\id GAL - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) 
\h GALESIAꞌ 
\toc1 Galasiaꞌ 
\toc2 Galasiaꞌ 
\toc3 Galasiaꞌ 
\mt1 GALESIAꞌ  
\ip Galasiaꞌ to teꞌ non a ma vu kum napan va po vaman. Ivëh, ke Pöl kiun o kiun vaꞌih ko vanö na pee. E Pöl koman to nö voh en pa ma vöön pee manih Galasiaꞌ, pareꞌ vavatvus e non pa Soe Vih va pe Ieesuꞌ nën. Ivëh, ka ma kum teꞌ va po vaman poë varih tavus ee nën.  
\ip A napan va po vaman varih Galasiaꞌ, to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ, ke Pöl vatvus ke raoe a soe ko soe pan, ‘O vaman varoe ko peöm manih pe Ieesuꞌ ke Sosoenën se nok a neöm, köm tavus o teꞌ totoopin manih po epep peꞌ.’ Vasuksuk no a ma pah to Jiuꞌ to nö maꞌ ko sosoe vahat e ne po vavaasis pe Pöl, pare sosoe ne pan, ‘Eꞌ to vih non pa ö no a napan va po vaman se vavatet ne o Vavaasis pe Mosës, ka manih pa ma taateꞌ poë varih, ea se tavus ee o teꞌ totoopin manih pa matan e Sosoenën.’ Ee to vasosöë suk me e ne pa pah taateꞌ manih po vavaasis pe Mosës, a taateꞌ va pa pe a ö kokoaan.  
\ip E Pöl to pënton o vavaasis pee, ko pah heve rakah en, ivëh, keꞌ soe en pan, ‘Ea se keh tavus ee o teꞌ totoopin manih po epep pe Sosoenën, pa ö ne ea to vavatet no o Vavaasis pe Mosës, ivëh, ka mët pe Ieesuꞌ suk a ihan anoe a ma hat pea, eꞌ a tah akuk, me eꞌ to hikta teꞌ non ta pusuneah.’ Manih po kiun vëh e Pöl to pah soe vövöknah en pa napan va Galasiaꞌ. E Pöl to iu non pan, a napan va po vaman se koe a vatet o tövavaasis pikpiuk, pare hah maꞌ, ko vatet a taateꞌ man pe Ieesuꞌ.  
\ip A ma kiun varih to tataki va ne manih pan.  
\io1 A potan avih, me a ma kokoman man to vavaato suk ne a Soe Vih. 1:1-10  
\io1 E Pöl to vaato suk a ö neꞌ to tavus aposol. 1:11-24; 2:1-21  
\io1 E Sosoenën se nok a ra, ka tavus a napan peꞌ manih po vaman pea, ka hik manih pa taateꞌ vatet o vavaasis pe Mosës. 3:1-29; 4:1-31  
\io1 E Kristo to pureꞌ a ra ka teꞌ taihan këh no a hat vëh to matop voh a rora pan, ea se nonok no a ma tah no a Tuvuh Vasioꞌ to iu non. 5:1-26; 6:1-10  
\io1 A soe ataaton peꞌ, me a soe vamaaka in a ma pus kokoman apaꞌpuh peꞌ. 6:11-18  
\c 1  
\s1 E Sosoenën Koman To Kon Voh E Pöl Pa Nok A Kiu Aposol  
\p
\v 1 Eöꞌ e Pöl, ahik voh ta pah teꞌ to kon voh a neoꞌ pa nok a kiu aposol, ahik. Eöꞌ to kon koe ke voh in a kiu pamëh manih pa koren e Ieesuꞌ Kristo, pen Tamaneah Sosoenën vëh, to kunkuin taneꞌ hah voh poan manih pa mët.  
\v 2 Eöꞌ me ra kën kea pea, varih to teꞌ vaꞌpeh me a ne neoꞌ, emöm to kiun o kiun vaꞌih, ko vanö ka nös neöm o vaeö pemöm manih peöm a napan varih to teꞌ nem pa ma kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, manem pa muhin va Galesiaꞌ.   
\p
\v 3 Eöꞌ to hinhin noꞌ na e Sosoenën pen e Sunön pea Ieesuꞌ Kristo, pan ee se vih rakah ka ne neöm, pare heꞌ a neöm a taateꞌ moomo, köm teꞌ vakamöꞌ nem.  
\v 4 E Ieesuꞌ Kristo to vatet rakah voh o iu pe Tamaara Sosoenën, pareꞌ heꞌ o toꞌtoꞌ peꞌ, ka napan varih to hat ov i ne poë ip vamët poë, keꞌ mët ovin a hehe hah a ra pa ma taateꞌ hat va po oeh vëh.  
\v 5 Ivëh, na se kë tamoaan suk no a ëhnan e Sosoenën. Oman.   
\s1 A Pah Soe Vih Ro Kuru Pe Sosoenën To Teꞌ Non  
\p
\v 6 Eöꞌ to töhkak in a taateꞌ nöm to nok hah. E Sosoenën to vaoe koe voh ka neöm po ururuan pe Kristo, pan eöm se tavus a napan peꞌ. Ivëhkëk, eöm to tarih ke vëvëhöꞌ rakah këh em po vakamöꞌ, me a taateꞌ ihan anoe in a hat no upöm teꞌ to nok manih peöm. Ko vatet em po vavaasis to hikta vatoe me non a Soe Vih.  
\v 7 Oman rakah, ahik to meoh vavaasis va pa Soe Vih to teꞌ non, ivëhkëk, o upöm teꞌ to kehkeh vanun e ne peöm. Ee to kehkeh panih e ne pa Soe Vih pe Ieesuꞌ Kristo, nemöm to vavaasis voh a neöm.  
\v 8 Emöm to vavaasis e nem peöm pa Soe Vih pe Ieesuꞌ Kristo. Ivëh, kemöm koman, keꞌ ro ankeroꞌ va pa vöön va kin se keh vavaasis a no neöm ta meh soe vih, to hikta teꞌ va non manih pa teꞌ Soe Vih vëh, nemöm to vavaasis moaan voh a no neöm, a, eöꞌ to hinhin noꞌ e Sosoenën, pan eꞌ se vakmis a möm manih po suraꞌ ësës tamoaan.  
\v 9 Moaan voh nemöm to soe ke voh em peöm pa soe vaꞌih, ka kuru vaꞌih nöꞌ se soe hah keoꞌ peöm pa soe pamëh. Ka soe pamëh to teꞌ va non manih pan, ta pah teꞌ se keh vavaasis a non neöm ta Soe Vih, ka Soe Vih pamëh se keh hikta teꞌ vanon manih pa teꞌ Soe Vih vëh nöm to pënton voh manih pemöm, a, eöm se nat va em manih pan, a teꞌ pamëh to kon en po kamis apuh manuh po suraꞌ ësës tamoaan.   
\p
\v 10 Eöm koman va nem nih pa soe nöꞌ to vavatvus noꞌ? Eöm kës to koman va nem manih pan, eöꞌ to kehkeh noꞌ a napan se vaeö ka neoꞌ? Ahik, eöꞌ se vavaeö e Sosoenën. Eöm koman nem pan, eöꞌ to kehkeh vamanman noꞌ a napan, ha? Eöꞌ se keh kikis avoeꞌ e noꞌ pa vamanman a napan, a, eöꞌ hikta onöt noꞌ a tavus e vamomhë pe Ieesuꞌ Kristo.   
\s1 O Vahutët Va Pa Ö ne Pöl To Tavus Aposol Vavoh  
\p
\v 11 Kën kea peöꞌ, eöm se inan vavih rakah va nem manih pan, a Soe Vih vaꞌih nöꞌ to vavaasis a noꞌ neöm sih, no a hikta teꞌ to nok voh.  
\v 12 A Soe Vih pamëh no a hikta pah teꞌ to heꞌ voh a neoꞌ, keꞌ, to vavaasis voh a neoꞌ köꞌ vavaasis noꞌ, ahik, e Ieesuꞌ Kristo koman voh ivëh, to vataare a neoꞌ pa Soe Vih pamëh.   
\p
\v 13 Eöm to tënan vahik voh em pa ma taateꞌ moaan peöꞌ. Eöꞌ a teꞌ to vavatet voh noꞌ o vaman po Jiuꞌ. Eöꞌ to hat rakah voh ke noꞌ po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, paröꞌ kehkeh miröꞌ vahik voh e noꞌ po kum pamëh.  
\v 14 Eöꞌ to kikis rakah voh e noꞌ pa vatet a taateꞌ pa kën sipuneoꞌ varih o Jiuꞌ. Ka taateꞌ nöꞌ to nonok voh noꞌ, to vataare e non peöꞌ to teꞌ oah e noꞌ po upöm Jiuꞌ sesekaꞌ to teꞌ va ne manih peöꞌ.   
