngeh ih roongwaanti. \s Philippi ni: Lidia Kristaan hoonta \p \v 11 Troos nawa seng loong ah Samothras lam ih juukaari ni phangla ih daansoon kati, eno erah saalih adi Neopolis ni wangti. \v 12 Erah dowa Philippi hani saanghook lam ih wangti, erah langla Mesidonia\f + \fr 16:12 \fr*\fq Mesidonia ni samnuthung phang hoonta distrik men angta; \fq*\ft mararah le ni liiha\ft*\fq Mesidonia samnuthung ni thoontang nang ih distrik elong ah angta; \fq*\ft adoleh \ft*\fq Mesidonia ni erah district ah elong angta.\fq*\f* distrik ni phangdong eta samnuthung ah ang dowa; Room hah ngeh ih uh li eta. Erah di seng rekamdook tong thiinti. \v 13 Naangtongsa seng loong ah juure ko samnuthung adi kati, seng ih mok thunti erah nah Jehudi loong rangsoom khoontong theng eje ang ah ngeh ah. Erah di chooktong kah eno minuh loong ah khoontong rumta damdi roongwaan kati. \v 14 Neng dung ni seng jeng chaat arah Thaitria hah nawa Lidia ngeh ih nusiit angta, erah nuh ah saanghaam nyuh sangte angta. Heh Rangte rangsoomte ang kano, Pool jengkhaap thaangchaat suh Teesu ih hethung hetak seklilih ang thukta. \v 15 Neng jaatang juutem lidi, erah nuh ah ih poon tahe, “Amiisak Teesu suh laalomte ngeh ih thun hali bah nga nok nah jamra han.” Erah nuh ah ih ekaat ih weetheng ngeh ih laat poon tahe. \s Philippi hadaang ni phaataak ni \p \v 16 Saasiit rangsoom thengni kati di, milaksuh jaalasah nusiit chomuiti, erah sah ah chiithih laakhah pan angta eno liwang nah tiimjih angtheng ah erah banbaatte angta. Erah likhiik mi banbaat thoidi heh changte wah asuh ngun rapne ih bi kota. \v 17 Eno erah jaalasah ah seng Pool loong ah lilih ih phankhoom haano erongwah ih riiraakta, “Arah wah loong ah bah thoontang nang ih Elong Rangte jeng chaatte! Neng ih sen khopi tiit ah baat halan!” \v 18 Erah sah ah saarookwet emamah wootjeng kano Pool ah thungthita, eno lekchap ano chiiala asuh liita, “Jisu Kristo mendoh arah sah sak dowa doksoon ho!” Lakdamdam ih chiiala ah heh sak dowa doksoonta. \v 19 Heh changte warah ih bolam bah ngunbi lampo takah jeeka ngeh ih samthun ano, Pool nyia Silas ah joh nyu ano nokwah dung ni thaangsang theng ko elong elang loong reeni hoom kaat nyuuta. \v 20 Room nok hah saahaap loong reeni siitkaat nyu ano baat rumta, “Arah mih anyi Jehudi nok hah, eno anyi ih arah samnuthung adi hah phaangphak nyuuha. \v 21 Arah nyi ih seng Hootthe lah angka rah nyootsoot nyuuha; seng bah Room mina, erah raangtaan ih erah nyootsoot nyuuha Hootthe ah tami kapke.” \v 22 Eno mih lomkhoon rumta loong ah nep ih Pool nyia Silas ah roong buh rumta. \p Saahaap loong ah ih Pool nyia Silas ah nyuh akhat nep ih khoohoom rum ano bot thuk rumta. \v 23 Rapne ih bot lidi, Pool nyia Silas ah phaatak ni sak nyuuta, eno saahaap ah ih kit eh tangsak thuk rumta. \v 24 Erah baat kano, phaatak bante ah ih nokmong khok ni siitwan nyu ano, nengnyi lah ah bangtan laktung ni roopkit wan nyuuta. \p \v 25 Pheethungkham di Pool nyia Silas ah Rangte seehoon boongkaat lam ih rangsoom nyuuta, eno phaatak ni sakta wahoh loong ah ih nengnyi seehoon boongkaat ah boichaat ih rumta. \v 26 Baphuk ih hah ah choophaan phaan ih moh ano phaatak nok ah thetnyoongta. Kaasak loong ah laakdat, eno phaatak dowa miloong khakta janruh loong ah jaadat eta. \v 27 Phaatak bante ah paatsaat ano kaasak loong ah laakdat choi tupta, heh ih thunta phaatak dowa miloong ah hotsoon ela ngeh ah; eno heh lang ah dok hoom ano heh teeteewah taat tek haatta. \v 28 Enoothong Pool erongwah ih tangriita, “An teewah nak tek haat uh! Seng loongtang eje!” \p \v 29 Phaatak bante ah ih weephaak took kot taat jam poonta, noppit ano, heh lakuh rungrung ih moh ano Pool nyia Silas lasih jowangta. \v 30 Eno wanyi ah dokkhoom thuknyu ano chengta, “Chuupha nyi, nga khopi suh tiim ih we ang?” \p \v 31 Wanyi ah ih baatta, “An khopi suh Teesu Jisu suh laalom uh an jaatang loongtang epui e an.” \v 32 Eno wanyi ah ih neng changtom suh Teesu tiit ah nyootsoot ih nyuuta. \v 33 Erah rangphe adi phaatak bante ah ih doksiit nyu ano nengnyi sok ama loong ah chotchaat eta; lakdamdam di neng jaatang changtom juutem rumta. \v 34 Erah lih adi Pool nyia Silas ah heh nok ni siitkaat nyu ano phaksat ah kokaang nyuuta. Neng jaatang changtom Rangte hanpi hi ngeh ih roon rumta. \p \v 35 Erah saalih rangkhah di Room hate ngoong awang loong ah ih phaatak bante saahaap loong reeni pulit suh baatwan thuk rumta, “Wanyi ah dokkhoom toom ih nyu ah ngeh ah.” \p \v 36 Eno phaatak bante ah ih Pool suh baatta, “Saahaap loong ah ih set Silas suh dok etheng ngeh ih maaatbaat rumhala. Set jen kaat ih ansih, ese thamtham ih kah ansih.” \p \v 37 Enoothong Pool ih saahaap asuh liita, “Seknyi Room nok hah, tiim uh laathih keetih di, nokwah dung ni buh tahe tih! Erah lih adi phaatak ni sak tahe tih. Eno amadi ah hotsu ih kaat thuk hali tih. Enoothong emah tah angka! Room hate saahaap loong ah ih nengneng wang haano toom kaat thuk he tih.” \p \v 38 Phaatak bante loong ah ih erah jengkhaap ah Room hate saahaap loong asuh baat kaat rumta; eno Pool nyia Silas ah Room nok ha ngeh ih japchaat rum ano, neng loong ah echo ih rumta. \v 39 Erah thoidi neng loong ah kah ano seng mok re ah enaan ih weehe ngeh ih roongwaan karumta; eno phaatak nawa doksiit rum ano samnuthung dowa doksoon ih ansih ngeh ih baat rumta. \v 40 Pool nyia Silas ah phaatak dowa doksoon nyu ano Lidia nok ni kanyuuta. Erah ni Teesu liphante loong ah chomui kanyuuta, eno neng loong asuh chaankot jengkhaap ah jengthiin nyu ano doksoon nyuuta. \c 17 \s Thesalonika hah ni \p \v 1 Pool nyia Silas Thesalonika ni Amphipolis nyia Apollonia lam ih kanyuuta, erah hah adi Jehudi rangsoomnok eje angta. \v 2 Saahoh di kakah ah likhiik Pool ah Jehudi rangsoomnok ni kata. Jehudi Naangtongsa rangwu di sa jom kah ano miloong ah damdi roongwaan kata, \v 3 eno Rangteele tiitkhaap ah baattaan rumta, Kristo ah cham jaatjaat etheng angta eno tek nawa we ngaaksaat ih ah. Pool ih baat rumta, “Erah Jisu tiit ah baat rumhala,” eno “erah juuba Kristo ang ah.” \v 4 Mararah loong ah ih erah tiit ah kap ih rum ano Pool nyia Silas damdi roongroop rumta; minuh ejat esam loong nyia Grik nok hah Rangte ra choote loong ah nep roongroop rumta. \p \v 5 Enoothong Jehudi loong ah ih miksuk ih rum ano pheehoon thaangsang theng dowa mih lajak loong khoonpoon rumta. Erah miloong ah ih samnuthung ah rapne ih phaanghoom rumta, eno Pool nyia Silas ah nokwah dungni siitkaat suh li rum ano Jaasoon nok ah kooknak ih rumta. \v 6 Pool nyia Silas laje kokaano, Jaasoon nyia Teesu liphante wahoh loong ah samnuthung dowa saahaap loong reeni dok hoom kaat rum ano riiraak rumta, “Arah miloong ah ih seng hadaang noongrep ni haphaang hoom rumha! Haphaang hoomte loong ah seng hah ni thok rumhala, \v 7 eno Jaasoon ih heh nok ni jamthuk nyuula. Luuwanglong Hootthe ah arah loong ah ih thet hoom rumha, neng ih liiha bolam Luuwang wahoh eje, heh men ah angkoleh Jisu ngeh ih poon rumha.” \v 8 Erah jeng ah chaat rum ano, samnuthung dowa miloong ah nyia saahaap loong ah neng thung rapne phaangdat rumta. \v 9 Saahaap loong ah ih Jaasoon nyia heh joon loong ah chang rum ano daap haat rumta. \s Beria ni \p \v 10 Rang ah nak kano, Teesu liphante loong ah ih Pool nyia Silas ah Beria ni kaat thuk rumta. Erah ni thoknyu ano, Jehudi rangsoomnok ni kanyuuta. \v 11 Erah hah dowa miloong ah Thesalonika mih thaknang ih roongwaan roongtiit ang rumta. Neng loong ah ih rangte tiit ah tenroon woksoon ih boichaat rumta, eno Pool nyia Silas ih baat nyuuta Rangteele ah ami aha jat suh ngeh ih saarookwet ih weh rumta. \v 12 Mih hantek ih hanpi rumta, Grik nok hah minuh ejat esam loong ih nyia miwah loong ih uh hanpi ih rumta. \v 13 Enoothong Thesalonika dowa Jehudi loong ah ih Pool ih Beria ni Rangte tiit baat japchaat rum ano Beria ni miloong ah roonphak ra rum haano daanmui thuk rumta. \v 14 Rangte ra choote loong ah ih Pool ah juukaang ko ih hotsoon kaat thuk rumta; enoothong Silas nyia Timothi ah Beria ni tangtong nyuuta. \v 15 Pool siitkaatte miloong ah Ethen ni maang thokthok ih siitkaat rumta eno Beria ni maang ngaakwang rumka di Pool ih Silas nyia Timothi ah kharok ih toom chokhoom nyuuha ngeh ih maatbaat rumta. \s Ethen ni \p \v 16 Pool ih Silas nyia Timothi Ethen ni ban nyu adi, erah samnuthung dowa miloong ah sok ano rapne ih thungthita. \v 17 Erah raangtaan ih Pool ah Jehudi rangsoomnok ni Jehudi nyia Ranglajatte Rangte rangsoomte eh hoon rumta loong ah damdi roongwangta, eno erah di o mina thaangsangte daankhoomta loong ah damdi nep roong waanta. \v 18 Epikuria nok hah nyia Stoik nyootsootte nep ih Pool damdi daanmui rumta. Mararah ih cheng rumta, “Arah ih tiim uh lajat kaadi tiim jengte jengla?” \p Wahoh loong ah ih ngaak baatta, “Mideek mikaan Rangte tiit ta baat ha nih.” Arah jengkhaap ah Pool ih Jisu nyia ngaaksaat tiit baat kano li rumta.\f + \fr 17:18 \fr*\fk Jisu nyia ngaaksaat: \fk*\ft Grik jenglam ih, “ngaaksaat” ah minuh suh liiha ngeh ih samthun rum ano rangte loong men ngeh ih hemok samthun rumta.