\id 1TI - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) 
\h 1 TIMOTIꞌ 
\toc1 1 Timotiꞌ 
\toc2 1 Timotiꞌ 
\toc3 1 Tim 
\mt1 1 TIMOTIꞌ  
\ip E Timotiꞌ voh a teꞌ va pa muhin va Esiaꞌ. E taman voh eah a teꞌ va Grik, ivëhkëk, e sinan voh eah a mu Jiuꞌ. Manih pa vapöök vavih pe Pöl pa heꞌ a soe, eꞌ to vateꞌ e Timotiꞌ vamanih pa teꞌ to vavaꞌaus non poan, kee kiu vaꞌpeh ne pon, (Aposol 16:1-3). O vasuksuk ne Pöl to heꞌ e Timotiꞌ a ma kiu, marën a ö neꞌ se matop non o teꞌ va po vaman varih to teꞌ ne Ëfësus.  
\ip Manih po kiun vëh ne Pöl to sosoe vaënpan non e Timotiꞌ, suk o tövavaasis pikpiuk, tomaꞌ ee nok o vaman pa napan va po vaman, keꞌ tötö. Me eꞌ to vakikis eah pa ö no a napan va po vaman se kë va ne e Sosoenën. Pareꞌ vaato papaeh, suk a ma hanan vih no a ma teꞌ susunön va po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ se noknok ne. Me eꞌ to vakikis poan pa ma hanan vih neꞌ se suksuk non, suk eꞌ a teꞌ kikiu pe Kristo topniira napan va po vaman.  
\ip A ma kiun varih to tataki va ne manih pan,  
\io1 A soe vavihvih pe Pöl manih pe Timotiꞌ, 1:1-2  
\io1 A soe va po vavaasis totoopin, 1:3-20; 2:1-15  
\io1 A soe va pa kiu po teꞌ susunön va po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, 3:1-16  
\io1 A soe va pa ö ne Timotiꞌ se matop non a taateꞌ, me o vavaasis peꞌ, 4:1-16  
\io1 A soe va pa kiu pe Timotiꞌ, me a matop peꞌ manih pa napan va po vaman, 5:1-25; 6:1-21  
\c 1  
\s1 A Soe Vakömköm Manih Pa Teꞌ Heꞌheꞌ Soe Sekaꞌ  
\p
\v 1 Eöꞌ e Pöl to kiun nös o pëpaꞌ vëh, eöꞌ e aposol pe Ieesuꞌ Kristo. E Sosoenën to kon hah voh a ra, ka anoeh no a ep e Ieesuꞌ Kristo. Ee pon to vateꞌ voh a neoꞌ e aposol.   
\p
\v 2 Timotiꞌ, eën e koaꞌ rakah peöꞌ, suk eën to vaman e Ieesuꞌ Kristo.  
\p Eöꞌ to hinhin noꞌ e Sosoenën e Tamaara, me e Ieesuꞌ Kristo e Apuh pea, ee pon se vataare a oah o heꞌ vih, me o ururuan pee pa ma tah kurus se tavus manih pën, me ee se heꞌ a oah a taateꞌ moomo.   
\s1 Ea Se Vöknah A Ma Vavaasis Piuk  
\p
\v 3 Eöꞌ to iu heꞌ hah noꞌ o vaato vëh nöꞌ to heꞌ voh oah, po poen nöꞌ to se nö voh pa muhin va Mësadoniaꞌ. Ivëh, köꞌ iu noꞌ oah se teꞌ varë voh manih vöön Ëfësus, parën heꞌ a soe kikis manih pa ma pah teꞌ varih, to vavaasis ne a ma soe piuk manih pa ma napan po poen nee to heꞌheꞌ ne a Soe pe Sosoenën.  
\v 4 Ko soe ke raoe, kee koe a ma vahutët varih to hikta teꞌ man ne, me a ma ëhnaara ma kën sipuiire, suk a ihoꞌ voh pee. A ma tah pöe varih se vatvus o vaheheve, ko vanun o vaman pa napan. Ivëh, ka ma vahutët varih to hikta vaꞌaus ne a kiu pe Sosoenën, a tah pamëh to tanok po vaman.  
\v 5 A pusun in a soe peöꞌ ivëh, eꞌ va pa vaꞌaus a ma napan, kee se teꞌ me ne a taateꞌ iu teꞌ, o iu vëh to taneꞌ rakah no maꞌ po kupu vivihan, me o kokoman vih, me o vaman vamaman.  
\v 6 A ma pah teꞌ to këh ke voh a ma tah poë varih, pare teꞌ ne pa ma vaato nun.  
\v 7 Ee to iu tavus ne o teꞌ vavaasis va po Vavaasis pe Mosës. Ivëhkëk, ee koman to hikta maaka ne, pa tah nee to vavatvus ne, keꞌ pa tah nee to koman ne, pan ee to nat ne.   
\p
\v 8 Ivëhkëk, ea to nat e no po Vavaasis pe Mosës to vih, pa ö no a teꞌ se vavatet vatotoopin non.  
\v 9 Ea to nat me e no pan, o Vavaasis pamëh to hikta teꞌ suk non a napan varih no a pop pee to vih. Eꞌ to teꞌ non pa vatotoopin a nap vatösoe, me a napan varih to kokoe ne a vatet o Vavaasis. O Vavaasis pamëh to teꞌ suk non o teꞌ varih to heꞌ tonun ne, e Sosoenën ko teꞌ ne pa taateꞌ hat, to hikta teꞌ vivihan ne, me a hik to kum nee to teꞌ hop ne, me ee to ip vamët voh e tamëëre pen sinëëre, me a meh teꞌ.  