\p
\v 15-16 Ivëhkëk, e Sosoenën to koman e non pa vateeraꞌ in e Koaꞌ peꞌ manih peöꞌ. Eꞌ ivaꞌih, o kokoman vamatop peꞌ manih peöꞌ, e sinaꞌ he meꞌ avoeꞌ voh e non pa vahuh a neoꞌ. Eꞌ to vateꞌ en peöꞌ, marën a vatvus a Soe Vih va pe Ieesuꞌ manih po teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Eöꞌ to hikta vih onöt noꞌ pan, e Sosoenën se iu a no neoꞌ, ivëhkëk, eꞌ to iu avoeꞌ e non peöꞌ. Ivëh, keꞌ vateꞌ en peöꞌ pa nok a kiu peꞌ. E Sosoenën to vateeraꞌ voh ka neöꞌ e Koaꞌ peꞌ, ivëh, köꞌ hikta hi ta meh teꞌ, pan eꞌ se vavaasis a neöꞌ.  
\v 17 Eöꞌ to hikta nö voh manuh Jerusalëm pa ep po teꞌ varih to tavus aposol momoaan voh ka neoꞌ. Ahik, eöꞌ to nönö nö voh noꞌ nën, paröꞌ teꞌ ateꞌ momoaan noꞌ pa moeh upin va Arebiaꞌ. Eöꞌ to teꞌ noꞌ nën, paröꞌ hah eöꞌ manuh pa vöön va Damaskas.   
\p
\v 18 O kukön kirismas to oah ee, köꞌ nö eoꞌ Jerusalëm pa nö nanat e Pitaꞌ, kemöm teꞌ vaꞌpeh em po havun me ro tönim poen.  
\v 19 Eöꞌ to teꞌ noꞌ nën, paröꞌ hikta ep in ta meh aposol. Eöꞌ to ep varoe in e Jëmis kea pe Topoan.  
\v 20 E Sosoenën to nat e non pa ma tah nöꞌ to kiun ka nös neöm po kiun peöꞌ, to hikta teꞌ non o piuk.  
\v 21 Ko vasuksuk nöꞌ to këh a vöön va Jerusalëm, paröꞌ nö eoꞌ pa poa ö muhin varih, Siriaꞌ me Silisiaꞌ.  
\v 22 Manih pa tëëm pamëh, pa muhin va Jiutiaꞌ no a ma kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ Kristo, to hikta nat vi ka ne neoꞌ.  
\v 23 Ee to pënton varoe ne a ma soe me a taateꞌ nöꞌ to nonok voh noꞌ. Moaan voh, nee to nat va ne manih pan, eöꞌ a teꞌ to ipip vamët voh noꞌ raoe. Ivëhkëk, kuru nöꞌ to vavaasis noꞌ a Soe Vih va po vaman vëh nöꞌ to rës voh noꞌ, paröꞌ pupunöꞌ noꞌ pa miröꞌ.  
\v 24 A ma kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ Kristo, to tënan a soe va pa ma tah ne Sosoenën to nok keꞌ tavus manih peöꞌ, ee to kë rakah ee pa ëhnan e Sosoenën.   
\c 2  
\s1 O Upöm Aposol To Vapöh Kokoman Me E Pöl  
\p
\v 1 O havun me ro tanaꞌ kirismas to oah ee, köꞌ hah eoꞌ manuh Jerusalëm poꞌ Banabas. Eöꞌ to kon e Taëtus, keꞌ nö vaꞌpeh me en pemöm.  
\v 2 Eöꞌ to nö nën, suk e Sosoenën to vataare a möm pan, eöꞌ se nö manuh Jerusalëm, paröꞌ vaato aven me ra napan varih to vovoh ne po vaman nën. Eöꞌ to soe keoꞌ po teꞌ varih to vovoh ne manih pee pa Soe Vih vëh, nöꞌ to vavaasis noꞌ a napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Eöꞌ to koman noꞌ pan, a kiu nöꞌ to nonok voh noꞌ, me a ma kiu nöꞌ to nonok noꞌ kuru, ee tomeꞌ ro akuk ee.  
\v 3 E Taëtus to teꞌ vaꞌpeh me voh e non peöꞌ, keꞌeꞌ koman to hikta teꞌ non pan, eꞌ a to Jiuꞌ, ahik, eꞌ a teꞌ va Grik. Ivëh, nee to hikta pe suk voh a ö kokoaan peꞌ. Ivëhkëk, a nap apaꞌpuh varih Jerusalëm to öt va e peꞌ manih pa teꞌ va po vaman to vaman non e Ieesuꞌ. Ivëh, ka hikta soe to teꞌ non to soe non pan, emöm se pe a ö kokoaan pe. Ahik rakah! Ivëhkëk, a napan varih to vovoh ne po kum manih Jerusalëm to öt va ee peꞌ manih pa teꞌ pe Kristo, vamanih pa meh teꞌ kikiu pee.  
\v 4 Oman, emöm to vavasoe suk e nem pa tah pamëh, suk ataeah, eꞌ to teꞌ non o teꞌ to piuk ka möm pan, ee ra ma kea pemöm. Pare hop maꞌ manih po kum vahutët pemöm. Ee to aven hop maꞌ manih po kum pemöm. Ee to nö va maꞌ manih po teꞌ epep aven. Ee to kehkeh ep ne pa vih vëh ne Ieesuꞌ Kristo to heꞌ a möm. Eꞌe to iu nohnoh e ne pea manih pa ma taateꞌ po Jiuꞌ. Pare iu rakah ne pan, emöm se pe a ö kokoaan pe Taëtus.  
\v 5 Ivëhkëk, emöm to hikta vaonöt a soe pee. Ahik, emöm to iu nem pan a Soe Vih man se nat non panih. Ka soe man pamëh nemöm to vavaasis a ne neöm, pan eöm se vaman a soe pamëh, keꞌ teꞌ tamoaan me a non neöm.   
\p
\v 6 Ka napan varih to koman ne pan, ee a nap susunön pa ma kum teꞌ varih to vaman ne e Sosoenën, ee to hikta teꞌ me ne ta soe vaonöt va pa vasuꞌ pet ta meh ö soe manih pa Soe Vih man vëh, nöꞌ to vavaasis noꞌ. Ka manih po kokoman koman peöꞌ, me manih po iniinan pe Sosoenën, a napan kurus to vatoe e ne.  
\v 7 Ivëhkëk, a nap susunön poë varih to ep va e ne manih pan, e Sosoenën to taꞌ a neoꞌ a vavaasis a Soe Vih pe Kristo, manih po teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Vamanih pa ö neꞌ to heꞌ vavoh e Pitaꞌ a kiu va pa vatvus a Soe Vih pe Kristo, manih pa napan va Israël.  
\v 8 Manih po kikis pe Sosoenën neꞌ to heꞌ en pe Pitaꞌ po kikis va pa nok a kiu aposol manih pa napan va Israël. Eꞌ to heꞌ me en peöꞌ po kikis va pa nok a kiu aposol manih topniira napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ.  
\v 9 A napan to ep va i ne e Jëmis, pen Pitaꞌ, ke Jon vamanih po teꞌ sunön va po kum pee. Ko poen no a kukön teꞌ poë varih to nat vahik va ee manih pan, e Sosoenën to vavih a möm pa ö neꞌ to heꞌ a möm a kiu va pa vatvus a Soe Vih, pare vaöt koren me ee pemöm poꞌ Banabas, ee to vataare ee pa napan kurus pan, ee to vaonöt ee pa kiu ne Sosoenën to heꞌ a möm. Kee öt a möm, pare nok a möm kemöm tavus em a poa kea rakah pee. Kemöm kurus vaonöt em pa soe to soe va non manih pan, “Emöm poꞌ Banabas se kiu nem pa vavaasis a Soe Vih manih pa napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Ke Jëmis pen Pitaꞌ, ivarih se kiu ne pa vatvus a Soe Vih manih pa napan va Israël.  
\v 10 Ka paeh ro ko a soe nee to soe ka möm, to soe va non manih pan, “Emöm to iu nem a ö nöm se nok a kiu va pa vaꞌaus a nap arus, a nap arus poë varih to teꞌ ne komön o kum pemöm.” Moaan voh nöꞌ to teꞌ vaeö rakah voh e noꞌ pa nok a kiu pamëh. Kuru me, nöꞌ to teꞌ eh avoeꞌ e noꞌ pa nok a kiu pamëh.”   
