\id PHP - Southeast Ambrym NT with Ruth and Jonah [tvk] -Vanuatu (DBL 2015) \h Pilipae \toc1 Pilipae \toc2 Plp \mt2 Sepinien xa diamu te \mt1 Pilipae \is1 ?Visi iaxa tetis uvei ak? \ip Pol, xa tehe eloheoh tei na Iesu Kristo tetis uvei ak\x + \xo 1:0 \xt Plp 1:1\x* e huram 61 AD (huram xil tetutou ni poten na Iesu), melele xa tete nim te xeih e taon xa mahulong te hal Rom.\x + \xo 1:0 \xt Plp 1:7,12-14; Pol 28:30-31\x* \is1 ?Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu? \ip Pol tetis uvei ak teha mi Kristin xil xa lateti e taon te hal Pilipae. Melele xa Pol di tekakao tengan vahithiten longeongen hos usil Iesu Kristo e kakaoen nan xa tehe valu nen,\x + \xo 1:0 \xt Pol 15:3–18:22\x* xi tepus moletin tei te provins te hal Masedonia texo metuveen tei.\x + \xo 1:0 \xt Pol 16:9-10\x* Moletin ak tekesi tengan vamei visal xil. Ma, Pol tehe Masedonia, e teha rohon e taon te hal Pilipae. E Pilipae, moletin holu mei lateling neketen nae e Iesu.\x + \xo 1:0 \xt Pol 16:11-40\x* \is1 ?Pol tetis uvei ak veneh? \im \bd Pol ien tehei tengan vames Kristin xil te hal Pilipae ve sanien nae\bd* - Melele xa Kristin xil te hal Pilipae latelongeong ni xa Pol tete he kavmen te hal Rom, latesa sanien nae xil teha tengan vatutou ni.\x + \xo 1:0 \xt Plp 4:10-14\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vapispisi mi Kristin xil te hal Pilipae ni sexien hos xil xa ipisen ni xa moletin be Kristin tei\bd* - Pol tesel xat ngan xil te sias te hal Pilipae tehit Kristin tei, nenemien nan ihe tan ixoni ngan xa Iesu Kristo tepol ni,\x + \xo 1:0 \xt Plp 2:1-11\x* iloh ixeih tengan ituxoh hoxalit lohen te neketen nan,\x + \xo 1:0 \xt Plp 3:13-14\x* nanexo ti ve neta tova,\x + \xo 1:0 \xt Plp 4:6\x* e ikila ihisu ni melele te xeih xil itel xeihen xa Iesu Kristo isa ni mini.\x + \xo 1:0 \xt Plp 4:13\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vasel xat Kristin xil te hal Pilipae tengan ti lihur sien vehakut iti e meulien nae\bd* - Melele xa Pol tetis sepinien ak teha mi Kristin xil te hal Pilipae, xil di latehur sakpurunien xil te xeih ve neketen nae.\x + \xo 1:0 \xt Plp 1:27-30\x* Misak ni, Pol tesel xat xil tengan ti lipol ni holesok xil vus itel sien tang.\x + \xo 1:0 \xt Plp 1:4,25; 2:29; 4:4\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vasel xat Kristin xil te hal Pilipae tehit lipol vituei ihusil sexien hos\bd* - Longpangasien xil\x + \xo 1:0 \xt Plp 1:29-30\x* e pispisien te luvosen\x + \xo 1:0 \xt Plp 3:2-3\x* di latesak ni Kristin xil te hal Pilipae di latengor mi xil mun tang. Ma, Pol tesel xat xil tehit ti lipol vituei ihusil sexien hos.\x + \xo 1:0 \xt Plp 2:2; 4:2-3\x* \is1 Vatit nenemien tei te uvei ak de Pilipae 1:21 \ipq Vengan xosxa nimeul, nipet rat Iesu Kristo ixo meulien navan. E xosxa nimat, ngan ak ihos mak mu, vengan xa ha nite visali. \is1 Vatit nenemien teimun te uvei ak de Pilipae 2:5 \ipq Nenemien namim mei ixoni nenemien na Iesu Kristo xa tehe tan. \is1 ?Naha iaxa di e uvei ak? \io1 1. Momal tengan ngan xil xa di langgusil Kristo ti lihisu ni melengien xil te xeih itel sien. (1:1-30) \io1 2. Momal tengan ngan xil xa di langgusil Kristo ti lipol ni sexien hos xil itel sien. (2:1-30) \io1 3. Momal tengan ngan xil xa di langgusil Kristo ti lisoh ixeih e neketen nae itel sien. (3:1–4:1) \io1 4. Momal tengan ngan xil xa di langgusil Kristo ti litutou ni mosav xil itel sien. (4:2-23) \c 1 \s1 