\id ROM \h ROMANOS \toc1 Ni Chivinti yu Jalaqtsꞌoqnil Pablo Ixlapanakni Dios yu Tavilanal Roma \toc2 ROMANOS \toc3 Ro. \mt2 Ni Chivinti yu Jalaqtsꞌoqnil Pablo Ixlapanakni Dios yu Tavilanal Roma \c 1 \s1 Ni Pablo jalakmastakꞌay yu tavilananchal Roma \p \v 1 Kitꞌin kPablo, ixꞌoqxtamati Jesucristo kunita. Yucha kilaksakta y kimalaqachal puteꞌeniꞌ yu ox ixchivinti Dios. \v 2 La maqancha ni Dios ixnajuntacha ni kaꞌalinaꞌ ni anchanu chivinti. Chuncha tatsꞌoqlhi la ixchivinti Dios ixlapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti. \v 3 Ixtalhichiviniy ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan, yu Sasꞌatꞌa Dios. La ixlakatunaj va ixpapanti David ixjunita \v 4 pero yu Espíritu Santo masul ni vachuꞌ va Sasꞌatꞌa Dios. Va chuncha masul kun tapꞌasta tejkan kujchoqol mas va ixnitacha. \v 5 Por yucha ni Dios kimapaynil, va kilaksaklhi para kaklaqputeꞌel ixchivinti mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ. Va najun katalhakapuꞌal lapanakni y katamakal tacha yucha lhinajun para chuncha katoꞌoyakal ixtaqaꞌuti. \v 6 Va chuncha ni uxiknan mas maqati vilanantꞌik, vachu ni Dios talaksakni para ixlapanakni Jesucristo kꞌaꞌuntꞌik. \v 7 Klatsꞌoqniyau tachun uxiknan yu vilanantꞌik laka putaulan Roma, yu Dios tapaxkayan y talaksakni para ixlapanakni kꞌaꞌuntꞌik. Katamapaynin y oxamaktaun katamakan kimPay Dioskꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \s1 Ni Pablo najun ni jalaqꞌuxaꞌan yu tavilananchal Roma \p \v 8 Pꞌunaj klajunputunau ni va kxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni kiDios por mintachunkꞌan, tejkan ktꞌachiviniy Dios por yu makata Jesucristo. Milhakapuꞌatkꞌan va puteꞌekan mas va toꞌoxtaycha kaval. \v 9 Tejkan klaqputeꞌey ni ox chivinti yu lhichiviniy Sasꞌatꞌa, va ktapatsaniy Dios kun tachun la kelhanuti. Yucha kꞌatsay ni si klapastakꞌalhiyau tejkan ktapayniniy. \v 10 Ikskꞌin ni Dios para lay kaklalaqꞌau ni uxiknan incha yucha najun ox kaval. \v 11 Ayaj klalaqtsꞌinputunau para klaꞌaqtayjuu kalaꞌaꞌitꞌik taun aqtayjunti yu xtaꞌa ni Espíritu para chuncha apalay pꞌas kaval milhakapuꞌatkꞌan. \v 12 Chuncha knajun ni uxiknan ali kitꞌin kalaxtaqniu tapꞌasta la kilhakapuꞌatkꞌan. \v 13 Ketꞌalaqaunin, va iknajun kakꞌatsꞌatꞌik ni aqlhuu klalaqꞌuxanachaꞌau laqtsꞌinin pero mas tus chavaycha va tacha alin yu kilaktanchaniy. Va klhajaꞌiputun lapanakni yu katalhakapuꞌal taꞌan vilanantꞌik, chuncha tacha ikmakal alati laka putaulanin. \v 14 Va ijkꞌatsan tacha kaꞌalil yu kaklhaanil tachun ni lapanakni mas yu griegos y mas yu jantu griegos kataval, yu talakpastaknan ali yu jantu talakpastaknan. \v 15 Xlhiyucha va ayaj klalaqputeꞌeniputunau yu lajꞌoxi chivinti ni uxiknan yu vilananchipitik laka putaulan Roma. \s1 Ixtapꞌasta ni ox chivinti yu lay tapulaqtaxtuy lapanakni yu talhakapuꞌan \p \v 16 Ni kitꞌin jantu klhimaxanan kaklaqputeꞌel yu ox chivinti, va ixtapꞌasta Dios yu lay katapulaqtaxtul tachun yu talhakapuꞌan, pꞌunaj yu israelitas pero vachu yu alati lapanakni. \v 17 Va chuncha tasuy ni Dios kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni, vamun por lhakapuꞌanau. Va chuncha najun ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta: “Ni lapanakni yu Dios ox laqtsꞌin, yucha va por ixlhakapuꞌati katsukuyaꞌ.” \s1 Ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni \p \v 18 Tasuy ni va lukujlay Dios laktꞌiyan por tachun laqtaqal yu tamakay ni lapanakni. Dios jantu ox jalaqtsꞌin tacha tatiꞌukxuntayay, vachu tamakay laqtaqal para jantu lay kamispakal yu laqsaval. \v 19 Lay tapumispay ni Dios por tachun yu alin, chuncha ni Dios va lakmasunil tacha junita. \v 20 Yu ixtapꞌasta ni Dios kun tachun ixꞌoxixtu mas jantu tasuy, va ox mispakan, tejkan pꞌunaj makal yu lakamunukpaꞌ tus chavaycha. Va jamispakan por tachun yu makal. Xlhiyucha ni lapanakni jantu lay tanajun ni jantu tamispay tacha junita ni Dios. \v 21 Mas ixtakꞌatsay ni alin Dios, jantu aqtaun ay katamakal tacha Dios, jantu aqtaun kataxtaqnil lhimalaqpuchuncha. Ex chuncha va tacha jantu kaꞌalil ixjatapastakꞌatkꞌan, tus va tacha putsꞌista la ixjatapastakꞌatkꞌan. \v 22 Tanajun va lhuvaj jatapastakꞌati talhitꞌajun pero jantu laqsaval kaval, va tontos. \v 23 Ni Dios yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, yucha jantucha tatoꞌoyay. Yu tatoꞌoyay va antivas yu tasuy tacha valiꞌiy lapanakni yu tamiꞌojoy y tacha tsꞌoꞌon, tacha talhitsukukna, tacha tsapulin. \v 24 Xlhiyucha lakmakaul ni Dios para katamakal tacha yu tamakaputun. Mas va yu laqtaqal yu lhitamaxanikan, talamakaniy la ixlakatunajkꞌan. \v 25 Tamapaxata yu laqsaval yu masuy ni Dios para kaval jalaklkanti. Apalay tatoꞌoyay yu ixtamakan Dios, jantucha tatoꞌoyay ni Dios yu mero jalakmakal, va yucha ay kamakakal mas va tavanancha. Va chuncha kaval. \p \v 26 Xlhiyucha ni Dios lakmakajuntacha para katamakal yu lhitamaxanikan. Mas lati yu xanatin talhimapaxata ixputsukukꞌan, talamakaniy laqxoqta va siya yuꞌuncha yu jantu maqskꞌiniy katamakal. \v 27 Vachu va chun lati yu joꞌakna tamakajun yu tacha laklhijuniy Dios katamakal kun xanatin. Apalay talakatsastayay para katalamakanil siya yuꞌuncha yu lhitamaxanikan. Ex chuncha talaqaꞌiy la ixlakatunajkꞌan ni maqanlqajnati yu tapaxtoqniy. \v 28 Jantucha ixtamispaputun ni Dios, xlhiyucha ni Dios lakmakajuntacha katapastaklhi yu jantu ox y katamakal yu jantu maqskꞌiniy. \v 29 Talaqtanuꞌol tachun yu jantu ox kaval, tamakay talaqalhin, vamun tapastakꞌuy para kaꞌalil ixmaqalitkꞌan y vachu ayaj talaktuꞌunun. Vamun ayaj taꞌakchaꞌan, talukujlay, tamaqninin, tamakanunun, taxkayanan, tamanuy jalaklkanti. \v 30 Jantu ox talhichiviniy yu alati, taxkajiy ni Dios, taꞌayajnan, la lajꞌay takꞌatsan, lajꞌay lakmakakan por ixchivintikꞌan, tapastakꞌa tacha lay katapumakal alati talaqalhin, jantu taqalasmatꞌa ixpayankꞌan. \v 31 Jantu talakpastaknanputun, jantu tamakay yu tanajun, jantu matichun tapaxkay y jantu matichun tamapayniy. \v 32 Ni Dios lhinajun yu chuncha tamakay, tapaxtoqniy katanil. Chuncha takꞌatsay pero tataylhaꞌan makanan. Vachuꞌ ox talhilay tejkan alati lapanakni vachu chun tamakay. \c 2 \s1 Vamun paxtoqniy Dios kamukꞌal laqtaqal \p \v 1 Xlhiyucha mas va taꞌayucha kꞌatꞌi jantu paxtoqniyan kꞌamukꞌanin laqtaqal yu aqayntaun. Tejkan uxintꞌi mukꞌaniy laqtaqal yu aqayntaun ex vachu mukꞌanikꞌan mimaqanlqajnati. Vachu va chun makꞌay laqtaqal ni uxintꞌi. \v 2 Kꞌatsayau ni Dios ox makay tejkan lakmukꞌaniy ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni yu tamaqtaqalhinin. \v 3 Chavay incha kꞌalakmukꞌanin laqtaqal yu alati pero yu uxintꞌi vachu va chun makꞌay, ¿lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu kamukꞌaniyan laqtaqal ni Dios? \v 4 Va tacha akchꞌintꞌamay yu ay ixjamapayninti ni Dios yu jantu tsꞌalaj lukujlay, yu ayaj maqantaulay. ¿Jantu kꞌatsꞌay ni Dios mapayniyan para kꞌamapꞌaxa mijatapastakꞌati? \v 5 Pero uxintꞌi pꞌas makꞌay melhanuti, jantu aqtaun mapꞌaxapꞌutꞌun. Chuncha tꞌaꞌuncha lalhavanaꞌ mimaqanlqajnati yu kaꞌalinaꞌ. Ni anchanuꞌ julchan Dios kamasuyaꞌ ni ox lakmukꞌaniy laqtaqal ni lapanakni. \v 6 Yucha kalaqxtaqniyaꞌ ixlhilhajatkꞌan qayntamin tacha tapaxtoqniy por yu tamakay. \v 7 Yu tamakay yu lajꞌoxi, yuꞌuncha kalaqxtaqniyaꞌ ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yuꞌuncha tapuxkajuy yu ox para kalaktoꞌoyakal y katatsukul mas va tavanancha. \v 8 Lati aqspuknin y jantu taqasmakputun yu laqsaval, vamun tamakaputun yu jantu ox. Dios kalaqtalqauniyaꞌ y kalaqxtaqniyaꞌ maqanlqajnati. \v 9 Katalaqaꞌiyaꞌ maqanlqajnati kun maqaniti tachun yu tataylhaꞌan makanan laqtaqal. Chuncha tapaxtoqniy yu israelitas pero vachu tapaxtoqniy yu alati lapanakni. \v 10 Pero tachun yu tamakay yu lajꞌox yuꞌuncha katalaqaꞌiyaꞌ ni oxixtu yu xtaꞌa ni Dios, kalaktoꞌoyakanaꞌ, oxamaktamin katajunaꞌ. Va chuncha tapaxtoqniy ni israelitas pero vachu tapaxtoqniy yu alati lapanakni. \v 11 Yu Dios va aqstanchunin japuxkaulaqtsꞌin lapanakni. \s1 Va si ox makay ni Dios tejkan mukꞌay laqtaqal \p \v 12 Yu jantu tamispay yu lhinajun Dios yu tsꞌoqkanta, incha tamakay talaqalhin, yuꞌuncha kataniyaꞌ sin katamispal. Yu ox tamispay yu lhinajun Dios, incha tamakay talaqalhin yuꞌuncha kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal por jantu katamakal yu lhinaunkan. \v 13 Yu vamun taqasmatꞌa yu lhinaunkan, yuꞌuncha ni Dios jantu jalaqaꞌiy. Va jalaqaꞌiy yu tamakay tacha lhinaunkan. \v 14 Lati yu jantu israelitas kataval mas jantu tamispay yu lhinajun Dios yu tsꞌoqkanta, tamakay yu lhinaunkan, va tacha tamispay yu lhinaunkan. \v 15 Ex chuncha tamasuy ni va tacha tsꞌoqkanta la ixjalhanutkꞌan yu lhinaunkan. Vachu taꞌukskꞌatsay tisuncha yu ox ali tisuncha yu jantu ox kꞌamakꞌatꞌi. Vachu la ixjatapastakꞌatkꞌan kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal ixlaqꞌamankꞌan, vachuꞌ kalaqꞌaqanixtukanaꞌ. \v 16 Anchanu julchan ni Dios kalaqlaqtsꞌintanuniyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan mas yu tamakay laqatamaqsaq. Chuncha najun yu lajꞌox chivinti yu klaqputeꞌey. \s1 Ni israelitas ali ixlhachimoꞌon Dios yu laqaꞌil Moisés \p \v 17 Ka va uxintꞌi naꞌun va israelita kꞌatꞌi, lhilay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌuyeꞌecha por kꞌamispꞌatꞌi ixlhachimoꞌon Dios. Vachu ay makꞌakꞌan por naꞌun ox mispꞌay ni Dios. \v 18 Vachu lhilay ni mispꞌay yu lhinajun Dios. Vachu naꞌun ni ixlhachimoꞌon masuniꞌoyan tisuncha yu apalay ox maqskꞌiniy. \v 19 Ayaj kꞌatsꞌancha, naꞌun ni lay kꞌalaklhitꞌa yu jantu tamispay tacha laꞌachꞌixin kataval. Kꞌatsꞌancha tacha maklku yu maputunkujuy taꞌan putsꞌista. \v 20 Makꞌakꞌan tacha kalakmalanitꞌi yu jantu tuꞌuchun tamispay, tacha kalakmamoꞌotꞌi yu tontoskaꞌ. Lhitꞌaꞌun ixlhachimoꞌon Dios, xlhiyucha lhilay kꞌatsꞌaꞌoꞌoy tachun y mispꞌay yu laqsaval. \v 21 Uxintꞌi jamalaniniꞌ kꞌatsꞌan. ¿Ex valiꞌiycha jantu malanikꞌan meꞌeman? Chavay laqpꞌutꞌeꞌey ni jantu kꞌaꞌalhavan. ¿Ex valiꞌiycha alhavanan? \v 22 Vachuꞌ naꞌun jantu kꞌatꞌatꞌamatꞌi qayntaun yu jantu minavin. ¿Ex valiꞌiycha tꞌatꞌamay qayntaun yu jantu minavin? Lakxkꞌaꞌiy yu antivas. ¿Ex valiꞌiycha jalakꞌalhaumaxtꞌunin yu taꞌan tatoꞌoyanan? \v 23 Uxintꞌi ay makꞌakꞌan por