\id 2TI - Mutu (Saveeng-Oov) NT [tuc] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013) \h 2 Timoti \toc1 Rau Ite Inim Ru To Paulus Imbooda Ila To Timoti \toc2 2 Timoti \toc3 2Tim \mt1 Rau Ite Inim Ru To Paulus Imbooda Ila To Timoti \mt2 2 Timoti—2 Timothy \c 1 \p \v 1 You Paulus. Maaron itaghon tau lolo ve ighur ghou nanim mbaŋooŋa to Yesu Krisi. Leso navotia saveeŋ mbuaaŋ toni pa tamtoghon, ve napatoot di pa nepooŋ poia to ye ighaze igham padi. Nepooŋ tonowen, tamtoghon to tineep tuŋia ila to Yesu Krisi, to pale tighami. \v 2 O natug Timoti, you lolog payom kat, tauto nambood rau tonene ilat tiom. \rq Mbaŋ 16:1+; 1Tim 1:2 \rq* \p Poia to Tamaan Maaron ve Tiina toit Yesu Krisi iza tiom, ve lolodi isamin ghom ve tiuul ghom, ve tiŋgin ghom uneep pooi toman lolom luuma. Onoon. \s1 Paulus ipariaaŋ Timoti pa iyoon ariaŋa ve ivotia varu poia \p \v 3 You nambesmbees pa Maaron ve nataghon ŋgar to nawatagi ila lolog naghaze nene iŋgalaaŋ ila ye mata, inimale muuŋ nditimbug tighamghami. Ve mboŋ ve ndag, matag iŋgalŋgal ghom, ve naghurghur ghom ila suŋuuŋ tiou, ve napapait Maaron toman lolog poia pa ŋgar poia to yom ughamghami. \rq Mbaŋ 22:3; Pil 3:5+ \rq* \m \v 4 You matag iŋgal imuul ila pa sawa to ituru tawapulun ghiit, ve naghita taŋiiz tiom toman matam suru. Tauto naŋazuuv ghom naghaze naghita ghom rita, ghoro igham ghou lolog poia le poia kat. \v 5 Ve nagham ŋgar paam pa gabuam to ughur ila to Krisi toman lolom. You nawatag: Ghurla tiom, nene mbeb tau, inimale timbum liva Lois ve tinam Yunis ghurla todi. \rq 2Tim 3:15 \rq* \p \v 6 Tauto naghaze napamundigin ghom muul. Leso ŋgar ve tapiri to Maaron ireii payom, ineep sorok sob, ve ugham uraata le ivot inim tiina, inimale tamtoghon tivib yab, ve ighan tiina iza. Maaron igham tapiri ve ŋgar tonanan payom, indeeŋ sawa to you naghur nimag izala poghom. \rq 1Tim 4:14 \rq* \m \v 7 Yom uwatag: Avuvu to Maaron igham pait ne, ye irau igham ghiit tamatughez maau. Ye ipapalot ghiit. Leso taŋgin tauud pooi, tayoon ariaŋa, ve lolood pa tamtoghon ve tagham poian di. \rq Ro 8:15 \rq* \p \v 8 Onoon, aazne tighur ghou naneep ila ruum to yabyabuuŋ lolo pasa, nataghon Krisi. Eemoghon ŋgar to tigham payou ne, mayam pani malep. Ve mayam pa votiaaŋ varu poia to Tiina toit malep. Yom irau upariaaŋ saveeŋ toni, leso tamtoghon tighur ila toni. Ve ugham tapirim ila to Maaron, ve uyoon ariaŋa ve umbaad pataŋani pa varu poia unumale you. \rq Mk 8:38; Ro 1:16; 2Tim 2:3, 4:5 \rq* \p \v 9 Maaron igham mulin ghiit, ve ipoi ghiit tanim le, leso tataghon ŋgar patabuaŋ. Ve iit tagham ŋgar poia