\id REV - Tunebo NT [tuf] (Colombia) -2011 bd. \h Apocalipsis \toc1 El Apocalipsis o revelación a San Juan \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap \mt1 El Apocalipsis \mt2 o revelación a San Juan \c 1 \s1 La revelación de Jesucristo \p \v 1 Chihtá uch Jesucrístoat ehcujacro. Sirat chihtá uch ima chiwa quin acsar ehcún acu Jesucristo quin wíjacro. Awan semar chájarehquit bitara rehcátatara ima chiwa quin récaji ehcún ac wíjacro. Eyta ehcún sehw̃ar ima cacmá cuacúr bin as Juan quin áyjacro. \v 2 Eyta ayat, as Juanat Sir chihtá acsar ehcuro. Jesucrístoat as quin ehcú áyjaquey aját ac sar ehcuro. Ajmarát rahjaquey ajmarát itchaquey ehcuro. \v 3 Eyta cuácayat, bíyatan Sir chihtá uch tacáyatan, bíyinatan uch taquíc ráhcyatan, bíyinatan uch chihtá cácayatan, éyinan ohbac rehcáyqueyra. Caban riyan to rehti bahnác caba rehcáyqueyra. Eyta cuar ey chihtá cáquinan ohbac rehcáyqueyra. \s1 Juan escribe a las siete iglesias \p \v 4 As Juanat ba acu ayin acu carit uch cuihsuro. Ba Jesucristo chiwa Asia cajc cut pueblo cucuí cuitar itquin acu ayin carit uch cuihsuro. Aját ba cuitar Sir ojcor conro. Ba obir yajcayta acu ba ohbac ítayta acu conro. Sira récaram binro. Ah cat im éytaro. Bur cut suw cut cat im eyta réhquibro. Sir Ajcan Cámuran Eyat ba ohbac ítayta acu conro. Eyat ima cacúm cara cuisa cucuí bin cuitar ba ohbac chácayta acu conro. Eyan Sir banco acat réhquibro. \v 5 Jesucrístoat cat ba ohbac chácayta acu conro. Jesucristo Sirat yajquey chihtá tehmoti ehcúquibro. Sácajaquin tac icar bin récaji yehnjáquinro. Cajc uch cut bin carin acu caran cuít binro. Jesucrístoat is sehnacro. Sehnác rehquít ima ab bir cuitar, ima chinír cuitar, isat tayar yajác sicor tayar bár chájacro. \v 6 Tayar bár chajac etar isan ima jor uw ayin chájacro. Cahujín cuitar Sir quin Tet quin conín acu is yinín chájacro. Uwat Jesucristo tamoan bur cut suw cut ay síhw̃ataro. Ey chihtá bur cut suw cut yajcátaro. Amén. \p \v 7 Uch síhw̃awi. Jesucristo bowarám tac ocso cajc uch cutar racáyqueyra. Eyta racayat bahnáquinat ub cut istáyqueyra. Jesucristo ruhw̃ujác éyinat cat istáyqueyra. Wicayat cajcan teyan bisar bisar uw bahnáquinan abáy conáyqueyra. Ey ruhw̃ujác sihw̃ar ques abáy conáyqueyra. Eyta wáqueyan uniro. Amén. \p \v 8 Cara Sirat wacaro: “Ajatán récaram bahnác cuanír chájaquinro. Ajatán ubar ojcor cábara cat tin ayin binro,” wacaro. Sir eya récaram binro. Ah cat im éytaro. Bur cut suw cut cat im eyta rehcata binro. Eya ajcan urán bahnác cuitatro. \s1 Una visión del Cristo glorioso \p \v 9 As Juan Sir cut Tet cut ba acu rabro. Ba cat, as cat is owár bin Jesucristo chihtá ques ruhw̃uro. Is owár bin Sir cara rehquey cuitar cat ítataro. Is owár binat wácati, séoti Sir chihtá cácaro. As Juan Sir chihtá ehcúc ques icar yacúr ubut cajc cuitar ahár itay áyjacro. Cajc ajca Patmos cutar ahár itay áyjacro. Sir chihtá ehcúc ques Jesucristo ojcor waquíc ques icar as usár chájacro. \v 10 Cara Jesucristo tamo sehw̃ac riya Domingo riya, Sir Ajcan Cámuran Eyat as ajc béjecro. Eyta beyar cuitar aját ajc tew̃ic rahjacro. Ráhcuitan, rubar ajcyár ayir eyta tew̃ro. \v 11 Ajca tew̃yat wajacro: \p —Bahat itquey carit cuitar cuihsuwi. Eyta cuihsúr car Sir uwa puébloan cucuí bin cuitar aywi. \q1 Sir uwa Efesio pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Esmirna pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Pérgamo pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Tiatira pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Sardis pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Filadelfia pueblo cuitar cat, \q1 Sir uwa Laodicea pueblo cuitar cat, cuihsúr aywi, wajacro. \p \v 12 As quin eyta tew̃ic rahcuír, biyat tew̃íctara istín acu asan sicor ac waaríc chájacro. Eyta ac waaríc ítitan, oca teb cucuí biyan ésatro. Oca teb eyan oro cuitar órojoc biro. \v 13 Oca teb tac icar uwan wan biyan ésatro. Uwan wan bi eyan oya enaran bi ques acat sohmásomro. Ey urá acat oro ahntará questajacro. \v 14 Ey cuisa cat cuis anar cat cuasayro. Obas anar cuasay bi éytaro. Cubar cuitar rirará cuitar bur cuasáy sucu cuasáy éytaro. Ey ub ítitan, oca cubar éytaro. \v 15 Quescar ítitan, bronce éytaro. Yera tam bijiy éytaro. Ehchí wan beo beo oror éytaro. Bronce ehchí oror éytaro. Eyat tew̃íc ájqueyan rih raw̃a bi ajc éytaro. \v 16 Aját ítitan, ey at icar cuacúr ab uban cucuiro. Ey cac watur wihár espada ruhr bucayro. Ey acan rahs churot éytaro. Bahnác cuanír éytaro. Aját ítitan éytaro. \v 17 Aját ey istír, ay wini rehquít, as ey ques acor quehrjacro. Chinjaquin quehrír eyta quehrjacro. Eyta quehryat eyat im at cut as butajacro. Eyta butár as quin wajacro: \p —As cahm rooti jaw̃i. Asan récaram cat eyro. Asan ubar cat ubar ojcor eyro. \v 18 Asan estají eyro. Chinjaquey asan eyro. Chinjaquin cuar ahra sicor estajiro. Asan bur cut suw cut estají rehcaro. Uw chin ayti síuquib asan eyro. Yar ayti síuquib asan eyro. Wahntar cajc cut ayti síuquib asan eyro. Cab oc icar ayti síuquib asan eyro. \v 19 Ahra bahat itquíc ey cuihsuwi. Ah cutar bitar rehquey cat yahncút bitar rehcata ey cat récaji ehcún ac cuihsuwi. \v 20 Cuacúr ub cucuí bi as at icar itchaquey aját ey chihtá ehcunro. Cuacúr ub cucuí itchaquey, Sir uw ac chihtá bequin éyinro. Oca teb cat úchtaro. Oca teb cucuí itchaquey Sir uw éyinro. Pueblo cucuí cuitar Sir uw éyinro. \c 2 \s1 Mensajes a las siete iglesias: El mensaje a Efeso \p \v 1 ’Efeso pueblo cuitar Sir uw ac ayin uch cuihsuwi. Eyin ac Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Cuacúr ub cucuí at icar chac eyat wacaro. Oca teb cucuí bi tac icar bic eyat wacaro: \v 2 ‘Baat bitara yájctara aját itro. Baat to ruoquic itro. Ba séoti tan uquic itro. Aját ítitan, baan ur ay bár bin owár tan wan réhtiro. Cahujinat imár ojcor “isra Jesús ima chihtá béquinro,” waquít cat batro. Baat éyinat uní tew̃íctara, uní téw̃titara istín ac úrojocro. Eyta uror ítitan, éyinat sucuar tew̃ro. \v 3 Aját ba ítitan, as chihtá cájacan wácati tan úcaro. As chihtá cajac ques uwat ba ruhw̃úc cuar ba urá tehmótiro. As chihtá séoti yajcaro. Baat eyta yajcayat yarisro. \p \v 4 ’Eyta cuar baat uch yajcayat as ahní batro. Ba récaji as sehnacan to rehjecro. Cuatán ahra as sehnác etáy batro. Sehnác etáy bár cuácayat, as ahní batro. \v 5 Eyta cuácayat ba anto urá ay bár waati cuácayat behmarat bitara yajáctara síhw̃awi. Eyta sihw̃ar, bucoy ur ay tehmowi. Récaji yajác bucoy yajw̃i. Eytair báreyra, as ba quin benro. Cur car ba oca teb uc tenro. Ur ay bár yajquey tehmoti yajquíc ques acsar ey chaca báreyra. \v 6 Cuatán uchra ay yajcaro. Nicolaítainat yajquey ba acura quehsí yajcaro. As acu cat éyinat yajquey quehsí yajcaro. \v 7 Biyin cucáj chétara, uch rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi. Eyat waquít, bíyinan cuati aját eyin quin uch ajc waanro. Imár sácati acu Sir tihw̃ cut bin caruc ub yayín acu ajc waanro,’ wacaro.” Efésoin ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \s1 El mensaje a Esmirna \p \v 8 ’Esmirna pueblo cuitar Sir uw sécuaquin quin ayin uch cuihsuwi. Eyin ac Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu cuihsuwi: “Récaji éyatan wacaro. Récaji eyan ubar ojcor cat ubar ójcotro. Eyan chinír car sicor estají yehnjác biro. Eyat wacaro: \v 9 ‘Ba ruhw̃ú yéhw̃ican aját itro. Ba oya bár, ray bár, cajc bár réhquican aját itro. Eyta cuayin rehquíc cuar, Sirat ba sehnác rehquít ba oyin rayin yin áyayqueyra. Ba cahm icar sucuar tew̃ican aját itro. Súcuarinat imaran judíoin waquíc cuar, eyta cat batro. Judío bár cuácayat, éyinan Sisrám ojcor Satanás ojcor conín acu owár sécuaro. \v 10 Ba ruhw̃ata cuar ey cahm rooti jaw̃i. Récaji uch síhw̃awi. Sisrám chihtá cuitar ba tac icar bin cahujín caquir cárcel icar tunáyqueyra. Ba urá tehmótatara téhmojortara istín acu eyta tunáyqueyra. Baan riy ucasi ruhw̃áyqueyra. Eyta ruhw̃uyat ba yauwata tacat, as chihtá wácati jaw̃i. Eyta wácati rehcayat, aját ba asi jor etiti it áyinro. Asi jor carin yin áyinro. \v 11 Biyin cucáj chétara uch rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi. Bíyinan cuati tan úcayatan, eyan cab oc icar áyajatro,’ wacaro.” Esmirnin ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \s1 El mensaje a Pérgamo \p \v 12 ’Pérgamo pueblo cuitar Sir uw acu ayin uch cuihsuwi. Eyin ac Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Espada ruhr bucáy binat wacaro: \v 13 ‘Ba itic pueblo bitáratara, aját itro. Aját ítitan, Satanás ima erar uw cara chájacro. Aját itit cat, baan as chiwa yinjác wácati rehcaro. Ba itic pueblo cuitar, Satanás ima pueblo cuitar, Antipas yaujacro. Antipas as ojcor ehcwayat ques ruhw̃úr yaujacro. As chihtá wácati ques yaujacro. Eyta yaujác tacat, baat cat as chihtá wácatiro. \p \v 14 ’Eyta cuar baat chihtá cahují yájcajar bi yajcayat as ahní batro. Ba tac icar binat Balaam chihtán wan yajcaro. Balaamat Balak quin síw̃jacro. Eyta siw̃yat, Balakat Israelin quin ur ay bár yajc áyjacro. Israélinat sirir órojoquey ac ruwa yaujác bi coh áyjacro. Cahujín wiw̃ín owár isár yajc áyjacro, Balaam chihtá cuitar. Ba tac icar binat cat Balaam chihtán wan yajcaro. \v 15 Ba cahujinat cat Nicolaítain chihtá bar cájacro. Eyta cácayat as ahní batro. \v 16 Eyta cuácayat, ur ay bár yajquey etwi. Eytair báreyra, ay bár yajquey etítieyra, asan ba quin benro. Ba quin cur car ba cuécunro. As cac watur wihár espada ey cuit cuécunro. \v 17 Biyin cucáj chétara, uch rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi. Eyat waquít, bíyinan cuati tan úcayat, aját eyin quin cuacúr abá cut bin cucuán wan cuasáy bi maná yayín ac wíquinro. Iran anto istiti bi wíquinro. Eyin quin ac ub cuas bi cat wíquinro. Ac ub ey cuitar ajc cuihsúr wíquinro. Ajc cuihsujác ey anto istiy aw̃uti binro. Ajc eyan istiyát istiti binro. Ac cáqueyat im istir binat itchácayqueyra,’ wacaro.” Pérgamoin ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \s1 El mensaje a Tiatira \p \v 18 ’Tiatira pueblo cuitar Sir uw acu ayin uch cuihsuwi. Eyin ac Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Sir wacjatán uchta wacaro. Uba oca cúbaran wan eyat wacaro. Quescara bronce ehchí órojoc binan wan eyat wacaro: \v 19 ‘Baat bitara yájctara aját itro. Aját ítitan, baat cahujín sehnacro. Ba urá Sir icar chájacro. Baat cahujín obir yajcaro. Baat séoti tan úcaro. Baat ahra ur ay yajcaro. Récaji ur ay yajacro. Ah cat ayan cuít yajcaro. \p \v 20 ’Eyta cuar baat uchta yajcayat, as ahní batro. Baat wiw̃ istiy Jezabel urán wan bin owár ténaro. Eyta ténayat as ahní batro. Jezabel urán wan eyat im ojcor Sir chihtá ehcuquib wacaro. Eyta waquíc cuar eyat as uw quin ur ay bár yajquíc siw̃ro. Eyat uw cayar yajcaro. Eyin quin isár yajquíc siw̃ro. Sirir órojoquey ac ruwa wijac ey cohquíc siw̃ro. \v 21 Aját Jezabel urán wan ey quin ajc uní cuit wajáquinro. Eyta waquír car ey urá tehmóc acor to ítchacro. Eyta cuar eyat urá tehmó cun bár rehquít tehmótiro. Imát etiti isár yajcaro. \v 22 Eyta cuácayat aját eya aw̃at cut restát cuac áyinro. Restá ji cháquinro. Ey jor bíyinatan isár yajcáyatan, aját eyin cat abáy ruhw̃unro. Eyin tayar yajquíc etítitara, urá tehmótitara, eyin ruhw̃unro. \v 23 Ey chiwa aját tíw̃inro. Aját eyin tiw̃yat, eyin cuácayat, ajmár uw bahnáquinat it chácayqueyra. Uw ur wahitquib asan eyro. Imarat ur ay bár yajc etar ajatán cuecuc chihtá uwat istáyqueyra. Ur ay yajc tehmár ba obir yajquín chihtá cat istáyqueyra. Aját uw ur uror car eyta yajquíc chihtá istáyqueyra. \v 24 Cuatán ba Tiatira uw cahujinat wiw̃ ey chihtá cátiro. Ba cahujinat Satanás chihtá síntiro. Istiyát waquít, ey sinin acu bow̃an cuít yajcátacuano. Baat ey sinin acu bow̃ yajti cuácayat ey chihtá cati cuácayat, aját ba quin uch wacaro. Baat Sir chihtá caba rahjacro. Etar aját acsar bitani síw̃ajatro. \v 25 Baat sinjac ey wácati jaw̃i. As cuacúr bin sicor cajc cut cuquic ocso tas wácati jaw̃i. \p \v 26-28 ’Bíyinan cuati tan úcayat, bíyinatan as chihtá cabar tinic ocso tas wácati yajcáyatan, aját éyinan cajc istiy cutar, cajc istiy cutar carin cháquinro. Eyta chaquir cuitar, yera tecan ator cuar cutar uw áyayqueyra. Uwat eyin chihtá cati rehcayat ques, éyinat uw ey cuácayqueyra. Tabir ruca quehwír eyta, éyinat uwa cat eyta cuácayqueyra. As Tetát as quin uw ayin wajác eyta aját cat eyin quin uw ayin ajc waanro. Uw ayin ajc waacayat cat aját ey quin cuanocó wíquinro. \v 29 Biyin cucáj chétara, rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Sir