mispꞌay yu lhinajun ni Dios pero jantu makꞌay tacha lhinajun. Ex chuncha jantu tꞌoꞌoyay ni Dios. \v 24 Xlhiyucha laqsaval yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun: \q1 Va milaqtaqalkꞌan uxiknan \q1 ni taꞌakchꞌintamay ni Dios yu jantu tamispay. \p \v 25 Chavay incha kꞌamakꞌaꞌo tacha tsꞌoqkal laka lhachimoꞌon ex paxtoqniy kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. Pero incha jantu kamakꞌaꞌo tacha lhinajun, ex jantu xtapal mas kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. \v 26 Xlhiyucha ni Dios ox jalaqtsꞌin yu tamakay yu lhinajun, mas jantu israelitas kataval, mas jantu kalakxvililichukꞌupꞌuxnikal. \v 27 Ex chuncha yu makay tacha lhinaunkan mas jantu kalakxvililichukꞌupꞌuxnikal, yuꞌuncha katamukꞌaniyan milaqtaqalkꞌan yu israelitas untꞌatꞌik. Mas xvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌatꞌik, jantu alasmatꞌatꞌik yu lhinaunkan. \v 28 Qayntaun lapanaki jantu lay kaval israelita vamun por kaxvililichukꞌupꞌuxnikal. Jantu maqskꞌiniy kaxvililichukꞌupꞌuxnikal vamun la xaxtaꞌa. \v 29 Yu laqsaval israelita maqskꞌiniy kaxvililichukꞌupꞌuxnikal yu jantu ox la ixjalhanuti. Chuncha makay ni Espíritu Santo, jantu chuncha makay ni chivinti yu tsꞌoqkanta. Ex mas jantu ox talaqtsꞌin yu alati lapanakni, pero yu Dios ox laqtsꞌin. \c 3 \s1 Mas yu lapanakni jantu lay lhakapuꞌanikan, yu Dios lay kalhakꞌapꞌupꞌi \p \v 1 ¿Ex tisuncha xtapal kꞌapꞌutsꞌukꞌu israelita? ¿Tas kaꞌaqtayjun incha kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa? \v 2 Ayaj xtapal kꞌapꞌutsꞌukꞌu israelita. Va yuꞌuncha ni Dios pꞌunaj jaxtaqnil ixchivinti. \v 3 Pero lati jantu katalhakapuꞌanil ixchivinti. ¿Exni? ¿Lhilay va xlhiyucha ni Dios jantucha lay lhakapuꞌanikan? \v 4 Jantu chuncha kaval. Dios si najun yu laqsaval mas tachun ni lapanakni talaklkanan. Va chuncha tsꞌoqkanta, junkan ni Dios: \q1 Kakꞌatsakanaꞌ ni laqsaval minchivinti. \q1 Vachu incha matichun mukꞌaniputunan laqtaqal, si ox kꞌaxajtꞌachiy. \p \v 5 Tejkan makayau talaqalhin, ex apalay ox tasuy ni Dios tachun ox makay. ¿Exni? ¿Lhilay va xlhiyucha ni Dios jantu ox makay tejkan kintamukꞌaniyan laqtaqal? (Chuncha tanajun lati lapanakni.) \v 6 Jantu laqsaval kaval. Incha Dios jantu ox makay ex jantu kalayaꞌ kamukꞌaniyaꞌ laqtaqal yu xalapanakni lakamunukpaꞌ. \v 7 Lati tanajun ni apalay ox kꞌalaklkꞌan. Ex chuncha apalay ox katasul ni laqsaval yu najun ni Dios, ex apalay katoꞌoyakal. Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy kimukꞌanil kilaqtaqal. \v 8 Vachu tanajun: “Apalay ox kamakau talaqalhin para kaxajchal yu lajꞌox.” Yuꞌuncha tanajun va chuncha ikmalaniy kitꞌin pero kintamanuniy jalaklkanti. Va yuꞌuncha tapaxtoqniy ixmaqanlqajnatkꞌan. \s1 Jantu kaꞌalil matichun yu ox kun Dios \p \v 9 ¿Exni? ¿Lhilay ni kijnankꞌan yu israelitas apalay lajꞌox juntau xajantu yu alati lapanakni? Jantu laqsaval kaval. Yu tacha va aniykaꞌ klamasuniu, mas yu israelitas, mas yu alati lapanakni, va si kintalhajayan ixtapꞌasta talaqalhin. \v 10 Va chuncha najun taꞌan tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: \q1 Jantu kaꞌalil matichun yu ox kun Dios, jantu matichun. \q1 \v 11 Jantu matichun malaqasiy. \q1 Jantu matichun lakxkajuy ni Dios. \q1 \v 12 Tachun ni lapanakni valiꞌiy taꞌoqspalatꞌajun tus jantucha tuꞌuchun ixtapalkꞌan kataval. \q1 Jantu kaꞌalil matichun yu makay yu lajꞌox, jantu matichun. \q1 \v 13 La ixkilkꞌan va tacha putaknuncha lvaa kiluvil. \q1 La isimaꞌatkꞌan tamakanunun. \q1 Tacha yu laktuꞌunun tsapulin, ixqaqxtaꞌakꞌan si ixvenenokꞌan talakmaꞌata. \q1 \v 14 Ixkilkꞌan qaqsun tajunita, va si laqxtoqnuꞌ tachiviniy. \q1 \v 15 Tatakyautꞌajun vamuncha para katamaqninil. \q1 \v 16 La ixtinkꞌan talaqalhilhaꞌan y tamakaulhaꞌan jamaqaniti taꞌan tapuꞌan. \q1 \v 17 Jantu aqtaun tamispay yu lakatin taꞌan puꞌan yu oxamaktaun putsuku. \q1 \v 18 Jantu aqtaun tatalhauniy Dios. \p \v 19 Kꞌatsayau ni tachun yu lhinajun Dios la ixlhachimoꞌon yucha laklhijuniy ni lapanakni yu tapaxtoqniy katamakal. Xlhiyucha tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ maqskꞌiniy saq katataulal tejkan Dios lakmukꞌaniy ixlaqtaqalkꞌan. \v 20 Jantu matichun lay ox kaval kun Dios por kamakaputul yu lhinaunkan. Va por yu lhinaunkan pukꞌatsayau ni alin kilaqtaqalkꞌan. \s1 Ni Dios ox jalaqaꞌiy ni lapanakni yu talhakapuꞌan ni Jesucristo \p \v 21 Chavaycha ni Dios masuy ni kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni, pero jantu va por kamakau yu lhinaunkan. Vachu va chuncha yu la maqancha tatsꞌoqlhi ixchivinti Dios, yuꞌuncha ixtanajun chuncha katasuyaꞌ. Chuncha ixtanajun ni lapanakni yu tatsꞌoqlhi ixlhachimoꞌon ali vachu yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti. \v 22 Ni Dios jalaqtsꞌin lapanakni tacha lajꞌoxin kataval incha talhakapuꞌan ni Jesucristo, mas va tachun yu talhakapuꞌan. Va aqstanchunin, mas va taꞌayucha kaval. \v 23 Tachun ni lapanakni tamaqtaqalhinin, va tatsꞌanqaniy ixꞌoxixtu ni Dios. \v 24 Pero Dios jalakmapayniy y jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. Yucha va por ixjamapayninti por yu makal ni Cristo Jesús yu jamalaqtaxtuy. \v 25 Yucha ni Dios laksaklhi para kanil ex chuncha val tacha taun lapaxkan yu moqslakal. Ex chuncha jantucha kintalukujlaniyan ni Dios incha lhakapuꞌanau ni katapulaqtaxtuyau ixjakꞌalna ni Jesús. Chuncha makal ni Dios para katasul ni ayaj ox makay. Va ox maqantaulay, jantu kintamukꞌanin maqanlqajnati por yu makataucha. \v 26 Va chuncha makal para katasul ni ayaj ox makanan mas va chavaycha. Ex chuncha mispakan ni Dios ox makanan. Vachu mispakan ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni tachun yu talhakapuꞌan ni Jesucristo. \v 27 ¿Chavay vananaj paxtoqniy para ay kakꞌatsꞌa? Jantu tsꞌuniy. ¿Valiꞌiycha? Jantu kalaqtaxtuyau por yu lhachimoꞌon yu lhinajun suncha kꞌamakꞌatꞌi, va por yu lhachimoꞌon yu lhinajun kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. \v 28 Chavay kꞌatsayau ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin kataval ni lapanakni por talhakapuꞌan, jantu por tamakay yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. \v 29 ¿Lhilayatꞌik ni Dios vamun ixDioskꞌan ni israelitas? Jantu laqsaval kaval. Vachu va ixDioskꞌan yu jantu israelitas kataval. \v 30 Yu Dios va taun. Xlhiyucha jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni tachun yu talhakapuꞌan, mas va yu israelitas yu jaxvililichukꞌupꞌuxnikal y mas va yu alati lapanakni. \v 31 Chuncha vamun maqskꞌiniy kalhakꞌapꞌupꞌi, pero jantu iknaunau ni jantucha xtapal ni lhachimoꞌon. Iknaunau ni apalay xtapal. \c 4 \s1 Ni Abraham lhakapuꞌanil ixchivinti Dios, xlhiyucha ni Dios ox laqtsꞌil \p \v 1 Chavaycha yu Abraham va kimpaykꞌan kintachunkꞌan yu israelitas juntau. ¿Tas kalhichiviniucha ni yucha? \v 2 Ni Dios laqtsꞌil ni Abraham tacha ox lapanaki pero jantu kaval por tuꞌuchun yu makal. Incha kaval por yu makal, ex kapaxtoqnil la ay kakꞌatsal, pero jantu la ixlakaꞌukxpuꞌ ni Dios. \v 3 La ixchivinti Dios najun ni Abraham lhakapuꞌal ni Dios, xlhiyucha ni Dios laqtsꞌil tacha ox lapanaki. \v 4 Qayntaun oqxtamati yu tapatsay yucha lhajay por ixlhitapatsa, jantu por ixmapaynika. \v 5 Yu jantu talaqtaxtuputun por tamakay yu ox, incha talaqtaxtuputun por talhakapuꞌan, ex ni Dios jalaqaꞌiy tacha lajꞌoxin lapanakni por ixlhakapuꞌatkꞌan, mas alin ixtalaqalhinkꞌan. \v 6 Vachu va chuncha maqancha naul ni David ni va ayaj achan ni lapanaki yu Dios laqaꞌiy tacha ox junita mas jantu por yu makay. \v 7 Va inchineꞌ tsꞌoqlhi ni David: \q1 Talajꞌachantacha ni lapanakni yu laqmalaqmixiniꞌokanta ixtalaqalhinkꞌan, \q1 yu lakxakaniꞌokantacha ixlaqtaqalkꞌan. \q1 \v 8 Ayaj achan ni lapanaki yu Dios jantu makaniy kuenta ixlaqtaqal. \p \v 9 Yu anuꞌ achati, jantu vamun para yu israelitas yu lakxvililichukꞌupꞌuxnikanta, vachu para yu alati lapanakni. Tacha iknaunau, ni Dios laqaꞌil ni Abraham tacha ox lapanaki tejkan lhakapuꞌal. \v 10 ¿Tas ixjunitacha ni Abraham tejkan laqaꞌikal, tejkan laqaꞌil Dios? ¿Va ixvililichukꞌupꞌuxnikantacha o jantu? Va jantukaꞌ ixvililichukꞌupꞌuxnikanta. \v 11 Yu Abraham laqaꞌikal tacha qayntaun lapanaki yu ox kaval tejkan jantukaꞌ ixchukꞌupꞌuxnikanta. Ex astan chukꞌupꞌuxnikal para kamasul ni laqsaval ni Dios laqaꞌil por ixlhakapuꞌati. Chuncha val xajapay tachun yu jalaqaꞌikan tacha lajꞌoxin kataval por ixlhakapuꞌatkꞌan mas jantukaꞌ lakchukꞌupꞌuxnikanta. \v 12 Vachu val xajapay tachun ni israelitas yu lakchukꞌupꞌuxnikan pero jantu xajapay kaval por lakchukꞌupꞌuxnikan, maqskꞌiniy katalhakapuꞌal. Chuncha ni Abraham va xajapay tachun yu talhakapuꞌan tacha lhakapuꞌal ni yucha tejkan jantukaꞌ ixchukꞌupꞌuxnikanta. \s1 Ni Abraham lhakapuꞌal, xlhiyucha Dios naul ni kaxtaqniyaꞌ yu ox \p \v 13 Ni Abraham va junkal ni lakamunukpaꞌ va ixnavinkꞌan kunaꞌ ni sasꞌatꞌan. Jantu chuncha kajunkal por ixmakay yu lhinaunkan, va por ixlhakapuꞌan. Xlhiyucha ni Dios ixlaqtsꞌin tacha ox lapanaki. \v 14 Incha Dios ixnaul ixnavinkꞌan kunaꞌ vamun incha katamakal yu ixlhinajun, ex jantu xtapal kaval ixlhakapuꞌatkꞌan y jantu lay matichun kalaqaꞌil yu kaxtaqlhi ni Dios. \v 15 Ixlhilukuj ni Dios tapaxtoqniy yu jantu tamakay yu lhinajun. Pero incha jantu kalhinaul tuꞌuchun ex jantu kaꞌalil laqtaqal. \p \v 16 Ni Dios junil ni Abraham ni kaxtaqniyaꞌ ni lakamunukpaꞌ va por ixlhakapuꞌati, jantu por yu ixmakay, va por ixjamapayninti ni Dios. Ex paxtoqniy tachun sasꞌatꞌan ni Abraham, jantu vamun ni israelitas yu tamakay yu lhinaunkan, va tachun yu talhakapuꞌan tacha lhakapuꞌal ni Abraham. Yucha va kimpaykꞌan kintachunkꞌan. \v 17 Va chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, va junkal ni Abraham: “Kakmakayan xajapay oqxlaqlhuu lapanakni.” Va chuncha kintalaqtsꞌinan ni Dios tacha sasꞌatꞌan ni Abraham. Yucha lhakapuꞌal ni Dios yu majkujuchoqoy ni janinin, yu lhinajun kaꞌalil yu jantukaꞌ alin. \p \v 18 Mas ixtasuy tacha jantu kaꞌalinaꞌ yu junil Dios, Abraham vananaj ixpakxanꞌita y lhakapuꞌanil. Va chuncha val xajapay oqxlaqlhuu lapanakni. Vachu va tacha junkal: “Oqxlaqlhuu kaꞌalinaꞌ yu mesꞌatꞌan.” \v 19 Abraham jantu ixꞌalin sasꞌatꞌa, va laycha ixlhitꞌajun taun ciento jachꞌitin, la