\id 1JN - Southeast Ambrym NT with Ruth and Jonah [tvk] -Vanuatu (DBL 2015) \h 1 Sion \toc1 1 Sion \toc2 1Sion \mt2 Sepinien xa diamu te \mt1 1 Sion \is1 ?Visi iaxa tetis uvei ak? \ip Sion Sepeti iaxa tetis uvei ak, ngan xa tehe tei e eloheoh xatel xa Iesu tekes rohon ni xatel. Nggoni tuneli xalu, Temis xal Pita, Sion teso net tetiamu tengan vasar meseo xil.\x + \xo 1:0 \xt Mak 4:21\x* Sion temeul tehe nousav teli eloheoh sav xil. E melele xa Pol e Pita e holu e eloheoh sav xil latemat ngamu, Sion teha tesao ni sias xil xa lateti e rute xil vus tekapis e tan xa mahulong te hal Esia (tan xa lakesi ni Turkey xosali). Teha tepus xil e huram tei xa sangas ni huram 85 mu 90 AD (huram xil tetutou ni poten na Iesu). Di, xi tetis ‘Longeongen hos xa Sion tetisi.’ E tetutou sung, xi tetis uvei ak. Di, sangas ni hoxalite te meulien nan, tetis sepinien xil te ‘Revelesen’ mun. \is1 ?Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu? \ip Sion tetis uvei ak teha mi Kristin xil xa lateti e rute xil vus, e tetisi mi xil texoni ngan xa latehe horamue nan xil.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 2:1,12,28\x* Uvei ak teha tekapis e sias xil vus. Titsa te luvosen xil holu latekapis e latepispisi mi Kristin xil ni holesok xil holu xa tenave reitin ti. Misak ni, Sion tetis uvei ak tengan vatutou ni nenemien na Kristin xil tengan ti lihusil kes ni naha xa lakila labit nggusil reitinen na Hi. \is1 ?Sion tetis uvei ak veneh? \im \bd Sion tehit kila xa Iesu temei texoni moletin e temat reitin e eivave\bd* - Sion ien tehei tengan Kristin xil likila xa Iesu be Hi xa be ‘Vatit Sepinien te Meulien’\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 1:1\x* xa temei e ut etan reitin.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 1:2-3\x* Sion tehiteni temak vengan xa titsa te luvosen xil latehiteni mi moletin xil xa Iesu tehe moletin te ut etan tang xa Ninin na Hi mei tese xati tang e melele taxa latebaptaes ni. Ma di, Ninin Eo testokovein ni e melele xa tete eivave.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 4:2-3; 5:6-10\x* \ib \im \bd Sion tehit kila xa Hi ien bei tengan sexien na moletin nan xil imese tevi\bd* - Titsa te luvosen xil latehiteni xa tenbe moletin e nini moletin lutasil ra xalu. E nenemien nae latehiteni latehit moletin tei mikila vapol ni holesok xil vus xa xi ien bei tengan vapol ni vaxo tenben, e tesaen teni misakras vapangei ninin mu vapol ni mei namese ti. E Sion tehit kila xa ngan xil xa labe moletin xil na Hi reitin di langgusil xat rae nan xil.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 2:3-6; 3:1-10\x* \ib \im \bd Sion tehit kila xa Kristin xil di lapisen eheien mi tua nae xil te neketen\bd* - Vengan xa titsa te luvosen xil di latesak ni Kristin xil di latengor mi xil mun tang, Sion tesel xat xil tengan lipisen eheien mi Kristin sav xil.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 2:7-11; 3:11-24\x* \ib \im \bd Sion tehit kila xa Iesu Kristo kestang iaxa be suse xa moletin xil lakila lavur meulien sal vaxo en\bd* - Titsa te luvosen xil latehiteni xa metisouen xa xil kestang langguri mikila vateh meulien na moletin xil.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 1:8-10\x* E Sion tehit kila xa be ngan xil kestang xa labisti del Iesu Kristo xa be Nat Hi iaxa di langgur meulien sal.