\id COL - Southeast Ambrym NT with Ruth and Jonah [tvk] -Vanuatu (DBL 2015) \h Kolose \toc1 Kolose \toc2 Kol \mt2 Sepinien xa diamu te \mt1 Kolose \is1 ?Visi iaxa tetis uvei ak? \ip Pol, xa tehe eloheoh tei na Iesu Kristo tetis uvei ak\x + \xo 1:0 \xt Kol 1:1\x* e huram 60 AD (huram xil xa dutou ni poten na Iesu Kristo), melele xa tete nim te xeih e taon xa mahulong te hal Rom.\x + \xo 1:0 \xt Kol 1:24; 4:10,18; Pol 28:30-31\x* \is1 ?Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu? \ip Pol tetis uvei ak teha mi Kristin xil xa lateti e taon te hal Kolose. Melele xa Pol di tepol e taon te hal Efeses,\x + \xo 1:0 \xt Pol 19:1-41\x* moletin tei mei tehur neketen, hisen Epafras. Di, xi tehur longeongen hos teha mi ngan xil te hal Kolose.\x + \xo 1:0 \xt Kol 1:7-8\x* Dutou ni sung, xi tehe visal Pol e nim te xeih e taon xa mahulong te hal Rom\x + \xo 1:0 \xt Kol 4:12; Flm 1:23\x* e tetumul usil polien nan tetel mol‑Kolose xil. Ve rin ak, Pol tetis uvei ak teha mi mol‑Kolose xil vengan xa titsa te luvosen xil latehe visal xil e di latesa pispisien mi xil xa tenave reitin ti.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:8\x* Misak ni, Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien nae usil holesok xil ak.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:7\x* \is1 ?Pol tetis uvei ak veneh? \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien nae usil anien eah xa bos tengan lia ni e melengien eah e wik iaxa momal tengan limot mi Hi en\bd* - Titsa te luvosen xil di latepispisi ni xa Kristin xil vus lihusil xat rae xi xa Hi tesa ni mi Siu xil tetiamu usil anien eah xa bos tengan lia ni e melengien eah e wik iaxa momal tengan limot mi Hi en.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:16\x* E Pol tehiteni mi xil xa hisit rae xil ak be neta sav tang, e imal mak mu tengan xil ti liling nenesien nae e Iesu Kristo kestang.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:17\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien nae usil sexien te vexahu\bd* - Titsa te luvosen xil di latepispisi ni xa Hi ien bei tengan Kristin xil ti lipol ni ixoni ngan xa labe Siu e lisa tiramue e horamue nae xil vus ha lihe vexahu.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:11\x* E Pol tehiteni mi xil xa Hi tapus ti vahit ngan xil xa labe vexahu lasav ni ngan xil xa latave vexahu ti.\x + \xo 1:0 \xt Kol 3:11\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien nae usil sexien xa di lamot mi masxaxa xil en\bd* - Titsa te luvosen xil di latepispisi ni xa momal tengan Kristin xil ti limot mi masxaxa xil.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:18\x* E Pol tehiteni mi xil xa Hi ien bei tengan xil ti limot mi Kristo kestang.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:19; 3:1-4\x* \ib \im \bd Pol ien bei tengan vamal ni nenemien nae usil Iesu Kristo\bd* - Titsa te luvosen xil di lapispisi xa Kristin xil mei lamal pe met Hi xosxa lihusil rae xil e sexien holu na Siu xil kestang, e latasepin ti vahe holu usil Iesu Kristo.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:18-19\x* E Pol pet rat his Iesu Kristo be nesao\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:15-20\x* bit ngan xil xa labisti dela mei limal pe met Hi.