\v 10 A ma napan varih to teꞌ ne pa taateꞌ rëhrëh, taateꞌ koroh vëtkin pa poa teꞌ oeteꞌ, keꞌ a poa köövo, me a taateꞌ vavoen o teꞌ kikiu akuk, taateꞌ piuk, me a teꞌ to piuk pa ö neꞌ to sun pa matan a teꞌ kiiki vahutët, me a ma meh taateꞌ hat to vöknah rakah ne o vavaasis man pe Sosoenën.  
\v 11 O vavaasis pamëh to vatoe me non pa Soe Vih vëh to taneꞌ no maꞌ pe Sosoenën, to teꞌ me non o maaka me o kikis. Eꞌ to heꞌ voh a neoꞌ o vavaasis pamëh pan, eöꞌ se vatvus.   
\s1 E Pöl To Vavihvih Ke Sosoenën To Ururuan Voh Poan  
\p
\v 12 Eöꞌ to vavihvih me noꞌ e Apuh pea Ieesuꞌ Kristo, to heꞌ a neoꞌ o kikis, suk eꞌ to vaman a no neoꞌ, pareꞌ vateꞌ a neoꞌ to antoen e noꞌ pa nok a kiu peꞌ.  
\v 13 Oman, moaan voh eöꞌ to vavovoeak voh noꞌ e Kristo, ko vavaatek me voh noꞌ eah, ko nonok voh noꞌ a ma vu taateꞌ pa vakmis eah. Ivëhkëk, e Sosoenën to ururuan voh a neoꞌ suk, eöꞌ to hikta nat voh noꞌ pataeah nöꞌ to nonok noꞌ, eöꞌ to hikta vaman voh noꞌ.  
\v 14 Ivëhkëk, o ururuan pe Apuh neꞌ to heꞌ avoes voh a neoꞌ, ko ururuan peꞌ kunkuin a neoꞌ, köꞌ vaman eah, me o iu rakah peöꞌ manih pe Ieesuꞌ Kristo me o upöm teꞌ.   
\p
\v 15 A tah nöꞌ to soe to man, ke eöm se öt rakah eah, e Ieesuꞌ Kristo to nö voh maꞌ manih po oeh, pa kon hah a ma napan to teꞌ ne pa taateꞌ hat. Eöꞌ koman to teꞌ hat oah rakah e noꞌ po upöm pa nok a hat.  
\v 16 Ivëhkëk, manih peöꞌ o ururuan to nö maꞌ peöꞌ, a teꞌ nonok vahat oah rakah. A taateꞌ moomo pe Ieesuꞌ Kristo se tavus vamaaka koe manih peöꞌ, ka taateꞌ moomo peꞌ to hikta se hik non. Eꞌ se teꞌ va non manih peöꞌ o vëknöm po teꞌ varih se vaman poë, kee se kon o toꞌtoꞌ tamoaan.  
\v 17 Manuh pa teꞌ Sunön se matop tamoaan non, pareꞌ hikta se mët non, ne ea to hikta se ep no eah, e Sosoenën varoe, na se ta no eah, ko kë tamoaan no a ëhnaneah. Oman.   
\s1 E Timotiꞌ Se Sun Vakis Pa Vöknah A Ma Taateꞌ Hat  
\p
\v 18 Koaꞌ peöꞌ Timotiꞌ, eöꞌ se soe ka oah a soe to vatoe me non a ma soe vanënën varih, moaan voh nee to sosoe suk voh ne a oah. Eöꞌ se soe ka oah a tah vëh, kën se vatet a ma tah nën se nok, pa vapus vakis pa vöknah a ma taateꞌ hat.  
\v 19 Eën se teꞌ tamoaan me nom o vaman, ko nonok nom a tah nën to nat nom to teꞌ vih non pa nok. A ma meh teꞌ to koe voh a tah vëh, ko vaman pee to teꞌ va non manih po paröꞌ to peah o vösvös ko tatakök.  
\v 20 E Himeneus, pen e Alëksantaꞌ to nok vavoh nën, keöꞌ vahoꞌ raoe pa koren e susun po oraꞌ hat. Ivëh, kee pon se kon vavaasis ko nat ne soe viivi hah e Sosoenën.   
\c 2  
\s1 Ea Se Hinhin Ke No A Napan Kurus Manih Pe Sosoenën  
\p
\v 1 A tah vamomoaan neöꞌ se soe ka neöm ivëh, eöm se hinhin vaꞌaus nem a ma napan kurus, pa ö nöm to hinhin ke nem raoe o ururuan pe Sosoenën, ko vavihvih me nem e Sosoenën pa tah neꞌ to nonok non manih pa napan.  
\v 2 Eöm se hinhin vaꞌaus nem a ma napan to vovoh ne pa kaman, me o teꞌ sunön, ivëh, ke ea se ihoꞌ vavih no ko teꞌ me no a taateꞌ kamöꞌ. Ko teꞌ taihan no pa ëhnan e Sosoenën, ko nonok no a ma tah ne Sosoenën to iu a rora pa nok.  
\v 3 O vu hin pamëh to vih, pareꞌ heꞌ vaeö non e Sosoenën, a teꞌ va pa kon hah a ra.  
\v 4 Eꞌ to iu non a napan kurus, neꞌ se kon hah raoe, kee se nat rakah ne a soe man peꞌ.  
