\id JHN NT0004 Tsishingini (tsw) (Salka Kambari) KLP Feb. 2011 \h Yahaya \toc1 Alabari a Saꞌani a Yahaya \toc2 Yahaya \toc3 Yah. \mt2 Alabari a Saꞌani a \mt1 Yahaya \is1 Ucuɗuwu wa aatagada a nda \ip Yahaya, na ɗanai Alabari a Saꞌani a nda, u da̱na̱ ta̱ zuzu na̱ Yesu a mantsa ma na Yesu yuwain ulinga wa̱ yi pa o uvaɗi. A̱ tyo ɗe, reve wo oꞌwo zagbain a̱tsuma̱ a̱ a̱za̱ e Itoni. A̱tsuma̱ a aatagada a nda u damma ta̱ ili i na i farai ana u da̱na̱i oɓolo na̱ Yesu. \ip A̱tsuma̱ a Alabari a Saꞌani a nda tsu uwwa ta̱ ili i na Yesu dammai waru tse ene ta̱ ili i na u yuwain ana u da̱na̱i ɓolo na ama. Tsu uwwa ta̱ adama a ka va Samariya za na usuyi mini mo ucasu u wuma u na Yesu aa casu, ka na e remei a̱tsuma̱ o unusu, iꞌutsa̱ ya̱ yi Liꞌazaru za na Yesu ka̱mba̱toi wuma, na ama o ro na̱ a̱bunda̱. Yesu ɗe ta̱ aciya̱yi “A̱mu ɗa”, za na a̱yi ɗa aala a akiza a̱ A̱sula̱ na̱ Tsuyahuda. U yuwan ta̱ iroci ya̱ a̱bunda̱ i na i rocoi a̱yi za va aguɓa va amayun a ɗa, waru a̱yi ɗa ataci a amayun. Yahaya damma ta̱ cine Yesu yuwain linga va asalama cindere aza a na a̱ ri fo iroci cine Yesu ri. Za ta̱ a̱tsuma̱ e le a̱yi ɗa ana Yesu ka̱mba̱toi a̱a̱kutsuma̱ gbagba, u ta̱ tsa Dada va̱ yi, za na tsu lyawa mayan mo ulinga shi. \ip Yahaya ɗana ta̱ ili i nda adama ama a ca okolo ya̱ Yesu, a̱yi ɗa Zamawawa. A̱a̱ɗiva̱ a 3, o ugesu wa 16, tse ene ta̱ adanshi o ucira a na o rocoi cine A̱sula̱ a cigai ama o uvaɗi. Ana wo woꞌoi Yahaya ene ta̱ ili i nda suru ne esu a̱ yi, tsu ushi ta̱ ili i na u dammai amayun a ɗa. \is1 Ili i na i ri pe a̱tsuma̱ a aatagada a nda \io1 1. Ikaka ya̱ A̱sula̱ a̱ tyo o uvaɗi (1:1-18) \io1 2. Alajiya a Yahaya za vu Urumbusu (1:19-34) \io1 3. Yesu fara ɗangwai ojoro a̱ yi (1:35-51) \io1 4. Linga va asalama cindere (2:1–12:50) \io1 5. Ajuma o ukosu wa̱ Yesu: ugeꞌetosu wa̱ yi nu ukwa̱ wa̱ yi (13:1–19:42) \io1 6. Yesu ta̱ wuma (20:1-10) \io1 7. Yesu roco ta̱ aciya̱yi a̱ tyo ojoro (20:11–21:25) \c 1 \s1 Ikaka i na yaa casu wuma \p \v 1 Kafu a yuwan uvaɗi Danshi\f + \fr 1:1 \ft Aza a Israꞌila a tsu tara ta̱ Danshi vo oꞌwo A̱sula̱ amma nu u ri koꞌo diga A̱sula̱ Dada. Ure u na u laꞌa lobonoi e ekere a Yahaya ɗa ndolo adama u cuɗuwa Yesu Zamawawa.\f* da̱na̱ ta̱ lo. Danshiꞌi u da̱na̱ ta̱ oɓolo na̱ A̱sula̱, Danshiꞌi una̱ta̱ u ɗa u ri na̱ A̱sula̱. \v 2 U to oɓolo na̱ A̱sula̱ kafu ufaru wu uvaɗi. \p \v 3 A̱yi ɗa u yuwain ili suru. Babu ili i na i ri lo i na u yuwain shi. \v 4 Danshiꞌi a̱yi ɗa ufaru u wuma, a̱vu wumaꞌa u ta̱wa̱a̱ ama ne ekan. \v 5 Reve ekaꞌan e ikana a̱tsuma̱ e irumbu, agba irumbuꞌu i gura laꞌa yi ucira shi. \p \v 6 Vuma ro da̱na̱ ta̱ lo za na a̱ tsu ɗe Yahaya,\f + \fr 1:6 \ft A̱yi Yahaya o uguzu u nda a̱yi ɗa Yahaya za vu Urumbusu, amma a̱yi ɗa Yahaya aajiya a na a ɗanai aatagada a nda shi.\f*† za na A̱sula̱ a̱ lyunguyi tsa malingata ma̱ yi. \v 7 U ta̱wa̱ ta̱ u damma ama amayun e ekaꞌan, tsa̱ra̱ ama suru a ca okolo adama e ili i na u dammai. \v 8 A̱yi aciya̱yi a̱yi ɗa ekaꞌan shi, amma u ta̱wa̱ ta̱ tsa̱ra̱ u damma ama amayun e ekaꞌan. \v 9 Ekan a amayun a na a casu ama suru ekan a̱ ta̱ ta̱wa̱ o uvaɗi, waru u ta̱wa̱ ta̱ ɗe! \p \v 10 Danshiꞌi u da̱na̱ ta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi waru A̱sula̱ a yuwan ta̱ ulinga na̱ a̱yi u yuwan uvaɗi, agba ama o uvaɗi e reve yi shi. \v 11 U ta̱wa̱ ta̱ a̱tsuma̱ e iɗa ya̱ yi agba ama a̱ yi a̱ usu yi shi. \v 12 Amma ozo o ro a̱ usu yi ta̱, reve a ca okolo e le ya̱ꞌa̱ yi. Ɗaɗa u zuwa nle o oꞌwoi muwun ma̱ A̱sula̱. \v 13 Agba cine na nan dada le a matsan nle ɗa u zuwa nle o oꞌwoi muwun ma̱ A̱sula̱ shi. A̱sula̱ a ɗa na aciya̱yi u zuwa nle o oꞌwoi muwun ma̱ yi. \p \v 14 Danshiꞌi u ka̱mba̱ ta̱ vaɗilima̱, reve u da̱nu a̱tsuma̱ a̱ tsu. U da̱na̱ ta̱ tapu ni isaꞌani na amayun. Tse ene ta̱ tsugbain tsa̱ yi tsa na u tsura̱i adama a na a̱yi ɗa Mawun ma Dada goon. \p \v 15 Yahaya yuwan ta̱ adanshi a amayun adama a̱ yi ana u dammai, “A̱yi nda a̱yi ɗa Za na n yuwaan nɗu adanshi adama a̱ yi: ‘Za na a matsain a̱ca̱pa̱ a̱ va̱ u laꞌa mu ta̱ tsugbain adama a na u ta̱ lo wuma, kafu a yuwan ekpeꞌwin a na a matsan mu.’ ” \v 16 Adama e icigi ya̱ a̱ɓula̱ ya̱ yi e ekere a̱ tsu, ɗaɗa u zuwaa ntsu abaꞌun suru, waru u ta casu tsu abaꞌun kuci. \v 17 Ama a̱ ushi ta̱ Wila̱ e ekere a Musa, agba isaꞌani† na amayun e ekere e Yesu Kristi† Zamawawa ɗa o uta̱i. \v 18 Babu za na enei ɗe A̱sula̱, she Mawun ma̱ ta̱ goon, za na ri una̱ta̱ na̱ A̱sula̱ waru u ri a muwwulai na̱ Dada. A̱yi ɗa goon u zuwai ama e revei cine A̱sula̱ a̱ ri. \s1 Yahaya yuwan ta̱ adanshi adama e Yesu \r (Mat. 3:1-12; Mak. 1:1-8; Luk. 3:1-18) \p \v 19 A̱vu azagbain a aza a Israꞌila a̱tsuma̱ a̱ Urishelima a̱ lyungu nan ganu oɓolo na̱ nan Levi o ro a̱ ꞌya̱wa̱ e ece Yahaya za vu Urumbusu, “Zane ɗa gba a̱vu vu ri?” \p \v 20 Agba u pala le shi, a̱vu u yuwan adanshi a alanga e eteshe, adansa, “A̱mu ɗa Kristi Zamawawaꞌa shi.” \p \v 21 Ɗaɗa e ece niyi, “Na̱ a̱vu ɗa Kristi Zamawawaꞌa shi, zane ɗa vu ri? A̱vu ɗa Iliya?”\f + \fr 1:21 \ft Adama a na A̱sula̱ a tarai Iliya a̱ tyo zuva a̱yi ubuwu wuma, aza a Israꞌila a̱ da̱na̱ ta̱ a pura Iliya ka̱mba̱. Musa yuwan ta̱ nzuwulai a na A̱sula̱ a̱ ta̱ lyunguwa̱ aza a Israꞌila na̱ vumava̱sula̱ oroci a̱ yi. Aza a Israꞌila a̱ da̱na̱ ta̱ a pura vumava̱sula̱ ro la̱nga̱.\f* \p Reve u usu, “Oꞌo, a̱mu ɗa shi.” \p A̱vu e ecishe yi, “A̱vu Vumava̱sula̱† ro ɗa la̱nga̱?” \p A̱vu u usu, “Oꞌo, a̱mu ɗa shi.” \p \v 22 Reve a damma yi, “To zane ɗa vu ri? Damma tsu tsa̱ra̱ tsu reve ili i na tsaa damma aza a na a̱ lyungu ntsu. Zane ɗa gba vaa tarasa aciya̱wu?” \p \v 23 Reve u ka̱mbuwa̱ le ni idanshi ya Ishaya vumava̱sula̱: \q1 “A̱mu ɗa uɗyo wu nanza e ɗewu a̱tsuma̱ o una, adansa, \q1 ‘I foɓoo Zagbain ure u saꞌani, \q1 za na ri lo a̱ ta̱wa̱.’ ” \p \v 24 Afarishi† a ɗa aza a na a̱ lyunguyi ama o ndolo. \v 25 A̱vu e ece, “Na̱ a̱vu ɗa Kristi Zamawawaꞌa shi, ko Iliya, ko Vumava̱sula̱ ro la̱nga̱ shi, to, cine vaa yuwusan urumbusu tsunda?” \p \v 26 Ɗaɗa Yahaya damma nle, “N tsu rumbu† ta̱ na̱ mini, amma gogo a̱tsuma̱ o oɓolo a nda, vuma ro ta̱ pa a na i revei shi. \v 27 A̱yi ɗa u ta̱wa̱i a̱ca̱pa̱ a̱ va̱. N rawa m ba̱ɗa̱ vunu va atan va̱ yi shi.” \p \v 28 Yahaya rumbusu ta̱ ama a̱ lyuci va Batanya za na ri asana a̱ mɓa̱nga̱ mu Uɗolu wa̱ Urdu ana ili i nda i farai suru. \s1 Yesu ɗa Ma̱giriꞌi ma̱ A̱sula̱ \p \v 29 Ana usana u tawai, a̱vu Yahaya ene Yesu† a̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ u na u ri. Reve u damma, “Apa Ma̱giriꞌi ma̱ A̱sula̱† ma na A̱sula̱ a yuwain ulinga na̱ a̱yi na u yuwayin ama o uvaɗi gafura vu nusu le. \v 30 Vuma na n yuwusain adanshi a aci a̱ yi a ɗaɗa nda ana n dammai, ‘Za na a matsain a̱ca̱pa̱ a̱ va̱ u laꞌa mu ta̱ tsugbain, adama a na u ta̱ lo wuma kafu a yuwan ekpeꞌwin a na a matsan mu.’ \v 31 N reve ko a̱yi ɗa shi, amma n yuwusan ta̱ urumbusu na̱ mini, tsa̱ra̱ n zuwa ama a Israꞌila e reve ko zane ɗa u ri.” \p \v 32 Reve Yahaya damma, “Me ene ta̱ Ruhu cipa̱i diga zuva oroci a muɗa a̱vu u telee yi. \v 33 N shi n reve ko na a̱yi ɗa shi, amma ana A̱sula̱ a̱ lyungu numu n rumbusu na̱ mini, u damma mu ta̱, ‘Na̱ ve ene Ruhu va Akiza a̱ cipusa̱ reve u telee vuma ro, vuma na yaa zama ɗaɗa ndolo. A̱yi ɗa za na tsu rumbu na̱ Ruhu va Akiza.’† \v 34 Me ene ta̱ ana ili i nda i farai na̱ Yesu. Adama o ndolo n ta dansaa ɗu amayun a na a̱yi ɗaɗa Mawun ma̱ A̱sula̱.” \s1 Ojoro o ufaru e Yesu \p \v 35 Ana usana u tawai, Yahaya da̱na̱ ta̱ ɗe oɓolo no ojoro† e re a̱ yi a yuwusan urumbusu. \v 36 Ana we enei Yesu a mmalu, reve u damma, “Apa Ma̱giriꞌi ma̱ A̱sula̱!”† \p \v 37 Ojoroꞌo a uwwa ta̱ ana Yahaya dammai ne, ɗaɗa o toniyi Yesu. \v 38 Ana u vadalai a̱vu we ene le o tonishi yi, ɗaɗa we ece nle, “Nye ɗa i ri e izami?” \p Reve a̱ usu, “Rabbi,† te ɗa vu ri na̱ nden?” (“Rabbi” urevu wa̱ yi a̱yi ɗa “Manlu.”) \p \v 39 Reve u usu, “Ta̱wa̱i ye ene.” (A mantsa ma̱ rumu na̱shi vu ulivu ɗa.) Reve o toni e ene uba̱ta̱ꞌa̱, reve a̱ da̱nu oɓolo hali urana u koto. \p \v 40 Vuma ta̱ a̱tsuma̱ o ojoroꞌo a̱yi ɗa Andarawu mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ Simo Bituru. \v 41 Ili i na Andarawu fara yuwain a̱yi ɗa u zami ta̱ mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ yi Simo, a̱vu u damma yi, “Tse ene ta̱ Zamawawa† na a yuwaan ntsu nzuwulaiꞌi!” (Na̱ Tsuyahuda† a yuwan ta̱ ulinga na̱ “Zamawawa” waru una̱ta̱ u ɗa u ri na̱ Tsuheleni† “Kristi.”) \v 42 A̱vu Andarawu tara yi a̱ tyo uba̱ta̱ u na Yesu ri. \p Ana Yesu ka̱lyuwa̱ niyi a̱vu u damma, “A̱vu ɗa Simo, aala a dada va̱ wu a ɗa Yahaya.† A̱ ta̱ ɗe wu Kefa.” (A̱yi “Kefa” ili i ta̱ i ɗa na̱ “Bituru.”) \s1 Yesu ɗangwa ta̱ Filibu na̱ Nataniya \p \v 43 Ana usana u tawisai, reve Yesu jiyan u ka̱ra̱ a̱ tyo Ga̱lili. Ana we enei Filibu, a̱vu u damma yi, “Toni mu.” \p \v 44 Besaida lyuci na Filibu uta̱i ɗa, waru lyuci va Andarawu na̱ Bituru ɗa. \v 45 Ana Filibu ꞌya̱wa̱ cinai Nataniya a̱vu u damma yi, “Tse ene ta̱ vuma na Musa ɗanai adama a̱ yi a̱tsuma̱ a̱ Wila̱. Waru ama̱sula̱ a ɗana ta̱ adama a̱ yi. A̱yi ɗa Yesu ulobo wa̱ Isuhu, waru Nazara ɗa lyuci va̱ yi.” \p \v 46 Amma Nataniya damma ta̱ Filibu, “A̱ ta̱ tsura̱ ili i saꞌani a̱ lyuci va Nazara?” \p Reve u usu, “Ta̱wa̱ ve ene.” \p \v 47 Ana Yesu enei Nataniya a̱ ta̱wa̱ yi, reve u damma, “Apa ugundo wa amayun a nkaya n tsu aza a Israꞌila.† A̱yi za yipaalishi i ɗa shi.” \p \v 48 A̱vu Nataniya ece yi, “Cine tsa ɗa vu reve numu?” \p A̱vu u usu yi, “Me ene wu ta̱ nden e ikyun yu ubiri, kafu Filibu ɗe wu.” \p \v 49 Ɗaɗa Nataniya usu niyi, “Manlu, a̱vu ɗaɗa Mawun ma̱ A̱sula̱. A̱vu ɗa Mogono ma aza a Israꞌila.” \p \v 50 Reve we ece yi, “Vu usu mu ta̱ adama a na n dammai me ene wu ta̱ e ikyun yu ubiri? Vu te ene ili i gbagbain i na i laꞌai nda.” \p \v 51 Ɗaɗa Yesu damma nle, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, i te ene zuva ukpa̱tuꞌu, a̱vu waru nlingata ma̱ A̱sula̱ n da̱na̱ a̱ ꞌya̱wusa̱ na̱ a̱ cipi e ekere a Mawun ma Vuma.”† \c 2 \s1 Mini ma̱ ka̱mba̱i masayan ma inabi \p \v 1 O urana wa taꞌatsu, a̱vu a yuwan a̱buki o lolo a̱ lyuci va Kana a̱tsuma̱ a̱ Ga̱lili. Mma va̱ Yesu da̱na̱ ta̱ pe. \v 2 A banu ta̱ Yesu oɓolo no ojoro a̱ yi fo. \v 3 Ana masayan ma inabi† mo kotoi, ɗaɗa mma va̱ yi tsu damma yi, “Masayan mo koto ta̱.” \p \v 4 Reve Yesu usu, “Mma, nye i ɗa i bura numu na adanshi a nda? Mantsa ma̱ va̱ mo koto ma yuwan na maa yuwan ili i nda shi.” \p \v 5 Reve mma va̱ yi damma agbashi, “I yuwan ili i na u damma nɗu i yuwan suru.” \p \v 6 Nu ufaru, A̱sula̱ a ca ta̱ aza a Israꞌila wila̱ cine a̱a̱ da̱na̱ a yuwusan wuza̱ꞌu. Adama o ndolo ama o uꞌwaꞌa a̱ da̱na̱ ta̱ na araꞌatsu a̱ mini a̱ ta̱li, aza a na e sheꞌein na atali. Uraꞌatsu suru u tsu gura ta̱ tara ndele m mini ushin a̱ tyo mataꞌatsu. \p \v 7 A̱vu Yesu damma agbashiꞌi, “Shitoyin araꞌatsuꞌu na̱ mini.” Ɗaɗa o shitoyin le tapu hali a̱ tyo o una̱.\fig Ushitosun wa araꞌatsu a̱ ta̱li na̱ mini|src="John_2_7.tif" size="span" loc="John 2:7" ref="Yah. 2:7" \fig* \p \v 8 Ɗaɗa u damma nle, “Gogo kenei waꞌa, reve i ca zagbain va̱ a̱bukiꞌi.” \p Reve gba a yuwan ne. \v 9 Ana u peɗei, miniꞌi u ka̱mba̱ ta̱ ɗe masayan ma inabi. U reve uba̱ta̱ u na masayaꞌan wu uta̱i shi, amma agbashi a na a̱ ta̱wa̱yi na̱ miniꞌi e reve ta̱. Ɗaɗa u ɗeyi vali vu kasaꞌavuꞌu, \v 10 reve u damma yi, “O ufaru wa̱ a̱buki o lolo ama a tsu fara ta̱ neꞌeshen masayan ma na ma laꞌai uyoꞌo. A̱ tyo ɗe no o sowo masayan lon, a̱vu e neꞌeshen za na rawai a̱yi ndolo uyoꞌo shi. Agba a̱vu vu soko ta̱ masayan ma na ma laꞌai uyoꞌo hali a̱ tyo gogo.” \p \v 11 Adama o ndolo a̱tsuma̱ a Kana va̱ Ga̱lili ɗa Yesu fara yuwain ulinga wi iroci ya asalama† yu ufaru. Lo ɗa u rocoi tsugbain tsa̱ yi, reve gba ojoro a̱ yi a̱ usu yi. \p \v 12 Ana a̱yi ndolo kotoi, a̱vu u ka̱ra̱ a̱ tyo a̱ lyuci va Kafarnahum oɓolo na̱ mma va̱ yi, na̱ a̱za̱ a̱ yi, oɓolo no ojoro a̱ yi. A̱ da̱nu ta̱ ɗe rana meketeci. \s1 Yesu lapula ta̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa \r (Mat. 21:12-13; Mak. 11:15-17; Luk. 19:45-46) \p \v 13 A̱vu Yesu ka̱ra̱ a̱ tyo Urishelima adama a na mantsa ma̱ A̱buki a Mapasa ma yuwan ta̱ zuzu. \v 14 Ana u ꞌya̱wa̱i a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, a̱vu u cina ama a winasa inan, ni ikyon, oɓolo na̱ nrukuku. We ene ta̱ waru ozo o ro o otogu a kitaꞌusa ikebe icuꞌun icuꞌun. \v 15 A̱vu u kene amunga reve u munga aasuɗu. Ɗaɗa u loyi amaꞌa suru a̱tsuma̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗaꞌa, oɓolo ni ikyon ni inan i le. A̱vu wu keɓe apada a aza a na a̱ ri a kitaꞌusa ikebeꞌe, reve u baza ikebe i le. \fig Yesu loyi aza a awina a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa|src="Mark_11_15.tif" size="span" loc="John 2:15" ref="Yah. 2:15" \fig* \v 16 A̱vu u damma aza a na a winasa nrukuku, “Tawai ili i nda uba̱ta̱ u nda! She i ka̱mba̱to uꞌwa wa Dada va̱ wo oꞌwo eden wan.” \p \v 17 Ana ili i nda i farai, reve ojoro a̱ yi a cuwan ni ili i na i ri uɗanu ɗe nu ujimu a̱tsuma̱ a Adanshi a̱ A̱sula̱:† “Icigi yu uꞌwa ya̱ wu i to una mu.” \x ◊ \xo 2:17 \xt Ica 69:9.\x* \p \v 18 Reve azagbain a aza a Israꞌila e ece yi, “Cuꞌun vi ili ya asalama i ne i ɗa vaa yuwan, tsa̱ra̱ vu roco tsu uba̱ta̱ u na vu tsura̱i ucira u na vu yuwain ili i nda?” \p \v 19 A̱vu u usu le, “Lungusa̱i uꞌwa wa̱ A̱sula̱ u nda, waru n ta suwisa yi a̱tsuma̱ a rana taꞌatsu.” \v 20 Reve a̱ usu, “Ana a farai usaa wa̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa† a nda, u ka̱ra̱ ta̱ aꞌwan amunga na̱ a̱za̱ a̱ ta̱li kafu o koto yi. Cine tsa ɗa vaa gura suwisa yi a̱tsuma̱ a rana taꞌatsu?” \v 21 Amma ana Yesu yuwain adanshi o “uꞌwaꞌa,” lipu va̱ yi ɗa u da̱na̱i a yuwusan adanshi. \v 22 Ana a̱ ꞌya̱sa̱n niyi a̱tsuma̱ a̱ a̱kwa̱kwa̱, ojoro a̱ yi a cuwan ta̱ ana u dammai tsundolo. Ɗaɗa a̱ usuyi Yesu na Adanshi a̱ A̱sula̱. \s1 Yesu reve ta̱ cine ama a̱ ri \p \v 23 Ana Yesu da̱na̱i pe a̱tsuma̱ a̱ Urishelima adama a̱ A̱buki a Mapasa, ama na̱ a̱bunda̱ a̱ usu yi ta̱ adama a na e enei iroci yi ili ya asalama i na u yuwusain. \v 24 Yesu gba u reve ta̱ majiyan ma na ma̱ ri pe a̱tsuma̱ o okolo e le suru, agba u lyawa le a ɗangwaa yi ili i na waa yuwan shi. \v 25 Ko vuma aa damma yi majiyan ma ama shi, adama a na a̱yi na aciya̱yi u reve ta̱ majiyan me le. \c 3 \s1 Nikodimu ta̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ wa̱ Yesu \p \v 1 A̱tsuma̱ a Azagbain a Mbara,† vuma ro da̱na̱ ta̱ pe za na a̱ tsu ɗe Nikodimu, a̱yi Mafarishi ma ɗa. \v 2 U ꞌya̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ wa̱ Yesu na ayin, a̱vu u damma, “Zagbain, tsu reve ta̱ A̱sula̱ a̱ lyungu wu ta̱ uba̱ta̱ u tsu adama vu rito tsu. Babu za na aa gura yuwan iroci yu ulinga ya asalama i na vaa yuwusan, she na̱ A̱sula̱ a̱ ri oɓolo na̱ a̱yi.” \v 3 Reve u usu, “Amayun a ɗa maa dansaa wu, babu za na aa uwa o tsugono tsa̱ A̱sula̱† she na a matsan yi ure.” \p \v 4 A̱vu Nikodimu damma, “Amma na̱ vuma o oꞌwo ɗe aabara, cine aa gura matsisan yi? Waa uwisa a̱a̱tsuma̱ a mma va̱ yi waru shi. Cine aa yuwan a̱vu a matsisan vuma we ire?” \p \v 5 Reve u usu, “Amayun a ɗa maa dansaa wu, babu za na aa gura uwa a̱tsuma̱ o tsugono tsa̱ A̱sula̱, she na a matsisan yi umatsun we ire na̱ mini na̱ Ruhu. \v 6 Ili i na vaɗilima̱ matsain vaɗilima̱ ɗa, amma ili i na a matsain a̱tsuma̱ a̱ Ruhu, Ruhu ɗa. \v 7 She vu yuwan asalama wan a na n damma nuwu, ‘Ni i ꞌyuwan i ciga a̱a̱ da̱shi matsisan ɗu.’ \v 8 Upepu u tsu toni ta̱ uba̱ta̱ u na u cigai, waru vu tsu uwwa ta̱ ilama ya̱ yi, agba vu reve uba̱ta̱ u na wu uta̱i shi, agba vee reve uba̱ta̱ u na wee tyo shi. Ne ɗa u ri na̱ vuma na Ruhu matsain.” \p \v 9 Reve Nikodimu ece, “Cine ili i ndolo yaa fara?” \p \v 10 Ɗaɗa u usu niyi, “A̱vu manlu ma gbain ma ɗa vu ri a̱tsuma̱ a Israꞌila. Nye i zuwai vu kuɗa̱i e reve ili i nda? \v 11 N damma wu amayun, tsu yuwan ta̱ adanshi e ili i na tsu revei, waru tsu damma ta̱ ili i na tse enei ne esu a̱ tsu, na̱ ne suru i usu ili i na tsu damma nɗu shi. \v 12 N damma ɗu ta̱ adama e ili yu uvaɗi suru, agba i usu shi. Adama o ndolo ya̱a̱ usu shi, ko na̱ n yuwaan ɗu adanshi e ili i na i ri ɗe zuva. \v 13 A̱mu ɗa Mawun ma Vuma,† za na uta̱i zuva goon, agba ko za koto ꞌya̱wa̱ ɗe shi. \v 14 Cine Musa† ꞌya̱sa̱in yo vu rumushili a̱tsuma̱ o una, \x ◊ \xo 3:14 \xt Mkc. 21:9.