\ft*\f* \v 19 Erah thoidi Pool ah samnuthung ni Ariopagus Ngoongthum thengni siitkaat rum ano cheng rumta, “An ih ena ena nyootsoot hu ah tiimjih suh liihu. \v 20 Mararah ah seng ih dookdah ih chaat hi, erah ah ju tiimsuh liiha ngeh ih jat suh liihi.” \v 21 (Ethen nok hah nyia mideek nawa thok songtongta loong ah ena ena tiitwaan chaat suh nyia jat suh karam rumta.) \p \v 22 Pool samnuthung dowa Ngoongthumte ngathong ni toonchap ano jengta, “Sen Ethen nok hah loong ah thooroom mina. \v 23 Tiimnge liidi sen hadaang ni tumkhoom lang adi sen rangsoom theng ni, thong ni raanghan ah emah raang arah japtuptang, ‘Lajatke Rangte suh.’ Heh men lajat kan ah soomtu han, ngah ih erah laangbo nyootsoot rumhala. \v 24 \x - \xo 17:24,25: \xo*\xt 1Lu 8:27; Isa 42:5; Esm 7:48\xt*\x* Mongrep nyia erah khui ni tongtongla hoonte Rangte ah juuba rang nyia hah raangtaan ih Teesu eno heh mabah uh mina ih hoon hi rangsoomnok nah tatongka. \v 25 Adoleh seng jiin nawa tiim uh tasuh ri, seng roidong, sengtak senglak jaatrep heh teeteewah ih koh hali. \v 26 Mina wasiit dowa warep waraang loong jaat thuk ano mongrep noongrep ni songtong thukla. Rangte heh teeteewah ih maang edook mathan saajang nyia marah hah adoh songtong theng ah erah thiin choi. \v 27 Erah ah tiim esuh liita, mina ih Rangte ah jam ih ah, adoleh erah jam rum adoh mok chojam ih rum ah. Ang ah bah uh Rangte ah seng loong taangnawa haloot ni bah tah angka; \v 28 o ih bah uh li eta, \q1 ‘Heh damdi tongli, heh damdi khoomli, heh dam di hak li.’ \m Boongkaat seehoon leedap raangte sengdung dowa ih liita, \q1 ‘Seng loong ah uh hesuh hesah.’ \m \v 29 Seng Rangte suh hesuh hesah lek angleh, lamok thun theng hebanlam ih hun adoleh kom nyia jong, mina lak ih miihoon ha likhiik ang ah ngeh ah. \v 30 Maangdoh bah jirep ah Rangte ih heh men maang jat doh tasam sokta, enoothong amadi mirep suh sekthun etheng ngeh ih baat ha. \v 31 Tiimnge liidi, heh ih danjeeta loong asuh arah hah ah dande thuk suh rangwu saakaan thiin eha. Tek nawa saatsiitta warah jun ih mirep suh heh ih jat ih thuk hali!” \p \v 32 Pool ih tek nawa ngaaksaat tiit baat kano mararah ah doondaak siitkook ih rumta, eno mararah ih liita, “Seng suh arah jengkhaap ah we bootbaat ih weehe.” \v 33 Erah lomkhoon rumta dowa Pool ah doksoon ih kata. \v 34 Miwah mararah ih hanpi ih rum ano roongroop rumta, neng damdi Dionisius nep roong roopta, minuh nusiit Damaris nyia, mih wahoh loong ah uh eje angta. \c 18 \s Korin ni \p \v 1 Erah lih dophi, Pool Ethen nawa Korin ni wangta. \v 2 Erah ni Jehudiite wasiit Akuila ngeh ih chomuita, heh Poontus ni tup arah angta, nengnyi heh minuh Prisilla ah langla, Luuwanglong Kladius ih Room hah nawa Jehudi loong ah dokphan rum kano erah ngangah ih Itali nawa ra nyuutaha. Eno Pool ah erah nyi damdi, \v 3 ngunbi suh nok roonghoon waktong wangta, tiimnge liidi Pool uh nengnyi likhiikkhiik ih hetui hewok raang ih nok hoon nawa ngun kabiita. \v 4 Pool Jehudi rangsoomnok ni Naangtongsa rookweh Jehudi nyia Grik damdi roongwaan leh kataat nuune rumta. \p \v 5 Mesidonia nawa Silas nyia Timothi ah thoknyu kano, Pool ih saapoot ah saarookwet Rangte tiit baat suh kota, Jehudi loong suh Jisu juuba Kristo ngeh ih baat rumta. \v 6 Mina loong ah ih ethih ethih jeng rum ano Pool suh liirum kano, neng jeng daan lakbi ah heh nyuh dowa botla ah jaabuh ano li rumta, “Sen mat e an bah sen teeteewah suh joong an! Nga mat tah angka, Arah dophi bah ngah Ranglajatte taangko ih kah ang.” \v 7 Erah lih adi neng re dowa doksoon kah ano, Ranglajatte mina Rangte rangsoomte ih hoon arah, heh men Taitias Justus kapoon rumta nok ni tong kata; heh nok ah Jehudi rangsoomnok reeni angta. \v 8 Kispus ah Jehudi rangsoomnok ni mihak phokhoh angta, heh teewah nyia heh jaatang loongtang Teesu hanpiite ang rumta; Korin ni uh Rangte jengkhaap ah chaat rum ano hanpiite rapne ih dong ano ju ah tem ih rumta. \p \v 9 Pheesiit Pool suh motmang ni heh Teesu ih baatta, “An nakcho uh, erah nang ebah larit haat thang ih baat ba jangbaat theng, \v 10 timnge liidi an damdi ngah eje. O ih uh tajen thet haatru; samnuthung adi nga mih rapne ih je ah.” \v 11 Erah raangtaan ih Pool paangsiit paangthom tongthiin ano, mina loong asuh Rangte Jengkhaap ah nyootsoot thiin rumta. \p \v 12 Akaia hah ni Gallio ah, Room nawa kobono angta doh, Jehudi loong lomkhoon rum ano, Pool ah joh ih rumta; eno mat hoon thengni siitkaat rumta. \v 13 “Arah mih” rah ih seng “Hootthe ni lajeeka rah Rangte rangsoom thuk suh miloong asuh laatbaat rumha!” \p \v 14 Pool ah jeng ih ang ngeh taat thun adi Gallio ih Jehudi loong asuh liita, “Arah matthih changkhah tiit ang dobah, Ngah ih mat ah hoon etheng tang Jehudi noksong loong.” \v 15 Enoothong, sen loong ah jengkhaap thoidi nyia sen Hootthe tungdi ba daanmui lan, erah tiit abah sensen ih hoonjih. Arah likhiik ah ngah ih tapaat korumra!” \v 16 Eno matpaat theng nawa phanhaat rumta. \v 17 Erah lih adi Jehudi rangsoomnok dowa mihak phokhoh, Sosthens ah joh rum ano mat hoon theng nokka adi nobuh rumta. Enoothong tiim ih rum abah uh Gallio ah tasoot saamta. \s Entiok ni ngaak wangta \p \v 18 \x - \xo 18:18 \xo*\xt Erok 6:18\xt*\x* Hanpiite loong damdi Pool Korin hani rekamdook tongthiinta, eno Prisilla nyia Akuila damdi Siria ni juulam ih daan soon wangta. Seneria ni maang daansoon kaadi, heh ih thoomhoon thoidi\f + \fr 18:18 \fr*\fk thoomhoon thoidi: \fk*\ft Jehudi banlam di thoomhoon kota ngeh ih neng khoh sui ah sin esiit angta.\ft*\f* heh khoh ah suihaat eta. \v 19 Ephesas ni thokrum ano, Pool ih Prisilla nyi Akuila ah thiinhaat ih nyuuta. Pool Jehudi rangsoomnok ni kah ano, Jehudi loong damdi roongwaan kata. \v 20 Miloong ah ih rekam tongthiin taatbaat rumta, eno Pool tanookta. \v 21 Erah nang ebah Pool ih kaat elang ngeh ih baatthiin rum ano amah jeng thiinta, “Rangte tenthun mongtham ang abah sen jiinnah we ngaakwang ehang.” Erah baat rum ano Ephesas nawa juulam ih daansoon kata. \p \v 22 Pool Kaisiria ni thok ano, Jerusalem chaas ni kata, eno jengseera ano, Entiok ni wangta. \v 23 Erah ni chomroe tongthiin ano, Galitia nyia Phrigia hah lam ih wang ano chaankot jengkhaap ah hanpiite loong asuh jeng koh thiinta. \s Apollos Ephesas nyia Korin ni \p \v 24 Erah tokdi Korin Jehudi mih wasiit, heh men ah Apollos, erah warah Alejandria ni tup dowa, eno Ephesas ni ra taha. Heh tiitwah loong angta eno Rangte Jengkhaap uh jat eta. \v 25 Teesu lampo ni khoom suh heh renbaat choi nyia nyootsoot choi angta, erah thoidi Jisu thoilam ah naririh ih nyootsootta. Erabah uh, heh ih Joon Juutem luulu ba jatta. \v 26 Heh Jehudi rangsoomnok ni lacho laphaan ih phang jengkongta. Prisilla nyia Akuilla ih heh jeng ah chaat nyu ano, nengnyi damdi nok ni siitwan nyuuta, eno Rangte lampo ah rapniine ih hukbaat nyuuta. \v 27 Erah lih adi Apollos Akaia ni kaat chungta, erah raangtaan ih Ephesas dowa hanpiite loong ah ih Akaia nok hah suh rapniine ih sokboi an ngeh ih le ah raangmaat ih rumta. Apollos thokkhoom ano, Rangte minchan di kristaan loong ah raangtaan ih neng moot chosok suh rapne ese angta. \v 28 Tiimnge liidi, Apollos ah Jehudi loong damdi rapne daanmui ano Rangteele nawa ih Jisu ah Kristo ngeh ih jatthuk rumta. \c 19 \s Pool Ephesas ni \p \v 1 Apollos Korin ni angta doh, Pool Ephesas hah noongrep ni tumkhoomta. Erah ni heliphante wasiit wanyi chomui ano \v 2 cheng rumta, “Kristaan eh hoontan adoh Esa Chiiala chotam etan?” \p Eno neng ih ngaakbaat rumta, “Esa Chiiala eje ngeh ih taan boseh tajatke.” \p \v 3 “Ese no bah ah, tiimjaat juutem tan?” Pool ih weecheng rumta. \p “Neng ih ngaak baatta” Joon juutem temti. \p \v 4 \x - \xo 19:4 \xo*\xt Mat 19:4; Mk 1:4,7,8; Luk 3:4,16; Jn 1:26-27\xt*\x* Pool ih baat rumta, “Joon juutem ah langla o mina rangdah sekthunta erah mina ah raangtaan eh, eno Joon ih Ijirel mina loong asuh baatta nga lih ni kaatte tiit ah hanpi an—erah langla, Jisu.” \p \v 5 Erah chaat rum ano Teesu Jisu mendi juutem rumta. \v 6 Pool ih heh lak ih taajoot rum kano neng sak ni Esa Chiiala ah ra ih taha; eno erah miloong ah jengkhaap ena ena dongjeng rum ano Rangte tiitwaan ah baat ih rumta. \v 7 Neng loong ah rooproop eh asih wanyi taan miwah ang rumta. \p \v 8 Laajom mongdi Pool Jehudi rangsoomnok ni kah ano miloong ah damdi lacho laphaan ih roongwaan kata, eno Rangmong tiit ah baat rum ano nuune rumta. \v 9 Mararah tenthun ah jong ajaan likhiik ang ano tahanpi rumta, eno nokwah dungni Teesu tiit ah ethih ethih ih jeng rumta. Eno Pool ih hanpiite loong ah siit ano doksoon kata, erah ni saarookwet\f + \fr 19:9 \fr*\ft Mararah le ni amah wakraangha\ft*\fq saapoot 11 dowa ih saakasaang saapoot 4. \fq*\f* ih Tirannas tiitwaan roongwaan nok adi roongwaan rumta. \v 10 Emamah paangnyi tongtha rumta, erah thoidi Esia hah ni tongte, Jehudi nyia Ranglajatte loong ah ih Teesu tiitkhaap ah japchaat rumta. \s Sewa sah loong \p \v 11 Rangte ih Pool suh mabah uh lataat jat rumka paatjaajih loong ah reeraang thukta. \v 12 Theehut theng nyusah ah khoisatte reeni maatkaat koleh nyia huikaat koleh, maasat uh ede eta eno chiithih laakhah uh doksoon eta. \v 13 Mararah Jehudi loong ah ih chiithih laakhah dokphan suh tum khoomte loong ah ih uh erah likhiik Jisu mendi taatthaak dokphan ih rumta. Erah loong ah ih chiithih laakhah asuh liita, “Pool ih baatta Jisu tiit ah mendi phan hala.” \v 14 Jehudi nok hah Romwah phokhothoon Sewa sah loong, wasinet ah ih emah taatthaak dokphan rumta. \p \v 15 Enoothong chiithih laakhah ah ih neng suh liita, “Ngah ih Jisu jat ih ang, Pool uh jat ih ang; enoothong sen—o ah?” \p \v 16 Chiithih laakhah pan warah doonpit ano neng loong ah nobuh rumta. Erah nok dowa, sokkhook maalook nyia nengnyuh nengkhat chiinhoom choi tiisoon rumta. \v 17 Ephisus ni tongte Jehudi nyia Ranglajatte loong ah ih erah japchaat rum ano; rapne ih cho rumta eno Jisu men ah rapne ih raksiit rumta. \v 18 Hanpiite loong ah ih nokwah dungni neng rangdah maangdi mokre rumta loong ah dokbaat ih rumta. \v 19 Maantaan loong ah ih neng leedap ah piikaat rum ano nokwah dungni mattak rumta. Leedap thaang ah thaak weh rum ano, rooproop ih haajaat rookbangnga ngunkholok\f + \fr 19:19 \fr*\ft ngunkholok \ft*\ft ngunkholok ah saasiit lakbi thiik hadaang ni koh rumta (Mat 20:2).