\id 1PE - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) 
\h 1 PITAꞌ 
\toc1 1 Pitaꞌ 
\toc2 1 Pitaꞌ 
\toc3 1 Pit 
\mt1 1 PITAꞌ  
\ip E Pitaꞌ to kiun voh o kiun vaꞌih, keꞌ nö po teꞌ va po vaman varih to teꞌ vakëkëh nö voh ne pa ma muhin vakëkëh. A ma teꞌ va po vaman varih to teꞌ voh ne pa ma muhin vakëkëh vamanih po teꞌ va pa ma meh ö to vavih vah ne, (1 Pitaꞌ 1:1). E Pitaꞌ to kiun voh o kiun vaꞌih po poen neꞌ to teꞌ voh non Room, a vöön vaꞌih a meh ëhnaneah a Babiron.  
\ip A napan va po vaman to tataum voh ne a ma vu punis manih pa kaman va Room, suk a ö nee to vavatet ne e Ieesuꞌ Kristo. E Pitaꞌ to iu vakikis voh non raoe pan, manih po vaeö pee, nee se teꞌ vaes ne ko sun vakis ne. E Pitaꞌ to soe vanat hah me raoe pa kiu vëh ne Sosoenën to nok voh, marën a kon hah raoe. Me eꞌ to vaato suk a ö ne Ieesuꞌ to sun vaes vavoh non pa ma vu punis, me eꞌ to vaato suk a ö ne Ieesuꞌ se nö hah maꞌ manih po oeh. Ivëh, kee se koman ne a ma tah varih, pare sun vakis ne manih po vaman. Me a ma taateꞌ va po maaka to vih ke ne a napan varih to vaman ne e Ieesuꞌ Kristo.  
\ip A ma kiun varih to tataki va ne manih pan,  
\io1 A potan avih pe Pitaꞌ, 1:1-2  
\io1 A soe vanat hah, kee se nat in a kiu ne Sosoenën to nok voh marën a kon hah a napan, 1:3-12  
\io1 A taateꞌ va pa teꞌ vavivihan pea manih po oeh, me e Ieesuꞌ a vös vih to teꞌ me non a toꞌtoꞌ, 1:13-25, 2:1-10  
\io1 Eꞌ to vaato suk a ma taateꞌ va po maaka, 2:11-25; 3:1-7  
\io1 Ea se taum a ma punis, suk a ö na to vavatet no e Ieesuꞌ Kristo, 3:8-22; 4:1-19  
\io1 A ma vu to to nö non pa napan va po vaman, 5:1-11  
\io1 A ma soe ataaton pe Pitaꞌ, 5:12-14  
\c 1  
\s1 A Soe Vakikis Po Teꞌ Va Po Vaman To Kokon Kamis Ne  
\p
\v 1 Eöꞌ e Pitaꞌ, e aposol pe Ieesuꞌ Kristo.  
\p To kiun ka nös neöm a napan ne Sosoenën to vateꞌ voh a neöm, pan eöm se tavus a napan peꞌ, ko teꞌ va nem manih pa nap aun to teꞌ nem pa ma muhin va Pontus, me Galesiaꞌ, me Kapadosiaꞌ, me pa muhin va Esiaꞌ, me Bitiniaꞌ.  
\v 2 E Sosoenën e Tamaara to kokoman keon moaan voh en, pa ö neꞌ se kon hah a neöm, ko vateꞌ a neöm a napan vivihan peꞌ, eꞌ a kiu pa Tuvuh peꞌ. E Sosoenën to iu a no neöm se vavatet nem e Ieesuꞌ Kristo, köm se tavus vavoon manih po eraꞌ peꞌ.  
\p Eöꞌ to hinhin noꞌ pan, e Sosoenën se nok vavih, ko ururuan a neöm, me a taateꞌ moomo peꞌ se puh rakah non manih peöm.   
\s1 Ea Se Anoeh No O Toꞌtoꞌ Tamoaan  
\p
\v 3 Ea se kë no a ëhnan e Sosoenën, eꞌ e Taman e Sunön pea e Ieesuꞌ Kristo. Manih po ururuan apuh pe Sosoenën, eꞌ to heꞌ hah a ra o toꞌtoꞌ voon pa ö na to teꞌ toꞌtoꞌ no ko anoeh no, suk e Sosoenën to vatoꞌ taneꞌ hah e Ieesuꞌ Kristo po vapeepe.  
\v 4 Kuru ea to anoeh no a tapui ne Sosoenën to se heꞌ manih pa ma koaꞌ peꞌ. A ma heꞌ varih, to hikta se koa ne, me hikta se hat ne, ka ö epep vavih va pee hikta se hik ne, ee to teꞌ ne manuh a vöön va kin to anoeh no maꞌ ra.  
\v 5 Manih po kikis pe Sosoenën, eꞌ to matop e non peöm, suk eöm to vaman, ka matop peꞌ se vatët en po poen neꞌ se kon hah a neöm këh a hat pa ö neꞌ se kiiki a napan.   
\p
\v 6 Ivëh, ke eöm se teꞌ vaeö rakah nem, ivëhpëhkëk, pa siꞌ tëëm kökööt eöm se tamak pa ö nöm se taum a ma vu punis.  
\v 7 A ma vu punis poë varih se tavus, marën a punöꞌ o vaman peöm, pan eꞌ to teꞌ vivihan e non. O vaman vivihan pamëh to teꞌ vih oah e non pa gol. Ee se kon a gol, pare ës pa kon ke o kusan. Ivëh, ka ma vu punis to vaeh non o vaman peöm keꞌ tavus vavoon, pareꞌ vivihan oah e non pa gol pamëh se hat en. Ivëh, kee se kë a ëhnëëneöm, köm kon o ëhnan apuh, paröm öt a tasun apuh, po poen ne Ieesuꞌ Kristo se hah maꞌ.  
