\id 2CO - Southeast Ambrym NT with Ruth and Jonah [tvk] -Vanuatu (DBL 2015) \h 2 Korin \toc1 2 Korin \toc2 2Kor \mt2 Sepinien xa diamu te \mt1 2 Korin \is1 ?Visi iaxa tetis uvei ak? \ip Pol xa tehe eloheoh na Iesu Kristo iaxa tetis uvei ak\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 1:1; 10:1\x* e huram 55 AD (huram xil tetutou ni poten na Iesu), e melele xa di tamu tepispisi mi Kristin xil e provins te hal Masedonia.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 2:13; 7:5\x* \is1 ?Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu? \ip Pol tetis uvei ak teha mi Kristin xil xa lateti e taon xa mahulong te hal Korin. Dutou ni uvei te 1 Korin xa tetisi teha mi Kristin xil te rute nen tak e aveti Mats e huram 55 AD, xi teha mun tengan vasao ni Kristin xil e sias xil e provins te hal Masedonia.\x + \xo 1:0 \xt Pol 20:1-2\x* Di, teha tesao ni Kristin xil xa lateti e Korin e provins te hal Akea texoni ngan xa tehit xati mi xil,\x + \xo 1:0 \xt 1Kor 16:5-7\x* e teta tetel xil aveti tehe tol.\x + \xo 1:0 \xt Pol 20:2-3\x* \ip Pol tetis uvei ak teha mi Kristin xil te hal Korin vengan xa telonge xa titsa te luvosen xil di latesa pispisien mi xil xa tenave reitin ti e di latesepsisil hisen. \is1 ?Pol tetis uvei ak veneh? \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien na mol‑Korin xil usil polien xa Hi tesa ni mini\bd* - Titsa xil te luvosen e hal Korin di latehiteni xa Pol tenave eloheoh xati na Hi ti,\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 3:1-6; 10:1; 11:5\x* e xi di tekan ni mani xa xil di lasa ni mini.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 8:20\x* E Pol tehiteni mi xil xa Iesu vari tang iaxa tehosei xi tengan mei ihe eloheoh tei, e polien del sexien xil teni pisen ni be reitin.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 6:3-13; 10:1–12:18\x* Xi tehit mesen ni xa rut moletin nae xil lakila lihusili tengan mei lipusi melele xa ti isa vuol ni mani nae mi Kristin xil te hal Serusalem.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 8:1–9:15\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien na mol‑Korin xil usil melele te xeih xil xa Kristin xil di labisu ni e meulien nae\bd* - Kristin xil te hal Korin latelonge tesa vengan moletin sav xil latepol ni texeih pupu mi xil ve neketen nae.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 1:3-7\x* E Pol tepispisi mi xil xa Iesu,\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 1:5; 2:14-15\x* xi,\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 1:8-11\x* e Kristin sav xil mun di labisu ni melele te xeih xil.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 8:2\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien na mol‑Korin xil usil tenbexil hu xa lihuri melele xa limea rilomun ra maten\bd* - Kristin xil te hal Korin latnake reitin ti xa limea rilomun ra maten.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 4:16\x* Ve rin ak, Pol tesep kila mi xil xa be reitin, e itep lihur tenbexil hu.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 4:17–5:10\x* \ib \im \bd Pol ien tehei tengan vamal ni nenemien na mol‑Korin xil usil suse xa limal ni Kristin xil ixo en\bd* - Tehusil nenemien na Pol, Kristin xil te hal Korin latesa pangasien mi tei xil xa tepat tetel atou na tamen.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 2:3-6\x* E Pol tehiteni mi xil xa xosxa lipusi xa moletin ak ihiles ra tesaen nan, ma momal tengan lihur rilomun ni.\x + \xo 1:0 \xt 2Kor 2:7-11; 7:8-13\x* \is1 Vatit nenemien tei te uvei ak de 2 Korin 5:17-19 \ipq Melele xa moletin tei bisti del xat Iesu Kristo, mei be neta hu. Meulien matu nan mikesae, e xi nggur meulien hu tei. Be Hi iaxa di biles xir mak. Tetiamu, ratehe elu mini. E ve naha xa Iesu Kristo tepol ni ve rin nar, Hi misak ni xir mei radi e tomat dela. Ma taxeak, xi misa polien mi xamem tengan ha ti mavit mesen ni mi moletin xil xa xil mun likila liti e tomat itela. Reitin, Hi tesak ni naha xa Iesu Kristo tepol ni mei be suse tengan moletin xil te ut etan likila liti e tomat itela. Ma Hi navuli ti mun tesaen nae xil nava xat rin nae. E xosali, longeongen hos usil suse te tomat ak, Hi misa ni mi xamem tengan ha ti muhithiteni mi moletin xil vus. \is1 ?Naha iaxa di e uvei ak? \io1 1. Pol bit usil nenemien nan e veneh ma tehiles kakaoen nan. (1:1–2:11) \io1 2. Pol bit usil polien xa tepol ni mi mol‑Korin xil e mi moletin sav xil. (2:12–7:16) \io1 3. Pol bit usil sanien te tutouen tengan livue xat xil ven. (8:1–9:15) \io1 4. Pol bit usil suse xa Iesu tehosei xi tengan mei vahe eloheoh tei nan, e melele te xeih xil xa xi di tehisu ni xa pisen ni xa xi be eloheoh tei reitin. (10:1–13:14) \c 1 \s1 Sepkilaen na Pol usil uvei ak \p \v 1 Inou \w Pol\w*, \w eloheoh\w* na Iesu Kristo nggusil nenemien na Hi,\x + \xo 1:1 \xt 1Kor 1:1\x* di nadis uvei ak del Timoti, xa rabe tua e neketen. \p Nadis bat mi xamim xa mudi e sias na Hi e taon te hal Korin,\x + \xo 1:1 \xt Pol 18:1\x* e iha mun mi moletin tesav xil na Hi xa ladi ut sav xil e provins te hal Akea. \p \v 2 Nasis tengan Hi Tamer e Suv Iesu Kristo lalisa eheien hos e tomat nalu mi xamim. \x + \xo 1:2 \xt Rom 1:7; 1Kor 1:3\x* \s1 Pol memes Hi vengan xa misikoe xol meulien nan e melele xil te xeih \p \v 3 Xamem di masa memesien ba mi Hi xa be Tame Iesu Kristo, Suv nar. Xi be Tamemem xa pisen esaeen nan mi xamem e di pet rat nenemien namem. \x + \xo 1:3 \xt Efes 1:3; 1Pit 1:3; Rom 15:5\x* \v 4 Reitin, xi di pet rat nenemien namem e melele te xeih xil vus xa di mabisu ni. Mak, ma del nenemien hos xa Hi di pet rat xamem ni, xamem mun makila ti mupet rat nenemien na mosav xil mun xa di labisu ni melele te xeih xil. \v 5 \x + \xo 1:5 \xt Sion 15:18-21; 16:33\x*Vengan xa xamem manggusil xat Iesu, di mabisu ni melele te xeih xil nggo he mosav xil nggoni ngan taxa latepol ni mini. E rin sav mun, usil hisit sexien taxa Hi tepet rat nenemien na Iesu, Hi di pet rat pupu ni nenemien namem xil mun. \x + \xo 1:5 \xt Sam 34:19; 94:19\x* \v 6 Xamem, eloheoh xil, di mabisu ni melele te xeih xil tengan mukila mupet rat nenemien namim e mututou ni neketen namim. Reitin, melele xa Hi pet rat nenemien namem, pol ni mak tengan xamem mukila mupet rat nenemien namim melele xa di mubisu ni melele te xeih xil e mupol ni nenemien namim be teviei. E bos xa mukila xa melele te xeih xil xa xamim di mubisu ni nggo he moletin sav xil nggoni ngan taxa xamem mun di mabisu ni. \x + \xo 1:6 \xt 2Kor 4:15,17\x* \v 7 Mak, ma tave ti neta xa malonge xa xamim di mubisu ni melele te xeih xil nggoni ngan xa xamem di mabisu ni, makil kuhi xa Hi di pet rat nenemien namim nggoni ngan xa xi di pet rat nenemien namem. \p \v 8 Tuxoli e hinoxoli xil, mabit mavit mesen ni mi xamim xa, melele xa mateti e provins te hal Esia, moletin holu latepol ni te xeih mi xamem. Melele te xeih xil xa di matehisu ni tehas tan ni xamem, ma matnanemi ti mun mavit mameul. \x + \xo 1:8 \xt Pol 19:23-41; 1Kor 15:32\x* \v 9 Nenemien namem temot texoni moletin tei xa langguri be von koten e lakin maten mini. E matepus kila xa holesok xil ak testal tengan vasak ni xamem manaling ti mun nenesien namem e xamem tang. Ngan ak mistal tengan vasak ni xamem maling nenesien namem e Hi xa di misak ni moletin xil lamea ra maten. \v 10 Reitin, Hi teteh meulien e xamem ra melele te xeih xil xa tehe te maten tang. Mak, ma mapus kila xa Hi nen tak mikila vateh meulien e xir ra holesok sav xil mun. Ve rin ak, xamem maling nenesien namem nggeih di en xa iteh meulien e xir mun e melengien sav xil xa di bemei. \x + \xo 1:10 \xt 2Tim 4:18\x* \v 11 Hi ipol ni imak vengan xa xamim mudutou ni xamem nggo sisen xil namim. E ixo sisen xil namim e sisen na mosav xil mun ve xamem, moletin holu ti limes Hi melele xa ti lipus tuxolxatien xil xa xi ti isa ni mi xamem. \s1 Pol misep kila xa veneh ma tenava ti tengan vasao ni mol‑Korin xil \p \v 12 \x + \xo 1:12 \xt 2Kor 2:17\x*Xamem mabesi xamem vengan manemi mabit holesok xil vus xa di mapol ni momal pe met Hi. E ut etan ak, mangguxou kuhi tengan sexien namem xil ti ihusil nenemien xa be reitin e memese nggoni ngan xa Hi ien bei. Mapol ni nggusil eheien hos na Hi, e tahusil metisouen na moletin xil ti te ut etan. E matepol ni sexien hos xil ak tehe holu mu e melele xa mateti visal xamim. \x + \xo 1:12 \xt Hib 13:18; 2Kor 2:17; 1Kor 1:17\x* \v 13 Naha xa di nadisi bat mi xamim be holesok xil xa mukila muvuli e be temale tang tengan mukila. E ieok bei tengan mukilakil kuhi ni. \x + \xo 1:13 \xt 2Kor 5:12\x* \v 14 E tave ti neta xosxa mutakil kuh ti mu xamem, e melele xa Suv Iesu itilomun en, xamim mei ti musep koai ve xamem ixoni ngan taxa xamem mun di masep koai ve xamim. \x + \xo 1:14 \xt Plp 2:16\x* \p \v 15-16 \x + \xo 1:15-16 \xt Pol 19:21; 1Kor 16:5-6\x*Vengan xa nake reitin xa xamim mubesi xamim ve nou, melele xa natehe reling taon te hal Efeses, nateling nenemien navan tengan nihat nisao ni xamim e hal Korin mun. Di, natenemi natehit niha nipol e provins te hal Masedonia. E melele xa polien e rute ak ivus, ma nitilomun nihat tengan mukila muhur tuxolxatien te polien e sepinien navan vatei mun. E imak, ma