\ft*\f* angta. \v 20 Erah likhiik Teesu tiitkhaap ah ehanhan ih ruurangta. \s Ephesas ni hoongrok haphaang angta \p \v 21 Erah lih adi, Mesidonia nyia Akaia ni tumkhoom ano Jerusalem ni wang suh Pool ih samthunta\f + \fr 19:21 \fr*\ft Pool ih samthunta;\ft*\ft adoleh \ft*\fq Esa chiiala ih, Pool suh samthun thukta \fq*\f*. Pool ih liita, “Erah hah nah wang lidoh,” “Room hah nah ngah wang jaatjaat etheng.” \v 22 Erah thoidi heh damdi roong mootkaatte Timothi nyia Erastas ah, Mesidonia ni wangthuk nyuuta, eno Esia hah ni Pool ah rekam tongthiinta. \p \v 23 Erah tokdi Ephesas ni Jisu lamphan thoidi rookmui jengmui rapne ih angta. \v 24 Tongmih mi hoonte, Demetrias ngeh ih angta ah ih Artemis Rangte nok laaphaang ah hoon ano, heh damdi reeraang paknaate loong asuh ngun rapne ih bi thuk rumta. \v 25 Erah thoidi heh pheehoon mootkaat likhiik o ih hoonta erah miloong ah khoonpoon ano baat rumta. “Jaaroh loong, sen ih jat ehan seng chang ah arah dowa ih tanih tengli. \v 26 Eno sen ih taatsok thaak an nyia sen na ih taat chaat thaak an Pool ih tiimjih hoon wan hala. Pool ih baat rumha lak ih hoonha ah mabah uh rangte tah angka, eno Ephesas nyia Esia hah re dowa miloong ah rapne ih roonphak rumha. \v 27 Seng pheehoon mootkaat ah rakmu riike nyia cho etheng ih hoonla. Erah luulu lah angthang eh, Artemis men arang ju maat ih baat ah, erah thoidi cho etheng ih hoonla—heh rang ah Esia nyia hakong rookwet ni tanih soomha!” \p \v 28 Erah jengkhaap ah chaat rum ano mih lomkhoon rumta loong ah rapne ih khah rum ano riiraak rumta, “Ephesas dowa Artemis ah rakla!” \v 29 Erah chikrok tiit ah samnuthung noongrep ni ruurangta. Mesidoniate wanyi Gaius nyia Aristarkos, Pool damdi roong tum khoomte anyi, miloong ah ih seehoon boongkaat nok adi hoom kaat rumta. \v 30 Pool heh teeteewah midung ni kaat suh taat liita, eno hanpiite loong ah ih takaat thuk rumta. \v 31 Erah hah dowa, marah marah ngoong awang Pool joonte loong ah ih uh, seehoon boongkaat nok adoh nak toom tupkhoom kawe ah ngeh ih jengkhaap maatbaat rumta. \v 32 Erah pootdi ngoongthumte loong ah rapne ih phaangdat rumta; miloong ah jihoh jihoh riiraak rumta, mamah liidi neng dung ni mih ehanko ah ih tiim thoidi lomkhoon wang rumta erah tajat rumta. \v 33 Jehudi mihak phokhoh loong ah ih Alekjendar ah tiim jeng theng ang abah uh an jeng theng li rum ano ngakhoh ko tut haatkaat rumta. Eno Alejander ih nak hoopti an ngeh ih heh lak ah tangjap ano neng teewah pangjeng jeng suh taat chungta. \v 34 Eno neng ih Jehudi ngeh ih jatrum ano phoosiitsiit tiit ah koonta nyi riiraak rumta: Ephesas dowa Artemis ah rakla!” \p \v 35 Lithoon ni samnuh dowa apit ni mootte warah ih miloong ah kok manghoop rumta. “Ephisas phoh ano loong!” “Warep ih jat eha Ephesas samnuthung ah Artimis rangsoomnok nyia esa jong thiinte, eno erah jong ah rang nawa dat taha ngeh ah. \v 36 O ih uh tajen daanka. Erah raangtaan eh, sen lahoopti theng, lalangka ah lareeraang theng. \v 37 Arah mih anyi ih seng rangsoomnok uh tathet haatka adoleh rangte tiit uh labaat nyuuka di siitkaat halan. \v 38 Demetrius nyia heh mootkaatte loong ah ih o tiit hoontheng ang abah uh, sen tiit hoonkotte elong elang eje adoleh tiit hoon theng nok uh saarookwet raangtaan ih eje; tiit ah erah doh hoon theng. \v 39 Adoleh, tiit ajeng ah erah nang ih elong ih hoon theng li an baleh, nok atang loongtang ngathong nah tiit ah hoon theng. \v 40 Chiinnyah tiit ajeng arah dongla lidoh, cho etheng eje mat ah o ih chaang theng ah. Arah mat dong hoomte ah biin anaan tahoonru; seng ih uh tiim thoilam di ang koja erah tami baatke.” \v 41 Erah jengkhaap jeng lidi, ngoongthumte loong ah saapsoon ih thuk rumta. \c 20 \s Mesidonia nyia Akaia ni \p \v 1 Hoongrok haphaang ah sem lidi, Pool ih hanpiite loong ah khoonpoon rum ano, chaankot jengkhaap ah jeng koh rum ano raajeng rumta eno Mesidonia ko ih wangta. \v 2 Pool erah hah lam ih wang ano chaankot jengkhaap ah miloong asuh rapne ih koh thiin rumta. Erah lih adi Akaia hah ni thok ano, \v 3 laajom tongthiinta. Siria nah wang ang ngeh ih taat khookhaam adi Jehudi loong ih heh tek haat suh kaankoong rumta ah Pool ih jatjoot eta; erah raangtaan ih Pool Mesidonia lam ih ngaakwang chungta. \v 4 Heh damdi Puros sah Sopater, Beria hah nawa roongwangta; erah damdi Thesalonika nawa, Aristarkas nyia Sekundas, Derbe nawa Gaius, Esia hah nawa langla Taichikas nyia Trophimas; eno Timothi loong ah nep wakwang rumta. \v 5 Neng loong ah sengngah sengngah ban wangrum ano Troas ni banwan tahe. \v 6 Toomuh Kham Kuwaang lih adi Philippi nawa juulam ih daansoon eno, sa bangnga lidi Troas ni chomui eno erah ni sa sinat tongthiinti. \s Troas ni Pool erah tang khoomta \p \v 7 Huuniibaat\f + \fr 20:7 \fr*\fq Huunibaat\fq*\ft adoleh\ft*\fq Naangtongsa.\fq*\f* rangja di rang chosoomti adi phaksat ah room phaksah eti. Pool erah saalih adi rangkhano ih wangte ang ano, miloong ah damdi rangphe thungkham di thok roong waanta. \v 8 Seng khoontongti nokkhoh adi weetook\f + \fr 20:8 \fr*\ft weetook; rangnak di took theng; (lamp)\ft*\f* loong ah phaak eta. \v 9 Jaaro wasiit heh men ah Eutikaas ngeh ih angta ah wokaacha ni tongta, eno Pool ih tiitwaan jangbaat adi, Eutikaas ah heh jupmot ih ngotdatta, eno mokjup ano nokkhoh thoongjom khoh nawa datti kata. Taat toonpi karum ano, tekmang angta. \v 10 Eno Pool ah echaan ih daatkhoom kah ano khekjoh kata. “Nak sotsaam an” Pool ih baat rumta, “amadi heh ething!” \v 11 Eno lamtok nokkhok adi we ngaakwang ano, baanlo ah chep hoom phak wangta. Neng damdi rekamdook eh rangsa laandongroh roongwaan rum ano Pool ah doksoon kata. \v 12 Jaaro ah nok ni ething ih piikaat rum ano miloong ah neng ten kokchem rumta. \s Troas nawa Miletus ni wangta \p \v 13 Assos nawa Pool ban toonhui kaat suh seng juukaari ni jaakhoh ban daansoonti. Emah eh kaat theng ngeh ih Pool ih baatthiin tahe, eno heh ah saanghook lam ih wangta. \v 14 Assos ni chomui eno, Mitilene ne kaat suh toonhui kati. \v 15 Erah dowa juulam ih daansoon kah eno Kios ni saasiit adi thok kati. Erah saalih adi Samos ni thokti, erah lih adi Miletus ni thok wangti. \v 16 Esia hah nah rangsa photham ah ngeh ih li ano, Pool ih Ephesas ni wang chungta. Lek jen ang abah, Jerusalem nah Pentikos maangdoh thok suh ngeh ih thuuhuuta. \s Ephesas dowa mihak phokhoh loong damdi Pool raajeng tiit \p \v 17 Pool Miletus ni ang adi Ephesaste suh, chaas mihak phokhoh loong toom chomui rumha ngeh ih jengkhaap maatbaatta. \v 18 Eno heh jiinni thokrum kano li rumta, “Sen ih jat ih han sen damdi ang tahang adoh ngah tiimthan saajang mamah ih roongtong tahang, Esia hah nawa phangthok sa dowa ih ah. \v 19 Jehudi loong ih nga tek haat taatchung tahang adoh nga mikse ah janhaat angno Teesu laksuh angkang ngeh ih rekamdook ih seklilih ih mokah tang. \v 20 Sen raangtaan ih mamah doh se ah li angno tiim nyoot theng angta nokwah dungni ni nyia sen nok ni thoontang nyootsoot rum taha. \v 21 Jehudi nyia Ranglajatte loongtang suh phoosiitsiit ih baat rum tang sen rangdah nawa Rangte jiinko wang hanno Teesu Jisu hanpi an ngeh ah. \v 22 Amadi bah ngah Esa Chiiala jeng chaatchaat ih Jerusalem ko ih kalang, erah nah mamah ang koja ngah ih tajatkang. \v 23 Ngah suh Esa Chiiala ih erah ba baat halang samnuthung rookwet ni chamnaang nyia phaatak ah nga raangtaan ih ban tong roh ela ngeh ah. \v 24 \x - \xo 20:24 \xo*\xt 2Tim 4:7\xt*\x*Enoothong ngah ih hanpi hang nga roidong ah tiimtha uh tah angka; ngah ih hanpi hang Teesu ih mootthuk halang ah ba mokah ang, erah langla Rangte minchan ruurang tiit ah tumbaat theng. \p \v 25 “Ngah sen loong hani tumkhoom lang, eno Rangte hasong tiit ah tumbaat hang. Amadi ngah ih jat ehang sen ih ngah mabah uh takah japtup ri ang ah \v 26 Erah raangtaan ih chiinnyah baat rumhala: Sen loong ah emat ih anbah nga matkapjih tah angka. \v 27 Tiimnge liidi Rangte tenthun tiit ah mathan angta thoontang baat ih rum taha. \v 28 Erah raangtaan ih Esa Chiiala ih sokboi thuk halan saapsah loong ah rapniine ih sokboi an. Hesah sih\f + \fr 20:28 \fr*\fq Hesah sih jun ih; \fq*\ft adoleh \ft*\fq heh Sah tek jun ih; \fq*\ft adoleh \ft*\fq heteewah sih jun ih\fq*\f* jun ih Rangte\f + \fr 20:28 \fr*\fq Rangte; \fq*\ft mararah le ni liiha \ft*\fq Teesu\fq*\f* chaas ni sen loong ah saapriimte heh sah angthuk halan. \v 29 Ngah ih jat ehang nga doksoon lidoh, so loong ah sendung nah wang haano, saap ah tachiimka ang ah. \v 30 Saapoot thok ha