\id 2CO - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) 
\h 2 KÖRIN 
\toc1 2 Körin 
\toc2 2 Körin 
\toc3 2 Kör 
\mt1 2 KÖRIN  
\ip Manih po kiun vëh ne Pöl to kiun hah, ko vanö ke na a napan va po vaman va Körin, manih pa muhin va Mësadoniaꞌ. Körin eꞌ a vöön apuh va pa muhin va Akaëaꞌ, keꞌ, Grik.  
\ip O poen ne Pöl to kiun momoaan ke na a napan va Körin, eꞌ to pah soe viivi en pee, pareꞌ pah vanö poꞌ e Taëtus manuh pee, pan eꞌ se nat maꞌ pa taateꞌ pee, pareꞌ hah maꞌ ko soe tavus ke poan. E Taëtus to hah maꞌ, pareꞌ soe ke Pöl pan, ‘A napan va Körin to pënton ee pa soe pën, ko panih voh ee pa ma taateꞌ hat pee. Ivëhkëk, o upöm to koe ee, ko hikta iu teꞌ ne paan a tasun pën.’  
\ip Manih po kiun vëh, eꞌ to teꞌ non a taanaꞌ tah apuh. A tah vamomoaan ivëh pan, e Pöl to vaeö rakah me non o teꞌ varih to panih, pare koe a ma taateꞌ hat pee. Ka vapöök tah ivëh pan, eꞌ to vaato hah me raoe suk a ma kokoman va pa Soe Vih pe Ieesuꞌ Kristo. Ka vakön tah ivëh pan, eꞌ to vaato me raoe suk ee se heꞌ o teꞌ arus a ma tah nee to iu heꞌ akuk ne raoe vamanih po heꞌ pee. Ka vataanaꞌ tah, neꞌ to soe vamaaka ke raoe pan, eꞌeꞌ koman a aposol vamaman.  
\ip A ma kiun varih to tataki va ne manih pan.  
\io1 A soe vaeö to nö non pa napan va Körin, me a soe vaeö manuh pe Sosoenën. 1:1-11  
\io1 A napan va Körin to vatamak voh e Pöl, ivëhkëk, e Pöl to iu teꞌ vaꞌpeh me e non pee. 1:12-24; 2:1-13  
\io1 A kiu vamaman pe Pöl ivëh, a soe tavus o vatömpoan voon pe Sosoenën vaꞌpeh me a napan. 2:14-17; 3:1-18; 4:1-18; 5:1-21; 6:1-10  
\io1 E Pöl to soe tavus o haharaꞌ peꞌ manih pa napan va Körin. 6:11-18; 7:1-16  
\io1 A taateꞌ va pa vamatop o heꞌ nee to he akuk suk o iu pee, to taneꞌ maꞌ pa ma kokoman koman pee. 8:1-24; 9:1-15  
\io1 E Pöl to vatvus a ö no aposol to teꞌ suk me ne a ma vëknöm to nö vaꞌpeh me non a kiu pee. 10:1-18; 11:1-33; 12:1-21  
\io1 O iu pe Pöl me a kiu vëhvaꞌ peꞌ pa rëh a napan pa vatet e Ieesuꞌ, me a soe ataaton peꞌ pa napan va Körin. 13:1-13  
\c 1  
\s1 E Pöl To Soe Tavus A Kiu Ne Sosoenën To Heꞌ O Aposol  
\p
\v 1 Eöꞌ e Pöl, eöꞌ e aposol pe Ieesuꞌ Kristo, po iu koman pe Sosoenën keꞌ kon a neoꞌ, köꞌ tavus e aposol peꞌ. Ko kiun vaꞌih ne kea peöꞌ Timotiꞌ to teꞌ vaꞌpeh me a non neöꞌ, köꞌ kiun ko vanö ka nös neöm, o kum teꞌ varih to vaman nem e Sosoenën manih Körin, me ra ma napan pe Sosoenën to teꞌ ne manih pa muhin va Akaëaꞌ.   
\p
\v 2 Eöꞌ to hinhin noꞌ e Tamaara Sosoenën, me e Sunön pea Ieesuꞌ Kristo, pan ee se ururuan a ra, pare heꞌ a ra a taateꞌ moomo.   
\s1 E Pöl To Soe Vavihvih Ke Sosoenën, Suk A Ö Neꞌ To Vatö A Ma Punis Peꞌ  
\p
\v 3 Ea se vaeö para kë a ëhnan e Sosoenën Taman, eꞌ e Sosoenën e Taman e Sunön pea Ieesuꞌ Kristo. Eꞌ e Tamaara, me eꞌ a taneo in a ma taateꞌ uruan me a taateꞌ vatö a ma punis. Ke eꞌ e Sosoenën se nok a ma kokoman po teꞌ varih to teꞌ me ne a ma punis, kee töötö ee.  
\v 4 Ka ma punis kurus varih to tatavus ne manih pea, ne Sosoenën to vavaatö këh e non sih pea, ka onöt e no pa vatö o kokoman pa napan varih to tataum ne a ma vu punis, vamanih pa ö ne Sosoenën to vavaatö va i non sih a ma kokoman pemöm.  
\v 5 E Ieesuꞌ Kristo to teꞌ voh o kamis o pöh apuh rakah, kemöm me to haraꞌ me e nem po vu kamis pamëh. Ivëh, no a taateꞌ moomo pe Ieesuꞌ to puh suk non manih pemöm kuru.  
\v 6 Ko poen no a punis se taum a möm, a ma vu punis poë varih, to vaꞌaus ee peöm, keꞌ onöt po poen ne Sosoenën to kon taneꞌ hah en peöm pa ma punis poë varih. Suk ataeah, e Sosoenën to vaꞌaus a möm, ka ma kokoman pemöm teꞌ tö e ne. Ka tah pamëh vavaꞌaus a no neöm, ka ma teꞌ kokoman peöm teꞌ tö me e ne. Oman, o poen nöm to sun vakis nem paröm teꞌteꞌ nem a ma vu punis varih nemöm to teꞌteꞌ nem sih, e Sosoenën se vatö en pa ma kokoman peöm, kee tö ee.  
\v 7 Kemöm vaman vakis e nem, pan eöm se sun vakis rakah e nem, manih pa ö no a ma punis se tavus maꞌ. Suk ataeah, emöm to nat e nem, peöm se kamis vaꞌpeh me em pemöm. Ivëh, ke eöm me se kon vaꞌpeh me em pemöm po kokoman tö.   
\p
\v 8 Kën kea, me ra kën vamen, emöm to iu nem a ö nöm se nat vavih nem pa ma punis varih to tavus voh a möm manih pa muhin va Esiaꞌ. A punis apuh pamëh to vöknah rakah voh en pemöm, ko onoah en pa ma teꞌ kikis pemöm. Ivëh, kemöm koman em pan, emöm se mëtmët em.  
\v 9 Oman rakah, manih pa ma kokoman pemöm, nemöm to haraꞌ vavoh e nem a ma vu punis poë varih, vamanih pa ö no a teꞌ pëpënton vahutët to soe ka teꞌ pepeat pan, “Eën se mët.” Ka tah pamëh to tavus me voh en manih pemöm, ko vaꞌnaöp en pemöm, pan emöm se nat nem koman hah nem o kikis pemöm. Ahik. Emöm se koman varoe ko nem o kikis pe Sosoenën to onöt non a kunkuin hah a nap mët. O kikis pamëh to antoen pet e non pa vaꞌaus a möm pa teꞌ a ma teꞌ punis pemöm.  
\v 10 Ka tah hat pamëh to onöt rakah e non pa ip vamët a möm. Ivëhkëk, e Sosoenën to kon hah en pemöm. Amot me, neꞌ se vaꞌaus hah en pemöm. Kemöm vaman vakis va e nem manih pan, e Sosoenën se vaꞌaus hah en pemöm, kemöm teꞌ vavih e nem.  
\v 11 Ivëh, ke eöm se hinhin vaꞌaus a no möm. Ke Sosoenën sih pënton a hin pa nap peo, pareꞌ vaꞌaus a möm. Ka tëëm no a nap peo se ep a ö ne Sosoenën to vaꞌaus va ka non möm, pare vavihvih me poë.   
\s1 E Pöl To Hikta Pikpiuk Non A Napan Va Körin  
\p
\v 12 Eöꞌ to soe vavaeö suk hah öꞌ pa tah vaꞌih. Manih po kokoman peöꞌ nöꞌ to nat va noꞌ manih pan, eöꞌ to nonok noꞌ a taateꞌ totoopin vih, me a taateꞌ man manih pa napan kurus, ee a ma taateꞌ ne Sosoenën to heꞌ voh a neoꞌ. Eöꞌ to hikta vatet maꞌ o nat ne ea a napan va po oeh vëh to vatet voh maꞌ. Ahik. O ururuan varoe ko pe Sosoenën to vaꞌaus voh a neoꞌ, pareꞌ heꞌ a neoꞌ a taateꞌ vaꞌih. Eöꞌ to nok vakis voh a taateꞌ pamëh po poen ne eöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me voh a noꞌ neöm, a napan va Körin.   
\p
\v 13-14 Ka ma poen nöꞌ to kiun ka nös neöm a ma kiun, eöꞌ to kiun a soe to onöt non neöm se ëh, ko maaka a pusun in a soe pamëh. Eöꞌ to hikta kiun ka neöm ta meh soe to matan ke non. Oman, a ma meh poen ne eöm to hikta se maaka vavih nem a ma soe kurus nöꞌ to kiun nös. Ivëhkëk, eöꞌ to iu rakah noꞌ a ö nöm se maaka vavih a pusun in a ma soe peöꞌ. Ka manih po vahutët apuh pe Sunön pea Ieesuꞌ, eöm se vaeö suk rakah em peöꞌ, vamanih pa ö nöꞌ to vavaeö va ka noꞌ neöm sih   
\p
\v 15-16 Eöꞌ to vaman rakah e noꞌ peöm to haraꞌ vaeö suk e nem pa taateꞌ nöꞌ to nok, keꞌ a pusun in a ö nöꞌ to koman suk noꞌ pan eöꞌ se nö momoaan nös peöm, ko ep voh ka neöm. Eöꞌ se ep ateꞌ ka neöm, ko oah eoꞌ manuh pa muhin va Mësadoniaꞌ. O poen nöꞌ se këh hah maꞌ a muhin va Mësadoniaꞌ, eöꞌ to koman e noꞌ pa hah maꞌ pa ep a neöm. Manih pa taateꞌ pamëh ne Sosoenën se taneo en pa nok vavih a neöm pa vapöök tëëm. Me eöm me to onöt e nem pa vaꞌaus a neoꞌ, köꞌ nö eoꞌ manuh pa ö muhin va Jiutiaꞌ.  
\v 17 Eöꞌ to hikta nö momoaan voh nös pa ep a neöm. Ivëh, köm koman va poꞌ nem nih, eöm koman kës e nem pan, eöꞌ to nok o kokoman vaꞌih, marën a piuk a neöm, ha? Me eöm to koman kës nem pan, eöꞌ to nok akuk, paröꞌ panih ekeok a soe vaman pamëh, vamanih pa ö no a napan va po oeh vëh to nonok va ne sih, ha? Eöm koman kës nem pan, eöꞌ se soe, “oman”, me “ahik”, ha? Ahik rakah.  
\v 18 E Sosoenën to suksuk rakah non a soe koman peꞌ. Eöꞌ me se soe vamaman rakah keoꞌ peöm pan, a ma soe kurus nöꞌ to sosoe ka noꞌ neöm, to hikta teꞌ me ne a soe, “oman”, me a soe, “ahik”.  
\v 19 Eöꞌ, ke Saëlas, ke Timotiꞌ, emöm to soe tavus voh kem peöm pa soe vaꞌih, nemöm to vatvus voh ka neöm a soe koman pe Ieesuꞌ Kristo, e koaꞌ pe Sosoenën. Eöm to nat me e nem pe Ieesuꞌ to hikta onöt non a soe, “oman”, me “ahik”. A ma tamoaan ne Kristo to vavaonöt ro ko non sih a ma soe peꞌ pa soe, “oman”.  
\v 20 Eꞌ to teꞌ non a ma Soe vaman pe Sosoenën to teꞌ non. Ke Kristo to vavaonöt tamoaan non sih a ma soe vaman peꞌ manih pa soe, “oman”. Ivëh, ka se keh pënton a soe pe Sosoenën manih pa ëhnan e Kristo, ea se soe ee pan, “eꞌ o man rakah”. Ivëh, na to kë suk no sih a ëhnan e Sosoenën.  
\v 21 Eöm se nat va nem manih pan, e Sosoenën koman to vakikis a rora, ka vatös no manih pe Ieesuꞌ Kristo, para teꞌ vakis no, ke Sosoenën kon en pea a napan koman peꞌ.  
\v 22 E Sosoenën koman to vahoꞌ voh en po vëknöm peꞌ manih pea, marën a vataare vamanih pan, ea a napan koman peꞌ. Pareꞌ vahoꞌ a Tuvuh Vasioꞌ peꞌ manih pa komaara. A Tuvuh Vasioꞌ to teꞌ va non manih pa tah vamomoaan va pa ma tah vihvih, ne Sosoenën to kehkeh heꞌ a rora. Ea to kon voh ee pa Tuvuh Vasioꞌ, ivëh, ka se nat va no manih pan, oman rakah, amot na se kon ee pa ma tah vihvih poë varih, neꞌ to nok suk voh pa soe vaman peꞌ.   
\s1 E Pöl To Hikta Nö Hah Manuh Körin  
\p
\v 23 Eöꞌ se soe va keoꞌ peöm manih pan, manih pa ëhnan e Sosoenën, eꞌ a teꞌ va pa vaeh a ma soe peöꞌ. Ke eöꞌ soe vamaman rakah keoꞌ peöm, eöꞌ to hikta nö voh nös peöm maneom Körin, suk ataeah, eöꞌ to hikta iu heꞌ a noꞌ neöm a punis ko vakmis a neöm.  
\v 24 Eöꞌ to hikta soe vavoh manih pan, emöm to matop nem nös a ma vaman peöm. Ahik. O vaman peöm to sun vakis rakah voh en. Eöꞌ to kikiu vatös tamoaan me a noꞌ neöm sih pa vatvus o vaeö manih peöm.   
\c 2  
\p
\v 1 Ivëh, köꞌ iu noꞌ a meh vavih peöꞌ maneom peöm, se nat non teꞌ non pan, eꞌ a meh vavih se heꞌ punis a neöm.  
\v 2 Eöꞌ se keh heꞌ punis eoꞌ peöm, keteh poꞌ ivëh, se teꞌ non, pareꞌ vavaeö a non neoꞌ? Eöm varoe a napan nöꞌ to heꞌ punis voh se vavaeö a neoꞌ.  
\v 3 Ivëh, ke eöꞌ hikta se nö noꞌ nös manem peöm, paröꞌ kon o kokoman punis manih peöm a napan to vavaeö a no neoꞌ sih. Keꞌ a pusun in a tah nöꞌ to kiun suk voh nös o kiun vaꞌih, paröꞌ vanö vovoh ka nös neöm. Eöꞌ to nat e noꞌ, peöꞌ se keh haraꞌ vaeö suk noꞌ ta pah tah, a, eöm kurus me se pët haraꞌ vaeö suk e nem pa tah pamëh.  