natenemi natehit mukila musil nou nihe provins te hal Sudea itel tutouen namim. \v 17 E kakaoen navan xa natehit xati tengan nipol ni tehiles, ma natnavat ti mun napus xamim vaxoni ngan xa natehiteni. ?Mak, ma midep? ?Xamim mukila munesi e sepinien xil navan? Nalonge xa mubit di napol ni hitxatien xil navan nggusil nenemien na moletin xil tang te ut etan. Munemi mubit inou nabe moletin te luvosen tei xa di miluvos bit, “reitin nipol ni netak,” e dutou ni, di nabit, “e‑e, ninapol ni ti mun.” \x + \xo 1:17 \xt 2Kor 5:16\x* \v 18 !E tave reitin ti! Natave moletin te luvosen ti. Nggoni ngan xa Hi di pol vuol ni hitxatien nan xil e misakras valuvos, sepinien namem xil mun tave luvosen ti. E sepinien xil namem, melele xa mabit, “io, ha mupol ni netak,” masakras mun mavit, “e‑e, munapol ni ti mun.” \v 19 Io, di mataluvos. Vengan xa Iesu Kristo, Nat Hi xa Saelas, Timoti, e inou di matsep usili mi xamim, xi di taluvos. Vehakut, melele xa Iesu bit, “Reitin, nipol ni netak,” xi di pol vari ni. \x + \xo 1:19 \xt Pol 18:5\x* \v 20 Io, di mataluvos, vengan Hi di taluvos. Hitxatien xil vus nan, Iesu pol ni xil ngasen mei mistal be reitin. Ve rin ak, melele xa rasis mi Hi, rabit, “reitin” e his Iesu Kristo tengan rapet rat his Hi xa be eilep xa be eilep. \x + \xo 1:20 \xt Rev 3:14\x* \v 21 E Hi vari tang iaxa misak ni xamem del xamim mun rasoh nggeih e neketen nar melele xa rabisti del Iesu Kristo. E Hi vari di tehosei xir mei rabe nan. \x + \xo 1:21 \xt 1Sion 2:27\x* \v 22 Xi tetis xat hisen e meulien nar, e tesa \w Ninin Eo\w* nan mi xir tengan mei ite tinexir. Hi pol ni mak tengan vapisen ni xa xi ti isa vuol ni holesok xil xa tehit xati mi xir. \x + \xo 1:22 \xt Efes 1:13; 4:30; Rom 8:16; 2Kor 5:4-5; Efes 1:14\x* \p \v 23 Mak iaxa natnavat ti mun napus xamim e taon te hal Korin vengan xa, vahit namaat, ma nasepin mi xamim vaxeih mu e nasak ni xamim mulonge vasa mun. Hi mikila xa sepinien xil navan be reitin. \x + \xo 1:23 \xt Rom 1:9; 2Kor 11:31; Plp 1:8; 1Tes 2:5,10\x* \v 24 Xamem iemem ti tavei mave eilep namim tengan masemae ni xamim mupol vahusil nenemien namem vehakut, vengan di musoh nggeih e neketen namim ngamu. Xamem iemem bei mak mu xa ti mapol vituei vatel xamim tengan masak ni xamim mei mupolu ni sien.\x + \xo 1:24 \xt 1Pit 5:3\x* \c 2 \p \v 1 Ma, napol ni nenemien navan tengan ninavat ti mun tengan munalonge ti mun nasa ve selxatien navan xil. \x + \xo 2:1 \xt 1Kor 4:21; 2Kor 12:21\x* \v 2 ?Vengan, xosxa nipol ni xamim mulonge isa, ma visi iaxa da tengan ipol ni nou nihesi nou? Moletin ihe tovuol, vengan napol ni xamim mulonge misa pupu tuei. \v 3 Ma natetis uvei tei tehat mi xamim tengan mukila muviles ra sexien namim xil xa tamal ti. Mak, ma melele xa nihat nisao rilomun ni xamim, ninalonge ti nasa ve sexien tesa xil namim. Reitin, ieok bei mak mu xa xamim mupol ni nou nilonge ihos. Nake reitin xa xamim vus mupol vuol ni naha xa nabiteni tengan sien navan mei ihe sien namim. \v 4 Melele xa natetis uvei ak tehat mi xamim tengan vasel xat xamim, tinok tepangas e simetok temereh tehe tan. E natnatisi ti tengan vasak ni mulong pangas xamim. E‑e. Natetisi tengan nasak ni xamim mukila xa eheien navan e xamim mahulong pupu. \x + \xo 2:4 \xt Pol 20:31\x* \s1 Selxatien tengan Kristin xil liketeh ihos itel ngan xa mistokovein tesaen nan xil \p \v 5 Nabit nisep usil moletin xai xa tepol ni tesa. Neta xa tepol ni, tenapol ni nou ti kestang natelonge tesa. E rin tei, tesaen nan tepol ni xamim vus mutelonge tesa. \x + \xo 2:5 \xt 1Kor 5:1\x* \v 6 Pangasien xa xamim holu mutesa ni mini pipin ngamu. \x + \xo 2:6 \xt 1Kor 5:1-5\x* \v 7 Ma, taxeak, bos xa muketeh ihos rilomun mini e mupet rat nenemien nan. Imak, ma longpangasien nan nakutaxol vuol ni meulien nan ti. \v 8 Ma, nasis xamim tengan musak ni mei ikila xa eheien namim di en. \v 9 Melele xa natetis uvei mi xamim tetiamu, natepol ni tengan napus ti xa xamim mube reitin minou e mukila mulong xat naha xa di nabiteni. E nakameti be reitin xa di mulong xat naha xa di nabiteni. \x + \xo 2:9 \xt 2Kor 7:15; 10:6\x* \v 10 E taxeak, ieok bei tengan xamim muketeh ihos mini. E melele xil vus xa xamim muketeh ihos rilomun mi moletin tei, ma inou mun ti niketeh ihos mini. E xosxa be reitin xa tepol ni neta tei xa tesa teha xat inou, ma, pe met Iesu Kristo, inou niketeh ihos itela tengan itutou ni vitueien namim. \v 11 Di rapol ni mak vengan xa rakil kuh nenemien xil na \w Temat\w* xa bit ti vapangei xir. Ma di misak pisi tengan vasak ni xir rati pas xir e rinavituei ti mun. \x + \xo 2:11 \xt Luk 22:31\x* \s1 Usil kakaoen na Pol, moletin holu mei lateneket \p \v 12 Dutou ni melele xa natesa uvei navan tehat mi xamim, natekakao ba natehe taon te hal Troas tengan ti namithiten longeongen hos usil Iesu Kristo en. E natekameti xa Suv tesah puiteh minou tengan nipol ni polien nan e rute nen ak. \x + \xo 2:12 \xt Pol 14:27; 1Kor 16:9; Kol 4:3; 4:3; Rev 3:8\x* \v 13 E melele xa natnapus ti tuxoli Taetas xa natesila tehe rute ak, natenexo pupu ven. Ma natesep ling moletin xil te rute ak, e natetilomun natehusil suse navan ba natehe provins te hal Masedonia tengan nalang vesi. \x + \xo 2:13 \xt Pol 20:1\x* \p \v 14 E tave ti neta xa di natenexo temak, di names pupu ni Hi. Namesi vengan xi tesak ni Iesu Kristo tehas tan ni elu nan xil, e vehakut xi di del xamem pe met moletin xil. E rute xil vus xa di del xamem maba en, longeongen hos di misak ni moletin xil mei lakil Hi mikapis e rute xil vus. \x + \xo 2:14 \xt 1Kor 4:9\x* \v 15 Rut moletin xil, Hi di miteh meulien e xil, e rute sav xil mun di langgusil suse te maten tang. E melele xa xamem mabithiten longeongen hos usil Iesu Kristo mi moletin xil, Hi besi xi holu ven nggoni ngan xa xi besi xi melele xa di pongos vokon te sanien eo tei. \x + \xo 2:15 \xt 1Kor 1:18\x* \v 16 E melele xa ngan xil xa Hi di miteh meulien e xil lateong ni longeongen hos ak, di pisen suse te meulien mi xil. E melele xa ngan tesav xil lateong ni, di pisen ni mi xil xa di langgusil suse te maten tang. \x + \xo 2:16 \xt Luk 2:34; 2Kor 3:5-6\x* \p ?Visi vari iaxa momal tengan vahur polien ak tengan vahithiten longeongen hos na Hi? !Moletin tovuol! \v 17 E xamem mataxoni titsa te luvosen xil holu ti xa di lapos ni longeongen hos na Hi nggoni ngan xa be tutut neta tei tang. !E‑e! Vengan xa Hi tesil xamem maba mabe eloheoh nan xil tengan mava mavithiten longeongen hos usil Iesu Kristo. E mangguxou kuhi tengan sexien namem ihusil nenemien xa be reitin e memese tevi ixoni ngan xa Hi ien bei, vengan makila xa met Hi di e xamem vehakut. \x + \xo 2:17 \xt 2Kor 1:12; 1Pit 4:11\x* \c 3 \s1 Hitxatien te xeih hu na Hi be eilep mili hitxatien matu xil xa Hi tesa ni tetiamu \p \v 1 Melele xa di nadis sepinien ak bat mi xamim usil polien namem, eloheoh xil, natapol ni ti tengan ti napet rat rilomun ni hisemem pe metemim. ?Mu midep? ?Iemim bei muvur uvei te hitkilaen vaxo eilep xil te sias tengan mukila muling nenesien namim vate xamem?\f + \fr 3:1 \ft Tenamal ti tengan xa Pol vasa uvei te hitkilaen mi mol‑Korin xil vengan xa latekil kuhi ngamu. E titsa te luvosen xil latehur uvei te hitkilaen texo vat xil te Sias vengan xa mol‑Korin xil latnakil ti xil. Titsa xil ak iexil tehei tengan lasak ni mol‑Korin xil laling nenesien nae e xil e lake reitin e pispisien nae xil.\f* ?Mu xamim tang ti mutis uvei te hitkilaen e rin namem tengan mosav xil lakila laling nenesien nae vate xamem? !E‑e! \x + \xo 3:1 \xt 2Kor 5:12; Pol 18:27; Rom 16:1\x* \v 2 Vengan xamim vari tang mube uvei xa di bit kila xa mabe reitin xa moletin xil vus lakila lavuli e lapus kila. Eheien namem di e xamim nggoni ngan xa Hi tetis xat hisemim teti e tinemem. \x + \xo 3:2 \xt 1Kor 9:2\x* \v 3 Reitin, neketen namim xa be reitin nggoni uvei tei xa Kristo vari tang midisi tengan vahit kil xamem vaxo en. E tenatisi ti ni pen tova. E‑e. Tetisi tetel \w Ninin\w* na Hi xa meul. E tenatis ti e hat tenaxoni rae xil xa Mosis tetisi. E‑e. Xi tetis xati teti e tinemim vari. \x + \xo 3:3 \xt Eks 24:12; 31:18; 34:1; Dut 9:10,11; Pro 3:3; 7:3; Ser 31:33; Esek 11:19; 36:26\x* \p \v 4 Xamem makila maviteni vamak vengan xa manesi xa Hi tehosei xamem texo Iesu Kristo tengan mapol ni polien ak. \v 5 Mataviteni ti xa xamem kestang mapin tengan mapol ni holesok xil mu masak ni huit polien vastal. Makila xa holesok xil xa di mapol ni xa huite teni di, xil vus nggo visal Hi. \x + \xo 3:5 \xt 2Kor 2:16\x* \v 6 Reitin, xi kestang misak ni xamem mei mapin tengan mave moletin nan xil tengan ti musepin e rin te \w hitxatien hu te xeih\w* nan. Hitxatien hu te xeih ak, vatite teni tave rae xil ti xa latetisi, vengan rae xil di misa maten mi ngan xil xa langgur xotehi. E vatit hitxatien hu te xeih ak be Ninin xa di misa meulien mi ngan xil xa langgusili. \x + \xo 3:6 \xt Eks 24:8; Ser 31:31; 32:40; 1Kor 11:25; Hib 8:8-13; Sion 6:63; Rom 7:6\x* \p \v 7 Tetiamu, melele xa Hi tesa rae nan xil mi \w Mosis\w* xa tesehi teti e hat, xi tesa ni tetel minehinen te xeihen nan. E melele xa Mosis tetilomun temei visal mol‑Isrel xil, xil latesakras laketeh vamal ni valnaon vengan xa minehinen te xeihen na Hi di teleluv texo en. E