\id JHN \h SAN JUAN \toc1 Ni Ox Chivinti yu Tsꞌoqlhi Juan \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt2 Ni Ox Chivinti yu Tsꞌoqlhi \mt1 Juan \c 1 \s1 Ixchivinti Dios val qayntaun lapanaki \p \v 1 Pꞌunaj tejkan tachun puꞌaqtaynil, va tavanancha ixlhiꞌalin qayntaun yu junkan ni Chivinti. Ni Chivinti va chꞌantaun ixtꞌaꞌalinta ni Dios, vachu ni anchanuꞌ Chivinti yucha va Dios ixjunita. \v 2 Yucha va chꞌantaun ixtꞌaꞌalinta ni Dios tejkan tachun puꞌaqtaynil. \v 3 Va por yucha Dios makal tachun yu alin. Incha jantu kaꞌalil ni yucha, ex jantu ixmakakal tuꞌuchun yu alin. \v 4 Va kun yucha minchal ni jatsukunti. Ni jatsukunti va tacha taun maklku yu jalakmasuniy ni lapanakni yu ox tin. \v 5 Chuncha yu maklku tꞌoqx mapulkuy laka putsꞌisniꞌ. Ixtapꞌasta ni putsꞌisniꞌ jantu lay kamaqalhajal. \p \v 6 Ni Dios malaqachal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Juan. \v 7 Yucha mil va para kalhichivinil ni anchanu maklku para chuncha lay katalhakapuꞌal tachun ni lapanakni. \v 8 Pero ni Juan yucha jantu ni maklku kaval. Yucha malaqachakal va para kalhichivinil yu anchanuꞌ maklku para katamispal ni lapanakni. \v 9 Ni anchanuꞌ maklku va yu laqsaval mapulkuy la ixjatsukuntikꞌan tachun ni lapanakni. Va yucha ixminta aniy lakamunukpaꞌ. \p \v 10 Yucha makal ni lakamunukpaꞌ, ex aniy kilachil, pero ni lapanakni yu ixtavilanal aniy jantu katamispal. \v 11 Kilachil la ixtꞌun pero ixlapanakni jantu katalaqaꞌil. \v 12 Pero ni lapanakni yu ox talaqaꞌil, yu talhakapuꞌal, yuꞌuncha jalaqxtaqnil ixtapꞌasta para kataval sasꞌatꞌan Dios. \v 13 Va Dios yu jalakmakal sasꞌatꞌan. Jantu chuncha katatsukul la ixlakatunajkꞌan. Vachuꞌ jantu por yu ixtanajun lapanakni. Va Dios yu chuncha jalakmakal. \p \v 14 Ni anchanu yu junkan ni Chivinti yucha kiilhitsukuchil ixlakatunaj y val lapanaki, ex taulal chꞌantaun kun kijnan. Vamun yuꞌ minchal kun Dios. Xlhiyucha klaqtsꞌiu ni laqsaval la ay ixjunita. Va ayaj qalꞌox y tachun yu masuy va laqsaval. \v 15 Ni Juan lhichivinil ni yucha, va pꞌays naul: “Va yucha yu kitꞌin xaklajunau kaminaꞌ astan. Pero mas kamil astan, yucha ixlhiꞌalin tejkan kitꞌin jantukaꞌ xaktsukuy. Xlhiyucha yucha apalay ay xajantu kitꞌin.” \p \v 16 Ex yu kijnan tachun laqaꞌiniu yu lajꞌay ixmaqaliti, yucha kintaxtaqlhaanitan yu lajꞌoxi. \v 17 Ni ixlhachimoꞌon Dios lhimil qayntaun lapanaki yu ixjunkan Moisés. Va Jesucristo lhimil yu ay japaxkanti ali ni chivinti yu laqsaval kintamasuniyan Dios. \v 18 Jantu matichun kalaqtsꞌil ni Dios. Ni istsꞌal yu achaniy yucha va chꞌantaun tꞌavil ixPay. Va yucha kintamasunin tacha junitacha ni Dios. \s1 Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ lhichiviniy ni Cristo \r (Mt. 3:11-12; Mr. 1:7-8; Lc. 3:15-17) \p \v 19 Ni israelitas yu machaqan Jerusalén tamalaqachanil kuras ali levitas ni Juan ni katalhisakmil tasꞌayucha ixjunita. \v 20 Tejkan talhisakmil, niman jalakjunil: \p —Ni kitꞌin jantu ni Cristo kakval. \p \v 21 Ex astan tajunchoqol: \p —¿Ex tasꞌayucha kꞌatꞌi? ¿Uxintꞌicha kꞌatꞌi ni Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios? \p Ex yu Juan naul: \p —Jantu yuꞌ kakval. \p Ex aaqtaun tajunil: \p —¿Ex tasꞌayucha unitꞌa ni uxintꞌi? ¿Uxintꞌicha ni lapanaki yu maqancha ixtanajun tsꞌanqay kamil astan laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios? \p Ex qaltayanal: \p —Jantu yuꞌ kakval. \p \v 22 Aaqtaun tajunchoqol: \p —Kilajuniu tasꞌayucha kꞌatꞌi ni uxintꞌi. Tsꞌanqay kajkunchoqoo yu kintamalaqachan. ¿Tas naꞌuncha uxintꞌi ni taꞌayucha kꞌatꞌi? \p \v 23 Ex jalakjunil ni Juan: \p —Kitꞌin kunita ni lapanaki yu ixnaunkan kaminaꞌ, yu pꞌays tꞌasay lakakꞌavinan taꞌan jaxixninta, yu najun: “Kꞌamalaqltꞌiꞌatꞌikcha maqataun tin taꞌan kapuminaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ.” \p \v 24 Ni fariseos tamalaqachal ni anchanu lapanakni ni chuncha katalhisakmil ni Juan. \v 25 Ex aaqtaun talhisakmichoqol, tajunil: \p —Uxintꞌi naꞌun ni jantu Cristo kaꞌuntꞌi, nisin Elías, vachu jantu kaꞌuntꞌi ni anchanu lapanaki yu maqancha ixtanajun kaminaꞌ laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios. ¿Ex valiꞌiycha maqchꞌajꞌavanancha? \p \v 26 Ex ni Juan va jalajqaltayl: \p —Ni kitꞌin va xkan kpumaqchajꞌavanan. Pero alin qayntaun siya uxiknan yu jantu mispꞌayatꞌik. \v 27 Yucha kaminaꞌ astan. Kitꞌin tus jantu kimpaxtoqniy kakmusxꞌoqnil xamusni ixvarachi. \p \v 28 Tachun yu aniy tapasal xalakatꞌun yu junkan Betania takuktachal xalaꞌaxkan Jordán. Ancha ixtꞌajun jamaqchajꞌavan ni Juan. \s1 Ni Dios maqxtaqlhi ni Jesús tacha taun borrego \p \v 29 Tejkan atauncha julchan val ex ni Juan laqtsꞌil ni Jesús ixminta taꞌan ixyal. Ex naul ni Juan: \p —¡Kꞌalaqtsꞌintꞌik! Yucha ni Sasꞌatꞌa borrego yu Dios maqxtaqlhi tacha taun lapaxkan. Va yucha maqosuy ni talaqalhin yu alin lakamunukpaꞌ. \v 30 Yucha yu klhichivinil ni kitꞌin tejkan knaul ni minta qayntaun yu apalay ay xajantu yu kitꞌin. \v 31 Jantu xakmispay taꞌayucha ixjunita. Pero xlhiyucha kitꞌin kminta jamaqchajꞌavanaꞌ ni lay katamispal kintꞌaꞌisraelitas. \p \v 32 Ni Juan vachu naul: \p —Kitꞌin klaqtsꞌil ni Espíritu Santo taꞌeltajuminchal tus laktꞌiyan tacha laqataun palumax, ex kiitoqslachil la ixkuktan ni yucha. \v 33 Ni kitꞌin jantukaꞌ xajkꞌatsay maticha ixjunita pero yu kimalaqachal kakmil jamaqchajꞌavanaꞌ kun xkan, yucha kijunil: “Kꞌalaqtsꞌineꞌe ni Espíritu Santo kataꞌeltajuminaꞌ, katoqslayanta la ixkuktan. Va yucha yu kamaqchajꞌavananaꞌ kun ni Espíritu Santo.” \v 34 Ni kitꞌin klaqtsꞌil. Chavay klhichivininta ni va yucha laqsaval Sasꞌatꞌa Dios. \s1 Ni Jesús jalaksaklhi lapanakni para katatꞌaꞌal \p \v 35 Tejkan atauncha julchan val ex ni Juan ancha ixlaktayachoqol pumatꞌuy yu ixtatꞌaꞌan. \v 36 Tejkan laqtsꞌil ni ixtꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús ex ni Juan naul: \p —Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni anchanu lapanaki. Yucha ni Sasꞌatꞌa borrego yu Dios malaqachal tacha taun lapaxkan. \p \v 37 Tejkan chuncha taqasmaklhi yu pumatꞌuy tacha naul ni Juan ex nimancha tatꞌaꞌal ni Jesús. \v 38 Ex ni Jesús niman talaqaspꞌiklhi tejkan jalaqtsꞌil ni ixtatixkaulhaꞌanta. Va jalaklhisakmil: \p —¿Tisuncha tꞌaunatꞌikcha lakxkaunan ni uxiknan? \p Ex ni yuꞌuncha talhisakmil: \p —Jamalaniniꞌ, ¿tas ancha viltꞌi ni uxintꞌi? \p \v 39 Ni Jesús jalajqaltayl: \p —Kꞌatꞌantꞌik laqtsꞌinin taꞌan kvil. \p Ex taꞌal, talaqtsꞌil taꞌan ixvil. Ex ancha tamaqltoqoxalcha, va laꞌatꞌaticha putoqoxata ixjunita. \p \v 40 Xaqayntaun ni yuꞌuncha yu taqasmaklhi ixchivinti ni Juan y tatꞌamil ni Jesús va ixjunkan Andrés, yucha ixlaqaj ni Simón Pedro ixjunita. \v 41 Ni Andrés niman kiilakxkaul yu ixlaqaj Simón, va junil: \p —Chavay ktemaucha ni Mesías. (Yucha naunputun Cristo, yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios.) \p \v 42 Taval ni Andrés lhaꞌal ni Simón taꞌan ixyal ni Jesús. Tejkan laqtsꞌil Jesús ni Simón, va junil: \p —Uxintꞌi va Simón kꞌatꞌi, yu istsꞌal Jonás. Pero chavaycha kaꞌunkꞌaneꞌe Cefas (yucha naunputun Pedro, yu naunputun Chiyux). \s1 Ni Jesús juntaꞌil Felipe ali Natanael \p \v 43 Tejkan tunkunchoqolcha ex ni Jesús pastaklhi kaꞌal la xaꞌestado Galilea. Ancha temal ni Felipe, va junil: \p —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha ni kitꞌin. \p \v 44 Ni Felipe va machaqaꞌ Betsaida ixjunita, la ixtꞌunkꞌan ni Andrés ali Pedro. \v 45 Ni Felipe al lakxkaunaꞌ ni Natanael. Tejkan temalcha va junil: \p —Chavaycha ktemaucha ni anchanu lapanaki yu maqancha lhitsꞌoqꞌulal ni Moisés la ixlhachimoꞌon Dios, vachuꞌ yu talhitsꞌoqꞌulal ni lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. Yucha va Jesús istsꞌal José yu machaqaꞌ Nazaret. \p \v 46 Ex ni Natanael va niman naul: \p —¿Lay kaꞌalil matichun ox yu machaqaꞌ Nazaret? \p Ni Felipe junchoqol: \p —Kꞌatꞌatꞌi y kꞌalaqtsꞌineꞌecha tas junita. \p \v 47 Tejkan laqtsꞌil ni Jesús va ukstsꞌuniy ixminta ni Natanael va junil: \p —Aniy minta qayntaun israelita yu jantu aqtaun jamakanunun. \p \v 48 Ex ni Natanael lhisakmil: \p ¿Tas kꞌimpꞌumispꞌaycha ni kitꞌin? \p Ex ni Jesús va junil: \p —Tejkan jantukaꞌ ixjuntaꞌiyan ni Felipe, tejkan ixyatꞌi la ixtaꞌapuꞌ xakꞌiu higuera, kitꞌin xaklhilaqtsꞌintancha. \p \v 49 Ni Natanael junil: \p —Uxintꞌi jamalaniniꞌ kꞌatꞌi, va Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa, vachu uxintꞌi va yu ay xaJalhachimoꞌonuꞌ Israel. \p \v 50 Ex ni Jesús junil: \p —Chavay ni uxintꞌi ox kꞌilhakꞌapꞌupꞌin vamun por kunin ni klaqtsꞌin la ixqaltaꞌapuꞌ higuera. Astan kꞌalaqtsꞌineꞌe yu apalay lajꞌay axtoqnu xajantu yu aniy. \p \v 51 Vachuꞌ jalakjunil ni Jesús: \p —Laqsaval klajunau, kaminaꞌ julchan tejkan kꞌalaqtsꞌinapitik ni laktꞌiyan katalaqltiꞌayaꞌ, vachu yu ixmayulnin Dios katataꞌeltajuyaꞌ y katapataxtuyaꞌ tejkan kintalaqminacha ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. \c 2 \s1 Alin lakxtuklati laka putaulan Kaná \p \v 1 Tejkan paqtꞌutucha val, alil taun lakxtuklati ancha laka putaulan Kaná, la xaꞌestado Galilea. Chuncha yu ixnati ni Jesús vachuꞌ ancha ixvil. \v 2 Ni Jesús kun ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta vachuꞌ ixjalakjuntaꞌikanta taꞌan ixꞌalinta ni lakxtuklati. \v 3 Ex chuncha va miꞌol ni xaxkan uva. Ex yu ixnati ni Jesús va junil: \p —Chavay jantucha katalhitsukul xaxkan uva. \p \v 4 Ex ni Jesús va junil: \p —Kinati, ¿valiꞌiycha chuncha kꞌiꞌuncha? Tus chavaycha jantukaꞌ lakachin kijulchan. \p \v 5 Ex ni ixnati jalakjunil yu ixtatꞌajun tapatsanin: \p —Yu katajunan ni yucha, uxiknan kꞌamakꞌayapitik. \p \v 6 Chuncha va ancha ixvil laqachaxan aqxau yu jamakanti chiyux. Yucha va yu ixputajuy xkan yu ixtamapatsay ni israelitas, chuncha tacha yu ixputsukukꞌan ixjunita yu maqancha ixjapayankꞌan. Va si tsꞌanqay katachaꞌal kun xkan para ox kaval ixjatsukuntikꞌan. \v 7 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kꞌalaqtsꞌamaꞌotꞌik kun xkan ni aniy aqxavin. \p Ex chuncha tamakal ni yuꞌuncha tus talaqtsamaꞌol tachun. \p \v 8 Ni Jesús jalakjunil: \p —Chavay kꞌamakꞌutꞌutꞌik lakatsꞌuniy ex kꞌalhipꞌinitꞌik yu jamakꞌatan. \p \v 9 Tejkan talhaanil ex ni makꞌatan kilkꞌatsal ni