eta, to ye ipoi ghiit pani ne maau. Ye itaghon tau lolo, ve poia toni. Muuŋ kat, sawa to mbeb eta ivot sone, ye mata iŋgal pataghaaŋ ighaze igham poian iit tamtoghon to taneep tuŋia ila to Krisi. \rq Ro 8:28; Ep 1:4, 2:8+; 1Tes 4:7 \rq* \m \v 10 Ve aazne, Volaaŋa toit Yesu Krisi izi inim taan, ve ipatooŋ poia to Maaron tonowen ivot ighazooŋ, ve ipasob mateeŋ tapiri wa. Varu poia ipatooŋ ghiit pa ataam to tagham nepooŋ poia ila to Maaron ve taneep mataad iyaryaar le alok. \rq 1Kor 15:54+; Hib 2:14+ \rq* \p \v 11 Maaron ighur ghou nanim mbaŋooŋa toni, leso navotia varu poia tonene pa tamtoghon ve napatoot di pani. \rq Mbaŋ 9:15; Ga 1:15+; 1Tim 2:7 \rq* \m \v 12 Pughu tonene to aazne nambaad pataŋani naol. Eemoghon namatughez maau, ve mayag maau. Pasa, you nawatag Ŋgeu to naghur ila toni, ve naghur ila kat naghaze: Varu poia to ye ighuri inim nimag, ye tau pale iŋgin poiani le irau sawa to imuul inim.\f + \fr 1:12 \ft Ataam ite to tatoor saveeŋ waaro tonene, nene vene: ‘naghur ila kat tovene: Ye pale iŋgin poian ghou le irau sawa to imuul inim. Pasa, you naghur taug ila nima wa.’ \f* \rq Ep 3:1+; 1Pe 4:19 \rq* \p \v 13 O Timoti, saveeŋ poia to ulooŋa ila you avog, nene ipatooŋ ghom pa sa saveeŋ to yom irau upatoot tamtoghon pani, leso ghurla todi iyaryaaŋ ve lupuuŋ to Krisi ilaan poia. Tovenen matam kisini ve utaghoni. Ve uneep tuŋia ila to Krisi, ve ukis ghurla tiom ariaŋa, toman ŋgar to lolood pa Maaron ve tamtoghon. \rq 2Tim 3:14+; Hib 10:23 \rq* \m \v 14 Varu poia to ilat nimam, nene mbeb tau. Tovenen matam pani ve uŋgin poiani. Avuvu Patabuaŋ to inepneep ila lolood ne, pale ipalot ghom, leso ugham tovene. \rq 1Tim 6:20 \rq* \p \v 15 Yom uwatag: Nditaad to taan suruvu to Asia, tisob tipul muridi payou wa. Ndiran tonowen, todi ru, nene Pigelus ve Ermogenes. \v 16-17 Eemoghon Onesiporus toman yes to tinepneep tomani ila ruum toni, Maaron pale lolo isamin di ve iuul di. Onoon, aazne you nanepneep ila ruum to yabyabuuŋ lolo, ve tikau nimag ve agheg pa sen. Eemoghon Onesiporus imatughez maau, ve maya payou maau. Sawa to inim Rom, ye ikalkaal ghou le inim ivot tiou. Ve sawa naol, inimnim iŋgigig ghou, ve ipapalot ghou, ve iuluul ghou. \rq Mt 25:36; 2Tim 4:16; Hib 13:3 \rq* \m \v 18 Ve yom uwatag: Muuŋ, ye iuul ghou kat izi ndug Epesus. Tauto naghaze Mboŋ Muri, Maaron pale lolo isamini ve igham mulini. \c 2 \s1 Timoti irau iyoon ariaŋa pa badooŋ pataŋani \p \v 1 Tovenen natug Timoti, matam iŋgal poia to Maaron to taghami ila to Yesu Krisi. Leso ipalot ghom ve uyoon ariaŋa. \v 2 Ve saveeŋ isob to nasavia ila ival tiina