\id PHP - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) \h FILIPAË \toc1 Filipaë \toc2 Filipaë \toc3 Fil \mt1 FILIPAË \ip Pa tëëm ne Pöl to teꞌ non pa nohnoh, eꞌ to kiun o taanaꞌ kiun. A ma kiun varih to nö ne pa napan va po vaman varih Filipaë, me Ëfësus, me Kolosi, me o paeoh to nö non pe Pilimon. Manih po kiun vëh neꞌ to kiun ko soe vavihvih a napan va Filipaë. Suk a ma tah nee to heꞌ akuk suk o iu pee. A ma tah poë varih nee to heꞌ akuk suk o iu pee, nee to heꞌ manih pa koren e Ëpafroditus, keꞌ öt, ko heꞌ e Pöl, marën a vaꞌaus poë. \ip A Filipaë eꞌ a vöön apuh manih pa muhin va Mësadoniaꞌ. Manih po vapöök vavih pe Pöl, eꞌ to nö manih Filipaë, ka manih nën eꞌ a tëëm vamomoaan neꞌ to vatvus a Soe Vih manih pee, ivëh, ko kum teꞌ va po vaman tavus en, (Aposol 16:12-40). \ip A napan va po vaman varih to teꞌ ne manih Filipaë hikta teꞌ ne po to pöh kum, ahik, ee to teꞌ nee a ma kum vakëkëh pee, pare hikta öt vörep ne a moniꞌ. Ivëhkëk, ee to heꞌ ee pa ma tah nee to heꞌ akuk suk a ma iu pee, manih pa napan va po vaman varih to kökööt ne pa ma tah manih Jerusalëm, me manih pa vaꞌaus e Pöl. \ip E Pöl to teꞌ non pa nohnoh, ivëhkëk, eꞌ to pah teꞌ vaeö rakah e non, pareꞌ iu non pan, a napan va Filipaë se teꞌ vaeö rakah pet ne, pa ö nee se keh taum ta ma vu punis. E Pöl to soe ke raoe pan, ee se sun vakis ne pa nok a kiu pee. Eꞌ to pah siröꞌ en po tövavaasis pikpiuk, o teꞌ varih to totoon ne raoe pa taateꞌ va pa pe a ö kokoaan. \ip Me eꞌ to iu rakah non raoe se teꞌ me ne a taateꞌ tö, vamanih pa ö ne Ieesuꞌ to teꞌ vavoh non. Manih po kiun vëh, ea to nat e no pan, manih po iu pe Pöl, eꞌ to pah koman vörep e non pa napan va po vaman varih Filipaë. \ip A ma kiun varih to tataki va ne manih. \io1 A potan avih pe Pöl, 1:1-2 \io1 E Pöl to heꞌ a soe vavihvih peꞌ manih pa napan va po vaman va Filipaë, suk ee to kamöꞌ vavih ne poë, 1:3-11 \io1 E Pöl to soe ke raoe ataeah neꞌ to nonok non, me a ö neꞌ to teꞌ va non, 1:12-26 \io1 A ma taateꞌ vih ne ea a napan va po vaman se suksuk no, 1:27-30; 2:1-18 \io1 E Pöl to nok o kokoman peꞌ pa vanö e Timotiꞌ pen Ëpafroditus, 2:19-30 \io1 A hanan vih me o vavaveo pea manih pa hanan pe Kristo, 3:1-21; 4:1-9 \io1 E Pöl to heꞌ a soe vavihvih peꞌ, suk a ma tah nee to heꞌ akuk suk o manin pee, 4:10-20 \io1 A ma soe ataaton pe Pöl, 4:21-23 \c 1 \s1 Eöm Se Vaꞌaus O Upöm Teꞌ Me O Vaeö \p \v 1 Eöꞌ e Pöl, ke Timotiꞌ, emöm poꞌ a poa teꞌ kikiu pe Ieesuꞌ Kristo. \p To kiun ka nös neöm kurus a ma napan vivihan pe Ieesuꞌ Kristo to teꞌ nem pa vöön va Filipaë, vaꞌpeh me a nap susunön va po rotuꞌ, me a ma teꞌ kikiu va po kum teꞌ poë varih to vaman ne e Ieesuꞌ. \p \v 2 Eöꞌ to hinhin noꞌ e Sosoenën e Tamaara, me e Ieesuꞌ Kristo se heꞌ a neöm a taateꞌ ururuan me a taateꞌ moomo. \s1 O Hin Pe Pöl \p \v 3 Eöꞌ to sosoe vavihvih noꞌ e Sosoenën peöꞌ pa ma tëëm kurus