Sepkilaen na Pol usil uvei ak \p \v 1 Inou \w Pol\w* xamel Timoti, xa mabe moletin te polien lu na Iesu Kristo, di madis uvei ak. \p Madisi bat mi xamim moletin xil na Hi te hal Pilipae xa mubisti del Iesu Kristo, e mi elda e dikon xil mun namim. \p \v 2 Masis tengan eheien hos e tomat na Hi Tamer e Suv Iesu Kristo iti mi xamim vus. \x + \xo 1:2 \xt Rom 1:7; Kal 1:3; Flm 1:3\x* \s1 Pol memes Hi ve neketen na Kristin xil te hal Pilipae \p \v 3 Vehakut di names Hi navan e melele xil vus xa di nanem usil xamim. \x + \xo 1:3 \xt Rom 1:8; 1Kor 1:4\x* \v 4 Reitin, di nasis mi Hi vehakut e rin namim del sien. \v 5 Names Hi vengan xa, melele xa mutelong kokot ni longeongen hos mei duxoh xosali, di mupol vituei del nou tengan ti risak ni moletin sav xil likil longeongen hos usil Iesu Kristo. \v 6 E nake reitin xa Hi, xa tepol kokot ni polien hos ak e meulien namim, itit ni ngan xa ipol ni iha vuma … ipol sen ni e melele xa Iesu Kristo imei rilomun en. \x + \xo 1:6 \xt Plp 2:13; 1Kor 1:8; Plp 1:10; 2:16\x* \p \v 7 Momal tengan nilonge ihos ve xamim vengan xa di mupisen eheien namim minou melele xa rapol vituei e polien xa Hi tesa ni minou nggusil eheien hos nan. Vengan xa xamim di mudutou ni nou e melele xa nade nim te xeih ak. E di mudutou ni nou mun e melele xa di nasep kila pe met moletin xil xa longeongen hos na Iesu Kristo be reitin. \v 8 Hi pus kila be reitin xa ieok bei holu tengan nipus rilomun ni xamim, vengan xa eheien navan de xamim mak mu nggoni ngan taxa eheien na Iesu Kristo mun de xamim. \x + \xo 1:8 \xt Rom 1:9; 2Kor 1:23; 1Tes 2:5\x* \p \v 9 Di nasis Hi tengan isak ni xamim mukil kuhi mu xa itep ma iemim ihei xamim ihe holu mu ixo sexien xa imal. E nasis mun tengan mukil naha xa momal tengan ti mupol ni e melengien xil vus. \v 10 Imak, ma e neta xil vus xa mei istal mi xamim, ti mukil kuh sexien hos xil tengan mupol ni, e ti, mupol ni sung. Isak ni, e melele xa Iesu Kristo itilomun en tengan ilepis moletin xil vus, xamim mukila musoh mumese pe meten e holesok ihe tovuol iha xat rin namim. \x + \xo 1:10 \xt Rom 2:18; 12:2; Hib 5:14; 1Kor 1:8; Plp 1:6; 2:16\x* \v 11 Imak vengan xa Iesu Kristo ipus kila xa meulien namim nggur huite te momalen xa nggo visali. E moletin sav xil xa lipusi lisa memesien iha mi Hi ven, e ti lipet rat hisen. \x + \xo 1:11 \xt Sion 15:8\x* \s1 Longeongen hos usil Iesu Kristo mikapis e rute xil vus, neta sav xa Pol de nim te xeih \p \v 12 Tuxoli e hinoxoli xil, ieok bei tengan mukila xa longpangasien xa bemei minou, Hi di bilesi tengan vatutou ni longeongen hos ak vaha vakapis e rute xil vus mak mu. \x + \xo 1:12 \xt 2Tim 2:9\x* \v 13 Vengan mereketeh xil vus te taon xa mahulong te hal Rom e moletin sav xil vus mun lakila xa nade nim te xeih ak vengan xa di nanggusil xat Iesu Kristo. \x + \xo 1:13 \xt Efes 3:1; 4:1; Flm 1:1,9\x* \v 14 Misak ni, tuxoli e hinoxoli xil holu xa ladi inggak, melele xa lapusi xa nade nim te xeih ve neketen navan, neketen nae e Suv Iesu mei nggeih pilei sung. Ma, ulikanen nae be reling xil tengan ha lihithiten sepinien na Hi pe met moletin sav xil. \p \v 15 Be reitin xa rut moletin xil di labit usil Iesu Kristo vengan xa di laketeh misa ni nou e iexil bei tengan lali inou. E rute ngan xil di labit usili vengan xa iexil bei tengan litutou ni moletin sav xil itela. \v 16 Ngan xil ak di lasep usil Iesu Kristo vengan xa eheien nae di e nou. Xil lakila xa