tetutou ni, minehinen te xeihen na Hi xa teta en tehe tan teha vuma … tekesae rani. E rae xil ak lasa maten mi moletin xil vengan xa lasakras lavusili. E xosxa Hi tesa rae nan xil tetel minehinen te xeihen nan xa mak, \x + \xo 3:7 \xt Eks 34:29-30\x* \v 8 ma xi isak ni hitxatien hu te xeihen xa Ninin Eo di pol nggusili tengan imei itel minehinen te xeihen xa ihe eilep mak mu ili. \v 9 Vengan melele xa Hi tesa rae xil ak mi moletin xil, tesa ni tetel minehinen te xeihen nan xa eilep pupu. E rae xil ak tesak ni xil latepus kila xa latamal ti pe meten e momal tengan lavur pangasien ven. E xosxa xi tesa rae xil ak tetel minehinen xa eilep, hitxatien hu te xeihen xa misak ni moletin xil mei lamal pe meten di bemei del minehinen te xeihen xa eilep mak mu mili. \x + \xo 3:9 \xt Dut 27:26; Rom 1:17; 3:21\x* \v 10 Reitin mak, naha xa temei tetel minehinen te xeihen na Hi tetiamu, rapusi xa minehinen teni tekesae relingi, vengan xa minehinen te xeihen xa xi tesa ni tetutou ni be eilep mak mu mili. \x + \xo 3:10 \xt Eks 34:29-30\x* \v 11 Naha xa Hi tesa ni tetiamu tetel minehinen te xeihen xa tekesae relingi, xi telingi tete rin tengan vasa hitxatien te xeih hu xa ita vehakut. Ma, rakila xa minehinen te xeihen teni be eilep pupu e ita ha vuma … navus ti. \p \v 12 Ma, vengan xa nenesien namem di e hitxatien hu te xeihen ak na Hi, di manggusili e di mapol mini del imaeen. \v 13 Matapol ni ti taxoni Mosis xa tekutaxol valnaon ni kaliko tei tengan vasak ni mol‑Isrel xil lasakras lapus kila xa minehinen te xeihen xa tete valnaon di mikesae vengan xa Hi di teling hitxatien matu ak tehe rin. \x + \xo 3:13 \xt Eks 34:33,35\x* \v 14 Reitin, Hi tesak ni mol‑Isrel xil latesakras lanem kil koute teni nggoni ngan taxa neta tei di tekutaxol nenemien nae. E xosali mun, melele xa mol‑Isrel lalong moletin tei di buli sepinien te hitxatien te xeih matu, nenemien nae xil bon tamu. Latakil ti reitinen te hitxatien hu te xeihen nggoni ngan xa kaliko tei di mikutaxol nenemien nae. E, e melele xa mei labisti del xat Iesu Kristo, nggoni ngan xa Hi nggur rat kaliko xa tekutaxol nenemien nae ni tengan mei linem kil naha xa Hi di pol ni. \x + \xo 3:14 \xt Eks 34:34; Rom 11:23,25-26\x* \v 15 Reitin, mei duxoh xosali, melele xa di labuli rae xil na Mosis, nggoni ngan xa kaliko di tamu mikutaxol nenemien na mol‑Isrel xil. \v 16 E melele xa tinexil biles e lamei visal Suv, Hi nggur rat kaliko ak ra nenemien nae. \x + \xo 3:16 \xt Eks 34:34; Rom 11:23,26\x* \v 17 Suv ak be Ninin Eo. E melele xa Ninin na Hi Suv de tinexir, mei rameluv ra rae xil xa di misikoe xol xir ra Hi. \x + \xo 3:17 \xt Sion 7:39; 8:32,36; Rom 8:2; Kal 5:1,13\x* \v 18 Ma, xir vus xa raling nenesien nar e Suv, naha xa mikutaxol nenemien nar, Hi nggur rati tuei. Misak ni, rapus kil minehinen te xeihen na Suv, e di biles xir ba vuma … meulien nar di nggur nini Hi nggoni kilas tei xa nggur nini neta tei. E be Nini Suv xa di pol ni holesok xil ak e meulien nar. \x + \xo 3:18 \xt Eks 16:7; 24:17\x* \c 4 \s1 Nenemien na Kristin xil namot ti vengan xa Hi misak ni minehinen te xeihen nan mei mileluv nggo meulien nae \p \v 1 E be Hi vari tang iaxa di misa polien ak mi xamem tengan masep kil hitxatien hu te xeihen nan. Ma, vengan xa Hi tesa polien ak mi xamem nggusil eheien hos nan tengan ti musa longeongen hos nan, nenemien namem misakras vamot e munastokovein polien ak ti. \x + \xo 4:1 \xt 2Kor 3:6\x* \v 2 Xamem masin sexien tesa xil xa moletin xil di lapol xuxus ni vengan xa labe unoun ni. E maling nenemien namem tengan munaluvos moletin sav xil ti, mu munavilhiles sepinien na Hi ti namei nasav. Pe met Hi, di mabit usil holesok xil vus xa be reitin nggusil sexien xa moletin sav xil ti lipusi lihit momal. \x + \xo 4:2 \xt 2Kor 2:17; 1Tes 2:5\x* \v 3 E xosxa ngan xil xa ladi suse te maten latakil kuh ti koute te longeongen hos xa di mabithiteni mi xil, latakil ti vengan xa nenemien nae mikoe nggoni ngan xa kaliko di tamu mikutaxole. \x + \xo 4:3 \xt 1Kor 1:18\x* \v 4 Latake reitin ti en vengan xa Temat, xa moletin xil te ut etan di langgusili nggoni hi nae, xi di mikoe xol nenemien nae. Mak iaxa, lasakras lapus kil minehinen te xeihen te longeongen hos usil Iesu Kristo. E Kristo nggoni Hi vari tang e rin xil vus. \x + \xo 4:4 \xt Efes 2:2; Plp 2:6; Kol 1:15,18; 2:9; Hib 1:3\x* \v 5 Mak iaxa, melele xa maba tengan masepin mi moletin xil, di matasep usil xamem ti, e di masep usili xa Iesu Kristo be Suv, e mabiteni xa di mapol mini nggoni ngan xa mabe slev namim. \x + \xo 4:5 \xt 2Kor 1:24\x* \v 6 Melele xa Hi tepeas ni ut etan, xi tehiteni tehit, \qt “Mae ni miehen vastal ra maluxoluken, ma ut miluv.”\qt* \rq (Sen 1:3)\rq*\x + \xo 4:6 \xt Aes 9:2; 2Kor 3:18\x* E xi be hisit Hi xa di pol ni miehen nan di mileluv e tinexir tengan mei rakil kuh minehinen te xeihen nan. E ngan xil xa lapus kil valnao Kristo, xil lapus kil minehinen te xeihen na Hi. \p \v 7 Reitin, minehinen te xeihen te hitxatien hu te xeihen ak bos pupu. E Hi milingi tengan valeluv vaxo meulien nar. Ngan ak nggoni moletin tei xa misoson neta tei xa bos pupu de valihe tei xa lapol ni ni tan te pili tang xa taxeih ti. Valihe ak nggoni vemem xa taxeih ti. E melele xa di mapol del xeihen, mosav xil lipus kila xa tastal ti taxo xamem tang, e di mistal nggo visal Hi vari. \x + \xo 4:7 \xt 2Kor 5:1\x* \v 8 Melengien holu, di manggur longpangasien e rin xil vus, e nenemien namem tara kat ti. Tave ti neta xa di manexo, e neketen namem takesae ti. \x + \xo 4:8 \xt 2Kor 1:8; 7:5\x* \v 9 Moletin xil holu di lasak purun xamem, e Hi tastokovein xamem ti. Tave ti neta xa labas tan ni xamem, e latavas vuol ni xamem ti. \v 10 Nggo longpangasien te sakpurunien xil ak, tenbemem di bisti del xat Iesu xa tehur longpangasien te maten e tenben. Nggo suse ak, moletin xil likila lipus kil meulien na Iesu Kristo ixo meulien namem. \x + \xo 4:10 \xt Rom 8:36; 1Kor 15:31; Rom 8:10; Plp 3:10; Kol 1:24; 2Tim 2:11; 1Pit 4:13\x* \v 11 Vengan xa melele xa rameul tamu radi, moletin sav xil di lakin maten mi xamem vengan xa di manggusil Iesu. Nggo suse ak, moletin xil lakila lapus kil meulien na Iesu vaxo tenbemem xa memerou tang. \v 12 E tave ti neta xa xamem di mabisu ni maten vehakut tengan mavur longeongen hos vahat mi xamim, xamim di munggur meulien sal. \p \v 13 Vanuvei Eo biteni bit, \qt “Vengan xa naneket e Hi, dit nasepin.”\qt* \rq (Sam 116:10) \rq* E vengan xa xamem maneket mak, dit masepin. \v 14 E dit masepin vengan xa makila xa Hi xa misak ni Suv Iesu temea ra maten, xi mun tang isak ni xamem mun mumea ra maten vengan di mabisti del Iesu. Reitin, xi ital rerat xamem itel xat xamim mun tengan ha risoh pe meten. \x + \xo 4:14 \xt Rom 8:11; 1Kor 6:14; 15:15,20; 1Tes 4:14\x* \v 15 Reitin, longpangasien e melele te xeih xil xa mabisu ni, di mangguri tengan makila mavithiten longeongen hos. Vengan makila xa longeongen hos ak di dutou ni xamim, e dutou ni ngan tesav xil mun xa di lalong kil eheien hos na Hi. E melele xa lilong kila, ma likila limes Hi ven, e lipet rat hisen ve xeihen nan xa mahulong pupu. \x + \xo 4:15 \xt 2Kor 1:3-6\x* \p \v 16 Mak, ma xamem masakras mamaen nenemien namem vamot. Tave ti neta xa tenbemem e hale di ba tengan vamat, e neketen xa de tinemem, vehakut mei di be neta hu mu. \x + \xo 4:16 \xt Efes 3:16; Kol 3:10\x* \v 17 Vengan xamem mapus longpangasien xa di mangguri nggoni neta tei xa hokorong tang. E melele xa di mabisu ni, makila xa muhur neta tei xa ihos mak mu xa misakras vakesae e ut nesao. \x + \xo 4:17 \xt Rom 8:17-18\x* \v 18 Vengan melele xa xamem di mapus holesok xil te ut etan ni metemem, mataling ti neketen namem en vengan xa makila xa iti melengien ihe vahis tang. Xamem maketeh be holesok xil te ut nesao xa met moletin misakras vapusi, e di maling neketen namem di en, vengan xa makila xa iti ihe nousav e misakras vavus. \x + \xo 4:18 \xt Rom 8:24; 2Kor 5:7; Hib 11:1\x* \c 5 \s1 Rinanexo ti ve longpangasien xa di rangguri e tenbexir, vengan Hi isa tenbexir hu xa ita vehakut \p \v 1 Bos xa ti rinanem pupu ti usil tenbexir, vengan xa rakila xa tenbexir nggoni nim tavolin tei tang xa radi en e ut etan. E melele xa lilihi rati e ristokovein ni, ha riti e nim xa Hi vari tang pol ni. E nim ak, xa be tenbexir hu, momal tengan riti en e ut nesao ihe nousav. \x + \xo 5:1 \xt Siob 4:19; 2Kor 4:7\x* \v 2 E melele xa radi tamu e nim tavolin ak, di ramuis vengan xa iexir bei tengan ravur tenbexir hu xa ihe tim sar e ut nesao. \x + \xo 5:2 \xt Rom 8:23\x* \v 3 E melele xa rimat, ninin nar naka hon ti vengan rikameti xa Hi tesing xol ninin nar ngamu ni tenbexir hu. \v 4 Melele xa radi tamu e nim tavolin ak, di ramuis vengan longpangasien xa di rangguri meas pupu. E ramuis vengan xa iexir ti tavei tengan ramat e rastokovein nim tavolin ak. E iexir bei mak mu xa tenbexir te ut etan ak vahiles mei vahe ngan xa be neta hu xa ita vehakut. \x + \xo 5:4 \xt 1Kor 15:53-54\x* \v 5 E Hi vari tang iaxa misak mesen xir tengan ravur tenbexir hu ak. E xi tesa \w Ninin\w* nan mei meul de xir nggoni simeleleen tei tengan vapisen ni xa be reitin xa ipol ni naha xa xi tehit xati. \x + \xo 5:5 \xt Rom 8:16,23; 2Kor 