xkan pero va ixtapalata xaxkan uva. Yucha jantu kaxtaqnil kuenta toꞌoxtaycha ixmintachal. Pero yu tamujul, yuꞌuncha ixtakꞌatsay toꞌoxtay ixmintachal. Ex ni makꞌatan nimancha juntaꞌil ni tsꞌal, \v 10 va junil: \p —Tachun ni lapanakni pꞌunaj tamujuy yu ox xaxkan uva. Astan tejkan oxicha talhiꞌotsay ni lapanakni yu jalakjuntaꞌikan ex jamunikan ni xaxkan uva yu jantu la ox. Pero uxintꞌi tus chavaycha vananaj maꞌatꞌa ni xaxkan uva yu apalay ox. \p \v 11 Chuncha tacha yu aniy xamakay ni Jesús, va yucha yu skutsajkaꞌ xamasuy lajꞌay axtoqnu, va makal laka putaulan Kaná taꞌan xaꞌestado Galilea. Va yucha pumasul ixꞌayaxtu. Ex ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta talhakapuꞌal ni yucha. \p \v 12 Ex taval taꞌal laka putaulan Capernaúm chꞌantaun kun ixnati ali ixtꞌalaqaunin ali ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta. Ancha tataqmaqal tsꞌuniy. \s1 Ni Jesús jalakxkauxtul jastꞌanan yu ay lakatajtan \r (Mt. 21:12-13; Mr. 11:15-18; Lc. 19:45-46) \p \v 13 Va laycha kalakachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Ex ni Jesús alcha laka putaulan Jerusalén. \v 14 Ex jalaktemal laka ay lakatajtan yu ixtastꞌay vakaxna ali borregos ali tukunuꞌ. Vachu jalaktemal taꞌan ixtavilanal yu ixtamapaxaniy ixtuminkꞌan ni lapanakni yu maqati ixtaminachal. \v 15 Tejkan chuncha laqtsꞌil ni Jesús va chꞌapal maqataun cuarta y laqxoqxtuꞌol tachun yu ixꞌalin laka ay lakatajtan, chꞌantaun kun ni lapanakni ali ixborregoskꞌan ali ixvakaxkꞌan. Vachu yu ixtamapaxay tumin lakpumajꞌaniꞌol ixtuminkꞌan, vachuꞌ yu mesas jalaqmapuꞌaqstal. \v 16 Jalakjunil yu xastꞌanan palumax: \p —Kꞌalhipꞌintꞌikcha yu aniy axtoqnuꞌ. Yu aniy va ixchaqaꞌ ni kimPay. ¡Jantu kꞌamakꞌatꞌik taun ay pastꞌan! \p \v 17 Ex yu ixjalakmalaniy, yuꞌuncha tapastaklhi tacha ixnajunta taꞌan istsꞌoqꞌulakanta la ixchivinti Dios yu inchineꞌ najun: “Kitꞌin va kxiyax kunita por minchaqaꞌ tus va tacha taun jikmi yu kimpulakxavay.” \p \v 18 Va chuncha ni israelitas talhisakmil: \p —¿Tis va suncha lajꞌay axtoqnuꞌ kꞌamakꞌayeꞌe yu kilamasuniyau incha alin mimpalhachimoꞌon para chuncha kꞌamakꞌatꞌi tachun yu aniy xamakꞌay? \p \v 19 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kꞌalakpꞌujtꞌik ni aniy ay lakatajtan, ex ni kitꞌin va laꞌatꞌutu julchan kakmaqayauchoqoyaꞌ. \p \v 20 Ni israelitas tajunil: \p —Ni aniy ay lakatajtan va cuarenta y seis jachꞌitin lal ixmaqayauka. ¿Ex lhilay yu uxintꞌi va laꞌatꞌutu julchan lay kꞌamaꞌayauchꞌoꞌoyeꞌe? \p \v 21 Pero ni ay lakatajtan yu lhichivinil ni Jesús yucha naunputun va ixlakatunaj ni yucha. \v 22 Xlhiyucha astan tejkan ixnitacha y takukchoqotacha ni Jesús ex yu ixjalakmalaniy tapastakchoqol tacha ixnajunta. Ex talhakapuꞌal chuncha tacha istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, vachu talhakapuꞌanil yu naul ni Jesús. \s1 Ni Jesús jalakmispaꞌojoy tachun ni lapanakni \p \v 23 Exnicha alil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Ni Jesús vananaj ixvil laka putaulan Jerusalén. Ni lapanakni ixtalaqtsꞌin ni lajꞌay axtoqnuꞌ yu ixmakay, xlhiyucha qaynlhuvaj talhakapuꞌal. \v 24 Pero ni Jesús ox ixjalakmispay ni yuꞌuncha tacha ixtajunita, xlhiyucha ixkꞌatsay ni lati jantu laqsaval katalhakapuꞌal. \v 25 Jantu ixmaqskꞌiniy matichun kajunil tacha ixtajunita ni lapanakni. Yucha ixjalakmispaniy ixjalhanutkꞌan, tisuncha jatapastakꞌati ixtalhitꞌajun. \c 3 \s1 Ni Jesús kun Nicodemo \p \v 1 Ixꞌalin qayntaun lapanaki, va fariseo ixjunita yu ixjunkan Nicodemo, yucha va qayntaun yu ixjalaklhichimoꞌoy ni israelitas. \v 2 Va laqkilal ni Jesús tejkan tsꞌis ixjunita, va junil: \p —Jamalaniniꞌ, kijnan kꞌatsayau ni va Dios malaqachatan para kilamiu masuninin. Yu va matichun kaval incha jantu chꞌantaun katꞌataulal ni Dios jantu lay kamakal lajꞌay axtoqnuꞌ chun tacha uxintꞌi makꞌay. \p \v 3 Ex ni Jesús va junil: \p —Laqsaval kunan ni matichun lapanaki yu jantu katsukuchoqoyaꞌ, yucha jantu lay katanuyanta taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. \p \v 4 Ex ni Nicodemo lhisakmil ni Jesús, va naul: \p —¿Tas laycha kꞌapꞌutsꞌukꞌuchꞌoꞌo tejkan xapaycha kaꞌuntꞌi? ¿Incha qayntaun lapanaki lay katanuchoqol la ixpajan ixnati y astan katsukuchoqol? \p \v 5 Ex ni Jesús junil: \p —Kitꞌin kunan, ni matichun lapanaki yu jantu kalhitsukuchoqoyaꞌ saystꞌi ixjatsukunti kun ni Espíritu ali xkan yucha jantu katanuyanta taꞌan lhachimoꞌonun Dios. \v 6 Taꞌayuꞌ yu vamun tsukuy aniy yucha va valiꞌiy lapanaki. Yu tsukuy la ixtapꞌasta ni Espíritu, yucha lhitsukuy sastꞌi jatsukunti. \v 7 Jantu vak kakꞌatsꞌa mas kunan ni maqskꞌiniy katsꞌukꞌuchꞌoꞌo saystꞌi. \v 8 Ni un unilay taꞌan yucha najun. Mas kꞌaꞌasmaktꞌi ni makatꞌajun, jantu kꞌatsꞌay toꞌoxtay puminta nisin toꞌoxtaycha kapuꞌanaꞌ. Vachu va chuncha tajunita ni lapanakni yu tatsukuy la ixtapꞌasta ni Espíritu. \p \v 9 Ni Nicodemo aaqtaun lhisakmichoqol ni Jesús, va junil: \p —¿Tas laycha kaval? \p \v 10 Ex ni Jesús junil: \p —Uxintꞌi mas ay jamalaniniꞌ kꞌatꞌi aniy xalakatꞌun Israel, ¿jantu malaꞌasiy yu tacha kunan? \v 11 Kitꞌin laqsaval kunan ni kijnan klhichivinanau yu laqsaval ijkꞌatsayau. Kijnankꞌan klhitaulau yu laqsaval klaqtsꞌiu. Mas chuncha jantu kilalhakapuꞌaniyau yu klajunau. \v 12 Tejkan klalhixaqalayau axtoqnu yu alin aniy lakamunukpaꞌ jantu kilalhakapuꞌaniyau. ¿Ex tas kꞌapꞌulhakꞌapꞌupꞌintꞌikcha incha kaklalhixaqalau yu alinachal laktꞌiyan? \p \v 13 ’Jantu matichun kapataxtul laktꞌiyan, vamun yu minchal laktꞌiyan. Yucha ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. \v 14 Chuncha tacha Moisés maꞌostaulnil maqataun tsapul taꞌan ixjaxixninta lakatꞌun, vachu chun kakmaꞌostaulnichoqokanaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. \v 15 Ex chuncha tachun yu kintalhakapuꞌanan jantu katatsꞌanqayaꞌ, va katalhitsukuyaꞌ jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \s1 Ni Dios jalakpaxkay tachun ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ \p \v 16 ’Ni Dios va por ayaj ixjalakpaxkay xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, va maqxtaqlhi yu vamun yuꞌ istsꞌal. Ex chuncha tachun yu katalhakapuꞌanaꞌ ni yucha jantu katatsꞌanqayaꞌ, va katalhitsukuyaꞌ jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 17 Ni Dios jantu kamalaqachal istsꞌal para kalaqxtaqnil maqanlqajnati ni lapanakni. Va para kaamalaqtaxtul. \p \v 18 ’Taꞌayuꞌ yu lhakapuꞌan ni Sasꞌatꞌa Dios, yucha jantu kamukꞌanikanaꞌ laqtaqal. Pero taꞌayu yu jantu lhakapuꞌan, yucha mukꞌanikantacha laqtaqal, va jantu kalhakapuꞌal yu vamun yuꞌ Sasꞌatꞌa Dios. \v 19 Jalakmukꞌanikantacha ixlaqtaqalkꞌan. Jantu talhakapuꞌan mas chil ni maklku yu mapulkuy ni lakamunukpaꞌ. Vamun tamaqamay yu japutsꞌisniꞌ, jantu tamaqamay yu jatunkunuꞌ. \v 20 Yu tꞌajun makan laqtaqal jantu maqamay katalakanul taꞌan alin ixmaklku ni Dios, jantu najun katasul yu tꞌajun makan. \v 21 Pero yu vas makay yu lajꞌox, yucha talakanuy taꞌan alin ixmaklku ni Dios para katasul ni tꞌajun makan tacha yu Dios najun. \s1 Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ lhichivinchoqoy ni Jesús \p \v 22 Ex chuncha astan ni Jesús alcha taꞌan xaꞌestado Judea, chꞌantaun jalaktꞌaꞌal yu ixjalakmalaniy. Ancha tataqmaqal, ixtꞌajun jamaqchajꞌavan. \v 23 Vachu ni Juan ixtꞌaunachal jamaqchajꞌavan ancha xalakatꞌun Enón, ixlhiꞌukstsꞌuniy Salim, ancha ixꞌalin lhuu xkan. Ni lapanakni ixtalaqchaꞌan, ex ancha ixjalaqmaqchajꞌavakan. \v 24 Jantukaꞌ ixtamanuy laka pachꞌin ni Juan. \p \v 25 Taval lati lapanakni yu ixjalakmalaniy ni Juan taꞌaqtayl tatꞌachiviniy aqayntaun israelita. Taꞌaqtayl talhilakchiviniy tacha ixputsukukꞌan ni yuꞌuncha yu maqskꞌiniy kachꞌaꞌamajꞌa tachun yu jantu ox para ox kalaqaꞌin ni Dios. \v 26 Ex talaqꞌal ni Juan, va tajunil: \p —Jamalaniniꞌ, chavaycha yu ixyal chꞌantaun kun uxintꞌi takuktachal ni laka Jordán, yucha tꞌajun jamaqchajꞌavan. Va Jesús yu kilalhixaqalau pꞌunaj. Tachun ni lapanakni jantucha kintalaqꞌanan, va tatꞌaꞌan ni yucha. \p \v 27 Ex ni Juan jalakjunil: \p —Jantu matichun lay laqaꞌiy tuꞌuchun incha Dios jantu kaxtaqnil. \v 28 Uxiknan ox kilaqalasmakvi ni vas klajuniu ni kitꞌin jantu yu Cristo kakval. Kitꞌin kunita va qayntaun yu malaqachakal, yu japꞌulminta, ex astan ni yucha. \v 29 Taꞌan alin lakxtuklati yu laqsaval lhitꞌajun la ixtamakaꞌ ni jatsiꞌi va yu tsꞌal. Tejkan chiviniy ex ixꞌamigo ni tsꞌal vamun qasmatꞌa y lhiꞌachantajuy. Ex vachu chun klhiꞌachantajuy ni kitꞌin, va taqayntsay yu ixkintsꞌanqaniy. \v 30 Yucha minta para kalalhaval ixtapꞌasta. Yu kintapꞌasta ni kitꞌin, yucha maqskꞌiniy kataꞌeltajul. \s1 Yu mintachal talman \p \v 31 Yu mintachal talman yucha lhichimoꞌoy tachun yu alin. Pero yu valiꞌiy lapanaki yu minchal aniy lakamunukpaꞌ, yucha vamun lay lhichiviniy yu alin aniy. Yu mintachal laktꞌiyan lhichimoꞌoy tachun. \v 32 Yucha mas lhichiviniy tachun yu laqtsꞌintacha ali yu qasmakta pero jantu matichun lhakapuꞌan tacha yu yucha najun. \v 33 Pero yu lhakapuꞌan yucha masuy ni va laqsaval yu najun ni Dios. \v 34 Ni lapanaki yu Dios malaqachal yucha vachuꞌ xtaqnikal ixꞌEspíritu, xlhiyucha lhichiviniy ixchivinti Dios. \v 35 Yu ixPay ayaj achaniy isTsꞌal xlhiyucha yucha maqxtaqnil lhuu tapꞌasta para kalhichimoꞌol tachun yu alin. \v 36 Chuncha taꞌayuꞌ yu kalhakapuꞌanaꞌ ni isTsꞌal yucha lhitꞌajun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yu jantu lhakapuꞌan ni isTsꞌal yucha jantu kalhitsukuyaꞌ ni anchanuꞌ jatsukunti, va paxtoqniy yu ay maqanlqajnati yu xtaꞌa ni Dios. \c 4 \s1 Ni Jesús tꞌachivinil qayntaun xanati yu machaqaꞌ Samaria \p \v 1 Ni fariseos taqasmaklhi ni apalay lhuu lapanakni ixtatꞌaꞌan ni Jesús xajantu ni Juan. Vachuꞌ taqasmaklhi ni apalay lhuu yu ixjamaqchajꞌavay, \v 2 mas jantu Jesús kamaqchajꞌavanal, va yu lapanakni yu ixjalakmalaniy. \v 3 Xlhiyucha ni Jesús nimancha taxtul xaꞌestado Judea, va anchoqolcha xaꞌestado Galilea. \p \v 4 Para kachaꞌal maqskꞌiniy kapuꞌal xaꞌestado Samaria. \v 5 Tejkan tanuchal xalakatꞌun Samaria va chaꞌal taun putaulan yu junkan Sikar. Ancha va ixlhiꞌukstsꞌuniy ni lakatꞌun yu maqancha ixlhitꞌajun Jacob, ixpaykꞌan tachun yu israelitas, va