\id EST - Tucano (Colombia edition) NT+ [tuoC] -Colombia 2015 (DBL 2015) \h ESTER \toc1 Ester \toc2 Ester \toc3 Est \mt1 Ester \is1 Aꞌti pũrĩ aꞌtiro weero ojanoꞌpã nise niꞌi \ip Ester wãmetiri pũrĩ Persia diꞌtapʉ core waꞌaꞌquere, co weeseticũꞌquere wereꞌe. Ti diꞌta wiogʉ waro Asuero wãmetigʉ cʉ̃ nʉmorẽ cõꞌáca beꞌro Ester core dʉcayuco niwõ. \ip Tojo waꞌáca beꞌro co mʉgʉ̃ Mardoqueo pʉarã surara wiorã Asuerore wẽjẽsĩꞌrĩcã tʉꞌogʉ, Estere werecʉ niwĩ. Co peꞌe wiogʉpʉre wereturiaco niwõ. Mardoqueo, Ester judío masã nicãrã niwã. Tojo waꞌáca beꞌro Asuero Amárẽ cʉ̃ docacjʉ̃ wiogʉ sõrõcʉ niwĩ. Amán judío masãrẽ wẽjẽsĩꞌrĩcũcʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ wiogʉ dutiro meꞌrã nipeꞌtirã judío masã Persiapʉ nirãrẽ wẽjẽatjere apocʉ niwĩ. Mardoqueo tere tʉꞌogʉ, Estere “Te cjasere wiogʉ meꞌrã ucũbosago waꞌaya”, nicʉ niwĩ. Wiogʉ meꞌrã co ucṹca beꞌro, co acawererã judío masãrẽ yʉꞌrʉweticã weeco niwõ. Tojo weegʉ wiogʉ judío masãrẽ wẽjẽrõnojõ oꞌogʉ, Amán peꞌere wẽjẽduticʉ niwĩ. \ip Aꞌtiro wee judío masã yʉꞌrʉweticũcãrã niwã. \ip Ester nirĩ pũrĩ dasea ye meꞌrã quetiwerero weronojõ ojanoꞌcaro niwʉ̃. Nipeꞌtise versiculori ojanoꞌña marĩcaro niwʉ̃. “Apeye yʉꞌrʉoro niꞌi” nise peꞌe pejeti ucũse ʉseri meꞌrã ojanoꞌcaro niwʉ̃. \c 1 \s1 Wiogʉ Asuero cʉ̃ bosenʉmʉ weeꞌque niꞌi \r (Est 1.1-22) \p Aꞌte queti wiogʉ Asuero wãmetigʉ peje waro ciento veintisiete diꞌta cʉ̃ dutise cʉori cura tojo waꞌacaro niwʉ̃. Te diꞌta India wãmetiropʉ meꞌrã nʉꞌcã, téé Etiopía wãmetiropʉ nitʉocaro niwʉ̃. Cʉ̃ peꞌe Susa wãmetiri macãpʉ nibutiacʉ niwĩ. Tojo weerã surara ti macãrẽ añurõ coꞌtemʉjãcãrã niwã. \p Asuero iꞌtia cʉ̃ꞌma cʉ̃ wiogʉ sãjã́ca beꞌro cʉ̃ meꞌrã daꞌrarãrẽ, cʉ̃rẽ weetamurãrẽ, nipeꞌtirã wiorãrẽ daꞌratamurãrẽ bosenʉmʉ sʉꞌori weepeocʉ niwĩ. Tojo nicã Persiacjãrã surara wiorãrẽ, Medocjãrã surara wiorãrẽ, nipeꞌtiro cʉ̃ dutise diꞌtacjãrã wiorãrẽ sʉꞌori tojo weecʉ niwĩ. Na topʉ nise nʉmʉrĩrẽ cʉ̃ wiogʉ cʉosere añubutiase nipeꞌtisere ĩꞌocʉ niwĩ narẽ. Ti bosenʉmʉ wéérã, seis mujĩpũrĩ bosenʉmʉticãrã niwã. Ti bosenʉmʉ yapare wiogʉ Asuero cʉ̃ wiogʉ nirĩ wiꞌi wijaaropʉ niꞌcã semana bosenʉmʉ sʉꞌori weenemopeocʉ niwĩ. Nipeꞌtirã Susa wãmetiri macãpʉ nirã́ wiorã, tojo nicã mejõ nirãpʉta ti bosenʉmʉrẽ pijionoꞌcãrã niwã. \p Wiogʉ nʉmo Vasti peꞌe quẽꞌrã wiogʉ Asuero ya wiꞌipʉ na pijioꞌcãrã nʉmosãnumiarẽ sʉꞌori baꞌaco niwõ. \p Siete nʉmʉrĩ wiogʉ bosenʉmʉ nirĩ nʉmʉ majã wiogʉ ʉꞌsedʉcaco vino sĩꞌrĩtjĩagʉ̃ eꞌcaticʉ niwĩ. Tojo weeri curare siete ʉmʉa cʉ̃rẽ daꞌratamurã cʉ̃ “Añurõ weema” ni, cʉ̃ ĩꞌarãrẽ pijicʉ niwĩ. Na Mehumán, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar, Carcas wãmeticãrã niwã. Narẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \p “Yʉꞌʉ nʉmo, wiogo Vastire