lateling inou nade nim te xeih vengan xa di naketeh xol longeongen hos ak. \v 17 E moletin sav xil latavithiten longeongen hos usil Iesu Kristo ti vatel nenemien xa momal. Xil di lapol ni nggo nenemien tei xa be nesao vengan xa iexil bei tengan vasak ni longpangasien navan e nim te xeih ak mei vahe eilep pilei sung. \v 18 E neta sav xa mak, nabesi inou. Nabesi nou vengan xa moletin xil di labit usil Iesu Kristo e rin holu, rute xil del xat nenemien xa momal, e rute sav xil del xat nenemien xa tamal ti. E inou dit namaal tang ven. \p \v 19 Inou namaal vengan xa nakila xa Hi isa huit sisen namim e rin navan e nakila xa \w Ninin\w* na Iesu Kristo isak ni holesok xil ak mei ihe suse xa ha veok imase ra nim te xeih ixo en. \x + \xo 1:19 \xt Siob 13:16; 2Kor 1:11\x* \v 20 Ieok bei mak mu e di nanesi xa be reitin xa ninapol ni ti neta xa isak ni nou nihe unoun ven. Ieok bei xa ulikanen navan ihe tovuol melele xa ti nisepin tengan nipet rat Iesu Kristo vehakut ixo tenbeok, neta sav xos nimeul mu nimat ven. \x + \xo 1:20 \xt 1Pit 4:16\x* \p \v 21 Vengan xosxa nimeul, nipet rat Iesu Kristo ixo meulien navan. E xosxa nimat, ngan ak ihos mak mu, vengan xa ha nite visali. \x + \xo 1:21 \xt Kal 2:20\x* \v 22 Ma xosxa nimeul tang nita itel xat tenbeok, ma nikila nipol e meulien navan tengan nihur huite ve Hi. E natakil kuh ti ngan xave iaxa ieok bei mak mu. \x + \xo 1:22 \xt Rom 1:13; 2Kor 5:8\x* \v 23 Ngan xalu ak di lulihi inou usil suse lu. Ngan xa bos pilei mak, ieok bei mak mu tengan nistokovein tenbeok e ha nite visal Iesu Kristo. \v 24 E ve xamim, bos mak mu xa nimeul tang nita itel xat tenbeok tengan nitit ni ngan xa ti nitutou ni xamim. \v 25 E nakila xa nimeul tang nita vengan xa nake reitin xa ti nitutou ni xamim tengan neketen namim mei imatu mu e mupolu ni sien. \v 26 Ma, melele xa nihat nipus rilomun ni xamim, mukila musep koai ihe holu ve naha xa Iesu Kristo tepol ni e rin navan. \p \v 27 E neta sav naha xa istal e meulien navan, musak ni meulien namim ihusil xat sexien hos na ngan xil xa di langgusil xat longeongen hos na Iesu Kristo. Imak, ma neta sav xosxa hat nipus xamim mu nisakras, niteong ni xa xamim di musoh vituei nggeih del nenemien tei takes, e di mubae vituei vengan xa di muling neketen namim e longeongen hos. \x + \xo 1:27 \xt Efes 4:1; Kol 1:10; 1Tes 2:12; Plp 4:3\x* \v 28 Ihos xa ulimim nakan ni ti elu namim xil. Vengan melele xa musoh nggeih pe metexil, di pisen ni xa naha xa di obit usili be reitin. E di pisen ni mun xa Hi ihas lelen xil, e iteh meulien e xamim. E be Hi vari xa di misak ni holesok xil ak mei mistal e rin namim. \v 29 Vengan xa xi pol bos pupu mi xamim melele xa maen xamim muling neketen namim e Iesu Kristo, e maen xamim munggur longpangasien ve hisen. \v 30 E be reitin xa di munggur hisit longpangasien ve neketen namim nggoni ngan taxa mutepusi xa inou natehuri melele xa nateti visal xamim, e xa mulonge di tamu nangguri inggak.