xtaqnil istsꞌal yu José ixjunkan. \v 6 Ancha ixvil taun lakxkan yu ixlhimapaqaꞌukan ixlakxkan ni Jacob. Ancha chinchal ni Jesús. Oxicha ixlaqalhoqonta ixjaltanti ex ancha taulalcha. Pero va laycha atunkuj ixjunita. \v 7-8 Ex ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, ixtaꞌanta inin laka putaulan yu kataꞌul. Ex nimancha chinchal qayntaun xanati yu machaqaꞌ Samaria va ixminta makutunuꞌ xkan. Chuncha ni Jesús va junil: \p —Kꞌintꞌaꞌoqtꞌi tsꞌuniy mixkan. \p \v 9 Ni israelitas jantu ox ixtalalhaꞌan kun yu machaqan Samaria, xlhiyucha ni xanati va junil: \p —Uxintꞌi va israelita kꞌatꞌi. ¿Valiꞌiycha kꞌiskꞌiniycha xkan? Kitꞌin va aniy machaqaꞌ Samaria kunita. \p \v 10 Ex junil ni Jesús: \p —Incha uxintꞌi kꞌamispꞌatꞌi yu xtaꞌa ni Dios, vachuꞌ incha kꞌimispꞌatꞌi ni kitꞌin yu iktꞌaunan skꞌininin xkan, ex yu uxintꞌi kꞌiskꞌinin kitꞌin ex kakxtaqnin xkan yu xtaꞌa jatsukunti. \p \v 11 Ex yu xanati va junil: \p —Ni uxintꞌi jantu kꞌalhitsꞌukꞌu yu kꞌapꞌumakꞌutꞌu ni xkan. Ni lakxkan ayaj pulman. ¿Ex tas ancha kaꞌiyeꞌe ni xkan yu kꞌixtꞌaqniyeꞌe yu lhitꞌajun jatsukunti? \v 12 Yu maqancha kimpaykꞌan Jacob yucha kintamakaunin aniy lakxkan taꞌan ixꞌotꞌa ni yucha, y vachu kun tachun sasꞌatꞌan y tachun ixtalhitsukukna, va si aniy ixtaꞌotꞌa. ¿Ex ni uxintꞌi apalaycha ay lapanaki kꞌatꞌi xajantu yu Jacob? \p \v 13 Chuncha ni Jesús va junil: \p —Tachun yu taꞌotꞌa ni aniy xkan yuꞌuncha aqtsꞌiyaj va kataꞌoqputunchoqoyaꞌ. \v 14 Pero matichun yu kaꞌoqlhi ni xkan yu kitꞌin kakxtaqyaꞌ, yucha jantucha aqtaun kapukikxixaꞌ. Ni xkan yu kxtaꞌa ni kitꞌin yucha kunaꞌ va tacha taꞌan mukxi xajachil xkan laktalpa. Kalhixajtachal taun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \p \v 15 Ex ni anchanuꞌ xanati va junchoqol ni Jesús: \p —Kꞌixtꞌaqnin ni anchanuꞌ xkan para jantucha aqtaun kajkꞌoqputunchoqol, vachu jantucha kakmil uchuꞌ. \p \v 16 Chuncha ni Jesús va junil: \p —Kꞌapꞌinchꞌiy juntaꞌin ni mixapay ex kꞌatꞌanchꞌoꞌo aniy. \p \v 17 Ex ni anu xanati qaltaychoqol, va junil: \p —Jantu kaklhitsukul kixapay. \p Ex ni Jesús junchoqol: \p —Uxintꞌi ox xaꞌaltꞌayanan ni naꞌun jantu kꞌalhitsꞌukꞌu mixapay. \v 18 Laqsaval ni uxintꞌi ixlhitꞌaꞌun pumakis mixapaynin. Vachu yu chavaycha lhitꞌaꞌun jantu laqsaval mixapay kaval. Va laqsaval yu uxintꞌi naꞌun. \p \v 19 Tejkan chuncha qasmaklhi ni xanati, va junil: \p —Chavaycha klaqtsꞌinan tacha qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. \v 20 La maqancha aniy ixtamin yu kepayankꞌan ni kijnan yu aniy machaqan Samaria kuntau. Yuꞌuncha ixtamin aniy laka aspajun para katatoꞌoyal ni Dios. Pero yu uxiknankꞌan israelitas untꞌatꞌik kilalhijunau ni va maqskꞌiniy kaktoꞌoyau Dios vamun laka putaulan Jerusalén. \p \v 21 Ex ni Jesús junil: \p —Uxintꞌi, xanati kꞌatꞌi, kꞌilhakꞌapꞌupꞌinincha yu kunan. Kaminaꞌ ni julchan tejkan uxiknankꞌan jantucha katꞌoꞌoyayapitik ni kimPay Dioskꞌan mas aniy laka aspajun, mas kaval laka putaulan Jerusalén. \v 22 Ni uxiknan tꞌoꞌoyayatꞌik yu jantu mispꞌayatꞌik. Kijnankꞌan ktoꞌoyayau yu kmispayau. Ni Jamalaqtaxtunuꞌ mintachal kun yu israelitas. \v 23 Ni julchan yu istsꞌanqay kalakachil yucha chavaycha lakachin, tejkan ni lapanakni yu laqsaval katatoꞌoyayaꞌ kimPay Dioskꞌan, katatoꞌoyayacha chuncha tacha lhinajun ixꞌEspíritu. KimPay Dioskꞌan yucha lakxkajuy lapanakni para chuncha katatoꞌoyal. \v 24 Ni Dios yucha va Espíritu junita xlhiyucha yu tatoꞌoyay tsꞌanqay katatoꞌoyal tacha lhinajun ixꞌEspíritu yu laqsaval masuy tacha junita. \p \v 25 Ex ni anchanuꞌ xanati va junil: \p —Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni kaminaꞌ ni Mesías (va naunputun Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ). Tejkan kaminaꞌ ex yucha ox kintamasuniꞌoyan tachun. \p \v 26 Ni Jesús junil: \p —Va yucha ni kitꞌin yu ktꞌaunan tꞌachivinin ni uxintꞌi. \p \v 27 Tejkan chuncha ixtꞌajun chivin ex tachinchoqolcha ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy. Ni yuꞌuncha tus taun talhilal tejkan talaqtsꞌil ixtꞌachivijyal qayntaun xanati. Pero jantu matichun kalhisakmil yu ixmaqskꞌiniy, vachu jantu katalhisakmil tisuncha ixtatꞌajun lhilakchivinin. \v 28 Ex ni anchanu xanati makaulalcha ni ixꞌaqxau, va anchoqolcha la ixchaqaꞌ. Tejkan chaꞌal va lakjunil ni lapanakni katatꞌaꞌal, va naul: \p \v 29 —Kꞌatꞌantꞌikcha laqtsꞌinin qayntaun lapanaki yu tus kijunꞌol tachun yu kitꞌin kmakata. Ka va lay va yucha ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ. \p \v 30 Chuncha nimancha tataxtul ni laka putaulan, va taꞌalcha taꞌan ixyachal ni Jesús. \v 31 Tejkan jantukaꞌ ixtalaqchaꞌan ex ni ixtꞌaltanan ixtatꞌajun lhijuninin para kavayl pero mas ixtalhijuniy jantu ixchavaniy. \p \v 32 Ni Jesús jalakjunil: \p —Ni kitꞌin klhitꞌajun vayti yu uxiknankꞌan jantu mispꞌayatꞌik. \p \v 33 Ex ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, taꞌaqtayl talakchiviniy, ixtakꞌatsaputun incha va matichun kalhiminil ixvayti. \p \v 34 Ni Jesús jalakjunil: \p —Alin aputaun kivayti. Kitꞌin kmakay yu lhipaꞌiniy ni Dios yu kimalaqachal tus kakmakaniꞌol ixlhitapatsa yu kilhijuniy. Anchanu lhitapatsa va tacha kivayti. \v 35 Uxiknan naunatꞌik: “Ni chavaycha vananaj tsꞌanqay laꞌatꞌati malkuyuꞌ para kalakachil ni jaxqanti.” Pero kitꞌin klajunau tsꞌanqay kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni taꞌan jachꞌananti va oxicha para kaxqaꞌikal. \v 36 Chuncha qayntaun lapanaki yu jaxqanan yucha laqaꞌiy ixlhilhajati, ex yu xqaꞌikal yucha xtaꞌa jatsukunti. Ex pumatꞌuy talhiꞌachantajuy, yu chꞌal ali yu jaxqanal. \v 37 Laqsaval chuncha junita tacha klajunau: “Qayntaun tapatsay para kachꞌanlhi, aqayntaun para kaxqanal.” \v 38 Kitꞌin klamalaqachau jaxqanan taꞌan jantu kachꞌantꞌik. Jalakxkꞌauyatꞌik lapanakni yu kintalhakapuꞌal por yu tajunilcha alati lapanakni yu talaqtapatsatacha. Uxiknankꞌan chavaycha aqchꞌapꞌatꞌatꞌik la ixlhitapatsakꞌan. \p \v 39 Ni anu xanati ixjalakjunita ixtꞌamachaqan ni ixnajunta Jesús tachun yu ixmakatacha, xlhiyucha ayaj lhuu lapanakni yu machaqan Samaria talhakapuꞌal ni Jesús. \v 40 Ex tejkan tachil ni machaqan Samaria taꞌaqtayl tatapayniniy ni Jesús para katamakaul kun yuꞌuncha. Ex ni yucha ancha loqojlhi paqtꞌuy. \v 41 Chuncha apalay lhuu talhakapuꞌal tejkan taqasmaklhi yu ixnajun ni yucha. \v 42 Ex va tajunil ni xanati: \p —Chavaycha klhakapuꞌanau pero jantucha vamun por yu kilajuniu. Va kijnankꞌan ijqasmakvi ixchivinti, xlhiyucha klhakapuꞌanau. Vachu ijkꞌatsayau ni yucha va yu laqsaval ni Cristo, yu Jamalaqtaxtunuꞌ aniy lakamunukpaꞌ. \s1 Ni Jesús palay makal istsꞌal qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ \p \v 43 Chuncha tejkan paqtꞌuy val, va taxtuchal ancha Samaria ni Jesús, ex al tus xaꞌestado Galilea. \v 44 Ni yucha ixnajunta ni qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios jantu toꞌoyakan la ixtꞌun. \v 45 Ex tejkan chaꞌal Galilea ni lapanakni yu ancha machaqan va ox talaqaꞌil. Ni yuꞌuncha vachuꞌ ixtaꞌanta Jerusalén tejkan alil ni xakꞌatan Paxku. Ancha talaqtsꞌinꞌol tachun lajꞌox yu makal ni Jesús. \p \v 46 Ex astan anchoqol laka putaulan Caná ancha xalakatꞌun Galilea taꞌan yu valiꞌiy xkan maxajnichal xaxkan uva. Ancha ixꞌalin qayntaun yu ay jalhachimoꞌonu yu ixtapatsaniy ni rey. Yucha ixlhitꞌajun qayntaun istsꞌal yu ixtaqanꞌay laka putaulan Capernaúm. \v 47 Ni anchanu lapanaki kꞌatsal ni Jesús va taxtul Judea, va chinchal Galilea. Ex niman al tapaynininiꞌ ni katꞌaꞌal la ixchaqaꞌ. Ixnajun palay kamakanichoqol istsꞌal yu va laycha kanil. \v 48 Chuncha yu Jesús va niman naul: \p —Uxiknankꞌan jantu kilalhakapuꞌaniyau kinchivinti incha jantu pꞌunaj laqtsꞌinꞌelayatꞌik lajꞌay axtoqnu yu kitꞌin kmakay. \p \v 49 Pero yu jalhachimoꞌonuꞌ va naul: \p —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha niman laqtsꞌiniꞌ kintsꞌal ni jantukaꞌ niy. \p \v 50 Chuncha ni Jesús va junil: \p —Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ, mintsꞌal palay junchoqota. \p Ex ni yucha lhakapuꞌal tacha junil ni Jesús y va anchoqolcha. \v 51 Tejkan va ixꞌantakaꞌ la ixchaqaꞌ ex takipaxtoqꞌil ixꞌoqxtamatin, va tajunil: \p —Mintsꞌal oxicha vilchoqol. \p \v 52 Ex laklhisakmil: \p —¿Tisuncha hora aqtaynil ox kꞌatsanchoqoy? \p Ex tanaul ni yuꞌuncha: \p —Va kutancha laqataun putoqoxata tejkan taꞌeltajunichoqol iskakati. \p \v 53 Ex chuncha ni japay makal kuenta ni anchanu hora va exnicha tejkan junil ni Jesús: “Mintsꞌal va palaycha junchoqota.” Ex ni anchanu japay kun tachun ixlapanakni talhakapuꞌal ni Jesús. \v 54 Ex chuncha kun yu aniy, va aqtꞌuycha makal ni Jesús yu lajꞌay axtoqnuꞌ tejkan minchal Judea, chinchal Galilea. \c 5 \s1 Ni Jesús palay makachoqoy qayntaun yu ixlakanita \p \v 1 Ex astan tejkan tapasaꞌol tachun yu aniy va ixjunita aputaun ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Chuncha ni Jesús anchoqol Jerusalén. \v 2 Ancha Jerusalén ixlhiꞌukstsꞌuniy laka puerta yu lhimapaqaꞌukan Borregos, ancha ixꞌalin taun ay japuꞌan yu junkan Betesda laka lhihebreo. Ixlhitꞌajun laqakis xacorredor. \v 3 Ancha ixtamanal lhuu taqanꞌanin. Ixtaꞌalinta laꞌachꞌixin, vachu ixtaꞌalin yu lakchꞌanlkꞌavil ali yu jantu lay ixtapiklay xantaꞌan ixlakatunajkꞌan. Yuꞌuncha ixtapakxanꞌita kalaklal ni xkan. \v 4 [Aqtamixna ixtaꞌeltajuy ixmayul ni Dios ni laqapuꞌan ex yucha ixlaqxaꞌamuy ni xkan. Ex chuncha tejkan ixlaqxaꞌamuꞌojoy ni xkan ex taꞌayu yu pꞌunaj ixtataꞌanuy, niman palay ixjunchoqoy mas va tuꞌuchuncha taqanꞌati yu kalhitsukul.] \v 5 Vachu ancha ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixlhitꞌajuncha ixtaqanꞌati 38 jachꞌitin. \v 6 Ex ni Jesús tejkan laqtsꞌil ni ancha ixmal va makal kuenta ni ayaj maqancha ixtaqanꞌay, va lhisakmil, va junil: \p —¿Palay unpꞌutꞌunchꞌoꞌoy? \p \v 7 Chuncha ni taqanꞌan va naul: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin kunan tejkan laklay ni xkan, ni jantu alin matichun kimataꞌanul ni laqapuꞌan. Tejkan kitꞌin ktaꞌanuputun, aqayntaun niman kilhajay. \p \v 8 Ex junil ni Jesús: \p —Kꞌaꞌostꞌaycha. Kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kꞌapiticha. \p \v 9 Ex chuncha ni anchanu lapanaki va nimancha palay