\v 5 Suk e Sosoenën a paeh ro, ka pah hanan ro no a teꞌ se koe, pareꞌ tavus e Sosoenën, ivëh, e Ieesuꞌ Kristo. Eꞌ koman to tavus teꞌ voh.  
\v 6 Eꞌ to voen hah voh a ra, ko hehe a ra a napan kurus, ka taihan. Pa tëëm koman pe Sosoenën, eꞌ to vataare voh a ra pan, eꞌ to iu kon hah non a ma napan kurus.  
\v 7 Eꞌ a pusun in a ö ne Sosoenën to kon voh a neoꞌ pa vatvus a Soe Vih, ko vateꞌ a neoꞌ e aposol, keöꞌ to vavatvus noꞌ a soe man, eöꞌ to hikta pikpiuk noꞌ. Eꞌ to vateꞌ voh a neoꞌ pa vavaasis a ma napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ, kee nat a soe man pare vaman.   
\p
\v 8 Ivëh, köꞌ iu noꞌ a ma teꞌ oeteꞌ va pa ma vöön kurus, se hinhin ne, ko kë ne a ma koreere, pare teꞌ me ne a taateꞌ vivihan, ko koe a taateꞌ heve, me a taateꞌ vaato vasukaꞌ.   
\s1 A Taateꞌ Va Pa Nok A Kiu Vih, Eꞌ O Vatëk Rakah Po Köövo.  
\p
\v 9 Eöꞌ to iu noꞌ o köövo se ohop ne a ma ohop vih, to vataare non a taateꞌ ta, ko matop ne o kokoman pee. Pare nat ne vavatëk vamanin varoe ne a ma uviire, me a sioniire, pa ma vu mök nee to nok pa gol, me a ohop a ma ohop voen vapeah.  
\v 10 Ivëhpëhkëk, o köövo to iu vatet ne a soe pe Sosoenën, ee se nonok ne a ma vu kiu vihvih. A ma kiu vihvih poë varih to teꞌ va ne manih po vatëk vamaman rakah pee.   
\p
\v 11 A köövo se nat taneꞌ pa ö neꞌ to teꞌ vöknah non, ko teꞌ non pa taateꞌ teꞌ vasup, ko teꞌ vamatop non, ko teꞌ vapaan ke non e voe.  
\v 12 Ivëhkëk, eöꞌ to hikta vaonöt noꞌ sih o köövo pa heꞌ o vavaasis, me vovoh ke ro voe pa tasun. Ivëhkëk, ee se pënton vasup ne.  
\v 13 Suk ataeah, e Sosoenën to nok vovoh voh e Adam, pareꞌ nok suksuk e Iv.  
\v 14 A vatomore to hikta nö voh maꞌ manih pe Adam, ivëhkëk, e köövo to kon voh a vatomore, keꞌ tavus a köövo nonok hat.  
\v 15 Ivëhkëk, e Sosoenën se kon hah e köövo, pa ö neꞌ to kokon koaꞌ non\f + \fr 2:15 \ft [E Sosoenën se kon hah e köövo pa ö neꞌ to kokon koaꞌ non]. Eꞌ to teꞌ non a kukön kokoman in a pusun in a soe pamëh, ivarih, (1) e sinan hik se mët pa ö neꞌ to vahuh e koaꞌ, (2) e Sosoenën se kon koe hah e köövo manih pa ö neꞌ to kon e koaꞌ (ivëh, ke Ieesuꞌ to koaꞌ maꞌ), (3) ke Sosoenën se kon hah e köövo pa ö neꞌ to matop vavih non a ma koaꞌ peꞌ.\f* me pa ö neꞌ to teꞌ tamoaan me non o vaman, me a taateꞌ iu a meh teꞌ, me a taateꞌ teꞌ vavivihan, ko matop non o iu va po sionin.   
\c 3  
\s1 A Nap Susunön Va Po Kum Teꞌ Varih To Vaman Ne Ieesuꞌ Se Vatet A Taateꞌ Vih  
\p
\v 1 A soe vëh nöꞌ to soe a man rakah, a teꞌ se keh iu teꞌ non a teꞌ sunön va po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, eꞌ to iu non a kiu vih.  
\v 2 Ka teꞌ sunön to vovoh non komön o kum, eꞌ se vavatet ro rakah non a taateꞌ totoopin, eꞌ se nat non teꞌ me non ta hat manih pa matëëra napan. Eꞌ se me non a pah köövo ro, ka ihoꞌ me a taateꞌ peꞌ se teꞌ va non manih pa teꞌ to matop non o iu va po sionin, me eꞌ to vavatet non o kokoman vih varoe. Eꞌ, nee to ta ne poë, pareꞌ matop vavih non a ma teꞌ to nö maꞌ pa iuun peꞌ, pareꞌ nat vavih non a taateꞌ va pa vavaasis a ma napan pa taateꞌ ne Sosoenën to iu non.  
\v 3 Eꞌ se nat non teꞌ non a teꞌ kakaak, me a teꞌ heheve vëhöꞌ pareꞌ vapus. Ivëhpëhkëk, a teꞌ tö, pareꞌ kamöꞌ, me eꞌ to hikta iu vörep non a moniꞌ.  
\v 4 Eꞌ se matop vavih non a kën tom sinan peꞌ, ko vavaasis non a ma koaꞌ peꞌ, kee ta ne poë, ko vavatet vavih ne a ma soe peꞌ.  
\v 5 A teꞌ to hikta onöt non a matop vavih a kën tom sinan peꞌ, a teꞌ pamëh se matop vavih vah va non o kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, nih?  