\s1 E Pöl To Siröꞌ E Pitaꞌ  
\p
\v 11 Vasuksuk ne Pitaꞌ to vos maꞌ manih pa vöön va Antiök, köꞌ ves rakah noꞌ manih pa mataneah, paröꞌ sisiröꞌ noꞌ eah. Suk ataeah, eꞌ to nonok non a taateꞌ to hikta teꞌ vih non.  
\v 12 E Pitaꞌ to vos vovoh voh manuh Antiök, pareꞌ vavaëën me e non pa napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Ivëhkëk, e Jëmis to vanö a ma to Jiuꞌ varih to vavatet vakis ne sih a taateꞌ va pa pe a ö kokoaan pa teꞌ, kee nö pare tavus manuh Antiök. Ee to tavus nën, ke Pitaꞌ ep i raoe, pareꞌ naöp ko taki këh en pa napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ, pareꞌ hikta teꞌ vaꞌpeh hah me non raoe, pareꞌ koe en pa vaëën me ra napan poë varih.  
\v 13 Ivëh, ko upöm Jiuꞌ vatet me ee pa taateꞌ mokoꞌ rivon pe Pitaꞌ. A taateꞌ mokoꞌ rivon pe Pitaꞌ me ro upöm Jiuꞌ to rëh hop pet en maꞌ pe Banabas.   
\p
\v 14 Eöꞌ to ep in a tah nee to nonok ne, to hikta vatet non a soe man va pa Soe Vih. Ivëh, köꞌ sun manih pa matëëre paröꞌ soe ke Pitaꞌ pan, “Pitaꞌ, eën a to Jiuꞌ. Ivëhkëk, eën to vavatet nom a taateꞌ va pa vaëën me ra napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Vahvanih kën eh rakah ov eom pa napan poë varih, ko kehkeh e nom pee pa vatet o vavaasis pa napan va Israël?   
\s1 A Napan Varih To Vaman Ne E Ieesuꞌ, E Sosoenën Se Pokaꞌ En Pee A Nap Totoopin  
\p
\v 15 Oman, ea ra napan va Israël, para nat vavih e no pa ma taateꞌ pe Sosoenën. Ea to hikta tavus voh manih pa napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. A napan poë varih to hikta vavatet ne a ma taateꞌ pe Sosoenën. Ahik rakah!  
\v 16 Ivëhkëk, ea to nat e no, pe Sosoenën to hikta koman tiroëꞌ non o teꞌ varih to vavatet ne sih o Vavaasis pe Mosës, neꞌ se pokaꞌ raoe o teꞌ totoopin manih po epep peꞌ, ahik, o teꞌ varoe varih to vaman ne e Ieesuꞌ Kristo, ne Sosoenën se pokaꞌ raoe o teꞌ totoopin. Ea me to vaman voh ee pe Ieesuꞌ Kristo, suk ataeah, ea to nat e no peꞌ a hanan varoe pamëh ne Sosoenën se pokaꞌ suk a ra a nap totoopin manih po epep peꞌ. Pareꞌ hikta teꞌ non pan, a taateꞌ va pa vatet o Vavaasis pe Mosës. Suk ataeah, ahikta pah teꞌ to antoen non a vatet vavih rakah o Vavaasis pe Mosës, ke Sosoenën pokaꞌ poan a teꞌ totoopin.   
\p
\v 17 Ko poen ne ea a napan va Israël to vatet a hanan va pa vaman e Ieesuꞌ Kristo, ea to tavus ee o teꞌ ne Sosoenën se pokaꞌ o teꞌ totoopin manih po epep peꞌ. A ma pah to Jiuꞌ to koman ne pan, ea a napan va pa nok vatëh a ma taateꞌ hat vamanih po teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Suk ataeah, ea to hikta vavatet hah no a ma taateꞌ po Jiuꞌ. Ea onöt kës e no pa soe pan, e Ieesuꞌ Kristo koman to vatvus voh a taateꞌ hat, suk ea to hikta vavatet avoeꞌ no a ma taateꞌ po Jiuꞌ, ha? Ahik rakah! Ea to hikta onöt no a soe va nën.  
\v 18 Ivëhkëk, eöꞌ se keh hah eoꞌ manuh pa vatet o Vavaasis pe Mosës, nöꞌ to koe voh, eꞌ to vataare rakah e non peöꞌ to pënton varo eoꞌ pa vatet e Ieesuꞌ.  
\v 19-20 Moaan rakah voh ne eöꞌ to punöꞌ eoꞌ pa vatet vavih o Vavaasis pe Mosës, suk a ö ne Sosoenën se vaeö me a neoꞌ. Ivëhkëk, ahik. Ka manih po Vavaasis pamëh, eöꞌ to teꞌ va e noꞌ manih pa teꞌ to mët voh en. Ka manih pa hanan va po vaman nöꞌ to teꞌ noꞌ pa vatet o iu pe Sosoenën. Eꞌ to teꞌ va non manih pan, ee to vahan a neoꞌ pa kuruse, köꞌ mët vaꞌpeh me e Ieesuꞌ Kristo. Eöꞌ to kon eoꞌ po toꞌtoꞌ voon, paröꞌ hikta nonok hah noꞌ a ma tah nöꞌ to nonok moaan voh noꞌ. Ahik. E Ieesuꞌ Kristo to teꞌ toꞌtoꞌ tamoaan non manih pa komaneoꞌ. Ka kuru vaꞌih nöꞌ to nonok noꞌ a ma moeh tah, me a ma kiu manih po oeh vëh. Ee a ma tah nöꞌ to nonok noꞌ manih pa hanan va pa vaman e Koaꞌ pe Sosoenën. Eꞌ to iu rakah a non neoꞌ, pareꞌ mët suk a neoꞌ manih pa kuruse, eꞌ marën a kon a tasun peöꞌ pa mët.   
\p
\v 21 Eöꞌ to hikta iu nok noꞌ a ö no ururuan pe Sosoenën se tavus vamanih pa siꞌ tah pinpiun. Ivëh, ko Vavaasis pe Mosës se keh antoen e non pa nok a ra, ka tavus kurus ee o teꞌ varih ne Sosoenën se pokaꞌ a ra o teꞌ totoopin manih po epep peꞌ, a, a mët pe Ieesuꞌ Kristo se teꞌ va e non manih pa tah akuk.   
\c 3  
\s1 A Taateꞌ Va Pa Vatet O Vavaasis Pe Mosës, Me A Taateꞌ Va Po Vaman  
\p
\v 1 Ke eöm varih a napan va Galesiaꞌ, eöm o papön rakah. Emöm to soe vamaaka rakah ke voh em peöm pa pusun in a mët pe Ieesuꞌ Kristo manih pa kuruse. Eteh to nok a neöm, ka ma kokoman peöm nun?  
\v 2 Eöꞌ to kehkeh hi a no neöm a siꞌ pah tah, eöm kon vah vavoh in a Tuvuh Vasioꞌ nih? Eöm kon koe kës voh a Tuvuh Vasioꞌ manih pa ö nöm to vavatet nem o Vavaasis pe Mosës? Ahik rakah! Eöm to kon koe a Tuvuh Vasioꞌ manih pa ö nöm to pënton a Soe Vih paröm vaman a soe pamëh.  
\v 3 Eöm papön vahik kov em eh? Eöm to taneo voh maꞌ o toꞌtoꞌ voon peöm manih po kikis pa Tuvuh Vasioꞌ. Vahvanih köm kehkeh vavih oah e nem po toꞌtoꞌ pamëh manih po kikis koman peöm?  
\v 4 Moaan voh no a ma punis apuh varih to tavus voh ee peöm, suk eöm to tavus o teꞌ va po vaman. Eöꞌ koman to hikta koman rakah noꞌ pan, eöm se teꞌ akuk a ma punis poë varih.  
\v 5 E Sosoenën heꞌ kës voh a neöm a Tuvuh Vasioꞌ, pareꞌ nok a ma tah vatoksean manih topnineöm, suk eöm to vavatet nem o Vavaasis pe Mosës? Ahik rakah, eꞌ to nok vavoh nën, suk eöm to pënton a Soe Vih paröm vaman a soe pamëh.   
\p
\v 6 O Puk pe Sosoenën to teꞌ non a soe to soe non pan,  
\q1 “E Abraham to tënan voh a soe pe Sosoenën, pareꞌ vaman a soe pamëh.  
\q2 Ivëh ne Sosoenën to pokaꞌ suk voh poan a teꞌ totoopin.” \rq Jen 15:6\rq*   
\p
\v 7 Ivëh, köm se nat vavih rakah va nem manih pan, o pus koaꞌ vamaman rakah pe Abraham ivarih, o teꞌ to tënan a soe pe Sosoenën, pare vaman ne a soe pamëh.  