yʉꞌʉ tiropʉ pijiwãꞌcãtia. Co wiogo dʉpoapʉ pesari beꞌtore pesawãꞌcãtiato”, nicʉ niwĩ. Co añugõ wiogo nisere masã, tojo nicã wiorã ĩꞌamarĩato nígʉ̃, core pijiocʉ niwĩ. Diacjʉ̃ta co añugõ nico niwõ. Co peꞌe wiogʉ sõꞌoniꞌcãrã cʉ̃ “Añurõ weerã́ nima” ni, cʉ̃ pijidutigʉ oꞌóꞌcãrã pijicã, waꞌasĩꞌrĩtico niwõ. Tojo weegʉ wiogʉ ʉpʉtʉ waro uacʉ niwĩ. \p Cʉ̃ uayʉꞌrʉmajãgʉ̃, añurõ masĩrãrẽ “¿Deꞌro weegʉsari yʉꞌʉ co meꞌrã?” ni sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ. \p Na wiorãnojõ dutise masĩbutiarã peꞌe wiogʉre weresãcãrã niwã. “Apego numio aꞌmaña. Mʉꞌʉ tojo weecã, Vasti mejẽta wiogo nigõsamo. Apego nigõsamo. Tojo weese meꞌrã diaꞌcʉ̃ numia nipeꞌtiro mʉꞌʉ dutiri diꞌtacjãrã na marãpʉsʉmʉarẽ wiopesase meꞌrã yʉꞌtirãsama”, nicãrã niwã. Na tojo nisere wiogʉ tʉꞌsayʉꞌrʉacʉ niwĩ majã. \c 2 \s1 Estere wiogo sõrõꞌque niꞌi \r (Est 2.1-11,17-20) \p Tojo weegʉ cʉ̃rẽ daꞌracoꞌterãrẽ pãjãrã numia añurã numiarẽ aꞌmadutigʉ oꞌócʉ niwĩ. Narẽ bocatoja, Vastire dʉcayuacjo, maꞌma wiogo waꞌacjore besegʉtigʉ, cʉ̃ wiogʉ nirĩ wiꞌipʉ narẽ miitiduticʉ niwĩ. \p Susa wãmetiri macãpʉ niꞌcʉ̃ judío masʉ̃\f + \fr 2.1-11 \ft Ĩꞌaña glosariopʉ “judío masã”.\f* Mardoqueo wãmetigʉ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ Jair macʉ̃, Simei, tojo nicã Cis pãrãmi nituriagʉ, Benjamí ya curuacjʉ̃ nicʉ niwĩ. Cʉ̃ ãpẽrã pãjãrã meꞌrã Babilonia wiogʉ Nabucodonosore Jerusalẽ́pʉ níꞌcʉ cõꞌawĩrõnoꞌcʉ niwĩ. Jeconías, Judá diꞌta wiogʉ meꞌrã cõꞌawĩrõnoꞌcʉ niwĩ. Cʉ̃ Mardoqueo, cʉ̃ pacʉ maꞌmi macõ Hadasa wãmetigore pacʉ, paco wẽ́rĩ́ca beꞌro masõcʉ niwĩ. Co apetero Ester pisunoꞌco, numio añugõ waro nico niwõ. Tojo weerã wiogʉ Asuerore daꞌracoꞌterã cʉ̃ ya wiꞌipʉ ãpẽrã numia pãjãrã meꞌrã core miacãrã niwã. Core Hegai, wiogʉ ya wiꞌire numiarẽ coꞌtegʉpʉre wiacãrã niwã. \p Wiogʉre daꞌracoꞌtegʉ, numiarẽ sʉꞌori coꞌtegʉ, Hegai Estere tʉꞌsayʉꞌrʉacʉ niwĩ. Tojo weegʉ core añurõ weecʉ niwĩ. Cʉ̃ co judío masõ nisere masĩticʉ niwĩ. Mardoqueo core ne ãpẽrãrẽ tere weredutiticʉ niwĩ. Nipeꞌtise nʉmʉrĩ Mardoqueo wiogʉ ya wiꞌi numia na nirṍ põtẽorõpʉ Estere “¿Deꞌro waꞌamiti?”, ni masĩsĩꞌrĩgʉ̃, ĩꞌabajaqueꞌamʉjãcʉ niwĩ. \fig Persia diꞌta wiogʉ Asuero Estere wiogo sõrõꞌque niꞌi|alt="Ahaseurus crowning Esther" src="CO01262B.TIF" size="col" loc="4th paragraph" ref="Est 2.15-18" \fig* \p Niꞌcã cʉ̃ꞌma yʉꞌrʉ́ca beꞌropʉ Estere majã wiogʉ tiropʉ niꞌcã ñami cʉ̃ meꞌrã cãrĩrõ nicaro niwʉ̃. Wiogʉ ãpẽrã numia yʉꞌrʉoro Estere tʉꞌsayʉꞌrʉmajãgʉ̃, wiogo pesari beꞌtore co dʉpoapʉ peocʉ niwĩ. Tojo wee Vasti dʉcayuro core wiogo sõrõcʉ niwĩ. Beꞌro core pajiri bosenʉmʉ weepeogʉ, sʉꞌori baꞌacʉ niwĩ. Ti bosenʉmʉ nicãrẽ nipeꞌtirã cʉ̃ meꞌrã daꞌrarãrẽ, cʉ̃rẽ weetamurãrẽ pijiocʉ niwĩ. Nipeꞌtise diꞌta cʉ̃ dutiro doca nise diꞌtacjãrãrẽ “Bosenʉmʉ waꞌarotiro weeꞌe”, níoꞌocʉ niwĩ. Wiorã na weewʉaronojõta narẽ peje apeyenojõ oꞌocʉ niwĩ. Titare wiogʉ core, “Judío masõ nimo” ni, masĩticʉ niwĩ. \s1 Mardoqueo surara na wiogʉre wẽjẽsĩꞌrĩsere tʉꞌobocaꞌque niꞌi \r (Est 2.21-23) \p Niꞌcã nʉmʉ Mardoqueo wiogʉre coꞌterã pʉarã surara wiorã, Bigtán, Teres wãmetirãrẽ, na “Wiogʉre wẽjẽrã” ni aposere tʉꞌocʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ Estepʉre werecʉ niwĩ. Co peꞌe quẽꞌrã Mardoqueo cʉ̃ níꞌquere wiogʉpʉre wereturiaco niwõ. Wiogʉ tere tʉꞌogʉ, na tojo weesĩꞌrĩsere besecʉ niwĩ. Beseboca, “Wiogo Ester níꞌque diacjʉ̃ta niapã”, nicʉ niwĩ. Beꞌro na pʉarã surara wiorãrẽ yucʉgʉpʉ dʉꞌteyooduticʉ niwĩ. Te tojo waꞌasere, niꞌcã pũrĩ cʉ̃ wiogʉ sãjãnʉꞌcãcatero weeꞌquere ojaõꞌorĩ pũrĩpʉ ojaõꞌoduticʉ niwĩ. \c 3 \s1 Amán cʉ̃ judío masãrẽ wẽjẽsĩꞌrĩmiꞌque niꞌi \r (Est 3.1-15) \p Beꞌro wiogʉ niꞌcʉ̃ cʉ̃ meꞌrã daꞌragʉ, Amán wãmetigʉ meꞌrã eꞌcatiyʉꞌrʉacʉ niwĩ. Cʉ̃ Hamedata macʉ̃, Agag pãrãmi nituriagʉpʉ nicʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃rẽ ãpẽrã daꞌrarã buꞌipʉ daꞌrase cũucʉ niwĩ. Tojo nicã, wiogʉ nipeꞌtirãrẽ Amárẽ ẽjõpeose ĩꞌorã, paamuꞌrĩqueꞌaduticʉ niwĩ. Te dutisere nipeꞌtirã wiorã cʉ̃ ya wiꞌipʉ nirã́ queoro weecãrã niwã. \fig Amán yʉꞌrʉacã Mardoqueo paamuꞌrĩqueꞌatiꞌque niꞌi|alt="Make 120 percent People bowing to Haman" src="CO01268B.TIF" size="col" loc="(first paragraph)" ref="Est 3.1-5" \fig* \p Mardoqueo diaꞌcʉ̃ cʉ̃rẽ ĩꞌagʉ̃, paamuꞌrĩqueꞌaticʉ niwĩ. Amán cʉ̃rẽ wiopesase meꞌrã paamuꞌrĩqueꞌaticã ĩꞌagʉ̃, uayʉꞌrʉacʉ niwĩ. Cʉ̃ Mardoqueore “Ti curuacjʉ̃ nimi” ni, tʉꞌotojacʉ niwĩ. Tojo weegʉ “Cʉ̃ seꞌsarore buꞌiri daꞌresome”, nicʉ niwĩ. Tojo weeronojõ oꞌogʉ, “¿Deꞌro wee nipeꞌtirã judío masã Asuero cʉ̃ dutise diꞌtapʉ nirãrẽ peꞌoroʉamitito?”, ni wãcũcʉ niwĩ. \p Tojo weegʉ judío masãrẽ wẽjẽatji nʉmʉrẽ beseduticʉ niwĩ. Na tojo weebocáca nʉmʉ nitʉori mujĩpũ trece nicã nicaro niwʉ̃. \p Beꞌro Amán wiogʉ tiropʉ ĩꞌagʉ̃ waꞌacʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ: \p —Nipeꞌtise mʉꞌʉ dutise diꞌtapʉre niꞌcã curuacjãrã ãpẽrã waꞌteropʉre mejẽcã weesetirã, mʉꞌʉ dutisere weetima. Tojo weegʉ narẽ wẽjẽcõꞌarõʉaꞌa, nicʉ niwĩ Amán. \p Cʉ̃ tojo nicã tʉꞌogʉ, wiogʉ cʉ̃rẽ yʉꞌticʉ niwĩ: \p —Mʉꞌʉ deꞌro weesĩꞌrĩrõ weeya. Niꞌcã dutiro “Narẽ tojo wee wẽjẽrãti” nisere ojaya, nicʉ niwĩ. Beꞌro Amán, judío masãrẽ ĩꞌatuꞌtiri masʉ̃rẽ cʉ̃ wiogʉ omopica tuusãarĩ beꞌtore te dutise ojaꞌquere ñacũudutigʉ oꞌocʉ niwĩ. \p Tojo weegʉ Amán, wiogʉ Asuero cʉ̃ dutise macãrĩcjãrãrẽ nipeꞌtisepʉre papera ojaõꞌoduticʉ niwĩ. Ti pũrĩpʉre nipeꞌtirãpʉre “Niꞌcã nʉmʉta judío masãrẽ wẽjẽpeꞌocãꞌña. Nipeꞌtirã wĩꞌmarã, maꞌmapjia, bʉcʉrã, numiarẽ wẽjẽpeꞌocãꞌña. Na ye níꞌquere miiwapaya”, ni ojanoꞌcaro niwʉ̃. Narẽ wẽjẽatji nʉmʉ peꞌe nitʉori mujĩpũ trece nicã nicaro niwʉ̃. \c 4 \s1 Mardoqueo Estere weetamuse sẽrĩꞌque niꞌi \r (Est 4.1-17) \p Mardoqueo nipeꞌtise tojo waꞌasere masĩgʉ̃, cʉ̃ bʉjawetisere ĩꞌogʉ̃, cʉ̃ ye suꞌtire tʉ̃ꞌrẽcʉ niwĩ. Tojo nicã suꞌti wãquĩsenojõrẽ sãña, cʉ̃ dʉpoapʉre nujãrẽ ṍrẽ́peocʉ niwĩ. Tojo nicã, ʉpʉtʉ ñaꞌarõ tʉꞌoñaꞌgʉ̃, dʉjasewãꞌa, nipeꞌtiri macãpʉ caricũsijacʉ niwĩ. Téé wiogʉ ya wiꞌi sãjãarõ tiropʉ caricũejacʉ niwĩ. Tojo suꞌti sãñarãnojõrẽ ne topʉre sãjãadutiticãrã niwã. Tojo nicã, apeye macãrĩpʉ wiogʉ cʉ̃ judío masãrẽ wẽjẽdutioꞌose etacaro niwʉ̃. Tojo weerã judío masã te macãrĩpʉ nirã́ ñaꞌabutiaro tʉꞌoñaꞌcãrã niwã. Na bʉjawetisere ĩꞌorã, beꞌticãrã niwã. Uti, ʉpʉtʉ caricũcãrã niwã. Pãjãrã nujã buꞌipʉ cũña, tojo nicã suꞌti wãquĩsenojõrẽ sãñacãrã niwã. \p Beꞌro niꞌcãrẽrã daꞌracoꞌterã Estepʉre “Mardoqueo suꞌti wãquĩsenojõrẽ sãña weetjĩagʉ̃, ʉpʉtʉ waro bʉjawetigʉ, caricũ utigʉ weeami,” ni werecãrã niwã. Tojo nicã tʉꞌogo, co niꞌcʉ̃ core daꞌracoꞌtegʉ Hatac wãmetigʉre “¿Deꞌro waꞌamiaparito?” ni sẽrĩtiñaꞌdutigo oꞌóco niwõ. Cʉ̃ waꞌa, Mardoqueore sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ. \p Mardoqueo Hatare, wiogʉ judío masãrẽ wẽjẽdutise cʉ̃ cũuꞌquere werecʉ niwĩ. Tojo nicã, narẽ wiogʉ wẽjẽdutise ojaꞌquere ĩꞌadutigʉ, wiogopʉre niꞌcã pũrĩ te ojaꞌquere oꞌócʉ niwĩ. “Mʉꞌʉ wiogʉpʉre marĩ acawererã judío masãrẽ ‘Wẽjẽticãꞌña’, ni sẽrĩbosaya”, ni queti oꞌócʉ niwĩ. Hatac wiogo tiropʉ eta, Mardoqueo cʉ̃ níꞌquere werepeꞌocʉ niwĩ. \p Co apaturi Hatare Mardoqueo tiropʉ “Wiogʉ nirõpʉ ne niꞌcʉ̃ sãjãata basioweꞌe. Cʉ̃ pijicãpʉ diaꞌcʉ̃ sãjãata basioꞌo”, ni weredutigo oꞌóco niwõ. “Tojowaro sãjã́ácãma, cʉ̃ wẽjẽcʉ̃sami. Cʉ̃ wiogʉ cʉocjʉ uru meꞌrã daꞌreꞌcʉ meꞌrã sĩ́opuacã diaꞌcʉ̃rẽ yʉꞌrʉwetinoꞌrõsaꞌa”, nico niwõ. Niꞌcã mujĩpũ yʉꞌrʉcaro niwʉ̃, cʉ̃ core ne pijiotiro. \p Beꞌro Hatac waꞌa, Mardoqueore co níꞌquere wereturiacʉ niwĩ. Mardoqueo co tojo nisere tʉꞌogʉ, core aꞌtiro ni queti oꞌócʉ niwĩ: “Mʉꞌʉ, ‘Wiogʉ ya wiꞌipʉ nise meꞌrã diaꞌcʉ̃ niꞌcõta judío masõ yʉꞌrʉgosaꞌa’, ni wãcũticãꞌña. Mʉꞌʉ niꞌcãrõacã wiogʉre sẽrĩtigo, tojowaro tʉꞌoñaꞌgõ, ãpẽrã peꞌe judío masãrẽ yʉꞌrʉorãsama. Mʉꞌʉ, mʉꞌʉ pacʉ acawererã wẽrĩpeꞌtia waꞌarãsaꞌa. Mʉꞌʉ niꞌcãrõacãrẽ aꞌtiro waꞌasenojõrẽ weetamuacjota wiogo sãjãpã,” ni wereduticʉ niwĩ. Beꞌro Hatac co tiropʉ waꞌa, Mardoqueo cʉ̃ níꞌquere core werecʉ niwĩ. \p Tojo nicã tʉꞌogo, co aꞌtiro Mardoqueore yʉꞌtioꞌoco niwõ: “Mʉꞌʉ waꞌa weetjĩagʉ̃, nipeꞌtirã judío masã Susa macãpʉ nirãrẽ nerẽdutigʉ waꞌaya. Ye niatjere yʉꞌʉre beꞌtibosato. Ñami, ʉmʉco iꞌtia nʉmʉ, ne baꞌati, sĩꞌrĩticãꞌto. Yʉꞌʉ quẽꞌrã, yʉꞌʉre daꞌracoꞌterã numia meꞌrã mejãrõta weerãsaꞌa. Tuꞌajanʉꞌcõ, wiogʉ tiropʉ ĩꞌagõ waꞌagoti. Yʉꞌʉre pijitimicã waꞌago, wiorã dutisere