\id HEB - Tucano (Colombia edition) NT+ [tuoC] -Colombia 2015 (DBL 2015) \h HEBREOS \toc1 Hebreo masãrẽ ojaꞌque niꞌi \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 Hebreo masãrẽ ojaꞌque niꞌi \is1 Aꞌti pũrĩ aꞌtiro weero ojanoꞌpã nise niꞌi \ip Aꞌti pũrĩrẽ hebreo masãrẽ (judío masãrẽ) ojacʉ niwĩ. Cʉ̃ ojaꞌcʉre añurõ waro masĩnoꞌña marĩꞌi. \ip Aꞌti pũrĩ Jesucristore ẽjõpeoduꞌuse pʉꞌto nirãrẽ ojanoꞌcaro niwʉ̃. \ip Aꞌtiro ojacʉ niwĩ. Cristo nipeꞌtirã buꞌipʉ nimi nisere ojacʉ niwĩ. Ʉꞌmʉsecjãrã Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã buꞌi, Moisé, tojo nicã cʉ̃ dutise buꞌi nimi nisere ojacʉ niwĩ. Tojo nicã Cristo paꞌia wiogʉ waro weronojõ nígʉ̃, Melquisedec weronojõ nimi nisere ojacʉ niwĩ. “Tojo weerã Cristore ẽjõpeonuꞌcũcãꞌña”, ni ojacʉ niwĩ. \c 1 \s1 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃ meꞌrã masãrẽ ucũcʉ niwĩ nise niꞌi \p \v 1 Dʉporopʉ Õꞌacʉ̃ marĩ ñecʉ̃sʉmʉa judío masãrẽ pejetiri ucũcʉ niwĩ. Cʉ̃, cʉ̃ ye queti weremʉꞌtãrĩ masãrẽ mejẽcãnojõ diaꞌcʉ̃ werecʉ niwĩ. Ãpẽrãrẽ bajuyoropʉ werecʉ niwĩ. Ãpẽrãrẽ quẽꞌese weronojõ ĩꞌocʉ niwĩ. Ãpẽrãrẽ quẽꞌerõpʉ werecʉ niwĩ. \v 2 Aꞌtocaterore aꞌti ʉmʉco peꞌtiatji dʉporo cʉ̃ macʉ̃ meꞌrã cʉ̃ ye cjasere marĩrẽ ucũmi. Ne waropʉta Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃ meꞌrã nipeꞌtise aꞌti turi cjasere weecʉ niwĩ. Tere wéégʉ, nipeꞌtise cʉ̃ macʉ̃ ye tojadutigʉ tojo weecʉ niwĩ. \v 3 Cʉ̃́ta Õꞌacʉ̃ asistesere cʉogʉ nimi. Õꞌacʉ̃ tutuayʉꞌrʉgʉ, añuyʉꞌrʉgʉ nimi. Cʉ̃ macʉ̃ quẽꞌrã cʉ̃ weronojõta nimi. Cʉ̃ ucũtutuase meꞌrã nipeꞌtise aꞌti turi cjasere cʉ̃ ne waropʉ weenʉꞌcãꞌcaro weronojõta ninuꞌcũcã weemi. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere yʉꞌrʉocʉ niwĩ. Tojo wééca beꞌro ʉꞌmʉsepʉre Õꞌacʉ̃ tutuayʉꞌrʉgʉ dujiri cũmurõpʉ ejanujãcʉ niwĩ. \s1 Õꞌacʉ̃ macʉ̃ Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrã nemorõ nimi nise niꞌi \p \v 4 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ cʉ̃ wiogʉ nisere oꞌoturiacʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrã buꞌipʉ tojacʉ niwĩ. \v 5 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ yʉꞌʉ macʉ̃ niꞌi. \q1 Niꞌcãcã meꞌrã yʉꞌʉ mʉꞌʉ pacʉ niꞌi nisere ĩꞌoꞌo, nicʉ niwĩ. \m Cʉ̃, cʉ̃rẽ werecoꞌterãrẽ tojo niticʉ niwĩ. Tojo nicã cʉ̃ macʉ̃ ye cjasere ucũgʉ̃, aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Yʉꞌʉ cʉ̃ pacʉ nigʉ̃ti. \q1 Cʉ̃ yʉꞌʉ macʉ̃ nigʉ̃sami, nicʉ niwĩ. \m Cʉ̃rẽ werecoꞌterã peꞌere ne tojo niticʉ niwĩ. \v 6 Aꞌtiro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ macʉ̃ masã maꞌmi niꞌcʉ̃ nigʉ̃rẽ aꞌti nucũcãpʉ bajuacã weecʉ niwĩ. Tojo waꞌacã wéégʉ, Õꞌacʉ̃ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Nipeꞌtirã yʉꞌʉre werecoꞌterã yʉꞌʉ macʉ̃rẽ ejaqueꞌa, ẽjõpeoato, nicʉ niwĩ. \m \v 7 Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ werecoꞌterã peꞌema aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Yʉꞌʉ, yʉꞌʉre werecoꞌterãrẽ wĩꞌrõ weronojõ upʉticã weeꞌe. \q1 Narẽta tja pecameꞌe weronojõ upʉticã weeꞌe. \m \v 8 Cʉ̃ macʉ̃ peꞌere “Aꞌtiro weegʉti”, nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ Õꞌacʉ̃ nise, wiogʉ nise ne peꞌtisome. \q1 Mʉꞌʉ masãrẽ queoro dutigʉsaꞌa. \q1 \v 9 Mʉꞌʉ queoro weesere maꞌiꞌi. \q1 Ãpẽrã ñaꞌarõ weese peꞌere yabiꞌi. \q1 Tojo weegʉ yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃ mʉꞌʉrẽ besegʉ, wiogʉ sõrõgʉ̃, ʉꞌse meꞌrã waꞌrewʉ. \q1 Mʉꞌʉ meꞌrãcjãrã buꞌi tojacã weewʉ. \q1 Masã mʉꞌʉrẽ “Añuyʉꞌrʉagʉ nimi”, nima. \m \v 10 Apero Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ ucũꞌquere aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Wiogʉ, ne waropʉre mʉꞌʉ basuta aꞌti turire, ʉꞌmʉsere bajurẽwʉ̃. \q1 \v 11 Aꞌte mʉꞌʉ weeꞌque peꞌtirosaꞌa. \q1 Mʉꞌʉ pũrĩcã peꞌtisome. \q1 Ninuꞌcũgʉ̃saꞌa. \q1 Nipeꞌtise mʉꞌʉ weeꞌque suꞌti weronojõ boadijarosaꞌa. \q1 \v 12 Mʉꞌʉ tere suꞌti weronojõ tuupeꞌegʉsaꞌa. \q1 Nipeꞌtise te dʉcayunoꞌrõsaꞌa. \q1 Mʉꞌʉ pũrĩcã ne dʉcayuweꞌe. \q1 Mejãrõta ninuꞌcũꞌu. \q1 Mʉꞌʉ catiri ʉmʉco ne peꞌtisome, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ. \m \v 13 Õꞌacʉ̃ aꞌte quẽꞌrãrẽ cʉ̃ macʉ̃rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Yʉꞌʉ tiro wiogʉ dujiri cũmurõ diacjʉ̃ peꞌe dujigʉsaꞌa. \q1 Mʉꞌʉrẽ ĩꞌatuꞌtiꞌcãrã mʉꞌʉ doca tojapeꞌticã weegʉti. \q1 Yʉꞌʉ tojo weeri cura mʉꞌʉ dujigʉsaꞌa, nicʉ niwĩ. \m Cʉ̃rẽ werecoꞌterã peꞌere ne niꞌcʉ̃rẽ tojo niticʉ niwĩ. \v 14 Nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã bajutirã nima. Na cʉ̃ dutisere weecoꞌterã nima. Na cʉ̃ yʉꞌrʉonoꞌcãrãrẽ weetamudutigʉ oꞌóꞌcãrã nima. \c 2 \s1 Õꞌacʉ̃ masãrẽ yʉꞌrʉoꞌque quetire wãcũnʉrʉ̃dutise niꞌi \p \v 1 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ nipeꞌtirã wiogʉ waꞌacã weecʉ niwĩ. Tojo weerã Jesucristo ye quetire marĩ tʉꞌoꞌquere nemorõ wãcũnʉrʉ̃rõʉaꞌa. Tere wãcũtirã, mejẽcã ẽjõpeobosaꞌa nírã, wãcũnʉrʉ̃rõʉaꞌa. \v 2 Dʉporopʉre Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrãrẽ cʉ̃ ye quetire wereduticʉ niwĩ. “Na wereꞌque diacjʉ̃ niꞌi”, ninoꞌcaro niwʉ̃. Tojo nimicã, masã peꞌe na wereꞌquere ẽjõpeoti, yʉꞌrʉnʉꞌcãcãrã niwã. Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã na dutisere weetirãrẽ queoro buꞌiri daꞌrecʉ niwĩ. \v 3 Marĩ pũrĩcã Õꞌacʉ̃ masãrẽ yʉꞌrʉose queti añubutiasere cʉoꞌo. Tojo cʉomirã, tere tojo ĩꞌacõꞌarã, cʉ̃ buꞌiri daꞌresere ne yʉꞌrʉwetisome. Ne warore Jesucristo marĩ wiogʉ masãrẽ yʉꞌrʉogʉti nisere werenʉꞌcãcʉ niwĩ. Beꞌro tja cʉ̃ wereꞌquere tʉꞌorã, aꞌtiro weeꞌcãrã niwã. Diacjʉ̃ta niꞌi nírã, marĩrẽ wereturiacãrã niwã. \v 4 Apeye quẽꞌrãrẽ Õꞌacʉ̃ aꞌtiro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ aꞌte quetire “Diacjʉ̃ta niꞌi” nígʉ̃, peje weeĩꞌosere ĩꞌamarĩase meꞌrã ĩꞌocʉ niwĩ. Tojo nicã Espíritu Santu meꞌrã marĩrẽ aꞌtiro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ ʉaronojõ peje mejẽcãrĩ diaꞌcʉ̃ weemasĩsere oꞌocʉ niwĩ. \s1 Jesucristo marĩ weronojõ upʉtigʉ nimi nise niꞌi \p \v 5 Aꞌti turi peꞌtíca beꞌro ape turi nirõsaꞌa. Ti turipʉre Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrã dutise doca nisome. \v 6 Aꞌtiro peꞌe niꞌi. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉre niꞌcʉ̃ aꞌtiro ojacʉ niwĩ: \q1 Õꞌacʉ̃, ¿deꞌro weegʉ masãrẽ wãcũmiti mʉꞌʉ? Na boadijarãrẽ ¿deꞌro weeacjʉ tocãꞌrõ wãcũqueꞌtimiti mʉꞌʉ? \q1 \v 7 Õꞌacʉ̃, yoaticã masãrẽ mʉꞌʉrẽ werecoꞌterã doca nicã weecʉ niwʉ̃. \q1 Tojo weemigʉ̃, narẽ beꞌropʉre wiorã sõrõcʉ niwʉ̃. \q1 Narẽ wiorã sõrõ, nipeꞌtirã narẽ “Añurã nima”, ni wãcũcã weecʉ niwʉ̃. \q1 \v 8 Nipeꞌtise mʉꞌʉ bajurẽꞌquere masã dutiato nígʉ̃ cũucʉ niwʉ̃, ni ojacʉ niwĩ. \m Õꞌacʉ̃ nipeꞌtisere masã dutise doca nicã weecʉ niwĩ. Tojo weero ne apeyenojõ na buꞌi niweꞌe. Tojo nimicã, masã nipeꞌtisere sõꞌowaro dutitima yujupʉ. \v 9 Jesú pũrĩcãrẽ tojo ojaꞌcaronojõta waꞌacaro niwʉ̃. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ aꞌti nucũcãpʉre oꞌógʉ, cʉ̃rẽ werecoꞌterã docapʉ cũunicʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ marĩrẽ pajañaꞌgʉ̃, nipeꞌtirãrẽ wẽrĩbosadutigʉ tojo cũucʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ cʉ̃ wẽrĩ piꞌetiꞌque wapa Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ wiogʉ sõrõcʉ niwĩ. Nipeꞌtirã cʉ̃rẽ “Añuyʉꞌrʉgʉ nimi” nidutigʉ tojo weecʉ niwĩ. \p \v 10 Nipeꞌtise Õꞌacʉ̃ ye niꞌi. Cʉ̃ tutuaro meꞌrã ninuꞌcũꞌu. Nipeꞌtirã cʉ̃ põꞌrãrẽ ʉꞌmʉsepʉ cʉ̃ wiogʉ nirõpʉ cʉ̃ meꞌrã nicã ʉami. Tojo weegʉ cʉ̃ queoro weesĩꞌrĩgʉ̃, Jesucristo marĩrẽ yʉꞌrʉogʉre piꞌeticã weecʉ niwĩ. \v 11 Jesucristo marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌacʉ niwĩ. Marĩrẽ Õꞌacʉ̃ yarã tojacã weecʉ niwĩ. Marĩ Jesucristo meꞌrã niꞌcʉ̃ põꞌrã niꞌi. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ macʉ̃ marĩrẽ “Yʉꞌʉ acawererã nima”, nímasĩmi. Marĩrẽ ne bopoyasãtimi. \v 12 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ Jesucristo cʉ̃ pacʉre ucũsere aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Mʉꞌʉ ye cjasere, yʉꞌʉ acawererã mʉꞌʉrẽ ẽjõpeorãrẽ weregʉti. \q1 Masã nerẽwʉaropʉ “Õꞌacʉ̃ añuyʉꞌrʉami”, mʉꞌʉrẽ ni basapeogʉti. \m \v 13 Aperopʉ quẽꞌrãrẽ aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉti. \m Aperopʉre ninemowʉ̃ tja: \q1 Õꞌacʉ̃ põꞌrã cʉ̃ yʉꞌʉre oꞌoꞌcãrã meꞌrã aꞌto niꞌi, ni ojanoꞌwʉ̃. \p \v 14 Marĩ wẽrĩdijati upʉre cʉoꞌo. Tojo weronojõ Jesú quẽꞌrã marĩ weronojõ upʉticʉ niwĩ. Cʉ̃ marĩ weronojõ upʉtigʉ, wẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã wãtĩ wẽrĩse oꞌogʉre docaqueꞌacã weecʉ niwĩ. \v 15 Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã wẽrĩsere uirãrẽ, te doca ninuꞌcũrãrẽ yʉꞌrʉweticã weecʉ niwĩ. \v 16 Aꞌtiro niꞌi. Jesucristo Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrãrẽ weetamugʉ̃ mejẽta aꞌticʉ niwĩ. Marĩ Abrahã pãrãmerã nituriarã Õꞌacʉ̃ yarã peꞌere weetamugʉ̃ aꞌticʉ niwĩ. \v 17 Jesucristo marĩ cʉ̃ acawererã weronojõ upʉticʉ niwĩ. Marĩrẽ yʉꞌrʉosĩꞌrĩgʉ̃ tojo weecʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere cʉ̃ pacʉre acobojoduticʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weegʉ paꞌia wiogʉ masã ñaꞌarõ weeꞌquere Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosagʉ weronojõ weecʉ niwĩ. Marĩrẽ añurõ weetamunuꞌcũsĩꞌrĩgʉ̃ tojo weecʉ niwĩ. Nipeꞌtise marĩ weronojõ weesetigʉ, marĩrẽ pajañaꞌgʉ̃ti nígʉ̃, tojo upʉticʉ niwĩ. \v 18 Peje mejẽcã waꞌacã, piꞌeticʉ niwĩ. Tojo nicã wãtĩ cʉ̃rẽ niquesãcʉ niwĩ. Tojo waꞌasere wãcũtutuacʉ niwĩ. Tojo weegʉ marĩrẽ mejẽcã waꞌacã, wãtĩ marĩrẽ ñaꞌarõ weeduticã, weetamumasĩmi. \c 3 \s1 Jesucristo Moisé yʉꞌrʉoro nimi nise niꞌi \p \v 1 Yʉꞌʉ acawererã, Jesucristore ẽjõpeorã Õꞌacʉ̃ besenoꞌcãrã Jesucristore añurõ wãcũnʉrʉ̃ña. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ yere weredutigʉ oꞌónoꞌcʉ nimi. Tojo nicã cʉ̃ paꞌia wiogʉ weronojõ Õꞌacʉ̃rẽ marĩ ye niatjere sẽrĩbosagʉ weesami. \v 2 Dʉporopʉ Moisé Õꞌacʉ̃ cʉ̃ yere weedutigʉ cũuꞌquere queoro weecʉ niwĩ. Mejãrõta Jesú quẽꞌrã Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ cũuꞌquere queoro weecʉ niwĩ. \v 3 Jesure Moisé yʉꞌrʉoro añurõ wãcũyʉꞌrʉnʉꞌcãrõʉaꞌa. Aꞌte weronojõ niꞌi. Niꞌcʉ̃ wiꞌire weesami. Ti wiꞌi nemorõ wiꞌi weeꞌcʉ peꞌe añurõ ucũnoꞌsami. Jesúta wiꞌi weeꞌcʉ weronojõ nimi. \v 4 Nipeꞌtise wiꞌserire masã weema. Õꞌacʉ̃ peꞌe nipeꞌtisepʉreta weeꞌcʉ nimi. \v 5 Moisé Õꞌacʉ̃ yarãrẽ coꞌtegʉ, queoro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ daꞌrase aꞌtiro nicaro niwʉ̃. Õꞌacʉ̃ wereꞌquere weremʉꞌtãrĩ masʉ̃ nicʉ niwĩ. \v 6 Õꞌacʉ̃ yarã niꞌcã wiꞌi weronojõ nima. Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo ti wiꞌicjʉ̃ wiogʉ macʉ̃ nimi. Cʉ̃ queoro weenuꞌcũmi. Ti wiꞌicjãrã marĩta niꞌi. Marĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoduꞌutirã, cʉ̃ yarã nirãsaꞌa. Tojo nicã “Beꞌropʉ cʉ̃ oꞌoatjere marĩrẽ oꞌogʉsami” ni ẽjõpeorã, cʉ̃ yarã nirãsaꞌa. \s1 Õꞌacʉ̃ meꞌrã nirã́ soo, eꞌcatise niꞌi \p \v 7 Espíritu Santu Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ níꞌcaronojõta marĩ ẽjõpeoduꞌuticãꞌrõʉaꞌa. Aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Aꞌtiro nicã mʉsã Õꞌacʉ̃ ucũsere tʉꞌorã, \q1 \v 8 ne ejeripõꞌrã bʉtiticãꞌña. \q1 Dʉporopʉ Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌcãrã weronojõ niticãꞌña. \q1 Na yucʉ marĩrõ, masã marĩrõpʉ nícaterore Õꞌacʉ̃ dutisere ʉaticãrã niwã. \q1 Ʉatirã, Õꞌacʉ̃rẽ uacã weenuꞌcũcãrã niwã. \q1 \v 9 Õꞌacʉ̃ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 “Mʉsã ñecʉ̃sʉmʉa masã marĩrõpʉ nírã, yʉꞌʉre uacã weewã. \q1 Cuarenta cʉ̃ꞌmarĩ yʉꞌʉ añurõ weesere ĩꞌamirã, tojo weewã. \q1 \v 10 Tojo weegʉ yʉꞌʉ na meꞌrã uacãti. \q1 Aꞌtiro niwʉ̃: ‘Mʉsã noꞌo ʉaro mejẽcã diaꞌcʉ̃ weeꞌe. \q1 Yʉꞌʉ dutisere ne ʉaweꞌe.’ \q1 \v 11 Tojo weegʉ na meꞌrã uagʉ, ‘Diacjʉ̃ta aꞌtiro weegʉti’ niwʉ̃. \q1 ‘Yʉꞌʉ mʉsãrẽ oꞌoatji diꞌtare ne ejasome. \q1 Yʉꞌʉ meꞌrã soo, eꞌcatitamusome’, niwʉ̃ narẽ”, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃. \p \v 12 Yʉꞌʉ acawererã, tʉꞌomasĩña. Ne niꞌcʉ̃ ñaꞌarõ wãcũ, ẽjõpeotigʉ niticãꞌña. Ñaꞌarõ wãcũrã, cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã, mʉsã Õꞌacʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃rẽ cõꞌarã weebosaꞌa. \v 13 Aꞌtiro peꞌe weeya. Ʉmʉcorinʉcʉ̃ aꞌmerĩ wãcũtutuacã weeya. Nipeꞌtise mʉsã catiri ʉmʉcore, ñaꞌarõ weeri nírã, aꞌmerĩ weetamunuꞌcũcãꞌña. Mʉsã ñaꞌarõ wéérã, nemorõ ñaꞌarõ weesãjãbosaꞌa. Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãbosaꞌa. Tojo weerã aꞌmerĩ wãcũtutuacã weeya. \v 14 Marĩ ne waro Jesucristore ẽjõpeoꞌcaronojõ ẽjõpeonuꞌcũrã. Tojo wéérã, marĩ Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo wiogʉ nirõpʉ cʉ̃ meꞌrã ninuꞌcũrãsaꞌa. \p \v 15 Yʉꞌʉ níꞌcaronojõta aꞌtiro ojanoꞌcaro niwʉ̃: \q1 Niꞌcãcã mʉsã Õꞌacʉ̃ ucũsere tʉꞌorã, mʉsã ejeripõꞌrã bʉtiticãꞌña. \q1 Dʉporocjãrã Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌcãrã weronojõ niticãꞌña, ninoꞌcaro niwʉ̃. \m \v 16 Dʉporocjãrã Õꞌacʉ̃ ucũsere tʉꞌomirã, cʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãcãrã niwã. Na nipeꞌtirã Egiptopʉ níꞌcãrã Moisé mianoꞌcãrã nicãrã niwã. Tojo mianoꞌcãrã nimirã, Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãcãrã niwã. \v 17 Cuarenta cʉ̃ꞌmarĩ Õꞌacʉ̃ ñaꞌarõ weerã́ meꞌrã uacʉ niwĩ. Na yucʉ marĩrõ, masã marĩrõpʉ boabajaqueꞌaticãrã niwã. \v 18 Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌcãrãrẽ “Aꞌtiro weegʉti” nicʉ niwĩ: “Yʉꞌʉ narẽ oꞌoatji diꞌtare ne ejasome. Na yʉꞌʉ meꞌrã soo, eꞌcatitamusome”, nicʉ niwĩ. \v 19 Tojo weerã marĩ masĩꞌi. Na Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotise ye buꞌiri cʉ̃ oꞌoatji diꞌtare ejamasĩticãrã niwã. Cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamumasĩticãrã niwã. \c 4 \p \v 1 Õꞌacʉ̃ dʉporocjãrãrẽ “Soo, eꞌcatitamurã aꞌtia”, nicʉ niwĩ. Aꞌtiro nicã marĩ quẽꞌrãrẽ mejãrõta nigʉ̃ weemi. Apetero weerã niꞌcãrẽrã mʉsã tiropʉ nirã́ cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamutibosama. Tojo weerã nʉcʉ̃ĩꞌase meꞌrã cʉ̃rẽ yʉꞌtiroʉaꞌa. \v 2 Marĩ quẽꞌrã dʉporocjãrã weronojõta masãrẽ yʉꞌrʉose quetire werenoꞌcãrã niꞌi. Námarĩcã mejõ waro te quetire tʉꞌocãrã niwã. Tere tʉꞌomirã, ẽjõpeoticãrã niwã. \v 3 Marĩ tere ẽjõpeorã pũrĩcã, cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamurãsaꞌa. Õꞌacʉ̃ aꞌti turi weetuꞌajanʉꞌcõca beꞌro soocʉ niwĩ. Dʉporopʉre “Soorãsama” níꞌcʉ nimigʉ̃, masã marĩrõpʉ sijaꞌcãrãrẽ ucũgʉ̃, aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Yʉꞌʉre ẽjõpeotise buꞌiri na meꞌrã uagʉ, “Diacjʉ̃ta yʉꞌʉ meꞌrã soo, eꞌcatitamusome”, niwʉ̃, nicʉ niwĩ. \m \v 4 Aperopʉ Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ cʉ̃ aꞌti turire weetʉoca nʉmʉ beꞌro cja nʉmʉrẽ aꞌtiro ojanoꞌcaro niwʉ̃: \q1 Ti nʉmʉ nicã, nipeꞌtise cʉ̃ wééca beꞌro saurure soocʉ niwĩ Õꞌacʉ̃. \m \v 5 Apaturi mejãrõta aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃ tja: \q1 Yʉꞌʉ meꞌrã soo, eꞌcatitamurã waꞌasome, nicʉ niwĩ. \m \v 6 Dʉporocjãrãpʉ Õꞌacʉ̃ yʉꞌrʉose quetire tʉꞌomʉꞌtãꞌcãrã, na yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌque buꞌiri cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamurã waꞌaticãrã niwã. Ãpẽrã peꞌere cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamurã waꞌatjo dʉꞌsaꞌa yujupʉ. \v 7 Dʉporocjãrãpʉ na soo, eꞌcatitamurã waꞌaticã ĩꞌagʉ̃, Õꞌacʉ̃ marĩ peꞌere ape nʉmʉ besecṹúcʉ niwĩ. Cʉ̃ beséca nʉmʉ aꞌtocatero niꞌi. Õꞌacʉ̃ beꞌropʉ Davi ojaꞌque meꞌrã marĩrẽ aꞌtere masĩcã weemi. Tere Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojacʉ niwĩ: \q1 Aꞌtocaterore mʉsã Õꞌacʉ̃ ucũsere tʉꞌorã, mʉsã ejeripõꞌrã bʉtiticãꞌña, nicʉ niwĩ. \m \v 8 Todʉporopʉ Josué Israe curuacjãrãrẽ Canaá wãmetiropʉ sʉꞌori miacʉ niwĩ. Cʉ̃ narẽ topʉ miaa, narẽ soose oꞌoticʉ niwĩ. Cʉ̃ oꞌóca beꞌro nicãma, Õꞌacʉ̃ beꞌropʉre tere ucũnemotibopĩ. \v 9 Tojo weero masĩnoꞌo. Añubutiase soose Õꞌacʉ̃ aꞌti diꞌta wééca beꞌro sooꞌcaronojõta marĩ cʉ̃ yarãrẽ “Soose dʉꞌsaꞌa yujupʉ”, ninoꞌo. \v 10 Õꞌacʉ̃rẽ añurõ ẽjõpeogʉ, cʉ̃ meꞌrã soo, eꞌcatitamugʉ̃sami. Cʉ̃ daꞌrasetisere cʉ̃ meꞌrã ejerisãjãgʉ̃sami. Õꞌacʉ̃marĩcã cʉ̃ daꞌráca beꞌro soocʉ niwĩ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ meꞌrã nigʉ̃́ cʉ̃ meꞌrã soogʉsami. \v 11 Õꞌacʉ̃ meꞌrã soorãti nírã, marĩ quẽꞌrã wãcũtutuaroʉaꞌa. Dʉporocjãrãpʉ Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌcaro weronojõ weesirututicãꞌrõʉaꞌa. Na ẽjõpeotise buꞌiri cʉ̃ meꞌrã sooticãrã niwã. \p \v 12 Õꞌacʉ̃ ye ucũse ninuꞌcũcãꞌa. Tutuayʉꞌrʉaꞌa. Ñosẽrĩ pjĩjo pʉ́aperi osoyojaca pjĩ meꞌrã ñosẽrõ weronojõ niꞌi. Ti pjĩ nemorõ Õꞌacʉ̃ ucũse pũrĩcã marĩ poꞌpeapʉ, marĩ ejeripõꞌrãpʉ, marĩ wãcũsepʉ, nipeꞌtiropʉ sãjãsaꞌa. Õꞌacʉ̃ ucũsere tʉꞌorã, marĩ poꞌpeapʉ wãcũsere “Añu niꞌi, o ñaꞌa niꞌi”, ni besemasĩnoꞌo. \v 13 Marĩ Õꞌacʉ̃ weeꞌcãrã niꞌi. Cʉ̃rẽ ne duꞌtimasĩweꞌe. Nipeꞌtise marĩ nisere, marĩ weesere cʉ̃ ĩꞌamasĩmi. Cʉ̃́ta marĩ weeꞌquere “¿Deꞌro weerã tojo weeri?” ni besegʉsami. \s1 Jesú paꞌia wiogʉ weronojõ nimi nise niꞌi \p \v 14 Jesú Õꞌacʉ̃ macʉ̃ paꞌia wiogʉ weronojõ marĩrẽ Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosagʉ nimi. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ pʉꞌtopʉ nimi. Tojo weerã marĩ cʉ̃rẽ ẽjõpeonuꞌcũcãꞌrõʉaꞌa. \v 15 Õꞌacʉ̃rẽ marĩrẽ sẽrĩbosagʉ paꞌia wiogʉ weronojõ nimi. Cʉ̃ quẽꞌrã marĩ weronojõ piꞌeticʉ niwĩ. Tojo weegʉ marĩ tutuaticã, marĩrẽ pajañaꞌsami. Cʉ̃ nipeꞌtise ñaꞌarõ waꞌasere tʉꞌoñaꞌcʉ niwĩ. Tojo nicã wãtĩ marĩrẽ ñaꞌasere weedutironojõta Jesú quẽꞌrãrẽ ñaꞌasere weeduticʉ niwĩ. Wãtĩ tojo weedutimicã, Jesú peꞌe ne niꞌcãti ñaꞌarõ weeticʉ niwĩ. \v 16 Marĩrẽ cʉ̃ pajañaꞌyucã, uiro marĩrõ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ weetamusere sẽrĩmasĩꞌi. Marĩrẽ añurõ weegʉsami. Marĩrẽ mejẽcã waꞌacã, cʉ̃rẽ weetamuse sẽrĩcã, pajañaꞌgʉ̃sami. \c 5 \p \v 1 Paꞌia wiogʉre beserã, na waꞌtero nigʉ̃rẽ besema. Cʉ̃, masã ye cjase niatjere Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosagʉ nimi. Masã ñaꞌarõ weeꞌquere acobojose sẽrĩgʉ̃, waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõmi. \v 2 Paꞌia wiogʉ marĩ weronojõ nimi. Masʉ̃ nígʉ̃, cʉ̃ quẽꞌrã tutuatimi. Tojo weegʉ tutuatirãrẽ, tʉꞌomasĩtirãrẽ, noꞌo ʉaro weebajaqueꞌatirãrẽ pajañaꞌsami. \v 3 Cʉ̃ quẽꞌrã cʉ̃ basu ñaꞌarõ weeꞌque wapa ãpẽrãrẽ weebosaronojõta waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõsami. \p \v 4 Ne niꞌcʉ̃ paꞌia wiogʉ cʉ̃ basu bese sãjãmasĩtisami. Aꞌtiro peꞌe weenoꞌsami. Õꞌacʉ̃ basu bese sõrõsami. Cʉ̃ Aarṍrẽ weeꞌcaronojõta weesami. \v 5 Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo quẽꞌrãrẽ tojota waꞌacaro niwʉ̃. Cristo Õꞌacʉ̃ tiropʉ paꞌia wiogʉ weronojõ waꞌagʉ, cʉ̃ basu beseticʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ peꞌe cʉ̃rẽ bese sõrõcʉ niwĩ. Yʉꞌʉ mʉsãrẽ aꞌte dʉporo ojaꞌcaronojõta aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ yʉꞌʉ macʉ̃ niꞌi. \q1 Niꞌcãcã meꞌrã yʉꞌʉ mʉꞌʉ pacʉ niꞌi nisere ĩꞌoꞌo. \m \v 6 Aperopʉ quẽꞌrãrẽ Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ cʉ̃ macʉ̃rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ paꞌi ninuꞌcũgʉ̃saꞌa. \q1 Melquisedec níꞌcaronojõta nigʉ̃saꞌa, nicʉ niwĩ. \m \v 7 Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo aꞌti nucũcãpʉ nígʉ̃, cʉ̃rẽ ñubuecʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ sẽrĩgʉ̃, ʉpʉtʉ tutuaro meꞌrã, utise meꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ wẽrĩticã weemasĩboꞌcʉre tojo sẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ ʉaro weesĩꞌrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weecã ĩꞌagʉ̃, cʉ̃ sẽrĩsere tʉꞌocʉ niwĩ. \v 8 Cristo Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ cʉ̃ macʉ̃ nimigʉ̃, piꞌeticʉ niwĩ. Tojo piꞌetigʉ, Õꞌacʉ̃ dutisere yʉꞌticʉ niwĩ. Te meꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌtisere añurõ masĩcʉ niwĩ. \v 9 Cʉ̃ wẽrĩgʉ̃, nipeꞌtise cʉ̃ pacʉ cũuꞌquere weecʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ masãrẽ yʉꞌrʉogʉ sãjãcʉ niwĩ. Marĩ nipeꞌtirã cʉ̃rẽ ẽjõpeo yʉꞌtirãrẽ yʉꞌrʉo, catinuꞌcũcã weemi. \v 10 Õꞌacʉ̃ Melquisedec paꞌia wiogʉ warore weronojõ cʉ̃rẽ sõrõcʉ niwĩ. \s1 Ẽjõpeoduꞌuri nírã, wãcũtutuaya nise niꞌi \p \v 11 Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo paꞌia wiogʉ waro Melquisedec weronojõ nisere peje waro weresĩꞌrĩsaꞌa. Tojo weresĩꞌrĩmigʉ̃, mʉsã tʉꞌomasĩti, tʉꞌosĩꞌrĩtise ye buꞌiri basioweꞌe. \v 12 Mʉsã yoacã Jesucristore ẽjõpeowʉ. Niꞌcãrõacãrẽ ãpẽrãrẽ buꞌerãpʉ nitojabosaꞌa. Tojo nimirã, Õꞌacʉ̃ yere mejõ niseacãrẽ apaturi wereapocã ʉaꞌa. Mʉsã tutuatirã waro weronojõ waꞌaꞌa tja. Tojo weerã diasatiseacãrẽ añurõ tʉꞌorãnojõ oꞌorã, tʉꞌotiyʉꞌrʉocãꞌa. Baꞌasere baꞌaronojõ oꞌorã, niꞌcãrõacãrẽ wecʉ õpẽcõrẽ sĩꞌrĩrã weronojõ niꞌi yujupʉ. \v 13 Wecʉ õpẽcõ diaꞌcʉ̃rẽ sĩꞌrĩrã, wĩꞌmarã waro nima. Mʉsã na wĩꞌmarã weronojõ diacjʉ̃ weesere Õꞌacʉ̃ ye cjasere masĩweꞌe. \v 14 Baꞌase bʉtise peꞌe bʉcʉrã baꞌase niꞌi. Na diasasere masĩma. Añusere, ñaꞌasere besepoꞌcãrãpʉ nima. \c 6 \p \v 1 Marĩ añurõ ẽjõpeorã nisĩꞌrĩrã, Cristo ye queti diasasere buꞌerã. Marĩrẽ buꞌemʉꞌtãꞌquere apaturi buꞌeticãꞌrã majã. Buꞌetojawʉ tema. Marĩ buꞌemʉꞌtãꞌque aꞌtiro niwʉ̃. Marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere acobojose sẽrĩdutiwʉ. Tojo ñaꞌarõ weeꞌque buꞌiri pecameꞌepʉ waꞌabopã, niwʉ̃. Marĩ wãcũse dʉcayuroʉaꞌa nisere buꞌewʉ. Tojo nicã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoroʉaꞌa nisere buꞌemʉꞌtãwʉ̃. Aꞌte ne waro buꞌenʉꞌcãꞌquere weeticãꞌrã majã. \v 2 Apeye quẽꞌrãrẽ wãmeyesere, Espíritu Santure ñapeorã cʉocã weesere buꞌemʉꞌtãwʉ̃. Tojo nicã wẽrĩꞌcãrã masãrãsama, ñaꞌarõ weeꞌcãrã pecameꞌepʉ buꞌiri daꞌrenoꞌrãsama nisere buꞌewʉ. \v 3 Niꞌcãrõacã Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ʉacã, apeyere, diasasere buꞌenemobosaꞌa. \p \v 4-6 Mʉsã apetero weerã Jesucristo quetire ẽjõpeomirã, ẽjõpeoduꞌubosaꞌa. Õꞌacʉ̃ masãrẽ catinuꞌcũsere oꞌocʉ niwĩ. Cʉ̃ oꞌomicã, na ẽjõpeoduꞌubosama. Tojo ẽjõpeoduꞌurãnojõrẽ aꞌtiro niꞌi. Na wãcũsere apaturi ne dʉcayumasĩtisama. Tojo nicã Espíritu Santure cʉorãnojõ, noꞌo Õꞌacʉ̃ ye queti añuse quetire masĩrãnojõ tere ẽjõpeoduꞌurã, ne apaturi na wãcũsere dʉcayumasĩtisama. Õꞌacʉ̃ tutuase oꞌosere masĩmirã Jesucristore ẽjõpeoduꞌurã, ne apaturi acobojose sẽrĩmasĩtisama. Cʉ̃rẽ ẽjõpeoduꞌurã, na basu Õꞌacʉ̃ macʉ̃rẽ apaturi curusapʉ paabiꞌperã weronojõ weerã weema. Nipeꞌtirã ĩꞌorõpʉ cʉ̃rẽ yabi bujicãꞌrã weema. \v 7 Õꞌacʉ̃ masãrẽ añurõ weese aꞌtiro niꞌi. Masã diꞌta weronojõ nima. Õꞌacʉ̃ narẽ añurõ weese acoro pejaro weronojõ niꞌi. Nipeꞌtisetiri acoro pejasetirinʉcʉ̃ diꞌtapʉ siꞌbisãjãꞌa. Aco diꞌtapʉre añurõ siꞌbisãjãca beꞌro na otese añurõ pĩꞌrĩ dʉcatisaꞌa. Tojo dʉcaticã, ti diꞌta wiogʉre añu niꞌi. Õꞌacʉ̃ “Añuse diꞌta niꞌi”, nisami. Tojo weronojõ añurõ weerãrẽ eꞌcatise meꞌrã narẽ ĩꞌasami. \v 8 Ãpẽrã peꞌe ñaꞌase diꞌta weronojõ nima. Ñaꞌase diꞌtapʉre acoro pejamicã, pota, ñaꞌase diaꞌcʉ̃ bajuasaꞌa. Ti diꞌta wapamarĩꞌi. Ti diꞌta wiogʉ tere ĩꞌagʉ̃, “Ñaꞌase niꞌi, ʉ̃jʉ̃acõꞌarã”, nisami. Cʉ̃ níꞌcaronojõ Õꞌacʉ̃ quẽꞌrã cʉ̃rẽ ẽjõpeoduꞌurãrẽ mejãrõta nisami. \s1 Marĩ ʉꞌmʉsepʉ niatjere eꞌcatiyurã ẽjõpeoduꞌusome nise niꞌi \p \v 9 Yʉꞌʉ mairã, ʉ̃jʉ̃acõꞌasere ucũmigʉ̃, yʉꞌʉ “Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ ʉ̃jʉ̃acõꞌagʉ̃sami”, nigʉ̃ mejẽta weeꞌe. Mʉsã yʉꞌrʉonoꞌcãrãpʉ niꞌi. Tojo weerã añurõ weeꞌe. \v 10 Õꞌacʉ̃ queoro weegʉ́ nimi. Cʉ̃ mʉsã acawererã Jesucristore ẽjõpeorãrẽ mʉsã añurõ weeꞌquere acobojosome. Narẽ mʉsã weetamusere acobojosome. Mʉsã narẽ añurõ wéérã, Õꞌacʉ̃rẽ maꞌisere ĩꞌoꞌo. \v 11 Mʉsã aꞌtiro weecã ʉpʉtʉ ʉaꞌa. Ãpẽrãrẽ weetamurã, mʉsãnʉcʉ̃ eꞌcatise meꞌrã añurõ weesĩꞌrĩsere tojota weeyapaticãꞌña. Tojo weero Õꞌacʉ̃ “Oꞌogʉti” níꞌque queoro mʉsã wãcũꞌcaronojõta waꞌarosaꞌa. \v 12 Mʉsã nijĩsijarã dojocã ʉatisaꞌa. Ãpẽrã Jesucristore ẽjõpeorã weronojõ weeya. Na, narẽ ñaꞌarõ waꞌacã, wãcũtutuama. Ne Jesucristore ẽjõpeoduꞌutima. Na tojo weecã ĩꞌagʉ̃, Õꞌacʉ̃ narẽ cʉ̃ “Oꞌogʉti” níꞌquere oꞌogʉsami. Mʉsã quẽꞌrã narẽ ĩꞌacũu, weesirutuya. \p \v 13-16 Masã “Diacjʉ̃ta niꞌi” nírã, na yʉꞌrʉoro nigʉ̃́ meꞌrã wãmepeorã weesama. Na tojo ni wãmepeocã, narẽ “Tojo niweꞌe”, nita basiotisaꞌa. Õꞌacʉ̃ pũrĩcã Abrahãrẽ “Mʉꞌʉrẽ añurõ weegʉti” nígʉ̃, apĩ wãme meꞌrã wãmepeoticʉ niwĩ. Ne niꞌcʉ̃ Õꞌacʉ̃ nemorõ niyʉꞌrʉnʉꞌcãgʉ̃ marĩmi. Tojo weegʉ “Aꞌtiro weegʉti” nígʉ̃, cʉ̃ basu wãmepeocʉ niwĩ. Aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Diacjʉ̃ta niꞌi. Mʉꞌʉrẽ añubutiaro weegʉti. Mʉꞌʉ pãrãmerã pãjãrã nituriarãsama”, nicʉ niwĩ. Abrahã cʉ̃ tojo níꞌquere sojaticʉ niwĩ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ “Tojo weegʉti” níꞌquere ñeꞌecʉ niwĩ. \v 17 Õꞌacʉ̃ “Masãrẽ ‘Añurõ weegʉti’ níꞌquere ‘dʉcayusome’ ” nígʉ̃, cʉ̃ basu wãmepeocʉ niwĩ. Marĩrẽ cʉ̃ “ ‘Oꞌogʉti’ níꞌquere ‘Ñeꞌerãsaꞌa’ ” ni masĩdutigʉ, tojo weecʉ niwĩ. \v 18 Tojo weero te pʉaro cʉ̃ wãmepeose, cʉ̃ “Masãrẽ añurõ weegʉti” níꞌque ne dʉcayuta basioweꞌe. Õꞌacʉ̃ ne nisoomasĩtimi. Cʉ̃ diacjʉ̃ ucũse meꞌrã marĩrẽ cʉ̃ yʉꞌrʉonoꞌcãrãrẽ wãcũtutuacã weemi. Cʉ̃ marĩrẽ “Añurõ weegʉti” níꞌcaronojõta weegʉsami, ninoꞌo. \v 19 Tere wãcũrã, marĩ ʉꞌmʉsepʉ niatjere eꞌcatise meꞌrã coꞌteyurã, ẽjõpeoduꞌusome. Marĩ coꞌteyuse ninuꞌcũcãꞌrõsaꞌa. Dʉcayusome. Jesú ʉꞌmʉse Õꞌacʉ̃ nirõpʉ sãjãacʉ niwĩ. Tojo weerã marĩ tojo tʉꞌoñaꞌa. \v 20 Aꞌtiro niꞌi. Judío masã paꞌia wiogʉ Õꞌacʉ̃ wiꞌi poꞌpeapʉ cʉ̃ Nibutiari Tucũpʉ sãjãagʉ̃, aꞌtiro weesami. Ʉsebʉtiri caserojore yʉꞌrʉsãjãsami. Jesú cʉ̃ wẽ́rĩ́ca beꞌro ʉꞌmʉsepʉ sãjãagʉ̃, ti caserojore yʉꞌrʉagʉ weronojõ weecʉ niwĩ. Marĩ ʉꞌmʉsepʉ waꞌatji maꞌarẽ pãobosagʉ weecʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weese meꞌrã paꞌia wiogʉ waro weronojõ tojacʉ niwĩ. Cʉ̃ Melquisedec níꞌcaronojõta paꞌi ninuꞌcũgʉ̃sami. \c 7 \s1 Jesú Melquisedec weronojõ paꞌia wiogʉ nise niꞌi \p \v 1 Dʉporocjʉ̃ Melquisedec wãmetigʉ Salem wãmetiri macã wiogʉ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ paꞌi niyugʉ, Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã buꞌipʉ nigʉ̃rẽ masãrẽ sẽrĩbosacʉ niwĩ. Cʉ̃ nícaterore Abrahã ãpẽrã wiorã meꞌrã aꞌmewẽjẽcʉ niwĩ. Na meꞌrã aꞌmewẽjẽgʉ̃ ejagʉ, cʉ̃ yarã meꞌrã wapataꞌadajacʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weedajacã, Melquisedec cʉ̃rẽ põtẽrĩgʉ̃ ejacʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ põtẽrĩgʉ̃, “Õꞌacʉ̃ mʉꞌʉrẽ añurõ weeato”, nicʉ niwĩ. \v 2 Cʉ̃ tojo níca beꞌro Abrahã cʉ̃ aꞌmequẽgʉ̃ wapataꞌaꞌquere diez mesãrĩ dʉcawaacũucʉ niwĩ. Niꞌcã mesãrẽ Melquisedere oꞌocʉ niwĩ. Melquisedec wãme “Wiogʉ queoro weegʉ́” nisĩꞌrĩrõ weeꞌe. Cʉ̃ Salem wãmetiri macãcjʉ̃ nitjĩagʉ̃, “Ejerisãjãse wiogʉ” nicʉ niwĩ. Salem “Ejerisãjãse” nisĩꞌrĩrõ weeꞌe. \v 3 Melquisedec pacʉsʉmʉarẽ, cʉ̃ ñecʉ̃sʉmʉarẽ ne masĩnoꞌña marĩꞌi. Cʉ̃ bajuaꞌquere, cʉ̃ wẽrĩꞌque quẽꞌrãrẽ ne masĩnoꞌña marĩꞌi. Tojo weegʉ Melquisedec Õꞌacʉ̃ macʉ̃ Jesucristo paꞌi ninuꞌcũacjʉ weronojõ nicʉ niwĩ. \p \v 4 Mʉsã Melquisedere wãcũña. Mejõ nigʉ̃́ mejẽta nicʉ niwĩ. Marĩ ñecʉ̃ Abrahã waromarĩcã cʉ̃ wiorãrẽ aꞌmewẽjẽgʉ̃ wapataꞌaꞌquere diez mesãrĩ cʉ̃ seeneocũuꞌquere cʉ̃rẽ niꞌcã mesãrẽ oꞌowapamocʉ niwĩ. \v 5 Moisé dutiꞌque paꞌiare oꞌodutisere aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Leví pãrãmerã nituriarã paꞌia nirã́ diaꞌcʉ̃rẽ cãꞌrõ wapaseeato”, niwʉ̃. Abrahã cʉ̃ oꞌoꞌcaronojõta masã na cʉosere oꞌodutiwʉ. Na, na acawererã waro nimicã, tojo nicã Abrahã pãrãmerã nimirã, na oꞌosere ñeꞌecãrã niwã. \v 6 Melquisedec pũrĩcã Leví pãrãmi nituriatimigʉ̃, aꞌtiro weecʉ niwĩ. Abrahã Õꞌacʉ̃ “Añurõ weegʉti” ninoꞌcʉre cʉ̃ cʉosere oꞌocã, ñeꞌecʉ niwĩ. Tere ñeꞌegʉ̃, Abrahãrẽ “Õꞌacʉ̃ mʉꞌʉrẽ añurõ weeato”, ni sẽrĩbosacʉ niwĩ. \v 7 Aꞌte diacjʉ̃ta niꞌi. “Õꞌacʉ̃ mʉꞌʉrẽ añurõ weeato” nigʉ̃́ peꞌe apĩ “Tojota weeato” ni, yʉꞌtigʉ nemorõ wiogʉ niyʉꞌrʉnʉꞌcãmi. \v 8 Aꞌtiro nicã paꞌia marĩ waꞌtero nirã́ ãpẽrã oꞌosere ñeꞌerã marĩ weronojõ masã nima. Na quẽꞌrã wẽrĩsama. Abrahã oꞌoꞌquere ñeꞌeꞌcʉ Melquisedec peꞌema Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ catinuꞌcũgʉ̃ weronojõ nigʉ̃rẽ ojanoꞌcaro niwʉ̃. Cʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ weronojõ ucũnoꞌmi. \v 9-10 Leví Abrahã pãrãmi nicʉ niwĩ. Cʉ̃ pãrãmerã nituriarã quẽꞌrã Abrahã pãrãmerã nicãrã niwã. Leví, tojo nicã nipeꞌtirã cʉ̃ pãrãmerã nituriarã paꞌia nicãrã niwã. Na, masã oꞌosere ñeꞌecãrã niwã. Abrahã Melquisedere aꞌmerĩ bocaejacã, na quẽꞌrã marĩꞌcãrã nimirã, Abrahã meꞌrã nírã weronojõ nicãrã niwã. Tojo weero aꞌtiro nita basioꞌo. Leví pãrãmerã nituriarãpʉ Abrahã Melquisedere oꞌocã, na quẽꞌrã cʉ̃rẽ oꞌobuꞌipejatamuꞌcãrã weronojõ nicãrã niwã. \p \v 11 Israe curuacjãrã, paꞌia Leví ya curuacjãrã meꞌrã Õꞌacʉ̃ dutisere ñeꞌecãrã niwã. Na Leví ya curuacjãrã Aarṍ pãrãmerã nituriarã nicãrã niwã. Na paꞌia ãpẽrã Õꞌacʉ̃ dutisere siruturãrẽ añurã waꞌacã weemasĩticãrã niwã. Weemasĩcã pũrĩcãrẽ, Õꞌacʉ̃ apĩ paꞌi sõrõtibopĩ. Apĩrẽ sõrõgʉ̃, Aarṍ ya curuacjʉ̃rẽ sõrõticʉ niwĩ. Melquisedec weronojõ nigʉ̃́ peꞌere sõrõcʉ niwĩ. \v 12 Apĩ paꞌi sãjãcã, todʉporo cjase dutise quẽꞌrã dʉcayusaꞌa. \v 13 Marĩ wiogʉ Jesucristore Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Mʉꞌʉ paꞌi Melquisedec níꞌcaronojõ ninuꞌcũgʉ̃saꞌa”, nicʉ niwĩ. Jesucristo paꞌi niacjʉ nimigʉ̃, Leví ya curuacjʉ̃ niticʉ niwĩ. Cʉ̃ ya curuacjʉ̃ ne niꞌcʉ̃ paꞌi sãjãticʉ niwĩ. \v 14 Masĩnoꞌo, marĩ wiogʉ Jesucristo Judá ya curuacjʉ̃ nicʉ niwĩ. Moisé paꞌiare ucũgʉ̃, ne niꞌcãti “Judá ya curuacjãrã paꞌia nirãsama”, niticʉ niwĩ. \p \v 15-16 Apĩ paꞌi Melquisedec weronojõ nigʉ̃́ bajuase meꞌrã aꞌtiro masĩnoꞌo. Jesucristo paꞌi sãjãcã, Leví ya curuacjãrã paꞌiare sõrõdutiꞌcaronojõ waꞌaticaro niwʉ̃. Cʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ nise meꞌrã peꞌe paꞌi sãjãcʉ niwĩ. \v 17 Õꞌacʉ̃ Jesucristore aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ paꞌi ninuꞌcũacjʉ niꞌi. \q1 Melquisedec níꞌcaronojõta nigʉ̃saꞌa, nicʉ niwĩ. \m \v 18 Õꞌacʉ̃ todʉporo cʉ̃ dutise cũumʉꞌtãꞌquere mejõ nise