\x + \xo 1:0 \xt Kol 1:2; 2:6,10\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien nae usil sexien xa likila lihur nenemien xuxus na Hi ixo en\bd* - Titsa te luvosen xil di latehiteni xa xil kestang di langgur nenemien xuxus na Hi e likila lihit lelen ni mi ngan xil kestang xa di langgusil kuh pispisien nae xil.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:8,18\x* E Pol tehiteni mi xil xa Iesu Kristo vari be nenemien xuxus na Hi.\x + \xo 1:0 \xt Kol 2:2-3\x* \is1 Vatit nenemien tei te uvei ak de Kolose 2:9-10 \ipq E xamim muhusil xat Kristo xa mei tehe moletin xa tenben teta, neta sav xa holesok xil xa di Hi di en. E vengan xa di mubisti del Kristo xa be vat na vat xil e eilep savsav xil vus, di misak ni xamim mei mupolu ni holesok xil te neketen. \is1 ?Naha iaxa di e uvei ak? \io1 1. Iesu Kristo be eilep mak mu mili holesok xil vus. (1:1-23) \io1 2. Ngan xil xa labisti del Iesu Kristo lamal pe met Hi, tave ti vengan xa di langgusil xat rae xil na Mosis. (1:24–2:23) \io1 3. Ngan xil xa labisti del Iesu Kristo, momal xa meulien nae ipolu ni sexien te eheien, memesien, e tomat. (3:1–4:18) \c 1 \s1 Sepkilaen na Pol usil uvei ak \p \v 1 Inou \w Pol\w* xa nabe \w eloheoh\w* tei na Iesu Kristo nggusil nenemien na Hi di nadis uvei ak del Timoti xa be tua nar e neketen. \x + \xo 1:1 \xt 1Kor 1:1; Efes 1:1\x* \p \v 2 Di nadis uvei ak bat mi xamim, moletin xil na Hi xa mudi e taon te hal Kolose. Xamim mube tuxoli e hinoxoli xil e neketen vengan xa rabisti vituei del Iesu Kristo. \p Malsis tengan eheien hos e tomat na Hi Tamer iti mi xamim. \s1 Pol memes Hi ve neketen na Kristin xil te hal Kolose \p \v 3 Melele xa xamel di masis ve xamim, vehakut di mames Hi, Tame Iesu Kristo, Suv nar. \x + \xo 1:3 \xt Efes 1:16; 1Tes 1:2\x* \v 4 Mames Hi vengan xa malong usil neketen namim e Iesu Kristo, e eheien namim e moletin xil vus na Hi. \x + \xo 1:4 \xt Efes 1:15\x* \v 5 Xamim mupol ni mak vengan xa di muling nenesien namim e Hi xa di misa xat kuh holesok hos xil ve xamim e ut nesao. E muling nenesien namim xa ngan ak be reitin e melele xa mulong sepinien te reitinen xa be longeongen hos usil Iesu Kristo. \x + \xo 1:5 \xt 1Pit 1:4; Efes 1:13\x* \v 6 Melele xa longeongen hos temei rohon mi xamim e mei mukil kuh eheien hos na Hi, miso huite e meulien namim. Reitin, miso huite e xamim nggoni ngan xa di miso huite e meulien na moletin xil holu e ut etan. \x + \xo 1:6 \xt 1Tim 3:16; Rom 1:13\x* \v 7 Xamim mutehur longeongen hos ak texo Epafras, moletin te polien hos na Iesu Kristo xa di pol vituei del xamem. Xi tasin polien nan ti e di pol e rin namim vehakut. \x + \xo 1:7 \xt Kol 4:12\x* \v 8 E xi mitumul mi xamel usil eheien xa \w Ninin Eo\w* di misa ni mi xamim. \p \v 9 Ve rin ak, melele xa matelong usil sexien namim mei duxoh xosali ak, xamel matangel ti e sisen namel ve xamim. Di masis mi Hi tengan mukil kuh naha xa xi ien bei xamim tengan mupol ni, e mei mupolu kuhi ni metisouen e kilakilen xa nggo Ninin Eo nan. \x + \xo 1:9 \xt Efes 1:15-17; Plp 1:9; Efes 1:9; 5:17\x* \v 10 Imak, ma kakaoen namim imal ni ngan xil xa di langgusil xat Hi Suv e di misa sien mini. Reitin, Hi ihesi xi ve xamim melele xa meulien namim ti iso huite xil ihe holu e polien hos xil vus xa di mupol ni, e melele xa kilakilen namim usil xi mei ihe eilep mak mu. \x + \xo 1:10 \xt Efes 4:1; Plp 1:27; Efes 2:10\x* \v 11 Xamel di masis mi Hi tengan ipol ni neketen namim mei ixeih mak mu itel xeihen nan xil vus xa tellep pupu. Masis mini tengan isak xat xamim tengan mukila musoh ixeih e melele te xeih xil