\x + \xo 1:30 \xt Pol 16:22; Plp 1:13\x* \c 2 \s1 Rihusil sexien na Iesu Kristo xa nenemien nan be tan \p \v 1 Vengan xa di mubisti del Iesu Kristo, nakila xa xi di misak ni xamim mei muxeih mu e neketen namim. Vengan xa mukila xa eheien nan di e xamim, ngan ak di pet rat nenemien namim. Vengan xa \w Ninin Eo\w* de xamim, mupol ni bos mi mosav xil e iemim di misae e xamim mun. \v 2 Misak ni, nasis xamim tengan mupol ni sexien xil ak xa isak ni nou nipolu ni sien: nenemien namim ihe tei takes, eheien xa de xamim ihe tei takes, tinemim ihe tei takes, e mupol vituei ixoni moletin tei takes. \v 3 Ti xamim nasep koai mu naling xi nahe nesao mu nali mosav xil. Ihos mak mu xa xi iling nenemien nan ihe tan, ti ipus mosav xil ixoni ngan xa labos mak mu lali xi tasen. \x + \xo 2:3 \xt Kal 5:26; Rom 12:10\x* \v 4 Ti xamim nanem tasen ni xi ti, e ihos mak mu xa ti inem usil mosav xil. \x + \xo 2:4 \xt 1Kor 10:24,33\x* \p \v 5 Nenemien namim mei ixoni nenemien na Iesu Kristo xa tehe tan. \q1 \v 6 Vengan neta sav xa Kristo be Hi e rin xil vus, \x + \xo 2:6 \xt Sion 1:1,2; 17:5\x* \q2 xi tenapol ni nenemien nan ti vahit vahur xat xeihen nan tengan vapin ni Hi. \q1 \v 7 E testokovein xeihen nan xa eilep e temei etan, \x + \xo 2:7 \xt 2Kor 8:9; Sion 1:14; Hib 2:14,17\x* \q2 mei tehe slev tei tang e rin xil holu. \q1 Xi tepot e ut etan \q2 e mei be moletin xa tenben da. \q1 \v 8 Tepol ni nenemien nan tehe tan \q2 e telong xat Hi teha vuma … temat. \q2 Reitin, xi temaen ni tengan vaha vamat e eivave vaxoni moletin tesa tei.\x + \xo 2:8 \xt Sion 10:17; Hib 5:8; 12:2\x* \q1 \v 9 Ve rin ak, Hi tepet rat his Kristo tehe nesao, \x + \xo 2:9 \xt Pol 2:33; Hib 1:3\x* \q2 e tesa his tei xa eilep mini \q2 xa mili his sav xil vus. \x + \xo 2:9 \xt Efes 1:21; Hib 1:4\x* \q1 \v 10 Mak, ma e his Iesu, holesok xil vus mei limot mini: \x + \xo 2:10 \xt Aes 45:23; Rom 14:11\x* \q2 ngan xil xa ladi e ut nesao, \q2 ngan xil xa ladi e ut etan, \q2 e ngan xil mun xa ladi e ut te maten. \q1 \v 11 Reitin, xil vus ti lihithiteni lihit, \q2 “Iesu Kristo be Suv te holesok xil vus.” \q1 Imak, ma lipus kila mak mu xa Hi Tata be eilep xa be eilep pupu. \s1 Selxatien xa meulien nar imese tevi pe met moletin sav xil \p \v 12 Tuxoli e hinoxoli xil, vengan xa nenemien namim be tan nggoni Iesu, mulong xat inou ixoni ngan xa di mutepol vehakut ni, e melele xa natete visal xamim. E ihos mak mu xa mupol ni taxeak xa natara ti visal xamim. Ti mupol ixeih tengan muketeh kuhi xa sexien namim xil lipisen ni xa mube ngan xil xa Hi miteh meulien nae ra tesaen. Mupol ni imak itel merereen e ulikanen, \x + \xo 2:12 \xt Sam 2:11; 1Pit 1:17\x* \v 13 vengan xa be Hi iaxa di pol e meulien namim. E be xi iaxa di misak ni xamim di iemim bei tengan muvusil naha xa xi ien bei xamim tengan mupol ni, e di misa xeihen mun mi xamim tengan mukila mupol ni. \x + \xo 2:13 \xt Sion 15:5; 1Kor 12:6; 15:10; 2Kor 3:5; 1Tes 2:13\x* \p \v 14 E holesok xil vus xa di mupol ni, munaseputut ti e munangor ti natel xamim mun tang. \x + \xo 2:14 \xt 1Kor 10:10; 1Pit 4:9\x* \v 15 Imak, ma sexien namim xil ipisen ni xa mube nat Hi xil xa mumese tevi, e neta tovuol vasa vate rin namim e melele xa mudi taxeak e ut etan del moletin tesa xil xa sexien nae xil mikavui. \fig Meulien namim ileluv e ut etan ixoni ngan xa hitu xil di laleluv e maluxoluken te vongien.|alt="Night sky with stars" src="WA04010b.tif" size="col" copy="Graham Wade, authorized by United Bible Societies, 1989" ref="2:15" \fig* Imak, ma meulien namim ileluv e hilaep te xil ixoni ngan xa hitu xil di laleluv e maluxoluken te vongien. \x + \xo 2:15 \xt Dut 32:5; Mat 10:16; Pol 2:40; Dan 12:3; Mat 5:14; Efes 5:8; 1Tes 2:19; 1Kor 1:8; Plp 1:6,10; Aes 49:4; 65:23; Kal 2:2\x* \v 16 Muhithiten longeongen hos mi xil xa mikila vasa meulien mi xil. Vengan, xosxa imak, ma nikila nisep koai e melele xa