\v 6 Ivëhkëk, a teꞌ no vaman peꞌ to voon, eꞌ to hikta onöt non a öt a tasun pa teꞌ sunön va po kum teꞌ varih to vaman e Ieesuꞌ, suk eꞌ tomeꞌ koman ovö a non pan, eꞌ a teꞌ vih ko tavus a teꞌ möhmöh. Ke Sosoenën se kiiki poan, ko vateen en peꞌ pa hat vamanih, pa ö neꞌ to kiiki vavoh e susun po oraꞌ hat, ko vateen en peꞌ pa hat.  
\v 7 A teꞌ sunön komön o kum varoe se teꞌ me non o ëhnan vih, manih pa napan to teꞌ tavus këh ne o kum. Ivëh, ko upöm teꞌ hikta onöt ne a siröꞌ poë, keꞌ hikta se on non pa kë pe susun po oraꞌ hat.   
\s1 A Ma Teꞌ Kikiu Po Kum Teꞌ Varih To Vaman Ne E Ieesuꞌ Se Vatet Ne A Taateꞌ Vih  
\p
\v 8 Ivëh, keꞌ vatoe e non pa ma teꞌ kikiu va po kum teꞌ varih to vaman e Ieesuꞌ, no a napan se ta ne raoe, ko sosoe varoe ne a ma soe nee to vaman ne. Pare koe a tavus o teꞌ kakaak, keꞌ tavus vamanih pa ma teꞌ öt moniꞌ vörep pa taateꞌ kaveo a meh teꞌ.  
\v 9 Ee se teꞌ me ne o kokoman maaka manih po kupu pee, ko öt vavih ne o vaman, pare öt vakis ne a soe man vëh moaan voh ne Sosoenën to vataare a ra.  
\v 10 Eöm se punöꞌ momoaan voh pa kiu pee. Kee pah kon poꞌ a kiu vëh a teꞌ kikiu komön o kum, pa ö nöm to hikta taum ta hat to teꞌ non manih pee.  
\v 11 Keꞌ vatoe e non pa ma köövo pee, a napan se ta ne raoe. Ee se nat ne teꞌ ne pa taateꞌ vaato vahat suk o meoh upöm. Ka ihoꞌ me a taateꞌ pee se teꞌ va non manih po teꞌ to matop ne o iu va po sionin, ko nonok vatotoopin ne a ma kiu kurus nee to öt ne.  
\v 12 A teꞌ kikiu va po kum se me non a pah köövo ro, pareꞌ teꞌ non a teꞌ susun vih to matop vavih non a ma koaꞌ peꞌ, me a kën tom sinan koman peꞌ.  
\v 13 A ma teꞌ kikiu to nonok ne a kiu vih komön o kum, a ma ëhnëëre se teꞌ vavih ne, kee hikta se naöp ne pa vatvus o vaman pee manih pe Ieesuꞌ Kristo.   
\s1 A Pusun In A Taateꞌ Pe Sosoenën, Eꞌ A Tah Apuh Rakah  
\p
\v 14 Eöꞌ to iu nö vëhöꞌ e noꞌ nös pa ep ka oah, ivëh, ka kuru nöꞌ to kiun ka nös oah.  
\v 15 Ivëh, keöꞌ se keh vapun nös, eën se ep a soe vëh ko nat eom pa taateꞌ vih ne ea se teꞌ va no, ea o pus koaꞌ pe Sosoenën. Ea to teꞌ va no manih po kum teꞌ varih to vaman no e Sosoenën a toꞌtoꞌ, ko teꞌ va no manih po toon eh in a iuun to sun vakis non, ko vakikis no a soe man.  
\v 16 Ea hikta se vonih no a pusun in a taateꞌ pe Sosoenën, eꞌ a tah apuh rakah to vakoaan voh non, ne Sosoenën to vateeraꞌ voh poan, keꞌ teꞌ va non manih,  
\q1 E Ieesuꞌ Kristo to tavus teꞌ voh,  
\q2 a Tuvuh Vasioꞌ to vataare voh a ra pan,  
\q3 e Ieesuꞌ e koaꞌ pe Sosoenën,  
\q2 ko ankeroꞌ ep in poë.  
\q1 Ke Sosoenën me peah poan,  
\q2 keꞌ kon o maaka apuh rakah.  
\q1 A ma napan va po vaman to nönö vah ne pa vatvus a Soe Vih suk e Ieesuꞌ manih pa napan to hikta teꞌ ne ro Jiuꞌ,  
\q2 pa ma vöön kurus a ma napan to vaman ne poë.   
\c 4  
\s1 A Ma Soe Piuk To Vanun Non O Kokoman Pa Ma Napan  
\p
\v 1 Kuru a Tuvuh Vasioꞌ to soe vamaaka vamanih pan, o poen se nö maꞌ, no a ma pah teꞌ se koe hah ee po vaman, me o vavaasis vamaman va pe Sosoenën. Suk ataeah, ee se vaman, pare vavatet ne a napan varih to vavaasis ne a ma soe piuk to taneꞌ no maꞌ po oraꞌ hat.  
\v 2 A ma vavaasis piuk se taneꞌ maꞌ po teꞌ pikpiuk varih, no kokoman pee to hat ko nun. Kee hikta se haraꞌ inan ne a ma vavaasis pan, eꞌ a ma vavaasis to vih, keꞌ, eꞌ to hat.  