\x + \xo 1:0 \xt 1Sion 3:1-3\x* \is1 Nenemien tei xa eilep te uvei ak de 1 Sion 5:13 \ipq Di nadis bat mi xamim xa muke reitin e Nat Hi tengan mukila xa di munggur meulien sal ngamu. \is1 ?Naha iaxa di e uvei ak? \io1 1. Hi be miehen e ien bei tengan sexien na moletin nan xil ipisen ni xa labe te miehen. (1:1–2:29) \io1 2. Hi momal tevi e ien bei tengan sexien na moletin nan xil ipisen ni xa lamal tevi. (3:1-10) \io1 3. Hi be vatit eheien e ien bei tengan moletin nan xil lipisen sexien te eheien mi mosav xil. (3:10–4:21) \io1 4. Hi be vatit meulien e di miteh meulien e ngan xil vus xa di laling neketen nae e Natneli xa be Iesu Kristo. (5:1-21) \c 1 \s1 Sepkilaen usil xi xa be Vatit Sepinien te Meulien \p \v 1 Inou, Sion, nadis uvei ak bat mi xamim usil xi xa be ‘Vatit Sepinien te Meulien,’ ngan xa teta tetiamu ni holesok xil vus. Xi temei tehe moletin xa xamem matepusi. Reitin, tehe xi vari xa mateteong ni texo vurangemem, matepusi ni metemem, e matetuxoli ni hemem. \x + \xo 1:1 \xt Sion 1:1,2; 1Sion 2:13,14; Sion 1:1,4,14\x* \v 2 Tetiamu, Vatit Sepinien te Meulien ak temeul vehakut e tete visal Hi Tata. E tetutou ni, xi mei testal mi xamem. Xi vari iaxa xamem matepusi, ma taxeak di mabithiteni mi xamim. \x + \xo 1:2 \xt Sion 1:14\x* \v 3 Naha xa matepusi e mateteong ni, di mabit mesen ni mi xamim tengan mukila muhisti itel xamem xa di mabisti del Hi Tata e Natneli xa be Iesu Kristo. \v 4 E melele xa muke reitin e naha xa di madis usili, xir vus rimaal pupu. \x + \xo 1:4 \xt Sion 15:11; 16:24\x* \s1 Riti e miehen vengan xa Hi be miehen \p \v 5 Sepinien xa mateteong ni texo Nat Hi, xamem di mabithiteni mun mi xamim. E xi tehiteni mi xir xa Hi memese tevi, tesaen tovuol en. Xi nggoni miehen xa maluxoluken tovuol en. \x + \xo 1:5 \xt 1Tim 6:16; Tem 1:17\x* \v 6 Xosxa rabiteni rabit rabisti dela e radi tamu e maluxoluken te tesaen, ma di raluvos e sepinien nar e kakaoen te meulien nar tahusil reitinen ti. \x + \xo 1:6 \xt 1Sion 2:4; Sion 3:21\x* \v 7 E xosxa di rakakao e miehen nggoni ngan xa Hi de miehen, e sexien nar memese tevi, ma xir, Kristin xil, rikila rihisti itel xir mun tang. E melele xa di rakakao e miehen, re Iesu, Nat Hi, di mikas moten xir ra \w tesaen\w* xil vus tengan mei ramese tevi. \p \v 8 E xosxa di rabiteni rabit tesaen nar tovuol, ma dit raluvos xir mun tang e reitinen tovuol e xir. \v 9 E xosxa di rabit rat tesaen nar xil mi Hi, xi xa, vehakut, di pol sen holesok xil xa biteni e di pol ni holesok xil xa momal, xi naketeh ti mun nasa mi xir ve tesaen nar xil e ikas moten xir rimese ra sexien nar xil xa tamal ti. \v 10 Hi tehit lelen ni xa xir vus rapol ni \w tesaen\w*. E xosxa rabiteni rabit ratapol ni ti tesaen, ma di rabiteni xa Hi di miluvos. E xosxa imak, ma sepinien nan tovuol e xir. \c 2 \s1 Iesu Kristo di misepin mi Hi ve rin nar \p \v 1 Horamue navan xil li, di nadis sepinien ak bat mi xamim tengan munapol ni ti \w tesaen\w*. E xosxa moletin tei di pol ni tesaen, ma ngan de visal Hi Tamer xa mikila vasepin vatela ve rin nar, xi be Iesu Kristo, ngan xa momal tevi. \x + \xo 2:1 \xt Rom 8:34; Hib 7:25; 9:24\x* \v 2 Xi tesa meulien nan texoni sanien eo tei tengan vateh meulien e xir ra \w tesaen\w* nar. E tenasa meulien nan ti ve xir kestang, e tesa ni tengan vateh meulien e moletin xil vus e ut etan ra tesaen nae xil. \x + \xo 2:2 \xt Sion 1:29; Kol 1:20; 1Sion 4:10,14\x* \p \v 3 ?Naha vari ipisen ni xa di rakil kuh Hi? Melele xa ralong xat rae nan xil, ma ipisen ni xa rakil xi. \v 4 E xosxa moletin tei di biteni bit xi mikil Hi, e talong xat rae nan xil ti, xi be vat luvosen e reitinen tovuol en. \x + \xo 