matadi ve yom ulooŋa, usakia ila pa tamtoghon pida to yom ughita di ughaze yes tiraua, ve unumeer di ughaze yes pale tinidi imbees pa uraat to Maaron. Leso anadi tipatoot tamtoghon pida pa saveeŋ tonenen, ve uraat to varu poia iseeŋga itaghoni gha ila. \rq Tit 1:5 \rq* \p \v 3 Uraat to votiaaŋ Krisi varu, ye le pataŋani. Tovenen yom irau unum toman ghei ve itiŋa tambaad pataŋani tonene. Leso unum ndaaba poia eez to Yesu Krisi. \rq 2Tim 1:8, 4:5 \rq* \m \v 4 Yom uwatag: Yes ndaaba matadi ilala pa uraat ite paam inimale tamtoghon pida ne maau. Yes tineep ila uraat to malmal moghon. Leso tigham daba todi lolodi poia pa uraat todi. Yom irau ugham tovene paam. \v 5 Tamtoghon to ighaze ilaan pa landooŋ tiina, ye irau itaghon tutuuŋ to landooŋ, ghoro irau igham atia to yes to tilaan le tilib. Ve ighaze itaghon tutuuŋ to landooŋ maau, nene irau ighami maau. \rq 1Kor 9:25+ \rq* \m \v 6 Ighaze sawa to taitaiŋ ivot, nene irau tighur ŋgeu to igham uraat tiina pa vazogiiŋ aniiŋ ne le ndamo muuŋ, ghoro poia. \rq 1Kor 9:7,10 \rq* \m \v 7 Saveeŋ palelaaŋ tiou naol tonene, ighaze ugham ŋgar padi pooi, nene pale Maaron tau ipaghazoŋan ghom pa pughu. Leso uwatag sa ŋgar to yom irau utaghoni. \p \v 8-9 Matam iŋgal Yesu Krisi irau sawa isob. Ye ivot ila siŋ to kinik David. Ve imaat, ve Maaron ipamundigini pa mateeŋ. You navovotia varu poia tonene pa tamtoghon, tauto nambadbaad pataŋani, ve aazne naneep ila ruum to yabyabuuŋ lolo ve tikau ghou pa sen inimale you ŋgeu samia. Eemoghon Maaron aliŋa, yes irau tipoon ataam pani maau. \rq Ro 1:3; 1Kor 15:4; Pil 1:12+; Kol 4:3 \rq* \m \v 10 Tauto nayoon ariaŋa pa badooŋ pataŋani naol to igham ghou ne. Pasa, you naghaze nauul yes to Maaron isia di tinim le. Leso tineep tuŋia ila to Yesu Krisi, ve igham mulin di, ve tineep toman Maaron ila ŋguruba lolo itaghoni taghoni gha ila. \rq Kol 1:24 \rq* \p \v 11 Saveeŋ to naghaze nasavia, nene onoon moghon. Irau taghur ila kat: \q2 “Ighaze iit talup toman Krisi pa mateeŋ toni, nene pale taneep mataad iyaryaar tomani. \b \q1 \v 12 Ve ighaze tayoon ariaŋa ve tambaad pataŋani pa ye iza, nene pale itiŋa Krisi tagham pooz. \rq Ro 8:17; 1Pe 4:13 \rq* \q2 Eemoghon ighaze tapul muriid pani ve tapesamun iza, ye pale ipul muri pait, ve ipesamun izaad paam. \rq Mt 10:33 \rq* \b \q1 \v 13 Sawa pida, iit tataghon saveeŋ mbuaaŋ toit toman Krisi maau. \q2 Eemoghon ye, ghoro itaghon saveeŋ mbuaaŋ toni irau sawa isob. \q2 Pasa, ŋgar toni ineep pataghaaŋ to muuŋ ve inim. Irau itortoora maau.” \rq Nam 23:19; Ro 3:3+; 1Kor 1:9 \rq* \s1 Timoti irau inim uraata poia to