\v 8 Moaan rakah voh ne Sosoenën to nat va e non manih pan, amot neꞌ se pokaꞌ a napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ o teꞌ totoopin, suk ee se vaman pet ee pa Soe Vih. Ivëh, ne Sosoenën to vatvus suk voh a Soe Vih peꞌ manih pe Abraham. O Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “Manih pën, ne Sosoenën se vavih a ma napan kurus.” \rq Jen 12:3; 18:18; 22:18\rq*   
\m
\v 9 E Abraham to vaman voh e Sosoenën, ke Sosoenën vavih en peꞌ. Keꞌ teꞌ me va e non manih pa napan varih to teꞌ me ne o vaman manih pe Sosoenën, e Sosoenën se tapui me en pee.   
\p
\v 10 Ivëhkëk, e Sosoenën se vateen rakah en po teꞌ varih to koman ne pan, a taateꞌ va pa vatet o Vavaasis pe Mosës to antoen e non pa nok raoe, kee tavus ee o teꞌ totoopin manih pa matan e Sosoenën. Suk ataeah, o Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “Ta pah teꞌ se keh hikta vavatet vavih non a ma soe kurus varih,  
\q2 to pet ne manih po Vavaasis pe Mosës,  
\q3 e Sosoenën se vateen rakah en pa teꞌ pamëh pa hat.  
\q1 Keꞌ se kon en po kamis.” \rq Lo 27:26\rq*   
\m
\v 11 Ka meh soe me to kiun non manih po Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “A napan varih to vaman ne e Sosoenën,  
\q2 e Sosoenën se pokaꞌ en pee o teꞌ totoopin.  
\q1 Kee se teꞌ toꞌtoꞌ tamoaan e ne.” \rq Hab 2:4\rq*  
\m Ivëh, ka soe pamëh to vataare rakah e non pea, pa hikta pah teꞌ to antoen non a teꞌ totoopin manih po epep pe Sosoenën, pö neꞌ se vavatet vaviꞌ non o Vavaasis pe Mosës.  
\v 12 Ivëhkëk, a teꞌ se keh vavatet vaviꞌ non o Vavaasis pe Mosës, eꞌ to hikta han non manih po vaꞌaus pe Sosoenën. Ivëhpëhkëk eꞌ se posean e non pa nok a tah no o Vavaasis pe Mosës to sosoe non. Ivëh, no o Puk pe Sosoenën to soe suk va non manih pan,  
\q1 “A teꞌ vëh to vavatet vavih non a ma soe kurus varih po Vavaasis pe Mosës,  
\q2 o Vavaasis pamëh se matop vavih tamoaan e non pa pop peꞌ.” \rq Lev 18:5\rq*   
\p
\v 13 O Vavaasis pe Mosës to soe va non manih pan, ea kurus rakah varih a napan, ea to hikta vavatet no sih a soe va po Vavaasis pe Mosës. Ivëh, ne Sosoenën se vateen suk a ra pa hat. Ivëhkëk, a teꞌ vëh se voen hah a ra, ivëh e Ieesuꞌ Kristo, eꞌ to kon en pa tasun pea, pa ö ne Sosoenën to vateꞌ en peꞌ pa ma hat pea manih pa kuruse. Suk ataeah, o Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “A napan kurus varih to nohtöön ne po naon,\f + \fr 3:13 \ft “Nohtöön po naon”, Manih po Puk Lo 21:22-23 eꞌ to soe non pan, po poen nee to ip vamët a teꞌ suk a hat neꞌ to nok, a sionineah nee to nohtöön po naon ovin a vapoet eah. E Pöl to sosoe va non manih pan, a kuruse pe Ieesuꞌ to teꞌ va non nën.\f*  
\q2 ne Sosoenën se vateꞌ en pee pa hat.” \rq Lo 21:23\rq*   
\m
\v 14 E Sosoenën to nok voh o vatompoan vamomoaan peꞌ pen e Abraham, pareꞌ soe ke poan, pan eꞌ se tapui a ma napan kurus varih to teꞌ ne po oeh. Manih pa kiu vëh ne Ieesuꞌ Kristo to nok voh, ne Sosoenën to nok o vatompoan voon peꞌ manih po teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Ivëh, ke ea kurus varih to vaman no e Ieesuꞌ, ea se kon ee pa Tuvuh Vasioꞌ vamanih pa ö ne Sosoenën to soe vaman vavoh.   
\s1 A Taateꞌ Pe Sosoenën To Hikta Antoen Non A Veo A Soe Vaman Peꞌ  
\p
\v 15 Kën kea, kuru nöꞌ to vavaato suk noꞌ a taateꞌ pea ra napan. Ta pah teꞌ se koman non pan, eꞌ se mët en, pareꞌ kiun a soe va pa ö neꞌ se ki vah va in a ma tah peꞌ manih po pus koaꞌ peꞌ. Ivëh, ka soe neꞌ to nok me a meh teꞌ se tavus va en manih po vatompoan neꞌ to nok pen a teꞌ pamëh. Ahikta pah teꞌ to antoen non a vatok pet na ta meh soe manih pa soe vaman ne Sosoenën to heꞌ voh maꞌ. Ahikta meh teꞌ to antoen non a panih a soe vaman pamëh.   
\p
\v 16 Moaan voh ne Sosoenën to nok voh a soe vaman peꞌ to soe non pan, amot no a ma moeh tah vihvih se tavus ee maꞌ. Ka soe vaman pamëh ne Sosoenën to nok voh manih pe Abraham, me e supnaiꞌ peꞌ vëh to meꞌ avoeꞌ e non pa tavus maꞌ. O Puk pe Sosoenën to hikta sosoe suk voh non a kën supnaiꞌ peo peꞌ. Ahik, eꞌ to sosoe varoe suk voh non a paeh a supnaiꞌ ro peꞌ, ivëh, e Ieesuꞌ Kristo.  
\v 17 Ka pusun in a soe peöꞌ to teꞌ va non manih. Moaan voh ne Sosoenën to nok o vatompoan peꞌ pen Abraham. Ko poen no 430 kirismas to oah, ko Vavaasis pe Mosës pah tavus poꞌ maꞌ. O Vavaasis pamëh to hikta antoen non a vahik o vatompoan vëh ne Sosoenën to nok voh, pareꞌ hikta onöt me non a vahik a soe vaman vëh ne Sosoenën to nok voh.  
\v 18 Ea se keh vavatet rakah no o Vavaasis ne Mosës to heꞌ voh a ra, marën a ö na se kon a ma tah ne Sosoenën to vaneah voh a ra, a, ea to hikta antoen no a kon koe manih pa taateꞌ va pa soe vaman. Ivëhkëk, ea to nat e no pe Sosoenën to nok voh a soe vaman peꞌ, pan eꞌ se heꞌ koe ka maꞌ ra, a ma tah poë varih manih pe supnaiꞌ pe Abraham vëh, e Ieesuꞌ.   
\s1 E Sosoenën To Heꞌ Voh A Soe Vaman Peꞌ Manih Pe Abraham, Ivëhkëk, O Vavaasis Peꞌ Neꞌ To Heꞌ Koe Ke Maꞌ Manih Pe Mosës  
\p
\v 19 Eꞌ se keh teꞌ va non nën, ataeah poꞌ no Vavaasis pe Mosës to teꞌ suk non? Eꞌ to teꞌ va non manih pan, e Sosoenën to iu non a pusun in a taateꞌ hat se tavus vamaaka, ivëh, ko vasuksuk in a ö neꞌ to heꞌ vahik en pa soe vaman peꞌ, e Sosoenën to heꞌ me en po Vavaasis peꞌ. Eꞌ to iu non pan, o Vavaasis peꞌ se teꞌ non ko antoen po poen no e supnaiꞌ pe Abraham se tavus maꞌ. Moaan voh ne Sosoenën to soe vaman voh en pan, eꞌ se heꞌ a ma tah kurus peꞌ manih pe koaꞌ pamëh. E Sosoenën to heꞌ voh a ma Vavaasis peꞌ manih po ankeroꞌ, kee vatvus a ma Vavaasis poë varih manih pa teꞌ vatopnin vëh, e Mosës. Ke Mosës heꞌ pet en pea.  
\v 20 Ivëhkëk, a teꞌ vatopnin to hikta teꞌ me non ta kiu pa ö no a pah teꞌ ro se keh teꞌ non, ke Sosoenën varoe ko a pah teꞌ to teꞌ non.   