uw quin waquey rahcwi,’ wacaro.” Tiatirain ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \c 3 \s1 El mensaje a Sardis \p \v 1 ’Sardis pueblo cuitar Sir uw acu ayin ac uch cuihsuwi. Eyin acu Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Sir Ajcan Cámuran Ey pueblo cucuí bin quin ima cacmín áyquibat wacaro. Cuacúr ab ub cucuí bin yéhw̃queyat wacaro: ‘Baat bitara yájctara aját itro. Uwat waquít, baan estají wácuano. Baat Sir chihtá yajc wácuano. Eyta waquíc cuar ba chéinan wanro. Baat Sir chihtá yájtiro. \v 2 Eyta cuácayat behmár ojc seya jaw̃i. Bucoy Sir chihtá yajw̃i. Ba bahnác cuácata cab cuácayat, ba anto yarti cuat sicor chihchír chi jaw̃i. Urá ji sicor chaw̃i. Sicor Sir chihtá ay yajw̃i. Aját ítitan, baat bitara útara yájqueyan Sir ub cahmor cábai batro. Eyta bira Sir chihtá ay yajw̃i. \v 3 Chihtá baat récaji cájaqueyan, récaji rahjáqueyan, tan chinti etiti síhw̃awi. Ey chihtá caw̃i. Urá ay bár yajquey tehmowi. Tehmár cuitar ojc seya jaw̃i. Eytair báreyra, ba ojc seya chátieyra, ¿asan sicor cajc cutar ba cuecway béjequi? ¿Ba quin istiti cúwajaqui? Baatán as bitat cuwátatara istiti cuar, ¿ba quin cúwajaqui? Besin istiti cur eyta ¿as cat eyta cúwajaqui? \p \v 4 ’Baat eyta ur ay bár yajquíc cuar, ba tac icar bin cahujinat ur ay yajcaro. Eyinat cahujinat ur ay bár yajquír eyta yájtiro. Eyinat ur ay bár yajti etar oya timá bár bin ow̃ir éytaro. Eyin ur ayan cábaro. Eyta rehquít eyin as owár ojquír abir tew̃áyqueyra. Eyinan Sir tayar bár etar eyta tew̃áyqueyra. \v 5 Bíyinatan ima cayar yajc ayti cuácayat, bíyinatan cuati tan úcayat éyinan oya cuas bi oya timá bár bi ow̃ir eyta tayar bár chácayqueyra. Eyinat eyta yajcayat, aját eyin tamo tan chinti séhw̃anro. Biyin Sir owár etiti ítatatara, eyin ajca carit cuitar cuihsujacro. Eyinat cayar yajc ayti cuácayat, cuati tan úcayat, ajc cuihsujác ey aját sutá báreyra. Sutiti cuar aját Sir quino cat, Sir cuacúr cacmín quino cat, “Uyin ajmár chíwaro,” waquinro. \v 6 Bíyinat cucáj chétara, rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi,’ wacaro.” Sárdisin ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \s1 El mensaje a Filadelfia \p \v 7 ’Filadelfia pueblo cuitar Sir uw acu ayin uch cuihsuwi. Eyin acu Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Sir imáy eyat wacaro. Uní téw̃quibat wacaro. Eyat Davidat uw ayir eyta eyat cat eyta ayro. Davidat ayir eyta ayic etar uwat ey chihtá cuitar caba yajcátaro. Uwat ey chihtá cuitar yajcáy yinyat, bíyati rehratí eyta yajti acu síwajatro. Eyta cat eyat uw quin yajc ayti síuyat, bíyati rehratí bi yájcajatro. Eyat ajc waati etar bitách yájcajatro. Eyat wacaro: \v 8 ‘Baat bitara yájctara aját itro. Aját ítitan, ba cárini batro. Eyta cuar baat as chihtá wácati rahcro. As chiwa yinír tehmoti im eyta tan úcaro. Eyta cuácayat baat icúr bi yajquín síhw̃actara ajc waajacro. Ajc waacayat, rehratí ba quin yajc ayti síwajatro. \v 9 Aját uch yajquinro. Aját Satanás chiwa ajc chiw̃inro. Eyinat imár ojcor judíoin aw̃úc cuaquir eyta cat batro. Eyinat tew̃yat sínjacro. Aját eyin quin ba chihtá cac áyinro. Aját eyin quin chihtá uchta it áyinro. Aját ba sehnacan cuít chihtá eyin quin it áyinro. \v 10 Baat as chihtá wácati tan újacro. Eyta chihtara baat as chihtá wácati acu aját ba cuitar yajquinro. Cajcan teyan bahnác cuitar bahnaquin ruhw̃úc cab cucayat, ba cuitar yajquinro. Cajc uch cut itquin ruhw̃úc cuitar cab cuwátaro. Eyta cab cucayat ba síwinro. \p \v 11 ’Asa birách rehti ba cajc cut cuwinro. Asan ba quin cuwín wac bahjaquey ahrun birách rehti cuwinro. Eyta cuácayat baat chihtá cájaquey wácati im eyta yajw̃i. Waca téyeyra, Sirat ba quin wícata ey cahujinat ba ohnor síwayqueyra. \v 12 Bíyinan cuati tan úcayatan aját éyinan Sir owár cuacúr it áyinro. Erar ityat sícotra tehmó báreyra. Erar bin sícotra uca báreyra. Aját eyin ubcar cuitar as Sir ajc cuihsunro. As Sir pueblo ajc cat cuihsunro. Jerusalén ibsoy bi ajcan eyin ubcar cuitar cuihsunro. Jerusalén eya cuacúr Sir owár bin ayir chácayqueyra. Ajmár ajca tehmár ey cat eyin ubcar cuitar cuihsunro. \v 13 Bíyinatan cucají chétara, rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi,’ wacaro.” Filadélfiain ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. \s1 El mensaje a Laodicea \p \v 14 ’Laodicea pueblo cuitar Sir uw acu ayin uch cuihsuwi. Eyin acu Sir cuacúr cacúm at cut ayin acu uch cuihsuwi: “Ur istanác téw̃queyat wacaro. Tehmoti eyat wacaro. Tehmoti ehcúqueyat wacaro. Cajc cat, cuacúr abá cat bahnác cuan ayjac eyat wacaro: \v 15 ‘Baat bitara yájctara, aját itro. Aját ítitan, baat as chihtá conu cájaquey waca tétiro. Baat waca teti cuat, ac sar cat ráhctiro. Eyta rehcayat, ay batro. Baat rahcuí cun bártara bahnác etata binro. Cuat rahcuí cúntara, ur istán cuitar bahnác rahcuata binro. \v 16 Eyta chihtara ba urá bucáy cut rahcuíc etar, aját ba ria bár yehw̃ tenro. \v 17 Baat behmár ojcor wácuano: “Isan oyin ráyinro,” wácuano. “Isat to sécuajacro. Isra icuri táyotiro,” wácuano. Eyta wac cuar, istiti rabar wacaro. Baan cuáyinro. Oya bár ray bár siati binan wanro. Ub bár binan wanro. Ba urá bár chihtá bár binro. Baat sinin yajquít cat batro. Etarwan istiti rabar wacaro. \v 18 Baan icúr bártara aját itro. Uwat istiy quin oro oca cut cuanjác bi rar eyta aját ba quino éytaan wan urá wíquinro. Ey wícayat baat ay síhw̃ataro. Ba siati rehti acu oya cuas bi wahr eyta ba uw cahmar rooti acu as quin ba cuitar tayar túnayta acu chiwi. Ba ub cuitar istayta acu ub sec wahr eyta aját ba quin chihtá istá ayin acu chiwi. \p \v 19 ’Aját sehnác eyin quin ajc uní cut wacaro. Eyinat tayar yajcayat ques cuécunro. Eyta bira ur istán chaw̃i. Ur ay bár ey tehmowi. \v 20 As urá úchtaro. As ba querat acor cur car, ba quin ténaro. Baat as ajc rahcyat as acu querat waacayat as ba quin raúwinro. Ba owár ira yayinro. Rahra cat baat asi jor yayáyqueyra. Isan ay íw̃otaro. \p \v 21 ’Bíyinan cuati tan úcayatan, eyin asi jor uw ayin ajc waanro. Ajmarát burbar yajquír car as Tet chor uw ayin yehnjác eyta uw áyayqueyra. \v 22 Bíyinan cucáj chétara, rahcwi. Sir Ajcan Cámuran Eyat Sir uw quin waquey rahcwi,’ wacaro.” Laodicéain ayin acu eyta wajaquey cuihsuwi. As quino eyta cuihsún wajacro. \c 4 \s1 La adoración en el cielo \p \v 1 Etar aját ítitan, cuacúr abá cuitar querat waajacro. Eyta wa técayat, rubar ajcyár eyta tew̃jác eyat bucoy as quin tew̃jacro. Uchta wajacro: \p —As quin cuacúr raw̃i. Aját ah yahncút bitara útara rehcátatara ey chihtá ba quin récaji ehcunro, wajacro. \p \v 2 Eyta wacayat acat Sir Ajcan Cámuran Eyat as béjecro. Ey urá cut cuacúr abá cut cujacro. Erar cuacúr abá cur ítitan, cara báncoan ésatro. Ima cat ey cuitar chihrír itro. \v 3 Ey ojc ey ítitan, ac rayan wanro. Ac rayan jáspean wanro. Cornalinan wanro. Ey banco rúhracat tucuar cat ésatro. Tucuar eya ac ray esmeraldan ojcan wanro. \v 4 Cara banco rúhracat cahujín banco cat ésatro. Banco veinticuatro ésatro. Banco ey cuitar werjayín cuisa veinticuatro itro. Werjayín eyin oya cuas bi tas cuar itro. Eyin cuísotar churotán chero. Oro churot tas cuar itro. \v 5 Cara banco cuitar bin cuiran bucoy bucoy cuasoro. Ajca tew̃ic cat rahcro. Cuir cat quecaro. Cara banco acat oca cucuí anir cuacúr chájacro. “Oca cucuí bin,” wacayat Sir Ajcan Camur Ey ojcor wacaro. Sir Ajcan Cámuran Eyat pueblo cucuí bin quin ima cacmín ayro. \v 6 Banco ey acat áwatan bahnác ehchí turú sicuacro. Yacuran wan áwatan ehchí turú sicuacro. Awat ey vídrioan wanro. \p Cara banco, ey rúhracat rahray cutar rahray cutar estají bin cuisa bacayro. Estají bin éyinan istín ac uba sasasro. Tancar wihár cat icar wihár cat uba sasasro. \v 7 Estají istiy eyan cohtocuan wanro. Estají istiy eyan vacan wanro. Estají istiy eyan uw acan wanro. Estají istiy eyan buwán wanro. \v 8 Cohtocuan wan bi eyay cat, vacan wan bi eyay cat, uwan wan bi eyay cat, buwán wan bi eyay cat ajcra wan wan éctara térayro. Istiyáy cat, istiyáy cat ajcra wan wanan rahray wihár cat, tánsara cat cuitchín cat ub sasasro. Eyinat ricar cat, cheycar cat Sir tamo sihw̃a rabar etiti cohwro: “Caru, Siru bah urán tanan chihchirán bahnaquin cuitatro. Récajian eyta, aha cat eyta, yahncút cat im eyta rehcáyqueyra. Ba ur ayan tahnacro.” Eyta tew̃a rabar etiti cohwro. \p \v 9 Estají éyinat búcoyan búcoyan Sir acu ay cohwro. Ey ojcor ay tew̃ro. Ey quin “oquéy” wacaro. \v 10 Eyta cohwyat acat werjayín cuisa veinticuatro éyinat ey acam cuisa bahujacro. Ey tamo sihw̃a rabar cuisa bahujacro. Etiti bur cut suw cut estají rehcata ey tamo sihw̃a rabar imár churotán cara ques cahm chájacro. Churotá eyta chaquir car tajacro. Tan ac wajacro: \q1 \v 11 Siru, Caru, bahat cajcan, ican, cuacúr abán, bahnác waquír chájacro. Behmá urá cut bahnác cuanín acu itin acu chájacro. Bahat eyta chajac etar uwat bah ajcá ji chácataro. Ay síhw̃ataro. Bah ajcan cámuran tahnác wacátaro. \c 5 \s1 El libro y el Cordero \p \v 1 Etar aját ítitan, cara banco cuitar itic ey at icar cáritro. Carit cay ey icar rahray wihár cat rahray wihár cat cuihsujacro. Cuihsúr car wir wir bacocro. Bacór arúm cuitar ánjacro. Tan ojcor uwat wahititi acu eyta ánjacro. Arúm cuitar ec ojcor ec ojcor icar cucuí ecsar ecsar ánjacro. \v 2 Aját carit ey istír car aját rahcuít, Sir cacúm chihchirán cuít biyat bahnaquin cucajá acat ajcyaran to cohwro. Uch tew̃ín acu cohwro: \p —¿Rehratán carit arúm cuit anjac ricuátaca? ¿Carit istín acu rehrán ur ayan cábaqui? tew̃a rabar cohwro. \p \v 3 Sir cacmát eyta cohwyat, carit ey ricuán acu úbistii batro. Cuacúr cuitar cat, cajc cutar cat, wahntar cajc cutar cat carit eya rehratí rícuajatro. Rehratí wahítajatro. \v 4 Eyta cuácayat asan to ojocro. To conjacro. Biyat carit ey rícuajar etar biyat ístajar etar, ojocro. \fig |src="HK061B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Apocalipsis 5.4" \fig* \v 5 Eyta ócayat werjayín eyin úbisti binat as quin wajacro: \p —Oti jaw̃i. Conti jaw̃i. Cue rehti jaw̃i. Uní wacaro. Judá bomcar cohná bahjác úbisti bin David bómcara caran to eyat burbar yajacro. Uwat ey ojcor “León,” aw̃uro. Eyat burbar yajác rehquít carit arúm cuit anjac ey ricuata binro. Carit wahitata binro, wajacro \p \v 6 Etar aját ítitan, cara banco cac cahmar Obas cat ésatro. Eyan cuisa bacáy estají bin tac ícatro. Werjayín tac ícatro. Obas ey ítitan, uwan Sir ub cahmor tayar bár chaquin acu yaujáquinro. Uw tayar bár chaquin acu yaujác cuar sicor yehnjáquinro. Eyayan cuiscar cucuiro. Ub cat cucuiro. “Ub cucuí” wacayat, Sir Ajcan Camur Ey ojcor wajacro. Ajcan Cámuran Eyat ima cacmín cucuí bin cajcan teyan bahnác cuitar áyjacro. \v 7 Obas eya cara banco acor cucayat, ey cutar itic eyat carit wíjacro. \v 8 Carit ey cácayat estají bin cuisa bacáy binat cat, werjayín cuisa veinticuatro binat cat, Obas ey ques acat cuisa bahujacro. Werjayín istiyát cat, istiyát cat ajcra wan wanan arpa cat oro soya cat yehw̃ro. Oro soya sar inan ay biro. Inan ay bi eyan Sir uwat Sir ojcor conic eyro. \v 9 Werjayín eyin cuisa bahúr ay tajacro. Anto ay tati bin tajacro. Ta rabar wajacro: \q1 Bahan eyro. Uwat bah yaujác rehquít, bah ab bijác rehquít, carit ey arúm cuitar ánjaquey waan acu, ricuán acu, wahitín acu, tan acu, bah ur ayan cábaro. Behmá chinír cutar, behm ab bir tehmár cutar, isan Sir acu, Tet acu sasá waajacro. Uw bahnaquin sicar bin, birar urar cajc istiy cutar ajc ajquír tew̃quin sicar bin, cajc istiy cutar ajc ajquír tew̃quin sicar bin, uw síujacro. Siray Tetáy chaquin acu eyta síujacro. \v 10 Siwir car carin sacerdótein chájacro. Sir ac ruón acu, cajc cutar uw ayin acu chájacro. \p \v 11 Etar aját ráhcuitan, Sir cacmín ricá to binat cohwro. Saw̃ú báhnajar binat cohwro. Sir cacmín eyin cara banco rúhracatro. Estají bin rúhracatro. Werjayín rúhracatro. \v 12 Aját éyinat cohwquey ráhcuitan, uchta waquín ac cohwro: \q1 Obasan wan yaujác ey ur ayan cuitro. Eyta cuácayat Sirat Tetát ey quin urán ajcan, oyan rayan, urán bow̃an, canarán chihchirán cuít bi, churotán ayan cuít bi yarís wíjacro. Caba wíjacro. Uwat ey tamo ay síhw̃ataro. Uw quin ey ojcor ay tew̃átaro. \m \v 13 Etar aját ráhcuitan, cuacúr itquin bahnáquinat cat, cajc cutar itquin bahnáquinat cat, wahntar cajc cut itquin bahnáquinat cat, yacúr sar itquin bahnáquinat cat, estají bin bahnáquinat eyin ojcor ay tew̃jacro. Tew̃a rabar wajacro: \q1 Cara banco cuitar itic ey itit cat, Obas itit cat, eyin bahnaquin cuitatro. Uwat eyin ojcor ay tew̃átaro. Eyin tamo cárinan cuít síhw̃ataro. Eyin ajcá ji chácataro. Eyin tamo urán ajcan cuít bi síhw̃ataro. Bur cut suw cut eyta síhw̃ataro. \p \v 14 Eyta tew̃a rabar cohwyat, estají bin cuisa bacáy binat wajacro: \p —Eyta jaw̃i. Eyta yajw̃i, wajacro. \p Eyta waquíc cohwyat, werjayinán ey acat cuisa bahujacro. Eyta bahúr cat wajacro: \p —Bah is Sitro. Bah is cáraro, wajacro. \p Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \c 6 \s1 Los siete sellos \p \v 1 Etar aját ítitan, Obas eyat arúm cuit carit récaram anjac ey rachacro. Eyta rachyat estají bin úbistiyat tew̃ic aját rahjacro. Eyat téw̃queyan cuira quer ajca éytaro. Eyat wajacro: “Wahitay raw̃i,” wajacro. \v 2 Eyta wacayat, aját ítitan, caballo cuas bi racaro. Caballo cuitar raquey chimár chi racaro. Ey racayat, ey cuísotar churot cat chájacro. Eyta chácayat, eyat burbar yajcáy bijacro. Uw cuacay bijacro. Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \fig |src="7_SEALS.jpg" size="col" ref="Apocalipsis 6.2" \fig* \p \v 3 Etar Obas eyat arúm cuit carit icar bucoy anjac ey rachacro. Eyta rachyat estají bin úbistiyat tew̃ic aját rahjacro. Eyat wajacro: “Wahitay raw̃i,” wajacro. \v 4 Eyta wacayat, aját ítitan, caballo buw bi racaro. Caballo cuitar raquey quin espada cumac bi wíjacro. Eyat uch yajquín acu ajc waajacro. Uw rahra rahra tecua ayin acu ajc waajacro. Uw rahra rahra espada cuit yau ayin acu ajc waajacro. Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \p \v 5 Etar Obas eyat arúm cuitar carit icar bawoy anjac ey rachacro. Eyta rachyat estají bin úbistiyat tew̃ic aját rahjacro. Eyat wajacro: “Wahitay raw̃i,” wajacro. Etar aját ítitan, caballo bacsoy bi racaro. Caballo cuitar raquey at icar chacha jiro. \v 6 Eyta istír aját rahjacro. Estají bin tac icar bin tew̃quey rahjacro. Téw̃queyat wajacro: \p —Canár riy istiy yajquír tayar tunyat cuitar ritút libra bucatan wahcaro. Ey tunyat cuitar cebada libra teray wahcaro. Cuatán aceite cat chistár ub bacú bahn ayti jaw̃i, wajacro. \p Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \p \v 7 Etar Obas eyat arúm cuitar carit icar bacoy anjac ey rachacro. Rachyat estají bin úbistiyat tew̃ic aját rahjacro. Eyat wajacro: “Wahitay raw̃i,” wajacro. \v 8 Eyta wacayat, aját ítitan, caballo tam bi racaro. Caballo ey cuitar raquey ajca “Chein,” aw̃uro. Ey questoc istiy cat racaro. Questoc rac ey ajca “Wahntar cajc” aw̃uro. Eyin uw tiw̃in acu ajc waajacro. Cajcan teyan bahnác cuitar cuisa bacáy sícara bin úbisti, cuisa bacáy sicar bin úbisti, tiw̃in acu ajc waajacro. Espada cuit tiw̃in acu, yayat tiw̃in acu, restát tiw̃in acu, cohtócuatan bánabatan tiw̃in acu ajc waajacro. Aját ítitan, ráhcuitan éytaro. \p \v 9 Etar eyat arúm cuitar carit icar eswoy anjac ey rachacro. Eyta rachyat, aját ítitan, sácajaquin ajcan ératro. Biyin Sir chihtá wácati ques tíw̃jactara, bíyinat Sirat yajác ojcor etiti waquíc ques tíw̃jactara, eyin sácajaquin ajcan ératro. Sir tamo sihw̃an ac ruwa wahníc yera acar ácotro. \v 10 Eyinat ajcyaran to cohwír wacaro: \p —Siru, caru, bah bahnaquin cuitatro. Bah ur ayan tahnacro. Ba urá istán cuít yajcaro. Is tiw̃jac ques rahra ¿eyin bitat cuácataqui? ¿Is yaujác éyinan, cajc uch cut itic éyinan bitat cuácataqui? wacaro. \p \v 11 Eyinat eyta wacayat, eyin ow̃in ac oya cuas bi wíjacro. Oy eyan enaran ques acat sohmásomro. Eyta wiquir car eyin quin wajacro: \p —Recan inic rehw̃i. Inic tan jaw̃i. Jesús chihtá ehcuquin cahujín secuac acor ítuwi. Jesús chihtá ques tíw̃ata eyin bahnaquin tiw̃ic acor inic ítuwi, wacaro. \p Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \p \v 12 Etar eyat arúm icar terwoy anjac ey rachyat, aját ítitan, íyaran abáy yehnro. Rahs cat bahnác tinro. Rahs cat cucúr eyta tinro. Sihyór cat bahnác buworo. Sihyór ab eyta buworo. \v 13 Cuacúr ub cat ic icar tijcaro. Séroan abáy cacayat higuera caruc ub tijcár eyta, cuacúr ub cat eyta tijcaro. \v 14 Cuacúr abá cat bahnác bár jácaro. Carit bacór eyta, cuacúr abá cat eyta bacór car bár jácaro. Rirarán cúbaran bahnác tehmár sicor cajc istiy cutar cajc istiy cutar chácaro. Yacúr ubut cajc bahnác aw̃at istiy cut aw̃at istiy cut chácaro. \v 15 Etar cajcan teyan bahnác cuitar caran cuít binan, caran etach bár binan, réyinan, soldado cárinan, óyinan, ráyinan, chihchír binan, cacminán, cuáyinan, imár canar ruóquinan, uw bahnáquinan rirará cahm cat, siyoá ucar icar cat ruhcro. Eyinan ehurát ruhcro. \v 16 Ehurát cohwro. Rirará cuit siyó cuit cohwro. Uw cuit cohwír eyta, éyinat rirará cuit siyó cuit eyta cohwro. Cohwá rabar wacaro: \p —Is arcutar tijcawi. Is anwi. Is ruhcwi. Cara banco cuitar ítqueyat is istiti acu is anwi. Obasat tecua cahm is ruhcwi, wacaro. \p \v 17 Uwat Sir tayar yajác ques cuecuc cuitar bar cab cucaro. Ey ricar cuaníc cuitar cab cucaro. Eyta cuácayat, Sirat cuecuc cahm rehrí sera waájatro. Aját ítitan, ráhcuitan, éytaro. \c 7 \s1 Los señalados de las tribus de Israel \p \v 1 Etar aját ítitan, Sir cuacúr cacmín cuisa bacayro. Cajcan teyan ajc istiy cuitar cat, ajc istiy cuitar cat, ajcra wan wanan ajc rúhracat itro. Erar ita rabar sero ca áytiro. Cajc cutara cat, yacúr cuitar cat, caruc cuitar cat sero ca áytiro. \v 2 Eyta cuaquir Sir cacúm istiy cat rahs raquí wihár bin raquíc itchacro. Cacúm eya Sir ima ajc cuihsún sello ji racaro. Eyta raquír cohwjacro. Sir cacmín bacáy bin cuit ajcyaran to cohwjacro. Cajc cat, yacúr cat ruhw̃ata bin cut cohwjacro. \v 3 Cohwá rabar wajacro: \p —Recan cajc cat, yacúr cat, caruc cat catoti jaw̃i. Isat Sir ima uw ubcar cuitar sello cuitar cuihsúc acat tas catoti jaw̃i, wajacro. \p \v 4 Etar uw ubcar bita bin cuitar cuihsujáctara saw̃úc, aját rahcro. Aját rahcuít, israelin cuisa ciento cuarenta y cuatro mil bin ubcar cuitar cuihsujacro, Sir imáy bin ehcún ac. \v 5 Judá bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Rubén bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Gad bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. \v 6 Aser bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Neftalí bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Manasés bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. \v 7 Simeón bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Leví bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Isacar bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. \v 8 Zabulón bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. José bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Benjamín bomcarín cuisa doce mil bin cuitar cuihsuro. Aját ráhcuitan, ítitan, éytaro. \s1 La multitud vestida de blanco \p \v 9 Etar aját bucoy wahitchacro. Aját ítitan, ricán to binro. Ricán to bin etar uwat saw̃ú báhnajatro. Eyta sécuajaquinan uw bahnaquin sícara bin, birar urar sicar bin, birar urar sicar bin, ajquír tew̃quin sicar bin, ajquír tew̃quin sicar bin, pueblo istiy sicar bin, pueblo istiy sicar bin, cajcan bahnác cutar sicar bin sécuajacro. Eyin bahnaquin cara banco acat, Obas acat itro. Oya cuas bi tas cuar itro. Ator cat sincuach cay yehw̃ro. \v 10 Eyin erar ita rabar ay bár cohwá rabar wacaro: \p —Uw Síuquib Siran eyro. Uw Síuquib Obasan eyro. Sir eya banco caray bin cuitar itro, waca rabar cohwro. \p \v 11 Eyta wacayat Sir cacmín bahnaquin cara banco rúhracat, werjayín rúhracat, estají bin rúhracat itro. Eyta ita rabar, cara banco ques acat eyin cuisa bahuro. Bahúr car Sir ojcor wacaro: \q1 \v 12 Amén. Is Sir ojcor uwat ay tew̃ata binro. Ey ojcor ay wacata binro. Ey ojcor urán bow̃an cuít wacata binro. Ey quin “Oquéy, bah ur ayro,” wacata binro. Eya ajcá ji béyata binro. Ey tamo “eyan wan ajcan toro,” síhw̃ata binro. Bur cut suw cut eyta tew̃ata binro. Amén. \p \v 13 Etar werjayín úbistiyat as quin wajacro: \p —Bahat oya cuas bi ów̃queyin istiti óraro. Etar bah quin ehcunro. Rehríntara, biscán bíntara, aját ehcunro. ¿Bah quin ehcwátaica? wajacro. \p \v 14 Eyta wacayat wajacro: \p —Ee. Ehcuwi, wajacro. \p Etar eyat wajacro: \p —Uw éyinan to ruhw̃ujacro. Eyta ruhw̃ujác cuar Sir chihtá wácati rehjecro. Obas Jesucrístoat uw eyin cuitar Sir tayar tunin chinjacro. Ey ab bijacro. Eyta chinjác etar Sirat uw eyin ítitan, tayar batro. Oyan cuasan ehchí bin chaquir éytaan wan eyin cat tayar bár ay chájacro, -wajacro-. \v 15 Eyta cuácayat éyinan Sir cara banco acat itro. Eyin ricar cat, cheycar cat Sir ajcá ji beyin acu bítara útara ay yajcaro. Eyta cuácayat cara banco cuitar ítqueyat eyin obir yajcáyqueyra. Uwat ruhw̃uti acu iman eyin owár ítayqueyra. \v 16 Etar eyin búcoyra yayí rehca báreyra. Cuc wini rehca báreyra. Rahs ribrát cuaca báreyra. Ribír quicrát cuaca báreyra. \v 17 Obas cara banco acat itic eyat eyin obir yajcáyqueyra. Uw obas cayibat obas obir yajquír eyta, Obas eyat cat eyin eyta obir yajcáyqueyra. Eyat uw eyin rih ay bi cajc aw̃at yehw̃ beyáyqueyra. Rih ey yahcayat etiti ítayqueyra. Eyin cueat ócayat, Sirat sicor cue bár tan wan chácayqueyra, wajacro, werjáy eyat as quino. \c 8 \s1 El séptimo sello y el incensario de oro \p \v 1 Etar Obasat arúm cuit carit icar cucwa anjac ey rachacro. Eyta rachyat, uwan icúr bár bahnác ajc bár sarac chájacro. Ajc bár sarac chaquir media hora rehjecro. \v 2 Etar aját ítitan, Sir cacmín cuisa cucuí bin ésatro. Cacmín eyin Sir quemir itro. Cacmín eyin quin rubar cucuí wícaro. \v 3 Etat Sir cacmá istiy cat rajacro. Wiquír car Sir ac ruwa wahníc yera acar intac ítchacro. Eya oro soya chi wijacro. Inan ay bi wahnín soya chi wijacro. Eyta wicayat ey quin inan ay bi wahnín ac to wíjacro. Inan ay bi mesa cuitar wahnayta acu wíjacro, cara banco acat. Sir uwat Sir ojcor cona rabar wahnayta acu wíjacro. Eyta wahná rabar uwat Sir tamo síhw̃aro. \v 4 Etar cacmát inan ay bi wahnyat, iyar eyra cuacúr Sir quin bijacro. Uwat Sir ojcor conyat owár iyar eyra Sir quin cujacro. \v 5 Etar cacúm eyat oro soya sar oca cucúr buway sárasar bin chájacro. Ruwa wahnín acar cutar bin oca cucúr uquir chájacro. Eyta chaquir, oca cucuran cajc cutar cui téjecro. Eyta cuicayat cuir cat quejecro. Ajcyár cat to chájacro. Chihcuát cat cuasojocro. Ihyár cat yehnjacro. \s1 Las trompetas \p \v 6 Etar Sir cacmín cucuí éyinat rubar cuhwín yinjacro. \fig |src="TRUMPETS.jpg" size="span" ref="Apocalipsis 8.6" \fig* \p \v 7 Sir cacúm récaji eyat ima rubar cuhjacro. Eyta cuhcayat cuacúr bin ábarit quihujacro. Abarit eyan oca chaw̃, ab chaw̃ ica cuitar quihujacro. Eyta quihwí cuitar cajca ica bitác istiy cuwayta acat wahnajacro. Caruc cat bitác istiy cuwayta acat wahnajacro. Banar cat bitác istiy cuwayta acat wahnajacro. \p \v 8 Etar Sir cacúm bucoy eyat ima rubar ey cuhjacro. Eyta cuhcayat rirar cumac biyan wan bahnác cuitar oca ánjacro. Eyta anir yacúr icar téjecro. \v 9 Eyta técayat, yacúr bitác istiy cuwayta acat ab buwayan wan waajacro. Yacúr ruwa bitác istiy cuwayta acat ricúm bitác istiy cuwayta acat tínjacro. Canó cat, lancha cat, barco cat bitác istiy cuwayta acat wahyujacro. \p \v 10 Etar Sir cacúm bawoy eyat ima rubar ey cuhjacro. Eyta cuhcayat, cuacúr ub úbisti tijcajacro. Rih cucar bitác istiy cuwayta acat cuitar, riw cheri bitác istiy cuwayta acat cuitar tijcajacro. Eyta tijcár cat bísara bísara rih aujacro. \v 11 Cuacúr ub ey ojcor “quiquír,” aw̃uro. Quiquír ub rih icar tijcajác etar uwa to binat rih quiquír bin yahr car sácajacro. \p \v 12 Etar Sir cacúm bacoy eyat ima rubar ey cuhjacro. Eyta cuhcayat, rahs cat, sihyór cat, cuacúr ub cat ruhw̃ujacro. Eyta ruhw̃uyat, rahsi siran sihyór siran bitác istiy cuwayta acat tínjacro. Ricar cutar cat rahsan riy istiyí cuti tínjacro. Cheycar cutar cat sihyór sir cat cuacúr ub sir cat wan sarqui rehti tínjacro. \p \v 13 Etar aját wahitír car rahjacro. Cuacúr cuitar buwá be rabar ajcan to cohwíc rahjacro. Aját rahcuít, buwá eyat wacaro: “Uchtarun cuero. Uwa cajc cutar ica cutar ítquinan to ruhw̃áyqueyra. Sir cacmín bay binat awan rubar cuhíc cuitar, to ruhw̃áyqueyra,” wacaro. \c 9 \p \v 1 Etar Sir cacúm eswoy eyat ima rubar ey cuhjacro. Eyta cuhcayat, aját ítitan, cuacúr abá cuitar bin ub ic icar tijcajác ey ératro. Ub eyta tijcajác ey at icar llave wíjacro. Ucar unrur cuw báhnajar bi querat uron acu llave wíjacro. \v 2 Eyta wícayat querat ey waajacro. Ucar unrur cuw báhnajar bi querat waajacro. Waar car iyar abáy waajacro. Tabir ruca to bin wahníc cuitar iyar yehnár eyta ucar ey tansar binan iyar eyta yehnjacro. Iyar to yehníc rehquít rahsan bahnác cay ánjacro. Cuacúr abá cat ánjacro. Eyta anjac rehquít tínjacro. \v 3 Iyar ey tansar surit cat to yinjacro. Surit éyinat tajquín acu siya wíjacro. Carúw siya eyta wíjacro. Surit éyinan cajc cutar quiujacro. \v 4 Surit eyin quin banar cat, caruc cay cat ruhw̃ áytiro. Cuat biyin ubcar icar Sir ima ajcan cuihsútitara, éyina ruhw̃ún acu ajc waajacro. Sir imáy bár éyina ruhw̃ún acu ajc waajacro. \v 5 Sihyór esí ac ruhw̃ún acu ajc waajacro. Caruwát uw tajquír eyta súritat cat eyta tajquín acu ajc waajacro. Ruhw̃úc cat ruhw̃ún acu ajc waajacro. Eyta tajquíc cuar uw bahnác chinra yar áytiro. \v 6 Eyta ruhw̃úc cab cucayat, uwan saca racar rehcáyqueyra. Abáy ruhw̃úc rehquít saca racar rehcáyqueyra. Saca racar cuar, saca báreyra. Uw ima saca racar isóyqueyra. Ruhw̃úc tamor saca racar isóyqueyra. Eyta saca racar isóc cuar, saca báreyra. \p \v 7 Surit eyin úchtaro. Eyinan cabálloan wanro. Uwat rahra rahra tec quejn cahmor imár caballo cuati acu óroro. Surit eyin caballo eyta órojocan wanro. Eyin cuísotar oro churotán wan chájacro. Eyin acan uw aquir quitro. \v 8 Eyin cuis anará uw wiw̃ínayan wanro. Eyin ruhran cohtóc ruhran wanro. \v 9 Surit ojc chucán yeran wanro. Eyin ectar ájquinan úchtaro. Caballo chiwan to bin tec quejy quinyat ques ajquir éytaro. \v 10 Eyin rustar carúw rustar éytaro. Rustar cuitar uw tajcro. Eyta tajcyat, rustar cutar tajcyat, yaran sihyór esí rehcaro. \v 11 Sisrám chiwa cara surit eyin ácuan cara rehcaro. Sisrám chiwa cara eya ucar unrur cuw báhnajar bi áyquibro. Hebreo cuw cutar cara eya “Abadón,” aw̃uro. Griego cuw cutar “Apolión,” aw̃uro. “Apolión,” wacayat, uw tiw̃quib ojcor wacaro. \v 12 Récaji ruhw̃ata eyra ruhw̃ú tihr bahjacro. Ahajira icar bucáy echí ruhw̃ata cab chácayqueyra. \p \v 13 Etar Sir cacúm teroy eyat ima rubar cuhjacro. Eyta cuhcayat, aját istiyát tew̃ic rahcro. Oro acar inan ay bi wahníc tan sar bin tew̃ic rahjacro. \v 14 Sir cacmá ey quin waquíc rahjacro. “Rih caran cuít bi ajca Eufrates cajc cutar uwir cuisa bacáy bin bar tunjáquinro.” wajacro. “Eyin ricua aywi,” wajacro, Sir cacúm terwoy bin quin. Eyta waquíc rahno. \v 15 Eyta wacayat uwir cuisa bacáy eyin quin bar ricuá áyjacro. Eyinat cajc bahnác cuitar uwan bitác istiy cuwayta acat sutín acu wajacro. Eyin quin eyta waquíc éyinan eyta sutíc cab cuc ocso tas erar tunír ítchacro. Ahra eyta sutín acu bar cab cujacro. Rahs bita cuácayat, riy bita cuácayat, sihyór bita cuácayat, bara bita cuácayat eyta sutín acu bar cab chájaquinro. \v 16 Eyin cuitar tec quejn ac soldádoin ricán to sécuajacro. Soldádoin caballo icar beyin bin eyta sécuajacro. Soldádoin cuisa bítatara aját rahcuít, cuisa doscientos millonesro. \v 17 Aját cámsiris itit, éytaro. Soldádoin éyinan caballo icar cut beyin yera camís ow̃ro. Yera camís ey ocan buwáy bi cat, tic bi cat, tam bi cat órojoquinro. Caballo ey cuisa cohtóc cuisan wanro. Caballo ey cac sar oca cat iyar cat, azufre cat yehnro. \v 18 Oc ey cuitar cat, iyar ey cuitar cat, azufre ey cuitar cat uw ruhw̃ujacro. Eyta ruhw̃úr cuitar uwa bitác istiy cuwayta acat tíw̃jacro. \v 19 Caballo eyat cac cutar cat, rustar cutar cat tiw̃ro. Ey rustar cumoró éytaro. Rustar ey cat cumoró cuisan wanro. Ey cuitar uw ruhw̃uro. \v 20 Uwan oca cut, iyar cut, azufre cut sácati éyinat ur ay bár acsar tehmoti yajacro. Sisramin ojcor rusamin ojcor conic etítiro. Oro sirir ojcor, ray sirir ojcor, bronce sirir ojcor, ac sirir ojcor, caruc sirir ojcor conic etítiro. Eyin tamo “Sir queney,” síhw̃aro. Eyta sihw̃ac eyan wácatiro. Sirir éyinan ub bár cuar, cucajá bár cuar, ajc bár cuar, eyin tamo wácati síhw̃aro. \v 21 Imarat uw yaujác ques, cuicá yajác ques, isár yajác ques, bes yajác ques cue rehti im eyta acsar yajacro. Urá tehmoti yajacro. Aját ítitan éytaro. \c 10 \s1 El ángel con el librito \p \v 1 Etar aját ítitan, Sir cacúm caran cuít bi cuacúr abá cutar bin racaro. Eyan bowarám tac icar racaro. Eyan cuisa cuitar tucuar ji racaro. Tucuar eyra Sirat uw obir yajcata ehcuro. Ey acan rahsan wanro. Ey rénaran ocan wanro. \v 2 Raca rabar carit chi at icar rojocro. Carit conu bi istín acu waajác bi ey at icar rojocro. Cacúm ey cajc uch cut wiquír, ques bunach wihár cajc cuitar, ica cuitar sahujacro. Ques rahray yacúr cutar rih ey cuitar sahujacro. \v 3 Eyta sahwír eyat ay bár cohwjacro. Cohtóc tenar eyta cohwjacro. Eyat eyta cohwyat acat, icar istán cuitaran cuiran cucuí quejecro. \v 4 Cuir eyta quej rabar ajc tew̃ic rahcro. Eyta tew̃ic rahcuír, aját cuihsún yehnro. Cuihsún yéhnyatra, cuacúr abá cuitar binat as quin wajacro: \p —Cuir cucuí bijat chihtá wajáqueya ey cuihsuti jaw̃i. Bahat ehcuti chaw̃i. Tan chinti cuar ehcuti jaw̃i, wajacro. \p \v 5 Etar yacúr cutar cajc cutar ques sahujác cacúm eyat ima atcar cuacúr waar yehw̃jacro. \v 6 Atcar yehw̃ír wajacro: \p —Aját uní wacaro. Sirat icúr yajquín séhw̃actara cab rehti bar yajcáyqueyra. Aját uní wátitara, Sirat as bar cuácataro. Bur cut suw cut etiti itic eyat as cuácataro. Cuacúr abá chajac eyat, cajc uch chajac eyat, yacúr chajac eyat, cuacúr cuitar itquin chajac eyat, cajc cutar itquin chajac eyat, yacúr sar itquin chajac eyat as cuácataro, aját uní wátitara. \v 7 Aját wacaro. Cacúm cucwoy eyat ima rubar cuhcayat, Sirat icúr yajquín séhw̃actara cab rehti bar yajcáyqueyra. Uwat istiti ey yajcáyqueyra. Uchicrias ima chihtá ehcuquin quin ehcujác ey ahrun ima yajcáyqueyra, wajacro. \p \v 8 Etar bucoy cuacúr binat as quin wajacro: \p —Cacúm ey carit ator ey cacay biwi. Yacúr cutar cat, cajc cutar cat cui yehnár itíc ey ator carit ey cacay biwi, wajacro. \p \v 9 Eyta wacayat, asan cacúm ey quin bir car, carit ey chíjacro. Eyta chícayat, eyat as quin wíjacro. Wiquir wajacro: \p —Towi. Carit ey sau cohwi. Ba urá sar cucayat, quiquír rehcáyqueyra. Cuatán cac sar cohcayat, bahsí bahsabas anúb sihca yar eyta rehcáyqueyra, wajacro. \p \v 10 Eyta wacayat carit ey cájacro. Cacúm at icar bin cájacro. Caquir cohjocro. Cohr itit, cac sar anúb sihca yar éytaro. Cuat urá satra quiquitro. \v 11 Etar as quin wajacro: \p —Bahat uw istiy ojcor, uw istiy ojcor, cajc istiy uw ojcor, ajc istiy, ajc istiy tew̃quin ojcor, ajc ajquír, ajc ajquír tew̃quin ojcor, uw carin cahujín ojcor, bahnác récaji ehcuwi. Eyin bitara rehcátatara récaji ehcuwi. Sir urá cuitar, camur cuitar récaji ehcuwi, wajacro. \c 11 \s1 Los dos testigos \p \v 1 Etar as at icar bunár wíjacro. Ubach wahcún ac wíjacro. Eyta wiquir, as quin wajacro: \p —Bah biwi. Sir ubach wahcwáy biwi. Sir tamo sihw̃an acu ruwa wahníc yera acar cat wahcwáy biwi. Ey úsara Sir ojcor cónqueyin cat saw̃uwi. \v 2 Cuatán Sir ubach watar quer tan sar eyra wahcuti jaw̃i. Wahcuti bahwi. Watar eyra cajc istiy uw acu chájaquinro. Uw éyinat sihyór cuarenta y dos ac Sir pueblo ques cut sau yehw̃ír cat ruhw̃áyqueyra, -wajacro-. \v 3 Eyta cuácayat as chihtá ehcuquin cuisa bucáy áyinro. Eyin quin as urán ajcan wiquir áyinro. Uw quin as chihtá ehcwayta acu urá wíquinro. Eyta ayat, éyinan uwat ur ay bár yajác ques cue rehquít, oya cuayar bi ria bár bi ów̃ayqueyra. Eyta tas cuar as chihtá ehcwáyqueyra, wajacro, as quin. \p \v 4 Sir chihtá ehcuquin éyinra oliva caruc bucáy bin éyinro. Oca teb bucáy bin éyinro. Oliva caruc cat, oca teb cat Sir acat, cajcan teyan Cara acat chajac éyinro. \v 5 Chihtá ehcuquin eyin uwat ruhw̃áy yínyatra eyin cac sar bin oca waáyqueyra. Waar cuitar ruhw̃úc eyin tiw̃áyqueyra. Uwat ehcúc eyin ruhw̃áy yinyat eyta tiw̃áyqueyra. \v 6 Sirat ehcúc eyin quin urá wíjacro. Riwa ayti síwayta acu urá wíjacro. Eyinat Sir chihtá ehcúc tihric ocso tas riwa ayti síwayta acu urá wíjacro. Rih cat ab arayta acu cat urán ajcan wíjacro. Cajcan teyan bahnác cuitar icar bita ruhw̃ú cúntara, eyta ruhw̃ayta acu urán ajcan wíjacro. Bitara ruhw̃ú cúntara, eyta ruhw̃ayta acu urán ajcan wíjacro. \p \v 7 Eyinat as ojcor ehcúc tihryat, ricumát eyin tiw̃ay yehnáyqueyra. Ucar unrur cuw báhnajar sar itic ricúm eyat eyin tiw̃ay yehnáyqueyra. Tiw̃ay yehnár car cuisa bucáy eyin as chihtá ehcuquin bucáy eyin burbar yajcáyqueyra. Eyin tíw̃ayqueyra. \v 8 Ricumát eyin tiw̃ir car eyin chéina pueblo cumac bi ibit cuitar cha báhayqueyra. Pueblo ey ojcor “Sodoman wanro,” wacaro. “Egíptoan wanro,” wacaro. Pueblo ey intac cuitar uw cara récaji caruc ojcor yauwin quejéquinro. \v 9 Eyin tiw̃ir, chein ibit cuitar bahcayat, uw istiyát cat, istiyát cat, ajc ajquír, ajc ajquír téw̃quinat cat, cajc istiy, cajc istiy binat cat, bahnáquinat chein eyin wahitír cat, buror sisáyqueyra. Chein cat ruhcuín acu ajc waátiro. Riya bay bucoy rahs ur icar tas ruhcua ayti síwayqueyra. \v 10 Cajca teya bahnác cuitar itquin chihtá ehcuquin tiw̃jac etar ahní rehcáyqueyra. Eyta ahní rehquít fiesta yajcáyqueyra. Rahra rahra icúr bi racar wícayqueyra. Sir chihtá ehcúquinat uw imarat ay bár yajquíc ques bucoy bucoy ruhw̃ujáquinro. Eyta cuácayat eyin tiw̃ir ahnian cuít chácayqueyra. \p \v 11 Cajc cuitar itquin fiesta yajcáy yinír riya bay bucoy rahs ur icar rehcáyqueyra. Etat Sir chihtá ehcuquin quin Sirat ima urán ajcan sicor wícayqueyra. Eyta wícayat, eyin sicor estají yináyqueyra. Eyta yinyat, uw ojc sicáyqueyra. Chein sicor estají yiníc istír roóyqueyra. \v 12 Chein yinjác ítquinat rahcuáyqueyra. Cuacúr bin ehcuquin eyin cuit cohwíc rahcuáyqueyra. \p —Cuacúr as quin row̃i, cohwíc rahcuáyqueyra. \p Eyta cohwayat quehsí bin ub acat éyinan Sir quin cuwayta acu bowarám tac icar cuacúr beyáyqueyra. \v 13 Eyta becayat acat ihyaran abáy yehnáyqueyra. Eyta yehnyat pueblo ubach ucasi bin sicar úbisti, ucasi bin sicar úbisti quehráyqueyra. Uw cat cuisa siete mil bin sácayqueyra. Ihyarat sácayqueyra. Etar cahujín sácati eyin ehurán abayro. Ehúr rehquít Sir tamo cuacúr itquey tamo sihw̃ar, “Bahan ajcan urán tahnacro,” wacáyqueyra. \p \v 14 Ahra icar bucoy bar cab ruhw̃úc ojcor waquíc tihr bahjacro. Etar áhajira ubar ojcor ruhw̃ata ey bucoy in bar ruhw̃áyqueyra. \s1 La séptima trompeta \p \v 15 Etar Sir cacúm cucwoy eyat ima rubar ey cuhjacro. Eyta cuhcayat cuacúr abá cutar chiwa to binat cohwíc rahjacro. Uchta cohwíc rahcro: \q1 —Ahra is cara Sirat cat, imat cara yehn áyjaquey cat cajcan teyan bítatara bahnác cuitar uw áyayqueyra. Bur cut suw cut eyta áyayqueyra. Cajc cutar itquin bahnáquinat eyin chihtá uní quen rahcuáyqueyra. Bur cut suw cut eyta rahcuáyqueyra, wajacro. \m \v 16 Eyta wacayat werjayín cuisa veinticuatro binan Sir acat cuisa bahujacro. Sir acat imár banco cuitar ítquinan eyta bahujacro. Sir tamo ay sihw̃ar eyta bahujacro. \v 17 Eyta bahúr wajacro: \q1 Siru, Tetú, bah récajian im eyta, ah cat im eyta tehmótian im éytaro. Bah ajcan urán tahnác rehquít, ahra uw ayin yehnjacro. Bah eyta yehnyat, isan ahniro. Bah ur ayro. \v 18 Bah tamo síhw̃ati binan bah ac túrjacro. Eyta cuar bahat eyin sutíc cab, tiw̃ic cab cujacro. Sácajaquin urá wahitic cab cujacro. Bah chiwa acu cat, bah chihtá ehcuquin acu cat, bah uw acu cat, bah tamo síhw̃aquin acu cat, bahat eyin acu ay yajquíc cab cujacro. Cárinat cat, cuáyinat cat bah tamo síhw̃ayat, eyin ac ay yajquíc cab cujacro. Cuatán ur ay bár binat cajcan teyan ruhw̃úc etar imár cat tiw̃ic cab cujacro. Bahat eyta yajquíc cab cucayat, isan ahniro, wajacro, werjayinát. \p \v 19 Eyta wacayat, cuacúr abá cuitar Sir im ubach querat bar waajacro. Eyta waacayat ítitan, Sir usar Sir cajón ésatro. Eyta waacayat, chihcuát cuasojocro. Ajcyár cat ajcyaran abáy yehnro. Cuir cat quejecro. Ihyár cat abáy yiwojocro. Abarta cat abáy quihujacro. \c 12 \s1 La mujer y el dragón \p \v 1 Cuacúr abá cuitar récaji istiti bin itchacro. Aját ítitan, wiw̃á cat ératro. Oyan rahsan wan binan tas cuar erar itro. Wiw̃á eya sihyór cuitar cui yehnár itro. Cuacúr ub doce bi churotán wan oror cuis otar chájacro. \v 2 Eyan yir jiro. Etar buwachcuar ubot wiquíc cab cucayat yarat conjacro. \v 3 Etar aját bucoy wahitchacro. Cuacúr abá cuitar uwan cuánaan istiti bin itchacro. Aját ítitan, ricúm buw binro. Ricúm éyaya cuisa cucuiro. Cuiscar cat ucásiro. Churot cat cucuiro. Eyan cuisan cucú cuitar churotán cucuí chájacro. \v 4 Eyat rustar cuitar cuacúr ub bitác istiy cuwayta acat cuacúr bin ic ocso quihú áyjacro. Etar ricúm eya wiw̃ ey cac cahm ítchacro. Wiw̃ ey ecor sah yehníc acor ítchacro. Sah ey ubot waacayat owár imát coh siquin sehw̃ar ítchacro. \v 5 Etar sera sah yehnjacro. Cajc bahnác cuitar uw áyata ey yehnjacro. Yera tec cuitar uw áyata ey yehnjacro. Eyta yehnyat, sah eya ricmát coh ayti Sirat síujacro. Siwir