Maaron \p \v 14 Saveeŋ tiou tonene, you naghaze yom upamundigin tamtoghon ŋgar todi pani irau sawa isob, leso matadi kisini. Ve avom iyaryaaŋ padi ila Maaron mata, leso tiwazoran di pa saveeŋ soroksorok sob. Pasa, saveeŋ tovene irau iuul ghiit rita maau. Nene iwaghamun yes to tiloŋlooŋa. \rq 1Tim 6:4; Tit 3:9 \rq* \m \v 15 Uzuaria ghom le uraat tiom isob deŋia moghon ila Maaron mata. Ve uvotia katin saveeŋ onoon pa tamtoghon itaghon ŋgar to Maaron. Leso mayam ila ye mata sob, ve ighita ghom ighaze yom uraata toni poia eez. \v 16-17 Saveeŋ soroksorok to taan to tamtoghon avodi burburia pani, yom uneep saguan pani. Pasa, saveeŋ tovene pale ipaghau tamtoghon pa ataam to Maaron, ve tila tila le tisami kat. Nene inimale moroghooŋ samia to ivot inim tiina, ve iwaghamun tamtoghon le tisami. Ndiran ru to tisasavia saveeŋ tovene, nene Imeneus ve Piletus. \rq 1Tim 1:4,20, 4:7; Tit 1:14 \rq* \m \v 18 Yesuru tipul ataam to saveeŋ onoon wa. Pasa, tivovotia saveeŋ kaarom pa tamtoghon tighaze mundigiiŋ to yes mateeŋa, nene ivot wa. Ve muri, mundigiiŋ ite paam muul maau. Saveeŋ todi tonowen iwaghamun tamtoghon pida ghurla todi wa. \rq 1Kor 15:12; 2Tes 2:2+ \rq* \m \v 19 Eemoghon Maaron ipayoon lupuuŋ toni izala gungun ariaŋa eez, ve imbood saveeŋ waaro ru izala. Eez isaav tovene: “Maaron iwatag tamtoghon toni.” Ve ite isaav ighaze: “Tamtoghon tisob to tivotia Yesu iza tighaze ye Tiina todi, nene yes irau tipul muridi pa ŋgar samia, ve tineep saguan pani.” Saveeŋ ru tonene tinim ghilalooŋ pa tamtoghon to Maaron. \rq Yo 10:14,27 \rq* \p \v 20 Ruum tiina, nene mbeb naol naol tinimale uur ve oon tineep ilooŋ ila. Pida, tigharaat di pa gol ve silva. Ve pida, tigharaat di pa taan ma ai. Pida, to uraat tintina. Ve pida, to uraat soroksorok. \rq Ro 9:21; 1Kor 3:12+ \rq* \m \v 21 Iit tamtoghon tovene paam. Ighaze ŋgeu eta ipul ŋgar samia ineeple, ve igharaat tau leso iŋgalaaŋ ila Maaron mata, ye pale inim uur patabuaŋ to poia pa ghamuuŋ uraat tintina to Maaron. Ye pale irau iuul Tiina toni, ve igham uraat popoia to naol ne. \rq 2Tim 3:17 \rq* \s1 Ŋgar to mbesooŋa poia to Maaron itaghoni \p \v 22 Tovenen yom uneep saguan pa ŋgar samsamia naol to ndipain tighamgham di. Ve yamŋa tamtoghon tisob to tisuŋsuŋ pa Maaron toman lolodi ŋgalaaŋa, azuaria gham pa aneep deŋiamim ila Maaron mata, ve aghur ila toni ariaŋa, ve lolomim pa tamtoghon ve agham poian di, ve alup lolomim inim ee moghon, ve ataghon ŋgar luuma. \rq 1Tim 1:5, 6:11; Hib 12:14 \rq* \m \v 23 Eemoghon yes to tikankaan pa Maaron, ve tiyouyou avodi, ve tiwazoran di pa saveeŋ soroksorok, yom