\v 8 Eöm to hikta ep voh nem e Kristo, ivëhkëk, eöm to iu avoeꞌ e nem peꞌ, eöm to hikta onöt nem a ep eah kuru, ivëhkëk, eöm to vaman e nem peꞌ. Ivëh, ke eöm to puh rakah nem po vaeö nee to hikta onöt ne a vamaaka, o vaeö pamëh to puh non po vatëk vih.  
\v 9 O voen peöm ivëh, eöm to vaman nem e Sosoenën, keꞌ se kon hah a ma apeneöm këh a taateꞌ hat.   
\p
\v 10 O teꞌ vanënën soe to vavaiu vakis voh e ne pa soe, pare pupunöꞌ voh e ne pa nat pa ö ne Sosoenën se kon hah va in a napan. Pare vanënën suk voh ne po ururuan vëh se nö maꞌ peöm.  
\v 11 A Tuvuh pe Kristo to teꞌ me voh e non pee, ko sosoe ke non pee pa ö ne Kristo se kon kamis vah ava, me ee se heꞌ ne poë o ëhnan apuh. Ivëh, ko teꞌ vanënën soe to iu voh e ne pa nat e Kristo rakah ivëh eteh, me o poen poanheh no a ma tah poë varih se tavus.  
\v 12 E Sosoenën to vataare voh raoe pan, a kiu nee to nonok ne to teꞌ non pa vaꞌaus a neöm, eꞌ to hikta vaꞌaus non raoe, pa ö nee to vavatvus ne a ma soe man varih neöm to tënan voh em. Ko teꞌ heꞌheꞌ soe varih to vavatvus voh ka no neöm a Soe Vih, ee to vavatvus ne po kikis pa Tuvuh Vasioꞌ, ne Sosoenën vöh pa vöön va kin to vanö maꞌ. A ma tah no ankeroꞌ to iu maaka voh e ne.   
\s1 A Taateꞌ Va Pa Teꞌ Vavivihan  
\p
\v 13 Ivëh, köm se vamatop nem a ma kokoman peöm pa nok a kiu, paröm matop nem o iu va po sionin. Eöm se teꞌ varoe rakah nem pa taateꞌ anoeh in o heꞌ va po ururuan, ne eöm se kon po poen ne Ieesuꞌ Kristo se hah maꞌ.  
\v 14 Kuru eöm a ma koaꞌ tëtënan soe pe Sosoenën, eöm se nat nem teꞌ hah va nem pa ö nöm to teꞌ moaan vavoh nem. Eöm he hikta inan voh nem, ivëh, köm nonok voh nem a ma taateꞌ hat nöm to iu nem.  
\v 15 Ivëhkëk, eöm se teꞌ vivihan nem pa ma moeh tah kurus nöm to nonok nem. Suk ataeah, e Sosoenën vëh to vaoe voh a neöm, pan eöm se vaman eah, eꞌ a vivihan.  
\v 16 Suk eꞌ to kiun non po Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “Eöm se teꞌ vivihan rakah nem,  
\q2 suk ataeah, eöꞌ a vivihan.” \rq Lev 11:45; 19:2; 20:7\rq*   
\p
\v 17 Eöm to hinhin nem e Sosoenën, ko popokaꞌ nem eah e Tamön, eꞌ to kiiki vatoe rakah non sih a ma taateꞌ pa teꞌ. Ivëh, ka tëëm nöm to teꞌ nem manih po oeh vamanih pa nap aun, eöm se ta rakah nem e Sosoenën.  
\v 18 Eöm to nat e nem, moaan voh nöm to teꞌ voh nem pa taateꞌ hat, a taateꞌ pamëh nöm to kon taneꞌ voh pa kën sipuineöm varih, to teꞌ momoaan voh ka no neöm. Ivëhkëk, e Sosoenën to kon hah këh voh en peöm po toꞌtoꞌ hat pamëh. Eꞌ to voen hah voh a neöm pa tah to hikta onöt non a hat, vamanih pa gol, keꞌ, a silvaꞌ.  
\v 19 Ivëhkëk, eꞌ to voen a neöm po eraꞌ vivihan pe Kristo. E Kristo to teꞌ va non manih pa soneꞌ sipsip vivihan to hikta teꞌ me non ta mët manih pa sionineah.  
\v 20 E Sosoenën to vateꞌ voh en pe Kristo, eꞌ he meꞌ avoeꞌ voh e non pa nok o oeh. Pa taneo in o poen no o oeh to vatët e non pa hik, e Sosoenën to vanö voh maꞌ poan. Eꞌ to vateeraꞌ eah manih pea a napan, pa vaꞌaus a ra.  
\v 21 Manih pe Kristo, eöm to vaman nem e Sosoenën vëh, to vasun taneꞌ hah voh e Kristo pa nap mët, pareꞌ heꞌ poan o ëhnan apuh. Ivëh, ko vaman peöm, me a taateꞌ anoeh peöm se teꞌ tamoaan non manih pe Sosoenën.   
\p
\v 22 Kuru no a ma kupu peöm to vivihan pa ö nöm to vavatet nem a soe man. Eöm to teꞌ rakah me nem o iu vamaman manih pa ma kea, me vamen pa ëhnan e Kristo. Ivëh, ke eöm se teꞌ me nem a taateꞌ iu to taneꞌ rakah no maꞌ pa ma kupu peöm.  