\v 4 Eöꞌ to kiun voh ka nös neöm o kiun peöꞌ, o kokoman peöꞌ to puh rakah non po tamak, me o kupu peöꞌ to karë rakah e non. Eöꞌ to kinkiun vaꞌpeh me e noꞌ pa hunun mataneoꞌ to tatakoꞌ e non. Eöꞌ to hikta kinkiun noꞌ o kiun peöꞌ to vatamak a neöm, ahik, eöꞌ to kiun nös o kiun vaꞌih, pan eöm se nat va nem manih pan, eöꞌ to iu suntan rakah e noꞌ peöm.   
\s1 Eöm A Napan Va Körin Se Ihan Anoe A Hat No A Meh Teꞌ To Nok Voh Manih Peöm  
\p
\v 5 A pah teꞌ va peöm to nok voh ken peöm pa punis apuh, eꞌ to hikta heꞌ punis vi ka no neoꞌ. Eöꞌ to hikta iu nok noꞌ ta ma soe kikis suk a tah vaꞌih manih peöm. Suk ataeah, eöꞌ to onöt e noꞌ pa soe vamanih pan, eꞌ to nok voh a neöm ka ma kokoman peöm punis amot voh ee.  
\v 6 Ko vakmis vëh, no a peo in e eöm to heꞌ eah, to antoen e non peꞌ.  
\v 7 Ivëhkëk, kuru nöꞌ to iu noꞌ a ö nöm se vatet a meh taateꞌ, eöm se ihan anoe këh eah pa hat peꞌ, paröm vatö o kokoman peꞌ, ko kokoman peꞌ vih keꞌ haraꞌ vaeö hah. Peꞌ to hat non pa ö no a punis tomeꞌ apuh oah poan, keꞌ pah hat oah en po tamak.  
\v 8 Ivëh, köꞌ hin vakis rakah e noꞌ peöm se öt hah eah, paröm vahoꞌ eah manih topnineöm, ko vataare eah a ö nöm to iu avoeꞌ rakah e nem peꞌ.  
\v 9 Moaan voh nöꞌ to kiun voh ka nös neöm o kiun vaꞌih, marën a punöꞌ ro a neöm, pan eöꞌ se ep voh pan, eöm vavatet e nem pa ma soe peöꞌ, keꞌ ahik.  
\v 10 Eöm se keh ihan anoe a hat no a pah teꞌ vëh to nok manih peöm, eöꞌ me se ihan anoe eoꞌ pa hat peꞌ. Keꞌ se keh teꞌ non ta hat nöꞌ se ihan anoe, a, eöꞌ se ihan anoe eoꞌ manih pa matan e Kristo, marën a vaꞌaus a neöm.  
\v 11 Eöꞌ to nok vamanih, suk eöꞌ to nanaöp noꞌ e susun po oraꞌ hat tomeꞌ piuk ka ra, pareꞌ rëh vahik en pea pa nok a ma taateꞌ hat. Suk ataeah, ea to nat vahik voh ee pa ma taateꞌ, me a ma kokoman hat vakoaan peꞌ.   
\s1 E Pöl To Kehkeh Ep Non Pe Taëtus  
\p
\v 12 O poen nöꞌ to vos manuh pa vöön va Troas marën a vatvus a Soe Vih pe Ieesuꞌ Kristo nën, eöꞌ to taum eoꞌ pa ö ne Sunön to peret ken peöꞌ pa hanan va pa ö nöꞌ se nok eoꞌ pa kiu peꞌ nën.  
\v 13 Ivëhkëk, o kokoman peöꞌ to hikta teꞌ moomo non, suk eöꞌ to hikta taum e kea peöꞌ Taëtus. Eöꞌ to soe ataaton a napan va Troas, paröꞌ nö ko vos eoꞌ manuh pa muhin va Mësadoniaꞌ.   
\s1 Manih Po Kikis Pe Sosoenën, No Aposol To Eh Oah Suk Ne Manih Po Vapus  
\p
\v 14 Ivëhkëk, eöꞌ se soe vavihvih ke na e Sosoenën, suk a ma tamoaan neꞌ to meeme vah ka no möm pa vatvus a soe in a kiu kikis ne Ieesuꞌ Kristo to nok voh, marën a kon hah a ra a napan peꞌ. Ka napan se nat koe in e Sosoenën manih pa taateꞌ pamëh. Keꞌ teꞌ va non manih pa tah avoavuh vih to tavus, ka tuvuh teꞌteꞌ vah non manih po oeh avoes.  
\v 15 Oman, ea koman to teꞌ va no manih pa tah avoavuh vih, ne Ieesuꞌ Kristo to kon pareꞌ ës ke na e Sosoenën. Ko avuh vih pamëh to nö non manih pa napan varih to teꞌ ne manih pa hanan to nö non pa vöön va kin. Me manih topnin a napan varih to teꞌ ne pa hanan to nö non manuh pa suraꞌ ësës tamoaan.  
\v 16 Ka napan varih to teꞌ ne pa hanan to nö non manuh pa suraꞌ ësës tamoaan, no a kiu, me a soe nemöm to nonok nem, to tavus va ee manih po avuh pa tah se mët. Ivëhkëk, a ma soe me a ma kiu nemöm to nonok nem topniira napan varih to teꞌ ne pa hanan to nö non pa vöön va kin, to tavus va ee manih pa tah avoavuh vih va po toꞌtoꞌ to vaꞌaus non raoe. Ivëh, keteh poꞌ to onöt non a nok a kiu va pa vatvus a Soe Vih?  
\v 17 Ivëhkëk, emöm to hikta teꞌ va nem manih pa nap peo varih to nönö vah ne, pare piuk vahok in a napan, ko nonok moniꞌ ne manih pa soe pe Sosoenën. Ivëhpëhkëk, emöm to kon a kiu vaꞌih manih pe Sosoenën koman, pamöm hikta nat nem pa piuk. Emöm koman to vapöh kokoman rakah me e Ieesuꞌ Kristo, ka manih pa matan e Sosoenën, nemöm to vavatvus vatotoopin rakah me e nem pa ma soe neꞌ to heꞌ voh a möm, o teꞌ kikiu peꞌ.   
\c 3  
\s1 O Aposol, Ee A Nap Kiu Va Po Vatompoan Voon  
\p
\v 1 Eöm koman kës nem pan, emöm to taneo hah em pa nok a ma soe varih marën a vamanman a neöm, köm koman nem pan, emöm a nap vihvih? Emöm to hikta teꞌ va nem manih po upöm teꞌ to hi ro upöm, kee kiun o kiun to soe ka non neöm pan, emöm o teꞌ vihvih. Me emöm to hikta iu nem a soe ka neöm pan, eöm se kiun a ma vu kiun marën a vaꞌaus a möm. Ahik rakah!  
\v 2 Eöm koman to teꞌ va nem manih po kiun pemöm se soe vanat a napan a ma taateꞌ pemöm. Ka ma soe va po kiun pamëh to kiun rakah ne manih pa ma kupu pemöm, no a napan kurus se ep, pare ëh a soe to kiun non po kiun pamëh.  
\v 3 Eöm se teꞌ vamhën rakah nem, ka napan se ep va ka no neöm manih, po kiun to taneꞌ maꞌ pe Kristo. Manih pa kiu pemöm ne Kristo to kiun o kiun pamëh. O kiun pamëh neꞌ to hikta kiun voh po tah kinkiun kiun. Ahik. Eꞌ to kiun voh o kiun pamëh manih pa Tuvuh pe Sosoenën teꞌteꞌ tamoaan. Eꞌ me to hikta kiun voh manih pa ta vös. Ahik. Eꞌ to kiun voh manih po kupu pea ra napan.   
\p
\v 4 Manih pe Kristo ne Sosoenën to kon voh a möm pa nok a kiu peꞌ. Kemöm nat va e nem manih pe Sosoenën se nok a kiu peꞌ, keꞌ tavus vavih rakah en,  
\v 5 Oman, emöm to hikta sosoe nem pan, emöm koman to antoen e nem pa nok a kiu pamëh. Ahik. E Sosoenën koman to teꞌ non manih pemöm, pareꞌ heꞌ a möm o kikis, kemöm antoen e nem pa nok a ma kiu peꞌ.  
\v 6 E Sosoenën koman to heꞌ a möm o kikis, kemöm onöt e nem pa tavus o teꞌ kikiu va po vatompoan voon peꞌ vaꞌpeh me a napan peꞌ. Ko vatompoan pamëh nee to hikta kiun voh manih po Puk va po Vavaasis pe Mosës. Ahik. Eꞌ a tah koman pa Tuvuh Vasioꞌ. Ka soe va po Vavaasis pamëh se ip vamët en pa ma apeero teꞌ. Ivëhkëk, a Tuvuh Vasioꞌ to heꞌheꞌ non sih o toꞌtoꞌ tamoaan manih po teꞌ.   
\p
\v 7 A soe va po Vavaasis pe Mosës to kiun voh non pa ta vös. Ka soe pamëh to ipip vamët voh e non pa apeera napan. Ko poen ne Sosoenën to kiun o Vavaasis pa ta vös, pareꞌ heꞌ o Vavaasis pamëh manih pe Mosës, o Vavaasis pamëh to nö vaꞌpeh me en maꞌ po maaka apuh pe Sosoenën. O maaka pamëh to tavus manih pa matan e Mosës. Ka napan va Israël hikta onöt ne a kuteꞌ manih pa mataneah, suk o maaka pamëh to kikis vörep. Vasuksuk poꞌ, no maaka pamëh to hikhik amamot nö e non.  
\v 8 Ivëh, ka kiu ne Sosoenën to nok manih pa heꞌ a napan a Tuvuh Vasioꞌ, to teꞌ vih oah e non pa kiu vëh neꞌ to nok voh, pa ö neꞌ to heꞌ e Mosës o Vavaasis peꞌ. O kikis me o maaka apuh peꞌ se teꞌ tamoaan non manih pa kiu va pa heꞌ a Tuvuh Vasioꞌ.  
\v 9 O Vavaasis pe Mosës to vahoꞌ en pea manih po vahutët, pareꞌ vateen en pea pa hat, ka apeera ro en. Ivëhkëk, a kiu pamëh se keh nö me maꞌ o maaka apuh pe Sosoenën, a, a kiu va pa nok a napan, kee tavus o teꞌ totoopin manih pa matan e Sosoenën, eꞌ a kiu pamëh se tavus vaꞌpuh oah en maꞌ po kikis vamoaan pe Sosoenën.  
\v 10 O maaka me o kikis apuh pe Sosoenën to te vaꞌpeh tamoaan me e non po vatompoan voon pamëh ne Sosoenën to nok. Pareꞌ vih oah e non po maaka me o kikis va po Vavaasis pe Mosës. Ivëh, ka kuru vaꞌih, eꞌ to ep ke non pan o kikis va po Vavaasis pe Mosës to hik rakah en.  
\v 11 O Vavaasis pe Mosës to hikta se teꞌ tamoaan non, eꞌ to hikhik amamot nö e non. Ivëhkëk, o Vavaasis pamëh to nö vaꞌpeh me voh maꞌ o kikis apuh pe Sosoenën. Ivëh, ka kuru na to nat e no po vatompoan voon teꞌteꞌ tamoaan vëh, to apuh oah e non po Vavaasis pe Mosës.   
\p
\v 12 Emöm to vaman rakah e nem, pamöm anoeh e nem po vatompoan voon pamëh se tavus vaꞌpuh manih pemöm, pareꞌ teꞌ tamoaan non. Ivëh, nemöm to hikta nanaöp suk nem a soe vamaaka o vatompoan pamëh manih pa napan.  
\v 13 Emöm hikta onöt nem a nok vamanih pa ö ne Mosës to nonok va voh non. O poen pamëh no maaka to hikta hik avoeꞌ këh non a matan e Mosës, keꞌ kon a ta rara, pareꞌ kupkup en pa mataneah, pan a napan va Israël se nat ne ep po maaka se hikhik amamot nö këh non a mataneah.  
\v 14 Ka ma kokoman pa napan va Israël nun rakah ee pa soe pe Sosoenën vëh, nee to ëhëh ne to teꞌ non po vatompoan vamoaan. Ee to hikta onöt ne a maaka in a pusun in a ma soe nee to tënan. Eꞌ to teꞌ va e non manih pa ta rara vëh to teꞌ voh non manih pa matan e Mosës to sunpip non a ma kokoman pee. Ka hikta pah teꞌ to ihan a ta rara pamëh. Manih varoe pe Kristo, ne Sosoenën to ihan këh a ma kokoman pa napan pa ta rara pamëh.  
\v 15 Ivëh, ka kuru vaꞌih no a napan to ëhëh ne sih o Vavaasis pe Mosës, ka ta rara pamëh to sunpip e non pa ma kokoman pee, kee hikta maaka ne a pusun in a soe pamëh.  
\v 16 Ivëhkëk, a teꞌ vëh to panih a ma taateꞌ hat peꞌ, pareꞌ suk e Sunön, e Sosoenën se ihan en pa ta rara vëh to sunpip non o kokoman nun peꞌ.  
\v 17 Ko poen nöꞌ to vavaato suk noꞌ e Sunön, eöꞌ to vavaato suk me e noꞌ pa Tuvuh Vasioꞌ. Ka Tuvuh Vasioꞌ pe Sunön se keh teꞌ non manih pa pah teꞌ, ka hikta tah se sunpip hah non poan, ka teꞌ pamëh tavus en a teꞌ taihan.  
\v 18 Ea kurus to hikta teꞌ hah me no ta tah to sunpip non a mataara, ivëh, no maaka apuh pe Sunön to nö suk maꞌ manih pea, ka tavus va ee manih po siroak no a potan to nan non maꞌ, keꞌ paapa non na po upöm teꞌ. A ma tamoaan rakah na to kokon no sih o maaka pamëh. Ko maaka pamëh papanih tamoaan nö e non pa ma taateꞌ hat pea, ka tavus va ee manih pe Sunön. Ke Sunön koman, eꞌ a Tuvuh to nonok va non nën.   
\c 4  
\s1 O Aposol To Teꞌ Va Ne Manih Pa Nöh  
\p
\v 1 E Sosoenën to ururuan voh a möm, pareꞌ heꞌ a möm a kiu vaꞌih, ivëh, nemöm to hikta tötö suk rakah nem pa nok a kiu pamëh.  
\v 2 Emöm to heꞌ tonun vahik voh em pa ma taateꞌ hat vapoet, no a napan to vakoaan ne sih, pare nonok ne. Emöm to hikta suksuk nem a taateꞌ piuk, pamöm hikta nat nem pa panih a soe pe Sosoenën. Ahik. Emöm to vavatvus rakah nem a soe man manih mahën, pan a napan kurus se kiiki a ma taateꞌ pemöm. Ka manih pa ma kupu pee, nee se nat va ne manih pan, emöm to nonok nem a kiu totoopin manih pa matan e Sosoenën.  