\s1 O Vavaasis Pe Mosës To Teꞌ Va Non Manih Pe Tamaara Se Me A Ra Manuh Pe Kristo  
\p
\v 21 Eöꞌ se poꞌ soe vahvanih, o Vavaasis ne Sosoenën to heꞌ voh e Mosës antoen kës e non pa vakihat me a soe vaman vëh ne Sosoenën to heꞌ voh e Abraham? Ahik rakah! E Sosoenën to hikta heꞌ voh a ra o Vavaasis pe Mosës, pan eꞌ se heꞌ a ra o toꞌtoꞌ tamoaan. Me a taateꞌ va pa vatet o Vavaasis pamëh, eꞌ me to hikta antoen non a nok a ra, ka tavus o teꞌ totoopin manih po epep pe Sosoenën.  
\v 22 Ivëh, no Puk pe Sosoenën to soe suk ka rora pan, a taateꞌ hat to nohnoh voh en pa napan kurus to teꞌ ne manih po oeh vëh, kee hikta onöt ne a vatet vahik a ma soe va po Vavaasis pe Mosës. Ivëh, ne Sosoenën to soe vaman suk voh pan, etereh to vaman ne e Ieesuꞌ Kristo, ee se kon ee pa Tuvuh Vasioꞌ.   
\p
\v 23 Moaan voh, no a taateꞌ vaman to hikta tavus avoeꞌ non maꞌ, ko Vavaasis pe Mosës iu matop kurus e non pea. Ea to teꞌ va no manih po teꞌ nohnoh, keꞌ öök na po poen no a taateꞌ vaman se tavus vamaaka maꞌ, ka vaman a teꞌ vëh se nö maꞌ pa hehe a ra.  
\v 24 O Vavaasis pe Mosës to teꞌ va non manih pa teꞌ to ut ka rora, pareꞌ vovoh ka rora, keꞌ öök na po poen ne Ieesuꞌ Kristo se nö maꞌ. Ka vaman eah. Ke Sosoenën pokaꞌ en pea a nap totoopin manih pa epep peꞌ.   
\p
\v 25 Ka kuru vaꞌih no a taateꞌ vaman e Ieesuꞌ Kristo to tavus vamaaka en manih pea, ka vaman ee peꞌ, para hikta teꞌ hah no manih pa teꞌ vëh to ut voh ka rora sih, ivëh o Vavaasis pe Mosës.   
\s1 O Vaman Pea To Nok A Ra Ka Tavus O Pus Koaꞌ Pe Sosoenën  
\p
\v 26 Eöm varih a napan to vaman voh e Ieesuꞌ Kristo, paröm vatös me eah. Eöm to tavus em o pus koaꞌ pe Sosoenën.  
\v 27 Po poen nee to pupui a neöm manih pe Ieesuꞌ Kristo, eꞌ to teꞌ va non manih pan, eöm to vatös me em peꞌ. Ka vatös peöm ke Kristo, eꞌ to vatoe va e non manih pan, eöm to kon em pa taateꞌ voon pe Kristo vamanih pa teꞌ to ohop o ohop voon peꞌ.  
\v 28 Ka manih pa napan varih to vaman ne Ieesuꞌ Kristo, a hikta tah to ki vakëh non raoe, kee hikta teꞌ hah ne o Jiuꞌ me o teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Ee hikta teꞌ hah ne o teꞌ kikiu akuk, me o teꞌ varih to teꞌ vavih ne. Ee me to hikta teꞌ va ne manih po köövo, me ro voe. Ee to vatös me voh e Ieesuꞌ Kristo, pare tavus paeh ee.  
\v 29 Eöm se keh teꞌ nem manih po kum pe Ieesuꞌ Kristo, eöm to tavus rakah em o pus koaꞌ pe Abraham. Ke eöm rakah kuru o teꞌ poë varih se kon akuk a ma tah ne Sosoenën to soe vaman ke voh e Abraham.   
\c 4  
\s1 Manih Pa Kiu Pe Ieesuꞌ Kristo, Ea Se Tavus O Pus Koaꞌ Pe Sosoenën  
\p
\v 1 Ivëh, köꞌ se soe keoꞌ peöm pa tah vaꞌih, a pah voe se keh teꞌ me non ta pah koaꞌ peꞌ, amot ne koaꞌ pamëh se kon en pa ma moeh tah kurus peꞌ. Eꞌ to teꞌ va non manih pan, a ma moeh tah kurus poë varih to teꞌ e nee a ma tah pe koaꞌ. Ivëhkëk, o poen ne koaꞌ pamëh to teꞌ sekaꞌ non, eꞌ to teꞌ va non manih pa teꞌ kikiu akuk pe tamaneah.  
\v 2 Ko poen neꞌ to teꞌ non a koaꞌ, eꞌ se ta rakah non o teꞌ varih to matop ne poë, me ra ma teꞌ susun, keꞌ se onöt po poen ne tamaneah to soe voh.  
\v 3 Ea me to teꞌ akuk va e no nën. Moaan voh ne ea to teꞌ voh no manih po Vavaasis pe Mosës, ko Vavaasis pamëh matop voh a rora sih. Ka teꞌ va no manih po siꞌ koaꞌ sosoneꞌ, para teꞌ va e no manih po teꞌ kikiu akuk varih to kiu ne manih pa ma taateꞌ va pa ma kum varih to teꞌ ne manih po oeh vëh.  
\v 4 Ivëhkëk, o poen ne Sosoenën to vamatop voh pan, eꞌ se vanö maꞌ e Koaꞌ Oeteꞌ peꞌ, ka köövo vahuh poan. Keꞌ teꞌ en paan o Vavaasis pe Mosës.  
\v 5 E Sosoenën to nok a tah vaꞌih, marën e Koaꞌ pamëh se voen taneꞌ hah a ra a napan to teꞌ no paan o Vavaasis pe Mosës. Ke Sosoenën nök a ra, ka tavus o pus koaꞌ vamanman peꞌ.   
\p
\v 6 Kuru ne ea to teꞌ no o pus koaꞌ pe Sosoenën, ke Sosoenën vanö maꞌ a Tuvuh pe Koaꞌ Oeteꞌ peꞌ manih po toꞌtoꞌ pea. Ka Tuvuh pamëh to nok a ra, ka ook va ee na manih pe Sosoenën. “Tamön, Tamön”.  
\v 7 Ivëh, ka kuru vaꞌih, ne ea to hikta teꞌ hah no pan, ea o teꞌ kikiu akuk. Ahik, ea to tavus ee o pus koaꞌ pe Sosoenën. Ea se keh teꞌ no o pus koaꞌ pe Sosoenën, ea se kon taneꞌ ee pa ma tah vihvih neꞌ to vamatop keon voh ka ra.   
\s1 E Pöl To Koman Tiroëꞌ Rakah Non A Napan Va Galesiaꞌ  
\p
\v 8 Moaan voh nöm to hikta nat nem pe Sosoenën, paröm teꞌ va e nem manih po teꞌ kikiu akuk manih po tah varih to hikta teꞌ ne pan, ee ro sosoenën vamaman.  
\v 9 Ivëh, ka kuru vaꞌih nöm to nat em pe Sosoenën vamaman. Ke Sosoenën nat e non peöm. Keꞌ teꞌ vah va poꞌ non nih, köm tarih hah em manuh pa ma taateꞌ tekö va pa ma kum teꞌ varih to teꞌ ne manih po oeh vëh? A ma kum poë varih to hikta onöt ne a vatotoopin a neöm manih pa matan e Sosoenën.  
\v 10 A ma tamoaan nöm to koman vaviꞌ e nem pa vatet a ma vavaasis vamoaan varih, a taateꞌ va pa ma poen apaꞌpuh, me a ma taateꞌ va pa ma sivö voon me a ma poen apaꞌpuh vatötönun va pa ö na to vaphan na po meoh Kirismas.  
\v 11 Eöꞌ to koman noꞌ a ma taateꞌ poë varih, paröꞌ nanaöp rakah me e noꞌ peöm. A ma kiu varih nöꞌ to nok voh topnineöm, tomeꞌ ro akuk ee.   
\p
\v 12 Kën kea, moaan voh nöꞌ to teꞌ vavoh e noꞌ manih peöm, ivëh, nöꞌ to hin vakis suk rakah e noꞌ peöm se tavus vamanih peöꞌ, eöꞌ to këh vöh maꞌ a ma tah va po Vavaasis pe Mosës varih to nohnoh voh a ne neöꞌ. Moaan voh ne eöꞌ koman to këh voh maꞌ o Vavaasis pamëh, paröꞌ teꞌ va noꞌ manih peöm o teꞌ varih to hikta teꞌ nem pan eöm ro Jiuꞌ. Ka manih pa ma poen poë varih nöm to hikta nok voh ta pah hat manih peöꞌ, pa ö ne eöꞌ to vavaasis voh a noꞌ neöm a Soe Vih.  