junchoqol, saklhicha ixputaman, aqtaylcha jaltanan. Ni anchanu julchan va xajulchan jastaknati ixjunita. \v 10 Ex ni israelitas tajunil ni lapanaki yu palaycha ixjunchoqota: \p —Chavaycha va xajulchan jastaknati. Ex jantu paxtoqniy kꞌalhipꞌi mimputaman. \p \v 11 Ex ni yucha jalakjunil: \p —Yu palay kimakachoqol va yucha kijunil: “Kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kapꞌinchꞌoꞌocha.” \p \v 12 Ex talhisakmil: \p —¿Tasꞌayucha xalhijunan kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kapꞌinchꞌoꞌocha? \p \v 13 Pero ni lapanaki yu palaycha ixjunchoqota jantu ixkꞌatsay taꞌayucha palay makal. Yu Jesús ixlaqmaqayauchoqotacha ni pumalhuu lapanakni yu ancha ixtayanal. \v 14 Ex taval ni Jesús paxtoqlhi ni anuꞌ lapanaki taꞌan ay lakatajtan, va junil: \p —Chavay palaycha unchꞌoꞌotꞌa ni uxintꞌi. Kitꞌin kunan ni jantucha apalay kꞌamaqtꞌaꞌalhin para jantu tuꞌuchun kapꞌaxtꞌoqtꞌay yu apalay pꞌays maqanlqajnati. \p \v 15 Ex chuncha alcha ni anchanu lapanaki, jalakjunil ni israelitas ni va Jesús yu palay ixmakachoqota. \v 16 Xlhiyucha ni israelitas ixtaxkajiy ni Jesús por ixmakay lajꞌay lhitapatsa xajulchan jastaknati, xlhiyucha ixtamaqniputun. \v 17 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Yu kimPay va si tapatsay ex kitꞌin vachuꞌ ktapatsay. \p \v 18 Chuncha ni israelitas takꞌatsal ni jantucha vamun xajulchan jastaknati ixtꞌajun tapasaniniꞌ. Vachuꞌ naul ni yucha ixPay va Dios. Chuncha ixmakakan xꞌaman tacha Dios kaval, xlhiyucha apalay ixtamaqniputun. \s1 Ni Jesús xtaꞌa jatsukunti \p \v 19 Ni Jesús jalakjunil: \p —Kitꞌin klajunau ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios jantu lay kmakay tuꞌuchun keꞌeman. Kitꞌin vachu va chun kmakay tacha klaqtsꞌin makay kimPay. Ex tachun yu makay ni kimPay va yucha kmakay ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa. \v 20 Yu kimPay yucha kiꞌachaniy y kimasuniy tachun yu makay. Vachuꞌ kimasuniyaꞌ alati axtoqnuꞌ yu apalay lajꞌay yu kꞌalaqtsꞌinapitik, tus vak kakꞌatsꞌanapitik. \v 21 Chuncha tacha yu jaPay jalakmajkujuchoqoy janinin y jalaqxtaqniy jatsukunti, vachuꞌ kitꞌin yu isTsꞌal kxtaqniy jatsukunti va yu kitꞌin kxtaqniputun. \v 22 Yu kimPay jantu matichun mukꞌaniy laqtaqal. Va kixtaqnil kitꞌin yu isTsꞌal kunita tachun tapꞌasta para kakmukꞌal laqtaqal. \v 23 Ex chuncha tachun kintatoꞌoyayaꞌ kitꞌin yu isTsꞌal vachu chun tacha tatoꞌoyay ni kimPay. Ni lapanakni yu jantu kintatoꞌoyay ni kitꞌin yu isTsꞌal, yuꞌuncha vachu jantu tatoꞌoyay ni kimPay yu kimalaqachal. \p \v 24 ’Laqsaval klajunau ni uxiknan: Taꞌayu yu qasmatꞌa ni kinchivinti y vachu lhakapuꞌan yu kimalaqachal, yucha lhitꞌajun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Jantu aqtaun kaxtaqnikanaꞌ maqanlqajnati, ni yucha tapasatacha laka lhinin y lhitꞌajuncha jatsukunti. \v 25 Laqsaval klajunau, ni lapanakni yu tacha janinin tajunita por jantu talhakapuꞌan, kaminaꞌ julchan tejkan yuꞌuncha kintaqasmakniyaꞌ kinchivinti kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios. Anchanu julchan va yu chavaycha lakachin. Yu taqalasmatꞌa, yuꞌuncha katatsukuyaꞌ. \v 26 Yu jatsukunti minchal kun kimPay Dios. Vachu kimaqxtaqnil tapꞌasta ni kitꞌin yu isTsꞌal kunita para lay kakxtaqlhi jatsukunti. \v 27 Vachuꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, kimaqxtaqnil lhachimoꞌon para kaklakmukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni. \v 28 Jantu vak kakꞌatsꞌantꞌik por tachun yu aniy klajunau. Kaminaꞌ julchan tejkan tachun ni janinin yu taꞌaknunun kintaqasmakniyaꞌ kinchivinti. \v 29 Ex tachun yu tamakal yu lajꞌoxi la ixjatsukuntikꞌan katakujchoqoyaꞌ para katalhitsukul yu ox jatsukunti. Yu tamaqtaqalhinin yuꞌuncha kalaqxtaqnikanaꞌ maqanlqajnati. \s1 Ni Dios masuy ni laqsaval ni Jesús va yu ay Jalhachimoꞌonuꞌ \p \v 30 ’Yu kitꞌin jantu tuꞌuchun lay kmakay kilaqꞌaman, kmukꞌay laqtaqal vamun tacha kilhijuniy kimPay. Xlhiyucha vas kmakay tejkan kmukꞌay laqtaqal, va kmakay tacha najun kimPay yu kimalaqachal aniy. \v 31 Incha vamun kitꞌin kaklhichivinkal kilaqꞌaman ex ka jantu laqsaval kaval kinchivinti. \v 32 Klajunau ni alin qayntaun yu lay kilhichiviniy ni kitꞌin. Kitꞌin ijkꞌatsay ni va laqsaval yu najun. \v 33 Laqsaval uxiknankꞌan jamalaꞌachꞌanantꞌik para kataꞌal lhisakminin ni Juan taꞌayucha kunita ni kitꞌin. Yucha jaqaltayanal yu laqsaval. \v 34 Ni kitꞌin jantu kmaqskꞌiniy ixchivinti qayntaun lapanaki. Va klajunau taꞌayuꞌ kilhichiviniy para lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik y kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. \p \v 35 ’Yu Juan ixjunita va tacha laqataun maklku yu ixmaqtajiy y ixmapulkuy. Taun panchꞌix yu uxiknan ixtamaqamayan ixchivinti. \v 36 Pero yu kmakay ni kitꞌin yucha apalay ox masuy taꞌayucha kunita xajantu ixchivinti ni Juan. Ni lhitapatsa yu kixtaqnil kimPay va yucha yu kmakay. Chuncha ox masuy taꞌayucha kunita ni kitꞌin y masuy ni va kimPay kimalaqachal. \v 37 Ni kimPay yu kimalaqachal ni kitꞌin yucha kilhichiviniy, mas jantu aqtaun kꞌaꞌasmaktꞌik ixchivinti y vachu jantu aqtaun kꞌalaqtsꞌintꞌik tacha junita. \v 38 Yucha kimalaqachal pero jantu kilalhakapuꞌaniyau kinchivinti. Xlhiyucha uxiknan jantu kalhitsꞌukꞌutꞌik ixchivinti la melhanutkꞌan. \v 39 Uxiknankꞌan laka laksniy lhitꞌamoꞌoyatꞌik ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta, lhilayatꞌik ni va ancha katꞌemayapitik ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ni anchanu chivinti va yu kilhichiviniy ni kitꞌin. \v 40 Pero jantu kilalaqꞌuxaminau para kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik ni anchanu jatsukunti. \p \v 41 ’Kitꞌin jantu knajun ni kintatoꞌoyal ni lapanakni. \v 42 Ox klamispayau ni uxiknankꞌan jantu laqsaval tꞌoꞌoyayatꞌik Dios. \v 43 Kitꞌin kmil kun ixpalhachimoꞌon ni kimPay pero uxiknan jantu kilalaqaꞌiyau. Yu va kamil aqayntaun lapanaki yu vamun la ixtapꞌasta ni yucha, ka tus laqa achati kꞌalaꞌaꞌitꞌik. \v 44 Xlhiyucha jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Ayaj tamaqamayan tejkan lajꞌay tamakayan ni lapanakni, jantu lakxkꞌauyatꞌik para lajꞌay katamakan ni Dios. \v 45 Kitꞌin jantu kaklaslajau kun kimPay. Yu laqsaval kataslajan va Moisés mas va yucha yu pꞌakxanꞌiyatꞌik para kataꞌaqtayjun. \v 46 Incha laqsaval kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik chuncha tacha yu naul ni Moisés ex vachuꞌ ixkilalhakapuꞌau ni kitꞌin. Taꞌan jatsꞌoqnul ni Moisés yucha kilhichiviniy. \v 47 Incha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni chivinti yu tsꞌoqlhi ni Moisés ex yu kinchivinti vachu jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. \c 6 \s1 Ni Jesús jalakvavay laqakis mil lapanakni \r (Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17) \p \v 1 Ex astan ni Jesús va alcha takukchal lakamar Galilea yu vachuꞌ ixjunkan lakamar Tiberias. \v 2 Tatꞌaꞌal pumalhuu lapanakni, va talaqtsꞌil ni palay jalakmakal taqanꞌanin. \v 3 Taval ni Jesús taukꞌal laqataun aspajun, ancha jalaktꞌataulal yu ixjalakmalaniy. \v 4 Va laycha kalakachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. \p \v 5 Tejkan Jesús laqtsꞌil ni qaynlhuu lapanakni ixtatixkaulhaꞌanta, ex lhisakminil, va junkal ni Felipe: \p —¿Tas ancha kaꞌiyaucha vayti para kalaqchaꞌal tachun yu aniy lapanakni? \p \v 6 Chuncha junkal ni Felipe va para kalaqtsꞌintanukal tisuncha chivinti kaqaltayanal. Ni Jesús yucha ixkꞌatsaycha yu maqskꞌiniy kamakal. \v 7 Chuncha ni Felipe va junil: \p —Mas laꞌatꞌuy ciento julchan katsꞌukꞌu tapatsan jantu kalaqchaꞌal para kꞌalakvavatꞌi tachun ni lapanakni mas va laktsꞌuninin pan. \p \v 8 Ex aqayntaun yu ixtꞌaltanaꞌ yu junkan Andrés yu ixlaqaj yu Simón Pedro va naul: \p \v 9 —Aniy alin qayntaun tsꞌal. Yucha lhitꞌajun aqskis pan yu lhiyal cebada, vachu lhitꞌajun aqxtꞌuy jatanti. Pero jantu kalaqchaanaꞌ por tachun yu aniy lapanakni. \p \v 10 Ex chuncha ni Jesús laklhijunil: \p —Kꞌaꞌunitꞌik katataulal ni lapanakni. \p Ancha ayaj ixꞌalin lhuu jatsꞌin. Tejkan tataulꞌol va laqchaꞌal tus laqakis mil joꞌakna. \v 11 Chuncha ni Jesús chꞌapal ni pan, aqtayl xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex jalaqxtaqnil ni lapanakni. Vachu chun makal kun yu jatanti. Jalaqxtaqnil tacha yu yuꞌuncha ixtaꞌuputun. \v 12 Tejkan oxicha talhiꞌotsaꞌol ex ni Jesús jalaklhijunil ixtꞌaltanan katapusakchoqol tachun yu xajchal para jantu valiꞌiy katalaqamanal. \p \v 13 Chuncha tapusaklhi ni yuꞌuncha tachun yu xatalaqcheꞌeniꞌ, tus laqakautꞌuy canasta talaqtsamal vamun por yu anuꞌ aqskis pan yu jalakvaval ni lapanakni. \v 14 Ni lapanakni por talaqtsꞌil yu aniy ay axtoqnu yu makal ni Jesús aqtayl talajuniy siya yuꞌuncha: \p —Laqsaval ni aniy ka yucha yu laqputeꞌey ixchivinti Dios yu ixtanajun kaminaꞌ aniy lakamunukpaꞌ. \p \v 15 Ni Jesús kꞌatsal ni va kataminaꞌ inin para katalhaꞌal taꞌan katamakayaꞌ ixjalhachimoꞌonukꞌan. Xlhiyucha taꞌeltajuchoqol laka aspajun, va qoslhi para ixlaqꞌaman katiꞌukxuntayal. \s1 Ni Jesús jaltanajꞌan la ixꞌukxna lakxkan \r (Mt. 14:22-27; Mr. 6:45-52) \p \v 16 Tejkan putsꞌislhicha ex ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixjalakmalaniy tataꞌeltajulcha, va taꞌalcha lakamar. \v 17 Ex ancha tataukꞌal laka barco para katapalaqpuslhi ni lakamar para katachaꞌal laka putaulan Capernaúm. Anchanuꞌ hora oxicha tꞌalaj ixputsꞌista, yu Jesús jantukaꞌ ixminchoqoy. \v 18 Chuncha ni lakamar aqtayl laklay kun taun pꞌas un yu ostaulal. \v 19 Tejkan maqaqcha ixtaꞌanta va tachaꞌal laqakis, laqachaxan kilometro ex talaqtsꞌil ni Jesús ixtꞌajun taꞌukstsꞌunin laka barco, ixjaltanajꞌanta la ixꞌukxna lakxkan. Ex ayaj tatalhanal. \v 20 Ni Jesús jalakjunil: \p —Va kitꞌin kunita. Jantu katꞌalhanantꞌik. \p \v 21 Va laqa achati talaqaꞌil laka barco. Ex yu barco nimancha talakanuchal lakatꞌun taꞌan yuꞌuncha ixtachaanputun. \s1 Yu lapanakni talakxkajuy ni Jesús \p \v 22 Tejkan atauncha julchan junchoqol, ni lapanakni ixtayanal tus takuktachal lakamar. Tapastakchoqol ni vamun ixꞌalin laqataun barco, va yucha yu tapuꞌal ixtꞌaltanan ni Jesús, pero ni Jesús jantu kalaktꞌaꞌal ni yuꞌuncha. \v 23 Pero exnicha