\x* ne ɗa fo a ciga a ꞌyuwan a̱a̱ ꞌya̱sa̱n Mawun ma Vuma, \v 15 tsa̱ra̱ za na ushi niyi no okolo a̱ ta̱ u tsura̱ wuma u babu ukotu. \p \v 16 “Adama e icigi i na A̱sula̱ a yuwayin uvaɗi, ɗaɗa u cayi Mawun ma̱ ta̱ ma̱ yi goon, adama a za na ushi niyi suru u kuwa̱ wan, agba u tsura̱ wuma u babu ukotu. \v 17 A̱sula̱ a̱ lyungu Mawun ma̱ yi a̱tsuma̱ o uvaɗi tsa̱ra̱ u kototo ama shi. Amma u lyungu yi ta̱ adama u wawa ama. \v 18 Aa yuwaan aza a na a̱ ushiyi Mawuꞌun ugeꞌetosu shi. Amma a yuwaan ta̱ ɗe aza a na a̱ ushi niyi shi ugeꞌetosu, adama a na a zuwai okolo e le e ekere a Mawun ma̱ ta̱ ma̱ A̱sula̱ shi. \v 19 Apa ili i na i zuwai ugeꞌetosu u ri lo adama e le: Ekan a̱ ta̱wa̱ ta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi, agba a ciga yi shi. Irumbu i ɗa a cigai, adama a na linga le iwuya i ɗa. \v 20 Aza a na a yuwusan iwuya a ꞌyuwan ta̱ ekan, waru a ciga a rawa uba̱ta̱ we ekaꞌan shi, adama a na a ciga vuma reve iwuya i na aa yuwusan shi. \v 21 Aza a na a yuwusan wuma wa̱ a̱ɓula̱ a̱ tsu ta̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ e ekan, ama suru a̱ tsu reve ta̱ a na a yuwusan ili i na A̱sula̱ a cigai.” \s1 Yahaya cuwa ta̱ Yesu \p \v 22 Ana o kotoi ili i ndolo, reve Yesu no ojoro a̱ yi a̱ ꞌya̱wa̱ upasu wa Yahuda, uba̱ta̱ u na u da̱nuyi oɓolo ne ele neꞌen waꞌa. Waru u yuwusaan ta̱ ama urumbusu. \v 23-24 A mantsaꞌa koto a̱ shi a zuwa Yahaya† a̱tsuma̱ o uꞌwa wa ali shi. U rumbusu ta̱ ama a Ayino, adama a na mini ma̱ a̱bunda̱ ma̱ da̱na̱ ta̱ lo. (Uba̱ta̱ꞌa̱ u laꞌashi alanga na̱ Salima shi.) Ama a̱ ꞌya̱wusa̱ ta̱ ya̱ꞌa̱ yi, waru u rumbusu le ta̱. \v 25 A̱tsuma̱ o ojoro a Yahaya ozo o ro a uwa ta̱ mawasan na̱ vuma va Israꞌila ro adama a̱ wuza̱ꞌu. \v 26 Reve a̱ ꞌya̱wa̱ a damma Yahaya, “Manlu, vuma na ve enei a̱ mɓa̱nga̱ mu Uɗolu wa̱ Urdu, vuma na vu dammai a̱yi ɗa Kristi Zamawawa, a̱yi fo u ta̱ rumbusu ama. Waru ama suru a̱ ta̱ ꞌya̱wusa̱ ya̱ꞌa̱ yi, agba a̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ u tsu shi.” \p \v 27 A̱vu u usu, “Vuma tsu tsura̱ ta̱ ili i na A̱sula̱ a ca niyi goon. \v 28 A̱ɗu yu uwwa ta̱ ana n dammai, ‘A̱mu ɗa Kristi† Zamawawaꞌa shi, amma a̱mu ɗa za na A̱sula̱ a̱ lyunguyi n lapula ure adama a̱ yi.’ \x ◊ \xo 3:28 \xt Yah. 1:23; Isha. 40:3.\x* \v 29 Kasaꞌavu tsu ꞌya̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ u na vali vu kasaꞌavu ri. Iꞌutsa̱ i valiꞌi u tsu za̱nga̱na̱ ta̱ oɓolo na̱ a̱yi, na̱ wu uwwa uɗyo wa̱ yi. A̱mu iꞌutsa̱ i vali vu kasaꞌavu i ɗa, n yuwan ta̱ ma̱za̱nga̱ ma̱ a̱bunda̱ a na u lyuwai aci. \v 30 A̱yi gba na a ciga a ꞌyuwan u da̱shishi, a̱mu waru n jebushe.” \s1 Za na ta̱wa̱i diga zuva \p \v 31 Reve Yahaya lyuwa elime na adanshi u damma, “Za na ta̱wa̱i diga zuva u laꞌa ta̱ ama suru tsugbain. Za na ta̱wa̱i diga o uvaɗi za vu uvaɗi ɗa, waru adanshi o uvaɗi a ɗa u ri a yan. Za na gba ta̱wa̱i diga zuva u laꞌa ta̱ ama tsugbain suru. \v 32 U damma ta̱ ili i na we enei ni ili i na wu uwwai, agba ama a̱ usu ili i na u dammai shi. \v 33 Vuma na ushiyi ikaka ya̱ yi, u roco ta̱ u usu ta̱ ili i na A̱sula̱ a dammai amayun a ɗa. \v 34 Vuma na A̱sula̱ a̱ lyunguyi u tsu damma ta̱ adanshi a̱ A̱sula̱, adama a na A̱sula̱ a ca yi ta̱ ucira u Ruhu va̱ yi tapu. \v 35 Dada u ciga ta̱ Mawun lon, ɗaɗa u ca niyi ucira a aci e ili suru. \v 36 Vuma na ushiyi Mawuꞌun u ta̱ tsura̱ wuma u babu ukotu, amma aza a na a yuwain tsutoni na̱ Mawuꞌun shi, a̱a̱ tsura̱ wuma shi. Ama o ndolo a̱ ta̱ da̱na̱ o sowuso a̱tsuma̱lima̱ e ekere a̱ A̱sula̱ babu ukotu.” \c 4 \s1 Yesu yuwan ta̱ adanshi na̱ ka va Samariya \p \v 1 Yesu tsurusa̱ ta̱ aza a na a̱ ususu niyi reve u rumbusu le. Reve Afarishi a uwwa a na aza a na oo tono yiꞌi a laꞌa ta̱ aza a Yahaya a̱bunda̱. \v 2 (Yesu rumbusu amaꞌa na aciya̱yi shi, amma ojoro a̱ yi a ɗa u zuwai a̱ rumbusu le.) \v 3 Yesu reve ta̱ a na Afarishi a uwwa ta̱ adama a̱ yi, ɗaɗa u lyawai Yahuda, reve u reme mmalu a̱ ka̱mba̱ Ga̱lili. \p \v 4 Ureꞌe wu utula̱i ta̱ nu upasu wa Samariya.† \v 5 A̱yi a mmalu upasuꞌu, a̱vu u rawa lyuci na a̱ tsu ɗe Saka, za na ri zuzu ni iɗa i na Yakubu cayi Isuhu mawun ma̱ yi. \v 6 Urana a̱ tyo aci ɗaɗa Yesu rawai ookoꞌo a Yakubu. A̱vu u kuna̱ adama a mmalu ma alanga n na u yuwain, ɗaɗa u da̱nuyi zuzu no ookoꞌoꞌo. \p \v 7-8 Ana ojoro a̱ yi a uwai a̱ lyuci a tsula ilyalya, a̱vu ka va Samariya ro ta̱wa̱ o ookoꞌoꞌo adama u kene mini. Ɗaɗa Yesu damma niyi, “Neꞌe mu mini n sowo.” \p \v 9 Reve u uwa asalama adama a na aza a Israꞌila a tsu kiralai na ama a Samariya shi. Ɗaɗa u damma niyi, “A̱vu vuma va Israꞌila ɗa, a̱mu gba ka va Samariya ɗa. Adama a̱ nye vaa pati mu mini mo oso?” \p \v 10 A̱vu u usu yi, “Vu reve ili i na A̱sula̱ a cigai u ca wu shi, waru vu reve vuma na aa patishi wu mini shi. Na̱ shi vu reve, vu shi ta pati mu mini ma wuma.” \p \v 11 A̱vu u damma, “Zagbain, vu ri na aaguga shi, waru ookoꞌoꞌo u ta̱ a̱ruꞌun. Te ɗa va̱a̱ tsura̱ mini ma wumaꞌa? \v 12 Akaya a̱ tsu Yakubu† ɗa ka̱pa̱a̱ ntsu ookoꞌoꞌo, reve a̱yi na ama o uꞌwa a̱ yi ni inama ya aguɓa ya̱ yi o sowo mini o ookoꞌo a nda. Vu laꞌa ta̱ Yakubu tsugbain?” \p \v 13 A̱vu Yesu usu, “Za na suru sowoi mini mo ookoꞌo a nda u ta̱ da̱shi uwwa akuli. \v 14 Amma aza a na oo sowo mini ma na maa ca le a̱a̱ da̱shi uwwa akuli shi. Mini ma na maa ca le u to oꞌwo gashi lyusu mini pe a̱tsuma̱ e le, za na aa ca le mini ma wuma u na woo koto shi.” \p \v 15 Reve u damma yi, “Zagbain, ca mu miniꞌi adama n da̱shi uwwa akuli wan. Waru adama n da̱shi ta̱wa̱ pa mekene ma̱ mini wan.” \p \v 16 A̱vu u damma yi, “ꞌYa̱wa̱ vu ɗe vali va̱ wu a̱vu i ta̱wa̱ ra.” \p \v 17 Reve u usu, “N ri na̱ vali shi.” \p A̱vu Yesu usu, “Amayun a ɗa a na vu dammai vu ri na̱ vali shi. \v 18 Vo olo ta̱ ɗe ali o ton, agba za na vu ri nden na̱ a̱yi gogo, vali va̱ wu ɗa shi. Vu damma mu ta̱ amayun.” \p \v 19 Reve u damma, “Zagbain, n reve ta̱ a̱vu vumava̱sula̱ ɗa. \v 20 Nkaya n va̱ n yuwaan ta̱ A̱sula̱ a̱ga̱nda̱ a Masasan ma̱ Gerizim, agba a̱ɗu aza a Israꞌila i damma ta̱ Urishelima ɗa goon uba̱ta̱ u na aa yuwan a̱ga̱nda̱.” \p \v 21 A̱vu u damma yi, “Usu mu, ka, mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ ana ama aa yuwaan Dada a̱ga̱nda̱ ko a masasan ma nda ko a̱tsuma̱ a̱ Urishelima shi. \v 22 A̱ɗu aza a Samariya keꞌen ɗa i revei adama a za na yaa yuwusaan a̱ga̱nda̱, a̱tsu gba aza a Israꞌila tsu reve ta̱ ili ya̱ a̱bunda̱ adama a̱ yi, adama a na aza a Israꞌila a ɗa aa damma cine A̱sula̱ aa wawusa ama. \v 23 Mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱, amayun, mantsaꞌa ma rawa ta̱ ɗe, ana Ruhu va̱ A̱sula̱ aa zuwa ama a yuwaan A̱sula̱ a̱ga̱nda̱ ununa a̱yi u ri. Ele ɗa aza a na Dada cigai a yuwaan yi a̱ga̱nda̱. \v 24 E tse ene A̱sula̱ shi, adama o ndolo aza a na a yuwaan yi a̱ga̱nda̱ na a ꞌyuwan a ciga a yuwaan yi na̱ yeni ye esu wan, amma a̱tsuma̱ a̱ ruhu na amayun.” \p \v 25 A̱vu kaꞌa u damma, “N reve ta̱ a na Zamawawa ri lo a̱ ta̱wa̱. A̱yi ɗa za na a̱ tsu ɗe Kristi. Nu u ta̱wa̱, u ta cuɗuwa tsu ili biti.” \p \v 26 A̱vu Yesu damma, “A̱mu, za na aa yuwusan adanshi gogoꞌo, a̱mu ɗa a̱yi.”\f + \fr 4:26 \ft Aza a Israꞌila e reve ta̱ danshi “a̱mu ɗa” aala a̱ A̱sula̱ a ɗa. Pa nda Yesu to rocosu kaꞌa a̱yi ɗa Zamawawaꞌa.\f*\x ◊ \xo 4:26 \xt Mta̱. 3:14.\x* \s1 Ojoro a̱ ka̱mba̱ ta̱ o ookoꞌo \p \v 27 A mantsaꞌa, reve ojoro e Yesu a̱ ka̱mbushi, reve a uwa asalama a na a cina niyi a adanshi na̱ kaꞌa. Agba ko vuma ta̱ gura ece kaꞌa, “Nye vu cigai?” shi. Ko e ece Yesu, “Nye i zuwai vaa yuwusan adanshi na̱ a̱yi?” shi. \p \v 28 A̱vu kaꞌa u lyawa lo meden ma̱ mini ma̱ yi o ookoꞌo. Reve u ka̱mba̱ a̱ lyuci ɗaɗa u dammai ama suru, \v 29 “Ta̱wa̱i ye ene vuma na damma numu ili i na n yuwain ɗe suru! Ko u ta gura oꞌwo a̱yi ɗa Kristi Zamawawaꞌa?” \v 30 Reve o uta̱ a̱ lyuci a̱ ꞌya̱wa̱ ya̱ Yesu. \p \v 31 Ele a̱tsuma̱ e ili i ndolo, a̱vu ojoro e Yesu a uwa a dansaa yi, “Manlu, yuwan ankuri, lyuwa ili i ro.” \p \v 32 A̱vu gba u damma le, “N ta̱ ni ilyalya i na i revei shi.” \p \v 33 Reve a uwa mecilei, “Vuma ro ta̱wa̱a̱ yi ta̱ ɗe ni ilyalya?” \p \v 34 A̱vu u damma, “Ya̱ꞌa̱ va̱, nna̱ n yuwan ili i na za na lyungu numu cigai n yuwan ili i ta̱ i ɗa ni ilyalya, waru ya̱ꞌa̱ va̱ nna̱ n koto ulinga wa̱ yi ili i ta̱ i ɗa ni ilyalya. \v 35 I ta̱ nu udammu, ‘Na a yuwan woto na̱shi ama o to ɓoloto a yuwan ugasa!’ Amma n ta dansaa ɗu i ka̱lyuwa̱ mejege, i te ene a na ishina i kutsai azama ugasa. \v 36 Za na ri o ugasa u ta̱ ushishi atsupu, waru u to ɓolotosu itana yu uɗuma̱ adama a wuma u na woo koto shi. Adama o ndolo a mantsa ma̱ ta̱ za vu ca̱ꞌa̱n na̱ za vu ugasa a̱ ta̱ ma̱za̱nga̱ oɓolo. \v 37 Pa nda udammu u nda amayun a ɗa, ‘Vuma ro a̱ cuꞌusa̱n, za ro waru o ugasa.’ \v 38 N lyungu ɗu ta̱ i gasa ili i na i lingai shi. Ozo o ro a ɗa a yuwain ulingaꞌa, a̱ɗu gba a̱vu i koso ulinga u le, waru reve i tsura̱ akunda a̱ ɗu.” \s1 Ama a Samariya na̱ a̱bunda̱ a ca ta̱ okolo \p \v 39 Reve ama a Samariya a̱ lyuci ndolo na̱ a̱bunda̱ a ca Yesu okolo e le adama e ili i na kaꞌa u dammai, “U damma mu ta̱ ili i na n yuwain ɗe biti.” \v 40 Ana aza a Samariya a rawai ya̱ Yesu, reve a pati yi u da̱nu ne ele, ɗaɗa wa asai pe ayin e re. \v 41 Reve ama na̱ a̱bunda̱ a ca okolo adama e ili i na u dammai. \p \v 42 A̱vu a damma kaꞌa, “Nu ufaru tsu ca ta̱ Yesu okolo adama a adanshi a̱ wu, amma gogo tsu ca ta̱ okolo adama a na tsu uwwa niyi na aciya̱tsu. Tsu reve ta̱ a na vuma nda na amayun a̱yi ɗa Zamawawa vu uvaɗi.” \s1 Yesu ka̱mba̱toi mawun ma zagbain gbaga \r (Mat. 8:5-13; Luk. 7:1-10) \p \v 43 Ana a yuwain ayin e reꞌe, reve Yesu ka̱ra̱ a̱ tyo Ga̱lili. \v 44 (U damma ta̱ ɗe, a na vumava̱sula̱ tsu tsura̱ tsugbain a̱ lyuci va̱ yi shi.) \v 45 Ana u rawai Ga̱lili, reve ama o upasuꞌu a̱ ushi yi. E ene ta̱ ɗe ili i na u yuwain a̱ A̱buki a Mapasa a̱tsuma̱ a̱ Urishelima adama a na a̱ shi ta̱ ɗe fo. \p \v 46 A̱yi a̱tsuma̱ a̱ Ga̱lili, reve u ka̱mba̱ a̱ ma̱lyuci ma Kana uba̱ta̱ u na u ka̱mba̱toi mini masayan. Vuma ro za tsugbain uba̱ta̱ u mogono ta̱ nden a̱ lyuci va Kafarnahum, ulobo wa̱ yi u tu ubanakun. \v 47 Ana wu uwwai a na Yesu uta̱ ta̱ diga Yahuda a̱vu u rawa Ga̱lili, a̱vu u rawa ya̱ꞌa̱ yi, a̱vu u pati yi u ta̱wa̱ Kafarnahum u ka̱mba̱to mawun ma̱ yi gbaga, adama a na mawuꞌun u shi a gan ma̱kuwa̱a̱. \p \v 48 A̱vu Yesu damma yi, “Na̱ ye ene iroci yi ili ya asalama ni ili i saꞌavu shi, ya̱a̱ usu shi.” \p \v 49 Reve zagbaiꞌin u damma yi, “Manlu, ta̱wa̱ kafu mawun ma̱ va̱ ma̱ kuwa̱.” \p \v 50 Ɗaɗa u damma niyi, “Wala a̱ tyo o uꞌwa, mawun ma̱ wu ma̱a̱ kuwa̱ shi.” \p Reve vumaꞌa u usu ili i na Yesu damma niyi, a̱vu u ka̱ra̱ a̱ tyo o uꞌwa. \v 51 A̱yi a̱ tyo, reve agbashi a̱ yi a gaꞌaton yi a̱vu a damma yi, “Mawun ma̱ wu ma̱ ba̱ruwa̱ ta̱.” \v 52 A̱vu we ece le mantsa ma na mawuꞌun u ka̱mba̱i gbaga, reve a̱ usu, “Ubanakuꞌun u lyawa yi ta̱ yon rumu ta̱ vu urana.” \p \v 53 Dadaꞌa u reve ta̱ a na na̱ rumu ta̱ gan ɗa Yesu dammai, “Mawun ma̱ wu ma̱a̱ kuwa̱ shi.” Ɗaɗa vumaꞌa na aza a na a̱ ri nden o uꞌwa wa̱ yi suru a cayi Yesu okolo e le. \p \v 54 A̱yi ɗa ulinga wa asalama† we ire u na Yesu yuwain a̱ Ga̱lili ana wu uta̱i Yahuda. \c 5 \s1 Yesu yuwain opocino urana wa Ashibi \p \v 1 Ana ili i ndolo i kotoi, a̱vu Yesu ka̱ra̱ a̱ tyo Urishelima adama a̱ a̱buki† a aza a Israꞌila o ro. \v 2 A̱tsuma̱ a̱ lyuciꞌi, mabata ma na a̱ tsu ɗe Beteseda na̱ Tsuꞌarama† ma̱ da̱na̱ ta̱ lo zuzu nu una̱ntsu u na a̱ tsu ɗe Una̱ntsu wi Ikyon. A yuwan ta̱ kwa̱ꞌa̱ a̱ mukisa̱ n ton uka̱nda̱ruwu a mabataꞌa. \v 3 A̱ mukisa̱ n ndolo, a̱za̱ o ubanakun na̱ a̱bunda̱ a̱ tsu da̱nusu ta̱ lo, ozo o ro nrumba̱ n ɗa, ozo o ro waru a̱kutsuma̱, ozo o ro waru gba shi ozo o osowi a̱ lipu. [A ta pura mantsa ma na malingata ma̱ A̱sula̱ ma̱ lukuta̱ miniꞌi \v 4 adama a na mantsa a̱ tyo mantsa malingataꞌa ma̱ tsu cipa̱ ta̱ a̱ miniꞌi, reve u lukuta̱ yi. Nu u lukuta̱ yi u koto, a̱vu vuma na fara dasai pe reve u tsura̱ opocino a banakun na a damatosun yi suru.]\f + \fr 5:4 \ft Akuci a atagada a̱ ri na̱ guzu nda shi. \f* \v 5 Vuma ro da̱na̱ ta̱ lo ubanakun aꞌwan mataꞌatsu na̱ kunla̱. \v 6 Yesu ene yi ta̱ nven, a̱vu u reve a na vuma ndolo jima ta̱ ubanakun. Ɗaɗa we ece niyi, “Vu ciga ta̱ voo oꞌwo gbaga?” \p \v 7 A̱vu u usu, “Zagbain, u ri n yuwan shi, adama a na n ri na̱ za na ee sheɗe mu a uwa a̱ miniꞌi shi, mantsa ma na a̱ lukuta̱i mini. Na̱ n ciga maꞌuwaa a̱vu nanza fara uwaa mu.” \p \v 8 Reve u damma yi, “ꞌYon mishin, vu tara aavalu a̱ wu, a̱vu vu wala.” \p \v 9 Babu usa̱n a̱vu vumaꞌa u ka̱mbushi gbaga. A̱vu u tara aavalu a̱ yi reve u ka̱ra̱. \p Urana wa Ashibi† u ɗa ili i ndolo i farai. \fig Yesu ka̱mba̱toi a̱a̱kutsuma̱ gbaga|src="John_5_9.tif" size="span" loc="John 5:9" ref="Yah. 5:9" \fig* \v 10 Ana azagbain a Israꞌila e enei vuma ndolo na aavalu a̱ yi, ɗaɗa a damma niyi, “Anaꞌan Ashibi a ɗa! Wila̱ u lyawa a na vuma ro a tanu aavalu a̱ yi o urana wa Ashibi shi.” \p \v 11 A̱vu u usu, “Vuma na ka̱mba̱to numu gbaga u damma mu ta̱, ‘Tara aavalu a̱ wu, a̱vu vu wala.’ ” \p \v 12 Reve e ece yi, “Vuma ne ɗa damma nuwu vu yuwan cuꞌun vu ulinga u nda?” \p \v 13 Agba u reve ko vuma ne ɗa ka̱mba̱to niyi gbagaꞌa shi, adama a na ama a̱ da̱na̱ ta̱ lo a̱bunda̱ lon, waru cina Yesu ka̱ra̱ ɗe sanyi. \p \v 14 A̱ ꞌya̱wa̱ ɗe, a̱vu Yesu gaꞌan na̱ vumaꞌa a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa a̱vu u damma yi, “Ka̱lyuwa̱, vo oꞌwo ta̱ gbaga gogo. Vu lyawa mayan mo unusu tsa̱ra̱ ili i na i laꞌai ili i nda i cina wu wan.” \v 15 Reve vumaꞌa u ꞌya̱wa̱ u damma azagbain a na Yesu ɗa ka̱mba̱to niyi gbagba. \p \v 16 Adama o ndolo, reve azagbain a Israꞌila a fara a casu Yesu a̱tsuma̱lima̱ a na u ta yuwusan cuꞌun vi ili i ndolo o urana wa Ashibi. \v 17 A̱vu gba Yesu damma le, “Kuci ɗa Dada va̱ aa yuwusan ulinga, ne ɗa fo maa lyuwa elime nu ulinga.” \v 18 Adama o ndolo, a̱vu azagbain a Israꞌila a zamishi ure u na o una yi, adama a na u ꞌyuwain o toni wila̱ wa Ashibi. Amma ili i na i laꞌai uwuyanu a̱yi ɗa, u damma ta̱ A̱sula̱ a ɗa Dada va̱ yi, za na zuwa niyi wo oꞌwoi una̱ta̱ na̱ A̱sula̱. \s1 Dada ca ta̱ Mawuꞌun ucira \p \v 19 A̱vu Yesu usu, “N damma ɗu amayun, babu ili i na Mawun waa yuwan na aciya̱yi, amma ili i na we enei Dada a yuwusan, ɗaɗa fo waa yuwusan. Ili i na Dada yuwain suru, ɗaɗa fo Mawun u tsu yuwan goon. \v 20 Dada u ciga ta̱ Mawuꞌun, ɗaɗa u roco niyi ili i na waa yuwusan suru. Waru u to roco yi ili i na i laꞌai nda mgbain, tsa̱ra̱ suru n ɗu yo oꞌwo a asalama. \v 21 Cine Dada tsu ꞌya̱sa̱n ama a̱tsuma̱ a̱ a̱kwa̱kwa̱ a̱vu u ca le wuma, ne ɗa fo Mawuꞌun waa ca aza a na u ɗangwai wuma. \v 22 Babu vuma na Dada u geꞌetoi, amma u zuwa ta̱ Mawuꞌun za vu ugeꞌetosu wa ama suru. \v 23 Dada ciga ta̱ ama suru a ca Mawuꞌun tsugbain, cine a ca niyi tsugbain. Na ama a ꞌyuwan a ca Mawuꞌun tsugbain, una̱ta̱ u ɗa a na a ꞌyuwain a ca Dada za na lyungu niyi tsugbain. \p \v 24 “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, vuma na uwwai ili i na n dammai a̱vu u usu za na lyungu numu, u ta̱ na̱ wuma u babu ukotu. O kototo vuma ndolo shi, amma u pasa ta̱ ukwa̱ a̱ tyo wuma. \v 25 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ waru u ta̱ pa ana a̱kwa̱kwa̱ aa uwwa uɗyo u va̱ Mawun ma̱ A̱sula̱, aza a na a uwwai a̱ ta̱ tsura̱ wuma. \v 26 Dada ɗa ri nu ucira u na waa ca wuma, waru u ca ta̱ ɗe Mawuꞌun cuꞌun vu ucira u ndolo. \v 27 Waru u ca ta̱ ɗe Mawuꞌun ucira u na wee geꞌeto ama suru, adama a na a̱yi Mawun ma Vuma ma ɗa. \p \v 28 “She yo oꞌwo a asalama adama a nda wan. Mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ ana a̱kwa̱kwa̱ a̱tsuma̱ a ason aa uwwa uɗyo wa̱ yi, \v 29 a̱vu o uta̱ a̱tsuma̱ a ason. Aza a na a yuwain isaꞌani a̱ ta̱ ꞌyon a̱ tyo a wuma, aza a na gba a yuwain iwuya a̱ ta̱ ꞌyon a̱ tyo uba̱ta̱ u na oo kototo le.” \s1 Yesu Mawun ma̱ A̱sula̱ ma ɗa \p \v 30 A̱vu Yesu lyuwa elime na adanshi, “Babu ili i na maa yuwan na aciya̱va̱. Dada ɗa lyungu numu, a̱yi ɗa waru za na roco numu cine mee geꞌeto. N tsu geꞌeto ta̱ ulobonu, adama a na n ta yuwusan itoni na̱ a̱yi, waru n tsu yuwan ili i na maa uwwaa aciya̱va̱ uyoꞌo shi. \p \v 31 “Na̱ a̱mu ɗa n yuwain adanshi adama a aciya̱va̱ goon, babu za na aa zuwaa mu atsuvu. \v 32 Amma za na aa yuwusan adanshi adama a̱ va̱ ta̱ lo, waru n reve ta̱ adanshi adama a̱ va̱ amayun a ɗa. \p \v 33 “I lyungu ta̱ nlingata a̱ ꞌya̱wa̱ ya Yahaya, a̱vu gba u damma le amayun. \v 34 Ko na wo oꞌwoi adanshi a vaɗilima̱ o roco ko zane ɗa n ri shi, amma n yuwaan ɗu ta̱ adanshi ne ele adama i tsura̱ iwawi. \v 35 Yahaya ikanasa ta̱ gashi fitila na a daɓai, waru i za̱nga̱na̱ ta̱ a na a ca nɗu ekan a̱ yi a mantsa waꞌa. \p \v 36 “Amma ili i gbain i ro i ta̱ lo i na i laꞌai Yahaya i na yoo rocosu amayun adama a̱ va̱. N ta yuwusan adama e ili i na Dada zuwa numu n yuwan! Ili i nda suru i to rocosu a na Dada ɗa za na lyungu numu. \v 37 Dada na lyungu numu fo ta yuwusan adanshi adama a̱ va̱, agba koto yu uwwa uɗyo ko ye ene yi shi. \v 38 I zuwa adanshi a̱ yi o okolo a̱ ɗu shi, a̱yi ɗa i zuwai a̱ɗu i kuɗa̱i a̱ usu a na a̱mu ɗa za na u lyunguyi. \v 39 I te petelyuwushe a̱tsuma̱ a Adanshi a̱ A̱sula̱ a majiyan i ta̱ tsura̱ wuma u babu ukotu. Adanshi a̱ A̱sula̱ a nda waru u yuwan ta̱ adanshi a̱ va̱! \v 40 Suru na̱ ne i ꞌyuwan ta̱ a̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ va̱, tsa̱ra̱ n ca ɗu wuma u babu ukotu. \p \v 41 “N ri e izami yi ica ya ama shi. \v 42 Amma n reve ɗu ta̱. N reve ta̱ ko vuma ta̱ a̱tsuma̱ a̱ ɗu ciga A̱sula̱ shi. \v 43 N ta̱wa̱ ta̱ a̱tsuma̱ a ala a Dada, agba i usu mu shi. Agba i tsu usu ta̱ ama a na a̱ ta̱wa̱i adama a aciyele. \v 44 Va̱ni ɗu i tsu ciga ta̱ i tsura̱ ica ya aciya̱ɗu, agba i tsu yuwan a̱tyo a na yaa yuwan, tsa̱ra̱ i tsura̱ ica e ekere a̱ A̱sula̱ goon shi. To, cine ya̱a̱ usu mu? \p \v 45 “Agba a̱mu ɗa ma̱a̱ ꞌya̱wa̱ na adanshi a̱ ɗu uba̱ta̱ wa Dada shi. Musa ɗa a̱a̱ ꞌya̱wa̱ na adanshi a̱ ɗu! Ee, Musa za na yaa zuwusa okolo waa kamba ɗu. \v 46 Musa ɗana ta̱ adama a̱ va̱. Ni i shi i usu Musa, i shi ta̱ usu mu. \v 47 Ni i usu ili i na Musa ɗanai shi, to, cine ya̱a̱ usu ili i na n dammai?” \c 6 \s1 Yesu lyuwato ta̱ ama ukpakukupa uton \r (Mat. 14:13-21; Mak. 6:30-44; Luk. 9:10-17) \p \v 1 Ana ili i ndolo i farai, a̱vu Yesu ka̱ra̱ a̱ tyo upasalai u Mala ma̱ Ga̱lili (za na a̱ tsu ɗe Mala ma Tibariya). \v 2 A̱ba̱jini o oɓolo o toni yi ta̱, adama a na e ene yi ta̱ ɗe ana u yuwain iroci yi ili ya asalama, ana u ka̱mba̱toi a̱za̱ o ubanakun gbaga. \p \v 3-4 Mantsa ma̱ A̱buki a Mapasa ma aza a Israꞌila ma yuwan ta̱ zuzu, a̱vu Yesu ꞌya̱wa̱ a masasan oɓolo no ojoro a̱ yi, reve a̱ da̱nu. \v 5 Ana Yesu enei a̱ba̱jini o oɓolo a ama a̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ wa̱ yi, reve we ece Filibu, “Te ɗa tsa̱a̱ tsura̱ ilyalya i na tsaa lyuwato ama a nda?” \v 6 (Yesu ece ta̱ Filibu yeci i nda, tsa̱ra̱ u lyungwa̱ yi, adama a na u reve ta̱ ɗe ili i na waa yuwan.) \p \v 7 A̱vu Filibu usu, “Ikebe yu ulivu ukpakure (200)\f + \fr 6:7 \ft Danshi na a yuwayin ulinga pa nda na̱ Tsuheleni a̱yi ɗa “dinari ukpakure (200).” Ka̱lyuwa̱ Ucuɗuwu wi “Ikebe.”