\v 3 Ivëh, ka Soe Vih vëh nemöm to vavaasis nem, se keh hikta teꞌ maaka non, a, a Soe pamëh hikta se teꞌ maaka varoe non manih pa napan varih to suksuk ne a hanan to nö non po suraꞌ ësës tamoaan.  
\v 4 E susun po oraꞌ hat, eꞌ e sosoenën va po oeh vëh, eꞌ to vanun voh en pa ma kokoman pa napan varih to hikta teꞌ me ne o vaman. Kee hikta antoen ne a inan o maaka va pa Soe Vih vëh, to teꞌ suk non o maaka me o kikis pe Kristo vëh, to teꞌ va non manih pa ö ne Sosoenën to teꞌ va non.   
\p
\v 5 Oman, emöm to hikta vavaasis nem a soe ovin a ma taateꞌ koman pemöm. Ahik. Emöm to vavaasis ro ko nem pan, e Ieesuꞌ Kristo eꞌ e Sunön pea. Emöm to vavatet nem sih a soe peꞌ, pamöm teꞌ va nem manih pa nap kiu peöm, manih pe Kristo.  
\v 6 Ivaꞌih, ka moaan voh, ne Sosoenën to nok voh o oeh vëh, pareꞌ soe voh a soe manih po Puk Vapenpen peꞌ pan,  
\q1 “Manih pa popoen no maaka se tavus taneꞌ maꞌ!” \rq Jen 1:3\rq*  
\m Ke Sosoenën avoeꞌ ko pamëh to nok o maaka peꞌ pamëh, keꞌ paapa non manih pa ma kupu pea, manih pa ö neꞌ to vaonöt ka ra, ka nat vavih ee po maaka peꞌ vëh, to teꞌ non pa matan e Kristo.   
\s1 O Maaka Eꞌ A Tah Vahoꞌ Vih Oah Va Po Apen To Pet Non Pa Nöh  
\p
\v 7 A tah vahoꞌ vih oah pamëh to teꞌ non pemöm o aposol, to taneꞌ maꞌ pe Sosoenën. Ivëhkëk, ea to teꞌ va e no manih pa nöh, eꞌ a tah to onöt e non pa töpreꞌ, no e Sosoenën to vahoꞌ a ma tah vahoꞌ vih oah poë varih nën. Ka tah pamëh to vataare non a napan kurus se nat ne o kikis apuh pamëh, nee to ep ne to taneꞌ non maꞌ pe Sosoenën, to hikta teꞌ non manih pemöm.  
\v 8 Manih pa ma ö kurus nemöm to nönö vah nem no a ma punis peo rakah to tataum e ne pemöm. Ivëhkëk, a ma punis poë varih to hikta vöknah vahik a ma kikis pemöm. A ma punis poë varih to vavanun e ne sih pa ma kokoman pemöm. Ivëhkëk, a ma kokoman pemöm to hikta hat vaoah.  
\v 9 A napan to tektek e ne pemöm, ivëhkëk, e Sosoenën to hikta varakah ka möm. Ee to vakmis ee pemöm, ivëhkëk, ee to hikta miröꞌ tiroëꞌ a möm.  
\v 10 A ma kamis poë varih to tatavus ne manih pa sioninmöm, to vatoe amot me non pa mët pe Ieesuꞌ. Ivëh, no toꞌtoꞌ pe Ieesuꞌ se tavus vateeraꞌ suk manih pa ma sioninmöm.  
\v 11 Emöm to nonok nem sih a kiu pe Ieesuꞌ, ivëh, nemöm to teꞌ toꞌtoꞌ suk nem sih pa ma poen kurus. Ivëhkëk, a napan to pupunöꞌ rakah e ne pa ip vamët a möm. Ivëh, no toꞌtoꞌ pe Ieesuꞌ to teraꞌ suk non sih, ka napan se ep manih pa ma sioninmöm, ko sionin pamëh, eꞌ o sionin se mët en.  
\v 12 Keꞌ a tah pamëh no a mët to nonok suk non sih a kiu peꞌ manih pemöm o aposol. Ivëhkëk, o toꞌtoꞌ tamoaan to kikiu varuꞌ e non manih peöm.   
\p
\v 13 Emöm to vaman e nem pe Ieesuꞌ, pamöm nonok e nem pa paeh a taateꞌ to kiun non manih po Puk pe Sosoenën,  
\q1 “Eöꞌ to vaman voh eoꞌ pe Sosoenën, ivëh, köꞌ soe tavus eoꞌ.” \rq Sng 116:10\rq*  
\m Emöm me to vaman me e nem, pamöm soe tavus me va em nën.  
\v 14 Emöm to nat vahik vavoh em manih pan, e Sosoenën to kunkuin taneꞌ hah voh en pe Sunön Ieesuꞌ manih po vapeepe, eꞌ me se kunkuin vaꞌpeh me en pea ke Ieesuꞌ. Pareꞌ me peah vaꞌpeh en pea, ka nö, para sun e no manih pa mataneah.  
\v 15 Eöꞌ to soe vamanih, suk ataeah, eöꞌ to nat e noꞌ, a ma tah kurus varih to tatavus ne manih pemöm, ee marën a vaꞌaus a neöm. O ururuan pe Sosoenën to tatavus nö e non manih pa nap peo varih. Kee se soe vavihvih rakah ke Sosoenën, pare kë ne a ëhnaneah.   
\s1 O Aposol To Vaman Pare Kon O Kikis Manih Pa Tuvuh Vasioꞌ  
\p
\v 16 Emöm to kokoman vörep e nem pa kiu vih ne Sosoenën to nok, ivëh, nemöm to hikta tötö suk nem pa nok a kiu peꞌ. Oman, a sioninmöm to tötö en, pareꞌ kehkeh sunë e non. Ivëhkëk, a ma komanmöm to papanih vavoon e ne pa ma poen kurus.  
\v 17 Suk ataeah, emöm to nat e nem pa ma punis me a ma kamis to tatavus ne manih pemöm, to hikta teꞌ apuh ne, pare hikta se teꞌ varë ne. A ma punis poë varih to vavaꞌaus e ne pemöm, pa kon o ëhnan apuh teꞌteꞌ tamoaan manih pa vöön va kin. Kemöm nat e nem pa ma tah vihvih nemöm se kon to vih oah e ne pa ma punis poë varih.  
\v 18 Ivëh, kemöm hikta kokoman vörep nem a ma tah nemöm to antoen nem a ep pa matanmöm. Ahik. Emöm to vaonöt varoe o kokoman to teꞌ suk non a ma tah, nemöm to hikta onöt nem a ep pa ma matanmöm. Suk ataeah, a ma tah na to ep no pa mataara, se hik ee pa siꞌ tëëm kökööt akuk. Ivëhkëk, a ma tah vihvih varih na to hikta onöt no a ep pa mataara, ee a ma tah teꞌteꞌ tamoaan.   
\c 5  
\s1 Ea Ra Napan Se Vavatet No O Iu Pe Sosoenën, Para Kon O Sionin Voon  
\p
\v 1 Ivëh, ka nat e no pa sioniira to teꞌ va e non manih pa iuun na to teꞌ no manih po oeh vëh, amot no a iuun pamëh se hat en. Ivëhkëk, o poen no a iuun pamëh se hat vahik en, ka teꞌ me e no pa meh iuun manuh pa vöön va kin ne Sosoenën se heꞌ a ra. Ka iuun pamëh no a hikta teꞌ to nok pa koreneah. Ahik. A iuun pamëh se teꞌ e non a iuun va pa vöön va kin, pareꞌ teꞌ tamoaan e non.  
\v 2 Kuru na to teꞌ e no pa iuun pamëh, para tötö e no, ko iu rakah e no pe Sosoenën se heꞌ a ra a iuun to teꞌ non pa vöön va kin. Ka iuun pamëh eꞌ o vëknöm va po sionin voon to teꞌ va non manih po rara to kupkup non a sioniira.  
\v 3 Suk ataeah, o poen ne ea to hop vahik pa iuun pamëh, para hikta teꞌ hah va no manih po teꞌ varih o pehpeah.\f + \fr 5:3 \ft [... po teꞌ varih o pehpeah.] O poen ne ea se mët, a apeera se keh hikta teꞌ me non o sionin voon, eꞌ se teꞌ va non manih pan, a apeera to pehpeah.\f*  
\v 4 O poen na to teꞌ me no o sionin manih po oeh, para haharaꞌ no a ma vu punis, ko teꞌ e no pa tö vatëh. Eꞌ to hikta teꞌ non pan emöm to kehkeh koe nem o sionin vamoaan. Ahik. Ea to iu hop rakah no po sionin voon vamanih pea to ohop no o ohop voon. Ivëh, ko sionin va pa mët se kon me en po toꞌtoꞌ tamoaan.  
\v 5 Keꞌ a tah pamëh ne Sosoenën koman to nok suk voh a ra. Eꞌ to heꞌ voh en pea pa Tuvuh Vasioꞌ, ka Tuvuh Vasioꞌ pamëh, eꞌ o vëknöm to vataare e non pea pa ma tah vihvih neꞌ se heꞌ o sionin voon pea.   
\p
\v 6 Eꞌ a tah pamëh nemöm to teꞌ vaeh suk nem sih. Ea to nat e no, po poen na to teꞌ me no o sionin vaꞌih, ea to hikta teꞌ vaꞌpeh me no e Sunön manuh pa vöön peꞌ.  
\v 7 Kuru na to teꞌ ro ko no po vaman, para hikta teꞌ no pa tah na to ep no pa mataara.  
\v 8 Ivëh, nöꞌ to soe suk vavoh manihꞌ pan, emöm to hikta nanaöp nem a mët. Emöm to iu rakah e nem pa këh o sionin vaꞌih, pamöm nö ko ihoꞌ vavih vaꞌpeh me Sunön manuh pa vöön peꞌ. Ka vöön neꞌ to teꞌ non, eꞌ a vöön pamëh se tavus en a vöön vamaman pea.  
\v 9 Ivëhkëk, ea se keh teꞌ ro e no manih po oeh, keꞌ manuh pa vöön va kin, o kokoman pea se teꞌ tamoaan e non pa nok a ma taateꞌ ne Sunön to iu non, pareꞌ vaeö suk non.  
\v 10 Suk ataeah, ea to nat e no. Amot ne ea kurus se sun ee manih po vahutët pe Kristo. Ke Kristo koman ivëh, se kiiki a ma tah ne ea to nonok no. Me ea papaeh se kon ee pataeah to vih non pea pa kon, ataeah a vih, me ataeah a hat. Para kon me ee po voen to onöt va non manih pa ma tah na to nonok no, po poen na to teꞌ no manih po oeh vëh.   
\s1 Ea To Teꞌ Me E No Pa Kiu Va Pa Vaꞌaus A Napan, Kee Vapöh Kokoman Me Sosoenën  
\p
\v 11 Keꞌ a tah pamëh, nemöm to nanaöp suk nem e Sunön, pamöm teꞌ e nem paan eah. Ivëh, nemöm to pupunöꞌ suk nem pa kunkuin a ma kokoman pa napan, pan ee se vaman poë. Emöm to hikta nonok nem a kiu vaꞌih pa ma taateꞌ to hikta teꞌ totoopin ne. Ahik. E Sosoenën to nat vahik voh e non pa ma kokoman me a ma taateꞌ pemöm. Eöꞌ koman to vaman noꞌ pan, manih pa ma kokoman peöm, eöm me to nat va e nem manih pan, emöm to nonok e nem pa kiu a totoopin, pareꞌ vih.  
\v 12 Eöm koman kës nem pan, emöm to taneo hah em pa nok a ma soe varih marën a vamanman a neöm, köm koman nem pan, emöm a nap vihvih? Ahik. Emöm to kiun ka neöm a soe vaꞌih pan eöm se ep, paröm vaeö me a möm. Ko se teꞌ me nem ta piun vih nöm se piun o teꞌ varih to möhmöh akuk suk ne a ma tah na to ep no pa mataara. Ivëhkëk, ee to hikta vaeö suk ne a ma teꞌ kokoman varih, to teꞌ ne pa ma kupu pea.  
\v 13 Ivëh, keꞌ se keh teꞌ man non pan, a taateꞌ me a ma soe pemöm to teꞌ va ne manih pa ma teꞌ soe po teꞌ papön, koe ka möm, kemöm nonok nem a kiu pe Sosoenën. Ka ma kokoman pemöm se keh teꞌ totoopin e ne, a, emöm to nonok va nem nën, marën a vaꞌaus a neöm.  
\v 14 E Kristo to heꞌ voh en pemöm po kokoman peꞌ, ko kokoman pamëh kunkuin rakah e non pemöm pa nok a kiu peꞌ. Suk ataeah, ea to nat vahik voh ee pan, a Paeh a Teꞌ to kon voh a tasun pea, pareꞌ mët manih pa kuruse. Ka manih pa hanan pamëh, ne ea kurus to mët vahik këh voh ee pa ma taateꞌ na to teꞌ moaan me no.  
\v 15 E Kristo to mët suk voh a ra marën a vaꞌaus a ra, a napan varih to teꞌ toꞌtoꞌ no. Ivëh, ka se nat no kokoman hah a no, para vavatet no o iu koman pea. Ahik. Ea se kokoman varoe ko no e Kristo, a teꞌ vëh to kon voh a tasun pea, pareꞌ mët pa kuruse, ko toꞌ hah en. Ivëh, ka se vatet rakah a taateꞌ peꞌ.   
\p
\v 16 Taneo non kuru, ne ea to hikta vavatet hah no o iu hat va pa komaara, para kiiki no a taateꞌ pa napan. Oman, moaan voh na to teꞌ no po iu hat va pa komaara, para kiiki no a taateꞌ pe Kristo. Ivëhkëk kuru, na to hikta kiiki hah va no eah manih pa taateꞌ moaan pamëh.  
\v 17 Ivëh, ka ta pah teꞌ se keh heꞌ ea manih pe Ieesuꞌ, pareꞌ vatös vavih rakah me poan, eꞌ se tavus en a teꞌ voon rakah. Pënton vavih poꞌ ne neöm. A taateꞌ vamoaan peꞌ to hik avoes en, ka taateꞌ voon tavus varuꞌ en manih po toꞌtoꞌ peꞌ!   
\p
\v 18 E Sosoenën koman ivëh, to nok a ma tah poë varih kee tavus manih pea. Moaan voh neꞌ to hat ov e non pea. Ivëhkëk, manih pa mët pe Ieesuꞌ neꞌ to vapöh kokoman vavih hah me en pea. Ivëh, ke Sosoenën heꞌ en pemöm pa kiu, pan emöm se vaꞌaus eah, pa nok a napan varih to hat ov e ne poë, kee vapöh kokoman hah me eah.  
\v 19 Ka soe pemöm to teꞌ va non manih. E Sosoenën to teꞌ non manih pe Kristo. Ke Sosoenën nok a napan, kee vanun ee pa taateꞌ vakihat, pare vapöh kokoman me ee peꞌ. Manih pe Kristo ne Sosoenën to hikta kokoman hah non a ma hat varih nee to nok voh. Pareꞌ heꞌ en pemöm pa kiu va pa vatvus a soe in a taateꞌ moomo pamëh.  