2:4 \xt 1Sion 1:6\x* \v 5 E xosxa ralong xat sepinien nan, ma ti ripisen ni xa iexir bei Hi nggo hisit sexien xa xi ien bei. Nggo rin ak, rapus kila xa di rabisti del Hi. \x + \xo 2:5 \xt Sion 14:21,23; 1Sion 5:3; 4:12,17; Sion 13:15; 1Pit 2:21\x* \v 6 Ma xosxa di rabiteni rabit rabisti del Hi, ma ti ripol ni kakaoen nar mei ixoni kakaoen na Iesu Kristo. \s1 Rihusil xat rae na Hi te eheien \p \v 7 Timue navan xil li, di nadis usil rae tei xa momal tengan ti muhusili, e rae ak tave neta hu ti. E‑e, be rae matu tei xa biteni bit, “Iexir ti ihei xir.” Rae ak, xamim mutehuri ngamu e melele xa muteneket rohon e Iesu. Reitin, rae matu ak be sepinien tei xa mutelonge ngamu. \x + \xo 2:7 \xt 2Sion 1:5-6; 1Sion 2:24; 3:11\x* \v 8 E tave ti neta xa mak, nggoni ngan taxa rae xa di nadisi bat mi xamim xosali be neta hu, vengan xa rapus reitinen teni e meulien na Iesu Kristo, e meulien namim mun. Maluxoluken e sexien tesa nar xil xa rateti en tetiamu di lakesae, e miehen te reitinen xa radi en xosali di mileluv kuhi. \x + \xo 2:8 \xt Sion 13:34; Rom 13:12; Sion 1:9\x* \p \v 9 E xosxa moletin tei di biteni bit, “Inou nade miehen na Hi,” e, e melele nen tak, ien nggat tuneli tei, ma xi da tamu e maluxoluken te tesaen. \x + \xo 2:9 \xt 1Sion 2:11; 3:10,15; 4:20\x* \v 10 E ngan xa di pisen eheien mi tuneli mu hineli e neketen, xi de miehen na Hi reitin. E hisit moletin xa mak, neta tovuol vata en xa mikila vasak ni vamot e tesaen. \x + \xo 2:10 \xt Sam 119:165; Rom 14:13\x* \v 11 E moletin xa di ien nggat tuneli, xi da tamu e maluxoluken te tesaen. Xi di mikakao e maluxoluken ak e tapus kil ti rute xa di ba en, vengan xa maluxoluken te tesaen nan di mikutaxol meten. \x + \xo 2:11 \xt 1Sion 2:9; Sion 12:35\x* \s1 Selxatien ba mi Kristin xil tengan lihusil sexien xil xa momal \q1 \v 12 Di nadis bat mi xamim, horamue navan xil e neketen, \q2 vengan xa Hi di miketeh bos rilomun mi xamim nggo naha xa Iesu tepol ni e rin te tesaen namim xil. \x + \xo 2:12 \xt Sam 25:11; 1Kor 6:11\x* \q1 \v 13 Di nadis bat mi xamim, tata xil, \q2 vengan xamim mukil xi xa teta ngamu tetiamu ni holesok xil vus.\x + \xo 2:13 \xt Sion 1:1,2; 1Sion 1:1\x* \q1 Di nadis bat mi xamim, horam maxoe xil, \q2 vengan xa, e vaeen te neketen, xamim mubas tan ni Temat tuei. \q1 \v 14 Reitin, di nadis bat mi xamim, horamue navan xil, \q2 vengan xa xamim mukil Hi Tamer. \q1 Di nadis bat mi xamim, tata xil, \q2 vengan xa mukil xi xa teta ngamu tetiamu ni holesok xil vus. \q1 Di nadis bat mi xamim horam maxoe xil, \q2 vengan xa neketen namim nggeih, e sepinien na Hi di meul e xamim. \q1 Reitin, e vaeen te neketen, \q2 xamim mutehas tan ni Temat ngamu. \p \v 15 Vengan xa rin ak be reitin, eheien namim nati ti e holesok xil te ut etan. Xosxa moletin tei ien bei tesaen xil te ut etan mu sexien xil teni, ma eheien nan mi Hi Tamer tovuol en, \x + \xo 2:15 \xt Rom 8:7; Tem 4:4\x* \v 16 vengan xa sexien tesa xil te ut etan tastal ti vaxo Hi Tamer. Sexien xil te ut etan mak: sexien xa moletin ien bei tengan vapol ni holesok xil xa di milihi nenemien nan; sexien xa ien bei tengan valeh holesok xil xa di milihi meten; e sexien xa be koai ve holesok xil xa milehi. \x + \xo 2:16 \xt Rom 13:14; Efes 2:3; 1Pit 2:11; Pro 27:20; Tem 4:16\x* \v 17 Ut etan del holesok xil vus xa di en xa moletin xil di iexil bei di lakesae. E ngan xil xa langgusil xat nenemien na Hi lasakras lakesae, xil ti limeul vehakut xa vehakut tang. \x + \xo 2:17 \xt 1Kor 7:31; Mat 7:21\x* \s1 Muketeh kuhi ve ngan xil xa labe elu mi Iesu Kristo \p \v 18 !Horamue navan xil, muketeh kuhi vengan xa radi e Melengien Kor xil ngamu! Xamem matehiteni tuei mi xamim xa xi xa be elu mi Kristo imei. E taxeak, di rapusi xa moletin holu xa labe elu mi Kristo lastal ngamu. Ngan ak di pisen ni xa radi e Melengien Kor xil ngamu. \x + \xo 2:18 \xt Mat 24:5,24\x* \v 19 Moletin xil ak lastokovein vitueien nar xil vengan xa latavisti ti vatel xir e reitinen xa di ranggur xati. Vengan xa vahit xil lavisti vatel xir reitin, ma latit vituei vatel xir. E melele xa xil lateha, rapus kila sung xa tovuol e xil vahe tova xir. \x + \xo 2:19 \xt Pol 20:30; 1Kor 11:9\x* \p \v 20 E xamim, Iesu xa be eo mise xat xamim ngamu ni \w Ninin Eo\w*, e xamim vus mukil reitinen na Hi. \x + \xo 2:20 \xt 1Sion 2:27\x* \v 21 Misak ni, natatis ti vahat mi xamim vengan xa mutakil ti reitinen. E‑e, di nadis bat vengan xa xamim mukila ngamu, e mukila mun xa luvosen misakras vastal vaxo reitinen na Hi. \p \v 22 ?Visi iaxa di miluvos? Ngan xil xa labit Iesu tave Mesaea reitin ti na Hi, xil di laluvos. Moletin xil ak labe elu mi Kristo vengan xa latake reitin ti xa Iesu be Nat Hi e Hi be Tamen. \x + \xo 2:22 \xt 1Sion 4:3; 2Sion 1:7\x* \v 23 Reitin, vengan xa ngan xil xa di lasin Nat Hi, lapisen ni xa latavisti ti vatel Tamen. E ngan xil xa lake reitin e Nat Hi, xil lapisen ni xa di labisti mun del Tamen. \x + \xo 2:23 \xt Sion 5:23; 15:23; 1Sion 4:15; 5:1; 2Sion 1:9\x* \p \v 24 Mak, ma sepinien te reitinen xa mutelonge e melele xa mutehur rohon ni neketen, muhur xati iti e meulien namim. Xosxa muhur xat sepinien ak xa bit Iesu be Kristo reitin, isak ni xamim mutit ni ngan taxa ti muhisti itel Iesu, Nat Hi, e itel Tamen. \v 25 E xosxa rabisti del xalu, rihur naha xa Iesu Kristo tehit xati tengan isa ni mi xir xa be meulien sal. \x + \xo 2:25 \xt Sion 3:15; 6:40\x* \p \v 26 Di nadis bat mi xamim tengan nasel xat xamim usil ngan xil xa di lasak tengan laluvos xamim. \v 27 E Iesu Kristo mise xat xamim ni Ninin Eo nan tuei. Mak, ma melele xa Ninin Eo nan di e xamim, xi kestang mikila vapispisi mi xamim ni naha xa be reitin e naha xa be luvosen. Ma munasis ti mun moletin tova tengan mei napispisi mi xamim ni holesok sav xil. E mutit ni ngan taxa ti muhisti itel xat Iesu Kristo, ixoni ngan taxa Ninin Eo tepispisi ni mi xamim tuei. \x + \xo 2:27 \xt Sion 14:26; Ser 31:34\x* \p \v 28 Reitin, horamue navan xil li, muhisti itel Iesu tengan, melele xa xi mei istal rilomun e risoh pe meten, rinave unoun ti. \x + \xo 2:28 \xt 1Sion 4:17\x* \v 29 Ma, vengan xa mukila xa sexien xil na Iesu Kristo momal tevi, xamim xa di munggusil sexien xa momal tevi nggoni xi, di mupisen ni xa Hi tesak ni xamim mei mube neta hu, e mube horamue nan xil reitin.\x + \xo 2:29 \xt 1Sion 3:10\x* \c 3 \s1 Sexien xa momal tengan horamue xil na Hi ti lipol ni \p \v 1 !Eheien xa Hi Tamer di pisen ni mi xir mahulong pupu! Reitin, rakila xa eheien nan mahulong pupu vengan xa mikes xir ni horamue nan xil. E be reitin mak xa xir rabe horamue nan xil. E moletin xil te ut etan latapus kil ti xa xir rabe horamue xil na Hi vengan xa latakil ti Hi. \x + \xo 3:1 \xt Sion 1:12,13; 1Sion 3:10; Sion 16:3\x* \v 2 Timue navan xil li, be reitin xa xir rabe horamue xil na Hi tuei, e ratakil kuh ti mu xa tenbexir itep e melele xa ti imei. E tave ti neta xa mak, rakila xa melele xa Iesu Kristo imei rilomun en, xir rikil kuhi sung xa xi nggoni naha. E melele nen ak, tenbexir ihiles