ima quin béjecro. Ima itic cuitar cuwín béjecro. \v 6 Etar wiw̃ eya ricúm tamar quinjacro. Uw bár cuitar ruhcuay quinjacro. Uw bár cuitar Sirat ey obir yajquín ac récaji bar órojoquinro. Erar riya mil doscientos sesenta ac obir yajquín ac órojoquinro. \p \v 7 Etar cuacúr abá cuitar Sir cacmín cara ajca Miguelat cat Sir cacmín cahujinat cat tec quejy yinjacro. Ricúm jor tec quejecro. Rahra cat ricmát ima ricúm cacmín owár yinír car Miguelin owár tec quejecro. \v 8 Eyta tec quejcayat Miguélinat ricumín burbar yajacro. Burbar yajcayat ricúm cat, ey cacmín cat cuacúr abá cuitar bitách ítajatro. \v 9 Etar ricúm cara eya cuacúr bin uc áyjacro. Ricúm eyan cumoró récaji im eyro. Ricúm ey ojcor cumoró ey ojcor uwat “Sisrám,” aw̃uro. “Satanás,” aw̃uro. Eya cuacúr bin uc ayir, cajc cutar uc áyjacro. Ey owár ima ricúm cacmín cat cajc cutar te si áyjacro. \v 10 Eyta si ayat, aját cuacúr erar tew̃ic ajc rahjacro. Ráhcuitan, uchta tew̃jacro: \p —Ahra is rabin Sir uw cahm icar tew̃quib bar uc áyjacro. Eyat Sir quin ricar cat, cheycar cat, eyin cahmí icar tew̃jáquinro. Cuatán ahra cuacúr bin uc áyjacro. Eyta cuácayat, is Sirat is bar síujacro. Eya ajcan urán cuít biji yehnjacro. Ey cara rehquey chájacro. Jesucristo uw ayin yehnjacro. \v 11 Is rabin Sir uwat ricúm eya burbar yajacro. Obas ab bijác etar, chinjác etar ey burbar yajacro. Rabin eyin tíw̃ata tacat, imár tíw̃ata tamo síhw̃ati cuar, Sir chihtá ehcujacro. Eyta ehcúr cuitar éyinat ricúm ey burbar yajacro, -wajacro, as cucáj acat-. \v 12 Eyta cuácayat, cuacúr abá cuitar itquin ahní rehcátaro. Cuatán cajc cutar itquin cat, yacúr sar itquin cat, cue rehcáyqueyra. Sisrám cajc cutar uc ayat, túrjacro. Abáy túrjacro. Birá rehti ima bar cuécwata sehw̃ar car, abáy túrjacro, waquíc rahjacro. \p \v 13 Ricúm ey cuacúr bin cajc cutar uc ayat, eyat wiw̃ eya ques cut quehw̃ú béjecro. Sera sah ab ques cut quehw̃ú béjecro. \v 14 Ricmát eyta quehw̃ú becayat cahm ruhcuay quinayta acu wiw̃á quin ectar wíjacro. Uw bár cuitar ruhcuay beyta acu ectar wíjacro. Wiquir uw bár cuitar bara bay bacoy eyra ubut quit itin acu áyjacro. Erar caban eyta obir yajquín acu áyjacro. \v 15 Wiw̃ eya eyta quinyat questoc ricmát ima cac sar bin rih ahjacro. Rih cumac bi yehnín acu eyta ahjacro. Rihat wiw̃ ey chiw̃ín acu ahjacro. \v 16 Ricmát rih eyta ahjác cuar, cajcat icat wiw̃ ey síujacro. Cajcat icat ima cajc querat waajacro. Waar cuitar rih bahnác ey icar bijacro. Ricmát ima cac sar bin rih uhcajác ey bahnác sehnó bijacro. \v 17-18 Eyta bicayat, ricúm abáy túrjacro. Wiw̃ ey ac abáy túrjacro. Eyta turir wiw̃ ey bomcarín owár tec quejy bijacro. Sir chihtá yajquin owár tec quejy bijacro. Jesucristo chihtá ehcuquin owár tec quejy bijacro. Bir car yacúr cajc cut umít cuitar ítchacro. \c 13 \s1 Los dos monstruos \p \v 1 Ricúm ey yacúr cajc cutar ityat, aját ítitan, yacúr sar bin ricúm istiy cat yehnro. Ricúm yacúr sar bin yéhnyeyan cuiscar ucásiro. Cuisa cat cucuiro. Cuiscar cuitar churotán ucásiro. Ey cuisa cuitar ajcan ahsín bi cuihsujacro. \v 2 Ricúm ey cohtocuan wanro. Ey quesan banab quesan wanro. Ey cacan cohtóc cacan wanro. Yacúr ricúm yehnjaquey quin cuacúr bin uc ayjac eyat ima cámuran wíjacro. Uw ayin acu ima cara banco cuitar chihr áyjacro. Ricá to bin ayin wajacro. \v 3 Yacúr ricúm ey cuis istiy eyra bahnác tajc téjecan wanro. Eyta tajc téjecan wan cuar, sicor tan jájacro. Etar ricúm ey chihtán uw bahnáquinat rahjacro. Eyat yajquey istír ub yehw̃jacro. Ub yehw̃ír car, ey chihtá rahjacro. \v 4 Ricúm cuacúr bin uc ayjac eyan uwat ajcá ji béjecro. Eyan Sir sihw̃ar, ajcá ji béjecro. Yacúr sar bin ricúm yehnjaquey quin camur wijac etar eyan ajcá ji béjecro. Yacúr sar bin yehnjaquey tamo cat Sir sihw̃ar, ey cat ajcá ji béjecro. Etar uwat wácuano: \p —Yacúr sar bin yehnjaquey bahnaquin cuitatro. Istiy ey owari batro. Ey chihtá yájtira yájcajatro. Ey jotra tec quéjcajatro, wácuano. \p \v 5 Yacúr ricumát Sir ojcor ajcan ahsín tew̃jacro. Cuatán ima im ojcor “asan Sitro,” wajacro. Eyat eyta tew̃ín acu ajc waajacro. Uw ayin acu cat ajc waajacro. Sihyór cuarenta y dos tas uw ayin acu ajc waajacro. \v 6 Eyta ajc waacayat, eyat Sir queney ojcor cat, Sir ajc ojcor cat, Sir ubach ojcor cat, Sir owár cuacúr itquin ojcor cat, ahsín tew̃jacro. \v 7 Eyat Sir uw owár tec quejn acu ajc waajacro. Eyat eyin burbar yajquín acu ajc waajacro. Eyat uw bahnaquin, birar urar, ajc ajquír, ajc ajquír tew̃quin, uw istiy, uw istiy, bahnaquin ayin acu ajc waajacro. \v 8 Etar cajcan teyan cuitar itquin bahnáquinat ey tamo Sir sihw̃ar car, ajcá ji beyáyqueyra. Biyin ajca Sir carit cuitar cuihsútitara, récaram cabar cuanti jat echí cuihsútitara, éyinat ricúm eyan ajcá ji beyáyqueyra. Carit ey cuitar bíyinan Sir owár cuacúr ítatatara ehcujacro. Eyta ehcún ac Obas chinjáqueyat récaji cuihsú bahjáquinro. \v 9 Biyin cucáj chétara rahcwi. \v 10 Biyin cajc istiy ahár si beyin wajáctara, eyin cajc istiy ahár si beyáyqueyra. Biyin espada cuit tiw̃in wajáctara, eyin espada cuit tíw̃ayqueyra. Eyta waquír cuitar Sir uwat Sir chihtá wácati tan úcayta acu ehcuro. \p \v 11 Eyta istír car ricúm istiy cat itchacro. Ricúm eya cajc tan sar bin, ica tan sar bin yehnjacro. Ricúm eya cuiscara bucayro. Obas cuiscar éytaro. Ey tew̃íc ey cat ajcyaran abayro. Yacúr ricmát tew̃ír eyta tew̃jacro. \v 12 Eyat uw bahnaquin áyjacro. Yacúr ricmát uw ayir eyta, eyat cat eyta áyjacro. Eyat yacúr ricúm ecsar chaquir car eyta áyjacro. Cajcan teyan bahnác cuitar itquin quin yacúr ricúm ojcor “uya sitro,” tew̃ áyjacro. Yacúr ricúm bahnác tajác cuar, sicor tan jajac ey ojcor eyta tew̃ áyjacro. \v 13 Eyat uwat récaji istiti bin yajcaro. Cámuran cuít bi cuitar eyta yajcaro. Uw ub acat cuacúr abá sar bin ocan ica cuitar tijca ayro. \v 14 Yacúr ricúm écsara chaquir car, récaji istiti bin yajquír cuitar uw cayar yajcaro. Cajc cutar itquin cayar yajcaro. Cayar yajquír car uw quin yacúr ricumán wan oron wajacro. Ricúm eya espada cuitar chinata acat tajacro. Eyta tajác cuar, chinti rehjecro. Ricúm eyan wan oron wacaro. \v 15 Yacúr ricumán wan eyta óroyat, ica tan sar bin yehnjác eyat órojoc ey icar camur chájacro. Orojoc eya camur siin acu cat, uchta tew̃ín acu cat camur chájacro. Uwat tew̃ír eyta tew̃ayta acu ajc wijacro. Eyta ajc wiquír car, ricmán wan órojoc ey ajcá ji beti eyin tiw̃in wajacro. \v 16 Ricúm ica tan sar bi yehnjác eyat uw bahnaquin átcara cuitaran, ubcar cuitaran ima ajc cuihsún wajacro. Bahnaquin cuitar, oyin cuitar, chiwa cuitar, rayin cuitar, cuayin cuitar, patronin cuitar, cacmín cuitar, eyta cuihsún wajacro. \v 17 Bíyinat imár icar eyta cuihsú áytieyra, ricúm ajcan número ubcar cuitar, atcar cuitar cuihsú áytieyra icuran biyan rájatro. Wahquí cat bitách wáhjatro. \v 18 Uch chihtá orac rahcuín acu urá ji chácataro. Bíyinan urá ji, bow̃ ji rehcáyatan, ricúm número ajc ey saw̃átaro. Número eya uw númerocuano. Ey saw̃úr ítitan, seiscientos sesenta y seiscuano. \c 14 \s1 El canto de los 144,000 \p \v 1 Etar aját bucoy wahitchacro. Aját ítitan, Sir Obas Sión terá cuitatro. Obas ey owár cat uwa cuisa ciento cuarenta y cuatro milro. Uw eyin ubcar cuitar Obas ajc cuihsujáquinro. Obas Tet ajc cat cuihsujáquinro. \v 2 Etar istír, cuacúr abá cuitar ajc tew̃ic rahjacro. Ajc tew̃ic ráhcuitan, rih tucur ajcyár éytaro. Cuir quer ajcyár éytaro. Ajc tew̃ic rahcuít, uw to binat arpa cow̃ cow̃ ter ajc éytaro. \v 3 Uw éyinat cara banco acat tajacro. Carat cat, estají bin cuisa bacáy binat cat, werjayinát cat rahcuayta acu tajacro. Anto tati bin tajacro. Cuisa ciento cuarenta y cuatro mil binat éyinata tajacro. Cahujínatra ey taajar binro. Cuisa ciento cuarenta y cuatro mil bin cajc uch cuitar bin síujac etar eyta tajacro. \v 4 Eyinat isár yajti binro. Eyin orac binro. Eyin Obas questoc birar birar becaro. Eyin uw sicar bin récaram síujaquinro. Sir imáy chaquin acu, Obas imáy chaquin acu síujaquinro. \v 5 Eyinat sucuar sinti binro. Sir tayar batro. Etar éyinat tajacro. \s1 Los mensajes de los tres ángeles \p \v 6 Etar aját Sir cacúm cuacracat raquíc itchacro. Cajcan teyan bahnác cuitar itquin quin ehcún acu chihtá rojocro. Chihtá uwan cuánaan tehmoti bi rojocro. Uw istiy quin, istiy quin, cuw istiy tew̃quin quin, cajc istiyín quin, bahnaquin quin ehcún acu rajacro. \v 7 Eyta raca rabar cohwjacro: \p —Sir cahmor ayú rehw̃i. Ey ojcor “Uya ayan tahnacro,” waw̃i. Uwat Sir tayar yajác ques cuecuc cab bar cujacro. Eyta chihtara ey tamo ay síhw̃awi. Ey cucajá acat ay tawi. Eyat cuacúr abán, cajcan, teyan, yacuran, riyan, icuran biyan bahnác cuanjacro. Etar eyat rahcuayta acu tawi, wajacro. \p \v 8 Etar cacúm istiy cat ey questoc rajacro. Eyat cat raca rabar cohwjacro: \p —Babilonia puébloan caran cuít cuar, bar bahnjacro. Ey cutar itquin cat bar sácajacro. Babilonia carin chihtá cutar uw bahnáquinat isár yajacro. Sirir órojoquin tamo síhw̃ajacro. Eyta yajquíc cuitar Sir tec chíjacro. Tayar yajquíc cuitar tec chíjacro, wajacro. \p \v 9 Etar cacúm istiy bawoy cat questoc rajacro. Ey cat raca rabar cohwjacro: \p —Bíyinat yacúr ricúm tamoa eyan Sir síhw̃ayat, bíyinat ey ojcor conyat, bíyinat ricumán wan órojoc ey ojcor conyat, Sirat eyin cuécwayqueyra. Bíyinat imár ubcar cuitar atcar cuitar, ricúm ajca cuihswayat, \v 10 Sirat eyin cuécwayqueyra. Uw ey wácati cuécwayqueyra. Sirat ima cacmín ubot cat, Obas ubot cat, uw eyan oca cuitar cat, azufre cuitar cat ruhw̃áyqueyra. \v 11 Eyta ruhw̃úc oc íyaran uwan cuánaan im eyta etiti cuacúr béyqueyra. Yacúr ricúm ojcor, eyan wan órojoc ey ojcor conic ques im ubcar cuitar, atcar cuitar ricúm ajca cuihsú ayic ques etiti cuécwayqueyra. Eyta cuécwayat bitách tan chácajatro, wajacro. Cacmát eyta wajacro. \p \v 12 Eyta ehcúr cuitar Sir uwat tan ucayta acu wacaro. Sir chihtá yajquéyinat wácati chácayta acu wacaro. \p \v 13 Etar cuacúr abá cuitar binat as quin wajacro: \p —Uchta cuihsuwi. Sácajaquin ohbac chácayqueyra. Sir tamo síhw̃aquin sácayatan, eyin ohbac rehcáyqueyra. Sir Ajcan Cámuran Eyat cat wacaro: “Ohbacan cuít it chácayqueyra. Sir canar ruóc tihrír tan jácayqueyra. Eyinat ur ay yajác etar Sirat tan chinti ay obir yajcáyqueyra,” wacaro. \s1 La cosecha de la tierra \p \v 14 Etar aját wahitchacro. Bowarám cuas bi itchacro. Bowarám ey arcutar uwir bin itic itchacro. Uwir bin ey cuísotar oro churot chero. Ey ator bachít ruhr ehchí bi yehw̃ro. \v 15 Etar Sir cacúm istiy Sir usi bin watar waajacro. Waar car bowarám arcutar itic ey cuit ay bár cohwjacro. \p —Ahra rijác ey bar tam rehjecro. Bar secuac cab cujacro. Eyta chihtara bachít cuitar ehsuwi. Bahnác sécuawi, wajacro. \p \v 16 Eyta wacayat bowarám arcutar eyat ima bachít cajc bahnác cuitar bahcojocro. Eyta bahcór cuitar cajc bahnác cutar bin tihrjác ey, tam rehjéc ey, bahnác sécuajacro. \p \v 17 Etar Sir cacúm istiy cat cuacúr bin Sir usi bin watar waajacro. Eyat cat ator bachít ruhra ehchí bi yehw̃ro. \v 18 Etar Sir cacúm istiy cat watar waajacro. Yera acar cuitar bin waajacro. Cacúm eya oca cayá chájaquinro. Eyat cacúm bachít chi ey cuit cohwjacro: \p —Ahra chistár ub bar tam rehjecro. Eyta chihtara bachít cuitar ehsuwi. Cajc bahnác cuitar chistár uba awat istán cuitar sécuawi, wajacro. \fig |src="HK071D.