doh miwah loong ah ih mih mokwaan rum ano hanpiite loong ah pheehoom rum ah eno neng lih phanjoot thuk rum ah. \v 31 Erah raangtaan ih naririh ih tongtha an, paangjom adi rangwu rangphe ih nga mikse ah janhaat angno nyootsoot rumhala ah samthun roh ih an. \p \v 32 “Sen loong ah Rangte lakhui ni nyia heh minchan jengkhaap ni look haat rumhala, eno juuba Rangte ih heh mina raangtaan ih thiinha minchan khui nah hak thuk suh romseetam kohan. \v 33 Ngah ih o jiin nawa hun, kom nyia nyuh akhat tasuh rumra. \v 34 Sen teenuh teewah ih jat ehan nga raangtaan nyia nga joon loong raangtaan ih nga laklak ih ngun ah bi angno phaksahi. \v 35 Seng loong asuh jirep ah noisok rumhala motchaan kaatchaan ah kah eno changthih noodek suh mamah ih chokot theng ah, Jisu ih baat tahan jengkhaap ah samthun roh ih an, “Echoh ehi nang ih ekot ehi ah tenroon ehan.” \p \v 36 Pool thoonjeng ano, neng damdi heh lakuh ni chooktong ano rangsoomta. \v 37 Mih thoontang hu rum ano chupphak rumta eno khekjoot damdi raajeng rumta. \v 38 Pool ih takah chotup ri li kano miloong ah ehan thungthih rumta. Eno juukaari adi diisiitkaat rumta. \c 21 \s Pool Jerusalem ni wangta \p \v 1 Neng damdi raajeng thiin eno kati. Ju adi phangla ih daan jopkaat eno, Kos ni thok tahe, erah saalih adi Rhodes ni, erah dowa ih Patara ni kati. \v 2 Erah ni kah eno Phoenesia ni wangte juukaari esiit japtup kati, erah di duukah eno daansoon wangti. \v 3 Erah di Kipras ah japtup kati, juumeh ko ih Siria ni daanjoop wanti. Tair hah adi juukaang ko wang eno, juukaari ah ih huikhaak loong ah datthiin eta. \v 4 Erah hah adi hanpiite loong ah damdi sa sinat tongthiinti. Chiiala chaan nawa ih Pool suh neng ih Jerusalem nah nak kaat theng ngeh ih baat rumta. \v 5 Enoothong neng damdi jen roong tongthiin eno, seng kaat theng lamko ih dokchap kati. Samnuthung dowa miloong ah neng sanuh nyia neng sah loong ah siit ano juukaang adi roongra rum taha, erah di seng lakuh ni tong eno rangsoomti. \v 6 Eno seng loong ah raajeng mui eno, juukaari ni toon du ti neng ah engaak wang ih rumta. \p \v 7 Seng Tair dowa juulam ih karoh karoh eti eno Ptomais ni tong kati, erah ni hanpiite loong asuh jengse ah ra eno sasiit tong kati. \v 8 \x - \xo 21:8 \xo*\xt Esm 6:5; 8:5\xt*\x*Erah saalih adi dokchap eno Kaiseria ni thokti. Erah ni Ewanjelist Philip nok ni jam kati, wasinat tung dowa heh Jerusalem ni tongte kristaan loong chosokte danje dowa. \v 9 Heh sah jaalah wabajiiji hasong maangkah ang rumta eno neng Rangte tiit baatte ang rumta. \v 10 \x - \xo 21:10 \xo*\xt Esm 11:28 \xt*\x*Agubas khowah Judaia nawa thok taha doh seng erah ni sa sinat tongti. \v 11 Heh seng reeni wang haano, Pool romkhe ah suh eta, eno romkhe ah ih heh teewah lak alah ah kit ano jengta, “Esa Chiiala ih amah liiha: Roomkhe changte warah Jerusalem nah Jehudi loong ih emamah ih khak ano Ranglajatte loong suh korum ah.” \p \v 12 Erah chaat eno, erah hah dowa phoh ano loong nep roongjeng taha, Jerusalem nah lakaat weetheng ngeh ih taat chuut hu ti. \v 13 Eno Pool ih ngaakli tahe, “Sen tiimte hu lan, nga tenthun tiim esuh saap thuk lan? Ngah Jerusalem nah emah ih kitsuh luulu takhookham kang, Teesu Jisu raangtaan ih etek esuh nep khookham hang.” \p \v 14 Lakah jen nuune baattaan keeno liiti, “Teesu tenthun mongtham ju toom ang ah.” \p \v 15 Chomroe tong eno, seng huikhaak ah jamjaang eno Jerusalem ni kaat suh dok chapti. \v 16 Kaisiria nawa heliphante mararah ah seng damdi roong\f + \fr 21:16 \fr*\fq eno marah nok nah jam theng angta erah warah nok adi siitkaat tahe; \fq*\ft adoleh \ft*\fq marah warah nok ni jam theng angta erah di roong jam suh siitkaat tahe.\fq*\f* ra taha eno Mnason nok ni naangjam suh siitkaat tahe—heh langla Kipras hah nawa angta maang ih dook Rangte menjatte ah. \s Pool Jeems jiinni kata \p \v 17 Jerusalem ni thok kino, Rangte menjatte loong ih tenroon woksoon ih lam banchoh tahe. \v 18 Erah saalih adi Jeems damdoh chomui suh Pool seng damdi roong ra taha; eno erah ni chaas nawa mihak phokhoh loong eje ang rumta. \v 19 Pool ih jengkhaapse ah ra rum ano Ranglajatte loong damdi heh teewah Rangte ih mamah ih maakta nyia mootkaat thukta tiit ah baat rumta. \v 20 Pool jeng ah boichaat rum ano loongtang ih Rangte rangphoong rumta. Eno li rumta, “Seng loong phoh ano Pool, an ih tup eh hu haajaat mathan Jehudi loong ah rangsoomte eh hoonla, enoothong neng loong ah Hootthe lam ah phanroh ih rumha. \v 21 Jehudi loong ih jen japchaat eta, an ih Ranglajatte deek akaan ni songte Jehudi loong suh Moses Hootthe ah lakah kap theng nyia nengsuh nengsah khoopkhan banlam ah lahoon theng adoleh Jehudi banlam ah lakah kap theng ngeh ih nyootsoottu rah ah. \v 22 Neng ih an thok ah jat jaatjaat eha. Eno, mamah etheng ah? \v 23 \x - \xo 21:23 \xo*\xt Erok 6:13-21\xt*\x*Seng ih thun hi abah an ih emah re udoh phan ah. Arah di thoomhoon choi mih wabaji je ah. \v 24 Chingkhothook thengnah neng damdoh roong kah uno neng lakkhoom ladi thaang ah koh eh uh; eno juuba neng khoh\f + \fr 21:24 \fr*\fk neng khoh sui rum ah \fk*\ft 18:18 huk sok an\ft*\f* ah sui eh ah. Emah ang ano ba mirep ih an tiit waanla ah tiit hu ruurangla ngeh ih thun rum ah, erah nang ebah heh teewah jaatjaat eh Moses Hootthe jun ih songtongla ngeh ih thun rumho. \v 25 Enoothong Ranglajatte dowa o mina ih Rangte men jat ha, erah loong asuh seng roongwaanti tiit ah le jen raangmaat eti; romchoi phaksat ah laphaksat theng, khoisat luiamaan ah laphak theng, hesih laphak theng, adoleh mih damdoh roomjup roomtong laje theng adoleh sak lapiin theng ngeh ah.” \p \v 26 Erah raangtaan ih Pool ih miloong ah siit ano erah saalih adi neng damdi chingkhothook roong kata. Eno Pool Rangteenok ni wang ano leeraang ah amah raang ano rapwanta; chingkhothook ah sa mathan doh thoon ah adoleh khojoop ah wasiit wasiit suh mabah hoonkot theng ah. \s Rangteenok ni Pool jokhakta \p \v 27 Sa sinat thoon nanah di, Esia hah nawa Jehudi loong ih Pool Rangteenok ni japtup wang rum taha. Neng loong ah ih mih khoontongta loong ah phaangdat thuk rum ano Pool ah jokhak eh rumta. \v 28 Neng loong ah riiraak rumta, “Ijirel noksong loong!” “Roong johe! Arah mih ah langbo ah noongrep ni Ijirel mih thetbaatte, Moses Hootthe thetbaatte nyia arah Rangteenok thetbaatte ra ah. Eno Ranglajatte mih nep siitwan haano arah esa Rangteenok ah nyaansaan wang hala!” \v 29 \x - \xo 21:29 \xo*\xt Esm 20:4\xt*\x*(Erah jeng rumta ah langla Epheses nawa Triphimus ah Pool damdi samnuh ni japtup rumta, eno neng ih thunta Rangteenok ni Pool ih nopsiit eh wan hala ngeh ah.) \p \v 30 Samnuh thungtang hoongrok haphaang chikrokta, miloong ah khoonsoon ano, Rangteenok nawa Pool ah dok hoom ih kaat rumta. Lakdamdam eh Rangteenok paakaalu ah tangsak eh rumta. \v 31 Room nok hah arami saahaap ih Jerusalem ni chikrokla ah japchaat tokdi miloong ah ih Pool tek haat taatchung rumta. \v 32 Erah japchaat ano arami loong nyia saahaap wahoh loong ah siit ano saahaap elong ah lakdamdam eh miloong ah taangko karumta. Arami loong ah siit ano kaat kano, miloong ah ih Pool buh rumta ah toihaat eh rumta. \v 33 Saahaap elong ah Pool taangko wang ano jowangta eno jaanruh enyi ih kit thuk rumta. Erah lih adi chengta, “Arah mih ah o angla, tiimjih thet kota?” \v 34 Mih lomkhoon rumta dowa wasiit maama wasiit maama eh riiraak rumta. Hoongrok haphaang ang kano saahaap elong ah ih tiimjih mamah angla erah tajat jota, erah raangtaan eh heh mina loong asuh Pool ah sipaahi tongtheng adi siitkaat thuk rumta. \v 35 Miloong ah Pool likapkap eh kaat rum kano sipaahi loong ah ih Pool ah toonhui eh rumta tiimnge liidi miloong ah woma si thung ang rumta. \v 36 Miloong helih helih phanri rumta, “Tek haat etheng tek haat etheng ngeh ah!” \s Pool ih heteewah pangjeng jengta \p \v 37 Arami loong ah ih Pool ah sipaahi tongtheng ah noppi nanah di saahaap elong asuh chengta: “An suh tiim atiim tambaat weeha?” \p “Grik jenglam ih waanho, miijeng nih kah eh uh?” Saahaap elong ah ih chengta. \v 38 “Miinyah marang changrook donghoom uno hajaat baji mina phisang hah ni siiara hoonkaat thukte Ijip mih ah an tanih angko?” \p \v 39 Pool ih baatta, “Ngah Jehudi nok hah, Kilia dowa Tarsas samnuthung ni tup hang ah. Miloong ah damdoh roongwaan weethuk hang.” \p \v 40 Saahaap elong ah ih jeng thukta, eno Pool ah diihutok adi toonchap ano miloong asuh nak hoopti an ngeh ih heh lak japta. Miloong ah tikdat kano Pool Hebru jengdi baatta: \c 22 \p \v 1 “Jehudi phoh ano loong, boichaat thaak he sen ngathong ni nga puipang tiit jenglang rah ah!” \v 2 Hebru jenglam eh waan rum kano, ehanhan eh tikdat rumta, eno Pool ah jangjeng kata. \p \v 3 \x - \xo 22:3 \xo*\xt Esm 5:34-39\xt*\x*“Ngah Jehudi nok hah, Silika hah Tarsas ni tup hang rah, enoothong Gamaliel le wette ang angno Jerusalem hah aradi hak ang rah. Ngah ih sengte sengwah Hootthe ah rapne eh nyoot angno, chiinnyah sen ang lan ah likhiik ngah uh Rangte lakni lok hang rah. \v 4 \x - \xo 22:4,5 \xo*\xt Esm 8:3; 26:9-11\xt*\x* Teesu lamphante loong ah ngah ih lanti laan mah roh eh siiwi rumtang. Minuh miwah jokhaakleh phaatak ni sak rumtang. \v 5 Romwah phokhothoon nyia Ngoongthumte loong ih nep jen deenbaat ehan ngah ih ami tam aha tiit baat hang rah ah. Nengphoh nengno Damaskus ni tongte loong asuh le ah raangleh nga lak ni kakoh rum tahang , enooleh Damaskas dowa kristaan miloong ah jaanruh ih kitleh Jerusalem ni kasiiwi wan rum tahang. \s Pool ih heteewah juutem tiit baatta \p \v 6 “Damaskas hah thok nanah di, rangnithung di rang nawa nga reeni weephaak ah likhiik eh phaak ra taha. \v 7 Hah ni loongdat angno ngasuh liihang rah miroot japchaat tang, ‘Sool, Sool! An ih tiim esuh siiwi halang?’ \v 8 ‘Eno chengtang, Teesu an o anglu?’ ‘Ngah Najaret hah dowa Jisu, an ih siiwi halang ah,’ ngeh ih ngaakli tahang. \v 9 Nga dam dowa miloong ah ih weephaak ah tup eh rumta, enoothong erah waan taha root ah tachaat rumta. \v 10 Ngah ih chengtang, ‘Teesu, ngah ih tiimjih eh ang?’ Eno Teesu ih ngasuh baat tahang, ‘Toonchap uh Damaskas nah kah uh, an ih tiim etheng ah Rangte ih erah nah baat ho.’ \v 11 Weephaak nawa ih edook eh hoontang, erah thoidi nga joon loong ah ih nga lakni siit rum hangno Damaskas ko kati. \p \v 12 “Erah samnuthung adi sengte sengwah Hootthe jatte Ananias ngeh ih mih wasiit angta, heh erah hah adi songtongte angta nyia Jehudi loong ih rapne eh choomjoh rumta. \v 13 Heh nga reeni chapwang haano, li tahang, nga no ‘Sool, weetup eh uh!’ Erah jeng damdam eh kaasok angno heh japtuptang. \v 14 Ananias ih baat tahang, ‘Sengte sengwah Rangte ih heh tenthun mongtham ah jatthuk suh danje halu, adoleh heh laksuh kateng tiit ah jatthuk suh, nyia heh jeng ah boichaat suh danje halu. \v 15 Tiimnge liidi, an ih tiim chaat hu nyia tiim tup hu erah ah mirep miraang suh toombaatte angthuk suh ngeh ih li halu. \v 16 Ano bah, an ih tiimjih ma kaban uh? Toonchap uthong, an rangdah ah saasiit suh rang ah soom uno ju nah thong tem kah uh.’ \s Ranglajatte loong suh baattaan suh Pool poonta \p \v 17 “Jerusalem ni ngaakwang angno, Rangteenok ni rangsoom tang adi, \v 18 motmang ni, nga Teesu tuptang, eno heheh ih baat tahang, ‘Jerusalem nawa kharok eh doksoon uh, arah dowa miloong asuh nga tiit ah laatbaat ubah uh tabaam boichaat ru ang ah.’ \v 19 Ngah ih ngaakli tang, ‘Teesu,’ ‘Ngah Jehudi Rangsoomnok ni kah angno an liphante loong ah jokhak katang nyia buthom tang ah neng ih jat eha. \v 20 \x - \xo 22:20 \xo*\xt Esm 7:58 \xt*\x*Eno an haaki Stephen tek haat rumta doh, ngah eje angtang, heh tek thukte nyia heh tek haatte nyuh akhat sokboite aju ngah angtang.’ \v 21 Eno nga Teesu ih baat tahang, ‘Kah uh’ ‘tiimnge liidi an Ranglajatte loong reenah haloot nah kaat thuk ha.’” \p \v 22 Miloong ah ih Pool jengkhaap ah maang thoon jengjeng eh boichaat rumta; eno erongwah ih riiraak rumta, “Phanhaat eh an! Tek haat eh an! Heh ething tong theethe tah angka!” \v 23 Miloong ah riiraak rum ano, neng nyuh ah jap eh rumta, botbung ah rangkhoh ni wenhaat eh rumta. \v 24 Room nok hah arami saahaap elong ah ih heh mina loong asuh Pool ah sipaahi loong tongtheng ni siitkaat thuk rumta, eno Pool thoidi Jehudi loong erah than tiimnge ih riiraak rumta ah jatjoot suh Pool ah botthuk rumta. \v 25 Enoothong bot esuh ngeh ih taatkit rum adi, heh reeni chapta saahaap asuh Pool ih chengta, “Heh thet re mat ah maang thaak hoonka doh Room nok hah ah mi botthom nih eh ah?” \p \v 26 Erah chaat ano saahaap ah, heh nang ih elong asuh cheng wangta, “Tiimjih hoon hu? Mih abah Room nok hah joh!” \p \v 27 Eno saahaap elong ah ih Pool suh cheng kata, “Baat thaak hang, an Room nok hah nih ah?” \p “Ele” Pool ih ngaakbaatta. \p \v 28 Saahaap elong ah ih liita, “Ngah ebah Room nok hah eh hoon suh ngun rapne ih kotang.” \p Eno Pool ih liita, “Ngabah tup tahang dowa eh Room hate.” \p \v 29 Pool suh chengte loong ah erah damdam eh heh re dowa neng liko eh heng soon rumta; eno saahaap elong ah Room nok hah mokkhak hang ngeh ih rapne eh choota. \s Pool ngoongthum theng ni \p \v 30 Saahaap elong ah ih Pool aju Jehudi loong ah ih tiim thoidi thet haat suh liiha ngeh ih jat suh taat liita; erah thoidi erah saalih adi Pool lak dowa jaanruh ah jaahaat thuk ano Romwah phokhoh nyia noksong loongtang chomui thuk suh baat rumta. Eno Pool siitkaat ano neng ngathong ni chap thukta. \c 23 \p \v 1 Pool ih ngoomthumte loong taangko sok ano jengta, “Phoh ano Ijirel noksong! Chiinnyah tuk eh Rangte ngathong ni ngaathung ngaatak phanjangjang eh songtong lang.” \v 2 Erah chaat ano Romwah phokhoh Ananias ih Pool reeni chapte loong asuh heh tui ni mangbot suh baat rumta. \v 3 \x - \xo 23:3 \xo*\xt Mat 23:27-28 \xt*\x* Eno Pool ih Romwah phokhoh asuh liita, “An lonoite—Rangte ih amiisak eh baangbuho! Erah di tong uno Hootthe ah pi uno dande hu, ang ah bah uh nga baangbot baat hu ah ih an thet haat hu!” \p \v 4 Heh re tiittiit chapte loong ah ih Pool suh li rumta, “An ih Rangte Romwah phokhothoon kaanju hu!” \p \v 5 \x - \xo 23:5 \xo*\xt Hpkt 22:28\xt*\x*Pool ih ngaakli rumta, “Phoh ano Ijirel noksong, Ngah ih Romwah phokhothoon ngeh ih tajattang. Rangteele ni liiha, ‘Mabah uh noksong pante suh an ih ethih lali theng.” \p \v 6 \x - \xo 23:6 \xo*\xt Esm 26:5; Phl 3:5\xt*\x* Miloong dung ni mararah ah Pharisi, mararah ah Sadusi japtup rum ano, Ngoongthum theng ni Pool ih dokpoon rumta, “Ijirel phoh ano loong! Ngah Pharisi sah, Parisiite ah. Tek nawa ngaaksaat lidoh roidong na suh laalom thoidi ngah adi thaak poon rum halang!” \p \v 7 Erah lih adi, Pharisi nyia Sadusis loong ah neng jaachi ni phang rookmui rum ano, dungnyi eh hoon rumta. ( \v 8 \x - \xo 23:8 \xo*\xt Mat 22:23; Mk 12:18; Luk 20:27\xt*\x*Sadusis loong ah ih liita mina tek nawa tangaak saatka, eno chiiala nyia heh kaamwah uh tajeeka; enoothong, Pharisi loong ah eh arah ejomjom hanpiiha.) \v 9 Erah thoidi we we boot riiraak eh rumta, eno Pharisi nok hah mararah Hootthe nyootte loong ah toonchap rum ano thidokdok eh daan rumta: “Arah mina thih arah tatupke! Heh damdi chiiala nyia rangsah tam roongwaan kotaaja!” \p \v 10 Choophaan phaan eh daanmui rum kano saahaap elong ah Pool maalek tek haat rumja oh ngeh ih choota. Erah thoidi heh bante loong ah datkhoom kah rum ano midung nawa Pool ah sipaahi tongtheng adi siitkaat thuk rumta. \p \v 11 Erah rangphe adi Pool ngathong ni Teesu ah chap ano heh suh baatta, “Nakcho uh! Jerusalem ni an nga haaki ang uh, eno Room nah uh emamah eh ang theng.” \s Pool tek haat chung rumta \p \v 12 Erah saalih adi Jehudi loong ah rangkhah di neng kaankoong tiit roongwaan suh khoontong rumta. Neng loong ah ih Pool maang tek haat haat tiim uh lajok phaksat theng ngeh ih kakham rumta. \v 13 Erah mongtham hoonte miloong ah rookbaji nang eh ehan ang rumta. \v 14 Eno Romwah phokhothoon nyia mihak phokhoh loong asuh baatwan rumta, “Seng ih Pool maang tek haat haat tiim uh lajok phaksat theng ngeh ih kakham hi joh. \v 15 Erah raangtaan ih Ngoong awang sen loong ah ih Room nok hah saahaap elong asuh Pool ah sen reenah toom siitkaat rumha ngeh ih maatbaat an, seng ih heh thoilam ah rapniine eh jat suh liihi ngeh ih diipli theng. Eno adoh maang thokra doh lam nah tek haat suh ban tong ih.” \p \v 16 Enoothong erah kaankoong ah Pool diik heh nah sah rah ih japchaatta; eno sipaahi tongtheng adi wang ano Pool suh hubaat wanta. \v 17 Eno Pool ih saahaap wasiit ah poon ano baatta, “Arah jaaro ah saahaap elong jiinnah siitwan uh; heh ih tiim atiim baat theng eje tih.” \v 18 Erah saahaap ah ih, elong ah reeni siitwan ano, baat wanta, “Pool phaatak ni sak hi eno heh ih poon hangno arah jaaro ah an reeni siitwan thuk halang, heh ih an suh tiim atiim baat theng eje tih.” \p \v 19 Saahaap ah ih heh lakni heh re tiittiit eh, johoom ano chengta, “Ngah suh tiimjaat baat theng ah.” \p \v 20 Eno jaaro ah ih baatta, “Jehudi dowa ngoong awang loong ah roongwaan rumta, rangkhah noksong reenah Pool siitkaat theng ngeh ih diipli rum ano, suwang rumho noksong ih heh thoilam ah rapniine eh jat suh li rumha tih ngeh ah. \v 21 Eno an ih nakmok boichaat uh, mih rookbaji nang eh ehan heh bansokte hutong rum ah. Neng ih kakham rumha Pool maang tek haat haat tiim uh lajok phaksat theng ngeh ah. Neng loong ah ih amadi an jengkhaap bansok halu.” \p \v 22 Saahaap elong ah ih liita, “Ngah suh baat halang ah o suh uh nakbaat uh joh.” Eno jaaro ah kaat thukta. \s Kobono Pheliks reeni Pool kaat thukta \p \v 23 Eno saahaap elong ah ih saahaap wanyi poon ano baat nyuuta, “Kaisiria nah kaat suh sipaahi chaanyi, moksiitte rooksinat, pah piite chaanyi ban khookhaam an, niikja saapoot akhuh doh dokchap theng. \v 24 Pool raangtaan ih mok ah koh anno Kobono Pheliks reenah eseetham eh thoksiit an.” \v 25 Eno saahaap elong ah ih Kobono Pheliks suh le ah raangmaat eta: \v 26 “Elong elang Kludias Lisias, Kobono Pheliks: Jengkhaapse ra hala, \v 27 Jehudi loong ah ih arah mina ah joh ano tek haat taat eh rumta. Ngah ih chaattang heh Room nok hah, erah thoidi sipaahi loong ah siit angno pang wangtang. \v 28 Tiimthoi tiimlam di Jehudi loong ih mat eh jota erah ah jat suh ngeh ih neng Ngoongthum theng ni taatsiit kaattang. \v 29 Eno Pool tek haat theng nyia phaatak nah saktheng abah ngah ih tajat jokang; neng ih mat eh joha abah neng Hootthe chengmui thoidi. \v 30 Eno Pool tek haat suh kaankoong rumha ngeh ih chaat angno, lakdamdam eh an reeni wang thuk suh liitang. Mat eh deejootte loong asuh tiit ah an reenah hoon theng ngeh ih baat rum hang.” \p \v 31 Sipaahi loong ah