\v 13 Suk ataeah, eöm to nat e nem peöꞌ to teꞌ me noꞌ o kamis manih pa sionineoꞌ, paröꞌ vovoh voh eoꞌ nös manem peöm, ko vatvus momoaan a Soe Vih manih peöm.  
\v 14 A sionineoꞌ to sunë. Ka tah pamëh tomeꞌ heꞌ kokoman a neöm köm koman em pan, eöm se heꞌ tonun em peöꞌ. Ivëhkëk, eöm to hikta heꞌ tonun a neoꞌ, paröm hikta tetekö nem pa teꞌ vaꞌpeh me a neoꞌ. Ahik, eöm to öt em peöꞌ. Vamanih pa ö nöm to öt va in a pah ankeroꞌ pe Sosoenën, keꞌ eöm to öt e Ieesuꞌ Kristo.  
\v 15 Manih po poen pamëh ne eöm to haraꞌ rakah em po vaeö manih pa ma kokoman peöm, paröm vih ke nem peöꞌ. Ivëhkëk, o vaeö pamëh teꞌ poꞌ non nih kuru? Eöꞌ to soe vamaman rakah keoꞌ peöm, manih po poen pamëh neöm to teꞌ rakah me e nem po iu apuh va pa vaꞌaus a neoꞌ. Ivëh, köm se keh onöt e nem, köm të a ma tök matëëneöm, paröm heꞌ em peöꞌ.  
\v 16 Eꞌ teꞌ vahvapoꞌ non nih, köꞌ vavatvus noꞌ a Soe man manih peöm, köm tënan a soe pamëh, ko vakihat hah me em peöꞌ?   
\p
\v 17 Pënton poꞌ öm, o teꞌ varih to kiu vëhvaꞌ rakah ne pa vamanman a neöm, eꞌ to hat ov e non peöm pa vatet o iu pee. Ee to kehkeh rëh hah e ne peöm, pan eöm se tarih hah këh a möm, paröm vatet o iu pee. Paröm iu raoe.  
\v 18 Eöꞌ se keh nö ro eoꞌ nös peöm, paröꞌ teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm, ivëh, ka ma pah teꞌ se keh nö maꞌ peöm, pare vamanman a no neöm, eꞌ to teꞌ vih e non pa ö no a ma taateꞌ po teꞌ poë varih se keh teꞌ totoopin ne.  
\v 19 Suk ataeah, pus koaꞌ peöꞌ, eöꞌ to haraꞌ noꞌ o kamis to apuh va non manih po kamis vëh ne köövo to haraꞌ e koaꞌ pö neꞌ to kehkeh vahuh non. Eöꞌ to anoeh avoeꞌ rakah e noꞌ pan, eöm se tavus kurus o pus koaꞌ pe Sosoenën, paröm vatet rakah o iu peꞌ. Vamanih pa ö ne Ieesuꞌ to tavus vavoh e Koaꞌ pe Sosoenën, pareꞌ vatet rakah en po iu peꞌ.  
\v 20 Eöꞌ to tamak rakah, peöꞌ to hikta teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm. Eöꞌ se keh teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm kuru, eöꞌ to onöt e noꞌ pa soe ka neöm ta ma soe vih. Eöꞌ to pah kokoman vörep e noꞌ peöm, paröꞌ hikta nat noꞌ, eöꞌ se vaꞌaus vah va ka neöm nih.   
\s1 A Soe Vapipinoꞌ To Teꞌ Non Manih Pa Poa Köövo Varih E Hagaꞌ Pen Saraꞌ  
\p
\v 21 A ma upöm peöm to iu teꞌ avoeꞌ e ne manih paan o Vavaasis pe Mosës. Soe ka neoꞌ öm, eöm inan kës voh em pa soe to kiun non po Vavaasis pe Mosës, ha?  
\v 22 O Puk pe Sosoenën to soe non pan, e Abraham to teꞌ me non a poa koaꞌ oeteꞌ. E köövo kikiu akuk pe Saraꞌ vëh e Hagaꞌ to vahuh a paeh, ke köövo taihan vëh e Saraꞌ to vahuh a meh.  
\v 23 E koaꞌ vëh ne köövo kikiu akuk to vahuh, eꞌ to tavus manih pa hanan va po vaen. Ivëhkëk, e koaꞌ vëh ne köövo taihan to vahuh, eꞌ e koaꞌ soe pe Sosoenën neꞌ to heꞌ voh pe Abraham.   
\p
\v 24 A soe vapipinoꞌ to teꞌ non manih po vahutët pamëh to teꞌ va non manih pan, a poa köövo to sun suk ne o pöök vutompoan to teꞌ topnin non e Sosoenën pen a napan. E Hagaꞌ to vëknöm non o vatompoan ne Sosoenën to nok voh pen e Mosës me ra napan va Israël, manuh pa tope Saënaëꞌ. Amot no pus koaꞌ peꞌ se vëknöm ne o teꞌ varih to teꞌ ne paan o vatompoan pamëh. Ivëh, nee to tavus suk voh o teꞌ kikiu akuk.  
\v 25 E Hagaꞌ to vëknöm non o vatompoan vëh to tanok voh manuh Tope Saënaëꞌ pa muhin va Arebiaꞌ. Kuru no a napan to teꞌ ne manuh Jerusalëm, ee to teꞌ va ne manih po teꞌ kikiu akuk. Suk ataeah, ee to vavatet ne o Vavaasis pe Mosës.  
\v 26 Ivëhkëk, a meh Jerusalëm to teꞌ non manuh pa vöön va kin. Ke köövo taihan vëh e Saraꞌ, to vëknöm non a Jerusalëm, a vöön vöh kin, ko koaꞌ va pa vöön va kin pamëh ee ro taihan. Suk ataeah, ee to hikta vavatet ne o Vavaasis pe Mosës. Ivëh, ka vöön pamëh to teꞌ va non manih pan, eꞌ e sinëëro teꞌ varih to teꞌ me ne o vaman.  
\v 27 Ivëh, ka soe to kiun non manih po Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “Vaeö rakah ah, Jerusalëm,  
\q2 eën to teꞌ va nom manih pe köövo hikta kokon koaꞌ.  
\q1 Taneo ah, pa vaëhëh me o vaeö.  
\q2 Eën to hikta haraꞌ nom o kamis vëh,  
\q3 no köövo kokon koaꞌ to haharaꞌ ne sih.  
\q1 Ivëhkëk, eën se kokon o koaꞌ peo rakah.  
\q2 Ee se peo oah e ne po koaꞌ,  
\q3 pe köövo vëh to teꞌ me non e voe manot peꞌ.” \rq Ais 54:1\rq*   
\p
\v 28 Kën kea peöꞌ, eöm kurus varih, eöm o pus koaꞌ pe Sosoenën, suk ataeah, eöm to tavus va em manih pa ö ne Aësak e koaꞌ pe Abraham to tavus vavoh. E Sosoenën to nok voh a soe vaman peꞌ manih pe Abraham, ke Aësak tavus poꞌ.  
\v 29 Ivëhkëk, manih po poen pamëh ne koaꞌ vëh to tavus pe köövo kikiu akuk pe Abraham, to vakihat me e non pe koaꞌ vëh ne köövo taihan to vahuh. E koaꞌ pamëh ne Sosoenën to nok suk voh a soe vaman peꞌ manih pe Abraham. Ka kuru vaꞌih, no a taateꞌ vakihat to tatavus avoeꞌ e non manih pa poa koaꞌ poë varih. Ivëh, ka kuru vaꞌih, no koaꞌ varih to tavus pa hanan va po vaen to vakihat tamoaan me e ne po koaꞌ varih to tavus manih po kikis pa Tuvuh pe Sosoenën, ko koaꞌ poë varih, ivarih, ea o teꞌ va po vaman.  
\v 30 O Puk pe Sosoenën teꞌ me non a soe taeah? Eꞌ to teꞌ me non a soe vaꞌih,  
\q1 “Veo e köövo kikiu akuk pën me e koaꞌ peꞌ,  
\q2 suk ataeah, e koaꞌ pamëh to hikta onöt non,  
\q3 a kon ta tah manih pa ma tah pe tamëëre, pen e koaꞌ pe köövo taihan.” \rq Jen 21:10\rq*  
\m Ea to nat e no po Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan.  
\v 31 Kën kea, ea to nat vavih e no pea to hikta teꞌ no pan, ea o pus koaꞌ pe köövo kikiu akuk, to teꞌ no paan o Vavaasis pe Mosës, ahik, ea to nat e no pea ro pus koaꞌ pe köövo taihan, ea to teꞌ va no manih po teꞌ totoopin manih pa matan e Sosoenën, suk ataeah, ea o teꞌ va po vaman.   