\v 23 Eöm to koaꞌ vavoon hah em, o toꞌtoꞌ voon pamëh to hikta taneꞌ maꞌ pa tah mët, ivëhkëk, eꞌ to taneꞌ maꞌ pa tah hikta se mët non. Eöm to koaꞌ vavoon koe hah voh manih pa soe pe Sosoenën, to teꞌ me non o toꞌtoꞌ tamoaan.  
\v 24 O Puk pe Sosoenën to soe va non nën,  
\q1 “A napan kurus to teꞌ va ne manih pa karas,  
\q2 ka ma kikis pee to teꞌ va ne manih pa ma töpkaꞌ va muhin.  
\q1 A karas se rak en, ka ma töpkaꞌ vuꞌvuꞌ ee,   
\q2
\v 25 ivëhkëk, a soe pe Sunön to se teꞌ tamoaan e non.” \rq Ais 40:6-8\rq*  
\m Ka soe pamëh, nemöm to vatvus voh ka neöm.   
\c 2  
\s1 E Ieesuꞌ A Vös Vih To Teꞌ Me Non O Toꞌtoꞌ  
\p
\v 1 Ivëh, ke eöm to tavus voh em o teꞌ voon, köm se koe a ma taateꞌ vaiu a hanan va pa miröꞌ a meh teꞌ, ke eöm se koe a ma taateꞌ piuk, me a taateꞌ mokoꞌ rivon, me a taateꞌ puhioꞌ, me a vahutët a ma vahutët hat.  
\v 2 Eöm to nat e nem pe koaꞌ soneꞌ to iu rakah non a hun sisiꞌ. Eöm me se iu rakah nem, a kon o vavaasis vivihan tö. Manih po vavaasis pamëh, eöm se pu po toꞌtoꞌ voon ne Sosoenën to heꞌ a neöm, köm se teꞌ vavih me nem e Sosoenën,  
\v 3 suk eöm to puta voh em, ko ep em pa ma vih pe Apuh, neꞌ to nok voh manih peöm.   
\p
\v 4 Eöm se nö maꞌ manih pe Apuh Ieesuꞌ, eꞌ a “vös” vëh to teꞌ me non o toꞌtoꞌ. A napan va po oeh vëh to kokoe voh ne a vös pamëh, ivëhkëk, eꞌ voh a vös ne Sosoenën to vateꞌ, eꞌ voh a vih oah rakah.  
\v 5 Eöm me to teꞌ va nem manih po vös toꞌtoꞌ, ivëh, ke eöm se tavus vamanih pa iuun pe Sosoenën no a Tuvuh Vasioꞌ to eok. Ko teꞌ va e nem manih po teꞌ ësës heꞌ vivihan to ësës ne a ma heꞌ manuh pe Sosoenën. Ka manih pa ëhnan e Ieesuꞌ Kristo, eöm se heꞌ a ma heꞌ peöm varih to vavaeö ne e Sosoenën.  
\v 6 O Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “Eöꞌ se vateꞌ eoꞌ pa vös po oeh manih Jerusalëm.\f + \fr 2:6 \ft [Jerusalëm] manih po to Grik o ëhnan Jerusalëm to vatoe me non po ëhnan vëh, Saëon. Ep na “Saëon” manuh po Kölösöriꞌ.\f*  
\q2 A ma tah kurus se eok ne pa vös apuh pamëh,  
\q3 to vih oah.  
\q1 Ko teꞌ varih to vaman ne poë,  
\q2 ee to hikta se haraꞌ vahat ne eah.” \rq Ais 28:16\rq*   
\m
\v 7 A vös pamëh to vih oah e non peöm a napan varih to vaman nem e Kristo, ko vavatet nem eah. Ivëhkëk, o Puk pe Sosoenën to sosoe suk non a napan varih to hikta vaman ne poë, ko heꞌ tonun ne e Kristo. Eꞌ to soe vamanih pan,  
\q1 “A vös pamëh no a nap ekeok to koe voh, pare vi tavus in poë,  
\q2 eꞌ to tavus en a vös vamomoaan to toon vaeh non a iuun.” \rq Sng 118:22\rq*   
\m
\v 8 O Puk pe Sosoenën me to soe va e non manih pan,  
\q1 “A vös pamëh se vavahan non pa napan,  
\q2 ka vös pamëh se vavakuꞌ e non pee.” \rq Ais 8:14\rq*  
\m Ee se kuꞌkuꞌ e ne, suk ee to hikta pënton a soe pe Sosoenën pare vatet. Ivëh, ne Sosoenën to vakuꞌ suk raoe.   
\p
\v 9 Ivëhkëk, eöm ne Sosoenën to vateꞌ voh en peöm a ma napan rakah peꞌ. Ke eöm teꞌ va nem manih po teꞌ ësës heꞌ pe sunön, me eöm a napan vivihan peꞌ, ko teꞌ nem a ma napan rakah pe Sosoenën. Eꞌ to vateꞌ voh a neöm, marën a soe vatvus a ma tah vih ne Sosoenën to nok voh manih po toꞌtoꞌ peöm. Eꞌ to vaoe tavus këh voh a neöm a taateꞌ popoen, köm tavus maꞌ po maaka peꞌ, a vih rakah.  
\v 10 Moaan voh eöm a napan akuk, ivëhkëk kuru, eöm a ma napan pe Sosoenën. Moaan voh eöm to hikta kon voh o ururuan pe Sosoenën, ivëhkëk kuru, eöm to kon em po ururuan peꞌ.   