ula toman di pa saveeŋ todi malep. Pasa, yom uwatag: Saveeŋ tovene, nene ipamundigin ŋoŋaaŋ ve malmal moghon. \rq Tit 3:9 \rq* \p \v 24 Tamtoghon to ighaze inim mbesooŋa to Maaron, nene irau ate yabyab soroksorok ve iŋoŋooŋ ne maau. Ye irau igham poian tamtoghon tisob, ve ipatooŋ ŋgar luuma padi. Ve ye irau le ŋgar pa uraat to patoŋaaŋ tamtoghon pa Maaron aliŋa. Ighaze tamtoghon tigham samini, nene irau iŋooŋ maau. Ye irau itatan ate, ve imbaada moghon. \rq 1Tim 3:2+; Tit 1:7+ \rq* \m \v 25 Ve ighaze tamtoghon pida tizoor aliŋa, ye irau ipasaluŋgan di toman saveeŋ luuma. Pasa ighaze igham tovene, nene pale inim ataam pa Maaron igham di titoor ŋgar todi, ve ŋgar todi ivot ve tighazooŋ pa saveeŋ onoon. \rq Ga 6:1; 2Tim 4:2 \rq* \m \v 26 Leso tighilaal, ve tipas taudi pa liis to Ŋgeu Samia. Pasa, ye to iliis di pa liis toni, ve ighamgham pooz padi leso titaghon ŋgar toni. \c 3 \s1 Muri, tamtoghon pale titaghon ŋgar samia \p \v 1 Timoti, you naghaze yom uwatag kat tovene: Muri, pataŋani naol pale tivot. \rq 1Tim 4:1; 2Pe 3:3 \rq* \m \v 2 Pasa, tamtoghon pale lolodi pa taudi moghon, ve tighur lolodi kat pa yaam. Ve tipapait taudi izadi tighaze tilib pa nditadi pida. Ve tipipiyaav saveeŋ samsamia pa nditadi, ve tizorzoor nditamandi ve nditinandi aliŋadi. Ŋgar popoia to Maaron ve tamtoghon tighamgham padi ne, yes pale tighita inimale mbeb sorok, ve lolodi imaghmaagh pani. Ve ledi roroniiŋ pa Maaron maau. Pale tivelegi inimale mbeb sorok. \rq Ro 1:29+; Jud 18 \rq* \m \v 3 Ve yes pale lolodi pa toŋvetaz todi paam maau. Ighaze atedi yabyab, nene irau atedi izi rikia maau. Pale tikis malmaliiŋ todi ariaŋa. Ve yes pale tiŋgal saveeŋ naol pa nditadi. Ve irau tiŋgin taudi pooi maau. Ŋgar todi, nene inimale mbeb sagsag. Pasa, lolodi isamin tamtoghon rita maau, ve tiwaghamun di sorok. Yes pale tighur koi pa ŋgar popoia to naol ne, \v 4 ve tighur nditadi tila koiadi nimadi. Ve ledi gabizooŋ maau. Tila pa naghodi moghon. Ve tipait taudi izadi. Tovenen yes pale lolodi pa Maaron maau. Lolodi pa mbeb to ulidi moghon. \v 5 Yes pale tiparim taudi tighaze titaghon Maaron ŋgar toni. Eemoghon ŋgar to tighami, nene pale ipatooŋ di ighaze yes tiwatag Maaron tapiri rita maau. Ndiran tovene, yom uneep saguan padi. \rq Mt 7:21; Tit 1:16 \rq* \p \v 6 Tamtoghon todi pida pale titoova pa tilooŋ tila ruum to yes ndiliva to ledi ghilalooŋ maau, ve tigham saveeŋ ŋgoreeŋ padi leso titaghon di pa ŋgar todi. Ndiliva tonowen tighilaal tighaze yes tigham sosor katindi, ve lolodi ipataŋan pani. Eemoghon irau tipul ŋgar todi tonowen ne maau. Pasa sawa isob, ŋgar samsamia naol naol tipapazaagh di. \v 7 Yes ndiliva tovene, lolodi tighaze le tiloŋlooŋ saveeŋ to tamtoghon tipatoot di pani. Eemoghon ŋgar todi irau ivot kat pa saveeŋ onoon to Maaron ne maau. \rq Tit 1:11 \rq* \m \v 8 Ndiran kaaromŋa tonowen tizorzoor saveeŋ onoon inimale muuŋ Yanes yesuru Yamberes tizoor Mose.