yʉꞌrʉnʉꞌcãgõ weebosaꞌa. Yʉꞌʉre wẽjẽsĩꞌrĩrã, wẽjẽato”, nico niwõ. \p Beꞌro daꞌracoꞌtegʉ Mardoqueo tiropʉ te quetire weregʉ etacʉ niwĩ. Tere tʉꞌogʉ, Mardoqueo nipeꞌtise Ester co dutiꞌcaronojõta weecʉ niwĩ. \c 5 \s1 Ester wiogʉ Asuerore co ucũꞌque niꞌi \r (Est 5.1-8) \p Iꞌtia nʉmʉ na beꞌtíca beꞌro Ester wiogo sãñase suꞌtire sãña, wiogʉ nirĩ tucũ põtẽorõpʉ waꞌaco niwõ. Wiogʉ core ĩꞌagʉ̃, cʉ̃ duticjʉ uru meꞌrã daꞌreꞌcʉ meꞌrã sĩ́opuocʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weecã ĩꞌagõ, cʉ̃ nirĩ tucũpʉ sãjãaco niwõ. \p Beꞌro wiogʉ core sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ: \p —¿Wiogo Ester, yʉꞌʉ mʉꞌʉrẽ deꞌro weecã ʉati? Mʉꞌʉ yʉꞌʉre deco meꞌrã yʉꞌʉ dutisere sẽrĩcã, mʉꞌʉrẽ oꞌomasĩꞌi, nicʉ niwĩ. \fig Wiogʉ Asuero Estere cʉ̃ duticjʉ meꞌrã sĩ́opuoꞌque niꞌi|alt="Make 110 percent Ahaseurus extending scepter to Esther" src="CO01282B.TIF" size="col" loc="before 2nd or 3rd paragraph" ref="Est 5.1-3" \fig* \p Co cʉ̃rẽ yʉꞌtico niwõ: \p —Wiogʉ, mʉꞌʉrẽ añucã, niꞌcãcã yʉꞌʉ mʉꞌʉrẽ baꞌase doꞌadutiꞌquere Amán meꞌrã baꞌagʉ aꞌticã ʉasaꞌa, nico niwõ. \p Tojo nicã tʉꞌogʉ, wiogʉ Amárẽ pijiduticʉ niwĩ. Beꞌro na pʉarãpʉta co tiropʉ baꞌarã waꞌacãrã niwã. Na baꞌadujiri cura wiogʉ Estere aꞌtiro nicʉ niwĩ: \p —Mʉꞌʉ ʉasere sẽrĩña. Mʉꞌʉ deco meꞌrã yʉꞌʉ dutisere sẽrĩcã, mʉꞌʉrẽ oꞌomasĩꞌi, nicʉ niwĩ. \p Ester cʉ̃rẽ yʉꞌtico niwõ: \p —Aꞌte diaꞌcʉ̃rẽ mʉꞌʉrẽ sẽrĩgõti. Wiogʉ, mʉꞌʉ yʉꞌʉre maꞌígʉ̃, yʉꞌʉ sẽrĩsere oꞌosĩꞌrĩgʉ̃, aꞌtiro weeya. Ñamiacã Amán meꞌrã baꞌpatitjĩagʉ̃, yʉꞌʉ baꞌase doꞌadutisere apaturi baꞌagʉ aꞌtia. Mʉꞌʉ baꞌagʉ ejacã, yʉꞌʉ ʉasere mʉꞌʉrẽ sẽrĩgõti, ni yʉꞌtico niwõ. \s1 Amán Mardoqueore cʉ̃ ĩꞌatuꞌtiꞌque niꞌi \r (Est 5.9-14) \p Na baꞌáca beꞌro Amán cʉ̃ ya wiꞌipʉ tojáágʉ, Mardoqueore bocaejacʉ niwĩ. Mardoqueo cʉ̃ weewʉaronojõpʉma cʉ̃rẽ ĩꞌagʉ̃, ne wãꞌcãnʉꞌcãti, cʉ̃rẽ wiopesase meꞌrã ĩꞌaticʉ niwĩ. Tere ĩꞌagʉ̃, Amán uayʉꞌrʉacʉ niwĩ. Tojo uamigʉ̃, ne mejẽcã weetigʉta, cʉ̃ ya wiꞌipʉ tojaa waꞌacʉ niwĩ. Topʉ tojatagʉ, cʉ̃ nʉmorẽ, tojo nicã cʉ̃ meꞌrãcjãrãpʉre pijineocʉ niwĩ. Nipeꞌtise cʉ̃ niyeru cʉosere, cʉ̃ põꞌrã ʉmʉarẽ, cʉ̃rẽ wiogʉ añubutiase daꞌrase cũuꞌquere werecʉ niwĩ. Aꞌtiro ninemocʉ niwĩ narẽ: \p —Apeyema wiogo Ester yʉꞌʉ seꞌsarore wiogʉ meꞌrã baꞌadutigo pijiamo. Tojo weego ñamiacã quẽꞌrãrẽ apaturi baꞌadutigo pijiamo. Tojo nimicã, judío masʉ̃ Mardoqueo wiogʉ ya wiꞌi sope pʉꞌto cʉ̃ dujicã, tʉꞌsatisaꞌa. Tojo weero wiogo co yʉꞌʉre baꞌadutigo pijise yʉꞌʉre ne wapamarĩꞌi, nicʉ niwĩ. \p Tojo nicã tʉꞌorã, cʉ̃ nʉmo, cʉ̃ meꞌrãcjãrã cʉ̃rẽ “Aꞌtiro peꞌe weeya”, nicãrã niwã: \p —Niꞌcãgʉ̃ masãrẽ na dʉꞌteyoo wẽjẽacjʉre nʉꞌcõdutiya. Tigʉre veintidós metros ʉꞌmʉacjʉ nʉꞌcõdutiya. Ñamiacã ñamiñaꞌcũrõ wiogʉre, “Mardoqueore topʉ dʉꞌteyoodutiya”, ni sẽrĩña. Tojo weegʉ mʉꞌʉ ne wãcũqueꞌtiro marĩrõ wiogʉ meꞌrã baꞌagʉ waꞌagʉsaꞌa, nicãrã niwã cʉ̃rẽ. \p Na tojo nisere tʉꞌogʉ, Amán tʉꞌsayʉꞌrʉacʉ niwĩ. Tojo weegʉ na dʉꞌteyoo wẽjẽacjʉre nʉꞌcõdutigʉ oꞌócʉ niwĩ. \c 6 \s1 Mardoqueore añurõ waꞌaꞌque niꞌi \r (Est 6.1-14) \p Ti ñamirẽ wiogʉ Asuero ne cãrĩmasĩticʉ niwĩ. Tojo weegʉ niꞌcʉ̃ cʉ̃rẽ daꞌracoꞌtegʉre na wiogʉ cʉ̃ sãjãnʉꞌcãcateropʉ “Tojo waꞌaꞌa”, ni ojaõꞌorĩ pũrĩrẽ miiwijatiduti, buꞌeñaꞌduticʉ niwĩ. Wiogʉre tere buꞌewãꞌcãgʉ̃, Mardoqueo pʉarã surara wiorã, Bigtán, Teres wãmetirã, na wiogʉre “Wẽjẽrãti” ni apoyuꞌquere cʉ̃ wereꞌquere buꞌeejacʉ niwĩ. \p Tere tʉꞌogʉ, wiogʉ cʉ̃rẽ daꞌracoꞌterãrẽ “Mardoqueore yʉꞌʉre añurõ weeꞌque wapare ¿ñeꞌenojõrẽ cʉ̃rẽ oꞌori?” ni sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ. \p Cʉ̃rẽ daꞌracoꞌterã peꞌe “Oꞌonoꞌña marĩwʉ̃”, nicãrã niwã. \p Na tojo nirĩ cura Mardoqueore na “Wẽjẽrãti” ni nʉꞌcõꞌcʉpʉ dʉꞌteyoodutigʉti nígʉ̃, Amán wiogʉre sẽrĩgʉ̃ sãjãacʉ niwĩ. Amán ne niꞌcã ʉsero ni wĩorẽtimicã, wiogʉ cʉ̃rẽ ĩꞌa, aꞌtiro sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ: \p —¿Mʉꞌʉ tʉꞌoñaꞌcã, yʉꞌʉre añurõ weeꞌque wapa ñeꞌenojõ yʉꞌʉ oꞌocã añubosari? \p Amán peꞌe “Yʉꞌʉreta nigʉ̃ weesami; yʉꞌʉre apeyenojõ añurõ weesĩꞌrĩgʉ̃ weesami” ni wãcũgʉ̃, aꞌtiro nicʉ niwĩ: \p —Yʉꞌʉ tʉꞌoñaꞌcã, cʉ̃rẽ mʉꞌʉ wiogʉ suꞌti sãñasenojõrẽ sãñagʉ̃sami. Tojo nicã, niꞌcʉ̃ mʉꞌʉ yagʉ cabayu mʉꞌʉ pesagʉnojõ buꞌipʉ mʉjãpejagʉsami. Beꞌro mʉꞌʉ meꞌrã daꞌragʉ waro Susa macã decopʉ cabayure wejee, sʉꞌori aꞌtiro caricũsijagʉsami: “Wiogʉ, masʉ̃rẽ cʉ̃ añurõ weesĩꞌrĩgʉ̃rẽ aꞌtiro añurõ weeĩꞌomi,” nicʉ niwĩ Amán. \p Tere tʉꞌogʉ, wiogʉ nicʉ niwĩ: \p —¡Mʉꞌʉ tojo wãcũse añuyʉꞌrʉaꞌa! Maata waꞌa weetjĩagʉ̃, nipeꞌtise mʉꞌʉ “Weegʉti” níꞌquere Mardoqueo judío masʉ̃rẽ tojo weegʉ waꞌaya, nicʉ niwĩ. \p Wiogʉ tojo níca beꞌro maata Amán cʉ̃rẽ ĩꞌatuꞌtimiꞌcʉre cʉ̃ wiogʉre “Tojo weeroʉaꞌa” níꞌquere weecʉ niwĩ. Tojo weegʉ Mardoqueore wiogʉ suꞌti sãñasenojõrẽ sãa, niꞌcʉ̃ wiogʉ yagʉ cabayu buꞌipʉ miipeo, macã decopʉ cʉ̃rẽ sʉꞌori aꞌtiro ni caricũsijacʉ niwĩ: “Wiogʉ masʉ̃rẽ cʉ̃ añurõ weesĩꞌrĩgʉ̃rẽ aꞌtiro añurõ weeĩꞌomi,” ni caricũcʉ niwĩ. \p Cʉ̃ tere tuꞌajáca beꞌro Amán cʉ̃ ya wiꞌipʉ ʉpʉtʉ bʉjawetise meꞌrã bopoyagʉ tojaa waꞌacʉ niwĩ. Topʉ tojatagʉ, cʉ̃ nʉmorẽ, cʉ̃ meꞌrãcjãrãrẽ, cʉ̃rẽ waꞌaꞌquere werecʉ niwĩ. Cʉ̃ wiogʉpʉre “Mardoqueore dʉꞌteyoo wẽjẽdutiroʉaꞌa” ni, ne cãꞌrõ sẽrĩmaꞌaticʉ niwĩ. \p Tere tʉꞌorã, cʉ̃ nʉmo, cʉ̃ meꞌrãcjãrã aꞌtiro nicãrã niwã: \p —Cʉ̃ Mardoqueo judío masʉ̃ nicãma, mʉꞌʉ cʉ̃rẽ ne mejẽcã weemasĩsome. Cʉ̃ peꞌe mʉꞌʉrẽ mejẽcã waꞌacã weegʉsami, nicãrã niwã. \p Na tojo nirĩ cura wiogʉ Asuerore daꞌracoꞌteri masã Amárẽ Ester tiropʉ apaturi baꞌadutirã pijirã etacãrã niwã. \c 7 \s1 Amárẽ na yucʉgʉpʉ dʉꞌteyoo wẽjẽꞌque niꞌi \r (Est 