1:22; Efes 1:13\x* \p \v 6 Xosali radi tamu e nim tavolin ak, e ratati ti mu e rute xa Suv Iesu da en. E tave ti neta xa mak, nenemien nar ixeih \x + \xo 5:6 \xt Hib 11:13-16\x* \v 7 Vengan melele xa radi tamu e ut etan, di ranggusil Iesu del neketen nar, ratahusili ti vengan xa di rapusi ni metexir. \x + \xo 5:7 \xt 1Kor 13:12\x* \v 8 Reitin, nenemien nar nggeih, vengan xosxa rimat e rihe reling tenbexir inggak, ma rihesi xir tang vengan xa rakila xa ha rimeul itel Suv Iesu e tim sar hu ingga xor e ut nesao. \x + \xo 5:8 \xt Plp 1:23\x* \v 9 E tave ti neta xosxa radi inggak mu riti ingga xor, di rasak pisi tengan Suv ihesi xi ve holesok xil vus xa di rapol ni. \x + \xo 5:9 \xt Kol 1:10; 1Tes 4:1\x* \v 10 Vengan xa xir vus ha risoh pe met Iesu Kristo von koten nan e melele xa ilepis rin na moletin xil vus. E xir vus rihur huit kakaoen nar e ut etan ak, ngan ihos mu ngan isa. \x + \xo 5:10 \xt Ekl 12:14; Mat 16:27; Pol 10:42; 17:31; Rom 2:16; 14:10\x* \s1 Hi tesak ni Iesu Kristo mei be suse tengan moletin xil te ut etan likila liti e tomat itela \p \v 11 Ma, vengan xa xamem di mamerere ni Suv e makila xa moletin xil ha lisoh pe meten vatova, masak pisi di madakes moletin xil tengan ti liling nenesien nae e Kristo. Hi mikil kuhi xa di mapol ni del nenemien xa momal, e iemem bei tengan xamim mukila. \x + \xo 5:11 \xt 2Kor 4:2\x* \v 12 Xamem matasak pisi ti tengan mapet rat xamem mun tang pe metemim. E masak pisi tengan ti masep kil polien namem xil tengan muvesi xamim ve xamem. Mak, ma xamim mukila musepin e rin namem mi titsa te luvosen xil xa di lasepin holu usil naha xa momal tengan moletin xil lipol ni itel tenbexil e hale tang. E latanem ti usil naha xa de tine moletin. \x + \xo 5:12 \xt 2Kor 3:1; 1:14\x* \v 13 Xosxa munemi mubit xamem di mapol ni holesok xil nggoni ngan xa matalang, ma di mapol ni mak vengan manggusil xat Hi. E xosxa munemi mubit xamem di mapol ni holesok xil del nenemien xa bos, ma di mapol ni tengan vatutou ni xamim. \v 14 E holesok xil vus xa di mapol ni, mapol ni vengan makila xa eheien na Kristo be eilep e meulien namem. Vengan make reitin xa moletin tei temat tengan vahinat moletin xil vus te ut etan. E ve rin ak, nggoni ngan xa xir vus mun ratemat tetela. \v 15 Reitin, xi mat ve xir ngasen tengan vasak ni xir xa ranggur meulien hu, rinameul ti mun nahusil nenemien nar kestang. Momal tengan rimeul ihusil xat nenemien na Kristo xa temat e temea rilomun ra maten ve xir. \x + \xo 5:15 \xt 1Tim 2:6; Rom 14:7-8\x* \p \v 16 Mak, ma xamem munalepis ti mun rin na moletin tova nahusil nenemien na moletin xil te ut etan tang. Be reitin xa tetiamu, matelepis rin na Kristo tehusil nenemien na moletin xil tang te ut etan. E matapol ni ti mun vamak. \v 17 \x + \xo 5:17 \xt Rev 21:5\x*Melele xa moletin tei bisti del xat Iesu Kristo, mei be neta hu. Meulien matu nan mikesae, e xi nggur meulien hu tei. \x + \xo 5:17 \xt Rom 8:1,10; Kal 6:15; Aes 43:18; Rev 21:5\x* \v 18 Be Hi iaxa di biles xir mak. Tetiamu, ratehe elu mini. E ve naha xa Iesu Kristo tepol ni ve rin nar, Hi misak ni xir mei radi e tomat dela. Ma taxeak, xi misa polien mi xamem tengan ha ti mavit mesen ni mi moletin xil xa xil mun likila liti e tomat itela. \x + \xo 5:18 \xt Rom 5:10\x* \v 19 Reitin, Hi tesak ni naha xa Iesu Kristo tepol ni mei be suse tengan moletin xil te ut etan likila liti e tomat itela. Ma Hi navuli ti mun tesaen nae xil nava xat rin nae. E xosali, longeongen hos usil suse te tomat ak, Hi misa ni mi xamem tengan ha ti muhithiteni mi moletin xil vus. \x + \xo 5:19 \xt Rom 3:24-25; Kol 1:19-20\x* \v 20 Ma, xamem di maba mi moletin xil vus e rin na Iesu Kristo, e Hi vari tang di misepin mi xil nggo xamem. Mak iaxa, e his Iesu Kristo, xamem madakes xamim tengan munave elu ti mun natel Hi. E mei muti e tomat itela. \x + \xo 5:20 \xt Aes 52:7; Efes 6:20\x* \v 21 \x + \xo 5:21 \xt Sion 8:46; Hib 4:15; 1Pit 2:22; Kal 3:13; 1Kor 1:30; Plp 3:9\x*Iesu Kristo, \w tesaen\w* tovuol en. E vengan xa Hi minem usil xir, xi teling tesaen nar xil vus teha xat Iesu, e tesa vuol ni pangasien teni mini. Ma, vengan xa rabisti del xat Iesu, Hi di pus xir nggoni ngan xa ramal tevi pe meten. \c 6 \p \v 1 Mak, ma vengan xa di mapol vituei del xat Hi vari tang, madakes xamim xa munggur eheien hos nan ngamu tengan munanem male ni eheien hos nan ti. \x + \xo 6:1 \xt 2Kor 5:20\x* \v 2 Muteong ni sepinien na Hi melele xa tehit, \q1 \qt “E melele xati xa momal, natelong isien namim,\qt* \q2 \qt e namei tengan nitutou ni xamim e niteh meulien e xamim.”\qt* \rq (Aes 49:8)\rq*\x + \xo 6:2 \xt Luk 4:19-21\x* \m !Reitin, xosali be melengien xati tengan Hi vamei vatutou ni xamim! !Xosali be melengien xa xi iteh meulien e xamim! \s1 Pol misep usil longpangasien xil xa ngguri tengan vasa longeongen hos na Hi mi moletin xil \p \v 3 E polien e meulien xil namem, masak pisi tengan mapol ni holesok xil xa momal pe met moletin sav xil. Munapol sasavon ni ti sexien xil xa nasak ni moletin tova nasavut e neketen nan. \v 4 E holesok xil vus xa di mapol ni, masak pisi di mapisen ni xa mabe moletin te polien na Hi. Tave ti neta xa moletin sav xil di lasak pis neketen namem, lasa longpangasien mi xamem, e lapol ni nggeih mi xamem, dit mangguri tang del nenemien xa teviei. \x + \xo 6:4 \xt 2Kor 4:2\x* \v 5 Di labas xamem, laling xamem e nim te xeih, e labae del xamem del ekaten. Polien te xeih di bas xamem, mae kekaten di bas xamem, e vongien xil holu di matapat ti. \x + \xo 6:5 \xt 2Kor 11:23-27\x* \v 6 Di mapisen ni xa mabe na Hi reitin nggo sexien xil xa memese, nggo kilakilen xa Hi di misa ni mi xamem, e nggo holesok xil xa mangguri del nenemien xa teviei. Di mapol ni bos mi mosav xil e mapol ni holesok xil del eheien xa be reitin. E di mapol del holesok xil xa \w Ninin Eo\w* misa ni mi xamem. \x + \xo 6:6 \xt 1Tim 4:12\x* \v 7 Sepinien namem be reitin e di mapol del xeihen na Hi. Nggoni moletin xil te vaeen, sexien namem xa momal nggoni tiei te vaeen xa mabae dela e rin na Hi, e mei nggoni eivae xa di misikoe xol longeongen hos dela. \x + \xo 6:7 \xt 1Kor 4:10\x* \v 8 Manggulehi di mapol ni polien xa Hi di misa ni mi xamem, tave ti neta xosxa moletin xil di lamerere ni xamem mu latamerere ni xamem ti, di lapet rat hisemem mu di labe tan en. Tave ti neta xa naha xa di mabit usili be reitin, e xil di lapol ni mi xamem nggoni ngan xa mabe moletin te luvosen xil. \x + \xo 6:8 \xt 1Kor 4:10-13\x* \v 9 Tave ti neta xa moletin holu lakil xamem, e xil di lapol ni mi xamem nggoni ngan xa latakil ti xamem. Melele xil hao di lameas pangas xamem e lasak pisi tengan lavas vin xamem. E xamim mupusi xa xamem mameul tamu madi. \x + \xo 6:9 \xt 2Kor 4:10; Sam 118:18; 1Kor 1:8-10\x* \v 10 Tave ti neta xa malonge misa ve holesok xil holu, sien di iemem vehakut. Tave ti neta xa mani namem tovuol, masak ni moletin sav xil mei lapolu ni holesok xil na Hi. Reitin, tave ti neta xa holesok xil namem e ut etan tovuol, e holesok xil vus na Hi be namem. \x + \xo 6:10 \xt Pol 3:6; Rom 8:32; 2Kor 7:4; 8:9; Plp 2:17; Kol 1:24; 1Tes 1:6\x* \p \v 11 Tuxoli xil te hal Korin, xamem masa vuol ni nenemien namem, e matnasoson ti neta ra xamim. Eheien namem di e xamim vehakut e di masah puiteh te tinemem mi xamim. \v 12 Xosxa neta tei di purun vitueien nar, taxo ti e xamem, e nggo xamim xa mukoe xol tinemim mi xamem. \v 13 Di nasepin mi xamim nggoni ngan xa mube navan xati xil. E nasis xamim tengan musah puiteh te tinemim mi xamem tengan mupisen eheien namim mi xamem. \x + \xo 6:13 \xt 1Kor 4:14\x* \s1 Selxatien tengan rinavisti ti natel ngan xil xa di langgusil sexien xil te ut etan \p \v 14 Munavisti ti natel ngan xil xa lataneket ti e Hi.\f + \fr 6:14 \ft Selxatien ak momal e rin te titsa te luvosen xil xa latepispisi mi mol‑Korin xil xa itep iaxa likila lipol lihusil rae xil na Siu xil. Selxatien ak momal mun mi mol‑Korin xil xa latenemi latehit tave ti neta xosxa ti lixulehi lihe von moten na nanao xil. Pol ien tehei mun tengan vasel xat Kristin xil xa tamal ti tengan lapol vituei mu lateli vituei vatel ngan xil xa latave Kristin ti.\f* Vengan xa ngan xil xa di langgusil suse xa momal lasakras lakakao vituei vatel ngan xil xa di langgusil suse xa mikavui. ?Midep, miehen e maluxoluken lalikila laliti vituei? \x + \xo 6:14 \xt Efes 5:7,11\x* \v 15 ?Midep, Iesu Kristo e Temat lalikila lalimei e nenemien tei takes? !Lusakras! Nggo hisit sexien nen tak, moletin tei xa minesi e Iesu Kristo misakras vavisti vatel moletin tei xa tanesi ti en. \v 16 E hisit sexien xa tamal ti xa moletin xil lave \w Nim Eo\w* na Hi tengan lamot mi nanao na hi sav xil en, tamal ti tengan xir ramot vituei vatel ngan xil xa di lamot mi nanao xil. Vengan xir rabe Nim Eo na Hi xa meul. Ngan ak nggoni naha xa Hi biteni melele xa bit, \q1 \qt “Inou niti e tine moletin xil e niti vituei itel xil.\qt* \q2 \qt Inou nihe Hi nae e xil lihe moletin navan xil.”\qt* \rq (Lev 26:12; Esek 37:27)\rq*\x + \xo 6:16 \xt 1Kor 3:16; 6:19; Ser 32:38\x* \p \v 17 Mak ma Hi Suv biteni mun bit, \q1 \qt “Xamim muhe reling xil e mutasil ra xil.\qt* \q2 \qt Xosxa mutatuxol holesok xil ti xa be muis pe metok, ma inou nihur pilei xamim.”