nöꞌ to kokoman a noꞌ neöm. \v 4 Ka manih pa ma hin kurus peöꞌ, eöꞌ to teꞌ vaeö rakah e noꞌ pa hin suk a neöm. \v 5 Eöꞌ to vavihvih me noꞌ e Sosoenën po vaꞌaus ne eöm to heꞌ a neoꞌ pa ö nöꞌ to vavatvus noꞌ a Soe Vih. Ko vaꞌaus pamëh ne eöm to heꞌ, po poen vamomoaan ne eöm to taneo vaman voh, keꞌ öök non kuru. \v 6 E Sosoenën to taneo voh en pa nok a kiu vih manih peöm, köꞌ nat rakah e noꞌ peꞌ se nonok avoeꞌ e non. Keꞌ öök po Poen ne Ieesuꞌ Kristo se hah maꞌ, ka kiu vih pamëh se hik en. \p \v 7 Eöꞌ to nat me e noꞌ pan, eꞌ to teꞌ totoopin e non pa ö nöꞌ to koman a noꞌ neöm, suk eöꞌ to pah iu vörep e noꞌ peöm. Eöm kurus to avë me nem peöꞌ po ururuan pe Sosoenën, pa öꞌ ne eöꞌ to teꞌ noꞌ pa nohnoh. Köm teꞌ vaꞌpeh me nem a neoꞌ pa kiu pa vaeh a taateꞌ va pa vatvus a Soe Vih to vataare non pan, eöꞌ to vavatvus noꞌ a soe man va pa Soe Vih. \v 8 E Sosoenën to nat e non peöꞌ, to iu ep rakah a noꞌ neöm. Suk, eöꞌ to iu kurus rakah a noꞌ neöm, o iu eh pamëh to taneꞌ no maꞌ pe Ieesuꞌ Kristo. \p \v 9 O hin peöꞌ ivëh, pan a taateꞌ iu teꞌ peöm se pupu vaꞌpuh oah nö rakah non, köm se teꞌ natsean nem, ko kokoman peöm se teꞌ maaka non vaꞌpeh me a taateꞌ iu teꞌ. \v 10 Ivëh, ke eöm se ep a vakëh pa taateꞌ vih, me taateꞌ hat, paröm kon varoe a ma taateꞌ vivihan. Köm se teꞌ vivihan nem ko hikta teꞌ me nem ta hat po Poen ne Kristo se hah maꞌ. \v 11 Ivëh, ke eöm se nonok tamoaan rakah nem a ma taateꞌ totoopin, to taneꞌ no maꞌ pe Kristo, marën a heꞌ o ëhnan apuh manih pe Sosoenën, me a kë a ëhnaneah. \s1 A Nohnoh Pe Pöl To Vaꞌaus A Soe Vih \p \v 12 Eöꞌ to iu a noꞌ neöm, kën kea me kën vamen se nat nem pa tah to tanok voh manih peöꞌ, a nohnoh peöꞌ to vaꞌaus pa vatvus a Soe Vih, keꞌ nö pet. \v 13 Ivëh, ka ma teꞌ utut to matop ne a iuun pe Sisaꞌ, me o upöm teꞌ to nat e ne peöꞌ, pan eöꞌ to teꞌ noꞌ pa nohnoh, suk eöꞌ to vaman noꞌ e Kristo. \v 14 Eöꞌ to teꞌ noꞌ pa nohnoh, ivëh, ka ma teꞌ peo va po vaman to vaman vaeh rakah ee pe Kristo, ko hikta nanaöp ne a vatvus a soe pe Sosoenën. \p \v 15 Eꞌ to teꞌ man e non, a ma pah teꞌ to vavatvus e ne pa soe suk e Kristo, suk ee to teꞌ me ne a taateꞌ puhioꞌ, pare iu onoah e ne peöꞌ. Ivëhkëk, o meoh upöm to vavatvus ne a soe pe Kristo, suk ee to iu vaꞌaus ne. \v 16 Ee to vavatvus ne a Soe Vih, suk ee to teꞌ me ne a taateꞌ iu teꞌ, pare nat e ne pe Sosoenën to heꞌ a neoꞌ a kiu pa vaeh a taateꞌ va pa vatvus a Soe Vih. \v 17 Ivëhkëk, o upöm teꞌ to vavatvus ne a Soe Vih va pe Kristo, manih pa taateꞌ amamun, me a taateꞌ vaononoah. Ee to iu vatok ne maꞌ ta ma meh punis, pa ö nöꞌ to teꞌ noꞌ pa nohnoh. \p \v 18 Ivëhkëk, a hikta tah vi, pa ma ö kurus, ee to teꞌ me ne pa ma kokoman vih, keꞌ a ma kokoman hat, a tah apuh oah ivëh, ee to vavatvus e ne pa Soe Vih suk e Kristo. Ivëh, köꞌ teꞌ vaeö tamoaan rakah e noꞌ. \s1 E Pöl To Koman Non A Ö Neꞌ Se Teꞌ Toꞌtoꞌ Non Pa