dokchap eh rumta. Erah rangpheeja Pool ah Antipatris maang thokthok eh siitkaat rumta. \v 32 Erah saalih adi neng lah ih kaatte arami loong ah sipaahi tongtheng ni ngaakwang rumta eno moksiitte loong ah Pool damdoh wakkaat thuk suh erah ni thiinhaat rumta. \v 33 Kaisaria ni thok rum ano Kobono asuh le ah chokoh; Pool ah thiinhaat koh eh rumta. \v 34 Kobono ih le ah sok ano Pool suh o haate ah ngeh ih chengta. Silisia haate ngeh ih jat ano, \v 35 liita, “An mat eh jootte loong thok ha doh tiit ah ma paat ih.” Eno Pool ah sipaahi loong asuh Kobono tongta nok adi ban thuk rumta. \c 24 \s Pool mat hoon tiit \p \v 1 Sa bangnga lidi Romwah phokhothoon Ananias ih hadaang phokhoh nyia mat hoonte Tartullos ah siit ano Kaisiria ni kata. Neng loong ah Pheliks ngathong ni Pool matjoot tiit ah baatwan rumta. \v 2 Eno Pool ah noppoon wan ano, Tartullus ih mat tiit ah Kobono suh amah eh baatkota: \p “Elong elang! An ejatthoon ang thoidi rekamdook eh jaaseemoong eh pan hali, eno sengdeek sengkaan ese ang raangtaan eh jirep ah huksiit wan halu. \v 3 Eno arah likhiik ah saarookwet eh noongrep ni seechoh hi, lang ekah ngeh ih ju liihi. \v 4 Ngah ih an rangsa thamhoom suh tali kang, enoothong an ih amasah tiit hoon theng ah boichaat ih weetheng ngeh ih an lasih jowe hala. \v 5 Arah mih ah mih rookmui thukte nyia haphaang phakte; Jehudi jaachi ni noongrep ni mui phang donghoomha erah damdi Najaret dowa lamsiitte ah arah mih ah. \v 6-7 Rangsoomnok thetbaatte ah uh arah mih ah, erah thoidi jokhak hi.\f + \fr 24:6-7 \fr*\ft Mararah le ni wakraang eha 6-8: \ft*\fq Seng Hootthe lam ih dande suh taat chungti, \fq*\fv 7\fv* enoothong sipaahi saahaap Laisias ra haano seng jiin nawa rapne tenkhat lam ih toonsiit ra tah. \fv 8\fv* Eno Laisias ih heh suh liite loong asuh baat rumta mat hoonte loong ah an reenah kaat theng.\f* \v 8 Arah mih asuh cheng ubah, an teeteewah ih jirep ah jatjoh uh tiim esuh mat eh joh hi rah ah.” \v 9 Jehudi loong ah matpaat thengni khoonthok rum haano amiisak tiit baat ha ngeh ih roongjeng rumta. \s Pheliks ngathong ni Pool Daan jengta \p \v 10 Kobono ih Pool suh jeng uh ngeh ih heh lak japta, eno Pool ih liita, \p “Ngah ih jat ehang an ih arah deek adi rekamdook eh mat ah hoonkaat halu, eno an ngathong ni nga teewah pangjeng jeng suh tenroon ju. \v 11 An teeteewah ih ju jat eh uh, Jerusalem ni rangsoom wangtang ah asih saanyi nang eju ehan tah angka. \v 12 Rangsoomnok ni o damdi daanmui angrah uh Jehudi loong ih tatup rang, tam aleh Jehudi rangsoomnok ni nyia samnuthung mani bah uh haphaang hoom ang rah tuprum tahang. \v 13 Neng ih mat eh jorum halang ah an suh tajen noisok rumru. \v 14 Arah jengkhaap ah ngah ih thang ehang: Ngah ih sengte sengwah Rangte lih phanhang eno neng ih tah angka ngeh ih liiha. Moses Hootthe ni raangha nyia khowah loong ih raangta ah ngah ih jirep ah hanpi ehang. \v 15 Ngah uh neng laalomla likhiik Rangte suh laalom lang, mithih mise tek nawa ngaaksaat eh ah liiha ah uh laalom ehang. \v 16 Erah raangtaan ih Rangte nyia mina ngathong ni nga thung seklilih ansuh saarookwet eh thun hang. \p \v 17 \x - \xo 24:17 \xo*\xt Esm 21:17-28\xt*\x*“Rekam lidi Jerusalem ni ngaak hangno, nga mina loong chosok suh nyia nga Rangte suh kot suh ngun ah hui eh wan tahang. \v 18 Eno Rangsoomnok ni khojoop hoon ang rah neng ih tup eh rum tahang. Nga damdi mih uh tanang jeeta hah uh taphaang phaktang. \v 19 Enoothong Esia nawa Jehudi loong marah marah eje angta; ngah matjoot jilam ang dobah nengneng ra haano an ngathong nah baatkaat theng rum taha. \v 20 Adoleh, arah miloong asuh cheng uh, nok atang ngathong ni toonchap tang adoh ngah matkapjih tiim jat chojoh rum tahang— \v 21 \x - \xo 24:21 \xo*\xt Esm 23:6\xt*\x*neng ngathong ni toonchap tang adoh jaasiit ba jengtang: ‘Chiinnyah uh an ih tek nawa ngaaksaat tiit ah hanpi thoidi cheng halang.’” \p \v 22 Lampo ah jat ano Pheliks ih mat ah kharok eh hoon thukta. “Lisia saahaap elong ah thok taha doh” baat rumta, “Sen mat tiit ah ngah ih hoonkoh rumha.” \v 23 Pool sokboite saahaap asuh elong ah ih sipaahi ih rapniine toom ban rum ah ngeh ih baat rumta, enoothong hejoon hewaan uh toom chomui rum ah tiim kot theng ang abah uh toom koh rum ah ngeh ih baat rumta. \s Pool Pheliks nyia Drusilla ngathong ni \p \v 24 Saajombaji lidi Pheliks nyia heh minuh Drusilla, Jehudi nok hah kapta ah siit ano ra taha. Pool ah poon ano Jisu Kristo suh tuumaang tiit ah roongwaan rumta. \v 25 Enoothong Pool ih ese tiit, enaan tiit nyia Dande Rangwu tiit jangbaat kano Pheliks ah echo eh ano liita, “amadoh an jen doksoon et uh. Saapoot je adoh we poonha.” \v 26 Erah damdi Pool ih ngun hekoh hang ngeh ih mok laalomta; erah raangtaan eh hepoot hepoot doh poon angno roongwaan ang ngeh ih thunta. \p \v 27 Paang nyi lih ang ano, Pheliks lidi, Porkus Phestas ah Kobono angta. Jehudi loong ih ese toom choh hang thun ano Pheliks ih Pool ah phaatak ni sak thiinta. \c 25 \s Pool Luuwanglong reeni \p \v 1 Sa jom lidi, Phestas ah Kaisiria dowa Jerusalem ni kata, \v 2 romwah phokhoh nyia Jehudi dowa mihak phokhoh loong ah ih Pool mat hoon tiit ah erah ni hoonkaat rum taha. Neng ih Phestas \v 3 lasih joh rumta Pool Jerusalem nah siitkaat theng ngeh ah, neng loong ah ih Pool ah lam nah tek haat theng ngeh ih kaankoong rumta. \v 4 Phestas ih ngaakbaat rumta, “Pool bah Kaisiria ni phaatak ni tongla, ngah enah kharok eh ngaak wangte. \v 5 Sen mihak phokhoh loong ah Kaisiria nah nga damdoh toom wakwang rumha mat eh jootjih thetre kota bah ah.” \p \v 6 Neng damdi Phestas ah sa asat tam sa asih waktong ano Kaisiria ni kata. Erah saalih adi Phestas ah mat hoontheng nok adi tong ano Pool siitwan baat rumta. \v 7 Pool ah thokkoh haano, Jerusalem nawa ra taha Jehudi loong ah kookchap rum ano heh thetkhat tiit ah rapne ih daanmui rumta, erabah uh heh ah tiim thila erah tadong noisok rumta. \v 8 Eno Pool heteewah pangjeng jengta: “Jehudi Hootthe, Rangteenok nyia Luuwanglong ngathong ni ngah tathetre kang.” \p \v 9 Enoothong Jehudi loong ih toom se chohang li ano, Phestas ih Pool suh chengta, “Arah tiit ah Jerusalem nah nga pandoh hoonkaat suh tam nook uh?” \p \v 10 Pool ih liita, “Luuwanglong mat hoon theng noklong ni chaplang, nga mat hoon jilam ang abah uh arah doh hoon theng. An teewah ih jat ih halang, ngah Jehudi loong raangtaan ih tiim uh tathet reekang. \v 11 Nga mik laan mah roh hootthe thet hoom kohang bah adoleh thetre kolang bah, ngah ah puipang he ngeh ih tabaat rumra. Enoothong mat ih deejoh rum halang ah ami lah angka bah, o ih uh Jehudi loong lak nah nak haat he. Ngah ih Luuwanglong ngathong ni chuut hu lang.” \p \v 12 Heh suh hukbatte loong damdi roongwaan ano, Phestas ih ngaak baatta, “An ih Luuwanglong lasih johu, heh jiinnah kah uh.” \s Pool Aggripa nyia Bernis ngathong ni \p \v 13 Rekam saapoot lidi Agrippa Luuwang nyia Bernis Kaisiria hah ni Phestas lamchoh kanyuuta. \v 14 Erah ni rekamdook tong kanyu ah lidi, Phestas ah Luuwang damdi Pool tiit roong waanta: “Pheliks ih phaatak ni sakthiin arah ani mih wasiit je ah; \v 15 eno ngah Jerusalem ni katang adi, Jehudi romwah phokhoh nyia hadaang phokhoh loong ih dut haat etheng ngeh ih tiit thok hoon rum taha. \v 16 Eno ngah ih baat rumtang seng Room nok hah bah matwah ah hechang hebente damdoh heteewah maangchoh waanwaan nyia heh teewah suh heh puipang jengkhaap lajeng thuk tami dut haatke. \v 17 Neng loong ah ani ra haano, ngah tasentong tang; erah saalih adi tiit hoon nok ni tong angno erah mih toonsiit kaat thuk rumtang. \v 18 Heh jeng phaakiite loong toonchap ano, heh thetkhat tiit tiim uh tajeng rumta, ngah ih thuntang heh thetre tiit jeng eh rum ah ngeh ah. \v 19 Neng loong ah nengrom nengrang tiit nyia jen tekchoi Jisu tiit ba daanmui rumta; enoothong Pool ih ething ngeh ih baat rumta. \v 20 Arah tiit ah mamah lam eh huk thoithaak ang ngeh ih ngah tiim uh tami thun tang, erah raangtaan ih tiit ah Jerusalem nah hoonkaat suh maanook ju oh ngeh ih Pool suh chengtang. \v 21 Enoothong Pool chuut huuta; nga bante suh rapniine eh riikoi sokboi thuk heeno mat tiit ah Luuwanglong ih toom paat ah. Erah raangtaan eh Luuwanglong reeni maang wang thukthuk sipaahi loong asuh riikoi sokboi thuk rumtang.” \p \v 22 Agrippa ih Phestas suh liita, “Arah mih jeng ah nga teeteewah ih chaat suh liihang.” \p Eno Phestas ih baatta, “Rangkhah an ih chochaat eh uh.” \p \v 23 Erah saalih adi Agrippa nyia Bernis ih arami saahaap elongthoon nyia samnuthung dowa mihak phokhoh loong ah siitnyu ano nok atang thuttheeta nok adi wangrum taha. Phestas ih baat kano, Pool ah nopsiit wanrum taha. \v 24 Phestas ih liita, “Agrippa Luuwang nyia adi khoon thokte noksong paangmeh loong: Arah mih ah sok thaak an, heh tiit ah ani waate nyia Jerusalem ni songtongte, Jehudi loongtang ih ngasuh chuiwan rum taha rah ah. Eno neng loong ah riiraak rumta ething lakah boot tongthuk theng. \v 25 Enoothong hemik laan mah roh eh thetre arah bah ngah ih tiim uh tachoh jokang. Adoleh heh Luuwanglong ngathong ni heteteewah chuut hu phiino, ngah ih Luuwanglong reenah kaatthukte anglang. \v 26 Enoothong Luuwanglong suh tiim raangmaat theng ah tiim uh amuh. Erah raangtaan ih sen ngathong ni Pool thoksiit halang—Agrippa Luuwang, an ngathong