xa ti limei e ti muhisu ni xil itel sien e nenemien xa ihe teviei. \x + \xo 1:11 \xt Efes 1:19; 3:16\x* \v 12 Masis tengan isak ni xamim mukila mumes Hi Tamer xa di misak ni xamim mupin tengan muvur holesok xil xa teling xati ngamu teti xa ihe na moletin nan xil xa ladi e miehen. \x + \xo 1:12 \xt Efes 1:18\x* \v 13 Xi teteh meulien e xir ra xeihen te maluxoluken, e teling kuh xir radi e xeihen na Natneli tengan ilaxat kuh xir ixoni suv toto nar, Natneli xa eheien nan di en. \x + \xo 1:13 \xt Luk 22:53; Efes 1:6; 2:2; 6:12; Mat 3:17\x* \v 14 Nggo naha xa Iesu tepol ni, Hi tepol ni suse tengan rameluv ra xeihen te \w tesaen\w* nar xil, e Hi di miketeh bos rilomun mi xir. \x + \xo 1:14 \xt Efes 1:7\x* \s1 Iesu Kristo be eilep mak mu mili holesok xil vus \q1 \v 15 Moletin xil lasakras lapus Hi. \x + \xo 1:15 \xt 2Kor 4:4; Hib 1:3; Sion 1:18; 1Tim 6:16\x* \q2 E melele xa lapus Iesu Kristo, di lapus Hi vari. \q1 Iesu teta tetiamu ni holesok xil vus xa ladi, \q2 e nggoni muimol tei, xi be eilep mak mu mili holesok xil vus. \q1 \v 16 Vengan xa, nggo xi, \q2 Hi tepeas ni holesok xil vus te ut nesao e te ut etan, \q2 ngan xa rakila rapusi e ngan xil mun xa rasakras rapusi.\x + \xo 1:16 \xt Sion 1:3,10\x* \q1 Texo Natneli, \q2 Hi tepol ni suv toto xil e kavmen xil, \q2 tetel masxaxa xil e ninin tesa xil mun xa di langgur xeihen. \q1 Reitin, Hi tepeas ni holesok xil vus texo Natneli, \q2 tengan ti limerere ni. \q1 \v 17 Iesu Kristo teta ngamu tetiamu ni holesok xil vus, \q2 e di misak ni holesok xil vus di langgusil xat naha xa Hi teling xati. \x + \xo 1:17 \xt Sion 1:1; 8:58\x* \q1 \v 18 Iesu iaxa be vat te Sias e vatit meulien teni, \q2 e Sias be tenben.\x + \xo 1:18 \xt Efes 1:22-23; 4:15; 5:23; Pol 4:2; 26:23; Rev 1:5\x* \q1 Xi be muimol na Hi e rin xa tesak ni temea rilomun ra maten tetiamu ni moletin sav xil. \q2 Misak ni, xi mei diamu mak mu mili holesok sav xil. \q1 \v 19 Nggo Kristo, xir di rapus kuh Hi, \q2 vengan xa Hi vari besi xi tengan vate e Natneli. \x + \xo 1:19 \xt Sion 1:16; Efes 1:23; Kol 2:9\x* \q1 \v 20 Nggo xi, Hi miserev rin te holesok xil vus xa tepeas ni del xi mun; \q2 ngan xil xa ladi e ut etan e ut nesao mun. \q1 Reitin, nggo maten na Natneli e eivave, \q2 Hi misak ni holesok xil xa xi tepeas ni mei ladi e tomat dela. \x + \xo 1:20 \xt Efes 1:7; 2:16; 1Sion 2:2; Rom 5:1; Efes 2:13; 1:10\x* \b \p \v 21 Tetiamu, xamim muteti sotin ra Hi e mutehe elu tetela, vengan xa holesok xil xa mutepol ni e mutenemi latesa tang. \x + \xo 1:21 \xt Rom 5:10; Efes 2:12; 4:18\x* \v 22 E xosali, Iesu Kristo miserev rin namim e melele xa temaen tenben teha temat ve xamim. E ve rin ak, xamim mukila ha musoh pe met Hi ixoni moletin eo nan xil xa mumese tevi, e neta tovuol mun xa iha xat rin namim. \x + \xo 1:22 \xt Efes 2:14,16; 5:27\x* \v 23 Ngan ak be reitin xosxa xamim mutit ni ngan xa ti musoh ixeih e neketen namim e munaviles ti rani. Munastokovein neketen namim ti e Iesu Kristo xa mutehuri melele xa mutelong longeongen hos usili. Hisit longeongen hos ak, di labithiteni mi moletin xil vus te ut etan, e inou, Pol, mei nabe moletin te polien tei teni. \x + \xo 1:23 \xt Hib 3:14; Efes 3:17; Mak 16:15; 1Tim 3:16\x* \s1 Pol misepin usil polien nan nggoni moletin te polien tei te Sias \p \v 24 Xosali, nabesi nou xa nakila namur longpangasien xa xiak tengan vatutou ni rin namim. Vengan xa, del tenbeok, di nanggur sen longpangasien