\id 1JN - Vasui (Tinputz) NT [tpz] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) \h 1 JON \toc1 1 Jon \toc2 1 Jon \toc3 1 Jon \mt1 1 JON \ip A tëëm ne Jon to manot en, eꞌ to kiun o kiun vamomoaan vaꞌih to nö non pa napan va po vaman varih to teꞌ ne manih pa muhin va Esiaꞌ. A tëëm pamëh ne Jon to teꞌ non manih pa vöön vëh Ëfësus. \ip E Jon to teꞌ me non o pöök kokoman. O pöh kokoman peꞌ to teꞌ va non manih, eꞌ to hin vakis rakah non a napan varih to vaman ne Ieesuꞌ pan, ee se sun vakis rakah ne manih pa vaman varoe e Sosoenën me e koaꞌ peꞌ, Ieesuꞌ Kristo. Ee to iu voh e ne pe Sosoenën, ivëh, keꞌ vih rakah pet non, pee se iu ne o upöm pee. Ko meoh kokoman peꞌ ivëh, eꞌ to heꞌ raoe a soe vaënpan to teꞌ suk non o tövavaasis pikpiuk. O tövavaasis pikpiuk poë varih to sosoe vapiun e ne sih pan, ‘A ma sioniira to teꞌ me ne a taateꞌ hat, ivëh, keꞌ hikta onöt non e Kristo se tavus teꞌ vamaman me o sionin vamanih pea. Eꞌ to tavus teꞌ vamaman voh en, ivëhkëk, eꞌ to hikta teꞌ me non to sionin to teꞌ va non manih pa sioniira.’ O tövavaasis pikpiuk poë varih to koman me va ne manih pan, o nat vih eꞌ a tah apuh. Ka taateꞌ iu teꞌ to hikta teꞌ apuh vi non, pare hikta koman ne a ma taateꞌ apaꞌpuh. O teꞌ poë varih to vakihat me e ne pe Kristo, ivëh, ne Jon to iu vatvus vateeraꞌ suk non o toꞌtoꞌ pee po vavaasis totoopin. \ip A ma kiun varih to tataki va ne manih pan, \io1 A ma kokoman man to teꞌ ne komön o kiun, 1:1-4 \io1 A taateꞌ maaka, me a taateꞌ popoen to hikta vatoe ne, 1:5-10; 2:1-27 \io1 Eꞌ to heꞌ raoe a soe vaënpan, suk o teꞌ to vakihat me ne e Kristo, 2:18-29 \io1 Ea to onöt e no pa nat eteh e koaꞌ pe Sosoenën, me eteh e koaꞌ pe susun po oraꞌ hat, 3:1-24; 4:1-6 \io1 E Sosoenën eꞌ a pusun in a taateꞌ iu teꞌ, ivëh, keꞌ totoopin rakah non pa ö no pus koaꞌ peꞌ se iu ne o upöm pee, 4:7-21; 5:1-5 \io1 A soe va pa kukön tah to vaꞌaus ne a kiu pe Ieesuꞌ Kristo, me o toꞌtoꞌ tamoaan, 5:6-21 \c 1 \s1 A Soe To Teꞌ Me Non O Toꞌtoꞌ To Tavus Vamaaka En \p \v 1 Emöm to vatvus vamaaka rakah em pa Soe vëh, to teꞌ me non o toꞌtoꞌ, a Soe pamëh to teꞌ moaan rakah voh e non. Ka Soe pamëh to teꞌ maaka rakah voh e non. Emöm to tënan voh em peꞌ, ko ep em peꞌ, pamöm pök em peꞌ pa ma korenmöm. Pamöm kiun ke nös peöm pa soe va pa Soe pamëh. \v 2 Ka teꞌ vaꞌih to heꞌheꞌ a rora sih o toꞌtoꞌ tamoaan to tavus vateeraꞌ en, kemöm ep voh em peꞌ pa ma matanmöm, pamöm vavatvus nem sih a soe va peꞌ. Emöm to soe vamaaka rakah kem peöm po Toꞌtoꞌ Tamoaan pamëh. Moaan voh no Toꞌtoꞌ pamëh to teꞌ vaꞌpeh me voh e non pe Tamaara, ka kuru vaꞌih, neꞌ to tavus vateeraꞌ rakah en, kemöm ep em peꞌ. \v 3 Emöm to soe tavus rakah kem peöm pataeah nemöm to ep in pamöm pënton. Suk ataeah, emöm to iu me nem a ö ne eöm se vapöh kokoman me a möm, ka vapöh kokoman me e Tamaara, ke Sunaiꞌeah Ieesuꞌ Kristo. \v 4 Emöm to kiun ka nös neöm o kiun vaꞌih, pan eöm se ep paröm vaeö vaꞌpeh me a möm. \s1 E Sosoenën To Ihan Anoe A Ma Hat Pea \p \v 5 Ke eꞌ ivaꞌih, a soe nemöm to pënton voh, ne Ieesuꞌ Kristo to vavatvus voh non, nemöm to vatvus pet ka no nös neöm. E Sosoenën koman, eꞌ o maaka, ka manih peꞌ no a hikta pah ö popoen to teꞌ non. \v 6 Ivëh, ka se keh soe ee pan, ea to vapöh kokoman me no pe Sosoenën, ivëhkëk, ea to teꞌ avoeꞌ e no pa nok a ma taateꞌ va pa popoen, ea to pikpiuk e no, para hikta vavatet no a taateꞌ man. \v 7 Ivëhkëk, ea se keh teꞌ no po maaka vamanih pa ö ne Sosoenën to teꞌ va non, ea to onöt e no pa vapöh kokoman me ro upöm teꞌ. Ko eraꞌ pe Koaꞌ pe Sosoenën vëh e Ieesuꞌ Kristo se pupui vahik en pa ma hat pea. \p \v 8 Ea se keh soe pan, ea to hikta teꞌ me no ta hat, a, ea to pikpiuk koman hah a no, ka soe man hikta teꞌ non manih pa komaara. \v 9 Ivëhkëk, ea se keh soe vatvus a ma taateꞌ hat pea manih pe Sosoenën, e Sosoenën se ihan anoe en pa ma hat pea, suk ea to ta e no peꞌ se nok en pa taateꞌ vih totoopin. Suk ataeah, eꞌ se pupui vahik en pa ma hat pea manih po eraꞌ pe Ieesuꞌ Kristo. \v 10 Ea se keh soe pan, “Ea to hikta teꞌ me no ta hat”, a, ea to sosoe va e no manih pan, e Sosoenën eꞌ a teꞌ pikpiuk. Ivëh, no a soe peꞌ to hikta teꞌ suk non manih pa komaara, ka hikta iu kon no o vavaasis peꞌ. \c 2 \s1 A Teꞌ Va Pa Vaꞌaus, Ivëh, E Ieesuꞌ Kristo \p \v 1 Pus koaꞌ peöꞌ manih pa ëhnan e Ieesuꞌ Kristo, eöꞌ to kiun ka nös neöm o kiun vaꞌih, paröꞌ sosoe ka noꞌ neöm pan, eöm se koe a nok vatëh a ma taateꞌ hat. Ivëh, ka ta pah teꞌ se keh nok a hat, a teꞌ vavaꞌaus teꞌ pea vëh e Ieesuꞌ Kristo to teꞌ vaꞌpeh tamoaan me non pe Tamaara Sosoenën, eꞌ se soe ken pe Sosoenën, keꞌ ihan anoe en pa ma hat pea. A taateꞌ peꞌ a totoopin tamoaan. \v 2 Keꞌ eꞌ koman to nok voh a kiu va pa vavahik a ma hat pea, eꞌ to hikta nok suk varoe voh a ra a kiu pamëh. Ahik, eꞌ to nok a kiu pamëh marën a vahik a ma hat pa ma napan kurus to teꞌ ne manih po oeh vëh. \s1 A Teꞌ Vëh To Nat Vavih Non E Sosoenën, Eꞌ To Suksuk Vavih Rakah E Non Pa Ma Taateꞌ Peꞌ \p \v 3 Ea se keh nat vavih e no pe Sosoenën, para vavatet no a taateꞌ peꞌ, a, ea to nat vavih e no peꞌ. \v 4 Keteh se keh soe pan, “Eöꞌ to nat e noꞌ pe Sosoenën”, ivëhkëk, eꞌ to hikta vavatet non a taateꞌ peꞌ, a, a teꞌ pamëh eꞌ a pikpiuk rakah. Ka taateꞌ man hikta teꞌ non manih peꞌ. \v 5 Ivëhkëk, ta pah teꞌ se keh vavatet vakis non a soe pe Sosoenën, a, a teꞌ ko pamëh to heꞌ rakah non o iu peꞌ manih pe Sosoenën. Ka manih pa taateꞌ pamëh, na to nat va e no manih pan, ea to vatös me ee pe Sosoenën. \v 6 Keteh to soe pan, eꞌ to vatös me non e Sosoenën, eꞌ a teꞌ pamëh se suk a taateꞌ ne Kristo to suk voh. \p \v 7 Ken kea vih rakah peöꞌ, a taateꞌ vaꞌih nöꞌ to kiun ka nös neöm to hikta teꞌ non pan, eꞌ a taateꞌ voon. Ahik, a taateꞌ pamëh, eꞌ a taateꞌ vamoaan nöm to kon voh po poen nöm to tavus voh a napan pe Kristo. Ka taateꞌ pamëh, to pet non manih pa soe pe Sosoenën, nöm to pënton vahik voh em peꞌ. \v 8 Ivëhkëk, a taateꞌ vëh nöꞌ to kiun ka nös neöm, eꞌ me a taateꞌ voon, pareꞌ man rakah non manih po toꞌtoꞌ pe Ieesuꞌ Kristo, kuru no toꞌtoꞌ pamëh to tavus vaman me en manih pa ma teꞌ toꞌtoꞌ koman peöm. Suk ataeah, a taateꞌ va po oeh vëh to teꞌ va non manih pa popoen to vatët hik en, ka soe man pe Sosoenën to teꞌ va non manih po maaka to tavus maꞌ, pareꞌ teꞌ e non manih kuru. \p \v 9 Ka ta pah teꞌ se keh sosoe non pan, “Eöꞌ to teꞌ noꞌ manih po maaka pamëh”. Ivëhkëk, eꞌ to rës e non pa ma kea peꞌ, pen a ma vameneah varih a napan pe Kristo. Eꞌ to teꞌ avoeꞌ e non manih pa popoen. \v 10 Ka teꞌ vëh to heꞌ rakah non o iu peꞌ manih pa ma kea peꞌ me ra ma vameneah varih a napan pe Kristo, eꞌ to teꞌ e non manih po maaka. Ka manih po maaka pamëh no a hikta ta pah tah to antoen non a vakuꞌ poan manih pa hat. \v 11 Ivëhkëk, eteh to rës non a ma kea me ra ma vameneah varih a napan pe Kristo, eꞌ to teꞌ e non manih pa popoen. Ka popoen pamëh sunpip e non pa mataneah, keꞌ hikta nat non pa hanan poanheh neꞌ to suksuk nö non. \q1 \v 12 Eöꞌ to kiun ka nös neöm a napan varih to teꞌ va nem sih manih pan, eöm a ma koaꞌ peöꞌ, o kiun vaꞌih, \q2 paröꞌ sosoe vanat a noꞌ nös neöm, \q3 suk manih pa ëhnan e Ieesuꞌ Kristo ne Sosoenën to ihan