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Apocalipsis 14.18" \fig* \p \v 19 Eyta wacayat cacúm eyat cajc bahnác cutar bachít ey bahcojocro. Bahcór cuitar chistár ub ehsujacro. Eyta ehsúr awat istanác cuitar sécuajacro. Rihar cuhmóc awat cuitar sécuajacro. “Uba rihar cuhmóc awat,” wacayat, ey cuhmóc awat ojcor wátiro. Sirat ima tayar yajác ques cuecuc ojcor wacaro. Chistár ub secuar eyta uw cat eyta sécuayqueyra. Ub rihar cuhmór eyta, uw cuecur cuitar cat uw ab cat eyta waáyqueyra. \v 20 Eyta sécuayat, chistár ub rihar cuhmón acu quesumar cut sahujacro. Pueblo watar cuhmojocro. Eyta cuhmoyat uw ab waajacro. Cuhmóc awat cuitar bin ab waajacro. Ab eya únsoran metro y mediocuano. Ab bijacan enara trescientos kilómetrocuano. \c 15 \s1 Los ángeles con las siete últimas plagas \p \v 1 Etar aját cuacúr abá cuitar anto istiti bin bucoy istiy itchacro. Eyta istír as ub yehw̃jacro. Aját itchác ey tan chíntiro. Uchta bin itchacro. Aját Sir cacmín cuisa cucuí bin itchacro. Sir cacmín éyinan uwan icar cucuí cuecun acu yiníc itchacro. Ubar ojcor cuecun acu yiníc itchacro. \p \v 2 Aját récaji uchta itchacro. Awat yacuran wan itchacro. Awat ey ehchí sicuacro. Awat eyan ocan wanro. Awat ey intac Sir uw catro. Sir uw éyinat yacúr ricúm cat, eyan wan órojoquin cat, ey ajca número cat burbar yajacro. Eyta burbar yajác etar awat ey intacro. Eyin ator Sir arpa cow̃ cow̃ ten acu yehw̃ro. \v 3 Sir uw éyinat Obas tamo sihw̃ar tajacro. Récaji Moisés Sir chihtá ehcúquibat tar eyta, éyinat cat eyta tajacro. Eyinat ta rabar wajacro: \q1 Siru, caru, bah cámuran bahnaquin cuitatro. Bahat chihtá tahnác yajcaro. Bahat eyta yajcayat is ub yehw̃ro. Bahat uw cayar yájtiro. Urá istán cuitar bahnác yajcaro. Baha uw bahnaquin cáraro. Uw bahnaquin reyro. \v 4 Bah cahm bahnaquin ayú rehcaro. Bah ojcor ay wacaro. Caru, bah istir binan ur ayan orac rehcaro. Bahra ajquitro. Bah urá istanacro. Eyta chihtara, cajc bahnác cuitar bin cuw ajquír téw̃quinat, cuw ajquír téw̃quinat bah tamo síhw̃ayqueyra. Bah ojcor conáyqueyra, wajacro, ta rabar. \p \v 5 Eyta tacayat, aját wahitchacro. Cuacúr abá cuitar Sir usi Sir im wiquíc querat waajacro. \v 6 Sir querat eyta waacayat, Sir cacmín cucuí bin watar waajacro. Eyinat uwan icar cucuí cuecun acu waajacro. Sir cacúm eyin oya lino quen bi ow̃ro. Oya cuasá cuasan ehchí bi ow̃ro. Ur acat oro ahntará questajacro. \v 7 Etar estají bin sicar bin istiyát cacúm eyin at icar oro soya cucuí wíjacro. Soy ey icar icúr bi chájacro, Sirat uw cuecun acu. Siran bur cut suw cut im eyta etiti rehcaro. \v 8 Soy icar eyta chácayat, Sir usar bin iyar yehnjacro. Iyar yehnár, íyaran úbachan cuinjacro. Sir caran cuít rehquít, urán ajca cuít rehquít iyar ey yehnjacro. Eyta chihtara uwan Sir usi bitách raúwajatro. Sir cacmín cucuí binat uwan icar cucuí cuecuc tihric ocso tas raúwajatro. \c 16 \s1 Las copas de castigo \p \v 1 Etar cuacúr Sir usi bin ajc tew̃ic aját rahjacro. Sir cacmín cucuí eyin quin tew̃ic ajc aját rahjacro. Eyin quin wajacro: \p —Ba soya sar uw cuecun acu chajac eya úhcawi. Cajca teya cuitar úhcawi. Eyta uhcayat Sirat uw cuécwayqueyra, wajacro. \p \v 2 Eyta wacayat, Sir cacúm récaji eyat ima soya sar ey cajc cutar uhcajacro. Eyta uhcayat biyin ubcar cuitar yacúr ricúm ajca cuihsujáctara, bíyinatan yacúr ricúm tamo síhw̃ajactara, eyin ojca bahnác cutar cuhsír yinjacro. Ojc cat bahnác sejecro. Cuhsír eyan yaran abayro. \p \v 3 Etar Sir cacúm bucoy eyat ima soya sar ey yacúr icar uhcajacro. Eyta uhcayat yacuran ab arjacro. Yacúr rih chein aban wan arjacro. Eyta aryat yacúr icar itquey bahnác sácajacro. \p \v 4 Etar Sir cacúm bawoy eyat ima soya sar ey rih icar cat, bencach rih icar cat uhcajacro. Eyta uhcayat rih cat, rih bencach cat ab arjacro. \v 5 Aryat, Sir cacúm rih cayibat waquíc ey aját rahjacro. Eyat Sir quin wajacro: \p —Siru, ba récaji binro. Ah cat im eyta rehcaro. Bah ur ayro. Bah ajquitro. Bahat cuécwata bin cuécujacro. Ruhw̃ata bin ruhw̃ujacro. \v 6 Uw éyinat bah chiwa tíw̃jacro. Eyta yajác ques bahat rihan abir arír car, éyinat yahn acu wíjacro. Eyinat tayar yajác ques bahat eyin yarís cuécujacro, wajacro. \p \v 7 Eyta wacayat yera acar cuitar bin ajc tew̃ic rahjacro. Uchta waquíc rahjacro: \p —Eytaro. Caru, Siru, Bah cámuran bahnaquin cuitatro. Bahat uw cayar yájtiro. Ba yarsa sihw̃ar cuécuro. Ur istanác cuitar uw cuécuro, wajacro. \p \v 8 Etar cacúm bacoy eyat ima soya sar ey rahs cuitar uhcajacro. Eyta uhcayat rahsat uw abáy wahnjacro. Quicrát uw abáy wahnjacro. \v 9 Eyta wahníc tacat, uwat ur ay bár yajquey etítiro. Sir ojcor ayra téw̃tiro. Cuatán acsar Sir ojcor ajc ahsín tew̃jacro. Sirat eyin cuécujac ques ahsín tew̃jacro. \p \v 10 Etar Sir cacúm eswoy eyat ima soya sar ey yacúr ricúm banco cuitar uhcajacro. Eyta uhcayat ricúm eya birar birar cara chájactara, erar bahnác cheycar eyta tínjacro. Eyta tinyat uwan yaran abáy rehjecro. Yaran abáy etar uwat imár cuwan ruhr cut cohjocro. \v 11 Eyta coh rabar Sir ojcor ajc ahsín tew̃jacro. Yaran abáy cuácayat, cuhsirán abáy cuácayat Sir ojcor ajc ahsín tew̃jacro. Ur ay bár yajquey etiti cuar eyta tew̃jacro. \p \v 12 Etar Sir cacúm teroy eyat ima soya sar ey rih ajca Eufrates icar uhcajacro. Eyta uhcayat Eufrates rih bar injacro. Rahs raquíc wihár bin carin reyin rahray waayta acu injacro. Eyin raquíc tunti acu eyta injacro. \v 13 Etar aját wahitchacro. Aját ítitan, ricúm buw bi cac sar bin cat, yacúr ricúm ey cac sar bin cat, Sir chihtá ehcúquinir cac sar bin cat, ricúm sasá ahsín bin yinro. Istiy cac sar bin úbisti, istiy cac sar bin úbisti yinjacro. Ricúm sasá eyin quehrocuan wanro. \v 14 Quehrocuan wan bin éyinat uwat récaji istiti bi bucoy bucoy yajacro. Eyinat cajc istiy cuitar reyin carin secuay béjecro. Cabar tinic cab cuquíc cahmor secuay béjecro. Réyinat cárinat tec quejta acu sécuajacro. Sir imát ajcan urán cuít bi cuitar cabar tin ayat owár, eyin tec quejta acu sécuajacro. \v 15 Eyta yajcayat, Jesusat wajaquey tan chinti síhw̃awi. Eyat eyta ojcor wacaro: “Eyta tinic cab cuácayat, as istiti wiquinro. Besin uwat istiti wiquír eyta as cat eyta wiquinro. Biyin as wiquíc acor uror ítictara, ahní rehcáyqueyra. As wiquíc acor oya cuas bi tas cuar ítictara, ahní rehcáyqueyra. Eyta chihtara éyinan siati rehti oya ji asi jor beyáyqueyra. Ayú bár beyáyqueyra,” wacaro. \v 16 Etar quehrocuan wan binat reyin carin sécuayat, éyinan cajc ajca Armagedón cuitar sécuajacro. Hebreo cuw cutar cajc eyan eyta aw̃uro. \p \v 17 Etar Sir cacúm cucwoy eyat ima soya sar ey cajc cuitar cuacracat uhcajacro. Eyta uhcayat, cara banco cuitar itic eyat Sir usi cuar ay bár cohwjacro. \p —Ahra bar cab cujacro, wajacro. \p \v 18 Eyta cohwyat owár chihcuát cuasojocro. Ajcyár cat ajcyaran abáy yehnro. Cuir cat quejecro. Ihyár cat abáy yehnro. Cabar cuaníc cuitar eyta yehnti bi yehnjacro. Ihyár yehnjác eyan áyaran bahnác cuitatro. \v 19 Ihyár ey yehnyat, pueblo cumac tuw̃jacan aw̃at bay cuitar rachacro. Cajc istiy uw pueblo cat, cajc istiy uw pueblo cat, cajc istiy uw pueblo cat ubach bahnác quihujacro. Sirat Babilonia pueblo uwat tayar yajác Sirat tan chinti sehw̃ar car eyin cuécujacro. Eyin abáy ruhw̃ujacro. \v 20 Ihyár eyta yehnyat, yacúr ubut cajc bahnác bahnjacro. Rirar cat bahnjacro. \v 21 Cuacúr abá cuitar bin cat ábarta uw cuitar tijcajacro. Abaritan roba bacáy binan uw cuitar tijcajacro. Abart cuitar uw ruhw̃uyat, uwat Sir ojcor ahsín tew̃jacro. Sirat eyta to cuécujac etar ahsín tew̃jacro. \c 17 \s1 Condenación de la gran prostituta \p \v 1 Etar cacúm cucuí bin sicar úbistiyat as quin wajacro. Oro soya ji bin sicar úbistiyat as quin wajacro: \p —Asi jor biwi. Aját ba quin ehcunro. Isarib eyat tayar yajác ques cuécwata ey ojcor ehcunro. Wiw̃ eyan rih cumac bin cajc sar itro. \v 2 Wiw̃ ey jor cajc istiy cárinat, réyinat isár yajacro. Eyta isár yajcayat cajca bahnác cuitar uwat ay síhw̃ati cuat ey jor túrarir yajacro. Simat turir beyar eyta isarat uw eyin cat éytaan wan béjecro, wajacro. \p \v 3 Eyta waquír car, cacúm eyat cámsiris cuitar as béjecro. Uw bár cuitar béjecro. Erar cur ítitan, wiw̃á ératro. Wiw̃ eya ricúm buw bi icar cuitar waar car itro. Ricúm eya ojcúm bahnác cuitar Sir ojcor ajca ahsín tew̃ic ey cay cuihsujacro. Ajc ahsín cuihsujacan sasasro. Ricúm eyan ojc istanác cuaquir cuisan cucuiro. Cuiscar cat ucásiro. \v 4 Wiw̃ eya oya buw bi cat, tic bi cat ow̃ro. Oro rayan, ac rayan, perla ray ow̃ro. Ey at icar oro soya yehw̃ro. Oro soya sar restán abayro. Isár yajác tayar restán ey satro. \v 5 Ey ubcar cuitar chihtá uwat sinti bi cuihsujacro. Uch cuihsujacro. “Asan Babilonia cúmacro. Wiw̃á isarib ey bahnaquin bin acu abró. As chihtá cuitar uwat sirir ojcor conro,” wajacro. \v 6 Etar aját wiw̃ ey ítitan, simat beyar eyta béjecro. Sir uw acsar yauwa rácarat béjecro. Eyin ab ita rácarat béjecro. Jesús chihtá ehcuquin bucoy bucoy tiw̃a rácarat béjecro. Simat beyar eyta béjecro. Aját eyta istír car as ub yehw̃jacro. \p \v 7 Eyta cuácayat Sir cacúm eyat as quin wajacro: \p —Chihtá istítira yajti jaw̃i. Chihtá ey aját bah quin it áyinro. \p Wiw̃ ey ojcor, ricúm ey ojcor icúr chihtá ehcutar aját bah quin it áyinro. Ricúm cuisa cucuí bin ey, cuiscar ucasi bin ey, ricumát wiw̃ ey yehw̃íc ey chihtá cat ehcunro, -wajacro-. \v 8 Ricúm bahat itchác eyan cahmor estají rehjéquinro. Cahmor estají rehjéc cuar, ah cutar esta batro. Eyta cuar ítchareht sícowar estají yehnáyqueyra. Ucar unrur cu báhnajar bin sicar bin estají yehnáyqueyra. Eyta estají yehnár cat sicor bár chácayqueyra. Ricúm ey estají yehnyat, uwa ojc sicáyqueyra. Ub yehw̃áyqueyra. Cajc anto cuanti jat echí Sir carit cuitar ajc cuihsuti eyin ojc sicáyqueyra. Uw éyinat ítitan, ricúm eya yarir car sicor estají yehnro. Eyta istír ojc sicáyqueyra. Ub yehw̃áyqueyra. \p \v 9 ’Chihtá ey istín acu bow̃an urán cuít bi táyoro. Cuisa cucuí eyan terá cucuiro. Ey terá cuitar wiw̃ ey itro. \v 10 Cuisa cucuí eyan reyin cuisa cucuí binro. Reyin eyin esí binra bar sácajacro. Istiy ah cutar itro. Istiyrá anto yéhntiro. Eyta cuar awan yehnár car biráy bár rehcátaro. \v 11 Ricúm cahmor bi estají cuaquir, ahra chinjác eyan rey cuisa abwoy eyan eyro. Reyin carin cuisa cucuí bin owár binro. Eya sicor bar sutata binro, wajacro, Sir cacúm eyat as quin. \p \v 12 ’Cuiscar ucasi itchác eyan reyin carin éyinan cuisa ucásiro. Reyin carin eyin áhajira uw ayin acu yíntiro. Cuatán éyinat uw ayin acu ricúm owár inic yináyqueyra. \v 13 Carin eyin bahnáquinat ricúm urá sehw̃ar eyta síhw̃aro. Imarat uw ayin yinjác cuar, éyinat ricúm quin uw ayin wac báhayqueyra. \v 14 Carin éyinat Obas Jesucristo owár tec quéjqueyra. Eyta tec quejcayat, Obasat eyin burbar yajcáyqueyra. Obas eya carin acu cáraro. Reyin acu reyro. Eyta rehquít eyat reyin eyin burbar yajcáyqueyra. Obas chiwa Obas imát chiír cájaquinro. Cácayat éyinat ey chihtá wácati yajacro, wajacro. Sir cacmát as quino eyta wajacro. \p \v 15 Acsar cat as quin wajacro: \p —Bahat ítitan, rih arcútaran wiw̃ ey itro. Rih eya uchro. Rih eya wacayat uw ojcor ehcuro. Uwan ricán to eyro. Cajc istiy, cajc istiy uw ojcor ehcuro. Cuw istiy tew̃quin ojcor, cuw istiy tew̃quin ojcor ehcuro. \v 16 Cuiscar bahat itchác eyan carin ojcor ehcuro, -wajacro, as quino-. Carin éyinat cat, ricmát cat wiw̃á isarib ey quehswáyqueyra. Quehsú rehquít, éyinat ruhw̃áyqueyra. Cuayin chácayqueyra. Siati chácayqueyra. Ey sura bahnác cóhyqueyra. Oca cut wahnáyqueyra. \v 17 Sirat eyin ur icar chihtá chájacro. Eyinat ey ruhw̃á racar rehquín acu, eyta wahnín sihw̃an acu, Sirat eyin ur icar chihtá chájacro. Sirat ima chihtá yajca racar isó áyjacro. Sirat eyin ur icar chihtá chaquir, eyin bahnáquinat ur istán síhw̃ajacro. Ur istán síhw̃ayat cat, ricúm quin uw ayin wacáyqueyra. Sir imát chihtá wac bahjác bahnác caba rehc ocso tas eyta ayin wacáyqueyra. \v 18 Wiw̃á bahat itchác ey wacayat wiw̃á ojcor ehcútiro. Pueblo caran cumac ey ojcor ehcuro. Cajcan teyan bahnác cutar reyin carin áyqueyan eyro, wajacro, Sir cacmát as quino. \c 18 \s1 La caída de Babilonia \p \v 1 Etar Sir cacúm istiy cuacúr bin rajacro. Eyta racayat aját itchacro. Cacúm eya uw ayin ajcan urán chero. Ey cajc cutar wicayat, bahnác wanquír ehchí cuanjacro. Ey churot wan beo beo rehquít cuanjacro. \v 2 Eyat bahnáquinat rahcuayta acu cohwjacro: \p —Babilonia pueblo bahnác sutchacro. Babilonia pueblo cuitar itquin bahnác sácajacro. Pueblo ey caran cumac rehjéc cuar, ahra cuiquín cat, cherbarin cat, rusamin cat ey cuitar itay yinjacro. Ricúm ay bár bin erar quiujacro. Ricúm éctara ji bin, ay bár bin erar quiujacro. \v 3 Cajc istiy uwat cat, cajc istiy uwat cat pueblo ey cuitar isár yajquín acu béhjequinro. Uwa simat turir beyar eyta isarat uwa eyin cat éytaan wan béjecro. Cajc bahnác cuitar bin réyinat cárinat pueblo ey cuitar isár yajáquinro. Ey pueblo uwat oyan cuít wahr car, rayan cuít síhw̃ati ahujáquinro. Eyta ahuyat cajc bahnác cuitar ajc bahnác icúr bi ráquinat rayan cuít sécuajaquinro. Eyta yajác ques bahnác bar sutchacro, wajacro. \p \v 4 Eyta wacayat istiyát cuacúr abá cuitar binat wajacro: \p —As uwu, ba pueblo ey cuitar bin waa béowi. Eyta waátieyra, pueblo ey cuitar ítquinat Sir tayar yajquíc sinir eyta, baat cat eyta yajquíc sínata óraro. Eyta waátieyra pueblo ey cuitar itquin cuécwata eyta, ba cat eyta cuécwataro. \v 5 Eyinat bucoy bucoy Sir táyaran to yajacro. Eyinat Sir tayar yajác tamo Sirat tan chinti séhw̃aro, wajacro. \p \v 6 Etar cuacúr cacmín quin acsar wajacro: \p —Pueblo ey cuitar ítquinat tayar yajác ques cuécuwi. Imarat cahujín ruhw̃úr eyta, rahra cat im eyta ruhw̃uwi. Rahra wan cuít ruhw̃uwi. Ey cárinat