\s1 Ea Se Teꞌ Va No Manih Pa Nap Kiu Pe Sosoenën  
\p
\v 11 Ma vakamöꞌ peöꞌ, eöm to teꞌ nem manih po oeh vëh vamanih pa napan va pa meh muhin, to aun maꞌ ko teꞌ nem pa muhin vëh. Ivëh, köꞌ hin vakis a neöm se varakah a ma iu hat varih, no a sionineöm to iu nok non, eꞌ to vavapus me e non pa apeneöm.  
\v 12 A napan varih to hikta vaman ne e Ieesuꞌ to teꞌ vaꞌpeh e ne peöm, tomeꞌ soe pan, eöm to nonok nem a hat. Ivëh, ke eöm se teꞌ vavih nem pa matëëre, kee se ep a ma tah vih ne eöm to nonok nem, pare vasunön e Sosoenën po poen neꞌ se hah amot maꞌ pa vaꞌaus a neöm.   
\p
\v 13 Eöm se kokoman nem a soe pe Apuh, ko teꞌ nem paan o teꞌ varih to vovoh ne pa ma kaman to teꞌ ne manih po oeh vëh. Me a ma teꞌ sunön to teꞌ me ne o kikis, me a tasun,  
\v 14 eöm se vavatet nem a soe pa teꞌ susun vëh, nee to vanö maꞌ pa vakmis o teꞌ varih to nonok vahat ne, ko kë nem a ëhnëëro teꞌ varih to nonok vavih ne.  
\v 15 E Sosoenën to iu non pan, eöm se nonok varoe nem a ma taateꞌ vih. Ivëh, köm se antoen nem a sunpip a rivoeero teꞌ papön varih to hikta nat nee, to vavateen a ne neöm pa ma soe piuk.  
\v 16 Eöm se teꞌ taihan rakah nem, ivëhkëk, eöm se nat nem koman nem pan, “Kuru ea to taihan, ko pah teꞌ taihan e no pa nok a ma taateꞌ hat.” Ahik. Eöm se teꞌ va nem manih pa ma teꞌ kikiu pe Sosoenën.  
\v 17 Eöm se vataare nem a taateꞌ ta manih pa napan kurus, ko iu nem a ma kea me a ma vameneöm varih komön o kum pe Sosoenën. Paröm ta nem e Sosoenën, ko kë nem a teꞌ sunön.   
\s1 Ea Se Vatet A Taateꞌ Pe Ieesuꞌ Ko Teꞌ A Ma Punis  
\p
\v 18 Eöm a ma teꞌ kikiu akuk, eöm se teꞌ nem paan a ma torara peöm, ko ta nem raoe. Eꞌ to hikta teꞌ non pan, o teꞌ varih to matop vavih varoe a no neöm, ivëhkëk, o teꞌ me varih to nonok vahat a no neöm.  
\v 19 A teꞌ to antoen e non pa kon kamis, suk a kiu vih neꞌ to nonok non. Ivëhkëk, eꞌ se keh koman non e Sosoenën, ko teꞌ a punis, a, e Sosoenën to vaeö me non a tah pamëh.  
\v 20 Ee se keh rëp a neöm, suk eöm to nonok nem a taateꞌ hat, ahikta tah ne Sosoenën se kë suk non a ëhnëëneöm, eöm se teꞌ vatö e nem. Ivëhkëk, eöm se keh kon kamis suk a kiu vih nöm to nonok nem, eöm se teꞌ vatö e nem, a, e Sosoenën to vaeö me non a tah pamëh.   
\p
\v 21 E Sosoenën to vaoe voh en peöm pa nok a taateꞌ pamëh, suk e Kristo to kon kamis marën a vaꞌaus a neöm. Eꞌ to vataare voh en peöm pa taateꞌ kon kamis, ke eöm se vatet, vamanih pa ö neꞌ to nok vavoh.  
\v 22 O Puk pe Sosoenën to sosoe suk voh non a taateꞌ kon kamis peꞌ, ko soe pan,  
\q1 “Eꞌ to hikta nok voh tah hat,  
\q2 me eꞌ to hikta nat non pa piuk.” \rq Ais 53:9\rq*   
\m
\v 23 A napan to soe vavahat voh e Kristo, ivëhkëk, eꞌ to hikta piun voh raoe. Eꞌ to teꞌ voh o kamis, ivëhkëk, eꞌ to hikta iu miröꞌ non raoe. Eꞌ to vanoe ke voh e Sosoenën, pan eꞌ se matop non poan, a teꞌ va pa kiiki vatotoopin a ma tah kurus.  
\v 24 E Kristo to teen voh a ma hat pea ko han voh pa kuruse. Eꞌ to nok va nën pan, ea se teꞌ va no manih pa nap mët, ivëh, ka hikta se teꞌ hah no paan o kikis va pa taateꞌ hat, para taneo pa vatet varoe a taateꞌ totoopin. Ee to ip vapiꞌpiꞌ rakah voh poë, ka manih po kamis vëh neꞌ to teꞌ voh, ea to teꞌ toꞌtoꞌ no kuru.  
\v 25 Eöm to teꞌ vavoh e nem manih po sipsip to tapeat vakëkëh. Ivëhkëk, kuru eöm to hah em maꞌ pa Teꞌ Mamatop Sipsip vëh to matop vavih non a apeneöm.   
\c 3  
\s1 E Pitaꞌ To Vaato Suk O Teꞌ Vavaen  
\p
\v 1 Eꞌ to vatoe e non peöm o köövo vaen, eöm se teꞌ rakah nem paan a ma voe peöm. Keꞌ se keh teꞌ non ta ma pah voe to hikta vavatet ne o vavaasis pe Sosoenën, ee se ep suk ne pa taateꞌ vih peöm a ma köövo, pare vaman ee, eöm he hikta soe tah soe. Ee to antoen e ne pa ep suk pa ö ne eöm a ma köövo to teꞌ va nem, ko panih ee pa taateꞌ pee.  