tachinchal alati barcos yu taminchal laka putaulan Tiberias. Tachinchal ixlhiꞌukstsꞌuniy taꞌan taꞌul yu pan tejkan ni Jesús xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. \v 24 Pero tejkan taxtaqnil kuenta ni Jesús jantu an katayal y vachu ixtꞌaltanan jantu sik ixtalay, ex tachun ni lapanakni tataukꞌal ni laka barcos, taꞌal lakxkaunan tus laka putaulan Capernaúm. \s1 Ni Jesús va tacha vayti yu xtaꞌa jatsukunti \p \v 25 Chuncha tejkan tapalaqpuslhi ni lakamar ancha tatemal ni Jesús, talhisakmil, va tajunil: \p —Jamalaniniꞌ, ¿tasvanancha chꞌitꞌi aniy? \p \v 26 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kitꞌin vas klajunau ni uxiknankꞌan vayntꞌik tus ox otsꞌatꞌik. Va xlhiyucha kilalakxkauyau, mas jantu kꞌamalaꞌasitꞌik yu ay axtoqnuꞌ yu xaklamasuniyau. \v 27 Jantu kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik por mivaytkꞌan yu niman miꞌojoy. Tsꞌanqay kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik por ni vayti yu kataxtaqniyan jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Va yucha yu klaxtaqniyau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, va kitꞌin kilakꞌulal kimPay Dios. \p \v 28 Chuncha talhisakmil ni Jesús: \p —¿Ex tisuncha tsꞌanqay kakmakau para kakmakau ni lhitapatsa yu Dios lhinajun? \p \v 29 Ni Jesús jalajqaltaychoqol, va jalakjunil: \p —Ni lhitapatsa yu lhinajun Dios va inchineꞌ. Yucha kimalaqachal aniy, va talhijunan ni maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu yu klajunau. \p \v 30 Chuncha talhisakmil ni Jesús: \p —¿Suncha kilamasuniyau yu ay kaval para kaklaqtsꞌiu? Ex lay kaklalhakapuꞌaniu minchivinti. ¿Suncha lay makꞌay? \v 31 Ni kimpaykꞌan yu maqancha ixtatiꞌukxuntayay lakakꞌivinan yuꞌuncha taꞌul ni vayti yu junkan maná. Chuncha tapasal tacha tsꞌoqkanta taꞌan najun: “Ni yucha jalaqxtaqnil ixvaytkꞌan yu minchal laktꞌiyan.” \p \v 32 Ni Jesús jalakjunil: \p —Ni kitꞌin klajunau. Ni Moisés jantu kataxtaqnin vayti yu minchal laktꞌiyan. Chavay kimPay taxtaqniyan ni anchanu vayti yu laqsaval yu minachal laktꞌiyan. \v 33 Ni vayti yu xtaꞌa Dios minachal laktꞌiyan, va yucha jaxtaqniy ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni lakamunukpaꞌ. \p \v 34 Ex ni lapanakni tajunil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, kilaxtaqniꞌalhiu ni anchanuꞌ vayti. \p \v 35 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kitꞌin kunita yu vayti yu xtaꞌa jatsukunti. Taꞌayuꞌ yu kilaqmil ni kitꞌin yucha jantucha aqtaun kachavanaꞌ. Vachu yu kilhakapuꞌanil kinchivinti yucha jantucha aqtaun kapukikxixaꞌ. \v 36 Xaklajunaucha ni uxiknankꞌan mas kilalaqtsꞌinaucha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. \v 37 Tachun ni lapanakni yu kimaqxtaqniy kimPay yuꞌuncha kintalaqminaꞌ ni kitꞌin. Tachun yu kintalaqminaꞌ kitꞌin jantu klakmaspꞌitꞌaꞌ. \v 38 Ni kitꞌin va kminchal laktꞌiyan para kakmakal yu najun kimPay, jantu yu knajun ni kitꞌin. Va yucha kimalaqachal. \v 39 Yu kimalaqachal va najun ni jantu kakmaqatsꞌanqal mas va qayntaun yu kimaqxtaqnil. Va najun kaklakmajkujuꞌochoqol ni anchanuꞌ julchan tejkan tachun katamaktayaꞌ. \v 40 Yu kimPay va najun ni katalhitsukul jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ tachun ni lapanakni yu kintalaqtsꞌil y kintalhakapuꞌal ni kitꞌin yu isTsꞌal. Ex kitꞌin astan kaklakmajkujuchoqoyaꞌ tejkan tachun katamaktayaꞌ. \p \v 41 Tejkan chuncha naul ni Jesús va vayti junita yu minchal laktꞌiyan, ex yu israelitas taꞌaqtayl talhichiviniy ni Jesús, taqaltaꞌestuklhi por chuncha naul. \v 42 Va tanaul: \p —Ni aniy lapanaki va Jesús yu istsꞌal José. Ni kijnan ox mispayau ixpay ali ixnati. ¡Chavaycha kintajunan ni yucha taꞌeltajuminchal laktꞌiyan! \p \v 43 Ex chuncha ni Jesús jalakjunil: \p —Jantucha kilaqaltaꞌestukvi. \v 44 Jantu matichun lay kilaqmin ni kitꞌin incha kimPay yu kimalaqachal jantu kilhiminil. Ex kitꞌin kakmajkujuchoqoyaꞌ tejkan tachun katamaktayacha. \v 45 Yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios va inchine tatsꞌoqꞌulal: “Ni Dios kalakmasuniyaꞌ tachun ni lapanakni.” Tachun yu taqalasmatꞌa ni kimPay y talaniy yu najun, yuꞌuncha kintalaqmin ni kitꞌin. \p \v 46 ’Yu kimPay yucha jantu aqtaun kalaqtsꞌinkal pero ni kitꞌin yu kminchal kun Dios va klaqtsꞌil. \v 47 Laqsaval klajunau incha matichun lapanaki ox kilhakapuꞌan ex ni yucha lhitꞌajun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 48 Ni kitꞌin kunita ni vayti yu xtaꞌa jatsukunti. \v 49 Ni mimpaykꞌan yu maqancha ixtatꞌajun, taꞌul ni vayti yu patajul talman ancha lakakꞌivinan pero ex astan tanil. \v 50 Kitꞌin klhichiviniy ni vayti yu minchal laktꞌiyan, matichun lapanaki yu kaꞌul yu aniy vayti, yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ. \v 51 Kitꞌin kunita ni vayti yu kujta yu minchal laktꞌiyan. Taꞌayu yu kaꞌuyaꞌ aniy vayti yucha katsukuyaꞌ mas va tavanancha kaval. Ni anchanu vayti yu kitꞌin kxtaꞌa yucha va kilakatunaj yu kmaqxtaꞌa para katalhitsukul jatsukunti tachun ni lapanakni. \p \v 52 Ex chuncha ni israelitas aqtayl talhilakchiviniy siya yuꞌuncha, ixtanajun: \p —¿Ex tas laycha kintapuxtaqnin ixlakatunaj para kaꞌuu? \p \v 53 Ex ni Jesús naul: \p —Kitꞌin vas klajunau ni uxiknankꞌan incha jantu kilaꞌuniyau kilakatunaj ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, vachu incha jantu kilaꞌoqniyau kijakꞌalnan, ex jantu lay kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik jatsukunti. \v 54 Ex chuncha taꞌayuꞌ yu kaꞌuyaꞌ kilakatunaj, vachuꞌ incha kaꞌoqyaꞌ kijakꞌalnan, ex ni yucha lhitꞌajuncha jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ex astan tejkan kamiꞌoyacha ni lakamunukpaꞌ ex kakmajkujuchoqoyaꞌ. \v 55 Yu kilakatunaj va yucha yu laqsaval lhiꞌuti para kaꞌutꞌi, vachu yu kijakꞌalnan va yu laqsaval xkan para kaꞌoqtꞌi. \v 56 Xlhiyucha ni lapanaki yu uy kilakatunaj y vachuꞌ yu otꞌa kijakꞌalnan, yucha chꞌantaun junita kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ chꞌantaun kunita kun yucha. \v 57 Ni kimPay yu kimalaqachal yucha lhitꞌajun jatsukunti y yu kitꞌin va yucha kputsukuy. Ex chuncha vachuꞌ matichun lapanaki yu kiꞌuyaꞌ ni kitꞌin, yucha vachuꞌ kimputsukuyaꞌ ni kitꞌin. \v 58 Kitꞌin klhichiviniy vayti yu minchal laktꞌiyan. Yucha jantu va aqstanchun kaval tacha yu junkan maná yu maqancha taꞌul mepayankꞌan. Yuꞌuncha tejkan taꞌul astan tanil. Pero yu kaꞌuyaꞌ ni aniy vayti yucha katsukuyaꞌ mas va tavanancha kaval. \p \v 59 Ni Jesús va chuncha laqputeꞌel laka putaulan Capernaúm laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. \s1 Ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ \p \v 60 Tejkan chuncha taqasmaklhi tacha yu jalakmasunil ni Jesús ex lati lapanakni va tanaul: \p —Tacha najun ni yucha ayaj lhitaꞌay para kꞌalaꞌaꞌitꞌi. ¿Tasꞌayucha lapanaki lay kamakaniyaꞌ kuenta yu najun? \p \v 61 Pero ni Jesús niman xtaqnil kuenta ni va ixtatꞌajun pastaknan y ixtatꞌajun jakiltaynan. Ex jalhisakmil, va jalakjunil: \p —¿Ex jantu katamaqaman yu xaklajunau? \v 62 ¿Tas kꞌalhilatꞌikcha ni uxiknan incha kilalaqtsꞌinau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki kakpataxtuchoqol taꞌan pꞌunaj xakvilchal? \v 63 Ni Espíritu yucha xtaꞌa jatsukunti, ixtapꞌasta lapanaki jantu tuꞌuchun ixtapal kaval. Tachun kinchivinti yu kitꞌin kiltaxtuy va minachal kun ni Espíritu yu xtaꞌa jatsukunti. \v 64 Pero vananaj alin lati uxiknankꞌan yu jantukaꞌ lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. \p Ni Jesús yucha ixkꞌatsay mas tejkan aqtaynil ixlhitapatsa tasꞌayuꞌuncha yu jantu katalhakapuꞌanaꞌ. Vachu ox ixkꞌatsay tasꞌayucha yu kamaqxtaꞌaꞌ para kamaqnikal. \v 65 Ex jalakjunil: \p —Jantu matichun lapanaki lay kilaqmin ni kitꞌin incha yu kimPay jantu xtaqniy lakatin. \p \v 66 Tejkan chuncha naunꞌol ex lhuvaj lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta tamakauntijlal, jantucha apalay katatijuntayal kun yucha. \v 67 Ex chuncha ni Jesús vachuꞌ jalaklhisakmil yu pumakautꞌuy yu ixjalakmalaniy va jalakjunil: \p —¿Uxiknan vachuꞌ kilamakauntijlayau? \p \v 68 Ex ni Simón Pedro va liman qaltayl, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lay kaktꞌaꞌau? Kijnan kꞌatsayau ni laqsaval vamun uxintꞌi kꞌiltꞌaxtꞌuy chivinti yu xtaꞌa jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 69 Chavay kijnan klalhakapuꞌantaucha, vachuꞌ ijkꞌatsayau ni uxintꞌi va yu ixnavin Dios kꞌatꞌi, jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌalhitsꞌukꞌu. \p \v 70 Ni Jesús jaqaltaychoqol, va jalakjunil: \p —Kitꞌin klalaksakvi pumakautꞌuy pero xaqayntaun ni uxiknankꞌan va lhitꞌajun aqmoqxnuꞌ. \p \v 71 Va Judas yu ixtꞌajun lhichivin. Yucha istsꞌal ixjunita qayntaun joꞌati yu junkan Simón Iscariote. Ni Judas va yucha yu kamaqxtaqyaꞌ ni Jesús para kamaqnikal mas yucha va xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ yu ixjamalaniy. \c 7 \s1 Ixtꞌalaqaunin ni Jesús jantu ixtalhakapuꞌan yu ixnajun ni yucha \p \v 1 Ex taval ni Jesús ixtiꞌukxuyal la xalakatꞌun Galilea. Jantu ixtaulputun Judea, ancha ixtatꞌajun lakxkaunan niisraelitas para katamaqnil. \v 2 Pero ni anchanu julchan va laycha kalakachil ixkꞌatankꞌan ni israelitas tejkan ixtamakay ixmoqltakꞌan ixlhimaqspaꞌ ixchaqakꞌan. \v 3 Yu ixtꞌalaqaunin va tajunil: \p —Apalay ox kaval kꞌapiti Judea. Ex ancha katalaqtsꞌil mintꞌaltanan ni lajꞌay axtoqnuꞌ yu makꞌay. \v 4 Qayntaun lapanaki tejkan najun kamispakal ex yucha jantu makay axtoqnuꞌ laqatamaqsaq. Ex uxintꞌi incha makꞌay lajꞌay axtoqnuꞌ ex apalay ox kꞌamakꞌatꞌi taꞌan lay katalaqtsꞌin tachun ni lapanakni. \p \v 5 Ixtꞌalaqaunin ni Jesús yu chuncha tanaul, yuꞌuncha vachuꞌ jantu ixtalhakapuꞌan. \v 6 Xlhiyucha ni Jesús jalakjunil: \p —Kitꞌin jantukaꞌ lakachin julchan para kakmakal yu maqskꞌiniy pero yu uxiknan mas va tisuncha hora kaval lay makꞌayatꞌik yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik. \v 7 Aniy lakamunukpaꞌ ni lapanakni jantu lay taxkayyan ni uxiknan pero yu kitꞌin ayaj kintalhixkajiy va por klakjuniy ni yuꞌuncha tamaqtaqalhinin. \v 8 Uxiknankꞌan kapꞌintꞌik laka kꞌatan pero kitꞌin jantukaꞌ. Jantukaꞌ lakachin julchan yu kimpaxtoqniy. \p \v 9 Tejkan