Vaꞌaus A Napan Va Filipaë \p \v 19 Köꞌ se teꞌ vaeö avoeꞌ e noꞌ pa ö nöm to hinhin suk a nem neoꞌ, ka Tuvuh pe Ieesuꞌ Kristo vaꞌaus e non peöꞌ. Ivëh, köꞌ nat e noꞌ pa ma punis varih se vaꞌaus a neoꞌ, köꞌ taihan eoꞌ. \v 20 Ivëh, köꞌ iu rakah noꞌ, paröꞌ vaman rakah noꞌ pan, eöꞌ hikta se nok vahat rakah noꞌ ta pah tah pa vapoet hah öꞌ. Ahik. Ivëhkëk, kuru eöꞌ se sun vakis, pa ö nöꞌ se teꞌ noꞌ, pa vataare o kikis pe Kristo manih po oeh, eöꞌ he teꞌ toꞌtoꞌ avoeꞌ e noꞌ, keꞌ, eöꞌ se mët eoꞌ. \v 21 Manih peöꞌ a tah apuh oah ivëh, eöꞌ se keh teꞌ toꞌtoꞌ e noꞌ, eöꞌ se teꞌ me e noꞌ pe Kristo. Keꞌ, eöꞌ se keh mët, a, eöꞌ se kon a ma tah vih. \v 22 Eöꞌ se keh teꞌ toꞌtoꞌ avoeꞌ e noꞌ, eöꞌ se antoen e noꞌ pa nok a kiu pe Apuh. Ivëhkëk, eöꞌ to hikta nat noꞌ, pa hanan taeah nöꞌ se vatet, eöꞌ se keh teꞌ toꞌtoꞌ e noꞌ, keꞌ, eöꞌ se mët eoꞌ. \v 23 Eꞌ to hivaꞌ ke non peöꞌ pa vatet o pöök kokoman. Eöꞌ to iu oah rakah noꞌ pa këh o toꞌtoꞌ vëh. Eꞌ to vih oah rakah non peöꞌ se nö, ko teꞌ vaꞌpeh me noꞌ e Kristo. \v 24 Ivëhkëk, eꞌ to vih ke non peöm, peöꞌ se teꞌ avoeꞌ e noꞌ manih po oeh, köꞌ se vaꞌaus a neöm. \v 25 Eöꞌ to vaman vakis e noꞌ pa ö nöꞌ to teꞌ me noꞌ a kiu, ivëh, köꞌ nat e noꞌ peöꞌ se teꞌ avoeꞌ e noꞌ pa kiu vaꞌaus a neöm, ko vaman peöm se pu vaeh, köm se teꞌ vaeö nem po vaman peöm. \v 26 Ivëh, ke eöm se vaeö vaꞌpuh oah manih pe Ieesuꞌ Kristo po poen nöꞌ se vavih hah nös pa ep ka neöm. Eöm se vaeö pet suk eöꞌ to teꞌ avoeꞌ e noꞌ. \s1 E Sosoenën To Nok Vavih A Napan Va Filipaë, Kee Teꞌ A Punis \p \v 27 A tah apuh ivëh, nöm se nat nem, eöm se teꞌ vavih nem pa taateꞌ totoopin peöm to kë non a Soe Vih pe Kristo. Eöꞌ se keh vavih nös pa ep ka neöm, keꞌ, eöꞌ to teꞌ varo këh e noꞌ nös peöm. Keöꞌ se tënan noꞌ nös neöm to sun vakis nem, ko vapöh kokoman e nem. Ko kiu vaꞌpeh e nem pa kunkuin o vaman pa ma napan manih pa Soe Vih. \v 28 Ke eöm se koe a naöp o teꞌ varih to vakihat me a no neöm. A ma tah poë varih to vëknöm ke non ro tövakihat a ö nee se kon vahat ee. Ivëhkëk, e Sosoenën se kon hah en peöm. \v 29 E Sosoenën to heꞌ a neöm o ëhnan apuh pa ö nöm to vaman voh e Kristo, me pa ö nöm to kon kamis suk voh eah. Ka poa tah poë varih to kë non a ëhnan e Kristo. \v 30 Eöꞌ to teꞌ moaan me voh a noꞌ neöm, ke eöm ep e nem peöꞌ to vavapus me noꞌ po tövakihat poë varih. Me o vapus pamëh to teꞌ avoeꞌ e non kuru. Eöm me to teꞌ hop e nem po pöh vu punis, suk eöm to vatös me e nem peöꞌ manih po vapus pamëh. \c 2 \s1 Ea Se Vapöh Kokoman No Ko Nonok Vavih No O Upöm Teꞌ \p \v 1 O toꞌtoꞌ peöm manih pe Kristo to vaeh e non po kokoman peöm. Ka taateꞌ iu teꞌ peꞌ se heꞌ a neöm o kokoman tö. Eöm to vatös me e nem pa Tuvuh Vasioꞌ. Paröm teꞌ me e nem pa taateꞌ ururuan pe Kristo. Ko teꞌ nem pa taateꞌ nok vavih a ma upöm peöm. \v 2 Ivëh, ke eöm se vavaeö rakah e nem peöꞌ, pa ö nöm to vapöh kokoman nem. Ko vatös vavih