\f* aa gura tsula ilyalya i na za suru a lyuwa ko keꞌen shi.” \p \v 8 A̱tsuma̱ o ojoro a̱ yi, reve Andarawu mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ Bituru ma damma, \v 9 “Apa ulobo u ro za na ri no opopofu a yitabo† o ton na̱ mugula mu uꞌyewu n re. Agba ko cine a yuwain aa rawa le shi.” \p \v 10 A̱vu Yesu damma le, “Dammai amaꞌa a̱ da̱nu.” Uba̱ta̱ꞌa̱ u da̱na̱ ta̱ na anlya o uta̱nu lon. Ali ukpakukupa uton (5,000) u ɗa a̱ da̱nuyi uba̱ta̱ u ndoloꞌo. \v 11 Reve Yesu tara opopofuꞌu, a̱vu u godyoo A̱sula̱ adama a na u ca nle. A̱vu u ca e neꞌeshen ali a na a̱ ri lo nden. Ne ɗa fo u yuwain na̱ mugulaꞌa, hali suru nle a tama a̱ cuwa̱n. \p \v 12 Ana a tamai a̱ cuwa̱in, ɗaɗa u dammai ojoro a̱ yi, “Ɓolotoi akapi a na a buwai. She tsu lungusa̱i ko ili wan.” \v 13 Ɗaɗa o ɓolotoi akapi o opopofu a yitabo a na a buwai, a̱vu o shiton asaka kupa ne ejere. \v 14 Ana ama e enei ili ya asalama i na Yesu yuwain, reve a damma, “Amayun, a̱yi ɗaɗa Vumava̱sula̱ la̱nga̱ na ri lo a̱ ta̱wa̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi.” \v 15 Yesu reve ta̱ a na ama a̱ ri e ifoɓi tsa̱ra̱ a̱ ta̱wa̱ a̱ ka̱mba̱to yi wo oꞌwo mogono me le nu ucira, ɗaɗa gba u ka̱ra̱i a̱ tyo a agaɗi a̱yi a̱ ndeꞌen. \s1 Yesu wala ta̱ a̱ mini \r (Mat. 14:22-33; Mak. 6:45-52) \p \v 16 Ana urana u riya̱i, reve ojoro a̱ yi a̱ ka̱ra̱ a̱ cipa̱ za̱la̱ mala. \v 17 Ana uba̱ta̱ u rumba̱na̱i, agba babu Yesu ta̱wa̱ uba̱ta̱ u le. A̱vu a uwa a wantsun adama a pasalai a̱ tyo Kafarnahum. \v 18 A mantsa mo ndolo a̱ba̱jini o upepu a lapusa ta̱, a̱vu u yuwusan a̱ba̱jini a̱ba̱jini e ikeɗu i mala. \v 19 Ana ojoro a̱ luwa̱i a̱ tyo e memere ma malaꞌa,\f + \fr 6:19 \ft A̱yi uba̱ta̱ꞌa̱ u damma ta̱, “mili taꞌatsu ko a̱za̱ a̱ na̱shi.” Mili taꞌatsu ko na̱shi una̱ta̱ u ɗa u ri na̱ kilomita ton ko ta̱li. \f* a̱vu e ene Yesu a mmalu zuva mini. A̱vu u lyuwa elime na̱ mmalu a̱ tyo uba̱ta̱ u na a̱ ri, ɗaɗa a uwwai wovon lon. \v 20 Ɗaɗa u damma nle, “A̱mu ɗa. She yu uwwa wovon wan.” \v 21 A̱vu a̱ shi a ciga a tara yi a wantsun. Babu usa̱n, a̱vu wantsuꞌun u rawa uba̱ta̱ u na a cigai a̱ tyo. \p \v 22 Ana usana u tawai, ama a na a buwai upasu u ndeɗe e reve ta̱ a na wantsun u ta̱ u ɗa u shi ɗe. E reve ta̱ a na Yesu uwai pe a wantsuꞌun oɓolo no ojoro a̱ yi shi, amma a̱ ka̱ra̱ ta̱ a lyawa yi. \v 23 Antsun o ro o uta̱ ta̱ ɗe a̱ lyuci va Tibariya, a̱vu e isawan zuzu nu uba̱ta̱ u na Zagbain godyoyi A̱sula̱ adama o opopofu a na ama a tamai. \v 24 Ana oɓolo a ama e enei ɗe Yesu shi, ko e enei ɗe ojoro a̱ yi shi, a̱vu a uwa a antsun a pasa a̱ tyo a̱ mɓa̱nga̱ ma Kafarnahum tsa̱ra̱ a zami yi. \s1 Yesu ɗa opopofu a wuma \p \v 25 Ana a̱ ꞌya̱wa̱i a cina niyi ɗe, reve e ece yi, “Manlu, cine vu yuwain ɗaɗa vu rawushi pa nda?” \p \v 26 Ɗaɗa Yesu usuyi, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, i te izami i va̱ adama a na i tamai opopofu hali i cuwa̱in. Agba i ri e izami i va̱ adama a na ye enei iroci yi ili ya asalama i va̱ shi. \v 27 She i zuwa ucira u ɗu e izami yi ilyalya i na ya̱a̱ la̱nga̱ wan. Amma, i zuwa ucira u ɗu e izami yi ilyalya i na yaa ca wuma u babu ukotu. A̱yi ɗaɗa ilyalya i na Mawun ma Vuma maa ca ɗu, adama a na Dada A̱sula̱ o roco ta̱ u usu ta̱ Mawuꞌun.” \p \v 28 Ɗaɗa e ece niyi, “Nye i ɗa A̱sula̱ a ciga ntsu tsu yuwan?” \p \v 29 Reve u usu, “Apa ili i na A̱sula̱ a ciga nɗu i yuwan: I usu vuma na u lyunguyi.” \p \v 30 A̱vu a damma, “Na̱ vu ciga tsu usu wu, yuwaan tsu ili ya asalama. Nye vaa yuwaan tsu? \v 31 Nkaya n tsu n tama ta̱ mana† a̱tsuma̱ o una. A ɗana yi ta̱ pe a̱tsuma̱ a Adanshi a̱ A̱sula̱, ‘U ca tsu ta̱ opopofu diga zuva tsa̱ra̱ tsu tama.’ ” \x ◊ \xo 6:31 \xt Mta̱. 16:4-15.\x* \p \v 32 Reve Yesu damma, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, Musa ɗa za na ca nɗu opopofu diga zuva shi. Dada va̱ ɗa za na aa casu opopofu a amayun diga zuva. \v 33 Waru opopofu a na A̱sula̱ a cayi, a̱yi ɗaɗa za na ta̱wa̱i diga zuva reve u ca uvaɗi wuma.” \p \v 34 Reve amaꞌa a̱ usu, “Zagbain, ca tsu opopofu o ndolo kuci.” \p \v 35 Ɗaɗa Yesu dammai, “A̱mu ɗa opopofu a na a tsu ca wuma. Vuma na ta̱wa̱i uba̱ta̱ u va̱ suru wa̱a̱ da̱na̱ na ambulu shi, waru za na usu numu suru waa uwwa akuli shi. \v 36 N damma ɗu ta̱ ɗe ye ene mu ta̱, agba suru na̱ ne i usu mu shi. \v 37 Dada ca mu ta̱ ama a̱ va̱, suru nle a̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ va̱, agba maa ꞌyuwan le shi. \v 38 N cipa̱ ta̱ diga zuva tsa̱ra̱ n yuwan ili i na A̱sula̱ a cigai n yuwan, agba ili i na n cigai shi. \v 39 Apa ili i na za na lyungu numu ciga numu n yuwan: N ciga n ꞌyuwan n lamba ko vuma ta̱ a̱tsuma̱ a aza a na A̱sula̱ a ca numu wan, n ciga n ꞌyuwan n ꞌya̱sa̱n le o urana wu ukosu. \v 40 Aza a na e enei Mawuꞌun, a̱vu a̱ usu yi a̱ ta̱ tsura̱ wuma u babu ukotu, waru n ta̱ ꞌya̱sa̱n le o urana wu ukosu. A̱yi ɗa ili i na Dada va̱ cigai.” \p \v 41 A̱vu ama a uwa a yuwusan adanshawuya a aci a̱ yi, adama a na u dammai, “A̱mu ɗa opopofu a na a̱ cipa̱i diga zuva.” \p \v 42 A̱vu a damma, “A̱yi nda a̱yi ɗa Yesu, ulobo wa̱ Isuhu. Tsu reve ta̱ dada na̱ mma va̱ yi. Cine waa damma, ‘N cipa̱ ta̱ diga zuva?’ ” \p \v 43 Ɗaɗa Yesu aa damma, “Lyawai adanshawuya. \v 44 Dada ɗa za na lyungu numu. Babu za na a̱a̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ u va̱, she na̱ Dada ɗe yi a̱ tyo ya̱ꞌa̱ va̱, waru n ta̱ ꞌya̱sa̱n vuma ndolo o urana wu ukosu. \v 45 Ama̱sula̱ a ɗana ta̱, ‘A̱sula̱ o to rito le suru.’ \x ◊ \xo 6:45 \xt Isha. 54:13.\x* Za na zuwayi Dada atsuvu, a̱vu u rito ili i na woo ritosu yi, u ta̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ va̱. \v 46 Babu za na enei ɗe Dada, she a̱mu za na A̱sula̱ a̱ lyunguyi. A̱mu ɗa a̱ ndeꞌen goon me ene niyi. \p \v 47 “N ta dansaa ɗu amayun, za na usu numu suru u ta̱ na̱ wuma u babu ukotu. \v 48 A̱mu ɗa opopofu a na a tsu ca wuma. \v 49 Nkaya n ɗu n tama ta̱ mana† o ogozo, a̱ tyo ɗe reve a̱ kuwa̱. \v 50 Apa nda opopofu a na a̱ cipa̱i diga zuva a̱ tyo o uvaɗi. Vuma na tamai opopofu a nda wa̱a̱ kuwa̱ shi suru suru. \v 51 A̱mu ɗa opopofu a na a tsu ca wuma, za na cipa̱i diga zuva. Vuma na tamai opopofu a nda suru wa̱a̱ kuwa̱ shi. Opopofu a na maa ca ɗu lipu va̱ ɗa, za na maa ca tsa̱ra̱ ama o uvaɗi a̱ tsura̱ wuma.” \p \v 52 A̱vu aza a Israꞌila a uwa mawasan va̱ni le, adansa, “Cine tsa ɗa vuma nda a ca tsu lipu va̱ yi tsu tama?” \p \v 53 A̱vu Yesu usu le, “N damma ɗu amayun, ni i tama lipu Mawun ma Vuma waru i sowo mpasa ma̱ yi shi, ya̱a̱ tsura̱ wuma u babu ukotu shi. \v 54 Aza a na a tamai lipu va̱ waru o sowoi mpasa n va̱, a̱ ta̱ tsura̱ wuma u babu ukotu, waru n ta̱ ꞌya̱sa̱n le o urana wu ukosu. \v 55 Lipu va̱ ilyalya ya amayun i ɗa, waru mpasa n va̱ ili yo oso ya amayun i ɗa. \v 56 Aza a na a tamai lipu va̱ waru o sowoi mpasa n va̱ o to oɓolo na̱ a̱mu, waru a̱mu n to oɓolo ne ele. \v 57 Dada va̱ za na ri wuma ɗa lyungu numu, a̱mu fo n ta̱ wuma adama e ili i na Dada va̱ yuwain. Adama o ndolo, za na tama numu ta yuwan wuma adama e ili i na n yuwain. \v 58 A̱mu ɗa opopofu a amayun a na a̱ cipa̱i diga zuva. Vuma na tamai opopofu a nda suru, u ta̱ tsura̱ wuma u babu ukotu. Agba wa̱a̱ kuwa̱ cine nkaya n ɗu n kuwa̱i shi, ko na a tamai mana.”† \v 59 Yesu yuwan ta̱ adanshi a nda suru a̱yi pe a yuwusan uritosu a̱tsuma̱ a̱ a̱a̱ꞌisa̱† a Kafarnahum. \s1 Ama na̱ a̱bunda̱ a lyawa ta̱ itoni ya̱ Yesu \p \v 60 Ana aza a na oo tono Yesu a uwwai ne, a̱vu a damma, “Ili i nda i tu usa̱n u na vuma ee reve. Cine ama a̱ usu adanshi a nda?” \p \v 61 Yesu reve ta̱ a ta adanshawuya. Ɗaɗa we ecei, “Ili i nda u ɓa̱la̱ ɗu ta̱? \v 62 To nye yaa jiyan na̱ ye ene mu, Mawun ma Vuma, a̱ ka̱mba̱ zuva waru? \v 63 Ruhu ɗa tsu ca wuma u babu ukotu. Ucira u vuma waa gura yuwan ili shi. Adanshi a na n yuwain ɗa a zuwa nɗu i tsura̱i Ruhu va̱ A̱sula̱, za na tsu ca wuma. \v 64 Agba ozo o ro a̱ ɗu a ca okolo shi.” (O ufaru, Yesu reve ta̱ ɗe aza a na a cayi okolo shi, na̱ vuma na aa wina yi.) \v 65 Reve Yesu damma, “Adama o ndolo a ɗa n dammai, ‘Na̱ Dada ta̱wa̱a̱ na̱ vuma uba̱ta̱ u va̱ shi, vuma ndolo waa gura ta̱wa̱ shi.’ ” \p \v 66 Adama e ili i na Yesu dammai, ɗaɗa aza a na oo tono yi na̱ a̱bunda̱ a vadalai, a̱vu a lyawa itoni ya̱ yi. \p \v 67 Ɗaɗa we ecei Kupanejereꞌe, “A̱ɗu fo i ta ciga i ka̱ra̱?” \p \v 68 Reve Simo Bituru usu yi, “Zagbain, ya zane ɗa tsa̱a̱ tyo? Vu ta̱ ni idanshi i na i tsu ca wuma u babu ukotu. \v 69 Tsu ca ta̱ okolo, waru tsu reve ta̱ a na a̱vu ɗa Za va Akiza va̱ A̱sula̱ꞌa̱.” \p \v 70 Reve Yesu usu, “N ɗangwa ɗu ta̱ Kupanejere.† Agba za ta̱ a̱tsuma̱ a̱ ɗu Mekerenkesu ma ɗa!” \v 71 Yahuza ulobo wa̱ Simo Iskariyoti ɗa Yesu yuwusain adanshi a aci a̱ yi. A̱ tyo o ukosu u ta wina Yesu, ko na wo oꞌwoi za ta̱ ɗa a̱tsuma̱ a Kupanejereꞌe. \c 7 \s1 Muwun ma̱ a̱na̱wu ma̱ Yesu n usu ili i na u dammai shi \p \v 1 Ana ili i ndolo i kotoi, a̱vu Yesu garasa upasu wa̱ Ga̱lili, adama a na u ciga u ꞌya̱wa̱ upasu wa Yahuda shi, adama a na azagbain a Israꞌila a ciga ta̱ o una yi. \p \v 2 A mantsaꞌa A̱buki o Ogodo o Ucuwusan\f + \fr 7:2 \ft A̱ A̱buki o Ogodo o Ucuwusan, aza a Israꞌila a tsu yuwan ta̱ ma̱za̱nga̱ adama a na o kotoi ugasa. A tsu yuwan ta̱ ogodo o ro lo a na a̱a̱ da̱na̱ a̱ da̱nu pe ajuma a̱ ta̱. Ne ɗa a tsu cuwan na̱ cine nkaya n le n da̱nuyi o ogodo a mantsa ma na a̱ da̱na̱i a agara a̱tsuma̱ o una aꞌwan amunga kafu a uwa e iɗa i na A̱sula̱ a yuwaan nle nzuwulai.\f* a aza a Israꞌila a yuwan ta̱ zuzu. \v 3 Ɗaɗa muwun ma̱ a̱na̱wu ma̱ yi n damma niyi, “Vu lyawa uba̱ta̱ u nda reve vu ka̱ra̱ a̱ tyo Yahuda, tsa̱ra̱ aza a na oo tono wu e ene ili ya asalama i na vaa yuwusan. \v 4 Vuma na cigai ama suru e reve ili i na waa yuwusan, u tsu paꞌaton aciya̱yi shi. Na̱ vaa yuwusan cuꞌun vi ili i nda, to, uta̱a̱ aciya̱wu a alanga eteshe.” \v 5 Ko muwun ma̱ a̱na̱wu n usu shi. \p \v 6 Ɗaɗa Yesu damma nle, “Gogo ɗa mantsa ma na ma̱a̱ ka̱ra̱ shi. Amma ya̱ꞌa̱ ɗu, mantsa suru wu ntsaa ɗu ta̱. \v 7 Ama o uvaɗi u nda aa ꞌyuwan ɗu shi. A ꞌyuwan mu ta̱ adama a na n damma nle a ta yuwusan ili i iwuya. \v 8 ꞌYoyin i ka̱ra̱ a̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ wa̱ a̱buki. N ri ufoɓu u na ma̱a̱ ꞌya̱wa̱ ɗe shi, adama a na mantsa ma̱ va̱ koto ma yuwan shi.” \v 9 Ana Yesu dammai tsundolo, a̱vu wi isawan pe a̱tsuma̱ a̱ Ga̱lili. \s1 Yesu yuwan ta̱ uritosu a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa \p \v 10 Ana muwun ma̱ a̱na̱wu n ka̱ra̱i a̱ tyo uba̱ta̱ wa̱ a̱bukiꞌi, a̱yi fo u ꞌya̱wa̱ ta̱ ɗe usokowu, u ꞌya̱wa̱ a alanga e eteshe shi. \v 11 Azagbain a Israꞌila a ciga ta̱ e ene yi uba̱ta̱ wa̱ a̱bukiꞌi, ɗaɗa a lyuwai elime na̱ yeci adansa, “Te ɗa gba u ri?” \p \v 12 A̱tsuma̱ o oɓoloꞌo, ama na̱ a̱bunda̱ a yuwusan ta̱ adanshi na̱ yemenu a aci e Yesu. Ozo o ro a damma a na, “Vuma va̱ a̱ɓula̱ ɗa.” \p Ozo o ro gba a damma, “Ama a ɗa waa yuwusaan epen.” \p \v 13 Babu vuma na yuwain adanshi a̱ yi a alanga e eteshe, adama a na a ta uwwusa wovon wa azagbain a Israꞌila. \p \v 14 O urana wa̱ na̱shi wa̱ a̱bukiꞌi,\f + \fr 7:14 \ft Rana kunla̱ vu ukosu va̱ A̱buki O Oogodo o Ucuwusan a ɗa.\f* Yesu ꞌya̱wa̱ ta̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, a̱vu u reme uritosu. \v 15 Aza a Israꞌila a yuwan ta̱ asalama hali a damma, “Koto vuma nda da̱nu e ekere a manlu shi. Cine tsa ɗa u yuwan u revei ili i nda na̱ a̱bunda̱ tsunda?” \p \v 16 Ɗaɗa Yesu usuyi, “Ili i na moo ritosu ya̱ꞌa̱ va̱ ɗa wu uta̱i shi, amma A̱sula̱ a na a̱ lyungu numu, a̱yi ɗa u ca numu ele. \v 17 Na ama a ɗangwa a yuwan ili i na A̱sula̱ a cigai, e te reve uritosu u va̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱ u ɗa wu uta̱i, amma ya̱ꞌa̱ va̱ ɗa shi. \v 18 Ama a na aa yuwusan uritosu wi ili ya aciyele, e te izami yi ica e ekere a ama. Amma vuma na cigai akapi a cuwa za na lyungu niyi, amayun a ɗa u tsu damma. U tsu yuwan epen shi, ko keꞌen. \v 19 Musa ca ɗu ta̱ Wila̱ꞌa̱, agba babu za na kuru niyi. Nye i zuwai i cigai yu una mu?” \p \v 20 Reve amaꞌa a̱ usu, “Vu ta̱ no otoni a̱ lima̱! Nan zane ɗa gba a cigai o una wu?” \p \v 21 Ɗaɗa Yesu usu nle, “N yuwan ta̱ ili ya asalama i ta̱, a̱vu suru nɗu i ka̱ra̱ a asalama. \v 22 Musa damma ɗu ta̱ i paɗa muwun n ɗu uryumbu. (Nkaya n ɗu n ɗa n farai ulinga u ndolo, Musa ɗa shi). I tsu paɗa ta̱ mawun uryumbu, ko urana wa Ashibi u ɗa. \v 23 A̱yi ɗa nda i tsu paɗa ta̱ mawun uryumbu o urana wa Ashibi adama i kuru Wila̱ wa Musa. To, adama a̱ nye i ri o upan na̱ a̱mu a na n ka̱mba̱toi vuma ro gbaga o urana wa Ashibi? \v 24 I lyawa ugeꞌetosu adama a na ye enei cine ili i rotsoi. I yuwan ugeꞌetosu wi ili i na ye enei amayun.” \s1 Yesu Kristi Zamawawa ɗa? \p \v 25 A mantsa mo ndolo, a̱vu ama a̱ Urishelima o ro a dammulai, “Vuma na azagbain a cigai o una ɗaɗa nda. \v 26 Agba u ta yuwusan uritosu uba̱ta̱ u na ama e ene yi waru a uwwa yi, agba babu vuma na putsaa niyi. She damma azagbagbain a̱ usu ta̱ a na a̱yi Zamawawa ɗa na amayun. \v 27 Amma tsu reve ta̱ lyuci vuma ndaꞌa. Agba na̱ Zamawawa va amayun ta̱wa̱, babu za na ee reve uba̱ta̱ u na wu uta̱i.” \p \v 28 Yesu pe a yuwusan uritosu a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, ɗaɗa u ꞌya̱sa̱in uɗyo, “Ee, i reve mu ta̱, waru i reve ta̱ lyuci va̱. A̱mu ɗa n lyunguyi aciya̱va̱ shi. Za na lyungu numu za va amayun ɗa, agba i reve yi shi. \v 29 Amma a̱mu n reve yi ta̱, adama a na mu uta̱ ta̱ uba̱ta̱ u na u ri, a̱yi ɗa waru u lyungu numu.” \p \v 30 Ana u dammai ili i nda, a̱vu ama a̱ shi a ciga e reme yi. Agba a̱ tsura̱ vuma na gura juꞌwa̱n niyi shi, adama a na mantsa mo koto ma rawa shi. \v 31 Ama na̱ a̱bunda̱ a̱ usu ta̱ Yesu. Ɗaɗa a dammai, “Na̱ Zamawawa u ta̱wa̱, u ta gura yuwan ili ya asalama i na i laꞌai ili i na vuma nda aa yuwusan?” \s1 A̱ lyungu ta̱ a̱duga̱ri e reme Yesu \p \v 32 Ana Afarishi a uwwai oɓolo a adanshi adama e Yesu, reve ele oɓolo na̱ nan ganu a gbagbain a̱ lyungu a̱duga̱ri a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa e reme yi. \p \v 33 A̱vu Yesu damma, “N ta̱ da̱na̱ oɓolo na̱ a̱ɗu woto meketeci, a̱vu n ka̱mba̱ a̱ tyo uba̱ta̱ wu za na lyungu numu. \v 34 A mantsa mo ndolo, i ta zami mu, agba ya̱a̱ tsura̱ mu shi. Agba yaa gura ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na n ri shi.” \p \v 35 A̱vu azagbain a Israꞌila a dammulai va̱ni le, “Uba̱ta̱ u ne u ɗa vuma nda cigai u ꞌya̱wa̱ hali na tsaa zami yi agba tsee ene yi shi? U ta̱ ꞌya̱wa̱ e ilyuci ilyuci ya̱ Heleni† uba̱ta̱ u na ama a̱ tsu a̱ ri nden tsa̱ra̱ u rito Nheleni† n na n ri ɗe? \v 36 Nye i ɗa waa yuwusan majiyan ana u dammai, ‘I ta zami mu, agba ya̱a̱ tsura̱ mu shi’, waru ‘Yaa gura ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na n ri shi’?” \s1 Mini ma na ma tsu ca wuma \p \v 37 O urana wu ukosu wa̱ a̱bukiꞌi, za na a̱yi ɗa a̱ba̱jini o urana, a̱vu Yesu ꞌyon mishin ɗaɗa wu uta̱yi uɗyo zuva, “Vuma na aa uwwusa akuli biti u ta̱wa̱ uba̱ta̱ u va̱, reve u sowo. \v 38 Cine Adanshi a̱ A̱sula̱† a dammai, ‘Vuma na usu numu suru, ɗolu na tsu casu mini ma wuma ma̱ ta̱ da̱na̱ oo utusa̱ a̱tsuma̱ a̱ yi.’ ”\f + \fr 7:38 \ft Izk. 47:1; Zak. 14:8. Re re ta̱ lo na aa gura jiyan ko zane ɗa mini mo uta̱i ya̱ꞌa̱ yi. 1) za vi itoni na̱ 2) Yesu, ufaru wi iwawi.\f* \v 39 Yesu yuwan ta̱ adanshi adama a̱ Ruhu va Akiza. Koto A̱sula̱ a ca Ruhuꞌu shi, adama a na koto u ꞌya̱sa̱n Yesu a̱vu u ca yi tsugbain shi. Agba a̱ tyo o ukosu, aza a na a̱ usuyi Yesu a̱ tsura̱ ta̱ Ruhuꞌu. \s1 Mawasan adama e Yesu \p \v 40 Ana ama a uwwai adanshi e Yesu, ɗaɗa ozo o ro e le a dammai, “Ili i ro yi lo shi, vuma ndaꞌa Vumava̱sula̱ la̱nga̱ va amayun ɗa.” \p \v 41 Ozo o ro gba a damma, “A̱yi ɗa Kristi Zamawawaꞌa.” \p Reve gba ozo o ro a damma, “Kristi Zamawawa oo uta̱ diga Ga̱lili shi. \v 42 Adanshi a̱ A̱sula̱ a damma ta̱ Kristi Zamawawa to uta̱ o ugundo u Mogono Da̱wuda waru a ta matsan yi Batalami, lyuci na Da̱wuda da̱na̱i nden.” \x ◊ \xo 7:42 \xt 2 Sam. 7:12; Mik. 5:2.