chuncha jalakjunil ex yucha tamakaul laka estado Galilea. \s1 Ni Jesús ixtiꞌukxuyal la ixkꞌatankꞌan ni israelitas taꞌan ixtamakay ixmoqltakꞌan \p \v 10 Astan tejkan taꞌalcha ixtꞌalaqaunin ni Jesús laka kꞌatan ex ni yucha vachuꞌ al. Jantu ixtakꞌatsay ni lapanakni, valiꞌiy ixtamaqsaqꞌanta. \v 11 Ni israelitas yuꞌuncha ayaj ixtatꞌajun lakxkaunan ni laka kꞌatan. Ixtalalhisakmiy: \p —¿Toꞌoxtaycha katijuntayal ni anuꞌ lapanaki? \p \v 12 Ni lapanakni va si ixtalhilakchiviniy ni yucha. Va saq ixtalajuniy: “Ni yucha va qayntaun yu ox lapanaki junita.” Yu alati ixtanajun: “Ni yucha va qayntaun yu tꞌajun jalakmakanun lhuu lapanakni.” \p \v 13 Ni lapanakni va si ixtatamaqsaqchiviniy, ixtatalhauniy ixjalhachimoꞌonunkꞌan ni israelitas. \p \v 14 Tejkan ixpakltauncha ixꞌanta ni kꞌatan ex ni Jesús tanuchal ni ay lakatajtan. Aqtayl jalakmalaniy ni lapanakni. \v 15 Ni israelitas tus taun talhilal, va ixtalajuniy siya yuꞌuncha: \p —¿Tas junitacha ni aniy lapanaki? Yucha ayaj lhuu jatalaniti lhitꞌajun mas jantu katamoꞌol. \p \v 16 Chuncha ni Jesús jalajqaltayl, va jalakjunil: \p —Tachun yu kitꞌin kmasuy jantu vamun kinchivinti kaval. Va yu masuy ni kimPay yu kimalaqachal. \v 17 Taꞌayu yu makaputun yu Dios lhinajun ex yucha kakꞌatsayaꞌ ni chivinti yu kmasuy incha va kun Dios mintachal u incha va por kitꞌin kilaqꞌaman. \v 18 Qayntaun lapanaki yu ixlaqꞌaman chiviniy va najun katatoꞌoyal ni lapanakni. Pero kitꞌin va knajun katoꞌoyakal ni Dios yu kimalaqachal. Klhichiviniy yu laqsaval, jantu kaklhitsukul talaqalhin. \p \v 19 ’Ni Moisés taxtaqnin ni uxiknan yu ixlhachimoꞌon Dios pero jantu makꞌayatꞌik yu lhinajun ni anchanu lhachimoꞌon. ¿Ex valiꞌiycha kilamaqniputunau? \p \v 20 Ex taqaltayl ni lapanakni, va tajunil: \p —¿Tasꞌayucha maqniputunan? Ka va lay lhitꞌaꞌun aqmoqxnuꞌ. \p \v 21 Ex ni Jesús va jajunil: \p —Va aqtauncha kmakal yu ay lhitapatsa la xajulchan jastaknati, va xlhiyucha uxiknankꞌan tus tumpaj lhilatꞌik. \v 22 Laqsaval ni Moisés talhijunin kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik pero jantu kaminchal kun Moisés. Yu laqsaval minchal va kun yu apalay maqancha kepayankꞌan ixtatꞌajun. Pero uxiknan mas xajulchan jastaknati vachuꞌ xvililichꞌukꞌupꞌuxniyatꞌik mintsꞌalankꞌan. \v 23 Ayaj makꞌapꞌutꞌunatꞌik tacha yu lhinajun Moisés xlhiyucha mas xajulchan jastaknati xvililichꞌukꞌupꞌuxniyatꞌik qayntaun jasꞌatꞌa. ¿Ex valiꞌiycha kilalukujlaniyau por kꞌuchꞌul qayntaun lapanaki tejkan xajulchan jastaknati? \v 24 Jantu kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal matichun lapanaki vamun por yu laqtsꞌinatꞌik. Incha kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal kaval yu laqsaval. \s1 Ni Jesús lhichiviniy toꞌoxtaycha minchal \p \v 25 Lati lapanakni yu ixtavilanal Jerusalén taꞌaqtayl talalhisakmiy, va tanaul: \p —¿Jantu kaval yu aniy lapanaki yu tatꞌajun lakxkaunan para katamaqnil? \v 26 Chavay mas tꞌajun chivin la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni, yu lhachimoꞌonun jantu tuꞌuchun tajuniy. ¿Ex vachu talhakapuꞌan ni yucha va Cristo yu Dios lakꞌulata? \v 27 Ni kijnan ox kꞌatsayau taꞌan laqsaval minchal ni yucha. Pero yu Cristo tejkan kaminaꞌ jantu matichun kamispayaꞌ toꞌoxtaycha kaminanta, ex ka jantu yucha. \p \v 28 Tejkan qasmaklhi ni Jesús tacha ixtatꞌajun juninin, ex aqtayl jalaqxaqalay pꞌaysni ancha ixpulakna laka ay lakatajtan, va jalakjunil: \p —Uxiknan ox kilamispayau, ox kꞌatsꞌayatꞌik toꞌoxtaycha kminchal. Pero jantu kilaqꞌaman kakmil. Va kimPay kimalaqachal. Yucha najun yu laqsaval pero yu uxiknan jantu mispꞌayatꞌik. \v 29 Ni kitꞌin ox kmispay. Kmintachal kun yucha, va yucha yu kimalaqachal kakmil aniy. \p \v 30 Ex astan lati ixtalaqxaqamaputun pero jantu matichun kachꞌapal. Jantukaꞌ ixlakachin julchan yu Dios laksaklhi para katalhimaqchapul. \v 31 Qaynlhuu lapanakni talhakapuꞌal. Vachuꞌ ixtanajun: \p —¿Tas kunacha tejkan kaminaꞌ ni Cristo? ¿Kamakayaꞌ ni yucha apalay lajꞌay axtoqnu xajantu yu aniy lapanaki? \s1 Ni fariseos talaqxaqamaputun ni Jesús \p \v 32 Ni fariseos takꞌatsal ni lapanakni va chuncha ixtalhilakchiviniy ni Jesús. Chuncha ni yuꞌuncha ali yu xaꞌukxtinin kuras talhijunil yu xapolicias ni ay lakatajtan para kataꞌal laqxaqamanan. \p \v 33 Ex ni Jesús naul: \p —Kitꞌin jantucha paqlhuu kaktaulaꞌ kun uxiknan. Niman kaklaqꞌanchoqoyaꞌ yu kimalaqachal. \v 34 Astan uxiknan kilalakxkauyau pero jantu lay kilatemayau. Jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kaktaulanta. \p \v 35 Chuncha ni israelitas aqtayl talalhisakmiy, va tanaul: \p —¿Tas ancha kaꞌanacha ni yucha ni jantu lay katemayau? ¿Kalaqꞌanaꞌ taꞌan tavilanal yu jantu israelitas kataval y kalakmalaniyaꞌ? \v 36 Kintajunan “Kilalakxkauyau pero jantu kilatemayau.” Vachu najun “Jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kaktaulanta.” ¿Tis va suncha naunputun? \s1 Ni Jesús lhichiviniy xkan yu lhitꞌajun jatsukunti \p \v 37 Tejkan va paqtauncha para kalal ni kꞌatan, tayal ni Jesús, va pꞌays chivinil, va naul: \p —Incha matichun oqputun xkan, kilaqmilcha ni kitꞌin ex kaꞌoqlhicha. \v 38 Yu kilhakapuꞌan yucha kunaꞌ tacha najun la ixchivinti Dios: “La xalhanuti kaxajtachal xkan yu xtaꞌa jatsukunti.” \p \v 39 Tejkan chuncha naul ni Jesús va ixlhichiviniy ni Espíritu Santo yu katalaqaꞌiyaꞌ ni lapanakni yu katalhakapuꞌanaꞌ ni yucha. Pero ni Jesucristo jantukaꞌ ay ixmakakan xlhiyucha ni Espíritu Santo jantukaꞌ ixmin. \s1 Ni lapanakni si putamin ixtanajun \p \v 40 Ixꞌalin lati lapanakni tejkan chuncha taqasmaklhi, va ixtajuniy: \p —Laqsaval, yucha va yu xalaqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios. \p \v 41 Y yu alati ixtajuniy: \p —Yucha ni Cristo yu lakꞌulata Dios. \p Pero lati ixtanajun: \p —Jantu yuꞌ kaval ni Cristo. Ni Cristo jantu kamintachal Galilea. \v 42 La ixchivinti Dios najun ni Cristo yu kaminaꞌ va ixpapanti David kunaꞌ. Najun kaminaꞌ tsukunuꞌ laka putaulan Belén taꞌan la ixputaulan ixjunita ni David yu maqancha ixlhachimoꞌonun. \p \v 43 Chuncha ni lapanakni tatapulvaqlhi va por Jesús. \v 44 Lati ixtalhiꞌuxaꞌan laka pachꞌin pero jantu matichun kachꞌapal. \s1 Ni jalhachimoꞌonun yuꞌuncha jantu ixtalhakapuꞌan ni Jesús \p \v 45 Ex yu xapolicias laka ay lakatajtan taminchoqolcha taꞌan ixtayanal ni fariseos ali ni xaꞌukxtinin kuras. Va talhisakmil: \p —¿Valiꞌiycha jantu kꞌalhitꞌantꞌik? \p \v 46 Chuncha ni policias taqaltayanal, va tanaul: \p —Jantu aqtaun matichun lapanaki chiviniy tacha yu aniy lapanaki. \p \v 47 Ex ni fariseos tanaul: \p —¿Ex yu uxiknankꞌan vachucha tamakanutan ni yucha? \v 48 Jantu matichun jalhachimoꞌonuꞌ lhakapuꞌan. Vachuꞌ ni kijnan yu fariseos kuntau jantu klhakapuꞌanau. \v 49 Vamun talhakapuꞌan ni valiꞌiy lapanakni yu jantu tamispay ixlhachimoꞌon ni Moisés. Yuꞌuncha kalakmukꞌanikanaꞌ maqanlqajnati. \p \v 50 Ex ni Nicodemo yu aqtauncha laqkilal ni Jesús lakaputsꞌisni va jalakjunil: \p \v 51 —La kilhachimoꞌonkꞌan najun ni jantu lay valiꞌiy kꞌamukꞌanin laqtaqal qayntaun lapanaki. Pꞌunaj maqskꞌiniy kaꞌasmaktꞌi yu najun ex kꞌalaqtsꞌintꞌanuyeꞌe incha makal laqtaqal. \p \v 52 Ex tanaul ni ixtꞌafariseos: \p —¿Ex yu uxintꞌi vachu va machaqaꞌ Galilea kꞌatꞌi? Kꞌalanin ixchivinti Dios ex ancha kꞌalaqtsꞌineꞌe ni jantu matichun yu xalaqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios kaminchal Galilea. \p [ \v 53 Ex astan tataxtul lakapulakchivin, va taꞌanchoqol por qayntamin la ixchaqakꞌan. \c 8 \s1 Qayntaun maqtaqalhiniꞌ xanati \p \v 1 Ex astan ni Jesús alcha lakataun aspajun yu junkan Xaꞌaspajun Olivos. \v 2 Tejkan ixtunkuminta ni Jesús al laka ay lakatajtan, ancha tachun ni lapanakni talaqꞌanꞌol. Taulalcha la ixpulakna ni laka ay lakatajtan ex aqtaylcha jalakmalaniy. \p \v 3 Ex yu fariseos ali ni lapanakni yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, yuꞌuncha talhiminil qayntaun xanati yu tatemal makanaꞌ laqtaqal, tꞌatamal qayntaun yu jantu ixapay kaval. Tamaqayaul ixtanꞌajna taꞌan ixtayanal ni lapanakni. \v 4 Ex tajunil ni Jesús: \p —Jamalaniniꞌ, ni aniy xanati yucha temakal makanaꞌ laqtaqal kun yu jantu ixapay kaval. \v 5 La ixlhachimoꞌon ni Moisés ancha lhinajun kalaklakatꞌalmakal xanatin yu chuncha talay. Yu uxintꞌi, ¿tas naꞌuncha? \p \v 6 Chuncha tamakal va para lay katatislajmal ni Jesús. Pero yucha taqayntal, aqtayl jatsꞌoqnun lakatꞌun kun ixmakaꞌ. \v 7 Vananaj ixtataylhaanita lhisakminin, ex tayal ni Jesús jalakjunil: \p —Xaqayntaun uxiknan yu jantu kalhitsukul talaqalhin yucha pꞌunaj katanqalhunil chiyux y katꞌalal. \p \v 8 Ex aqtaun taqayntachoqol ni Jesús, taylhaꞌal jatsꞌoqnuꞌ lakatꞌun la ixmakaꞌ. \v 9 Tejkan chuncha taqasmaklhi tacha jalakjunil ni Jesús ex taꞌaqtaylcha taꞌan por qayntamin. Yu tapꞌulꞌal va yu xapaynincha ixtajunita tus taꞌanꞌolcha. Ex ni Jesús laqtsꞌil ni va xꞌamancha tamakaul ni xanati. \v 10 Chuncha tayal, va junil ni xanati: \p —¿Tas ancha tayanal ni lapanakni? ¿Jantucha matichun kamukꞌanin laqtaqal? \p \v 11 Ex naul ni xanati: \p —Jantucha matichun. \p Ex naul ni Jesús: \p —Kitꞌin vachu jantu kakmukꞌaniyan laqtaqal. Kꞌapiticha. Jantucha kꞌamaqtꞌaꞌalhin.] \s1 Ni Jesús yucha va ixmaklkukꞌan ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ \p \v 12 Astan ni Jesús aaqtaun jalaqxaqalachoqol ni lapanakni, va jalakjunil: \p —Kitꞌin va ixmaklkukꞌan ni lapanakni kunita. Ex yu kintꞌaminaꞌ kalhitsukuyaꞌ ni maklku yu kaxtaqniyaꞌ jatsukunti. Ex jantucha aqtaun katijuntayayaꞌ laka putsꞌisni. \p \v 13 Ex tajunil ni fariseos: \p —Va milaqꞌaman tꞌaunkꞌan lhichivinka. Jantu laqsaval kaval yu naꞌun. \p \v 14 Ni Jesús jaqaltaychoqol, jalakjunil: \p —Mas va kilaqꞌaman klhichivinkan, pero yucha laqsaval yu knajun. Kitꞌin ox ijkꞌatsay toꞌoxtaycha kmintachal, vachuꞌ toꞌoxtaycha kajkꞌanchoqoyaꞌ. Yu uxiknan jantu kꞌatsꞌayatꞌik. \v 15 Uxiknan mukꞌayatꞌik laqtaqal tacha tamukꞌay yu valiꞌiy lapanakni. Ni kitꞌin jantu matichun kmukꞌaniy laqtaqal. \v 16 Incha kitꞌin kakmukꞌal laqtaqal yucha kaval yu laqsaval, jantu kilaqꞌaman kakmukꞌal. Ni kimPay yu kimalaqachal, yucha va chꞌantaun kun kitꞌin. \v 17 La milhachimoꞌonkꞌan ancha najun incha