Iesu Kristo itilomun en. Nisep koai vengan xa meulien namim ti ipisen ni xa naduxoh hoxalit lohen navan e natapol votei ti. E polien navan nggur huite. \p \v 17 Neta sav xosxa lihas vin inou, nabesi nou tang e di napet rat his Hi ve xamim vus. Vengan xa meulien navan nggoni sanien eo tei xa di nasa ni ba mi Hi ve rin te neketen namim vus. \x + \xo 2:17 \xt Rom 15:16; 2Tim 4:6\x* \v 18 Nggo hisit sexien ak, melele xa xamim di munggur longpangasien xil, xamim mun mumes Hi e muhesi xamim itel inou. \x + \xo 2:18 \xt Plp 3:1; 4:4\x* \s1 Selxatien mi Kristin xil te hal Pilipae tengan lavur pilei Timoti xal Epafrodaetas \p \v 19 Xosxa ihusil nenemien na Suv Iesu, nanemi nabit nisil Timoti ihat mi xamim navehi ti. Imak, ma melele xa itilomun visal inou, longeongen usil xamim xa isa ni minou isa sien minou. \v 20 Moletin tovuol mun vate visal inou xa vaxoni Timoti xa eheien nan di e xamim e ien bei tengan vatutou ni xamim vaxoni inou. \v 21 Moletin savsav xil di lapol ni neta xa xil kestang iexil bei tengan lapol ni, e latapol ni ti naha xa Iesu Kristo ien bei. \x + \xo 2:21 \xt 2Tim 4:10\x* \v 22 E Timoti tepisen ni ngamu mi xamim xa xi di pol mi Iesu. Vengan xamel malpol vituei ve longeongen hos na Hi nggoni ngan taxa horamue tei di pol vituei del tamen. \v 23 Misak ni, e melele xati xa nihe von koten e nilong kil naha xa ti lipol ni minou, nisil Timoti ihat visal xamim. \v 24 E nanesi xa, navehi ti, Suv imaen inou mun nimeluv nihat vis xamim. \p \v 25 E nanemi nabit bos tengan nisil tuxoli Epafrodaetas itilomun visal xamim. Xamim mutesila temei visal nou tengan vahe \w eloheoh\w* namim minou e mei vatutou ni nou e rin namim. E xamel mapol vituei e di mabae vituei ve polien na Hi. \x + \xo 2:25 \xt Plp 4:18\x* \v 26 Xamim mutelonge xa xi temesei pupu e mutenexo ven. E melele xa Epafrodaetas telong usil nenexoen namim ven, xi milonge misa e bit vatilomun vahat vasao ni xamim. \v 27 E reitin li xa xi temesei pupu e sangas vamat. E Hi ien tesae en, e ien tesae e nou mun. Vengan xosxa imat, ma inou nilonge isa pilei mak mu. \v 28 Ma, namaal pupu tengan nisil rilomun ni ihat visal xamim tengan muhesi xamim ven melele xa mupusi. E imak, ma nenexoen navan mun ihe etan. \v 29 Misak ni, muhur pilei kuhi e his Suv Iesu itel sien. E momal tengan musa merereen mi hisit moletin xil xa lamak. \x + \xo 2:29 \xt 1Kor 16:16,18; 1Tim 5:17\x* \v 30 Vengan xi misa sen meulien nan e sangas vamat ve polien na Kristo. Xi, ulin takan ni melele te xeih xil e di pol sen polien xil xa xamim iemim bei tengan mupol ni. \c 3 \s1 Momalen xa be reitin pe met Hi nggo suse te neketen \p \v 1 Misak ni, tuxoli e hinoxoli xil, neta sav xa naha imei, muhesi xamim vengan xa di mubisti del Suv. Taxeih ti minou tengan nasel xat rilomun ni xamim usil holesok xil ak, vengan nakila xa di misikoe xol kuh meulien namim. \x + \xo 3:1 \xt Plp 2:18; 4:4\x* \p \v 2 Muketeh kuhi ve titsa te luvosen xil xa lasa langgoni kuli reran xil. Moletin xil ak latamese ti pe met Hi. Xil di labiteni xa moletin itihi purun rut tenben ixo sexien te vexahu tengan mei ihe moletin xati na Hi. \x + \xo 3:2 \xt Sam 22:16,20; Rev 22:15\x* \v 3 E xir rataling nenesien nar ti e sexien xil xa di lapol ni e tenbe moletin tang nggot hale tengan vapol ni moletin tei mei vahe moletin xati na Hi. E‑e, xir ranggur \w vexahu\w* xa be reitin nggo tinexir, vengan xa di ramot mi Hi nggo Ninin Eo nan e rabesi xir vengan xa di rabisti del xat Iesu Kristo. \x + \xo 3:3 \xt Rom 2:29\x* \p \v 4 Xosxa ieok bei, inou mun nikila niling nenesien navan e holesok xil xa mak xa moletin xil di lapol ni del tenbexil. Reitin, xosxa moletin tei di minemi bit xi mikila valing nenesien nan e neta xil xa xi di pol ni del tenben tengan vasak ni mei vamal pe met Hi, inou natepol ni mak mu teli. \x + \xo 3:4 \xt 2Kor 11:18\x* \v 5 Vengan inou natehe vexahu melele xa melengien navan tehe tol e he sav (8).