\v 2 Suk a ma voe peöm se ep o toꞌtoꞌ vivihan peöm o köövo, me a ö nöm to teꞌ va nem ko ta nem e Sosoenën.  
\v 3 Eöm o köövo se koe a vatëk varoe o sionin vëh mahën, pa taateꞌ vatëk vavih a ovineöm, me a mök a ma mök nee to nok pa gol. Me a ohop a ma ohop ep vavih varih nöm to ohop nem to vaep vamanin a no neöm.  
\v 4 Ahik, eꞌ to vih oah non po vatëk se taneꞌ no maꞌ pa komëneöm, a ma vu vatëk varih to hikta onöt ne a hat, ee ivarih, a taateꞌ haraꞌ vatö, me a taateꞌ kamöꞌ. A ma vu taateꞌ poë varih to vih oah rakah ne po epep pe Sosoenën.  
\v 5 Eꞌ to vatoe e non po köövo vivihan vamoaan voh to vavatet voh ne e Sosoenën, ko teꞌ ne paan a ma voe pee. Ka tah pamëh, eꞌ o vatëk voh pee.  
\v 6 E Saraꞌ to pënton voh non a soe pe voe peꞌ Abraham, ko pokaꞌ non poan, “E apuh peöꞌ”. Ke eöm o köövo, eöm ro pus koaꞌ rakah pe Saraꞌ, pa ö nöm to nonok tamoaan nem a ma taateꞌ totoopin, ko hikta nanaöp nem pataeah no e voe tomeꞌ nok manih peöm.   
\p
\v 7 Keꞌ vatoe me e non peöm o voe, eöm se teꞌ vavih vaꞌpeh me nem a ma köövo peöm, ko teꞌ vatët tamoaan nem pa vaꞌaus a ma köövo peöm. Suk a sioniiro köövo to hikta teꞌ eh vi ne, ivëh, ke eöm se ta nem raoe. Suk e Sosoenën to heꞌheꞌ e non pee po pöh tapui neꞌ to heꞌheꞌ non neöm, o heꞌ va po toꞌtoꞌ vamaman. Eöm se vavatet nem a taateꞌ pamëh, ka hikta tah se sunpip non a ma hin peöm.   
\s1 Ea Se Nonok Tamoaan No A Taateꞌ Vih Manih Po Upöm Teꞌ  
\p
\v 8 Eöꞌ se vahik va in a soe peöꞌ manih pan, eöm kurus se vapöh kokoman nem, ko uruan vaꞌpeh me nem a ma meh teꞌ peöm, ko iu rakah nem raoe vamanih pee a ma tamëneöm me sinëneöm, ka taateꞌ ururuan me a taateꞌ vaꞌaus teꞌ non topnineöm, köm se nonok nem a taateꞌ tö topnineöm.  
\v 9 A teꞌ se keh nok vahat a oah, eën se koe a piun a hat pa hat. A teꞌ se keh soe vavahat a oah, eën se koe a piun a ma soe vavahat peꞌ. Ivëhpëhkëk, eën se piun varuꞌ eah pa taateꞌ vih. Suk e Sosoenën to vaoe me voh a oah pa nok va nën, keꞌ me se nok a taateꞌ vih manih pën.  
\v 10 O Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “A teꞌ se nok a ma tah varih pa kon o vaeö,  
\q2 me eꞌ se teꞌ vaeö e non pa ma poen peo.  
\q1 Eꞌ se nat non sosoe non ta ma tah hat,  
\q2 me eꞌ se koe a piuk.   
\q1
\v 11 Eꞌ se nat non nonok non a ma taateꞌ hat,  
\q2 ko nonok varoe non a ma taateꞌ vih.  
\q1 Eꞌ se vaiu non a taateꞌ moomo,  
\q2 pareꞌ kiu suk non poan.   
\q1
\v 12 E Apuh to ut non sih a napan, no a taateꞌ pee to teꞌ totoopin ne,  
\q2 pareꞌ tëtënan non a ma hin pee.  
\q1 Ivëhkëk, e Apuh to heꞌ tonun non sih a napan varih,  
\q2 to nonok ne a ma taateꞌ hat.” \rq Sng 34:12-16\rq*   
\s1 Ea Se Kon Kamis Suk A Taateꞌ Vih Na To Nonok No  
\p
\v 13 Eöm se keh punöꞌ vëhvaꞌ nem pa vatet a taateꞌ vih, a teꞌ hikta se vakmis a no neöm.  
\v 14 Ivëhkëk, eöm se keh nonok e nem pa taateꞌ totoopin, paröm kon kamis suk a tah pamëh, eöm se vaeö rakah! Suk a soe manih po Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “Eöm se koe a naöp a ma tah nee to nanaöp i ne,  
\q2 eöm se koe a karë, me a naöp a ma tah poë varih.” \rq Ais 8:12-13\rq*   
\m
\v 15 Ivëhkëk, eöm se ta nem e Kristo vamanih pe Apuh a vivihan, manih pa ma kupu peöm. Eöm se teꞌ vamatop tamoaan nem pa piun a ma soe po teꞌ kurus varih to hi a neöm pa vamaaka a pusun in a tah vih vëh, nöm to teꞌ me nem pa taateꞌ anoeh peöm.  