\c 5  
\s1 Ea Se Teꞌ Taihan Tamoaan No  
\p
\v 1 Kuru na to taihan ee. Suk ataeah, e Ieesuꞌ Kristo to kon taneꞌ hah a ra manih po Vavaasis pe Mosës. Ivëh, köꞌ iu noꞌ a ö nöm se sun vakis rakah, paröm nat nem hah manuh po Vavaasis pe Mosës. Eöm tomeꞌ tavus hah em o teꞌ nohnoh manih po Vavaasis pamëh.   
\p
\v 2 Pënton vavih öm. Eöꞌ e Pöl, eöꞌ to sosoe ka noꞌ neöm pan, eöm se keh iu avoeꞌ e nem pa vatet o Vavaasis pe Mosës, manih pa pe a ö kokoaan vëh to teꞌ non manih pa ma sionineöm, e Ieesuꞌ Kristo to hikta onöt non a vaꞌaus a neöm.  
\v 3 Eöꞌ to sosoe vaënpan hah a noꞌ neöm, eöm se keh vaonöt këm manih pa pe a ma ö kokoaan peöm. A, eöm se vatet vavih rakah a ma Vavaasis kurus.  
\v 4 Eöm se keh koman nem pan, eöm se vavatet nem o Vavaasis pe Mosës ke Sosoenën pokaꞌ a neöm o teꞌ totoopin manih po epep peꞌ, eöm to heꞌ tonun em pe Ieesuꞌ Kristo. A, eöm koman to tavus këh em po ururuan pe Sosoenën.   
\p
\v 5 Ivëhkëk, manih po kikis pa Tuvuh Vasioꞌ, ea to nat e no pe Sosoenën se pokaꞌ en pea o teꞌ totoopin, kuru me amot, suk ea to vaman no e Kristo.  
\v 6 O poen poanheh ne ea to vahoꞌ rakah o vaman pea manih pe Ieesuꞌ Kristo, ka taateꞌ va pa pe, me a taateꞌ va pa hikta pe a ö kokoaan vëh, eꞌ a tah akuk manih po epep pe Sosoenën. Ivëhkëk, a taateꞌ vëh, a taateꞌ vaman e Ieesuꞌ Kristo, eꞌ a taateꞌ pamëh to kunkuin non o vaman pea, ka iu rakah no e Sosoenën me ro upöm teꞌ.   
\p
\v 7 Moaan voh nöm to tavus a napan pe Ieesuꞌ Kristo, paröm suksuk vavih rakah e nem pa ma taateꞌ totoopin peꞌ. Ivëhkëk, eteh to sunpip a neöm, köm hikta vavatet hah nem o vavaasis va pa soe man?  
\v 8 O vavaasis taeoh nöm to vavatet nem kuru, eꞌ o vavaasis ko pamëh to hikta taneꞌ non maꞌ manuh pe Sosoenën to vaoe a no neöm.  
\v 9 Eꞌ to teꞌ non a soe vapipinoꞌ to soe va non manih pan, “A siꞌ ö is soneꞌ na se ru manih po praoaꞌ ko hovën o praoaꞌ, keꞌ sup ko nok a peret.”\f + \fr 5:9 \ft A pusun in a soe vapipinoꞌ vëh to teꞌ va non manih pan, “a siꞌ ö is soneꞌ”, to teꞌ va non manih po vavaasis to hikta teꞌ man non, me a soe vëh, “keꞌ sup ko nok a peret”, to teꞌ va non manih pan, o vavaasis pamëh to piuk a nap peo kee vaman ee po vavaasis piuk pamëh.\f*  
\v 10 Eöꞌ to soe vamaman rakah keoꞌ peöm, e Sunön se vaꞌaus en peöm, köm vatet em po vavaasis peöꞌ, paröm hikta onöt nem vatet to meoh vavaasis. Eöꞌ to hikta nat noꞌ peteh to vavanun non a ma kokoman peöm, ivëhkëk, koe a koman a teꞌ pamëh to nonok va non nën. E Sosoenën se vakmis en pa teꞌ pamëh, suk a ma vavaasis piuk peꞌ.   
\p
\v 11 Oman kën kea, eöꞌ to hikta vavaasis noꞌ pan, a napan se pe a ma ö kokoaan varih to teꞌ ne pa ma sioniire. Ahik, eöꞌ se keh vavaasis noꞌ a taateꞌ pamëh, vahvapoꞌnih, ka napan va Israël vövöknah avoeꞌ e ne peöꞌ? Eöꞌ se keh vavaasis avoeꞌ e noꞌ peöm pa pe a ma ö kokoaan, a, a soe nöꞌ to vavaasis suk noꞌ a mët pe Kristo to hikta onöt non a vaharaꞌ vahat a ma kokoman pa napan va Israël.  
\v 12 A napan varih to vavanun ne a ma kokoman peöm, eöꞌ to iu noꞌ a napan poë varih se onon koman hah rea.   
\p
\v 13 Oman kën kea peöꞌ, e Sosoenën to vaoe en nös peöm, köm taihan këh em maꞌ po matop va po Vavaasis pe Mosës, paröm teꞌ vavih e nem. Ivëhkëk, eöm tomeꞌ koman nem pan, eöm to taihan voh em to nonok avoeꞌ hah e nem pa ma taateꞌ hat no a ma komëneöm to iu ne? Ahik! Eöm se nat nem kokoman va nem nën. Suk ataeah, eöm papaeh se teꞌ va nem manih po teꞌ kunah paan o upöm teꞌ pe Sosoenën. Paröm iu nem a ma upöm peöm ko vaꞌaus nem raoe.  
\v 14 A ma soe kurus va po Vavaasis pe Mosës to teꞌ hop avoes rakah e ne pa paeh a soe ro, ka soe pamëh ivaꞌih,  
\q1 “Iu a meh teꞌ, vamanih pa ö nën to iu koman hah va ka nom”. \rq Lev 19:18\rq*   
\m
\v 15 Ivëhkëk, eom se matop nem, eöm tomeꞌ töön nem pa vaheheve manih topnineöm, ko ro vahik em.   
\s1 A Taateꞌ Pa Tuvuh Vasioꞌ Me A Taateꞌ Va Po Sionin  
\p
\v 16 Ka soe peöꞌ to teꞌ va non manih, koe ka Tuvuh Vasioꞌ vatotoopin nö non a hanan nöm to suksuk nö nem. Eöm se keh vatet a soe peꞌ, a, eöm hikta se nok nem a ma taateꞌ hat no a ma kokoman peöm to iu ne.  
\v 17 Ea to nat rakah va e no manih pan, a iu hat va pa komaara to kehkeh vöknah rakah e non sih pa Tuvuh Vasioꞌ. Ka Tuvuh Vasioꞌ me to kehkeh vöknah rakah me e non po iu hat vëh to teꞌ non pa komaara. Ka tah nöm to kehkeh nok nem, ne eöm to hikta onöt nem a nok.  
\v 18 Ivëhkëk, a Tuvuh Vasioꞌ se keh vovoh nö ka non neöm, a, eöm to hikta onöt nem a teꞌ hah manih paan o Vavaasis pe Mosës.   
\p
\v 19 Eöm to nat vahik voh em pa ma taateꞌ hat no a koman a teꞌ to iu nok non, a ma taateꞌ hat poë varih to teꞌ va ne manih, taateꞌ rëhrëh, me a taateꞌ va pa poa teꞌ oeteꞌ koman me a poa köövo koman to koroh vëtkin, pare nok a taateꞌ hat, me a taateꞌ va po kokoman to kat o kokoman ka teꞌ nok a taateꞌ rëhrëh.  
\v 20 Me a taateꞌ va pa hin suk a tah akuk to hikta teꞌ non pan e Sosoenën, me a taateꞌ kiu po teꞌ ororaꞌ, me a taateꞌ varërëës, me a taateꞌ vaato vasukaꞌ, me a taateꞌ vaheheve, me a taateꞌ peat, me a taateꞌ puhioꞌ o teꞌ varih to teꞌ vavih ne, me a taateꞌ amamun, me a taateꞌ vaato vasukaꞌ ko taki, me taateꞌ vaëh kiiki manih po vuteꞌ,  
\v 21 me a taateꞌ manin a tah pa meh teꞌ. Me a taateꞌ kaak, me a taateꞌ vatösoe, me a ma meh taateꞌ taneah. Moaan voh nöꞌ to soe voh keoꞌ peöm. Ka kuru nöꞌ to se sosoe avoeꞌ ke noꞌ peöm pa soe pamëh. A napan to nonok ne a ma taateꞌ poë varih, ee to hikta antoen ne a teꞌ manih koman a Matop Vih pe Sosoenën.   