\v 3 A napan poë varih se supon a ma napan, pa koe a vaen, ko soe ke raoe pa koe a ëën a ma paeh vu taëën. Ivëhkëk, e Sosoenën to nok voh o vaen a tah a vih, me a ma vu taëën to teꞌ vih e ne pa ëën. Ivëh, ka napan varih to vaman, ko nat ne a soe peꞌ, ee se soe vavihvih ke poë pa taateꞌ vaen me a taëën.  
\v 4 A ma tah kurus ne Sosoenën to nok voh to teꞌ vih e ne, ka hikta se koe no ta pah tah, ea se soe vavihvih varoe ke Sosoenën, para ëën ee.  
\v 5 Suk a ma tah poë varih ne Sosoenën to nok voh to vivihan, pa ö ne Sosoenën to soe vavoh, pa ö na se vateꞌ pa hin.   
\s1 E Timotiꞌ Se Teꞌ Non A Teꞌ Kikiu Vih Pe Kristo  
\p
\v 6 Eën se keh vatvus a soe vëh manih pa kën kea, me kën vamen varih to vaman ne, eën se teꞌ e nom a teꞌ kikiu vih pe Ieesuꞌ Kristo, eën se kokon taneꞌ nom o kikis apuh pa ma vavaasis vih varih ne eën to vaman nom ko vavatet nom.  
\v 7 Eën se koe a vatet a ma vu vahutët akuk pa kën sipun varih, no teꞌ to vavatvus ne pa vöknah a soe man pe Sosoenën. Ivëhpëhkëk, eën se vavaasis koman hah eo, ka taateꞌ pën se tavus vamanih pa ö ne Sosoenën to iu va non a ö neꞌ se tavus.  
\v 8 Eën to nat e nom pa ö na se iu vavaasis no a sioniira, keꞌ kon vaꞌaus koe nën. Ivëhkëk, eꞌ to vih oah non, pa ö no a teꞌ se punöꞌ vakis pa tavus vamanih, pa ö ne Sosoenën to iu va non. A pusun in a tah pamëh, ivëh, ea se vatet a taateꞌ ne Sosoenën to iu non, eꞌ to iu non a napan se kon o vaꞌaus pa ö nee to teꞌ toꞌtoꞌ ne manih po oeh, me amot pa ö nee se mët ee.  
\v 9 A soe vëh nöꞌ se soe ka oah, eꞌ a man rakah, ke eöm kurus a napan se pënton, paröm vaman.  
\v 10 Eꞌ a tah ne ea to kiu vëhvaꞌ suk no, ea to anoeh no e Sosoenën toꞌtoꞌ tamoaan, eꞌ a teꞌ va pa kon hah a ma napan kurus. Ea a napan varih to vaman no eah.   
\p
\v 11 Eën se heꞌ a soe vëh manih pa ma napan, ko vavaasis raoe kee vavatet ne a ma tah poë varih.  
\v 12 A meh teꞌ se koe a ep va ka oah manih pën a tah akuk, suk eën to sekaꞌ. Ivëhpëhkëk, eën se teꞌ va nom manih po vëknöm manih pa napan va po vaman, manih po vaato pën, pa ö ririu va pën, pa ö nën to iu vah va nom a napan, po vaman pën, me a taateꞌ voon pën.  
\v 13 Eöꞌ se meꞌ avoeꞌ e noꞌ pa vos nös, eën se kiu avoeꞌ e nom pa ëh ke ra napan a Soe manih po Puk pe Sosoenën. Parën koe a vahik pa vakikis raoe pa ö nën se vatvus a soe pe Sosoenën, ko vavaasis vavih nom raoe.  
\v 14 Eën se vakiu o heꞌ nën to öt nom, vëh no a pah teꞌ vanënën soe to vanënën suk voh a oah, pa ö no a ma teꞌ susunön va po rotuꞌ to vahoꞌ voh a koreere manih pën.\f + \fr 4:14 \ft [vahoꞌ voh a koreere manih pën], a teꞌ to vahoꞌ a koreneah manih pa pasun a meh teꞌ, a ma tah varih se tavus, a teꞌ to kon a tapui, a teꞌ to kon o kikis, me a teꞌ to heꞌ a tasun manih pa meh teꞌ.\f*  
\v 15 Ivëh, kën se nonok nom a kiu pën, nën se heꞌ o toꞌtoꞌ pën pa nok, ka kiu vakis pën se tavus vavih kurus. Ivëh, ka ma napan se ep pa ö no a kiu pën to pupu nö va non manih po toꞌtoꞌ pën.  
\v 16 Eën se ut vavih koman a nom, po toꞌ toꞌ pën, me a kiu pën pa vavaasis a ma napan. Eën se sun rakah nom pa tah to teꞌ man non, ke Sosoenën se kon hah a oah, vaꞌpeh me a napan varih to tënan ne oah.   
\c 5  
\s1 A Taateꞌ Va Pa Teꞌ Vaꞌpeh Me O Upöm Teꞌ  
\p
\v 1 Eën se koe a vaato vaheve me o voe mamanot, ivëhkëk, eën se vaato vavih me nom raoe po vaato vatö pën, vamanih peꞌ ee a kën tamömah. Ko nonok vavih nom a ma nap sesekaꞌ, vamanih pa ö nën to nonok va nom pa ma kea pën.  
\v 2 Eën se nonok vavih nom a ma köövo mamanot, vamanih pa ö nën to nonok va nom e sinömah, ko nonok nom a taateꞌ voon varoe manih pa a ma kën sepeꞌ, vamanih pa ö nën to nonok va nom pe vameomah.   