cahujín ruhw̃ujác eyta, sicor carin eyin cat rahra wan cuít ruhw̃uwi. \v 7 Pueblo ey cárinat imár ojcor ay tew̃jacro. Eyta tew̃a rabar síhw̃ati isár yajcaro. Eyta chíhtara éyinat im ojcor bita tew̃jáctara im eyta cuécuwi. Pueblo ey cárinat ima pueblo ojcor wacaro: “Pueblo uchan bahnác cuitatro. Pueblo uchan cuaca báreyra. Cue rehca báreyra,” wacaro. \v 8 Eyta cuácayat, riy istanác cuitar bahnác cuácayqueyra. Istiti cuar in bar cuácayqueyra. Riy istanác cuitar restát uwa to bin sácayqueyra. Uwat sácajaquin racar conáyqueyra. Uw cat yayat cuácayqueyra. Pueblo ey cat oca cut wahnáyqueyra. Sir ima ajcan urán cuít eyat ey cuécwayqueyra, wajacro. \p \v 9 Eyta ruhw̃uyat cajc bahnác cuitar cárinat istáyqueyra. Ey cuitar isár síhw̃ati yajáquinat istáyqueyra. Pueblo ey wahníc iyar istáyqueyra. Cajc istiy cuar istáyqueyra. Eyta istír pueblo ey racar cue rehcáyqueyra. Ey racar óyqueyra. \v 10 Eyinat ey pueblo ruhw̃ú tamo cajc istiy cut cuar istáyqueyra. Eyta istá rabar wacáyqueyra: \p —Babilóninu, Babilóninu, Sirat ba cuécwayat isan cuero. Ba cab rehti sutchacro, wacáyqueyra. \p \v 11 Cajc bahnác cuitar oya raquin cat ey racar cue rehcáyqueyra. Ey racar óyqueyra. Imár quin rehratí oya wahjar rehquít, cue rehcáyqueyra. \v 12 Récaji Babilonia uw quin ajc bahnác rájaquinro. Uw ey quin oro cat, plata cat, ac ray cat, perla ray cat rájaquinro. Lino oya cat, oya tic bi cat, seda oya cat, oya buw bi cat rájaquinro. Caruc inan ay bi cat, marfil cuitar órojoc bi cat, caruc ay bi cat, yera cat, bronce yera cat, aca rih sijác bi cat, \v 13 canela cat, cuis anará perfume cat, wahnín acu inan ay bi cat, mirra cat, perfume cat, vino cat, aceite cat, harina cat, trigo cat, at ruwa cat, obas cat, caballo cat, caballo carro cat rájaquinro. Uw cacmín cat ruwa rar eyta rájaquinro. Récaji rajac cuaquir, ahra rehrín quínoi rájatro. Eyta cuácayat cue rehcáyqueyra. \v 14 Eyta rajar rehquít wacáyqueyra: \p —Baat récaji caruc ub ahní yajac cuar, ahra bi yáyajatro. Bar bahnjacro. Ira timá ji bi bar bahnjacro. Behmaray icuran biyan óriquen bi bar bahnjacro. Ba at icar icrí táyoti bahnác chajac cuar, ahra bar bahnajacro. Bucoy istá báreyra, wajacro. \p \v 15 Uwat oy ey rar cuitar, rayan cuit sécuajacro. Oya ey ráquinan Babilonin ruhw̃úc cahm ayot birá cuít ítayqueyra. Eyta ita rabar cue rehcáyqueyra. Oyqueyra. Ey racar cue rehquír car wacáyqueyra: \p \v 16 —Babilóninu, Babilóninu, ba conú cuac sácajacro. Ba récaji lino oya cat, oya buw bi cat, oya tic bi cat, oro cat, ac ray cat, perla ray cat ow̃jacro. \v 17 Cuatán ahra cab rehti oy eyan, ray eyan bahnác bar bahnjacro. Etar cuero, wacáyqueyra. \p Canó cumac bi cayibin cat, canó yehw̃quin cat, canó yehw̃quin cacmín cat, cajc istiy cuar istá rabar cue rehcáyqueyra. Bíyinat cajc istiy uw quin ran acu yacúr cuitar béhjequin cat cue rehcáyqueyra. \v 18 Eyin cajc istiy cuar Babilonia pueblo wahníc iyar istáyqueyra. Eyta istír conáyqueyra. \p —Ey pueblo owárara istiyrá batro, wacáyqueyra. \p \v 19 Eyta cona rabar erar uwa racar cue rehquít, ima cuis otar ica bur chácayqueyra. Eyta chaquir abáy óyqueyra. Eyta o rabar, wacáyqueyra: \p —Babilóninu, Babilóninu, ba racar cuero. Yacúr cuitar behquin, canó cumac bi cayibin, ba quin oya rar cuitar, oyin, rayin cuít yinjacro. Eyta cuar cab rehti rayan oyan bahnác in bar bahnjacro, wacáyqueyra. \p \v 20 Eyta wacayat, cuacúr abá cuitar ítquinan ahní rehcáyqueyra. Sir ima uw cat ahní rehcáyqueyra. Jesús chihtá ehcuquin cat ahní rehcáyqueyra. Sir chihtá ehcuquin cat ahní rehcáyqueyra. Sir ima uwa ruhw̃ujác ques, Sirat Babilonia cuitar itic eyin cuécujacro. Eyta chihtara Sir uwa ahní rehcáyqueyra. \p \v 21 Etar Sir cacúm chihchirán to binat ac cumac bi yehw̃jacro. Ac cumac bi ánaban wan bi yehw̃ír yacúr icar téjecro. Eyta ter car wajacro: \p —Ac cumac bi ter eyta Babilonia pueblo cat éytaan wan téyqueyra. Eyta ruhw̃úr téyqueyra. Eyta técayat, búcoyra pueblo ey istá báreyra. \v 22 Pueblo ey icar arpa cow̃ cow̃ tec ajc búcoyra rahcua báreyra. Ay taquíc ajc cat búcoyra rahcua báreyra. Tirá cuhquíc ajc cat búcoyra rahcua báreyra. Rúbara cuhquíc ajc cat búcoyra rahcua báreyra. Eyta cat yera óroquin cat, caruc óroquin cat, ac óroquin cat, pueblo ey icar búcoyra ita báreyra. Anab uba cuit ira tajquíc ajc búcoyra rahcua báreyra. \v 23 Lámpara oca cat pueblo ey icar búcoyra ana báreyra. Síbijin cahbara jor yehw̃ ojcor tew̃íc ajc cat búcoyra rahcua báreyra. Pueblo ey icar ráquinan cajca bahnác cuitar carin yehnjáquinro. Pueblo ey cuitar ítquinat cuicá yajquír cuitar, cajc istiy uw bahnaquin cayar yajáquinro. \v 24 Pueblo ey icar Sir uw cat, Sir chihtá ehcuquin cat tiw̃jac tehmár pueblo ey chihtá cuitar cajc bahnác cuitar uw tiw̃jac tehmár pueblo ey cat bahnác sutáyqueyra, wajacro. \c 19 \p \v 1 Etar aját ajcyaran to rahjacro. Ricá to binat cuacúr cuitar cohwíc ajcyár rahjacro. Ricá to binat cohwá rabar wajacro: \q1 Sir ojcor ay tew̃i. Uw Síuquib Siran eyro. Caran tahnác bin Siran eyro. Ajcan cámuran cuít bin Siran eyro. \v 2 Sirat uw eyta cuécwata bin cuécuro. Chihtá istán cuitar uw cuécuro. Wiw̃á isarib eyat isár yajquír cuitar, cajcan bahnác cutar itquin quin im eyta yajquíc síw̃jacro. Eta jaw̃ bahnaquin ur aujacro. Eyta yajác tehmár Sirat cuécujacro. Wiw̃ eyat Sir uw yaujác tehmár cat cuécujacro, wajacro. \p \v 3 Eyta cohwír car bucoy cohwjacro: \p —Pueblo ey wahníc íyaran uwan cuánaan cuacúr warwar yehnáyqueyra. Eyta chihtara Sir ojcor ay tew̃i, wajacro. \p \v 4 Eyta cohwyat owár werjayín cuisa veinticuatro binat imár cuisa bahujacro. Estají bin cuisa bacáy binat cat imár cuisa bahujacro. Eyinat Sira cara banco cuitar itic eya ajcá ji beyin acu cuisa bahujacro. Eyta bahúr wajacro: \p —Amén. Eyta jaw̃i. Sir ojcor ay tew̃i, wajacro. \p \v 5 Etar cara banco wihár binat cohwjacro: \q1 —Sir cacminú, Sir ojcor ay tew̃i. Ba bíyinat ey ajcá ji becayat, ey ojcor ay tew̃i. Ba carin tacat, cuayin tacat, ey ojcor ay tew̃i: “Siran ayro,” waw̃i, wajacro. \s1 La fiesta de las bodas del Cordero \p \v 6 Etar aját ajcyár bucoy rahjacro. Ricá to binat cohwíc ajcyár rahjacro. Cohwíc ráhcuitan, túcura ajcyár éytaro. Cuir quer ajcyár eyta rahjacro. Ricá eyat cohwjacro: \q1 —Sir ojcor ay tew̃i. Is Cara Sira bahnaquin cuitar rehquít, uw bahnaquin áyayqueyra. \v 7 Eyta chíhtara isan ahní chácataro. Isan ey acu ay rehcátaro. “Eyan caran cuitro,” wacátaro. Ahra Obasa Jesucristo ima uw owár etiti itic cab cujacro. Sera wiya yehw̃ír ey jor etiti itir eyta, Jesucristo cat ima uwa owár eyta itic cab cujacro. Eyta cat Serat wiya yehw̃ín cuácayat wiy ey óriquen oror eyta Jesucristo wiquín cahmor ima uwa cat ur ay bár yajác tayar bár chácaro. \v 8 Uw eya lino oya cuasá cuasan ehchí bi ow̃ayta acu ey at icar wíjacro, wajacro. \m Lino oya ehchí eyan wacayat cat oya ójcori wátiro. Sir uwat ur ay yajác ojcor wacaro. \p \v 9 Etar cacúm cucuí oro soya ji bin úbisti eyat as quin wajacro: \p —Uch cuihsuwi. Obasat wiya yehw̃íc fiesta bar yajquín yajcaro. Biyin fiesta ey cuitar ir yayín chíquictara, eyin tan wan to jácayqueyra, -wajacro-. Eyta cuihsuwi. Ey chihtá Sir imát uní wajacro, wajacro. \p \v 10 Eyta wacayat, aját ey ques acat as cuis bahujacro. Ey tamo sehw̃an acu bahujacro. Eyta bahwayat acat, eyat as quin wajacro: \p —As acat bahuti jaw̃i. Asra Siri batro. Asra Sir cacumró. Bahat cat, bah rábinat cat Sir ac ruór eyta, aját cat eyta ruoro. Uwat Jesús chihtá cajac éyinat ruór eyta aját cat eyta ruoro. Eyta chihtara as acat bahuti jaw̃i. Sir im tamo sehw̃ar cat ey acat bahuwi, wajacro. \p Bíyinat Jesús chihtá ehcwayat, éyinat Sir ima urá cut bow̃ cut tew̃ro. \s1 El jinete del caballo blanco. \p \v 11 Etar aját ítitan, cuacúr abá querat bar waajacro. Erar ítitan, caballo cuas bi itchacro. Caballo ey icar cuitar uw waajacro. Caballo icar eyta waar bic eyan ajca “Ur istán” aw̃uro. “Uní bi” aw̃uro. Ur istán eyat uw eyta cuécwata bin cuécuro. Uw owár eyta tec quejta bin uw tec quejcaro. \v 12 Aját ítitan, ey uban oca cúbaran wanro. Cuis ótaran churotán to chájacro. Ey cuitar ajc cuihsujacro. Rehr ajca cuihsujáctara, istiyát istítiro. Ey ajcan im istir binat itro. \v 13 Eyat oya enaran ques acat sohmásomro. Oy eya ab sic siw̃jacro. Uwat eyan “Sir ajcan chihtán” aw̃uro. \v 14 Aját ítitan, Sir cuacúr soldádoin ey questoc bécaro. Soldádoin caballo cuas bi arcutar waar ey owár bécaro. Soldádoin lino quen bi oya cuas bi tas cuar ey questoc becaro. \v 15 Ey cac watur wihár espada ruhra ay binro. Aját itit, éytaro. Espada ey cuitar cajc istiy uw, cajc istiy uw burbar yajcátaro. Uwan yera tec cuitar áyataro. Sir chihtá cuitar uw cuécwataro. Uwat chistár ub rihar cuhmór eyta, eyat cat uwat tayar yajác ques eyta cuécwataro. \v 16 Ey oya cuitar cat, ey renar icar cat ajca uch cuihsujacro: “Reyin acu reyro. Carin acu cáraro,” cuihsujacro. Cuacúr abá querat waar car aját eyta itchacro. \p \v 17 Aját eyta istír car Sir cacúm cat itchacro. Sir cacúm ey rahs arcutar itro. Cacúm eyat bacasít cuít butach cut bahnác cuit cohwjacro. Cuacúr éctari bequic cuit cohwjacro: \p —Row̃i. Row̃i. Ruwa buw̃ay row̃i. \v 18 Carin sura, reyin sura, capitanin sura, soldádoin sura, caballo sura, caballo bequin sura, patronin sura, cacmín sura, werjayín sura, cuayin sura, uw bahnaquin sura yayay row̃i. Ey row̃ row̃ yayay row̃i, wajacro. \p \v 19 Eyta wacayat acat, aját ricúm itchacro. Yacúr icar bin yehnjác ricúm ey itchacro. Aját ítitan, yacúr ricúm cat, cajc bahnác rey carin cat owár sécuajacro. Eyin secuar cat, soldádoin to bin caquir sécuajacro. Secuar cat caballo cuasáy bi cuitar bequib owár cat ey chiwa owár cat tec quejn síhw̃aro. \v 20 Eyta tec quejn síhw̃ayat, yacúr ricúm ey caquir questajacro. Sir chihtá ehcúquinir bin cat caquir questajacro. Ehcúquinir bin eyat récaji uwat istiti bin yajáquinro. Eyta yajquír cuitar uw cayar yajáquinro. Biyin úbcara cuitar ricúm ajca cuihsujáctara, bíyinat ricumír órojoquey ajca ji béjectara, eyin cayar yajáquinro. Ricúm ey cat ehcúquinir ey cat oca riw icar téjecro. Azufre oca icar téjecro. \v 21 Eyta ter car caballo cuas bi cuitar béquibat ima espada cuitar bahnaquin tiw̃ téjecro. Bahnaquin tíw̃jacro. Ima cac watur wihár espada chajac cuitar tíw̃jacro. Eyta tiw̃yat ectar ji binat ey sura bahnác yájacro. Yira bosayta yájacro. \c 20 \s1 Los mil años \p \v 1 Etar aját ítitan, Sir cacúm cuacúr abá cuitar bin racaro. Ey at icar llave cat, yera chistár cat yehw̃ro. Llave ey cutar ucar únrura cu báhnajar bi querat waátaro. \v 2 Sir cacúm ey wiquír car, ricúm cuacúr abá bin uc ayjac ey caquir questajacro. Ricúm eya, cahmor cumoró eyro. Eya “Sisrám” cat aw̃uro. “Satanás” cat aw̃uro. Sir cacmát ey caquir bara mil ac yera chistár cuitar questajacro. \v 3 Eyta questár ucar únrura cu báhnajar bi icar téjecro. Eyta ter car querat ey cay cujacro. Cay cur car tun téjecro. Eyat uw istiy, uw istiy, bahnaquin cayar yajti acu eyta cay tun téjecro. Bara mil cuaníc ocso tas erar tun téjecro. Etar bara mil cuanyat sicor inic bar ricuá áyayqueyra. Biráy bár cuat ricuá áyayqueyra. \p \v 4 Etar aját bucoy cara banco istiy cat, istiy cat quir bi itchacro. Banco ey cuitar carin itro. Carin éyinat uw urá wahitín acu yinjáquinro. Uw sácajaquin cat itchacro. Sácajaquin éyinan Jesusat yajác ojcor ehcujacro. Jesús ojcor ehcujác ques, cuisa cuijáquinro. Sir chihtá siw̃jac ques, cuisa cuijáquinro. Yacúr ricúm ajcá ji beti yajác ques, ey sibará órojoc ajcá ji beti yajác ques, ubcar cut, atcar cut ey ajca cuihsuti yajác ques, cuisa cuijáquinro. Eyinan sácajac cuaquir car sicor estají yinjacro. Eyta yinír Jesucristo owár bara mil ac uw áyjacro. \v 5 Sácajaquin cahujinra anto estají yíntiro. Bara mil anto caba cuanti cuácayat yíntiro. Eyta éyinan sácajaquin récaram estají yinata éyinro. \v 6 Bíyinan récaram yinata eyin owár yínyatan, ohbac chácayqueyra. Sir im uw rehquít eyta yináyqueyra. Eyinan cab oc icar chaca báreyra. Sirat eyin cuecwa báreyra. Yar aya báreyra. Cuatán éyinan Sir cucajá acat Jesucristo cucajá acat ay tan acu yináyqueyra. Yinír car bara mil rehcáyqueyra. \p \v 7 Etar bara mil waa bahcayat Satanás sicor ricuáyqueyra. \v 8 Eyta ricuayat eyat cajcan teyan bahnác cuitar uw cuw ajquír tew̃quin, uw cuw ajquír tew̃quin, uwan to cayar yajcáyqueyra. Gog uwa cat, Magog uwa cat cayar yajcáyqueyra. Cayar yajquír eyin tec quejn acu sécuayqueyra. Secuar ítitan, ricán toro. Yacúr umít éytaro. \v 9 Eyta secuar tec quejn acu