xil xa Kristo teling xati ngamu tengan namuri vatutou ni Sias nan, Sias xa be tenben. \x + \xo 1:24 \xt Efes 3:13\x* \v 25 Hi vari iaxa teling inou nabe moletin te polien tei te Sias. E xi tesa polien ak minou tengan ha nihit kil vuol ni sepinien nan iha mi xamim xa mutave Siu ti. \x + \xo 1:25 \xt Efes 3:2,7-8\x* \v 26 E tetiamu duxoh xosali, koute te sepinien ak texus ra moletin xil. E xosali, Hi di misak ni moletin nan xil mei lakila. \x + \xo 1:26 \xt Rom 16:25-26; Efes 3:3,5,9-10\x* \v 27 Reitin, Hi tehosei xil tengan likil lingxatien xuxus nan ak, xa Kristo di meul e tinemim xa mutave Siu ti. E ve rin ak, xamim mun mukila muling nenesien namim en, tengan mumos e ngan xil xa liti e hosien nan e ut nesao. \x + \xo 1:27 \xt Rom 16:25; Efes 3:9; 1:18; 1Tim 1:1\x* \v 28 Misak ni, xamel ba di mabithiten Iesu Kristo mi moletin xil vus. Del metisouen e kilakilen, di masel xat moletin xil e di mapispisi kuhi mi xil usili. Di mapol ni mak tengan makila maleh viton moletin xil vus mei lavisti vatel Kristo tengan ha lisoh pe met Hi ixoni moletin xil xa neketen nae matu ngamu. \x + \xo 1:28 \xt Efes 4:13\x* \v 29 E ve rin ak vari, di napol nggeih del xeihen xa eilep xa Iesu Kristo di misa ni minou e di pol dela e meulien navan mun.\x + \xo 1:29 \xt Efes 3:7,20; Plp 4:13\x* \c 2 \p \v 1 E ieok bei tengan namiteni mi xamim xa midep iaxa di nakon pupu tengan natutou ni rin namim, rin na ngan xil mun xa ladi e taon te hal Laodisia, e rin na ngan xil vus xa natapus ti mu xil. \v 2 Di napol nggeih mak tengan vasak ni neketen namim mei vaxeih pilei mu e vasak ni iemim ti vahei xamim mun tang tengan muve tei takes. Reitin, di nasak tengan xamim mukil sen nenemien hos na Hi xa teling xuxus ni tetiamu, e mukil kuhi xa koute teni be Iesu Kristo vari. \x + \xo 2:2 \xt Efes 3:4; Kol 1:26; 4:3\x* \v 3 Vengan xa xi be vatite te metisouen hos e kilakilen xil vus xa Hi teling xuxus ni tetiamu. \x + \xo 2:3 \xt Aes 45:3; 1Kor 1:24,30; Efes 3:19; Pro 2:3-4\x* \v 4 Di nabit usil holesok xil ak mi xamim tengan munamaen ni ti moletin tova namei naluvos xamim natel sepinien xil xa mikas. \x + \xo 2:4 \xt Rom 16:18; Efes 5:6; Kol 2:8\x* \v 5 Di nabiteni mak tengan vatutou ni xamim vengan xa, neta sav xa nade sotin ra xamim, nenemien navan de visal xamim vehakut. E nabesi nou melele xa nalong usili xa midep iaxa xamim di musoh vituei nggeih e neketen namim e Iesu Kristo. \x + \xo 2:5 \xt 1Kor 5:3\x* \s1 Pol misel xat moletin xil tengan lixulehi ti lisoh ixeih e neketen nae e Iesu Kristo \p \v 6 Vengan xa munggur Iesu Kristo ngamu mei be Suv namim, mutit ni hisit meulien tei xa di pisen ni xa di mubisti dela. \v 7 Nggoni vatiei tei, musak ni lite xil te neketen namim lihe tan e liteli ixeih e Kristo. Imak, ma mumatu kuhi e neketen namim ihusil pispisien xil xa mutehuri tuei, e mupolu ni memesien. \x + \xo 2:7 \xt Efes 2:20,22\x* \p \v 8 Rut moletin xil ladi visal xamim xa di lasak pisi tengan laluvos xamim del kilakilen xil xa be neta sav tang xa di nggusil rae xil xa moletin xil te ut etan di lasa ni mu langgusili nousav ngamu. E holesok xil ak tahusil ti reitinen usil Iesu Kristo. Misak ni, munamaen xil ti linaxeih xat xamim tengan ti muvusil naha xa xil di lasemae ni xamim tengan mupol ni. \x + \xo 2:8 \xt Rom 16:18; Efes 5:6; Kol 2:4\x* \v 9 E xamim muhusil xat Kristo xa mei tehe moletin xa tenben teta, neta sav xa holesok xil xa di Hi di en. \x + \xo 2:9 \xt Sion 1:14,16\x* \v 10 E vengan xa di mubisti del Kristo xa be vat na vat xil e eilep savsav xil vus, di misak ni xamim mei mupolu ni holesok xil te neketen. \x + \xo 2:10 \xt Efes 1:21-22\x* \p \v 11 E vengan xa di mubisti del Iesu Kristo, pe met Hi, nggoni ngan xa mube \w vexahu\w* ngamu. E tave vexahu ti xa moletin xil tang di lapol ni ni rut tenbe moletin, e Kristo tepol ni vexahu ni nini xamim melele xa tetihi rat sexien tesa ra xamim. \x + \xo 2:11 \xt Rom 2:29\x* \v 12 E melele xa latehe \w baptaes\w* ni xamim, texoni ngan xa latetihin xamim tetel Iesu Kristo. E melele xa mutemea ra oei ak, texoni ngan xa mutemea rilomun ra maten tetela. Hi tepol ni tehe reitin e meulien namim, vengan xa muteling neketen namim e hisit xeihen nan iaxa tesak ni Iesu Kristo temea rilomun ra maten. \x + \xo 2:12 \xt Rom 6:4; Kol 3:1; Efes 1:19-20\x* \p \v 13 Tetiamu, xamim muteti tamu e tesaen namim xil e mutnamos ti vatel moletin xil na Hi xa latehe vexahu. Misak ni, vengan xa mutnakil ti Hi, pe meten, texoni ngan xa mutemat. E texo Kristo xa temea rilomun ra maten, Hi misak ni xamim mumeul reitin melele xa teketeh tehos rilomun mi xamim. Reitin, xi di miketeh bos rilomun mi xir e tanem ti mun usil tesaen nar xil xa tetiamu. \x + \xo 2:13 \xt Efes 2:1,5\x* \v 14 Vengan xa tetiamu, texoni ngan xa latetis xat tesaen xil vus xa ratepol ni teha xat Hi e rae nan xil tete vanuvei tei. E neta sav xa mikila isa pangasien mi xir ven, Hi misihi lelen ni. Reitin, holesok xil xa teha xat rin nar, Hi tehur rati e telingi teha xat rin na Iesu melele xa lateti xati e eivave. \x + \xo 2:14 \xt Efes 2:14-15; 2:16; 1Pit 2:24\x* \v 15 E melele nen ak, texo naha xa Iesu tepol ni e eivave, Hi tehas tan ni vat xil, ninin tesa xil, e eilep sav xil mun e tehur rat xeihen nae. Xi tepisen ni pe met moletin xil xa xeihen nan eilep mak mu mili xeihen nae. \p \v 16 Misak ni, munamaen ti moletin mei naso sepinien xa nasa naha xat xamim vengan xa mutahusil kuh rae na Siu xil ti e rin te naha xa di mungga ni mu mumu ni, mu sexien xa mutaxuxou kuhi ni melengien eo mu \w Sabat\w* nae xil ti. \x + \xo 2:16 \xt Rom 14:1-12\x* \v 17 Tetiamu, Hi tesa rae xil xa lamak mi Siu xil xa langgoni nini neta ngan xa isa ni imei mi moletin nan xil e melengien xil xa ti imei. E reitinen teni temei ngamu, xa be Iesu Kristo. \x + \xo 2:17 \xt Hib 8:5; 10:1\x* \v 18 Munamaen ni ti moletin tova tengan mei napurun nenemien namim nahit mei mumal pe met Hi ixo suse xa musa pangasien mi tenbemim e mumot mi \w masxaxa\w* xil. Hisit moletin xil ak di lasep koai vehakut labit langgur metuveen hos tei ra Hi, e nenemien nae polu ni holesok xil te ut etan tang. Holesok xil xa di labit usili be neta sav tang, \v 19 vengan xa latavisti ti vatel Iesu Kristo xa be vat te Sias nan xa be tenben. Vengan xa be Iesu Kristo iaxa di misa anien mi rut tenben xil vus e di bistin xil mei labe tenben tei takes. Reitin, Kristo vari di misak ni tenben mei meul kuhi nggusil naha xa Hi ien bei. \x + \xo 2:19 \xt Efes 2:21; 4:15-16\x* \p \v 20 E vengan xa mubisti del Iesu Kristo, mumat dela e mumeluv ngamu ra xeihen na Temat e ninin tesa xil. Misak ni, munapol ni ti mun naxoni ngan xa di mubisti del holesok xil te ut etan. Munalong xat ti mun rae xil xa moletin xil te ut etan di lasa ni mi xamim naxoni, \x + \xo 2:20 \xt Kal 4:3-5,9\x* \v 21 “!Munatuxol ti holesok xil ak! !Munakar pis ti hisit anien xil