ixlakatunaj jantucha kalhitsukul tapꞌasta. Vachu ixlakatunaj ixanati, yu Sara, jantucha lay kalhitsukul jasꞌatꞌa. Pero yu Abraham jantu kamakauntijlal ixlhakapuꞌati. \v 20 Jantu aqtaun kanaul ni Dios jantu lay kaxtaqnil sasꞌatꞌa, va apalay tapꞌasnil ixlhakapuꞌati. Va la ay makal ni Dios. \v 21 Va ixkꞌatsꞌay ni laqsaval Dios lay kamakaꞌoyaꞌ tachun yu junil. \v 22 Xlhiyucha ni Dios laqaꞌil tacha lapanaki yu ox junita por ixlhakapuꞌati. \p \v 23 Taꞌan chuncha lhitsꞌoqkanta Abraham ni va chuncha laqaꞌikal jantu vamun para yucha katsꞌoqkal, \v 24 vachu para kijnankꞌan. Chuncha lajꞌoxin laqtsꞌinkanau incha lhakapuꞌanau Dios yu majkujuchoqol kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús tejkan ixnita. \v 25 Yucha xtaqkal para kamaqnikal por kintalaqalhinkꞌan. Ex majkujuchoqokal para kintalaqaꞌin ni Dios tacha lapanakni yu lajꞌoxin juntau. \c 5 \s1 Tacha xajachal tejkan ox kintalaqtsꞌinan ni Dios \p \v 1 Chavay ni Dios kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni va por lhakapuꞌanau. Xlhiyucha oxamaktaun juntau kun Dios por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \v 2 Vachu va por yucha lay katanuyau la ixjamapayninti ni Dios taꞌan ox kintalaqtsꞌinan taꞌan lhiyanau. Vachu lhiꞌachantajuyau ni kamispayau ixꞌoxixtu ni Dios. \v 3 Jantu vamun yuꞌ lhiꞌachantajuyau. Vachuꞌ lhiꞌachantajuyau mas maqanlqajnanau. Kꞌatsayau ni maqanlqajnati makay para lay kamaqantaulau. \v 4 Incha lay maqantaulau yucha masuy ni va la pꞌas kilhakapuꞌatkꞌan. Incha la pꞌas kilhakapuꞌatkꞌan yucha makay para apalay kapakxanꞌiu yu Dios naul kaꞌalinaꞌ. \v 5 Incha pakxanꞌiyau, yucha jantu kalhimaxanau, laqsaval va chuncha kunaꞌ. Chuncha kꞌatsayau va por kintaxtaqnitan ni Espíritu Santo y yucha kintamakꞌatsaniyan ni Dios ayaj kintapaxkayan. \p \v 6 Tejkan istsꞌanqay kintapꞌastakꞌan y jantu lay ixꞌaqtayjukanau keꞌemankꞌan, va exnicha ni Cristo nil por kijnankꞌan mas jantu ixtoꞌoyayau ni Dios. \v 7 Va laycha jantu matichun kanil por aqayntaun mas ox kaval. Ka va lay kanil por aqayntaun incha ayaj ox laqtsꞌin. \v 8 Pero ni Dios va inchine masul ni ayaj kintaꞌachaniyan. Tejkan vananaj maqtaqalhinin ixjuntau ex ni Cristo nil por kijnankꞌan. \v 9 Chavaycha laqtsꞌinkanau tacha lajꞌoxin lapanakni por ixjakꞌalna ni Cristo tejkan maqnikal. Xlhiyucha kꞌatsayau ni kintamalaqtaxtuniyan ixlhilukuj ni Dios. \v 10 Tejkan tꞌalaxkaynin ixjuntau kun Dios, yu Istsꞌal nil por kijnankꞌan ex oxamaktaun juu kun Dios. Chavaycha oxamaktaun juntau, xlhiyucha apalay ox kꞌatsayau ni kintamalaqtaxtuyan va por kujchoqotacha. \v 11 Jantu vamun yuꞌ. Vachu ay makayau ni Dios por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va por yucha chavaycha oxamaktaun juntau kun Dios. \s1 Yu lhinin puꞌalil yu makal Adán pero yu ox jatsukunti puꞌalil yu makal ni Jesucristo \p \v 12 Yu talaqalhin puꞌalil yu makal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Adán. Va xlhiyucha alil lhinin. Chuncha tachun ni lapanakni va yucha lhiniꞌoyau, va por tachun maqtaqalhininau. \v 13 La maqancha ixꞌalin ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni mas jantukaꞌ istsꞌoqkꞌan ixlhachimoꞌon Dios. Pero tejkan jantukaꞌ istsꞌoqkan, ex jantukaꞌ ixmakakan kuenta yu talaqalhin. \v 14 Tejkan ixtꞌajun ni Adán tus tejkan ixtꞌajun ni Moisés, ni lhinin ixlhitꞌajun tapꞌasta mas jantukaꞌ ixtamispay lapanakni yu lhinaunkan. Tanil mas ixtalaqalhinkꞌan jantu kaval tacha ni Adán yu jantu kaqalasmaklhi ni Dios. Chuncha ni Adán masuy ni maqskꞌiniy kamil aqayntaun. \p \v 15 Pero ixtalaqalhin ni Adán jantu chun kaxajchal tacha yu valiꞌiy kintaxtaqniyan Dios. Chuncha yu makal qayntaun lapanaki lhixajchal ni pumalhuu lapanakni katanil. Pero kintamapayniyan aqayntaun lapanaki yu junkan Jesucristo. Xlhiyucha apalay lhuu talhaval ixjamapayninti ni Dios yu kintaxtaqniyan kimpumalhuukꞌan. \v 16 Yu ixtalaqalhin ni Adán jantu lhixajachal tacha yu xtaꞌa ni Dios. Tejkan puxkaulaqtsꞌinkal ni anchanu talaqalhin yucha xajchal maqanlqajnati. Pero mas lhuu kintalaqalhinkꞌan ni Dios va kintamapayniyan. Chuncha xajtachal para kintalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni kajuu. \v 17 Chuncha va por ixtalaqalhin qayntaun lapanaki yu lhinin lhitꞌajun tapꞌasta. Ex por yu makal Jesucristo apalay kalhitsukuyau tapꞌasta la ketsukuntikꞌan tachun ni kijnan yu laqaꞌiyau yu ay ixjamapayninti ni Dios. Yucha kintaxtaqniyan para kintalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. \p \v 18 Ex chuncha ixtalaqalhin ni anchanu lapanaki lhixajchal ixmaqanlqajnatkꞌan tachun ni lapanakni. Vachu va chuncha yu ox ixjatsukunti yu aqayntaun, yu Jesucristo, yucha lhixajchal para tachun kalaqlaqtsꞌinkal tacha lajꞌoxin lapanakni kataval. \v 19 Vachu por ni anchanu lapanaki yu jantu ixqalasmatꞌa ni Dios, xlhiyucha la pumalhuu taval maqtaqalhinin. Pero yu aqayntaun lapanaki yucha ox ixqalasmatꞌa ni Dios, xlhiyucha pumalhuu taval tacha lajꞌoxin lapanakni. \p \v 20 Ixlhachimoꞌon ni Dios va tsꞌoqkal para katasul ni va lhuu ixlaqtaqalkꞌan ni maqtaqalhinin. Pero tejkan talhaval ixlaqtaqalkꞌan ni maqtaqalhinin, ex apalay talhaval ixjamapayninti ni Dios. \v 21 Ex chuncha ni talaqalhin lhitꞌajun tapꞌasta para kaꞌalil lhinin. Vachu va chuncha ixjamapayninti ni Dios lhitꞌajun tapꞌasta para kaxajchaꞌau tacha lajꞌoxin lapanakni. Chuncha alil ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, va por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \c 6 \s1 Ni Cristo kintaxtaqniyan yu sastꞌi jatsukunti y jantucha kintapaxtoqniyan ni talaqalhin \p \v 1 ¿Ex tas kanaunaucha? ¿Va kataylhaꞌanau maqtaqalhinin para chuncha apalay ox kintamapaynin ni Dios? \v 2 Jantu aqtaun. Tejkan lhakapuꞌau va tacha kaniucha y jantucha kintapaxtoqniyan ni talaqalhin. Xlhiyucha jantucha lay taylhaꞌanau maqtaqalhinin. \v 3 ¿Jantukaꞌ kꞌatsꞌayatꞌik incha aqchajꞌajuu por lhakapuꞌau ni Jesucristo, yucha masuy ni va tacha lhitanuu la ixlhinin ni Jesucristo? \v 4 Ex chuncha tejkan aqchajꞌauyau yucha masuy va tacha kaniucha y kamaknukaucha. Ex va tacha takukchoqoo vachu va tacha ni Cristo takukchoqol por ixtapꞌasta kimPay Dioskꞌan. Chuncha tapasal para kataylhaꞌau kun yu sastꞌi jatsukunti. \p \v 5 Incha laqsaval chꞌantaun kajuu kun Cristo la ixlhinin ex va tacha kaniucha. Ex vachuꞌ chꞌantaun kun yucha kalhitsukuyau yu sastꞌi jatsukunti vachu va tacha kujchoqol ni yucha. \v 6 Ex chuncha kꞌatsayau tejkan xtukmukꞌakal laka kurus ni Jesús ancha miꞌol yu maqaniyaꞌ ketsukuntikꞌan para kamiꞌol yu xaputsuku talaqalhin. Ex jantucha lay kamakau yu tacha lhinajun yu talaqalhin. \v 7 Chavay yu nitacha kun Cristo va oxamaktaun junita, jantucha mukꞌanikan ni talaqalhin. \v 8 Ex chun niucha kun Cristo, xlhiyucha lhakapuꞌanau ni vachu katsukuchoqoyau kun yucha. \v 9 Kꞌatsayau ni Cristo kujchoqol mas ixnitacha y xlhiyucha jantucha kanichoqoyaꞌ. Yu lhinin jantucha kalhitsukul tapꞌasta kun yucha. \v 10 Tejkan nil, va aqtauncha nil para jantucha kalhitsukul tapꞌasta ni talaqalhin. Chavaycha va kujchoqotacha y yu ixjatsukunti va ixnavincha ni Dios. \v 11 Vachu va chun kakꞌatsꞌantꞌik va tacha kꞌanitꞌikcha, xlhiyucha jantucha tapaxtoqniyan yu talaqalhin. Chavaycha va tacha kakꞌujchꞌoꞌotꞌikcha y metsukuntikꞌan va ixnavin Dios yu talaqtsꞌinan chꞌantaun kun Cristo Jesús. \v 12 Xlhiyucha jantucha kaxtaqnin lakatin ni talaqalhin para kalhitsukul tapꞌasta la milakatunajkꞌan yu kamiꞌoyaꞌ. Jantucha kamakꞌatꞌik laqtaqal yu taskꞌiniy milakatunajkꞌan. \v 13 Jantucha kꞌamakꞌaunitꞌik milakatunajkꞌan para kapuꞌalil yu talaqalhin. Kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik ni Dios. Mas va tacha kanitꞌikcha chavaycha kꞌujchꞌoꞌotꞌatꞌikcha. Kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik milakatunajkꞌan para kamakꞌatꞌik yu ox kalaqtsꞌil ni Dios. \v 14 Yu talaqalhin jantucha kalhitsukuyaꞌ tapꞌasta la metsukuntikꞌan. Jantucha tamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon, va tamapayniyan ni Dios. \s1 Ixꞌoqxtamatin Dios juntau \p \v 15 ¿Exni? Incha laqsaval jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon y kintamapayniyan ni Dios ¿Ex laycha kataylhaꞌanau maqtaqalhinin? ¡Jantu tsꞌuniy! \v 16 ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni va ixꞌoqxtamatin untꞌatꞌik taun ukxtin para kamakꞌanitꞌik yu talhijunan? Incha makꞌayatꞌik yu lhinajun yu talaqalhin ex va ixꞌoqxtamatin talaqalhin untꞌatꞌik. Chuncha lhixajachal lhinin. Incha makꞌayatꞌik yu lhinajun Dios ex va ixꞌoqxtamatin Dios untꞌatꞌik. Va lhixajachal ni ox untꞌatꞌik la metsukuntikꞌan. \v 17 Kaxtaqniu lhimalaqpuchuncha ni Dios. Mas uxiknankꞌan ixꞌoqxtamatin talaqalhin ixꞌuntꞌatꞌik pero laꞌaꞌitꞌik kun tachun melhanutkꞌan ni chivinti yu malanikꞌantꞌik. \v 18 Laqtꞌaxtꞌutꞌatꞌikcha la mintalaqalhinkꞌan ex untꞌatꞌikcha oqxtamatin yu ox tꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik. \v 19 Chuncha klaxaqalayau para ox kamalaꞌasitꞌik. Maqancha maqxtꞌaqkꞌantꞌik la ixtapꞌasta yu talaqalhin para kꞌamakꞌatꞌikcha yu jantu ox. Chuncha akchꞌintꞌamatꞌik yu lhinajun Dios. Chavaycha kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik milakatunajkꞌan para ixꞌoqxtamatin Dios kꞌaꞌuntꞌik y ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik. \v 20 Tejkan ixꞌoqxtamatin talaqalhin ixꞌuntꞌatꞌik ex jantu kamakꞌatꞌik yu lhinaunkan para ox katalaqtsꞌin ni Dios. \v 21 Pero ¿tisuncha ixlaꞌaꞌiyatꞌik? Yu milhilhajatkꞌan ixjunita va yu chavaycha lhimaxananatꞌik, va yu lhixajachal yu lhinin. \v 22 Pero chavaycha laqtꞌaxtꞌutꞌatꞌikcha ni talaqalhin, ixꞌoqxtamatincha ni Dios untꞌatꞌik. Va kun yucha lhitꞌaunatꞌik milhilhajatkꞌan yu lhixajachal ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 23 Yu lhilhajati yu jalhimapalnan ni talaqalhin va lhinin. Pero yu xtaꞌa ni Dios yucha va jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ incha chꞌantaun juntau kun Cristo Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan. \c 7 \s1 Ni lhachimoꞌon yu Dios xtaqnil Moisés jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal \p \v 1 Ketꞌalaqaunin, uxiknan yu mispꞌayatꞌik ni lhachimoꞌon, kꞌatsꞌayatꞌik ni lhachimoꞌon lhitꞌajun tapꞌasta