\v 20 Ivëh, kemöm kon a soe manih pa rivon e Kristo, pamöm vatvus pet a soe peꞌ. Eꞌ to teꞌ va non manih, e Sosoenën koman to vaoe koe ke maꞌ a napan manih pa rivonmöm. Kemöm vavatvus nem a soe koman peꞌ manih pa napan kurus, pamöm sosoe va i nem raoe manih pan, “Eꞌ to vih rakah non pö nöm se koe a ma taateꞌ vakihat, paröm vapöh kokoman me e Sosoenën.”  
\v 21 E Ieesuꞌ Kristo to hikta nat non pa nok a hat. Ivëhkëk, e Sosoenën to iu e non pea, pareꞌ kehkeh vaꞌaus a rora. Ivëh, neꞌ to ununun suk voh a ma hat pea a napan kurus, pareꞌ vatok manih peꞌ. Keꞌ tavus va en manih pa teꞌ nonok hat. Ivëh, ne Sosoenën to nok suk a tah vëh, pan ea se teꞌ no manih pe Ieesuꞌ Kristo. Ka manih po kikis peꞌ na to tavus ee o teꞌ totoopin manih pa matan e Sosoenën.   
\c 6  
\s1 O Aposol To Taum A Ma Punis Suk A Kiu Pee  
\p
\v 1 Emöm to kikiu vaꞌpeh me nem e Sosoenën pamöm sosoe vakis rakah ke nem peöm pan, “Eöm se vakiu vavih o heꞌ vih ne Sosoenën to heꞌ a neöm.”  
\v 2 Suk ataeah, manih koman o Puk Vapenpen, ne Sosoenën to soe vavoh manih pan,  
\q1 “Eöꞌ koman to vahoꞌ voh eoꞌ po poen  
\q2 nöꞌ se kon hah a neöm,  
\q3 ko nok vavih eoꞌ peöm.  
\q1 Ka manih po poen pamëh  
\q2 nöꞌ to pënton a ook peöm,  
\q3 paröꞌ vaꞌaus eoꞌ peöm.” \rq Ais 49:8\rq*  
\m Pënton öm! Kuru, eꞌ o poen ne Sosoenën se nok vavih en pea. Ka kuru me, ne Sosoenën to kehkeh kon hah e non pea.   
\p
\v 3 Kemöm hikta iu nem a ö no a napan se soe vavahat a kiu pemöm. Ivëh, nemöm to punöꞌ vëhvaꞌ suk rakah e nem pa kon ke a tah vëh se vahan pa teꞌ, keꞌ kuꞌ.  
\v 4 Ivëhkëk, a ma moeh tah kurus nemöm to nonok nem to vataare a no möm a nap kiu pe Sosoenën. A ma tamoaan rakah nemöm to sun vakis rakah e nem sih pa tëëm nemöm to kon kamis, me a tëëm no a punis to taum a möm, me a ma tah varih to mimiröꞌ a no möm, me a ma teꞌ tah varih to hihinën a no möm.  
\v 5 Ee to ip a möm, pare vahoꞌ ee pemöm pa nohnoh. Emöm to teꞌ me e nem po teꞌ varih to hat ov a no möm, pare veveo vah ka no möm. Emöm to kiu vëhvaꞌ rakah e nem. Ka ma meh poen, nemöm to hikta ënëën nem, pamöm hikta kokoroh nem.  
\v 6 Emöm to nonok nem a taateꞌ voon, pamöm vavataare nem a napan, pan emöm a nap kiu pe Sosoenën. Me emöm to öt vakis e nem po nat vih, pamöm nonok nem a taateꞌ vih manih pa napan kurus, pamöm hikta nat nem pa heve vëvëhöꞌ. Ahik. Emöm to kokon nem sih o kikis manih pa Tuvuh Vasioꞌ. Pamöm teꞌ rakah e nem pa nok a taateꞌ iu a meh teꞌ.  
\v 7 Emöm to vavatvus nem sih a soe a man rakah, pamöm nonok nem a ma kiu po kikis pe Sosoenën. Emöm to öt vakis rakah e nem sih pa taateꞌ totoopin, ka taateꞌ totoopin pamëh teꞌ va non manih po tah vavapus, me eꞌ to teꞌ non pa papmatö, me a papkiruk. Ka manih pa taateꞌ totoopin pamëh, nemöm to vavapus rakah me e nem pa teꞌ vëh to vakihat me non e Sosoenën.   
\p
\v 8 O upöm teꞌ to kë e ne pa ma ëhnanmöm. Ko upöm teꞌ to vapokaꞌ ee pemöm pa ma soe, ko vöknah rakah ee pemöm. Ka ma upöm soe ee pa ma soe hat manih pemöm. Ivëhkëk, o upöm to sosoe ne pan, emöm o teꞌ no a ma taateꞌ pemöm to vihvih. Ko upöm sosoe ne pan, emöm o teꞌ pikpiuk. Ivëhkëk, ahik, emöm to vavatvus vaviꞌ nem a soe man.  
\v 9 Eꞌ to teꞌ ke non pan, ahikta teꞌ to nat ka no möm. Ivëhkëk, a napan to inan vavih rakah e ne pemöm, kemöm haraꞌ va e nem manih pa teꞌ to kehkeh mët non. Ivëhkëk ahik, emöm to teꞌ toꞌtoꞌ a voe e nem. Keꞌ teꞌ va i non manih pan, e Sosoenën to rëprëp a no möm po opëꞌ, marën a vavaasis a möm. Ivëhkëk, eꞌ to hikta ip vamët a möm.  
\v 10 Ivëh, nemöm to taum suk voh a ma vu punis, ivëhkëk, eꞌ a tah akuk ipamëh, a ma tamoaan emöm to teꞌ vaeö nem sih. Emöm o arus, ivëhkëk, eꞌ a tah akuk, emöm to vaꞌaus a nap peo, kee öt ö ee. Keꞌ teꞌ ke non pan emöm to hikta teꞌ me nem ta tah, ivëhkëk emöm to vaneah e nem pa ma tah kurus.   
\p
\v 11 Emöm to soe vamaaka rakah ke voh em peöm a napan va Körin pan, emöm to iu rakah e nem peöm.  
\v 12 O haharaꞌ pemöm manih pa iu a neöm to hikta hikhik ro non. Ahik rakah, emöm to iu suntan rakah e nem peöm. Ivëhkëk, a ma kokoman peöm to teꞌ ke e ne pemöm, ka hikta teꞌ vapöh kokoman rakah no pa taateꞌ iu.  
\v 13 Kuru, nöꞌ to vavaato me va ka noꞌ neöm manih pan, eöm ro pus koaꞌ peöꞌ. Eöm se peret rakah a ma kokoman peöm manih pemöm, paröm iu va ka möm manih pa ö nemöm to iu va ka no neöm sih.   
\s1 Ea Se Teꞌ Rakah Va No Manih Pa Iuun Pe Sosoenën  
\p
\v 14 Eöm varih a napan to vavatet nem sih e Kristo. Eöm se koe a kiu vaꞌpeh me ra napan varih to hikta vaman ne poë, eöm se nat nem vatös me nem raoe. Peꞌ a taateꞌ pee to matan ke e non pa teꞌ taateꞌ peöm. A taateꞌ totoopin me a taateꞌ hat to hikta antoen ne a vatös. O maaka, me a popoen to hikta antoen me ne a vatös.  
\v 15 E Ieesuꞌ Kristo vapöh kokoman me kës e non pe susun po oraꞌ hat, ha? A teꞌ vëh to vaman non e Kristo, me a teꞌ vëh to hikta teꞌ me non to vaman, ee antoen kës e ne pa teꞌ me to pöh kokoman, ha? Ahik rakah.  
\v 16 Eꞌ teꞌ vah va non nih, eꞌ antoen kës e non pa ö no a ma tah nöꞌnës se nö ko pet e ne koman a Iuun Hinhin Apuh pe Sosoenën? Ea kurus to teꞌ va e no manih pa Iuun Hinhin Apuh pe Sosoenën toꞌtoꞌ tamoaan. Ivëh, ne Sosoenën to soe suk vavoh manih komön o Puk Vapenpen peꞌ pan,  
\q1 “Eöꞌ se teꞌ vaꞌpeh me noꞌ pee,  
\q2 paröꞌ nönö vaꞌpeh vah me e noꞌ pee.  
\q1 Paröꞌ teꞌ e noꞌ e Sosoenën pee,  
\q2 kee teꞌ e ne a napan peöꞌ.” \rq Lev 26:11-12; Jer 32:38; Ese 37:27\rq*   
\m
\v 17 Ivëh, ne Sunön to soe suk vavoh manih pan,  
\q1 “Eöm se taki këh maꞌ a napan poë varih.  
\q2 Paröm nat nem vaket ta tah  
\q3 to hikta teꞌ vih non manih pa matan e Sosoenën.  
\q1 Ivëh, köꞌ vaeö ka neöm, paröꞌ vaonöt ka neöm,  
\q2 köm sih teꞌ vaꞌpeh me poꞌ e nem peöꞌ.” \rq Ais 52:11, Ese 20:34, 41\rq*   
\p
\v 18 “E Sunön A Kikis Vi to soe vamanih pan,  
\q1 ‘Eöꞌ se teꞌ noꞌ e tamëneöm,  
\q2 köm se teꞌ nem o pus koaꞌ oeteꞌ  
\q3 me ro pus koaꞌ mon peöꞌ.’” \rq 2 Sml 7:14; 7:8\rq*   
\c 7  
\p
\v 1 Kën kea rakah peöꞌ, e Sosoenën to heꞌ voh en pea pa ma soe vaman poë varih. Ivëh, ka tavus e o teꞌ voon manih pa mataneah. Para vahik ee pa ma taateꞌ pö va po sionin me o apen. Suk ataeah, ea se nanaöp no e Sosoenën, ko ta no eah, ko heꞌ avoes aa manih peꞌ, para suksuk tamoaan no a taateꞌ vivihan.   
\s1 A Napan Va Körin To Panih Ke Pöl Vaeö  
\p
\v 2 Eöm se peret a ma kokoman peöm manih pemöm. Emöm to hikta nok voh ta hat manih peöm, pamöm hikta miröꞌ voh to vaman pa pah voe me ta pah köövo manih topnineöm. Me emöm to hikta öt akuk këh voh a neöm ta pah tah, ahik rakah.  
\v 3 Eöꞌ hikta se vapokaꞌ a noꞌ neöm pa soe vaꞌih nöꞌ to sosoe noꞌ. Ahik. Suk ataeah, eöꞌ to soe voh keoꞌ peöm pan, emöm to iu suntan rakah e nem peöm. Manih po poen na to teꞌ toꞌtoꞌ no, me manih po poen na se mët.  
\v 4 Eöꞌ to nat e noꞌ, paröꞌ kehkeh soe tavus vatotoopin rakah ke noꞌ peöm pan, eöꞌ to haraꞌ vaeö suk rakah e noꞌ peöm. O kokoman peöꞌ to tuvuh rakah en, suk a taateꞌ nöm to vavatet nem. Ka ma punis tatavus ro ne manih pemöm, ne eöꞌ to kokoman avoeꞌ e noꞌ nös peöm, keꞌ a tah pamëh to vatö o kokoman peöꞌ, ko vaeö apuh tavus rakah en manih pa komaneoꞌ.   
\p
\v 5 Ko poen nemöm to nö nös, ko teꞌ nem manih pa muhin va Mësadoniaꞌ. Emöm to hikta vavanot ro nem. Ahik rakah. Manih pa muhin pamëh no a ma vu punis to tatavus tamoaan e ne manih pemöm. A napan va nën to vavaato vasukaꞌ me e ne pemöm, ka ma meh tah vaꞌnaöp ee pa ma komëmöm.  
\v 6 Ivëhkëk, e Sosoenën vëh to vavaatö non sih a ma kokoman pa napan varih to haraꞌ ne a ma vu punis to vanö en maꞌ pe Taëtus, keꞌ nö en maꞌ manih pemöm. Ka taateꞌ pamëh neꞌ to nok pa öꞌ neꞌ to vanö maꞌ e Taëtus to vatö rakah en po kokoman pemöm.  
\v 7 Keꞌ hikta teꞌ non pan, a hanan ro ko pamëh ne Sosoenën to vamö koe in a ma kokoman pemöm, pa ö neꞌ to vanö maꞌ e Taëtus. Ahik. Moaan voh nöm to vatö momoaan o kokoman pe Taëtus, ke Taëtus soe ken pemöm po iu peöm, pa ö ne eöm to kehkeh ep ka no neoꞌ. Ka ma kokoman peöm puh rakah ee po tamak, suk a tah nöm to nok. Eꞌ to soe me ken peöꞌ pa ö nöm to iu vapöh kokoman me nem peöꞌ. Ko poen nöꞌ to pënton a soe vaꞌih, eöꞌ to puh rakah eoꞌ po vaeö.   
\p
\v 8 Eöꞌ to nat e noꞌ po kiun peöꞌ ivëh, to heꞌ punis a ma kokoman peöm, eöꞌ to hikta tamak tiroëꞌ noꞌ po poen nöꞌ to kinkiun noꞌ o kiun pamëh. Oman, po vamomoaan nöꞌ to teꞌ tamak e noꞌ, suk o kiun pamëh se vatamak en peöm. Ivëhkëk, eöm se haraꞌ o tamak pamëh pa siꞌ tëëm kökööt akuk.  
\v 9 Ka kuru nöꞌ to teꞌ vaeö rakah e noꞌ, eöꞌ to hikta vaeö suk noꞌ a ma kokoman punis peöm. Ahik. Eöꞌ to vaeö suk noꞌ a punis me o tamak peöm to nok a neöm, köm panih em pa ma taateꞌ hat peöm. Eöm to tamak suk em pa ö ne Sosoenën to iu va non. Ivëh, no a soe pemöm to hikta miröꞌ suk voh a neöm  
\v 10 O vu tamak me o kokoman punis ne Sosoenën to vatvus, to nok a napan, kee panih ee pa ma kupu pee, me a ma toꞌtoꞌ pee. Ke Sosoenën kon taneꞌ hah en pee pa hat. Ivëh, ka se nat no tatamak no pan, ea se panih a ma taateꞌ hat pea. Ivëhkëk, o vu tamak me o vu kokoman punis to tatavus non sih pea a napan va po oeh vëh, to vavatvus non sih a mët va po apen.  
\v 11 Eöm se kokoman vavih, o tamak vëh ne Sosoenën to heꞌ a neöm, to vatvus vateeraꞌ en pa ma vu taateꞌ vih peöm. Ka manih po tamak pamëh ne Sosoenën to kunkuin en peöm, köm sun em, marën a vatotoopin a ma taateꞌ peöm. Eꞌ to kunkuin a ma kokoman peöm, pa ö nöm to siröꞌ a teꞌ vëh to nok voh pa hat. Köm naöp em pe Sosoenën. Kuru nöm to kokoman vaviꞌ e nem maꞌ pemöm, ivëh, ne eöm to eh suk rakah e nem pa vatotoopin a taateꞌ pa teꞌ vëh to nok voh pa hat. A ma tah kurus nöm to nonok nem, ee marën a vatotoopin a taateꞌ pamëh, ka taateꞌ pamëh, to vataare e non, pa hikta hat to teꞌ non peöm.  