qayntꞌuy talhitaulay tuꞌuchun, y va taun tanajun, ex chun lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. \v 18 Chuncha kitꞌin va klhitaulay yu knajun y vachuꞌ alin aqayntaun yu lhitaulay kun kitꞌin. Yucha va kimPay yu kimalaqachal. \p \v 19 Ex tajunil: \p —¿Tas ancha vil ni mimpay? \p Ex ni Jesús jaqaltayanal, jalakjunil: \p —Uxiknan jantu kilamispayau ni kitꞌin, vachu jantu mispꞌayatꞌik yu kimPay. Incha kilamispau ni kitꞌin ex vachu kꞌamispꞌatꞌik ni kimPay. \p \v 20 Ni Jesús tejkan chuncha naul va ixtꞌajun masun laka ay lakatajtan taꞌan maqxtaqkan ofrenda. Jantu matichun kalhaꞌal laka pachꞌin, jantukaꞌ ixlakachin ixjulchan tejkan Dios kanaunaꞌ. \s1 Ni Jesús najun ni taꞌan kaꞌanaꞌ, yuꞌuncha jantu lay kataꞌal \p \v 21 Ni Jesús jajunchoqol: \p —Kitꞌin kajkꞌanacha. Yu uxiknan kilalakxkauyau pero kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. Taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ uxiknankꞌan jantu lay kapꞌinapitik. \p \v 22 Ex ni israelitas talajunil siya yuꞌuncha: \p —¿Ex va maqniputunkan ixlaqꞌaman? Ka va lay xlhiyucha najun: “Taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ uxiknankꞌan jantu lay kapꞌinapitik”. \p \v 23 Ex ni Jesús jalakjunchoqol: \p —Uxiknan untꞌatꞌik xalapanakni yu aniy lakamunukpaꞌ, pero kitꞌin kminchal laktꞌiyan. Uxiknan va aniy lakamunukpaꞌ aqtꞌaynitꞌik tsukunun, pero kitꞌin jantu aniy kajkꞌaqtaynil. \v 24 Xlhiyucha klajuniu ni uxiknan kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. Incha jantu kilalhakapuꞌaniyau tejkan klajunau taꞌayucha kunita ex kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. \p \v 25 Ex tajunil ni Jesús: \p —¿Tasꞌayucha kꞌatꞌi ni uxintꞌi? \p Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kitꞌin kunita vachu chun tacha klajunau. \v 26 Ni kitꞌin ayaj lhuu chivinti lay kaklalhichiviniu ni uxiknan vachu pulhuu milaqtaqalkꞌan lay klamukꞌaniyau. Yu kimalaqachal yucha jantu aqtaun jalaklkanan y yu kijunil va yucha klajunchoqoyau. Xlhiyucha yu klajunau kitꞌin, yucha jantu jalaklkanti kaval. \p \v 27 Ni lapanakni jantu katamalaqasil ni va ixPay Dios ixtꞌajun lhichivin ni Jesús. \v 28 Ex naul ni Jesús: \p —Tejkan kilamukꞌayau talman ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, exnicha kilamispayau taꞌayucha kunita. Ni kitꞌin jantu aqtaun kmakay tuꞌuchun kilaqꞌaman. Vamun knajun ni chivinti yu kimPay Dios kimasunil. \v 29 Ni kimPay yu kimalaqachal yucha alinta kun kitꞌin. Kitꞌin si kmakay yu lakanajun ni yucha, xlhiyucha jantu aqtaun kimakajun keꞌeman. \s1 Yu sasꞌatꞌan Dios ali yu tatapatsaniy talaqalhin \p \v 30 Tejkan ni Jesús chuncha naunꞌol ex ayaj qaynlhuu talhakapuꞌal ni yucha. \p \v 31 Ni Jesús jalakjunil ni israelitas yu talhakapuꞌal: \p —Incha uxiknan ox katꞌaylhipꞌiniyapitik chuncha tacha chavay xaꞌasmatꞌatꞌik kinchivinti, ex laqsaval kilapanakni kaꞌunapitik, kꞌalaniyapitik yu klamasuniyau. \v 32 Chuncha kꞌamispꞌayapitik ni chivinti yu laqsaval, ex yucha oxamaktaun katamakayan. \p \v 33 Chuncha taqaltayl ni yuꞌuncha, tajunil: \p —Kijnan va lapanakni kuntau yu kminchaꞌau kun Abraham. Oxamaktaun kuntau, jantu aqtaun kaꞌalil kiꞌukxtinkꞌan. ¿Valiꞌiycha naꞌun ni oxamaktaun kajkunau? \p \v 34 Ex ni Jesús jaqaltaychoqol, va jalakjunil: \p —Vas klajunau ni lapanakni yu tamaqtaqalhinin, yuꞌuncha ixꞌukxtinkꞌan va yu talaqalhin. \v 35 Qayntaun oqxtamati yu ixnavin ixꞌukxtin yucha jantu lay tsukuꞌalhiy la ixchaqaꞌ ixꞌukxtin tacha ixlapanaki kaval. Pero yu sasꞌatꞌan ni ukxtin yuꞌuncha chun lay ancha tataulꞌalhiy mas va tavanancha kaval. \v 36 Chavay incha yu istsꞌal miꞌukxtinkꞌan oxamaktaun katamakan ex laqsaval oxamaktaun kaꞌunapitik. \v 37 Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni va kun Abraham tꞌanchꞌipitik pero jantu laꞌaꞌiyatꞌik kinchivinti, xlhiyucha kilamaqniputunau. \v 38 Tachun yu kchiviniy va si yu kimasunil kimPay. Yu uxiknan makꞌayatꞌik va yu tamasunin mimpaykꞌan. \p \v 39 Ex tanaul ni israelitas: \p —Kijnan va Abraham yu maqancha kimpaykꞌan junita. \p Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Incha laqsaval ni Abraham maqancha mimpaykꞌan ixval, ex kꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha ixtiꞌukxuntayay ni yucha. \v 40 Pero uxiknan mas klajuntaucha ni va Dios yu laqsaval kimasunil, aqtsꞌiyaj kilamaqniputunau. Ni Abraham jantu aqtaun chun kamakal. \v 41 Uxiknan vananaj chun makꞌayatꞌik tacha yu makay mimpaykꞌan. \p Ex tanaul ni yuꞌuncha: \p —Kijnan jantu aqchunan kajkuu, va qayntaun yu kimPaykꞌan yucha va Dios. \p \v 42 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Incha laqsaval ni Dios mimPaykꞌan kaval ex kilaꞌachaniu ni kitꞌin, ni kitꞌin va kun Dios kmintachal. Chavaycha aniy kvil pero jantu kakmil kilaqꞌaman, va Dios kimalaqachal. \v 43 ¿Valiꞌiycha jantu malaꞌasiyatꞌik yu klajunau? Va jantu tamaqamayan kaꞌasmaktꞌik, va xlhiyucha. \v 44 Yu mimpaykꞌan va aqmoqxnuꞌ junita, va makꞌayatꞌik yu yucha maqamay. Yucha junita jamaqniniꞌ tus tejkan puꞌaqtaynichal lakamunukpaꞌ. Yucha vamun lhipaꞌiniy yu jalaklkanti, jantu lay najun yu laqsaval. Tejkan jalaklkanan yucha va ixkilchuncha. Yucha va jalaklkanaꞌ junita y va yucha xajapay tachun yu jalaklkanti. \v 45 Kitꞌin klhichiviniy yu laqsaval, xlhiyucha uxiknan jantu kilalhakapuꞌaniyau. \v 46 Ni uxiknan jantu matichun lay kalhitaulal ni kitꞌin klhitꞌajun talaqalhin. Chavay incha kitꞌin klhichiviniy yu laqsaval, ¿ex valiꞌiycha jantu kilalhakapuꞌaniyau yu knajun? \v 47 Yu laqsaval ixnavin Dios yucha qasmatꞌa ixchivinti Dios. Uxiknan jantu ixnavin Dios kaꞌuntꞌik, xlhiyucha jantu asmakpꞌutꞌunatꞌik ixchivinti Dios. \s1 Ni Cristo aqtsꞌiyajcha ixꞌalin \p \v 48 Ex chuncha tajunil ni israelitas: \p —Kijnan klajuniu ni uxintꞌi va qayntaun machaqa kꞌatꞌi Samaria. Klajuniu ni uxintꞌi va laqtanuyan laqataun aqmoqxnuꞌ y va laqsaval. \p \v 49 Ex naul ni Jesús: \p —Kitꞌin jantu kaklhitsukul aqmoqxnuꞌ. Kitꞌin yu kmakay va ktoꞌoyay ni kimPay, pero uxiknan jantu kilatoꞌoyayau ni kitꞌin. \v 50 Jantu klalhijunau kilatoꞌoyau ni kitꞌin pero alin qayntaun yu lhinajun kaktoꞌoyakal. Yucha va Dios yu lay mukꞌay laqtaqal. \v 51 Kitꞌin vas klajunau. Matichun lapanaki yu makay kuenta kinchivinti yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ. \p \v 52 Ex tajunil ni israelitas: \p —Chavay ox ijkꞌatsayau ni uxintꞌi laqsaval lhitꞌaꞌun aqmoqxnuꞌ. Ni Abraham ali yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha yuꞌuncha si tanil. Ex uxintꞌi, ¿valiꞌiycha naꞌuncha ni yu kamakayaꞌ kuenta minchivinti yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ? \v 53 ¿Apalaycha ay kꞌatꞌi ni uxintꞌi xajantu yu kimpaykꞌan Abraham yu maqancha nil? Vachu yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tanitacha. ¿Tasꞌayucha lhilakꞌan ni uxintꞌi? \p \v 54 Ni Jesús jaqaltaychoqol, jalakjunil: \p —Yu va kitꞌin kilaqꞌaman kaktoꞌoyakal ex jantu tuꞌuchun xtapal kaval kintoꞌoyaka. Pero yu kintoꞌoyay kitꞌin va kimPay. Yucha naunatꞌik va miDioskꞌan junita. \v 55 Yucha jantu mispꞌayatꞌik pero kitꞌin ox kmispay. Incha kitꞌin kaklajuniu jantu kmispay ex kakval tacha qayntaun jalaklkanaj lapanaki vachu va chun tacha uxiknan. Pero kitꞌin laqsaval kmispay y kmakay kuenta ixchivinti. \v 56 Ni mimpaykꞌan Abraham yu maqancha ixtꞌajun ayaj lhiꞌachantajul tejkan kꞌatsal ni kalaqtsꞌinaꞌ ni julchan tejkan kitꞌin kakminaꞌ. Tejkan chuncha laqtsꞌil ayaj lhiꞌachantajul. \p \v 57 Ex tajunil ni israelitas: \p —Jantukaꞌ malaqchꞌipꞌiniy cincuenta mijachꞌitin. ¿Valiꞌiycha naꞌuncha uxintꞌi mispꞌay ni Abraham? \p \v 58 Ex ni Jesús jalakjunchoqol: \p —Kitꞌin ktꞌajun mas va tavanancha, mas tejkan jantukaꞌ istsukuy ni Abraham. \p \v 59 Ex nimancha tasaklhi chiyux para katalakatꞌalmal ni Jesús. Pero ni yucha niman tsꞌalaj tamaqsaqlhi. Astan chꞌapal ixlakatin, taxtulcha ni laka ay lakatajtan, va alcha. \c 9 \s1 Ni Jesús malakavanil qayntaun laꞌachꞌix yu chuncha tsukul \p \v 1 Chuncha taꞌan ixtꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús ancha laqtsꞌil qayntaun laꞌachꞌix yu chuncha tsukul. \v 2 Ex ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy talhisakmil, tajunil: \p —Jamalaniniꞌ, ¿valiꞌiycha tsukulcha laꞌachꞌix ni aniy lapanaki? ¿Va por ixtalaqalhin ixpay ali ixnati o va por ixtalaqalhin ni yucha? \p \v 3 Chuncha ni Jesús jalakjunil: \p —Jantu por ixtalaqalhinkꞌan ixpay ali ixnati kaval, nisin por ixtalaqalhin ni yucha. Va para lay kamasukal ixlhitapatsa ni Dios. \v 4 Tejkan vananaj tunkujunta ex lay tapatsakan pero tejkan putsꞌista jantucha lay. Vachu va chun chavaycha maqskꞌiniy kamakau ixlhitapatsa yu kimalaqachal. Astan kaminaꞌ ni japutsꞌisniꞌ tejkan jantucha matichun lay katapatsayaꞌ. \v 5 Chavaycha vananaj ktijuyal aniy lakamunukpaꞌ ex chuncha kalakmapulkulnita xalapanakni lakamunukpaꞌ. \p \v 6 Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús, ex aqchujꞌul lakatꞌun. Aqtayl makay pulꞌan kun ixchujꞌuti ex lhilakpuxapal ni laꞌachꞌix. \p \v 7 Ex junil ni laꞌachꞌix: \p —Chavay kapꞌinchꞌiycha oqxpuchaꞌaꞌ lakxkan yu junkan Siloé (yucha naunputun yu malaqachakanta). \p Ex ni laꞌachꞌix alcha oqxpuchaꞌaꞌ. Tejkan minchoqolcha va oxicha ixjalakavanan. \v 8 Chuncha ni ixtꞌamachaqan ali tachun yu ixtalaqtsꞌin taꞌan ixtaulay ixpuskꞌin limosna, yuꞌuncha si ixtalalhisakmiy siya yuꞌuncha: \p —¿Ni aniy lapanaki jantu yuꞌ yu ixtaulay ixpuskꞌin limosna? \p \v 9 Lati ixtanajun: \p —Va yucha junita. \p Pero lati ixtanajun: \p —Tasuy tacha yucha pero jantu yuꞌ kaval. \p Pero ni laꞌachꞌix yucha ixnajun: \p —Chun, va kitꞌin kunita. \p \v 10 Ex talhisakmil va tajunil: \p —¿Ex tas laycha pꞌalakꞌavanan? \p \v 11 Ex ni laꞌachꞌix jaqaltayanal, va jalakjunil: \p —Qayntaun lapanaki yu junkan Jesús makal pulꞌan y kilhilakpuxapal la kilaqchul, ex astan kijunil: “Kꞌapꞌinchꞌiy laqapuꞌan la xalakxkan Siloé, ancha kꞌaꞌoqxpꞌuchꞌaꞌayeꞌe.” Ex kitꞌin niman kꞌal. Tejkan kꞌoqxpuchaꞌal ex klakavanalcha. \p \v 12 Chuncha aqtaun talhisakmichoqol, va tajunil: \p —¿Toꞌoxtaycha yal ni anchanu lapanaki? \p Ex yucha naul: \p —Jantu ijkꞌatsay toꞌoxtaycha yal. \s1 Yu fariseos talhisakmil