\s1 A Teꞌ Se Matop Non O Köövo Varih No A Ma Voe Pee To Mët Këh  
\p
\v 3 Eöm se matop vavih nem o köövo amop varih to teꞌ amop rakah ne.  
\v 4 Ivëhkëk, e köövo amop se keh teꞌ me non e koaꞌ, keꞌ a supnaiꞌ peꞌ, eꞌ a kiu vamomoaan rakah peꞌ pa ö neꞌ to vaman non e Sosoenën pa matop e köövo pa piun o hivaꞌ pe sinan pen taman, keꞌ, e sipuneah. E Sosoenën to iu rakah non a taateꞌ pamëh.  
\v 5 A köövo amop vamaman to teꞌ rakah non pehen, to vaman ko anoeh non e Sosoenën, pareꞌ hinhin non pa potan me pa popoen pan, e Sosoenën se vaꞌaus poan.  
\v 6 Ivëhkëk, e köövo amop se keh teꞌ non pa vatet o iu hat va po sionin, pa heꞌ vaeö ea, e köövo pamëh a mët manih pa tuvuh peꞌ, eꞌ he a toꞌtoꞌ manih po sionin.  
\v 7 Ivëh, ke eën se soe ke ra napan va po vaman, pa nok a ma tah poë varih. Ivëh, ka hikta teꞌ se soe vahat raoe.  
\v 8 A teꞌ se keh hikta matop non a ma poaneah, me eꞌ se matop oah non a kën tom sinan peꞌ, eꞌ to heꞌ tonun en po vaman peꞌ. A tah pamëh to hat oah rakah e non po meoh upöm teꞌ varih to hikta vaman ne e Sosoenën.   
\p
\v 9 Manih pa ma ëhnëëro köövo varih o amop, eꞌ se oah non o 59 kirismas. Pareꞌ teꞌ voh non e köövo pa pah voe ro to ta voh non o vaen.  
\v 10 E köövo pamëh to teꞌ non o ëhnan pa nok a ma vu kiu vih, ivarih, pa matop vavih a ma koaꞌ peꞌ, ko mamakën non a ma teꞌ to taneꞌ maꞌ pa meh muhin, ko pupui non a ma moeera napan pe Sosoenën, ko vaꞌaus non a napan varih to teꞌ ne a punis, me eꞌ to heꞌ non o toꞌtoꞌ peꞌ pa nok a ma vu kiu vih. Eën se kiun varoe a ëhnaneah.   
\p
\v 11 Ivëhkëk, eën se koe a kiun a ma ëhnëëro köövo amop varih to vaen vavoon. Suk ataeah, o kokoman vaen tomeꞌ rëh ke raoe, kee iu vaen hah e ne, pa ö nee to heꞌ voh o toꞌtoꞌ pee manih pe Kristo.  
\v 12 A kiiki se tavus en pa ö nee to hikta nok a tah nee to soe vaman voh a nok.  
\v 13 A meh tah, nee to posean ne pa nok ivëh, ee to hoho vah ne pa ma meh iuun. Ee to hikta vahik tëëm varoe ne nën. Ee to teꞌ me ne pa taateꞌ vöhioꞌ tonun suk o toꞌtoꞌ pa ma meh teꞌ, pa soe a ma tah nee to hikta onöt ne a soe.  
\v 14 Ivëh, ke eöꞌ koman noꞌ pan, eꞌ to vih oah non po köövo amop varih o sepeꞌ se vaen hah ee, pare kokon koaꞌ, pare matop ne a iuun pee. Ee se keh nok va nën, a hikta tövakihat se soe vahat raoe.  
\v 15 Ivëhkëk, a ma paeh va po köövo poë varih to këh ke voh ee pa hanan totoopin, pare vatet varuꞌ ee pe susun po oraꞌ hat.   
\p
\v 16 Eꞌ se keh teꞌ non a köövo va po vaman, to teꞌ me non a köövo amop to teꞌ me non a kën tom taman, e köövo koman se matop e non pee. O kum teꞌ varih to vaman ne e Sosoenën hikta se matop ne raoe. Ee se matop varoe ne o köövo amop varih to hikta teꞌ me ne ta ma poëëre.   
\s1 Ea se Matop Vavih No A Ma Teꞌ Sunön Va Po Rotuꞌ  
\p
\v 17 A ma teꞌ sunön varih to matop vavih ne o kum teꞌ varih to vaman ne e Sosoenën, o teꞌ va po vaman poë varih se ta ne a ma teꞌ sunön poë varih, me ee se heꞌ a moniꞌ. O teꞌ poë varih to kiu vëhvaꞌ oah ne pa vatvus a soe, me pa vavaasis a napan a soe pe Sosoenën.  
\v 18 Ea to nat e no po Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “A purmakaöꞌ se keh komkom kakap non a vuit,  
\q2 koe a monpip a rivoneah pa sunpip eah pa ëën,” \rq Lo 25:4\rq*  
\m me  
\q1 “A teꞌ kikiu to se kon en po voen peꞌ.” \rq Lu 10:7\rq*   
\p
\v 19 Koe ah vaman a meh teꞌ se keh soe pan, “A teꞌ sunön va po rotuꞌ to nok a hat.” Ivëhkëk, a poa teꞌ, keꞌ, a kukön se keh soe ka oah a soe pamëh, eën to antoen e nom pa vaman.  