7.1-10) \p Tojo weegʉ wiogʉ, Amán meꞌrã Ester tiropʉ baꞌarã waꞌacãrã niwã. Wiogʉ na sĩꞌrĩ, baꞌari cura wiogore “¿Mʉꞌʉ ñeꞌenojõrẽ sẽrĩsĩꞌrĩmiati? Mʉꞌʉ yʉꞌʉ dutisere deco meꞌrã sẽrĩcã, oꞌogʉti”, nicʉ niwĩ. \p Co cʉ̃rẽ aꞌtiro yʉꞌtico niwõ: \p —Yʉꞌʉre, yʉꞌʉ acawererã judío masãrẽ wẽjẽticãꞌña, ni sẽrĩgõti. Ʉ̃sãrẽ ĩꞌatuꞌtigʉ nipeꞌtirãrẽ wẽjẽpeꞌogʉtigʉ weemi. Ʉ̃sãrẽ ãpẽrãpʉre daꞌrawãꞌñacoꞌtedutirã duacã́ma, mʉꞌʉrẽ caribotiboapã, nico niwõ. \p Tere tʉꞌogʉ, wiogʉ core sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ: \p —¿Noanojõ aꞌte ñaꞌase pacare weebutiabosari? \p Wiogo cʉ̃rẽ yʉꞌtico niwõ: \p —Aꞌto dujimi. Ãꞌrĩ Amán nimi ʉ̃sãrẽ ĩꞌatuꞌti “Wẽjẽcõꞌagʉ̃ti” nigʉ̃́, nico niwõ. \fig Wiogo Ester Amárẽ dioꞌque niꞌi|alt="Make 110 percent Esther pointing to Haman, Ahas.at table" src="CO01286B.TIF" size="col" loc="around 7th or 8th paragraphs" ref="Est 7.4-6" \fig* \p Co weresãsere tʉꞌogʉ, Amán uiyʉꞌrʉ, bʉꞌagʉ weronojõ tojacʉ niwĩ. \p Wiogʉ Asuero peꞌe ʉpʉtʉ uase meꞌrã wijaaropʉ na oꞌori oteꞌcaropʉ wijaa waꞌacʉ niwĩ. Amán peꞌe “Wiogʉ yʉꞌʉre wẽjẽdutigʉsami”, ni wãcũcʉ niwĩ. Tojo weegʉ Estere “Yʉꞌʉre wẽjẽticãꞌto”, ni sẽrĩgʉ̃, co meꞌrã ti tucũpʉ tojacʉ niwĩ. \p Cʉ̃ co meꞌrã ucũrĩ cura wiogʉ wijaaropʉ níꞌcʉ apaturi sãjãejacʉ niwĩ tja. Amán co tiropʉ ejaqueꞌacã ĩꞌagʉ̃, wiogʉ aꞌtiro ni caricũcʉ niwĩ: \p —¿Ya wiꞌi, yʉꞌʉ ĩꞌorõpʉ wiogo warore ñaꞌarõ weesĩꞌrĩ weeti mʉꞌʉ? nicʉ niwĩ. Wiogʉ cʉ̃ ucṹca beꞌro maata cʉ̃rẽ daꞌracoꞌterã Amán diapoare moꞌacãrã niwã.\f + \fr 7.1-10 \ft Persia diꞌtapʉre buꞌiritirãrẽ na wẽjẽacjʉre na diapoare moꞌacũcãrã niwã. Tojo nicã, wiogʉre apaturi ĩꞌanemosome nírã, tojo weecũcãrã niwã.\f* Maata cʉ̃rẽ daꞌracoꞌterã Amán cʉ̃ “Mardoqueore dʉꞌteyoo wẽjẽgʉ̃ti” ni apoyuꞌquere werecãrã niwã. Na tojo nicã tʉꞌogʉ, “Amán cʉ̃ nʉꞌcõdutiꞌcʉpʉta cʉ̃rẽ dʉteyoo, wẽjẽrã waꞌaya”, nicʉ niwĩ wiogʉ. \p Tojo weerã Amárẽ cʉ̃ Mardoqueore dʉꞌteyooboꞌcʉpʉ dʉꞌteyoo wẽjẽcãꞌcãrã niwã. Te meꞌrã wiogʉ cʉ̃ ʉpʉtʉ uaꞌque peꞌtia waꞌacaro niwʉ̃. \c 8 \s1 Wiogʉ judío masãrẽ apeye dutise ojaꞌque niꞌi \r (Est 8.1-13) \p Ti nʉmʉta Ester Mardoqueore “Cʉ̃ yʉꞌʉ maꞌmi nimi”, nico niwõ. Tojo wee wiogʉ Amán cʉ̃ daꞌrase cʉomiꞌquere Mardoqueore oꞌocʉ niwĩ. Tojo nimicã, judío masãrẽ wẽjẽdutise nicãꞌcaro niwʉ̃ yujupʉ. Tojo weego, beꞌro Ester apaturi wiogʉ tiropʉ waꞌaco niwõ. Co wiogʉ tiropʉ ejacã, cʉ̃ yagʉ tuacjʉ uru meꞌrã daꞌreꞌcʉre sĩ́opuocʉ niwĩ tja. Co wiogʉre “Amán cʉ̃ dutise cũuꞌquere weeticãꞌto. Tojo weecãma, judío masãrẽ wẽjẽpeꞌocãꞌbosama”, ni sẽrĩco niwõ. \p Co tojo nicã tʉꞌogʉ, core werecʉ niwĩ: \p —Te dutisere yʉꞌʉ omopica tuusãarĩ beꞌto meꞌrã yʉꞌʉ wãmerẽ ñacũunoꞌwʉ̃. Tojo weegʉ tere “Weeticãꞌña”, ni cãꞌmotata basioweꞌe, nicʉ niwĩ. Tojo nimigʉ̃, mʉꞌʉ, Mardoqueo meꞌrã apeye dutise