\v 12 Ko poen nöꞌ to kiun ka nös neöm o kiun vaꞌih, eöꞌ to hikta koman voh noꞌ a vatotoopin a taateꞌ pa teꞌ vëh to nok voh a hat. Eöꞌ me to hikta koman noꞌ a teꞌ vëh to haraꞌ non a punis, neꞌ to kon taneꞌ pa teꞌ vëh to nok voh pa hat. Ahik. Eöꞌ to iu varoe noꞌ a taateꞌ vih peöm se tavus vamaaka. Ka manih pa matan e Sosoenën ne eöm se nat vavih rakah va nem manih pan, eöm to iu rakah e nem pemöm. Keꞌ a pusun in a ö nöꞌ to kiun suk voh nös o kiun vaꞌih.  
\v 13 Ka kuru vaꞌih no a taateꞌ peöm to nok, ko vatö rakah en pa ma kokoman pemöm.  
\p A ma kokoman pemöm to tö rakah ee, kemöm haraꞌ vaeö oah rakah em. Suk eöm to vahik këh em pe Taëtus pa punis peꞌ, ko kokoman peꞌ vih hah en.  
\v 14 Moaan voh nöꞌ to soe vanat eoꞌ pe Taëtus pa ma taateꞌ vih peöm, eöꞌ to kë rakah eoꞌ pa ëhnëëneöm. Ivëh, nöꞌ hikta poet suk voh pa soe peöꞌ. Ahik. A ma soe nemöm to heꞌ voh a neöm, ee a ma soe man vaviꞌ. Ivëh, ka kuru ne Taëtus to nat vavih e non, pa soe nemöm to nok voh marën a kë a ëhnëëneöm, eꞌ a pah man rakah.  
\v 15 Ko poen ne Taëtus to nö voh nös peöm, köm naöp, ko rikrik e nem. Paröm öt eah, ko vatet kurus em pa soe peꞌ. Eꞌ to koman avoeꞌ e non pa taateꞌ voh peöm, pareꞌ tamak rakah e non peöm.  
\v 16 Kuru vaꞌih nöꞌ to puh rakah noꞌ po vaeö, suk ataeah, eöꞌ to vaman vakis rakah e noꞌ pan, eöm se nonok vaviꞌ e nem pa ma taateꞌ vih totoopin.   
\c 8  
\s1 O Teꞌ Varih To Vavatet Ne E Ieesuꞌ To Ununun A Moniꞌ To Vaꞌaus O Jiuꞌ  
\p
\v 1 Kën kea me kën vamen, kuru nemöm to kehkeh soe vanat a no neöm a hanan, ne Sosoenën to ururuan vavoh in o kum teꞌ varih to vaman ne Ieesuꞌ Kristo, manih pa muhin va Mësadoniaꞌ.  
\v 2 A ma punis apaꞌpuh to tavus voh manih pee, pare punöꞌ ee pa ma kokoman pee. Ka manih po poen pamëh nee to teꞌ ne o teꞌ arus rakah. Ivëhkëk, e Sosoenën to vavaeö tamoaan voh e non pee, kee koman ee po upöm napan pe Kristo, pare ununun vapeo a moniꞌ me a ma meh tah, ko vaꞌaus ee pee.  
\v 3 Eöꞌ to iu soe vamaaka rakah ka noꞌ neöm pan, a napan pe Kristo to suk voh o kokoman koman pee, pare heꞌ vörep oah rakah ee pa moniꞌ nee to onöt ne a heꞌ. Ahikta teꞌ to taꞌ rapoë a nok va nën.  
\v 4 Ivëhkëk eꞌe to hin vakis rakah ee pemöm pan, emöm se soe vaonöt ke raoe, kee kiu vatös me ro upöm kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ. Kee kiu pa ununun ta moniꞌ, pare vaꞌaus a napan pe Sosoenën varih to teꞌ ne pa muhin va Jiutiaꞌ.  
\v 5 Emöm to koman vavoh nem manih pan, ee se heꞌ ro ta ma siꞌ moniꞌ keok akuk, ivëhkëk, a taateꞌ nee to nok, to oah e non po kokoman pemöm. Vamomoaan nee to heꞌ vovoh voh i rea manuh pe Sunön. Ko vatet poꞌ ee po iu pe Sosoenën. Pare heꞌ koman poꞌ rea manih pemöm.   
\p
\v 6 Ivëh, kemöm hinhin vakis e nem pe Taëtus, a teꞌ vëh to taneo voh pa kiu va pa taateꞌ uruan a meh teꞌ. Keꞌ sih vaꞌaus a neöm, köm vahik a kiu pamëh, suk eꞌ a teꞌ to taneo voh.  
\v 7 Eöm to öt ö rakah manih pa ma moeh tah kurus varih, ne eöm to vaman nem e Sosoenën, paröm kiu vakis rakah e nem pa vavaasis a napan pa taateꞌ vaman, eöm to teꞌ rakah me e nem po nat o pöh apuh, paröm teꞌ rakah me nem po iu va pa vaꞌaus, me a taateꞌ iu peöm manih pemöm. Manih pa ma taateꞌ poë varih, ne eöm se sun vakis rakah manih pa kiu vëh nöm to taneo voh, pa ununun a moniꞌ pa vaꞌaus o teꞌ arus.   
\p
\v 8 Eöꞌ to hikta taꞌtaꞌ a noꞌ neöm, pan eöm se ununun moniꞌ, paröm heꞌ. Ahik. Eöꞌ to iu inan ro noꞌ pan, a taateꞌ iu teꞌ peöm teꞌ man e non oh? Manih pa ö nöꞌ se vavatoe a taateꞌ peöm me ra napan varih to iu rakah ne a vaꞌaus.  
\v 9 Suk ataeah, eöm to nat vahik rakah voh em po ururuan pe Sunön pea Ieesuꞌ Kristo. Paröm nat e nem pe Kristo to teꞌ me e non pa ma tah peo rakah, ivëhkëk, eꞌ to tavus vavoh manih pa teꞌ arus, marën a ö neꞌ se vaꞌaus a neöm. Ivëh, neꞌ to tavus suk voh a teꞌ arus, pan eꞌ se vaꞌaus a neöm, köm kon ta ma tah peo.   
\p
\v 10 Kuru nöꞌ to iu vatvus noꞌ o kokoman peöꞌ manih peöm, eöm se kiu pa ununun a moniꞌ. Po kirismas vöh to oah, eöm to no voh a kiu pamëh, paröm iu heꞌ e nem. Ke eöm ivarih to heꞌ momoaan voh.  
\v 11 Keꞌ vih non peöm se kiu vakis pa vahik a kiu pamëh. Moaan voh no a ma kokoman peöm to kat rakah en peöm pa nok a kiu pamëh. Ivëh, keꞌ vih non peöm se vahik vëvëhöꞌ, köm sih antoen nem a heꞌ a ma tah va pa ö nöm to öt va nem.  
\v 12 Ta pah teꞌ se keh iu non a heꞌ ta pah tah vamanih po heꞌ, e Sosoenën se kon en po heꞌ peꞌ. E Sosoenën to koman varoe non sih a ma tah no a ma papaeh teꞌ to onöt ne a heꞌ, pareꞌ kon en pa ma tah nee to heꞌ. Eꞌ to hikta koman non sih a ma tah no a teꞌ to hikta öt non, pareꞌ kiiki non a taateꞌ peꞌ. Ahik.   
\p
\v 13 Eöꞌ to hikta sosoe noꞌ pan, eöm se teꞌ a ma vu punis marën a vaꞌaus o teꞌ, kee ihoꞌ vavih ne. Ahik. Eöꞌ to iu noꞌ pan, ea kurus se nok a pah taateꞌ, para teꞌ va no pa pah ö.  
\v 14 Ka kuru vaꞌih nöm to teꞌ me e nem pa ma tah peo. Ka ma tah nöm to vaneah nem, nöm to onöt e nem pa vaꞌaus a napan varih to kökööt ne pa ma tah. Ka amot nee se keh öt vapeo, ee se vaꞌaus varuꞌ ee peöm, pa ö nöm se kökööt nem pa ma tah. Ivëh, ke eöm kurus se nok a pah taateꞌ to vatoe non, paröm teꞌ vavih nem.  
\v 15 Eꞌ to teꞌ va non manih pan, o kiun to kiun non po Puk pe Sosoenën to soe suk non a taëën nee to popokaꞌ ne o manaꞌ, ne Sosoenën to heꞌ voh a napan va Israël. Ee to ununun ko ëën, pare soe vamanih pan,  
\q1 “A teꞌ vëh to ununun vörep a taëën,  
\q2 no a taëën peꞌ to hikta teꞌ peo vörep non.  
\q1 Ka teꞌ vëh to ununun vatam a taëën,  
\q2 no a taëën peꞌ to hikta teꞌ keok non.” \rq Eks 16:18\rq*   
\s1 E Pöl To Vanö E Taëtus Me A Meh Teꞌ Manuh Körin  
\p
\v 16 Eöꞌ to soe vavihvih ke na e Sosoenën, suk eꞌ to kunkuin o kokoman pe Taëtus keꞌ vatoe me e non pa ma teꞌ kokoman pemöm. Me eꞌ to iu vaꞌaus e non peöm.  
\v 17 Emöm to hi e Taëtus, pan eꞌ se hah nös manem peöm, keꞌ soe vaonöt en. Eꞌ me to iu rakah e non pa nö nös peöm, ko kokoman pamëh, eꞌ o kokoman koman peꞌ.  
\v 18 Emöm to vanö me nös eah a meh kea pea keꞌ nö vaꞌpeh me en nös peꞌ. No a ma kum teꞌ varih to vaman ne e Kristo to kë rakah e ne peꞌ, suk a kiu vih neꞌ to nonok non pa vatvus a Soe Vih.  
\v 19 Eꞌ to hikta teꞌ non pan, a tah ro ko pamëh. Ahik. A ma kum teꞌ varih to vaman ne e Kristo to kon voh poë, keꞌ nö vaꞌpeh me a möm, pareꞌ vaꞌaus a möm pa heꞌ a moniꞌ. Emöm to nonok nem a kiu vaꞌih marën a kë a ëhnan e Sunön, me emöm se vataare a napan o kokoman pemöm, to takuin rakah e non pa nok a kiu vaꞌaus.  
\v 20 Emöm to hikta iu nem ta pah teꞌ se nok ta soe hat, suk a ö nemöm to matop va nem a ma heꞌ peo poë varih, no a napan to heꞌ. Keꞌ a pusun in a ö nemöm to nö vaꞌpeh suk me nös e kea pamëh.  
\v 21 Ea to pupunöꞌ vëhvaꞌ rakah e no pa nok a taateꞌ taeah to teꞌ totoopin non, ne Sunön to iu non, me a taateꞌ taeah no a napan to koman ne pan, eꞌ a taateꞌ totoopin.   
\p
\v 22 Emöm me to vanö em nös pe meh kea pea, keꞌ nö vaꞌpeh me en nös pa meh pöök. A ma poen peo rakah nemöm to pupunöꞌ nem eah pa nok a ma vu kiu. Pamöm inan eah to eh rakah e non pa nok a ma kiu poë varih. Eꞌ to nat rakah e non pan, eöm se nonok varoe kov e nem pa taateꞌ vaꞌaus. Ivëh, neꞌ to teꞌ suk rakah me non o iu apuh va pa nok a kiu pamëh.   
\p
\v 23 Eöm to nat vavih voh em pe Taëtus, eꞌ e vamomhë peöꞌ, pareꞌ kiu vaꞌpeh me a non neoꞌ pa vaꞌaus a neöm. Ka manih pa meh poa kea pemöm poë varih, nöm se nat va nem manih pan, ee a poa teꞌ kiu no a ma kum teꞌ varih to vaman ne e Kristo to vanö nös raoe. Kee kë rakah e ne pa ëhnan e Kristo manih pa ma kiu nee to nonok ne pon.  
\v 24 Ivëh, köm se vataare rakah oman va pa taateꞌ iu teꞌ peöm manih pa ma teꞌ poë varih. Me a pusun in ataeah nemöm to vaeö suk nem a ma tah ne eöm to nonok nem. Ivëh, ka napan va pa ma kum teꞌ varih to vaman ne Kristo, sih nat rakah in a taateꞌ vih peöm.   
\c 9  
\s1 A Napan Va Körin Se Vaꞌaus A Napan Varih To Vaman Ne E Sosoenën  
\p
\v 1 Eöm to nat vahik voh em po heꞌ vih vëh nemöm to ununun voh, marën a vaꞌaus a napan pe Sosoenën varih to teꞌ ne pa muhin vëh Jiutiaꞌ. Ivëh, nöꞌ hikta se kiun suk noꞌ to kiun rë, marën a soe vanat a neöm a tah pamëh.  
\v 2 Eöꞌ to nat rakah e noꞌ pa ma kokoman peöm to takuin rakah ee pa heꞌ o vaꞌaus peöm manih po upöm teꞌ. Ka ma tamoaan rakah nöꞌ to këëkë noꞌ a ma ëhnëëneöm manih pa matëëra napan va Mësadoniaꞌ. Eöꞌ to sosoe va i noꞌ raoe manih pan, “O kirismas vöh to hik, no a napan va Akaëaꞌ to vamatop voh ee pa nok a kiu va pa ununun a moniꞌ.” Ko poen no a napan va Mësadoniaꞌ to pënton a soe va pa ö nöm to iu rakah e nem pa nok a kiu va pa heꞌ a ma moeh tah, a tah pamëh to kunkuin rakah en pa ma kokoman pa nap peo va Mësadoniaꞌ, kee vamatop me ee pa heꞌ a ma teꞌ heꞌ pee.  
\v 3 Ivëhkëk, eöꞌ to hikta iu noꞌ a soe va pa ö nemöm to kë nem a ëhnëëneöm, seꞌ tavus vamanih po vaato akuk. Ivëh, köꞌ iu noꞌ pan, eöm se teꞌ vamatop tamoaan nem pa heꞌ ataeah, vamanih pa ö nöꞌ to soe vavoh ke raoe. Keꞌ a tah pamëh, nöꞌ to kokoman noꞌ, paröꞌ vanö nös a poa kea pea poë varih, kee nö nös manem peöm.  
\v 4 Emöm to vaman rakah va e nem manih pan, eöm to teꞌ vamatop e nem pa heꞌ ta ma tah. Ivëhkëk, eöꞌ to koman noꞌ pan, eꞌ to hat non pa ta ma pah teꞌ va Mësadoniaꞌ se keh nö vaꞌpeh me a nös neoꞌ, pare taum vamanih pan, eöm to hikta vamatop avoeꞌ nem a heꞌ ta ma tah. Emöm se haraꞌ vapoet suk em pa tah pamëh, eöm me se haraꞌ vapoet em.  