\f + \fr 3:5 \xt Sen 17:1-27 \ft di biteni xa Hi tesemae ni Ebraham e horamue xil vus te vatimol nan tengan lihe vexahu melele xa melengien nae xil ihe tol e he sav (8) tengan vapisen hitxatien te xeih nan dela.\f* Melele xa latepes inou, natehe ngan \w Isrel\w* tei ngamu e nanggo vatimol xa mahulong na \w Bensamin\w*. Reitin xa nabe Hibru xati. E rin te \w rae\w* xil na Siu xil, inou nabe \w Farasi\w* tei xa natehusil xati texeih. \x + \xo 3:5 \xt Luk 1:59; 2:21; 2Kor 11:22; Pol 23:6; 26:5\x* \v 6 E vengan xa ieok tehei pupu tengan nasak ni mosav xil mun ti lavusil rae xil ak, natesa pangasien xil holu mi ngan xil te Sias na Iesu Kristo. Natepol ni temak vengan xa natenemi natehit di lasak pisi tengan lasak ni rae xil na Hi vakesae.\x + \xo 3:6 \xt Pol 9:1-2\x* Ma xosxa inou nakila mei namal pe met Hi vaxo rin xa di nanggusil xat kuh rae nan xil ak, ma moletin tovuol mikila vakamet neta tova xa vasa vaha xat rin navan. \x + \xo 3:6 \xt Pol 8:3; 22:4; 26:9-11\x* \p \v 7 E neta sav xa holesok xil vus xa natepol ni tetiamu tengan navusil kuh rae xil na Hi latehe holu pupu, melele xa mei nabisti del Iesu Kristo, napus kila xa holesok xil ak be neta sav tang. \x + \xo 3:7 \xt Mat 13:44,46; Luk 14:33\x* \v 8 E tave holesok xil ak ti kestang. Inou nanemi xa holesok xil vus e meulien navan tehe neta sav tang. Vengan melele xa mei natekil Iesu Kristo, natepus kila xa xi be eilep mak mu mili holesok sav xil vus. Misak ni, tengan nihusil xati, di naso rerat holesok sav xil vus e meulien navan ba nggoni tisok tang tengan nikila nihusil kes ni Iesu Kristo ixeih mak mu. \v 9 Reitin, ieok bei mak mu tengan Hi ipus kila xa di nabisti del Iesu, e natamei ti namal pe meten vaxo longxatien navan e rae nan xil. E‑e, taxeak namal pe meten vengan xa neketen navan de Iesu Kristo. Reitin, Hi di misa momalen mi ngan xil kestang xa di laling neketen nae e Iesu Kristo. \x + \xo 3:9 \xt Rom 3:21-22\x* \v 10 Inou ieok bei pupu tengan nakil ti mu Iesu Kristo e nakil kuh xeihen na Hi e meulien navan. Ngan ak be xeihen xa Hi tepisen ni e melele xa tesak ni Iesu Kristo temea rilomun ra maten. E ieok bei mun xa namur rut longpangasien vaxoni ngan xa xi tehuri, neta sav xosxa nimat ixoni. \x + \xo 3:10 \xt Rom 6:3-5; 8:17; Kal 6:17\x* \v 11 Vengan xosxa imak, ma nikila nihur naha xa nateling nenesien navan en, xa inou mun nimea rilomun ra maten. \x + \xo 3:11 \xt Pol 4:2; Rev 20:5-6\x* \s1 Selxatien tengan ti riloh ixeih e rihur huit neketen nar \p \v 12 E nataviteni ti xa namal tuei mu natehur sen huit neketen navan ngamu. E‑e. Di nasak pisi tengan niloh ixeih mak mu tengan huite ak mei ihe navan, vengan Iesu Kristo tepol texeih tengan vahur nou name nan. \x + \xo 3:12 \xt 1Tim 6:12,19; Pol 9:5-6\x* \v 13 Tuxoli e hinoxoli xil, nakila xa natahur sen huit neketen navan ti mu. E di napol ni neta tei, ieok di bovorong ni naha xa di pe touk, e di naloh nggeih tengan