\qt* \rq (Aes 52:11; Esek 20:34)\rq* \x + \xo 6:17 \xt Rev 18:14\x* \q1 \v 18 \qt “Inou xa nabe Hi Suv te xeihen nabiteni xa nihe Tamemim\qt* \x + \xo 6:18 \xt 2Saml 7:8,14; Aes 43:6; Ser 31:9; Amos 3:13; 4:13; Rev 4:8; 11:17; 15:3; 21:22\x* \q2 \qt e xamim muhe natuxoli xil e natuxahin xil.”\qt* \rq (2Saml 7:8,14)\rq*\x + \xo 6:18 \xt Aes 43:6; Ser 31:9; Amos 3:13; 4:13; Rev 4:8; 11:17; 15:3; 21:22\x* \c 7 \p \v 1 Tuxoli e hinoxoli xil, vengan xa ranggur hitxatien xil ak nggo Hi, momal tengan rikas moten meulien nar xil imese ra holesok xil xa mikila vasak ni tenbexir e ninixir vahe muis. Reitin, bos xa ripisen ni xa meulien nar be eo vengan xa di ramerere ni Hi. \s1 Pol besi xi ve Kristin xil xa labiles ra tesaen nae xil \p \v 2 Xamem masis xamim tengan musah puiteh e tinemim ve xamem. Vengan xa matnapol ni ti neta vasa vaha xat xamim, matapangei ti moletin, e matasak pisi ti tengan maluvos moletin tova tengan makila maleh holesok nan xil. \x + \xo 7:2 \xt 2Kor 12:17\x* \v 3 Reitin xa rut xamim di lapurun hisemem. E natavit sepinien ak ti tengan vasak ni xamim muve unoun. E‑e. Vengan, nggoni ngan xa nabiteni tuei, eheien namem di pupu e xamim. E neta sav xosxa mumat mu mumeul, eheien namem iti e xamim vehakut. \x + \xo 7:3 \xt 2Kor 6:11-12; Plp 1:7\x* \v 4 Inou nanesi e xamim e di nasep koai ve xamim. Tave ti neta xa mabisu ni melele te xeih xil holu nggo he mosav xil, melele xa nanem usil xamim, ngan ak di pet rat nenemien navan e di misak ni nou napolu ni sien. \p \v 5 Nggoni ngan xa natehiteni tetiamu, melele xa xametel mattetuxoh provins te hal Masedonia, matsakras matongel. Holesok xil holu temei e tehas tan ni xametel: moletin xil di latepangei tenbexametel e latengor tetel xametel, e nenexoen di tehas tan ni nenemien nametel. \x + \xo 7:5 \xt Pol 20:1-2; 2Kor 2:13; 4:8-9\x* \v 6 E Hi xa di pet rat ngan xil xa nenemien nae mot, xi tepet rat nenemien nametel melele xa mattepus Taetas temei testal mi xametel. \x + \xo 7:6 \xt Aes 49:13; 2Kor 1:3-4\x* \v 7 E tave ti ve meien nan kestang xa tepet rat nenemien nametel. E xi tehur longeongen xa xamim mutepet rat nenemien nan vengan tepusi xa xamim iemim bei pupu tengan mupus ti nou. Xi tepusi mun xa mulonge misa ve naha xa mupol ni, e nenemien namim nggeih tengan musoh ixeih e rin navan pe met ngan xil xa di lateseputut ni nou. Melele xa natehur longeongen ak, nalonge bos xa bos. \p \v 8 Melele xa nalonge xa xamim mulonge misa melele xa mutehur uvei xa natetisi tehat mi xamim, inou mun natelonge tesa vuteili. E xosali, natalonge ti mun vasa ven. \x + \xo 7:8 \xt 2Kor 2:4\x* \v 9 Reitin, xosali nabesi nou himetu, e tave vengan ti xa xamim mulonge misa. Nabesi nou vengan xa longpangasien namim tesak ni xamim mutehiles ra tesaen xil namim. Reitin, longpangasien xil xa mattesa ni mi xamim, Hi tehilesi mei tehe tutouen mi xamim. \v 10 Vengan longpangasien xa nggo visal Hi misak ni moletin tei tengan vahiles ra tesaen nan xil. Melele xa Hi pusi xa moletin tei biles ra tesaen nan xil, di miteh meulien en. Ma, hisit longpangasien xa mak, moletin misakras valonge vasa ven. E longpangasien tei mun da xa be te ut etan tang. Hisit longpangasien ak tasak ni moletin ti vahiles ra tesaen nan xil. Hisit longpangasien ak di misak ni moletin tengan vate suse te maten e vate sotin ra Hi vehakut. \x + \xo 7:10 \xt Mat 27:3-5; Hib 12:17\x* \v 11 Mupus pis naha xa Hi tepol ni e meulien namim texo longpangasien xil namim. Ngan ak iaxa tesak ni xamim iemim tehei pupu tengan musak ni hisemim mei vahos ve naha xa mutepol ni. Reitin, melele xa mutehur uvei navan, mutemesep ni e iemim tevon ni. Mutelonge tesa pupu e iemim tehei tengan mupol ni naha xa momal. E, vari nga tang, mutesa pangasien mi ngan xa tepol tenamal ti. E rin xil vus xa natetis usili, xamim mutesak pupu tengan mumal ni e mei mumese rilomun. \v 12 Melele xa natetis uvei ak mi xamim, natatisi ti tengan vasak ni xamim musa pangasien mi ngan xa tepol tesa, mu tengan mututou ni ngan xa xi tepol tesa mini. E‑e. Natetisi tengan, pe met Hi, xamim mukila mupisen ni vahe reitin xa eheien namim di e xametel midep. \v 13 Longeongen ak pet rat nenemien nametel holu. \p E sien nametel tehe holu melele xa mattepus sien na Taetas. Vengan melele xa tehur longeongen usil xamim tetiamu, nenemien nan tenata kat ti. E melele xa tehat tepus xamim, sexien namim misak ni nenemien nan mei tehos rilomun. \v 14 Melele xa natesil Taetas tehat mi xamim, natesep koai holu usil xamim mini natehit di munggusil xat Hi e meulien namim. E nabesi nou holu xa mutnapol ni ti sepinien navan mei vahe te luvosen tang tengan vasak ni nou name unoun. Vengan e hisit sexien xa sepinien xil vus xa mattesa ni mi xamim tehe reitin, Taetas tepusi xa holesok xil vus xa natesep koai usili e rin namim mun be reitin. \v 15 E eheien na Taetas e xamim mei nggeih pilei sung. Vengan xa xi di minem xati xa xamim vus mutelong xat sepinien navan xil, e tetep mutehur pilei xi tetel ulikanen e malilien vengan xa temei e his Hi. \x + \xo 7:15 \xt 2Kor 2:9\x* \v 16 Ma, nabesi nou holu vengan nalonge xa neketen namim be reitin. \c 8 \s1 Selxatien tengan Kristin xil te hal Korin lisa mani ha itutou ni Kristin sav xil \p \v 1 Tuxoli e hinoxoli namem xil, xamem iemem bei tengan xamim mukil huite te eheien hos na Hi xa di mistal nggo meulien na Kristin xil te sias xil e provins te hal Masedonia. \x + \xo 8:1 \xt Rom 15:26\x* \v 2 Tave ti neta xa moletin xil di lapol ni nggeih ve neketen nae, lapolu ni sien. E tave ti neta xa holesok nae tovuol, xil latesa mani holu tengan vatutou ni mosav xil. \v 3 Nakila namiteni mi xamim xa mani xa latesa ni tetel sien tehusil naha xa lakila lasa ni, e be eilep mak mu mili. \v 4 Xil latetakes xamem texeih tengan mamaen xil lasa hexil tengan vatutou ni moletin xil na Hi xa ladi hal Serusalem. \x + \xo 8:4 \xt Pol 11:29; 2Kor 9:1\x* \v 5 Naha xa latesa ni mahulong mili naha xa xamem matenem usili. E ngan xa bos mak mu mili ngan ak, tetiamu, xil latesa xil vari tang mi Hi Suv, e di, latesa xil mi xamem e matetel xil mei latehusil nenemien na Hi. \v 6 Ma matesis Taetas, xa tepol rohon ni polien ak tetel xamim, tengan ihat ipus xamim mun tengan ipol vuol ni polien hos ak tengan xamim muso viton mani xil vus xa mutehit xati tengan musa ni. \v 7 Xamim mupisen ni ngamu xa holesok xil vus xa di mupol ni bos pupu. Xamim holu langgur sanien te neketen ngamu, xamim holu langgur sanien tengan lakila lisetu ni sepinien na Hi, e xamim holu langgur sanien te kilakilen. Di mupisen ni mun xa iemim bei pupu tengan ti mututou ni mosav xil, e eheien namim e xamem mahulong xa mahulong. Mak, ma xamem iemem bei tengan musa xamim ve polien xa xiak tengan ti musak mesen sanien tova ha itutou ni ngan xil xa ladi e provins te hal Sudea. \x + \xo 8:7 \xt 1Kor 1:5; 16:1-2\x* \p \v 8 Natasemae ni xamim ti tengan ti musa tutouen ak. E‑e. E di nasak pisi tang tengan nakil kuhi xa eheien xa di xamim be reitin nggoni ngan xa di napusi e meulien na Kristin sav xil te hal Masedonia. \v 9 Xamim mukil kuh eheien hos xa Iesu Kristo, Suv nar, tepisen ni mi xir. Tave ti neta xa holesok nan xil e ut nesao tehe holu pupu, e tehe relingi temei e ut etan e mei tehe moletin xa holesok nan tehe tovuol. E xi tepol ni temak tengan vatutou ni xamim. Reitin, xi temei etan e holesok nan xil tehe tovuol tengan vasak ni xamim mupolu ni holesok xil vus na Hi. \x + \xo 8:9 \xt Mat 8:20; Plp 2:6-7\x* \p \v 10 E huram xa ba ngamu, xamim mutepol ni hitxatien tei tengan xamim kekes musa sanien mi Kristin xil e hal Serusalem. Di, mutepol kokot ni tetel sien. E, duxoh xosali, e mutapol sen ni ti mu. Misak ni nanemi nabit momal tengan \v 11 mupol vuol ni polien ak ihusil naha xa mukila musa ni. Ixo rin ak, mupisen ni xa sien xa di e xamim e melele xa mupol vuol ni polien ak, ixoni sien xa teti e xamim melele xa mutepol kokot ni hitxatien teni. \v 12 Xosxa musa tutouen ak itel sien, ma imal pe met Hi. Xi ien bei xa sanien namim ihusil naha xa mukila musa ni. Tave nenemien nan ti tengan musa neta vali naha xa mukila mupol ni. \x + \xo 8:12 \xt Pro 3:27-28; Mak 12:43\x* \p \v 13 Ieok ti tavei xa xamim musa holesok vahe holu tengan xil mei lapolu ni holesok xil e xamim mei muve hoeo. E‑e. E vahos vahit sanien namim vapol ni xil mei lapin tang mi xamim. \v 14 Reitin, xosali, xamim mupolu ni holesok xil hao. Mak, ma momal tengan mututou ni ngan xil xa holesok nae tovuol. Imak, ma melele xa xil lapolu ni holesok, xos xil mun likila litutou ni xamim. Ixo suse ak, xamim vus muhuri ipin tang. \x + \xo 8:14 \xt 2Kor 9:12\x* \v 15 Ixoni ngan xa Vanuvei Eo misepin ni bit, \q1 \qt “Ngan xil xa laleh manna holu pupu, lapusi pipin ni moletin xil e tim sae,\qt* \q2 \qt e ngan xil xa lalehi vuteili tang, xil mun lapusi pipin ni xil.”