\v 20 Eën se soe ke a teꞌ sunön pamëh to nonok vatëh non a hat, pan eꞌ to nok a hat. Eën se vasun poan po vahutët pa matëëra napan kurus va po vaman, ka ma meh teꞌ sunön, me a ma meh teꞌ va po vaman se ep, pare naöp ko koe a nok a hat.   
\s1 E Timotiꞌ Se Matop Vavih Non A Taateꞌ Peꞌ  
\p
\v 21 Pa matan e Sosoenën, me Ieesuꞌ Kristo, me a ma ankeroꞌ pe Sosoenën, eöꞌ to soe vakis rakah ka oah pa vatet a soe peöꞌ, eën se siröꞌ a teꞌ vëh to nok a hat. Eën se koe a nok a taateꞌ vih varoe manih pa ma teꞌ sunön me manih pa ma pömah. Eën se nonok me nom manih po teꞌ kurus.  
\v 22 Eën se kokoman vavih, parën pah vahoꞌ a koreomah pa hin suk a meh teꞌ pa nok a kiu pe Sosoenën. A hat pa meh teꞌ to tomeꞌ pahan manih pën. Eën se ut vavih koman a nom, kën se teꞌ vivihan nom pa matan e Sosoenën.   
\p
\v 23 Eën se koe a kaak varoe a ruen, ivëhkëk, eën se kaak a siꞌ ö voaën soneꞌ, pën to haraꞌ vatëh nom a mët, marën a vaꞌaus a komömah, pa vahik a mët vëh to tavus manih pën.   
\p
\v 24 A ma hat pa ma pah teꞌ na se ep vateeraꞌ ee, a teꞌ he meꞌ e non pa sun pa kiiki. Ivëhkëk, a ma hat po upöm teꞌ to teꞌ vakoaan e ne. Ka amot, a ma hat poë varih se tavus vateeraꞌ ee maꞌ.  
\v 25 Eꞌ to vatoe e non pa ma taateꞌ vih, ee me se tavus vateeraꞌ ee maꞌ. Ivëhkëk, a ma taateꞌ vih poë varih to hikta se tavus vateeraꞌ ohoꞌ ne, ee me to hikta se teꞌ vakoaan tamoaan ne.   
\c 6  
\s1 O Teꞌ Kikiu Akuk Se Nonok Ne A Taateꞌ Vih  
\p
\v 1 A napan pe Kristo varih to teꞌ ne o teꞌ kikiu akuk, se ta rakah ne a ma teꞌ susun pee. Ivëh, ka hikta teꞌ se soe vöknah a ëhnan e Sosoenën vaꞌpeh me o vavaasis pea.  
\v 2 A teꞌ susun pa teꞌ kikiu akuk se keh teꞌ e non a teꞌ va po vaman, a teꞌ kikiu akuk se koe a koman vamanih pan, “Eꞌ e kea varoe, ivëh, köꞌ se pënton varo e noꞌ pa soe peꞌ.” Ahik. Eꞌ se koman vamanih pan, “A teꞌ vëh nöꞌ to kikiu noꞌ peꞌ, eöꞌ to iu rakah noꞌ eah. Paröꞌ nonok vavih rakah noꞌ a ma kiu peꞌ. Suk eꞌ a teꞌ va po vaman.”  
\p Eën se vavaasis me a heꞌ a soe manih pa ma napan pa kunkuin raoe pa nok a ma taateꞌ vih varih, nöꞌ to soe voh ka oah.   
\s1 A Taateꞌ Iu Vörep A Moniꞌ, Eꞌ A Pusun In A Ma Taateꞌ Hat  
\p
\v 3 Ta pah teꞌ se këh vavatvus non to meoh vavaasis to teꞌ ke e non po vavaasis vamaman pe Apuh pea Ieesuꞌ Kristo, o vavaasis pamëh to vavatvus non o vaman vamaman va po vavaasis pe Sosoenën.  
\v 4 A teꞌ pamëh to vatösoe ko möhmöh, ivëhkëk, eꞌ to hikta inan non ta tah, o kokoman peꞌ to iu rakah e non pa vasosöë vatëh suk a ma vaato. A ma vaato poë varih to heꞌ non sih, a taateꞌ puhioꞌ, me taateꞌ vapus, me a vaato vasukaꞌ me ro upöm teꞌ, pareꞌ teꞌ me non o kokoman pu ko vaharaꞌ vahat non o upöm teꞌ,  
\v 5 me a taateꞌ vaato vasukaꞌ vatëh. A ma taateꞌ poë varih to taneꞌ maꞌ po teꞌ varih no a ma kokoman pee to hat, kee hikta antoen ne a heꞌ a soe man. Ee to koman ne pan, pa nok a kiu pe Sosoenën, eꞌ a ö va pa tavus a teꞌ öt moniꞌ vörep.   
\p
\v 6 Pa nok a kiu pe Sosoenën, eꞌ to vateꞌ e non pea, pan ea to teꞌ va no manih po teꞌ öt moniꞌ vörep, pa ö na to vaeö me no pa ma tah ne e Sosoenën to heꞌ a ra.  
\v 7 Suk o poen ne sinaara to vahuh a ra, ea to hikta öt nö voh no maꞌ ta pah tah. Ivëh, ko poen na to këh o oeh vëh, ea hikta se teꞌ nö no ta pah tah.  
\v 8 Ivëh, ka se keh öt e no pa ma taëën, me a ma tah ohop, ea to vaeö me no pa ma tah poë varih.  