\f + \fr 3:8 \ft Ughita Igham (Kisim Bek) 7:11+. Kamos muŋginadi pida to yes Yuda tisaav tovene: Yes mura to Isip to muuŋ yesŋa Mose tiwatovan tapiridi, tamtoghon todi ru izadi Yanes ve Yamberes. \f* \m Ŋgeu Samia ighamun ŋgar todi kat, ve tighamgham kaarom pa ghurla todi. Tauto Maaron ipul muri padi wa. \v 9 Eemoghon uraat todi pale irau ighur kat maau. Pasa, ŋgar to muuŋ ivot pa Yanes ve Yamberes, nene pale ivot padi paam. Pale titoova le maau, ve ival tiina tighilaal di tighaze ledi ŋgar maau. Ŋgar todi inimale borouŋa. \s1 Paulus ipalot Timoti muul \p \v 10-11 O Timoti, yom unum toman ghou, ve sawa naol ituru talaghlaagh. Tovenen ŋgar to nasasavia pa tamtoghon, laghooŋ tiou, mbeb to nazuaria ghou pani, ghurla tiou, gabuag to natatan taug ve nayoon ariaŋa pa badooŋ pataŋani, ve ŋgar tiou to lolog pa tamtoghon ve naghamgham poian di, nene taum ughita di wa. Ve pataŋani naol to tamtoghon tighurghur di payou, nene paam yom uwatag di. Muuŋ, tigham samin ghou kat izi ndug Antiok, Ikonium, ve Listara. Eemoghon Maaron ipas ghou navot pa pataŋani tiou tisob tonowen. \rq Mbo 34:19; Mbaŋ 13:50, 14:5,6,19 \rq* \m \v 12 Onoon kat, ndiran tisob to tineep tuŋia ila to Yesu Krisi ve titaghon katin Maaron ŋgar toni, tamtoghon pale tighur pataŋani padi. \rq Yo 15:18+; Mbaŋ 14:22; 1Tes 3:3 \rq* \m \v 13 Ve ndiran samsamiadi ve ndiran kaaromŋa to tipaghau tamtoghon pa ataam to Maaron, nene pale tinoknok ghamuuŋ ŋgar todi samia tonowen ila ila le inim tiina kat. Tovenen kaarom todi pale iweu tamtoghon tiyel pa ataam to Maaron. Ve taudi tiyel pani paam. Pasa, tighur ila ŋgar kaarom. \p \v 14 Eemoghon yom irau matam kisin saveeŋ onoon to ulooŋa ve ughur ila, ve utaghoni. Pasa, yei to nipatoot ghom pa saveeŋ tonenen, yom uwatag ghei wa. \rq 2Tim 2:2 \rq* \m \v 15 Sawa to pain ghom ve inim, utub toman Maaron aliŋa patabuaŋ to timbooda. Saveeŋ tonowen irau ipatooŋ ghom pa Maaron ŋgar toni, leso ughazooŋ kat pa ataam to ye igham mulin ghiit pani. Ataam tonowen, nene vene: Ighaze taghur ila to Yesu Krisi ve taneep tuŋia ila toni, nene pale taneep pooi. \rq Mbo 119:105,130 \rq* \p \v 16 Maaron aliŋa isob to timbooda, nene Maaron Avuvu ipamundigin tamtoghon, tauto timbooda. Saveeŋ toni iuluul ghiit pa tapasaluŋgan