cajc istiy bin rocáyqueyra. Behquir car Sir uw itquin cajca cutar bahnác rúhracat tunáyqueyra. Sir imáy pueblo sehnác ey rúhracat tunáyqueyra. Eyta tunyat Sirat, cuacúr bin oca áyayqueyra. Eyin bahnín acu áyayqueyra. Ocat eyin bahnác sutáyqueyra. \v 10 Etar Sisrám cat, Sisrám imát cayar yajaquin cat ocan riw eyta ey icar, asufre oca icar téyqueyra. Yacúr ricúm owár, Sir chihtá ehcúquinir owár rehquín acu oca riw icar téyqueyra. Oca riw icar uwan cuánaan rícara cat, chéycara cat abáy ruhw̃áyqueyra. \s1 El juicio ante el gran trono blanco \p \v 11 Etar aját cara banco cuas bi itchacro. Cara banco cuitar itic ey cat itchacro. Ey cahm ehúr rehquít, cajc cutar itquin cat, cuacúr cuitar itquin cat, ruhcuín yajquít cat biscani rúhcuajatro. \v 12 Aját sácajaquin cat itchacro. Carin sácajaquin cat, cacmín sácajaquin cat itchacro. Aját ítitan, éyinan cara banco acat ítchacro. Erar ita rabar, aját ítitan, Sirat carit wahitín acu waajacro. Uwat bitara yajáctara carit ey cuitar cuihsujáquinro. Carit istiy cat waajacro. Carit ey cuitar Sir owár etiti ítata eyin ajc cuihsujáquinro. Etar carit wahitír cuitar bíyinatan ur ay yajáctara, bíyinatan ur ay bár yajáctara itchacro. Etar ur ay bár yajác ques Sirat eyin cuécujacro. Eyta yajác ques ruhw̃ujacro. \v 13 Carit eyta waacayat, yacúr icar bin cat, wahntar cajc cut bin cat, ruiy cajc icar bin cat sácajaquin yinjacro. Eyta yinyat sácajaquin urá wahitchacro. \v 14 Etar wahntar cajc cat, ruiyin cajc cat oca riw icar téjecro. Ey oca riw icar tey eyan bucoy yinti sutáyqueyra. \v 15 Biyin ajcan Sir owár etiti ítata carit cuitar cuihsútitara, éyinan oca riw icar téyqueyra. \c 21 \s1 Cielo nuevo y tierra nueva \p \v 1 Etar aját cuacúr abá ibsoy bi itchacro. Cajcan teyan ibsoy bi itchacro. Cuacúr abán récaram eyra bar sutchacro. Cajcan teyan récaram eyra bar sutchacro. Yacúr cat batro. \v 2 Etar aját Sir ima pueblo itchacro. Jerusalén pueblo itchacro. Cuacúr cuitar bin cajc uch cutar pueblo ey raquíc itchacro. Sirat ayat eyta raquíc itchacro. Aját ítitan, cahbár sera jor yehw̃ín cahmor óriquen bin oror eyta pueblo ey cat éytaan wan ay órojocro. Oror cat cajc cutar raquíc itchacro. \v 3 Etar aját ajcyaran to cohwíc rahjacro. Cara banco cuitar ítquinat wajacro: \p —Uch rahcwi. Siran uw owár itic cab cujacro. Ahra eya uw owár ítayqueyra. Uwan Sir imáy chácayqueyra. Sirat uw owár ohbac ténayqueyra. \v 4 Ub rihar uhcayat, eyat sicor tan wan chácayqueyra. Cue cat cue bár chácayqueyra. Saca cat saca báreyra. Uw sácati etar biyin rácari cona báreyra. Oqui cat o báreyra. Yar cat yar bár chácayqueyra. Cahmor orac bár ey bahnác waa bahjac etar yahncutra bahnacan cue bár óracro. \p \v 5 Eyta wacayat cara banco cuitar itic eyat wajacro: \p —Aját wacaro. Aját bahnác tehmár cat bucoy bahnác orac cháquinro, -wajacro-. Chihtá ey cuihsuwi. Chihtá eya uniro. Chihtá eya tehmó báreyra, wajacro. \p \v 6 Etar as quin wajacro: \p —Ahra bar caba yajacro. Bar tihrjacro. Asan récaji binan eyro. Asan ubar cat ubar ojcor eyro. Asan bahnaquin cahmor eyro. Bahnaquin ques cut ey cat eyro. Biyin cuc wini rehcayat, aját rihan wan bi wíquinro. Rihan wan bi racar wíquinro. Rihan wan ey yahcayat, asi jor yarti etiti ítayqueyra. \v 7 Biyat as chihtá wácati tan úctara, asi jor etiti ítayqueyra. Asan ey ácuan Sir queney cháquinro. Eya as ac wacján wan waáyqueyra. \v 8 Cuatán bíyinat ruhw̃ú cáhmara as chihtá cátitara, bíyinat as chihtá waca téctara, eyin oca riw icar téyqueyra. Bíyinat tayar yajquír cuitar cahujín ub cahmor urá ahsíntara, bíyinat uw yauwíctara, eyin oca riw icar téyqueyra. Bíyinat isár yájctara, bíyinat cuicá yájctara, bíyinat Sirir órojoc ajcá ji béctara, bíyinat tew̃yat sínictara, éyinan oca riw icar téyqueyra. Azufre oc icar téyqueyra. Ey oc riw icar técayat, bucoy waati acu sácayqueyra. \s1 La nueva Jerusalén \p \v 9 Etar Sir cacúm úbisti as quin wijacro. Wijác eya cacmín cuisa cucuí bin sicatro. Cacmín éyinat oro soy sar ey ubar ojcor uw ruhw̃ún ac uhcájaquinro. Uw ubar ojcor ruhw̃ún ac uhcajaquey wiquír as quin wajacro: \p —Asi jor béowi. Obasat cahbara yehw̃ata ey wahitín acu asi jor béowi, wajacro. \p \v 10 Eyta waquír asan rirar cuacuran cuít bi arcutar cuwín yehw̃ béjecro. Erar cur car, Sir ima puébloan Jerusalén itchacro. As quin ehcwayat, itchacro. Pueblo ey ítitan, cuacúr abá bin racaro. Sir owár bin racaro. \v 11 Pueblo eya Sir churot éytaro. Pueblo eya wan beo beo aca rayan wanro. Ac jáspean wanro. Pueblo ey vídrioan wanro. \v 12 Pueblo ey rúhracat querán cuacuran to chájacro. Quérata cat dócero. Querat istiy acor, istiy acor Sir cacmín istiy cat, istiy cat chájacro. Israelin sasá bómcarin ajc istiy, ajc istiy querat istiy cutar, querat istiy cutar cuihsujacro. Eyta wan wan querat doce cutar cuihsujacro. \v 13 Rahsa raqui wihár querat bayro. Rahsa rauwi wihár cat querat bayro. Istiy yir wihár cat querat bayro. Rahray yir wihár cat querat bayro. \v 14 Pueblo quer ey ques icar querá cuati ac acan doce chájacro. Ey ac istiy cuitar ajc istiy cuihsujacro. Ac istiy cuitar ajc istiy cuihsujacro. Eyta wan wan aca doce cuitar cuihsujacro. Obas chihtá bequin ajca doce cuihsujacro. \p \v 15 Sir cacúm asi jor tew̃quey at icar tec yehw̃ro. Enara bítatara wahcún ac oro tec yehw̃ro. Pueblo cat pueblo querat cat, pueblo querá cat wahcún acu yehw̃ro. \v 16 Pueblo eya enár cat yir cat owáraro. Cacúm eyat pueblo ey tec cut ey wahcujacro. Wahcúr ítitan, yir cat dos mil doscientos kilómetrocuano. Enár cat dos mil doscientos kilómetrocuano. Cuacúr cat dos mil doscientos kilómetrocuano. Bahnacan owáraro. \v 17 Querá cat wahcúr ítitan, aatá cat sesenta y cuatro metrocuano. Uwat wahcúr eyta, Sir cacmát cat eyta wahcujacro. \v 18 Quer eya jaspe ac cutara órojocro. Cuatán puéblora oro queney cutara órojocro. Oro cuar vídrioan wanro. \v 19 Pueblo querá quesan ac raya cutar órojocro. Ques récaram ey jaspe ac cutar órojocro. Ques bucoy ey zafiro ac cutar órojocro. Ques bawoy ey ágata ac cutar órojocro. Ques bacoy ey esmeralda ac cutar órojocro. \v 20 Ques eswoya ey ónice ac cutar órojocro. Ques teroy ey cornalina ac cutar órojocro. Ques cucwoy ey crisólito ac cutar órojocro. Ques abwoy ey berilo ac cutar órojocro. Ques estarwoy ey topacio ac cutar órojocro. Ques ucásiwoy ey crisoprasa ac cutar órojocro. Ques once eya jacinto ac cutar órojocro. Ques doce ey amatista ac cutara órojocro. \v 21 Querat doce eyan perla doce cutara órojocro. Querat istiy perla istiy, querat istiy perla istiy ajcra wan wan doce chájacro. Pueblo ibit oro quéneyro. Vídrioan wanro. \p \v 22 Pueblo ey cuitar Sir tamo sihw̃an ac usi túw̃tiro. Sir ajcan to ey iman erar rehcayat, Obas iman erar rehcayat, ey tamo síhw̃ayta acu ubach icr acui túw̃ajatro. \v 23 Pueblo ey rahs cat táyotiro. Sihyór cat táyotiro. Sir ima churotá cuitar bahnác wan beo beo rehquíc, Obas iman wan beo beo rehquíc etar rahs cat, sihyór cat táyotiro. \v 24 Ey chihtá cuitar cajc istiy uwat, cajc istiy uwat icúr bi bahnác yajcáyqueyra. Uwa wanquir cuitar búnabo teti bir eyta, uw bahnáquinat ey chihtá cuitar éytaan wan icúr bi bahnác ohbac yajcáyqueyra. Cajcan teyan réyinat cárinat pueblo ey cuitar imár icuran biyan ay biyan oyan, rayan, churotán Obas acu rocáyqueyra. \v 25 Pueblo ey quératra rícatra icúr acui tuná báreyra. Quehsí bin rauwic cahmar icúr acui tuná báreyra. Cheycar cat ey cuitar baquí chaca báreyra. Wanquira chácayqueyra. \v 26 Cajc istiy cuitar bin, cajc istiy cuitar bin icuran, biyan, ay biyan oyan, rayan, bahnacan, pueblo ey cuitar chacay rocáyqueyra. \v 27 Eyta cuar icúr bi restá ji bin ey cuitar chaca báreyra. Bíyinat ur ay bár yajáctara, bíyinat Sir tayar yajáctara, bíyinat tew̃yat sínjactara, ey cuitar rauwa báreyra. Biyin Obas owár ojquír itin acu carit cuitar ajca cuihsujáctara, imár éyina raúwayqueyra. \c 22 \p \v 1 Etar cacúm eyat rih cumac bi as quin ehcujacro. Rih ey yahyat, Sir owár ohbac etiti ítayqueyra. Rih eya timá bár cuasayan ehchiro. Vídrioan wanro. Rih ey Sir banco sícara bin racaro. Obas banco sicar bin racaro. \v 2 Pueblo ubut cuitar jin bicaro. Pueblo ibit cajc aw̃at bicaro. Rih ey cajc aw̃at rahray wihár, rahray wihár cárucro. Caruc ey ub yácayat, yarti etiti ítayqueyra. Caruc éyatan sihyór istiy jat, sihyór istiy jat ub chácaro. Eytaan bar istiy icar uban icar doce chácaro. Caruc ey cahyan uw bahnaquin tan jaquin acu sec acuan ayro. \v 3 Pueblo ey cuitar Sira quehsí binra ita báreyra. Cara banco esar chájacro. Banco ey Siray cat, Obasay catro. Sir ima chiwat ey pueblo cuitar ey ajcá ji beyáyqueyra. \v 4 Eyinat imár ub cuitar Siran uchta orac istáyqueyra. Chiwa eyin ubcar icar Sir ajc cuihswáyqueyra. \v 5 Eratra tina báreyra. Uwat rahsa cat oca wanquir cat táyotiro. Sir iman eyin ac rahsan wan wanquiran rehcáyqueyra. Eyinan carin yináyqueyra. Bur cut suw cut eyta rehcáyqueyra. \s1 La venida de Jesucristo está cerca \p \v 6 Etar cacúm eyat as quin wajacro: \p —Aját uchta wac uchan uniro. Eyta wajác eyan ohbac rahcuátaro. Cara Sirat cuacúr cacmá ima uw quin ehcú áyjacro. Sir ey ima chihtá ehcuquin ur icar ima Ajcan Cámuran Ey wíjaquinro. Sirat bira rehti bitara útara rehcátatara im uw quin ehcú áyjacro, -wajacro-. Sirat wacaro. \v 7 “As in bar cuwinro,” wajacro. \p Carit uch cuitar cuihsujác eya bíyinat ey chihtá wácati cáctara, Sirat eyin obir yajcáyqueyra. \p \v 8 Asa Juanat eyta wajác rahjacro. Ajmár ub cuitar eyta yajác itchacro. Eyta rahcuír, eyta istír, asa cuacúr cacúm acat as cuisa bahún yajacro. Cacmát as quin ehcujác rehquít, aját ey ajcá ji bequic sihw̃an acu as cuisa bahún yajacro. \v 9 Eyta bahún yajcayat eyat as quin wajacro: \p —As ácatra bahuti jaw̃i. Asra Siri batro. Asra Sir cacumró. Bahat cat, bah rábinat cat, Sir ac ruór eyta, aját cat ey acu ruoro. Carit uch chihtá ráhcuiquinat yajquír eyta, Sir chihtá ehcúquinat yajquír eyta, aját cat eyta yajcaro. Eyta chihtara as ácatra bahuti jaw̃i. Sir im istir tamo sehw̃ar eyta bahuwi, wajacro. \p \v 10 Eyta waquír acsar as quin wajacro: \p —Carit cuitar Sir chihtá cuihsujác ey, uw quino ruhcti ehcuwi. Icúr rehcata wajác ey in bar rehcáyqueyra. Eyta chihtara ruhcti ehcuwi. \v 11 Ur ay bár yájqueyinat acsar ur ay bár yajcáyqueyra. Sir tayar yájqueyinat acsar Sir tayar yajcáyqueyra. Sir ub cahmor ay yajcata bin yájquinat wácati ay yajcata bin yajw̃i. Ur ay yájquinat wácati ur ay yajw̃i. \v 12 Uch rahcwi. As cab rehti in bar cuwinro. As tayár yajáqueyin aját cuécunro. Uw bahnáquinat bitara útara yajáctara, aját ey sehw̃ar car rahra túnayqueyra. \v 13 Asan récaji binan eyro. Asan ubar ojcor ey cat eyro. Asan bahnaquin cahmor im eyro. Bahnaquin ques cut im eyro. As cahmoran rehrí chátiro. As yahncút cat rehrí chátiro, wajacro. \p \v 14 Biyin oya sujáctara, Sirat eyin ohbac chácayqueyra. Eyin ima jor yarti etiti itin acu, caruc ub yayín acu ajc waáqueyra. Pueblo querat icar rauwin acu ajc waáqueyra. \v 15 Pueblo querá watar bayar urán wan eyin cat, cuicá yajquín cat, isár yajquin cat, uw yauquin cat, sirir órojoc ey tamo síhw̃aquin cat, sucuar siquin cat, tew̃yat sinquin cat pueblo ey icar rau ayti síuyat, watar ítayqueyra. \p \v 16 Jesusat bucoy cat wajacro: \p —Asa Jesusat cuacúr bin ajmár cacmá ba quin áyjacro. As chiwa sécuaquin quin chihtá uch ehcún ac áyjacro. Asan David bómcatro. Asa eyat cohná bahjacro. Asan cuanocoán wanro. Cuanocó waacayat bar cuan raquíc ehcúr eyta aját cat Sir ima cara yehnín yajquíc ojcor ehcuro, wajacro. \p \v 17 Sir Ajcan Cámuran Eyat cat, Obasa wiyat cat “Raw̃i,” wacaro. Bíyinat chihtá ráhcuayat, éyinat “Raw̃i,” wacátaro. Biyin cuc wínitara, row̃i. Biyin cuc wini rehcayat yah cun réhctara, yarti etiti ítayta acu rih yahwi. Rih ey buw̃ay row̃i. \v 18 Aját bahnaquin cucáj acat uní wacaro. Chihtá carit uch cuitar cuihsujác ey ráhcuiquin quin wacaro. Bíyinatan imár chihtá carit uch cuitar chácayat, Sirat éyinan cuécwayqueyra. Sirat bar ruhw̃áyqueyra. Carit uch icar uw bitara ruhw̃ata ehcúctara, eyta ruhw̃áyqueyra. \v 19 Eyta cat carit uch cuitar chihtá cuihsujác ajc istiy cuicáyatra, Sirat eyin ima pueblo icar rauw ayti síwayqueyra. Yarti etiti ítayta ac caruc ub yay ayti síwayqueyra. Carit uch cuitar pueblo ey ojcor, caruc ey ojcor wacaro. \v 20 Eyta wáqueyat wacaro: \p —Uniro. Asa cab rehti cuwinro, wacaro. \p Amén. Eyta jaw̃i. Caru Jesusu, cab rehti raw̃i. \p \v 21 Cara Jesucrístoat ima uw bahnaquin racar rehquít, ba bahnaquin obir yajw̃i. Amén.