kun qayntaun lapanaki vamun tejkan vananaj kujta. \v 2 Incha kanil ex jantucha paxtoqniy. Tejkan qayntaun xanati vananaj tꞌajun ixapay ex vanaj yucha ixnavin, va chuncha najun ni lhachimoꞌon. Pero incha kanil ni xapay ex ni anchanu lhachimoꞌon jantucha paxtoqniy ni xanati. \v 3 Chuncha tejkan vananaj tꞌajun ixapay incha katꞌatsukuchoqol aqayntaun joꞌati ex maqtaqalhinin. Pero incha kanil yu ixapay ex jantucha paxtoqniy ni anchanu lhachimoꞌon. Lay katꞌatsukuchoqol aqayntaun, ex jantucha talaqalhin kaval. \v 4 Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, ni lhachimoꞌon paxtoqniy qayntaun lapanaki vamun tejkan vananaj kujta. Uxiknan va tacha kꞌanitꞌikcha tejkan nil ni Cristo. Chuncha ni lhachimoꞌon jantucha tamukꞌaniyan laqtaqal. Ex chuncha katꞌatsꞌukꞌutꞌik kun yucha yu ixnitacha pero kujchoqotacha. Chuncha kaval para kaꞌalil la ketsukuntikꞌan yu kalhipaꞌinil ni Dios. \v 5 Tejkan valiꞌiy lapanakni ixjuntau, ni lhachimoꞌon ixkintapaxtoqniyan. Pero jantu ixmakaputunau yu lhinajun, va ixmaqtaqalhinanau. Chuncha lhixajchal lhinin. \v 6 Pero chavaycha jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon. Yucha va tacha tachꞌinin ixkintalhitꞌaunan, pero chavaycha va tacha kaniucha y jantucha kintapaxtoqniyan. Ni Espíritu Santo kintaxtaqnitan yu sastꞌi jatsukunti para katapatsaniu ni Dios. Jantucha kintapastakꞌuyan yu maqancha jatsꞌoqkal laka lhachimoꞌon. \s1 La alin talaqalhin la ketsukuntikꞌan \p \v 7 ¿Ex chuncha tas kanaunaucha? ¿Va ixlaqtaqal ni lhachimoꞌon ni alin kintalaqalhinkꞌan? Jantu tsꞌuniy. Incha jantu kaꞌalil ni lhachimoꞌon ex jantu lay ox kakmispal yu talaqalhin. Incha jantu katsꞌoqkal ni jantu kaꞌakchꞌipꞌi ex jantu ox kajkꞌatsal ni va talaqalhin tejkan kꞌakchaꞌan. \v 8 Pero tejkan lhinaunkal tuꞌuchun, ex tanul yu talaqalhin y apalay kimakal para kakmaqtaqalhinil. Incha jantu kaꞌalil ni lhachimoꞌon ex jantu la pꞌas kaval yu talaqalhin, va tacha kanilcha. \v 9 Taun julchan tejkan jantukaꞌ xakmispay ixlhachimoꞌon Dios va oxamaktaun xaktijuyal. Pero tejkan kmispal yu lhinaunkan ex yu talaqalhin tapꞌasnichoqol tus va tacha kaknil. \v 10 Ex chuncha yu lhachimoꞌon va tsꞌoqkanta para kaꞌalil yu ox jatsukunti. Pero kitꞌin kilhixajniyachal yu lhinin. \v 11 Tejkan lhinaunkal tuꞌuchun, ex ni talaqalhin va kimakanul. Jantu kakmakal yu lhinaunkan, ex chuncha va tacha kimaqnil. \v 12 Ex chuncha laqsaval ni lhachimoꞌon la ox junita y tachun yu lhinaunkan va minchal kun Dios, laqsaval junita y ox. \p \v 13 Ex chuncha yu lhachimoꞌon, mas ox junita, ¿va kixajnichal para kaknil? Jantu tsꞌuniy. Va alil para ox katasul tacha junita yu talaqalhin. Yu talaqalhin putapatsay yu ox lhachimoꞌon para kixajnichal lhinin. Ex chuncha yu talaqalhin va lhuu talaqalhin xajachal. \v 14 Ox kꞌatsayau ni lhachimoꞌon minchal kun ni Espíritu Santo pero kitꞌin va klapanaki kunita. Va tacha kakstꞌanikal yu talaqalhin para kakmakal yu lhinajun. \v 15 Jantu ikmalaqasiy yu ikmakay. Jantu ikmakay tacha yu ikmakaputun y yu jantu ikmakaputun va yucha ikmakay. \v 16 Klhakapuꞌan ni va ox ni lhachimoꞌon. Xlhiyucha va jantu ikmakaputun ni talaqalhin yu ikmakay. \v 17 Ex chuncha va tacha jantu kitꞌin ikmakay ni laqtaqal. Yu makay va yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. \v 18 Ijkꞌatsay ni jantu tuꞌuchun ox lay ikmakay la ketsukunti. Mas ayaj ikmakaputun yu ox jantu kaklhitsukul tapꞌasta para kakmakal. \v 19 Jantu ikmakay yu la ox yu ikmakaputun. Yu ikmakay va yu jantu ox yu jantu ikmakaputun. \v 20 Ex chuncha incha ikmakay yu jantu ikmakaputun ex jantu va yu kitꞌin ikmakay, yu makay va yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. \p \v 21 Chuncha ikmakay kuenta ni mas ikmakaputun yu ox pero jantu lay por yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. \v 22 La kilhitsukunuꞌ ayaj klhiꞌachantajuy ixlhachimoꞌon ni Dios \v 23 pero la kilakatunaj iktemay aputaun lhachimoꞌon. Yucha talachꞌapay kun ixlhachimoꞌon ni Dios yu tanun la kijatapastakꞌati. Chuncha kinchꞌilhaꞌan yu xalhachimoꞌon talaqalhin yu alin la kilakatunaj. \v 24 ¡Payniycha ni kitꞌin! ¿Tasꞌayucha kimalaqtaxtuniyaꞌ ni aniy lakatunaj yu kilhaꞌan laka lhinin? \v 25 ¡Ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios yu kimalaqtaxtuyaꞌ por kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo! Ex chuncha la kijatapastakꞌati iktapatsaniputun ixlhachimoꞌon ni Dios. Pero tacha valiꞌiy lapanaki, iktapatsaniy yu xalhachimoꞌon talaqalhin. \c 8 \s1 Ni Espíritu Santo kintaxtaqniyan jatsukunti \p \v 1 Ex chuncha chavaycha jantucha tuꞌuchun laqtaqal mukꞌanikanau ni kijnankꞌan yu tiꞌukxuyanau kun Cristo Jesús, incha jantucha katijuntayau tacha yu valiꞌiy lapanakni, va katijuntayau tacha lhinajun yu Espíritu Santo. \v 2 Chavay ni Espíritu Santo xtaꞌa jatsukunti yu minachal kun Jesucristo. Chuncha kimalaqtaxtul la kintalaqalhin yu lhixajachal lhinin. \v 3 Yu valiꞌiy lapanakni ixtatsꞌanqaniy tapꞌasta para lay katamakal yu ixlhinajun laka lhachimoꞌon. Pero Dios malaqachal isTsꞌal para kalhitsukul lakatunaj tacha kijnan yu maqtaqalhinanau. Chuncha kintamaxtunin la ixtapꞌasta ni talaqalhin. \v 4 Chuncha makal para ox kintalaqtsꞌin ni Dios tacha yu lhinajun ixlhachimoꞌon. Chuncha lhitapasayau ni kijnan yu jantucha katijuntayau tacha yu valiꞌiy lapanakni, va katijuntayau tacha lhinajun ni Espíritu Santo. \v 5 Yu valiꞌiy lapanakni tapastakꞌa katamakal vamun tacha yuꞌuncha tamakaputun, pero yu talhitꞌajun ni Espíritu Santo tapastakꞌa tacha katamakal yu lhinajun ni Espíritu Santo. \v 6 Yu xajatapastakꞌati yu valiꞌiy lapanaki lhixajachal lhinin, pero ixjatapastakꞌati ni Espíritu Santo lhixajachal yu ox jatsukunti yu oxamaktaun. \v 7 Yu valiꞌiy lapanaki pastakꞌa kamakal tacha yucha makaputun, va ixtꞌalaxkayaꞌ junita ni Dios. Jantu makay kuenta ixlhachimoꞌon ni Dios, jantu lay toꞌoyay. \v 8 Yu tatiꞌukxuntayay tacha valiꞌiy lapanakni jantu talhipaꞌiniy ni Dios. \p \v 9 Pero uxiknan jantucha katsꞌukꞌutꞌik tacha valiꞌiy lapanakni. Va lhitꞌaunatꞌik ni Espíritu Santo incha laqsaval ixꞌEspíritu ni Dios alinta kun uxiknan. Pero yu jantu kalhitsukul ixꞌEspíritu ni Cristo, jantu ixnavin Cristo kaval. \v 10 Incha ni Cristo alinta kun uxiknankꞌan ex ni Dios lajꞌoxin tamakanin. Mas la milakatunajkꞌan va tacha kꞌanitꞌik por yu talaqalhin, pero la milhitsukunukꞌan va kꞌujtꞌatꞌik. \v 11 Ni Dios majkujuchoqol ni Jesús tejkan ixnita. Chuncha incha ixꞌEspíritu Dios alinta kun uxiknan ex vachu la milakatunajkꞌan yu miꞌojoy kataxtaqnichoqoyan jatsukunti. Chuncha kamakayaꞌ por ixꞌEspíritu yu alinta kun uxiknankꞌan. \p \v 12 Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, alin yu maqskꞌiniy katapatsaniu pero jantucha maqskꞌiniy kamakau yu ixmakaputunau tacha valiꞌiy lapanakni. \v 13 Incha katꞌiꞌukxuntꞌayapitik makanan yu talaqalhin ex kꞌaniyapitik. Pero incha por ixtapꞌasta ni Espíritu Santo kꞌamaqniꞌoyapitik yu talaqalhin, ex katsꞌukꞌuyapitik. \v 14 Tachun yu lakmaꞌukxuntayaniy ixꞌEspíritu ni Dios yuꞌuncha sasꞌatꞌancha Dios tajunita. \v 15 Yu Espíritu yu laꞌaꞌitꞌik, yucha jantu talhaꞌanchoqoyan la xajatsukunti talhanti. Yucha va tamakayan sasꞌatꞌan Dios. Ex por ni Espíritu tꞌasaniyau ni Dios, naunau: “¡KimPay, kimPay!” \v 16 Ni Espíritu Santo kintamakꞌatsaniyan la kilhitsukunukꞌan ni va sasꞌatꞌan Dios juntau. \v 17 Chavaycha incha sasꞌatꞌan juntau ex vachu kintamapasaniyan ixmaqaliti yu kintapaxtoqniyan katꞌalaqaꞌiyau kun Cristo. Chuncha kunaꞌ incha tꞌamaqanlqajnanau para vachu katꞌalaqaꞌiu yu ixꞌoxixtu. \p \v 18 Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni tachun yu chavay lhamaqanlqajnanau jantu ay kaval tacha ixꞌoxixtu Dios yu kintamasuniyankaꞌ. \v 19 Tachun yu makal ni Dios va ayaj tapakxanꞌita ni anchanu julchan tejkan Dios kintamasuyan ni va sasꞌatꞌan juntau. \v 20 Tachun yu makakal va jantucha ox val. Jantu va chuncha kajunputulcha, va chuncha lhinaunkal. Pero mas chuncha val, va si tapakxanꞌiy \v 21 ni julchan tejkan kalaqtaxtuyaꞌ yu tꞌajun talaktꞌilhiniꞌ, tejkan oxamaktaun katalaqaꞌiyaꞌ ixꞌoxixtukꞌan ni sasꞌatꞌan Dios. \v 22 Kꞌatsayau ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha va jatꞌijninta, tacha tejkan jamaqanlqajnan qayntaun xanati tejkan maqlaqavanan. \v 23 Jantu vamun ni lakamunukpaꞌ jatꞌijnin, vachu kijnankꞌan. Lhitꞌaunau ni Espíritu Santo, yucha yu pꞌunaj kintaxtaqnitan ni Dios. Maqanlqajnanau y pakxanꞌitau ni anchanu julchan tejkan ni Dios ox kintamakayan sasꞌatꞌan, tejkan oxamaktaun katajunaꞌ kilakatunajkꞌan. \v 24 Dios kintamalaqtaxtun y kintamakan para kapakxanꞌiu yu ox. Pero incha kꞌalaqtsꞌicha yu kapꞌakxanꞌitꞌi ex jantucha maqskꞌiniy kapꞌakxanꞌitꞌi. Jantu matichun pakxanꞌiy yu lhitꞌajuncha. \v 25 Pero incha laqsaval pakxanꞌiyau yu jantukaꞌ laqtsꞌinau, ex vananaj kun maqantaulati pakxanau. \p \v 26 Vachu ni Espíritu Santo kintaꞌaqtayjuyan tejkan kintatsꞌanqaniyan tapꞌasta. Jantu ox kꞌatsayau tisuncha kaskꞌiniu Dios. Pero yu Espíritu Santo yucha tapayniy por kijnankꞌan, va lhijatꞌijnin yu jantu lay naunkan. \v 27 Ni Dios yu jalaqtsꞌiniy ixjalhanutkꞌan ni lapanakni yucha mispay tacha pastakꞌa ixꞌEspíritu. Kꞌatsaꞌojoy yu skꞌin ni Espíritu Santo tejkan tapayniniy por ixlapanakni tacha najun ni Dios. \s1 Jantu tuꞌuchun lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios \p \v 28 Ox kꞌatsayau ni para yu taꞌachaniy Dios, ni Dios makay para ox kaxajꞌochal tachun yu tapasay la ixjatsukuntikꞌan. Va yuꞌuncha yu jalakjuntaꞌita Dios para kataval tacha yucha najun. \v 29 Ni Dios jalakmispal ixlapanakni tejkan jantukaꞌ ixtatsukuy. Jalaksaklhi para kataval tacha ni Cristo Sasꞌatꞌa, ex chuncha ni Cristo tacha xajayaꞌ kaval yu pumalhuu ixtꞌalaqaunin. \v 30 Yu jalaksakta vachu yuꞌuncha jalakjuntaꞌita. Vachu yu jalakjuntaꞌita yuꞌuncha jalaqtsꞌintacha tacha lajꞌoxin lapanakni. Yu jalaqtsꞌinta tacha lajꞌoxin lapanakni, yuꞌuncha jamaqxtaqnita ixꞌoxixtu. \p \v 31 ¿Ex por tachun yu aniy tisuncha kanaunaucha? Incha Dios alinta kun kijnankꞌan ex jantu matichun tuꞌuchun lay kintamakaniyan. \v 32 Dios jantu kamaꞌal Sasꞌatꞌa, va maqxtaqlhi para kamaqnikal por kintachunkꞌan. Chuncha incha kintaxtaqnin Sasꞌatꞌa ex