tamtoghon ve tapatoot di pa Maaron ŋgar toni. Leso tiwatag saveeŋ onoon, ve tighilaal sosor todi ve tipuli, ve titaghon ŋgar deŋia moghon. \rq Ro 15:4; 2Pe 1:20+ \rq* \m \v 17 Tovenen ighaze Maaron tamtoghon toni eta iwatag katin saveeŋ toni, ye pale iraua kat pa ghamuuŋ uraat popoia to naol ne. \c 4 \s1 Paulus isaav ariaŋa pa Timoti \p \v 1 Muri pale Tiina toit Yesu Krisi imuul inim, ve ipatooŋ pooz toni ivot ighazooŋ, ve iŋgabiiz tamtoghon tisob ve ighur atia padi. Yes to tineep matadi iyaryaar, ve yes mateeŋa paam. You nasaav ariaŋa payom ila yesuru Tama Maaron matadi naghaze: \rq Mbaŋ 10:42; 1Pe 4:5 \rq* \m \v 2 Uvotia Maaron aliŋa pa tamtoghon irau sawa isob. Ighaze uneep ila sawa poia ve tamtoghon lolodi pa tilooŋ ghom, ma uneep ila sawa samia ve tiyasiil pa saveeŋ tiom, yom irau uyoon ariaŋa pa badooŋ pataŋani ve upatoot di kat pa Maaron aliŋa. Uvotia saveeŋ kaarom ve ŋgar samia to tamtoghon ivot ighazooŋ, ve avom iyaryaaŋ padi leso tipuli. Ve upalot di pa titaghon Maaron ŋgar toni. \rq 1Tim 4:13; 2Tim 2:25; Tit 2:15 \rq* \p \v 3 Pasa muri, sawa eta pale ivot, ghoro tamtoghon lolodi pa tilooŋ saveeŋ poia to itaghon Maaron ŋgar toni ne maau. Taliŋadi pale igham pa loŋaaŋ saveeŋ soroksorok moghon. Tovenen yes pale tiyou ndiran kaaromŋa katindi tinim, ve tighur di tinim patoŋaaŋ padi. Pasa, yes tiwatag: Ndiran tonowen pale tipul di titaghon taudi lolodi ve ŋgar todi. \rq 1Tim 4:1 \rq* \m \v 4 Sawa tonenen ighaze ivot, tamtoghon pale tipoon taliŋadi pa saveeŋ onoon to Maaron ve tipul muridi pani, ve tighur taliŋadi pa vuvuaaŋ soroksorok. \p \v 5 Eemoghon yom irau atem imaat, ve ugham ŋgar pooi irau sawa isob, ve uyoon ariaŋa pa badooŋ pataŋani, ve uvotia varu poia pa yes to tighur ila sone. Tinim imbees pa uraat to Maaron ighuri ilat nimam, ve ugham uraata le anoŋa ivot. \rq 2Tim 1:8, 2:3; 1Pe 1:13 \rq* \s1 Paulus sawa toni inim igharau wa \p \v 6 Pasa, sawa to napul taan, nene inim igharau wa. Mala maau pale siŋ tiou imaliŋ inimale vaen to tiliŋi izala watooŋrau pogho. \rq Pil 2:17 \rq* \m \v 7 You naparab ariaŋa pa varu poia le nalib wa. You napariaaŋ ghou ve rismoghon, ghoro napasob landooŋ tiou tonene. Ve ghurla tiou, nene nakiskisi sone. \rq 1Kor 9:24+; 1Tim 6:12; Hib 12:1 \rq* \m \v 8 Tovenen atia poia to yes to tiparab ariaŋa le tilib, tauto isasaŋan ghou. Atia tonowen, nene vene: Sawa to Mboŋ Muri, Tiina toit to gabizooŋ toni deŋia moghon, ye pale ighita ghou ighaze you ŋgeu deŋiag. Ve you moghon maau. Tamtoghon tisob to lolodi pani, ve tighaze le tighita mulaaŋ toni, nene ye pale igham ŋgar raraate moghon