tojacã weecʉ niwĩ. Te masãrẽ añurõ niseticã weeticaro niwʉ̃. \v 19 Aꞌtiro niꞌi. Moisé dutiꞌquere yʉꞌtirã, masã añurã waꞌaticãrã niwã. Niꞌcãrõacãma marĩ Jesucristore ẽjõpeorã, añurã tojaꞌa. Õꞌacʉ̃rẽ masĩta basioꞌo. Tojo weerã añurõ eꞌcatiyuꞌu. \p \v 20 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ paꞌi sõrõgʉ̃, cʉ̃ basuta “Diacjʉ̃ weegʉti”, nicʉ niwĩ. \v 21 Ãpẽrã paꞌia peꞌere sõrõgʉ̃, tojo niticʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ sõrõgʉ̃, cʉ̃ basu wãmepeo, sõrõcʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉre aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 “Yʉꞌʉ basuta diacjʉ̃ tojo weegʉti” níꞌque dʉcayunoꞌña marĩrõsaꞌa. \q1 Mʉꞌʉ paꞌi ninuꞌcũacjʉ niꞌi. \q1 Melquisedec weronojõta nigʉ̃saꞌa, nicʉ niwĩ. \m \v 22 Cʉ̃ tojo níꞌquere aꞌte meꞌrã masĩnoꞌo. Jesú meꞌrã Õꞌacʉ̃ “Masãrẽ añurõ weegʉti” níꞌquere diacjʉ̃ta nigʉ̃ weepĩ, ninoꞌo. Cʉ̃ Moisé meꞌrã “Masãrẽ añurõ weegʉti” nimʉꞌtãꞌque nemorõ aꞌte beꞌro cjase peꞌe añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. \v 23 Paꞌia pãjãrã waro sãjãmʉjãcãrã niwã. Na wẽrĩse buꞌiri ninuꞌcũmasĩticãrã niwã. Na wẽ́rĩ́ca beꞌro ãpẽrã dʉcayumʉjãcãrã niwã. \v 24 Jesú pũrĩcã catinuꞌcũcʉ̃sami. Cʉ̃ paꞌi nisere ãpẽrãrẽ dʉcayuturiasome. \v 25 Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃rẽ masĩsĩꞌrĩrãrẽ yʉꞌrʉwetidojacã weemi. Cʉ̃rẽ ẽjõpeorãrẽ tojo weemi. Cʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ marĩ ye niatjere Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosanuꞌcũmi. \p \v 26 Tojo weegʉ Jesú paꞌia wiogʉ waro nimi. Cʉ̃nojõrẽta marĩ ʉaꞌa. Cʉ̃ ñaꞌase moogʉ̃, añubutiagʉ, ñaꞌarõ weetigʉ nimi. Marĩ ñaꞌarõ weerã́ weronojõ nitimi. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ nipeꞌtirã buꞌipʉ cũucʉ niwĩ. \v 27 Cʉ̃ ãpẽrã paꞌia wiorã weronojõ nitimi. Paꞌia wiorã ʉmʉcorinʉcʉ̃ na ñaꞌarõ weeꞌquere acobojosere sẽrĩrã, waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõsama. Beꞌro ãpẽrã yere mejãrõta weebosasama. Jesucristo peꞌe aꞌtiro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ niꞌcãtita na waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeoꞌcaro weronojõ wéégʉ, cʉ̃ basu cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã masã ñaꞌarõ weeꞌquere wẽrĩwapayepeꞌocãꞌcʉ niwĩ. Cʉ̃ nipeꞌtirã ye niatjere tojo weebosacʉ niwĩ. \v 28 Moisé dutiꞌque meꞌrã paꞌia wiogʉre sõrõrã, aꞌtiro weenoꞌcaro niwʉ̃. Cʉ̃rẽ sõrõrã, cʉ̃ añurõ weenuꞌcũtimicã, besesõrõnoꞌcaro niwʉ̃. Tojo wééca beꞌro Õꞌacʉ̃ peꞌe diacjʉ̃ta cʉ̃ basu cʉ̃ macʉ̃rẽ paꞌia wiogʉ waro sõrõcʉ niwĩ. Cʉ̃ macʉ̃ añugʉ̃ ninuꞌcũgʉ̃rẽ tojo weecʉ niwĩ. \c 8 \s1 Jesú apobosari masʉ̃ nimi nise niꞌi \p \v 1 Nipeꞌtise niꞌcãrõacã yʉꞌʉ ojaꞌque aꞌtiro niꞌi. Jesucristo marĩ yagʉ paꞌia wiogʉ waro nimi. Cʉ̃ ʉꞌmʉsepʉ wiogʉ dujiri cũmurõ Õꞌacʉ̃ tutuayʉꞌrʉgʉ tiro diacjʉ̃ peꞌe ejanujãcʉ niwĩ. \v 2 Cʉ̃ ʉꞌmʉsepʉ Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉre paꞌia wiogʉ weronojõ nisami. Ti wiꞌi Õꞌacʉ̃ wééca wiꞌi niꞌi. Masã mejẽta weecãrã niwã. \v 3 Aꞌti diꞌtapʉma paꞌia wiorãrẽ waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeodutiro sõrõnoꞌcaro niwʉ̃. Tojo nicã apeyere oꞌodutirã sõrõnoꞌcãrã niwã. Tojo weegʉ Jesucristo quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ apeyenojõ oꞌocã, añutʉꞌsaꞌa nígʉ̃ wẽrĩgʉ̃, cʉ̃rẽ apeyenojõ oꞌogʉ weronojõ weecʉ niwĩ. \v 4 Jesucristo aꞌti nucũcãpʉre tojadojagʉ, ne cãꞌrõ paꞌi nimaꞌatibopĩ. Ãpẽrã paꞌia Moisé dutiꞌcaronojõta Õꞌacʉ̃rẽ apeyenojõrẽ oꞌorã nitojacãrã niwã. Tojo weero basiotibopã. \v 5 Aꞌti nucũcãpʉ paꞌia Õꞌacʉ̃ cjasere daꞌrarã aꞌtiro weema. Na Õꞌacʉ̃ wiꞌi ʉꞌmʉsepʉ nirĩ wiꞌi cjasere weronojõ weerã weema. Marĩ masĩꞌi. Ʉꞌmʉse cja wiꞌi peꞌe ti wiꞌi waro niꞌi. Aꞌti nucũcã cja wiꞌi peꞌe ʉꞌmʉse cja wiꞌi queose niꞌi. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ya wiꞌi aꞌti nucũcã cja wiꞌire weedutigʉ, Moisére aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Añurõ wãcũña. Nipeꞌtise ya wiꞌi cjasere mʉꞌʉrẽ ʉ̃rʉ̃gʉ̃pʉ ĩꞌoꞌcaronojõta weeya”, nicʉ niwĩ. \v 6 Aꞌtocateroma majã Jesú paꞌia wiogʉ waro Õꞌacʉ̃ tiropʉ marĩrẽ sẽrĩbosanuꞌcũgʉ̃ nimi. Cʉ̃ weese ãpẽrã paꞌia ye nemorõ añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃ ne waro masã meꞌrã apogʉ, “Yʉꞌʉ dutiꞌquere wéérã, yarã nirãsama”, nicʉ niwĩ. Beꞌrore tja masã meꞌrã apogʉ, “Mʉsã wiogʉ nigʉ̃ti. Mʉsãrẽ yarã waꞌacã weegʉti. Mʉsãrẽ acobojogʉti. Yʉꞌʉ meꞌrã catinuꞌcũrãsaꞌa”, nicʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo níꞌquere masĩnoꞌo. Cʉ̃ nimʉꞌtãꞌque nemorõ beꞌro cjase peꞌe añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Aꞌte beꞌro cjasere Jesúta queoro waꞌacã weecʉ niwĩ. Tojo weero ãpẽrã paꞌia weese nemorõ añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. \p \v 7 Aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃ ne waro masã meꞌrã apoꞌque queoro waꞌaticaro niwʉ̃. Queoro waꞌacãma, masã meꞌrã apaturi aponemotibopĩ. \v 8 Õꞌacʉ̃ ne warocjãrãrẽ “Yʉꞌʉ dutiꞌquere queoro weetima”, nicʉ niwĩ. Narẽ cʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Marĩ wiogʉ aꞌtiro nimi: \q1 “Beꞌropʉ yʉꞌʉ Israe curuacjãrãrẽ, tojo nicã Judá ya curuacjãrãrẽ apaturi añurõ na meꞌrã weeapogʉti tja. \q1 \v 9 Todʉporopʉ na ñecʉ̃sʉmʉa meꞌrã weegʉti ni apoꞌcaronojõ nisome. \q1 Narẽ Egiptopʉ níꞌcãrãrẽ yʉꞌʉ basu miiwijawʉ. \q1 Narẽ ‘Añurõ weegʉti’, nimiwʉ̃. \q1 Na peꞌe yʉꞌʉ dutiꞌquere weetiwã. \q1 Tojo weegʉ narẽ cõꞌawãꞌcãwʉ̃”, nicʉ niwĩ marĩ wiogʉ. \q1 \v 10 “Beꞌropʉ Israe curuacjãrã meꞌrã apaturi ‘Añurõ weegʉti’ níꞌque aꞌtiro niꞌi. \q1 Yʉꞌʉ dutiꞌquere narẽ wãcũcã weegʉti. \q1 Tojo nicã narẽ yʉꞌʉ dutiꞌquere ẽjõpeocã weegʉti. \q1 Tojo weegʉ yʉꞌʉ na wiogʉ nigʉ̃ti. \q1 Na quẽꞌrã yarã nirãsama. \q1 \v 11 Na ne niꞌcʉ̃rẽ yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃ nisere buꞌesome. \q1 Ne cʉ̃ meꞌrãcjʉ̃rẽ, cʉ̃ acaweregʉre, ‘Õꞌacʉ̃rẽ masĩña’, nisome. \q1 Nipeꞌtirã yʉꞌʉre masĩrãsama. \q1 Wĩꞌmarã, tojo nicã bʉcʉrã masĩrãsama. \q1 \v 12 Na ñaꞌarõ weeꞌquere acobojogʉti. \q1 Ne apaturi tere wãcũnemosome”, nicʉ niwĩ marĩ wiogʉ. \p \v 13 Õꞌacʉ̃ ne waropʉ “Masãrẽ añurõ weegʉti”, nicʉ nimiwĩ. Beꞌro, “Apaturi masã meꞌrã añurõ weegʉti”, ni apocʉ niwĩ tja. Tojo weero cʉ̃ nimʉꞌtãꞌque peꞌe peꞌtia waꞌacaro niwʉ̃. Nipeꞌtise mejãmejã ʉanoꞌña marĩꞌi. Te maata peꞌtidijase niꞌi. \c 9 \s1 Ʉꞌmʉsepʉ nirĩ wiꞌi Õꞌacʉ̃ wiꞌi cjase, tojo nicã aꞌti nucũcãpʉ nirĩ wiꞌi cjase niꞌi \p \v 1 Niꞌcãrõacãma aꞌtiro nigʉ̃ti. Õꞌacʉ̃ ne waro “Masã meꞌrã añurõ weegʉti” nícaterore cʉ̃rẽ ñubuerã weewʉadutisenojõrẽ cũucʉ niwĩ. Na ñubueri wiꞌi aꞌti nucũcã cja wiꞌi nicaro niwʉ̃. \v 2 Ti wiꞌi waꞌicʉrã caseri meꞌrã wééca wiꞌi nicaro niwʉ̃. Ne sãjãarĩ tucũ Añurĩ Tucũ wãmeticaro niwʉ̃. Topʉre sĩꞌocjʉ nuꞌcũcaro niwʉ̃. Tojo nicã na Õꞌacʉ̃rẽ oꞌorã pã́rẽ peoro nuꞌcũcaro niwʉ̃. \v 3 Ʉsebʉtiri caserojo yʉꞌrʉropʉ ape tucũ Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũ nicaro niwʉ̃. \v 4 Ti tucũpʉ ʉꞌmʉtise ʉ̃jʉ̃amorõpeowʉaro uru meꞌrã weeꞌcaro nicaro niwʉ̃. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ “Masã meꞌrã añurõ weegʉti” níꞌquere cʉori acaro, uru casero meꞌrã omabiꞌaca acaro cũñaꞌcaro niwʉ̃. Ti acaro poꞌpeapʉ niꞌcãrʉ̃ uru meꞌrã weecarʉ nicaro niwʉ̃. Tirʉpʉ baꞌase maná wãmetise sãñacaro niwʉ̃. Apeye quẽꞌrãrẽ tuacjʉ Aarṍ yagʉ ñasãwijicjʉ nicaro niwʉ̃. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ dutiꞌquere ojaꞌque pjĩrĩ ʉ̃tã pjĩrĩ sãñacaro niwʉ̃. \v 5 Ti acaro buꞌipʉre Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrã queose yeeꞌque nuꞌcũcaro niwʉ̃. Na topʉ niyucã, Õꞌacʉ̃ topʉ nisere ĩꞌonoꞌcaro niwʉ̃. Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã wʉʉse docapʉ paꞌia wiogʉ Õꞌacʉ̃rẽ masãrẽ ñaꞌarõ weeꞌquere acobojodutigʉ dí wẽestepeocʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ nipeꞌtise ti wiꞌi cjasere werenemomasĩtisaꞌa. \p \v 6 Õꞌacʉ̃ wiꞌire apóca beꞌro paꞌia na daꞌrawʉasere wéérã, nimʉꞌtãrĩ tucũpʉre sãjãanuꞌcũcãꞌcãrã niwã. \v 7 Ape tucũ peꞌere paꞌia wiogʉ waro diaꞌcʉ̃ niꞌcãtita, niꞌcã cʉ̃ꞌmarẽ sãjãacʉ niwĩ. Topʉ sãjãagʉ̃, waꞌicʉrã wẽjẽꞌcãrã ye díre miisãjãacʉ niwĩ. Cʉ̃ basu ñaꞌarõ weeꞌque wapa, tojo nicã masã na ñaꞌarõ weeꞌque wapare acobojose sẽrĩgʉ̃ tojo weecʉ niwĩ. \v 8 Tojo weeꞌque meꞌrã aꞌtocaterore Espíritu Santu aꞌtiro marĩrẽ ĩꞌomi. Todʉporopʉ paꞌia Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ weewʉasenojõ niꞌcãrõacãrẽ weenuꞌcũcãma, marĩ ʉꞌmʉsepʉre ne sãjãamasĩtibosaꞌa. \v 9 Aꞌte nipeꞌtise todʉporo cjase aꞌtiro nicãrẽ queose niꞌi. Titapʉre Õꞌacʉ̃rẽ oꞌose, na waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeose masãrẽ buꞌiri marĩrã tʉꞌoñaꞌcã weemasĩticaro niwʉ̃. \v 10 Te na weesetiꞌque aꞌtiro nicaro niwʉ̃. Sĩꞌrĩse, baꞌase, tojo nicã na Õꞌacʉ̃rẽ ñubuese dʉporo na ñaꞌarõ weeꞌquere coesetise nicaro niwʉ̃. Te dutise buꞌicjase diaꞌcʉ̃ nicaro niwʉ̃. Tojo weese téé Õꞌacʉ̃ tere dʉcayúca beꞌropʉ añucaro niwʉ̃. \fig Paꞌia wiogʉ ñaꞌarõ weeꞌquere Õꞌacʉ̃rẽ acobojose sẽrĩbosaꞌque niꞌi|alt="Make 120 percent Priest in temple" src="HK00260B.TIF" size="col" ref="Heb 9.1-10" \fig* \p \v 11 Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo aꞌtitojacʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ cʉ̃ peꞌe paꞌia wiogʉ waro nimi. Cʉ̃ marĩrẽ añusere miiticʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ cʉ̃ paꞌia wiogʉ weewʉasenojõrẽ Õꞌacʉ̃ wiꞌi ʉꞌmʉsepʉ nirĩ wiꞌipʉ weegʉ weesami. Ʉꞌmʉsepʉ nirĩ wiꞌi, aꞌti nucũcã cja wiꞌi nemorõ, añubutiari wiꞌi nisaꞌa. Masã wééca wiꞌi nitisaꞌa. \v 12 Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ Cristo ʉꞌmʉse cja wiꞌi Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũ waropʉre sãjãacʉ niwĩ. Cʉ̃ waꞌicʉrã, cabracã, wecʉ wĩꞌmarã ye díre miisãjãaticʉ niwĩ. Tojo weronojõ oꞌogʉ, cʉ̃ ye dí meꞌrã, cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã sãjãacʉ niwĩ. Te meꞌrã marĩ nipeꞌtirãrẽ niꞌcãti meꞌrãta wẽrĩbosacʉ niwĩ. Marĩrẽ catinuꞌcũdutigʉ tojo weecʉ niwĩ. \v 13 Dʉporocjãrãpʉ na wẽrĩꞌcãrãrẽ daꞌrañaꞌca beꞌro Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉre ñaꞌase cʉorã weronojõ tojacãrã niwã. Tojo weerã wecʉa ʉmʉa ye díre, cabra ye díre, tojo nicã wecʉ wĩꞌmagõ ʉ̃jʉ̃anoꞌco ye nitĩ meꞌrã ñaꞌase cʉorã weronojõ nirãrẽ wẽestepeocãrã niwã. Narẽ Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉre ñaꞌase moorã tojadutirã tojo weecãrã niwã. Diacjʉ̃ta niꞌi, nírõ. Na, buꞌipʉ diaꞌcʉ̃ añurã tojacãrã niwã. \v 14 Wecʉ ye dí meꞌrã, cabra ye dí meꞌrã tojo weeta basiocã pũrĩcãrẽ, Cristo ye dí meꞌrãma tjãꞌa. Cristo Espíritu Santu ninuꞌcũgʉ̃ weetamuse meꞌrã waꞌicʉrã ʉ̃jʉ̃amorõpeoronojõ oꞌogʉ, cʉ̃ basu Õꞌacʉ̃rẽ wiagʉ, wẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ curusapʉ wẽrĩgʉ̃, ñaꞌase moogʉ̃ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ ye dí meꞌrã marĩ buꞌiritirã, ñaꞌarõ weeseti tʉꞌoñaꞌquere pecameꞌepʉ waꞌaboꞌcãrãrẽ yʉꞌrʉweticã weecʉ niwĩ. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ yere weenuꞌcũdutigʉ tojo weecʉ niwĩ. \p \v 15 Tojo weegʉ Jesucristo aꞌtiro weegʉ́ nimi. Beꞌropʉre masãrẽ apaturi Õꞌacʉ̃ “Yʉꞌʉ mʉsã wiogʉ nigʉ̃ti. Mʉsã, yarã nirãsaꞌa” níꞌquere apobosagʉ nimi. Todʉporocjãrã peꞌe Õꞌacʉ̃ nimʉꞌtãse cʉ̃ dutiꞌque doca nírã, ñaꞌarõ wee, cʉ̃ dutiꞌquere yʉꞌrʉnʉꞌcãcãrã niwã. Jesucristo wẽrĩse meꞌrã tere acobojonoꞌcãrã niwã. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ beseꞌcãrã cʉ̃ “Oꞌogʉti” níꞌque catinuꞌcũsere ñeꞌerãsama. \v 16 Aꞌtiro weronojõ niꞌi. Niꞌcʉ̃ cʉ̃ wẽrĩse dʉporo cʉ̃ acaweregʉre “Yʉꞌʉ cʉose mʉꞌʉ ye tojarosaꞌa”, nisami. Cʉ̃ wẽrĩcã ĩꞌarã, wẽrĩꞌcʉ ye níꞌquere cʉ̃rẽ oꞌosama. \v 17 Cʉ̃ wẽrĩse dʉporo cʉ̃ “Oꞌogʉti” níꞌquere ñeꞌemasĩtisami. Cʉ̃ wẽ́rĩ́ca beꞌropʉ diaꞌcʉ̃ ñeꞌemasĩsami. \v 18 Tojo weero Õꞌacʉ̃ “Masãrẽ aꞌtiro weegʉti” nimʉꞌtãꞌque quẽꞌrãrẽ tojota waꞌacaro niwʉ̃. Waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ, na ye dí wẽestese meꞌrã diaꞌcʉ̃ Õꞌacʉ̃ “Tojo weegʉti” níꞌque waꞌanʉꞌcãcaro niwʉ̃. \v 19 Moisé aꞌtiro weecʉ niwĩ. Cʉ̃ nipeꞌtise Õꞌacʉ̃ dutiꞌquere nipeꞌtirã tʉꞌoropʉ buꞌecʉ niwĩ. Buꞌetojanʉꞌcõ, cʉ̃ sõꞌarĩ casero oveja poari meꞌrã wééca caserore miicʉ niwĩ. Tojo nicã yucʉsiti hisopo wãmetiri sitire peꞌecʉ niwĩ. Wecʉ macʉ̃ wẽjẽnoꞌcʉ ye díre, cabra ye díre aco meꞌrã morẽcʉ niwĩ. Beꞌro sõꞌarĩ caserore ti siti dʉpʉpʉ dʉꞌteõꞌo, te dípʉ yosomiicʉ niwĩ. Beꞌro Õꞌacʉ̃ ye dutiꞌque ojáca pũrĩrẽ, tojo nicã masã nipeꞌtirãrẽ wẽestepeocʉ niwĩ. \v 20 Cʉ̃ tojo wééca beꞌro narẽ nicʉ niwĩ: “Aꞌte dí meꞌrã Õꞌacʉ̃ masãrẽ ‘Tojo weegʉti’ níꞌquere masĩnoꞌo”, nicʉ niwĩ. \v 21 Apeyere, Moisé Õꞌacʉ̃ wiꞌire aꞌtiro weecʉ niwĩ. Nipeꞌtise ti wiꞌi poꞌpeapʉ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã na cʉosere dí meꞌrã wẽestepeocʉ niwĩ. \v 22 Titare Õꞌacʉ̃ dutise aꞌtiro nicaro niwʉ̃. Dí meꞌrã Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ nisere cʉ̃ ĩꞌorõpʉ añuse tojadutiro wẽestepeonoꞌcaro niwʉ̃. Wẽestepeoya marĩcã, Õꞌacʉ̃ masã ñaꞌarõ weeꞌquere acobojoticʉ niwĩ. Dí meꞌrã diaꞌcʉ̃ Õꞌacʉ̃ masã ñaꞌarõ weesere acobojonoꞌo. \fig Hisopo wãmetiri siti niꞌi|alt="Hyssop" src="HK00114B.TIF" size="col" ref="Heb 9.18-22" \fig* \s1 Jesú cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã masã ñaꞌarõ weeꞌquere yʉꞌrʉose niꞌi \p \v 23 Dʉporo cjase Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ weewʉasenojõ ʉꞌmʉse cjase queose nicaro niwʉ̃. Tere Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉ añuse tojadutirã aꞌtiro weecãrã niwã. Waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ, na ye dí meꞌrã wẽestepeocãrã niwã. Dʉporocjãrã na weeꞌque nemorõ ʉꞌmʉse cjase peꞌe añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Tojo weero waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeoꞌque nemorõ, añuse warore ʉaꞌa. Te Jesucristo wẽrĩse niꞌi. \v 24 Aꞌti nucũcãpʉre Jesucristo masã wééca wiꞌi Añurĩ Tucũ wãmetiri tucũpʉre sãjãaticʉ niwĩ. Ti wiꞌi ʉꞌmʉse cja wiꞌi queose nicaro niwʉ̃. Cʉ̃ ʉꞌmʉse waro peꞌere sãjãacʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ cʉ̃ Õꞌacʉ̃ tiropʉ marĩrẽ sẽrĩbosagʉ weesami. \v 25 Todʉporopʉ paꞌia wiogʉ judío masʉ̃ Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉre niꞌcãrẽtiri cʉ̃ꞌmarĩnʉcʉ̃rẽ waꞌicʉrã ye díre miisãjãamʉjãcʉ niwĩ. Te dí, cʉ̃ ye dí niticaro niwʉ̃. Cristo pũrĩcãrẽ cʉ̃ ye dí waro nicaro niwʉ̃. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã niꞌcãtita ʉꞌmʉse Õꞌacʉ̃ tiropʉ sãjãacʉ niwĩ. \v 26 Jesucristo paꞌia wiogʉ weronojõ wéégʉ pũrĩcã, aꞌti diꞌta dʉꞌpocã́ticãpʉta wẽrĩnʉꞌcã, aꞌtiro nicã quẽꞌrãrẽ wẽrĩnuꞌcũcãꞌbosami. Tojo weronojõ oꞌogʉ, aꞌtocatero aꞌti ʉmʉco peꞌtiwãꞌcãrĩ curare Cristo aꞌti nucũcãpʉre bajuacʉ niwĩ. Cʉ̃ niꞌcãtita nipeꞌtirã ye niatjere wẽrĩbosacʉ niwĩ. Ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌagʉ̃, tojo weecʉ niwĩ. \v 27 Marĩ quẽꞌrã nipeꞌtirã niꞌcãti meꞌrãta wẽrĩdijarãsaꞌa. Wẽ́rĩ́ca beꞌro Õꞌacʉ̃ marĩrẽ besegʉsami. \v 28 Cristo niꞌcãtita cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeoro weronojõ weecʉ niwĩ. Tojo weese meꞌrã masã nipeꞌtirã ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌacʉ niwĩ. Beꞌro apaturi aꞌtigʉsami. Masã na ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌagʉ̃ mejẽta aꞌtigʉsami. Masã cʉ̃rẽ yucuerã peꞌere yʉꞌrʉogʉ aꞌtigʉ weegʉsami. \c 10 \p \v 1 Moisé dutise Õꞌacʉ̃ masãrẽ beꞌropʉ añurõ weeatje queose nicaro niwʉ̃. Tojo weero Moisé dutiꞌque masãrẽ Õꞌacʉ̃ meꞌrã añurõ nímasĩcã weeticaro niwʉ̃. Te aꞌtiro nicaro niwʉ̃. Na Õꞌacʉ̃ meꞌrã añurõ nisĩꞌrĩrã, niꞌcãti cʉ̃ꞌmarĩnʉcʉ̃ waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeocãrã niwã. Te narẽ Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉ añurã waro tojacã weemasĩticaro niwʉ̃. \v 2 Te masãrẽ añurã tojacã weemasĩcãma, na waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere duꞌucãꞌbopã. Na niꞌcãti ʉ̃jʉ̃amorõpeose meꞌrãta na ñaꞌarõ weeꞌquere acobojonoꞌcãrãpʉ tojatojabopã. Na buꞌiri marĩrã tʉꞌoñaꞌbopã. \v 3 Aꞌtiro peꞌe nicaro niwʉ̃. Na waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeorã, na ñaꞌarõ weeꞌquere cʉ̃ꞌmarĩnʉcʉ̃ wãcũrã, tojo weecãrã niwã. \v 4 Wecʉa ʉmʉa ye dí, cabra ye dí ñaꞌarõ weeꞌquere ne cõꞌamasĩtisaꞌa. \p \v 5 Tojo weegʉ Jesucristo aꞌti nucũcãpʉre aꞌtigʉ, Õꞌacʉ̃rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \q1 Mʉꞌʉ masã ñaꞌarõ weeꞌquere acobojosĩꞌrĩgʉ̃, waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere ʉaweꞌe. \q1 Tojo nicã narẽ acobojosĩꞌrĩgʉ̃, apeyenojõ oꞌocã ʉaweꞌe. \q1 Aꞌtiro wéégʉ, mʉꞌʉ niꞌcã upʉ yʉꞌʉre oꞌocʉ niwʉ̃. \q1 Masã ñaꞌarõ weeꞌquere wẽrĩbosadutigʉ tojo weecʉ niwʉ̃. \q1 \v 6 Mʉꞌʉ masã na ñaꞌarõ weesere cõꞌasĩꞌrĩgʉ̃, waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere, tojo nicã apeyenojõ oꞌosere tʉꞌsaweꞌe. \q1 \v 7 Tojo tʉꞌsatise buꞌiri yʉꞌʉ aꞌtiro niwʉ̃: \q1 “Õꞌacʉ̃, mʉꞌʉ ʉaro weegʉ aꞌtigʉ weeꞌe. \q1 Mʉꞌʉ ye queti ojáca pũrĩpʉ yʉꞌʉ piꞌetiatjere ojanoꞌcaronojõta weegʉti”, nicʉ niwĩ Jesucristo. \m \v 8 Tojo weegʉ Jesucristo níꞌcaronojõta aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃ waꞌicʉrã ʉ̃jʉ̃amorõpeosere, cʉ̃rẽ apeyenojõ oꞌosere tʉꞌsatisami. Tojo nicã masã ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌasĩꞌrĩrã ʉ̃jʉ̃amorõpeosere ʉatisami. Nipeꞌtise te tojo weese Moisé dutiꞌcaronojõ nicaro niwʉ̃, nírõ. Tojo nimicã, Õꞌacʉ̃ peꞌe tojo weesere tʉꞌsaticʉ niwĩ. \v 9 Jesucristo Õꞌacʉ̃rẽ “Mʉꞌʉ ʉaro weegʉ aꞌtigʉ weeꞌe”, nicʉ niwĩ. Tojo nígʉ̃, waꞌicʉrã wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere cõꞌacʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã todʉporopʉ na weesetiꞌquere dʉcayucʉ niwĩ. \v 10 Jesucristo cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã Õꞌacʉ̃ ʉaro weecʉ niwĩ. Tere wéégʉ, cʉ̃ waꞌicʉrã wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere weronojõ weegʉ weecʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã Õꞌacʉ̃ marĩrẽ cʉ̃ yarã tojacã weecʉ niwĩ. Niꞌcãtita cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã marĩ nipeꞌtirãrẽ wẽrĩbosacʉ niwĩ. \p \v 11 Nipeꞌtirã judío masã paꞌia ʉmʉcorinʉcʉ̃ aꞌtiro weecãrã niwã. Nuꞌcũtjĩarã, waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeomʉjãcãrã niwã. Na ʉ̃jʉ̃amorõpeonuꞌcũmicã, masã ñaꞌarõ weeꞌquere ne cõꞌamasĩticaro niwʉ̃. \v 12 Jesucristo pũrĩcã niꞌcãti cʉ̃ wẽrĩse meꞌrãta masã ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌapeꞌocʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo wééca beꞌro Õꞌacʉ̃ tiro diacjʉ̃ peꞌe ejanujãcʉ niwĩ. \v 13 Topʉ yucuegʉ weesami. Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã cʉ̃rẽ ĩꞌatuꞌtiꞌcãrãrẽ docaqueꞌacã wééca beꞌropʉ weeduꞌugʉsami. \v 14 Niꞌcãti cʉ̃ wẽrĩse meꞌrãta Õꞌacʉ̃ yarãrẽ añurã tojacã weecʉ niwĩ. Na añurã ninuꞌcũrãsama. \v 15 Te diacjʉ̃ta niyucã, Espíritu Santu quẽꞌrã marĩrẽ “Tojota niꞌi”, ni weremi. Cʉ̃ aꞌtiro weremʉꞌtãcʉ niwĩ: \q1 \v 16 “Beꞌropʉ yʉꞌʉ na meꞌrã ‘Apaturi añurõ weegʉti’ níꞌque aꞌtiro niꞌi”, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃. \q1 “Yʉꞌʉ dutiꞌquere narẽ wãcũcã weegʉti. \q1 Tojo nicã narẽ yʉꞌʉ dutiꞌquere ẽjõpeocã weegʉti.” \m \v 17 Beꞌro aꞌtiro ninemocʉ niwĩ: \q1 “Ne apaturi na ñaꞌarõ weeꞌquere wãcũnemosome”, nicʉ niwĩ, ni werecʉ niwĩ Espíritu Santu. \m \v 18 Tojo weerã marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere acobojonoꞌca beꞌro niyucã, apaturi marĩ ñaꞌarõ weeꞌque buꞌirire acobojodutirã waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosere ʉanemoweꞌe. \s1 Jesucristo ye dí meꞌrã Õꞌacʉ̃ tiro sãjãamasĩꞌi nise niꞌi \r (Mt 27.51; Mr 15.38; Lc 23.45) \p \v 19 Todʉporo paꞌia wiogʉ diaꞌcʉ̃ Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉre sãjãamasĩcʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãrẽ marĩ quẽꞌrã acobojonoꞌcãrãpʉ nírã, uiro marĩrõ cʉ̃ sãjãaꞌcaronojõ weemasĩꞌi. Õꞌacʉ̃pʉre diacjʉ̃ uiro marĩrõ sẽrĩmasĩꞌi. Jesucristo cʉ̃ wẽrĩꞌque meꞌrã, cʉ̃ ye dí oꞌmabʉroꞌque meꞌrã tojo weemasĩꞌi. \v 20 Todʉporopʉ ʉsebʉtiri caserojo Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉre cãꞌmotaꞌayosacaro niwʉ̃. Ti casero cãꞌmotaꞌaꞌcaro weronojõ Jesucristo wẽrĩse dʉporo masã Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉre sãjãamasĩticãrã niwã. Niꞌcãrõacãrẽ cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã marĩ ti tucũpʉre sãjãaꞌcãrã weronojõ cʉ̃ meꞌrã catinuꞌcũmasĩꞌi. \v 21 Jesucristo paꞌia wiogʉ waro ʉꞌmʉsepʉ Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ marĩrẽ sẽrĩbosagʉ nimi. \v 22 Tojo weerã Õꞌacʉ̃rẽ queoro wãcũse, añurõ ẽjõpeose meꞌrã sẽrĩrã. “Tojo ẽjõpeomaꞌacãrã weesaꞌa” nirṍ marĩrõ sẽrĩrã. Aꞌtiro niꞌi. Cʉ̃ marĩ ñaꞌarõ buꞌiritirã tʉꞌoñaꞌquere buꞌiri marĩrã tojacã weecʉ niwĩ. Marĩ ya upʉ aco añuse meꞌrã ʉꞌonoꞌcaro weronojõ niꞌi. Marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌapeꞌonoꞌcãrãpʉ niꞌi. \v 23 Õꞌacʉ̃ “Tojo weegʉti” níꞌquere weegʉsami. Tojo weerã marĩ ẽjõpeosetisere ẽjõpeoronojõta ne dʉcayuro marĩrõ ẽjõpeonuꞌcũrã. Cʉ̃ oꞌoatjere eꞌcatise meꞌrã yucuerã, tojo weerã. \v 24 Marĩ basu aꞌtiro wãcũrõʉaꞌa. “Ãꞌrãrẽ, ãpẽrãrẽ weetamuturiadutigʉ, ¿deꞌro weegʉsari?” ni wãcũrõʉaꞌa. “Narẽ aꞌmerĩ maꞌidutigʉ, añurõ weedutisĩꞌrĩgʉ̃ tojo ʉasãꞌa”, nirõʉaꞌa. \v 25 Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã nerẽwʉaropʉ ãpẽrã nerẽtisama. Na weesere sirututicãꞌrõʉaꞌa. Narẽ siruturonojõ oꞌorã, marĩ nerẽrã, aꞌmerĩ wãcũtutuacã weeroʉaꞌa. Cãꞌrõ dʉꞌsaꞌa marĩ wiogʉ aꞌtiatje. Tojo weerã tojo weeroʉaꞌa. \p \v 26 Aꞌtiro niꞌi. Diacjʉ̃ cjasere masĩmirã, marĩ ñaꞌarõ weesĩꞌrĩrõ bajuro ñaꞌarõ weenuꞌcũrã, acobojose bocasome. Jesucristo wẽrĩse meꞌrã diaꞌcʉ̃ acobojonoꞌo. Marĩ ñaꞌarõ weenuꞌcũrã, cʉ̃rẽ ʉatirã weronojõ niꞌi. Tojo weerã ne acobojonoꞌsome. \v 27 Marĩ ñaꞌarõ weenuꞌcũcã, marĩrẽ aꞌtiro waꞌarosaꞌa. Õꞌacʉ̃ marĩrẽ besegʉsami. Cʉ̃ beséca beꞌro pecameꞌepʉ ãpẽrã cʉ̃rẽ ĩꞌatuꞌtiꞌcãrã meꞌrã cõꞌagʉ̃sami. Marĩrẽ “Buꞌiri daꞌregʉti” cʉ̃ níꞌque tuunʉrʉ̃se diaꞌcʉ̃ tojaꞌa. \v 28 Todʉporopʉre noꞌo Moisé dutiꞌquere yʉꞌrʉnʉꞌcãgʉ̃rẽ pʉarã o iꞌtiarã weresãca beꞌro cʉ̃rẽ ne pajañaꞌticãrã niwã. Cʉ̃rẽ wẽjẽcõꞌacãrã niwã. \v 29 Añurõ wãcũña. Õꞌacʉ̃ dutiꞌque cʉ̃ Moisére cũuꞌquere yʉꞌrʉnʉꞌcãgʉ̃, buꞌiri daꞌrenoꞌcʉ niwĩ. Niꞌcãrõacãma Õꞌacʉ̃ macʉ̃ cʉ̃rẽ wẽrĩbosaꞌquere ẽjõpeoduꞌugʉre tjãsami. Ẽjõpeotigʉnojõ Õꞌacʉ̃ macʉ̃ cʉ̃rẽ wẽrĩbosaꞌquere “Wapamarĩꞌi”, ni wãcũsami. Espíritu Santu cʉ̃rẽ maꞌisere yabisami. Aꞌtiro niꞌi. Jesucristo wẽrĩse meꞌrã Õꞌacʉ̃ masãrẽ cʉ̃ “Weegʉti” níꞌquere queoro waꞌacã weecʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã, cʉ̃ ye dí meꞌrã marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌacʉ niwĩ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ ʉatigʉre ʉpʉtʉ buꞌiri daꞌregʉsami. \v 30 Õꞌacʉ̃ marĩ wiogʉ ucũꞌquere masĩꞌi. Aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Yʉꞌʉ buꞌiri daꞌreacjʉ niꞌi. Na weeꞌque wapare yʉꞌʉ wapayegʉsaꞌa.” Apeye quẽꞌrãrẽ nicʉ niwĩ: “Marĩ wiogʉ cʉ̃ yarãrẽ na ñaꞌarõ weese wapare buꞌiri daꞌregʉsami.” \v 31 Õꞌacʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ nimi. Cʉ̃ buꞌiri daꞌrese pũrõ wiose niꞌi. \p \v 32 Mʉsã ne waro ẽjõpeoca beꞌro weeꞌquere wãcũña. Titare mʉsã Jesucristore ẽjõpeose ye buꞌiri pũrõ piꞌeticãrã niwʉ̃. Mʉsãrẽ tojo waꞌaꞌquere wãcũtutuacãrã niwʉ̃. \v 33 Niꞌcãrẽrã masã ĩꞌorõpʉ yabi bujicãꞌnoꞌcãrã niwʉ̃. Cãmidaꞌrenoꞌcãrã niwʉ̃. Apeterore ãpẽrã na piꞌetisere tʉꞌoñaꞌtamucãrã niwʉ̃. \v 34 Mʉsã buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ nirãrẽ pajañaꞌcãrã niwʉ̃. Ãpẽrã mʉsã yere ẽꞌmacã, eꞌcatise meꞌrã nʉꞌcãcãrã niwʉ̃. Mʉsã ʉꞌmʉsepʉ cʉoatje peꞌere “Aꞌti nucũcã cjase nemorõ, añuyʉꞌrʉnʉꞌcãse niꞌi”, nicãrã niwʉ̃. Te peꞌtitiatje niꞌi nírã, wãcũtutuacãrã niwʉ̃. \v 35 Tojo weerã ne ẽjõpeoduꞌuticãꞌña. Ẽjõpeonuꞌcũrã, añuse warore ñeꞌerãsaꞌa. \v 36 Mʉsãrẽ wãcũtutuarã nirõʉaꞌa. Tojo wéérã, Õꞌacʉ̃ ʉaro wééca beꞌro cʉ̃ “Oꞌogʉti” níꞌquere mʉsã ñeꞌerãsaꞌa. \v 37 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ni ojanoꞌcaro niwʉ̃: \q1 “Maata waro aꞌtigʉti” níꞌcʉ aꞌtigʉsami. \q1 Ne yoogosome. \q1 \v 38 Yʉꞌʉ “Añurõ weerã́ nima” ninoꞌrã pũrĩcã ẽjõpeonuꞌcũrã, yʉꞌʉ meꞌrã ninuꞌcũrãsama. \q1 Ãpẽrã uirã, ẽjõpeoduꞌurã pũrĩcãrẽ ne tʉꞌsasome, ni ojanoꞌwʉ̃. \m \v 39 Marĩ peꞌe ui ẽjõpeoduꞌurãnojõ niweꞌe. Tojo weerã marĩ pecameꞌepʉ waꞌasome. Marĩ cʉ̃rẽ ẽjõpeorã, yʉꞌrʉonoꞌrãsaꞌa. \c 11 \s1 Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeose cjase niꞌi \p \v 1 Marĩ ẽjõpeorã, aꞌtiro nímasĩꞌi: “Õꞌacʉ̃ marĩrẽ níꞌquere diacjʉ̃ta weegʉsami”, niꞌi. Tere ĩꞌatimirã, ĩꞌarã weronojõ “Diacjʉ̃ta niꞌi”, niꞌi. \v 2 Dʉporopʉ marĩ ñecʉ̃sʉmʉa Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocãrã niwã. Na aꞌtiro ni wãcũcãrã niwã: “Õꞌacʉ̃ níꞌcaronojõta marĩrẽ weetamugʉ̃sami”, nicãrã niwã. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ narẽ “Añurã nima”, nicʉ niwĩ. \p \v 3 Marĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã, aꞌtiro masĩꞌi. Cʉ̃ aꞌti turi nipeꞌtisere bajurẽgʉ̃, cʉ̃ dutiro meꞌrã bajurẽcʉ niwĩ. Tojo weero aꞌti turi cjase marĩ niꞌcãrõacã ĩꞌase ne waropʉ marĩꞌquere weeꞌque niꞌi, ninoꞌo. \p \v 4 Dʉporocjʉ̃pʉ Abel Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, Õꞌacʉ̃rẽ oveja wĩꞌmagʉ̃rẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeocʉ niwĩ. Cʉ̃, cʉ̃ maꞌmi Caĩ́ oꞌoꞌque nemorõ añurõ oꞌocʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ Abel ẽjõpeosere ĩꞌagʉ̃, cʉ̃ oꞌosere ñeꞌecʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ “Añugʉ̃ nimi”, nicʉ niwĩ. Tojo weero Abel dʉporopʉ wẽ́rĩ́ca beꞌro nimicã, aꞌtiro niꞌi. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoꞌque aꞌtiro nicãrẽ marĩrẽ buꞌese niꞌi. Marĩ quẽꞌrã cʉ̃ ẽjõpeoꞌcaronojõta Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoroʉaꞌa. \p \v 5 Enoc wãmetigʉ quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩtimicã, Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ cʉ̃ tiropʉ miacʉ niwĩ. Ãpẽrã cʉ̃rẽ aꞌmacãrã nimiwã. Ne bocaticãrã niwã. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌcaro niwʉ̃: “Õꞌacʉ̃ Enorẽ eꞌcatise meꞌrã ĩꞌacʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃rẽ miacʉ niwĩ”, niwʉ̃. \v 6 Marĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotirã, cʉ̃rẽ eꞌcaticã weemasĩtisaꞌa. Aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeosĩꞌrĩgʉ̃, “Diacjʉ̃ta cʉ̃ nisami”, nirõʉaꞌa. Tojo nicã “Cʉ̃rẽ yʉꞌʉ ẽjõpeocã, añurõ weegʉsami”, nirõʉaꞌa. \p \v 7 Noé wãmetigʉ quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, aꞌtiro weecʉ niwĩ. Aꞌti turire buꞌiri daꞌreatjere Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ werecʉ niwĩ. Noé “Tojo waꞌarosaꞌa” ni masĩtimigʉ̃, Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocʉ niwĩ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌtigʉ, cʉ̃ acawererã meꞌrã dia mirĩcã yʉꞌrʉsĩꞌrĩgʉ̃, yucʉsʉ pajipjʉjore daꞌrecʉ niwĩ. Tojo ẽjõpeogʉ, aꞌti nucũcãcjãrã Õꞌacʉ̃ ucũsere ẽjõpeotirãrẽ aꞌtiro ĩꞌocʉ niwĩ. Na pecameꞌepʉ waꞌatjere ĩꞌocʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ Õꞌacʉ̃ “Añugʉ̃ nimi”, nicʉ niwĩ. Cʉ̃ ẽjõpeoyucã, tojo nicʉ niwĩ. \p \v 8 Abrahã quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, aꞌtiro weecʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ ape diꞌtapʉ waꞌaduticã, yʉꞌticʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ oꞌoatjopʉ waꞌacʉ niwĩ. Cʉ̃ ya macãrẽ wijawãꞌcãgʉ̃, “Ti diꞌtapʉ waꞌagʉsaꞌa” nirṍ marĩrõ waꞌacʉ niwĩ. \v 9 Abrahã Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ “Ti diꞌtare mʉꞌʉrẽ oꞌogʉti” níꞌquere ẽjõpeocʉ niwĩ. Ti diꞌtapʉre etacʉ niwĩ. Eta, cʉ̃ ãpẽrã ya diꞌtapʉre nígʉ̃, mejẽcã pejaro tʉꞌoñaꞌcʉ niwĩ. Waꞌicʉrã caseri meꞌrã wééca wiꞌipʉ cãjĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ macʉ̃ Isaa, tojo nicã cʉ̃ pãrãmi Jacob mejãrõta nisirutubʉrocãrã niwã. Õꞌacʉ̃ na quẽꞌrãrẽ “Mʉsãrẽ aꞌti diꞌtare oꞌogʉti”, nicʉ niwĩ. \v 10 Abrahã Õꞌacʉ̃ ya macã peꞌtitiatji macã ʉꞌmʉse peꞌere nisĩꞌrĩgʉ̃, tojo weecusiacʉ niwĩ. Ti macã Õꞌacʉ̃ wééca macã niꞌi. \p \v 11 Apego quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogo, Abrahã nʉmo Sara aꞌtiro weenoꞌco niwõ. Co bʉcʉo waro põꞌrã bocata basiotimicã, Õꞌacʉ̃ core põꞌrãticã weecʉ niwĩ. Co niꞌcʉ̃ põꞌrãtico niwõ. Co aꞌtiro wãcũco niwõ: “Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre ‘Wĩꞌmagʉ̃ wʉagosaꞌa’ níꞌquere queoro weegʉsami”, nico niwõ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ queoro weecʉ niwĩ. \v 12 Abrahã bʉcʉ waro nimigʉ̃, macʉ̃ticʉ niwĩ. Macʉ̃ti, beꞌro pãjãrã waro pãrãmerã nituriarã cʉocʉ niwĩ. Na ñocõa, nucũpori weronojõ pãjãrã waro baꞌpaqueota basiotirã nicãrã niwã. \p \v 13 Ãꞌrã yʉꞌʉ ucũrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeonuꞌcũcãrã niwã. Cʉ̃ “Oꞌogʉti” níca diꞌtare ñeꞌetimirã, ẽjõpeocãrã niwã. Ñeꞌetimirã, wẽrĩa waꞌacãrã niwã. Na ẽjõpeose cʉorã, cʉ̃ oꞌoatjere ñeꞌeꞌcãrã weronojõ nicãrã niwã. “Cʉ̃ níꞌcaronojõta weegʉsami” ni wãcũrã, eꞌcaticãrã niwã. Na tojo weeꞌque meꞌrã “Ʉꞌmʉsepʉ waꞌarãsaꞌa, aꞌti nucũcãpʉre sijari masã weronojõ niꞌi”, nicãrã niwã. \v 14 Masĩnoꞌo, tojo nírã, ape diꞌta na niatji diꞌta warore aꞌmarã weecãrã niwã. \v 15 Na ne waro wijawãꞌcãꞌcaropʉre wãcũrã pũrĩcã, dajabopã. \v 16 Aꞌtiro peꞌe weecãrã niwã. Ti diꞌta nemorõ añurĩ diꞌta waro ʉꞌmʉse peꞌere nisĩꞌrĩcãrã niwã. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ na “Ʉ̃sã wiogʉ nimi” nicã, bopoyasãticʉ niwĩ. Tojo bopayasãtigʉ, na ya macã na niatjo ʉꞌmʉsere apoyutojacʉ niwĩ. \p \v 17 Abrahã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, aꞌtiro weecʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ ¿diacjʉ̃ta yʉꞌʉre ẽjõpeomiti? nígʉ̃, cʉ̃ macʉ̃ Isaare waꞌicʉre wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeowʉaronojõ weeduticʉ niwĩ. Abrahã cʉ̃ macʉ̃ niꞌcʉ̃ nigʉ̃rẽ “Wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeoweꞌe”, niticʉ niwĩ. \v 18 Todʉporopʉre Õꞌacʉ̃ Abrahãrẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Isaa mʉꞌʉ macʉ̃ meꞌrã pãjãrã pãrãmerã nituriarã cʉogʉsaꞌa”, nicʉ niwĩ. \v 19 Abrahã aꞌtiro wãcũcʉ niwĩ: “Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã wẽrĩꞌcãrãpʉreta masõmasĩmi.” Cʉ̃ macʉ̃rẽ “Wẽjẽgʉ̃ti” weeri cura Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ “Wẽjẽticãꞌña”, nicʉ niwĩ. Tojo weerã aꞌtiro nímasĩꞌi: “Abrahã cʉ̃ macʉ̃rẽ wẽrĩꞌcʉpʉ masãꞌcʉre weronojõ cʉocʉ niwĩ”, nímasĩꞌi. \p \v 20 Isaa Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, cʉ̃ põꞌrã Jacore, Esaúre beꞌropʉ añurõ waꞌatjere wereyucʉ niwĩ. \v 21 Jacob Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ, cʉ̃ wẽrĩse dʉporoacã cʉ̃ pãrãmerã José põꞌrãnʉcʉ̃rẽ “Añurõ waꞌarosaꞌa”, nicʉ niwĩ. Tojo ucũgʉ̃, cʉ̃ tuacjʉpʉ ñatuunuꞌcũgʉ̃ta, Õꞌacʉ̃rẽ ñubuecʉ niwĩ. \v 22 José Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ wẽrĩgʉ̃, aꞌtiro wereyucʉ niwĩ: “Israe curuacjãrã Egipto níꞌcãrã beꞌropʉ wijarãsama. Na waꞌarã, yé õꞌarĩrẽ miato”, nicʉ niwĩ. \p \v 23 Moisé pacʉsʉmʉa Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocãrã niwã. Na macʉ̃ bajuáca beꞌro “Añugʉ̃ waro nimi”, nicãrã niwã. Na iꞌtia mujĩpũ nʉocʉocãrã niwã. Cʉ̃ bajuase dʉporo Egiptocjãrã wiogʉ wĩꞌmarã ʉmʉarẽ Israe curuacjãrãrẽ wẽjẽduticʉ niwĩ. Moisé pacʉsʉmʉa peꞌe wiogʉ dutisere uititjĩarã, na macʉ̃rẽ nʉocãrã niwã. \v 24 Beꞌro Egiptocjãrã wiogʉ macõ cʉ̃rẽ masõco niwõ. Moisé bʉcʉ ẽjãgʉ̃, Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ “Egiptocjãrã wiogʉ pãrãmi nimi” nisere tʉꞌosĩꞌrĩticʉ niwĩ. \v 25 Aꞌtiro peꞌe weesĩꞌrĩcʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ yarã Israe curuacjãrã meꞌrã peꞌe piꞌetitamusĩꞌrĩcʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotigʉ weronojõ Egiptocjãrã wiogʉ ya wiꞌipʉ tojasĩꞌrĩticʉ niwĩ. Na ñaꞌarõ weesere buꞌipejatamusĩꞌrĩticʉ niwĩ. \v 26 Na cʉ̃rẽ yabicã, cʉ̃ Cristo Õꞌacʉ̃ beseꞌcʉ piꞌetiatje weronojõ piꞌeticʉ niwĩ. Tojo piꞌetigʉ, “Nipeꞌtise Egiptopʉ nisere cʉoro nemorõ añu niꞌi”, nicʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ beꞌropʉ oꞌoatjere wãcũgʉ̃, tojo nicʉ niwĩ. \v 27 Ẽjõpeose cʉogʉ, Moisé Egiptopʉ níꞌcʉ wijacʉ niwĩ. Cʉ̃ Egiptocjʉ̃ wiogʉ uasere uiro marĩrõ wijacʉ niwĩ. Moisé Õꞌacʉ̃ bajutigʉre ĩꞌagʉ̃ weronojõ cʉ̃ “Weegʉti” nisere dʉcayuro marĩrõ weenuꞌcũcʉ niwĩ. \p \v 28 Ẽjõpeose cʉogʉ, Moisé Egiptopʉ wijawãꞌcãgʉ̃, Pascua wãmetiri bosenʉmʉrẽ weewãꞌcõcʉ niwĩ. Aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ ʉꞌmʉsecjʉ̃rẽ nipeꞌtirã Egiptocjãrã ʉmʉa masã maꞌmisʉmʉarẽ wẽjẽduticʉ niwĩ. Tojo weegʉ Moisé aꞌtiro weecʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ dutiꞌcaronojõta Israe curuacjãrãrẽ weeduticʉ niwĩ. Na põꞌrã masã maꞌmisʉmʉarẽ wẽjẽticãꞌto nígʉ̃ oveja wĩꞌmarãrẽ wẽjẽduti, na ye dí meꞌrã sope sumuto wãꞌñase pjĩrĩrẽ waꞌreduticʉ niwĩ. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ díre ĩꞌagʉ̃, wẽjẽticʉ niwĩ. \v 29 Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotjĩarã, Israe curuacjãrã dia pajiri maa, sõꞌarĩ maajore pẽꞌacãrã niwã. Ti maarẽ pẽꞌarã, diꞌta aco marĩrõ pẽꞌacãrã niwã. Egiptocjãrã na beꞌro pẽꞌasĩꞌrĩmirã, mirĩpeꞌtia waꞌacãrã niwã. \p \v 30 Apeye quẽꞌrãrẽ Israe curuacjãrã Jericó wãmetiri macã sumutore siete nʉmʉrĩ sʉtʉasijacãrã niwã. Na Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocã ti macã sumuto cja sãꞌrĩrõ ʉ̃tã meꞌrã wééca sãꞌrĩrõjo bʉrʉdijacaro niwʉ̃. \v 31 Tojo nicã ti macãcjõ Rahab wãmetigo ʉmʉa meꞌrã aꞌmetãrãwapataꞌari masõ ẽjõpeose cʉogo nico niwõ. Co Israe curuacjãrã ĩꞌaduꞌtiri masãrẽ añurõ coꞌteco niwõ. Tojo weego ãpẽrã ti macãcjãrã Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãꞌcãrã meꞌrã wẽrĩtico niwõ. \p \v 32 ¿Ñeꞌerẽ ninemogʉ̃sari yʉꞌʉ? Nipeꞌtirã ye quetire wereta basioweꞌe. Gedeṍ weeꞌquere, Barac weeꞌquere, Sansón weeꞌquere, Jefté weeꞌquere, Davi weeꞌquere, Samue weeꞌquere, tojo nicã ãpẽrã Õꞌacʉ̃ ye queti weremʉꞌtãrĩ masã weeꞌquere werepeꞌotisaꞌa. \v 33 Na Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã ãpẽrã ye diꞌtacjãrã meꞌrã aꞌmequẽrã, wijawapataꞌacãrã niwã. Wiorã nirãnojõ masãrẽ queoro duticãrã niwã. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ “Añurõ weegʉti” níꞌquere narẽ añurõ weecʉ niwĩ. Yaiwa nirõpʉ biꞌadʉpomicã, narẽ baꞌaticãrã niwã. \v 34 Masãrẽ buꞌiri daꞌrerã, asipo ʉ̃jʉ̃awʉaropʉ sõrõcã quẽꞌrãrẽ, ne ʉ̃jʉ̃ticãrã niwã. Ãpẽrã narẽ diꞌpjĩ meꞌrã wẽjẽsĩꞌrĩcã, yʉꞌrʉweticãꞌcãrã niwã. Tutuatimiꞌcãrã, tutuarã waꞌacãrã niwã. Ape diꞌtacjãrã meꞌrã aꞌmequẽrã narẽ wapataꞌarã, nemorõ tutuayʉꞌrʉarã waꞌacãrã niwã. Narẽ ĩꞌatuꞌtirãrẽ docaqueꞌacã weecãrã niwã. \v 35 Niꞌcãrẽrã numia na acawererãrẽ wẽ́rĩ́ca beꞌro masõnoꞌcãrãpʉre wianoꞌcãrã niwã tja. \p Ãpẽrã peꞌe Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeose cʉomirã, ʉpʉtʉ piꞌeticãrã niwã. Na piꞌetise meꞌrã wẽjẽnoꞌcãrã niwã. Na ẽjõpeoduꞌucã, buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ nirãrẽ duꞌuwĩrõbopã. Na peꞌe ʉꞌmʉsepʉ catinuꞌcũsere cʉosĩꞌrĩrã, ẽjõpeoduꞌuticãrã niwã. \v 36 Ãpẽrã quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã yabi bujicãꞌnoꞌcãrã niwã. Na wecʉ casero meꞌrã weeꞌque dari meꞌrã tãrãnoꞌcãrã niwã. Ãpẽrã cõme dari meꞌrãpʉta dʉꞌtenoꞌcãrã niwã. Ãpẽrã buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ dʉponoꞌcãrã niwã. \v 37 Ãpẽrã ʉ̃tãperi meꞌrã doquewẽjẽnoꞌcãrã niwã. Ãpẽrã na upʉ deco meꞌrã yejesurenoꞌcãrã niwã. Ãpẽrã diꞌpjĩ meꞌrã dʉtewẽjẽnoꞌcãrã niwã. Ãpẽrã suꞌti marĩrã oveja caseri, cabra caseri meꞌrã diaꞌcʉ̃ cãꞌmotaꞌacãrã, uicusiacãrã niwã. Na pajasecʉorã, ñaꞌarõ weenoꞌcãrã, cãmidaꞌrenoꞌcãrã nicãrã niwã. \v 38 Na masã marĩrõpʉ, ʉ̃rʉ̃pagʉpʉ, ʉ̃tã tutiripʉ, diꞌta seꞌteꞌque tʉꞌrʉripʉ nise coperipʉ sijabaqueꞌaticãrã niwã. Tere tojo weenoꞌrã añurã nicãrã niwã. Ãpẽrã peꞌe ñaꞌayʉꞌrʉacãrã niwã. Ne cãꞌrõ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã meꞌrã nita basioticaro niwʉ̃ narẽ. \v 39 Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã cʉ̃rẽ ẽjõpeorãrẽ “Añurã nima”, ni ĩꞌacʉ niwĩ. Ẽjõpeorã nimirã, nipeꞌtise cʉ̃ narẽ “Añurõ weegʉti” níꞌque peꞌere ĩꞌaticãrã niwã. \v 40 Titare Õꞌacʉ̃ narẽ “Añurõ weegʉti” níꞌquere weeticʉ niwĩ. Aꞌtiro peꞌe wãcũcʉ niwĩ: “Beꞌrocjãrã yʉꞌʉre ẽjõpeorã meꞌrã ãꞌrã yarãrẽ añurã waꞌacã weegʉti”, nicʉ niwĩ. Cʉ̃ wãcũꞌcaronojõta weemi. Tojo weero cʉ̃ todʉporo weeꞌque nemorõ cʉ̃ niꞌcãrõacã Jesucristo masãrẽ yʉꞌrʉose peꞌe añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. \c 12 \s1 Jesure ĩꞌasirutu weedutise niꞌi \p \v 1 Sõꞌonícãrã yʉꞌʉ ucũꞌcãrã pãjãrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã piꞌetisere nʉꞌcãcãrã niwã. Tojo nʉꞌcãrã, na cʉ̃rẽ ẽjõpeosere ĩꞌocãrã niwã. Na weeꞌque marĩrẽ queose niꞌi. Tojo weerã narẽ wãcũrã, Õꞌacʉ̃ marĩrẽ cũuꞌquere wãcũtutuase meꞌrã weeroʉaꞌa. Niꞌcʉ̃ omarĩ masʉ̃ nʉcʉ̃se cʉ̃rẽ caribosenojõrẽ miatisami. Marĩ quẽꞌrã cʉ̃ weronojõ weeroʉaꞌa. Marĩ nipeꞌtise añurõ weesĩꞌrĩcã, dojorẽsere, marĩ ñaꞌarõ weewʉasere duꞌucãꞌrõʉaꞌa. \v 2 Jesure wãcũnʉrʉ̃rõʉaꞌa. Cʉ̃́ta marĩrẽ ne waro ẽjõpeocã weewĩ. Cʉ̃ marĩrẽ nemorõ ẽjõpeowãꞌcãcã weemi. Cʉ̃ curusa bopoyoropʉ piꞌeticʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo bopoyoro wẽrĩsere bopoyoro marĩrõ wẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ piꞌetíca beꞌro ʉpʉtʉ eꞌcatiatjere wãcũgʉ̃, tojo weecʉ niwĩ. Masãmʉjã́áca beꞌro cʉ̃ Õꞌacʉ̃ dujiri cũmurõ diacjʉ̃ peꞌe ejanujãcʉ niwĩ. \p \v 3 Mʉsã Jesú weeꞌquere wãcũña. Ñaꞌarã cʉ̃rẽ pũrõ piꞌeticã weecãrã niwã. Tojo weerã mʉsã quẽꞌrã piꞌetirã, caributitirãta cʉ̃rẽ ẽjõpeonuꞌcũcãꞌña. \v 4 Mʉsã ñaꞌarõ weesere cãꞌmotaꞌarã, ne niꞌcʉ̃ wẽrĩñaꞌtimi yujupʉ. \v 5 ¿Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ cʉ̃ põꞌrãrẽ weronojõ werecasaꞌquere wãcũweti? Cʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro niꞌi: \q1 “Yʉꞌʉ põꞌrã, mʉsãrẽ añurõ weedutigʉ buꞌiri daꞌreꞌe. \q1 Yʉꞌʉ tojo weesere tojo ĩꞌacõꞌaticãꞌña. \q1 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ tuꞌticã, wãcũtutuaya. \q1 \v 6 Yʉꞌʉ mʉsã wiogʉ yʉꞌʉ mairãrẽ mʉsã ñaꞌarõ weecã, tuꞌtiꞌi. \q1 Nipeꞌtirã yʉꞌʉ põꞌrãrẽ añurõ weedutigʉ buꞌiri daꞌreꞌe”, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃, ni ojanoꞌwʉ̃. \m \v 7 Piꞌetirã, Õꞌacʉ̃ yere duꞌuticãꞌña. Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ cʉ̃ põꞌrãrẽ buꞌiri daꞌregʉ weemi. Ne niꞌcʉ̃ pacʉ cʉ̃ macʉ̃ ñaꞌarõ weesere buꞌiri daꞌreticã weetisami. \v 8 Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirã cʉ̃ põꞌrã ñaꞌarõ weesere buꞌiri daꞌremi. Tojo weeticã, mʉsã cʉ̃ põꞌrã waro nitibosaꞌa. Pacʉ marĩrã, tojo bocaꞌcãrã weronojõ nibosaꞌa. \v 9 Apeye quẽꞌrãrẽ marĩ wĩꞌmarã nicã, marĩ pacʉsʉmʉa marĩ ñaꞌarõ weesere buꞌiri daꞌrecũwã. Na tojo weesere marĩ yʉꞌti ẽjõpeowʉ. Tojo weerã marĩ pacʉ ʉꞌmʉsepʉ nigʉ̃́ peꞌema tjãrõʉaꞌa. Tojo yʉꞌti ẽjõpeorã, catinuꞌcũrãsaꞌa. \v 10 Marĩ pacʉsʉmʉa aꞌti nucũcãpʉ nirã́ marĩ ñaꞌarõ weesere buꞌiri daꞌrewã. Na buꞌiri daꞌreꞌque marĩrẽ yoaticã niwʉ̃. Na buꞌiri daꞌresĩꞌrĩrõnojõ marĩrẽ buꞌiri daꞌrewã. Õꞌacʉ̃ peꞌe marĩrẽ añurõ waro waꞌadutigʉ buꞌiri daꞌremi. Marĩrẽ cʉ̃ weronojõ ñaꞌase moorã waꞌadutigʉ tojo weemi. \v 11 Diacjʉ̃ta niꞌi. Õꞌacʉ̃ marĩrẽ buꞌiri daꞌrecã, ne tʉꞌsaweꞌe. Marĩrẽ pũrĩꞌi. Tojo nimicã, marĩ cʉ̃ buꞌiri daꞌrese meꞌrã añurõ weeꞌe. Beꞌropʉre marĩ ejeripõꞌrãrĩpʉ ejerisãjãse bocarãsaꞌa. Añurõ cʉ̃ ʉaronojõ queoro weemeꞌrĩcãꞌrãsaꞌa. \s1 Õꞌacʉ̃ ucũsere tojo ĩꞌacõꞌaticãꞌña nise niꞌi \p \v 12 Mʉsã piꞌetirã, wãcũtutuaya. \v 13 Õꞌacʉ̃ ʉaro, diacjʉ̃ nisere weeya. Tojo weecã, ãpẽrã tutuatirã mʉsãrẽ ĩꞌacũurã queoro weerãsama. Tutuanemorãsama. Aꞌtiro waꞌase weronojõ niꞌi. Tutuatiri dʉꞌpocã tutuari dʉꞌpocã waꞌarosaꞌa. Caꞌbidijanemosome. \p \v 14 Nipeꞌtirã meꞌrã cumuca marĩrõ nisetiya. Ne ñaꞌarõ weese marĩrõ niña. Ñaꞌarõ wéérã, marĩ wiogʉre ne ĩꞌata basioweꞌe. \v 15 Mʉsã tʉꞌomasĩña. Apetero mʉsã ñaꞌarõ weese buꞌiri Õꞌacʉ̃ weetamusere ʉatirã weronojõ waꞌabosaꞌa. Ne niꞌcʉ̃ Õꞌacʉ̃ añurõ weesere ʉatigʉnojõ marĩato. Tojo nicã mʉsã wãcũsepʉ ãpẽrãrẽ ʉose, aꞌpepũrĩse, nipeꞌtise ãpẽrãrẽ ñaꞌarõ weese wãꞌcãcã weeticãꞌña. Siape meꞌrã tojo weesere cãꞌmotaꞌatirã, pãjãrãrẽ dojorẽbosaꞌa. \v 16 Ne niꞌcʉ̃ cʉ̃ nʉmo nitigo meꞌrã ñaꞌarõ weeticãꞌto. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ yere mejõ nisere weronojõ wãcũticãꞌto. Esaú dʉporocjʉ̃pʉmarĩcã mejõ nisere weronojõ wãcũcʉ niwĩ. Cʉ̃ masã maꞌmi nisere ʉjaboagʉ, cʉ̃ añuse ñeꞌeboꞌquere baꞌase meꞌrã cʉ̃ acabijire dʉcayucʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ ñeꞌeboꞌquere bajuriocʉ niwĩ. \v 17 Mʉsã masĩsaꞌa. Esaú cʉ̃ pacʉ “Mʉꞌʉrẽ añurõ waꞌato” nicã tʉꞌosĩꞌrĩcʉ nimiwĩ. Cʉ̃ pacʉ peꞌe “Basioweꞌe, mʉꞌʉ acabijire oꞌotojapʉ”, nicʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo nicã tʉꞌogʉ, pũrõ uticʉ niwĩ. Tojo utimicã, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ acabijire oꞌoꞌque ne dʉcayuta basioticaro niwʉ̃. \p \v 18 Mʉsã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã dʉporocjãrã Israe curuacjãrã weronojõ weeweꞌe. Na sõꞌonícʉ ʉ̃rʉ̃gʉ̃ ĩꞌata basiocjʉ, ñeꞌeñaꞌta basiocjʉ pʉꞌto waꞌacãrã niwã. Tigʉ ʉpʉtʉ ʉ̃jʉ̃caro niwʉ̃. Topʉre pũrõ naꞌitĩꞌacaro niwʉ̃. Bʉpo paa, wĩꞌrõ ʉpʉtʉ waꞌacaro niwʉ̃. \v 19 Mʉsã titacjãrã weronojõ coroneta puticã bʉsʉsere tʉꞌoweꞌe. Õꞌacʉ̃ ucũse bajuyoropʉ quẽꞌrãrẽ tʉꞌoweꞌe. Na pũrĩcã cʉ̃ ucũcã tʉꞌorã, uise meꞌrã “Tocãꞌrõta ucũato majã”, nicãrã niwã. \v 20 Na Õꞌacʉ̃ dutiꞌquere uiyʉꞌrʉarã, tojo nicãrã niwã. Cʉ̃ dutiꞌque aꞌtiro nicaro niwʉ̃: “Noꞌo aꞌtigʉ ʉ̃rʉ̃gʉ̃pʉre ʉꞌtacũugʉ̃nojõrẽ ʉ̃tãperi meꞌrã doquewẽjẽña. Tojo weetirã, ñosẽrĩ pjĩ meꞌrã wẽjẽña. Noꞌo waꞌicʉrã quẽꞌrãrẽ mejãrõta weeya”, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃. \v 21 Tojo waꞌaꞌque wioyʉꞌrʉacaro niwʉ̃. Moisé basuta aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Yʉꞌʉ uiyʉꞌrʉagʉ narãsãsaꞌa”, nicʉ niwĩ. \p \v 22 Mʉsã pũrĩcã dʉporocjãrã weronojõ niweꞌe. Mʉsã Jesucristore ẽjõpeoyucã, Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ cʉ̃ tiropʉ waꞌata basiocã weecʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ sẽrĩmasĩcã weecʉ niwĩ. Topʉ Õꞌacʉ̃ catinuꞌcũgʉ̃ ya macã, ʉꞌmʉsepʉ nirĩ macã niꞌi. Ti macã Jerusalẽ́ wãmetiri macã niꞌi. Opa buꞌa Sión wãmetiri buꞌapʉ niꞌi. Ti macãpʉ Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã pãjãrã waro nisama. \v 23 Na nerẽ, cʉ̃rẽ eꞌcatipeosama. Õꞌacʉ̃ põꞌrã cʉ̃rẽ ẽjõpeomʉꞌtãꞌcãrã quẽꞌrã na wãmerẽ ʉꞌmʉsepʉ ojaõꞌonoꞌcãrã nima. Topʉta Õꞌacʉ̃ nipeꞌtirãrẽ besegʉ nimi. Tojo nicã todʉporopʉ ejeripõꞌrã añurã weenoꞌcãrã topʉ nima. Marĩ quẽꞌrã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeose meꞌrã na tiropʉ waꞌarãsaꞌa. \v 24 Marĩ Jesure ẽjõpeoꞌo. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ masãrẽ “Na wiogʉ nigʉ̃ti, na quẽꞌrã yarã nirãsama” níꞌquere apogʉ nimi. Topʉ cʉ̃ ye dí oꞌmabʉrose meꞌrã marĩ acobojonoꞌcãrã waꞌaꞌa. Aꞌtiro niꞌi. Abel cʉ̃ dí oꞌmabʉrocã, cʉ̃rẽ wẽjẽꞌcʉre buꞌiri daꞌrenoꞌcaro niwʉ̃. Tojo weero Jesucristo ye dí, dʉporocjʉ̃ Abel ye dí nemorõ wapatiꞌi. \p \v 25 Tojo weerã añurõ tʉꞌomasĩña. Õꞌacʉ̃rẽ mʉsãrẽ weregʉre teeticãꞌña. Todʉporocjãrãrẽ Õꞌacʉ̃ bajuyoropʉ werecʉ niwĩ. Na cʉ̃rẽ teecãrã niwã. Na tojo weecã, narẽ buꞌiri daꞌrecʉ niwĩ. Marĩ pũrĩcãrẽ teecã, tjãgʉ̃sami. Õꞌacʉ̃ ʉꞌmʉsepʉ nigʉ̃́ marĩrẽ weremi. Cʉ̃rẽ teerã, ne yʉꞌrʉwetisome. \v 26 Titapʉre Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ʉpʉtʉ ucũcã, diꞌta narãsãcaro niwʉ̃. Aꞌtocaterore aꞌtiro nimi: “Niꞌcãti diꞌta narãsãcã weenemogʉ̃ti. Diꞌta diaꞌcʉ̃rẽ narãsãcã weesome. Ʉꞌmʉarõpʉ nise quẽꞌrãrẽ narãsãcã weegʉti”, nimi Õꞌacʉ̃. \v 27 Cʉ̃ niꞌcãti diꞌta narãsãcã weenemogʉ̃ti nígʉ̃, aꞌtiro nigʉ̃ weemi. Nipeꞌtise cʉ̃ weeꞌque bajuse mióꞌota basiosere cõꞌagʉ̃sami. Mióꞌota basiotise ʉꞌmʉse cjase diaꞌcʉ̃ tojarosaꞌa. \v 28 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ wiogʉ nirõpʉ tojarosaꞌa. Topʉ marĩ nirãsaꞌa. Aꞌte ne mióꞌota basioweꞌe. Tojo weerã Õꞌacʉ̃rẽ aꞌtere eꞌcatise oꞌorã. Cʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌorã, cʉ̃ tʉꞌsaronojõ añurõ weerã weeꞌe. Cʉ̃rẽ ẽjõpeorã wiopesase meꞌrã weerã weeꞌe. \v 29 Marĩ wiogʉ Õꞌacʉ̃ nipeꞌtise ñaꞌasere ʉ̃jʉ̃acõꞌarĩ meꞌe weronojõ nimi. \c 13 \s1 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ tʉꞌsasere weeya nise niꞌi \p \v 1 Mʉsã Jesucristore ẽjõpeorã niꞌcʉ̃ põꞌrã weronojõ niꞌi. Aꞌmerĩ maꞌiduꞌuticãꞌña. \v 2 Mʉsã ya wiꞌipʉ etarãrẽ, sijari masãrẽ añurõ weeya. Tere acobojoticãꞌña. Ãpẽrã tojo weerã ʉꞌmʉsecjãrã Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ejarãrẽ ñeꞌecãrã niwã. “Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã nima”, ni masĩticãrã niwã. \p \v 3 Buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ nirãrẽ wãcũña. Na meꞌrã nírã weronojõ tʉꞌoñaꞌña. Ñaꞌarõ yʉꞌrʉ, cãmidaꞌrenoꞌcãrã quẽꞌrãrẽ wãcũña. Mʉsã quẽꞌrã na weronojõ upʉtiꞌi. Tojo weerã piꞌetitamumasĩꞌi. \p \v 4 Nipeꞌtirã nʉmotirã, marãpʉtirã aꞌmerĩ wiopesase meꞌrã ĩꞌaña. Mʉsã nʉmosãnumia meꞌrã añurõ nisetiya. Numia na marãpʉsʉmʉa meꞌrã mejãrõta nisetiato. Nʉmo marĩrã, marãpʉ marĩrã noꞌo ʉaro aꞌmetãrãbajaqueꞌatirãrẽ Õꞌacʉ̃ buꞌiri daꞌregʉsami. Tojo nicã nʉmotirã, marãpʉtirã nimirã, ãpẽrãrẽ aꞌmetãrãbajaqueꞌatirãrẽ buꞌiri daꞌregʉsami. \p \v 5 Niyerure ʉaripejayʉꞌrʉnʉꞌcãticãꞌña. Mʉsã cʉose meꞌrã eꞌcatiya. Õꞌacʉ̃ aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Ne mʉꞌʉrẽ niꞌcʉ̃ta duꞌucũusome. Ne cõꞌawãꞌcãsome.” \v 6 Tojo weerã diacjʉ̃ta ẽjõpeose meꞌrã aꞌtiro nímasĩꞌi: \q1 Marĩ wiogʉ yʉꞌʉre weetamumi. \q1 Ne niꞌcʉ̃ yʉꞌʉre ñaꞌarõ weesĩꞌrĩsere uiweꞌe, nímasĩꞌi. \p \v 7 Mʉsãrẽ añurõ sʉꞌori wejepeoꞌcãrã Õꞌacʉ̃ ye queti wereꞌcãrãrẽ wãcũña. Na añurõ weeseti yapadaꞌreoꞌquere wãcũña. Na weronojõ ẽjõpeo nisetiya. \p \v 8 Jesucristo ne dʉcayutimi. Todʉporopʉre nisetiꞌcaronojõta niꞌcãrõacãrẽ, beꞌropʉre mejãrõta ninuꞌcũgʉ̃sami. \v 9 Tojo weerã ãpẽrã mʉsãrẽ mejẽcã werecã, ẽjõpeoticãꞌña. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ pajañaꞌse meꞌrã marĩrẽ ejeripõꞌrãrĩpʉ wãcũtutuacã weesami. Ãpẽrã aꞌtiro dutisere cʉoma: “Aꞌtere baꞌaroʉaꞌa. Aꞌte peꞌere baꞌaticãꞌrõʉaꞌa”, nima. Na dutisere yʉꞌtiro nemorõ Õꞌacʉ̃ marĩrẽ wãcũtutuacã weese peꞌe añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Te dutisere yʉꞌticã, tojo nirãnojõrẽ wãcũtutuacã weeweꞌe. \p \v 10 Dʉporocjãrã paꞌia Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ daꞌrarã apeye waꞌicʉrã ʉ̃jʉ̃amorõpeoꞌquere baꞌaticãrã niwã. Na baꞌatiꞌcaronojõta náta tja aꞌtiro nicãrẽ marĩ Jesucristore ẽjõpeorã meꞌrã buꞌipejamasĩtisama. \v 11 Aꞌtiro niꞌi. Judío masʉ̃ paꞌia wiogʉ waꞌicʉrãrẽ wẽjẽcʉ niwĩ. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ Nibutiari Tucũpʉ na ye díre miisãjãacʉ niwĩ. Masã ñaꞌarõ weeꞌquere acobojodutigʉ tojo weecʉ niwĩ. Tojo weemigʉ̃, na waꞌicʉrã upʉ peꞌere macã sumutopʉ ʉ̃jʉ̃acõꞌacʉ niwĩ. \v 12 Tojo weeꞌcaronojõ Jesú macã sumutopʉ piꞌeti, wẽrĩcʉ niwĩ. Cʉ̃ ye dí meꞌrã marĩrẽ buꞌiri marĩrã tojacã wéégʉ, tojo weecʉ niwĩ. \v 13 Cʉ̃ macã sumutopʉ wẽrĩse “Bopoyo niꞌi”, ninoꞌcaro niwʉ̃. Cʉ̃ wẽrĩcã, judío masã wiorã cʉ̃rẽ tuꞌti, yabicãrã niwã. Marĩ quẽꞌrãrẽ cʉ̃rẽ sirutucã, ãpẽrã tuꞌti, yabima. Marĩ cʉ̃rẽ siruturoʉaꞌa. Na tojo weesere tojo tʉꞌoñaꞌrã. \v 14 Aꞌti nucũcãpʉre marĩ nirĩ macã ne nidojasome. Ape macã, beꞌropʉ marĩ niatji macã ʉꞌmʉse peꞌere aꞌmaꞌa. \v 15 Tojo weerã Jesucristo cʉ̃ weetamuse meꞌrã marĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã, aꞌtiro weerã. Waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeoꞌcaro weronojõ wéérã, cʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌonuꞌcũrã. “Cʉ̃ marĩ wiogʉ nimi, añuyʉꞌrʉami” nírã, tojo weerã. \v 16 Tojo nicã mʉsã añurõ weenuꞌcũcãꞌña. Añurõ weesere acobojoticãꞌña. Ãpẽrãrẽ weetamurã, narẽ mʉsã cʉosere dʉcawaaya. Tojo weerã mʉsã Õꞌacʉ̃pʉre oꞌorã weronojõ weerãsaꞌa. Cʉ̃ tojo weesere tʉꞌsasami. \p \v 17 Mʉsãrẽ sʉꞌori wejepeorãrẽ yʉꞌtiya. Na dutisere weeya. Na mejẽcã ẽjõpeori nírã, mʉsãrẽ ĩꞌanʉrʉ̃, buꞌenuꞌcũma. Na Õꞌacʉ̃rẽ aꞌtiro nirãsama: “Ʉ̃sã narẽ buꞌérã, queorota weewʉ”, nirãsama. Tojo weerã na dutisere tʉꞌsaropʉta yʉꞌtiya. Narẽ bʉjaweticã weeticãꞌña. Mʉsã narẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãcã, na mʉsãrẽ añurõ weetamumasĩtima. \p \v 18 Ʉ̃sãrẽ Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosanuꞌcũcãꞌña. Ʉ̃sã buꞌiri marĩrã tʉꞌoñaꞌa. Nipeꞌtisere queoro weesĩꞌrĩꞌi. \v 19 Aꞌtiro Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩcã ʉaꞌa: “Maata Õꞌacʉ̃ mʉsã tiropʉ yʉꞌʉre oꞌoato”, ni sẽrĩña. \s1 Añudutitʉose, tojo nicã Õꞌacʉ̃ añurõ weeato nise niꞌi \p \v 20 Õꞌacʉ̃ ejerisãjãse oꞌogʉ marĩ wiogʉ Jesucristore wẽrĩꞌcʉpʉre masõcʉ niwĩ. Jesucristo oveja coꞌtegʉ waro weronojõ marĩrẽ añurõ coꞌtegʉ nimi. Cʉ̃ wẽrĩse meꞌrã, cʉ̃ ye dí meꞌrã Õꞌacʉ̃ masãrẽ “Na wiogʉ nigʉ̃ti, na quẽꞌrã yarã nirãsama” níꞌquere queoro waꞌacã weecʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ masãrẽ “Tojo weegʉti” níꞌque ninuꞌcũrõsaꞌa. \v 21 Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ queoro niseticã weeato. Nipeꞌtisere añurõ weeseticã weeato. Tojo weecã, cʉ̃ ʉaro weemasĩrãsaꞌa. Jesucristo cʉ̃ tutuaro meꞌrã mʉsãrẽ tojo weegʉsami. Cristore eꞌcatipeonuꞌcũrã. Tojota weerã. \p \v 22 Yʉꞌʉ acawererã, yʉꞌʉ mʉsãrẽ werecasasere nʉꞌcãcureya. Yʉꞌʉ mʉsãrẽ yoatiri pũrĩ ojaꞌa. \v 23 Mʉsã aꞌtiro masĩcã ʉaꞌa. Marĩ acaweregʉ Timoteo buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ níꞌcʉ duꞌuwĩrõnoꞌtojami. Cʉ̃ maata yʉꞌʉ tiropʉ etacã, mʉsã tiropʉ waꞌagʉ, cʉ̃rẽ miagʉ̃ti. \p \v 24 Nipeꞌtirã mʉsãrẽ sʉꞌori wejepeorã añuato. Nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeorã quẽꞌrã añuato. Italiacjãrã mʉsãrẽ añudutima. \p \v 25 Õꞌacʉ̃ mʉsã nipeꞌtirãrẽ añurõ weeato. Tojota weeato.