\v 16 Ivëhkëk, eöm se piun raoe pa taateꞌ vaato vatö, me kokoman tö vaꞌpeh me a taateꞌ ta. O kokoman peöm se teꞌ vatotoopin tamoaan non, ivëh, ko teꞌ varih to sosoe vavahat a no neöm, suk a ma tah vihvih nöm to nonok nem vamanih pa teꞌ to vavatet non e Kristo, o teꞌ poë varih se kon poet suk a ma soe pee.  
\v 17 Eꞌ to vih e non pa teꞌ se kon kamis suk a ma kiu vih neꞌ to nonok non, pa ö ne Sosoenën se iu non, këh e non pa ö neꞌ to nonok non a ma taateꞌ hat.   
\s1 E Kristo To Mët, Pareꞌ Sun Hah, Pa Kon Hah A Ra  
\p
\v 18 E Kristo to teen voh a ma hat pea pareꞌ mët, ko hikta se mët hah non, eꞌ a teꞌ totoopin, ko hikta teꞌ non ta hat. Ivëhkëk, eꞌ to teen a ma hat pea, ko mët suk a ra, o teꞌ varih to teꞌ me no a ma hat, ko me vatët a ra manih pe Sosoenën. Ee to ip vamët voh poë, ivëhkëk, eꞌ to toꞌ hah en, ko teꞌ toꞌtoꞌ e non pa tuvuh manuh pa vöön va kin.  
\v 19 Eꞌ to teꞌ non a tuvuh, pareꞌ nö en pa vatvus a soe manuh po tuvuh varuh to teꞌ ne pa nohnoh,\f + \fr 3:19 \ft [po tuvuh varuh to teꞌ ne pa nohnoh], A ma pah teꞌ natnat to koman ne pan, a ma tuvuh poë varih, ee o tuvuh pa napan varih to mët voh pa tëëm pe Noaꞌ. Ka ma meh teꞌ to koman ne pan, eꞌ to sosoe suk non o tuvuh, keꞌ, o ankeroꞌ varih to pënton varo voh a soe pe Sosoenën. O Jiuꞌ to vaman va ne manih pan, e Sosoenën to nohnoh voh a ma tuvuh poë varih pa tëëm voh pe Noaꞌ.\f*  
\v 20 ee to tënan varo moaan voh a ma soe pe Sosoenën pa tëëm voh pe Noaꞌ. E Sosoenën to anoeh rakah voh non raoe, pa ö ne Noaꞌ to nonok non o paröꞌ peꞌ. A siꞌ nap keok to onöt ne a tönim me a kukön teꞌ to hikta vuk voh manih pa unat hat vëh to tavus voh.  
\v 21 A ruen pamëh to vëknöm non a pupui vëh, to kon hah a ra, eꞌ to hikta teꞌ non pan, a ruen ivëh, to rurup non o pö manih pa sionin a teꞌ. Ivëhkëk, a soe vaman pea manuh pe Sosoenën to taneꞌ no maꞌ po kokoman vih pea. A tah vëh, eꞌ a pupui pa kon hah a ra, suk e Ieesuꞌ Kristo to kon koe hah ka ra pa ö neꞌ to sun taneꞌ hah pa nap mët.  
\v 22 Kuru e Ieesuꞌ to nö en manuh pa vöön va kin, ko ihoꞌ non pa papmatö pe Sosoenën. Pareꞌ matop non a ma ankeroꞌ, me o oraꞌ va pa vöön va kin to teꞌ me ne a ma vu kikis.   
\c 4  
\s1 Ea Se Panih A Ma Taateꞌ Hat Vamoaan Pea  
\p
\v 1 Eꞌ a tah pamëh ne Kristo to kon kamis suk voh, eꞌ he teꞌ voh non po sionin, ke eöm se öt vakis nem o vu kokoman pamëh, vamanih pa ö ne Kristo to teꞌ vavoh non. A pah teꞌ se keh kon kamis voh en po sionin, a teꞌ pamëh hikta se iu teꞌ hop hah non pa nok vahat.  
\v 2 Eöm se sun vakis nem, suk ataeah, manih pa ö ne eöm to teꞌ avoeꞌ e nem manih po oeh, eöm se nonok nem a ma tah ne Sosoenën to iu non, paröm koe a nok a ma tah hat no a napan to iu ne.  
\v 3 Moaan voh eöm to vahik tëëm voh e nem pa nok a ma tah no teꞌ to hikta vaman ne, to teꞌ vaeö ne pa nok. Eöm to nonok voh nem a ma vu taateꞌ varih, a taateꞌ rëhrëh, me a taateꞌ iu hat va po sionin to takuin pa nok a hat, me a taateꞌ kaak, me a taateꞌ nok o vaënëën apuh ko ëën vamhun vörep, me a kaak a ma ruiꞌ eh peo, ko nok a ma taateꞌ teꞌteꞌvaasiꞌ. Me a taateꞌ vatösoe a soe pe Sosoenën, me a taateꞌ hin suk a ma tah nöꞌnës.  
\v 4 O teꞌ varih to hikta vaman ne to koman ne pan, eöm to nonok nem a ma tah to vatoksean e non pee, suk eöm to kokoe nem a nok a ma tah hat varih, nee to nonok ne. Ivëh, nee to sosoe vavahat suk a no neöm.  
\v 5 Ivëhkëk, amot ee se sun pa vamaaka a ma soe poë varih pa matan e Sosoenën, eꞌ to vamatop e non pa kiiki a ma taateꞌ pa napan varih to teꞌ toꞌtoꞌ ne, me a napan varih to mët voh.  