padi. \rq Yems 1:12; 1Pe 5:4; Syg 2:10 \rq* \s1 Paulus ipasul Timoti ighaze ila ighita rikia \p \v 9 O Timoti, utoova pa unum rikia. \v 10 Pasa, mbeb to taan igham Demas mata, ve ipul ghou ve ighau ila pa ndug Tesalonika wa. Ve Kresenes, ye ila pa taan suruvu to Galesia, ve Titus ila pa taan suruvu to Dalmatia. \rq Kol 4:14; 1Yo 2:15 \rq* \m \v 11 Ve Lukas eŋgeni, tauto yeru ninepneep. Tovenen naghaze ugham Markus, ve yamru anim. Pasa, ye irau iuul ghou kat pa uraat to Maaron. \rq Mbaŋ 15:37+; Kol 4:10,14 \rq* \m \v 12 Tikikus, you nambaaŋa ilat pa ndug Epesus wa. \p \v 13 Nonogiiŋa tiou to moŋeŋaaŋ, napuli ineep Karpus ruum toni izi ndug Troas. Sawa to ughaze unum, ghoro matam iŋgali ve ughami inim. Ve ugham rau tiou tinim paam. Ve rau tiou to tigharaat di pa ŋgai uli, nene matam iŋgal di kat, ve ugham di tinim. Lolom imaagh padi malep. \p \v 14 Aleksander to ŋgeu to gharatooŋ mbeb pa mbaras ve ain, ye igham ŋgar samia to iwaghamun ghou kat. Ŋgar to igham payou, muri Maaron tau pale iyati. \v 15 Tovenen matam imosmoos pooi pani. Pasa, ye izoor katin saveeŋ tiei. \rq 1Tim 1:20 \rq* \p \v 16 Sawa inim mata to tipayoon ghou pa navotia taug pa uraat tiou, tamtoghon eta iyoon murig ve ipariaaŋ saveeŋ tiou maau. Maau kat. Tisob tighau payou. Eemoghon you nasuŋ Maaron naghaze mata kisin sosor todi tonowen ve iyati malep. \v 17 Onoon, you eŋgengou. Eemoghon Maaron ineep toman ghou ve ipalot ghou. Tauto navotia katin varu poia pa yes to Yuda maau ne, ve tisob tilooŋa. Sawa tonenen, naghaze pale namaat. Eemoghon maau. Maaron iuul ghou, ve ipas ghou navot ila laion avo. \v 18 Ve you naghur ila ariaŋa naghaze ye pale igham mulin ghou pa ŋgar samsamia tisob to tamtoghon tighaze tigham di payou ne, ve mata payou pooi le igham ghou nala naneep tomani izi ndug toni sambam. \rq Mbo 121:7 \rq* \p Ye iza tiina kat pa tapiri ve poia toni. Tovenen paitooŋ toit iŋarua irau sawa isob. To aazne ve itaghoni taghoni gha ila. Onoon. \s1 Paesiiŋ pida to Paulus \p \v 19 Ugham ndag poia tiou pa Prisila yesuru Akwila, ve Onesiporus toman yes to tineep tomani ila ruum toni paam. \rq Mbaŋ 18:2+; 2Tim 1:16+ \rq* \m \v 20 Erastus, you napuli ineep izi ndug Korin. Ve Tropimus, ye imorooŋ ve napuli ineep izi Miletus. \rq Mbaŋ 19:22, 20:4, 21:29 \rq* \p \v 21 Timoti, utoova pa unum rikia. Pasa, mala maau pale ndug isami ve yauŋa tiina ivot. \p Eubulus, Pudes, Linus, ve Klaudia, toman toŋvetaz to Krisi tisob to yeiŋa ninepneep ne, yes tigham ndag poia todi payom. \p \v 22 Timoti, Tiina toit pale ineep toman ghom, ve poia toni iza to yam asob. Onoon.