laqsaval chux kintaxtaqniyan. \v 33 ¿Taꞌayucha lay kintatislajmayan yu kintalaksaktan ni Dios? Va Dios yu ox kintalaqtsꞌinan. \v 34 ¿Taꞌayucha lay kintamukꞌaniyan laqtaqal? Ni Cristo nil y kujchoqol, ex taulnil la ixlhijakanaj ni Dios, ancha kintalhitapayniyan. \v 35 ¿Taꞌayucha lay kintamamakauniyan yu ixjapaxkanti ni Cristo? Jantu yu jamaqanlqajnati, jantu yu lhitaꞌay la ketsukuntikꞌan, jantu yu kintalhixkayan, jantu yu ay chavan, jantu tejkan kintatsꞌanqaniyan kilaqchꞌitkꞌan, jantu tejkan va laycha kaniu, jantu tejkan kintamaqniputunan. \v 36 Va chuncha tsꞌoqkanta, va junkan ni Dios: \q1 Por uxintꞌi va lhilhiy kintamaqniputunan. \q1 Kintalaqtsꞌinan tacha borregos yu va laycha kalaqmaqnikal. \m \v 37 Pero mas tachun yu anchanu iktapasayau, si ikmaqalhajaꞌoyau kun ixtapꞌasta ni Cristo yu kintapaxkayan. \v 38 Tus ox ijkꞌatsay ni jantu tuꞌuchun lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios, jantu yu lhinin, jantu yu tapasay la ketsukuntikꞌan, jantu ixmayulnin Dios vachuꞌ jantu yu aqmoqxnun, jantu yu chavay tapasay, jantu yu katapasayaꞌ, jantu tuꞌuchun yu lhitꞌajun tapꞌasta, \v 39 mas yu alin talman, mas yu alin pulman, mas tuꞌuchun yu makakanta, jantu lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios yu alin la ixjatsukunti ni Cristo Jesús kiJalachimoꞌonukꞌan. \c 9 \s1 Ni Dios jalaksakta sasꞌatꞌan ni Abraham yu israelitas tajunita para ixlapanakni kataval \p \v 1 Kitꞌin va ixlapanaki Cristo, vachu ni Espíritu Santo kꞌatsay yu alin la kijatapastakꞌati. Xlhiyucha klajunau yu laqsaval, jantu klaklkanan. \v 2 Ayaj ikmaqaninin y taylhaꞌan ixkanti kelhanuti. \v 3 Va kakxtaqkal mas kakmukꞌanikal maqanlqajnati y mas jantucha ixnavin Cristo kakval, incha chuncha lay katalaqtaxtul yu ketꞌalaqaunin, \v 4 yu sasꞌatꞌan Israel. Yuꞌuncha ni Dios jalaqaꞌita tacha sasꞌatꞌan, va yuꞌuncha laqxtaqnikan ixꞌoxixtu Dios, va yuꞌuncha ni Dios jatꞌatamakaul taun jatapastakꞌati, va yuꞌuncha laqxtaqnikal yu lhachimoꞌon, va yuꞌuncha lakjunkal tacha maqskꞌiniy katatoꞌoyal ni Dios, va yuꞌuncha ni Dios lakjunil tacha kalaqpuꞌaqtayjul. \v 5 Ixjapayankꞌan ox ixtatiꞌukxuyanal kun Dios la maqancha. Va kun yuꞌuncha minchal ni Cristo tejkan val lapanaki, yucha ni Dios yu xoqta lhichimoꞌoy. Va yucha katoꞌoyakal mas va tavanancha, va chuncha kavalcha. \p \v 6 Jantu tachun talhakapuꞌan, pero jantu kaꞌoqspalal ixchivinti Dios. Yu taminchal kun Israel, vamun yu talhakapuꞌan va laqsaval sasꞌatꞌan tajunita. \v 7 Yu maqancha taminchal kun Abraham, jantu tachun jalakmispakan tacha sasꞌatꞌan. Ni Dios va junil Abraham: “Vamun por yu Isaac kaꞌalinaꞌ yu sasꞌatꞌan yu minavin.” \v 8 Jantu tachun yu sasꞌatꞌan yu taminchal la ixlakatunaj Abraham va sasꞌatꞌan ni Dios. Vamun yu talaqaꞌil ixchivinti Dios yu junil Abraham tejkan naul kamakaniyaꞌ yu lajꞌoxi. Va yuꞌuncha jalaqtsꞌinkan tacha ixmaqlaqapꞌu. \v 9 Tejkan Dios junil ni Abraham ni kamakaniyaꞌ yu lajꞌoxi, va naul: “Exnicha kakminchoqoyaꞌ y kalhitsukuyaꞌ sasꞌatꞌa ni Sara.” \p \v 10 Jantu vamun yuꞌ. Vachuꞌ chuncha tapasal kun yu ixjunkan Rebeca. Va lhitsukul chiyan por yu Isaac yu maqancha kimpaykꞌan. \v 11 Tejkan jantukaꞌ ixtatsukuy y jantukaꞌ ixtamakay yu ox u yu jantu ox, ni Dios laksaklhi qayntaun. Chuncha val porke Dios laksakꞌa yu laksakputun, jantu por yu tamakay lapanakni, va por yu najun Dios. \v 12 Chuncha junkal ni Rebeca: “Yu xajayaꞌ katapatsayaꞌ, katapatsanikanaꞌ yu xapꞌisaqa.” \v 13 Va chuncha tsꞌoqkanta, va naul Dios: “Va kꞌachanil ni Jacob pero va ikxkayl yu Esaú.” \p \v 14 ¿Ex tas kanaunaucha? ¿Lhilayatꞌik ni jantu ox makay ni Dios? Jantu laqsaval kaval. \v 15 Dios junil ni Moisés: “Kitꞌin kakpaxkayaꞌ yu ikpaxkaputun, kakmapayniyaꞌ yu ikmapayniputun.” \v 16 Ex chuncha jantu va por yu makay lapanaki, vachu jantu por ixtapꞌasta lapanaki, va por ixjamapayninti ni Dios. \v 17 La ixchivinti Dios va junkal ni faraón, yu ixlhichimoꞌoy Egipto: “Kitꞌin klhilakꞌulan para katasul kintapꞌasta por yu tapasay kun uxintꞌi. Ex lay kintamispal ni lapanakni mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ.” \v 18 Ex chuncha yu Dios mapayniy yu mapayniputun. Incha makaniputun pꞌas ixjatapastakꞌati aqayntaun para jantu kalaqaꞌil, vachu lay makay. \p \v 19 Ex ka va kilajunau: “¿Valiꞌiycha mukꞌay laqtaqal ni Dios? Jantu matichun lay laktanchay yu Dios najun.” \v 20 Uxintꞌi valiꞌiy lapanaki kꞌatꞌi. ¿Valiꞌiycha xaꞌalaycha ni Dios? ¿Yu aqchoq lay xaqalay yu makal? Jantu, vachu jantu lay kajunil: “¿Valiꞌiycha chuncha kꞌimakꞌatꞌicha?” \v 21 Yu xamakanaꞌ aqchoq, yucha lay makay tacha yu makaputun, lati aqchoqon yu lajkꞌus, lati yu valiꞌiy aqchoqon. \p \v 22 ¿Ex tas kaval incha Dios va masuputun tacha junita ixlhilukuj kun ixtapꞌasta? Pero va maqantaulniꞌojota mas va yu tapaxtoqniycha ni lhinin. \v 23 Chuncha makal para kamispakal ni ayaj ay ixꞌoxixtu yu kintaxtaqniyan ni kijnankꞌan yu kintamapayniyan. Kintalhilkanitan ixꞌoxixtu yu kintaxtaqniyan. \v 24 Va kintajuntaꞌitan ni kijnankꞌan mas lati israelitas juntau y lati yu jantu israelitas kataval. \v 25 Vachu va chuncha najun la ixchivinti Dios yu tsꞌoqlhi Hoseas, najun ni Dios: \q1 Kaklakjunaꞌ va kilapanakni mas jantu kilapanakni ixtajunita. \q1 Ni lapanakni yu jantu xaklakꞌachaniy, yuꞌuncha klakꞌachaniyaꞌ. \q1 \v 26 Vachu ni lapanakni yu ixlakjunkan, tejkan naul ni Dios: “Jantu kilapanakni kꞌaꞌuntꞌik”, va yuꞌuncha kalakjunaꞌ sasꞌatꞌan ni Dios yu kujta. \p \v 27 Ni Isaías lhilaqputeꞌel ni Israel, va naul: “Ni sasꞌatꞌan Israel mas va qaynlhuu tacha xakukuj lakamar tajunita, pero katalaqtaxtuyaꞌ vamun yu kaxajtachal tacha laqsaval sasꞌatꞌan Israel. \v 28 Yu Dios va niman laqsaval kalaqlaꞌoxiyaꞌ ni lakamunukpaꞌ tacha naul.” \p \v 29 Vachu maqancha naul ni Isaías: \q1 Ni Dios yucha pꞌas tacha xalhachimoꞌonuꞌ tropas. \q1 Incha yucha jantu ixmakaul lati kilapanaknikꞌan yu sasꞌatꞌan Israel, \q1 ex ixlhixajchaꞌau va tacha yu tapasal xalapanakni Sodoma ali Gomorra, \q1 vachu va chun ixtapasau tus ixmiꞌojoo. \s1 Lati ni israelitas jantu katalhakapuꞌal ni Jesucristo \p \v 30 ¿Ex tas kanajuucha? Ni lapanakni yu jantu sasꞌatꞌan Israel kataval mas jantu ixtalakxkajuy yu ox putsuku pero chavay Dios ox jalaqtsꞌin por ixlhakapuꞌatkꞌan. \v 31 Yu israelitas ixtanajun ni Dios ox kalaqlaqtsꞌil por katamakal yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. Pero jantu lajꞌoxin kataval kun Dios. \v 32 ¿Valiꞌiycha? Jantu ixtanajun ni Dios ox kalaqlaqtsꞌil por katalhakapuꞌal. Vamun ixtalhiꞌajin yu ixtamakay para lajꞌoxin kataval kun Dios. Ex chuncha ixjatapastakꞌatkꞌan va tacha taun chiyux yu kataꞌaystuklhi taꞌan tatiꞌukxuntayay. \v 33 Va chuncha tsꞌoqkanta, ni Dios najun: \q1 Aniy Sión yu laka putaulan Jerusalén kajkꞌulayaꞌ qayntaun lapanaki tacha taun chiyux yu katapuꞌaystukꞌaꞌ lapanakni, ancha katataqtayaꞌ. \q1 Pero yu talhakapuꞌaniy ixchivinti, yuꞌuncha jantu tuꞌuchun katalhimaxananaꞌ la ixjatsukuntikꞌan. \c 10 \s1 Ni israelitas jantu tamakay kuenta yu ox jatsukunti yu xtaꞌa ni Dios \p \v 1 Ketꞌalaqaunin, tus la kelhanuti iknajun katalaqtaxtul ni israelitas y chuncha klakskꞌiniy ni Dios. \v 2 Kitꞌin iknajun laqsaval ayaj tatoꞌoyaputun ni Dios pero jantu tamispay tacha makakancha toꞌoyakan. \v 3 Jantu tamispay tacha lay ox kataval kun Dios, va ixlaqamankꞌan tamakaputun ox ixjatsukuntikꞌan, jantu talhakapuꞌan ni Dios lajꞌoxin lay kalakmakal. \v 4 Tachun ni lhachimoꞌon yu lhinaul Dios va kiilaqayntsachil ni Cristo. Xlhiyucha tachun yu talhakapuꞌan ni Cristo, ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. \p \v 5 Ni Moisés va tsꞌoqlhi tas laycha ox kataval kun Dios por katamakal yu lhinajun la ixlhachimoꞌon. Va naul: “Ni lapanaki yu kamakaꞌoyaꞌ yu lhinaunkan, va yucha kaputsukuyaꞌ.” \v 6 Ni Dios ox laqtsꞌinan por kalhakꞌapꞌupꞌi, xlhiyucha ixchivinti Dios najun: “Jantu maqskꞌiniy kꞌanau la melhanuti: ¿Taꞌayucha lay kaꞌal laktꞌiyan para kalhimil ni Cristo?” \v 7 Vachu jantu maqskꞌiniy kapꞌastꞌaktꞌi: “¿Taꞌayucha kaꞌal laqnin para kꞌamaxtꞌuchꞌoꞌo ni Cristo laka lhinin?” \v 8 ¿Tas najun? Va najun: “Ni chivinti yu maqskꞌiniy, yucha alin la minkil, vachu alin la melhanuti.” Yucha ni chivinti yu lhakapuꞌanau, va yucha klaqputeꞌeyau. \v 9 Incha kun minkil kꞌanau ni Jesús va yucha miJalhachimoꞌonuꞌ y la melhanuti kꞌalhakꞌapꞌupꞌi ni Dios majkujuchoqol tejkan ixnita ex kꞌalaqtꞌaxtꞌuyeꞌe. \v 10 Tus la kelhanutikꞌan maqskꞌiniy kꞌalhakꞌapꞌupꞌi para ox kalaqtsꞌin ni Dios y la minkil maqskꞌiniy kꞌanau yu lhakꞌapꞌupꞌin para kꞌalaqtꞌaxtꞌu. \p \v 11 Tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Tachun yu katalhakapuꞌanaꞌ, yuꞌuncha jantu katatamaxaniyaꞌ.” \v 12 Va aqstanchun mas va taꞌayucha kaval mas yu israelitas mas yu jantu israelitas kataval. Yu Dios yucha ixJalhachimoꞌonukꞌan tachun ni lapanakni y jaxtaꞌa yu lajꞌoxi tachun yu tatapayniniy. \v 13 Najun la ixchivinti: “Mas va taꞌayucha katapayninil ni Jalhachimoꞌonuꞌ, yucha kalaqtaxtuyaꞌ.” \p \v 14 Pero ¿tas kataputapayninil incha jantu talhakapuꞌan? ¿Tas katapulhakapuꞌalcha incha jantu aqtaun taqasmatꞌa? ¿Tas katapuqasmaklhicha incha jantu matichun jalaqputeꞌeniy? \v 15 ¿Tas katapulaqputeꞌelcha incha jantu jamalaqachakan? Tsꞌoqkanta la ixchivinti ni Dios, najun: “Ayaj kꞌus tejkan tachin yu talaqputeꞌey yu ox chivinti.” \p \v 16 Jantu tachun ni israelitas kataqalasmakꞌoputul yu lajꞌoxi chivinti. Chuncha maqancha tsꞌoqlhi ni Isaías yu ixnajun: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿taꞌayucha kintalhakapuꞌanincha yu klaqputeꞌeu?” \v 17 Ex chuncha lhakapuꞌankan tejkan qasmakkan y qasmakkan tejkan laqputeꞌekan ixchivinti Cristo. \p \v 18 Pero kitꞌin klalhisakmiyau: ¿Lhilayatꞌik laqsaval jantu kataqasmaklhi ni israelitas? Chun, taqasmaklhi. Najun la ixchivinti Dios: \q1 Yu chivinti laqputeꞌekan tus taꞌakapuchun lakatꞌun, \q1 tus chaꞌal taꞌan tamaktayachal ni lakamunukpaꞌ. \m \v 19 Pero vachu klalhisakmiyau: ¿Jantu katamalaqasil yu ox chivinti yu sasꞌatꞌan Israel? Pero yu Moisés yucha pꞌunaj jalaqputeꞌenil yu naul ni Dios: \q1 Klamakayau para kꞌalhixiyaxtꞌik ni lapanakni yu jantu kilapanakni kataval. \q1 Va kaklaqxaqalayaꞌ yu jantu katalhitsukul ox jatapastakꞌati, xlhiyucha