\v 9 O teꞌ varih to iu öt ne a moniꞌ peo, o teꞌ poë varih no a ma punöꞌ se nö maꞌ manih pee, ko ötöön raoe vamanih pa vönaꞌ to on pa kë. O kokoman pee se takuin pa iu me a nok a ma tah hat peo, ko miröꞌ a nap peo, kee nun rakah ko kon vahat ee.  
\v 10 A taateꞌ iu öt a moniꞌ peo, eꞌ a pah pusun in a ma vu taateꞌ hat. A ma pah teꞌ to iu öt ne a moniꞌ peo, a ma paeh pee to këh ke o vaman, suk ee to iu kon ne a ma moniꞌ peo, ivëhkëk, ee to heꞌ hah rea a ma punis peo.   
\s1 Eën Se Vaveo Vakis, Ko Kon O Toꞌtoꞌ Tamoaan  
\p
\v 11 Ivëhkëk, eën a teꞌ pe Sosoenën, eën se rusin këh a ma vu taateꞌ hat poë varih. Eën se vavatet nom a taateꞌ totoopin to teꞌ vih non, parën nonok nom a kiu pe Sosoenën. Ko teꞌ me nom o vaman, me a taateꞌ iu rakah o upöm teꞌ, ko teꞌ me nom a taateꞌ sun vakis po vaman pën, ko teꞌ a ma punis kurus, me a taateꞌ tö pa nö vaꞌpeh me ra napan.  
\v 12 A teꞌ to vaman non e Ieesuꞌ, eꞌ to teꞌ va non manih peꞌ to vapus vakis pa vöknah a ma taateꞌ hat. Ivëh, ke eën se vapus vakis, kën se kon o toꞌtoꞌ tamoaan. E Sosoenën to vaoe voh a oah pa kon o toꞌtoꞌ pamëh, pa ö nën to sun voh ko vatvus o vaman pën pa matëëra ma napan.  
\v 13 Eöꞌ to sun, ko soe vakis voh ka oah manih pa matan e Ieesuꞌ Kristo, me manih pa matan e Sosoenën vëh to heꞌ o toꞌtoꞌ manih pa ma moeh tah kurus. E Ieesuꞌ Kristo to vatvus vateeraꞌ a soe, pa ö neꞌ to sun pa matan e Ponsius Paëlat. A soe kikis peöꞌ, ivëh,  
\v 14 eën se vatet vatotoopin a soe nën to kon voh pa nok. Eën se koe a vanun a soe pamëh, me eën se koe a nok ta pah tah no a napan se soe vöknah. Ahik. Eën se vatet vatotoopin nom a soe, keꞌ öök po poen ne Ieesuꞌ Kristo se hah maꞌ.  
\v 15 Eꞌ se tavus po poen ne Sosoenën to vateꞌ, e Sosoenën ne ea se kë no a ëhnaneah, keꞌ eꞌ varoe kuru a paeh to matop non a ma moeh tah kurus. Eꞌ e Sunön va pa ma teꞌ susunön, me eꞌ e Apuh va pa ma teꞌ apaꞌpuh.  
\v 16 Eꞌ a paeh ro to hikta se mët non. Eꞌ to teꞌ me non po tëkrea, to maaka vörep no a hikta teꞌ to onöt non a huk vatët manuh peꞌ. A hikta pah teꞌ to ep voh e Sosoenën, me a hikta teꞌ to onöt non a ep in poan. Ivëh, ka ma poen kurus, ea se kë no a ëhnaneah, peꞌ a ma kikis kurus to teꞌ tamoaan non pe Sosoenën. Oman.   
\s1 A Ma Teꞌ Öt Moniꞌ To Vaman Ne E Sosoenën Se Vaꞌaus O Upöm Teꞌ  
\p
\v 17 Soe ke ra napan varih to öt ne a ma moeh tah peo va po oeh vëh, kee koe a teꞌ vamöhmöh. Soe ke raoe kee anoeh ko vaman ne e Sosoenën. Ee se koe a vaman a ma moeh tah vihvih varih se hat vëvëhöꞌ ee. Ee se vaman ne e Sosoenën vëh to heꞌheꞌ vapeo a rora sih a ma moeh tah vihvih, marën a heꞌ vaeö a ra.  
\v 18 Eën se soe ke ra nap öt moniꞌ vörep, kee nonok ne a taateꞌ vih. Ko teꞌ rakah me ne a ma taateꞌ va pa vaꞌaus o upöm teꞌ, ko teꞌ vaeö ne pa heꞌ a napan a ma tah me ee se vamatop tamoaan ne pa vaꞌaus raoe.  
\v 19 Ee se keh nonok va ne nën, ee to kokoek ne a ma tah vih, marën a vaꞌaus amot raoe manuh pa vöön pe Sosoenën. Ivëh, kee se onöt e ne pa kon o toꞌtoꞌ vamaman rakah.   
\s1 E Timotiꞌ Se Ut Vavih Non Pa Kiu Peꞌ  
\p
\v 20 Timotiꞌ, eën se ut vavih nom pa kiu vëh ne Sosoenën to heꞌ voh a oah. Ko heꞌ tonun nom a ma vu vaato vahok to vöknah ne o kokoman pe Sosoenën. Me eën se teꞌ ke këh nom a napan varih to koman ne pan, ee to teꞌ me ne o nat vih, me a napan to vaato vaheve suk ne o kokoman pe Sosoenën.  
\v 21 A ma pah teꞌ to vavatet ne o vu nat pamëh, ivëh, ka ma paeh pee to këh varo voh ee po vaman.  
\p Eöꞌ to hinhin noꞌ pan, e Sosoenën se ururuan a neöm.