ak! !E munamei ti sangas ni ngan xil ak!” \v 22 Hisit rae e pispisien xil ak, di labit usil holesok xil xa di lakesae e melele xa ranggusili. Rae xil ak langgo nenemien na moletin xil tang te ut etan. \x + \xo 2:22 \xt Aes 29:13; Mat 15:9\x* \v 23 Moletin holu di lanemi labit hisit rae xil ak lapolu ni metisouen vengan xa lasak pisi tengan laxeih xat moletin xil ha limot mi Hi, lipol ni nenemien nae ihe tan, e lixuxou kuhi ve sexien xil xa di mistal nggo en. E hisit rae xil ak be neta sav tang vengan xa lasakras latal xat eheien te tenbexir e sexien tesa nar xil.\x + \xo 2:23 \xt 1Tim 4:3; Rom 13:14\x* \c 3 \s1 Nggo Iesu Kristo, ranggur meulien hu \p \v 1 Reitin, tetiamu, texoni ngan xa xamim mutemat e tesaen namim. E vengan xa mubisti del Kristo xa temea rilomun ra maten, xamim mun mutemea rilomun ra maten tengan muvur meulien hu. Misak ni, muhusil xat holesok xil te ut nesao, ut xa Kristo di dotan e von xeihen e ri metu na Hi. \x + \xo 3:1 \xt Kol 2:12; Sam 110:1; Mat 22:44; Mak 16:19; Pol 2:34; Efes 1:20; Hib 1:3; 8:1; 10:12; 12:2\x* \v 2 Reitin, muling nenemien namim e holesok xil te ut nesao, e nati ti e holesok xil te ut etan. \x + \xo 3:2 \xt Mat 6:33\x* \v 3 Vengan xa meulien namim tetiamu temat ngamu. E meulien hu xa mutehuri, Hi tesoson ni ngamu teti ut nesao visal Kristo. \x + \xo 3:3 \xt Rom 6:2; 2Kor 5:14\x* \v 4 E melele xa Kristo xa tesa meulien mi xamim imei rilomun e ipisen xi, ipisen ni mun xa mubisti dela e minehinen te xeihen nan mei ihe minehinen namim mun. \x + \xo 3:4 \xt Kal 2:20; Plp 1:21; 1Kor 15:43; Plp 3:21; 1Sion 3:2\x* \p \v 5 E vengan xa mumat del Kristo, muhas lelen sexien namim xil te ut etan. Ma, munapat ti natel ngan xa mutateli ti vatela. Munapol ni ti sexien tesa sav xil xa tamal ti tengan mupol ni. Munamaen ni ti eheien te tenbemim mu nenemien tesa xil nalihi xamim. E munave hokan ti ve mani naxoni ngan xa mei be hi tei e meulien namim. \x + \xo 3:5 \xt Rom 6:6,11; 8:13; Efes 4:19; 5:3,5\x* \v 6 Reitin, munapol ni ti vengan xa Hi ien nggat hisit sexien xil ak e isa pangasien mi ngan xil xa di lapol ni e latalong xat xi ti. \x + \xo 3:6 \xt Efes 5:6\x* \v 7 E, tetiamu, xamim mutepol ni hisit sexien xil ak. \p \v 8 E xosali, xamim mustokovein hisit sexien xil ak. Iemim naat moletin ti e tinemim nahe tamure ti. Munapurun moletin sav ti, munahit usil xil ti, e munasuhol xil ti. \x + \xo 3:8 \xt Efes 4:25-31; 5:4\x* \v 9 Munaluvos xamim ti. Reitin, munapol ni sexien xil ak ti vengan xa mustokovein meulien matu namim del sexien xil teni nggoni ngan taxa mustokovein eising tei xa be talmusu. \x + \xo 3:9 \xt Efes 4:25; 4:22\x* \v 10 E musing xol kuh xamim ni meulien tei xa be neta hu. Meulien hu ak, Hi vari tepol ni. E vehakut, xi di misak pilei nenemien namim tengan mei muxoni xi mak mu, e mei mukil kuhi. \x + \xo 3:10 \xt Efes 4:24; Sen 1:26-27\x* \v 11 E vengan xa Hi di misak ni xir mei rabe neta hu mak, xi tapus ti vahit ngan xil xa latave \w Siu\w* ti lasav ni Siu xil, mu ngan xil labe \w vexahu\w* lasav ni ngan xil xa latave vexahu ti. E ien ti tavei tengan vakil ti xa moletin tei nggo ut xave, mu misukul midep, mu be slev, mu ven mase. Vengan Kristo, xi vari be eilep mak mu mili rin xil ak, e xi di meul e xir vus xa rabisti dela. \x + \xo 3:11 \xt Kal 3:28; 1Kor 12:13; Rom 10:12\x* \p \v 12 Misak ni, vengan xa Hi tehosei xamim tengan mei muhe moletin eo nan xil xa eheien nan di e