\v 6 Eꞌ a pusun in a ö ne Kristo to vatvus suk voh a Soe Vih manih pa ma teꞌ varih to mët voh, a ma teꞌ poë varih ne Sosoenën to kiiki raoe pa ö nee to teꞌ toꞌtoꞌ e ne, pa ö neꞌ to kiiki va non o teꞌ kurus. A Soe Vih ne Kristo to vatvus voh ken pee, ivëh, kee se teꞌ toꞌtoꞌ ne pa tuvuh, vamanih pa ö ne Sosoenën to teꞌ toꞌtoꞌ va non.   
\s1 Ea Se Vakiu Vavih A Ma Heꞌ Ne Sosoenën To Heꞌ A Ra  
\p
\v 7 O poen to öök vatet en pa ö no a ma tah kurus se hik. Ivëh, köm se kokoman vamaaka, ko matop vakis ka nem po iu va po sionin. Paröm teꞌ vaeh nem pa taateꞌ hin.  
\v 8 A, a tah apuh ivaꞌih, eöm se iu varuruvun rakah hah ëm me ro upöm teꞌ, suk ataeah, a taateꞌ iu pamëh to nonok a no neöm, köm ihan anoe nem a ma hat po upöm teꞌ.  
\v 9 Eöm se matop vavih nem a ma meh teꞌ peöm, to nö maꞌ ko teꞌ vaꞌpeh me a ne neöm pa ma iuun peöm. Ko nat nem vavaarek nem.  
\v 10 E Sosoenën to heꞌ papaeh voh a neöm a ma heꞌ, pa vakiu pa vaꞌaus o meoh upöm teꞌ. Ivëh, ke eöm to teꞌ me nem a ma vu heꞌ va po ururuan pe Sosoenën, ke eöm se vakiu nem a ma heꞌ poë varih, pa vaꞌaus a ma meh teꞌ pe Sosoenën.  
\v 11 Tah pah teꞌ se keh teꞌ me non o heꞌ va pa vatvus a soe, eꞌ se vatvus vamaaka vavih non a soe to taneꞌ maꞌ pe Sosoenën. Ka meh teꞌ se keh teꞌ me non o heꞌ va pa vaꞌaus a ma napan, eꞌ se nonok non a kiu pamëh po kikis ne Sosoenën to heꞌ poan. Ivëh, ka ma napan se ep ne a ma tah neöm to nonok nem, pare kë koe ne e Sosoenën manih pa ëhnan e Ieesuꞌ Kristo. O kikis me a tasun apuh ne Ieesuꞌ Kristo to vaneah tamoaan e non. Oman.   
\s1 Ea Se Teꞌ O Kamis Vamanih Pa Teꞌ Va Po Vaman  
\p
\v 12 Ma vakamöꞌ peöꞌ, eöm se koe a töhkak pa ma punis apuh to se nö maꞌ manih peöm, pa punöꞌ a neöm. Eöm se koe a koman pan, eꞌ a meh tah vatoksean se tavus a neöm.  
\v 13 Ivëhkëk, eöm se teꞌ vaeö nem, peꞌ eöm to avë me nem pe Kristo po kamis. Ivëh, ke eöm se teꞌ vaeö nem, ka ma komëneöm se puh ne po vaeö, po poen ne Kristo se nö hah me maꞌ a tasun apuh.  
\v 14 O teꞌ se keh sosoe vöknah a no neöm, suk eöm to vavatet nem e Kristo, eöm se vaeö, peꞌ eöm to nat e nem pa Tuvuh kikis apuh pe Sosoenën to teꞌ vaꞌpeh me e non peöm.  
\v 15 Eöm se nat nem kon kamis, suk eöm to ip vamët a meh teꞌ, keꞌ, eöm to kaveo, keꞌ, eöm to nonok vahat nem a meh teꞌ, keꞌ, eöm to vahakrë nem a meh teꞌ pa tah peꞌ.  
\v 16 Ivëhkëk, eöm se keh kon kamis, suk eöm a napan pe Kristo, eöm se koe a poet. Eöm se kë nem a ëhnan e Sosoenën, suk o ëhnan pamëh ne eöm to teꞌ me e nem.  
\v 17 Eꞌ o poen ne Sosoenën se kiiki a ra to taneo en manih pa ma koaꞌ pe Sosoenën. A kiiki pamëh se keh tavus momoaan manih pea, ataeah se tanok poꞌ manih pa napan varih to vatösoe ne a Soe Vih pe Sosoenën?  
\v 18 Suk ataeah, o Puk pe Sosoenën to soe va non manih pan,  
\q1 “Eꞌ se keh teꞌ hivaꞌ ke non pa teꞌ vih  
\q2 ne Sosoenën se kon hah poan,  
\q3 ivëh, ka teꞌ to heꞌ tonun non e Sosoenën  
\q2 me a teꞌ nonok vahat, ee se ro rakah ee!” \rq Prov 11:31\rq*   
\m
\v 19 Ivëh, ka ma teꞌ varih to kon kamis, pa ö nee to nonok vatëh ne a taateꞌ totoopin, pa ö ne Sosoenën to iu va non. Ee se heꞌ ne o kupu pee manuh pa teꞌ to nok voh a ra, suk eꞌ se vatet a soe vaman peꞌ.   