anoe en pa ma hat peöm. \q1 \v 13 Eöm varih a kën taman varih to vovoh ke nem sih o kum teꞌ varih to vaman ne Sosoenën, \q2 eöꞌ to kiun ka nös neöm a soe vaꞌih, \q3 suk eöm to nat vavih voh e nem pa Teꞌ pamëh to teꞌ tamoaan voh e non, pareꞌ teꞌ avoeꞌ me e non kuru, \q2 ka teꞌ pamëh ivëh, e Ieesuꞌ Kristo. \q1 Eöꞌ me se kiun ka nös neöm a nap sesekaꞌ a soe vaꞌih, \q2 eöm to vaman nem sih e Kristo, \q3 paröm onoah vahik voh em pe susun po oraꞌ hat. \q1 \v 14 Eöꞌ me to kiun keoꞌ nös peöm o koaꞌ varih to vaman vavoon e Kristo, \q2 eöm se nat vavih e Tamön. \q1 Ke eöm varih a kën taman varih to vovoh ke nem sih o kum teꞌ varih to vaman ne Sosoenën, \q2 eöm to nat vavih e nem pa teꞌ vëh e Ieesuꞌ to teꞌ tamoaan voh e non, \q3 pareꞌ teꞌ avoeꞌ e non kuru. \q1 Ke eöm varih a nap sesekaꞌ, \q2 eöm to teꞌ va nem manih pa napan varih to vaman ne sih e Kristo, \q3 eöm to teꞌ rakah me nem o kikis. \q1 Ivëh, no a soe pe Sosoenën se teꞌ kikis suk non manih peöm, \q2 köm onoah e susun po oraꞌ hat. \s1 Ea Se Nat No Iu No A Ma Taateꞌ Hat Va Po Oeh \p \v 15 Eöm se koe a iu a ma taateꞌ hat va po oeh vëh, me a ma moeh tah to teꞌ ne manih peꞌ. Eöm se keh iu nem a ma taateꞌ va po oeh vëh, ko iu pe Tamön hikta se teꞌ non manih peöm. \v 16 Ea to nat e no pa ma taateꞌ pa napan va po oeh vëh, a ma taateꞌ poë varih to teꞌ va ne manih, a taateꞌ ep vakarë a tah, me a taateꞌ manin a tah hat na to ep, me a taateꞌ vatösoe. A ma taateꞌ poë varih to hikta taneꞌ maꞌ manuh pe Sosoenën. Ea to nat e no pa ma taateꞌ poë varih, ee ra ma taateꞌ no a napan va po oeh to nonok ne sih. \v 17 O oeh avoes, me a ma taateꞌ hat poë varih se hik kurus ee. Ivëhkëk, a teꞌ vëh to nonok non a ma tah ne Sosoenën to iu non, o toꞌtoꞌ peꞌ hikta se ro non. \s1 A Teꞌ To Vakihat Me Non E Ieesuꞌ Kristo To Tavus En \p \v 18 Pus koaꞌ peöꞌ manih pa ëhnan e Kristo, kuru na to tavus ee po poen no oeh vëh se hik. Moaan voh nöm to tënan voh a soe to soe non pan, a teꞌ vëh to vakihat me non e Kristo se tavus en. Kuru vaꞌih no a nap peo to vakihat me ne Kristo to tavus ee. Ivëh, ka kuru vaꞌih na to nat ee po poen no oeh se hik. \v 19 A napan varih to vakihat me ne Kristo, ee to vatös me voh ee pea po kum pea. Ivëhkëk, ee to këh hah ee pea. Ee se keh teꞌ vaman ne pan, ee a ma meh pea, kuru nee se teꞌ vaꞌpeh avoeꞌ me e ne pea. Ivëhkëk, ee to këh tavus ee pea, ka nat vavih e no pea to hikta vatös hah me no raoe. \p \v 20 Eöm to kon vahik voh em pa Tuvuh Vasioꞌ, ka Tuvuh pamëh nok a neöm, köm kon em po nat va pa ma tah va po vaman pea, a napan pe Kristo. \v 21 Eöꞌ to kiun ka nös neöm o kiun vaꞌih, köm nat nem koman nem pan, eöm to hikta nat nem pa taateꞌ man. Ahik, eöꞌ to kiun nös, suk eöm to nat vahik voh em pa soe man, paröm nat vavih e nem pa hik to piuk se tavus taneꞌ maꞌ manih pa soe man. \p \v 22 Eteh ivëh a teꞌ pikpiuk? Eꞌ a teꞌ vëh to sosoe non sih pan, e Ieesuꞌ to hikta teꞌ non pan e Kristo, a teꞌ ne Sosoenën to vateꞌ poan, keꞌ nö maꞌ pareꞌ hehe a ma napan peꞌ varih to teꞌ ne pa hat. A teꞌ to nonok non a soe to teꞌ va non manih, eꞌ a teꞌ to heꞌ tonun rakah en pe Taman pen Koaꞌ peꞌ. Ka teꞌ pamëh to teꞌ va e non manih pa teꞌ to vakihat me non e Kristo. \v 23 Eteh to hikta iu kon non e Ieesuꞌ manih po toꞌtoꞌ peꞌ, eꞌ to hikta iu kon me non e Tamaneah Sosoenën. Ivëhkëk, eteh to vaman non pan, e Ieesuꞌ eꞌ e koaꞌ pe Sosoenën, eꞌ me e koaꞌ pe Sosoenën. \s1 A Tuvuh Vasioꞌ To Vavaasis A Rora Sih A Soe Man \p \v 24 Matop vavih nem, ko öt vakis a soe nöm to pënton voh po taneo to soe non pan, e Ieesuꞌ e Koaꞌ pe