xamim, musing xol xamim ni sexien hos xil. Mupol ni sexien te esaeen, hosien, e nenemien namim ihe etan. Muhe hanmerou e nenemien namim ihe teviei. \x + \xo 3:12 \xt 1Pit 2:9; Efes 4:2,32\x* \v 13 Munapol ni ti nasa mi mosav xil xa lasav ni xamim, e iemim naat xil ti. E xosxa tei e xamim pol ni neta tei xa tamal ti pe met tuneli, ma lalimal ni rin nalu tengan laliketeh ihos rilomun mi xalu. Reitin, vehakut xamim vus mumal ni rin namim itel xamim mun tang e muketeh ihos rilomun mi xamim ixoni ngan taxa Suv tepol ni mi xamim vus. \x + \xo 3:13 \xt Mat 6:14; Efes 4:32; 5:2\x* \v 14 E ngan xa be eilep mak mu e sexien hos xil ak, musing xol kuh xamim ni sexien te eheien. Vengan xa xosxa iexir ihei xir mun tang, ma riti vituei e hosien e vitueien nar ihos tevi. \x + \xo 3:14 \xt Rom 13:8,10; Efes 4:3\x* \v 15 Mumaen tomat na Kristo tengan itel meulien namim. Vengan xa Hi tekes xamim tengan muti vituei e tomat nggoni ngan xa mube tenben tei takes. E vehakut, mumes Hi ixo meulien tevi namim. \x + \xo 3:15 \xt Plp 4:7; 1Kor 12:13,27; Efes 4:4\x* \v 16 Mumaen sepinien usil Kristo xa bos xa bos pupu mei ipolu e meulien namim. Mupispisi mi xamim e musel xat xamim itela ixo suse te metisouen. E, itel memesien, mukikei mi Hi ni sam xil, ni sisien xil te memesien, e kikeien sav xil mun xa Ninin Eo di misa ni mi xamim. \x + \xo 3:16 \xt Efes 5:19\x* \v 17 E holesok sav xil vus xa di mubiteni mu di mupol ni, mupol ni itel sexien tei xa ipisen ni xa mube na Suv Iesu reitin. E ixo his Iesu, ti musa memesien namim mi Hi Tamen. \x + \xo 3:17 \xt 1Kor 10:31; Efes 5:20\x* \s1 Sexien hos xil xa Kristin xil ti lipol ni e tim sae xil \p \v 18 Xamim, atou xil, vengan xa di munggusil xat Suv, momal tengan muling nenemien namim ihe etan tengan ti muhusil nenemien na tiramue namim xil. \x + \xo 3:18 \xt Sen 3:16; Efes 5:22; 1Pit 3:1\x* \v 19 E xamim, tiramue xil, eheien namim iti mi atou namim xil e munapol ni ti naxeih mi xil. \x + \xo 3:19 \xt Efes 5:25; 1Pit 3:7\x* \p \v 20 Xamim, horamue xil, mulong xat tamemim e ninemim xil vehakut, vengan xa ngan ak be polien xa momal xa Suv tesa ni mi xamim tengan ti mupol ni. \x + \xo 3:20 \xt Efes 6:1\x* \v 21 Xamim, tata xil, munasak ni horamue namim xil ti tengan iexil ti naat xamim. Muxuxou kuhi tengan munasak ni nenemien namim ti namot. \x + \xo 3:21 \xt Efes 6:4\x* \p \v 22 Xamim slev xil, mulong xat masta namim xil te ut etan e rin xil vus. Munapol kes ni ti e melele xa metexil di e xamim tengan vasak ni xil lamaal ve xamim. E vehakut, ti mupol mi xil itel tinemim tevi vengan xa di mumerere ni Suv Iesu. \x + \xo 3:22 \xt Efes 6:5-8\x* \v 23 E holesok xil vus xa di mupol ni, mupol ni itel meulien tevi namim. Reitin, mupol ni ixoni ngan taxa di mupol ni ve Suv Iesu, e nave moletin ti te ut etan tang. \v 24 Iesu Kristo vari be Suv namim xa di mupol mini. Misak ni, mupol ixeih vengan xa mukila xa Hi vari isa holesok nan xil ixoni sanien tei iha mi moletin nan xil. \v 25 E mi ngan xil xa di lapol misa, Hi isa rilomun ni huit tesaen nae mi xil ihusil naha xa latepol ni. E xi ipol ni imak imal mi moletin xil vus.