\c 5  
\s1 Eöm A Ma Teꞌ Sunön Se Matop Vavih Nem A Ma Napan Pe Sosoenën  
\p
\v 1 Kuru eöꞌ to teꞌ me noꞌ a soe manih peöm a ma teꞌ sunön va po kum teꞌ varih to vaman nem e Ieesuꞌ. Eöꞌ me a teꞌ sunön va po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ, eöꞌ to ep voh in e Kristo to teꞌ o kamis. Eöꞌ se avë a pah ö va po kikis pe Kristo po poen no o kikis peꞌ se tavus vateeraꞌ. Ivëh, köꞌ hin vakis a noꞌ neöm,  
\v 2 eöm se matop vavih nem a ma napan pe Sosoenën, suk ee to teꞌ va ne po sipsip manih pa koreneöm. Eöm se matop vavih nem raoe, suk a ö nöm to iu va nem, keꞌ hikta teꞌ non pan, a teꞌ to toon a neöm pa nok. Vamanih pa ö ne Sosoenën to iu va non. Eöm se nonok nem a kiu vaꞌaus me o vaeö. Eöm se nat nem nonok nem suk eöm to iu nem a moniꞌ.   
\p
\v 3 Eöm se nat nem teꞌ va nem manih po teꞌ susun to susun ke ne a napan varih ne Sosoenën to vahoꞌ voh pa koreneöm, köm matop nem. Ivëhkëk, eöm se teꞌ va nem manih po vëknöm vih manih pee, kee se ep, pare vatet a taateꞌ vih peöm.  
\v 4 Eöm se keh nonok va nem nën, ko poen ne e Kristo, eꞌ a Teꞌ Susun Mamatop Sipsip se hah maꞌ, e Kristo se heꞌ a neöm o voen vih oah, eꞌ o voen to teꞌ vavih tamoaan non, ko hikta onöt non a hat.   
\s1 Ea Se Teꞌ No Pa Koren E Sosoenën  
\p
\v 5 Eꞌ to vatoe me non peöm, a ma teꞌ sesekaꞌ, eöm se teꞌ rakah nem paan o teꞌ susunön va po kum teꞌ varih to vaman ne e Ieesuꞌ. Me eöm kurus se teꞌ nem pa taateꞌ tö vaꞌpeh me o upöm peöm. Suk o Puk pe Sosoenën to soe non pan,  
\q1 “E Sosoenën to vövöknah non sih o teꞌ möhmöh,  
\q2 ivëhkëk, eꞌ to ururuan non o teꞌ varih to teꞌ ne pa taateꞌ tö.” \rq Prov 3:34\rq*   
\m
\v 6 Ivëh, ke eöm se vöknah a ma iu koman peöm, paröm teꞌ nem paan o kui kikis pe Sosoenën keꞌ se kë a neöm pa ö no poen koman peꞌ se tavus amot maꞌ.  
\v 7 Eöm se heꞌ a ma kokoman karë peöm manih pa koreneah, suk eꞌ to koman non ataeah tomeꞌ tavus manih peöm.   
\p
\v 8 Eöm se teꞌ vamatop nem, paröm ut vavih nem! Suk ataeah, e susun po oraꞌ hat e tövakihat peöm. Eꞌ to teꞌ va non manih pa laëon to kararauꞌ no maꞌ, ko nönö tamoaan vah non to vavaiu non ta ma teꞌ neꞌ se ëën.  
\v 9 Eöm se koe em peꞌ, pa ö neöm se sun vakis nem po vaman peöm. Eöm to nat e nem, pa ma meh koaꞌ va po vaman pe Sosoenën varih, to teꞌ ne pa ma ö kurus va po oeh. Ee me to taum e ne pa ma vu kamis varih neöm to tataum nem.   
\p
\v 10 Pa tëëm kökööt neöm to kon kamis, e Sosoenën to heꞌheꞌ non a ma heꞌ vih kurus. Eꞌ se nok ko heꞌ a neöm a ma tah pa vaeh o vaman peöm, pareꞌ vaeh o kokoman peöm. Eꞌ me se nok a neöm köm hikta se panih nem o vaman peöm, me eöm hikta se vahuk këh nem o vaman peöm manih pe Kristo. E Sosoenën to vaoe voh a neöm, marën eöm se avë me eah o kikis apuh pe Kristo, to se teꞌ tamoaan non. A tah vëh to tavus, suk ea to vatös me no e Kristo.  
\v 11 Eꞌ varoe a paeh to teꞌ tamoaan me non a ma kikis kurus. Oman.   
\s1 A Soe Ataaton  
\p
\v 12 E Saëlas to vaꞌaus a neoꞌ, köꞌ kiun ka nös neöm o kiun kökööt vëh. Eöꞌ to nat noꞌ eah vamanih pe kea to vaman ko vavatet vavih non a soe pe Kristo, köꞌ hikta se vonih noꞌ a tah pamëh. Eöꞌ to kiun nös pa vakikis a neöm, me pa soe ka neöm pan, o ururuan vamaman pe Sosoenën, ivaꞌih, po kiun vëh nöꞌ to kiun ko vanö ka nös neöm. Ivëh, köm se sun vakis komön o ururuan pamëh.   
\p
\v 13 O kum teꞌ varih to vaman ne Ieesuꞌ to teꞌ ne manih Babiron, ee ne Sosoenën to vateꞌ vamanih pa ö neꞌ to vateꞌ vavoh ka neöm, to heꞌ nös a potan avih manih peöm. E Mak e koaꞌ peöꞌ pa ëhnan e Kristo, eꞌ me to heꞌ nös a potan avih peꞌ manih peöm.  
\v 14 Eöm kurus se heꞌ a soe vavihvih vivihan manih pa ma meh peöm to teꞌ ne komön o kum, pa ö nöm to vatönun.  
\p Eöꞌ to hinhin noꞌ pan, e Sosoenën se heꞌ kurus a neöm, a napan to teꞌ nem pe Kristo a taateꞌ moomo.