mei ixoni tenben. \x + \xo 3:2 \xt 2Kor 3:18; Plp 3:21\x* \v 3 E moletin xil vus xa lanesi e reitinen ak, lixuxou kuhi tengan meulien nae imese tevi ixoni ngan xa Iesu Kristo memese tevi. \p \v 4 Moletin xil xa langgulehi di lapol ni \w tesaen\w* di langgur xoteh rae xil na Hi, vengan xa sexien xa di langgur xoteh rae nan xil be vatit tesaen. \x + \xo 3:4 \xt Mat 7:23\x* \v 5 Xamim mukila xa Iesu Kristo mistal tengan valeh rerat tesaen xil, e tesaen tovuol en. \x + \xo 3:5 \xt Sion 1:29; 1Pit 2:24; 1Sion 2:2; 4:10; Aes 53:9; Sion 8:46; 2Kor 5:21; Hib 4:15; 7:26; 9:14; 1Pit 1:19; 2:22; 3:18\x* \v 6 Misak ni, moletin xil vus xa meulien nae bisti del Iesu Kristo, xil linaxulehi ti mun linapol ni \w tesaen\w*. E ngan xil xa dit lapol ni tesaen, di lapisen ni xa latavisti ti vatel Iesu e latakil ti vari. \x + \xo 3:6 \xt Rom 6:2,14; 1Sion 3:9\x* \p \v 7 Horamue navan xil li, munamaen moletin sav ti naluvos xamim. Ngan xil xa lapol ni sexien xa momal, lamal tevi nggoni ngan taxa Iesu mun momal tevi. \x + \xo 3:7 \xt 1Sion 2:29\x* \v 8 Ngan xil xa langgulehi di lapol ni tesaen, xil labe horamue xil na \w Temat\w*, vengan xa Temat tepol ni tesaen tetiamu nousav mei duxoh xosali ak. E Nat Hi testal ve rin ak, tengan vahas tan ni holesok xil xa Temat di pol ni. \x + \xo 3:8 \xt Sion 8:44\x* \p \v 9 Moletin xil xa Hi misak ni xil labe neta hu e mei labe horamue nan xil, xil lasakras laxulehi ti lapol ni tesaen vengan xa meulien na Hi di e xil. E vengan xa Hi xa tesaen tovuol en be Tamexil, xil lasakras laxulehi ti lapol ni tesaen. \x + \xo 3:9 \xt 1Sion 5:18\x* \v 10 Xir rakila rapus kil visi xil iaxa labe horamue xil na Hi mu horamue xil na Temat nggo rin ak: ngan xil xa di latapol ni ti naha xa momal mu eheien nae tovuol e tua nae xil, xil iaxa latave horamue xil na Hi ti, xil labe horamue xil na Temat vari. \x + \xo 3:10 \xt Sion 1:12,13; 1Sion 3:1\x* \s1 Iexir ti ihei xir \p \v 11 Sepinien xa mutelonge e melele xa mutehur rohon ni neketen namim mak: iexir ihei xir. \x + \xo 3:11 \xt Sion 13:34; 15:12,17; 2Sion 1:5\x* \v 12 Rinaxoni \w Ken\w* ti xa tepisen ni xa be horamue tei na Temat e melele xa tehas vin tuneli Ebel. ?Ken tehas vini veneh? Vengan xa holesok xil xa xi tasen tepol ni tenamal ti, e holesok xil xa tuneli tepol ni temal. \x + \xo 3:12 \xt Sen 4:8\x* \p \v 13 Ma, tuxoli e hinoxoli xil, melele xa moletin xil te ut etan iexil nggat xamim, munatemanin ti. \x + \xo 3:13 \xt Sion 15:18,19; 17:14\x* \v 14 Rakila xa rameluv ra xeihen te maten, e mei ranggur meulien sal. Rakil rin ak vengan xa eheien nar di e tua nar xil. Ngan xil xa eheien nae tovuol ladi tamu e xeihen te maten. \x + \xo 3:14 \xt Sion 5:24; 1Sion 2:11\x* \v 15 Ngan xil xa iexil nggat tuexil e hinexil, pe met Hi nggoni ngan taxa labas vini. E rakila ngamu xa ngan xil xa labas vin moletin, latahur ti meulien sal. \x + \xo 3:15 \xt Mat 5:21,22; Kal 5:20-21; Rev 21:8\x* \v 16 Iesu Kristo tepisen sexien te eheien mi xir temak: xi tetutou ni xir e melele xa temaen meulien nan tekesae ve rin nar. Ixo suse ak, xir mun ti ritutou ni tuexir e hinexir, tave ti neta xos meulien nar ikesae ve rin nae. \x + \xo 3:16 \xt Sion 13:1; 15:13; Kal 2:20; 1Tim 2:6; Taet 2:14; Plp 2:17; 1Tes 2:8\x* \v 17 Melele xa rapus moletin sav tei xa holesok nan tovuol, e xir, xa holesok nar di, ratatutou ni ti, ma rapisen ni xa eheien nar e Hi tovuol. \x + \xo 3:17 \xt Dut 15:7-8\x* \v 18 Horamue navan xil, rinapisen eheien nar ti naxo sepinien nar