Sosoenën. Eöm se keh öt vakis nem a soe pamëh, eöm se teꞌ vaꞌpeh me e nem pe Sosoenën me e Koaꞌ peꞌ. \p \v 25 Keꞌ ivaꞌih a tah ne Ieesuꞌ Kristo to soe voh ka ra, eꞌ to soe voh ka ra pan, eꞌ se heꞌ a ra o toꞌtoꞌ tamoaan. \p \v 26 Eöꞌ to kiun ka nös neöm a soe vaꞌih komön o kiun vaꞌih. Eöꞌ to sosoe vanat a noꞌ neöm pan, eöm se matop vavih nem pa napan varih to kehkeh rëh ka no neöm manih po vavaasis piuk, pare me koe ka neöm manih pa hanan to hikta teꞌ vih non. Eꞌ a hanan hat ipamëh. \v 27 E Ieesuꞌ Kristo to heꞌ voh en peöm pa Tuvuh Vasioꞌ, keꞌ teꞌ e non manih peöm. Ivëh, köm hikta se iu hah nem ta ma meh tövavaasis. Ahik, a Tuvuh Vasioꞌ koman ivëh, to vavaasis a no neöm a ma moeh tah kurus, ka soe pa Tuvuh Vasioꞌ eꞌ a soe man. Eꞌ to hikta teꞌ non pan, o piuk. Ivëh, köm se vatös me e Kristo, vamanih pa ö no a Tuvuh Vasioꞌ to vavaasis vavoh ka neöm. \s1 Kuru Na To Tavus Ee O Pus Koaꞌ Pe Sosoenën \p \v 28 Oman, ma koaꞌ peöꞌ pa ëhnan e Ieesuꞌ Kristo, eöm se vatös vakis rakah me e Ieesuꞌ Kristo. Ko poen neꞌ se hah maꞌ, ea hikta se poet no, para haraꞌ vaꞌnaöp no pa sun manih pa mataneah. \v 29 Eöm se keh nat va nem manih pan, a taateꞌ pe Kristo a vih pareꞌ totoopin, a, eöm se nat va em manih pan, a napan kurus varih to nonok ne sih a ma taateꞌ vih totoopin, ee to tavus kurus ee o pus koaꞌ pe Sosoenën. \c 3 \s1 E Ieesuꞌ Se Hah En Maꞌ \p \v 1 Oman rakah! E Tamaara Sosoenën to iu suntan a rora, pareꞌ pokaꞌ en pea o pus koaꞌ peꞌ. Ke ea o pus koaꞌ vamaman rakah peꞌ. A napan va po oeh vëh to hikta nat voh ne e Sosoenën, ivëh nee to hikta inan vavih suk a rora sih o pus koaꞌ pe Sosoenën. \v 2 Ma vamomhë peöꞌ, kuru na to teꞌ e no o pus koaꞌ pe Sosoenën. Ivëhkëk, amot na se kon o sionin to matan vah va non nih? A tah vaꞌih to hikta teꞌ maaka vi non sih. Ivëhkëk, ea to nat e no, amot ne Ieesuꞌ Kristo se hah maꞌ, ko tavus vamhën maꞌ, ka ep inan rakah ee peꞌ, para tavus kurus va ee manih peꞌ. \v 3 A napan varih to ananoeh ne sih e Ieesuꞌ Kristo, ee to iu teꞌ vivihan rakah ne manih pa matan e Sosoenën. Ee to iu teꞌ vivihan va ne manih, pa ö ne Ieesuꞌ Kristo to teꞌ vivihan va non. \p \v 4 A teꞌ vëh to kök a taateꞌ pe Sosoenën manih pa ö neꞌ to nonok non a ma taateꞌ hat, ka hat neꞌ to nok, eꞌ a hat ko pamëh to kök e non pa taateꞌ. \v 5 Eöm to nat e nem, e Ieesuꞌ Kristo to tavus voh manih po oeh vëh, pa vavahik a ma taateꞌ hat. Ke Ieesuꞌ koman no a hikta hat to teꞌ non manih peꞌ. \v 6 Ka teꞌ vëh to vatös me non poan, eꞌ to hikta suksuk non sih a taateꞌ hat. Ka teꞌ vëh to suksuk non sih a taateꞌ hat, a, ea to nat e no pa teꞌ pamëh to hikta inan voh e Kristo, pareꞌ hikta vaman non eah, ko vatet a taateꞌ peꞌ. \p \v 7 Pus koaꞌ peöꞌ, eöm se matop vavih nem, eꞌ to hat non pa ta pah teꞌ tomeꞌ piuk ka neöm, ko rëh koe ka neöm manih pa taateꞌ hat. A teꞌ vëh to nonok non a taateꞌ vih, eꞌ a teꞌ vih no a taateꞌ peꞌ to totoopin, eꞌ to teꞌ va e non manih pe Ieesuꞌ Kristo, a teꞌ no a taateꞌ peꞌ to vih pareꞌ totoopin. \v 8 Moaan voh po taneo ne susun po oraꞌ hat to nonok voh kov e non pa ma taateꞌ hat. Ivëh, ketereh to teꞌ avoeꞌ ne pa nok vatëh a ma taateꞌ hat poë varih, ee kurus a napan pe susun po oraꞌ hat. E Koaꞌ Teꞌ pe Sosoenën to nö voh maꞌ, marën a ö neꞌ se vavahik me a miröꞌ a kiu pe susun po oraꞌ hat. \v 9 O teꞌ varih to teꞌ ne o pus koaꞌ pe Sosoenën, ee to hikta nonok ne sih a taateꞌ hat, suk ataeah, o toꞌtoꞌ pe Sosoenën to teꞌ non manih pee, ivëh, nee to hikta vavatet suk ne a taateꞌ hat, ke Sosoenën teꞌ tamoaan e non manih pee. \v 10 Ivëh, ka onöt e no pa ep