\qt* \rq (Eks 16:18)\rq* \s1 Pol bit mesen ni xa misil Taetas e tua sav xil tengan ha livue xat sanien na mol‑Korin xil \p \v 16 E xamem mames Hi vengan xa xi tesak ni Taetas tehesi pupu ni xi ve xamim nggoni ngan taxa xamem mun di mabesi xamem ve xamim. \v 17 Vengan melele xa matesis Taetas tengan ihat itutou ni xamim, xi tehesi xi pupu tengan vapol ni, vengan tehusil naha xa xi mun tang ien tehei tengan vapol ni. \v 18 E xamem di masil tua tei mun del Taetas xa Kristin xil te sias xil di lamerere ni. Di lamerere ni vengan, vehakut, di misao ni sias xil tengan vahithiten longeongen hos na Hi. \v 19 E ngan xa bos mak mu iaxa sias xil latehosei moletin ak tengan ihusil xamem melele xa muha tengan ha musa sanien te tutouen ak. Sanien ak ipisen ni xa Kristin xil xa latave Siu xil ti iexil bei pupu tengan litutou ni tua nae xil xa labe Siu. Polien te eheien ak ipet rat his Suv xa be eilep xa be eilep pupu. \p \v 20 Xamem masil tua xalu ak lukakao vituei tengan moletin ti naseputut ni xamem usil suse xa di maleh viton sanien xa mahulong xiak, e ha museti itep. \v 21 Vengan iemem bei mak mu xa ti mupol ni neta xa momal pe met Hi Suv, e momal pe met moletin xil mun. \x + \xo 8:21 \xt Pro 3:4\x* \v 22 E del xat xalu, di masil tua tei mun. Xi, di mapusi xa holesok xil vus xa malingi di hen tengan vapol ni, xi di pol ni bos pupu del sien. E melele xa xi telong usili xa tetep iaxa xamim mutepisen reitinen te neketen namim, ien tehei mak mu tengan vahat vasao ni xamim. \v 23 Xamem di masil Taetas vengan xa be tua navan xa di mapol vituei e rin namim. E tua xalu ak mun, sias xil inggak di lasil xalu e rin nae. E holesok xil vus xa di lapol ni di pet rat his Iesu Kristo nggo en. \v 24 Melele xa Taetas xatel latihat latipus xamim e hal Korin, bos xa muhur pilei xatel itel eheien. Sexien ak ipisen ni xa holesok xil vus xa di masep koai usil xamim mi sias sav xil vus be reitin.\x + \xo 8:24 \xt 2Kor 7:14\x* \c 9 \s1 Hi di dutou ni ngan xil xa di lasa tutouen mi mosav xil \p \v 1 Ninatis ti mun navat mi xamim usil tutouen xa musa ni iha mi moletin xil na Hi xa ladi e provins te hal Sudea. \x + \xo 9:1 \xt 2Kor 8:4,20\x* \v 2 Vengan nakila xa xamim iemim bei mak mu xa musa ti tutouen. Melele xa di nakakao e nasao ni moletin xil inggak e provins te hal Masedonia, di nasep koai holu usil xamim, Kristin xil te hal Korin xa mudi e provins te hal Akea. Natehiteni xa xamim mutevue xat xamim tuei e huram xa teha ngamu vengan mutehe imae pupu. E melele xa Kristin xil te hal Masedonia di lalong usil imaeen namim, ma xil mun labesi xil tengan ti lisa tutouen nae. \v 3 Mak, ma di nasil tua xatel ak tengan latihat latitutou ni xamim musak mese kuhi ni holesok xil ixoni ngan xa di nabithiteni mi moletin xil. Isa pupu xosxa naha xa di natesep koai usil xamim ven mei ihe sepinien votei tang. \v 4 Xosxa rut moletin xil e provins te hal Masedonia lihusil nou muhat tengan muhur sanien te tutouen namim e likameti xa xamim mutavue xat xamim ti mu, ma isak ni xamem muhe unoun pupu. E isak ni xamim iaxa muhe unoun mak mu. \v 5 Mak iaxa, nanemi nabit bos tengan musil tua xatel ak tengan hat lattiamu ni nou tengan latitutou ni xamim musak mese ni sanien te mani xa mahulong xa mutehit xati tengan musa ni. Imak, ma melele xa mei nistal mi xamim, mupisen ni xa sanien namim di nggusil naha xa iemim bei tengan musa ni, e nave ti naha xa xamem tang di manggeih xat xamim tengan musa ni. \p \v 6 Munemi xa moletin xa milih utute vahis tang e naho san, anien xa ileh rerati ihe vuteili tang. E moletin xa milih utute holu e naho san, anien xa ileh rerati ihe holu. \x + \xo 9:6 \xt Pro 11:24; 22:9\x* \v 7 Bos xa xamim kekes isa sanien ihusil nenemien nan. Navos ti xosxa isa ni itel nenexoen vengan moletin sav tepol ni texeih mini tengan vapol ni. Vengan eheien na Hi di e ngan xil xa di lasa sanien nae del sien. \x + \xo 9:7 \xt Pro 22:8\x* \v 8 E xi mikila vasak ni xamim mupolu ni holesok xil tengan vapin ni xamim vehakut. Imak, ma xamim mukila musa hemim ihe holu mu tengan itutou ni polien hos xil vus. \v 9 Ngan ak nggoni ngan xa Vanuvei Eo biteni bit, \q1 \qt “Hi di misa tutouen nan be rute xil vus, e di misa sanien ba mi ngan xil vus xa labe terume ni neta,\qt* \q2 \qt e xi di pisen momalen nan vehakut.”\qt* \rq (Sam 112:9)\rq* \p \v 10 Hi di misa utiei mi ngan xil xa di lalihi, e misak ni xil langga huit naha xa lalihi. Ve rin nen tak, Hi isa holesok mi xamim tengan mukila musa ni mi moletin sav xil. E xi ituxol xat naha xa musa ni del nenemien xa momal. \x + \xo 9:10 \xt Aes 55:10; Hos 10:12\x* \v 11 Reitin, e suse holu xamim mupolu ni holesok holu tengan mukila mututou ni mosav xil ni vehakut. E melele xa xil lihur sanien namim ixo hemem, xil limes pupu ni Hi ven. \x + \xo 9:11 \xt 2Kor 1:11; 4:15\x* \v 12 Vengan xa polien ak xa mupol ni di dutou ni moletin na Hi xil xa labe terume ni neta. E ngan xa eilep mak mu, sanien namim di misak ni moletin holu lames Hi holu mu. \x + \xo 9:12 \xt 2Kor 8:14\x* \v 13 Melele xa Kristin xil e provins te hal Sudea lipus sanien namim xil, ma lipet rat his Hi ihe nesao. Xil lipus kila xa neketen namim e longeongen hos usil Iesu Kristo be reitin ixo longxatien namim e ixo sanien hos namim mi xil e mi moletin sav xil. \v 14 E isak ni eheien nae iti mi xamim. E lisis mi Hi ve xamim vengan lipus kil eheien hos na Hi xa di pol e meulien namim. \v 15 E momal tengan rimes Hi ve sanien xa xi misa ni mi xir xa be Natneli vari tang. Reitin, sanien nan bos xa bos pupu, e sepinien xil tovuol xa vapin tengan vasep kila. \c 10 \s1 Pol di bit usil polien e xeihen xa Hi telingi teti hen tengan vapol vaxoni eloheoh nan \p \v 1 Nakila xa rut moletin ngan xil di labiteni labit, “Melele xa \w Pol\w* di sotin e di midis uvei xil mi xir, ien mikat pupu e sepinien nan xil nggeih. E melele xa dat sangas visal xir, sexien nan memerou tang e di misepin del nenemien xa be tan.” Ve rin ak, di nadis uvei ak del merouen e hosien tang, xa nggoni merouen e hosien na Iesu Kristo. \x + \xo 10:1 \xt 1Kor 2:3\x* \v 2 Nadakes xamim tengan melele xa nimei, munapol ni nou ti ninasepin naxeih naha xat ngan xil xa di labiteni labit xamem di mapol nggusil nenemien na moletin xil te ut etan tang. \x + \xo 10:2 \xt 1Kor 4:21\x* \v 3 Be reitin xa xamem mabe moletin xil xa madi e ut etan. E matavae ti vatel moletin xil vahusil nenemien na moletin xil te ut etan. \v 4 Xamem manggoni moletin te vaeen xil na Hi. E matavae ti vatel holesok xil te vaeen na moletin xil te ut etan. E‑e. Holesok xil xa di mabae dela nggo Hi vari tang, e langgeih pupu e lapin tengan limu len xeihen sav xil. Del xeihen ak na Hi, xamem di mamu len sepinien xil xa tave reitin ti. \x + \xo 10:4 \xt Efes 6:13-17\x* \v 5 Sepinien xil vus te koaien, e pispisien xil ngasen xa di dakoe xol moletin xil tengan lasakras lakil kuh Hi, xamem di mapisen ni xa latave reitin ti. E nenemien xil vus na moletin xil xa di sotin, xamem mabilesi mei di lalong xat Iesu Kristo. \v 6 E melele xa malongeong ni xa xamim holu mei mulong xat kuh pispisien xa matesa ni, ma xamem muhat e musa pangasien mi ngan xil xa di tamu latalong xat ti pispisien namem. \x + \xo 10:6 \xt 2Kor 2:9\x* \p \v 7 !Muketeh kuhi! Xosxa xamim di munemi mubit mube na Iesu Kristo reitin, ma bos tengan mukila xa xamem mun mabe nan. \v 8 Tave ti neta xa natesep koai pupu usil xeihen xa Hi tesa ni mi xamem, e natave unoun ti ven. Vengan Hi tesa xeihen ak mi xamem tengan mapet rat xamim ni, tave tengan ti xa mavas tan ni xamim ni. \x + \xo 10:8 \xt 2Kor 12:6; 13:10\x* \v 9 Melele xa di nasa uvei tei bat mi xamim, natapol ni ti tengan vasak ni xamim ulimim vakan. \v 10 Vengan nakila xa rut moletin ngan xil di labiteni labit, “Melele xa Pol misa uvei mi xir, sepinien nan xil meas e nggeih pupu. E melele xa bemei de visal xir, ma rapusi xa ven memel e sexien te sepinien nan xil tamal kuhi ti.” \v 11 Reitin xa madi nga sotin ra xamim, e di masa sepinien te xeih mi xamim nggo uvei xil. E bos xa ngan xil xa di laseputut xat xamem likil kuhi xa, melele xa mumei visal xamim, xamem ti mupol ihusil sepinien namem xil ak. \x + \xo 10:11 \xt 2Kor 13:2,10\x* \p \v 12 Xamem matasak pisi ti tengan ti mapisen xa mabos mak mu mali titsa te luvosen xil xa di lapet rat tase ni xil. Vengan xil di lapol ni nenemien nae tang usil naha xa lanemi labit bos. Di, lapisen ni xa labos mak mu nggusil nenemien xa xil latelingi. Nggo sexien xil ak, lapisen ni xa vatixil tovuol. \x + \xo 10:12 \xt 2Kor 3:1; 5:12\x* \v 13 E, e rin namem, ti musep koai ihusil kes ni polien xa di mapol ni e rute xil xa Hi tesil xamem tengan ha mupol en. E haxot te polien namem xil bat duxoh xamim te hal Korin vengan xa Hi tesil xamem tengan muhat visal xamim. \x + \xo 10:13 \xt Rom 12:3\x* \v 14 Reitin, melele xa matekakao sotin tengan mapus xamim, matnaleli haxot ti xa Hi tesa ni mi xamem. Vengan tehe xamem iaxa matehur longeongen hos usil Iesu Kristo xa xamim mutelong kokot ni. \v 15 Titsa te luvosen xil ak di lasep koai usil polien xa moletin sav xil di lapol ni, e xamem matapol ni sexien ak ti. Xamem iemem bei tengan xamim mei mumeul kuhi e neketen namim. Imak, ma xamem mukila mupol ni holesok holu mu itel xamim. \x + \xo 10:15 \xt Rom 15:20\x* \v 16 Ti, mukila muhe rute sav xil mun xa ileli ut xa xamim mudi en tengan xamem ha muhithiten longeongen hos usil Iesu Kristo en. Iemem ti tavei tengan mapol e rute xil xa mosav xil latepol tuei en, vengan xa iemem ti tavei masep koai usil huit polien na moletin sav xil na Hi. \x + \xo 10:16 \xt Pol 19:21\x* \p \v 17 Ngan ak nggoni ngan xa Vanuvei Eo di biteni melele xa bit, \qt “Moletin xa ien bei vasep koai ve neta ngan, bos xa isep koai ve naha xa Iahova di pol ni.”