xil kestang. E‑e, ti ripisen ni xa eheien nar be reitin ixo kakaoen nar xil e sexien te tutouen nar. \x + \xo 3:18 \xt Tem 2:15-16\x* \s1 ?Rikila risoh e ulixir nakan ti pe met Hi itep? \p \v 19 Melele xa di rapisen eheien nar nggo sexien nar e kakaoen nar xil, rakila xa radi e reitinen na Hi. Ma melele xa rakila xa radi e reitinen na Hi, tomat iti e nenemien nar e melele xa rihe sangas visal Hi, \v 20 neta sav lehit ralonge nggoni ngan xa kilakilen usil tesaen nar xil tetiamu di bas purun nenemien nar. Reitin, riti e tomat vengan xa rakila xa eheien hos na Hi mahulong mak mu mili nenemien nar e xi mikil holesok xil vus. \v 21 Mak, ma timue navan xil li, xosxa rinem usil holesok xil ak, ritemanon risoh kat tengan ulixir nakan ti pe met Hi. \v 22 Imak, ma rakila xa xir ti rihur holesok xil xa di rasisi ven, vengan xa xir raneket e rae nan xil e di rapol ni holesok xil xa xi memaal ven. \x + \xo 3:22 \xt Mat 21:22; Mak 11:24; Sion 14:13; 15:7; 16:23-24\x* \p \v 23 E ngan ak be rae na Hi: tengan riling neketen nar e Iesu Kristo xa be Natneli; e tengan iexir ti ihei xir ixoni ngan taxa Iesu Kristo tesemae ni mi xir. \x + \xo 3:23 \xt Sion 6:29; 13:34; 15:12,17\x* \v 24 Ngan xil xa lalong xat rae xil na Hi, xil labisti del Hi e xi mun bisti del xil. E rakila xa Hi bisti del xir vengan xa di meul e tinexir nggo \w Ninin Eo\w* xa tesa ni mi xir.\x + \xo 3:24 \xt Rom 8:9; 1Sion 4:13\x* \c 4 \s1 Sexien xa rakila ralepis polien e sepinien na moletin tei vaxo en \p \v 1 Timue navan xil li, xosali ak, \w provet\w* te luvosen xil holu di lakapis e ut xil vus. Mak, ma munake reitin ti e sepinien na moletin xil vus xa labit polien nae nggo Ninin Eo. E musak pis xil tengan mukameti xos ninin xa de xil nggo visal Hi reitin, mu taxo ti visali. \x + \xo 4:1 \xt 1Tes 5:21; Mat 7:15; 1Sion 2:18; 2Sion 1:7\x* \v 2 Ixo sexien xil ak, ma mupus kila xosxa be reitin xa \w Ninin\w* na Hi de xil: xil lihit rati xa Iesu Kristo temei tehe moletin xa tenben teta. \x + \xo 4:2 \xt 1Kor 12:3\x* \v 3 E moletin xa misin reitinen ak usil Iesu, xi taxur ti Ninin Eo xa nggo visal Hi. Ninin xa di en mistal nggo ngan xa be elu mi Iesu Kristo. Tetiamu, mutelonge xa ninin ak imei, e taxeak, da ngamu e ut etan. \x + \xo 4:3 \xt 2Sion 1:7; 1Sion 2:18\x* \p \v 4 Horamue navan xil li, mube na Hi, e muli provet te luvosen xil tuei vengan xa musin pispisien nae xil. Muli xil vengan xa Ninin Eo xa de xamim eilep mak mu mili ninin na Temat xa de ngan xil xa labe te ut etan tang. \x + \xo 4:4 \xt Mat 12:29\x* \v 5 Provet te luvosen xil ak labe te ut etan tang e dit lasep usil holesok xil te ut etan. Mak, ma ngan xil xa labe te ut etan di lateong ni sepinien nae xil. \x + \xo 4:5 \xt Sion 15:19\x* \v 6 E xamem, mabe na Hi. Ma, ngan xil xa lakil Hi, xil di lateong ni pispisien namem xil. E ngan xil xa latateong ni xamem ti, latave na Hi ti. Nggo rin ak, xir rakila rapus kil visi vari iaxa Ninin te reitinen da en, e visi iaxa ninin te luvosen da en. \x + \xo 4:6 \xt Sion 8:47\x* \s1 Sexien te eheien de ngan xil xa di langgusil xat Hi te eheien \p \v 7 Timue navan xil li, iexir ihei tua nar xil, vengan xa eheien nggo visal Hi. Moletin xa eheien da en di pisen ni xa mikil kuh Hi xa tesak ni mei be neta hu e be horamue nan reitin. \v 8 Moletin xa eheien nan tara ti e mosav xil di pisen ni xa takil ti Hi, vengan xa Hi be vatit eheien. \x + \xo 4:8 \xt 1Sion 4:16\x* \v 9 E Hi tepisen eheien nan mi xir melele xa tesa Natneli xa be siskes nan