\v 5 Ivëh, nöꞌ to koman suk noꞌ a hi a ma kea pea, pan ee se vovoh ka nös neoꞌ manem peöm. Ko vaꞌaus a neöm köm vamatop a ma heꞌ poë varih, nöm to soe pan, eöm se vanö na manuh pa napan va Jiutiaꞌ. Ko poen nöꞌ se keh suk nös, ka napan varih to nö vaꞌpeh me a nös neoꞌ to antoen e ne pa nat vamanih pan, eöm koman to kehkeh heꞌ nem a moniꞌ pamëh. Keꞌ to hikta teꞌ non pan, emöm to totoon a no neöm pa heꞌ a ma moniꞌ peöm.   
\p
\v 6 Eöm se koman hah na a soe vaꞌih, A pah teꞌ to poꞌpoꞌ a ma siꞌ voaꞌ tah ënëën to hikta teꞌ peo ne, a teꞌ pamëh to hikta antoen non a kon ta ma taëën peo. Ivëhkëk a teꞌ vëh to poꞌpoꞌ a voaꞌ peo, eꞌ se kon oah en pa taëën peo.  
\v 7 Ivëh, ke eöm papaeh, eöm se kokoman vavih momoaan voh, manih pa ma kupu peöm pataeah nöm to kehkeh heꞌ nem. Peꞌ to hat non pa ö nöm se haraꞌ vapunis suk nem a tah pamëh, me eꞌ to hat non pa ö nöm se koman nem pan, a napan to toon a neöm pa heꞌ a tah. E Sosoenën to iu rakah non sih a teꞌ vëh to haraꞌ vaeö rakah non, pareꞌ heꞌ o heꞌ peꞌ.  
\v 8 E Sosoenën to antoen e non pa heꞌ oah a neöm a ma vu tah peo vihvih to antoen ne a vaꞌaus a ihoꞌ peöm. Köm vaneah rakah e nem pa ma moeh tah peo to antoen e ne pa nok a kiu vih, marën a vaꞌaus o upöm teꞌ.  
\v 9 O Puk pe Sosoenën to soe suk non a taateꞌ pamëh to teꞌ va non manih pan,  
\q1 “O teꞌ varih to vavatet ne o iu pe Sosoenën, to heꞌ oah a ma tah pee manih pa nap arus.  
\q2 Ka ma taateꞌ totoopin pee, na to hikta se vanun no. \rq Sng 112:9\rq*   
\m
\v 10 E Sosoenën koman to heꞌheꞌ non a voaꞌ manih pa teꞌ nepnep voaꞌ, me a taëën no a napan se ëën. Keꞌ teꞌ akuk va kov e non manih pan, e Sosoenën se heꞌ en peöm pa ma tah, köm öt onöt rakah em, paröm onöt rakah e nem pa vaꞌaus o upöm teꞌ pe Sosoenën. Ivëh, ka taateꞌ vih peöm se pu vaꞌpuh oah en manih pa ma komëneöm, vamanih pa teꞌ to nep a ma voaꞌ tah ënëën pa rak peꞌ, ko vasuksuk no a nep taëën peꞌ to pah voaꞌ suntan en.  
\v 11 E Sosoenën se heꞌ en peöm pa ma moeh tah peo, köm öt onöt rakah em, paröm iu heꞌ pet e nem po upöm teꞌ pa ta ma teꞌ tah. Ka ma heꞌ peöm to koe ke maꞌ manih pemöm, pare nok a nap peo, kee soe vavihvih kee na pe Sosoenën.  
\v 12 Ivëh, ka kiu vëh nöm to nok se vaꞌaus en pa napan pe Sosoenën, kee hikta onöt ne a kökööt hah pa ta meh taeah. Me a taateꞌ pamëh se nok a napan, kee soe vavihvih oah kee na pe Sosoenën.  
\v 13 Ka kiu nöm to nok manih pa vaꞌaus a napan, se vataare en pa taateꞌ vaman peöm. A nap peo rakah se kë ne a ëhnan e Sosoenën, suk ataeah, ee se ep a ma tah peo nöm se heꞌ raoe me ro upöm teꞌ, me eöm to pënton voh em pa Soe Vih pe Kristo. A Soe Vih pamëh, ne eöm to soe voh pan, eöm to vaman em peꞌ.  
\v 14 Ee se nat va e ne manih pan, o ururuan apuh ne Sosoenën to heꞌ a neöm. Ivëh, nee to iu suk ne a teꞌ vaꞌpeh me a no neöm pa tëëm nee to hinhin ne.  
\v 15 O heꞌ vih vëh ne Sosoenën to heꞌ voh a ra, eꞌ to apuh oah e non pa ma meh tah, ea to hikta onöt no a vatvus vahik a ma soe va po heꞌ vih pamëh. Ivëh, ke ea se soe vavihvih e Sosoenën, suk o heꞌ vih peꞌ.   
\c 10  
\s1 E Pöl To Piun A Soe Pa Napan To Kehkeh Vöknah Ne A Kiu Peꞌ  
\p
\v 1 Eöꞌ e Pöl, eöꞌ to ihi vakis rakah e noꞌ peöm. Eöꞌ a teꞌ no a ma meh teꞌ to sosoe ne sih pan, o poen ne eöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm, eöꞌ to vöknah hah a noꞌ. Ivëhkëk, o poen nöꞌ to teꞌ varo këh a no maꞌ neöm, eöꞌ to heꞌheꞌ noꞌ sih a soe eh manih po kiun nöꞌ to kiun. Eöꞌ to kehkeh vataare noꞌ a taateꞌ tö manih peöm, ko tooto amamot ke noꞌ peöm. Vamanih pa ö ne Kristo to nok va voh.  
\v 2 Eöꞌ to sosoe vakis rakah va ke noꞌ peöm manih pan, eöm se teꞌ vamatop nem. Eöꞌ tomeꞌ nö nös peöm ko heꞌ a neöm ta ma soe kikis pö nöꞌ se teꞌ vaꞌpeh me a noꞌ neöm. Eöꞌ to koman e noꞌ pan, eöꞌ to onöt e noꞌ pa heꞌ a soe kikis peöꞌ manih pa napan varih to koman ne pan, emöm to vavatet nem sih a ma taateꞌ va po oeh vëh.  
\v 3 Oman, ea to teꞌ no manih po oeh vëh, ivëhkëk, ea to hikta vavapus va no manih pa napan va po oeh vëh.  
\v 4 Emöm to hikta vavapus me nem a ma tah vavapus va po oeh vëh. Ahik. Emöm to öt nem a ma tah vavapus to teꞌ me ne o kikis pe Sosoenën, pare antoen e ne pa miröꞌ a kiikin eh va pa ma taateꞌ hat va po oeh vëh. Emöm to kehkeh vöknah rakah nem a ma vu kokoman pa napan,  
\v 5 me a ma soe piuk varih to susunpip ne a hanan no a napan to kehkeh nat vavih koe ne e Sosoenën. Emöm me to susunpip e nem pa ma kokoman pa napan varih to vakihat me ne e Kristo, kee sih panih a ma kokoman pee, ko suk o iu pe Kristo.  
\v 6 Emöm to anoeh ro a no neöm, pan eöm se keh vataare em pemöm, pan eöm to iu vatet e nem pa ma soe kurus pe Kristo, a, emöm me to teꞌ vamatop rakah e nem pa vakmis a napan varih o vatösoe.   
\p
\v 7 Eöm se kiiki vavih pa ma tah varih nöm to ep in pa matëëneöm. Eöm se keh koman nem pan, eöm a napan vamaman pe Kristo, a, eöm se kokoman vavih, paröm koman vamanih pan, emöm me a napan pe Kristo, pamöm teꞌ va e nem manih peöm.  
\v 8 Eꞌ oman rakah, emöm to kë koman hah a nem, suk a tasun ne Sunön pea to heꞌ voh a möm, marën a nok a kiu pamëh. Ivëhkëk, a tasun pamëh to nok a neöm, ko vaman peöm kikis, pareꞌ hikta vöknah a non neöm. Keꞌ a tah pamëh nöꞌ to hikta se poet suk noꞌ a soe vaꞌih nöꞌ to nonok noꞌ.  
\v 9 Ivëhkëk, eöm se nat nem koman nem pan, eöꞌ to pupunöꞌ e noꞌ pa vaꞌnaöp a neöm manih pa ma kiun nöꞌ to kinkiun ka noꞌ nös neöm.  
\v 10 A ma pah teꞌ to sosoe ne sih pan, “A ma kiun pe Pöl to teꞌ me ne a ma soe apaꞌpuh kikis, pare tanih vaꞌpuh oah. Ivëhkëk, o poen neꞌ to teꞌ non manih pea, pareꞌ vavaato me a rora, ka ep no eah to hikta teꞌ eh non. Me eꞌ to hikta nat vavih non pa taateꞌ va pa vatvus a soe.”  
\v 11 O teꞌ varih to nonok ne a ma soe to matan va ne manih, ee se nat va ne manih pan, emöm to hikta teꞌ vaꞌpeh me nem a neöm manem kuru. Ivëh, nemöm to soe suk nös a tah pamëh manih pa ma kiun pemöm. Ivëhkëk, o poen nemöm se teꞌ vaꞌpeh me a no neöm manem, emöm se vatvus em papaeh a tasun, nemöm to vavatvus voh nem manih pa ma kiun pemöm.   
\p
\v 12 Emöm to hikta onöt nem a vatoe hah ëm me ro teꞌ varih to haraꞌ ne pan, ee ro teꞌ susunön, pare këëkë koman hah a nee. Ahik. O teꞌ poë varih to vavatoe koman hah a ne pa ma taateꞌ koman pee, pare kiiki koman hah a ne pa ma taateꞌ koman pee. O teꞌ to nonok ne a ma taateꞌ poë varih to teꞌ va ne manih, po teꞌ o pöh papön.  
\v 13 Ivëhkëk, emöm to hikta onöt nem a kë koman hah ëm, suk a ma tah to teꞌ tavus këh ne a kiu nemöm to kon voh, ko nonok nem. Ahik. Emöm se kë koman varoe hah a nem, suk a ma kiu ne Sosoenën to kon voh, pareꞌ heꞌ a möm, kemöm nonok nem manih po upöm teꞌ, me manih peöm.  
\v 14 E Sosoenën to vahoꞌ voh en peöm paan a tasun, me a kiu neꞌ to heꞌ voh a möm. Ivëh, kemöm hikta se oah nem a ö neꞌ to soe vavoh ka möm, pan emöm se kikiu aton nem pa vatvus a Soe Vih vëh to soe suk non e Kristo. Kemöm koman ivarih, to vatvus momoaan voh ka neöm a napan va Körin a Soe Vih pamëh.  
\v 15 Emöm to hikta apaꞌpon nem o pan pemöm, pamöm kë koman hah a nem, suk a ma kiu no upöm teꞌ to nonok voh ne. Ahik. Emöm to kehkeh nok varoe ko nem a ma kiu varih ne Sosoenën to heꞌ voh a möm, pan emöm se nonok nem, köm se ep, ko vaman peöm pu vakis maꞌ. Köm sih vaꞌaus a kiu nemöm to nonok nem, keꞌ tavus vaꞌpuh manih topnineöm.  
\v 16 Kemöm antoen me e nem pa vatvus a Soe Vih manuh pa ma vöön varih to teꞌ oah ne na a vöön apuh peöm. Pamöm hikta iu kë koman hah a nem, suk a ma kiu no upöm teꞌ to nok voh manih pa ma ö muhin po upöm teꞌ.  
\v 17 Suk ataeah, a soe to teꞌ non komön o Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “A teꞌ se keh iu kë koman hah a non,  
\q2 eꞌ se kë varoe non a ëhnan e Sunön,  
\q3 suk a ma tah neꞌ to nonok non.” \rq Jer 9:24\rq*   
\m
\v 18 Ea to nat e no, pa teꞌ vëh to haraꞌ vaeö non sih, pareꞌ kë koman hah a non, eꞌ a teꞌ pamëh, to hikta teꞌ non to ëhnan manih pa matan e Sosoenën. Ivëhkëk, e Sosoenën se keh kë non a ëhnan ta pah teꞌ, a, a teꞌ ko pamëh, to teꞌ me non o ëhnan manih pa matan e Sosoenën.   
\c 11  
\s1 A Taateꞌ Pe Pöl To Hikta Vatoe Me Non A Taateꞌ Po Teꞌ Varih To Pikpiuk Ne Pan Ee O Aposol  
\p
\v 1 Eöꞌ to iu noꞌ pan, eöm se vaonöt ka neoꞌ, köꞌ nok a siꞌ soe nun peöꞌ marën a kë koman hah öꞌ, ivëhkëk, eöm to nok vavoh em nën.  
\v 2 E Sosoenën to teꞌ me non a taateꞌ puhioꞌ peꞌ, pan ea a napan kurus se teꞌ no o teꞌ neꞌ to vaneah non. Ka manih pa taateꞌ puhioꞌ pamëh, nöꞌ to iu me noꞌ pan, eöm me se vatet vavih a taateꞌ pe Kristo. Ke eöꞌ koman to kon voh eoꞌ peöm, ko heꞌ eoꞌ peöm peꞌ, keꞌ tavus va en manih pe voe koman peöm. Eöꞌ to heꞌ a neöm e Kristo vamanih peöꞌ to me ka nös neöm a koaꞌ mon sepeꞌ vivihan manuh pa teꞌ sekaꞌ vëh neꞌ to kehkeh me non.  
\v 3 Ivëhkëk, eöꞌ to koman avoeꞌ e noꞌ pa kuruꞌ vëh to piuk voh e Iv pa taateꞌ piuk peꞌ. Ivëh, nöꞌ to nanaöp suk noꞌ pan, a paeh a taateꞌ avoeꞌ pamëh to meꞌ tavus me en manih peöm. Ka ma kokoman peöm nun, köm këh em pa taateꞌ teꞌ vavivihan me a taateꞌ vatet e Kristo.  
\v 4 Eöꞌ nanaöp suk noꞌ ataeah, eöꞌ to nat e noꞌ peöm to teꞌ vamatop ro ko nem a tënan a soe po upöm teꞌ varih to se nö maꞌ peöm. Pare vavatvus ne a soe va pe Ieesuꞌ vëh, to hikta vatoe me non a teꞌ Ieesuꞌ vëh, nemöm to vavatvus nem a soe va peꞌ. Ka manih pa taateꞌ pamëh nöm to kon suk voh a meh tuvuh ke, to hikta teꞌ va non manih pa Tuvuh Vasioꞌ vëh nöm to kon moaan voh. Paröm tëtënan vi nem a soe vih to hikta teꞌ non pan a Soe Vih pe Ieesuꞌ Kristo vëh nemöm to vavatvus nem sih manih peöm.   
\p
\v 5 Eöꞌ to hikta koman noꞌ pan, “o aposol apaꞌpuh” peöm poë varih, to vih oah e ne peöꞌ.  
\v 6 Eöꞌ to hikta nat vavih pöꞌ noꞌ pa taateꞌ va pa vatvus a soe. Ivëhkëk, eöꞌ to nat vavih e noꞌ pa pusun in a soe nöꞌ to vavatvus tamoaan noꞌ sih. Manih pa ma taateꞌ kurus me pa ma poen kurus, nemöm to vataare e nem peöm po nat pamëh.   
\p
\v 7 Eöm to nat e nem, eöꞌ to vavaasis voh a noꞌ neöm a Soe Vih pe Sosoenën paröꞌ hikta hinhin voen a noꞌ neöm. Ahik. Eöꞌ to vöknah koman hah a noꞌ, marën a kë varoe a ma ëhnëëneöm. Eöm koman va nem nih pa ö nöꞌ to nonok va noꞌ manih, Eöm koman kës nem pan eöꞌ to nonok e noꞌ pa hat, ha?  
\v 8 Eöꞌ to kokon moniꞌ noꞌ sih manih pa ma meh kum teꞌ varih to vaman ne sih e Kristo, eöꞌ to kon a moniꞌ pamëh, marën a vaꞌaus koman hah öꞌ, ko kikiu noꞌ topnineöm.  
\v 9 Ko poen nöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me voh a noꞌ neöm manih Körin, paröꞌ kökööt noꞌ pa taeah nöꞌ to iu noꞌ, eöꞌ to hikta heꞌ punis ta pah teꞌ oeteꞌ, keꞌ, ta pah köövo manih peöm. Ahik. A kën kea varih to vaman ne e Kristo manih pa muhin va Mësadoniaꞌ to nö maꞌ manih Körin, pare tavus maꞌ, ko vaꞌaus ee peöꞌ pa taeah nöꞌ to kökööt noꞌ, paröꞌ iu noꞌ. Eöꞌ to hikta koman vakis noꞌ, a heꞌ punis a neöm manih pa matop ka neöꞌ. Ivëh, nöꞌ to vavatet tamoaan suk noꞌ o kokoman pamëh.  
\v 10 Eöꞌ to soe vamanih, suk a soe man pe Kristo to teꞌ tamoaan non sih manih pa komaneoꞌ. Ivëh, köꞌ se soe vamaman rakah va eoꞌ manih pan, “Manih Akaëaꞌ, no ahik ta pah teꞌ to onöt non a sunpip a neoꞌ pa kë a ëhnaneoꞌ, suk eöꞌ to koe voh eoꞌ pa ö nöm se matop ka no neoꞌ.”  
\v 11 Vahvanih köꞌ nonok va noꞌ manih? Eöm koman kës nem pan eöꞌ to hikta iu a noꞌ neöm? Ahik rakah. E Sosoenën to nat rakah e non peöꞌ to iu e noꞌ peöm.   
\p
\v 12 Ivëh, köꞌ se nonok avoeꞌ e noꞌ pataeah nöꞌ to nonok noꞌ kuru. Suk a taeah, eöꞌ to kehkeh sunpip noꞌ a napan varih to kë koman ne a ëhnëëre, suk a ma kiu nee to nonok ne. Ee to sosoe ne pan, a kiu nee to kë suk ne a ëhnëëre to vatoe me e non pa teꞌ kiu nemöm to nonok nem.  
\v 13 O teꞌ poë varih to hikta teꞌ ne o aposol vamaman, me ra nap kiu vamaman, ee ro teꞌ pikpiuk. Ee to panih a taateꞌ pee, pan a napan se ep ne, pare koman ne pan ee o aposol vamaman pe Kristo.  
\v 14 Ka taateꞌ nee to nonok ne to hikta vatoksean a rora. Ea to nat vavih rakah e no, e susun po oraꞌ hat koman to antoen e non pa panih hah ea, pareꞌ matan va e non manih pa ankeroꞌ va po maaka, ka napan ep ne poë, ko koman ne pan, eꞌ a ankeroꞌ pe Sosoenën.  
\v 15 Ivëh, ka tah pamëh to hikta se vatoksean a rora, pa ö no a nap kiu pe susun po oraꞌ hat to panih a ma taateꞌ pee, pare kikiu va ne manih pa ö no a napan varih to nonok ne a ma taateꞌ totoopin to kikiu va ne. Ivëhkëk, amot ne Sosoenën se kiiki en pa ma taateꞌ pee, kee kon kamis suk ee pa ma taateꞌ taneah nee to nonok ne.   
\s1 E Pöl To Hutët A Ma Punis To Tavus Poan Pö Neꞌ To Nonok Non A Kiu Aposol  
\p
\v 16 Eöꞌ to soe ke voh eoꞌ peöm pan, a hikta pah teꞌ se koman non pan eöꞌ a papön. Ivëhkëk, eöm se keh koman va e nem peöꞌ nën, öt va ka neoꞌ manih pa ö neöm to öt va in a teꞌ papön. Paröm koe ka neoꞌ, köꞌ kë vatam koman hah öꞌ.  
\v 17 O poen nöꞌ to kë koman hah a noꞌ, eöꞌ to haraꞌ koman noꞌ pan, a pop peöꞌ to vih. Ivëhkëk, eöꞌ to hikta toto va noꞌ manih pa ö ne Sunön to iu va non. Ahik. Eöꞌ to toto va e noꞌ manih pa teꞌ papön.  
\v 18 A nap peo va po oeh vëh to kë koman hah a ne suk a ma pop pee to vihvih. Ivëh, ke eöꞌ me se kë koman hah me eoꞌ pa teꞌ ëhnaneoꞌ.  
\v 19 Ke eöm varih a napan to teꞌ me nem a ma nat apaꞌpuh, me a ma kokoman vih natsean. Ivëh, neöm to iu suk nem a soe vaonöt o teꞌ papön, kee soe ka neöm a ma soe nun pee.  
\v 20 Oman rakah, ta pah teꞌ se keh rëh a neöm köm nö ko kiu akuk nem manih peꞌ, keꞌ kon vahik en pa ma tah peöm, me eꞌ se piuk ka neöm, pareꞌ vakëën pet en peöm. Ko teꞌteꞌ vasusunön e non peöm, pareꞌ tatapan en pa ma matëëneöm, köm ep akuk e nem peꞌ, keꞌ nonok suk e non po iu koman peꞌ.  
\v 21 Varenan rakah, pemöm to hikta teꞌ eh nem, pa nok a ma taateꞌ poë varih manem peöm. Eöꞌ to teꞌ poet rakah e noꞌ pa soe tavus a hat pemöm manih peöm.  
\p Ivëhkëk, eꞌ se keh teꞌ non e retereh to eh onöt ne a kë koman hah rea. A, eöꞌ me se eh onöt me e noꞌ pa kë koman hah öꞌ. Varenan rakah, eöꞌ to vavaato va e noꞌ manih pa teꞌ papön.  
\v 22 Ee to koman ne sih pan, ee varoe a ma to Jiuꞌ. Ivëhkëk, eoꞌ me a to Jiuꞌ. Me ee to koman ne pan, ee varoe a napan va Israël. Ivëhkëk, eöꞌ me a to Israël. Ee me to koman ne pan, ee varoe o pus koaꞌ pe Abraham. Ivëhkëk, eöꞌ me e koaꞌ pe Abraham.  
\v 23 Ee kës a nap kiu pe Kristo, ha? Eöꞌ to onoah e noꞌ pee pa nok a kiu peꞌ. Ivëhkëk, eöꞌ to toto va e noꞌ manih pa teꞌ papön. Eöꞌ to kikiu vëhvaꞌ oah rakah e noꞌ pee. A ma poen peo no a napan to vahoꞌ ee peöꞌ pa nohnoh. Ivëhkëk, a ma siꞌ poen keok nee to vahoꞌ rapoë pa nohnoh. Köꞌ hikta antoen noꞌ a ëh a tovih rëp no a napan to rëp a neoꞌ po uris rëprëp teꞌ. Eöꞌ me to antoen e noꞌ pa ëh a tovih rëp no a napan to rëp raoe. Ka ma poen peo nöꞌ to vatët rakah eoꞌ pa mët.  
\v 24 A ma to Jiuꞌ to rëp a neoꞌ pa 39 rëp po uris rëprëp teꞌ, ee to nok va ka neoꞌ nën pa tönim tëëm vakëkëh.  
\v 25 A kukön tëëm vakëkëh nee to rëp a neoꞌ po opëꞌ. Ko pöh poen nee to tösvös ka neoꞌ, ka siꞌ ö hat, köꞌ mët eoꞌ. Ko meoh kukön poen nöꞌ to teꞌ noꞌ po paröꞌ, ko paröꞌ hat me en peöꞌ. Ka pah popoen me a pah potan avoes va pa kukön poen poë varih, nöꞌ to teꞌ noꞌ koman tahiꞌ.  
\v 26 A ma poen peo rakah nöꞌ to nö pa ma vöön varo, ka siꞌ ö hat köꞌ taum koe eoꞌ pa punis manih ruen. Me manih pa koreera nap kakaveo, me ra kën kea koman peöꞌ varih o Jiuꞌ, me ro teꞌ varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Ka ma meh poen no upöm teꞌ to kehkeh miröꞌ e ne peöꞌ manih koman a ma vöön apaꞌpuh, me manih pa ma muhin no a hikta teꞌ to teꞌ non. A siꞌ ö hat me köꞌ taum eoꞌ pa punis manih tahiꞌ. Me manih pa koreera napan varih to pikpiuk ne sih pan ee ra napan pe Kristo.  
\v 27 Eöꞌ to nok voh a ma vu kiu to parin a hivaꞌ rakah, paröꞌ hikta kokoroh vavih noꞌ pa ma poen peo. Eöꞌ to haraꞌ o maë, me o manoe. Ka ma poen peo nöꞌ to hikta teꞌ me noꞌ ta taëën. Me eöꞌ to haraꞌ a tuvuh, paröꞌ hikta teꞌ me noꞌ to ohop nöꞌ se ohop pip a tuvuh manih pa sionineoꞌ.  
\v 28 Eꞌ to hikta teꞌ non pan a ma punis varoe ko poë varih to tatavus voh ne manih peöꞌ. Ahik. Eöꞌ se soe me eoꞌ pa ma meh punis to tavus voh manih peöꞌ. A ma poen kurus nöꞌ to teꞌ me noꞌ o kokoman punis va pa taateꞌ matop vavih a ma kum teꞌ varih to vaman ne e Kristo.  
\v 29 O vaman pa ta pah teꞌ va pa napan varih to vaman ne sih Kristo se keh tötö nö non, a, eöꞌ me se pah haraꞌ vasunë eoꞌ. Ka ta pah tah hat se keh tavus manih pa ta paeh va pa napan varih to vaman ne e Kristo, keꞌ kuꞌ manih pa taateꞌ hat, a, eöꞌ se pah heve suk rakah eoꞌ pa tah pamëh.   
\p
\v 30 Eꞌ se keh hikta teꞌ non ta meh hanan, nöꞌ se kë koman hah öꞌ, a, eöꞌ se soe eoꞌ pan, a ma punis varuh to tavus voh manih peöꞌ, a ma punis poë varih to vataare e ne peöꞌ koman to hikta teꞌ me noꞌ to eh.  
\v 31 E Sosoenën, eꞌ e Taman e Sunön pea Ieesuꞌ Kristo. Eꞌ koman to nat e non peöꞌ, to hikta pikpiuk noꞌ. Ivëh, ke ea se kë tamoaan varoe ko no a ëhnaneah.  
\v 32 Moaan voh nöꞌ to teꞌ noꞌ Damaskas, ka teꞌ susun vëh to teꞌ non paan a teꞌ sunön vëh e Aretas, to vahoꞌ en pa ma teꞌ utut, kee ut e ne peöꞌ manih pa ma hopaꞌ varih to ho ne manih pa vöön apuh pamëh. Ee to kehkeh öt a no neöꞌ, to vahoꞌ a neoꞌ pa iuun nohnoh.  
\v 33 Ivëhkëk, a ma vamomhë peöꞌ to vahoꞌ a neoꞌ po kove, pare vöknah koe ka maꞌ neoꞌ po hopaꞌ oho koe ke pa tuvuh manih po vakapkap in a vöön pamëh, köꞌ rusin këh eoꞌ pa teꞌ susun pamëh.   
\c 12  
\s1 A Pah Teꞌ To Tata Non E Sosoenën, Ke Sosoenën Soe Ke Poan A Ma Soe Peo  
\p
\v 1 Ahik hah ta meh hanan nöꞌ to teꞌ me noꞌ, eöꞌ se teꞌ avoeꞌ e noꞌ pa kë a ëhnaneoꞌ. Oman! A taateꞌ pamëh to hikta antoen non a vaꞌaus a ra. Ivëhkëk, eöꞌ to kehkeh soe tavus noꞌ a ma tata peöꞌ, me a ma soe ne Sunön to vatvus ka neoꞌ.  
\v 2 Eöꞌ to nat noꞌ, a pah teꞌ va pa napan varih to vaman ne e Kristo, no pöh havun me ro taanaꞌ kirismas to oah voh, ne Sosoenën to me peah voh a teꞌ pamëh manuh pa vakön vöön va kin. Eöꞌ to hikta nat noꞌ, a teꞌ pamëh to nö me en po sionin, keꞌ eꞌ to këh voh en po sionin, keꞌ a tuvuh varoe to nö. E Sosoenën varoe to nat non a tah pamëh.  
\v 3-4 Eöꞌ to nat va e noꞌ manih pan, e Sosoenën to me peah en pa teꞌ pamëh manuh pa Vöön va Kin. Eöꞌ to hikta nat noꞌ pan, eꞌ nö me voh en po sionin, keꞌ a tuvuh varoe to nö. E Sosoenën varoe to nat non a tah pamëh. Ka manuh pa Vöön va Kin neꞌ to pënton a soe no a hikta teꞌ to antoen non a vatvus vamaaka a soe pamëh pa rivoneah, pareꞌ suupon rakah me e non pa teꞌ pa vatvus a soe pamëh.  
\v 5 Eöꞌ to kehkeh kë rakah e noꞌ pa ëhnan a teꞌ pamëh. Ivëhkëk, eöꞌ to hikta iu kë koman hah a noꞌ. Eöꞌ to antoen varoe noꞌ a kë a ëhnaneoꞌ, suk a ma tah to vataare ne, a ö nöꞌ to hikta teꞌ me noꞌ to kikis.  
\v 6 Ivëhkëk, eöꞌ se keh koman noꞌ a kë koman hah a ëhnaneoꞌ, paröꞌ hikta se teꞌ noꞌ pan eöꞌ a teꞌ papön. Suk ataeah, eöꞌ to vavatvus vaviꞌ e noꞌ sih pa soe man. Ivëhkëk, eöꞌ to hikta iu kë koman noꞌ a ëhnaneoꞌ, suk eöꞌ to hikta iu noꞌ a ö no a napan se koman vapeah ka no neoꞌ. Ee se inan voh pa taateꞌ nöꞌ to nonok noꞌ, pare tënan a soe nöꞌ to vavatvus noꞌ, ka ma tah poë varih se vataare non raoe o toꞌtoꞌ peöꞌ, kee sih koman poꞌ ne a ëhnaneoꞌ.   