\qt* \rq (Ser 9:24)\rq* \x + \xo 10:17 \xt 1Kor 1:31\x* \v 18 Vengan xa Hi tavesi xi ti ve ngan xil xa di lapo rat xil mun tang. E‑e. Hi Suv besi xi ve ngan xil xa xi tang di po rat xil mei labe nesao. \x + \xo 10:18 \xt 1Kor 4:4-5\x* \c 11 \s1 Selxatien tengan linamaen titsa te luvosen xil ti mei linaluvos xil \p \v 1 Nasis xamim tengan mumaen nou nisep koai ixoni ngan xa lehit natalang vuteili. Io, mumaen nou li mu nipol ni. \v 2 Inou natesikoe xol xamim tengan muve na Kristo kestang nggoni ngan xa moletin tei di misikoe xol atuli nan xa memese tamu da tengan iteli itel tiramue tei e ihe nan kestang. Mak, ma di naketeh xol xamim nggoni ngan xa Hi vari tang di pol ni, vengan ieok ti tavei xa rut moletin sav xil lamei sangas visal xamim e lapurun xamim. \x + \xo 11:2 \xt Efes 5:26-27\x* \v 3 Uluk mikan xa moletin sav xil mei linaluvos xamim e linalihi nenemien namim nahe reling Kristo e munasa ti mun meulien namim mini natel eheien namim xa memese. Vengan, texo hisit sexien nen tak, tetal teluvos \w Iv\w* texo sepinien nan xa tekas. \x + \xo 11:3 \xt Sen 3:13\x* \v 4 Mabiteni mak vengan xa melele xa titsa te luvosen xil lamei visal xamim, tave ti neta xa naha xa labithiteni usil Iesu misav ni ngan xa xamem di mabithiteni, xamim mukaten tengan muke reitin en. Reitin, melele xa pispisien nae usil Ninin Eo e longeongen hos na Hi misav ni pispisien namem, xamim mubesi xamim vari tang tengan muvuri. \x + \xo 11:4 \xt Kal 1:8-9\x* \p \v 5 Moletin xil ak lakes tasexil ni ‘\w eloheoh\w* tellep xil.’ E inou natave hokorong ni xil ti. \x + \xo 11:5 \xt 1Kor 15:10; 2Kor 12:11; Kal 2:6,9\x* \v 6 Be reitin xa inou natnasukul kuhi ti usil sexien te sepinien, e natehur kuh kilakilen. E xamem mapisen ni xa kilakilen namem be reitin nggo sexien namem xil e texo holesok sav xil xa di matepol ni melele xa mateti visal xamim. \x + \xo 11:6 \xt 1Kor 1:17; 2:1,13; Efes 3:4\x* \p \v 7 Melele xa natete visal xamim natepol ni nenemien navan tehe tan e natesa longeongen hos na Hi mi xamim texoni sanien tang. Natesa ni temak tengan makila mapet rat xamim vatel longeongen hos ak. E rut xamim lanemi labit pispisien navan xil be neta sav tang vengan xa natasis xamim ti tengan muxal rati ranou. ?Midep xiak? ?Tenamal ti xa natepol ni nenemien navan tehe tan temak? !E‑e, naha xa natepol ni temal tang! \x + \xo 11:7 \xt 1Kor 9:12,18\x* \v 8 E melele xa natepol tetel xamim e hal Korin, moletin xil e sias sav xil di latesa tutouen minou. Io, nggoni ngan xa lehit di natekan ni mani na Kristin sav xil tengan nakila napol vatel xamim. \x + \xo 11:8 \xt Plp 4:15\x* \v 9 Vengan xa melele xa nateti tetel xamim e natehe terume ni neta ngan, natnapol ni ti vaxeih mi xamim tengan mututou nou ni. Vengan xa Kristin xil e provins te hal Masedonia latemei e latesa naha xa natehe terume ni. E, e melengien xil xa ba ngamu, natnapol ni ti vaxeih mi xamim tengan musa tutouen minou, e nitit ni ngan xa nipol ni imak e melengien sav xil xa ti imei. \x + \xo 11:9 \xt 2Kor 12:13\x* \v 10 E melele xil vus xa nihat ti nipus xamim e provins te hal Akea, nabiteni reitin e his Iesu Kristo xa nixulehi tit nisep koai xa natnahur ti neta ra xamim melele xa natepol tetel xamim. \x + \xo 11:10 \xt 1Kor 9:15\x* \v 11 E rut xamim lanemi labit di natahur ti tutouen vaxo xamim vengan xa eheien navan tovuol e xamim. !E tave reitin ti! Hi mikila xa eheien navan e xamim mahulong pupu. \p \v 12 Inou nixulehi tit nisa longeongen hos na Hi mi moletin xil ixoni sanien tang vengan ieok ti tave nasa mesal mi titsa te luvosen xil tengan ti lisep koai lihit polien nae nggoni polien xa xamem di mapol ni. \v 13 Ngan xil ak labe \w eloheoh\w* te luvosen xil tang. Lasing xol xil ni sexien na eloheoh xil na Iesu Kristo tengan mei lapol vatel xamim e ti laluvos xamim. \x + \xo 11:13 \xt Plp 3:2\x* \v 14 E rinatemanin ni sexien nae xil ti. Vengan xa \w Temat\w* mun di mising xol xuxus ni xi nggoni ngan xa be \w masxaxa\w* tei xa minehinen te xeihen na Hi da en. \v 15 Mak ma rinatemanin ti melele xa di rapusi xa moletin te polien nan xil mun dit laluvos labit labe moletin te polien xil na Hi e sexien nae momal. E, e hoxalite te meulien nae, Hi isa huit polien nae mi xil xa imal ihusil sexien te luvosen nae. \s1 Pol bit usil polien nan e longpangasien xa di ngguri vengan xa xi be eloheoh reitin na Iesu Kristo \p \v 16 Ieok ti tavei xa ti munemi muvit inou natalang. E nasis xamim rilomun xa mumaen nou tengan nisep koai ihe terume tang ixoni ngan xa natalang vuteili. \x + \xo 11:16 \xt 2Kor 12:6\x* \v 17 Melele xa di nasep koai ve holesok xil ak, natapol ni ti vahusil sexien xa Suv bit ti nipol ni. E‑e, dit nasepin nggoni moletin tei xa mitalang. \v 18 E vengan xa titsa te luvosen xil holu di lasep koai nggusil nenemien na moletin xil te ut etan tang, inou mun nisep koai imak. \v 19 Xamim munemi mubit mube metisou pupu. E mupisen ni xa mube unu xil tang vengan xa mubesi xamim tengan muvur pispisien xil vaxo ngan xil xa latalang. \v 20 Vengan xa melele xa titsa te luvosen xil mei lapol ni nggeih mi xamim tengan ti muvusil xat nenemien nae, ma mumaen ni tang. Mumaen xil lakan ni holesok namim xil, laling xamim mudi pe hexil, lapet rat xil pe metemim, e laleves xamim. \v 21 ?Midep xiak? ?Munemi mubit nabe unoun vengan xa matnapol ni ti vaxeih xat xamim vaxoni ngan xa xil di lapol ni? E‑e, natave unoun ti ven. \p E naha xa titsa te luvosen xil di lasep koai ven, inou mun nisep koai usili ili xil (mukila xa di nasepin nggoni ngan xa lehit natalang tang). \v 22 ?Midep xiak? ?Xil labit labe Siu xil? Inou mun nabe Siu. ?Xil labit labe mol‑Isrel xil? Inou mun nabe ngan Isrel. ?Xil labit ladi vatimol na \w Ebraham\w*? Inou mun nade vatimol nan. \x + \xo 11:22 \xt Plp 3:5\x* \v 23 ?Midep? ?Xil labit labe moletin te polien na Kristo? Inou nabe moletin te polien tei xa bos mak mu mili xil. (!Ei, di nasep koai nggoni ngan xa lehit natalang pupu!) Vengan polien navan xil holu mak mu mili polien nae xil, e lateling nou e nim te xeih melele xil holu mak mu teli xil. Moletin xil latemeas pangas nou teha vuma … nasakras mun navuli, e natehisu ni maten mun melele xil holu. \x + \xo 11:23 \xt 1Kor 15:10\x* \v 24 Valim (5), \w Siu\w* xil latemeas tenbeok ni ao tei xa mekan tetuxoh hanutap tei e hat e le tei mun (39). \x + \xo 11:24 \xt Dut 25:3\x* \v 25 Vatol (3), moletin xil latehas purun nou ni liei. Vatei, sangas latexov vin nou ni hat xil. Vatol (3), tuturil xa nateta en temerir. E vatei, natesal e mesavuol te tas melengien tevi tei tetel vongien teni mun. \x + \xo 11:25 \xt Pol 16:22; 14:19\x* \v 26 Melele xil holu natekakao ve polien na Suv, e, e suse navan xil, natehisu ni melele te xeih xil. Usil suse navan, natekon melele xa natehur xoteh oeisal xil, e natekon pupu melele xa e natehisu mi moletin te kanen xil. Natekon ni he moletin xil xati navan te hal Isrel xa latepol texeih xat nou, e natekon ni he ngan xil mun xa latave Siu xil ti xa latepol texeih xat nou. Di nabisu ni melele te xeih xil melele xa nade taon tei, mu uruvuol, mu e tas mun. E di nalong pangas nou nggo he ngan xil xa di laluvos labit labe tua navan xil e neketen. \x + \xo 11:26 \xt Pol 9:23; 14:5\x* \v 27 Nalong pangas nou vengan napol nggeih xa nggeih. Vongien holu natnapat ti. Melele holu mae kekaten del maruruen di tehas pupu ni nou. Melele xil holu eising navan xil tenapin ti, ma masoh di teat pupu ni nou. \x + \xo 11:27 \xt 2Kor 6:5\x* \v 28 E tei mun xa mili holesok xil ak, e melengien xil vus dit nanexo pupu ve Kristin xil e sias xil vus. \v 29 Vengan xa melele xa nalong usil moletin tei xa neketen nan memerou, inou mun nalonge nggoni ngan xa namerou. E melele xa nalonge xa moletin sav xil di lasak ni Kristin tei misavut e neketen nan, tinok minggan pupu ven. \x + \xo 11:29 \xt 1Kor 9:22\x* \p \v 30 Xosxa nisep koai usil nou mi xamim, ma nixulehi tit nisep koai usil holesok xil xa di pisen ni xa namerou tang. \x + \xo 11:30 \xt 2Kor 12:5\x* \v 31 Holesok xil vus xa nabit rati mi xamim be reitin. Hi, Tame Iesu Kristo (xa di napet rati vehakut), mikila xa nataluvos xamim ti. \x + \xo 11:31 \xt 2Kor 1:23\x* \v 32 Vatei, melele xa natete taon te hal Damaskas, vat na kavmen e rute ak xa suv toto Aretas telingi tesemae ni moletin nan xil tengan liketeh xol vioh te taon tengan lital xat inou. \x + \xo 11:32 \xt Pol 9:24-25\x* \v 33 E vengan xa uluk tekan pupu, natemaen tuxoli xil e neketen latese nou natehe ateli tei xa eilep e lateso kital ni nou natexo mesal tei te vioh te taon xa be nesao pupu. Di, latesae ni nou natehe tan. Melele xa natetuxoh tan, natelesae tang tengan ninave ti he vat te kavmen ak.\x + \xo 11:33 \xt Pol 9:23-25\x* \c 12 \s1 Pol bit usil naha xa Hi tepisen ni mini texo metuveen xil \p \v 1 Nitit ni ngan taxa ti nisep koai, tave ti neta xa tatutou ni nou mu mosav xil ti. Nihit rati mi xamim holesok xil xa Hi tepisen ni minou texo metuveen xil. \v 2 Inou nakil Kristin tei xa da,\f + \fr 12:2 \ft Ngan ak di misep usil Pol vari.