\x* \v 43 Oɓolo a amaꞌa e neꞌeshen ta̱ ure adama e Yesu. \v 44 Ozo o ro a̱tsuma̱ e le a̱ shi ta̱ a ciga e reme Yesu, amma babu za na gura juꞌwa̱n niyi. \s1 Azagbain a ꞌyuwan ta̱ a̱ usu Yesu \p \v 45 A̱vu a̱duga̱riꞌi a̱ ka̱mba̱ uba̱ta̱ u nan ganu a gbagbain† na Afarishi, aza a na e ece nle, “Nye i zuwai i ta̱wa̱i na̱ Yesu pa shi?” \p \v 46 Reve a̱ usu, “Koto a̱ tsura̱ vuma na dammai ili i na vuma nda dammai shi!” \p \v 47 Ɗaɗa Afarishi a̱ usuyi, “Hali na̱ a̱ɗu fo Yesu pusa̱n ɗu ta̱ ana? \v 48 Ko ganu gbain ko Mafarishi ma̱ ta̱ a̱tsuma̱ a̱ tsu a̱ usu yi shi! \v 49 Oɓolo a ama a nda koto e reve Wila̱ wa Musa shi. A̱sula̱ yuwaan le ta̱ una̱!” \p \v 50 Nikodimu Mafarishi ma̱ da̱na̱ ta̱ lo, vuma na shi ꞌya̱wa̱i ya̱ Yesu nu ufaru tsa̱ra̱ we ene yi. U damma le ta̱, \v 51 “Wila̱ u tsu u lyawa tsu tsu kototo ama babu tsu uwwa ili ya aguji i le shi. U ri ulobonu tsu geꞌeto nle babu na tsu revei unusu u na a yuwain shi.” \p \v 52 Ɗaɗa ele a dammai, “Upasu wa̱ Ga̱lili u ɗa vu uta̱i fo? Ka̱lyuwa̱ Adanshi a̱ A̱sula̱ ulobonu, vu te reve babu vumava̱sula̱ na oo uta̱ diga Ga̱lili.” \p [ \v 53 Ne ɗa iɓoloꞌo i kotoi, a̱vu ama e beteꞌwe a̱ tyo a ꞌwa le. \c 8 \s1 E reme ta̱ aashakala \p \v 1 Yesu gba u ka̱ra̱ ta̱ a̱ tyo a Masasan ma̱ Zetun. \v 2 Ana usana u tawai, reve u ꞌya̱wisa̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa na̱ wasasa. Ama suru a̱ ta̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ u na u ri, a̱vu u da̱nu u ka̱ra̱ o ritosu le. \v 3 Reve munlu n Wila̱ na Afarishi a̱ ta̱wa̱ na̱ ka na e remei e tsipere. A̱vu a zuwa yi wi isawan e memere ma ama. \v 4 A̱vu a damma, “Manlu, ka nda e reme yi ta̱ a̱tsuma̱ e tsipere. \v 5 Wila̱ wa Musa u rito tsu ta̱ a na cuꞌun vu ka ndolo suru a vara yi na atali o una yi! A̱vu gba nye vu dammai?” \v 6 A yuwan yi ta̱ cuꞌun yeci i ndolo tsa̱ra̱ a̱ lyungwa̱ yi, waru e reme yi nu unusu. \p Reve u ka̱ɗa̱to reve u yuwan iɗana e iɗa na aakatsu a̱ yi. \v 7 A̱vu a yuwisan yi yeci adama a kaꞌa, a̱ tyo o ukosu a̱vu u gaɗuwa ɗaɗa u damma nle, “Na̱ vuma ro a̱tsuma̱ a̱ ɗu koto u yuwan unusu shi, lyawa wo oꞌwo za na aa fara vara yi na aatali.” \v 8 A̱vu u ka̱ɗa̱towisa̱ u yuwan iɗana e iɗa. \p \v 9 Ana a uwwai ne, reve e beteꞌwe a̱za̱ a̱ ta̱ ta̱. Aza a kpakpara ɗa a fara ka̱ra̱i. A̱ tyo o ukosu Yesu ɗa na̱ kaꞌa a buwai lo goon no oɓoloꞌo. \v 10 A̱vu u gaɗuwisa ɗaɗa we ecei kaꞌa, “Te gba amaꞌa? Vuma ro buwa lo a na wee geꞌeto wu shi?” \p \v 11 Reve u usu, “Manlu, ko vuma buwa pa shi.” \p Ɗaɗa u damma niyi, “To, ko a̱mu moo kototo wu shi. Wala, agba she vu da̱shi yuwan unusu wan.”]\f + \fr 8:11 \ft Akuci a aatagada a̱ ri na̱ guzu nda shi.\f* \s1 Yesu ɗa ekan o uvaɗi \p \v 12 A̱ tyo ɗe, a̱vu Yesu damma amaꞌa, “A̱mu ɗa maa casu ama o uvaɗi ekan. Vuma na kuru numu suru u ta̱ tsura̱ ekan a na a tsu ca wuma, waru waa wala a̱tsuma̱ e irumbu shi.” \p \v 13 Reve Afarishi a damma yi, “Ana vaa yuwusan adanshi a aciya̱wu, a̱vu ɗa goon vaa dansa a na ili i nda amayun a ɗa. Tsu usu ili i na vu dammai shi.” \p \v 14 Reve u usu, “Ee, n ta dansa ili i nda adama a aciya̱va̱, amma waru amayun a ɗa. N reve ta̱ uba̱ta̱ u na mu uta̱i, waru n reve ta̱ uba̱ta̱ u na mee tyo. A̱ɗu gba i reve uba̱ta̱ u na mu uta̱i nu uba̱ta̱ u na mee tyo shi. \v 15 A̱ɗu ɗa yee geꞌetosu cine vaɗilima̱ ee geꞌetosu. A̱mu gba mee geꞌetosu vuma shi. \v 16 Agba ko na̱ n geꞌeto, ure u na mee geꞌetosu amayun a ɗa, adama a na a̱mu ɗa a̱ ndeꞌen shi. Dada na lyungu numu to oɓolo na̱ a̱mu. \v 17 Wila̱ u ɗu u damma ta̱, na ama e re a yuwan adanshi a̱ ta̱ adama e ili i ro, i ciga i ꞌyuwan i usu ili i na a dammai. \v 18 A̱mu ɗa vuma na yuwain adanshi adama a aciya̱va̱, waru Dada na lyungu numu ta yuwusan adanshi a aci a̱ va̱.” \p \v 19 Reve e ece, “Te ɗa dada va̱ wu?” \p A̱vu u usu, “I reve mu shi, agba i reve Dada va̱ shi. Ni i shi i reve mu, i shi te reve Dada va̱ fo.” \v 20 U damma ta̱ ili i nda suru a mantsa ma na u yuwusain uritosu a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, zuzu nu uba̱ta̱ u na a̱ shi a zuwusa ikebe. Agba babu za na reme niyi, adama a na mantsa ma̱ yi ma buwai. \s1 Ya̱a̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na mee tyo shi \p \v 21 Yesu dammisa ta̱ Afarishiꞌi, “N ta̱ ka̱ra̱ n lyawa ɗu, i ta zami mu, ne ɗa waru yaa lyuwa elime nu unusu u ɗu, reve i kuwa̱. Ya̱a̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na mee tyo shi.” \p \v 22 A̱vu azagbain a Israꞌila a damma, “U damma ta̱ tsa̱a̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na wee tyo shi. U ta a majiyan wu una aciya̱yi?” \p \v 23 Reve u damma, “A̱ɗu ama o uvaɗi a na a̱ ri za̱la̱ ɗa, agba a̱mu o uvaɗi wa zuva u ɗa n ri. A̱ɗu a̱za̱ o uvaɗi a nda a ɗa, agba a̱mu za vu uvaɗi u nda u ɗa n ri shi. \v 24 A̱yi ɗa i zuwai n damma nɗu i ta̱ kuwa̱ oɓolo nu unusu u na yaa yuwusan. Nni i ꞌyuwan a̱ usu a na a̱mu ɗaɗa\f + \fr 8:24 \ft Aza a Israꞌila e reve ta̱ danshi “a̱mu ɗa” aala a̱ A̱sula̱ a ɗa. Adama o ndolo a tara ta̱ Yesu ɗe ta̱ aciya̱yi A̱sula̱.\f*\x ◊ \xo 8:24 \xt Mta̱. 3:14.\x* za na n dammai n ri, babu ili i ro i ta̱ kuwa̱ a̱tsuma̱ a̱ nusu ɗu.” \p \v 25 Reve e ece, “A̱vu gba zane ɗa vu ri?” \p A̱vu u usu, “A̱mu ɗa vuma na n tsu dansaa ɗu n ri. \v 26 N ta̱ ni ili i na maa damma aci a̱ ɗu, waru ni ili ya̱ a̱bunda̱ i na mee geꞌeto a aci a̱ ɗu. Amma maa damma ili i na n ri ne ele shi. Adama a na za na lyungu numu amayun a ɗa u tsu dansa kuci, waru n damma ta̱ a̱za̱ o uvaɗi ili i na u damma numu goon.” \p \v 27 Ama e reve a na waa dansaa le adama a Dadaꞌa shi. \v 28 Adama o ndolo a ɗa u damma nle, “Ni i ꞌya̱sa̱n Mawun ma Vuma zuva va akpata,† i ta̱ reve a na a̱mu ɗaɗa za na maa dansaa ɗu n ri. I reve waru n tsu yuwan ili nu ucira u va̱ shi. Ili i na Dada va̱ rito numu ɗa goon n tsu damma. \v 29 Za na lyungu numu to oɓolo na̱ a̱mu. Koto u ka̱ra̱ u lyawa mu a̱ ndeꞌen shi, kuci ɗa waru n tsu yuwan ili i na waa uwwa uyoꞌo u va̱.” \v 30 Ama a̱ a̱bunda̱ a na a uwwai ili i na Yesu dammai, a̱ usu yi ta̱. \s1 Amayun a̱ ta̱ ba̱ɗa̱ wu \p \v 31 A̱vu Yesu damma aza a na a̱ usu niyi, “Ni i lyuwa elime ni itoni yu uritosu u va̱ a̱za̱ e itoni ya amayun a ɗa i ri. \v 32 Ne ɗa yee reve amayun, waru amayuꞌun u ta̱ ba̱ɗa̱ ɗu.” \p \v 33 Reve a̱ usu, “A̱tsu muwun n tsukaya ma Ibrahim n ɗa, koto tso oꞌwo agbashi a ama o ro shi. Cine vu dammai a̱ ta̱ ba̱ɗa̱ tsu?” \p \v 34 Reve u usu, “N damma ɗu amayun, vuma na yuwain unusu suru aagbashi o unusu a ɗa. \v 35 Aagbashi a̱ tsu da̱nu o uꞌwa wu zagbain suru suru shi, amma ulobo wu uꞌwa kuci o uꞌwa wa dada va̱ yi ɗa u tsu da̱na̱. \v 36 Adama o ndolo na̱ Mawun u ba̱ɗa̱ ɗu, i to oꞌwo fa̱a̱n na amayun. \v 37 N reve ta̱ a na a̱ɗu muwun n tsukaya ma Ibrahim n ɗa, agba i ciga ta̱ yu una mu adama a na i usuyi uritosu u va̱ shi. \v 38 N ta dansaa ɗu ili i na Dada va̱ roco numu, agba i ta yuwusan ili i na dada ɗu damma nɗu.” \p \v 39 Reve a̱ usu, “Ibrahim ɗa dada tsu.” \p A̱vu u damma, “Na̱ a̱ɗu muwun ma Ibrahim n ɗa na amayun, i ta yuwan ili i na Ibrahim yuwain. \v 40 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, amayun e ili i na mu uwwai uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱, a̱ɗu ɗa nda gba i cigai yu una mu. Ibrahim aa yuwan cuꞌun vi ili i ndolo shi. \v 41 Agba a̱ɗu i ta yuwusan ili i na dada ɗu yuwain foyi.” \p Reve a̱ usu, “A̱tsu a̱girutu a ɗa shi! A̱sula̱ a ɗa Dada va amayun tsu.” \v 42 A̱vu u damma le, “Na̱ A̱sula̱ a ɗa Dada ɗu, i shi ta ciga mu, adama a na n ta̱wa̱ ta̱ uba̱ta̱ u ɗu diga a̱ A̱sula̱. Agba a̱mu ɗa n ta̱wa̱toyi aciya̱va̱ shi, a̱yi ɗa u lyungu numu. \v 43 I reve ili i na n damma nɗu shi, adama a na i usuyi uritosu u va̱ shi. \v 44 Mekerenkesu ma ɗa dada ɗu, i tsu yuwan ta̱ ili i na u cigai foyi. Diga o ufaru za mona ɗa waru za ve epen ɗa. Babu ili ya amayun a aci a̱ yi. Ili ya aciya̱yi a ɗa u tsu yuwan adanshi, waru ili i na u dammai suru epen a ɗa. Za ve epen ɗa goon shi, amma waru dada ve epen ɗa. \v 45 Amma amayun a ɗa maa dansaa ɗu, a̱yi ɗa waru ili i na i zuwai i usu numu shi. \v 46 A̱tsuma̱ a̱ ɗu, zane ɗa na amayun aa gura reme mu nu unusu? Waru ana maa dansaa ɗu amayun, nye i zuwai i usuyi shi? \v 47 Vuma na A̱sula̱ a ɗa Dada va̱ yi, u tsu zuwa ta̱ atsuvu a Adanshi a̱ A̱sula̱. A̱ɗu gba a̱za̱ a̱ A̱sula̱ a ɗa shi, a̱yi ɗa i zuwai i zuwai atsuvu a̱ ɗu shi.” \s1 Yesu laꞌa ta̱ Ibrahim \p \v 48 A̱vu aza a Israꞌila a̱ usu, “Tsu ta̱ mejege na̱ tsu damma a̱vu vuma va Samariya\f + \fr 8:48 \ft Na̱ za va Israꞌila ɗe za ro za va Samariya, wisulusa u ɗa u da̱na̱i. E reve ta̱ a na Yesu diga Ga̱lili ɗa wu uta̱i, agba Samariya ɗa shi.\f*† ɗa, waru vu ta̱ no otoni a̱ lima̱ a̱tsuma̱ a̱ wu!” \p \v 49 Reve Yesu usu, “N ri no otoni a lima̱ shi. N ca ta Dada va̱ tsugbain, a̱vu i ꞌyuwan a ca mu tsugbain. \v 50 N ri e izami i tsugbain tsa aciya̱va̱ shi. Amma za na cigai n ushi tsugbain ta̱ lo, a̱yi ɗa waru za na aa yuwan ugeꞌetosu. \v 51 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, vuma na yuwain itoni nu uritosu u va̱, wa̱a̱ kuwa̱ shi.” \p \v 52 A̱vu a damma yi, “Gogo tsu reve ta̱ a na vu ri no otoni a̱ lima̱! Ko Ibrahim na ama̱sula̱ a̱ kuwa̱ ta̱. A̱vu gba vu damma ta̱, ‘Vuma na yuwain itoni nu uritosu u va̱, wa̱a̱ kuwa̱ shi.’ \v 53 A̱vu vu laꞌa ta̱ dada tsu Ibrahim a̱tsuma̱ a tsugbain? U kuwa̱ ta̱, ne ɗa fo ama̱sula̱. A majiyan ma̱ wu, zane ɗa vaa tarasa vu ri?” \p \v 54 Reve u usu, “Na̱ n ca aciya̱va̱ tsugbain, tsugbain tso ndolo ili i ɗa shi, ko keꞌen. Dada ɗa vuma na ca numu tsugbain, waru i damma ta̱ a na a̱yi ɗa A̱sula̱ a̱ ɗu. \v 55 Koto i reve yi shi, amma a̱mu n reve yi ta̱. Na̱ n damma koto n reve yi shi, n to oꞌwo za ve epen tsa̱ a̱ɗu. Amma n reve yi ta̱, waru n tsu yuwan ta̱ itoni ni ili i na u dammai biti. \v 56 Dada ɗu Ibrahim yuwan ta̱ ma̱za̱nga̱ a na wee ene mantsa ma na ma̱a̱ ta̱wa̱. We ene yi ta̱ waru u yuwan ta̱ ma̱za̱nga̱.” \p \v 57 A̱vu a damma, “Cine vu yuwain ve enei ɗe Ibrahim? Koto vu rawa aꞌwan kupoton shi.” \p \v 58 Reve u usu, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, kafu a matsan Ibrahim, A̱mu \x ◊ \xo 8:58 \xt Mta̱. 3:14.\x* ɗaɗa za na n ri lo.”† \v 59 Ana Yesu yuwain adanshi a nda, a̱vu ama a̱ ta̱ɗa̱ atali tsa̱ra̱ o una yi. Reve Yesu wo oɗoru o uta̱, u lyawa A̱a̱ꞌisamapaɗaꞌa. \c 9 \s1 Yesu yuwaan ta̱ irumba̱ opocino \p \v 1 Yesu pe a̱tsuma̱ a mmalu, a̱vu we ene vuma na a matsain irumba̱. \v 2 A̱vu ojoro a̱ yi e ece yi, “Manlu, nye i zuwai a matsain vuma nda irumba̱? Adama o unusu wa̱ yi u ɗa ko adama o unusu u nan dada va̱ yi?” \p \v 3 Reve u usu, “Vuma nda ri irumba̱ adama o unusu wa̱ yi ko o unusu u nan dada va̱ yi shi. Ne ɗa a matsan niyi tsa̱ra̱ A̱sula̱ o roco ucira wa̱ yi a̱ tyo e ekere a̱ yi. \v 4 Nu urana, tsu ꞌyuwan tsu ciga tsu lyuwa elime nu ulinga wu za na lyungu numu. Ayin o ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ na vuma aa gura linga shi. \v 5 A̱mu pa a̱tsuma̱ o uvaɗi u nda, a̱mu ɗa n tsu ca ama o uvaɗi ekan.” \p \v 6 Ana u dammai ne, a̱vu u tsuwa̱n ma̱tsa̱n e iɗa, a̱vu u sukuta̱ yi, reve u kene yi ɗaɗa u putalayi vumaꞌa e esu. \v 7 Reve u damma vumaꞌa, “ꞌYa̱wa̱ vu saꞌa esu a̱ wu a Mabata ma Siluwamu.” (Urevu wa “Siluwamu” a̱yi ɗa “Lyungu.”) A̱vu vumaꞌa u ka̱ra̱ u saꞌa. Ana a̱ ka̱mba̱i o uꞌwa, reve we ene ure. \p \v 8 A̱vu ama o uba̱ta̱ꞌa̱ na akapi a na e revei u da̱na̱ ta̱ irumba̱ a yuwusan ipati reve e ece, “Vuma ndeɗe ɗaɗa, za na tsu da̱nusu a yuwusan ipati shi?” \p \v 9 A̱vu ozo o ro a damma, “A̱yi ɗaɗa.” \p Akapi gba a damma, “Oꞌo, u rotso ta̱ vuma ndeɗeꞌe.” \p Reve zavipatiꞌi u reme adansa, “A̱mu ɗaɗa!” \p \v 10 Reve e ece yi, “Cine vu yuwain ɗaɗa ve eneshe gogo?” \p \v 11 Ɗaɗa u usuyi, “Vuma na a̱ tsu ɗe Yesu ɗa reꞌwetoi ma̱bula̱ a̱vu u putala mu e esu. Reve u damma mu, ‘ꞌYa̱wa̱ a Mabata ma Siluwamu vu saꞌa esu a̱ wu.’ Ana n ꞌya̱wa̱ n saꞌai, reve me ene.” \p \v 12 A̱vu e ece yi, “Te ɗa vumaꞌa?” \p A̱vu u usu, “N reve shi.” \s1 Afarishi a ciga ta̱ e reve ili i na i farai \p \v 13 A̱vu amaꞌa a̱ ꞌya̱wa̱a̱ Afarishi na̱ vuma na da̱na̱i irumba̱ꞌa̱. \v 14 Urana u na Yesu foɓoi ma̱bula̱ a̱vu u ka̱mba̱to yi gbaga Ashibi a ɗa a̱ shi. \v 15 Ɗaɗa Afarishi o ro e ecei vumaꞌa, “Te ɗa vu tsura̱i yeni ya̱ wu?” Reve u usu, “Vuma ro putala mu ta̱ ma̱bula̱ mo uta̱nu e esu, a̱vu n saꞌa le, gogo a̱mu ɗa nda e eneshe.” \p \v 16 A̱vu Afarishi o ro a damma, “A̱yi vuma nda Yesu, wu uta̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱ shi, adama a na u yuwan tsutoni na̱ wila̱ wa Ashibi shi.” \p Ozo o ro gba a damma, “Vuma na ri nu unusu waa gura yuwan cuꞌun vi iroci yi ili ya asalama o ndolo shi.” Adama o ndolo a̱ usula̱i shi. \p \v 17 A̱vu e ecishe vumaꞌa, “Nye vaa damma adama a vuma na ka̱mbuwa̱i esu a̱ wu gbaga?” \p A̱vu vuma u usu, “A̱yi vumava̱sula̱ ɗa.” \p \v 18 Agba azagbain a Israꞌila a̱ usu a na u da̱na̱i irumba̱ shi, a̱vu u ka̱ra̱ eneshe gogo shi. Reve a̱ lyungu e ɗewe le nan dada va̱ yi. \v 19 A̱vu e ece le, “Ulobo u ɗu u ɗa ndaꞌa? I damma u da̱na̱ ta̱ irumba̱ ana i matsan niyi. Cine tsa ɗa u yuwain ɗaɗa we eneshe gogo?” \p \v 20 Reve nan dada va̱ yi a̱ usu, “Tsu reve ta̱ a na a̱yi mawun ma̱ tsu ma ɗa, waru tsu reve ta̱ tsu matsan yi ta̱ irumba̱. \v 21 Amma tsu reve ko cine tsa ɗa u yuwain we eneshe gogo shi. Waru tsu reve za na ka̱mba̱to niyi gbaga shi. Ece niyi. U rawa ta̱ aꞌwan a na waa gura damma ɗu na aciya̱yi.” \v 22 A damma ta̱ ne adama a na a ta uwwusa wovon wa aza a Israꞌila. Aza a Israꞌila a damma ta̱ ɗe vuma na dammai Yesu Zamawawa ɗa, wa̱a̱ da̱shi uwisa a̱ a̱a̱ꞌisa̱ shi. \v 23 A̱yi ɗa i zuwai nan dada va̱ yi a dammai, “U rawa ta̱ u yuwan adanshi na aciya̱yi. Ece niyi!” \p \v 24 A̱vu aza a Israꞌila e ɗewishe yi we ire a̱vu a damma, “Kucina na̱ A̱sula̱ reve vu damma tsu amayun! Tsu reve ta̱ vuma na ka̱mba̱to nuwu gbaga nda za vu unusu ɗa.” \p \v 25 A̱vu u usu, “N reve ko za vu unusu ɗa shi. Apa ili i ta̱ i na n revei: N da̱na̱ ta̱ irumba̱ agba gogo n te eneshe.” \p \v 26 A̱vu e ece yi, “Nye u yuwaan nuwu? Cine tsa ɗa u ka̱mba̱toi esu a̱ wu gbaga?” \p \v 27 Reve u usu, “N damma ɗu ta̱ ɗe, agba i zuwaa mu atsuvu shi. Cine i cigai yu uwwisa? I ciga ta̱ yoo oꞌwo a̱za̱ e itoni a̱ yi fo?” \p \v 28 A̱vu e isula yi adansa, “A̱vu ɗa za vi itoni va̱ yi, agba a̱tsu a̱za̱ e itoni ya Musa a ɗa. \v 29 Tsu reve ta̱ A̱sula̱ a yuwaan ta̱ Musa adanshi, agba a̱tsu tsu reve lyuci na vuma nda uta̱i shi.” \p \v 30 A̱vu u usu, “Ili ya asalama i ɗa ndaꞌa! U ka̱mba̱to ta̱ esu a̱ va̱ gbaga, agba a̱ɗu i reve uba̱ta̱ u na wu uta̱i shi. \v 31 A̱tsu tsu reve ta̱ A̱sula̱ a tsu zuwaa a̱za̱ o unusu atsuvu shi. Amma u tsu zuwaa ta̱ aza a na a yuwusaan yi a̱ga̱nda̱ a̱vu waru a yuwan ili i na u damma nle atsuvu. \v 32 Ana A̱sula̱ a yuwain uvaɗi, koto a̱ tsura̱ vuma na kpa̱tuꞌwa̱i esu a vuma na a matsain irumba̱ shi. \v 33 Na̱ vuma na A̱sula̱ a̱ lyunguyi ɗa shi, ko ili i ta̱ waa gura yuwan shi.” \p \v 34 Reve a damma yi, “A̱vu za vu unusu ɗa diga urana u na a matsan nuwu! Vu ta a majiyan vu to rito tsu ili i ro?” A̱vu a damma yi wa̱a̱ da̱shi uwa a̱ a̱a̱ꞌisa̱ shi. \s1 Tsurumba̱ tsa Afarishi \p \v 35 Ana Yesu uwwai ili i na i farai, a̱vu u zami vumaꞌa, a̱vu we ece yi, “Vu usu ta̱ Mawun ma Vumaꞌa?” \p \v 36 Reve u usu, “Zagbain, damma mu ko zane ɗa u ri, tsa̱ra̱ n usu yi fo.” \p \v 37 Reve u damma yi, “Ve ene yi ta̱ ɗe, a̱yi ɗa waru vuma na a yuwusan adanshi na̱ a̱vu gogo.” \p \v 38 Ɗaɗa u dammai, “Zagbain, n usu ta̱!” A̱vu u yuwaan Yesu a̱ga̱nda̱. \p \v 39 A̱vu Yesu damma yi, “N ta̱wa̱ ta̱ tsa̱ra̱ n zangaɗa ama o uvaɗi a nda. N ta̱wa̱ ta̱ tsa̱ra̱ n ca nrumba̱ yeni, waru n roco aza a na a yuwusan majiyan a̱ te inda ele gba nrumba̱ n ɗa.” \p \v 40 Afarishi a na a̱ ri lo a uwwa yi ta̱, a̱vu e ece yi, “Vu ta dansa a̱tsu nrumba̱ n ɗa?” \p \v 41 A̱vu u usu, “Na̱ nrumba̱ n ɗa i ri, a̱ shi a̱ tsura̱ ɗu nu unusu shi. Amma ana i dammai i te inda, u ta dansa i buwa ta̱ pe a̱tsuma̱ o unusu u ɗu.” \c 10 \s1 Iroci yi za va aguɓa \p \v 1 A̱vu Yesu damma, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, evu na̱ a̱za̱ a̱ nga̱la̱la̱i a ɗa goon a tsu uwa ni isula wu uba̱ta̱ u na a̱ nla̱sa̱ ikyon, agba a tsu uwa nu una̱ntsu shi. \v 2 Za na tsu uwa nu una̱ntsu a̱yi ɗa za va aguɓa e ikyoꞌon. \v 3 Za vi ipiri yu una̱ntsu tsu kpa̱tuꞌwa̱a̱ le ta̱. Waru ikyon yi za biti e reve ta̱ uɗyo wa̱ yi. U tsu ɗe ta̱ ikyon ya̱ yi na ala e le reve a̱ kuru yi o uta̱. \v 4 Na̱ wu uta̱a̱ le suru reve u uwa elime e le, reve gba a̱ kuru yi adama a na e reve ta̱ uɗyo wa̱ yi. \v 5 Agba a̱a̱ kuru vuma ro shi, shede a suma yi, adama a na e reve uɗyo wa̱ yi shi.” \v 6 Yesu yuwaan le ta̱ iroci i nda, agba a gura reve ili i na waa dansa shi. \s1 Yesu za va aguɓa a̱ a̱ɓula̱ \p \v 7 Ɗaɗa Yesu dammisai, “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu: A̱mu ɗa una̱ntsu wu uba̱ta̱ wi ikyon. \v 8 Ama a na a̱ ta̱wa̱i elime a̱ va̱ suru evu a ɗa na̱ a̱za̱ a̱ nga̱la̱la̱i. Ikyon i poloo le atsuvu shi. \v 9 A̱mu ɗa una̱ntsu, waru za na uwai nu uba̱ta̱ u va̱ a ta wawa yi. Waru u ta gura uwa wu uta̱ u tsura̱ anlya a na waa tama. \v 10 Vivu tsu ta̱wa̱ ta̱ adama wi iva̱ wu una waru u lungusa̱, a̱mu gba n ta̱wa̱ ta̱ n ca wuma adama a̱ tsura̱ wuma suru suru. \p \v 11 “A̱mu ɗa za va aguɓa a̱ a̱ɓula̱. Za va aguɓa a̱ a̱ɓula̱ u tu ufoɓu u ca wuma wa̱ yi adama u geshe ikyon ya̱ yi. \v 12 Za na a tarai aguɓa u ri tsu za vi ikyoꞌon shi. Na̱ we ene mekerenkesu a̱ ta̱wa̱, u tsu suma ta̱ reve u lyawa lo ikyoꞌon. Reve mekerenkesu ma saɓa le a̱vu u beteꞌwe le. \v 13 Vumaꞌa u tsu suma ta̱ adama a na ulinga wa atsupu a ɗa waa yuwusan goon. Agba ko ili i damaton yi ni ikyoꞌon shi. \p \v 14-15 “A̱mu ɗa za va aguɓa a̱ a̱ɓula̱. N reve ta̱ ikyon i va̱, cine Dada va̱ reve numu. Ikyon i va̱ waru e reve mu ta̱, cine n revei Dadaꞌa. N usu ta̱ n ca wuma u va̱ adama n kamba ikyoꞌon. \v 16 N ta̱ ni ikyon i ro i na i ri a̱tsuma̱ a aza a nda shi, waru n ciga n ꞌyuwan n ta̱wa̱ ne ele fo. A ta uwwa uɗyo u va̱, reve suru nle o oꞌwo oɓolo a̱ ta̱ na̱ za va aguɓa a̱ ta̱. \p \v 17 “Dadaꞌa u ciga mu ta̱ adama a na n usu ta̱ n ca wuma u va̱, tsa̱ra̱ n ta̱wa̱ n ushiyisa̱ yi. \v 18 Ko za lo a usa mu wuma u va̱ shi. O ucigu u va̱ ɗa n cayi. N ta̱ nu ucira u na maa ca wuma u va̱ waru nu ucira u na ma̱a̱ ushiyisa̱ yi, ununa Dada va̱ damma numu n yuwan.” \p \v 19 Adama a adanshi a̱ yi o ndolo, reve aza a Israꞌila e remishe nwasanlai va̱ni le. \v 20 Ozo o ro le na̱ a̱bunda̱ a damma, “Otoni a̱ lima̱ a uwa yi ta̱, reve o oꞌwoto yi ajaarata. Adama a̱ nye yaa zuwusaa yi atsuvu?” \p \v 21 Ozo o ro gba a damma, “Vuma na otoni a̱ lima̱ a jaaratoi tsu yuwan adanshi ne tsunda shi. Otoni a̱ lima̱ a ta gura zuwa irumba̱ ye ene?” \s1 A ꞌyuwain Yesu \p \v 22 A̱vu mantsa mo uta̱nu ma rawa, mantsa ma na a tsu yuwan A̱buki o Ucuwusan nu Ucasu wa̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa\f + \fr 10:22 \ft A̱ a̱buki a nda, aza a Israꞌila a cuwusan ta̱ na cine Yahuza Makabiyu ka̱mba̱towisa̱i A̱a̱ꞌisamapaɗa cece cina nꞌyuwatan ma̱ A̱sula̱ n shi n uwa pe, reve a̱ lungusa̱ yi. Aza a Israꞌila a̱ tsu ɗe ta̱ a̱buki a nda Hanuka, ko “A̱buki e Ekan.”