inan pe retereh ivarih o pus koaꞌ pe Sosoenën, me e retereh ivarih o pus koaꞌ pe susun po oraꞌ hat. O teꞌ varih to hikta nonok ne a ma taateꞌ vih, ee to hikta teꞌ ne pan, ee o pus koaꞌ pe Sosoenën, ko teꞌ me varih to hikta iu ne a ma kea pee, me ra ma vameere, ee me to hikta teꞌ ne pan, ee ro pus koaꞌ pe Sosoenën. \s1 Ea Se Iu Rakah O Upöm Teꞌ \p \v 11 Ivaꞌih o vavaasis nöm to tënan voh po taneo, moaan rakah voh na to tënan voh a Soe Vih pe Sosoenën to soe non pan, ea se iu rakah o upöm teꞌ. \v 12 Ea se nat no teꞌ va no manih pe Keen, e Keen a teꞌ pe susun po oraꞌ hat, eꞌ to ip vamët voh e kea peꞌ Ebel. E Keen ip vamët suk voh e kea peꞌ ataeah? Suk a tah neꞌ to nonok non to hat, ke Sosoenën heꞌ tonun en peꞌ. Ivëhkëk, a taateꞌ pe kea soneꞌ peꞌ to vih, ke Sosoenën iu non poan, ivëh ne Keen to heve suk, pareꞌ ip vamët e kea peꞌ. \p \v 13 Kën kea peöꞌ me ra kën vamen, koe a töhkak vahat pa ö no a napan va po oeh vëh se rës a no neöm. \v 14 Ea to nat e no, pea to heꞌheꞌ no sih a ma kokoman pea manih po upöm napan pe Sosoenën. Ivëh, ka nat vavih e no, pea to tavus këh voh ee maꞌ pa taateꞌ va pa mët, para kon ee po toꞌtoꞌ tamoaan. A teꞌ vëh to hikta iu non o upöm teꞌ va po vaman, a apeneah to teꞌ va e non manih pa teꞌ mët. \v 15 O teꞌ varih to rës vakis ne sih a ma kea pee, me ra ma vameere, ee to teꞌ va e ne manih po teꞌ ipip teꞌ. Ka nat e no pa teꞌ ipip vamët teꞌ, eꞌ to hikta teꞌ me non o toꞌtoꞌ tamoaan. \v 16 Keꞌ ivaꞌih a ö na se nat va i no a taateꞌ iu teꞌ, e Ieesuꞌ to heꞌ voh o toꞌtoꞌ peꞌ, pareꞌ mët suk a ra manih pa kuruse. Ka manih pa mët peꞌ, neꞌ to vataare en pea pa taateꞌ iu teꞌ. Ea me se mët suk a ma kea pea varih a napan pe Kristo. \v 17 Ivëhkëk, ta pah teꞌ se keh vaneah non ta ma tah peo va po oeh vëh, pareꞌ ep akuk non e siꞌ kea peꞌ a arus, pareꞌ keh hikta uruan ko vaꞌaus poan, a, ea to nat e no pa taateꞌ iu teꞌ pe Sosoenën to hikta teꞌ non manih pa teꞌ pamëh. \v 18 Pus koaꞌ peöꞌ, ea se nat no iu akuk no a ma kea pea manih po rivon, ahik, ea se iu rakah no raoe manih pa ma kupu pea, para vaꞌaus raoe, ko nok a taateꞌ vih manih pee. \s1 A Napan Pe Kristo Se Sun Vakis Rakah Ne Manih Pa Matan E Sosoenën \p \v 19-20 Ea se iu rakah no a ma meh teꞌ pea, ea to nat e no pea to vavatet e no pa hanan va pa soe man. Ka tëëm no kokoman pea se keh ruk a ra pan, ea to hikta vavatet no a soe man, ea se teꞌ me o kokoman tö manih pa matan e Sosoenën. Suk ataeah, e Sosoenën to nat e non pa ma moeh tah kurus, ko teꞌ nat peꞌ teꞌ oah e non pa ma kokoman pea. Eꞌ to hikta onöt non a vahoꞌ a ra po vahutët, suk a taateꞌ piuk pea, ahik, eꞌ se soe ka ra pan, ea se vavatet rakah no a soe man peꞌ. \v 21 Ma vamomhë peöꞌ, a ma kokoman pea se keh hikta vaharaꞌ vahat a rora, ea to hikta se nö me no o naöp manuh pa matan a ö ihihoꞌ pe Sosoenën, ea se hinhin tamoaan no para vavaato me no eah. \v 22 Ea se keh hin suk na ta tah manuh pe Sosoenën, eꞌ se heꞌ en pea pa tah pamëh, suk ataeah, ea to vavatet tamoaan e no pa taateꞌ peꞌ, para nonok no a ma tah to vavaeö non poan. \v 23 Keꞌ ivarih a ma tah no a taateꞌ pe Sosoenën to sosoe suk non, ea se vaman no a ëhnan e Koaꞌ peꞌ Ieesuꞌ Kristo, ea papaeh se iu no o upöm teꞌ, vamanih pa ö neꞌ to soe vavoh ka ra. \v 24 Ta pah teꞌ se keh suksuk non a taateꞌ pe Sosoenën, eꞌ to vatös rakah me en peꞌ, ke Sosoenën teꞌ e non manih peꞌ. Ea kurus to nat e no pe Sosoenën to heꞌ en pea pa Tuvuh Vasioꞌ. Ka Tuvuh Vasioꞌ pamëh to vataare va e non pea manih pan, e Sosoenën to teꞌ vaꞌpeh tamoaan me e non pea. \c 4 \s1 E Jon To Vakömköm Non