temei e ut etan tengan rakila ravur meulien sal vaxo en. \x + \xo 4:9 \xt Sion 3:16\x* \v 10 Sexien te eheien mak: tenave sexien ti xa xir ratepisen ni mi Hi, e be sexien xa Hi tepisen ni mi xir e melele xa tesa Natneli temei tesa meulien nan texoni sanien eo tei tengan vateh meulien e xir ra \w tesaen\w* nar xil. \x + \xo 4:10 \xt Rom 5:8,10; 1Sion 2:2\x* \v 11 Timue navan xil li, vengan xa Hi tepisen eheien nan mi xir temak, xir mun ti ripisen eheien nar mi tua nar xil. \x + \xo 4:11 \xt Mat 18:33\x* \v 12 Moletin tovuol iaxa vapus Hi xati. E melele xa di iexir bei xir, di rapisen ni xa Hi de xir e eheien nan di pol sen naha xa ien bei tengan vapol ni e meulien nar. \x + \xo 4:12 \xt Sion 1:18; 1Sion 2:5; 4:17\x* \p \v 13 ?Xir rikila xa di rabisti del Hi e xi di bisti del xir midep? Rakila e melele xa rapus kila xa Ninin Eo xa xi tesa ni de xir. \x + \xo 4:13 \xt Rom 8:9; 1Sion 3:24\x* \v 14 Hi Tata tesa Natneli temei tengan vateh meulien e moletin xil te ut etan. E xamem, eloheoh xil, matepus Iesu e di mabithiteni xa naha xa xi tepol ni e rin na moletin xil be reitin. \x + \xo 4:14 \xt Sion 3:17\x* \v 15 Xosxa xir rabit rati xa Iesu be Nat Hi, ma ngan ak pisen ni xa di rabisti del Hi e xi di bisti del xir. \x + \xo 4:15 \xt 1Sion 5:5\x* \v 16 Mak, ma rakila xa eheien nan di e xir e raneket xa Hi ti ipisen eheien nan mi xir vehakut. \x + \xo 4:16 \xt 1Sion 4:8\x* \p Hi be vatit eheien, e ngan xil xa eheien di e xil, lapisen ni xa labisti del Hi e xi di bisti del xil. \v 17 E melele xa eheien nan pol sen polien nen e meulien nar, ulixir nakan ti tengan ha risoh pe met Hi e Melengien te Lepisien. Reitin, ulikanen ihe tovuol e xir vengan xa meulien nar di pisen sexien te eheien e ut etan nggoni ngan taxa Iesu tepisen ni. \x + \xo 4:17 \xt 1Sion 2:5; 4:12\x* \v 18 Ulikanen ihe tovuol e ngan xil xa eheien na Hi di e xil. Mak iaxa vengan xa eheien di pol sen polien nan e meulien nar, di nggol rerat ulikanen ra xir. Ma, ngan xil xa di ulixil mikan ni pangasien te lepisien na Hi, eheien na Hi tapol sen polien nen ti e meulien nae. \p \v 19 Eheien nar mikila vati e mosav xil vengan xa, tetiamu, eheien na Hi teti e xir. \v 20 Xosxa rihiteni rihit iexir bei Hi e di iexir nggat tuexir mu hinexir, ma rabe moletin te luvosen xil tang. Vengan xosxa eheien nar tari ti e tuexir mu hinexir xa rakila rapus xil ni metexir, ma eheien nar misakras vati e Hi xa ratapus ti. \v 21 Ti ripisen eheien mi mosav xil vengan xa Hi tesa rae ak mi xir xa bit: moletin xa eheien nan de Hi, eheien nan iti e tuneli e hineli mun.\x + \xo 4:21 \xt Mat 5:44-45; Mak 12:29-31\x* \c 5 \s1 Ngan xil xa di laneket e Iesu Kristo likila laleli sakpisien xil te ut etan \p \v 1 Moletin xa mike reitin xa Iesu be Mesaea xa Hi tesa ni, xi di pisen ni xa Hi tesak ni mei be neta hu e be horamue nan reitin. Melele xa moletin tei ien bei tata tei, ma di pisen eheien mi horamue nan xil mun. \x + \xo 5:1 \xt 1Sion 4:15; 1Pit 1:22-23\x* \v 2 Misak ni, rakila xa eheien nar de horamue xil na Hi reitin e melele xa eheien nar de Hi e di ralong xat rae nan xil. \v 3 Xir di rapisen eheien nar ba mi Hi e melele xa di ralong xat rae nan xil. E rae nan xil ak taxeih ti mi xir, \x + \xo 5:3 \xt Sion 14:15,23,24; 2Sion 1:6; Dut 30:11; Mat 11:30\x* \v 4 vengan xa ngan xil vus xa Hi tepol ni xil mei labe neta hu e labe horamue nan xil reitin lakila lasin sexien xil te ut etan. Neketen nar e Iesu Kristo di misak ni xir rikila rihas tan ni sexien tesa xil itel