\id 1CO - Tucano (Colombia edition) NT+ [tuoC] -Colombia 2015 (DBL 2015) \h 1 CORINTIOS \toc1 Pablo Corintocjãrãrẽ ojamʉꞌtãca pũrĩ niꞌi \toc2 1 Corintios \toc3 1Co \mt1 Pablo Corintocjãrãrẽ ojamʉꞌtãca pũrĩ niꞌi \is1 Aꞌti pũrĩ aꞌtiro weero ojanoꞌpã nise niꞌi \ip Pablo Jesucristore ẽjõpeorã Corintocjãrãrẽ ojacʉ niwĩ. Cʉ̃ ojacaterore Éfesopʉ nicʉ niwĩ. Cʉ̃́ta Corintocjãrãrẽ ne waropʉre Jesucristo ye quetire were, cʉ̃rẽ ẽjõpeori curuacjãrã sãjãcã weecʉ niwĩ. \ip Titare cʉ̃ Jesucristo ye quetire buꞌesijanʉꞌcãca beꞌro pʉati waꞌaro weecaro niwʉ̃. \ip Topʉre judío masã nerẽwʉaropʉ buꞌecʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ topʉ nigʉ̃rẽ cõꞌawĩrõcãꞌcãrã niwã. Titare Corintocjãrã meꞌrã niꞌcã cʉ̃ꞌma ape cʉ̃ꞌma deco tojacʉ niwĩ. \ip Beꞌro Corintocjãrãrẽ cʉ̃ buꞌeꞌquere queoro weeticã tʉꞌogʉ, aꞌti pũrĩrẽ ojacʉ niwĩ. Cʉ̃ ojawʉaronojõta añudutinʉꞌcãcʉ niwĩ. Yapatigʉpʉa Judeacjãrã pajasecʉorãrẽ weetamuse cjasere, cʉ̃ basu deꞌro weeatjere ucũyapaticʉ niwã. \c 1 \s1 Pablo Corintocjãrãrẽ ojaꞌque niꞌi \p \v 1 Yʉꞌʉ Pablo, Sóstenes meꞌrã mʉsãrẽ añudutiꞌi. Cʉ̃ quẽꞌrã Jesucristore ẽjõpeogʉ marĩ acaweregʉ nimi. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ʉaꞌcaronojõta yʉꞌʉre Jesucristo ye quetire weredutigʉ besecṹúcʉ niwĩ. \v 2 Yʉꞌʉ aꞌti pũrĩrẽ mʉsã Corintopʉ nirãrẽ ojaꞌa. Mʉsã Jesucristore ẽjõpeorã Õꞌacʉ̃ ya curuacjãrãrẽ ojaꞌa. Mʉsã Jesucristo meꞌrã nírã, Õꞌacʉ̃ yarã niꞌi. Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ cʉ̃ yarã niato nígʉ̃ besecʉ niwĩ. Nipeꞌtirocjãrã Jesucristore ẽjõpeorãrẽ tojo besecʉ niwĩ. Jesucristo nipeꞌtirã cʉ̃rẽ ẽjõpeorã wiogʉ nimi. Tojo nicã marĩ wiogʉ nimi. \p \v 3 Õꞌacʉ̃ marĩ pacʉ, tojo nicã Jesucristo marĩ wiogʉ mʉsãrẽ añurõ weeato. Mʉsãrẽ ejerisãjãcã weeato. \s1 Õꞌacʉ̃ Jesucristore ẽjõpeorãrẽ weetamuse niꞌi \p \v 4 Mʉsã Jesucristore ẽjõpeorã niyucã, Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ añurõ weecʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weesere ĩꞌagʉ̃, cʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌonuꞌcũꞌu. \v 5 Mʉsã Jesucristo yarã niyucã, Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ cʉ̃ ye cjase nipeꞌtise añusere oꞌocʉ niwĩ. Tere oꞌogʉ, mʉsãrẽ cʉ̃ yere añurõ masĩcã weecʉ niwĩ. Ãpẽrãrẽ mʉsã cʉ̃ ye quetire añurõ wereturiacã weecʉ niwĩ. \v 6 Yʉꞌʉ “Cristo mʉsãrẽ añurõ weegʉsami”, niwʉ̃. Cʉ̃ yarã sãjãcã, yʉꞌʉ níꞌcaronojõta waꞌawʉ mʉsãrẽ. \v 7 Tojo weerã mʉsã Õꞌacʉ̃ oꞌosere cʉopeꞌocãꞌa. Marĩ wiogʉ Jesucristo aꞌtiatjere yucueri curare Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ oꞌose dʉꞌsaweꞌe. \v 8 Cʉ̃ tutuasere mʉsãrẽ oꞌonuꞌcũgʉ̃sami. Cʉ̃rẽ ẽjõpeocã weenuꞌcũgʉ̃sami. Téé aꞌti ʉmʉco peꞌticãpʉ tojo weeduꞌugʉsami. Tojo weerã marĩ wiogʉ Jesucristo aꞌticã, buꞌiri marĩrã nirãsaꞌa. \v 9 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ níꞌquere queoro weemi. Cʉ̃́ta mʉsãrẽ besecʉ niwĩ. Cʉ̃ macʉ̃ Jesucristo marĩ wiogʉ meꞌrã añurõ nidutigʉ besecʉ niwĩ. \s1 Pablo Corintocjãrãrẽ “Aꞌmerĩ dʉcawatiticãꞌña” níꞌque niꞌi \p \v 10 Acawererã, Jesucristo dutiro meꞌrã mʉsãrẽ aꞌtiro nigʉ̃ti. Mʉsã niꞌcãrõnojõ wãcũña. Mʉsã ucũse meꞌrã dʉcawatiticãꞌña. Eꞌcatise meꞌrã aꞌmerĩ ucũña. Niꞌcãrõnojõ wãcũ nisetiya. \v 11 Yʉꞌʉre Cloé wãmetigo ya wiꞌicjãrã mʉsã aꞌmerĩ ĩꞌasĩꞌrĩtise quetire werewã. \v 12 Aꞌtiro werewã: “Masãnʉcʉ̃ mejẽcã diaꞌcʉ̃ wãcũsetiama”, niwã. Mʉsã aꞌtiro ucũaporo: “Ʉ̃sã Pablo ya curuacjãrã niꞌi.” Ãpẽrã “Apolo ya curuacjãrã”, “Pedro ya curuacjãrã”, tojo nicã “Cristo ya curuacjãrã niꞌi”, niaporo. Tojo weerã noꞌo ʉaro wãcũmaꞌacãꞌporo. \v 13 Tojo wãcũticãꞌrõʉaꞌa. Marĩ Cristore ẽjõpeorã niꞌi. Tojo weerã niꞌcã curuata niꞌi. Marĩrẽ dʉcawaase marĩꞌi. Yʉꞌʉ Cristo niweꞌe. Mʉsã ye niatjere curusapʉ wẽrĩbosatiwʉ. “Pablore ẽjõpeorãrẽ wãmeyenoꞌrõsaꞌa”, ninoꞌña marĩwʉ̃. \v 14 Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌoꞌo. Crispo, tojo nicã Gayo diaꞌcʉ̃rẽ wãmeyegʉ, queorota weewʉ. \v 15 Pãjãrã mʉsãrẽ wãmeyecã, aꞌtiro nibopã: “Pablo cʉ̃ wãme meꞌrã ʉ̃sãrẽ wãmeyewĩ”, nibopã. Tere nírã, yʉꞌʉre ẽjõpeorã weebopã. Noꞌopʉacã tere weetiwʉ. \v 16 Estéfanas ya wiꞌicjãrã quẽꞌrãrẽ wãmeyewʉ. Ãpẽrãma wãcũnemotisaꞌa. \v 17 Yʉꞌʉre Cristo wãmeyedutigʉ cũutiwĩ. Cʉ̃ mʉsãrẽ yʉꞌrʉose queti peꞌere yʉꞌʉre weredutigʉ oꞌówĩ. Tere weredutigʉ, masã añurõ na wãcũmeꞌrĩse paca meꞌrã weredutitiwĩ. Yʉꞌʉ tojo werecãma, Cristo curusapʉ wẽrĩsere wãcũtibopã. Masã yʉꞌrʉonoꞌtibopã. \s1 Õꞌacʉ̃ tutuasere, cʉ̃ masĩsere Cristo meꞌrã masĩnoꞌo nise niꞌi \p \v 18 Jesucristo ye queti aꞌtiro niꞌi. Cʉ̃ marĩrẽ yʉꞌrʉosĩꞌrĩgʉ̃, curusapʉ wẽrĩcʉ niwĩ. Tereta Jesucristore ẽjõpeotirã pecameꞌepʉ waꞌajã aꞌtiro nisama cʉ̃ wẽrĩꞌquere: “Tojo nimaꞌacãrõ weeꞌe”, nisama. Marĩ cʉ̃ yʉꞌrʉonoꞌcãrã peꞌema Cristo curusapʉ wẽrĩꞌque queti añuse niꞌi. Te queti meꞌrã Õꞌacʉ̃ tutuasere ĩꞌanoꞌo. \v 19 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉre aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: \q1 Ãpẽrã “Ʉ̃sã masĩrã niꞌi”, nirãsama. \q1 Na tojo ucũsere peꞌticã weegʉti. \q1 Na tʉꞌomasĩsere tuumajãminʉꞌcõcʉ̃ti, nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃. \p \v 20 Tojo weerã “Masĩpeꞌocãꞌa” nirã́ mejõ nirã tojama. Tojo nicã ãpẽrãrẽ na wãcũsere buꞌeri masã quẽꞌrã mejãrõta tojama. Aꞌti ʉmʉco cjasere ucũmeꞌrĩrã quẽꞌrã mejãrõta tojama. Aꞌte, aꞌti ʉmʉco cjase na “Tʉꞌomasĩꞌi” nisere Õꞌacʉ̃ aꞌtiro weesami. Tere mejõ nise waro waꞌacã weesami. \v 21 Õꞌacʉ̃ nipeꞌtisere masĩmi. Tojo weegʉ cʉ̃ aꞌti turicjãrãrẽ na tʉꞌomasĩse meꞌrã cʉ̃rẽ masĩcã weeticʉ niwĩ. Aꞌtiro peꞌe ʉacʉ niwĩ. Na Jesucristo ye quetire tʉꞌorã, na ẽjõpeocã, “Narẽ yʉꞌrʉogʉti”, nicʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã peꞌe te quetire tʉꞌorã, “Tojo nimaꞌacãrõ weeꞌe”, ni wãcũcãrã niwã. \p \v 22 Judío masã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeose dʉporo aꞌtiro nisama: “Õꞌacʉ̃ tutuaro meꞌrã weeĩꞌocã ĩꞌatojarãpʉ diaꞌcʉ̃ ẽjõpeorãti”, nisama. Judío masã nitirã griego masã peꞌe quẽꞌrã aꞌti turicjãrã na wãcũmeꞌrĩsere ẽjõpeoma. \v 23 Ʉ̃sã pũrĩcã Cristo curusapʉ wẽrĩꞌcʉ ye quetire wereꞌe. Judío masã tere tʉꞌorã, tʉꞌsatisama. Judío masã nitirã quẽꞌrã te quetire tʉꞌorã, “Tojo nimaꞌacãrã weema”, nisama. \v 24 Marĩ Õꞌacʉ̃ beseꞌcãrãrẽ noꞌo judío masãrẽ, judío masã nitirãrẽ Jesucristo ye queti niꞌcãrõnojõ niꞌi. Marĩ Cristo curusapʉ wẽrĩse meꞌrã aꞌtiro masĩꞌi: “Õꞌacʉ̃ tutuagʉ, masĩyʉꞌrʉagʉ nimi”, niꞌi. \v 25 Aꞌti ʉmʉcocjãrã Õꞌacʉ̃ weesere tojo weemaꞌasere weronojõ wãcũma. Niweꞌe. Õꞌacʉ̃ weese peꞌeta masã masĩse nemorõ niyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Apeye Õꞌacʉ̃ weeꞌquere tutuatisere weronojõ ĩꞌama. Niweꞌe. Cʉ̃ weeꞌque peꞌeta masã weese yʉꞌrʉoro tutuanemoꞌo. \p \v 26 Acawererã, mʉsãrẽ Õꞌacʉ̃ beseatji dʉporopʉ nisetiꞌquere wãcũña. Mʉsã pejetirãcã aꞌti turi cjasere masĩrã waro niwʉ̃. Pejetirãcã wiorã niwʉ̃. Pejetirãcã wiorã acawererã niwʉ̃. \v 27 Cʉ̃ aꞌti turi cjase masĩrãrẽ bopoyadutigʉ na “Tʉꞌomasĩtirã nima” nirãnojõrẽ besecʉ niwĩ. Tojo nicã tutuarãrẽ bopoyadutigʉ tutuatirã peꞌere besecʉ niwĩ. \v 28 Cʉ̃ mejõ nirã masã yabinoꞌrãrẽ besecʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weecã, wiorã mejõ nirã tʉꞌoñaꞌto nígʉ̃ tojo weecʉ niwĩ. \v 29 Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉ ne niꞌcʉ̃ “Yʉꞌʉ ãpẽrã yʉꞌrʉoro masĩyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, nímasĩtisami. \v 30 Mʉsãrẽ Õꞌacʉ̃ basuta Jesucristo yarã sãjãcã weecʉ niwĩ. Tojo nicã Cristo meꞌrãta marĩ masĩse cʉoꞌo. Cʉ̃ meꞌrãta tja Õꞌacʉ̃ marĩrẽ “Na añurã, yʉꞌrʉonoꞌcãrãpʉ nima”, ni ĩꞌasami. Marĩ cʉ̃ yarã niꞌi. Tojo weegʉ marĩ pecameꞌepʉ waꞌaboꞌcãrãrẽ yʉꞌrʉweticã weecʉ niwĩ. \v 31 Tojo weero Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ ojaꞌcaronojõta niꞌi: “Niꞌcʉ̃ ‘Ãpẽrã yʉꞌrʉoro niyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa’ nisĩꞌrĩgʉ̃, niticãꞌto. Tojo wãcũrõnojõ oꞌogʉ, marĩ wiogʉ peꞌere ‘Tutuayʉꞌrʉgʉ nimi, marĩrẽ añubutiaro weecʉ niwĩ’, niato”, ni ojanoꞌwʉ̃. \c 2 \s1 Cristo curusapʉ wẽrĩꞌque queti niꞌi \p \v 1 Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ Õꞌacʉ̃ ye quetire weregʉ etagʉ, aꞌtiro weewʉ. Pacase ucũse diꞌapaca meꞌrã masã na masĩse meꞌrã weretiwʉ. \v 2 Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ nígʉ̃, aꞌte diaꞌcʉ̃rẽ wãcũnʉrʉ̃wʉ̃: “Jesucristo ye queti, tojo nicã cʉ̃ curusapʉ wẽrĩꞌque diaꞌcʉ̃rẽ weregʉti”, ni wãcũwʉ̃. \v 3 Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ nígʉ̃, mejõ nigʉ̃ tʉꞌoñaꞌwʉ̃. Apetero yʉꞌʉ te quetire queoro weretibosaꞌa nígʉ̃, narãsãcũcãti. \v 4-5 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ ẽjõpeocã ʉagʉ, masĩrã ucũwʉase meꞌrã ucũtiwʉ. Õꞌacʉ̃ tutuase, cʉ̃ masĩse oꞌose meꞌrã ẽjõpeoato nígʉ̃ ucũwʉ̃. Tere ucũgʉ̃, Õꞌacʉ̃ tutuaro meꞌrã, Espíritu Santu meꞌrã peꞌe ẽjõpeocã weewʉ. Mʉsãrẽ masã wãcũwʉaronojõ tʉꞌo ẽjõpeocã ʉatiwʉ. Tojo weegʉ tojo werewʉ. \s1 Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ masĩato nígʉ̃ Espíritu Santure oꞌoꞌque niꞌi \p \v 6 Tojo nimirã, apeterore ʉ̃sã aꞌtiro weeꞌe. Jesucristore añurõ ẽjõpeorãma pacase masĩse paca meꞌrã wereꞌe. Te masĩse paca aꞌti turi cjase mejẽta niꞌi. Tojo nicã wiorã aꞌti turicjãrã ye mejẽta niꞌi. Na masĩse maata peꞌtirosaꞌa. \v 7 Ʉ̃sã aꞌtere ucũrã, Õꞌacʉ̃ ye peꞌere ucũrã weeꞌe. Cʉ̃ masĩsere, masĩnoꞌña marĩmiꞌquere, masã ne waro tʉꞌotiꞌquere ucũꞌu. Aꞌti turi weese dʉporo Õꞌacʉ̃ te yaꞌyioꞌquere “Aꞌtiro weegʉti”, ni wãcũyutojacʉ niwĩ. Marĩrẽ yʉꞌrʉoatjere, marĩ ʉꞌmʉsepʉ ninuꞌcũatjere wãcũyucʉ niwĩ. Tereta ucũꞌu. \v 8 Ne niꞌcʉ̃pʉta aꞌti turicjʉ̃ wiogʉ aꞌtere tʉꞌomasĩticʉ niwĩ. Tʉꞌomasĩrã pũrĩcã, Jesucristo marĩ wiogʉ añuyʉꞌrʉagʉre curusapʉ wẽjẽtibopã. \v 9 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉre aꞌtiro peꞌe ojanoꞌo: \q1 Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ mairãrẽ añuse apoyucʉ niwĩ. \q1 Na ĩꞌatiꞌque, na tʉꞌotiꞌque niꞌi. \q1 Na ne cãꞌrõ wãcũmaꞌatiꞌque niꞌi, ni ojanoꞌo. \m \v 10 Te añuse marĩ masĩtiꞌquere Õꞌacʉ̃ Espíritu Santu meꞌrã marĩrẽ masĩcã weemi. Espíritu Santu nipeꞌtise diasayʉꞌrʉnʉꞌcãsere Õꞌacʉ̃ cʉ̃ weesere masĩpeꞌocãꞌmi. \p \v 11 Marĩ apĩ cʉ̃ wãcũsere masĩweꞌe. Cʉ̃ seꞌsaro cʉ̃ wãcũsere tʉꞌoñaꞌsami. Aꞌte weronojõ Espíritu Santu seꞌsaro Õꞌacʉ̃ cʉ̃ wãcũsere masĩmi. \v 12 Marĩ aꞌti ʉmʉcocjãrã Jesucristore ẽjõpeotirã weronojõ wãcũweꞌe. Õꞌacʉ̃ marĩrẽ Espíritu Santure oꞌocʉ niwĩ. Tojo weerã cʉ̃ weronojõ wãcũse cʉoꞌo. Cʉ̃ meꞌrã nipeꞌtise Õꞌacʉ̃ marĩrẽ oꞌoꞌquere masĩꞌi. \v 13 Ʉ̃sã aꞌtere ucũrã, Espíritu Santu buꞌeꞌque ʉseri meꞌrã ucũꞌu. Ʉ̃sã basu masĩmʉjãtiꞌque meꞌrã mejẽta ucũꞌu. Tojo weerã ʉ̃sã Espíritu Santure cʉorã cʉ̃rẽ cʉorãrẽta buꞌeꞌe. \p \v 14 Espíritu Santure moogʉ̃ aꞌtiro weesami. Õꞌacʉ̃ ye cjasere, Espíritu Santu buꞌesere ʉatisami. “Tojo nimaꞌacãrõ weeꞌe”, nisami. Espíritu Santu