ni ah—timnge liidi, heh thetre thaakcheng eno, tiim bah uh mi raangmaat eh suh ah. \v 27 Ngah ih thunhang ah langla phaatak ni tiim thoilam di tongla erah lajat thang eh Luuwanglong reeni kaat thuk ah nga thung ni tapunka.” \c 26 \s Agrippa ngathong ni Pool Daan jengta \p \v 1 Agrippa ih Pool suh liita, “An teeteewah tiit jen baat eh uh.” Pool heh lak ah janghaat ano heteewah tiit ah amah baatta: \p \v 2 “Agrippa Luuwang! Nga teeteewah suh khangraangse liihang chiinnyah ngah an ngathong ni chap angno Jehudi loong ih mat eh deejoh halang tiit ah baat hang, \v 3 Jehudi rom arang nyia rookmui jengmui ah an ih rapniine ih jat hu, erah thoidi, nga jeng ah naririh eh boichaat weeuh. \p \v 4 “Jehudi mina loongtang ih jat eha jaaro dowa eh ngah mamah eh songtong lang. Nga roidong tang mamah eh songlang neng ih jat eha, nga hah ni mamah songtang, erah lidi Jerusalem ni mamah eh songlang. \v 5 \x - \xo 26:5 \xo*\xt Esm 23:6; Phl 3:5\xt*\x* Ngah ih liihang ah langla, nga tiit ah neng ih ejen baat eh ah, neng ih jirep ah ejat, jaakhoh ni ngah Pharisi rom arang ah kap angno songtong tang. \v 6 Eno ngah adi chaplang abah sengte sengwah suh Rangte ih kakhamta suh laalom thoidi— \v 7 seng mina asih jaatnyi ih erah chosuh laalomla, erah raangtaan ih rangwu rangphe Rangte rangsoom rumha. Luuwang, erah suh laalom thoidi ba, Jehudi loong ih mat eh joh rum halang! \v 8 Arah di tongte sen loong ah ih tek nawa Rangte ih ngaaksaat thukta tiit hanpi ah mamah eh chaan chohan? \p \v 9 \x - \xo 26:9-11 \xo*\xt Esm 8:3; 22:4,5\xt*\x* “Nga teewah ih uh Najaret dowa Jisu tiit ah emah ju eh daan tang. \v 10 Jerusalem ni ngah emamah eh reeraang tang. Rangte mina loong ah phaatak ni jootsak suh nyia tek haat esuh Romwah phokhoh loong jiin nawa chaan aphaan ah thaang etang; eno neng loong ah tek haat etheng ngeh ih liirum abah ngah ih uh emah ju roong jengtang. \v 11 Neng phaangphak suh nyia Jisu laalom toihaat thuk suh li leh Jehudi rangsoomnok noongrep ni hedop hedop siiwi rumtang. Rangte miloong asuh rathan eh kakhadah tang mideek mikaan ni nep kaleh kasiiwi rumtang. \s Pool ih heteewah juutem tiit baatta \r (Esm 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 “Romwah phokhoh jiin nawa chaan aphaan ah thaang angno Damaskas ni taat katang aju erah raangtaan ih kaat dowa. \v 13 Eno Luuwang, rangnithung di, seng loong ah lam ni khoom ih di, rangsa nang eju ephaak weephaak arah tuptang, rang nawa phaak ra haano nga damdi kaatte miloong ah nep eh kaangtookta. \v 14 Seng loong ah hah ni loongdatti, eno Hebru jenglam eh ngasuh liihang rah miroot japchaat tang, ‘Sool, Sool! An ih ngah tiim esuh siiwi halang? An teeteewah ih an tamkong ni buhu, maan ih heh changte wah chaanthah pitnak ah likhiik eh ah,’ \v 15 ‘Teesu an o ang weelu?’ Ngah ih emah ih cheng tang. Eno Teesu ih emah ngaakli tahang, ‘Ngah Jisu, an ih siiwi halang rah ah. \v 16 An lah nah toonchap uh. Nga jeng chaatte toom ang ah ngeh ih an poon suh dong halang. Chiinnyah an ih ngah mamah eh tup halang\f + \fr 26:16 \fr*\ft Mararah le ni tajeeka \ft*\fq tup halang.\fq*\f* adoleh liwang nah tiim jaat noisok ha erah tiit ah mih suh tumbaat theng. \v 17 An mina Ijirel noksong nyia Ranglajatte lak nawa ngah ih pangha. An ih neng mik ah \v 18 singsiit uno rangnak nawa rangwu nah doksiit theng adoleh Soitaan reenawa Rangte reenah thoksiit theng, timnge liidoh neng ngasuh tuumaang jun eh neng rangdah ah saasiit suh nyia Rangte ih jeeta mina loong damdoh choh tong suh ah.’ \s Pool ih heh mootkaat tiit baat ha \p \v 19 “Erah raangtaan ih, Agrippa Luuwang, rang nawa tuptang motmang ah ngah ih tadaan tang. \v 20 \x - \xo 26:20 \xo*\xt Esm 9:20,28,29\xt*\x*Jaakhoh thoon ah Jerusalem nyia Damaskas hah ni erah lidi Ranglajatte mina loong suh Judia hah noongrep ni Rangte tiit ah tumbaat tang, neng rangdah sekthun ano Rangte reenah thok suh ah erah damdi sekthun ih hi ngeh ih noisok suh baat rumtang. \v 21 Erah thoidi ba, rangsoomnok ni ang angdi Jehudi loong ah ih jorum hangno tek haat taatchung rum tahang. \v 22 Enoothong amadi tuk ih Rangte ih chosok roh eh halang, erah raangtaan ih mihak noodek thoontang ngathong ni adi Rangte eje ngeh ih baat suh toonchap lang. Khowah nyia Moses ih mamah re theng banbaatta ngah ih uh phoosiitsiit tiit ah baat hang: \v 23 \x - \xo 26:23\xo*\xt Isa 42:6; 49:6; 1Kr 15:0\xt*\x*Erah langla Kristo ah chamnaang jaatjaat etheng, eno Jehudi nyia Ranglajatte loong ah ih khopiiroidong chosuh heh tek nawa phang ngaaksaat ah.” \p \v 24 Pool ih heteewah tiit emah taatbaat adi, Phestas ah Pool taangko sok ano erongwah ih riita, “Emok anglu hanih, Pool! Ehanmi eh nyootsoot kuh ih mokpaang lu!” \p \v 25 Pool ngaak jengta, “Emok tah angkang, an ba elong! Ngah amiisak tiit ah baat hang. \v 26 Agrippa Luuwang! Ngah an damdoh lacho laphaan jen roongwaan ehang, timnge liidi an ih jirep ah jat eho. Ngah ih an suh kamkam ih tuumaang hala, arah miloong ah ih tiimjih hoonha erah jat eh hu ngeh ah, timnge liidi arah tiit ah hesuk henoong ni tahoonka. \v 27 Agrippa Luuwang, Khowah ah hanpi nih ehu? Ngah ih jat ehang an ih hanpi ehu.” \p \v 28 Agrippa ih Pool suh liita, “An ih ngah amah ih Kristaan eh hoon thuk ang nih mok samthun hu?” \p \v 29 Pool ngaakjengta, “Dot doh angkoja oh adoleh rekam lidoh angkoja oh “Ngah ih Rangte rangsoom hang ah an luulu lah angthang eh o ih nga jeng boichaat ha erah loong ah nep nga likhiik eh hoon theng chiinnyah jaanruh ih khak halang thoidoh ah.” \p \v 30 Eno Luuwang, kobono, Barnis nyia wahoh loong ah toonchapta, \v 31 doksoon karum ano roongwaan karumta, “Arah mih ah phaatak nah saktheng nyia heh tekjih bah tiim uh tathet reeka.” \v 32 Eno Agrippa ih Phestas suh liita, “Luuwanglong lasih lajota bah arah mih ah jen doksoon eh thengta.” \c 27 \s Pool Room ni juulam ih daansoon kata \p \v 1 Itali ni daansoon kaat suh roongwaan kino, Pool nyia wahoh phaatak ni sakte loong ah mararah ah Room nok hah nawa arami saahaap Julius suh koh rumta, erah arami suh “Luuwanglong Regimeen ngeh ih men rumta.” \v 2 Adramittiam dowa juukaari adi du kati, erah langla Esia hah dowa juukaari khoon chaptheng ko kaatte angta eno erah di daansoon kati. Mesidonia mih wasiit, Aristarkas ah Thesalonika nawa angta, heh uh seng damdi angta. \v 3 Erah saalih adi Sidoon ni thokti. Julias ih Pool ah minchan eta, eno heh joon loong ah jiinni toom chosok rum ah ngeh ih wang thukta. \v 4 Pong ih rapne eh mot heeno erah dowa Kaipras juuloot hah adi daansoon kati. \v 5 Silisia nyia Pamphilia juusih ah daan eno Maira hah Lisia ko angta adi wang tahe. \v 6 Erah di Elekjendar nawa juukaari ah Itali ni wangte angta, eno saahaap ah ih erah japtup ano duutong kaat thuk tahe. \p \v 7 Seng loong reere ih daansoon eno sa hantek di Nindus samhah ah kanak eh thokti. Pong thoidi erah ko takah jen kati, erah raangtaan ih Salmone lam eh Kret juuloot\f + \fr 27:7 \fr*\fk juuloot hah\fk*\ft juuphaak jaachi ni hah\ft*\f* hah adi daansoonti. \v 8 Juukaang juukaang eh daan kah eno Sep Habor ngeh ih men rumta juukaari naangchap theng adi kanak rangthuk ih thok wangti. Erah Lasisa samhah dowa eh haloh tah angta. \p \v 9 Erah di seng rekam tong eno, ju ni daan ah choophaan phaan eh angta, seng loong Khojoop\f + \fr 27:9\fr*\fk Khojoop: \fk*\ft Arah rangwu ah kuusan di, pong aphat ah semkaat kano khojoop ah hoonta.\ft*\f* Rangwu ah liin eta. Erah raangtaan ih Pool ih juukaari dowa saahaap loong asuh renbaat rumta: \v 10 “Mina loong, arah dowa ju nah daan bah cho ejih tup hang huikhaak thiintheng ah khoodaat eh ah eno seng roidong uh thoon eh ah.” \v 11 Enoothong arami saahaap ah ih Pool jeng ah lalek boichaat thang ih; juukaari jopte nyia juukaari changte jeng ah boichaatta. \v 12 Juukaari chaptheng ah hahook di taseeta; erah raangtaan ih miloong ah ehanko ah juusih dowa Phoeniks ni daansoon chung rumta, lek jen daan rum ah baleh, hahook doh Phoeniks nah tong suh ah. Phoeniks ah langla juukaari lomchap theng Kret ni angta Juukuh Juumeh\f + \fr 27:12 \fr*\fq juukuh juumeh nyia saadong saanop; \fq*\ft adoleh\ft*\fq juukuh saanop nyia juumeh saadong. \fq*\f* eh angta. \s Juusih ni pong aphaat angta \p \v 13 Juumeh ko nawa pong ah amasah phang pong kano, miloong ah ih thunta neng jen dokkhoom ekah ah ngeh ah, erah thoidi hetang bentheng jaankeng ah jaahoom rum ano Kret ko juukaang juukaang ih daansoon rumta. \v 14 Enoothong dokchap damdam eh pong ah rapne eh pongta, erah pong asuh “Juukuh saadong pong” ngeh ih li rumta, eno erah pong ah juuloot hah dowa eh datpong taha. \v 15 Juukaari ah pong ih tangmotta, seng ih uh takah jook motsiitti, pong nawa ih heh soonsoon lan eh thukti. \v 16 Juuloot adi hah ehinsah Kuada ngeh ih angta eno juulah ko kah idi, juukaari chap theng kok jeeta. Erah di, juukaari ah tangchap thuk suh rapne eh chamti. \v 17 Juukaari ah tanghoom rum ano ru nawa ih kook tangkit rumta. Neng loong ah phisaang ni duusoon raacho eh Libia juukaang ko pong suh hesoon soon eh hengmot kaatthuk rumta. \v 18 Pong aphaat ah choophaan phaan ih pongroh eh kano, erah saalih adi huikhaak rukho ah juukaari dowa lamdat haat eh rumta, \v 19 eno erah saalih adi juukaari ni maak theng jaan loong ah daat haat eh rumta. \v 20 Sa hantek rangsa nyia ritsih uh tajap tupti, pong ah thidokdok ih pongroh eta. Seng uh epui eli ngeh ih takah laalomti. \p \v 21 Miloong ah sa hantek samuh tong rumkano, Pool neng ngathong ni toonchap ano jengta, “Mina loong, nga jeng ah thaangchaat anno Kret nawa ladokchap dobah ese ang thengta; eno seng athan tachamnaang thengti nyia huikhaak uh taathet haat thengti. \v 22 Bolam uh sen lasih jorum hala, nakcho an! Seng khoh sengseng abah tamake juukaari ah ba ethet eh ah. \v 23 Ngah ih soomhang Rangte Kamwah muphe ra haano, \v 24 baat tahang, ‘Nakcho uh, Pool! An Luuwanglong ngathong nah chap jaatjaat etheng. Eno Rangte minchan doh an damdoh soonte loong ah uh epui eh ah.’ \v 25 Miwah loong, erah raangtaan ih nakcho an! Nga Rangte erah baat tahang asuh laalom lang jun ih ju ang ah. \v 26 Enoothong juuloot ehoko maako bah uh soonmot ekaat he.” \p \v 27 Asih saabaji sa rangphe di, Mediteeren juusih ko eh soonmot kaat tahe. Rangphe thungkham di jopte loong ah ih hah thoksoon eli samthun rumta. \v 28 Erah raangtaan ih ruh tuiba ni tiim ah tiim ejih jaat benrum ano juumong ni thaak daat haat rumta eno rookbaji teekho\f + \fr 27:28 \fr*\ft teekho ah metre asuh liihi\ft*\f* choong angta; erah lih adi weethaak rum ano teekho rookjom angta. \v 29 Jongkhoh nah maalek duusoon ji o ngeh eh cho rumta, erah raangtaan ih juukaari liko dowa tangtuk theng jaankeng baji ah daat hoom rum ano rangwu raangtaan ih rangsoom rumta. \v 30 Enoothong jopte loong ah hotsoon esuh taatchung rumta; khoonkhu saloong ah datthiin rum ano heh ngako ni tangtuk theng jaankeng ih tangbat arah likhiik diip reeraang rumta. \v 31 Enoothong Pool ih Arami Saahaap nyia heh sipaahi loong asuh baatta, “Juukaari khonah jopte lajeeka bah epui eh ang ngeh ih laalomjih tah angka.” \v 32 Erah thoidi arami loong ah ih tangtuk eta ruh loong ah jaakhan rum ano heh soonsoon eh thuk rumta. \p \v 33 Rangkhano angnanah di, Pool ih tiim ah tiim jam phaksat baat rumta: “Chiinnyah dowa ih sen loong ah asih sa baji angla, eno amadi uh tiim uh taphaksah kan. \v 34 Erah raangtaan ih, sen lasih jorum hala, tiim ah tiim jam phaksah an; elun esuh phak asat jam phaksat etheng. Sen khoroon tasiit taan uh tamah kan ang ah.” \v 35 Erah jeng lidi, Pool ih baanlo ah toonpi ano, Rangte suh lakookmi li ano, chep hoom phakta. \v 36 Erah dowa ih ba neng chaan kok dongta, eno loongtang ih jam phaksah rumta. \v 37 Seng loong ah roop roop ih 276\f + \fr 27:37\fr*\fq 276\fq*\ft mararah le ni liiha \ft*\fq 275; \fq*\ft ehoh loong adi \ft*\fq 76 mok ang tham ah.\fq*\f* mina tongti. \v 38 Neng loong ah ih phoot phaksah rum ano, huichaang suh juukaari dowa wong ah ju ni lamset haat rumta. \s Juukaari khoodaatta \p \v 39 Rang ah wu ano, jopte loong ah ih hah ah maako ah tasamjat rumta, enoothong juusih kaang ah japtup rumta, neng ih thunta ese ang abah; juukaari ah phisaang khonah tangchap theng. \v 40 Erah thoidi tangtuk theng jaankeng loong ah thakhan rum ano juusih ko lupdat kaat thuk rumta, erah damdam ih tangkit eh rumta ruh loong ah jaahaat. Eno pong asuh hengmot kaat thuk suh hengah ko lengmot etheng nyuh ah tangtin eh rumta, eno hekaang ko eh kati. \v 41 Enoothong juukaari ah ih phisaang ah choksuh ano saanghook ni du soonta; hengah ko thut ano takah mi moseeta, helih ko ah juutak ih jopmotta. \p \v 42 Arami loong ah ih phaatak ni sakta miloong ah, juukaang ko daanjaap rum ano phomoong soon rum ah ngeh ih tek haat esuh chung rumta. \v 43 Enoothong arami saahaap ah ih Pool puipang suh li ano, tatek haat thuk rumta. Erah nang ebah, o o ah juujap miiha juukaang ko datpit rum ano daanjap baat rumta; \v 44 wahoh loong asuh neng lilih ih, banglo nyia juukaari jopdaatta chep loong adoh joh ano daanjaap baat rumta. Eno seng loong ah juukaang ko emah daansoon eno kok puiti. \c 28 \s Malta hah ni \p \v 1 Ju saangko ese tham ih jen daan eno, juuloot hah men ah Malta ngeh ih japchaat kati. \v 2 Erah hah dowa miloong ah seng damdi rapne ese angrum taha. Rangphaat kano songtitih angta, erah thoidi juukaang ni we ah takrum ano bansok tahe. \v 3 Pool ih chanthah kaang loong ah chatjoh takta eno we ih satraat kano puusah esiit doksuuk haano heh lakni dekta. \v 4 Erah hah dowa miloong ah ih Pool lakni pu ih dekta ah japtup rum ano baatmui rumta, “Arah mih abah mih tek haatte jaatjaat angta\f + \fr 28:4 \fr*\ft Erah nok hah ih mih tek haatte ah tekthih ih ti ah ngeh ih hanpi rumta \ft*\f* ju nawa taatpui abah uh, heh khangraang thih—talunka ang ah.” \v 5 Enoothong Pool ih puusah ah we ni betsak haatta heh tiim uh tah angta. \v 6 Miloong ah ih pheng tam taphengka adoleh dot ma eh loongti jaao ngeh ih bansok rumta. Eno rekam bansok rum adi tiim uh lah angkoka no, miloong ah ih samthun rumta, “Arah mih abah Rangte bo ah!” \p \v 7 Erah juuloot hah dowa saahaap elongthoon wasiit Publias ngeh ih angta, erah hah dowa eh Publias phek ah haloot ni tah angta. Eno Publias ih seng loong ah ese tham ih bantho heeno heh nok ni sa jom heh wenwah eh tongthuk tahe. \v 8 Publias wah ah mongrun nyia sokngoi ih sat ano heh juptheng ni juproh eta. Erah thoidi Pool nopma ni nopwang ano, heh lak ih taajoh ano, deesoom wangta. \v 9 Deesoom kano, erah juuloot hah dowa wahoh khoisatte loong ah uh wang eh rum taha eno Pool ih de soomkot eh rumta. \v 10 Seng loong asuh jirep ah kokang tahe, erah hah dowa daansoon kati adoh, lam nah phaksat suh rookphong ah koh ih tahe. \s Malta dowa Room ni kati \p \v 11 La jom lidi Elekjendar nawa juukaari “Khaangpeh Rangte” ngeh ih men rumta juukaari adi daansoon kati, erah juukaari ah hahook hooktang erah juuloot hah adi chap roh eta. \v 12 Sirakos samnuthung adi thok eno sa jom tongthiinti. \v 13 Erah dowa juulam ih daansoon eno Rhegium samnuthung ah thokti. Erah saalih adi juumeh ko nawa pong ah pong eta, eno sa nyi di Puteoli samnuh ah thokti. \v 14 Erah hah adi hanpiite loong ah chomui eno saasinat tongthiin baat tahe. Erah thoidi Room ni ra tahe. \v 15 Room dowa hanpiite loong ah ih seng kaat ah japchaat rum ano Appius pheehoon theng nyia pheehoon theng nok ejom re adi seng maang chomuimui eh raarum taha. Neng loong japtup rum ano, Pool ah heh tah ah rong eta, eno Rangte suh lakookmi liita. \s Room ni \p \v 16 Room ni thok eno, Pool ah arami suh banthuk ano maama ni tong thukta. \p \v 17 Sa jom lidi Pool ih hadaang dowa Jehudi mihak phokhoh loong ah ngoongthum poon rumta. Lomkhoon rumkoh haano, Pool ih baat rumta, “Nga phono Ijirel noksong, seng mina nyia sengte sengwah Hootthe raangtaan ih lathih kangdi, Jerusalem hah ni phaatak ni sakkaat hangno Room nok hah lak ni korum tahang. \v 18 Room hate ih cheng rum hangno, nga tekjih tiim uh tachoh jorum tahang, eno neng ih daap esuh taat thun rumta. \v 19 \x - \xo 28:19 \xo*\xt Esm 25:11\xt*\x*Enoothong Jehudi loong ih daan rum kano, Luuwanglong reeni laat siitwan rum tahang, nga mina raangtaan ih tiim uh lathih kangdi ah. \v 20 Erah thoidi sen loong damdi roongwaan suh jam cheng rumhala. Emah ang tungkaangdi, Ijirel mina loong laalomla Kristo mendoh ngabah jootkhak jaatjaat ehang.” \p \v 21 Neng loong ah ih liita, “Seng ih bah an raangtaan ih Judia nawa le uh chomuh, adoleh seng mina erah nawa antiit anjeng ethih ekhah hui nyia baat taraari. \v 22 Enoothong an mongtham tiit ah boichaat suh ramli, timnge liidi an joon loong ah noongrep ni thetbaat arah jat ehi.” \p \v 23 Erah raangtaan ih Pool damdi rangwu saakaan ah khatmui rum ano, mih hantek heh tongta nok adi khoontong rum taha. Rangkhah dowa ih rangphe tuk eh Rangte hasong tiitkhaap ah nyootsoot eh rumta, erah damdi Jisu nyia Moses Hootthe adoleh khowah loong ah ih raangthiinta tiit ah baattaan ano nuune rumta. \p \v 24 Pool jeng ah chaat rum ano mararah ih kap eh rumta, eno wahoh loong ah ih tahanpi rumta. \v 25 Eno Pool ih jengthoon adi emah jeng kano, neng jaachi ni daanmui rum ano tiisoon rumta: “Esa Chiiala ih khowah Isaia suh sente senwah loong damdi tiimthan jaase eh roongwaan thukta! \v 26 \x - \xo 28:26 \xo*\xt Esm 6:9-10\xt*\x*Isaia ah amah ih jengta, \q1 ‘Arah mina loong asuh kah anno baat an: \q1 Sen ih chaat bah echaat eh an; enoothong tajatkan ang ah; \q2 Sen ih sok bah sok eh an, enoothong tatupkan, \q1 \v 27 tiimnge liidoh arah mina loong thung atak ah thungko, \q2 neng na ih takah thaang chaatka ang ah \q2 neng mik ah edook ang ah. \q1 Emah lah angta bah, neng mik ih tup etheng rumta, \q2 adoleh neng na ih echaat ethengta, \q2 nengthung nengtak nawa ih jat etheng angta, \q1 eno neng nga reenah thok eh theng rum taha, Rangte jengta, \q2 ngah ih deesiit etheng rum tang.’” \p \v 28 Eno Pool ih amah eh toibaat rumta: “Erah raangtaan ih sen ih jat etheng, Rangte ih khopiiroidong ah Ranglajatte raangtaan ih kaat thuk hala. Neng ih boichaat eh ah!”\f + \fr 28:28 \fr*\ft Mararah le ni hewet 29 ah wakraang ha: \ft*\fq Pool ih arah jeng kano Jehudi mina loong ah doksoon ih rumta, neng jaachi ni rapne ih daanmui rumta\fq*\f* \v 29 Pool ih erah baatta lilih Jehudi loong ah neng jaachi ni rookmui rum ano pheekhoom rumta. \p \v 30 Laajang di heh tong thaang ah koh ano Pool paang nyi mih nok ni tongta, eno heh damdi chomui wangte loong lam ah rapniine eh kaban choh rumta. \v 31 Pool ih Rangmong hasong nyia Teesu Jisu tiit ah, lacho laphaan nyootsoot rumta.