me nem a pah taateꞌ iu o upöm teꞌ. \v 3 Eöm se keh nonok nem a ma taateꞌ poë varih, eöm se nat nem teꞌ me nem a taateꞌ amamun, vaononoah, me eöm se nat nem vavovoh nem a taateꞌ kë koman hah ëm. Ivëhpëhkëk, eöm se teꞌ vöknah nem, ko kë oah nem a ëhnëëro o upöm teꞌ këh a ëhnëëneöm. \v 4 Eöm se koe a kokoman vörep varoe o toꞌtoꞌ koman peöm, ivëhkëk, eöm me se kokoman nem a ma toꞌtoꞌ po upöm teꞌ, ko vaꞌaus nem raoe pa teꞌ vavih. \s1 E Kristo To Vöknah Ea Ke Sosoenën Kë Poan \p \v 5 Manih po toꞌtoꞌ peöm, eöm se kokoman va nem manih, ko teꞌ va nem manih pa ö ne Ieesuꞌ Kristo to teꞌ va non. \q1 \v 6 E Kristo to teꞌ vavoh non manih pe Sosoenën, \q2 pa ma tah kurus neꞌ to nonok non. \q1 Ivëhkëk, eꞌ to hikta koman voh non a nok a tah ne eꞌ koman to iu non, \q2 marën a vaꞌaus koman hah ea, \q3 suk eꞌ to vatoe me e non pe Sosoenën. \q1 \v 7 Ivëhkëk, eꞌ to vöknah hah ea pa teꞌ vamanih pe Sosoenën, \q2 ko koe en pa tasun apuh vëh neꞌ to teꞌ me voh non. \q1 Eꞌ to koaꞌ voh, \q2 pareꞌ kon o sionin vamanih pa teꞌ, \q3 ko tavus vamanih pa teꞌ kikiu akuk. \q1 \v 8 Ka ö neꞌ to teꞌ va non manih pa teꞌ, \q2 eꞌ to vöknah hah ea, \q3 pareꞌ vavatet varoe non a soe pe Sosoenën, \q2 pa ö neꞌ to mët, \q3 a, keꞌ öök rakah pa ö neꞌ to mët manih pa kuruse. \q1 \v 9 Ivëh, ke Sosoenën vasunön poan, \q2 keꞌ vamomoaan non. \q1 E Sosoenën to heꞌ poan o ëhnan to apuh oah e non, \q2 pa ma moeh ëhnan kurus, \q3 \v 10 ivëh, ka ma napan kurus se vatokon manih pa ëhnan e Ieesuꞌ, \q2 ka ma napan va pa vöön va kin, \q3 me manih po oeh, \q2 me manih paan o oeh se vatokon manih pa ëhnan e Ieesuꞌ. \q1 \v 11 Ka napan kurus rakah se soe vamanih pan, \q2 “E Ieesuꞌ Kristo e Apuh.” \q1 Ka taateꞌ pamëh to heꞌ non o ëhnan apuh manih pe Sosoenën Taman. \s1 Ea Se Teꞌ Va No Manih Po Maaka Topniira Ma Napan \p \v 12 Ivëh, ke eöm a ma vakamöꞌ peöꞌ, eöm to vavatet tamoaan voh e nem pe Sosoenën pa ö nöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm. Eꞌ to vih oah non peöm se tëtënan soe nem kuru pa ö nöꞌ to teꞌ ke këh noꞌ nös neöm. Eöm se kikiu vakis nö nem, pa vavih rakah a ö teꞌteꞌ po kum peöm, vamanih pa ö nöm to ta nem e Sosoenën ko heꞌ avoes këm manih peꞌ. \v 13 Ea to nat e no pe Sosoenën to kiu non po kokoman peöm, ivëh, köm iu e nem pa nok a ma taateꞌ vih, ko antoen e nem pa nok a ma taateꞌ poë varih. Ivëh, ka ma taateꞌ poë varih to heꞌ vaeö ne poë. \p \v 14 Eöm se nonok nem a ma tah kurus, ko nat nem vavaarek nem, me eöm se koe a vaato vasukaꞌ vatëh. \v 15 Ke eöm se teꞌ vivihan nem, ka hikta hat se teꞌ non peöm. Ke eöm se teꞌ nem a ma koaꞌ pe Sosoenën, no a hikta hat to teꞌ non peöm. Ivëhkëk, eöm to teꞌ me nem a napan to heꞌ tonun ne a taateꞌ totoopin, ko nonok ne a ma taateꞌ hat peo. Ke eöm se teꞌ va nem manih po vesun to tëtëkrea ne topniira ma napan to teꞌ ne pa popoen manih po oeh, \v 16 pa ö nöm to heꞌheꞌ nem o vavaasis vëh to heꞌ non o toꞌtoꞌ. Ivëh, ko Poen ne Kristo se hah maꞌ, eöꞌ se vaeö rakah, suk a ma kiu nöꞌ to nok voh manih peöm, to hikta ro akuk. Eöꞌ to nonok voh noꞌ a ma kiu vëhvaꞌ poë varih, paröꞌ onoah voh eoꞌ. \p \v 17 O vaman peöm to teꞌ va non manih po heꞌ peöm, nöm to heꞌ vamanih po heꞌ pa nok a kiu pe Sosoenën. Eöꞌ se keh heꞌ o eraꞌ peöꞌ vamanih po heꞌ vaꞌpeh me a ma heꞌ peöm, eöꞌ se puh e noꞌ po vaeö vaꞌpeh me a neöm. \v 18 Eöm pet me se teꞌ vaeö nem, ko puh rakah nem po vaeö, ko vaeö vaꞌpeh me nem neoꞌ. \s1 E Pöl To Soe A Ö Neꞌ Se Vanö E Timotiꞌ Manuh Filipaë \p \v 19 Eöꞌ to anoeh noꞌ e Apuh e Ieesuꞌ se keh iu non, eöꞌ se vanö vëhöꞌ nös e Timotiꞌ manem peöm. Keöꞌ se haraꞌ vaeö rakah pa ö neꞌ se hah maꞌ ko soe ka neoꞌ a ma tah nöm to nonok nem. \v 20 A hikta meh teꞌ to teꞌ me a no neoꞌ to teꞌ va non manih pe Timotiꞌ. Eꞌ to vapöh kokoman tamoaan me a no neoꞌ, pareꞌ kokoman tamoaan e non pa vaꞌaus a neöm. \v 21 O upöm teꞌ to karë varoe ne a nok a ma tah koman pee, ko hikta iu rakah ne a vaꞌaus, pa nok a kiu pe Ieesuꞌ Kristo. \v 22 Eöm to nat e nem pa taateꞌ vih pe Timotiꞌ. Paröm to nat e nem peꞌ to vaꞌaus voh a neoꞌ pa kiu va pa vatvus a Soe Vih, vamanih pe koaꞌ to vaꞌaus non e tamaneah. \v 23 Ivëh, köꞌ kokoman vovoh voh eoꞌ pa vanö vëhöꞌ nös eah manih peöm, pa ö nöꞌ se nat ataeah se tavus manih peöꞌ. \v 24 Eöꞌ to vaman e noꞌ pe Apuh se vaꞌaus a neoꞌ, ke eöꞌ me se nö nös pa ep a neöm. \s1 E Pöl To Soe A Ö Neꞌ Se Vanö E Ëpafroditus Manuh Filipaë \p \v 25 E Ëpafroditus, e kea peöꞌ pa nok a kiu pa ëhnan e Kristo, me eꞌ to kiu vaꞌpeh me a no neoꞌ pa nap vëvënsun pe Kristo. Eöꞌ to iu voh noꞌ a vaꞌaus, köm vanö voh maꞌ eah manih peöꞌ. Kuru, eöꞌ to koman noꞌ a vanö hah nös eah manih peöm, \v 26 suk, eꞌ to iu ep kurus rakah ka no neöm. Eꞌ to karë, suk eꞌ to nat e non pan, eöm to tënan voh em peꞌ to haraꞌ voh a hiinana apuh. \v 27 A, eꞌ to haraꞌ voh a hiinana pamëh, ko ö ra mët en. Ivëhkëk, e Sosoenën to ururuan poan, me eöꞌ me. Ivëh, köꞌ hikta se haraꞌ vatamak itoeꞌ hah noꞌ. \v 28 Ivëh, köꞌ iu rakah e noꞌ pa vanö nös eah manem peöm, köm se ep hah in eah, paröm vaeö. Ke eöꞌ me se nat noꞌ haraꞌ vakarë suk noꞌ a neöm. \v 29 Ivëh, ke eöm se öt e Ëpafroditus pa ëhnan e Apuh, ko haraꞌ vaeö vörep em. Eöm se kë nem a ëhnëëro teꞌ to teꞌ va ne manih peꞌ. \v 30 Eꞌ to ö ra mët voh en, pa ö neꞌ to nonok voh non a kiu pe Kristo. Eꞌ to kokoman varoe voh non a vaꞌaus a neoꞌ, pa kiu vëh nöm to heꞌ voh eah. A kiu pamëh ne eöm to hikta onöt voh nem a nok. \c 3 \s1 A Teꞌ To Vaman Non E Kristo Eꞌ A Teꞌ Totoopin \p \v 1 Kën kea me kën vamen, eöm se teꞌ vaeö rakah nem manih pe Apuh. Eöꞌ to hikta karauh noꞌ pa kiun hah ka neöm a pah soe avoeꞌ pamëh. Ka soe pamëh se vaꞌaus a neöm, ke eöm se teꞌ vamatop nem. \v 2 Eöm se ut vavih nem po teꞌ varih to nonok ne a ma taateꞌ hat, pare