ojaya, nicʉ niwĩ. Na cʉ̃ níꞌcaronojõta weecãrã niwã. Na ojaꞌque judío masãrẽ “Mʉsã quẽꞌrã na ‘Wẽjẽrãti’ cṹṹca nʉmʉrẽ mʉsãrẽ wẽjẽsĩꞌrĩrãnojõrẽ wẽjẽaꞌmeña” nisere ojacãrã niwã. Te dutise nipeꞌtirã na ucũse meꞌrã nipeꞌtiro wiogʉ Asuero cʉ̃ dutise diꞌtapʉre, te macãrĩpʉre oja oꞌónoꞌcaro niwʉ̃. Nipeꞌtise macãrĩpʉ te pũrĩrẽ oꞌócãrã niwã. Nitʉori mujĩpũ trece nicã wiogʉ dutise na judío masãrẽ wẽjẽatje nicaro nimiwʉ̃. \c 9 \s1 Judío masã na aꞌmewẽjẽ wapataꞌaꞌque niꞌi \r (Est 9.1-10) \p Ti nʉmʉ nicã, judío masãrẽ waparãtirã “Narẽ wẽjẽcõꞌarãti” ni, na coꞌteri nʉmʉ nicaro nimiwʉ̃. Na wãcũꞌcaronojõ ne waꞌaticaro niwʉ̃. Judío masã peꞌe narẽ wẽjẽ yʉꞌrʉoquejocãꞌcãrã niwã. Nipeꞌtiro Asuero wiogʉ cʉ̃ dutise diꞌtapʉre judío masã na nise macãrĩpʉre narẽ wẽjẽsĩꞌrĩrãnojõ meꞌrã aꞌmewẽjẽrãti nírã, nerẽcãrã niwã. Ne ãpẽrã na meꞌrã aꞌmewẽjẽsĩꞌrĩticãrã niwã. Judío masãrẽ na uise nipeꞌtiropʉ seꞌsapeꞌtia waꞌacaro niwʉ̃. Nipeꞌtirã, te diꞌta, te macãrĩcjãrã wiorã, wiorãrẽ weetamurãnojõ Mardoqueore uirã, judío masã peꞌere weetamucãrã niwã. Cʉ̃ wiogʉ ya wiꞌipʉre cʉ̃ quẽꞌrã wiogʉ niyucã, cʉ̃ “Tojo weepʉ” nise nipeꞌtiro ti diꞌta nise macãrĩpʉre seꞌsa waꞌacaro niwʉ̃. Tojo weegʉ Mardoqueo ʉmʉcorinʉcʉ̃ nemorõ tutuagʉ waꞌacʉ niwĩ. \p Judío masã diꞌpjĩrĩ paca meꞌrã narẽ waparãtiꞌcãrãrẽ wẽjẽpeꞌocãrã niwã. Nipeꞌtirãpʉreta peꞌobutiacãrã niwã. Na deꞌro weesĩꞌrĩrõ narẽ weecãrã niwã. Judío masã Susa, wiogʉ nirĩ macãpʉ nirã́ narẽ waparãtiꞌcãrãrẽ quinientos waꞌtero masãrẽ wẽjẽcãrã niwã. Tojo nicã diez Amán põꞌrã níꞌcãrãrẽ wẽjẽcãrã niwã. Na cʉoꞌque peꞌema ñeꞌeticãrã niwã. Na aꞌtiro wãmeticãrã niwã: Parsandata, Dalfón, Aspata, Porata, Adalía, Aridata, Parmasta, Arisai, Aridai, Vaizata nicãrã niwã. Amán, Hamedata macʉ̃, judío masãrẽ ĩꞌatuꞌtiri masʉ̃ nicʉ niwĩ. \s1 Purim wãmetiri bosenʉmʉrẽ cũuꞌque niꞌi \r (Est 9.20-23,26) \p Na aꞌmewẽjẽca beꞌro niꞌcã nʉmʉ bosenʉmʉ cũucãrã niwã. Mardoqueo cʉ̃ ojaꞌquenojõrẽta narẽ cʉ̃ꞌmarĩnʉcʉ̃ ti mujĩpũnojõrẽta catorce, quince nicã bosenʉmʉtiduticʉ niwĩ. Tojo weese meꞌrã narẽ waparãtimiꞌcãrãrẽ yʉꞌrʉwetiꞌquere wãcũsirutucãrã niwã. Tojo weerã na te nʉmʉrĩrẽ eꞌcatise meꞌrã bosenʉmʉrĩ paca baꞌase meꞌrã weecãrã niwã. Ãpẽrãrẽ na basu aꞌmerĩ apeyenojõ oꞌocãrã niwã. Pajasecʉorã quẽꞌrãrẽ weetamurã, apeyenojõ oꞌocãrã niwã. Aꞌti bosenʉmʉ weesere cʉ̃ꞌmarĩnʉcʉ̃ judío masã tojo weesetinuꞌcũcãꞌcãrã niwã. Mardoqueo cʉ̃ ojaꞌquereta weecãrã niwã. \p Ti bosenʉmʉrẽ Purim pisucãrã niwã. \c 10 \s1 Mardoqueo wiogʉ dutise doca waꞌaꞌque niꞌi \r (Est 10.3) \p Persiapʉre Mardoqueo wiogʉ mejõ nigʉ̃ mejẽta waꞌacʉ niwĩ. Wiogʉ Asuero seꞌsaro Mardoqueo nemorõ wiogʉ waro nicʉ niwĩ. Na nipeꞌtirãpʉta cʉ̃rẽ wiopesase meꞌrã ĩꞌacãrã niwã. Mardoqueo nipeꞌtirã judío masãrẽ ʉpʉtʉ weetamucʉ niwĩ.