meꞌrã marĩ Õꞌacʉ̃ yere masĩꞌi. Tojo weegʉ cʉ̃rẽ moogʉ̃ Õꞌacʉ̃ yere “Tojo nirõ weeꞌe”, ni tʉꞌomasĩtisami. \v 15 Espíritu Santure cʉogʉ peꞌe nipeꞌtise buꞌesere “¿Queoro niti?” ni besemasĩpeꞌocãꞌsami. Aꞌtiro weegʉre Espíritu Santure moogʉ̃ peꞌe cʉ̃ weesere besemasĩtisami. \v 16 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌcaro niwʉ̃: “Niꞌinojõta ne niꞌcʉ̃ marĩ wiogʉ wãcũsere masĩtisami. Ne Õꞌacʉ̃rẽ ‘Tojo ʉaꞌa’ ni, dutimasĩtisami”, ni ojanoꞌwʉ̃. Tojo nimicã, marĩ peꞌe Cristo meꞌrã nírã, cʉ̃ wãcũsere masĩꞌi. \c 3 \s1 Pablo “Ʉ̃sã Õꞌacʉ̃rẽ daꞌracoꞌterã niꞌi” nise niꞌi \p \v 1 Acawererã, mʉsã Espíritu Santure añurõ yʉꞌtirã weronojõ nitiwʉ. Tojo weegʉ mʉsãrẽ diasasere wereta basiotiwʉ. Aꞌtiro peꞌe weewʉ. Mʉsãrẽ diasatise diaꞌcʉ̃rẽ werewʉ. Aꞌti turicjãrã Espíritu Santure moorã weronojõ niyucã, tojo weewʉ. Mʉsã Cristo ye cjasere añurõ ẽjõpeotiwʉ. Tojo weegʉ mʉsãrẽ wĩꞌmarãrẽ ucũgʉ̃ weronojõ werewʉ. \v 2 Wĩꞌmarã aꞌtiro weesama. Õpẽrĩ duꞌutirã, õpẽcõ diaꞌcʉ̃ miꞌrĩsama. Narẽ baꞌasere ecatisama. Buꞌese baꞌase ecase weronojõ niꞌi, nisĩꞌrĩrõ weeꞌe. Wĩꞌmarãrẽ õpẽcõ miꞌorõ weronojõ mʉsãrẽ aꞌtiro weewʉ. Mʉsãrẽ diasatise buꞌicjasere buꞌewãꞌcõwʉ̃. Yʉꞌʉ diasasere mʉsãrẽ buꞌecãma, põtẽoti wãcũejatibopã. Mejãrõta niꞌcãrõacãrẽ yʉꞌʉ pacase pacare buꞌecã, tʉꞌotibosaꞌa. \v 3 Mʉsã Jesucristore ẽjõpeotirã weronojõ niꞌi yujupʉ. Mʉsã aꞌmerĩ ʉoꞌo. Aꞌmerĩ ĩꞌasĩꞌrĩweꞌe. Tojo weerã Jesucristore ẽjõpeotirã aꞌti turicjãrã weronojõ weeꞌe. \v 4 Mʉsã aꞌtiro ucũꞌu: “Yʉꞌʉ Pablo ya curuacjʉ̃ niꞌi.” Apĩ “Yʉꞌʉ Apolo ya curuacjʉ̃ niꞌi”, nisaꞌa. Tojo nírã, aꞌti turicjãrã weronojõ ucũrã weeꞌe. \p \v 5 Yʉꞌʉ, Apolo meꞌrã ʉ̃sã mejõ nirã niꞌi. Õꞌacʉ̃rẽ daꞌrawãꞌñacoꞌteri masã niꞌi. Tojo weerã ʉ̃sãrẽ “Na ya curuacjãrã niꞌi”, niticãꞌña. Ʉ̃sã werese meꞌrã mʉsã marĩ wiogʉ Jesucristore ẽjõpeowʉ. Ʉ̃sãnʉcʉ̃ Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere werewʉ. \v 6 Yʉꞌʉ ne waro mʉsãrẽ werewãꞌcõwʉ̃. Niꞌcʉ̃ otese dʉcare otegʉ weronojõ weewʉ. Beꞌro Apolo mʉsãrẽ buꞌenemopeocʉ niwĩ. Otesere aco pioꞌcʉ weronojõ weecʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ peꞌe tere pĩꞌrĩ bʉcʉamʉjãcã weecʉ niwĩ. Tere wéégʉ, mʉsãrẽ nemorõ ẽjõpeocã weecʉ niwĩ. Nemorõ cʉ̃ ʉaro weecã weecʉ niwĩ. \v 7 Otese dʉcare otegʉ, tojo nicã aco piogʉ mejõ nirã nima. Õꞌacʉ̃ pũrĩcã tere pĩꞌrĩcã weegʉ́ cʉ̃ waro nimi. \v 8 Weremʉꞌtãꞌcʉ, beꞌro cʉ̃rẽ buꞌesirutugʉ quẽꞌrã niꞌcãrõnojõ nima. Õꞌacʉ̃ nánʉcʉ̃rẽ queoro na weeꞌquere wapayegʉsami. \v 9 Ʉ̃sã Õꞌacʉ̃ yarã niꞌi. Cʉ̃rẽ niꞌcãrõnojõ daꞌracoꞌteꞌe. Mʉsã cʉ̃ daꞌrari diꞌta weronojõ niꞌi. \p Tojo nicã wiꞌi cʉ̃ yeewãꞌcãrĩ wiꞌi weronojõ niꞌi. \v 10 Yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃ weetamuse meꞌrã mʉsãrẽ buꞌégʉ, aꞌtiro weewʉ. Wiꞌi nʉꞌcõmeꞌrĩrĩ masʉ̃ weronojõ mʉsãrẽ añurõ buꞌenʉꞌcãwʉ̃. Ãpẽrã mʉsãrẽ buꞌenemorã, ti wiꞌire weeturiamʉjãrã weronojõ weerã weema. Ti wiꞌire yapadaꞌreosĩꞌrĩrã, añurõ weeroʉaꞌa. \v 11 Õꞌacʉ̃ masãrẽ yʉꞌrʉodutigʉ Jesucristore cũucʉ niwĩ. Cʉ̃ niꞌcʉ̃ta masãrẽ yʉꞌrʉogʉ nimi. Yʉꞌʉ mʉsãrẽ te quetire buꞌenʉꞌcãwʉ̃. Ne apĩ, Õꞌacʉ̃ tojo cũunʉꞌcãꞌque Jesucristo ye quetire dʉcayumasĩtisami. \v 12 Wiꞌire wéérã, aꞌtiro weenoꞌo. Uru, platanojõ meꞌrã, ʉ̃tãperi wapabʉjʉse meꞌrã yeebuꞌipeonoꞌo. Ãpẽrã yucʉ meꞌrã, pũrĩ meꞌrã, ãrʉ̃pagʉ meꞌrã weemasĩnoꞌo. Aꞌte weronojõ niꞌcʉ̃ añuse warore mʉsãrẽ buꞌebosami. Apĩ mejõ nise maata peꞌtisere buꞌebosami. \v 13 Aꞌti ʉmʉco peꞌticã, Õꞌacʉ̃ nánʉcʉ̃rẽ na buꞌeꞌquere bajuyoropʉ besegʉsami. Niꞌcʉ̃ urure pecameꞌepʉ besegʉ weronojõ weegʉsami. ¿Na añurõ o ñaꞌarõ peꞌe buꞌepari? nígʉ̃, tojo weegʉsami. \v 14 Niꞌcʉ̃ ãpẽrãrẽ añurõ buꞌeturiamʉjãꞌque ninuꞌcũcãꞌrõsaꞌa. Niꞌcã wiꞌi ʉ̃tã wapabʉjʉse meꞌrã yééca wiꞌi ʉ̃jʉ̃tiro weronojõ ninuꞌcũrõsaꞌa. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ daꞌraꞌquere wapayegʉsami. \v 15 Apĩ añurõ buꞌeturiawãꞌcãtigʉ peꞌere cʉ̃ buꞌeꞌque peꞌtia waꞌarosaꞌa. Pũrĩ meꞌrã wééca wiꞌi weronojõ ʉ̃jʉ̃dija waꞌarosaꞌa. Cʉ̃ ti wiꞌi ʉ̃jʉ̃rĩ cura duꞌtiwijaaꞌcʉ weronojõ nigʉ̃sami. Cʉ̃ ye nipeꞌtise ʉ̃jʉ̃peꞌtia waꞌarosaꞌa. Cʉ̃ niꞌcʉ̃ta pecameꞌepʉ waꞌaboꞌcʉ yʉꞌrʉwetigʉsami. \p \v 16 ¿Mʉsã masĩweti? Mʉsã Õꞌacʉ̃ wiꞌi weronojõ niꞌi. Espíritu Santu mʉsãpʉre nimi. \v 17 Mʉsãrẽ “Õꞌacʉ̃ wiꞌi weronojõ niꞌi” nírõ, cʉ̃ yarã waro niꞌi, nisĩꞌrĩrõ weeꞌe. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ yarãrẽ dojorẽcã weegʉre pecameꞌepʉ buꞌiri daꞌregʉsami. \p \v 18 Mʉsã basu aꞌtiro wãcũmaꞌaticãꞌña: “Yʉꞌʉ aꞌti ʉmʉcocjãrã wãcũwʉaro weronojõ masĩyʉꞌrʉaꞌa”, niticãꞌña. Aꞌtiro peꞌe niña. “Ne masĩtisaꞌa”, niña. Tojo ucũgʉ̃ pũrĩcãrẽ Õꞌacʉ̃ masĩgʉ̃ waro waꞌacã weegʉsami. \v 19 Aꞌti ʉmʉcocjãrã na “Tʉꞌomasĩꞌi” nise Õꞌacʉ̃ ĩꞌorõpʉre tojo weemaꞌase niꞌi. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ni ojanoꞌwʉ̃: “Aꞌti turicjãrã na masĩse meꞌrã ‘Weerãti’ nirãrẽ Õꞌacʉ̃ na wãcũsere tuumajãminʉꞌcõcãꞌsami”, ni ojanoꞌwʉ̃. \v 20 Aperopʉ quẽꞌrãrẽ Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉre aꞌtiro ojanemonoꞌwʉ̃: “Marĩ wiogʉ aꞌti ʉmʉcocjãrã wãcũsere masĩmi. Na masĩsere ĩꞌagʉ̃, ‘Mejõ nise niꞌi’, nisami”, ni ojanoꞌwʉ̃. \v 21 Tojo weerã mʉsãrẽ buꞌegʉre “Ãpẽrã yʉꞌrʉoro nimi”, niticãꞌña. “Yʉꞌʉ Pablo ya curuacjʉ̃ niꞌi”, niticãꞌña. Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ añurõ waꞌacã ʉagʉ, aꞌtiro weecʉ niwĩ. Nipeꞌtisere oꞌocʉ niwĩ. \v 22 Yʉꞌʉre, Apolore, Pedrore mʉsãrẽ weetamudutigʉ oꞌócʉ niwĩ. Tojo nicã aꞌti turi cjasere, marĩ catisere oꞌocʉ niwĩ. Apeye, wẽ́rĩ́ca beꞌro catinuꞌcũatjere oꞌocʉ niwĩ. Nipeꞌtise mʉsã ye niꞌi. \v 23 Apeye quẽꞌrãrẽ mʉsã Cristo yarã niꞌi. Tojo nicã Cristo quẽꞌrã Õꞌacʉ̃ yagʉ nimi. \c 4 \s1 Jesucristo ye quetire wererã na weesetiꞌque niꞌi \p \v 1 Ʉ̃sãrẽ mʉsã aꞌtiro wãcũrõʉaꞌa. “Cristore daꞌrawãꞌñacoꞌteri masã nima”, nirõʉaꞌa. Ʉ̃sã Õꞌacʉ̃ ye queti todʉporocjãrã masĩtiꞌquere werecoꞌterã niꞌi. \v 2 Marĩ daꞌrase cʉorã, marĩ wiogʉ dutiꞌcaronojõta queoro weeroʉaꞌa. Tojo weecã, marĩrẽ ẽjõpeosami. \v 3 Mʉsã yʉꞌʉre “Pablo Õꞌacʉ̃ cjasere añurõ daꞌrami” nicã o niticã, sõꞌowaro wãcũqueꞌtiweꞌe. Mejãrõta wiorã na besewʉaropʉ miacã quẽꞌrãrẽ, wãcũqueꞌtiweꞌe. Yʉꞌʉ basu waro quẽꞌrã beseweꞌe. \v 4 Yʉꞌʉ daꞌrasere ñaꞌarõ tʉꞌoñaꞌtisaꞌa. Tojo nimigʉ̃, “Te añu niꞌi”, nímasĩtisaꞌa. Marĩ wiogʉ diaꞌcʉ̃ yʉꞌʉ weesere besesami. \v 5 Tojo weerã ãpẽrã weeꞌquere beseyuticãꞌña. Marĩ wiogʉre yucueya. Cʉ̃ aꞌtigʉ, nipeꞌtise masã masĩtiꞌque yaꞌyioropʉ níꞌquere bajurẽgʉ̃sami. Masã na wãcũrõpʉ “Aꞌtiro weegʉti” níꞌque quẽꞌrãrẽ ĩꞌogʉ̃sami. Ti nʉmʉ nicã Õꞌacʉ̃ nánʉcʉ̃ añurõ weesetiꞌquere “Queoro añurõ weewʉ”, nigʉ̃sami. \p \v 6 Acawererã, añusere mʉsãrẽ ʉasãꞌa. Tojo weegʉ Apolo, yʉꞌʉ, ʉ̃sã ye cjase meꞌrã mʉsãrẽ queose oꞌoapʉ. Ʉ̃sã weronojõ niꞌcãrõ meꞌrã niato nírã tojo weeapʉ. Ʉ̃sã weesere ĩꞌacũuña. Tojo wéérã, mʉsã Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ nírõnojõta weerãsaꞌa. Ti pũrĩpʉ dutítisenojõrẽ yʉꞌrʉoquejosome. Tojo nicã “Ʉ̃sãrẽ buꞌegʉ peꞌe masĩyʉꞌrʉnʉꞌcãmi mʉsãrẽ buꞌegʉ yʉꞌrʉoro”, nisome. \p \v 7 Mʉsã ãpẽrã nemorõ añurã niweꞌe. Masĩyʉꞌrʉnʉꞌcãrã niweꞌe. Nipeꞌtise mʉsã cʉose Õꞌacʉ̃ oꞌoꞌque diaꞌcʉ̃ niꞌi. Cʉ̃ oꞌóca beꞌro nimicã, to pũrĩcãrẽ ¿deꞌro weerã mʉsã basu bocaꞌcaro weronojõ tʉꞌoñaꞌti? \v 8 Mʉsã aꞌtiro wãcũꞌu: “Nipeꞌtisere cʉopeꞌocãꞌa, ñeꞌenojõ dʉꞌsaweꞌe”, nisaꞌa. Ʉ̃sã topʉ nitiri cura mʉsã wiorã masĩyʉꞌrʉnʉꞌcãrã weronojõ tʉꞌoñaꞌsaꞌa. “Nipeꞌtisere masĩpeꞌocãꞌa”, nisaꞌa. Tojo nírã, ʉ̃sã peꞌere tojowaro ĩꞌacõꞌasaꞌa. Mʉsã diacjʉ̃ta wiorã nicã pũrĩcãrẽ, añuyʉꞌrʉabosaꞌa. Ʉ̃sã quẽꞌrã mʉsã meꞌrã wiorã nitamubosaꞌa. \v 9 Yʉꞌʉ aꞌtiro peꞌe tʉꞌoñaꞌa. Õꞌacʉ̃ ʉ̃sãrẽ Jesucristo besecṹúꞌcãrãrẽ nipeꞌtirã docapʉ mejõ nirã mejãrã cũuꞌcaro weronojõ tʉꞌoñaꞌa. Ʉ̃sã wẽjẽcõꞌanoꞌajã weronojõ niꞌi. Nipeꞌtirã, aꞌti diꞌtacjãrã, ʉꞌmʉsecjãrã ʉ̃sã piꞌeticã ĩꞌasama. \v 10 Cristo ye quetire werecã, aꞌti nucũcãcjãrã ʉ̃sãrẽ “Tʉꞌomasĩtirã nima”, nisama. Mʉsã peꞌe “Cristo ye quetire masĩpeꞌocãꞌa”, nisaꞌa. Ʉ̃sã mʉsã ĩꞌacãta, tutuaweꞌe. Mʉsã pũrĩcã “Ʉ̃sã tutuarã niꞌi”, nisaꞌa. Masã ʉ̃sãrẽ tojo ĩꞌacõꞌacãꞌma. Mʉsã peꞌere wiopesase meꞌrã ĩꞌasama. \v 11 Ne waropʉta ʉ̃sã piꞌetinʉꞌcãwʉ̃. Niꞌcãrõacã quẽꞌrãrẽ tojota yapaticãꞌa. Ʉjaboaꞌa, acowʉoꞌo, suꞌti mooꞌo. Masã ʉ̃sãrẽ tãrãpéma. Wiꞌi ʉ̃sã ya wiꞌi waro mooꞌo. \v 12 Ʉ̃sã baꞌasĩꞌrĩsenojõrẽ, ʉ̃sã suꞌti sãñasĩꞌrĩsenojõrẽ duusĩꞌrĩrã, aꞌtiro weeꞌe. Ʉ̃sã basu ʉpʉtʉ daꞌra piꞌetiꞌi. Masã ʉ̃sãrẽ ñaꞌarõ ucũcã, narẽ ʉ̃sã peꞌe “Añurõ waꞌato”, ni sẽrĩbosaꞌa. Ʉ̃sãrẽ ñaꞌarõ weecã, tojo tʉꞌoñaꞌcãꞌa. \p \v 13 Masã ʉ̃sãrẽ ñaꞌarõ ucũcã, narẽ añurõ meꞌrã apomeꞌrĩcãꞌa. Aꞌti ʉmʉco cjase na cõꞌaꞌque, na ʉatisere weronojõ ʉ̃sãrẽ ĩꞌama. Ne waropʉ tojo yabinʉꞌcãꞌcãrã mejãrõta yabinuꞌcũma tja. \v 14 Mʉsãrẽ bopoyadutigʉ mejẽta ojaꞌa. Mʉsãrẽ yʉꞌʉ maꞌígʉ̃, yʉꞌʉ põꞌrãrẽ weronojõ queoro wãcũcã ʉagʉ weremeꞌrĩcãꞌa. \p \v 15 Mʉsã pãjãrã diez mil Cristo ye quetire buꞌerã cʉorã, cʉomasĩꞌi. Tojo pãjãrã cʉota basiomicã, niꞌcʉ̃ta nisami mʉsãrẽ weremʉꞌtãꞌcʉ. Te Jesucristo masãrẽ yʉꞌrʉogʉ aꞌticʉ niwĩ nise quetire yʉꞌʉta weremʉꞌtãwʉ̃. Mʉsã te quetire tʉꞌorã, cʉ̃rẽ ẽjõpeonʉꞌcãwʉ̃. Tojo weegʉ yʉꞌʉ mʉsã pacʉ weronojõ niꞌi. Mʉsã quẽꞌrã yʉꞌʉ põꞌrã weronojõ niꞌi. \v 16 Tojo weegʉ mʉsãrẽ aꞌtiro weecã ʉaꞌa. Yʉꞌʉ weesetisere ĩꞌacũu weesirutuya. \v 17 Yʉꞌʉ tere ʉasãgʉ̃, Timoteore mʉsã tiropʉ oꞌógʉ weeꞌe. Cʉ̃rẽ maꞌiꞌi. Cʉ̃ yʉꞌʉ macʉ̃ weronojõ nimi. Marĩ wiogʉ yere queoro weenuꞌcũmi. Yʉꞌʉ Cristore ẽjõpeogʉ weesetisere cʉ̃ mʉsãrẽ weregʉsami. Yʉꞌʉ nipeꞌtirã Cristore ẽjõpeorãrẽ, nipeꞌtiropʉ nirãrẽ wereꞌquenojõrẽta weregʉsami. \v 18 Niꞌcãrẽrã mʉsã aꞌtiro wãcũsaꞌa: “Ʉ̃sã ãpẽrã nemorõ añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, nisaꞌa. Tere nírã, “Pablo aꞌtisome”, ni wãcũsaꞌa. \p \v 19 Yʉꞌʉ peꞌe “Õꞌacʉ̃ ʉacã, maata mʉsã tiropʉ waꞌagʉti”, ni wãcũꞌu. “Topʉ waꞌagʉ, na tojo ni ucũrãrẽ ĩꞌagʉ̃ti”, niꞌi. Te seꞌsarore ĩꞌasome. “ ‘¿Na Õꞌacʉ̃ tutuase meꞌrã weetina?’ ni ĩꞌagʉ̃ti”, niꞌi. \v 20 Õꞌacʉ̃ wiogʉ nise aꞌtiro niꞌi. Cʉ̃ ʉaro, cʉ̃ tutuaro meꞌrã weecã ʉami. Ucũse ʉseri meꞌrã diaꞌcʉ̃ yʉꞌticã ʉatimi. \v 21 ¿Ñeꞌerẽ ʉasari mʉsã? ¿Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ waꞌagʉ, ñaꞌarõ weese wapa mʉsãrẽ tuꞌticã ʉasari? ¿O añurõ weese wapa peꞌe maꞌise meꞌrã weremeꞌrĩcã ʉasarine? \c 5 \s1 Ñaꞌarõ weegʉre cõꞌawĩrõdutise niꞌi \p \v 1 Mʉsã ye queti aꞌtopʉ bʉsʉtʉꞌoꞌo. Tere tʉꞌogʉ, tʉꞌomarĩawʉ̃. Aꞌtiro tʉꞌoꞌo. Niꞌcʉ̃ mʉsã meꞌrãcjʉ̃ cʉ̃ pacʉ nʉorẽꞌcore ẽꞌma, nʉmotiapʉ. Aꞌtiro weesere Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotirãpʉta ne weetima. Ñaꞌayʉꞌrʉaꞌa. \v 2 Mʉsã “Ãpẽrã nemorõ añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, ¿niti yujupʉ? Bʉjawetironojõ oꞌorã, mʉsã bʉjawetitiwʉ. Bʉjawetirã pũrĩcã, cʉ̃rẽ cõꞌabopã. Mʉsã meꞌrã nerẽnemodutitibopã. \v 3 Yʉꞌʉ aꞌtopʉ nimigʉ̃, yʉꞌʉ wãcũse meꞌrã mʉsã tiropʉ nígʉ̃ weronojõ tʉꞌoñaꞌa. Tojo weegʉ cʉ̃ ñaꞌarõ weegʉre mʉsã meꞌrã nigʉ̃rẽ “Cõꞌarõʉaꞌa”, nitojaꞌa. \v 4 Marĩ wiogʉ Jesucristo dutiro meꞌrã mʉsãrẽ nerẽdutiꞌi. Yʉꞌʉ quẽꞌrã yʉꞌʉ wãcũsepʉ mʉsã tiropʉ nitamugʉ̃ti. Marĩ wiogʉ Jesú quẽꞌrã cʉ̃ tutuase meꞌrã mʉsã tiropʉ nigʉ̃sami. \v 5 Mʉsã tojo nerẽrã, pacʉ nʉorẽꞌcore nʉmotigʉre cõꞌacãꞌña. Wãtĩ cʉ̃ upʉre deꞌro weesĩꞌrĩgʉ̃ weeato nírã tojo duꞌucãꞌña. Tojo weecã, cʉ̃ upʉ piꞌetirosaꞌa. Tojo piꞌetigʉ, cʉ̃ ñaꞌarõ weesere duꞌubosami. Cʉ̃ tojo wééca beꞌro marĩ wiogʉ Jesú aꞌti turipʉ aꞌtigʉ, cʉ̃rẽ yʉꞌrʉogʉsami. \p \v 6 Ñaꞌarõ weegʉ́ mʉsã waꞌteropʉ nisami. Tojo weerã “Ʉ̃sã peꞌe ãpẽrã yʉꞌrʉoro añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, niticãꞌña. Ñaꞌarõ weesere nipeꞌtirã pẽꞌrĩpejatawio niꞌi. ¿Mʉsã aꞌtiro niwʉasere masĩweti? “Pã́ wéérã bʉcʉato nírã levadura wãmetisere morẽsama. Na cãꞌrõacã morẽ́ca beꞌro te nipeꞌtiropʉ seꞌsa waꞌasaꞌa”, ninoꞌo. Aꞌte weronojõ masã na ñaꞌarõ weesere pẽꞌrĩpeja waꞌasama. \v 7 Tojo weerã pẽꞌrĩpejari nírã, te ñaꞌase dojorẽsere cõꞌacãꞌña. Tere cõꞌarã, mʉsã añurã tojarã́saꞌa. Judío masã Pascua bosenʉmʉ dʉporo pã́ bʉcʉase meꞌrã morẽꞌquere cõꞌasama. Ti bosenʉmʉrẽ morẽña marĩse diaꞌcʉ̃rẽ baꞌasama. Te weronojõ mʉsã aꞌtiro weerãsaꞌa. Ñaꞌase dojorẽsere cõꞌarã, pã́ morẽña marĩse weronojõ tojarã́saꞌa. Añurã tojarã́saꞌa nitiroma, añurã nitojaꞌa. Cristo cʉ̃ basuta marĩ ñaꞌarõ weesere cõꞌagʉ̃ wẽjẽnoꞌtojacʉ niwĩ. Cʉ̃ Pascua nicã oveja na wẽjẽꞌcʉ weronojõ nimi. \v 8 Tojo weerã todʉporo ñaꞌarõ weesetiꞌquere duꞌuroʉaꞌa. Diacjʉ̃ weesooro marĩrõ weesetiroʉaꞌa. Ñaꞌarõ weesetiro marĩrõ nirõʉaꞌa. \p \v 9 Yʉꞌʉ todʉporo ojamʉꞌtãca pũrĩpʉ aꞌtiro ojawʉ. “Numiarẽ aꞌmetãrãbajaqueꞌatirã meꞌrã baꞌpatiticãꞌña”, ni ojawʉ. \v 10 Yʉꞌʉ tojo ojagʉ, “Aꞌti turicjãrãrẽ baꞌpatitibutiacãꞌña”, nigʉ̃ mejẽta weewʉ. Aꞌti turipʉre noꞌo ʉaro weeri masã nima. Aꞌmetãrãrĩ masã, ʉaripejasebʉcʉrã, yajari masã, Õꞌacʉ̃ mejẽtare ẽjõpeomaꞌarĩ masã nima. Yʉꞌʉ tojo nibutiaca beꞌro nicãma, mʉsã noꞌo waꞌarã waꞌabopã. \v 11 Yʉꞌʉ aꞌtiro peꞌe niwʉ̃: “Noꞌo ‘Jesucristore ẽjõpeoꞌo’ nimigʉ̃, ñaꞌarõ weegʉ́ meꞌrã baꞌpatiticãꞌña. Aꞌmetãrãgʉ̃nojõrẽ, ʉaripejagʉnojõrẽ, noꞌo queose yeeꞌquere ẽjõpeomaꞌagʉ̃nojõrẽ baꞌpatiticãꞌña. Tojo nicã ñaꞌarõ tuꞌtisepijagʉre, queꞌasebʉcʉre, yajari masʉ̃rẽ ne baꞌpatiticãꞌña. Ne cãꞌrõ na ‘Jesucristore ẽjõpeoꞌo’ nimirã, ñaꞌarõ weerã́ meꞌrã baꞌaticãꞌña”, niwʉ̃. \v 12-13 Yʉꞌʉ Jesucristore ẽjõpeotirãrẽ buꞌiri daꞌreweꞌe. Õꞌacʉ̃ cʉ̃ basu narẽ buꞌiri daꞌregʉsami. Mʉsã pũrĩcã mʉsã meꞌrã nirãrẽ na ñaꞌarõ weecã, buꞌiri daꞌreya. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩ ojaꞌcaronojõta weeya. Aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Niꞌcʉ̃ mʉsã waꞌtero nigʉ̃́ ñaꞌarõ weegʉre cõꞌawĩrõña”, niwʉ̃. Tojo weerã cʉ̃rẽ cõꞌacãꞌña. \c 6 \s1 Jesucristore ẽjõpeorãrẽ mejẽcã waꞌacã, weresãtirãta aꞌmerĩ apoya nise niꞌi \p \v 1 Jesucristore ẽjõpeorã na meꞌrãcjãrã meꞌrã uarãnojõ aꞌtiro weesama. Beseri masã Jesucristore ẽjõpeotirã tiropʉ besedutirã waꞌasama. Tojo weeticãꞌrõʉaꞌa. Mʉsã meꞌrãcjãrã Jesucristore ẽjõpeorãrẽ besedutiroʉaꞌa. \v 2 Mʉsã masĩsaꞌa. Aꞌti turi peꞌtíca beꞌro Jesucristo yarã aꞌti turicjãrãrẽ beserãsama. Mʉsã aꞌti turicjãrãrẽ beserãsama nírã, to pũrĩcãrẽ ¿deꞌro weerã aꞌteacãrẽ besemasĩweti? \v 3 ¿Mʉsã masĩweti? Aꞌti ʉmʉco peꞌticã, marĩ Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsepʉ nimiꞌcãrã quẽꞌrãrẽ beserãsaꞌa. Tojo beserãsaꞌa nírã, aꞌti ʉmʉco cjase mʉsã dʉꞌsasoꞌquema tjãsaꞌa. \v 4 Aꞌti ʉmʉco cjase mejõ nise meꞌrã mʉsã aꞌmerĩ uaꞌa. Teacã meꞌrã uarã, aꞌtiro weeꞌe. Mʉsã beseri masãrẽ “Mejõ nirãnojõ nima” nimirã, na tiropʉ besedutirã waꞌaꞌa. \v 5 Aꞌtema mʉsãrẽ bopoyato nígʉ̃ tojo niꞌi. ¿Mʉsã waꞌteropʉre ne niꞌcʉ̃ masĩgʉ̃nojõ aꞌtere beseacjʉ marĩbutiati? \p \v 6 Nicãma, cʉ̃rẽ besedutironojõ oꞌorã, Jesucristore ẽjõpeotirã tiro peꞌe mʉsã meꞌrãcjãrãrẽ weresãrã waꞌaꞌa. Tojo weecã ¿añu niti mʉsãrẽ? \v 7 Mʉsã basu aꞌmerĩ uarã, tojo weemaꞌacãrã weeꞌe. Mʉsãrẽ ñaꞌarõ weesere tojo tʉꞌoñaꞌcã, nemorõ añubosaꞌa. Narẽ weresãrõnojõ oꞌorã, na yajasere yaꞌyiosãrã, tojo tʉꞌoñaꞌcãꞌña. \v 8 Mʉsã basuta Jesucristore ẽjõpeorã mʉsã acawererãrẽ ñaꞌarõ weeꞌe. Na yere yajasaꞌa. \p \v 9 ¿Mʉsã masĩweti? Ñaꞌarõ weerã́ Õꞌacʉ̃ tiropʉ waꞌasome. Mʉsã wãcũmaꞌaticãꞌña. Aꞌtiro wéérã, ʉꞌmʉsepʉre waꞌasome. Maꞌmapjia noꞌo ʉaro aꞌmetãrãbajaqueꞌatirãnojõ waꞌasome. Noꞌo queose yeeꞌquere ẽjõpeomaꞌarãnojõ waꞌasome. Nʉmotirã, marãpʉtirã ãpẽrãrẽ aꞌmetãrãbajaqueꞌatirãnojõ waꞌasome. Noꞌo ʉmʉa basu ñaꞌarõ weerãnojõ, numia basu ñaꞌarõ weerãnojõ ʉꞌmʉsepʉ waꞌasome. \v 10 Tojo nicã yajari masã, ʉaripejasebʉcʉrãnojõ, queꞌasebʉcʉrã, tuꞌtisepijarã, weesoose meꞌrã yajari masã Õꞌacʉ̃ tiropʉ waꞌasome. \v 11 Todʉporopʉre mʉsã niꞌcãrẽrã aꞌtere tojota weeseticãrã niwʉ̃. Niꞌcãrõacãrẽ acobojo, dʉcayunoꞌcãrãpʉ niꞌi. Õꞌacʉ̃ yarã niꞌi. Marĩ wiogʉ Jesú meꞌrã, tojo nicã Espíritu Santu meꞌrã Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ “Añurã nima”, ni ĩꞌasami. \s1 Marĩ upʉ Cristo ya upʉ niꞌi nise niꞌi \p \v 12 Masã aꞌtiro ucũwʉasama: “Marĩ weesĩꞌrĩsere noꞌo ʉaro weemasĩꞌi.” Tojota niꞌi, nírõ peꞌe. Apeye marĩ weesĩꞌrĩse marĩrẽ weetamutisaꞌa. Marĩ ʉaro weegʉ weeꞌe nígʉ̃, tere tojo weewãꞌñaticãꞌrõʉaꞌa. \v 13 Apeye na ucũwʉase diacjʉ̃ niꞌi. Aꞌtiro niꞌi: “Baꞌase añu niꞌi paagare. Paaga peꞌe baꞌasãacja niꞌi.” Õꞌacʉ̃ peꞌe aꞌte pʉaropʉre peꞌticã weegʉsami. Apeye peꞌe diacjʉ̃ niweꞌe. Õꞌacʉ̃ upʉ wéégʉ, aꞌmetãrãbajaqueꞌatiati upʉre weeticʉ niwĩ. Marĩ ya upʉ Jesucristo ʉaro weeati upʉ niꞌi. Cʉ̃ ti upʉ wiogʉ nimi. \v 14 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ tutuaro meꞌrã marĩ wiogʉ ya upʉre masõcʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ masõꞌcaronojõta marĩ upʉre masõgʉ̃sami. \p \v 15 ¿Mʉsã masĩweti? Mʉsã ya upʉ, Cristo ya upʉ meꞌrã aꞌmesʉꞌaꞌa. Marĩ tojo niꞌi nírã, Cristo ya upʉre aꞌtiro weeta basioweꞌe. Aꞌmetãrãwapataꞌari masõ ya upʉ meꞌrã ti upʉre aꞌmesʉꞌota basioweꞌe. \v 16 ¿Masĩweti? Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Ʉmʉ, numio meꞌrã nígʉ̃, na pʉarã nimirã, niꞌcã upʉ weronojõ tojasama”, ni ojanoꞌwʉ̃. Tojo weerã mʉsã ñaꞌagõ meꞌrã nírã, ñaꞌarã tojasaꞌa. Co meꞌrã niꞌcã upʉ dojorã weesaꞌa. \v 17 Niꞌcʉ̃ Jesucristo marĩ wiogʉ meꞌrã aꞌmesʉꞌagʉ peꞌema, na pʉarãpʉta niꞌcã upʉ dojo, niꞌcã wãcũse cʉosama. \p \v 18 Ne ãpẽrãrẽ aꞌmetãrãbajaqueꞌatisere wãcũmaꞌaticãꞌña. Apeye marĩ ñaꞌarõ weesere sõꞌowaro marĩ upʉ meꞌrã weetisaꞌa. Marĩ aꞌmetãrãbajaqueꞌatirã peꞌe, marĩ upʉ warore dojorẽrã weeꞌe. \v 19-20 ¿Mʉsã masĩweti? Marĩrẽ Õꞌacʉ̃ Espíritu Santure oꞌócʉ niwĩ. Marĩ ya upʉ Espíritu Santu ya wiꞌi niꞌi. Tojo weerã marĩ upʉ meꞌrã noꞌo ʉaro weemasĩweꞌe. Jesucristo marĩrẽ maꞌígʉ̃, cʉ̃ yarã niato nígʉ̃ wẽrĩ wapayecʉ niwĩ. Tojo weerã marĩ upʉ meꞌrã Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ʉaro peꞌe weemasĩꞌi. Aꞌtiro weecã, ãpẽrã cʉ̃rẽ añurõ wãcũrãsama. \c 7 \s1 Nʉmotise cjase niꞌi \p \v 1 Niꞌcãrõacãrẽ mʉsã sẽrĩtiñaꞌoꞌoca pũrĩrẽ yʉꞌtigʉti. Nʉmotiticã, marãpʉtiticã añucãꞌa, añurõ peꞌe. \v 2 Tojo nimicã, topʉre pãjãrã ãpẽrã noꞌo ʉaro aꞌmetãrãbajaqueꞌatisama. Tojo weerã ʉmʉa nánʉcʉ̃ nʉmotiroʉaꞌa. Numia quẽꞌrã nánʉcʉ̃ marãpʉtiroʉaꞌa. \v 3 Ʉmʉ cʉ̃ nʉmo meꞌrã añurõ nisetiato. Co quẽꞌrã cʉ̃ meꞌrã mejãrõta nisetiato. \v 4 Marãpʉtigo aꞌtiro niticãꞌto: “Yʉꞌʉ ʉaro weegoti”, niticãꞌto. Co marãpʉ niyucã, “Cʉ̃ ʉaro weegoti”, niato. Nʉmotigʉ quẽꞌrã “Yʉꞌʉ ʉaro weegʉti”, niticãꞌto. Cʉ̃ nʉmo niyucã, “Co ʉaro weegʉti”, niato. \v 5 Co aꞌtiro weeato. Co marãpʉ co meꞌrã nisĩꞌrĩcã, yʉꞌtiato. Cʉ̃ quẽꞌrã core yʉꞌtiato. Õꞌacʉ̃rẽ ñubuerãtirã, ticʉse nʉmʉrĩ “Marĩ weewʉaronojõ weeticãꞌrã” ni apóca beꞌro pũrĩcã tojo weeticãꞌto. Ñubuetuꞌajaca beꞌropʉ todʉporo nisetiꞌcaronojõta marãpʉ meꞌrã, nʉmo meꞌrã niato tja. Tojo weeticã, wãcũtutuaticã, wãtĩ mʉsãrẽ ñaꞌarõ weedutibosami. Ãpẽrã meꞌrã noꞌo ʉaro aꞌmetãrãmaꞌacã weebosami. \p \v 6 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ aꞌtere dutibutiase weronojõ ucũgʉ̃ mejẽta weeꞌe. Mʉsã tojo weesĩꞌrĩcã, añurõsaꞌa nígʉ̃, tojo niꞌi. \v 7 Yʉꞌʉ aꞌtiro wãcũꞌu. Yʉꞌʉ mʉsã nipeꞌtirãrẽ yʉꞌʉ weronojõ nʉmo marĩrã nicã ʉamisaꞌa. Õꞌacʉ̃ peꞌe masãnʉcʉ̃rẽ na weepõtẽoatjere cũucʉ niwĩ. Ãpẽrãrẽ nʉmo marĩdutigʉ o marãpʉ marĩdutigʉ cũucʉ niwĩ. Ãpẽrã peꞌere nʉmotidutigʉ, marãpʉtidutigʉ cũucʉ niwĩ. \p \v 8 Niꞌcãrõacã mʉsã nʉmo marĩrãrẽ, marãpʉ marĩrãrẽ, wapewia numiarẽ nigʉ̃ti. Mʉsã yʉꞌʉ weronojõ nʉmotiticã, marãpʉtiticã, añu niꞌi. \v 9 Ʉmʉa numia meꞌrã nisĩꞌrĩrã nʉꞌcãtirãnojõ nʉmotiato. Numia quẽꞌrã mejãrõta marãpʉtiato. Na nʉmoticã, marãpʉticã, nemorõ añuꞌu. Na numia meꞌrã, ʉmʉa meꞌrã nisĩꞌrĩrã, piꞌetiticãꞌto. \p \v 10 Yʉꞌʉ marãpʉtirãrẽ, nʉmotirãrẽ aꞌtiro dutiꞌi. Aꞌte marĩ wiogʉ dutise niꞌi. Yʉꞌʉ tere wereturiaꞌa. Numio co marãpʉre cõꞌaticãꞌto. \v 11 Cõꞌagõ pũrĩcã, apĩ meꞌrã nʉorẽticãꞌto. Marãpʉ nimiꞌcʉ meꞌrã apotigo, niꞌcõta tojato. Ʉmʉ quẽꞌrã mejãrõta cʉ̃ nʉmorẽ ne cõꞌaticãꞌto. Cʉ̃ quẽꞌrã cʉ̃ nʉmo níꞌco meꞌrã apotigʉ, mejãrõta tojato. \p \v 12 Ãpẽrãma, yʉꞌʉ Jesucristo besecṹúꞌcʉ nígʉ̃, yʉꞌʉ wãcũsere aꞌtiro nigʉ̃ti. Te wãcũse marĩ wiogʉ yʉꞌʉre buꞌeꞌque mejẽta niꞌi. Aꞌtiro nigʉ̃ti. Niꞌcãrẽrã mʉsã Jesucristore ẽjõpeotigore nʉmotibosaꞌa. Co mʉꞌʉ meꞌrã ninuꞌcũsĩꞌrĩcã, cõꞌaticãꞌña. \v 13 Mejãrõta ẽjõpeotigʉre marãpʉtigo quẽꞌrã mʉꞌʉ meꞌrã cʉ̃ ninuꞌcũsĩꞌrĩcã, cõꞌaticãꞌña. \v 14 Na mʉsã meꞌrã nise ye buꞌiri Õꞌacʉ̃ narẽ añurõ weesami. Tojo weerã mʉsã põꞌrã Jesucristore ẽjõpeotirã põꞌrã weronojõ nitisama. Õꞌacʉ̃ mʉsã põꞌrãrẽ añurõ weesami. \v 15 Noꞌo Jesucristore ẽjõpeotigʉ cʉ̃ nʉmorẽ cõꞌasĩꞌrĩgʉ̃nojõ peꞌe cõꞌato. Jesucristore ẽjõpeotigo quẽꞌrã co marãpʉre cõꞌasĩꞌrĩgõnojõ cõꞌato. Õꞌacʉ̃ marĩ ãpẽrã meꞌrã aꞌmequẽse marĩrõ niseticã ʉami. Na cõꞌasĩꞌrĩcã, añurõsaꞌa. \v 16 Cõꞌanoꞌgõ “Yʉꞌʉre cõꞌaticã, yʉꞌʉ marãpʉre Jesucristore ẽjõpeocã weemasĩbopã”, nita basioweꞌe. Cõꞌanoꞌgʉ̃ quẽꞌrã “Yʉꞌʉre cõꞌaticã, yʉꞌʉ nʉmorẽ Jesucristore ẽjõpeocã weemasĩbopã”, nita basioweꞌe. \p \v 17 Tojo nimicã, aꞌtere yʉꞌʉ nipeꞌtirocjãrã, Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ dutiꞌi. Mʉsãnʉcʉ̃ Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ ne waro beseri curare nisetiꞌcaronojõta aꞌtiro nicã quẽꞌrãrẽ nisetiroʉaꞌa. \v 18 Õꞌacʉ̃ niꞌcʉ̃rẽ õꞌrẽcjʉ yapa casero yejecõꞌanoꞌcʉre besebosami. Cʉ̃rẽ besecã, mejãrõta yejecõꞌanoꞌcʉ niato. Noꞌo yejecõꞌanoꞌtiꞌcʉre besecã quẽꞌrãrẽ, mejãrõta yejecõꞌanoꞌtiꞌcʉ niato. \v 19 Yejecõꞌanoꞌcʉ, yejecõꞌanoꞌtiꞌcʉ nise wapamarĩꞌi. Õꞌacʉ̃ dutisere weese peꞌe wapatiyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. \v 20 Nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ besenʉꞌcãcatero níꞌcaronojõta ninuꞌcũcãꞌrõʉaꞌa. \v 21 Õꞌacʉ̃ daꞌracoꞌterãrẽ besebosami. Tojo besecã, mʉsã daꞌracoꞌtesere wãcũqueꞌtiticãꞌña. Apetero mʉsãrẽ mʉsã wiorã wijadutirãsama. Añu niꞌi. Na tojo nicãta, wijabaqueꞌoya. \v 