teꞌ va ne manih po këh poa. O teꞌ poë varih to eh rakah ne pa pe a ö kokoaan. \v 3 Ea varoe ivarih, nee to pe voh a ma ö kokoaan pea. Ka vasunön koe no e Sosoenën manih pa Tuvuh peꞌ, me ea to vaeö no pa ö na to vatös me no e Ieesuꞌ Kristo. Ea to hikta vaman koman hah a no, pa ma tah na to nonok no, \v 4 eöꞌ tomeꞌ antoen e noꞌ, pa vaman koman hah öꞌ. Tah pah teꞌ se keh koman e non pan, eꞌ to teꞌ me non pa pusun in a vaman koman hah ea. Eꞌ se nat va non manih pan, eöꞌ to teꞌ oah e noꞌ pa ma pusun in a ö nöꞌ se vaman koman hah a noꞌ. \v 5 Ee to pe voh a ö kokoaan peöꞌ murin o tönim me o kukön poen to oah. Eöꞌ a to Israël, po vuteꞌ va pe Bënjamin. Eöꞌ a to Hibru, ke sinan me e tamaneoꞌ, ee me a poa to Hibru. Keöꞌ to vavatet vaeh voh noꞌ o Vavaasis po Jiuꞌ. Ivëh, köꞌ tavus voh a to Parësiꞌ. \v 6 Eöꞌ to teꞌ eh rakah voh e noꞌ pa nok a kiu pe Sosoenën, ivëh, köꞌ kiu vakis moaan voh e noꞌ pa miröꞌ o kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ. A hikta pah teꞌ to onöt non a taum ta hat manih peöꞌ, pa ö nöꞌ to vavatet vavoh noꞌ o Vavaasis pe Mosës. \p \v 7 A ma tah poë varih to teꞌ apuh oah voh ne manih peöꞌ, ivëhkëk, kuru eöꞌ to koman noꞌ pan, ee a ma tah akuk rakah. Suk eöꞌ to vavatet varoe varuꞌ noꞌ e Kristo. \v 8 Eꞌ to hikta teꞌ varoe non, pan a ma tah poë varih, ivëhkëk, eöꞌ to koman noꞌ pan, a ma tah kurus varih po oeh ee a ma tah akuk rakah. Eöꞌ to nat e noꞌ pe Ieesuꞌ Kristo e Apuh peöꞌ. Manih varoe rakah pe Kristo, neöꞌ to koe rakah a ma tah poë varih. Ka kuru vëh a ma tah poë varih to teꞌ rakah va ne manih po noꞌ. Ivëh, ke eöꞌ to vaonöt e noꞌ pa vatet varoe varuꞌ e Kristo, \v 9 ke eöꞌ varoe a teꞌ peꞌ. Kuru eöꞌ a teꞌ totoopin pa matan e Sosoenën, eöꞌ hikta se tavus noꞌ a teꞌ totoopin pa vatet o Vavaasis pe Mosës, ivëhkëk, eöꞌ to vaman noꞌ e Kristo. Ke Sosoenën to ep non po vaman peöꞌ, ivëh, keꞌ pokaꞌ a neöꞌ a teꞌ totoopin. \v 10 Eöꞌ to iu nat rakah noꞌ pe Kristo, me o kikis vëh to vasun taneꞌ hah poan pa nap mët. Eöꞌ to iu avë noꞌ o kamis peꞌ, paröꞌ tavus vamanih pa ö neꞌ to mët vavoh. \v 11 Keöꞌ me to anoeh noꞌ, a sun hah peöꞌ pa nap mët. \s1 E Pöl To Vaveo Vakis Ko Öök Po Noton \p \v 12 Eöꞌ hikta se soe noꞌ pan, eöꞌ to kon vahik a taateꞌ pe Sosoenën, ko tavus a teꞌ totoopin rakah. Eöꞌ to hikta tavus avoeꞌ noꞌ nën, ivëhkëk, eöꞌ to pupunöꞌ vakis e noꞌ pa tavus va nën, keꞌ se teꞌ non a tah peöꞌ. E Kristo to iu e non peöꞌ pa nok a tah vih, eꞌ a pusun in a tah neꞌ to vateꞌ suk a neöꞌ. \v 13 Kën kea me kën vamen, eöꞌ to nat e noꞌ pan, eöꞌ to hikta tavus avoeꞌ noꞌ po noton. Ivëhkëk, eꞌ to teꞌ non a pah tah, neöꞌ to nonok tamoaan noꞌ. Eöꞌ se anoe kurus a ma tah vamoaan, ko kiu vakis varoe pa kon a ma tah varih se tavus amot maꞌ. \v 14 Eöꞌ to pupunöꞌ avoeꞌ e noꞌ, pa tavus po noton ko kon o voen vëh, ne Sosoenën to vaoe koe voh a neöꞌ manih pe Kristo, manuh po