\s1 A Tah To Teꞌ Va Non Manih Pa Tah Toꞌtoꞌ To Miröꞌ A Sionin E Pöl  
\p
\v 7 E Sosoenën to vataare voh a neoꞌ a ma tah vihvih rakah. Ivëhkëk, eꞌ to hikta iu non a ö nöꞌ se kokoman vörep noꞌ a ma tah poë varih. Paröꞌ vaeö suk noꞌ a taateꞌ peöꞌ. Ivëh, keꞌ vanö maꞌ a tah to teꞌ va non manih pa tah toꞌtoꞌ, ko rukruk non a sionineoꞌ. Ka tah pamëh, eꞌ a teꞌ teꞌteꞌ soe pe susun po oraꞌ hat, eꞌ to nö maꞌ to rukruk vakmis e non peöꞌ, me eꞌ to vöknah rakah en peöꞌ, köꞌ hikta onöt noꞌ a haraꞌ vaeö, ko kë koman hah öꞌ.  
\v 8 A kukön tëëm rakah nöꞌ to hinhin noꞌ e Topoan, pan eꞌ se vahik këh a neoꞌ pa tah pamëh.  
\v 9 Ivëhkëk, e Topoan to soe va ka neoꞌ manih pan, “Ahik. Suk ataeah, o ururuan peöꞌ to onöt rakah e non pën. Pa tëëm nën to hikta teꞌ eh nom, o kikis peöꞌ to tavus vamaaka rakah en manih pën.” Ivëh, köꞌ teꞌ vaeö rakah e noꞌ pa ö nöꞌ to hikta teꞌ me noꞌ to kikis to kë hah öꞌ, suk a sunë koman peöꞌ. Ivëh, no kikis pe Kristo se teꞌ suk non manih peöꞌ.   
\p
\v 10 Ivëh, ka kiu nöꞌ to nonok ke noꞌ na e Kristo, no a ma vu punis se taum suk a neoꞌ, köꞌ taum vëhvaꞌ eoꞌ. O teꞌ se miröꞌ a neoꞌ ko hinën a neoꞌ, ko vakmis ee peöꞌ. Ko poen nöꞌ to haraꞌ vasunë noꞌ, o kokoman peöꞌ to teꞌ vavih e non. Suk a taeah, o poen nöꞌ to hikta teꞌ me noꞌ o kikis, eꞌ o poen ko pamëh nöꞌ to haraꞌ vaeh rakah eoꞌ.   
\s1 E Pöl To Iu Vaeh Non O Vaman Pa Napan Va Körin  
\p
\v 11 Ka soe nöꞌ to sosoe noꞌ, eꞌ a soe pa teꞌ papön. Ivëhkëk, eöm koman to kunkuin o kokoman peöꞌ, köꞌ nok eoꞌ pa soe vaꞌih. Eöm ivarih, to onöt nem a soe tavus a ma taateꞌ vih peöꞌ. Ivëhkëk eöm to hikta nok va voh nën. Oman, eöꞌ a siꞌ tah akuk, ivëhkëk, eöꞌ to hikta teꞌ voh noꞌ paan o “Aposol apaꞌpuh” peöm.  
\v 12 O poen nöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me voh a noꞌ neöm, paröꞌ nonok noꞌ a ma moeh tah to vataare a non neöm pan, eöꞌ a aposol vamaman. O vu punis to tavus manih peöꞌ, köꞌ sun vakis e noꞌ. Ka manih pa taateꞌ pamëh, no a ma vu tah vatoksean, me a ma vu vëknöm, me a ma meh vu kikis apuh to tavus voh topnineöm. Ka ma tah poë varih to tatanok ne, pare vataare a non neöm pan, eöꞌ to nonok noꞌ a ma kiu pe Sosoenën.  
\v 13 Eöꞌ to nok voh a paeh a taateꞌ manih peöm to vatoe me e non pa taateꞌ nöꞌ to nok voh manih pa ma meh kum napan varih to vaman ne e Ieesuꞌ. Eꞌ to teꞌ non a pah tah ro to hikta vatoe non nöꞌ to nok voh manih peöm. Eöꞌ to hikta kon akuk a moniꞌ peöm, marën a nok a kiu pe Sosoenën. Eꞌ a hat pöꞌ peöꞌ ipamëh. Eꞌ se keh teꞌ va non nën, ihan anoe këh a neoꞌ a hat pamëh.   
\p
\v 14 Kuru nöꞌ to vamatop e noꞌ, pa nok nös a vakön vavih peöꞌ manem peöm. Ka manih pa vavih pamëh, ne eöꞌ to hikta onöt noꞌ a heꞌ punis a neöm. Eöꞌ to hikta onöt noꞌ a öt këh a neöm a ma tah peöm. Ahik. Eöꞌ to iu varoe noꞌ a öt a neöm. Eöm to nat vavih rakah e nem. O koaꞌ to hikta onöt ne a ununun ta ma tah, ko heꞌ a ma kën tamëëre me ra kën sinëëre. Ahik. A kën taman me ra kën sinan to teꞌ varoe me ne a kiu pa ununun ta ma tah, pare heꞌ a ma pus koaꞌ pee.  
\v 15 Ivëh, köꞌ vaeö rakah e noꞌ pa heꞌ a neöm o toꞌtoꞌ peöꞌ, me a ma tah nöꞌ to teꞌ me noꞌ, marën a vaꞌaus a neöm. Köm se tavus a napan va po vaman. Eöꞌ to pah iu suntan rakah e noꞌ peöm, eꞌ a tah pöꞌ ko pamëh to nok a neöm, köm hikta iu vi ka no neoꞌ, ha?   
\p
\v 16 Oman, o upöm peöm to sosoe va ne sih manih pa taateꞌ peöꞌ pan, eöꞌ to hikta heꞌ punis voh a neöm. Ivëhkëk, o upöm peöm to koman ne pan, “Eöꞌ e Pöl to vakëën voh a neöm, ka manih pa taateꞌ piuk peöꞌ, nöꞌ to vaon a neöm, ko öt akuk këh a neöm a ma tah peöm.”  
\v 17 Eöꞌ piuk kës voh a neöm, pa ö nöꞌ to vanö voh nös a ma teꞌ peöꞌ manih peöm, ha? Ahik, eöm koman to nat e nem peöꞌ to hikta nok vavoh nën.  
\v 18 Eöꞌ to heꞌ kokoman voh eoꞌ pe Taëtus, keꞌ nö nös peöm. Eöꞌ to vanö vaꞌpeh me nös eah e meh kea pea. E Taëtus kës to piuk voh ka neöm, pareꞌ kon akuk a ma tah peöm, ha? Ahik, eöm to nat e nem, emöm to vavatet nem o pöh kokoman, me a pah taateꞌ iu.   
\p
\v 19 Eöꞌ to koman noꞌ pan, eöm to ëh vahik em pa ma soe kurus varih paröm koman nem pan, emöm to kiun, marën a vatotoopin a soe pemöm manih pa matëëneöm. Ivëhkëk, ahik. Emöm to teꞌ e nem a napan pe Kristo, pamöm nonok nem a ma soe varih pa matan e Sosoenën. Eöm a ma vamomhë rakah peöꞌ, emöm to nonok nem a ma moeh tah kurus poë varih, marën a vakikis o vaman peöm.  
\v 20 Eöꞌ to nanaöp e noꞌ pan, eöꞌ tomeꞌ nö nös peöm, paröꞌ taum a neöm to hikta teꞌ va nem manih pa ö nöꞌ to iu va noꞌ. Eöm me tomeꞌ ep ka no neoꞌ to hikta teꞌ va noꞌ manih pa ö nöm to iu ep va ka no neoꞌ. Eöꞌ to nanaöp me e noꞌ pa ep ka neöm to teꞌ nem manih pa taateꞌ vaheheve, me a taateꞌ puhioꞌ, me a taateꞌ heve, me a taateꞌ va okoek a meh teꞌ, me a taateꞌ vasoe vahat, me a taateꞌ vasoe tonun a meh, me a taateꞌ kë koman hah aa, me a taateꞌ miröꞌ a kiu.  
\v 21 Eꞌ to hat non peöꞌ se nö nös peöm ke Sosoenën peöꞌ vapoet a neoꞌ manih pa matëëneöm. Eöꞌ se pah tamak eoꞌ pa ö nöꞌ se ep a nap peo varih to nonok voh ne a ma taateꞌ hat poë varih, pare hikta panih a ma taateꞌ pee, ko heꞌ tonun a ma taateꞌ varih, a taateꞌ teꞌteꞌvaasiꞌ, me a ma taateꞌ hat vapoet varih nee to nonok voh ne.   
\c 13  
\s1 A Napan Va Körin Se Ut Vavih Ne Po Vaman Pee  
\q1
\v 1 Kuru eꞌ a vakön tëëm peöꞌ pa nö nös manem peöm.  
\p O Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “A poa teꞌ, keꞌ a kukön teꞌ se keh soe tavus  
\q2 a ö nee to ep in ta pah teꞌ to nonok non ta hat,  
\q3 a, ea to onöt e no pa vatotoopin a hat pamëh.”\f + \fr 13:1 \ft E Pöl to vatvus a soe neꞌ to kon taneꞌ manih po Puk pe Sosoenën, suk eꞌ to iu vamaaka non a napan varih to vaman ne e Ieesuꞌ manih Körin, pan ee to kon vahik voh ee pa soe vaënpan. A kukön teꞌ poë varih to teꞌ ne koman a soe vaꞌih, to vatoe me e ne pa kukön vavih pe Pöl neꞌ to nok marën a soe vaënpan a napan va Körin.\f* \rq Lo 19:15\rq*   
\m
\v 2 O vapöök tëëm nöꞌ to teꞌ vaꞌpeh me voh a noꞌ neöm. Paröꞌ soe vaënpan voh eoꞌ pa napan varih to nonok voh ne a ma taateꞌ hat. Ka kuru vaꞌih nöꞌ to teꞌ varo këh e noꞌ nös peöm, paröꞌ heꞌ nös a soe vaënpan peöꞌ manih po upöm teꞌ kurus. Ko poen nöꞌ se hah nös peöm, eöꞌ to hikta onöt noꞌ a ep akuk o teꞌ varih to nonok ne a taateꞌ hat pamëh. Eöꞌ se pah vakmis tiroëꞌ rakah eoꞌ pee.  
\v 3 Eöm kehkeh nat vateeraꞌ nem pan, e Ieesuꞌ Kristo to vavaato ke non maꞌ manih pa rivoneoꞌ, keꞌ a hik. Ka manih pa taateꞌ pamëh, nöꞌ to se nok köm nat vavih rakah paröm pënton vavih em pan, e Kristo hikta se vatö non pa vatotoopin a ma taateꞌ hat peöm. Ahik. Eꞌ se vataare rakah en peöm po kikis peꞌ.  
\v 4 O pöh man rakah, moaan voh neꞌ to hikta teꞌ me non o kikis, kee vahan ee peꞌ pa kuruse. Ivëhkëk, kuru vaꞌih neꞌ to teꞌ toꞌtoꞌ ro non po kikis pe Sosoenën. Eꞌ to teꞌ man e non, pemöm to vatös me e nem pe Kristo, pamöm hikta teꞌ me nem to kikis. Ivëhkëk, manih po kikis pe Sosoenën, nemöm se teꞌ toꞌtoꞌ e nem pe Kristo. Ivëh, nemöm se vatvus suk o kikis peꞌ pamëh topnineöm.   
\p
\v 5 Eöm se epep vavih pa ma taateꞌ peöm, ko iniinan hah ëm, paröm ep pan, o vaman peöm teꞌ eh e non, keꞌ ahik? Eöm se nat vavih va nem manih pan, e Ieesuꞌ Kristo to teꞌ non manih pa ma komëneöm. Eꞌ se keh hikta teꞌ me a non neöm. A, a ma taateꞌ peöm to vataare e ne peöm to hikta teꞌ me nem to vaman manih peꞌ.  
\v 6 Ivëhkëk, eöꞌ to anoeh e noꞌ pan, eöm se taum vamanih pan, emöm koman to nonok nem a kiu pe Kristo.  
\v 7 Emöm to hinhin nem na e Sosoenën, pan eꞌ se vaꞌaus a neöm, köm nat nem nok ta hat. Emöm to hikta nonok nem o hin vëh, pan e Sosoenën se vataare a neöm vamanih pan, emöm o aposol vamaman. Ahik. Emöm to iu nem pan, eöm se nok varoe a taateꞌ totoopin. Eꞌ se keh teꞌ va non nën, a napan to antoen e ne pa koman vamanih pan, emöm kuru o aposol vamaman, keꞌ ahik. Eꞌ a tah akuk ipamëh.  
\v 8 Ee to hikta onöt ne a nok ta pah tah to antoen non a vöknah a soe man. Ahik. Ea se kiu vakis varoe ko no pa vaꞌaus pa vatvus a soe man.  
\v 9 Emöm o sunë pamöm teꞌ vaeö e nem, suk eöm to haraꞌ vaeh e nem. Kemöm hinhin nem sih e Sosoenën, pan o vaman peöm a napan pe Kristo se tavus vatotoopin.  
\v 10 E Sunön to kon voh en peöꞌ, pan eöꞌ se matop i noꞌ a kiu peꞌ, pareꞌ heꞌ en peöꞌ pa ma kikis kurus va pa nok a kiu pamëh. Eöꞌ to teꞌ varo këh e noꞌ nös peöm, paröꞌ kiun o kiun vaꞌih ko vanö ka nös neöm, suk ataeah, o poen nöꞌ se nö nös peöm, eöꞌ to hikta manin noꞌ a soe ka neöm ta soe eh va pa vatotoopin a ma taateꞌ peöm. E Sunön to heꞌ vahik voh en peöꞌ pa kiu vaꞌih, pan eöꞌ se vakikis o vaman peöm, eꞌ to hikta heꞌ a neoꞌ a kiu vaꞌih pan eöꞌ se mimiröꞌ a noꞌ neöm. Ahik.   
\s1 E Pöl To Soe Ataaton Ke Ra Napan Va Körin  
\p
\v 11 Kën kea me ra kën vamen, eöꞌ se soe ataaton keoꞌ peöm, paröꞌ nö eoꞌ. Köm kiu vëhvaꞌ pa vatotoopin o vaman peöm, paröm pënton nem a ma soe nöꞌ to soe ka neöm. Eöm kurus se teꞌ me nem o pöh kokoman, me o kokoman moomo. Kuru eöꞌ to hinhin noꞌ e Sosoenën, pan eꞌ se teꞌ tamoaan me a no neöm, pareꞌ heꞌ a neöm a taateꞌ iu teꞌ, me o kokoman moomo peꞌ.   
\p
\v 12 Manih pa taateꞌ pea a napan pe Sosoenën, eöm papaeh se heꞌ a soe vavihvih vivihan manih pa ma meh peöm. A nap vivihan pe Sosoenën to heꞌ a nös neöm a potan avih pee.   
\p
\v 13-14 Eöꞌ to hinhin me noꞌ pan, o heꞌ vih pe Sunön pea e Ieesuꞌ Kristo, me o ururuan pe Sosoenën, vaꞌpeh me a Tuvuh Vasioꞌ se nok a neöm, köm teꞌ vapöh kokoman nem.