22 Õꞌacʉ̃ marĩ wiogʉ Jesucristore ẽjõpeodutigʉ mʉsãrẽ besecʉ niwĩ. Mʉsãrẽ besenʉꞌcãcaterore daꞌracoꞌterã níꞌcãrã niwʉ̃. Niꞌcãrõacãma aꞌtiro niꞌi. Tojo daꞌracoꞌterã nimirã, Jesucristo yarã nitjĩarã, daꞌracoꞌtesere wijaꞌcãrã weronojõ niꞌi. Cʉ̃ ye cjasere daꞌraꞌa. Ãpẽrã quẽꞌrã cʉ̃ besenʉꞌcãrĩ curare daꞌracoꞌtetirã nicãrã niwã. Niꞌcãrõacãma Jesucristore daꞌracoꞌterã weronojõ nima. \v 23 Õꞌacʉ̃ mʉsãrẽ maꞌígʉ̃, cʉ̃ yarã niato nígʉ̃ Jesucristo wẽrĩse meꞌrã wapayecʉ niwĩ. Tojo weerã masãrẽ daꞌracoꞌterã weronojõ niticãꞌña. \v 24 Õꞌacʉ̃ ne waro besenʉꞌcãcatero mʉsã nisetiꞌcaronojõta niña tja. Cʉ̃ yarã niña. \p \v 25 Nʉmo marĩrã, marãpʉ marĩrã peꞌema Jesucristo dutise marĩꞌi. Tojo nimigʉ̃, noꞌo yʉꞌʉ basu wãcũse cãꞌrõ mʉsãrẽ weregʉti. Mʉsã yʉꞌʉre ẽjõpeomasĩꞌi. Marĩ wiogʉ yʉꞌʉre pajañaꞌse buꞌiri tojo weemasĩꞌi. \v 26 Yʉꞌʉ aꞌtiro wãcũꞌu. Aꞌtiro nicã peje piꞌetise niꞌi. Tojo weerã nʉmo marĩrã níꞌcãrã nʉmotiticãꞌña. \v 27 Noꞌo nʉmotigʉpʉ níꞌcʉ core cõꞌaticãꞌña. Noꞌo nʉmo marĩgʉ̃ nʉmotisĩꞌrĩgʉ̃ aꞌmaticãꞌña. \v 28 Mʉsã nʉmotirã, Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãrã mejẽta weeꞌe. Noꞌo nuꞌmio quẽꞌrã marãpʉtigo Õꞌacʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãgõ mejẽta weemo. Tojo nimirõ, catiri ʉmʉcore peje piꞌetise niꞌi. Yʉꞌʉ na tojo piꞌetisere ʉasãtimisaꞌa. Tojo weegʉ aꞌtere wereꞌe. \p \v 29 Acawererã, yʉꞌʉ mʉsãrẽ aꞌtiro nisĩꞌrĩsaꞌa. Aꞌtiro nicã peje piꞌetise niꞌi. Nemorõ ñaꞌarõ waꞌatjo cãꞌrõ dʉꞌsaꞌa. Niꞌcãcã meꞌrã nʉmotirã, nʉmo marĩrã weronojõ tʉꞌoñaꞌña. Mʉsã nʉmosãnumiarẽ wãcũnʉrʉ̃rõnojõ oꞌorã, Õꞌacʉ̃ peꞌere wãcũnʉrʉ̃dutiro, tojo waꞌaꞌa. \v 30 Dʉjasewãꞌa utiri masã bʉjawetidojaticãꞌña. Noꞌo eꞌcatirãnojõ eꞌcatidojaticãꞌña. Mʉsã apeque duusere mʉsã ye warore weronojõ tʉꞌoñaꞌticãꞌña. \v 31 Aꞌti ʉmʉco peꞌtiwãꞌcãrõ weeꞌe. Tojo weerã aꞌti turi cjasere ʉpʉtʉ waro wãcũticãꞌña. \p \v 32 Mʉsãrẽ wãcũqueꞌtiro marĩrõ nicã ʉaꞌa. Nʉmo marĩgʉ̃ marĩ wiogʉ cjasere pũrõ wãcũnʉrʉ̃sami. Jesucristo ʉasere weesĩꞌrĩsami. \v 33 Nʉmotigʉ peꞌe cʉ̃ nʉmo añurõ nicã ʉagʉ, aꞌti ʉmʉco cjasere wãcũnʉrʉ̃sami. Cʉ̃ nʉmo eꞌcaticã ʉasami. \v 34 Cʉ̃ marĩ wiogʉ ʉase quẽꞌrãrẽ weesĩꞌrĩsami. Tojo weegʉ cʉ̃ weesĩꞌrĩse pʉaro dʉcawaanʉꞌcõsami. Numia quẽꞌrãrẽ tojota niꞌi. Marãpʉ marĩgõ marĩ wiogʉ ye cjasere pũrõ wãcũnʉrʉ̃samo. Õꞌacʉ̃ ʉaro diaꞌcʉ̃ weesĩꞌrĩsamo. Co wãcũsepʉ quẽꞌrãrẽ cʉ̃ ʉaro wãcũsamo. Marãpʉtigo peꞌe co marãpʉ añurõ nicã ʉasamo. Aꞌti ʉmʉco cjasere pũrõ wãcũnʉrʉ̃samo. Co marãpʉ eꞌcaticã weesĩꞌrĩsamo. \p \v 35 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ añurõ waꞌato nígʉ̃ ojaꞌa. Añurõ nidutigʉ, marĩ wiogʉ ʉaro diaꞌcʉ̃ weedutigʉ ojaꞌa. Mʉsãrẽ nʉmotisere, marãpʉtisere cãꞌmotaꞌagʉ mejẽta, tojo niꞌi. \p \v 36 Niꞌcʉ̃ cʉ̃ macõ muꞌñucã ĩꞌagʉ̃, aꞌtiro nibosami: “Yʉꞌʉ macõrẽ añurõ weetisaꞌa. Co marãpʉticã, añubosaꞌa”, nibosami. Tojo nigʉ̃nojõ numisoato. Te tojo weese ne ñaꞌarõ weese niweꞌe. \v 37 Apĩ peꞌe “Numisoroʉasato”, nitibosami. Cʉ̃ tojo weesĩꞌrĩse cʉ̃rẽ añu nibosaꞌa. “Yʉꞌʉ macõ marãpʉtisome”, nibosami. Cʉ̃ tojo nicã, core añurõ waꞌarosaꞌa. \v 38 Aꞌtiro niꞌi. Macõrẽ marãpʉtidutiꞌcʉ añurõ weegʉ weesami. Marãpʉtidutitigʉ peꞌe quẽꞌrã totá añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãsami. Aꞌtiro niꞌi. Aꞌtocatero piꞌetise peje niꞌi. Tojo weero marãpʉtiticã, nemorõ añu niꞌi. \p \v 39 Marĩrẽ dutise aꞌtiro niꞌi. Marãpʉtigo co marãpʉ catiri cura cʉ̃ meꞌrã ninuꞌcũcãꞌto. Cʉ̃ wẽ́rĩ́ca beꞌro co noꞌo tʉꞌsagʉnojõ meꞌrã marãpʉtiato, niꞌi. Co marãpʉ Jesucristore ẽjõpeogʉ niato. \v 40 Yʉꞌʉ peꞌe aꞌtiro wãcũꞌu. Co apaturi marãpʉtitigo, nemorõ eꞌcatibosamo. Yʉꞌʉ quẽꞌrã ãpẽrã mʉsãrẽ buꞌerã weronojõ Espíritu Santure cʉoꞌo. Tojo weegʉ tojo ucũꞌu. \c 8 \s1 Waꞌicʉ diꞌi na queose yeeꞌquere ẽjõpeorã ñubuepeoꞌquere baꞌasama nise niꞌi \p \v 1 Mʉsã sẽrĩtiñaꞌquere yʉꞌtigʉti. “¿Waꞌicʉ diꞌi na queose yeeꞌquere ẽjõpeorã ñubuepeoꞌquere baꞌaroʉati?” nisere yʉꞌtigʉti. Mʉsã “Na ẽjõpeose yeeꞌquere wapamarĩꞌi, tere masĩtojaꞌa”, nisaꞌa. Tojota niꞌi, nírõ. Tojo nírã, aꞌtiro nirã weesaꞌa: “Ãpẽrã yʉꞌrʉoro masĩyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, nimaꞌacãrã weesaꞌa. Marĩ ãpẽrãrẽ maꞌírã, aꞌtiro peꞌe weesaꞌa. Nemorõ narẽ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeocã weesaꞌa. \v 2 Noꞌo “Masĩyʉꞌrʉagʉ niꞌi” nigʉ̃nojõ ne cãꞌrõ masĩtibutiacãꞌsami. “Aꞌtiro wee masĩrõʉasato”, nitisami. \v 3 Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ maꞌigʉ̃ peꞌema aꞌtiro nisami: “Yagʉ nimi. Cʉ̃rẽ masĩꞌi”, nisami. \p \v 4 Mʉsã waꞌicʉ diꞌi ñubuepeoꞌquere baꞌase peꞌe aꞌtiro niꞌi. Mʉsã nírõnojõta na ẽjõpeose yeeꞌque wapamarĩꞌi. Ãpẽrã Õꞌacʉ̃ weronojõ nirãpʉa ne marĩma. Cʉ̃ niꞌcʉ̃ta nimi. \v 5 Ãpẽrã cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã pãjãrã ãpẽrãnojõrẽ ẽjõpeosama. Ʉꞌmʉarõpʉ nirãrẽ, aꞌti nucũcãpʉ nirãrẽ ẽjõpeosama. Narẽ marĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoro weronojõ tʉꞌoñaꞌsama. “Marĩ wiorã nima”, nisama. \v 6 Marĩ peꞌe masĩnoꞌo, Õꞌacʉ̃ marĩ pacʉ niꞌcʉ̃ta nimi. Cʉ̃ nipeꞌtise aꞌti turi cjasere bajurẽcʉ niwĩ. Marĩ cʉ̃ yarã cʉ̃ dutiro weeajã niꞌi. Tojo nicã Jesucristo quẽꞌrã niꞌcʉ̃ta wiogʉ nimi. Cʉ̃ meꞌrã nipeꞌtise weenoꞌcaro niwʉ̃. Marĩ quẽꞌrãrẽ cʉ̃ yarã sãjãcã weecʉ niwĩ. Tojo weerã marĩ cʉ̃ meꞌrã ninuꞌcũcãꞌrãsaꞌa. \p \v 7 Ãpẽrã Jesucristore ẽjõpeorã, Õꞌacʉ̃ niꞌcʉ̃ta nisere añurõ waro masĩyʉꞌrʉtẽrĩtisama. Na todʉporopʉre queose yeeꞌquere ẽjõpeose buꞌiri tojo nisama. Tojo weerã niꞌcãrõacãrẽ ñubuepeoꞌque diꞌire baꞌarã, aꞌtiro nisama: “Tere baꞌarã, queose yeeꞌquere ẽjõpeorã weeꞌe”, nisama. Tojo weerã ẽjõpeotutuatirã baꞌarã, buꞌiritirã tʉꞌoñaꞌsama. Tojo tʉꞌoñaꞌmirã, tojo baꞌacãꞌsama. Te meꞌrã na wãcũsere dojorẽsama. \v 8 Marĩ baꞌase, marĩ baꞌatise quẽꞌrã marĩrẽ Õꞌacʉ̃rẽ nemorõ ẽjõpeocã weeweꞌe. Marĩ baꞌarã, nemorõ añurã waꞌasome. Baꞌatirã quẽꞌrã, ñaꞌabutiarã waꞌasome. \v 9 Tojo nimicã, añurõ weeya mʉsã. Apetero mʉsã noꞌo ʉaro baꞌamaꞌarã, apĩ añurõ ẽjõpeotutuatigʉre dojorẽbosaꞌa. \v 10 Aꞌtiro niꞌi. Mʉꞌʉ “Na ẽjõpeose yeeꞌque wapamarĩꞌi” ni masĩmigʉ̃, na ñubuepeo baꞌawʉaropʉ baꞌagʉ waꞌabosaꞌa. Apĩ ẽjõpeotutuatigʉ peꞌe mʉꞌʉ tojo weesere ĩꞌabosami. Mʉꞌʉ baꞌacã ĩꞌagʉ̃, “Queose yeeꞌquere ẽjõpeogʉ weemi. Tojo weese ñaꞌa niꞌi”, ni wãcũbosami. Tojo wãcũmigʉ̃, mʉꞌʉrẽ ĩꞌacũugʉ̃, cʉ̃ quẽꞌrã baꞌacãꞌbosami. Tere baꞌagʉ, “Ñaꞌarõ weegʉ weeꞌe”, nibosami. Cʉ̃ tojo wãcũse buꞌiri mʉꞌʉ cʉ̃rẽ ñaꞌarõ weegʉ weeꞌe. Tojo weerã añurõ weeya. \v 11 Mʉꞌʉ masĩmigʉ̃ baꞌagʉ, ẽjõpeotutuatigʉ peꞌere dojorẽgʉ̃ weeꞌe. Cristo cʉ̃ quẽꞌrãrẽ wẽrĩbosacʉ niwĩ. Mʉꞌʉ baꞌase meꞌrã mʉꞌʉ acaweregʉre dojorẽꞌe. \v 12 Mʉꞌʉ baꞌagʉ, Cristoreta ñaꞌarõ weegʉ weeꞌe. \v 13 Marĩ baꞌase meꞌrã marĩ acaweregʉ ẽjõpeotutuatigʉre dojorẽbosaꞌa. Tojo weeri nírã, diacjʉ̃ta baꞌatiyʉꞌrʉocãꞌrõʉaꞌa. \c 9 \s1 Jesucristo ye quetiwereri masãrẽ na buꞌese wapa wapataꞌabaꞌamasĩsama nise niꞌi \p \v 1 Yʉꞌʉ Jesucristo besecṹúꞌcʉ niꞌi. Ãpẽrã cʉ̃ besecṹúꞌcãrã weronojõ weemasĩꞌi. Yʉꞌʉ quẽꞌrã marĩ wiogʉ Jesure ĩꞌawʉ̃. Tojo nicã mʉsãrẽ marĩ wiogʉ quetire werewʉ. Mʉsã tere tʉꞌo ẽjõpeowʉ. Tojo weerã yʉꞌʉ Jesucristo besecṹúꞌcʉ nisere masĩꞌi. \v 2 Ãpẽrã yʉꞌʉre “Cʉ̃ Jesucristo besecṹúꞌcʉ mejẽta nimi”, nírã nisama. Mʉsã pũrĩcã tojo niticãꞌña. Yʉꞌʉ mʉsãrẽ Jesucristore ẽjõpeocã weewʉ. Tojo nicã mʉsã cʉ̃rẽ ẽjõpeorãrẽ niꞌcã curuata nerẽqueꞌacã weewʉ. Tojo weese meꞌrã yʉꞌʉ cʉ̃ besecṹúꞌcʉ nisere masĩꞌi. \p \v 3 Ãpẽrã yʉꞌʉre “Cʉ̃ Jesucristo besecṹúꞌcʉ nitimi” nicã, narẽ aꞌtiro yʉꞌtinuꞌcũꞌu. \v 4 Yʉꞌʉ Jesucristo besecṹúꞌcʉ niꞌi. Tojo weegʉ yʉꞌʉ buꞌese wapa na baꞌase ecacã, sĩꞌrĩse tĩacã, ñeꞌemasĩꞌi. \v 5 Apeye quẽꞌrãrẽ yʉꞌʉ ãpẽrã Jesucristo besecṹúꞌcãrã, tojo nicã cʉ̃ acabijirã weronojõ weemasĩꞌi. Tojo nicã Pedro weronojõ weemasĩꞌi. Niꞌcõ numio Jesucristore ẽjõpeogore nʉmoti, miamasĩꞌi. \v 6 ¿Deꞌro wãcũti mʉsã? Ãpẽrã Jesucristo besecṹúꞌcãrã cʉ̃ ye quetire wererã, daꞌratima. ¿Ʉ̃sã diaꞌcʉ̃ Bernabé, yʉꞌʉ, Jesucristo ye quetire wererã baꞌacatisĩꞌrĩrã daꞌraduꞌumasĩtisari? \v 7 Surara cʉ̃ baꞌasere cʉ̃ basu wapayetisami. Cʉ̃ wiorã cʉ̃rẽ ecasama. Ʉꞌsere otegʉ te dʉcare baꞌasami. Oveja coꞌtegʉ quẽꞌrã oveja õpẽcõ meꞌrã weeꞌquere baꞌasami. \v 8-9 Yʉꞌʉre “Masã wãcũse diaꞌcʉ̃rẽ weremi”, niticãꞌña. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ Moisé Õꞌacʉ̃ dutiꞌquere aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Wecʉ trigo ãrʉ̃agʉ̃, tuumajãmisʉtʉasami. Cʉ̃ baꞌasĩꞌrĩgʉ̃, baꞌato. Aꞌtiro weeticãꞌto. Trigore baꞌari nírã, ʉseropʉ tuusãarĩ beꞌtore tuusãaticãꞌña”, nicʉ niwĩ. Õꞌacʉ̃ tere nígʉ̃, wecʉa seꞌsarore wãcũticʉ niwĩ. \v 10 Cʉ̃ tere nígʉ̃, ʉ̃sã cʉ̃ ye quetire wererãrẽ queose oꞌosĩꞌrĩgʉ̃ tojo nicʉ niwĩ. Aꞌtiro niꞌi. Diꞌtare seꞌecũumʉꞌtãꞌcʉ, apĩ trigore ãrʉ̃agʉ̃ na oteꞌque dʉcare na pʉarã dʉcawaatjere wãcũyurã, daꞌrasama. \v 11 Ʉ̃sã mʉsãrẽ Jesucristo ye queti wererã oteri masã weronojõ niwʉ̃. Oteri masʉ̃ te otese dʉcare miisami. Tojo weerã mʉsã ʉ̃sãrẽ apeyenojõ oꞌocã, añu niꞌi. \v 12 Mʉsã ãpẽrãmarĩcãrẽ tojo oꞌosaꞌa. Ʉ̃sã pũrĩcãrẽ tjãsaꞌa. \p “Ʉ̃sãrẽ oꞌoya”, nímasĩꞌi. Tojo nimirã, “Oꞌoya”, ne niweꞌe. Tojo nírõnojõ oꞌorã, suꞌtinojõ, baꞌasenojõ moorã, tojo nʉꞌcãcãꞌwʉ̃. Aꞌtiro wãcũwʉ̃: “Marĩ sẽrĩcã peꞌere, Cristo ye quetire ʉatibosama”, ni wãcũwʉ̃. Tojo weerã apeyenojõ marĩcã ĩꞌarã, tojo nʉꞌcãcãꞌwʉ̃. \v 13 ¿Mʉsã masĩweti? Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ daꞌrarã masã Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã baꞌase miiti cũuꞌquere baꞌasama. Na waꞌicʉrãrẽ wẽjẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeowʉaropʉ daꞌrarã, te diꞌire baꞌasama. \v 14 Aꞌte weronojõ Jesucristo ye queti wererã quẽꞌrãrẽ “Na te daꞌrase meꞌrã wapataꞌabaꞌato”, nicʉ niwĩ marĩ wiogʉ. \v 15 Tojo nimicã, yʉꞌʉ ne niꞌcãti aꞌtere niticãti. Tojo nicã niꞌcãrõacã quẽꞌrãrẽ mʉsãrẽ apeyenojõ oꞌodutigʉ mejẽta tojo ojaꞌa. Ʉjaboa wẽrĩmigʉ̃, mʉsãrẽ wereꞌque wapa wapaseesome. \p \v 16 Yʉꞌʉ Jesucristo ye quetire weregʉ, tere werese buꞌiri “Ãpẽrã yʉꞌrʉoro añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa”, niweꞌe. Te yʉꞌʉ daꞌrase niꞌi. Yʉꞌʉ tere wereticã, ñaꞌarõ waꞌabosaꞌa. \v 17 Tojo weegʉ yʉꞌʉ ʉaro meꞌrã weregʉ, wapataꞌabopã. Yʉꞌʉre weredutisere weegʉa, Õꞌacʉ̃ cũuꞌquere weegʉ weeꞌe. Cʉ̃ yʉꞌʉre wapayegʉsami. \v 18 Yʉꞌʉ Jesucristo ye quetire weregʉ, wapataꞌabaꞌamasĩꞌi. Tojo weeta basiomicã, “Wapayeya”, niweꞌe. Yʉꞌʉ wapataꞌase aꞌtiro niꞌi. Jesucristo masãrẽ yʉꞌrʉomi nise quetire weregʉ, eꞌcatiꞌi. Tere weregʉ, wapaseeweꞌe. Tereta yʉꞌʉ wapataꞌa. \p \v 19 Masãrẽ yʉꞌʉ buꞌesere tʉꞌoato nígʉ̃ aꞌtiro weeꞌe. Ne niꞌcʉ̃rẽ daꞌrawãꞌñacoꞌtegʉ nitimigʉ̃, nipeꞌtirãrẽ daꞌrawãꞌñacoꞌtegʉ weronojõ tʉꞌoñaꞌa. Pãjãrã Cristo yarã sãjãcã ʉasãgʉ̃, tojo weeꞌe. \v 20 Judío masã tiropʉ nígʉ̃, na Jesure ẽjõpeocã ʉasãgʉ̃ na weronojõta nisetiꞌi. Aꞌtiro niꞌi. Judío masã Moisé dutise doca nima. Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre te dutise doca nidutitimi, nígʉ̃pʉa. Mejõ na Jesucristore ẽjõpeocã ʉasãgʉ̃ yʉꞌʉ quẽꞌrã na weronojõ Moisé dutise doca weronojõ niꞌi. \v 21 Judío masã nitirã quẽꞌrãrẽ Moisé dutisere masĩtirã, na Jesucristore ẽjõpeocã ʉasãgʉ̃ na weronojõ nisetiꞌi. Tojo nisetimigʉ̃, “Õꞌacʉ̃ dutisere weetigʉ niꞌi”, niweꞌe. Cristore ẽjõpeotjĩagʉ̃, Õꞌacʉ̃ dutisereta weeꞌe. \p \v 22 Yʉꞌʉ ẽjõpeotutuatirã meꞌrã nígʉ̃, na Jesucristore ẽjõpeocã ʉasãgʉ̃ na weronojõta weeꞌe. “Masĩpeꞌocãꞌa”, niweꞌe. Tojo weegʉ nipeꞌtirãrẽ “¿Yʉꞌʉ deꞌro weecã na yʉꞌrʉsĩꞌrĩmitina?” nígʉ̃, na weewʉasenojõrẽta weesetiꞌi. \v 23 Jesucristo ye quetire weregʉ, na tʉꞌoato nígʉ̃ tojo weeꞌe. Cʉ̃ ye queti añuse niꞌi. Yʉꞌʉ nipeꞌtirã tere masĩcã ʉaꞌa. Jesucristo narẽ yʉꞌrʉose yʉꞌʉ wapataꞌase niꞌi. \p \v 24 Aꞌtere queose meꞌrã wereꞌe. Omawapataꞌari masã nipeꞌtirã omasama. Nipeꞌtirã omamirã, niꞌcʉ̃ta wapataꞌasami. Mʉsã tere masĩꞌi. Mʉsã quẽꞌrã nipeꞌtirã wapataꞌasĩꞌrĩrã, wapataꞌari masʉ̃ weronojõ omaña. Mʉsãrẽ Õꞌacʉ̃ oꞌoatjere wapataꞌasĩꞌrĩrã, cʉ̃ ʉaro weeya. \v 25 Nipeꞌtirã na omati dʉporo añurõ omabuꞌesama. Tojo weerã na queoro baꞌasama. Na upʉre dojorẽsere weetisama. Na pũrĩ meꞌrã wééca beꞌtore wapataꞌasĩꞌrĩrã, tojo weeyusama. Ti beꞌto maata boadija waꞌasaꞌa. Marĩ quẽꞌrã Õꞌacʉ̃ ʉatisere, ñaꞌasere duꞌurã, Õꞌacʉ̃ yere weeꞌe. Cʉ̃ oꞌoatje wapataꞌasĩꞌrĩrã, tojo weeꞌe. Cʉ̃ oꞌose ne peꞌtisome. \v 26 Tojo weegʉ yʉꞌʉ omarĩ masʉ̃ weronojõ queoro weeꞌe. Wãcũtimigʉ̃, tojo weemaꞌaweꞌe. Yʉꞌʉ weeatjere wãcũyuꞌu. \v 27 Yʉꞌʉ ʉaro diaꞌcʉ̃ weeweꞌe. Ñaꞌarõ ʉaripejasere weeweꞌe. Wãcũtutuaꞌa. Tojo weeticãma, Jesucristo ye quetire ãpẽrãrẽ werecã, Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre “Añurõ weewʉ”, nitibosami. Añuse yʉꞌʉre oꞌoboꞌquere oꞌotibosami. \c 10 \s1 Dʉporocjãrã weronojõ weeticãꞌña nise niꞌi \p \v 1 Jesucristore ẽjõpeorã, mʉsãrẽ aꞌtere mʉsã masĩcã ʉasaꞌa. Õꞌacʉ̃ ʉ̃sã Israe curuacjãrã ñecʉ̃sʉmʉa meꞌrã nicʉ niwĩ. Cʉ̃ oꞌóca curua oꞌmecurua meꞌrã na dʉporo ʉꞌmʉtãcʉ niwĩ. Nipeꞌtirã cʉ̃rẽ siruturã, pajiri maa aco sõꞌarĩ maajo decopʉ pẽꞌacãrã niwã. \v 2 Na oꞌmecuruare sirutuꞌcãrã ti maarẽ pẽꞌaꞌcãrã nipeꞌtirã wãmeyenoꞌcãrã weronojõ tojacãrã niwã. Te meꞌrã na Moisé yarã sãjãcãrã niwã. \v 3 Na nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ oꞌoꞌque ʉꞌmʉse cjase maná wãmetisere baꞌacãrã niwã. \v 4 Nipeꞌtirã aco Õꞌacʉ̃ oꞌoꞌquere ʉ̃tãgãpʉ níꞌquere sĩꞌrĩcãrã niwã. Cristo ʉ̃tãgã aco wijaacaga weronojõ nimi. Cʉ̃ na nipeꞌtirãrẽ coꞌtegʉ, nipeꞌtiropʉ baꞌpatiwãꞌcãcʉ niwĩ. \v 5 Narẽ tojo weemigʉ̃, Õꞌacʉ̃ pãjãrãrẽ tʉꞌsaticʉ niwĩ. Cʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãcã ĩꞌagʉ̃, tojo weecʉ niwĩ. Te ye buꞌiri na yucʉ marĩrõpʉ waꞌarã, pãjãrã boabajaqueꞌaticãrã niwã. \p \v 6 Narẽ tojo waꞌaꞌque marĩrẽ queose weronojõ niꞌi. Marĩrẽ na ñaꞌarõ weeꞌcaro weronojõ weedutitiro tojo waꞌacaro niwʉ̃. \v 7 Tojo weerã ãpẽrã na yeeꞌquere ẽjõpeoticãꞌña. Todʉporocjãrã weronojõ weeticãꞌña. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ wecʉ queosere ẽjõpeorã daꞌreꞌquere aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Masã baꞌa, sĩꞌrĩcãrã niwã. Tuꞌajanʉꞌcõ, na noꞌo ʉaro bosenʉmʉ nʉꞌcãcãrã niwã.” \v 8 Marĩ na weronojõ noꞌo ʉaro aꞌmetãrãbajaqueꞌatiticãꞌrã. Námarĩcã tojo weeꞌque wapa niꞌcã nʉmʉ veintitrés mil wẽrĩcãrã niwã. \v 9 Na marĩ wiogʉ Õꞌacʉ̃rẽ ñaꞌarõ ucũcãrã niwã. Õꞌacʉ̃ marĩrẽ coꞌtetimi nírã, cʉ̃rẽ uacã weecãrã niwã. Marĩ na weeꞌcaronojõ weeticãꞌrã majã. Námarĩcã tere wéérã, pãjãrã aña cũꞌrĩwẽjẽnoꞌcãrã niwã. \v 10 Tojo nicã mʉsã Õꞌacʉ̃ meꞌrã na weeꞌcaronojõ tʉꞌsatirã, niticãꞌña. Na tojo weecã ĩꞌagʉ̃, Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ ʉꞌmʉsecjʉ̃ narẽ wẽjẽcõꞌacʉ niwĩ. \p \v 11 Õꞌacʉ̃ marĩrẽ masĩdutigʉ narẽ tojo weecʉ niwĩ. Marĩ aꞌtocaterocjãrãrẽ aꞌti ʉmʉco dʉjawãꞌcãrõ weeꞌe. Õꞌacʉ̃ dʉporocjãrãrẽ buꞌiri daꞌrecʉ niwĩ. Te buꞌiri daꞌreꞌquere cʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ ojaduticʉ niwĩ. Marĩrẽ na weronojõ ñaꞌarõ weedutitigʉ tojo weecʉ niwĩ. \v 12 Noꞌo “Yʉꞌʉ pũrĩcã añurõ ẽjõpeoꞌo, ñaꞌarõ weesome” nigʉ̃nojõ tʉꞌomasĩña. Apetero weegʉ mʉꞌʉ ñaꞌarõ weebosaꞌa. \v 13 Apetero marĩ basu ñaꞌarõ weesĩꞌrĩsaꞌa. O apetero wãtĩ marĩrẽ ñaꞌarõ weedutisami. Marĩ diaꞌcʉ̃ mejẽtare tojo waꞌaꞌa. Nipeꞌtirãrẽ tojo waꞌasaꞌa. Õꞌacʉ̃ peꞌe cʉ̃ “Weegʉti” níꞌquere weeticã weetisami. Cʉ̃ marĩ ñaꞌarõ weesĩꞌrĩcã, nʉꞌcãto nígʉ̃ marĩrẽ weetamusami. Tojo weerã marĩ ñaꞌarõ weeboꞌquere weeweꞌe. \p \v 14 Tojo weerã Jesucristore ẽjõpeorã yʉꞌʉ mairã, mʉsã na yeeꞌcãrãrẽ ñubuepeoropʉ ne waꞌaticãꞌña. Tere ne cãꞌrõ ẽjõpeoticãꞌña. \v 15 Mʉsãrẽ masãrẽ weronojõ ucũꞌu. Mʉsã basu yʉꞌʉ ucũsere tʉꞌoñaꞌña. \v 16 Marĩ põtẽrĩrã, sĩꞌrĩrĩ pa sĩꞌrĩse dʉporo Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌoꞌo. Ti pare sĩꞌrĩrã, Jesucristore buꞌipejatamuꞌu. Cʉ̃ marĩrẽ wẽrĩbosagʉ, cʉ̃ dí oꞌmabʉrocʉ niwĩ. Tojo nicã pãgãrẽ dʉcawaa baꞌarã, niꞌcã curua, niꞌcã upʉ waꞌaꞌa. Tere baꞌarã, Cristo curusapʉ wẽrĩꞌquere buꞌipejatamuꞌu. \v 17 Marĩ pãjãrã nimirã, niꞌcãgã cjase pã́rẽ baꞌaꞌa. Tojo weerã marĩ niꞌcã curua, niꞌcã upʉ weronojõ niꞌi. \p \v 18 Israe curuacjãrãrẽ wãcũña. Na Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeorã, waꞌicʉrãrẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeosama. Te diꞌire baꞌasama. Tere baꞌarã, na Õꞌacʉ̃rẽ buꞌipejatamusama. \v 19 Mʉsãrẽ aꞌtiro nigʉ̃ti. Yʉꞌʉ masã na yeeꞌque peꞌema “Wapatiꞌi”, nigʉ̃ mejẽta weeꞌe. Waꞌicʉ diꞌi na yeeꞌcãrãrẽ wẽjẽ ñubuepeoꞌque quẽꞌrãrẽ aꞌtiro nigʉ̃ti: “Apeye diꞌi weronojõ niꞌi”, nigʉ̃ mejẽta weeꞌe. \p \v 20 Tojo nitimigʉ̃, aꞌtiro niꞌi. Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotirã na yeeꞌcãrãrẽ waꞌicʉrã wẽjẽ ñubuepeorã, wãtĩarẽ ẽjõpeorã weema. Õꞌacʉ̃ mejẽtare ẽjõpeoma. Na tojo weecã, mʉsã na meꞌrã nerẽ baꞌarã, wãtĩa meꞌrã buꞌipejatamurã weeꞌe. Mʉsã tojo weecã ʉaweꞌe. \v 21 Marĩ põtẽrĩrã, marĩ wiogʉ ya pare sĩꞌrĩꞌi. Cʉ̃rẽ buꞌipejatamurã, cʉ̃ yere baꞌaꞌa. Na yeeꞌquere ñubuepeowʉaropʉ cjase peꞌe na oꞌose te sĩꞌrĩse, te baꞌase wãtĩa ye niꞌi. Tojo weerã mʉsã marĩ wiogʉre buꞌipejatamurã, cʉ̃ yere baꞌarã, wãtĩa ye peꞌere baꞌata basioweꞌe. Wãtĩa yere baꞌarã, narẽ buꞌipejatamubosaꞌa. \v 22 Marĩ, wãtĩarẽ buꞌipejatamurã, marĩ wiogʉ Õꞌacʉ̃rẽ doecã weebosaꞌa. Cʉ̃ marĩ meꞌrã uacã, marĩ põtẽotisaꞌa. Cʉ̃ tutuagʉ nimi. \s1 Marĩ ʉaro diaꞌcʉ̃ wéérã, ãpẽrãrẽ maꞌitibosaꞌa nise niꞌi \p \v 23 Masã aꞌtiro ucũwʉasama: “Marĩ weesĩꞌrĩsere noꞌo ʉaro weemasĩꞌi.” Tojota niꞌi, nírõ. Apeye marĩ weesĩꞌrĩse marĩrẽ weetamutisaꞌa. Marĩ ʉaro wéérã, ãpẽrãrẽ Õꞌacʉ̃rẽ nemorõ ẽjõpeocã weetibosaꞌa. \v 24 Ãpẽrãrẽ añurõ waꞌacã ʉasãrõʉaꞌa. Marĩ ye diaꞌcʉ̃rẽ wãcũnʉrʉ̃ticãꞌrõʉaꞌa. \p \v 25-26 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Nipeꞌtise aꞌti turipʉ nise marĩ wiogʉ ye niꞌi”, ni ojanoꞌwʉ̃. Nipeꞌtise baꞌase Õꞌacʉ̃ weeꞌque niꞌi. Tojo niyucã, nipeꞌtisere baꞌamasĩꞌi. Tojo weerã baꞌase duawʉaropʉ duasere noꞌo ʉaro duubaꞌaya. Mʉsã buꞌiritirã tʉꞌoñaꞌrĩ nírã, “¿Na queose yeeꞌcãrãrẽ ñubuepeoꞌque diꞌi niti?” ni sẽrĩtiñaꞌticãꞌña. \p \v 27 Apetero weegʉ niꞌcʉ̃ Jesucristore ẽjõpeotigʉ mʉsãrẽ cʉ̃ tiropʉ baꞌadutibosami. Mʉsã cʉ̃ tiropʉ waꞌasĩꞌrĩrã, nipeꞌtise cʉ̃ ecasere baꞌaya. Mʉsã buꞌiritirã tʉꞌoñaꞌrĩ nírã, “¿Aꞌte deꞌro weeꞌque diꞌi niti?” ni sẽrĩtiñaꞌticãꞌña. \v 28 Topʉ nirĩ cura niꞌcʉ̃ Jesucristore ẽjõpeogʉ mʉsãrẽ aꞌtiro nibosami: “Aꞌte queose yeeꞌcãrãrẽ na ñubuepeoꞌque diꞌi niꞌi”, nibosami. Cʉ̃ tojo nicã, te diꞌire baꞌaticãꞌña. Cʉ̃ mʉsã baꞌacãma, mejẽcã wãcũbosami. Tojo wãcũticãꞌto nírã tojo weeya. \v 29 Tojo nígʉ̃, cʉ̃ wãcũsere ucũgʉ̃ weeꞌe. Mʉsã wãcũse mejẽtare ucũꞌu. Marĩ aꞌtiro nibosaꞌa: “Apĩ ñaꞌarõ tʉꞌoñaꞌse buꞌiri ¿deꞌro weeacjʉ yʉꞌʉ weesĩꞌrĩsere dʉcayubosaʉ? \v 30 Yʉꞌʉ baꞌasere Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌocã, ãpẽrã yʉꞌʉ baꞌasere mejẽcã nímasĩtisama”, nibosaꞌa. \v 31 Aꞌtiro niꞌi. Marĩ baꞌase, sĩꞌrĩse meꞌrã añurõ weecãma, añu niꞌi, añurõ. Mejõ aꞌtiro ʉaꞌa. Nipeꞌtise marĩ ãpẽrãrẽ ẽjõpeocã weecã, añu nisaꞌa. Tojo weecã, nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatipeorãsama. \v 32 Mʉsã weese meꞌrã nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ yarãrẽ, judío masãrẽ, judío masã nitirãrẽ ñaꞌarõ weecã weeticãꞌña. \v 33 Yʉꞌʉ weronojõ weeya. Nipeꞌtise yʉꞌʉ weese meꞌrã Õꞌacʉ̃ yarãrẽ añurõ weesĩꞌrĩꞌi. Nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeocã ʉasãgʉ̃ na tʉꞌsasere weenuꞌcũsĩꞌrĩꞌi. Yé peꞌere añurõ weesĩꞌrĩweꞌe. Ãpẽrã ye peꞌere na yʉꞌrʉcã ʉasãgʉ̃ wãcũnʉrʉ̃ꞌʉ. \c 11 \p \v 1 Mʉsã quẽꞌrã yʉꞌʉ weronojõ weeya. Cristore yʉꞌʉ siruturonojõta yʉꞌʉre sirutuya. \s1 Numia na ñubuewʉaropʉ weewʉase niꞌi \p \v 2 Yʉꞌʉre mʉsã wãcũcã, yʉꞌʉ buꞌeꞌquere queoro weecã tʉꞌogʉ, eꞌcatiꞌi. \v 3 Apeyenojõ mʉsãrẽ masĩcã ʉaꞌa. Cristo ʉmʉanʉcʉ̃rẽ na dʉpoá nimi. Ʉmʉ peꞌe numio dʉpoá nimi. Õꞌacʉ̃ quẽꞌrã Cristo dʉpoá nimi. \v 4 Ʉmʉ Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ ñubuegʉ, cʉ̃ dʉpoapʉ suꞌti caserore pesatisami. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere wereturiagʉ, pesatisami. Pesagʉ pũrĩcã, bopoyoro weegʉ weebosami. Cʉ̃ tojo wéégʉ, marĩ wiogʉ Jesucristore wiopesase meꞌrã ẽjõpeotibosami. \v 5 Numio pũrĩcã ñubuego, dʉpoapʉ suꞌti caserore pesasamo. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere wereturiago, mejãrõta weesamo. Co pesatigo, bopoyoro weego weebosamo. Ʉmʉ weronojõ weebosamo. Co marãpʉre, co wiogʉre yʉꞌrʉnʉꞌcãgõ weesamo. Poarire seecõꞌa wʉjaweenoꞌco weronojõ nibosamo. \v 6 Co pesaticã, diacjʉ̃ta co poarire seecõꞌa wʉjaweepeꞌocãꞌrõʉaꞌa. Tojo weesĩꞌrĩtigo, bopoyo niꞌi nígõ, pesato. \v 7 Ʉmʉ peꞌe pesaticãꞌrõʉaꞌa. Cʉ̃ Õꞌacʉ̃ weronojõ wiogʉ nimi. Ʉmʉ Õꞌacʉ̃ wiogʉ nimi nisere ĩꞌomi. Numio peꞌe ʉmʉ wiogʉ nimi nisere ĩꞌomo. Tojo weego co suꞌti caserore pesaroʉaꞌa. \v 8 Ne waropʉ Õꞌacʉ̃ ʉmʉrẽ wéégʉ, numio ya õꞌa meꞌrã weeticʉ niwĩ. Numio peꞌere ʉmʉ ya õꞌa meꞌrã weecʉ niwĩ. \v 9 Õꞌacʉ̃ numiorẽ ʉmʉrẽ weetamudutigʉ weecʉ niwĩ. Ʉmʉ peꞌema numiorẽ weetamuacjʉ mejẽtare weecʉ niwĩ. \v 10 Tojo weerã numia mʉsã nerẽwʉaropʉre nírã, suꞌti caserore pesaroʉaꞌa. Tojo weego co ʉmʉa dutise doca nisere ĩꞌosamo. Apeye quẽꞌrãrẽ Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsepʉ nirã́ co tojo weesere ĩꞌasama. \v 11 Tojo nimicã, marĩ Jesucristore ẽjõpeorã aꞌmerĩ weetamuꞌu. Ʉmʉa numia weetamuse marĩrõ nímasĩtisama. Numia quẽꞌrã ʉmʉa weetamuse marĩrõ nímasĩtisama. \v 12 Diacjʉ̃ta niꞌi. Õꞌacʉ̃ numiorẽ ʉmʉ ya õꞌa meꞌrã weecʉ niwĩ. Aꞌte quẽꞌrã diacjʉ̃ niꞌi. Ʉmʉa numiapʉre bajuasama. Nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ weenoꞌcãrã diaꞌcʉ̃ nima. Cʉ̃ narẽ deꞌro wee nisetiatjere weecʉ niwĩ. \p \v 13 ¿Mʉsã deꞌro wãcũti? Numia na Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩrã, dʉpoapʉ suꞌti casero pesaticã ¿añuti? Añuweꞌe. \v 14 Nipeꞌtirã masĩnoꞌo. Ʉmʉ poanʉꞌmo yoacã, bopoyo niꞌi. \v 15 Numia peꞌe co poanʉꞌmo yoacã, añuyʉꞌrʉaꞌa. Masĩnoꞌo. Co dʉpoare maꞌmasuꞌago poanʉꞌmorẽ oꞌmasamo. Suꞌti casero pesago weronojõ weesamo. \v 16 Yʉꞌʉ ucũsere “Tojo niweꞌe” nigʉ̃nojõrẽ aꞌtiro nigʉ̃ti. “Ʉ̃sã, tojo nicã ãpẽrã Jesucristore ẽjõpeorã apeye weesetisenojõpʉma masĩnemoña marĩꞌi”, nigʉ̃ti. \s1 Miinerẽbaꞌarã queoro weetiꞌque niꞌi \p \v 17 Niꞌcãrõacã mʉsãrẽ apeye ojaꞌa. Tere ojagʉ, “Añurõ weerã weeꞌe”, nigʉ̃ mejẽta weeꞌe. Mʉsã nerẽrã, añurõ weeboronojõ oꞌorã, mejõ peꞌe dojorẽaporo. \v 18 Mʉsãrẽ aꞌtiro nimʉꞌtãgʉ̃ti. Mʉsã nerẽwʉarã, dʉcawatisaꞌa. Mʉsã tojo weese quetire tʉꞌowʉ. Yʉꞌʉ tʉꞌoñaꞌcã, aꞌte queti diacjʉ̃ta nisaꞌa. \v 19 Mʉsã aꞌtiro ni wãcũsaꞌa: “Marĩ dʉcawatiwijaroʉaꞌa. Te meꞌrã ¿noa peꞌe Jesucristo yarã waro nitito? nisere ĩꞌorãsaꞌa”, nisaꞌa. \p \v 20 Mʉsã dʉcawatise ye buꞌiri miinerẽbaꞌarã, marĩ wiogʉ cʉ̃ buꞌerã meꞌrã baꞌatʉoꞌcaro weronojõ queoro etibaꞌatisaꞌa. \v 21 Mʉsã baꞌase miasere noꞌo ʉaro baꞌanʉꞌcãsaꞌa. Pajiro baꞌa, sĩꞌrĩ, queꞌasaꞌa. Ãpẽrã peꞌe baꞌatirã ʉjaboasama. \v 22 ¿Mʉsã wiꞌseri mooti? Te wiꞌseripʉ baꞌa, sĩꞌrĩbosaꞌa. Noꞌo ʉaro wéérã, mʉsã nerẽwʉasere wapamarĩꞌi, nirã weeꞌe. Baꞌase moorãrẽ bopoyoro yʉꞌrʉcã weerã weeꞌe. ¿Deꞌro nibosaʉ mʉsãrẽ? Aꞌtere mʉsãrẽ “Añurõ weerã weeꞌe”, niweꞌe. \s1 Jesucristo cʉ̃ buꞌerãrẽ sʉꞌori baꞌatʉoꞌque niꞌi \r (Mt 26.26-29; Mr 14.22-25; Lc 22.14-20) \p \v 23 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ buꞌeꞌquere marĩ wiogʉ yʉꞌʉre buꞌewĩ. Aꞌtiro niꞌi. Jesú cʉ̃rẽ ĩꞌatuꞌtirãpʉre oꞌoatji ñamita Jesú pã́rẽ mii, \v 24 Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌocʉ niwĩ. Tuꞌajanʉꞌcõ, tigare cʉ̃ buꞌerãrẽ dʉcawaacʉ niwĩ. Beꞌro narẽ nicʉ niwĩ: “Aꞌte yʉꞌʉ upʉ niꞌi. Yʉꞌʉ mʉsã ye niatjere wẽrĩbosagʉti. Aꞌtiro yʉꞌʉ niꞌcãrõacã weeꞌcaronojõ weenuꞌcũcãꞌña. Tere wéérã, yʉꞌʉ mʉsãrẽ wẽrĩbosasere wãcũña”, nicʉ niwĩ. \v 25 Na baꞌáca beꞌro sĩꞌrĩrĩ pare mii, narẽ nicʉ niwĩ: “Mʉsã ye niatjere yʉꞌʉ wẽrĩgʉ̃ti. Yʉꞌʉ wẽrĩcã, yé dí oꞌmabʉrorosaꞌa. Õꞌacʉ̃ dʉporopʉ mʉsã meꞌrã ‘Aꞌtiro apogʉti’, nicʉ niwĩ. Cʉ̃ níꞌcaronojõta yé dí meꞌrã mʉsã meꞌrã apogʉsami. Mʉsã nipeꞌtisetiri ti pare sĩꞌrĩsetirinʉcʉ̃ yʉꞌʉre wãcũña”, nicʉ niwĩ. \v 26 Aꞌtiro niꞌi. Mʉsã pã́rẽ baꞌarã, ti pare sĩꞌrĩrã, marĩ wiogʉ cʉ̃ marĩrẽ wẽrĩbosaꞌquere ĩꞌonuꞌcũrã weeꞌe. Téé cʉ̃ apaturi aꞌticãpʉ mʉsã tojo weenuꞌcũcãꞌrãsaꞌa. \s1 Põtẽrĩse dʉporo marĩ weesetisere wãcũmʉꞌtãdutise niꞌi \p \v 27 Marĩ wiogʉ Jesucristo põtẽrĩdutisere wiopesase marĩrõ pã́rẽ baꞌamaꞌagʉ̃nojõ, ti pare sĩꞌrĩmaꞌagʉ̃nojõ buꞌiri cʉomi. Cʉ̃ wẽrĩsere, cʉ̃ ye díre mejõ nise weronojõ tʉꞌoñaꞌsami. \v 28-29 Aꞌtiro niꞌi. Marĩ Jesucristore ẽjõpeorã nerẽwʉarã, niꞌcã curua, niꞌcã upʉ niꞌi. Marĩ wiogʉ ya upʉ niꞌi. Marĩ tere queoro wãcũtimirã, pã́rẽ baꞌa, ti pare sĩꞌrĩcã, Õꞌacʉ̃ buꞌiri daꞌresami. Tojo weerã nipeꞌtirã marĩ põtẽrĩati dʉporo marĩ weesere ¿ñaꞌarõ weecãti? nírã, wãcũmʉꞌtãrõʉaꞌa. Tojo wééca beꞌropʉ pã́rẽ baꞌa, ti pare sĩꞌrĩmasĩꞌi. \v 30 Mʉsã tojo weetise ye buꞌiri pãjãrã dutiti, tutuatima. Niꞌcãrẽrã wẽrĩatojama. \v 31 Marĩ põtẽrĩse dʉporo wãcũmʉꞌtãcãma, Õꞌacʉ̃ tojo buꞌiri daꞌretibosami. \v 32 Marĩ wiogʉ añurõ weeato nígʉ̃ marĩrẽ buꞌiri daꞌreweꞌosami. Cʉ̃ marĩrẽ, ãpẽrã cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã meꞌrã pecameꞌepʉ waꞌacã ʉatimi. Tojo weegʉ ñaꞌarõ weesere duꞌudutigʉ marĩrẽ buꞌiri daꞌreweꞌomi. \p \v 33 Tojo weerã, acawererã, miinerẽbaꞌarã, aꞌtiro weeya. Niꞌcãrõ meꞌrã baꞌarãtirã, yucueya. \v 34 Noꞌo ʉjaboagʉnojõ cʉ̃ ya wiꞌipʉ baꞌato. Tojo weecã, Õꞌacʉ̃ mʉsã añurõ nerẽcã ĩꞌagʉ̃, buꞌiri daꞌresome. Apeyema mʉsã tiropʉ waꞌagʉ, apogʉti. \c 12 \s1 Masãnʉcʉ̃ weemasĩsere Espíritu Santu oꞌose niꞌi \p \v 1 Acawererã, Espíritu Santu mʉsãrẽ Õꞌacʉ̃ yere weemasĩatjere oꞌomi. Mʉsãrẽ tere queoro masĩcã ʉaꞌa. \p \v 2 Mʉsã masĩꞌi, Jesucristore ẽjõpeose dʉporo masã yeeꞌquere noꞌo ʉaro ẽjõpeosirutucãrã niwʉ̃. Na yeeꞌque catise mejẽta nicaro niwʉ̃. Ucũticaro niwʉ̃. \v 3 Mʉsã masĩticãrã niwʉ̃. Te buꞌiri aꞌtiro masĩcã ʉaꞌa. Ne niꞌcʉ̃ Espíritu Santure cʉogʉ Jesure aꞌtiro nímasĩtisami: “Pecameꞌepʉ waꞌabataꞌto”, nímasĩtisami. Tojo ucũgʉ̃ pũrĩcã Espíritu Santu oꞌose meꞌrã mejẽta ucũsami. Apĩ “Jesú marĩ wiogʉ nimi” nígʉ̃, cʉ̃ pũrĩcã Espíritu Santure cʉomi. Espíritu Santu moogʉ̃ tojo nímasĩtibosami. \p \v 4 Marĩrẽ Espíritu Santu cʉ̃ weemasĩse oꞌosere mejẽcã diaꞌcʉ̃ dʉcawaasami. Tere Espíritu Santu niꞌcʉ̃ta oꞌomi. \v 5 Cʉ̃ oꞌose meꞌrã marĩ wiogʉ Jesucristo marĩrẽ mejẽcã diaꞌcʉ̃ daꞌradutisami. Tojo daꞌradutimigʉ̃, Jesucristo niꞌcʉ̃ta nimi. \v 6 Cʉ̃ dutisere wéérã, mejẽcãrĩ diaꞌcʉ̃ weesaꞌa. Õꞌacʉ̃ niꞌcʉ̃ta nipeꞌtirã marĩ weesere añurõ waꞌacã weesami. \v 7 Espíritu Santu cʉ̃ oꞌose meꞌrã marĩnʉcʉ̃rẽ cʉ̃ marĩ meꞌrã nisere ĩꞌosami. Cʉ̃ oꞌose meꞌrã marĩ nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ aꞌmerĩ añurõ weemasĩꞌi. \v 8 Aꞌtiro niꞌi. Ãpẽrãrẽ cʉ̃ masĩse oꞌose meꞌrã ucũmeꞌrĩcã weesami. Ãpẽrãrẽ mejãrõta cʉ̃ meꞌrã Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ ojaꞌquere tʉꞌomasĩ, weremeꞌrĩcã weesami. \v 9 Ãpẽrãrẽ cʉ̃́ta tja ẽjõpeoyʉꞌrʉnʉꞌcãsere oꞌosami. Tojo nicã ãpẽrã dutitirãrẽ yʉꞌrʉomasĩsere oꞌosami. \v 10 Ãpẽrã cʉ̃ tutuaro meꞌrã añuse weeĩꞌomasĩsama. Ãpẽrãrẽ Õꞌacʉ̃ wereꞌquere wereturiamasĩsere oꞌosami. Ãpẽrãrẽ “¿Noa wãtĩ meꞌrã nisoo ucũti? ¿Noa Espíritu Santu meꞌrã diacjʉ̃ ucũti?” ni besemasĩsere oꞌosami. Espíritu Santu ãpẽrãrẽ apemasã yere masĩtimirã ucũcã weesami. Ãpẽrã na ucũcã masĩtimirã, wereturiamasĩsama. \v 11 Espíritu Santu cʉ̃ ʉaro cʉ̃ oꞌosĩꞌrĩsere marĩnʉcʉ̃rẽ dʉcawaasami. Marĩrẽ mejẽcãrĩ diaꞌcʉ̃ weesetiatjere dʉcawaasami. Cʉ̃ niꞌcʉ̃ nimigʉ̃, tojo weesami. \s1 Marĩ pãjãrã nimirã, niꞌcã curua, niꞌcã upʉta niꞌi nise niꞌi \p \v 12 Marĩ upʉ niꞌcã upʉ nimirõ, peje dʉcawatiꞌi. Tojo dʉcawatimirõ, niꞌcã upʉta niꞌi. Cristo quẽꞌrã tojota nimi. Pãjãrã cʉ̃rẽ ẽjõpeoma. Na pãjãrã nimicã, cʉ̃ upʉ weronojõ niꞌcã curua cʉ̃ meꞌrã nima. \v 13 Aꞌtiro niꞌi. Marĩ cʉ̃rẽ ẽjõpeorã nipeꞌtirã judío masã, judío masã nitirã, ãpẽrãrẽ daꞌrawãꞌñacoꞌteri masã, daꞌrawãꞌñacoꞌtetirã Espíritu Santu niꞌcʉ̃ meꞌrãta wãmeyenoꞌwʉ̃. Tojo weerã niꞌcã upʉ niꞌi. Marĩ nipeꞌtirãpʉta Espíritu Santureta cʉoꞌo. \p \v 14 Niꞌcã upʉ peje dʉcawatise cʉocãꞌa. \v 15 Marĩ dʉꞌpocã ucũrĩ dʉꞌpocã nírõ, aꞌtiro nibosaꞌa: “Omocã niweꞌe. Tojo weegʉ marĩ upʉ cjase niweꞌe.” Tojo nise ye buꞌiri dʉꞌpocã upʉpʉ niticã weeweꞌe. Topʉta wãꞌñaꞌa. \v 16 Marĩ oꞌmepero aꞌtiro ucũbosaꞌa: “Capea niweꞌe. Tojo weegʉ marĩ upʉ cjase niweꞌe.” Tojo nise ye buꞌiri oꞌmepero upʉpʉ niticã weeweꞌe. Topʉta wãꞌñaꞌa. \v 17 Marĩ upʉ capeajo diaꞌcʉ̃ nicã, ¿deꞌro wee marĩ tʉꞌobosaʉ? Marĩ upʉ oꞌmeperojo diaꞌcʉ̃ nicã, ¿deꞌro wee marĩ wĩjĩñaꞌbosaʉ? \v 18 Õꞌacʉ̃ marĩ upʉre weeꞌcʉ peꞌema cʉ̃ ʉaro meꞌrã nipeꞌtisere queoro cũucʉ niwĩ. \v 19-20 Niꞌcã upʉ peje dʉcawatise cʉoꞌo. Tojo nimirõ, niꞌcã upʉta niꞌi. Peje dʉcawatise móórõ, niꞌcã upʉ niweꞌe. Marĩ Jesucristore ẽjõpeorã niꞌcã upʉta niꞌi. \p \v 21 Capea omocãrẽ “Mʉꞌʉrẽ ʉatisaꞌa”, nímasĩtisaꞌa. Dʉpoa quẽꞌrã dʉꞌpocãrĩrẽ “Ʉatisaꞌa”, nímasĩtisaꞌa. \v 22 Aꞌtiro peꞌe niꞌi. Marĩ upʉ cjase nipeꞌtisere ʉaꞌa. Marĩ upʉpʉre apeye mejõ nise niꞌi. Tojo nimicã, te marĩcã, catimasĩtisaꞌa. \v 23 Marĩ apeye upʉ cjasere mejõ nise tʉꞌoñaꞌa. Tojo weerã tere añurõ bajuato nírã añurõ apoꞌo. Apeye quẽꞌrãrẽ masã ĩꞌaticãꞌto ni, bopoyasãrã, suꞌti sãñacãꞌmotaꞌaꞌa. \v 24 Apeye nemorõ añurõ bajuse meꞌrã peꞌema tojo weeweꞌe. Õꞌacʉ̃ marĩ upʉ cjasere añurõ apocʉ niwĩ. Niꞌcã upʉta añurĩ upʉ niato nígʉ̃ tojo weecʉ niwĩ. Marĩ mejõ nise tʉꞌoñaꞌsenojõrẽ añurõ wãcũcã weecʉ niwĩ. Te weronojõ marĩ mejõ nigʉ̃ tʉꞌoñaꞌgʉ̃rẽ marĩrẽ añurõ wãcũcã weemi. \v 25 Cʉ̃ tojo wéégʉ, nipeꞌtise marĩ upʉ cjasere niꞌcãrõnojõ aꞌmerĩ weetamudutigʉ tojo cũucʉ niwĩ. \v 26 Marĩ upʉpʉre niꞌcãrõ pũrĩnoꞌcã, nipeꞌtiropʉ seꞌsa waꞌaꞌa. Noꞌo niꞌcãrõ añurõ waꞌacã, nipeꞌtiropʉ añurõ tʉꞌoñaꞌa. \p \v 27 Tojo nígʉ̃, aꞌtiro nigʉ̃ weeꞌe. Marĩ Cristore ẽjõpeorã cʉ̃ ya upʉ weronojõ niꞌi. Marĩnʉcʉ̃ cʉ̃ ya upʉcjãrã niꞌi. \v 28 Õꞌacʉ̃ marĩ upʉ cjasere dʉcawaacʉ niwĩ. Cʉ̃ tojo weeꞌcaronojõ Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ aꞌmerĩ weetamuatjere cũucʉ niwĩ. Ne waro Jesucristo besecṹúꞌcãrãrẽ nipeꞌtirã buꞌipʉ besecṹúcʉ niwĩ. Na beꞌrocjãrã Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere wereturiari masãrẽ cũucʉ niwĩ. Na beꞌrore Õꞌacʉ̃ ye quetire buꞌeri masãrẽ cũucʉ niwĩ. Beꞌro añuse, mejẽcã bajusere weeĩꞌorĩ masãrẽ cũucʉ niwĩ. Na beꞌrore dutitirãrẽ yʉꞌrʉori masãrẽ, weetamurĩ masãrẽ, tojo nicã dutiri masãrẽ cũucʉ niwĩ. Nipeꞌtirã beꞌro apemasã yere masĩtimirã ucũrĩ masãrẽ cũucʉ niwĩ. \v 29 Masĩnoꞌo. Marĩ nipeꞌtirãrẽ mejãrõta weedutigʉ cũuticʉ niwĩ. Marĩ nipeꞌtirã Jesucristo besecṹúꞌcãrã niweꞌe. Nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ yere wereturiari masã niweꞌe. Nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ ye quetire buꞌeri masã niweꞌe. Nipeꞌtirã añuse mejẽcã bajusere weeĩꞌomasĩweꞌe. \v 30 Nipeꞌtirã dutitirãrẽ yʉꞌrʉomasĩweꞌe. Nipeꞌtirã apemasã ye ucũsere ucũweꞌe. Nipeꞌtirã na tojo ucũcã tʉꞌotimirã, wereturiamasĩweꞌe. \v 31 Mʉsãrẽ Espíritu Santu cʉ̃ weemasĩsere oꞌocãma, añuyʉꞌrʉasere beseyʉꞌrʉnʉꞌcãña. Yʉꞌʉ mʉsãrẽ aꞌte nipeꞌtise nemorõ añuyʉꞌrʉnʉꞌcãsere weregʉti. \c 13 \s1 Maꞌise apeyenojõ yʉꞌrʉoro añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa nise niꞌi \p \v 1 Marĩ apemasã ye ucũsere masĩtimirã, ucũmasĩbosaꞌa. Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌterã ʉꞌmʉsecjãrã ye quẽꞌrãrẽ ucũmasĩbosaꞌa. Tojo weemasĩmirã ãpẽrãrẽ maꞌitirã, toꞌatʉ o cõmepjĩrẽ noꞌo ʉaro paamaꞌarã weronojõ nibosaꞌa. \v 2 Apeyere Õꞌacʉ̃ marĩrẽ wereꞌquere añurõ wereturiamasĩbosaꞌa. Tojo weemirã ãpẽrãrẽ maꞌitirã, tʉꞌomasĩtirã weronojõ nibosaꞌa. Tojo nicã nipeꞌtise masã masĩña marĩꞌquere masĩbosaꞌa. Noꞌo nipeꞌtisere masĩpeꞌocãꞌbosaꞌa. Tojo masĩmirã ãpẽrãrẽ maꞌitirã, tʉꞌomasĩtirã weronojõ nibosaꞌa. Marĩ ẽjõpeoyʉꞌrʉnʉꞌcãrã pũrĩcã, ʉ̃rʉ̃gʉ̃rẽ aperopʉ waꞌadutimasĩbosaꞌa. Tojo weeta basiomicã aꞌmerĩ maꞌise móórã, mejõ waro ucũmaꞌacãꞌbosaꞌa. \v 3 Marĩ cʉose nipeꞌtisere pajasecʉorãrẽ oꞌobosaꞌa. Marĩ narẽ maꞌitimirã oꞌorã, tojo oꞌomaꞌacãrã weesaꞌa. Marĩ Õꞌacʉ̃ yere weecã, cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã marĩrẽ ʉ̃jʉ̃adutibosama. Cʉ̃ yere weemirã ãpẽrãrẽ maꞌiticã, Õꞌacʉ̃ marĩrẽ “Añurõ weewʉ”, nitisami. \p \v 4 Marĩ ãpẽrãrẽ maꞌírã, aꞌtiro weeꞌe. Ãpẽrã marĩrẽ mejẽcã weecã, na weesere nʉꞌcãꞌa. Nipeꞌtirãrẽ añurõ weeꞌe. Ãpẽrãrẽ ʉoweꞌe. Mʉsã ãpẽrãrẽ maꞌírã, aꞌtiro niweꞌe: “Mʉsã nemorõ añuyʉꞌrʉnʉꞌcãrã niꞌi”, niweꞌe. “Ãpẽrã yʉꞌrʉoro añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãrã niꞌi”, niweꞌe. \v 5 Ãpẽrãrẽ ẽjõpeose meꞌrã ucũꞌu. Marĩ ye seꞌsarore wãcũweꞌe. Uamʉñaweꞌe. Ãpẽrã marĩrẽ mejẽcã weecã, yoacã uanuꞌcũweꞌe. \v 6 Ãpẽrã ñaꞌarõ weecã ĩꞌarã, eꞌcatiweꞌe. Na añurõ weecã peꞌe, eꞌcatitamuꞌu. \v 7 Ãpẽrã na ñaꞌarõ weesere ne cãꞌrõ wereturiaweꞌe. Na weesere añuse diaꞌcʉ̃rẽ ẽjõpeoꞌo. “Beꞌropʉ añurõ weerãsama”, ni wãcũꞌu. Nipeꞌtise ãpẽrã marĩrẽ ñaꞌarõ weecã, wãcũtutuaꞌa. \p \v 8 Maꞌise peꞌtisome. Ninuꞌcũcãꞌrõsaꞌa. Apeye Õꞌacʉ̃ marĩrẽ weemasĩse oꞌose pũrĩcã peꞌtidijarosaꞌa. Beꞌropʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ yere wereturiamasĩse oꞌose quẽꞌrã peꞌtidijarosaꞌa. Nipeꞌtise cʉ̃ yere masĩpeꞌocãꞌrãsaꞌa. Apemasã ye ucũsere masĩtimirã Õꞌacʉ̃ ucũmasĩse oꞌose quẽꞌrã peꞌtirosaꞌa. Nipeꞌtirã ucũse tʉꞌopeꞌocãꞌnoꞌrõsaꞌa. Ãpẽrã yʉꞌrʉoro masĩse oꞌoꞌque quẽꞌrã peꞌtirosaꞌa. Nipeꞌtisere masĩrãsaꞌa. \v 9 Aꞌtiro niꞌi. Marĩ sõꞌowaro nipeꞌtisere masĩpeꞌoweꞌe. Õꞌacʉ̃ ye quẽꞌrãrẽ niꞌcãrẽta weremasĩꞌi. \v 10 Beꞌropʉ Jesucristo apaturi aꞌticã, masĩpeꞌocãꞌrãsaꞌa. Marĩ masĩpeꞌocãma, marĩ masĩmiꞌque mejõ nise tojarosaꞌa. \p \v 11 Marĩ wĩꞌmarã nírã, na weewʉaronojõ weewʉ. Bʉcʉrã waꞌarã, wĩꞌmarã weesere duꞌucãꞌwʉ̃. Na wĩꞌmarã weese marĩrẽ wapamarĩꞌi. \v 12 Tojo weronojõ aꞌtocatero marĩ añurõ masĩweꞌe. Ẽorõ mejãrõpʉ marĩ ĩꞌase weronojõ niꞌi. Queoro bajuweꞌe. Beꞌro bajuyoropʉ Õꞌacʉ̃rẽ ĩꞌarãsaꞌa. Niꞌcãrõacãrẽ marĩ cãꞌrõacã masĩꞌi. Beꞌro cʉ̃ marĩrẽ masĩrõnojõta masĩpeꞌocãꞌrãsaꞌa. \v 13 Aꞌtiro nicãrẽ ẽjõpeose, eꞌcatiyuse, maꞌise niꞌi. Aꞌte iꞌtiaro peꞌtisome. Maꞌise peꞌe apeye nemorõ añuyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. \c 14 \s1 Ãpẽrã ye ucũsere tʉꞌotimirã ucũrã, aꞌtiro weeroʉaꞌa nise niꞌi \p \v 1 Ãpẽrãrẽ maꞌisere wãcũyʉꞌrʉnʉꞌcãña. Tojo nicã Õꞌacʉ̃ Espíritu Santu meꞌrã weetamumasĩsere ʉaya. Ãpẽrã yere masĩtimirã ucũmasĩse Espíritu Santu oꞌose niꞌi. Õꞌacʉ̃ yere wereturiamasĩse quẽꞌrã cʉ̃ oꞌoseta niꞌi. Cʉ̃ oꞌosere wereturiamasĩsere ʉaripejayʉꞌrʉnʉꞌcãña. \v 2 Noꞌo ãpẽrã ye ucũsere masĩtimigʉ̃ ucũgʉ̃nojõ Õꞌacʉ̃ diaꞌcʉ̃rẽ ucũsami. Masãrẽ ucũtisami. Cʉ̃ ucũsere tʉꞌotisama. Espíritu Santu tutuaro meꞌrã masĩnoꞌña marĩsere ucũsami. \v 3 Õꞌacʉ̃ yere wereturiase peꞌe masãrẽ ucũse niꞌi. Tere wererã, marĩ ãpẽrãrẽ Õꞌacʉ̃rẽ nemorõ ẽjõpeocã weeꞌe. Na eꞌcaticã, wãcũtutuacã weeꞌe. \v 4 Noꞌo ãpẽrã yere masĩtimigʉ̃ ucũgʉ̃nojõ cʉ̃ seꞌsaro Õꞌacʉ̃rẽ nemorõ ẽjõpeowãꞌcãgʉ̃ weesami. Õꞌacʉ̃ ye quetire wereturiagʉ peꞌe ãpẽrã Jesucristore ẽjõpeorã nerẽwʉari curuacjãrãrẽ nemorõ ẽjõpeocã weenemosami. \v 5 Mʉsã ãpẽrã yere masĩtimirã, nipeꞌtirã ucũmasĩcã ʉamiꞌi. Te yʉꞌrʉoro Õꞌacʉ̃ yere wereturiamasĩse peꞌere ʉasãyʉꞌrʉnʉꞌcãmiꞌi. Wereturiamasĩgʉ̃ peꞌe apĩ ãpẽrã yere masĩtimigʉ̃ ucũgʉ̃ nemorõ wapatimi. Niꞌcʉ̃ ãpẽrã yere masĩtimigʉ̃, ucũsami. Beꞌro cʉ̃ ucũꞌquere “Aꞌtiro nisĩꞌrĩrõ weeapʉ”, ni wereturiacã, añu nisaꞌa. Tojo weregʉ, nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ nemorõ ẽjõpeocã weesami. \v 6 Aꞌtiro niꞌi. Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ waꞌagʉ, ãpẽrã yere ucũgʉ̃, weetamutibosaꞌa. Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre masĩse oꞌosere buꞌégʉ pũrĩcã, weetamubosaꞌa. Mʉsãrẽ Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere wereturiagʉ quẽꞌrã, weetamubosaꞌa. Tojo nicã mʉsãrẽ apeyere buꞌenemogʉ̃, weetamubosaꞌa. \p \v 7 Niꞌcã queose bʉsʉse cjasere oꞌoñaꞌgʉ̃ti. Wẽowʉ̃ noꞌo ʉaro putimaꞌacã, ñeꞌenojõ basase nisari, nita basioweꞌe. Bʉapʉ̃tẽrõ noꞌo ʉaro bʉapʉ̃tẽcã, ñeꞌenojõ basase nisari, nita basioweꞌe. \v 8 Surara aꞌmewẽjẽrã waꞌarã, na putipjʉre queoro putiticã, na yere apoyutisama. \v 9 Marĩ quẽꞌrã tojota nisaꞌa. Marĩ queoro ucũticã, deꞌro nirõ weesari, nita basioweꞌe. Mejõ waro ucũmaꞌacãꞌbosaꞌa. \v 10 “Aꞌti nucũcãpʉre pejetiacã ucũse niꞌi”, nita basioweꞌe. Nipeꞌtise te ucũsenʉcʉ̃ tʉꞌota basioꞌo. \v 11 Yʉꞌʉ ãpẽrã ucũsere tʉꞌotigʉ, aperocjʉ̃ weronojõ niꞌi. Yʉꞌʉ apĩrẽ ucũcã, cʉ̃ quẽꞌrã tʉꞌotigʉ, apesecjʉ̃ weronojõ nisami. \v 12 Tojota niꞌi mʉsã quẽꞌrãrẽ. Mʉsã Espíritu Santu tutuaro meꞌrã weemasĩse oꞌosere ʉaꞌa. Tere ʉarã, aꞌtere ʉaripejayʉꞌrʉnʉꞌcãña. Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ nemorõ añurõ ẽjõpeocã weemasĩse peꞌere ʉaripejayʉꞌrʉnʉꞌcãña. \p \v 13 Tojo weerã noꞌo ãpẽrã yere masĩtimigʉ̃ ucũgʉ̃nojõ te ucũsere wereturiamasĩacjʉ Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩato. \v 14 Marĩ ãpẽrã ye ucũsere tʉꞌotimirã ñubuerã, Espíritu Santu weetamuse meꞌrã ñubueꞌe. Tojo weemirã, “Aꞌtiro nirã weeꞌe”, nímasĩtisaꞌa. Tojo weerã ãpẽrãrẽ weetamutibosaꞌa. \v 15 Marĩ ñubuerã, aꞌte pʉarore weeroʉaꞌa. Ãpẽrã yere masĩtimirã ucũse Espíritu Santu oꞌose meꞌrã ñubueroʉaꞌa. Tojo nicã marĩ wãcũse meꞌrã ñubueroʉaꞌa. Apeye quẽꞌrãrẽ Õꞌacʉ̃rẽ basapeorã, mejãrõta pʉaro meꞌrã basapeoroʉaꞌa tja. Ãpẽrã yere masĩtimirã ucũse meꞌrã, tojo nicã marĩ ucũse ʉseri meꞌrã basaroʉaꞌa. \v 16 Ãpẽrã yere masĩtimirã ucũse meꞌrã diaꞌcʉ̃ mʉꞌʉ Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌocã, apĩ mʉꞌʉ ucũsere tʉꞌotibosami. Tʉꞌotigʉ, “Tojota niꞌi”, nitamumasĩtisami. \v 17 Mʉꞌʉ eꞌcatise oꞌocã, añu niꞌi, añurõ peꞌe. Cʉ̃ peꞌere Õꞌacʉ̃rẽ nemorõ ẽjõpeocã weetisaꞌa. \v 18 Ãpẽrã yere masĩtimigʉ̃ ucũsere yʉꞌʉta mʉsã nipeꞌtirã nemorõ ucũyʉꞌrʉnʉꞌcãꞌa. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌoꞌo. \v 19 Tojo nimigʉ̃, Jesucristore ẽjõpeorã nerẽwʉaropʉ mʉsã tʉꞌotisere ucũcã, yʉꞌʉ ucũse wapamarĩsaꞌa. Yoacã ãpẽrã ye ucũse meꞌrã ucũmigʉ̃, mejõ waro ucũbosaꞌa. Mʉsã tʉꞌotibosaꞌa. Cãꞌrõacã nimicã, masã tʉꞌota basiose meꞌrã ucũcã peꞌere, tetá mʉsãrẽ añu niꞌi. \p \v 20 Acawererã, Jesucristore ẽjõpeorãrẽ mʉsãrẽ weregʉti. Wĩꞌmarã tʉꞌomasĩtima. Na weronojõ wãcũticãꞌña. Bʉcʉrã weronojõ wãcũsetiya. Wĩꞌmarã ñaꞌarõ weesetitirã weronojõ wãcũña. \v 21 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌwʉ̃: “Marĩ wiogʉ Õꞌacʉ̃ aꞌtiro nicʉ niwĩ: ‘Ẽjõpeotise buꞌiri yʉꞌʉ aꞌti diꞌtacjãrãrẽ apemasã ye meꞌrã ucũgʉ̃ti. Tojo weemicã, te meꞌrã quẽꞌrãrẽ ẽjõpeosome’, nicʉ niwĩ.” \v 22 Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ masãrẽ apemasã ye meꞌrã weregʉ, masã ẽjõpeotisere, cʉ̃rẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãsere ĩꞌosami. Ãpẽrã cʉ̃rẽ ẽjõpeorã peꞌere cʉ̃ ye queti wererã meꞌrã yʉꞌʉre ẽjõpeorã nima nisere ĩꞌosami. \p \v 23 Mʉsã nipeꞌtirã nerẽwʉaropʉ apemasã yere tʉꞌomasĩtimirã ucũcã, Jesucristore ẽjõpeotirã sãjãabosama. Na sãjãejarã, mʉsã ucũsere masĩtirã, “Maatirã weema”, nibosama. \v 24 Mʉsã nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ wereꞌquere wereturiacã peꞌema, aꞌtiro weebosama. Jesucristore ẽjõpeotigʉ mʉsã weesere ĩꞌagʉ̃, “Yʉꞌʉ ñaꞌagʉ̃ nisaꞌa”, ni tʉꞌoñaꞌbosami. \v 25 Cʉ̃ ñaꞌarõ weeꞌquere wãcũejagʉsami. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeogʉ ejaqueꞌagʉsami. “Õꞌacʉ̃ diacjʉ̃ta na meꞌrã nimi”, nigʉ̃sami. \s1 Mʉsã weesere wiopesase meꞌrã weeya nise niꞌi \p \v 26 Acawererã, mʉsã weesetise aꞌtiro niꞌi. Mʉsã nerẽrã, ãpẽrã Õꞌacʉ̃rẽ basapeosama. Ãpẽrã Õꞌacʉ̃ cjasere buꞌesama. Ãpẽrã Õꞌacʉ̃ masĩcã weeꞌquere wereturiasama. Ãpẽrã, ãpẽrã ye ucũsere tʉꞌotimirã, ucũsama. Na ucũsere ãpẽrã o na basu wereturiasama. Te meꞌrã nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ aꞌmerĩ Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeonemocã weeya. \v 27 Ãpẽrã ye ucũsere tʉꞌotimirã ucũrĩ masã pʉarã o iꞌtiarãta ucũato. Niꞌcʉ̃ ucũmʉꞌtã, beꞌro apĩ ucũato. Na ucũsere apĩ wereturiato. \v 28 Mʉsã nerẽwʉaropʉ wereturiagʉ marĩcã, ucũtiyʉꞌrʉocãꞌto. Na seꞌsaro wãcũsepʉ Õꞌacʉ̃rẽ ucũato. \v 29 Õꞌacʉ̃ weredutisere wereturiari masã quẽꞌrã pʉarã o iꞌtiarãta wereato. Ãpẽrã na weresere beseato. “¿Diacjʉ̃ta niti?” niato. \v 30 Niꞌcʉ̃ ucũrĩ cura Õꞌacʉ̃ apĩ topʉ dujigʉre wereduticã, ucũmʉꞌtãꞌcʉ diꞌtamarĩato. \v 31 Mʉsã nipeꞌtirã Õꞌacʉ̃ weredutiꞌquere wereturiamasĩꞌi. Tojo weerã niꞌcʉ̃ weremʉꞌtã, apĩ, apĩ wereturiawãꞌcãña. Tojo weecã, nipeꞌtirã masĩrãsama. Nipeꞌtirã wãcũtutuarãsama. \v 32 Mʉsã Õꞌacʉ̃ weredutisere wereturiarã, noꞌo ʉaro ucũmaꞌaticãꞌña. Wãcũyu, “Aꞌteta masãrẽ werecã, añutʉꞌsaꞌa”, ni wereya. Ãpẽrã ucũrĩ curare ucũticãꞌña. \v 33 Õꞌacʉ̃ queoro weecã ʉami. Noꞌo ʉaro weesere ʉatimi. \p Nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeorã nerẽrã, aꞌtiro weewʉama. \v 34 Mʉsã nerẽrĩ curare numia ucũtiyʉꞌrʉocãꞌto. Narẽ ucũdutiticãꞌña. Ucũrõnojõ oꞌorã, Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ dutiꞌcaronojõta añurõ yʉꞌtiato. \v 35 Na tʉꞌotiꞌquere masĩsĩꞌrĩrã, wiꞌipʉ na marãpʉsʉmʉarẽ sẽrĩtiñaꞌto. Numia Jesucristore ẽjõpeorã nerẽwʉaropʉ ucũcã, tʉꞌsaweꞌe. \p \v 36 Mʉsãrẽ masĩrõʉaꞌa. Õꞌacʉ̃ ye queti mʉsã meꞌrã nʉꞌcãticaro niwʉ̃. Mʉsã seꞌsaro tere ẽjõpeorã niweꞌe. \v 37 Noꞌo “Yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃ yere wereturiamasĩꞌi, Espíritu Santu wãcũse oꞌose meꞌrã ucũꞌu” nigʉ̃nojõ yʉꞌʉ ojasere “Marĩ wiogʉ dutise niꞌi”, nigʉ̃sami. \v 38 Yʉꞌʉ ojaꞌquere ẽjõpeotigʉre mʉsã quẽꞌrã cʉ̃rẽ ẽjõpeoticãꞌña. \p \v 39 Acawererã, Õꞌacʉ̃ yere wereturiamasĩsere ʉaya. Ãpẽrãrẽ apemasã yere tʉꞌotimirã na ucũcã, cãꞌmotaꞌaticãꞌña. \v 40 Nipeꞌtise mʉsã weesere noꞌo ʉaro weemaꞌaticãꞌña. Wiopesase meꞌrã weeya. \c 15 \s1 Jesucristo masãꞌque niꞌi \p \v 1 Acawererã, yʉꞌʉ mʉsãrẽ todʉporopʉ buꞌeꞌque Jesucristo masãrẽ yʉꞌrʉose quetire niꞌcãrõacã wãcũcã ʉaꞌa. Mʉsã tere tʉꞌorã, ẽjõpeowʉ. Aꞌtiro nicã quẽꞌrãrẽ ẽjõpeonuꞌcũꞌu. \v 2 Õꞌacʉ̃ te añuse queti meꞌrã mʉsãrẽ ẽjõpeonuꞌcũcã weegʉ weemi. Mʉsãrẽ te queti yʉꞌʉ wereꞌquere ẽjõpeonuꞌcũcã, yʉꞌrʉogʉsami. Queoro mʉsã ẽjõpeocã, tojo weegʉsami. Mʉsã buꞌipʉ diaꞌcʉ̃ ẽjõpeorã, yʉꞌrʉonoꞌsome. \p \v 3 Yʉꞌʉre buꞌeꞌquere mʉsãrẽ wereturiawʉ. Te apeye yʉꞌrʉoro niyʉꞌrʉnʉꞌcãse aꞌtiro niwʉ̃. Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ ojaꞌcaronojõta Cristo marĩ ñaꞌarõ weeꞌquere cõꞌasĩꞌrĩgʉ̃, wẽrĩbosacʉ niwĩ. \v 4 Cʉ̃ wẽ́rĩ́ca beꞌro cʉ̃rẽ yaacãrã niwã. Beꞌro Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ ojaꞌcaronojõta iꞌtia nʉmʉ beꞌro Õꞌacʉ̃ cʉ̃rẽ masõcʉ niwĩ. \v 5 Tojo wééca beꞌro cʉ̃ Pedrore, ãpẽrã cʉ̃ besecṹúꞌcãrãrẽ bajuacʉ niwĩ. \v 6 Beꞌro niꞌcãti pãjãrã quinientos yʉꞌrʉoro cʉ̃rẽ ẽjõpeorãrẽ bajuacʉ niwĩ. Pãjãrã cʉ̃rẽ ĩꞌaꞌcãrã catisama yujupʉ. Ãpẽrã wẽrĩatojacãrã niwã. \v 7 Beꞌro Santiagore bajuacʉ niwĩ. To beꞌro nipeꞌtirã cʉ̃ besecṹúꞌcãrãrẽ bajuacʉ niwĩ. \p \v 8 Beꞌro nipeꞌtirã cʉ̃rẽ ĩꞌáca beꞌropʉ yʉꞌʉre bajuawĩ. Na beꞌrocjʉ̃ yapatigʉacãpʉ bajuaꞌcʉ weronojõ nimigʉ̃, cʉ̃rẽ ẽjõpeosirutuꞌu. \v 9 Yʉꞌʉ nipeꞌtirã ãpẽrã Jesucristo besecṹúꞌcãrã docapʉ niꞌi. Yʉꞌʉre ne cãꞌrõ “Jesucristo besecṹúꞌcʉ nimi”, niticãꞌrõʉaꞌa. Yʉꞌʉ Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrãrẽ ñaꞌarõ weeꞌque buꞌiri, tojo niꞌi. \v 10 Tojo nimigʉ̃, Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre añurõ weeyucã, Jesucristo besecṹúꞌcʉ niꞌi. Yʉꞌʉre mejõ waro añurõ weegʉ weetimi. Yʉꞌʉ nipeꞌtirã ãpẽrã yʉꞌrʉoro daꞌraꞌa. Yʉꞌʉ seꞌsaro tojo weeweꞌe. Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉre añurõ wéégʉ, yʉꞌʉ meꞌrã ninuꞌcũmi. Yʉꞌʉre weetamumi. \v 11 Yʉꞌʉ buꞌese, tojo nicã ãpẽrã cʉ̃ besecṹúꞌcãrã na buꞌese niꞌcãrõnojõ niꞌi. Jesucristo wẽrĩ masãꞌque queti ʉ̃sã buꞌese niꞌi. Aꞌtereta mʉsã ẽjõpeowʉ. \s1 Wẽrĩꞌcãrã na masãmʉjãatje niꞌi \p \v 12 Ʉ̃sã Cristo wẽrĩ masãꞌque quetire buꞌewʉ. Tere buꞌemicã, ¿deꞌro weerã mʉsã niꞌcãrẽrã “Wẽrĩꞌcãrã masãtima”, nisari? \v 13 “Wẽrĩꞌcãrã masãtima” nicãma, Cristo quẽꞌrã masãtibopĩ. \v 14 Cʉ̃ masãticãma, ʉ̃sã buꞌese wapamarĩbopã. Mʉsã ẽjõpeose quẽꞌrã wapamarĩbopã. \v 15 Õꞌacʉ̃ Cristore masõcʉ niwĩ nise quetire werewʉ. Mʉsã “Wẽrĩꞌcãrã masãtima” nicã, ʉ̃sã te quetire wererã, nisoorã weebosaꞌa. Diacjʉ̃ta wẽrĩꞌcãrã masãticãma, Õꞌacʉ̃ Cristore masõtibopĩ. \v 16 Aꞌtiro niꞌi. Wẽrĩꞌcãrã masãticãma, Cristo quẽꞌrã masãtibopĩ. \v 17 Cʉ̃rẽ masõticã, mʉsã ẽjõpeose wapamarĩbosaꞌa. Todʉporo mʉsã ñaꞌarõ weeꞌquere mejãrõta acobojonoꞌtirã nibosaꞌa. \v 18 Jesucristore cʉ̃ pacʉ masõticãma, cʉ̃rẽ ẽjõpeorã wẽrĩrã, cʉ̃rẽ ẽjõpeotirã weronojõ pecameꞌepʉ waꞌabosama. \v 19 “Wẽrĩꞌcãrã masãsome” nise diacjʉ̃ nicãma, marĩ “Masãrãsama” nírã, marĩta ãpẽrã yʉꞌrʉoro pajasecʉorã waro nibosaꞌa. Mejõ waro ẽjõpeomaꞌabosaꞌa. \p \v 20 “Wẽrĩꞌcãrã masãtima” nise diacjʉ̃ niweꞌe. “Cristo masãcʉ niwĩ” nise peꞌe diacjʉ̃ niꞌi. Cristo ãpẽrã nipeꞌtirã wẽrĩꞌcãrã dʉporo masãmʉꞌtãcʉ niwĩ. Marĩ quẽꞌrã wẽrĩꞌcãrãpʉ masãrãsaꞌa. \v 21 Aꞌtiro niꞌi. Ne warocjʉ̃pʉ Adã́ ñaꞌarõ weenʉꞌcãꞌque buꞌiri marĩ nipeꞌtirã wẽrĩdijarãsaꞌa. Beꞌro Cristo añurõ weese buꞌiri wẽrĩꞌcãrãpʉ nimirã, masãmʉjãarãsaꞌa tja. \v 22 Marĩ nipeꞌtirã Adã́ põꞌrã nise ye buꞌiri wẽrĩrãsaꞌa. Cristo yarã nirã́ peꞌe marĩ cʉ̃rẽ ẽjõpeorã, catinuꞌcũrãsaꞌa. \v 23 Marĩ masãrã, queoro masãrãsaꞌa. Cristo masãmʉꞌtãtojacʉ niwĩ. Beꞌro cʉ̃ apaturi aꞌticã, marĩ cʉ̃ yarã masãrãsaꞌa. \v 24 Tojo waꞌacã, aꞌti ʉmʉco peꞌtia waꞌarosaꞌa. Titare Cristo nipeꞌtirã wiorã tutuarãrẽ, bajutirãrẽ, bajurãrẽ cõꞌapeꞌocʉ̃sami. Cʉ̃ tojo weetuꞌajaca beꞌro cʉ̃ pacʉre cʉ̃ nipeꞌtirã wiogʉ nisere wiagʉsami. \v 25 Tojo wiase dʉporo Õꞌacʉ̃ Cristore ĩꞌatuꞌtirãrẽ docaqueꞌacã weegʉsami. Tojo weegʉ Cristo nipeꞌtirã buꞌipʉ tojagʉ́sami. \v 26 Cristore ĩꞌatuꞌtirãrẽ docaqueꞌacã wééca beꞌro wẽrĩse quẽꞌrã marĩrõsaꞌa. \v 27 Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ nírõnojõta nipeꞌtisere, nipeꞌtirãrẽ Cristo docapʉ tojacã weecʉ niwĩ. Tojo nírõ, “Õꞌacʉ̃ Cristo docapʉ nimi”, nirõ mejẽta weeꞌe. Õꞌacʉ̃ta nipeꞌtisere, nipeꞌtirãrẽ Cristo docapʉ tojacã weecʉ niwĩ. \v 28 Õꞌacʉ̃ tojo tojacã wééca beꞌro Cristo Õꞌacʉ̃ macʉ̃, cʉ̃ basu cʉ̃ pacʉ doca tojagʉ́sami. Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ nipeꞌtise, nipeꞌtirã wiogʉ nigʉ̃sami. \p \v 29 Apeyere ãpẽrã aꞌtiro weesama. Wẽrĩꞌcãrã ye wapa wãmeyebosadutisama. “Wẽrĩꞌcãrã masãtisama” nicãma, tojo weenoꞌña marĩbosaꞌa. \p \v 30 Apeyere, ʉ̃sã buꞌese buꞌiri nipeꞌtise nʉmʉrĩ ãpẽrã ñaꞌarõ weesĩꞌrĩma. Tojo wiose waꞌteropʉ nimirã, wẽrĩꞌcãrã masãtjere wãcũrã, buꞌenuꞌcũꞌu. \v 31 Diacjʉ̃ta yʉꞌʉ mʉsã marĩ wiogʉ Jesucristore ẽjõpeose ye buꞌiri eꞌcatiꞌi. Aꞌte quẽꞌrã diacjʉ̃ta niꞌi. Nipeꞌtise nʉmʉrĩ “Masã yʉꞌʉre wẽjẽrãsama”, ni tʉꞌoñaꞌa. \v 32 Yʉꞌʉ Jesucristo ye quetire werese buꞌiri Éfesocjãrã yʉꞌʉre waꞌicʉrã yaiwa weronojõ ñaꞌarõ weewã. “Wẽrĩꞌcãrã masãsome” nicã, mejõ waro na weesere piꞌetibopã. “Wẽrĩꞌcãrã masãsome” nise diacjʉ̃ nicãma, marĩ quẽꞌrã ãpẽrã ucũwʉaronojõ ucũbosaꞌa. Aꞌtiro nibosaꞌa: “Teꞌa baꞌarã, teꞌa sĩꞌrĩrã. Maata wẽrĩdojarãsaꞌa. Marĩ wẽrĩati dʉporo weeweꞌorã”, nibosaꞌa. \p \v 33 Ãpẽrã mʉsãrẽ mejẽcã ẽjõpeoduticã, ẽjõpeoticãꞌña. Masã ucũwʉase aꞌtiro niꞌi: “Ñaꞌarã meꞌrã baꞌpaticã, añurõ weese dojosaꞌa.” \v 34 Tojo weerã tʉꞌomasĩña. Mʉsã todʉporo níꞌcaronojõ wiopesase meꞌrã queoro weeya tja. Ñaꞌarõ weeticãꞌña. Niꞌcãrẽrã Õꞌacʉ̃rẽ masĩweꞌe. Mʉsãrẽ bopoyadutigʉ tojo niꞌi. \s1 Wẽrĩꞌcãrã masãmʉjãatjere werenemose niꞌi \p \v 35 Apetero niꞌcʉ̃ “Wẽrĩꞌcãrã masãtima” nisere ẽjõpeogʉ, aꞌtiro sẽrĩtiñaꞌbosami: “Wẽrĩꞌcãrã ¿deꞌro wee masãta basiobosari? Na masãrã, ¿deꞌro bajuri upʉ cʉorãsari?” \v 36 Cʉ̃ tojo sẽrĩtiñaꞌmaꞌacãꞌbosami. Marĩ otese peri otecã, te peri pĩꞌrĩatji dʉporo boadijasaꞌa. \v 37 Marĩ pĩꞌrĩdutirã pĩꞌrĩmʉjãꞌcʉ mejẽtare oteꞌe. Te peri peꞌere trigo o noꞌo otese nisere pĩꞌrĩdutirã oteꞌe. \v 38 Beꞌro Õꞌacʉ̃ cʉ̃ ʉaꞌcaronojõ pĩꞌrĩcã weesami. Noꞌo deꞌro bajuse dʉca níꞌque tenojõta tja pĩꞌrĩcã weesami. \v 39 Nipeꞌtirã catisere cʉorã niꞌcãrõnojõ bajurã nitima. Masã ye upʉ waꞌicʉrã ya upʉ weronojõ bajuweꞌe. Mirĩcʉ̃a ya upʉ quẽꞌrã mejẽcã bajuꞌu. Waꞌi quẽꞌrã mejẽcã upʉtima. \v 40 Aꞌte dʉcawatiro weronojõ ʉꞌmʉsecjãrã quẽꞌrã mejẽcã upʉtima. Aꞌti diꞌtacjãrã mejẽcã upʉtima. Ʉꞌmʉsepʉ nirã́ añubutiari upʉ cʉoma. Aꞌti nucũcãpʉ nirã́ quẽꞌrã tojota cʉoma. Ʉꞌmʉsecjãrã, aꞌti nucũcãcjãrã weronojõ nitima. \v 41 Mujĩpũ ʉmʉcocjʉ̃ ñamicjʉ̃ weronojõ, tojo nicã ñocõa weronojõ boꞌreyutimi. Ñocõa quẽꞌrã niꞌcãrõnojõ boꞌreyutisama. \v 42 Ãꞌrã nipeꞌtirã weronojõ wẽrĩꞌcãrã masãcã, tojo waꞌarosaꞌa. Wẽrĩꞌcãrãrẽ yaacã, na upʉ boarosaꞌa. Beꞌro ape upʉ peꞌtitiatji upʉ masõnoꞌrõsaꞌa. Masṍca beꞌro apaturi wẽrĩnemosome. \v 43 Marĩ mejõ nirĩ upʉre yaaꞌa. Masãrõpʉa tja ape upʉ añubutiari upʉ nirõsaꞌa. Marĩ tutuatiri upʉre yaacõꞌaꞌa. Masã́ca beꞌropʉre ape upʉ tutuari upʉ nirõsaꞌa. \v 44 Marĩ aꞌti upʉre yaacõꞌaꞌa. Masã́ca beꞌro ʉꞌmʉse cja upʉ peꞌtitiatji upʉ nirõsaꞌa. Tojo weerã masĩnoꞌo. Marĩ aꞌti upʉre cʉorã, ape upʉ peꞌtitiatji upʉre cʉorãsaꞌa. \p \v 45 Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ aꞌtiro ojanoꞌo: “Õꞌacʉ̃ cʉ̃ weemʉꞌtãꞌcʉ Adã́rẽ catisere oꞌocʉ niwĩ.” Cʉ̃ beꞌrocjʉ̃ Jesucristo peꞌe catise peꞌtitise warore oꞌogʉ nimi. \v 46 Aꞌti upʉ cjase catise marĩ cʉomʉꞌtãse niꞌi. Apeye catise beꞌro cjase niꞌi. Te ʉꞌmʉse cja upʉ cjase peꞌtitiatje niꞌi. \v 47 Aꞌti nucũcãpʉre masʉ̃ nimʉꞌtãꞌcʉ diꞌta meꞌrã yeenoꞌcʉ niwĩ. Cʉ̃ beꞌrocjʉ̃ Cristo ʉꞌmʉsecjʉ̃ nimi. \v 48 Aꞌti diꞌtacjãrã ne warocjʉ̃ diꞌta meꞌrã weenoꞌcʉ weronojõ upʉtima. Jesucristore ẽjõpeorã peꞌe ʉꞌmʉsepʉ waꞌajã ʉꞌmʉsecjʉ̃ weronojõ upʉtima. \v 49 Adã́ diꞌta meꞌrã yeenoꞌcʉ niwĩ. Marĩ cʉ̃ weronojõ upʉtiꞌi. Mejãrõta beꞌropʉ ʉꞌmʉsecjʉ̃ Cristo weronojõ upʉtirãsaꞌa. \p \v 50 Acawererã, aꞌtiro niꞌi. Marĩrẽ aꞌti upʉ meꞌrã ʉꞌmʉsepʉ waꞌata basioweꞌe. Boadijatji upʉ niꞌi. Ti upʉ ninuꞌcũmasĩtisaꞌa. \v 51-52 Apeye quẽꞌrã todʉporo masĩnoꞌña marĩꞌquere weregʉti. Nipeꞌtirã wẽrĩsome. Jesucristo aꞌtiri cura Õꞌacʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ ʉꞌmʉsecjʉ̃ Õꞌacʉ̃ yaro coronetare putigʉsami. Tojo waꞌacã, ʉmʉñarõ cãrĩwãꞌcãmajãrã weronojõ marĩ nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeorã ape upʉ dʉcayurãsaꞌa. Wẽrĩꞌcãrã ape upʉ peꞌtitiatji upʉ meꞌrã masãrãsama. Catirã quẽꞌrã mejãrõta dʉcayurãsama. \v 53 Marĩ ya upʉ boawʉari upʉ peꞌtitiati upʉ waꞌarosaꞌa. Dʉcayu, catinuꞌcũcãꞌrõsaꞌa. \v 54-55 Marĩ peꞌtitiati upʉ dʉcayucã, Õꞌacʉ̃ ye queti ojáca pũrĩpʉ nírõnojõta waꞌarosaꞌa. Aꞌtiro ni ojanoꞌo: “Marĩ wẽrĩsere docaqueꞌacã weetojaꞌa. Ne apaturi wẽrĩnemosome majã. Wẽrĩrã piꞌetisere tʉꞌoñaꞌsome.” \v 56 Marĩ ñaꞌarõ weese buꞌiri wẽrĩrĩ masã niꞌi. Te marĩ ñaꞌarõ weesere Õꞌacʉ̃ Moisére dutise cũuꞌque meꞌrã masĩnoꞌo. Ñaꞌarõ wéérã, marĩ pecameꞌepʉ waꞌabopã. \v 57 Tere cãꞌmotaꞌagʉ, Õꞌacʉ̃ peꞌe aꞌtiro weecʉ niwĩ. Marĩ wiogʉ Jesucristo meꞌrã pecameꞌepʉ waꞌaboꞌcãrãrẽ yʉꞌrʉocʉ niwĩ. Tojo weerã Õꞌacʉ̃rẽ eꞌcatise oꞌorã. \p \v 58 Acawererã, aꞌtere wãcũrã, ẽjõpeonuꞌcũcãꞌña. Marĩ wiogʉ yere siape meꞌrã nemorõ weenemoña. Mʉsã masĩꞌi. Cʉ̃ yere wéérã, tojowaro weebutiarã weeweꞌe. Wapatiꞌi. \c 16 \s1 Corintocjãrã Jerusalẽ́pʉ nirãrẽ niyeru oꞌorãtirã sẽrĩneose niꞌi \p \v 1 Mʉsã Jesucristore ẽjõpeorãrẽ niyeru sẽrĩneosema yʉꞌʉ Galaciacjãrãrẽ dutiꞌcaronojõta weeya. Aꞌtiro niwʉ̃: \v 2 “Soorinʉmʉrẽ nimʉꞌtãrĩ nʉmʉ semanarĩnʉcʉ̃ mʉsã wapataꞌaro ejatuaro apesepʉ nʉrõña.” Mʉsã tojo weeyurã, yʉꞌʉ etari curapʉ oꞌosĩꞌrĩrã daꞌramaꞌacũñasome. \v 3 Yʉꞌʉ mʉsã tiropʉ etagʉ, mʉsã beserãrẽ Jerusalẽ́pʉ oꞌógʉti. Narẽ oꞌógʉ, yʉꞌʉ ojáca pũrĩpʉre “Ãꞌrã nima Corintocjãrã beseꞌcãrã”, ni ojagʉti. Na meꞌrã ti pũrĩrẽ, tojo nicã niyerure Jerusalẽ́cjãrã Jesucristore ẽjõpeorãrẽ oꞌógʉti. \v 4 “Yʉꞌʉre waꞌaroʉaꞌa” nicãma, na yʉꞌʉ meꞌrã waꞌarãsama. \s1 Pablo Corintopʉ cʉ̃ waꞌatjere apoyuse niꞌi \p \v 5 Yʉꞌʉ topʉ waꞌagʉ, Macedonia diꞌtapʉ yʉꞌrʉagʉsaꞌa. To yʉꞌrʉa, mʉsã tiropʉ etagʉsaꞌa. \v 6 Apetero weegʉ mʉsã meꞌrã yoacã nigʉ̃saꞌa. Nipeꞌtiro puꞌecʉ nígʉ̃, nipeꞌocʉ̃saꞌa. Beꞌro, mʉsã apero noꞌo yʉꞌʉ waꞌasĩꞌrĩgʉ̃ waꞌatjere weetamumasĩrãsaꞌa. \v 7 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ mejõ waro ĩꞌayʉꞌrʉwãꞌcãsĩꞌrĩtisaꞌa. Marĩ wiogʉ Jesucristo ʉacã, mʉsã tiropʉre yoacã tojasĩꞌrĩsaꞌa. \v 8 Pentecosté bosenʉmʉ nicã aꞌto Éfesopʉ nínigʉ̃ti yujupʉ. \v 9 Aꞌtore peje daꞌrase niꞌi. Pãjãrã marĩ wiogʉ ye quetire tʉꞌosĩꞌrĩma. Tere cãꞌmotaꞌasĩꞌrĩrã quẽꞌrã pãjãrã nima. \p \v 10 Timoteo mʉsã tiropʉ etacã, cʉ̃rẽ weetamuña. Tojo weecã, cʉ̃ wãcũqueꞌtiro marĩrõ, bʉjawetiro marĩrõ nigʉ̃sami. Cʉ̃ yʉꞌʉ weronojõ marĩ wiogʉ yere daꞌrami. \v 11 Tojo weerã mʉsã cʉ̃rẽ mejõ waro ĩꞌacõꞌaticãꞌña. Cʉ̃ aꞌtopʉ aꞌtiatjere weetamuña. Tojo weecã, cʉ̃ eꞌcatise meꞌrã yʉꞌʉ tiropʉ aꞌtigʉsami. Yʉꞌʉ ãpẽrã Jesucristore ẽjõpeorã meꞌrã cʉ̃rẽ yucuegʉ weeꞌe. \p \v 12 Apoloma yʉꞌʉ ʉpʉtʉ waro mʉsã tiropʉ ĩꞌagʉ̃ waꞌadutimiwʉ̃. Cʉ̃rẽ marĩ acawererã meꞌrã waꞌadutimiwʉ̃. Cʉ̃ niꞌcãrõacãrẽ waꞌasĩꞌrĩtimi. Cʉ̃rẽ waꞌata basiocã, beꞌro waꞌagʉsami. \s1 Pablo Corintocjãrãrẽ añudutitʉoꞌque niꞌi \p \v 13 Mʉsã añurõ tʉꞌomasĩña. Ẽjõpeoduꞌuticãꞌña. Ne uiro marĩrõ niña. Tojo nírã, Õꞌacʉ̃ tutuase meꞌrã niña. \v 14 Ãpẽrãrẽ maꞌinuꞌcũcãꞌña. \p \v 15 Niꞌcãrõacãrẽ, acawererã, aꞌtere mʉsãrẽ weresĩꞌrĩsaꞌa. Estéfanas ya wiꞌicjãrãta niwã Acayapʉre ãpẽrã dʉporo Jesucristore ẽjõpeomʉꞌtãꞌcãrã. Na Jesucristore ẽjõpeorãrẽ ʉpʉtʉ waro weetamuma. \v 16 Na weronojõ weesetirãnojõrẽ na dutisere yʉꞌtiya. Tojo nicã nipeꞌtirã Cristo yere daꞌrarã na dutisere weeya. \v 17 Mʉsã meꞌrãcjãrã Estéfanas, Fortunato, Acaico aꞌtopʉ ejacã, pũrõ eꞌcatiwʉ. Na mʉsã yʉꞌʉre weetamuboꞌquere weema. \v 18 Yʉꞌʉre ejerisãjãcã weewã. Mʉsã quẽꞌrãrẽ tojota weerãsama. Tojo weerãrẽ “Añurõ weerã weema”, nirõʉaꞌa. \p \v 19 Asia diꞌtacjãrã Jesucristore ẽjõpeori curuacjãrã mʉsãrẽ añudutima. Aquila, Priscila, na ya wiꞌipʉ nerẽwʉarã quẽꞌrã Jesucristore ẽjõpeorã nitjĩarã, pũrõ añudutioꞌoma. \v 20 Nipeꞌtirã Jesucristore ẽjõpeorã mʉsãrẽ añudutima. Mʉsã eꞌcatise meꞌrã aꞌmerĩ añudutiya. \p \v 21 Aꞌte nitʉose daripʉre mʉsãrẽ añudutigʉ yʉꞌʉ basuta ojaꞌa. \p \v 22 Noꞌo marĩ wiogʉ Jesucristore maꞌitigʉre ñaꞌarõ waꞌato. “Ʉ̃sã wiogʉ, quero aꞌtibaqueꞌoya.” \p \v 23 Jesucristo marĩ wiogʉ mʉsãrẽ añurõ weeato. \v 24 Marĩ nipeꞌtirã Jesucristo yarã niꞌi. Tojo weegʉ mʉsãrẽ ʉpʉtʉ maꞌiꞌi. Tojota waꞌato. \p Tocãꞌrõta ojaꞌa. \p Pablo