toꞌtoꞌ vöh pa vöön va kin. \p \v 15 Ea kurus varih to kon voh ee pa Tuvuh, ko tavus ee ro teꞌ natsean, para kokoman va no manih. Keꞌ se keh teꞌ non ta ma tah neöm to hikta vapöh kokoman me nem, e Sosoenën se vamaaka ken peöm. \v 16 Ivëhkëk, ea se punöꞌ vakis pa vatet a soe man, ne ea to kon voh ee. \p \v 17 Kën kea me kën vamen, eöm kurus se punöꞌ pa vatet a taateꞌ peöꞌ, paröm ep vavih ko vavatet nem a taateꞌ no teꞌ varih to vavatet ne, nemöm to vataare voh a neöm. \v 18 A napan peo to teꞌ va ne manih po tövakihat pa kuruse pe Kristo. Eöꞌ to sosoe tamoaan ke noꞌ peöm pa taateꞌ pee. Keꞌ a tah pamëh nöꞌ to okook suk noꞌ kuru, nöꞌ se soe ka neöm. \v 19 Vasuksuk, ee se nö po suraꞌ ësës tamoaan. Ee to nonok ne a ma tah no a sioniire to iu non. Ee to vaeö vörep me ne a ma taateꞌ vapoet, nee to nonok ne, pare kokoman varoe ne a ma tah va po oeh vëh. Ivëh, ka ma tah va po iu va po sionin teꞌ va ne manih pe sosoenën pee. \v 20 Ivëhkëk, ea ro teꞌ va pa vöön va kin to anoeh no A Teꞌ Va Pa Hehe A Ra, eꞌ e Apuh pea, e Ieesuꞌ Kristo, se taneꞌ maꞌ manuh pa vöön va kin. \v 21 Po kikis koman peꞌ pa matop in a ma moeh tah, eꞌ se panih o sionin va po oeh vëh to antoen e non pa mët, ko sionin pamëh se panih ko vih oah en, ko teꞌ va non manih po sionin maaka pe Ieesuꞌ. \c 4 \s1 Ea Se Vapöh Kokoman Ko Teꞌ Vaeö No, Ko Kon O Kokoman Vih \p \v 1 Kën kea me kën vamen, eöꞌ to iu a noꞌ neöm, paröꞌ iu ep a noꞌ neöm. Eöꞌ se vaeö pa ö nöꞌ se ep a neöm, eöm to vavaeö me nem peöꞌ. Ivëh, ke eöm se sun vakis po vaman manih pe Apuh, vamanih pa ö nöꞌ to soe vavoh ka neöm. \p \v 2 Eöꞌ to hi a poa köövo varih, e Yuodiaꞌ pen Sintikeꞌ pan, ee se vapöh kokoman vamanih pa poa tom kea manih pe Apuh. \v 3 Eöꞌ me to hi a oah, vakamöꞌ peöꞌ, ea to pet kikiu no, pan eën se vaꞌaus a poa köövo poë varih. Ee pon to vapa vavih me voh a neoꞌ pa vatvus a Soe Vih. Ee, me e Klemen vaꞌpeh me o meoh upöm, to kiu me a no neoꞌ, no a ma ëhnëëre to kiun e ne manih po puk va po toꞌtoꞌ. \p \v 4 Eöm se teꞌ vaeö tamoaan rakah nem manih pe Apuh. Eöꞌ se soe hah, eöm se teꞌ vaeö nem. \p \v 5 Koe ka napan ep ka neöm to teꞌ me nem a taateꞌ tö me a taateꞌ vih. A siꞌ ö ke Apuh hah en maꞌ. \v 6 Eöm se nat nem karë suk nem ta ma tah. Ivëhkëk, eöm se hinhin nem manih pe Sosoenën pa ma tah kurus neöm to iu nem. Ko vavihvih me nem eah. \v 7 Ivëh, ka taateꞌ moomo pe Sosoenën to apuh oah rakah, na to hikta onöt no a maaka vavih oah in eah. Eꞌ se matop vavih a ma kupu, me kokoman peöm manih pe Ieesuꞌ Kristo. \p \v 8 Kën kea me kën vamen, eöm se kokoman nem a ma tah varih to teꞌ vih ne, na to antoen no a kë raoe. Eöm se koman nem a ma tah varih to teꞌ man ne, na to kë no, kee teꞌ totoopin ne, ko teꞌ vivihan ne, me a ma tah ep vamanin, me a ma tah no a napan to ta ne. \v 9 Eöm se vavatet a ma tah nöm to vavaasis taneꞌ manih peöꞌ, pa ma tah nöꞌ to