kꞌalhilukꞌujlayapitik. \m \v 20 Vachu Isaías jantu katalhanal. Maqancha jalaqputeꞌenil yu naul ni Dios: \q1 Kintatemal yu jantu aqtaun kintalakxkaul. \q1 Klaktasunil yu jantu aqtaun kintalhasakminil. \m \v 21 Pero laklhichivinkan sasꞌatꞌan Israel taꞌan naul ni Dios: “Tachun ni julchan xakchꞌixꞌiputun la kimakaꞌ para ixkintalaqmil kilapanakni mas va jalaktuꞌunun y jantu kintaqalasmakputul.” \c 11 \s1 Ni Dios jalaksaktacha yu sasꞌatꞌan Israel \p \v 1 Chavay klalhisakmiyau, ¿Lhilayatꞌik ni Dios lakmajꞌantacha ixlapanakni? Jantu tsꞌuniy. Kitꞌin vachu israelita kunita, va ixpuxniunti ni Abraham kunita, va ixmaqlaqapꞌu Benjamín kunita, yu istsꞌal Israel. \v 2 Ni Dios jantu kalakmajꞌal ixlapanakni yu pꞌunaj ixjalaksaktacha. ¿Jantu mispꞌayatꞌik yu tsꞌoqkanta taꞌan lhichivinkan ni Elías? Tejkan yucha tꞌachivinil ni Dios va jalakslajlhi yu sasꞌatꞌan Israel, va naul: \v 3 “Jalhachimoꞌonuꞌ, tachun yu ixtalaqputeꞌey minchivinti jalaqmaqniꞌokal. Vachu yu altares taꞌan ixtatoꞌoyayan va talaktꞌilhiꞌol. Vamuncha kitꞌin kxajtꞌaunachal pero vachu kintamaqniputun.” \v 4 ¿Pero ex tas lhiqaltayanal ni Dios? Va naul: “Kitꞌin klaklhilkata laqatujun mil joꞌakna yu kilapanakni, yuꞌuncha jantu aqtaun tataꞌaqtsoqoqtaniy ni dios yu junkan Baal.” \v 5 Ex chavaycha vachu va chun ni vananaj taxajtachal lati israelitas yu ixlapanakni Dios yu jalaksaklhi va por jalakmapaynil. \v 6 Chuncha jalaksaklhi por ixjamapayninti, jantu jalaksaklhi por tamakal yu lajꞌox. Incha kaval por tamakal yu lajꞌox ex jantucha kaval vamun por jalakmapaynil ni Dios. \p \v 7 Ex chuncha yu ox jatsukunti yu ixtalakxkajuy ni israelitas jantu katatemal. Vamun yu ixjalaksakta ni Dios, yuꞌuncha tatemal. Yu alati la pꞌas jalakmakanikal ixjatapastakꞌatkꞌan. \v 8 Chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Ni Dios va la pꞌas jalakmakanil ixjatapastakꞌatkꞌan. Jalaqxtaqnil laqchul yu jantu pulakavanankan ali aqaxqol yu jantu paqasmaknankan, mas tus chavaycha.” \v 9 Vachu va chun tsꞌoqlhi yu David, va naul: \q1 Yu ixlakvaytkꞌan va kalhixajchal tacha isqapakꞌan, katatajuchal laqa chꞌoqxni. \q1 Ex chuncha para katamaqanlqajnal tacha tapaxtoqniy. \q1 \v 10 Va katalaqputsꞌislhi para jantucha katalakavanal. \q1 Va si katataqentatiꞌukxuntayalcha. \s1 Katalaqtaxtuyaꞌ yu jantu israelitas kataval \p \v 11 Ex klalhisakmiyau, ni tejkan lakꞌaystukꞌukal ni israelitas por ixlhakapuꞌatkꞌan, ¿lhilayatꞌik va para jantucha katalhakapuꞌanchoqol? Jantu. Alil ixlaqtaqalkꞌan, xlhiyucha tapaxtoqnil yu jantu israelitas kataval ni lay katalaqtaxtul. Talaqtaxtul para katalhixiyaxlhi yu israelitas. \v 12 Va por ixlaqtaqalkꞌan ni israelitas tatsꞌanqal. Chuncha ox lhixajchal para yu alati lapanakni lakamunukpaꞌ yu jantu israelitas kataval. Ex chuncha tejkan ni israelitas katatanuchoqotachal kun Dios mas apalay ox kaxajtachal por tachun yu lapanakni. \p \v 13 Uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, va inchineꞌ klajunau. Va klhilakꞌulakal y ikmalaqachakal kaklaktapatsanil yu jantu israelitas kataval. La ox klhilay kilhitapatsa. \v 14 Iknajun por kilhitapatsa lay katalhixiyaxlhi lati yu kintꞌaꞌisraelitas. Chuncha katalhakapuꞌanputul vachuꞌ, ex lay katalaqtaxtul. \v 15 Tejkan ni Dios jantu kalaqlaqaꞌil ni israelitas, yucha ox lhixajchal para yu alati lapanakni, para lay oxamaktaun kataval kun Dios. ¿Ex tas katapasayacha tejkan kalaqlaqaꞌichoqokanaꞌ yu israelitas? Mas va tacha janinin kataval, katakujchoqoyaꞌ. \v 16 Yuꞌuncha va tacha xaskititi ni pan. Tejkan makakan pan yu pꞌunaj cheꞌeꞌikal laka skititi va moqslanikanta ni Dios. Yucha naunputun tachun yu skititi vachu ixnavin ni Dios. Vachu va tacha xamaqlaqapꞌu aqataun kꞌiu. Incha yu xatakxiyati ixnavin ni Dios ex yu ixmaqlaqapꞌu vachu ixnavin ni Dios. \s1 Ni israelitas va tacha aqataun xakꞌiu olivos \p \v 17 Chavay lati yu xamaqlaqapꞌu ni kꞌiu va lajqalhachaqxmajꞌankan. Ex uxintꞌi yu jantu israelita kꞌaꞌuntꞌi ltꞌaumukꞌanikꞌa, mas va tacha xamaqlaqapꞌu yu xakꞌiu lakakꞌivin unitꞌa. Ex chuncha mapasaniyan ixꞌoxixtu ni takxiyati. \v 18 Jantu ay kꞌamakꞌakꞌa kun yu alati mintꞌamaqlaqapꞌu. Incha ay makꞌakꞌan maqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌi ni jantu uxintꞌi aqtꞌayꞌuy ni takxiyati. Va yu takxiyati aqtayjuyan ni uxintꞌi. \p \v 19 Ex uxintꞌi naꞌun: “Yu alati maqlaqapꞌu lajqalhachaqxmajꞌankal para kaktanul ni kitꞌin.” \v 20 Ox yu naꞌun. Yuꞌuncha jalajqalhachaqxmajꞌankal va por jantu ixtalhakapuꞌan. Uxintꞌi vamun por lhakꞌapꞌupꞌin, va xlhiyucha ancha tꞌayay kun Dios. Ex chuncha jantu ay kakꞌatsꞌa, va maqskꞌiniy katꞌalhaunin ni Dios. \v 21 Incha Dios jantu kamalaqmixinil yu laqsaval maqlaqapꞌu ixtajunita, vachuꞌ jantu kamalaqmixiniyan incha jantu katꞌaylhipꞌineꞌe kun yucha. \v 22 Ex chuncha kꞌapꞌastꞌaktꞌi ni Dios va la qalꞌox pero vachu la qalpꞌas. Va qalpꞌas kun ni lapanakni yu tamakauntijlal pero va qalꞌox kun uxintꞌi incha tꞌaylhipꞌin kun ixtaqalꞌoxixtu. Chavay vachu va chun incha jantu tꞌaylhipꞌin ex vachu kꞌaꞌalhachꞌaqxmajꞌankꞌaneꞌe. \v 23 Chavay yuꞌuncha, incha katalhakapuꞌanchoqol ex kalakmanuchoqokanaꞌ. Dios lhitꞌajun tapꞌasta para lay kalakmanuchoqol. \v 24 Uxintꞌi jantu israelita kꞌaꞌuntꞌi y lay tꞌanuy xakꞌiu olivo mas valiꞌiy xakꞌiu lakakꞌivin unitꞌa. Ex apalay paxtoqniy katanuchoqol yu israelitas, yuꞌuncha va yu mero xamaqlaqapꞌu tajunita. \s1 Tejkan katalaqtaxtuyaꞌ yu israelitas \p \v 25 Ketꞌalaqaunin, para jantu ay kamakꞌakꞌantꞌik, kitꞌin knajun kꞌamispꞌatꞌik yu jantu ixmispakan, yu tacha kamakayaꞌ ni Dios. Ni israelitas va pꞌas lakmakanikal ixjatapastakꞌatkꞌan pero jantu chuncha katataylhaanaꞌ. Chuncha val para lay katꞌatꞌanuꞌotꞌik yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, tus tachun yu Dios najun katalhakapuꞌanaꞌ. \v 26 Ex astan katalaqtaxtuꞌoyaꞌ tachun yu israelitas, tacha tsꞌoqkanta taꞌan najun ni Dios: \q1 Laka Jerusalén kamintachal qayntaun yu kalaqmalaqtaxtuyaꞌ ni israelitas. \q1 Va sasꞌatꞌan Jacob tajunita, kalakmapaxaniyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan para kintatoꞌoyachoqol. \q1 \v 27 Chuncha chꞌantaun katꞌatamakaunaꞌ kun yuꞌuncha, \q1 tejkan kaklaqmoqosuniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan, najun ni Dios. \p \v 28 Ni israelitas por jantu talhakapuꞌan yu ox chivinti yuꞌuncha va tacha tꞌalaxkayaꞌ tamakay ni Dios. Ex chuncha lay kꞌatꞌanutꞌik kun Dios uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. Pero Dios jalaksakta ixpayankꞌan para ixlapanakni kataval, xlhiyucha vananaj jalakpaxkay. \v 29 Yu xtaqninin ni Dios jantucha maxtunichoqonun. Vachu tejkan jalaksakꞌa lapanakni jantucha jalakmakajun. \v 30 Uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, jantu ixꞌalasmatꞌatꞌik ni Dios pero chavay ni Dios tamapaynitan, va por jantu kataqalasmaklhi yu israelitas. \v 31 Chavaycha yuꞌuncha jantu taqalasmatꞌa, va xlhiyucha lhixajyachal ni Dios tamapayniyan ni uxiknan. Astan vachuꞌ kalakmapaynichoqoyaꞌ ni yuꞌuncha. \v 32 Tachun ni lapanakni ni Dios jalakmakaul tacha tachꞌinin la ixlaktuꞌuntikꞌan, para lay kalakmapaynil tachun. \p \v 33 Ni Dios va ayaj ay ixmaqaliti ali ixjatapastakꞌati, tus tachun mispaꞌojoy. Jantu matichun lay laqputeꞌeꞌojoy yu tacha pastakꞌa ni Dios. Jantu matichun lay malaqasiy yu tacha makay. \v 34 “¿Taꞌayucha lay kakꞌatsaniꞌolcha ixjatapastakꞌati ni Dios? ¿Taꞌayucha lay kaxtaqnil jatapastakꞌati? \v 35 ¿Taꞌayucha lay kaxtaqniꞌelal tuꞌuchun ex yucha kaxtaqchoqol?” \v 36 Tachun yu alin va kun yucha minchal, va yucha puꞌalin, va para yucha alinta. Vamun yucha ay kamakakal mas va tavanancha. Chuncha kavalcha. \c 12 \s1 Kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik metsukuntikꞌan ni Dios \p \v 1 Xlhiyucha, ketꞌalaqaunin, la ay ixjamapayninti ni Dios. Va yucha klalhitapayniniyau ni kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik metsukuntikꞌan ni Dios tacha taun lapaxkan yu kujta, yu ixnavin Dios, yu lhipaꞌiniy ni yucha. Va chuncha tapaxtoqniyan para katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios. \v 2 Jantu chun kalhixajchoqochal mimputsukukꞌan tacha yu xaputsuku aniy lakamunukpaꞌ. Kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik yu sastꞌi jatapastakꞌati para chuncha kꞌamapꞌaxanikꞌantꞌik metsukuntikꞌan. Chuncha kꞌapꞌumispꞌayapitik yu Dios najun kaꞌalil la metsukuntikꞌan, yu ox laqtsꞌin, yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqay. \p \v 3 Kimapaynil ni Dios y kixtaqnil yu aniy lhitapatsa. Xlhiyucha klajunau mintachunkꞌan ni jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik yu jantu tapaxtoqniyan. Kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik tacha yu maqskꞌiniy, chuncha tacha yu Dios tamaqxtaqnin milhakapuꞌatkꞌan mintachunkꞌan. \v 4 Va taun kilakatunajkꞌan lhitꞌaunau pero pulhuu laqxtoqnun y si putamin lhitapatsa lay tamakay. \v 5 Vachu va chun kijnankꞌan mas pumalhuu va tacha ixlakatunaj Cristo juntau y si lamaqskꞌiniyau pumatamin kijnankꞌan. \v 6 Va si putamin yu lhitapatsa yu kintaxtaqnitan ni Dios por kintamapaynin. Incha matichun ixlhitapatsa va ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios, ex chuncha kalaqputeꞌel tacha yu paxtoqniy la ixlhakapuꞌati. \v 7 Incha ixlhitapatsa va kalaqꞌaqtayjul yu alati ex kalaqꞌaqtayjul. Incha ixlhitapatsa va ixmasuka ixchivinti Dios ex kamasul. \v 8 Incha paxtoqniy va kalakmapꞌaysnil ex tsꞌanqay chuncha kamakal. Incha paxtoqniy va kaxtaqlhi yu lhitꞌajun, va kaxtaqlhi jantu kun taqspukniti. Incha paxtoqniy kalaklhichimoꞌol ex maqskꞌiniy ox kamakal. Incha paxtoqniy kalaqꞌaqtayjul yu kilpatanin, va kamakal kun achati. \s1 Yu tsꞌanqay katamakal yu talhakapuꞌan \p \v 9 Laqsaval kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik, chuncha kamakꞌauntꞌijlatꞌik yu jantu ox, va katꞌaylhipꞌintꞌik yu lajꞌoxi. \v 10 Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik tacha jatꞌalaqaunin kun lhuu achati. Kꞌalatꞌoꞌoyatꞌik, kꞌalalaqtsꞌintꞌik tacha yu aqayntaun va apalay ay xajantu uxintꞌi. \v 11 Jantu malhaqnin kꞌaꞌuntꞌik la milhitapatsakꞌan, kꞌatꞌapꞌasnitꞌik la metsukuntikꞌan, kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik ni kiJalhachimoꞌonukꞌan