sakpisien xil te ut etan. \v 5 ?Visi iaxa mikila vahas tan ni holesok xil xa lasa xa ladi e ut etan? Ngan xil kestang xa lake reitin xa Iesu be Nat Hi reitin. \x + \xo 5:5 \xt Rom 8:37; 1Sion 4:4\x* \s1 Hi pisen ni xa Iesu be Natneli reitin \p \v 6 Iesu Kristo be ngan xa texo ut nesao temei e ut etan, ngan xa latebaptaes ni ni oei e xa ren teleh e melele xa teha temat. Io, Hi tepisen ni xa Iesu be reitin texo oei tetel ra, tave oei ti kestang. E \w Ninin Eo\w* di pisen ni mi xir xa holesok xil ak usil Iesu be reitin vengan xa Ninin Eo be vatit reitinen. \x + \xo 5:6 \xt Sion 19:34\x* \v 7 Neta tol (3) ak di latepisen reitinen ak xa Iesu texo visal Hi: \x + \xo 5:7 \xt Sion 15:26\x* \v 8 Ninin Eo, oei, e ra. Xatel vus ak latepisen kila xa Iesu be Nat Hi reitin. \v 9 Melele xa moletin tei bit usil neta ngan mi xir, di rake reitin en. Misak ni, melele xa Hi di bit usil neta ngan, ma rike reitin en ihe holu mak mu. E xi tehit usil Iesu bit be Natneli reitin. \x + \xo 5:9 \xt Sion 5:32-34; 5:37; 8:18\x* \v 10 Mak, ma moletin xa di miling neketen nan e Iesu Kristo xa be Nat Hi, xi di mike reitin e sepinien na Hi. E moletin xa take reitin ti e naha xa Hi tehiteni usil Natneli, xi di pol ni nggoni ngan taxa Hi be vat luvosen tei tang. \x + \xo 5:10 \xt Rom 8:16; Kal 4:6\x* \v 11 Naha xa Hi di biteni mak: Hi misa meulien sal mi xir, e tepol ni Natneli mei be suse teni. \v 12 Mak, ma moletin xa bisti del Nat Hi, xi nggur meulien sal. E moletin xa tavisti ti vatel Nat Hi, xi tahur ti meulien sal. \x + \xo 5:12 \xt Sion 3:36\x* \s1 Xosxa raneket e Iesu ma rikil kuhi xa ti rihur meulien sal \p \v 13 Di nadis bat mi xamim xa muke reitin e Nat Hi tengan mukila xa di munggur meulien sal ngamu. \x + \xo 5:13 \xt Sion 20:31\x* \v 14 Mak, ma ulixir nakan ti e melele xa rihe visal Hi ixo sisen. Io, melele xa rasisi ve neta xa momal nggusil nenemien nan, rakila xa xi di miteong ni xir. \x + \xo 5:14 \xt Mat 7:7; Sion 14:13; 15:7,16; 16:23; 1Sion 3:21-22\x* \v 15 E vengan xa rakila xa xi di miteong ni sisen nar, rakila mun xa di misa huit sisen nar ngamu. \p \v 16 Xosxa tei e xamim pus tuneli mu hineli pol ni \w tesaen\w*, bos xa isis mi Hi ven. Imak, ma Hi ilong sisen nan e ihilesi ra suse te maten tengan iling rilomun ni e suse te meulien sal. E rut moletin xil di lapol ni hisit tesaen xil xa di misak ni xil latasil ra Hi vehakut e lihur pangasien ven. Inou nataviteni ti namit xamim ti musis mi Hi ve rin ak.\f + \fr 5:16 \ft Tesaen xil ak langgoni ngan xa di labit usili e \xt Mat 12:31; Mak 3:29\ft ; e \xt Hib 6:4; 10:28-29\ft .\f* \x + \xo 5:16 \xt Mat 12:31; Hib 6:4-6\x* \v 17 Be reitin xa sexien xil vus xa lakavui labe tesaen, e rut tesaen xil ladi xa latasak ni ti moletin vatasil ra Hi vehakut. \p \v 18 Xir rakila xa ngan xil xa Hi tesak ni xil mei labe neta hu e labe horamue nan xil reitin, xil lataxulehi ti lapol ni tesaen. Reitin, Nat Hi di miketeh xol xil tengan Temat xa be vat tesaen misakras vapangei xil. \v 19 Xir rakila xa rabe na Hi, neta sav xa moletin sav xil vus te ut etan ladi pe he Temat. \x + \xo 5:19 \xt 1Sion 3:9; Sion 17:15\x* \v 20 Rakila xa Nat Hi temei e ut etan e di misa kilakilen mi xir tengan rakil kuh xi xa be reitin. Io, di rabisti del Hi reitin, e del Natneli. Xi be Hi reitin, e xi iaxa di misa meulien sal mi moletin xil. \x + \xo 5:20 \xt Sion 17:3\x* \p \v 21 !Horamue navan xil li, muketeh kuhi xa xamim munahusil ti hi xil xa tave reitin ti!\x + \xo 5:21 \xt 1Kor 10:14\x*