\x + \xo 3:25 \xt Dut 10:17; 2Kron 19:7; Pol 10:34; Efes 6:9\x* \c 4 \p \v 1 Xamim, masta xil, mupol ni ihos mi slev namim xil ixo suse xa imal. Munem xati xa, xamim mun, Masta tei namim de ut nesao. \x + \xo 4:1 \xt Lev 25:43,53; Efes 6:9\x* \s1 Pol misel xat moletin xil usil sisen e sexien nae del ngan xil xa latake reitin ti e Kristo \p \v 2 Vehakut, ti musis mi Hi itel memesien e vemim navuol ni ti. \x + \xo 4:2 \xt Efes 6:18; Plp 4:6; 1Tes 5:17\x* \v 3 E ti musis mun ve xamem xa Hi isah suse tengan makila mavithiten nenemien xuxus nan usil Iesu Kristo iha mi moletin xil. Ve sepinien ak vari iaxa, xosali, nade nim te xeih. \x + \xo 4:3 \xt Efes 6:19-20; 2Tes 3:1; Rom 15:30; 1Kor 16:9\x* \v 4 Reitin, musis ve nou xa nikila nihit rat sepinien ak imese pe met moletin sav xil ixoni ngan xa momal tengan nipol ni. \p \v 5 E xamim, e melengien xil vus xa di mupus mesal tei, itel metisouen, mupol ni sexien hos xil iha mi ngan xil xa lataneket ti e Iesu. \x + \xo 4:5 \xt Efes 5:15-16; 1Tes 4:11-12\x* \v 6 Reitin, mupol ni sexien namim tengan musepin itel hosien vehakut, ixo sexien tei xa mikila mulihi nenemien na moletin xil ixo en. Vengan xosxa ngan ak be sexien namim te vehakut, ma mukil kuh sepinien eah xa momal tengan musa rilomun ni mi moletin xil vus. \x + \xo 4:6 \xt Efes 4:29; Mak 9:50; 1Pit 3:15\x* \s1 Sepinien kor \p \v 7 Tikikas ihiteni mi xamim holesok xil xa di mistal e rin navan. Xi be tuxoli hos xa di mapol vituei mi Suv. Xi di dutou ni nou e rin holu e nenesien navan di en. \x + \xo 4:7 \xt Efes 6:21-22\x* \v 8 Misak ni, di nasila bat mi xamim tengan ipet rat nenemien namim itel longeongen xa xamem madi midep. \v 9 Di nasila del Onesimas xa be tei e xamim. Xi mun be tuxoli hos xa nenesien e eheien navan di en. Xalu lalhithiten holesok xil vus xa di mistal inggak mi xamim. \x + \xo 4:9 \xt Flm 1:10,12\x* \p \v 10 Aristakas xa de nim te xeih del inou, xi di bit ‘bos makoe’ mi xamim. E Mak mun, xa be tua tei na Banabas, xi di bit ‘bos makoe’ mi xamim. Natesep usili ngamu mi xamim xa ti muhur pilei xosxa ihat. \x + \xo 4:10 \xt Pol 19:29; 27:2; Flm 1:24; Pol 12:12,25; 13:13; 15:37-39; Flm 1:24\x* \v 11 E Sosua Sastas mun xa de inggak di bit ‘bos makoe’ mi xamim. Nggo Siu xil, ngan xatel ak kestang di latopol vituei del inou tengan mavit usil lelaxatien na Hi e meulien na moletin xil. Vehakut, xatel di latdutou ni nou e di latpet rat nenemien navan. \p \v 12 Epafras xa be tei e xamim e moletin te polien tei na Iesu Kristo, xi di bit ‘bos makoe’ mi xamim. Vehakut, xi di mikon ni sisen xil ve xamim. Xi di misis Hi tengan isak ni xamim musoh ixeih mu, neketen namim mei imatu kuhi, e mukil kuh naha xa Hi ien bei tengan ti mupol ni. \x + \xo 4:12 \xt Kol 1:7; Flm 1:23\x* \v 13 Nakila nihiteni xa xi di pol nggeih tova tang tengan vatutou ni rin namim e rin na ngan xil mun te hal Laodisia e Hierapolis. \v 14 Tokta Luk xa eheien navan di en, e Demas mun, lubit ‘bos makoe’ mi xamim. \x + \xo 4:14 \xt 2Tim 4:10,11; Flm 1:24\x* \p \v 15 Inou mun nabit ‘bos makoe’ bat mi tuxoli e hinoxoli xil xa ladi e Laodisia, e bat mi Nimfa e ngan xil xa di lasukul e tim san. \v 16 Melele xa xamim mubuli uvei ak bus, ma musa ni sung mi ngan xil te sias te hal Laodisia tengan xil mun livuli. E xamim muvuli uvei xa natesa ni mi xil. \v 17 E muhiteni mi Akipas muhit, “Upol sen polien xa Suv tesa ni minuk tengan upol ni.” \x + \xo 4:17 \xt Flm 1:2\x* \p \v 18 \it Tengan mupus kila xa inou vari iaxa natesa uvei ak bat mi xamim, inou Pol di nadis sepinien ak. Nabit ‘bos makoe’ mi xamim. Iemim nabong ni sen te xeih xil ti xa di labar xat inou ni.\it* \x + \xo 4:18 \xt 1Kor 16:21; 2Tes 3:17\x* \p \it Di nasis tengan eheien hos na Hi iti mi xamim vus.\it*