namur naha xa di diamu ni nou. \v 14 Reitin, di naloh nggeih tengan nituxoh hoxalit lohen te neketen navan e nihur huite teni. Huit neketen ak be tengan nihe ut nesao reitin vengan xa Hi tekes inou mei nabisti del Iesu Kristo. \x + \xo 3:14 \xt 1Kor 9:24\x* \p \v 15 Xir vus xa ramatu ngamu e neketen nar, ti rihur hisit nenemien xa natesep usili nesao. E xosxa rute e xamim langgur nenemien sav, ma Hi ipol ni xil mei lipus kil kuh reitinen teni. \x + \xo 3:15 \xt Mat 5:48; 1Kor 2:6\x* \v 16 E ngan xa be eilep mak mu iaxa ti rihusil xat reitinen xa Hi tepisen ni ngamu mi xir. \x + \xo 3:16 \xt Kal 6:16\x* \p \v 17 Tuxoli e hinoxoli xil, xamim vus ti muhusil xat sexien e nenemien navan xil. E muhusil xat ngan xil mun xa mupusi xa sexien nae nggoni sexien namem. \x + \xo 3:17 \xt 1Kor 4:16; 11:1; 1Tes 1:7; 1Pit 5:3\x* \v 18 Vengan xa, nggoni ngan xa natehiteni mi xamim melele holu ngamu, e di nabiteni mun del simetok, sexien na moletin xil holu di pisen ni xa labe elu mi longeongen hos usil maten na Iesu Kristo e eivave. \x + \xo 3:18 \xt 1Kor 1:23; Kal 6:12\x* \v 19 E Hi ihu lelen xil vengan xa di langgusil xat kes ni naha xa tenbexil di iexil bei nggoni ngan xa be hi nae, e holesok xil xa momal tengan lihe unoun ven, xil di lasep koai ven sung. Reitin, xil di lanem usil holesok xil te ut etan tang. \x + \xo 3:19 \xt Rom 16:18; 8:5-6\x* \v 20 E xir, rabe hortan xil te ut nesao. E di radatil \w moletin te teh meulien en\w* nar xa ixo ut nesao imei, ngan ak be Suv Iesu Kristo. \x + \xo 3:20 \xt Efes 2:6,19; Hib 12:22\x* \v 21 E melele nen ak, Iesu ihiles tenbexir te ut etan xa memel tang, e ipol ni xil mei lixoni tenben hos te ut nesao xa minehinen te xeihen nan da en. E ipol ni imak itel hisit xeihen nan xa di pol ni holesok xil vus mei ladi pe hen.\x + \xo 3:21 \xt Rom 8:29; 1Kor 15:43-53; 15:28\x* \c 4 \s1 Selxatien xil tengan riti vituei ihos e ti riling nenemien nar iti e holesok xil na Hi \p \v 1 Tuxoli e hinoxoli xil, vengan xa rabe hortan xil te ut nesao, musoh ixeih e neketen namim e Suv Iesu. Eheien navan xa mahulong di e xamim, e ieok bei pupu tengan nipus xamim vatei mun. Vengan xamim di musak ni nou nabesi nou e neketen namim nggoni huit lohen te meulien navan. \x + \xo 4:1 \xt 1Tes 2:19-20\x* \p \v 2 Iuodia e Sintike, di nadakes xamil tengan mulsak pisi mulimei e nenemien tei takes vengan xa xamil vus di munggusil xat Suv tei takes. \v 3 E nasisuk, Susunggus, xa obe tua hos navan xa rupol vituei, tengan ha ututou ni atou xalu ak. Vengan xalu lutekon ni polien tetel xat inou tengan mattehithiten longeongen hos. Reitin, matepol vituei tetel Klemen e tua sav xil mun xa hisexil di e Vanuvei te Meulien na Hi xa di ladis his moletin xil xa lihur meulien sal e ut nesao di en. \x + \xo 4:3 \xt Eks 32:32,33; Sam 69:28; Dan 12:1; Rev 3:5; 13:18; 17:8; 20:12,15; 21:27\x* \p \v 4 Vehakut, sien iti mi xamim vengan xa di mubisti del Suv. Reitin, nabiteni mun xa muhesi xamim. \x + \xo 4:4 \xt Plp 3:1\x* \v 5 Ti muhe hanmerou mi moletin xil vus vengan xa, navehi ti, Suv itilomun imei. \x + \xo 4:5 \xt Hib 10:37; Tem 5:8,9\x* \v 6 Munanexo ti ve neta tova, e ti musis mi Hi ve holesok xil vus. E melele xa musis ve tutouen, mupol ni itel memesien. \x + \xo 4:6 \xt Mat 6:25; 1Pit 5:7; Kol 4:2\x* \v 7 Imak, ma tomat na Hi xa mili kilakilen na moletin xil te ut etan iti mi xamim. Reitin, vengan xa mubisti del xat Iesu