\f* a̱ Urishelima. \v 23 A mantsaꞌa, Yesu shi ta̱ a mmalu uba̱ta̱ u na a̱ tsu ɗe Ma̱kisa̱ ma̱ Sulemanu a̱tsuma̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa. \v 24 Reve azagbain a Israꞌila o ɓoloto zuzu na̱ a̱yi, a̱vu a damma, “Cine tsa ɗa va̱a̱ da̱na̱ a zuwusa tsu majiyan, zane ɗa vu ri na amayun? Na̱ a̱vu ɗaɗa Kristi Zamawawaꞌa, vu damma tsu mejege.” \p \v 25 Reve u usu, “N damma ɗu ta̱ ɗe agba i usu shi. Linga va asalama na maa yuwusan a̱tsuma̱ a ala a Dada va̱ o roco ta̱ ko zane ɗa n ri. \v 26 Agba i usu shi, adama a na a̱ɗu ikyon i va̱ i ɗa shi. \v 27 Ikyon i va̱ i tsu uwwa ta̱ uɗyo u va̱. N reve le ta̱, ele waru a̱ tsu kuru mu ta̱. \v 28 N ca le ta̱ wuma u na woo koto shi, waru a̱a̱ kuwa̱ shi. Ko za lo aa gura usa le o ukere u va̱ shi. \v 29 Dada va̱ ɗa ca numu ele. U laꞌa ta̱ koyan, waru babu za na aa gura usa le e ekere a Dada va̱. \v 30 Dadaꞌa na̱ a̱mu ili i ta̱ i ɗa.” \p \v 31 Ɗaɗa waru azagbain a Israꞌila a tarai atali azama o una yi. \v 32 A̱vu u damma le, “N roco ɗu ta̱ ili i saꞌani i na Dada va̱ lyungu numu n yuwan na̱ a̱bunda̱. Adama e ili ya asalama i ne i ɗa i cigai i vuvara mu?” \p \v 33 Reve a̱ usu, “Tsu ciga tsu vuvara wu adama e ili i saꞌani i ro shi, amma adama a na vu yuwain adanshi a vama† e ekere a̱ A̱sula̱. A̱vu vaɗilima̱ ɗa, amma vu ka̱mba̱to ta̱ aciya̱wu una̱ta̱ na̱ A̱sula̱!” \p \v 34 A̱vu u usu, “A ɗana ta̱ a̱tsuma̱ a̱ Wila̱ a̱ ɗu a na A̱sula̱ a damma ta̱, ‘A̱ɗu musula̱ n ɗa.’ \x ◊ \xo 10:34 \xt Ica 82:6.\x* \v 35 Tsu reve ta̱ ili i na Adanshi a̱ A̱sula̱ a dammai suru wo oꞌwo ta̱ amayun babu ukotu. Reve A̱sula̱ e ɗe ama o ndolo musula̱, ama a na u cayi ikaka ya̱ yi.\f + \fr 10:35 \ft Ama a na a̱ usuyi ikaka ya̱ A̱sula̱ ele ɗa Musa na aza a Israꞌila a Masasan ma Sinai. \f* \v 36 A̱mu gba, Dadaꞌa u ɗangwa mu ta̱ adama o ulinga wa̱ a̱ɓula̱, reve u lyungu mu a̱tsuma̱ o uvaɗi. Adama a̱ nye i ɗa gba yaa dansa n ta yuwusan adanshi a vama e ekere a̱ A̱sula̱ o una̱ u na n dammai, ‘A̱mu Mawun ma̱ A̱sula̱ ma ɗa?’ \v 37 Nna̱ maa yuwusan ili i na Dada va̱ ciga numu n yuwan shi, she i usu mu wan. \v 38 Amma na̱ n ta yuwusan ili i na Dada va̱ aa yuwusan, i usu mu adama e ili i ndolo, ko na̱ ya̱a̱ usu ili i na n dammai shi. Reve i reve amayun a na Dadaꞌa ili i ta̱ i ɗa na̱ a̱mu, a̱mu waru ili i ta̱ i ɗa na̱ Dadaꞌa.” \v 39 Reve a uwa mpolo a na ee remishe Yesu, a̱vu gba u laꞌa. \p \v 40 Reve u ꞌya̱wa̱ u pasa Uɗolu wa̱ Urdu a̱ tyo uba̱ta̱ u na Yahaya farai urumbusu, reve wi isawan ɗe neꞌen. \v 41 A̱vu ama na̱ a̱bunda̱ a̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ wa̱ yi, adansa va̱ni le, “Yahaya yuwan ulinga wa asalama ko za ta̱ shi, amma ili i na u dammai adama a vuma nda suru amayun a ɗa.” \v 42 Reve ama a na a̱ ri lo na̱ a̱bunda̱ a̱ usu Yesu. \c 11 \s1 Ukwa̱ wa Liꞌazaru \p \v 1-2 A yuwan ta̱ vuma ro na a̱ tsu ɗe Liꞌazaru a̱ lyuci va Batanya ɗa u shi. U da̱na̱ ta̱ oɓolo na̱ muwun ma̱ a̱na̱wu me esheli ma̱ yi Meri† na̱ Marta. A̱yi Meri nda a̱yi ɗa za na ta̱wa̱ tsuwa̱yin Zagbain maniꞌin ma̱ ma̱guru a ana, a̱vu u tasa le na̱ a̱nji a̱ yi. \x ◊ \xo 11:1-2 \xt Yah. 12:3.\x* Urana u ro Liꞌazaru banakan ta̱. \v 3 A̱vu Meri na̱ Marta a̱ lyungu vuma ro damma Yesu, “Zagbain, vuma na vu cigai banakan ta̱.” \p \v 4 Ana Yesu uwwai ne, a̱vu u damma, “Ubanakuꞌun woo una yi shi. Ili i nda i fara ta̱ tsa̱ra̱ a̱ ta̱wa̱a̱ A̱sula̱ na̱ tsugbain. A̱mu waru Mawun ma̱ A̱sula̱, n tsura̱ tsugbain adama e ili i ndolo.” \v 5 Yesu ciga ta̱ Marta na azawawaꞌa a̱ yi. \v 6 Ana wu uwwai a na Liꞌazaru tu ubanakun, u da̱shi ta̱ asisa pe ayin e re. \p \v 7 A̱vu u damma ojoro a̱ yi, “Lyawai tsu ka̱mba̱i Yahuda.” \p \v 8 A̱vu gba a damma yi, “Manlu, a yashi i nda i ɗa azagbain a Israꞌila a̱ shi a cigai a vuvara wu, ɗaɗa vu cigai vu ka̱mba̱ ɗe?” \p \v 9 A̱vu u usu, “Tsu ta̱ ni irumu kupa ne ejere e ekan a̱tsuma̱ o urana u ta̱. Ne ekan o lo, ama a ta wala agba a̱ ta̱ɗa̱tsa̱ shi. E te ene adama a na ekan a̱ ta̱ pe o uvaɗi. \v 10 Agba na a yuwan mmalu na ayin, a̱ ta̱ ta̱ɗa̱tsa̱, adama a na babu ekan.” \p \v 11 Ɗaɗa u damma nle, “Iꞌutsa̱ i tsu Liꞌazaru ta a nlavu, n ta̱ ꞌya̱wa̱ ɗe ya̱ꞌa̱ yi n jisan yi.” \p \v 12 Reve a damma, “Zagbain nu u ri a nlavu, u ta dansa u ta̱ tsura̱ opocino!” \v 13 A ta jiyasan Liꞌazaru nlavu ma amayun n ɗa yi, agba a adanshi e Yesu u ta dansa u kuwa̱ ta̱ ɗe. \p \v 14 Reve wu uta̱ le eteshe u damma, “Liꞌazaru kuwa̱ ta̱ ɗe. \v 15 Adama a̱ ɗu a ɗa maa yuwusan ma̱za̱nga̱ a na n ri oɓolo na̱ a̱yi shi. Adama e ili i ndolo i to rito i usu mu. Ta̱wa̱i tsa̱ra̱ tsu ꞌya̱wa̱i uba̱ta̱ u na u ri gogo.” \p \v 16 A̱vu oojoro† o ro a na a̱ tsu ɗe Toma (za na a̱ tsu ɗe “Mepishe”) u damma akapi, “Tsu shoyin manluꞌu suru ntsu, tsa̱ra̱ tsu kuwa̱i oɓolo na̱ a̱yi!” \s1 Yesu oɓolo na̱ Meri na̱ Marta \p \v 17 Ana Yesu rawai, u cina ta̱ cina a̱ ciɗo ɗe Liꞌazaru hali rana na̱shi. \v 18-19 Aza a Israꞌila† a̱ ꞌya̱wa̱ ta̱ ɗe na̱ a̱bunda̱ tsa̱ra̱ a̱ ca̱sa̱ Marta na̱ Meri adama a mawun ma̱ a̱na̱wu me le. Batanya ta̱ zuzu na̱ Urishelima, alanga e le mili re ɗa. \v 20 Ana Marta uwwai Yesu ta̱ lo a̱ ta̱wa̱, wu uta̱ ta̱ tsa̱ra̱ u gaꞌaton yi, Meri gba wi isawan ta̱ pe o uwa. \v 21 A̱vu Marta damma yi, “Zagbain, na̱ vu shi pa, mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ va̱ ma̱ shi a̱ kuwa̱ shi. \v 22 Amma ko gogo n reve ta̱ A̱sula̱ a ta ca wu ili i na vu pati niyi suru.” \p \v 23 A̱vu u damma, “Mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ wu u ta̱ ꞌyon a̱vu u yuwisan wuma.” \p \v 24 A̱vu u usu, “N reve ta̱ u ta̱ ꞌyon a̱vu waru u yuwan wuma o urana wu ukosu, a mantsa ma na A̱sula̱ a̱a̱ ꞌya̱sa̱n a̱kwa̱kwa̱ suru.” \p \v 25 Reve u damma yi, “A̱mu ɗa uꞌya̱sa̱sa̱n wa̱ a̱kwa̱kwa̱ na̱ wuma. Aza a na waru a̱ usu numu a ta yuwan wuma ko a̱ shi a̱ kuwa̱. \v 26 Vuma na ri wuma a̱vu u usu mu wa̱a̱ kuwa̱ shi. Marta vu usu ta̱ ne?” \p \v 27 Reve u usu, “Ee, Zagbain. N usu ta̱ a na a̱vu ɗa Kristi Zamawawa, za na a̱yi ɗa Mawun ma̱ A̱sula̱, waru a̱yi ɗa za na ri lo a̱a̱ ta̱wa̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi.” \s1 Yesu shon ta̱ \p \v 28 Ana Marta dammai ne, a̱vu u ka̱mba̱ u yuwan adanshi na̱ mawun ma̱ a̱na̱wu ma̱ yi Meri goon. A̱vu u damma, “Manluꞌu u ta̱ pa, waru u te ɗesu wu.” \v 29 Ana Meri uwwai tsundolo, a̱vu u ꞌyoshin u ka̱ra̱ a̱ tyo uba̱ta̱ wa̱ Yesu. \v 30 Koto u shi u rawa a̱ lyuciꞌi shi, amma u buwa ta̱ ɗe uba̱ta̱ u na Marta cina niyi. \p \v 31 Ama na̱ a̱bunda̱ a̱ ta̱wa̱ ta̱ tsa̱ra̱ a̱ ca̱sa̱ le, ana e enei Meri uta̱i goꞌo u lyawai uꞌwaꞌa, a jiyan ta̱ gashi u ta̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ wa aason tsa̱ra̱ u shon. Ɗaɗa o toni niyi. \p \v 32 A̱vu Meri rawa uba̱ta̱ u na Yesu da̱na̱i. Ana we ene niyi, u kingyo ta̱ a̱ ma̱ka̱ka̱n ma̱ yi, a̱vu u damma, “Zagbain, na̱ vu shi pa, mawun ma̱ a̱na̱wu mo ulobo ma̱ va̱ ma̱ shi a̱ kuwa̱ shi.” \p \v 33 Ana Yesu ene niyi e mesun, a̱vu waru we ene cine ama a̱ ri e mesun oɓolo na̱ a̱yi fo. U yuwan ta̱ a̱tsumola̱ngu a̱bunda̱. \v 34 Reve we ece, “Te ɗa gba i ciɗo niyi?” \p A̱vu a damma yi, “Zagbain, ta̱wa̱ ve ene uba̱ta̱ꞌa̱.” \p \v 35 Reve u shon. \p \v 36 Reve ama a na a̱ da̱na̱i zuzu na̱ a̱yi a damma, “Ka̱lyuwa̱i cine u ciga niyi lon.” \p \v 37 A̱vu ozo o ro e le a damma, “U ca ta̱ irumba̱ yeni. Amayun nu u shi lo u shi a lyawa Liꞌazaru kuwa̱ shi.” \s1 Yesu ꞌya̱sa̱n ta̱ Liꞌazaru a̱tsuma̱ o ukwa̱ \p \v 38 Yesu buwa ta̱ na̱ a̱tsumola̱ngu a̱ a̱bunda̱ lon. A̱vu u ka̱ra̱ a̱ ꞌya̱wa̱ a aason, za na wungu u ɗa u da̱na̱i a̱tsuma̱ a aatali na aatali a na a̱ bunda̱la̱i tsa̱ra̱ o to uꞌuwataꞌa. \v 39 Reve u damma, “Bunda̱la̱i aataliꞌi a̱ ngeꞌen.” \p Reve Marta damma, “Zagbain, vu reve ta̱ a na Liꞌazaru kuwa̱i ɗe hali rana na̱shi na ka̱ra̱i, gogo u ta̱ fara a shamusa.” \p \v 40 A̱vu u damma yi, “Vu cuwan cine n damma nuwu a na na̱ vu ca okolo, vu te ene tsugbain tsa̱ A̱sula̱.” \p \v 41 A̱vu a̱ bunda̱la̱ aataliꞌi a̱ ngeꞌen. Reve u ka̱lyuwa̱ zuva uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱ a̱vu u damma, “Dada, n godyo ta̱ a na vu uwwa numu. \v 42 N reve ta̱ vu tsu uwwa mu ta̱ kuci, amma n damma ta̱ ne adama a ama a na a̱ ri pa uɓolotowu zuzu na̱ a̱mu. N ciga le ta̱ e reve a na vu lyungu numu.” \p \v 43 Ana Yesu kotoi avasa, a̱vu u saala, “Liꞌazaru, uta̱!” \v 44 Reve wu uta̱ a mmalu. A katala ta̱ ana ne ekere a̱ yi no okoro, a̱vu a katalaa yi okoro o urewesu. \p A̱vu Yesu damma le, “Ba̱ɗa̱ niyi a̱vu i lyawa yi u ka̱ra̱.”\fig Yesu ꞌya̱sa̱in Liꞌazaru|src="John_11_38.tif" size="span" loc="John 11:44" ref="Yah. 11:44" \fig* \s1 O foɓo ta̱ o una Yesu \r (Mat. 26:1-5; Mak. 14:1-2; Luk. 22:1-2) \p \v 45 Ama a̱ a̱bunda̱ a na a̱ ta̱wa̱i a̱ ka̱lyuwa̱ Meri e ene ta̱ ili i na Yesu yuwain, a̱vu a̱ usu yi. \v 46 Amma ozo o ro e le gba a̱ ꞌya̱wa̱ ta̱ a damma Afarishi ili i na Yesu yuwain. \v 47 A̱vu nan ganu a gbagbain na Afarishi e ɗe iɓolo ya Azagbain a Mbara† uba̱ta̱ u ta̱ reve a damma le, “Nye tsaa yuwain? Vuma nda ta yuwusan iroci yi ili ya asalama ya̱ a̱bunda̱. \v 48 Na̱ tsu lyawa yi u lyuwa elime na̱ mayan me ili i nda, ama suru a̱ ta̱ usu yi. A̱soja a̱ Roma a̱ ta̱ ta̱wa̱ a̱ lungusa̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa ni iɗa i tsu.” \p \v 49 Kayafa vuma ta̱ ɗa a̱tsuma̱ a Azagbain a Mbara† za na da̱na̱i aabara a nan ganu a̱tsuma̱ a aaꞌwan o ndolo, a̱vu u damma, “Ko ili i ta̱ i reve shi! \v 50 Cine tsa ɗa yaa lyawa a̱ lungusa̱ iɗaꞌa suru? Lyawai vuma nda kuwa̱, tsa̱ra̱ ama suru a̱ da̱na̱ wuma.” \p \v 51 Majiyan ma nda mo uta̱ a asuvu a Kayafa shi. Amma adama a na a̱yi ɗa u da̱na̱i aabara a nan ganu a aaꞌwan o ndolo, u yuwisan ta̱ adanshi e ili i na yaa fara: U dansa ta̱ a na Yesu ta̱ kuwa̱ adama a aza a Israꞌila suru. \v 52 Ko na̱ ne Yesu a̱a̱ kuwa̱ adama a aza a Israꞌila goon shi. U ta̱ kuwa̱ tsa̱ra̱ u ɓoloto muwun ma̱ A̱sula̱ o oꞌwo za ta̱, aza a na a̱ ri ubazu a̱tsuma̱ o uvaɗi. \v 53 Urana u ndolo u ɗa a farai izami yu ure u na oo una yi. \p \v 54 Adama o ndolo, Yesu yuwan mmalu a̱tsuma̱ a Yahuda a alanga eteshe shi, a̱vu u lyawa Urishelima. U ka̱ra̱ ta̱ a̱ tyo a̱ lyuci va Ifaramu, za na ri a̱ ngeꞌen mu una, a̱vu u da̱nu ɗe oɓolo no ojoro a̱ yi. \p \v 55 Mantsaꞌa ma yuwan ta̱ zuzu na̱ yashi ya̱ A̱buki a Mapasa. Ama a̱ a̱bunda̱ aza a na a̱ da̱na̱i a̱ mulyuci n kekeꞌen a̱ ka̱ra̱ ta̱ a̱ tyo Urishelima kafu mantsa ma̱ a̱bukiꞌi, tsa̱ra̱ a̱ ka̱mba̱to aciyele cece ununa Wila̱ u damma nle a yuwan. \v 56 A̱ shi ta̱ a ciga e ene Yesu, amma ele pe a̱tsuma̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, a̱vu e ecelei va̱ni le, “Nye i ɗa majiyan ma̱ ɗu? U ta̱ ta̱wa̱ uba̱ta̱ wa̱ a̱bukiꞌi?” \v 57 A̱vu nan ganu a gbagbain na Afarishi a damma amaꞌa a na na̱ vuma ro ene Yesuꞌu, vumaꞌa u ta̱wa̱ u damma le. A̱vu a̱ ta̱wa̱ e reme yi. \c 12 \s1 Meri tsuwa̱yin Yesu maniꞌin \p \v 1 Ana u buwai rana ta̱li a fara A̱buki a Mapasa, a̱vu Yesu ka̱ra̱ a̱ tyo Batanya, reve u rawa o uꞌwa wa Liꞌazaru, za na u ꞌya̱sa̱in a̱tsuma̱ a̱ a̱a̱kwa̱kwa̱. \v 2 Reve o foɓoo yi pe malyuwaa. Marta ɗa ta̱wa̱i ni ilyalyaꞌa, Liꞌazaru waru u shi ta̱ oɓolo na aza a na a lyuwai oɓolo na̱ Yesu. \v 3 Reve Meri tara meden ma maniꞌin ma̱ ma̱guru, za vi ikebe lon, a̱vu u tsun yi a ana e Yesu. Reve u tasa le na̱ a̱nji a̱ yi. Reve ma̱guru mo shiton uꞌwaꞌa. \fig Ka tsuwa̱yin Yesu maniꞌin|src="John_12_1_5.tif" size="span" loc="John 12:3" ref="Yah. 12:3" \fig* \p \v 4 Oojoro o ro za na a̱ tsu ɗe Yahuza Iskariyoti shi ta̱ lo. A̱yi ɗa za na aa wina Yesu, a̱vu u damma, \v 5 “Maniꞌin mo ndolo ma ta rawa ikebe i na i rawai ikebe yu ulivu ukpakutaꞌatsu (300).\f + \fr 12:5 \ft Danshi na a yuwayin ulinga pa nda na̱ Tsuheleni a̱yi ɗa “dinari ukpakutaꞌatsu (300).” Ka̱lyuwa̱ Ucuɗuwu wi “Ikebe.”\f* A̱ shi ta wina yi reve a ca alambi ikebeꞌe.” \v 6 Agba Yahuza yuwan adanshi a alambi na amayun shi. U damma ta̱ ne ana wo oꞌwoi a̱yi vivu ɗa. A̱yi ɗa u da̱na̱i za vu uzuwa wi ikebe, waru u tsu tarasa ta̱ ikebe pe adama a aciya̱yi. \p \v 7 A̱vu gba Yesu damma, “She vu damaton yi wan. U yuwan ta̱ ne e ifoɓi ya̱ a̱ciɗa̱ a̱ va̱. \v 8 I ta̱ da̱na̱ na alambi kuci, agba ya̱a̱ da̱na̱ oɓolo na̱ a̱mu kuci shi.” \s1 A yuwan ta̱ mpolo o una Liꞌazaru \p \v 9 Ana ama a uwwai a na Yesu rawa ta̱, a̱ ta̱wa̱ ta̱ na̱ a̱bunda̱ adama e ene Yesu na̱ Liꞌazaru, vuma na u ꞌya̱sa̱in a̱tsuma̱ o ukwa̱. \v 10-11 Ama na̱ a̱bunda̱ a lyawa ta̱ itoni i nan ganu va aza a Israꞌila, reve a uwa itoni ya̱ Yesu adama a Liꞌazaru. Ili i ndolo i ɗa i zuwai nan ganu a gbagbain a yuwain ifoɓi i na oo una Liꞌazaru fo. \s1 Yesu uwai Urishelima \r (Mat. 21:1-11; Mak. 11:1-11; Luk. 19:28-40) \p \v 12 Ana usana u tawai, reve oɓolo a ama na̱ a̱bunda̱ a na a̱ ta̱wa̱i adama a̱ A̱buki a Mapasa† a uwwa a na Yesu ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ Urishelima. \v 13 Ɗaɗa a tarai ashuwa-shuwa reve a̱ ꞌya̱wa̱ a gaꞌan na̱ Yesu, a yisaali, \q1 “Husana!† A ciɓala A̱sula̱!” \q1 “A̱sula̱ a zuwaa za na ta̱wa̱i a̱tsuma̱ a ala a̱ A̱sulazuva abaꞌun!” \q1 “A̱sula̱ a zuwaa Mogono ma Israꞌila abaꞌun!” \p \v 14 A̱vu Yesu zami molloli reve u kumba yi. A̱yi ɗa ili i na Zakariya vumava̱sula̱ dammai, \q1 \v 15 “Ama a̱ Urishelima\f + \fr 12:15 \ft Zak. 9:9. Aatagada a Adanshi a̱ A̱sula̱ a Tsugana tsa yuwan ta̱ ulinga na̱ Sihiyona, amma aala o ro a̱ Urishelima a ɗa waru.\f* she yu uwwa wovon wan! \q1 Mogono ma̱ ɗu mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱, waru u ta kumba molloli.” \p \v 16 A mantsa mo ndolo, ojoro a̱ yi a gura reve ili i ndolo shi. Amma a̱ tyo ɗe a mantsa ma na a̱ ꞌya̱sa̱n niyi a̱ tyo a tsugbain, reve a cuwan a na Adanshi a̱ A̱sula̱ a dammai ne adama a̱ yi, waru a yuwaan yi ta̱ ili i nda. \p \v 17 Ama na̱ a̱bunda̱ a̱ shi ta̱ oɓolo na̱ a̱yi, ana u ꞌya̱sa̱in Liꞌazaru a̱tsuma̱ a̱ a̱kwa̱kwa̱, a̱vu u damma yi wu uta̱ a aason. A̱ shi ta̱ a dansaa ozo o ro ili i na Yesu yuwain. \v 18 Ama na̱ a̱bunda̱ o uta̱ ta̱ aa cina yi, adama a na a uwwai ili ya asalama i nda. \v 19 Ɗaɗa Afarishi† a dammulai, “Ye ene ta̱, tsu tsura̱ ulyuwu wa aci shi suru suru! Ka̱lyuwa̱i, uvaɗi suru u to tono yi!” \s1 Nheleni n ciga ta̱ me ene Yesu \p \v 20 Nheleni† n ro n ꞌya̱wa̱ ta̱ fo Urishelima a yuwan a̱ga̱nda̱ a mantsa ma̱ A̱buki a Mapasaꞌa. \v 21 Reve a̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ wa̱ Filibu (vuma na uta̱i diga a̱ lyuci va Besaida a̱tsuma̱ a̱ Ga̱lili) a̱vu a damma, “Manlu, tsu ciga ta̱ tse ene Yesu.” \v 22 A̱vu Filibu ꞌya̱wa̱ u damma Andarawu, reve ele ra a̱ ꞌya̱wa̱ a damma Yesu. \p \v 23 A̱vu u damma le, “Mantsa ma yuwan ta̱ ana Mawun ma Vuma† ma̱a̱ ushi tsugbain tsa̱ yi. \v 24 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, cuꞌun vu shina ta̱ na riya̱i e iɗa waa ka̱mba̱ a̱bunda̱ shi, she nu u kuwa̱. Agba nu u kuwa̱, u ta matsan a̱bunda̱. \v 25 Za na cigai wuma wa̱ yi a̱tsuma̱ o uvaɗi u nda u ta lamba yi. Za na wasain wuma wa̱ yi o uvaɗi u nda u ta̱ tsura̱ wuma u na woo koto shi. \v 26 Za na cigai u yuwaan mu tsugbashi suru, u ciga u ꞌyuwan u ta̱wa̱ u kuru mu, adama aagbashi a̱ va̱ a̱ da̱na̱ oɓolo na̱ a̱mu uba̱ta̱ u na n ri suru. Waru Dada va̱ ta ca za na yuwaan numu tsugbashi suru tsugbain.” \s1 Yesu yuwan ta̱ adanshi o ukwa̱ wa̱ yi \p \v 27 A̱vu Yesu lyuwa elime na adanshi, “Gogo nda n ta̱ a̱tsuma̱ a addama. N damma, ‘Dada wawa mu na̱ mantsa ma nda?’ Ne ɗa shi, n ta̱wa̱ ta̱ a mantsa ma nda adama a nda, adama n sowo a̱tsuma̱lima̱. \v 28 Dada, roco ama tsugbain tsa̱ wu!” \p Ɗaɗa uɗyo wu uta̱i diga zuva a̱vu u damma, “N roco ta̱ ɗe cine n ri na̱ tsugbain waru n ta̱ da̱shi roco.” \p \v 29 Oɓolo a ama a na a̱ da̱na̱i lo mishin a uwwa ta̱ uɗyoꞌo, reve ozo o ro e le a damma tsata tsa ɗa. Ozo o ro gba a damma, “Malingata ma̱ A̱sula̱ ma ɗa ma yuwain adanshi na̱ a̱yi!” \p \v 30 A̱vu Yesu damma le, “Adama a̱ ɗu a ɗa uɗyoꞌo u ta̱wa̱i, adama a̱ va̱ a ɗa shi. \v 31 Gogo mantsa ma ɗa na A̱sula̱ e geꞌeto ama o uvaɗi. Waru mantsa ma ɗa ana A̱sula̱ a̱a̱ gba̱ra̱ Male za na aa yuwusan tsugono tsu uvaɗi tsa nda. \v 32 Agba na̱ a̱ ꞌya̱sa̱n mu a akpata a̱tsuma̱ o uvaɗi, n to rono koyan a̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ va̱.” \v 33 Yesu damma ta̱ ne adama u roco cine wa̱a̱ kuwa̱. \p \v 34 Reve oɓolo a amaꞌa a̱ usu, “Wila̱ u tsu u damma tsu ta̱ a na Zamawawaꞌa u ta̱ da̱na̱ lo kuci. To, cine tsa ɗa, vaa damma a̱ ta̱ ꞌya̱sa̱n Mawun ma Vuma zuva va akpata? Zane ɗa Mawun ma Vuma ma ndaꞌa?” \p \v 35 A̱vu Yesu usu, “I ta̱ tsura̱ ekan a na a jima keꞌen. I lyuwa elime na̱ mmalu ekaꞌan ubuwu lo. Ni i yuwan ne, to, ya̱a̱ ta̱ɗa̱tsa̱ shi ni irumbu i ta̱wa̱. Amma ni i yuwan mmalu a̱tsuma̱ e irumbu, yee reve uba̱ta̱ u na yee tyo shi. \v 36 Cayi za na ta̱wa̱i ne ekan okolo a̱ ɗu, a̱yi ubuwu oɓolo na̱ a̱ɗu. Ɗaɗa yoo oꞌwo ama a na a̱ ri nden a̱tsuma̱ e ekan.” \s1 Ama o ro a ꞌyuwan ta̱ a ca Yesu okolo e le \p Ana Yesu dammai ne, reve u ka̱ra̱ u ꞌya̱wa̱ u paꞌan adama e ene yi wan. \v 37 Ko na u yuwain iroci yi linga va asalama a nda a̱ ma̱ka̱ka̱n me le, a̱ ushi yi shi. \v 38 A yuwan ta̱ ne adama e ili i na Ishaya vumava̱sula̱ dammai wo oꞌwo amayun, \q1 “A̱sulazuva, zane ɗa usuyi ili i na tsu damma nle? \q1 Waru zane ɗa enei ucira wa̱ wu?” \x ◊ \xo 12:38 \xt Isha. 53:1.\x* \p \v 39 Ishaya† waru u damma ta̱ ili i na i zuwai a̱ kuɗa̱i a̱ usu a̱yi ɗa: \q1 \v 40 “A̱sulazuva a̱ rumba̱na̱to ta̱ esu a ama, \q1 reve waru u zuwa o oꞌwo aza a aciyogbamu. \q1 U yuwan ta̱ ne adama e ene ko e reve wan, \q1 waru adama a̱ ka̱mba̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sulazuva u ka̱mbuwa̱ le gbaga wan.” \x ◊ \xo 12:40 \xt Isha. 6:10.\x* \p \v 41 Ishaya damma ta̱ ne, adama a na we enei tsugbain tsa̱ Yesu, a̱vu u yuwan adanshi a̱ yi. \p \v 42 A mantsaꞌa, reve azagbain na̱ a̱bunda̱ a ca yi okolo e le. Agba adama a na aa uwwusa wovon wa Afarishi, a yuwan adanshi a̱ yi a alanga eteshe shi, adama Afarishi a̱ gba̱ra̱ le a̱tsuma̱ a̱ a̱a̱ꞌisa̱ꞌa̱ wan. \v 43 A laꞌa ta̱ ciga ama a cuwa le a na A̱sula̱ a cuwa le. \s1 Yesu ta̱wa̱ ta̱ adama u wawa uvaɗi \p \v 44 A̱vu Yesu damma koyan a uwwusa, “Za na ushi numu suru, u ushi mu ta̱ oɓolo na̱ za na lyungu numu. \v 45 Za na suru ene numu, we ene ta̱ za na lyungu numu. \v 46 N ta̱wa̱ ta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi ana za na ta̱wa̱yi ne ekan a̱tsuma̱ o uvaɗi, adama za na ca numu okolo waa buwa a̱tsuma̱ e irumbu shi. \p \v 47 “Za na suru uwwai adanshi a̱ va̱, reve u ꞌyuwan a̱ kuru le, a̱mu ɗa moo kototo yi shi. Adama a na n ta̱wa̱ adama n kototo uvaɗi shi, amma adama n wawa yi. \v 48 Agba ili i na yoo kototo za na ꞌyuwan numu na adanshi a̱ va̱ o ta̱ lo. Adanshi a na n dammai, a̱yi ɗa ili i na yoo kototo yi o urana wu ukosu. \v 49 Ili i na moo ritosu ili ya aciya̱va̱ i ɗa shi. Dada na lyungu numu, a̱yi ɗa u damma numu ili i na maa damma ni ili i na moo rito. \v 50 N reve ta̱ ili i na u dammai ama a yuwan, iliꞌi i zuwa ta̱ ama a̱ tsura̱ wuma u na woo koto shi. A̱yi ɗa i zuwai maa dansaa ɗu ili i na Dadaꞌa u damma numu gan.” \c 13 \s1 Yesu saꞌa ta̱ ana o ojoro a̱ yi \p \v 1 Ele lo kafu urana wa̱ A̱buki a Mapasa a rawa, Yesu reve ta̱ mantsa ma na waa lyawa uvaɗi u rawa ta̱, tsa̱ra̱ u ka̱mba̱ uba̱ta̱ wa Dada. U ciga ta̱ ama a na a̱ ri pe a̱tsuma̱ o uvaɗi aza a na a ciga niyi, waru u ciga le ta̱ hali a̱ tyo o ukosu. \p \v 2 A̱yi a lyuwusa ilyalya oɓolo no ojoro a̱ yi nu ulivu, agba Mekerenkesu ma zuwa ta̱ ɗe Yahuza, mawun ma̱ Simo Iskariyoti, u jiyan adama u wina yi. \v 3 Yesu reve ta̱ a na Dada va̱ yi ca niyi ɗe ucira e ekere e ili suru, waru u ta̱wa̱ ta̱ diga a̱ A̱sula̱, waru u ta̱ ka̱mba̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱. \v 4 Ele a̱tsuma̱ a alya, a̱vu u ꞌyon mishin ɗaɗa u foɗoi utugu wa̱ yi reve wu nla̱ mayaga e ikyun ya̱ yi. \v 5 A̱vu u tsun mini a masaꞌatsu reve u uwa masaꞌa ma ana mo ojoro a̱ yi, a̱vu u tasa le na̱ mamuna ma na wu nla̱i e ikyun ya̱ yiꞌi. \fig Yesu saꞌai ana o ojoro a̱ yi|src="John_13_5.tif" size="span" loc="John 13:5" ref="Yah. 13:5" \fig* \p \v 6 Ana u rawai uba̱ta̱ wa̱ Simo Bituru, a̱vu u damma yi, “Zagbain, vu ciga ta̱ vu saꞌa mu ana?” \p \v 7 Reve u usu, “Vu reve ili i na maa yuwusan gogo shi, amma vu ta̱ ta̱wa̱ vu reve na̱ a̱ca̱pa̱.” \p \v 8 A̱vu Bituru damma, “Oꞌo, vaa saꞌa ana a̱ va̱ shi.” \p A̱vu u usu, “Na̱ n saꞌa ana a̱ wu shi, vu pe a̱tsuma̱ a ama a̱ va̱ shi.” \v 9 Ɗaɗa u dammai, “Zagbain, she vu saꞌa ana a̱ va̱ goon wan! Saꞌa ekere na aaci a̱ va̱ fo!” \p \v 10 A̱vu u damma, “Na̱ vuma sumba̱, lipu va̱ yi suru u tsu da̱na̱ ta̱ cece. Ana a̱ yi a ɗa goon u cigai u saꞌa. Waru a̱ɗu i ta̱ cece, agba suru nɗu ɗa shi.” \v 11 U reve ta̱ vuma na aa wina yi, a̱yi ɗa i zuwai u dammai, “Suru nɗu ɗa i ri cece shi.” \p \v 12 Ana u kotoi masaꞌa ma ana me le, a̱vu wo oto utugu wa̱ yi. A̱vu u da̱nuwisa̱, reve we ece le, “I reve ta̱ ili i na n yuwaan nɗu gogo? \v 13 I ɗe mu ta̱ ‘Manlu’ na̱ ‘Zagbain’ waru amayun a ɗa ɗu, adama a na ne ɗaɗa n ri. \v 14 A̱mu, Zagbain na̱ Manlu ma̱ ɗu, n saꞌa ta̱ ana a̱ ɗu gogo. A̱ɗu fo i saꞌalai ana a̱ ɗu. \v 15 N yuwan ta̱ ne adama e iroci tsa̱ra̱ i yuwan cine n yuwaan nɗu. \v 16 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, aagbashi a laꞌa zavuꞌwa va̱ yi shi. Malingata ma laꞌa za na lyungu niyi shi. \v 17 I reve ta̱ ili i nda, waru A̱sula̱ a ta zuwaa ɗu abaꞌun, ni i yuwan le. \p \v 18 “Maa yuwusan adanshi adama a̱ ɗu suru shi. N reve ta̱ aza a na n ɗangwai. Amma ili i na Adanshi a̱ A̱sula̱ a dammai ciga ꞌyuwan u shiwan. Reve u damma, ‘Vuma na aa lyuwusa oɓolo na̱ a̱mu ɗa wina numu!’ \x ◊ \xo 13:18 \xt Ica 41:9.\x* \p \v 19 “N ta dansaa ɗu ili i nda gogo kafu u fara, tsa̱ra̱ nu u fara, i usu a na a̱mu ɗaɗa\f + \fr 13:19 \ft Aza a Israꞌila e reve ta̱ danshi “a̱mu ɗaɗa” aala a̱ A̱sula̱ a ɗa. Pa nda Yesu ta dansa ili i ta̱ i ɗa u ri na̱ A̱sula̱.\f* za na ri lo kuci. \v 20 N ta dansaa ɗu amayun, vuma na ushiyi malingata ma̱ va̱, u ushi mu ta̱ fo. Waru vuma na usu numu, u usu ta̱ vuma na lyungu numu.” \s1 Yesu damma ta̱ ili i na yaa cina yi \r (Mat. 26:20-25; Mak. 14:17-21; Luk. 22:21-23) \p \v 21 Ana Yesu kotoi adanshi o ndolo, a̱vu u uwa a̱tsumola̱ngu a̱ a̱bunda̱ lon. Ɗaɗa u dammai a alanga e eteshe, “N ta dansaa ɗu amayun, vuma ta̱ a̱tsuma̱ a̱ ɗu u ta wina mu.” \p \v 22 Agba ojoro a̱ yi e reve ili i na waa dansa shi. A̱vu a̱ ka̱lyuwula̱i va̱ni le. \v 23 Za ta̱ a̱tsuma̱ o ojoro a̱ yi za na Yesu cigai lon,\f + \fr 13:23 \ft Oojoro a na Yesu cigai loꞌon, a̱yi ɗa Yahaya za na ɗanai aatagada a nda. U ciga u ɗe aala a̱ yi shi ɗaɗa u zuwusai “za na Yesu cigai lon” ko “oojoro o ro” a̱tsuma̱ e iɗana ya̱ yi.\f* da̱na̱ ta̱ nden zuzu na̱ a̱yi. \v 24 A̱vu Simo Bituru yuwaan yi adanshi nu ukere reve u damma, “Ece yi ko zane ɗa waa yuwusan adanshi a aci a̱ yi.” \p \v 25 Reve oojoroꞌo u raɓatowo Yesu, a̱vu we ece yi, “Zagbain, a̱tsuma̱ a̱ tsu, vuma ne ɗa vaa yuwusan adanshi a aci a̱ yi?” \p \v 26 A̱vu u usu, “N to oto assala a nda o usaꞌan. Vuma na n cayi a̱yi ɗa waa wina mu.” A̱vu wo oto assalaꞌa a̱vu u ca Yahuza, ulobo wa̱ Simo Iskariyoti. \v 27 Ana Yahuza ushiyi assala o ndolo, ɗaɗa Male ma uwa niyi. \p Ɗaɗa Yesu dammai, “Yahuza, ꞌya̱wa̱ gogo vu yuwan ili i na vu cigai vu yuwan.” \v 28 A̱tsuma̱ a aza a na a̱ da̱na̱i lo a alya, babu za na revei ili i na i zuwai Yesu dammai ne Yahuza. \v 29 Amma adama a na Yahuza a̱yi ɗa le za vu uzuwa, ozo o ro a yuwusan ta̱ majiyan gashi Yesu damma yi ta̱, u ꞌya̱wa̱ u tsupa ikebe yi ilyalya, ko u neꞌeshen alambi ikebe. \v 30 Ana Yahuza ushiyi assala o ndolo, reve wu utushi, cina ayin a yuwan. \s1 Wila̱ u saꞌavu \p \v 31 Ana Yahuza ka̱ra̱i, reve Yesu damma, “Mantsa ma rawa ta̱ a na a̱mu Mawun ma Vuma maa uwa a̱tsuma̱ a tsugbain tsa̱ va̱, waru A̱sula̱ a̱ ta̱ tsura̱ tsugbain adama e ili i na yaa cina mu suru. \v 32 Na̱ A̱sula̱ a̱ tsura̱ tsugbain adama a̱ va̱, A̱sula̱ na aciya̱yi u to roco cine Mawun ma Vuma ma̱ ri na̱ tsugbain gogogo. \p \v 33 “Muwun n va̱, mantsa keꞌen ɗa ma buwa numu a na ma̱a̱ da̱nu na̱ a̱ɗu. I ta zami mu, agba ya̱a̱ tsura̱ mu shi. N damma ɗu ta̱ cine n dammai aza a Israꞌila, ‘Yaa gura ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na ma̱a̱ ꞌya̱wa̱ shi.’ \p \v 34 “Amma n ta casu ɗu wila̱ u saꞌavu u na ya̱a̱ kuru. I ciga i ꞌyuwan i cigalai cine n ciga nɗu. \v 35 Ni i cigalai, ama suru e te reve a̱ɗu ojoro a̱ va̱ a ɗa.” \s1 Yesu yuwan ta̱ adanshi a na Bituru a wasan yi \p \v 36 Reve Simo Bituru ece Yesu, “Zagbain, te ɗa vee tyo?” \p Reve u usu, “Uba̱ta̱ u na ma̱a̱ ꞌya̱wa̱ vaa gura toni mu ɗe shi, amma a̱ ꞌya̱wa̱ ɗe vu to toni mu.” \p \v 37 A̱vu we ece yi, “Zagbain, nye i zuwai moo toni wu gogo shi? N tu ufoɓu n kuwa̱ oɓolo na̱ a̱vu!” \p \v 38 Reve u usu yi, “Vu tu ufoɓu vu kuwa̱ adama a̱ va̱? Amayun a ɗa maa damma wu, kafu moton ma saala, vu ta wasan mu utaꞌatsu.” \c 14 \s1 Yesu ɗa ure a̱ tyo ya Dada \p \v 1 Reve Yesu damma ojoro a̱ yi, “She u ɓa̱la̱ ko i da̱na̱ na̱ a̱tsumola̱ngu wan. I ushi A̱sula̱, waru i ushi mu fo. \v 2 Asula a̱ a̱bunda̱ a̱ ta̱ ɗe o uꞌwa wa Dada va̱, waru n ta̱ ꞌya̱wa̱ n foɓoo ɗu uba̱ta̱. Na amayun a ɗa shi, n shi a damma ɗu ne shi. \v 3 Na̱ n koto mayan me ili i nda, n ta̱ ta̱wisa̱ n tara ɗu a̱ tyo oɓolo na̱ a̱mu. Reve tsu da̱nuyi oɓolo. \v 4 I reve ta̱ ure a̱ tyo uba̱ta̱ u na mee tyo.” \p \v 5 Reve Toma usu yi, “Zagbain, tsu reve uba̱ta̱ u na vee tyo shi. Cine tsee reve ure a̱ tyo ɗe?” \p \v 6 Reve u usu, “A̱mu ɗa ure u na u rocoi amayun a̱ A̱sula̱ waru n ca ama wuma. Babu vuma na a̱a̱ ꞌya̱wa̱ ya Dada she nu u kuru nu uba̱ta̱ u va̱. \v 7 Ni i shi i reve mu na amayun, i te reve Dada va̱ fo. Amma diga gogo i reve yi ta̱, waru ye ene yi ta̱.” \p \v 8 A̱vu Filibu damma, “Zagbain, roco tsu Dadaꞌa, a̱tsu u ta rawa tsu.” \p \v 9 Reve u usu, “Filibu, n to oɓolo na̱ a̱ɗu nu ujimu. Cine tsa ɗa wo oꞌwoi hali n gogo koto vu revei ko zane ɗa n ri shi? Vuma na ene numu suru, we ene ta̱ Dada. To, cine vaa dansa n roco ɗu Dadaꞌa. \v 10 Koto vu ca okolo a na a̱mu n ri pe a̱tsuma̱ a Dada, waru Dada ri pe a̱tsuma̱ a̱ va̱ shi? Adanshi a na maa dansaa ɗu adanshi a̱ va̱ a ɗa shi, amma Dada ɗa na ri pe a̱tsuma̱ a̱ va̱, waru a̱yi ɗa waa yuwusan ulinga wa̱ yi. \v 11 Usuyi Dadaꞌa u ta̱ pe a̱tsuma̱ a̱ va̱, a̱mu waru n ta̱ pe a̱tsuma̱ a Dada. Na̱ ya̱a̱ usu mu adama e idanshi i va̱ shi, to, usu numu adama e ili i na n yuwain. \p \v 12 “Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, vuma na suru usu numu, ta yuwan ili i na n yuwusain. Aza a na a̱ usu numu a ta yuwan ili i na i laꞌai za na n yuwusain, adama a na n ta̱ ka̱mba̱ n da̱nu oɓolo na̱ Dada. \v 13 Waru ni i pati ili i ro a̱tsuma̱ a ala a̱ va̱, n ta yuwaan ɗu, adama Mawuꞌun u ta̱wa̱a̱ Dada na̱ tsugbain. \v 14 N ta yuwaan ɗu ili i na i patiyi suru a̱tsuma̱ a ala a̱ va̱. \s1 Nzuwulai n na Ruhu va Akiza a̱a̱ ta̱wa̱ \p \v 15 “Ni i ciga mu, i ta yuwan ili i na n damma nɗu i yuwan suru. \v 16 Waru n ta pati Dada u ca ɗu Za vi Ikambi i ro, za na a̱a̱ da̱nu na̱ a̱ɗu hali ukosu. \v 17 A̱yi ɗa Ruhu va Akiza,† za na rocoi amayun adama a̱ A̱sula̱. Ama o uvaɗi a̱a̱ usu yi shi, adama a na e ene yi shi, waru e reve yi shi. Amma a̱ɗu i reve yi ta̱, adama a na u ta̱ pe nden a̱tsuma̱ a̱ ɗu, waru u ta̱ da̱na̱ pe a̱tsuma̱ a̱ ɗu. \v 18 Na̱ n ka̱ra̱, maa lyawa ɗu a̱ ndeꞌen tsa mkpaꞌan shi, n ta̱ ta̱wisa̱ ya̱ꞌa̱ ɗu. \v 19 Mantsa ma buwa ta̱ keꞌen, ama o uvaɗi a buwa ee ene mu shi, amma a̱ɗu i te ene mu. Adama a na a̱mu wuma u ɗa n ri, a̱ɗu waru i ta̱ da̱na̱ wuma. \v 20 Nu urana u ndolo u ta̱wa̱, i te reve a na n ri pe a̱tsuma̱ a Dada. Waru i te reve a na i ri a̱tsuma̱ a̱ va̱, waru a̱mu n ri a̱tsuma̱ a̱ ɗu. \v 21 Vuma na ciga numu suru, u ta yuwan ili i na n dammai suru, a̱vu Dada va̱ ciga yi fo. A̱mu fo n ta ciga yi, a̱vu n roco yi ko zane ɗa n ri.” \p \v 22 A̱vu Yahuza (a̱yi nda Yahuza Iskariyoti ɗa shi) damma, “Amma Zagbain, cine vu foɓoi vu roco tsu aciya̱wu amma a̱ tyo a akapi shi?” \p \v 23 Reve u usu, “Na ama a ciga mu, a ta yuwan ili i na n damma nle a yuwan suru. Dada va̱ ta ciga le, a̱vu tsu ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ le, a̱vu waru tsu da̱nu oɓolo ne ele. \v 24 Vuma na gba ciga numu shi, waa yuwan ili i na n dammai shi. Ili i na yu uwwa numu n dammai, ya̱ꞌa̱ va̱ ɗa wu uta̱i shi, amma o una̱ wa Dada u ɗa za na lyungu numu. \p \v 25 “N damma ɗu ta̱ ili i nda suru a mantsa ma na n da̱na̱i oɓolo na̱ a̱ɗu. \v 26 Amma a̱yi Za vi Ikambi u to roco ɗu ili suru, waru u ta zuwa ɗu i cuwan ili i na n damma nɗu suru. A̱yi Za vi Ikambi i nda a̱yi ɗa Ruhu va Akiza za na Dada va̱ a̱a̱ lyungu a̱tsuma̱ a ala a̱ va̱. \v 27 N zuwa ɗu ta̱ i tsura̱ ma̱za̱nga̱ o okolo a̱ ɗu, cuꞌun ma̱za̱nga̱ na n ri na̱ a̱yi o okolo a̱ va̱, a̱yi ɗa maa zuwa ɗu i tsura̱. Asuvu nden a na maa ca woo oꞌwo cine uvaɗi waa ca shi. Adama o ndolo she i yuwan a̱tsumola̱ngu lon wan, waru she yu uwwa wovon wan. \p \v 28 “Yu uwwa mu ta̱ ɗe adansa n ta̱ ka̱ra̱ waru n ta̱ ta̱wisa̱ ya̱ꞌa̱ ɗu. Ni i ciga mu na amayun i yuwan ma̱za̱nga̱ a na ma̱a̱ ka̱mba̱ ya Dada, adama a na u laꞌa mu ta̱ tsugbain. \v 29 N ta dansaa ɗu ili i nda gogo kafu u fara, adama nu u fara i usu. \v 30 Ma̱a̱ da̱shi yuwan adanshi a̱ a̱bunda̱ na̱ a̱ɗu shi. Adama a na za tsugono tsu uvaɗi u nda u ta̱ lo a̱ ta̱wa̱. Amma u ri nu ucira a aci a̱ va̱ shi. \v 31 N yuwan ta̱ ili i na Dada va̱ damma numu n yuwan suru, tsa̱ra̱ ama o uvaɗi a nda e reve n ciga yi ta̱. \p “Ta̱wa̱i gogo tsu ka̱ra̱i.” \c 15 \s1 Ataci ne eten \p \v 1 A̱vu Yesu lyuwa elime na adanshi no ojoro a̱ yi, reve u damma, “A̱mu ɗa ikyun ya amayun i na i tsu uta̱a̱ ataci† a inabi. Dada va̱ a̱yi ɗa cimbi. \v 2 Ne eeten a na a̱ ri za va̱ nu u matsan shi, u tsu gasa yi ta̱. Waru u tsu lapula ta̱ eeten a na a tsu matsan muwun, tsa̱ra̱ u matsan muwun ma̱ a̱bunda̱. \v 3 Ili i na n damma nɗu u zuwa ɗu ta̱ ɗe i ka̱mba̱ cece. \v 4 Ni i ri ukaɓu na̱ a̱mu, n to oꞌwo ukaɓu na̱ a̱ɗu. Eeten a tsu matsan na aciya̱yi shi. U ta matsan nu u buwa ukaɓu ni ikyun. Ne ɗa a̱ɗu fo yaa matsan shi, she ni i ri ukaɓu na̱ a̱mu. \p \v 5 “A̱mu ɗa ikyun ya ataciꞌi, a̱ɗu gba eten. Na̱ za suru kaɓa ya̱ꞌa̱ va̱, a̱mu waru ukaɓu na̱ a̱yi, u ta̱ matsan lon. Agba yaa gura yuwan ili i ro shi, she na̱ n kamba ɗu. \v 6 Na̱ za ri ukaɓu na̱ a̱mu shi, u ta̱ gashi eeten a na a tsu vari reve u ꞌyewe. Ama a tsu tara ta̱ eten a na e ꞌyewei, reve a zuwa le a akina a̱ kula̱to le. \v 7 Ni i ri ukaɓu na̱ a̱mu na̱ waru ya̱a̱ kurusu uritosu u va̱, i ta pati Dada ili i na i cigai suru, a̱vu gba u ca ɗu. \v 8 Na̱ yaa matsasan muwun ma̱ a̱bunda̱, u to rocosu a na a̱ɗu ojoro a̱ va̱ a ɗa, waru i to rocosu ama tsugbain tsa Dada va̱. \p \v 9 “N ciga ɗu ta̱ cine Dada va̱ ciga numu. Gogo i kaɓa a̱tsuma̱ e icigi i va̱. \v 10 Ni i yuwan ili i na n dammai, i ta kaɓa a̱tsuma̱ e icigi i va̱. Ne ɗa waru, n yuwain ili i na Dada va̱ damma numu n yuwan, ne ɗa fo n ri ukaɓu a̱tsuma̱ e icigi ya̱ yi. \v 11 N damma ɗu ta̱ ili i nda suru adama yoo oꞌwo na̱ cuꞌun ma̱za̱nga̱ ma na n ri na̱ a̱yi, adama waru ma̱za̱nga̱ ma̱ ɗu mo oꞌwo ushete wan. \v 12 Apa nda ili i na maa dansaa ɗu i yuwan: i cigalai ununa n ciga nɗu. \v 13 Babu icigi i na i laꞌai nda, vuma kuwa̱ adama a̱ nꞌutsa̱ ma̱ yi. \p \v 14 “A̱ɗu nꞌutsa̱ n va̱ ɗa, ni i kuru ili i na maa dansa. \v 15 M buwa e ɗesu ɗu agbashi shi, adama a na zagbain tsu damma agbashi a̱ yi ili biti shi. Amma n te ɗesu ɗu nꞌutsa̱, adama a na n damma nɗu ili i na Dada va̱ damma numu biti. \v 16 I ɗangwa mu shi. A̱mu ɗa n ɗangwa nɗu. A̱vu waru n ca ɗu ulinga u nda i yuwan: ꞌYa̱wa̱i i matsan muwun, icuꞌun i na yaa jima. Ne ɗa Dada aa ca ɗu ili i na i pati niyi suru na ala† a̱ va̱. \v 17 Apa ili i na n damma nɗu i yuwan: I cigalai. \s1 Uvaɗi u ta ꞌyuwan ojoroꞌo \p \v 18 “Na ama o uvaɗi a nda a ꞌyuwan ɗu, i cuwan a̱mu ɗa a fara ꞌyuwain. \v 19 Na̱ a̱ɗu a̱za̱ o uvaɗi a ɗa, a ta ciga ɗu ununa a cigai a̱za̱ e le. Amma n ɗangwa ɗu ta̱ yu uta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi, adama o ndolo a̱ɗu a̱za̱ o uvaɗi a ɗa shi. A̱yi ɗa i zuwai uvaɗi u ꞌyuwan nɗu. \v 20 I cuwan ni ili i na n damma nɗu: Aagbashi a laꞌa zavuꞌwa va̱ yi shi. Na ama o ɓongi mu, o to ɓongi ɗu fo. Waru na a yuwan ili i na n rito nle a yuwan, a ta yuwan ili i na i damma nle fo a yuwan. \v 21 Agba o to ɓongi ɗu adama a na i ri a̱za̱ a̱ va̱. A ta yuwan ne adama a na e revei za na lyungu numu shi. \v 22 Na̱ n shi n ta̱wa̱ n yuwaan le adanshi shi, a̱ shi a̱ da̱na̱ nu unusu u na wa̱a̱ ta̱wa̱a̱ le no oforo shi. Amma gogo a̱ ri nu ure u mota̱a̱ shi adama o unusu u le. \v 23 Za na ꞌyuwan numu biti u ꞌyuwan ta̱ Dada va̱. \v 24 N yuwan ta̱ linga va asalama e memere me le, icuꞌun i na ko za koto yuwain shi. Na̱ n shi n yuwan linga nda shi, a̱ shi a̱ da̱na̱ nu unusu shi. Agba gogo nda e ene ta̱ ili i na n yuwain. Agba suru na̱ ne, a ꞌyuwan mu ta̱ oɓolo na̱ Dada va̱. \v 25 Agba ili i nda i fara ta̱ adama e ili i na a ɗanai a̱ Wila̱ u le wo oꞌwo amayun: ‘A ꞌyuwan mu ta̱ pere m pere.’ \x ◊ \xo 15:25 \xt Ica 35:19; Ica 64:4.\x* \p \v 26 “N ta̱ lyunguwa̱ ɗu za na a̱ tsu ɗe Za vi Ikambi. U to uta̱ uba̱ta̱ wa Dada a̱vu u ta̱wa̱ uba̱ta̱ u ɗu. A̱yi ɗa Ruhu va amayun. Nu u ta̱wa̱, u ta yuwan adanshi adama a̱ va̱. \v 27 Reve a̱ɗu fo ni i ciga i ꞌyuwan i damma ama adama a̱ va̱, adama a na i ri oɓolo na̱ a̱mu diga a mantsa ma na n temei uritosu.” \c 16 \p \v 1 A̱vu Yesu lyuwa elime na adanshi, u damma, “N damma ɗu ta̱ ili i nda, adama i lyawa uꞌususu u va̱ wan. \v 2 A̱ ta̱ gba̱ra̱ ɗu a̱ a̱ꞌisa̱. Waru mantsa ma̱ ta̱ ta̱wa̱ ana ama oo una ɗu, reve a jiyan gashi a ta yuwusaan A̱sula̱ a̱ga̱nda̱ na a yuwan ne. \v 3 A ta yuwan ne, adama a na e reve Dadaꞌa shi, waru e reve mu shi. \v 4 Agba n damma ɗu ta̱ ili i nda, adama na̱ mantsa ma̱ ta̱wa̱ ana aa yuwusan ili i nda, i cuwan ni ili i na n damma nɗu. \s1 Ulinga u Ruhu va Akiza \p “Mantsa ma na n temei uritosu, n damma ɗu ili i nda shi, adama a na n shi oɓolo na̱ a̱ɗu. \v 5 Gogo gba n ta̱ ka̱mba̱ uba̱ta̱ wu za na lyungu numu. Agba ko vuma ta̱ a̱tsuma̱ a̱ ɗu ece mu, ‘Te ɗa vee tyo?’ shi. \v 6 Ana n damma nɗu gogo, a̱ɗu ɗa nda i remei a̱tsumola̱ngu. \v 7 Agba amayun a ɗa maa dansaa ɗu, u laꞌaa ɗu ta̱ ulobonu n ka̱ra̱. Na̱ n ka̱ra̱ n ta̱ lyunguwa̱ ɗu na̱ Za vi Ikambi. Na̱ n ka̱ra̱ shi, Za vi Ikambiꞌi wa̱a̱ ta̱wa̱ shi. \v 8 Nu u ta̱wa̱, u to roco ama o uvaɗi a na a nusain ana a dammai, ‘Tsu reve ta̱ ili i na i ri unusu, waru tsu reve ta̱ ili i na i ri mejege, waru tsu reve ta̱ ununa A̱sula̱ a̱ tsu geꞌeto unusu.’ \v 9 A yuwan mejege shi adama o unusu, adama a na a̱ usu mu shi. \v 10 A nusan ta̱ adama e ili i na i ri mejege, adama a na n ta̱ ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ wa Dada, waru yaa lyuwa elime na̱ mene ma̱ va̱ shi. \v 11 A yuwan mejege shi adama o ugeꞌetosu adama a na u yuwaan ta̱ ɗe za tsugono tsu uvaɗi u nda ugeꞌetosu. \p \v 12 “N ta̱ ni ili ya̱ a̱bunda̱ i na maa damma ɗu, agba gogo u laꞌa ta̱ ucira u na yee reve. \v 13 Agba na̱ Ruhu na o rocosu ili i na i ri amayun adama a̱ A̱sula̱ u ta̱wa̱, u ta zuwa ɗu i reve ili i na i ri mejege i na yoo utusa̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱. Waa yuwan adanshi a na o uta̱i uba̱ta̱ wa̱ yi shi, amma u ta damma ili i na wu uwwai goon, waru u ta damma ɗu ili i na ya̱a̱ ta̱wa̱. \v 14 U ta ca mu tsugbain, adama a na u ta tara ili i na n dammai reve u damma ɗu. \v 15 Ili i na Dada ri ne ele suru, n ta̱ fo ne ele. A̱yi ɗa i zuwai n dammai Ruhuꞌu u ta tara ili i na maa damma a̱vu u damma ɗu. \s1 A̱tsuma̱lima̱ a̱ ta̱ ka̱mba̱ ma̱za̱nga̱ \p \v 16 “Na a jima keꞌen yee ene mu shi, amma a̱ tyo ɗe i te enishe mu.” \p \v 17 Reve ozo o ro a̱tsuma̱ o ojoro a̱ yi a dammulai, “Nye waa dansa ana u dammai, ‘Na a jima yee ene a̱mu shi, reve waru a̱ tyo ɗe a̱vu ye enishe mu?’ Waru nye i ɗa waa dansa ana u dammai, ‘Adama a na n ta̱ ka̱ra̱ a̱ tyo uba̱ta̱ wa Dada?’ ” \v 18 Reve waru e ecelei, “Nye i ɗa waa dansa ‘na a jima keꞌen?’ Tsu gura reve ili i na waa dansa shi.” \p \v 19 Yesu reve ta̱ ojoro a̱ yi a ciga ta̱ e ece yi adama o ndolo, ɗaɗa u damma nle, “I te mecilei ili i na maa dansa ana n dammai, ‘Na a jima keꞌen ye ene mu waru shi, reve waru n damma a̱ tyo ɗe i te enishe mu?’ \v 20 Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, i ta̱ shon a̱vu waru i yuwan a̱tsumola̱ngu, amma uvaɗi u ta yuwan ma̱za̱nga̱. I ta yuwan a̱tsumola̱ngu, amma a̱tsumola̱ngu a̱ ɗu a̱ ta̱ ka̱mba̱ ma̱za̱nga̱. \v 21 Na̱ ka da̱nu limatan, u ta̱ na̱ mɓa̱la̱, adama a na mantsa ma̱ yi ma rawai. Amma nu u matsan mawuꞌun, a̱vu wi icina na̱ mɓa̱la̱ꞌa̱ adama a na u ri a̱ ma̱za̱nga̱ ma na u tsura̱i mawun o uvaɗi. \v 22 Ne ɗa fo u ri ya̱ꞌa̱ ɗu. Gogo i ta̱ a̱tsumola̱ngu, amma n te enishe ɗu. A mantsaꞌa i ta yuwan ma̱za̱nga̱, waru ko vuma aa gura zuwa ɗu i lyawa ma̱za̱nga̱ shi. \v 23 Na̱ mantsa mo ndolo ma rawa, yee ece mu ili i ro waru shi. Amayun a ɗa maa dansaa ɗu, Dada va̱ ta ca ɗu ili i na i patiyi suru a̱tsuma̱ a ala a̱ va̱. \v 24 Hali n gogo koto i pati ili i ro a̱tsuma̱ a ala a̱ va̱ shi. Patishiyi, A̱sula̱ waru a ta ca ɗu a̱yi, tsa̱ra̱ i shiwan na̱ ma̱za̱nga̱. \s1 Kristi Zamawawa lyuwa ta̱ aci o uvaɗi \p \v 25 “N yuwan ta̱ adanshi a nda ni iroci, agba mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ ana ma̱a̱ da̱shi yuwan ne shi. A mantsaꞌa n ta̱ pa̱ɗuwa̱ ɗu ili suru adama a Dadaꞌa. \v 26 O urana u ndolo i ta pati Dadaꞌa na ala a̱ va̱, agba woo oꞌwo she na̱ n yuwan ipati o una̱ u ɗu shi. \v 27 A̱sula̱ Dada u ciga ɗu ta̱ adama a na i ciga numu, reve waru i usu a na mu uta̱i uba̱ta̱ wa̱ yi. \v 28 Mu uta̱ ta̱ uba̱ta̱ wa Dada, reve n ta̱wa̱ o uvaɗi. Gogo gba n ta lyawa uvaɗi a̱vu n ka̱mba̱ ya Dadaꞌa.” \p \v 29 A̱vu ojoroꞌo a damma, “Gogo vu ta adanshi na̱ a̱tsu upa̱ɗuwu! Vaa yuwusan adanshi ni iroci shi. \v 30 Gogo tsu reve ta̱ vu reve ta̱ ili biti. Vu ta gura usu yeci i vuma kafu u yuwan yeciꞌi. A̱yi nda, u zuwa tsu ta̱ tsu usu vu uta̱ ta̱ uba̱ta̱ wa̱ A̱sula̱.” \p \v 31 A̱vu u usu, “Amayun a ɗa i usu ta̱ gogo? \v 32 Mantsa mo ta̱ lo a̱ ta̱wa̱, waru u rawa ta̱ ɗe, ana suru nɗu yee beteꞌwe, koyan ɗa a̱tsuma̱ a̱ ɗu a̱ ka̱mba̱ o uꞌwa wa̱ yi, reve i lyawa mu a̱ ndeꞌen. Agba Dada to oɓolo na̱ a̱mu, waru adama o ndolo n ri a̱ ndeꞌen shi. \p \v 33 “N damma ɗu ta̱ ili i ndolo adama yoo oꞌwo na̱ ma̱za̱nga̱ ma amayun adama a na i ri oɓolo na̱ a̱mu. Uvaɗi u ta zuwa ɗu i sowo a̱tsuma̱lima̱. Agba i kaɓa asuvu! N lyuwa ta̱ aci o ucira wu uvaɗi!” \c 17 \s1 Yesu yuwaan ta̱ ojoro a̱ yi avasa \p \v 1 Ana Yesu kotoi a dansaa le ili i nda suru, reve u ka̱lyuwa̱ zuva a̱vu u damma, “Dada, mantsa ma rawa ta̱. Vu ca Mawun ma̱ wu tsugbain adama u ca wu tsugbain. \fig Yesu yuwaan ta̱ ojoro a̱ yi avasa|src="John_17_1.tif" size="span" loc="John 17:1" ref="Yah. 17:1" \fig* \v 2 Vu ca yi ta̱ tsugbain a aci a ama suru adama u ca aza a na vu ca niyi wuma u na woo koto shi. \v 3 Waru nda ure u na a̱a̱ tsura̱ wuma u na woo koto shi: e reve wu, za na a̱vu ɗa A̱sula̱ a amayun goon, reve waru e reve Yesu Zamawawa, za na vu lyunguyi. \v 4 N roco ta̱ tsugbain tsa̱ wu o uvaɗi ana n kotoi ulinga u na vu ca numu n yuwan. \v 5 Gogo, Dada, vu da̱shi ca mu tsugbain tsa na n shi na̱ a̱yi ana n shi oɓolo na̱ a̱vu kafu vu yuwan uvaɗi. \p \v 6 “Vu ca mu ta̱ a̱za̱ e itoni o ro a̱tsuma̱ o uvaɗi u nda, waru n roco le ta̱ ili i na vu rotsoi. A̱za̱ a̱ wu a ɗa a̱ shi, agba vu ca mu ta̱ ele, a̱vu gba a yuwaan wu tsutoni. \v 7 E reve ta̱ a na a̱vu ɗa vu ca numu ili i na n ri na̱ a̱yi suru. \v 8 Adama a na n damma ta̱ a̱za̱ e itoni a̱ va̱ ili i na vu damma numu, agba a̱ usu ta̱. E reve ta̱ a na mu uta̱i uba̱ta̱ wa̱ wu, a̱vu waru a̱ usu a̱vu ɗa vu lyungu numu. \v 9 N ta avasa adama e le. Maa yuwusan avasa adama a ama o uvaɗi shi, amma adama a aza a na vu ca numu, adama a na ele a̱za̱ a̱ wu a ɗa. \v 10 Ama o ndolo suru aza a na a̱ ri a̱za̱ e itoni a̱ va̱ a̱za̱ a̱ wu a ɗa fo, waru aza a na oo tono wu suru a̱za̱ a̱ va̱ a ɗa fo. O roco ta̱ na amayun ili i na tsugbain tsa̱ va̱ tsa̱ ri. \v 11 N ta̱ lo a̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ wu. M buwa e isawan o uvaɗi waru shi. Agba a̱za̱ e itoni i va̱ a buwa ta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi. Vu roco ucira wa ala a̱ wu, a̱yi ɗa ala a na vu ca numu, tsa̱ra̱ vu geshe le. Ɗaɗa oo oꞌwo ili i ta̱, ununa a̱vu na̱ a̱mu tsu ri. \v 12 Nu ucira wa̱ wu u ɗa, ucira u na vu ca numu a mantsa mo ndolo a̱mu ubuwu o uvaɗi ɗaɗa m putsayi ili i wuya a̱ juꞌwa̱n le. Shede a̱yi vuma na o kototoi\f + \fr 17:12 \ft Vuma na o kototoi pa nda u ta yuwusan adanshi a Yahuza Iskariyoti za na winai Yesu. \f* a̱yi ɗa a̱ lungusa̱i adama Adanshi a̱ A̱sula̱ a shiwan. \p \v 13 “Dada, n ta̱ ta̱wa̱ ya̱ꞌa̱ wu gogo. Agba n damma ta̱ ili i nda a̱mu ubuwu o uvaɗi, adama a̱za̱ e itoni a̱ va̱ a shiwan na̱ ma̱za̱nga̱ ununa a̱mu n ri. \v 14 N damma le ta̱ ikaka ya̱ wu. Agba ama o uvaɗi u nda a ꞌyuwan le ta̱, adama a na a̱ ri ili i ta̱ ne ele shi, ununa a̱mu fo n ri ili i ta̱ na ama o uvaɗi shi. \v 15 Maa patishi wu vu tawa le a̱tsuma̱ o uvaɗi shi, amma vu ꞌyasan za wuya a̱ juꞌwa̱n le. \v 16 A̱mu za vu uvaɗi u nda u ɗa shi. Ne ɗa waru ele fo a̱za̱ o uvaɗi a nda a ɗa shi. \v 17 Vu zuwa le o oꞌwo cece na akiza o uritosu wa adanshi a̱ wu za na a̱yi ɗa amayun. \v 18 N lyungu le ta̱ a̱tsuma̱ o uvaɗi, cine vu lyungu numu a̱tsuma̱ o uvaɗi. \v 19 N ca ta̱ aciya̱va̱ n yuwaan wu tsugbashi adama ele fo a ca aciyele a yuwaan wu tsugbashi. \p \v 20 “Dada, n ta yuwusan avasa adama a̱ a̱za̱ e itoni a nda, agba waru n ta yuwusan avasa adama a aza a na a̱a̱ ta̱wa̱ a ca mu okolo e le suru, adama e ili i na a̱za̱ e itoni a̱ va̱ aa damma adama a̱ va̱. \v 21 N ciga ta̱ suru nle o oꞌwo ili i ta̱, ununa a̱mu n ri ili i ta̱ na̱ a̱vu, a̱vu waru vu ri ili i ta̱ na̱ a̱mu. N ciga le ta̱ fo o oꞌwo ili i ta̱ na̱ a̱tsu. Ɗaɗa ama o uvaɗi a nda a̱a̱ usu a na a̱vu ɗa vu lyungu numu. \v 22 N ca ta̱ ama a nda tsugbain tsa na vu ca numu adama o oꞌwo ili i ta̱, ununa a̱vu na̱ a̱mu tsu ri ili i ta̱. \v 23 A̱mu ili i ta̱ i ɗa ne ele, a̱vu waru ili i ta̱ vu ri na̱ a̱mu, adama o oꞌwo ili i ta̱ suru suru. Ne ɗa ama o uvaɗi ee reve a̱vu ɗa vu lyungu numu. E te reve a na vu cigai a̱za̱ e itoni a̱ va̱ ununa vu ciga numu. \p \v 24 “Dada, vu ca mu ta̱ ele, waru n ciga le ta̱ a̱ da̱na̱ uba̱ta̱ u na n ri, adama ee ene tsugbain tsa̱ va̱, za na vu ca numu adama a na vu ciga numu kafu vu yuwan uvaɗi. \p \v 25 “Dada, a̱vu ɗa za va̱ a̱ɓula̱.† Uvaɗi u reve wu shi, a̱mu gba n reve wu ta̱, ama a nda waru e reve ta̱ a na vu lyungu numu. \v 26 N roco le ta̱ ili i na vu rotsoi, waru n ta lyuwa elime nu uyuwusan ne. Ne ɗa aa gura ciga ozo o ro ununa vu ciga numu, adama moo oꞌwo ili i ta̱ ne ele.” \c 18 \s1 E reme ta̱ Yesu \r (Mat. 26:47-56; Mak. 14:43-50; Luk. 22:47-53) \p \v 1 Ana Yesu kotoi avasa, reve a̱yi no ojoro a̱ yi a̱ ka̱ra̱ reve a pasa Uɓaa wa̱ Kidron. Reve a rawa uba̱ta̱ u na u ri na̱ ɗanga zetun† va̱ a̱bunda̱ a̱vu a uwa pe. \v 2 A̱ ꞌya̱wusa̱ ta̱ uba̱ta̱ꞌa̱ na̱ a̱bunda̱, a̱yi ɗa i zuwai Yahuza za na wina niyi revei uba̱ta̱ u na a̱ ri. \v 3 Reve nan ganu a gbagbain na Afarishi a̱ lyungu a̱duga̱ri a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa o ro a̱ kuru Yahuza. Waru oɓolo a̱ a̱soja a̱ Roma a̱ shi ta̱ oɓolo ne ele, ama a nda a̱ shi ta̱ ni itana yu uvon ni ifitila na akata. A̱vu Yahuza tara le a̱ tyo uba̱ta̱ꞌa̱. \p \v 4 Yesu reve ta̱ ili i na yaa fara na̱ a̱yi, ɗaɗa wu uta̱i reve we ece le, “Zane ɗa yaa zama?” \p \v 5 Reve a̱ usu, “Yesu za va Nazara.” \p A̱vu u damma le, “A̱mu ɗaɗa Yesuꞌu!” (Yahuza za na wina niyi, shi ta̱ mishin ne ele.) \v 6 Ana Yesu damma nle, “A̱mu ɗaɗa a̱yiꞌi,” reve o rono na̱ a̱ca̱pa̱ a̱vu a̱ riya̱ e iɗa. \p \v 7 Reve we ecishe le, “Zane ɗa yaa zama?” \p A̱vu a damma, “Yesu za va Nazara.” \p \v 8 A̱vu u usu, “N damma ɗu ta̱ ɗe a̱mu ɗaɗa Yesu. Na̱ a̱mu ɗa yaa zama, lyawai ojoro a̱ va̱ a̱ ka̱ra̱.” \v 9 A yuwan ta̱ ne adama e ili i na Yesu dammai ɗe a shiwan, “N lamba ko za ta̱ a̱tsuma̱ a aza na vu ca numu shi.” \p \v 10 Reve Simo Bituru tala matsun me peꞌeni ma̱ yi reve u koɗo utsuvu wu usaꞌani wa aagbashi a aabara a nan ganu. (Aala a aagbashiꞌi Maluku.) \v 11 A̱vu Yesu damma Bituru, “Ka̱mbuwa̱ matsun me peꞌeni ma̱ wu e ibici ya̱ yi. Vu ta a majiyan n ciga n sowo a̱tsuma̱lima̱ ununa Dada zuwai n sowo shi?” \s1 A tarai Yesu a̱ tyo uba̱ta̱ wa aabara a nan ganu \r (Mat. 26:57-58; Mak. 14:53-54; Luk. 22:54) \p \v 12 Reve yali i gbain† na̱ a̱soja a̱ yi a̱ Roma, oɓolo na̱ a̱duga̱ri a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, e reme Yesu a̱vu a̱ nla̱ yi. \v 13 A̱vu a fara tara yi a̱ tyo ya Hanana, a̱sha̱wa̱le Kayafa. Kayafa ɗa da̱na̱i aabara a nan ganu a aaꞌwan o ndolo. \v 14 A̱yi ɗaɗa za na ɗe a̱ca̱pa̱ u dammai azagbain a Israꞌila, “Lyawai vuma nda kuwa̱ tsa̱ra̱ ama suru a̱ da̱na̱ wuma.” \x ◊ \xo 18:14 \xt Yah. 11:49-50.\x* \s1 Bituru wasain Yesu \r (Mat. 26:69-70; Mak. 14:66-68; Luk. 22:55-57) \p \v 15 Reve Simo Bituru no oojoro o ro \x ◊ \xo 18:15 \xt Yah. 13:23.\x* a̱ kuru Yesu. Oojoroꞌo u reve ta̱ aabara a nan ganuꞌu, ɗaɗa u uwai oɓolo na̱ Yesu a̱tsuma̱ a agalaci o ukobu wu ugeꞌetosu wa aabara a nan ganu. \v 16 Bituru gba reve wi isawan a alanga zuzu nu una̱ntsu. A̱vu oojoroꞌo u ka̱mba̱ u yuwan adanshi na aagbashi o usheli a na a̱ ri o una̱ntsu. Reve a lyawa Bituru u uwa. \v 17 Amma a̱vu usheliꞌi we ece Bituru, “A̱vu oojoro a vuma ndolo Yesu ɗa, ko ne ɗa shi?” \p A̱vu u wasan, “Oꞌo, a̱mu ɗa shi!” \p \v 18 Mantsa mo uta̱nu ma ɗa ma̱ shi, reve agbashi na̱ a̱duga̱ri a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa a gbaꞌato akina. Ele a lyasuwusa, ɗaɗa Bituru rawai zuzu na akinaꞌa adama u lyasuwa. \s1 Aabara a nan ganu a yuwain Yesu yeci \r (Mat. 26:59-66; Mak. 14:55-64; Luk. 22:66-71) \p \v 19 A̱vu aabara a nan ganu a yuwan Yesu yeci adama o ojoro a̱ yi nu uritosu wa̱ yi. \v 20 Reve u usu, “N yuwusan ta̱ adanshi adama koyan ɗa uwwa. N ritosu ta̱ a̱ a̱ꞌisa̱ na̱ a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa, uba̱ta̱ u na aza a Israꞌila suru o tsu ɓoloto. N damma ko ili i ta̱ usokowu shi. \v 21 Adama a̱ nye vee eceshe mu cuꞌun vi ili i nda? Ece ama a na a uwwai uritosu u va̱. E reve ta̱ ili i na n dammai.” \p \v 22 Ana Yesu dammai ne, a̱vu duga̱ri ro ɓasa yi o ugbaguzu a̱vu u damma, “Zane ɗa a̱vu a na vaa yuwaan aabara a nan ganu† cuꞌun va adanshi o ndolo?” \p \v 23 A̱vu u damma, “Na̱ n damma ta̱ ili i ro i na Wila̱ u dammai u ri mejege shi, i roco iliꞌi. Agba ni ili i na n dammai amayun a ɗa, adama a̱ nye vu ɓasa numu?” \p \v 24 Yesu ubuwu wunlu ɗaɗa Hanana ca̱co niyi a̱ tyo ya Kayafa aabara a nan ganu. \s1 Bituru wasisan ta̱ Yesu \p \v 25 Ili i nda a farasa pe a̱tsuma̱, Simo Bituru ɗe mishin zuzu na akina a lyasuwusa. Ɗaɗa e ece niyi, “A̱vu za vi itoni ya̱ Yesu ɗa, ko ne ɗa shi?” \p A̱vu u wasan reve u damma, “Oꞌo, a̱mu ɗa shi!” \p \v 26 Aagbashi o ro a aabara a nan ganu a̱ shi ta̱ lo. Maci vuma na Bituru koɗoi utsuvu u ɗa. A̱vu u damma, “Me ene wu ta̱ uba̱ta̱ a ɗanga zetun, ko me ene wu shi?” \p \v 27 A̱vu Bituru wasisan, a mantsaꞌa a̱vu moton ma saalashi. \s1 A tarai Yesu a̱ tyo ya Bilatu \r (Mat. 27:1-2, 11-14; Mak. 15:1-5; Luk. 23:1-5) \p \v 28 Ana Kayafa kotoi ugeꞌetosu wa̱ Yesu na̱ wasasa, ɗaɗa azagbain a Israꞌila a tara niyi a̱ tyo uba̱ta̱ wa Bilatu† gwamna vuma va̱ Roma. A̱vu amaꞌa e isawan a alanga. Na̱ shi za ro uwa pe, u shi to oꞌwo babu cece, agba Wila̱ u shi a lyawa yi u yuwan A̱buki a Mapasa shi. \v 29 A̱vu Bilatu uta̱ a alanga reve we ece le, “Adanshi a̱ nye a ɗa i ta̱wa̱yi a aci a vuma nda?” \p \v 30 Reve a̱ usu, “Na̱ shi vuma nda za vu ulinga wi iwuya i ɗa shi, tsu shi a̱ ta̱wa̱ na̱ a̱yi uba̱ta̱ wa̱ wu shi.” \p \v 31 A̱vu u damma le, “To, a̱ɗu na aciya̱ɗu tara niyi i ꞌya̱wa̱ i geꞌeto yi cine Wila̱ u ɗu u dammai i geꞌeto yi.” \p Reve a wasan a damma, “A̱ɗu a̱za̱ a̱ Roma i tsu lyawa tsu tsu una vuma shi.” \v 32 Ili i na a dammai u roco ta̱ ili i na Yesu dammai ɗe cine wa̱a̱ kuwa̱ u fara ta̱ o oꞌuso amayun. \p \v 33 Reve u ka̱mba̱ o ukobu a̱vu u ɗe Yesu a̱vu we ece yi, “A̱vu ɗa mogono ma aza a Israꞌila?” \p \v 34 A̱vu u damma, “Yeci ya̱ wu i ɗa ndaꞌa, ko ama o ro a yuwaan wu ta̱ adanshi a̱ va̱?” \p \v 35 Reve u usu, “Vu reve ta̱ a̱mu za va Israꞌila ɗa shi! Ama a̱ wu na̱ nan ganu a gbagbain a ɗa a̱ ta̱wa̱i na̱ a̱vu ya̱ꞌa̱ va̱. Nye i ɗa gba vu yuwain?” \p \v 36 Reve Yesu usu, “Tsugono tsa̱ va̱ za vu uvaɗi u nda u ɗa shi. Na̱ shi za vu uvaɗi u nda u ɗa, agbashi a̱ va̱ a̱ shi ta yuwan nla̱ngi adama a zuwa mu e ekere a azagbain a Israꞌila wan. A̱mu n ri ana ngono n na maa yuwusan tsugono pa o uvaɗi shi.” \p \v 37 A̱vu we ece yi, “A̱vu mogono ma ɗa, ko ne ɗa shi?” \p Reve u usu yi, “Vu damma ta̱ a̱mu mogono ma ɗa, waru vu damma ta̱ mejege. A̱yi ɗa i zuwai a matsan numu, a̱vu n ta̱wa̱ o uvaɗi adama n damma ama amayun. Waru za na ri za va amayun tsu poloo mu ta̱ atsuvu.” \p \v 38 A̱vu we ece yi, “Nye i ɗa amayun?” \s1 A paɗayi Yesu ugana wu ukwa̱ \r (Mat. 27:15-31; Mak. 15:6-20; Luk. 23:13-25) \p Ana Bilatu dammai ne, a̱vu wu utisa̱ a̱ tyo ya aza a Israꞌila a̱vu u damma le, “Vuma nda yuwan ili i na i rawai n damma, ‘Nu u ciga u ꞌyuwan u kuwa̱’ shi. \v 39 I reve n tsu ba̱ɗa̱ ta̱ vuma ta̱ a̱tsuma̱ o uꞌwa wa ali u ka̱ra̱ a mantsa ma̱ A̱buki a Mapasa. I ciga ta̱ n lyawa ‘mogono ma aza a Israꞌila?’ ” \p \v 40 Reve a saala, “Oꞌo, a lyawa yi wan! Tsu ciga ta̱ a lyawa Baraba.” (Baraba gba u shi ta̱ u tsu ꞌya̱sa̱sa̱n nla̱ngi.) \c 19 \s1 A̱soja a yuwaan ta̱ Yesu ulamu \r (Mak. 15:16-20) \p \v 1 Reve Bilatu† damma a̱soja a faba Yesu na asuɗu. \v 2 Reve a ɗava ookokolo e eten a awanda, a̱vu a zuwayi a aaci,\f + \fr 19:2 \ft Kaisa Mogono mo otosu ta̱ ookokolo a̱ a̱vuꞌun a na a mungai na aayala a sawun da̱a̱n-da̱a̱n. A yuwaan ta̱ ne Yesu adama a lamaa yi.