A Napan Pan, Ee Se Nat Ne Vaman O Teꞌ Vanënën Soe Pikpiuk \p \v 1 Kën kea, matop vavih nem po teꞌ vanënën soe pikpiuk, ee to vavatvi va kov e ne manih po oeh. Ivëh, köꞌ sosoepip a noꞌ neöm pan, eöm se nat nem vaman rakah a ma soe pa napan poë varih, pa ö nee se nö nös peöm pare soe ka neöm pan, “A Tuvuh pe Sosoenën to heꞌheꞌ a non neoꞌ a soe vaꞌih, köꞌ sosoe ka noꞌ neöm.” Eöm se punöꞌ a ma vu tuvuh poë varih tataneꞌ ne maꞌ manuh pe Sosoenën, keꞌ, ahik. \v 2 Eöm se keh nok va nën, eöm to antoen e nem pa nat pan, a tuvuh pamëh, eꞌ a Tuvuh pe Sosoenën. Eꞌ me to teꞌ va non manih pan, ta pah teꞌ se keh soe va ka neöm manih pan, e Ieesuꞌ Kristo to tavus teꞌ vamaman voh, ka Tuvuh pe Sosoenën teꞌ non manih peꞌ. \v 3 Ka ta pah teꞌ se keh hikta soe ta soe to soe suk non e Ieesuꞌ, a, ea se nat ee pa teꞌ pamëh, eꞌ to teꞌ me non pa meh tuvuh ke, a tuvuh pamëh to hikta taneꞌ maꞌ pe Sosoenën. Ka tuvuh pamëh, eꞌ a teꞌ to vakihat me non e Kristo. Moaan voh nöm to pënton a soe to soe non pan, eꞌ se nö maꞌ manih po oeh vëh. Kuru neꞌ to nö en maꞌ, pareꞌ teꞌ e non manih kuru. \p \v 4 Pus koaꞌ peöꞌ, me eöm o pus koaꞌ pe Sosoenën, eöm to vöknah vahik voh o teꞌ vanënën soe pikpiuk, suk ataeah, a Tuvuh pe Sosoenën to teꞌ non manih peöm. A Tuvuh pamëh to teꞌ oah e non pa ma tuvuh to teꞌ ne manih pa napan varih to vavatet ne a ma taateꞌ hat va po oeh vëh, suk ee to hikta nat ne e Sosoenën. \v 5 Ka nap vanënën soe pikpiuk poë varih, ee a napan va po oeh vëh. Ivëh, ka soe nee to sosoe ne, eꞌ a soe va po oeh vëh. Ka napan va po oeh vëh tënan e ne sih pa soe pee. \v 6 Ivëhkëk, ea varih, ea a napan pe Sosoenën, me etereh varih to nat ne e Sosoenën, ee to pënton e ne po vavaasis pemöm. Ko teꞌ varih to hikta nat ne e Sosoenën, ee to hikta se tënan ne o vavaasis pemöm. Keꞌ vaꞌih a ö na se nat suk pa Tuvuh man, me a tuvuh to vavatvus non a soe piuk. \s1 A Taateꞌ Iu Teꞌ To Taneꞌ Maꞌ Pe Sosoenën \p \v 7 Ma vamomhë peöꞌ, ea papaeh se iu rakah no a ma upöm pea, suk ataeah, a taateꞌ iu teꞌ to taneꞌ non maꞌ pe Sosoenën. O teꞌ varih to iu ne o upöm teꞌ, ee to tavus ee o pus koaꞌ pe Sosoenën, pare nat e ne pe Sosoenën. \v 8 Ko teꞌ varih to hikta iu ne o upöm teꞌ, ee to hikta nat ne pe Sosoenën. Suk ataeah, e Sosoenën, eꞌ a pusun in a taateꞌ iu teꞌ. \v 9 Keꞌ ivaꞌih a ö ne Sosoenën to vataare vavoh ka ra o iu peꞌ manih pea. Eꞌ to vanö maꞌ a paeh Koaꞌ ro peꞌ manih po oeh vëh, pan ea se kon koe o toꞌtoꞌ tamoaan manih peꞌ. \v 10 A taateꞌ iu o upöm teꞌ, eꞌ a taateꞌ pe Sosoenën. Ea se nat no koman no pan, ea to iu momoaan voh e Sosoenën. Ahik, e Sosoenën to iu momoaan voh a ra, ivëh, neꞌ to vanö suk voh maꞌ e koaꞌ peꞌ. Keꞌ nö maꞌ manih po oeh vëh, ko mët marën a ö ne Sosoenën se ihan anoe a ma taateꞌ hat pea. Suk ataeah, e Sunaiꞌeah to kon këh a ra a ma kamis pea, pareꞌ teꞌ ko kamis varuꞌ en. \p \v 11 Ma vamomhë peöꞌ, manih pa taateꞌ pamëh, ne Sosoenën to vataare voh en pea pa ö neꞌ to iu rakah e non pea. Ivëh kea papaeh se iu rakah a ma upöm teꞌ pea. \v 12 Ahikta pah teꞌ to ep avoeꞌ non pe Sosoenën. Ivëhkëk, ea se keh iu rakah no o upöm teꞌ, vamanih pa ö ne Sosoenën koman to iu va non raoe, ke Sosoenën teꞌ vaꞌpeh me non pea. Ka taateꞌ peꞌ pamëh pa iu o upöm teꞌ tavus va eh rakah en manih po toꞌtoꞌ pea. \p \v 13 Ea se poꞌ nat vah va no nih pa ö ne Sosoenën to vatös me a rora ka teꞌ no manih peꞌ? Ea se nat taneꞌ pa ö ne Sosoenën to heꞌ a ra a Tuvuh koman peꞌ. \v 14 Ea to ep vahik voh ee pa tah ne Tamaara to nok voh manih pea. Eꞌ to vanö voh maꞌ e Koaꞌ peꞌ, keꞌ nö maꞌ marën a ö neꞌ se kon hah a napan va po oeh vëh, kee tavus këh maꞌ a taateꞌ hat. Emöm to sosoe tavus tamoaan suk rakah kov e nem sih pa tah pamëh. \v 15 Ta pah teꞌ se keh soe pan, e Ieesuꞌ e Koaꞌ pe Sosoenën, e Sosoenën se vatös tamoaan e non manih pa teꞌ pamëh, ka teꞌ pamëh vatös tamoaan varuꞌ e non manih peꞌ. \v 16 Ea to nat e noꞌ, para vaman vakis va e no manih pan, manih po iu pe Sosoenën, eꞌ a pusun in a taateꞌ iu teꞌ. \p E Sosoenën koman eꞌ a pusun in a taateꞌ iu a meh teꞌ. Ka teꞌ vëh to iu non a meh teꞌ, e Sosoenën to vatös tamoaan me e non peꞌ. Keꞌ vatös tamoaan varuꞌ me e non pe Sosoenën. \v 17 Ea se keh teꞌ va no nën, a, a taateꞌ iu a ma meh teꞌ pea se eh rakah en manih po toꞌtoꞌ pea. Ka hikta onöt no a naöp pa sun po vahutët apuh pe Sosoenën. Oman, ea to teꞌ no manih po oeh vëh, para nonok no a pah taateꞌ ne Ieesuꞌ koman to nonok non. Ivëh, ka se nat no nanaöp no e Sosoenën. \v 18 A teꞌ to iu non sih e Sosoenën, eꞌ to hikta nanaöp non sih. Ivëh, ka taateꞌ iu teꞌ se tavus vakis rakah en manih po toꞌtoꞌ peꞌ. A, ka taateꞌ pamëh se veo en pa taateꞌ naöp e Sosoenën. A teꞌ to nanaöp non e Sosoenën, eꞌ to nat e non peꞌ se kon amot en po voen hat, suk a taateꞌ hat peꞌ. Ka ta pah teꞌ se keh nanaöp non e Sosoenën, a, ea se nat va e no peꞌ manih pan, a taateꞌ iu teꞌ to hikta tavus vakis non manih po toꞌtoꞌ peꞌ. \p \v 19 Ea to iu no sih o upöm pea varih a napan pe Kristo, suk ataeah, e Sosoenën to iu momoaan e non pea. \v 20 Ta pah teꞌ se keh sosoe non pan, eꞌ to iu non e Sosoenën, ivëhkëk, eꞌ to rës e non pa napan pe Sosoenën, a, a teꞌ ko pamëh eꞌ a pikpiuk. A teꞌ pamëh to hikta iu non a napan pe Sosoenën varih neꞌ to ep non pa mataneah, eꞌ to hikta onöt non a iu me e Sosoenën vëh neꞌ to hikta ep me non pa mataneah. \v 21 A taateꞌ vëh na to kon voh manih pe Kristo to teꞌ vavoh non manih pan, a teꞌ to iu non sih e Sosoenën, eꞌ se iu me non a ma napan pe Sosoenën. \c 5 \s1 Ea Se Vaman Varoe E Koaꞌ Pe Sosoenën \p \v 1 A napan kurus varih to vaman ne sih pan, e Ieesuꞌ eꞌ e Kristo a teꞌ ne Sosoenën to vanö maꞌ manih po oeh vëh, ee ro pus koaꞌ pe Sosoenën. Ka napan kurus varih to iu ne sih e Tamön, ee to iu me e ne po pus koaꞌ peꞌ. \v 2 Keꞌ ivëh, a ö na se nat suk no a ö na to iu vah va i no o pus koaꞌ pe Sosoenën, vamanih pa ö na to iu no e Sosoenën, para vavatet no a ma taateꞌ peꞌ. \v 3 Ea se iu rakah no e Sosoenën, para vavatet no a ma soe peꞌ, me a ma taateꞌ peꞌ, ka ma taateꞌ peꞌ to hikta heꞌ vëhvaꞌ a rora. \v 4 Suk ataeah, a napan kurus se keh teꞌ ne o pus koaꞌ pe Sosoenën, ee se vöknah rakah a ma taateꞌ hat va po oeh vëh, manih pa ma toꞌtoꞌ pee. Ea to vaman no e Sosoenën, ivëh, ko vaman pea nok a ra, ka onoah ee po kikis pe susun po oraꞌ hat, me a ma taateꞌ varih to teꞌ ne pa ma toꞌtoꞌ pea. \s1 E Sosoenën To Vatvus Vamaaka A Soe Pe Sunaiꞌeah \p \v 5 Ivëh, ke retereh varih to eh ne pa vöknah a ma taateꞌ hat va po oeh vëh, ee a napan ko poë varih to vaman ne pan, e Ieesuꞌ Kristo eꞌ e Koaꞌ pe Sosoenën. Ka manih pa ma toꞌtoꞌ pee, ee to vöknah vahik ee pa ma taateꞌ hat va po oeh vëh. \v 6 E Ieesuꞌ Kristo, eꞌ a teꞌ pamëh to nö voh maꞌ, pareꞌ vataare koman hah ea manih pea, pan eꞌeꞌ koman eꞌ e koaꞌ pe Sosoenën. Eꞌ to vataare va ka ra manih pan, manih pa taateꞌ va pa pupui pa ruen, me manih pa ö no eraꞌ to takoꞌ pa kuruse. Eꞌ to hikta koe ke voh maꞌ pa taateꞌ va pa pupui pa ruen varoe, ahik. Eꞌ to koe ke voh maꞌ manih pa taateꞌ va pa pupui pa ruen me o eraꞌ. Ka Tuvuh Vasioꞌ, eꞌ to soe vanat a ra a pusun in a soe man. Ka Tuvuh Vasioꞌ ivëh to vavatvus non a