Kristo, tomat ak isikoe xol kuh meulien e nenemien namim. \x + \xo 4:7 \xt Aes 26:3; Sion 14:27; Kol 3:15\x* \p \v 8 Tuxoli e hinoxoli xil, neta teimun xa nabit namiteni mi xamim be tengan xa ti muling nenemien namim iti e holesok xil xa ihos: ngan xa be reitin, ngan xa momal, ngan xa memase, ngan xa pipin tengan mumerere ni, ngan xa tellep, ngan xa di misak ni Hi besi xi ven, e ngan xa momal tengan risep koai ven. Reitin, holesok xil xa mak iaxa xamim ti munem usili. \x + \xo 4:8 \xt Rom 12:17\x* \v 9 Muxulehi mupol ni sexien xil xa natepispisi ni mi xamim e natesa ni mi xamim. Reitin, holesok xil xa mutelong nou natesep usili mu mutepus nou natepol ni, xamim sung ti mupol ni. E Hi, xa be vatit tomat, iti visal xamim. \x + \xo 4:9 \xt Rom 15:33; 16:20; 1Kor 14:33; 1Tes 5:23\x* \s1 Pol memes Kristin xil te hal Pilipae ve sanien nae mini \p \v 10 Inou napolu ni sien e names Suv melele xa napus tutouen xa musa ni minou. Reitin xa tetiamu mutetutou ni nou, e be nousav vuteili xa mutnasa ti mun neta. Nakila xa iemim tabong ni nou ti, e mesal tovuol tengan mupisen eheien namim minou. \v 11 E nataviteni ti vamak vengan xa nabe tamure ni neta ngan. Vengan xa mei nakil sexien te sien sung, tave ti neta naha xa de heok. \x + \xo 4:11 \xt 1Tim 6:6\x* \v 12 Vengan nakila nameul vatel ngan xa hokorong, mu vatel ngan xa be holu. E mei nakil kuh sexien te sien, neta sav xosxa anien avan holu, mu mae nggat inou; neta sav xosxa holesok navan be holu mu tovuol. \v 13 Nakila namisu ni holesok xil vus vatel xeihen xa Iesu Kristo di misa ni minou. \x + \xo 4:13 \xt 2Kor 12:10; 2Tim 4:17\x* \v 14 E tave ti neta xa mak, ma names xamim ve tutouen xa di musa ni minou e melele xa di nabisu ni longpangasien navan xil. \p \v 15 Xamim mol‑Pilipae xil mukil kuhi xa, melele xa natehe reling provins te hal Masedonia e ba natehithiten rohon ni longeongen hos na Hi e rute sav xil, xamim kestang mutesa tutouen minou. Reitin, sias sav xil latnasa ti neta tengan vatutou ni nou, tehe xamim kestang. \x + \xo 4:15 \xt 2Kor 11:9\x* \v 16 E melele xa natehe taon te hal Tesalonaeka, tenave melele tei takes ti xa mutesa neta ngan tengan vatutou ni nou. \v 17 Nataviteni ti vamak vengan xa ieok bei tengan musa tutouen vatei mun minou. E‑e. E ieok bei tengan Hi ipus kil holesok xil xa di mupol ni e rin navan, e isa huite teni mi xamim e melengien tei xa ti imei. \x + \xo 4:17 \xt 1Kor 9:11\x* \p \v 18 Ieok bei tengan namit kila mi xamim xa natehur sen tutouen xa mutesa ni minou nggo he Epafrodaetas. E napusi xa be mahulong mak mu mili ngan xa di ieok bei. Sanien namim nggoni sanien eo xa momal tevi pe met Hi, e vokon teni bos pupu e di misa sien mini. \x + \xo 4:18 \xt Sen 8:21; Eks 29:18; Esek 20:41\x* \v 19 E nakila xa Hi navan polu ni holesok xil vus. E xi isa holesok xil vus mi xamim xa mube tamure ni vengan xa di mubisti del Iesu Kristo. \v 20 Ripet rat his Hi Tamer xa minehinen te xeihen nan iti ha vuma … navus ti vatova. Reitin. \s1 Sepinien kor \p \v 21 Nabit ‘bos makoe’ mi moletin xil na Hi xa ladi visal xamim e di labisti del Iesu Kristo. E tuxoli xil e neketen xa ladi visal nou di labit ‘bos makoe’ nae bat mi xamim. \v 22 Reitin, moletin xil vus na Hi e rute ak di labit ‘bos makoe’ nae mi xamim, e ngan xil mun xa ladi e tim sa \w suv toto te hal Rom\w*. \x + \xo 4:22 \xt Plp 1:13\x* \p \v 23 Nasis tengan eheien hos na Suv Iesu Kristo iti mi xamim vus.