kun tachun melhanutkꞌan. \v 12 Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik por yu pꞌakxanꞌiyatꞌik, kꞌamaꞌantꞌaqnitꞌik memaqanlqajnatkꞌan, va kꞌaskꞌinꞌalhitꞌikcha ni Dios. \v 13 Kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik ixlapanakni Dios tejkan tatsꞌanqaniy tuꞌuchun, ox kꞌalaꞌaꞌitꞌik la minchaqakꞌan yu tachinachal. \p \v 14 Kaskꞌintꞌik Dios por ni lapanakni yu tamamaqanlqajnivaputunan. Kꞌaskꞌintꞌik para ox katalhitapasal, jantu kaskꞌintꞌik yu jantu ox. \v 15 Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik kun yu taꞌachan. Kꞌaꞌalhuntꞌik kun yu taqalhun. \v 16 Va taun jatapastakꞌati kalhitsꞌukꞌutꞌik, jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik, kꞌatꞌatꞌiꞌuntꞌayatꞌik yu kilpatanin. Jantu kakꞌatsꞌantꞌik tacha qayntaun lapanaki yu mispaꞌojoy kꞌatsan. \p \v 17 Jantu kꞌalhimaꞌalchꞌaunichꞌoꞌo yu jantu ox. Kꞌapꞌastꞌaktꞌik makaninin yu lajꞌoxi la ixtalakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. \v 18 Kꞌamakꞌatꞌik yu maqskꞌiniy para oxamaktamin katꞌatꞌaulatꞌik kun tachun yu alati lapanakni. \v 19 Uxiknan yu klapaxkayau, jantu kꞌalhimaꞌalchꞌaunichꞌoꞌotꞌik yu jantu ox. Kꞌamakꞌaunitꞌik ni Dios para kamaqalchaunichoqol ni yucha. Va tsꞌoqkanta taꞌan Dios najun: “Va kitꞌin kimpaxtoqniy kaklaqmaqalchaunichoqol; va kitꞌin kaklaqxtaqniyaꞌ jamaqanlqajnati.” \v 20 Incha qayntaun mintꞌalaxkayaꞌ chavaniy, kavavatꞌi. Incha oqputun xkan, katꞌaꞌoqtꞌi. Incha chuncha kꞌamakꞌayeꞌe, va tacha kꞌamukꞌanitꞌachiy lhimaxan tus tacha kamaqtaytayal ixꞌukxpuꞌ. \v 21 Jantu kamaqalhajan yu jantu ox, kꞌapꞌumaꞌalhaꞌatꞌi yu jantu ox kun yu ox. \c 13 \s1 Maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni jalhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ \p \v 1 Tachun ni lapanakni maqskꞌiniy katatoꞌoyal yu jalhachimoꞌonun. Tachun yu talhachimoꞌonun, va Dios jalakꞌulal. \v 2 Chuncha yu jantu talhiꞌajin ni jalhachimoꞌonun, yuꞌuncha jantu talhiꞌajin yu lakꞌulal ni Dios. Va ixlaqꞌamankꞌan lakmukꞌanikan ixmaqanlqajnatkꞌan. \v 3 Ni lapanakni yu ox tamakay jantu maqskꞌiniy katatalhaunil ni jalhachimoꞌonun, yu maqskꞌiniy katatalhaunil va yu jantu ox tamakay. Incha tꞌaulpꞌutꞌun para jantu katꞌalhaunin ni jalhachimoꞌonun ex kꞌamakꞌatꞌi yu ox. Ex chuncha yu jalhachimoꞌonun ox katalaqtsꞌinan. \v 4 Yuꞌuncha va Dios tatapatsaniy para ox kaxajchal la metsukunti. Pero incha jantu ox makꞌay ex maqskꞌiniy katꞌalhaunin. Jantu valiꞌiy kaval yu ixtapꞌasta yu lay katapumukꞌanin mimaqanlqajnati. Va Dios tatapatsaniy para katamaqalchaul kun maqanlqajnati yu jantu ox tamakay. \v 5 Xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni jalhachimoꞌonun, jantu vamun por yu maqanlqajnati yu lay katamukꞌanin. Vachu por mispꞌayatꞌik yu ox ali yu jantu ox. \p \v 6 Va xlhiyucha jamapꞌalananatꞌik tejkan taskꞌin yu jalhachimoꞌonun. Yuꞌuncha tatapatsay tacha ixꞌoqxtamatin ni Dios tejkan chuncha tamakay. \v 7 Kꞌamapꞌalniꞌotꞌik yu jalhipꞌiniyatꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌamapꞌalnitꞌik ni jalhachimoꞌonun ex kꞌamapꞌalnitꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌamapꞌaltꞌik miꞌimpuestoskꞌan, ex kꞌamapꞌaltꞌik. Incha tsꞌanqay katꞌoꞌoyatꞌik matichun, ex katꞌoꞌoyatꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌalhiꞌayntꞌik matichun, ex kꞌalhiꞌayntꞌik. \s1 Ox kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik \p \v 8 Jantu kꞌalhipꞌininintꞌik kun matichun, kꞌalalhipꞌinitꞌik vamun japaxkanti. Yu japaxkanan yucha makaꞌojoy ixlhachimoꞌon ni Dios. \v 9 Taꞌan tsꞌoqkanta la ixlhachimoꞌon Dios najun: “Jantu kꞌatꞌatꞌamatꞌi aqayntaun yu jantu minavin kaval. Jantu kꞌamaqnin. Jantu kaꞌalhavan. Jantu kꞌamanunin jalaklkanti matichun. Jantu kꞌaꞌakchꞌipꞌi.” Tachun yu anchanu chivinti va aqstanchun tacha yu inchineꞌ tsꞌoqkanta: “Kꞌapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ vachu va tacha pꞌaxkꞌakꞌan meꞌeman.” \v 10 Yu japaxkanan jantu makaniy tuꞌuchun yu jantu ox yu aqayntaun. Chuncha yu japaxkanan makaꞌojoy yu lhinajun Dios. \p \v 11 Tejkan chuncha makꞌayatꞌik, kꞌamakꞌatꞌik kuenta yu chavay tapasay. Va lakachilcha ni julchan para kakujvicha, jantucha maqskꞌiniy kaltatau. Tejkan pꞌunaj lhakapuꞌau tus chavaycha apalay ukstsꞌuniy lakaminta ni julchan tejkan kapulaqtaxtuyau. \v 12 Va laycha katapasaꞌol ni japutsꞌisniꞌ, va taꞌukstsꞌuniycha ni anchanu julchan. Xlhiyucha maqskꞌiniy kamakauntijlaꞌojoo xalhitapatsa ni japutsꞌisniꞌ, kalhilakatayau xaputsuku ni jatunkunaꞌ. \v 13 Ox katijuntayau tacha maqskꞌiniy laka jatunkunaꞌ. Jantu maqskꞌiniy kataꞌapꞌau laka kꞌatan, jantu katꞌatamau aqayntaun yu jantu kinavinkꞌan kaval, jantu kamakau laqxtoqnuꞌ. Jantu maqskꞌiniy kalalukujlaniu y jantu kalaꞌakchaꞌaniu. \v 14 Maqskꞌiniy katiꞌukxuntayau tacha kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Jantucha maqskꞌiniy kamakau tacha yu tamakaputun yu valiꞌiy lapanakni. \c 14 \s1 Jantu kꞌalamukꞌanitꞌik laqtaqal \p \v 1 Kꞌalaꞌaꞌitꞌik yu jantukaꞌ ox lhakapuꞌan. Jantu kalaktꞌanchꞌanitꞌik por aputaun ixputsuku. \v 2 Lati va puchux taꞌuy, pero aqtamix yu jantukaꞌ ox talhakapuꞌan jantu taꞌuy vakax. \v 3 Yu puchux uy jantu maqskꞌiniy kalaktanchanil yu jantu uy. Vachu yu jantu uy jantu maqskꞌiniy kakiltayl yu puchux uy. Ni Dios va laqaꞌiy. \v 4 ¿Taꞌayucha lapanaki kꞌatꞌi para kꞌamukꞌanin laqtaqal ixꞌoqxtamati Dios? Ni Dios va ixꞌukxtin, yucha makay kuenta incha kataylhaꞌanaꞌ la ixlhakapuꞌati u incha kamakauntijlayaꞌ. Pero kataylhaꞌanaꞌ. Ni Dios va ixꞌukxtin, yucha lay aqtayjuy para kataylhaꞌal. \p \v 5 Lati talhilay ni apalay xtapal taun julchan xajantu yu ataun julchan. Pero alati lapanakni talhilay va aqstanchunin tachun julchan. Qayntamin lapanakni si putamin maqskꞌiniy kalakpastaknal tacha lhakapuꞌan. \v 6 Qayntaun lapanaki yu pastakꞌuy taun julchan, chuncha makay va por toꞌoyaputun ni Dios. Vachuꞌ yu puchux uy, va chuncha makay para katoꞌoyal ni Dios, va xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Vachu yu jantu puchux uy, yucha jantu uy va por toꞌoyaputun ni Dios y vachu xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios por yu uy. \v 7 Siya kijnankꞌan jantu matichun xꞌaman tiꞌukxuntayay, mas va kakꞌujtꞌi, mas kanitꞌi. \v 8 Incha tsukuyau va para ni Jalhachimoꞌonu Dios tsukuyau. Vachuꞌ tejkan niyau, va para yucha niyau. Mas katsukuu mas kaniu, va si yucha ixnavin juntau. \v 9 Va xlhiyucha ni Cristo nil ex kujchoqol para kaval ixJalhachimoꞌonukꞌan yu janinin ali yu takujta. \p \v 10 ¿Taꞌayucha lapanaki kꞌatꞌi para kꞌamukꞌanin laqtaqal milaqaj? ¿Valiꞌiycha jantu ox laqtsꞌin milaqaj? Tachun maqskꞌiniy katayau la ixꞌukxpu ni Cristo taꞌan kamukꞌakanaꞌ laqtaqal. \v 11 La ixchivinti Dios najun: \q1 Kitꞌin ijkujta, najun ni jalhachimoꞌonu. \q1 Tachun ni lapanakni kintataꞌaqtsoqoqtaniyaꞌ. \q1 Tachun ni lapanakni katanaunaꞌ ni kitꞌin va Dios kunita. \p \v 12 Ex chuncha qayntamin lapanakni maqskꞌiniy kalhitaulau yu makayau ancha la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Dios. \s1 Jantu kꞌamakꞌatꞌik yu lay kapumakauntijlal ixlhakapuꞌati milaqajkꞌan \p \v 13 Xlhiyucha jantucha maqskꞌiniy kalakiltajiu. Maqskꞌiniy kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu kꞌamakꞌatꞌik yu jantu ox laqtsꞌin milaqajkꞌan, yu lay kapumakauntijlal ixlhakapuꞌati. \v 14 Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo najun ni jantu tuꞌuchun alin yu jantu lay kꞌaꞌutꞌi. Pero incha matichun pastakꞌa ni kaꞌalil tuꞌuchun yu jantu lay kꞌaꞌutꞌi, ex para yucha jantu ox kaval. \v 15 Incha kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun y milaqaj jantu ox lhilay ex ka jantu ox pꞌaxkꞌay milaqaj. Ni Cristo nil por yucha, ex chuncha jantu maqskꞌiniy kꞌamaꞌatsꞌanꞌatꞌi por yu kꞌaꞌutꞌi. \v 16 Jantu kaxtꞌaqtꞌik lakatin ni jantu ox kalhichivinkal yu ox makꞌayatꞌik. \v 17 Taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios, jantu maqskꞌiniy tisuncha kꞌaꞌutꞌi u tisuncha kꞌaꞌoqtꞌi. Yu maqskꞌiniy va kꞌamakꞌatꞌi yu ox laqtsꞌin ni Dios, oxamaktaun katꞌiꞌukxuntꞌay, y kꞌalhitsꞌukꞌu ni achati yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. \v 18 Yu chuncha tapatsaniy ni Cristo, yucha ni Dios ox laqtsꞌin, vachuꞌ ox talaqtsꞌin ni lapanakni. \p \v 19 Chavaycha kalakxkajuu tas lay oxamaktamin kalatꞌataulau y tas lay kalalapꞌasniu la kilhakapuꞌatkꞌan. \v 20 Jantu kamaꞌatsꞌanꞌatꞌi ixlhitapatsa ni Dios por yu uy. Laqsaval, tachun va lajꞌoxi para kꞌaꞌutꞌi. Pero jantu kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun incha milaqaj kalaqtsꞌinan y por yucha kamakauntijlal ixlhakapuꞌati. \v 21 Incha milaqaj lhilay jantu ox, ex jantu maqskꞌiniy kꞌaꞌutꞌi vakax nisin kaꞌoqnu, para jantu kamakaul ixlhakapuꞌati. \v 22 Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin ni lay kꞌaꞌutꞌi. Yucha kaval meꞌeman kun Dios. Kalhiꞌachantajul ni lapanaki yu jantu xꞌaman mukꞌanikan ixlaqtaqal tejkan kaꞌul tuꞌuchun. \v 23 Incha kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun yu lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu ox kꞌaꞌutꞌi ex taukꞌaniyachaꞌan milaqtaqal. Incha lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu ox kꞌamakꞌatꞌi ex va laqtaqal incha kꞌamakꞌatꞌi. \c 15 \s1 Kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik yu alati tacha Cristo kintaꞌaqtayjuyan \p \v 1 Kijnankꞌan yu pꞌas lhakapuꞌanau maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjuu yu tatsꞌanqaniy tapꞌasta la ixlhakapuꞌatkꞌan. Jantu maqskꞌiniy kamakau vamun yu kalhiꞌachantajuu kijnankꞌan. \v 2 Maqskꞌiniy kamakau yu ox, yu kalhiꞌachantajul ni kintꞌamachaqakꞌan para lay kaputalhaval ixlhakapuꞌati. \v 3 Mas Cristo jantu va xꞌaman kalhiꞌachantajukal yu makal. Va paxtoqnil tacha tsꞌoqkanta taꞌan junkal ni Dios: “Ni lapanakni yu talaktuꞌuyan, ixjalaktuꞌuntikꞌan va kintaukꞌanichal ni kitꞌin.” \v 4 Yu tsꞌoqꞌulakal maqancha va para kalaniu kijnan. Ex kun maqantaulati lay kalakataulau y lay kapakxanꞌiu yu ox. \v 5 Ni Dios xtaꞌa maqantaulati y malakaꞌulanan. Va yucha kamakal para taun kaval mijatapastakꞌatkꞌan tacha lhinajun ni Cristo Jesús. \v 6 Chuncha kaval para chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik para chꞌantaun ay