\f* xa huram hat e le tei (14) ngamu, Hi tehur rati tehe ut nesao, rute xa be nesao mak mu mili momah e hitu xil, rute xa Hi vari tang da en. Natakil ti xa teha tetel tenben mu ninin tang. Hi kestang iaxa mikila. \v 3 Reitin, nabit rilomun ni xa natakil ti xa moletin ak tehe ut nesao tetel tenben mu ninin tang tehe ut nesao, Hi kestang iaxa mikila. \v 4 E moletin ak, latehur rati tehe ut nesao, rute xa bos xa bos. E inggak, xi miteong ni holesok xil xa moletin xil te ut etan lasakras lasep usili. \v 5 Mak, ma nisep koai usil moletin ak. E, e rin navan, nisep koai usil holesok xil xa di pisen ni xa namerou tang. \x + \xo 12:5 \xt 2Kor 11:30\x* \v 6 E xosxa nihit nisep koai ve holesok xil xa di napol ni, ma natasep talang ti vengan xa holesok xil ak be reitin. E ninapol ni ti vengan ieok ti tavei xa moletin xil mei lisa his tova xa vahe eilep minou ve sepkoaien navan xil. Ihos mak mu xa linem usil holesok xil xa di lapus nou di napol ni e di lalong nou nabiteni. \x + \xo 12:6 \xt 2Kor 10:8; 11:16\x* \p \v 7 E tengan ninasep koai ti ve holesok hos xil xa natepusi texo metuveen xil ak, Hi tesa longpangasien tei temei e tenbeok xa nggoni sanut aoven xil xa temavul teti nga tang e hilbeok. Reitin, ngan ak di misak ni nou nalong pangas nou vehakut nggoni ngan xa neta tei na \w Temat\w* de nou tengan vasak ni nou ninasep koai ti nave holu. \x + \xo 12:7 \xt Siob 2:6\x* \v 8 Vatol, natetakes Hi tengan vahur rati vahe reling nou. \v 9 E xi bit rilomun ni minou bit, “E‑e, ninahur rati ti ra xouk. E nitutou ni xouk ve eheien hos navan. Ngan ak ipin mi xouk. Vengan xa melele xa omerou, di pisen xeihen navan mak mu.” Mak, ma nisep koai ihe holu mu itel sien ve merouen navan. Vengan, imak, ma xeihen na Kristo mei ite meulien navan. \v 10 Ma, vengan xa nakila xa di nanggur sakpurunien xil ak ve his Iesu Kristo, melele xa moletin xil ti liseputut minou, ninalonge ti nasa ve merouen navan. Ninanexo ti melele xa moletin xil ti lipol ni ixeih minou, ti lisak purun nou, e lisa longpangasien minou. Ninanexo ti vengan xa nakila xa melele xa namerou, e melele nen ak vari, xeihen na Kristo bemei di pol nggeih mak mu nggo nou. \x + \xo 12:10 \xt Plp 4:11,13\x* \s1 Pol misep usil polien e eheien nan mi moletin xil te hal Korin \p \v 11 Melele xa di nasep koai mak, di nasep talang tang. E xamim vari iaxa musak ni nou napol ni. Vahit vahe xamim iaxa ti musep koai venou, vengan xa natave hokorong ti ni titsa te luvosen xil xa di lakes xil ni ‘\w eloheoh\w* tellep xil.’ E tave ti neta xa inou nabe moletin votei tei tang, nabe eloheoh na Iesu Kristo reitin. \x + \xo 12:11 \xt 2Kor 11:5\x* \v 12 Melele xa natete visal xamim, tave ti neta xa natehisu ni melele te xeih xil, dit natepol. Reitin, natepol ni merekel xil holu e simeleleen sav xil xa tepisen ni xa nabe eloheoh tei reitin. \x + \xo 12:12 \xt Rom 15:19\x* \v 13 ?Midep xiak? ?Naha vari iaxa natnapol ni ti vatel xamim xa natepol ni mi moletin xil e sias sav xil? Neta tei takes iaxa natnapol ni ti. Natnasis xamim ti tengan musa ti mani mei vatutou ni nou. ?Mak, ma veneh vari iaxa di mubiteni xa natepol tesa mi xamim? \x + \xo 12:13 \xt 2Kor 11:9\x* \p \v 14 Muteong kuhi. Di nabue xat nou tengan mei nisao ni xamim vatei mun xa ihe vatol nen. E melele nen ak mun, ninasis xamim ti tengan mei mututou ni nou. Vengan ieok ti tavei holesok namim xil. E ieok bei tengan musa xamim vari tang minou. Vengan xa nalonge nggoni ngan xa mube horamue navan xil. E xil lataso viton holesok nae xil ti tengan vatutou ni tamexil e ninexil. E be tamexil e ninexil iaxa di laso viton holesok tengan vatutou ni nae xil. \x + \xo 12:14 \xt 2Kor 13:1\x* \v 15 Nabesi nou holu tengan nisa holesok navan xil e nisa meulien tevi navan mun tengan itutou ni xamim. ?E xosxa eheien navan mi xamim mahulong pupu, ma veneh iaxa eheien namim minou hokorong mak? \x + \xo 12:15 \xt Plp 2:17\x* \p \v 16 Xamim vus mukila xa natnaleh ti neta ra xamim. E tave ti neta xa mak, titsa te luvosen xil di laseputut ni inou labit, “Pol teluvos xir e di telihi nenemien nar texo sepinien xil xa mikas.” \v 17 ?Natepol ni tetep? Ngan xil xa natesil xil tengan hat lavat lapus xamim latnasak pisi ti tengan laleh holesok namim vaxo suse te luvosen. \v 18 Inou natesis Taetas tengan vahat vasao ni xamim vatel tua tei e neketen. E Taetas tenaluvos xamim ti tengan valeh holesok namim. E nenemien e sexien namel be tei takes. \x + \xo 12:18 \xt 2Kor 8:6,16-18\x* \p \v 19 ?Midep xiak? ?Xamim munemi mubit holesok xil vus xa di masepin ni e uvei ak di masepin ni tengan vasep xol rin namem? !E‑e, tamak ti! Tuxoli e hinoxoli xil, pe met Hi, xamem xa mabisti del xat Iesu Kristo di mabiteni reitin e melele xa mabiteni xa holesok xil vus xa di mapol ni, mapol ni tengan vatutou ni xamim. \v 20 Uluk mikan xa melele xa nihat nipus rilomun ni xamim, ninakameti ti xa munaxoni naha xa ieok bei. Isa pupu xosxa nikameti xa sexien namim xil taviles ti, e xamim mun munakameti xa namei del xat ekaten. Uluk mikan xa ninakamet ngongoren, eluen, ekaten, sepututen, luvosen, koaien, tetasilen, nenemien namim napolu ni xamim, e ti muketeh nasa ni xamim mun tang. \x + \xo 12:20 \xt 2Kor 2:1-4\x* \v 21 Reitin, uluk mikan xa melele xa nitilomun ve xamim, Hi navan napol ni nou ninave unoun pe metemim e ninalonge nasa vengan xa xamim holu lataviles ti mu ra tesaen nae xil. Reitin, uluk mikan xa ninakameti xa mutaviles ti mu ra sexien xil xa be muis, e dit mupat del ngan xil xa mutateli ti vatel xil, e dit mupol ni tesaen sav xil del tenbemim xa pisen ni xa unounen namim tovuol. \x + \xo 12:21 \xt 2Kor 13:2 \x* \c 13 \s1 Selxatien kor \p \v 1 Vanuvei Eo di biteni bit, \qt “Melele xa moletin tei biteni xa moletin sav tei pol misa, moletin lu mu tol xa latepusi iaxa latimei latihiteni xa be reitin xa tepol ni. Ti, lisa pangasien mini.”\qt* \rq (Dut 17:6)\rq* \x + \xo 13:1 \xt 2Kor 12:14; Dut 19:15; Mat 18:16; 1Tim 5:19\x* E vengan xa ihe vatol xa nimei nisao ni xamim, nimei tengan nipus reitinen te sexien namim xil e nisa pangasien mi xamim. \v 2 Melele xa natemei natepus xamim tehe valu, natesel xat xamim xa ninasa ti mun mesal mi ngan xil xa di lapol misa. E taxeak mun, tave ti neta xa natara ti visal xamim, ieok bei xa nisa selxatien mun mi xil. Xosxa nitilomun ve xamim, nabiteni reitin xa nisa pangasien mi ngan xil xa di latepol tesa tetiamu, e langgulehi dit lapol ni taxeak. \v 3 Vengan xa xamim mubit mupusi xa be reitin xa Iesu Kristo di misepin nggo inou, e, nave nousav ti, mupusi sung. Melele xa nimei, munapus ti mun merouen navan, e mupus xeihen xa Iesu Kristo tesa ni minou tengan nisa pangasien mi xamim. \v 4 Be reitin xa moletin xil holu latehiteni xa Iesu Kristo tepisen merouen nan melele xa lateti xati tete eivave e temat. E melele xa Hi tesak ni temea rilomun ra maten e mei meul xosali, ngan ak pisen xeihen na Hi. Nggo rin ak, xamem mun xa di mapol mini mamerou tang. E melele xa muhat mupus xamim tengan mulepis tesaen xil namim, xamim mupus ti sung xeihen na Hi xa mangguri e hise Iesu Kristo. \x + \xo 13:4 \xt Plp 2:7-8\x* \p \v 5 Bos xa xamim kekes iketeh ilepis meulien nan tengan ipus kila xa neketen nan e Iesu Kristo be reitin mu tave reitin ti. Reitin, bos xa musak pis neketen namim. Isa pupu xosxa mukameti xa di muluvos e neketen namim. \x + \xo 13:5 \xt 1Kor 11:28\x* \v 6 E xosxa mukameti xa neketen namim be reitin, ma ipisen ni xa polien xa matepol ni tetel xamim nggoni eloheoh xil na Iesu Kristo be reitin. E ipisen ni mun xa matnaluvos xamim ti. \p \v 7 Xamem masis Hi tengan itutou ni xamim e munapol ni ti mun tesaen. Matasis ti vamak tengan vapisen ni xa polien namem bos, e vengan xa iemem bei tengan sexien namim imal tevi. Mak, ma tave ti neta xa rut moletin ngan xil labit mapol ni neta xa tamal ti pe metemim, bos tengan xamim mupol ni neta xa imal. \v 8 E naha xa di mapol ni, mapol ni tengan vapisen reitinen na Hi, e masakras mapol ni ti neta xa tahusil xat reitinen nan ti. \x + \xo 13:8 \xt 1Kor 13:6\x* \v 9 Mak iaxa, neta sav xosxa rut moletin ngan xil di labiteni xa xamem mamerou tang, e mabesi xamem melele xa mapusi xa xamim di musoh nggeih e neketen namim. Ma masis tengan xamim mei mumese e sexien namim xil vus. \v 10 Ma, di nadis selxatien xil ak bat mi xamim melele xa nade sotin tamu ra xamim. Imak, ma melele xa nitilomun nihat nipus xamim, ninasa ti mun pangasien mi xamim natel xeihen xa Hi Suv tesa ni minou. Vengan xi tesa xeihen ak minou tengan ti nipet rat xamim ixo en, tave tengan ti xa namu len xamim muve tan. \x + \xo 13:10 \xt 2Kor 2:3; 10:8,11\x* \p \v 11 Tuxoli e hinoxoli hos xil, di nasa selxatien kor xil ak mi xamim: muling kuh holesok xil, muhusil kuh selxatien xil navan, nenemien namim ihe tei takes, e mutit e tomat itel xamim mun tang. Imak, ma Hi te eheien e te tomat iti mi xamim. \x + \xo 13:11 \xt Plp 4:4; Rom 15:33\x* \p \v 12 Mupo xat xamim itel eheien na Hi. \x + \xo 13:12 \xt Rom 16:16; 1Kor 16:20; 1Pit 5:14\x* \v 13 E moletin xil vus na Hi inggak labit ‘bos makoe’ bat mi xamim. \p \v 14 Eheien hos na Suv Iesu Kristo, eheien na Hi, e vitueien na Ninin Eo iti mi xamim vus.