soe to soe non pan, e Kristo, eꞌ eteh. \v 7 Ivëh, ka kukön tah rakah ivarih to sosoe vanat a rora sih pan, e Ieesuꞌ e koaꞌ pe Sosoenën. \v 8 Keꞌ ee ivarih a kukön tah poë varih, a Tuvuh Vasioꞌ, me a ruen, me o eraꞌ. Ka soe pee ra kukön to vatoe tamoaan e non, pareꞌ teꞌ non a paeh a soe ro to soe non pan, e Ieesuꞌ eꞌ e koaꞌ pe Sosoenën. \p \v 9 Ea to vaman no sih a soe a man no a napan to vavatvus ne. Ivëhkëk, a soe ne Sosoenën to vavatvus non, eꞌ to kikis oah e non pa soe no a teꞌ va po oeh to vavatvus non. Ka soe ne Sosoenën to to tavus voh, neꞌ to sosoe suk voh non e Koaꞌ peꞌ, e Ieesuꞌ Kristo. \v 10 A teꞌ vëh to vaman non sih e Koaꞌ pe Sosoenën, eꞌ to kon vahik voh en pa soe man vëh ne Sosoenën to vavatvus voh non. Ka soe pamëh teꞌ e non manih pa komaneah. Ivëhkëk, a teꞌ vëh to hikta vaman non a soe pe Sosoenën, eꞌ to popokaꞌ non e Sosoenën pan, eꞌ a teꞌ pikpiuk. Suk ataeah, eꞌ to hikta vaman non a soe man ne Sosoenën to soe suk voh e Sunaiꞌeah, e Ieesuꞌ Kristo. \v 11 Keꞌ ivaꞌih a soe man ne Sosoenën to soe voh ka ra. E Sosoenën to heꞌ voh en pea po toꞌtoꞌ tamoaan, ko toꞌtoꞌ pamëh teꞌ e non manih pe Sunaiꞌeah. \v 12 A teꞌ vëh to hikta vatös me non e Koaꞌ pe Sosoenën, eꞌ to hikta teꞌ me non o toꞌtoꞌ pamëh. Ka teꞌ vëh to vatös me non e Koaꞌ pe Sosoenën, eꞌ to teꞌ me e non po toꞌtoꞌ pamëh. \s1 Ea To Vaman No E Ieesuꞌ Kristo, Para Nat Va E No Manih Pea To Teꞌ Me No Po Toꞌtoꞌ Tamoaan \p \v 13 Eöꞌ to kiun ka nös neöm a napan varih to vaman nem a ëhnan e Koaꞌ pe Sosoenën o kiun vaꞌih, pan eöm se ep paröm nat va nem manih pan, eöm to kon voh em po toꞌtoꞌ tamoaan. \v 14 Ea se keh vavatet vaviꞌ no o iu pe Sosoenën, para hinhin no, ko keh hin eah ta pah tah, eꞌ se pënton en pa hin pea ko heꞌ en pea. Keꞌ ivëh, a tah na to hikta nanaöp suk no eah, para nö vatët ee manuh peꞌ. \v 15 Ea to nat e no peꞌ to pëpënton tamoaan e non pa ma hin pea. Ivëh, ka se keh hin eah ta pah tah neꞌ se heꞌ a ra, ea se kon ee, para nat va e no manih peꞌ to se heꞌ vamaman en pea pa tah na to hinhin suk no. \p \v 16 Ta pah teꞌ se keh ep in e kea pea to nok ta pah taateꞌ hat, ka hat pamëh se keh hikta onöt non a ip vamët e kea pea pamëh, a, a teꞌ pamëh to antoen e non pa hin e Sosoenën, ke Sosoenën heꞌ en peꞌ po toꞌtoꞌ. Eöꞌ to sosoe suk noꞌ o teꞌ varih to nonok ne a ma vu hat poë varih to hikta onöt ne a ip vamët raoe. Ivëhkëk, eꞌ to teꞌ non a ma vu hat to antoen ne a ip vamët a teꞌ. Eöꞌ to hikta sosoe no pan, eöm se hin suk a napan to nonok ne a ma vu hat to teꞌ va ne manih. \v 17 A ma taateꞌ varih to hikta teꞌ totoopin ne, ee a ma taateꞌ hat i poë varih. Ivëhkëk, eꞌ to teꞌ non a ma meh vu hat to hikta antoen ne a ip vamët a napan. \p \v 18 Ea to nat va e no manih pa napan varih to teꞌ va ne manih o pus koaꞌ pe Sosoenën, ee to hikta onöt ne a nok vatëh a ma taateꞌ hat. Ahik rakah. E Sosoenën to matop vavih e non po teꞌ to teꞌ va ne manih pan, ee o pus koaꞌ peꞌ. Ke susun po oraꞌ hat to hikta onöt non a hariun raoe. \v 19 Ea to nat e no, ea to teꞌ e no o pus koaꞌ pe Sosoenën. Ivëhkëk, a napan kurus varih to hikta nat ne e Sosoenën, ee to teꞌ ne paan o kikis pe susun po oraꞌ hat. \p \v 20 Ea to nat e no, e Koaꞌ pe Sosoenën to nö voh en maꞌ, pareꞌ heꞌ en pea po nat me o kokoman vih peꞌ. Eꞌ to heꞌ a ra o kokoman vih me o nat peꞌ pan, ea se nat rakah e Sosoenën vamaman, para vatös vaman me eah pen Sunaiꞌeah Ieesuꞌ Kristo. Ke Ieesuꞌ Kristo, eꞌ e Sosoenën vamaman rakah. Eꞌ me, a pusun in o toꞌtoꞌ tamoaan. \p \v 21 Pus koaꞌ peöꞌ, eöm se teꞌ vaniu këh nem o sosoenën vapikpiuk.