kꞌamakꞌatꞌik ni Dios ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \s1 Laqputeꞌenikan ni ox chivinti yu jantu israelitas kataval \p \v 7 Chuncha kꞌalalaꞌaꞌitꞌik aqstanchunin vachu va tacha ni Cristo kintalaqaꞌin para ay kamakakal ni Dios. \v 8 Ni Cristo kintakiꞌaqtayjuchin ni kijnan yu israelitas juntau. Va para kataqayntsal ixchivinti ni Dios yu jalakjunil maqancha kijapayan. \v 9 Vachu kilachil para ay katamakal ni Dios yu jantu israelitas kataval por ixjamapayninti. Chuncha tsꞌoqkanta, junkan ni Dios: \q1 Xlhiyucha ay kakmakayan mas taꞌan tavilanal yu jantu israelitas kataval. \q1 Vachuꞌ kaklhimilpayaꞌ mintaqaꞌuti. \m \v 10 Alakataun tsꞌoqkanta: \q1 Uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik chꞌantaun kun ixlapanakni Dios. \m \v 11 Vachuꞌ alakataun tsꞌoqkanta: \q1 Ay kꞌamakꞌatꞌik ni Jalhachimoꞌonuꞌ mintachunkꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. \q1 Kalhimilpꞌatꞌik, taꞌoqxlaqchux lapanakni untꞌatꞌik. \m \v 12 Vachu yu Isaías tsꞌoqlhi, va naul: \q1 Kaꞌalinaꞌ qayntaun lapanaki yu ixmaqlaqapꞌu qayntaun yu junkan Isaí. \q1 Kaꞌostaulaꞌ para kalhachimoꞌonul tachun ni lakamunukpaꞌ. \q1 Va yucha katapakxanꞌiyaꞌ taꞌoqxlaqchux ni lapanakni. \m \v 13 Ni Dios kintaꞌaqtayjuyan kapakxanꞌiu yu ox. Chavay kataxtaqniꞌojon achati ni uxiknan y oxamaktamin katamakan la milhakapuꞌatkꞌan. Ex chuncha la ixtapꞌasta ni Espíritu Santo va kun achati lay kapꞌakxanꞌiyapitik yu kaꞌalinaꞌ. \s1 Ixlhitapatsa ni Pablo \p \v 14 Ketꞌalaqaunin, ox ijkꞌatsay ni ayaj qalꞌoxin untꞌatꞌik, vachu mispꞌaꞌoyatꞌik yu maqskꞌiniy, vachu lay laxtꞌaqniyatꞌik jatapastakꞌati. \v 15 Pero chavaycha aniy klatsꞌoqnitaucha laqatapꞌasta para kapꞌastꞌakchꞌoꞌotꞌik ni aniy chivinti. Chuncha klatsꞌoqnitau va por chuncha kimpaxtoqniy kilhitapatsa yu kixtaqnil Dios la ixjamapayninti. \v 16 Iktapatsaniy ni Jesucristo kun lapanakni yu jantu israelitas kataval. Klaqlaqputeꞌeniy yu ox chivinti yu minchal kun Dios. Chuncha para kataval tacha taun jamoqslanti yu ikmaqxtaqniy ni Dios, yu kapaxkalaqaꞌil. Va chuncha kataval ixlapanakni Dios por yu makay ni Espíritu Santo. \v 17 Jantu ay ikmakakan por yu ikmakay kitꞌin, pero va ay ijkꞌatsan por yu makay Jesucristo tejkan iktapatsaniy ni Dios. \v 18 Jantu klhichiviniy ni lhitapatsa yu ikmakay kitꞌin. Klhichiviniy vamun lhitapatsa yu makay Cristo la ketsukunti. Talhakapuꞌan yu jantu israelitas kataval tejkan taqasmatꞌa kinchivinti y talaqtsꞌin yu ikmakay. \v 19 Talaqtsꞌin yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu ikmakay yu masuy ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. Chuncha mas va Jerusalén, mas va tus xaꞌestado Ilirico, kitꞌin klaqputeꞌeꞌol yu ox chivinti yu lhichiviniy ni Cristo. \v 20 Ayaj klaqputeꞌeputun yu ox chivinti taꞌan jantukaꞌ aqtaun qasmakkan ixtaqaꞌuti ni Cristo. Jantu klaqaputapasaputun taꞌan tapasatacha aqayntaun. \v 21 Va chuncha kaval tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun: \q1 Ni lapanakni yu jantukaꞌ jalaqputeꞌenikan, yuꞌuncha kataqasmatꞌaꞌ. \q1 Yu jantukaꞌ taqasmatꞌa, yuꞌuncha katamalaqasiyaꞌ. \s1 Ni Pablo uxaꞌan Roma \p \v 22 Xlhiyucha jantukaꞌ lay klalaqꞌanau mas va aqlhuvaj klalaqꞌuxanachaꞌau. \v 23 Pero chavaycha ikmajkanitacha kilhitapatsa yu aniy laka putaulanaxna y tus maqancha aqlhuu klalaqꞌuxanachaꞌau. \v 24 Xlhiyucha tejkan kajkꞌanaꞌ España klalaqtapasaputunau para va aqtauncha kaklalaqtsꞌiu, ex chuncha lay kaklhiꞌachantajul. Ex astan chuncha lay kilaꞌaqtayjuu la kilakatin. \p \v 25 Pero chavaycha ikteꞌen Jerusalén para kaklaqꞌaqtayjul ixlapanakni Dios yu ancha tavilanal. \v 26 Yu tavilanal xalakatꞌun Macedonia kun Akaya tamaqamal katapusaklhi taun ofrenda para katamalaqachanil ixlapanakni Dios yu kilpatanin yu tavilanal laka Jerusalén. \v 27 Va chuncha ixtamakaputun, va tacha katalhaaninil. Yuꞌuncha mas jantu israelitas kataval, yu ixlhakapuꞌatkꞌan va kun ni israelitas minchal. Chavaycha taꞌaqtayjuchoqoy kun yu tamaqskꞌiniy ni israelitas. \v 28 Chuncha pꞌunaj kaklhaanaꞌ laka Jerusalén ixꞌofrendajkꞌan. Ex tejkan kakmajkaniꞌoyacha kaklalaqtapasayau tejkan kajkꞌanaꞌ España. \v 29 Ox ijkꞌatsay ni tejkan kajkꞌantachal, kaklhaanaꞌ ni ox chivinti yu minachal kun Cristo yu taꞌaqtayjuyan la metsukuntikꞌan. \p \v 30 Ketꞌalaqaunin, Jesucristo va kiJalhachimoꞌonukꞌan y ni Espíritu Santo kintaxtaqniyan japaxkanti. Xlhiyucha klatapayniniyau ni tejkan tꞌaqxtꞌoqyatꞌik ni kaskꞌintꞌik Dios por kitꞌin. \v 31 Kaskꞌintꞌik para jantu tuꞌuchun kintamakanil yu jantu taqasmakputun ixchivinti Dios ancha xalakatꞌun Judea. Vachu kaskꞌintꞌik ni ox katalaqaꞌil ixlapanakni Dios ancha laka putaulan Jerusalén yu kaklaklhaaniyaꞌ. \v 32 Chuncha para lay klalaqchaꞌau kun achati incha chuncha najun ni Dios y lay chꞌantaun kastaknau. \v 33 Dios yu oxamaktaun jamakanan katatꞌataulan mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha. \c 16 \s1 Ni Pablo jamastakꞌay yu tavilanal laka putaulan Roma \p \v 1 Kitꞌin iknajun ni ox kalaꞌaꞌitꞌik ni kintꞌalapanakkꞌan Febe. Yucha lakꞌulakan kalaqꞌaqtayjul yu talhakapuꞌan laka putaulan Cencrea. \v 2 Ox kalaꞌaꞌitꞌik, yucha va ixlapanaki kiJalhachimoꞌonukꞌan. Kꞌalaꞌaꞌitꞌik tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik mas va tisuncha kaval yu maqskꞌiniy. Yucha lhuucha jalaqꞌaqtayjuta y vachu kiꞌaqtayjul ni kitꞌin. \p \v 3 Kalakmastꞌakꞌatꞌik ni Priscila ali yu Aquila yu kintatꞌatapatsayan la ixlhitapatsa ni Cristo Jesús. \v 4 Yuꞌuncha ixtamaqxtaqta ixjatsukuntikꞌan por kitꞌin. Xlhiyucha ikxtaꞌa lhimalaqpuchuncha pero jantu vamun kitꞌin. Vachu tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan Dios yu jantu israelitas kataval, si taxtaꞌa lhimalaqpuchuncha por yuꞌuncha. \v 5 Vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni lapanakni yu talhakapuꞌan yu tataqxtoꞌa la ixchaqakꞌan. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik kiꞌamigo Epeneto yu ikpaxkay. Yucha pꞌunaj lhakapuꞌal ni Cristo xalakatꞌun Akaya. \v 6 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni María yu ayaj tapatsal por uxiknan. \v 7 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Andrónico ali Junias yu kintꞌamachaqan yu ixkintatꞌatanun laka pachꞌin. Tachun ni lapanakni yu jamalaqachal ni Jesús tus ox lakmispay ixlaꞌatꞌuykꞌan. Yuꞌuncha pꞌunaj talhakapuꞌal ni Cristo ex astan kitꞌin. \v 8 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Amplias yu ikpaxkay tacha ixlapanaki ni Jalhachimoꞌonuꞌ. \v 9 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Urbano yu kintatꞌatapatsayan la ixlhitapatsa ni Cristo. Vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik Estakis yu ikpaxkay. \v 10 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Apeles, mispakan ni ox lhakapuꞌan ni Cristo. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ixlapanakni Aristóbulo. \v 11 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Herodión yu kintꞌamachaqaꞌ. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ixlapanakni Narsiso yu talhakapuꞌan ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. \v 12 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Trifena ali Trifosa yu tatapatsay kun kiJalhachimoꞌonukꞌan. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Pérsida yu ox paxkayau. Yucha va lhuu lhitapatsa makaniy kiJalhachimoꞌonukꞌan. \v 13 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Rufo yu laksakta kiJalhachimoꞌonukꞌan y vachu ixnati yu va tacha kinati klaqtsꞌin. \v 14 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Asínkrito ali Flegonte ali Hermas ali Patrobas ali Hermes y tachun yu jatꞌalaqaunin yu tavilanal kun yuꞌuncha. \v 15 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Filólogo ali Julia ali Nereo kun ixtꞌalapanaki, ali Olimpas ali tachun ixlapanakni Dios yu tavilanal kun yuꞌuncha. \v 16 Kꞌalamastꞌakꞌatꞌik kun jamapayninti tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Tachun ixlapanakni Dios yu aniy tavilanal tamastakꞌaꞌoyan. \s1 Ni Pablo jalaqxtaqniy alati jatapastakꞌati \p \v 17 Ketꞌalaqaunin, klatapayniniyau ni kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni lapanakni yu talaktꞌilhiputunan, tamakay para kamakꞌauntꞌijlatꞌik milhakapuꞌatkꞌan. Yuꞌuncha jantu tamakay tacha yu lanitꞌik uxiknan. Jantu chꞌantaun kalaktꞌaꞌuntꞌik. \v 18 Yuꞌuncha jantu tatapatsaniy ni Cristo kiJalhachimoꞌonukꞌan, vamun tatapatsay para ixlaqꞌamankꞌan. Kilkꞌus tachiviniy y chuncha talakmakanuy ni lapanakni yu jantukaꞌ ox tamalaqasiy. \v 19 Tachun ni lapanakni takꞌatsay ni ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, xlhiyucha klhiꞌachantajuy por uxiknankꞌan. Ox kꞌamispꞌatꞌik makanan yu ox, jantu kꞌalanitꞌik yu jantu ox. \v 20 Ni Dios yu oxamaktaun makanan, yucha niman kaꞌakchꞌintamayaꞌ ni Satanás la minchꞌajakꞌan. Katamapaynin kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \p \v 21 Tamastakꞌayan ni Timoteo yu kintꞌatapatsay, vachu Lucio ali Jasón ali Sosípater yu kintꞌamachaqan. \v 22 Kitꞌin Tercio yu iktꞌajun tsꞌoqmulan ixchivinti Pablo vachu klamastakꞌayau tacha ixlapanaki kiJalhachimoꞌonukꞌan. \p \v 23 Tamastakꞌayan ni Gayo. Kitꞌin kPablo kvil la ixchaqaꞌ. Vachu tamastakꞌayan tachun ixlapanakni Dios yu tataqxtoꞌa la ixchaqaꞌ. Vachu tamastakꞌayan Erasto yu maꞌay xatumin laka putaulan. Vachu tamastakꞌayan ni Kuarto yu kintꞌalaqajunkꞌan. \p \v 24 Katamapaynin ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \s1 Ni Pablo ay makay ni Dios \p \v 25 ¡Ay kamakakal ni Dios! Yucha lay tamapꞌasniyan para ox kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni ox chivinti yu klaqputeꞌey yu lhichiviniy ni Jesucristo. Ni anchanuꞌ chivinti mas jantu ixmispakan tejkan aqtaynil ni lakamunukpaꞌ \v 26 va tus chavaykaꞌ ni Dios masuy. Va masukan la ixjatsꞌoqnutkꞌan ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti. Ni Dios yu alin mas va tavanancha, yucha lhinaul va chuncha katamispal tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ para lay kataqalasmaklhi y katalhakapuꞌal. \v 27 Va taun ni Dios y vamun yuꞌ lhitꞌajun jatapastakꞌati. Va yucha ay kamakakal mas va tavanancha kaval por yu makal ni Jesucristo. Va chuncha kavalcha.