\f* a̱vu o oto yi aayala a sawun da̱a̱n-da̱a̱n. \v 3 A̱vu a̱ ta̱wusa̱ ya̱ꞌa̱ yi na a dammi, “Wuma wa̱ wu u jima, mogono ma aza a Israꞌila!” Na a ɓasasa niyi o ugbaguzu. \p \v 4 A̱vu Bilatu ka̱ra̱ o utisa̱ waru, reve u damma amaꞌa, “Uwwai, n ta̱ o uta̱ yi pa nda ya̱ꞌa̱ ɗu, adama i reve n tsura̱ ili i ro i na yaa zuwa n kototo yi shi.” \v 5 Reve Yesu uta̱, wotowu no ookokolo a awanda† na aayalaꞌa. A̱vu Bilatu damma le, “Apa vumaꞌa!” \p \v 6 Ana nan ganu a gbagbain oɓolo na̱ a̱duga̱ri a̱ A̱a̱ꞌisamapaɗa e ene niyi, reve a saala, “Vara niyi a akpata!† Vara niyi a akpata!” \p A̱vu u usu, “I tara yi reve i vara yi a akpata. N tsura̱ ili i na yaa zuwa n kototo yi shi.” \p \v 7 Reve a̱ usu, “U damma ta̱ a na a̱yi Mawun ma̱ A̱sula̱ ma ɗa. Adama o ndolo, Wila̱ u tsu u damma ta̱ u kuwa̱.” \p \v 8 Ana wu uwwai ili i nda, reve wu uwwa wovon lon. \v 9 A̱vu u ka̱ra̱ a̱ ka̱mba̱ o ukobu wa̱ yi reve we ece Yesu, “Te ɗa vu uta̱i?” Agba u usu ili i ro shi. \v 10 A̱vu Bilatu damma, “Vu ꞌyuwan ta̱ a yuwan adanshi na̱ a̱mu? Vu reve, n ta̱ nu ucira u na maa lyawa wu vu ka̱ra̱ pere, ko n zuwa a vara wu a akpata.” \p \v 11 A̱vu u usu, “Vu ta gura yuwaan mu ne adama a na A̱sula̱ a zuwa nuwu vu yuwan. Vuma na ca numu e ekere a̱ wu u laꞌa wu ta̱ unusu.” \p \v 12 Ana wu uwwai ili i nda, u shi ta̱ u ciga u lyawa yi u ka̱ra̱ pere. A̱vu azagbain a Israꞌila a lyuwa elime na̱ yisaali, “Na̱ vu lyawa vuma nda pere, a̱vu iꞌutsa̱ i Mogono Kaisa ɗa shi! Vuma na suru tarai aciya̱yi mogono ma ɗa, vuma ndolo maꞌyuwatan mo mogono ma ɗa!” \p \v 13 Ana wu uwwai ili i na aa dansa, reve wu uta̱ na̱ Yesu a alanga a̱vu u da̱nu o ootogu o ugeꞌetosu o ukobu u na a̱ tsu ɗe Ukobu u na a̱ Ruꞌwa̱i na Atali a Gbagbain. (Aala o uba̱ta̱ u nda na̱ Tsuꞌarama† a̱yi ɗa “Gabata.”) \v 14 Gogo urana u ta̱ e meremee ma aci o Urana wi Ifoɓi ya̱ A̱buki a Mapasa. \p Reve u damma aza a Israꞌilaꞌa, “Apa ɗu mogono ma̱ ɗu!” \p \v 15 Reve a̱ ka̱mbuwa̱ yi na̱ yisaali, “Una niyi! Una niyi! Vara yi a akpata!” \p A̱vu we ece le, “I ciga ta̱ n vara mogono ma̱ ɗu a akpata?” \p Reve nan ganu a gbagbain a̱ usu, “Tsu ri na̱ mogono mo ro shi, she Kaisa!” \p \v 16 Reve u ca le Yesu adama a vara yi a akpata. \s1 A vara ta̱ Yesu a akpata \r (Mat. 27:32-44; Mak. 15:21-32; Luk. 23:26-43) \p A̱vu a̱soja a tara Yesu reve a̱ ka̱ra̱ na̱ a̱yi. \v 17 A̱yi a̱ mota̱a̱ a̱tsuma̱ a̱ lyuciꞌi, u tanu ta̱ akpata† a̱ yi a̱ tyo Uba̱ta̱ wo Ookoluwo. (Aala o uba̱ta̱ꞌa̱ na̱ Tsuꞌarama a̱yi ɗa “Gologota”†). \v 18 Uba̱ta̱ u ɗaɗa a vara niyi a akpata.† A yuwaan ta̱ ne waru a̱za̱ o uꞌwa wa ali e re o ro, vuma ta̱ suru e eeɓele a̱ ta̱, Yesu gba e memere. \p \v 19 Reve Bilatu zuwa le a zuwa ɗe iroci zuva va a akpataꞌa, adansa, \pc \sc Yesu va Nazara, mogono ma aza a Israꞌila.\sc* \m \v 20 Reve a ɗana irociꞌi toto utaꞌatsu: Za vu ufaru na̱ Tsuyahuda,† waru na̱ Tsuroma, waru na̱ Tsuheleni.† Ama na̱ a̱bunda̱ e ɗe yi ta̱ nu una̱, adama a na uba̱ta̱ u na a varai Yesu a akpata u ri alanga na̱ lyuci shi. \v 21 Reve nan ganu a gbagbain a damma Bilatu, “She vu ɗana, ‘Mogono ma aza a Israꞌila’ wan, amma vu ɗana, ‘Vuma nda damma ta̱ a̱mu ɗa mogono ma aza a Israꞌila.’ ” \p \v 22 A̱vu u usu, “N ɗana yi ta̱ ne, waru ne ɗa u ri.” \p \v 23 Ana a̱soja o kotoi mavara ma̱ Yesu a akpata, reve a tara itana ya̱ yi a̱vu e neꞌeshen ba̱ta̱ na̱shi. Soja suru ta̱ nu upasu wa̱ yi. Reve fo a tara utugu wu ugaꞌan wa̱ yi, za na da̱na̱i uɗavu diga zuva a̱ cipa̱.\fig A̱soja e neꞌeshein itana ya̱ Yesu|src="John_19_23.tif" size="span" loc="John 19:23" ref="Yah. 19:23" \fig* \v 24 Reve a dammulai va̱ni le, “She tsu karai a̱yi nda ba̱ta̱ ba̱ta̱ wan. Tsu yuwain ancaꞌwa adama tsu reve za na aa tara yi.” Ili i nda i fara ta̱ adama e ili i na Adanshi a̱ A̱sula̱ a dammai wo oꞌwo amayun: \q1 “E neꞌeshen ta̱ itana i va̱ va̱ni le, \q1 a̱vu a yuwan ancaꞌwa adama o utugu u va̱.” \x ◊ \xo 19:24 \xt Ica 22:18.\x* \m A̱yi nda gba, a̱yi ɗa ili i na a̱sojaꞌa a yuwain. \p \v 25 Mma va̱ Yesu da̱na̱ ta̱ lo mishin a̱ ngeꞌen ma akpata oɓolo na̱ mma keꞌen va̱ yi. Meri ka va Kiliyofa na̱ Meri Magadaliya a̱ da̱na̱ ta̱ lo fo. \v 26 Oojoro a na u cigai \x ◊ \xo 19:26 \xt Yah. 13:23.\x* da̱na̱ ta̱ lo fo zuzu na̱ mma va̱ Yesu. Ana Yesu ene nle oɓolo, reve u damma mma va̱ yi, “Vuma nda mawun ma̱ wu ma ɗa gogo.” \v 27 Reve u damma oojoroꞌo, “A̱yi ɗa mma va̱ wu gogo.” Diga lo ɗa oojoro o ndolo a tara niyi a̱ tyo o uꞌwa wa̱ yi. \s1 Yesu kuwa̱ ta̱ \r (Mat. 27:45-56; Mak. 15:33-41; Luk. 23:44-49) \p \v 28 Yesu reve ta̱ a na u kotoi ɗe ulinga wa̱ yi. Amma adama u lyawa Adanshi a̱ A̱sula̱ o oꞌwo amayun, reve u damma, “N ta uwwusa akuli!” \x ◊ \xo 19:28 \xt Ica 69:21; Ica 22:15.\x* \v 29 Meden ma̱ da̱na̱ ta̱ lo tapu na̱ mini ma alamu, a̱vu a̱sojaꞌa a̱ tsupu pe ashiɗi. Ɗaɗa a̱ nla̱ niyi o oosondori,\f + \fr 19:29 \ft A yuwan ta̱ ulinga na aɗanga a̱ a̱vuꞌun a na a̱ tsu ɗe “osondori.” A̱yi ɗa a yuwayin ulinga a Aatagada a̱ Mota̱a̱ a na o kyoꞌonuyi mpasa a̱ na̱ntsu vu ꞌwa va aza a Israꞌila (Mta̱. 12:22), waru a yuwan ta̱ adanshi a̱ yi ba̱ta̱ ro a̱tsuma̱ a Adanshi a̱ A̱sula̱.\f*† reve a canana a zuwaa Yesu o una̱. \v 30 Ana Yesu sowoi miniꞌi, a̱vu u damma, “U koto ta̱.” A̱vu u ka̱ɗa̱to aaci, reve u kuwa̱. \s1 A sapai Yesu e eeɓele \p \v 31 Urana u nda Urana wi Ifoɓi i ɗa,\f + \fr 19:31 \ft Urana u Mapasa u ta gura o oꞌwo urana suru a̱tsuma̱ a ajuma. A aaꞌwan a na a varai Yesu a akpata wo oꞌwo ta̱ urana wa Ashibi, adama o ndolo a̱ ka̱mba̱to ta̱ Ashibiꞌi a̱ba̱jini o urana.\f* agba nu usana u tawa Ashibi a ɗa za na wo oꞌwoi a̱ba̱jini o urana waru Urana u Mapasa u ɗa. Ana wo oꞌwoi aza a Israꞌila a ciga a lyawa lipu le zuva va akpataꞌa† shi hali urana wa Ashibi, a̱vu a pati Bilatu u lyawa a̱soja a kukuɗa ana a aza a na a̱ da̱na̱i ɗe a akpata adama a̱ kuwa̱ goꞌo. Reve waru a̱ cipa̱to lipu le e iɗa. \v 32 A̱vu a̱sojaꞌa a fara kuɗa ana a ama e reꞌe aza a na a̱ da̱na̱i zuva va akpata e eɓele e Yesu. \v 33 Amma ana a rawai uba̱ta̱ wa̱ Yesu, reve e ene u kuwa̱ ta̱ ɗe, agba a kuɗa ana a̱ yi shi. \v 34 A̱vu za ta̱ a̱tsuma̱ a̱ a̱sojaꞌa tara ibata ya̱ yi reve u sapa Yesu e eeɓele. Reve mpasa na̱ mini mo uta̱. \v 35 Tsu reve ta̱ ili i nda amayun a ɗa, adama a na za na enei ne esu ɗa dammai. U damma ta̱ ne adama a̱ɗu fo i usu. \v 36 Ili i nda i fara ta̱ adama Adanshi a̱ A̱sula̱† a shiwan: “Ko eetele a̱ ta̱ a̱ yi aa kuɗa shi.” \x ◊ \xo 19:36 \xt Mta̱. 12:46; Mkc. 9:12; Ica 34:20.\x* \v 37 Waru Adanshi a̱ A̱sula̱ o ro a damma ta̱, “A̱ ta̱ ka̱lyuwa̱ vuma na a sapai ni ibata.” \x ◊ \xo 19:37 \xt Zak. 12:10.\x* \s1 A̱ciɗa̱ e Yesu \r (Mat. 27:57-61; Mak. 15:42-47; Luk. 23:50-56) \p \v 38 Ana ili i nda i kotoi, reve Isuhu, vuma lyuci va Arimatiya, pati Bilatu ko u ta lyawa yi u tara lipu va̱ Yesu. (Isuhu za vi itoni va̱ Yesu ɗa, amma usokowu, adama a na wu uwwusa ta̱ wovon wa azagbain a Israꞌila.) A̱vu Bilatu usu, reve Isuhu ꞌya̱wa̱ u tara lipuꞌu u ka̱ra̱ na̱ a̱yi. \v 39 Nikodimu, za na shi ta̱wa̱i ɗe ya̱ Yesu na ayin, shewun ta̱ Isuhu. A̱vu u ta̱wa̱a̱ na̱ a̱guma̱ a̱ ma̱guru e re na rawai uritowu ukpaku na a̱ tsu tsuwa̱a̱n a̱a̱kwa̱kwa̱. \v 40 Ama e re a nda a tara ta̱ lipu va̱ yi reve a katala yi a̱ka̱nda̱ruwa̱ no okoro oɓolo na̱ a̱guma̱ꞌa̱. Ne ɗa aza a Israꞌila a tsu yuwan na̱ a̱a̱ ciɗo a̱a̱kwa̱kwa̱. \v 41 Uba̱ta̱ u mavara ma akpataꞌa u ta̱ zuzu na̱ a̱a̱rumbu, a̱tsuma̱ a̱ a̱a̱rumbuꞌu aason a saꞌavu a̱ da̱na̱ ta̱ pe za na koto a yuwain ulinga na̱ a̱yi shi. \v 42 Adama a na wo oꞌwoi Urana wi Ifoɓi u ɗa kafu Mapasa,† waru adama a na aasoꞌon a̱ ri zuzu, ɗaɗa a zuwai pe lipuꞌu. \c 20 \s1 Aason e Yesu a̱ ta̱ lya̱nga̱ \r (Mat. 28:1-8; Mak. 16:1-8; Luk. 24:1-12) \p \v 1 Nu usana wa Aladi uba̱ta̱ ubuwu haɓa, a̱vu Meri Magadaliya ka̱ra̱ a̱ ꞌya̱wa̱ a aasoꞌon, reve we ene aatali a aasoꞌon ugandaluwu utakatsuwu nu una̱ntsu wa aasoꞌon. \v 2 Reve u suma a̱ ꞌya̱wa̱ ya̱ Bituru za na a̱tsu ɗe Simo oɓolo no oojoro o ro, \x ◊ \xo 20:2 \xt Yah. 13:23.\x* za na Yesu cigai, a̱vu u damma le, “A tara ta̱ Zagbain pe a aasoꞌon, agba tsu reve uba̱ta̱ u na a zuwa niyi shi!” \v 3 Reve Bituru no oojoroꞌo a̱ ka̱ra̱ a̱ ꞌya̱wa̱ ɗe. \v 4 Mere me le a̱ da̱na̱ ta̱ e ilaɗi, agba oojoro o roꞌo a sara ta̱ Bituru hali u fara rawaa yi. \v 5 Ana u ka̱nza̱ u ka̱lyuwa̱i a̱tsuma̱ a aasoꞌon, reve we ene pe okoro goon, agba u uwa pe shi. \v 6 Ɗaɗa Simo Bituru a rawa a̱vu u uwa pe, reve we ene pe okoroꞌo. \v 7 We ene ta̱ fo apaɗi o okoro a na a palayi urewesu wa̱ Yesu na̱ a̱yi. A̱ kutsulu yi ta̱, reve wo oꞌwo upasu u ta̱. \v 8 Reve oojoro o roꞌo, za na fara rawai a aasoꞌon fo u uwa pe. Reve we ene a̱vu u usu a na a̱ ꞌya̱sa̱in Yesu a̱tsuma̱ a̱ a̱kwa̱kwa̱. \v 9 (A mantsa mo ndolo koto a̱ shi e reve ili i na Adanshi a̱ A̱sula̱ a dammai a na amayun a ɗa a ciga a ꞌyuwan u ꞌyon a̱tsuma̱ o ukwa̱ shi.) \v 10 Reve ojoroꞌo a̱ ka̱ra̱ a̱ ka̱mba̱ o uꞌwa. \s1 Meri Magadaliya enei Yesu \r (Mat. 28:9-10; Mak. 16:9-11) \p \v 11 Meri gba wi isawan ta̱ a alanga a aasoꞌon e mesun. Reve u ka̱nza̱ u ka̱lyuwa̱ a̱tsuma̱ a aasoꞌon. \v 12 A̱vu we ene pe nlingata ma̱ A̱sula̱ n re. A̱ da̱na̱ ta̱ wotowu ni itana i uri waru a̱ da̱na̱ ta̱ nden uba̱ta̱ u na lipu va̱ Yesu shi. Za ta̱ da̱na̱ ta̱ uba̱ta̱ a aaci za ta̱ gba shi uba̱ta̱ wa ana. \v 13 Reve e ece yi, “Adama a̱ nye vu ri e mesun?” \p A̱vu u usu, “A tara ta̱ Zagbain va̱, agba n reve uba̱ta̱ u na a zuwa niyi shi.” \v 14 Ana Meri dammai ne, reve u vadala a̱vu we ene Yesu mishin lo, agba u gura reve a na Yesu ɗa shi. \p \v 15 Reve Yesu ece yi, “Adama a̱ nye vu ri e mesun? Zane ɗa vu ri e izami?” \p A̱vu u yuwan majiyan gashi a̱yi ɗa wa̱a̱ ka̱lyuwusa̱ a̱a̱rumbuꞌu a̱vu u damma, “Zagbain, nna̱ a̱vu ɗa vu tarai lipu va̱ Yesu, m pati wu ta̱ vu yuwan ankuri, vu damma mu, adama n ꞌya̱wa̱ n tara yi.” \p \v 16 A̱vu u damma yi, “Meri.” \p A̱vu Meri vadala a̱ tyo ya̱ꞌa̱ yi, reve u damma, “Rabboni!”† (Na̱ Tsuꞌarama† “Rabboni” urevu wa̱ yi a̱yi ɗa “Manlu.”) \p \v 17 Reve Yesu damma yi, “She vu reme mu wan, adama a na koto n ka̱ra̱ a̱ tyo ya Dada shi. Amma vu ka̱ra̱ a̱ tyo uba̱ta̱ o ojoro a̱ va̱ vu damma le, ‘N ta̱ ka̱ra̱ a̱ ka̱mba̱ uba̱ta̱ wa Dada va̱ za na ri fo Dada ɗu. A̱yi ɗa A̱sula̱ a̱ va̱, waru a̱yi ɗa A̱sula̱ a̱ ɗu.’ ” \p \v 18 Reve u ka̱ra̱ u ꞌya̱wa̱ u damma ojoroꞌo a na we ene ta̱ Zagbaiꞌin. Reve waru u damma le ili i u damma niyi. \s1 Ojoro e Yesu e ene yi ta̱ \r (Mat. 28:16-20; Mak. 16:14-18; Luk. 24:36-49) \p \v 19 Na ayin o urana wa Aladi o ndolo, a̱vu ojoroꞌo o ɓoloto a aasula a̱ ta̱ a̱vu a katsu na̱ntsu, adama a na a uwwusa ta̱ wovon wa azagbain a Israꞌila. Reve Yesu ta̱wa̱ wi isawan e memere me le babu usa̱n, a̱vu u ca̱sa̱ le, adansa, “N yuwan ta̱ avasa i tsura̱ asuvu nden.” \v 20 Ana u dammai ili i nda, reve u roco le antsu e ekere a̱ yi na̱ za ve eeɓele. Ojoroꞌo a shiwan ta̱ na̱ ma̱za̱nga̱ adama a na e te inda Zagbain. \v 21 Reve u dammisa, “Asuvu nden n da̱na̱ oɓolo na̱ a̱ɗu. Cine Dada va̱ lyungu numu a̱tsuma̱ o uvaɗi, ne ɗa fo ma̱a̱ lyungusu ɗu.” \v 22 A̱vu wi ivuwaan le reve u damma, “Ushiyi Ruhu va Akiza. \v 23 Nni i yuwaan ama gafura vu nusu le, A̱sula̱ fo u ta yuwaan le, o to oꞌwo na̱ gafura. Nna̱ gba i ꞌyuwan a yuwaan le gafura, A̱sula̱ fo u ta ꞌyuwan a yuwaan le gafura.” \s1 Yesu na̱ Toma \p \v 24 Za ro a̱tsuma̱ a Kupanejereꞌe, Toma (za na waru a̱ tsu ɗe fo Mepishe), u da̱na̱ oɓolo ne ele shi, a mantsa ma na Yesu rocoi aciya̱yi. \v 25 Ana u rawai, reve akapi o ojoro a damma yi, “Tse ene ta̱ Zagbain!” \p Amma a̱vu Toma damma, “Ma̱a̱ usu shi she na̱ me ene antsu e ekere a̱ yi, waru she na̱ n juꞌwa̱n antsuꞌu na aakatsu a̱ va̱ uba̱ta̱ u na ikusa i da̱na̱i, waru n oto ukere u va̱ a̱tsuma̱ a̱ wuntsu we eeɓele a̱ yi.” \p \v 26 Ana a yuwain ajuma a̱ ta̱, reve ojoroꞌo o ɓolotowiso a aasulaꞌa, waru Toma da̱na̱ ta̱ oɓolo ne ele. Reve a katsu na̱ntsu vadamma nu ufaru, amma a̱vu Yesu ta̱wa̱ wi isawisan e memere me le babu usa̱n. A̱vu u ca̱sa̱ le, reve u damma, “N yuwan ta̱ avasa i tsura̱ asuvu nden.” \v 27 Reve u damma Toma, “Ka̱lyuwa̱ ekere a̱ va̱. Zuwa aakatsu a̱ wu antsuꞌu. Oto ukere wa̱ wu e eeɓele a̱ va̱. Vu lyawa mawasan a na va̱a̱ usu.” \p \v 28 A̱vu u usu yi, “A̱vu ɗa Zagbain va̱ na̱ A̱sula̱ a̱ va̱.” \p \v 29 Reve u damma yi, “Vu usu ta̱ o una̱ na ve ene numu. Aza abaꞌun a ɗa aza a na e ene numu shi a̱vu gba a̱ usu.” \s1 Ili i na i zuwai Yahaya ɗanai a aatagada a nda \p \v 30 Ojoro e Yesu e ene yi ta̱ a yuwusan iroci yi linga va asalama ro na̱ a̱bunda̱ aza a na a ɗanai a̱tsuma̱ a aatagada a nda shi. \v 31 N ɗana ta̱ ili i nda adama i usu a na Yesu ɗa Zamawawa, Mawun ma̱ A̱sula̱, waru adama a na i usu niyi, i ta̱ tsura̱ wuma. \c 21 \s1 Igolo tapu na̱ mugula \p \v 1 A̱ tyo ɗe, reve Yesu rocowiso aciya̱yi uba̱ta̱ wo ojoro a̱ yi a̱ ngeꞌen m Mala ma̱ Ga̱lili.\f + \fr 21:1 \ft A̱ tsu ɗe ta̱ fo Mala ma̱ Ga̱lili Mala ma Tibariya.\f* Apa cine iliꞌi i farai: \v 2 Ojoro a̱ yi na̱ a̱bunda̱ a̱ da̱na̱ ta̱ lo: Simo Bituru, na̱ Toma (za na a̱ tsu ɗe Mepishe), na̱ Nataniya va Kana va̱ Ga̱lili, na̱ muwun ma̱ Za̱ba̱di, no ojoro e re o ro. \v 3 Reve Simo Bituru damma a̱za̱ a̱ yi, “A̱mu n ta̱ ꞌya̱wa̱ mereme ma mugula ni igolo.” \p Reve a̱za̱ a̱ yi a damma, “A̱tsu fo tsu ta̱ ꞌya̱wa̱ oɓolo na̱ a̱vu.” A̱vu a̱ ka̱ra̱ a̱ ꞌya̱wa̱ a wantsun u le. Agba e reme ko ili i shi na ayin o ndolo. \v 4 Ana usana u tawai na̱ wasasa, reve Yesu isawan a̱ ngeꞌen m malaꞌa, agba ojoroꞌo e reve a na Yesu ɗa shi. \p \v 5 Reve u ɗe le, “Ama a̱ va̱, i reme ta̱ ɗe mugula?” \p A̱vu a̱ usu, “Oꞌo.” \p \v 6 Reve u damma le, “Variyi igolo i ɗu usaꞌani u wantsun u ɗu, i te reme ozo o ro.” Reve a yuwan ne, a̱vu igoloꞌo e reme mugula ma̱ a̱bunda̱ hali a̱ kuɗa̱ o rono yi. \fig Mereme ma mugula|src="John_21_2-4.tif" size="span" loc="John 21:6" ref="Yah. 21:6" \fig* \p \v 7 Reve oojoro a na Yesu cigai\x ◊ \xo 21:7 \xt Yah. 13:23.\x* damma Bituru, “Zagbain ɗa!” Ana Simo Bituru uwwai a na Zagbain ɗa, reve wo oto utugu wa̱ yi (adama a na u shi ta̱ u foɗo yi ana u da̱na̱i o ulinga), a̱vu wu teruwe a̱ mini u reme uda̱su a̱ tyo uba̱ta̱ wa̱ Yesu. \v 8 Reve akapi o ojoro o toni yi a̱tsuma̱ a wantsuꞌun, uguzu ni igoloꞌo tapu na̱ mugula. A̱ da̱na̱ alanga ni iɗa shi, alanga e le a̱ da̱na̱ ta̱ zuzu na ana ukpakutaꞌatsu (300).\f + \fr 21:8 \ft Danshi udasuwu a tsu yuwan ta̱ ulinga na̱ a̱yi tsi ili yu uritosu i na a̱ tsu ɗe yadi na̱ Tsunasara. Ana a taꞌatsu a ɗa a tsu yuwan udasuwu u ta̱.\f* \v 9 Ana ojoroꞌo o uta̱i a̱tsuma̱ a wantsuꞌun, reve e ene u ta̱ ni ilyalya, waru u da̱na̱ ta̱ a̱ zusun mugula na akinkina. \p \v 10 A̱vu u damma, “Ta̱wa̱i na̱ mugula n ro n na i remei gogo.” \p \v 11 Reve Simo Bituru ka̱ra̱ u uwa a̱tsuma̱ a wantsuꞌun, reve u rono igoloꞌo a̱ tyo e iɗa. A̱tsuma̱ a̱ yi mugula m gbagbain ukpaku na̱ kupoton na aza a taꞌatsu (153) n da̱na̱ ta̱ pe. Agba suru na̱ ne igoloꞌo i kara shi. \v 12 Reve Yesu damma le, “Ta̱wa̱i i lyuwa.” Ko za ta̱ gba a̱tsuma̱ o ojoroꞌo gura ece yi, “Zane ɗa vu ri?” shi, adama a na e reve ta̱ a na Zagbain ɗa. \v 13 A̱vu u ꞌya̱wa̱ u tara ilyalya, reve u ca le. Reve waru u ca le fo mugulaꞌa. \v 14 A̱yi nda, a̱yi ɗa wa taꞌatsu a na u rocoi aciya̱yi uba̱ta̱ wo ojoroꞌo ana a̱ ꞌya̱sa̱n niyi a̱tsuma̱ o ukwa̱. \s1 Yesu na̱ Bituru \p \v 15 Ana o kotoi alya, reve Yesu ece Simo Bituru, “Simo mawun ma Yahaya, vu laꞌa ta̱ a̱za̱ a̱ wu ciga mu?” \p A̱vu u usu, “Ee, Zagbain, vu reve ta̱ a na n ciga nuwu.” \p Reve u damma, “Vu lyuwato mukyokyon n va̱.” \p \v 16 Reve we ecishe yi we ire, “Simo mawun ma Yahaya, vu ciga mu ta̱?” \p A̱vu u usu, “Ee, Zagbain, vu reve ta̱ a na n ciga nuwu!” \p A̱vu u damma, “Vu ka̱lyuwa̱ ikyon i va̱.” \p \v 17 Reve we ecishe yi wa taꞌatsu, “Simo mawun ma Yahaya, vu ciga mu ta̱?” \p Bituru yuwan ta̱ a̱tsumola̱ngu adama a na Yesu yuwan yi ta̱ yeci hali utaꞌatsu ko u ciga yi ta̱. Adama o ndolo reve u damma Yesu, “Zagbain, vu reve ta̱ ili suru. Vu reve ta̱ a na n ciga nuwu.” \p A̱vu Yesu damma yi, “Vu lyuwato ikyon i va̱. \v 18 N ta dansaa wu amayun, a̱vu o ulobo, vu tso oto ta̱ itana i na vu cigai, reve vu ꞌya̱wa̱ uba̱ta̱ u na vu cigai. Agba na̱ vu kutsa, vu ta̱ buba̱ruwa̱ e ekere a̱ wu. Reve ozo o ro a̱ nla̱ wu a̱vu a tara wu a̱ tyo uba̱ta̱ u na vu cigai shi.” \v 19 (U damma ta̱ ne adama u roco cine Bituru a̱a̱ kuwa̱, reve u ca A̱sula̱ tsugbain.) Reve u damma Bituru, “Toni mu!” \p \v 20 A̱vu Bituru vadala reve we ene oojoro o ro, \x ◊ \xo 21:20 \xt Yah. 13:23.\x* za na Yesu cigai. Waru a̱yi ɗa fo za na raɓatoi Yesu ele a alya a̱vu we ece, “Zagbain, zane ɗa aa wina wu?” \v 21 Ana Bituru ene niyi, a̱vu we ece Yesu, “Zagbain, ili i ne yaa cina yi?” \p \v 22 Reve u usu yi, “Nna̱ n ciga ta̱ u yuwan wuma hali mantsa ma na ma̱a̱ ka̱mba̱, te imini ya̱ wu na adama o ndolo? Vu toni mu.” \v 23 Adama o ndolo reve aalabariꞌi a baza a̱tsuma̱ a̱ a̱za̱ e Itoni a na, a̱yi nda wa̱a̱ kuwa̱ shi. Agba Yesu damma ne shi. Ili i na u dammai a̱yi ɗa, “Nna̱ n ciga ta̱ u yuwan wuma hali mantsa ma na ma̱a̱ ka̱mba̱, te imini ya̱ wu na adama o ndolo?” \p \v 24 A̱yi oojoro† a nda a̱yi ɗa u dammai ili i nda suru. U ɗana yi ta̱, waru tsu reve ta̱ a na amayun a ɗa waa dansa. \p \v 25 Yesu yuwan ta̱ ili i ro na̱ a̱bunda̱. Nna a ɗana ili i ndolo suru a̱tsuma̱ a atagada, n jiyan a̱tsuma̱ o uvaɗi suru a na a̱a̱ tsura̱ uba̱ta̱ u na waa rawa a na a zuwa atagadaꞌa suru shi.