soe voh ka neöm, me a ma tah neöm to ep voh nem nöꞌ to nonok noꞌ. Ivëh, ke Sosoenën to heꞌheꞌ non a taateꞌ moomo, eꞌ se teꞌ vaꞌpeh me a no neöm. \s1 E Pöl To Vaeö Me A Napan Pe Kristo To Heꞌ Poë A Ma Heꞌ \p \v 10 Eöꞌ to vaeö vörep rakah me noꞌ e Apuh pa ö neöm to vataare hah va ka nem neoꞌ o vaꞌaus peöm. Eöm to iu vaꞌaus vatëh voh e nem peöꞌ. Ivëhkëk, a hik voh ta ö nöm se vaꞌaus vah va ka neoꞌ. \v 11 Eöꞌ to hikta sosoe ka noꞌ neöm a tah vëh, suk eöꞌ to iu noꞌ ta ma tah. Ahik. Eöꞌ to vavaasis voh eoꞌ ko teꞌ vaeö me e noꞌ pa ma tah nöꞌ to öt noꞌ. Me a ma moeh tah se tavus manih peöꞌ. \v 12 Eöꞌ to nat e noꞌ pa ö nöꞌ to teꞌ toꞌtoꞌ va noꞌ, me pa ö nöꞌ se teꞌ arus noꞌ. Ko nat e noꞌ pa ö nöꞌ to teꞌ toꞌtoꞌ va noꞌ, me pa ö nöꞌ to öt noꞌ a ma tah peo. Eöꞌ to vavaasis voh eoꞌ pa ö nöꞌ se teꞌ va noꞌ, me pa ö nöꞌ se teꞌ vaeö noꞌ pa ma tëëm, no a ma tah kurus se tanok manih peöꞌ, pa ö nöꞌ se öt onöt noꞌ a taëën, me pa ö nöꞌ to haraꞌ noꞌ o maë. Me pa ö nöꞌ to öt oah noꞌ a ma tah peo, nöꞌ to iu noꞌ, me pa ö nöꞌ to öt vakökööt noꞌ. \v 13 Eöꞌ to antoen e noꞌ pa nok koe a ma tah kurus manih pe Kristo, suk eꞌ to heꞌ a neoꞌ o kikis peꞌ. \p \v 14 Ivëhkëk, eꞌ to vih non peöm to vaꞌaus a neoꞌ pa ö nöꞌ to teꞌ me voh noꞌ a punis. \v 15 Eöm a ma napan va pa vöön apuh va Filipaë to nat koman e nem, pa ö nöꞌ to taneo voh pa vatvus a Soe Vih manem. Po poen nöꞌ to këh maꞌ a muhin peöm Mësadoniaꞌ, eöm varoe voh o pöh kum teꞌ to vaman nem e Ieesuꞌ to vaꞌaus voh nem neoꞌ pa moniꞌ. \v 16 A ma tëëm nöm to vanö voh ka maꞌ neöꞌ a ma tah nöꞌ to iu noꞌ, pa ö nöꞌ to teꞌ noꞌ manih pa vöön va Tesaronaëkaꞌ. \v 17 Oman rakah, eꞌ to hikta teꞌ voh non pan, eöꞌ to iu kon taneꞌ noꞌ a ma heꞌ manih peöm. Ivëhkëk, eöꞌ to iu noꞌ, ne eöm se kon taneꞌ a ma tah vih pa taateꞌ heꞌ a ma tah peöm manih pa meh teꞌ. \v 18 Kuru eöꞌ to öt noꞌ a ma tah kurus, ko öt oah e noꞌ pa ma meh tah nöꞌ to iu noꞌ. Suk e Ëpafroditus to teꞌ maꞌ a ma heꞌ peöm, ko heꞌ a neoꞌ. A ma heꞌ to teꞌ va ne manih po heꞌ ovoavuh vih na to heꞌ. E Sosoenën to kokon non a ma heꞌ poë varih, pareꞌ vaeö e non pa ma heꞌ. \v 19 E Sosoenën peöꞌ to teꞌ me non a ma tah vihvih peo oah rakah neꞌ se heꞌ koe ka neöm manih pe Ieesuꞌ Kristo. Eꞌ se heꞌ a neöm a ma tah kurus nöm to iu nem. \v 20 E Sosoenën, e Tamaara, ka se kë tamoaan no a ëhnaneah. Oman. \s1 E Pöl To Soe Ataaton Ke Ra Napan Va Filipaë \p \v 21 Eöm se soe vavihvih nem a ma meoh upöm teꞌ pe Sosoenën pa ëhnan e Kristo. O teꞌ varih to teꞌ vaꞌpeh me a no neoꞌ, to vanö nös a soe vavihvih pee manih peöm. \v 22 A ma napan kurus pe Sosoenën to vanö nös a soe vavihvih pee manem peöm. A ma teꞌ me varih to nonok ne a kiu manih pa iuun pe Sisaꞌ. Ee me to vanö nös a soe vavihvih eh pee manih peöm. \p \v 23 Eöꞌ to hinhin noꞌ e Apuh pea Ieesuꞌ Kristo, pan se heꞌ a neöm o ururuan peꞌ, ko teꞌ vaꞌpeh me a no neöm kurus.