\p
\v 22 Ivëhkëk, o poen no a Tuvuh Vasioꞌ to matop a ro ra, eꞌ to kunkuin en pa ma kokoman pea pa iu e Sosoenën, me a ma upöm teꞌ. Ivëh, ne ea se nok suk rakah a ma vu taateꞌ to teꞌ va ne manih, taateꞌ iu teꞌ me e Sosoenën, me a taateꞌ teꞌ me o vaeö to taneꞌ maꞌ manuh pe Sosoenën, me a taateꞌ teꞌ vatö, me a taateꞌ hikta heve vëvëhöꞌ, me a taateꞌ uruan ko vaꞌaus o upöm teꞌ, para vataare raoe a taateꞌ vih, me a matop a taateꞌ.  
\v 23 Me a taateꞌ teꞌ vöknah, me a taateꞌ pënton soe ko këh maꞌ o iu va pa komaara. Manih no ahikta pah taateꞌ to soepip non a ma taateꞌ poë varih.  
\v 24 A napan pe Ieesuꞌ Kristo to taihan ee, ko iu hat va pa komëëre to hikta matop hah non raoe. O iu hat pamëh to teꞌ non pa komëëre to teꞌ va non manih, pee to vahan poë pa kuruse.  
\v 25 A Tuvuh Vasioꞌ to heꞌ voh en pea po toꞌtoꞌ voon. Ivëh, ka se vatet vavih rakah o iu pa Tuvuh Vasioꞌ, keꞌ matop a rora.  
\v 26 Ea se nat no kë koman hah no a ëhnaara, para nat no nonok no a ma taateꞌ hat manih po upöm teꞌ, marën a vaheve raoe, kee heve ko taneo o vapus, me ea se nat no manin a ma tah po upöm teꞌ.   
\c 6  
\s1 A Taëën Taeah Nën To Nep, Eꞌ Varoe Kuru Nën Se Kon  
\p
\v 1 Kën kea, me ra kën vamen, eöm se keh nat va nem manih pan, ta paeh va po kum peöm to nok voh ta hat, ke eöm varih to vavatet nem sih a Tuvuh Vasioꞌ, eöm se nö manuh pa teꞌ pamëh, ko to vatö keah paröm heꞌ eah a soe vih, keꞌ tavus vavih hah. Ivëhkëk, eöm se matop koman hah a nem. E susun po oraꞌ hat tomeꞌ punöꞌ me en peöm. Köm kuꞌ em manih pa taateꞌ hat.  
\v 2 Eöm se teꞌ rakah o kamis pa vaꞌaus o teꞌ varih to teꞌ me ne a ma punis. Eöm se keh nonok va nem nën, a, eöm to vavatet rakah e nem pa taateꞌ pe Ieesuꞌ Kristo.  
\v 3 Ivëh, ka ta pah teꞌ se keh koman non pan, eꞌ to vih oah e non po upöm teꞌ, ivëhkëk, eꞌ to hikta teꞌ vih non, a, a teꞌ pamëh to piuk koman hah ea.  
\v 4 A teꞌ koman se kiiki hah a taateꞌ peꞌ, a taateꞌ peꞌ vih e non, keꞌ ahik. A teꞌ to nonok va non nën, eꞌ se vaeö suk rakah non a ma tah neꞌ to nonok non, pareꞌ koe a kiiki a taateꞌ peꞌ vaꞌpeh me a taateꞌ pa meh teꞌ.  
\v 5 Ivëh, ka papaeh teꞌ se matop koman non a ma taateꞌ peꞌ. Pareꞌ teꞌ koman a ma punis peꞌ.   
\p
\v 6 O teꞌ varih to vavaasis ne o vavaasis pe Sosoenën, ea se vaꞌaus raoe pa ma tah na to vaneah no.   
\p
\v 7 Eöm se koe a piuk ëm, eöm to hikta onöt nem a piuk in e Sosoenën. Eöꞌ to soe vamanih, suk a napan to osoes varoe ko ne sih a ma taneah nee to nep.  
\v 8 Ta pah teꞌ se keh teꞌ avoeꞌ me e non pa taateꞌ va po iu hat va pa komaneah, a, a taateꞌ hat pamëh se miröꞌ rakah en peꞌ. Ivëhkëk, eꞌ se keh teꞌ varoe me non a taateꞌ pa Tuvuh Vasioꞌ, a, a Tuvuh Vasioꞌ se heꞌ en peꞌ po toꞌtoꞌ tamoaan.  
\v 9 Ivëh, ka se nat no tetekö no pa vaꞌaus a napan pe Kristo. Ea se keh hikta tetekö no pa nok a kiu vaꞌaus pamëh, ko poen va pa kon a tapui tavus maꞌ, ea se kon rakah ee pa tapui vih.  
\v 10 Ivëh, ko poen poanheh to vih non pea pa vaꞌaus ro o upöm teꞌ, ea se vaꞌaus ee pee. Ivëhkëk, ea pet se teꞌ eh rakah no pa vaꞌaus a napan varih to teꞌ ne po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ.   
\s1 E Pöl To Vaeö Me Non A Kuruse Pe Ieesuꞌ Kristo  
\p
\v 11 Ep öm pa ma kiun apaꞌpuh varih nöꞌ to nok, marën a kiun a ö soe vaꞌih. Eꞌ a ö soe koman peöꞌ nöꞌ to kiun ka nös neöm.  
\v 12 Eöm se pënton vavih, o upöm teꞌ to eheh e ne pan, eöm se pe a ma ö kokoaan varih to teꞌ ne pa ma sionineöm. Ee to eheh rakah e ne pan, eöm se nok vamanih pö nee to iu va ne, marën a kon o ëhnan apuh manih pa matëëro upöm teꞌ. Ee to nanaöp ne, pare koman va ne manih pan. “Eꞌ to hat non pa ö no upöm teꞌ se nat ka ra to vaman no sih a kuruse pe Ieesuꞌ Kristo. Pare vakmis a ra.”  
\v 13 A napan varih to pe vahik voh a ma ö kokoaan pee, ee koman to hikta vavatet vavih ne o Vavaasis pe Mosës. Ivëhkëk, ee to kehkeh pe ne a ma teꞌ ö kokoaan peöm, pan ee se kon o ëhnan apuh manih pa napan va Israël, pa ö ne eöm se pënton a soe pee.  
\v 14 Ivëhkëk, eöꞌ koman to hikta iu kë hah a noꞌ, me a teꞌ ëhnan eteh. Ahik, eöꞌ se kë varoe noꞌ a ëhnan e Ieesuꞌ Kristo. Eꞌ to mët voh manih pa kuruse, köꞌ haraꞌ vaeö suk noꞌ a mët peꞌ to vahik o kikis pa ma taateꞌ hat varih to mimiröꞌ a no neoꞌ. Ka tah pamëh teꞌ ke non pan, eöꞌ to mët me eoꞌ manih pa kuruse, paröꞌ hikta iu hah noꞌ a vatet a ma taateꞌ va po oeh vëh. Ka manih po kokoman peöꞌ, eꞌ to teꞌ va non manih pan, eöꞌ koman to mët voh eoꞌ manih pa kuruse.  
\v 15 Ivëh, ka taateꞌ va pa pe a ö kokoaan, me a taateꞌ hikta pe, eꞌ a tah akuk. E Sosoenën to vavoon voh en pea, ka tavus voh ee o teꞌ voon, eꞌ a tah man rakah ipamëh.  
\v 16 Eöꞌ to hinhin noꞌ e Sosoenën pan, eꞌ se ururuan rakah en pa napan varih to öt vakis ne sih a ma soe poë varih, pare vavatet ne. Eꞌ to vatö en pa ma kokoman pee, kee teꞌ vakamöꞌ e ne, ka napan poë varih, ee ra napan vamaman pe Sosoenën.   
\p
\v 17 Eöꞌ to hikta iu noꞌ ta meh teꞌ se heꞌ hah a neoꞌ to kamis, a napan to ip vamët voh ee peöꞌ. Ka sionineoꞌ pupu rakah en. Ka ma kamis varih to tavus manih peöꞌ, ee to vataare rakah e ne peöꞌ, a teꞌ kikiu vamaman rakah pe Ieesuꞌ Kristo.   
\p
\v 18 Kën kea, me ra kën vamen, eöꞌ to hinhin noꞌ pan, e Apuh pea e Ieesuꞌ Kristo se ururuan a ma apeneöm. Oman.