ni laꞌachꞌix taꞌayucha malakavanil \p \v 13 Ex astan ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, talhaꞌal taꞌan ixtayanal ni fariseos. \p \v 14 Ni anchanu julchan tejkan ni Jesús laꞌoxinil kun pulꞌan ixlaqchul ni laꞌachꞌix va xajulchan jastaknati ixjunita. \v 15 Ex ni fariseos talhisakmichoqol tas palakavanalcha. Ex jalakjunil ni laꞌachꞌix: \p —Ni lapanaki yu kimalakavanil yucha kimukꞌanil pulꞌan la kilaqchul, ex kimalaqachal oqxpuchaꞌaꞌ, ex kꞌaqtayl klakavanan. \p \v 16 Lati ni fariseos tanaul: \p —Yu malakavanil ni aniy lapanaki yucha jantu kaminchal kun Dios, jantu toꞌoyay xajulchan jastaknati. \p Chuncha yu alati vachu tanaul: \p —Pero incha va maqtaqalhini lapanaki junita, ¿ex tas laycha kapumakal lajꞌay axtoqnuꞌ? \p Chuncha alil laꞌatꞌuy jatapastakꞌati siya yuꞌuncha. \p \v 17 Ex aqtaun talhisakmil ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va tajunil: \p —Chavay ni lapanaki yu malakavanin, ¿tas lhilaycha ni uxintꞌi? \p Ex jaqaltayanal yu laꞌachꞌix ixjunita, va naul: \p —Kitꞌin knajun ni yucha va qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. \p \v 18 Ni anchanu israelitas jantu ixtalhakapuꞌan ni yucha yu laꞌachꞌix ixjunita y chavay laycha lakavanan. Xlhiyucha tajuntaꞌinil ixpay ali ixnati. \v 19 Ixtalhisakmin ni yuꞌuncha, va tajunil: \p —¿Yucha ni aniy ni mintsꞌalkꞌan? Naunatꞌik ni va laꞌachꞌix tsukul. ¿Ex tas pulaycha lakavanan? \p \v 20 Yu ixpay ali ixnati tanaul: \p —Kijnan ox ijkꞌatsayau ni va yucha ni kintsꞌalkꞌan y yucha va laꞌachꞌix tsukul. \v 21 Pero jantu kꞌatsayau tas laycha palakavanal. Vachu jantu kꞌatsayau taꞌayucha laꞌoxinil ixlaqchul. Lay kꞌalhisakmitꞌik ni yucha. Yucha jantucha sꞌatꞌa kaval. Yucha lay katajunan tas laycha palakavanal. \p \v 22 Yuꞌuncha ixtatalhanan, xlhiyucha chuncha tanaul. Ni xalajꞌaynin israelitas chꞌantauncha ixtamakata ixjatapastakꞌatkꞌan. Ixtanajun incha matichun kalhakapuꞌal ni Jesús va yu Cristo junita, yucha katatinaqxtul laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni lapanakni. \v 23 Xlhiyucha tanaul ni ixpay ali ixnati: Jantucha sꞌatꞌa kaval y lay kꞌalhisakmitꞌik ni yucha. \p \v 24 Ni israelitas aqtaun tajuntaꞌichoqol ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va tajunil: \p —La ixlakaꞌukxpuꞌ ni Dios kilalhitaulniu yu laqsaval. Kijnan ox kmispayau ni anchanu lapanaki yu palay makan, yucha ayaj maqtaqalhini lapanaki junita. \p \v 25 Ex jaqaltayl ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va jalakjunil: \p —Kitꞌin jantu ijkꞌatsay incha va maqtaqalhini lapanaki junita. Vamun ijkꞌatsay ni kitꞌin va laꞌachꞌix xajkunita y chavay laycha klakavanan. \p \v 26 Chuncha aaqtaun talhisakmichoqol, va tajunil: \p —¿Tas makancha? ¿Tas pumalakavanincha? \p \v 27 Ex naul ni laꞌachꞌix: \p —Kitꞌin klajuntaucha pero jantu kilalhakapuꞌaniu kinchivinti. ¿Valiꞌiycha naunatꞌik aaqtaun klajunchoqoo? ¿Vachu va tꞌaꞌuxapꞌinatꞌik ni yucha? \p \v 28 Chuncha ox talaktuꞌul, va tajunil: \p —Uxintꞌi maqamayan katꞌapiti ni anchanu lapanaki. Kijnan vamun Moisés kintamaqamayan kaktꞌaꞌau. \v 29 Ni Moisés yucha ijkꞌatsayau ni laqsaval tꞌachivinil Dios pero ni anchanu lapanaki yucha jantu kꞌatsayau toꞌoxtaycha minchal. \p \v 30 Chuncha ni laꞌachꞌix jaqaltayl, va jalakjunil: \p —Tus vak ijkꞌatsan. Naunatꞌik ni uxiknankꞌan jantu kꞌatsꞌayatꞌik toꞌoxtaycha minchal, pero ni kitꞌin kimalakavanil. \v 31 Laqsaval ox kꞌatsayau ni Dios yucha jantu qalasmakputun yu maqtaqalhinin. Yucha jaqalasmatꞌa vamun yu tatoꞌoyay y tamakay yu lhinajun. \v 32 Jantu aqtaun kꞌatsayau matichun yu lay kakꞌuchꞌul yu laꞌachꞌix katsukul. \v 33 Ex chuncha yu anu lapanaki incha jantu kaminchal kun Dios ex jantu lay tuꞌuchun kamakal. \p \v 34 Ex tajunil ni laꞌachꞌix: \p —Uxintꞌi tsꞌukꞌu kun lhuu talaqalhin, ex chavay ¿va uxintꞌi kilamalaniputunau ni kijnan? \p Ex chuncha va nimancha tatinaqxtul ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas para jantucha katanuchoqol. \s1 Ni lapanakni yu jantu tamispay Dios va tacha laꞌachꞌixin tajunita \p \v 35 Ni Jesús niman kꞌatsal ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita ixtatinaqxtutacha laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ex tejkan paxtoqlhi va lhisakmil: \p —¿Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin yu val Sasꞌatꞌa Lapanaki? \p \v 36 Ex qaltayl, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, kꞌiꞌun tasꞌayucha junita para lay kaklhakapuꞌal. \p \v 37 Ex junil ni Jesús: \p —Uxintꞌi mispꞌaycha y laqtsꞌintꞌacha. Va kitꞌin kunita yu chavaycha ktꞌaꞌun tꞌachivin uxintꞌi. \p \v 38 Ex ni laꞌachꞌix va taꞌaqtsoqoqtalcha taꞌan ixyal ni Jesús, va junil: \p —Ox klhakapuꞌanan ni uxintꞌi, Jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi. \p \v 39 Ex naul ni Jesús: \p —Kitꞌin kchil ni aniy lakamunukpaꞌ va para lay kamukꞌanikal ixlaqtaqalkꞌan yu tapaxtoqniy. Chuncha kmil para kaklaqlaꞌoxinil ixlaqchulkꞌan yu laꞌachꞌixin. Vachu yu ox talakavanan para kataꞌakxajchal tacha laꞌachꞌixin por jantu kintalhakapuꞌan. \p \v 40 Lati ni fariseos yu ancha ixtayanal tejkan taqasmaklhi tacha naul ni Jesús ex talhisakmil, tajunil: \p —¿Ex kijnan vachuꞌ va laꞌachꞌixin kuntau? \p \v 41 Chuncha jaqaltayl ni Jesús, jalakjunil: \p —Incha laꞌachꞌixin kaꞌuntꞌik, ex jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌamukꞌanikꞌantꞌik. Pero naunatꞌik ox jalakꞌavananatꞌik. Xlhiyucha mukꞌanikꞌanatꞌik milaqtaqalkꞌan. \c 10 \s1 Qayntaun xalhistaknaꞌ borregos \p \v 1 Chuncha ni Jesús jalakjunil: \p —Laqsaval klajunau incha matichun lapanaki tanuy ixpulakna laka korral pero incha jantu putanuy taꞌan yal xapuerta ex ni yucha va alhavanaꞌ junita, laqatapꞌasta maxtuy yu jantu ixnavin. \v 2 Yu putanuy taꞌan yal xapuerta ex ni yucha va yu xalhistaknaꞌ borregos. \v 3 Ancha qayntaun malaqltiꞌaniy xapuerta para katanul. Ex laktꞌasaniy la ixtaqaꞌutkꞌan laqatamin ni borregos. Yuꞌuncha niman taqasmatꞌa ixchivinti para kalakmaxtul laka korral. \v 4 Tejkan lakmaxtuꞌojoy tachun yu ixnavin ex japꞌulaycha ni yucha. Tachun tatꞌaꞌan, va taqalmispay ixchivinti. \v 5 Pero tejkan jalaktꞌasaniy aqayntaun yu jantu tamispay, ex jantu taqalasmatꞌa, jantu tatꞌaꞌan. Jantu taqalmispay, xlhiyucha va niman talajqosmajꞌan. \p \v 6 Ni Jesús chuncha jalakjunil ni fariseos pero yuꞌuncha jantu katamalaqasil. \s1 Ni Jesús ox jalaklhistakꞌa ixlapanakni tacha ixborregos kataval \p \v 7 Ex aaqtaun ni Jesús jalakjunil: \p —Laqsaval klajunau, ni kitꞌin va xapuerta kunita taꞌan lay taputanuy ni borregos. \v 8 Tachun yu pꞌunaj takilachil, yuꞌuncha va alhavanan ixtajunita. Ixtaꞌalhaumaxtuputun yu jantu ixnavinkꞌan kaval, pero ni borregos jantu kataqalasmaklhi. \v 9 Ni kitꞌin va xapuerta korral kunita. Taꞌayuꞌ yu kaputanuyaꞌ taꞌan yal xapuerta, yucha kalaqtaxtuyaꞌ. Kajunaꞌ tacha laqataun borrego yu lay tanuy y lay taxtuy ni laka korral, lay temay yu kaꞌuputul. \p \v 10 ’Yu alhavanaꞌ yucha min vamun para kaꞌalhavanal, vachu para kamaqninil y para kalaktꞌilhininꞌol. Kitꞌin kminta va para laqsaval lay katalhitsukul yu ox jatsukunti y para katalhaval yu achati la ixjatsukuntikꞌan. \v 11 Ni kitꞌin ox xalhistaknaꞌ borregos kunita. Yu ox xalhistaknaꞌ borregos, yucha maqxtaꞌa ixjatsukunti para ox katatsukul. \v 12 Pero qayntaun oqxtamati yu mapalkan jantu ixnavin kaval ni borregos. Xlhiyucha tejkan min yu maqtaliꞌ, ex yucha niman takyajuy. Ex yu maqtaliꞌ jalakchꞌapayachal ni borregos y valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌay. \v 13 Chuncha ni anchanu lapanaki jalakmakauntijlaycha. Yucha jantu makay kuenta ni borregos, vamun yu ixlhilhajati makay kuenta. \p \v 14 ’Kitꞌin kunita yu laqsaval ox xalhistaknaꞌ borregos. Ox klakmispay kiborregos, vachu yuꞌuncha ox kintamispay. \v 15 Vachu chun tacha kimPay ox kimispay ni kitꞌin, kitꞌin vachu ox kmispay ni yucha. Kitꞌin kmaqxtaꞌa ketsukunti para ox katatsukul ni kiborregos. \v 16 Vachu klhitꞌajun alati borregos yu jantu xanavin aniy laka korral kataval. Yuꞌuncha vachu maqskꞌiniy kaklaklhimil. Kintatoꞌoyayaꞌ, va oqxlaqtaun kaꞌalinaꞌ laka korral. Va qayntaun xalhistaknaꞌ kunaꞌ. \p \v 17 ’Kitꞌin kmaqxtaꞌa ketsukunti para kaknil ex astan kaklaqaꞌichoqol ketsukunti. Xlhiyucha yu kimPay ayaj kiꞌachaniy. \v 18 Jantu matichun lay kimaxtuniy ketsukunti. Va kitꞌin kmaqxtaꞌa kilaqꞌaman. Kitꞌin lay kmaqxtaꞌa, vachuꞌ lay kaklaqaꞌichoqoyaꞌ. Va chuncha kilhijunil kimPay. \p \v 19 Tejkan chuncha taqasmaklhi ni israelitas va nimancha tumpaj taval. \v 20 Lati tanaul: \p —Ni yucha ka va aqmoqxnuꞌ lhitꞌajun la ixjatsukunti, vachu va lokoj. ¿Valiꞌiycha makꞌayatꞌikcha kuenta yu najun? \p \v 21 Pero yu alati tanaul: \p —Jantu chiviniy tacha kalhitsukul aqmoqxnuꞌ. Laqataun aqmoqxnuꞌ jantu lay kalakmalakavanil yu laꞌachꞌixin. \s1 Ni israelitas talaktanchaniy yu makay ni Jesús \p \v 22 Ancha Jerusalén lhikꞌasnin ixjunita tejkan yu ancha machaqan va ixtatꞌajun makaninin xakꞌatan yu ay lakatajtan. \v 23 Ni Jesús va ixtijuyal la ixlhimaqspaꞌ laka ay lakatajtan taꞌan ixjapuchꞌanan Salomón. \v 24 Ex ancha tamalaqachoqoxnul ni israelitas va aqtayl talhisakmiy, va tajunil: \p —¿Tasvanancha kilalhitaulniyau yu laqsaval? Incha va uxintꞌi ni Cristo yu lakꞌulatan ni Dios chavaycha va aqtauncha kilajuniu. \p \v 25 Ex jaqaltayl ni Jesús, jalakjunil: \p —Kitꞌin klajuniucha pero jantu kilalhakapuꞌaniyau. Tachun lajꞌay axtoqnuꞌ yu kmakay la ixtapꞌasta ni kimPay ancha ox tasuy para lay kilapumispau. \v 26 Uxiknan jantu kiborregos kꞌaꞌuntꞌik xlhiyucha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. \v 27 Yu kiborregos yuꞌuncha kintaqalmispay. Kitꞌin vachuꞌ klakmispay ni yuꞌuncha, va kintatꞌaꞌan ni kitꞌin. \v 28 Kitꞌin klaqxtaqniy jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yuꞌuncha jantu aqtaun kataniyaꞌ, vachu jantu aqtaun matichun kimaxtuniyaꞌ la kimakaꞌ. \v 29 Va kimPay yu kimaqxtaqnil, vamun yuꞌ ay junita. Jantu matichun lay maxtuniy la ixmakaꞌ. \v 30 Yu kimPay Dios ali kitꞌin va taun kuntau. \p \v 31 Ex ni israelitas aaqtaun talakasakchoqol chiyux para katalakatꞌalmal. \p \v 32 Pero ni Jesús jalakjunil: \p —Kun ixtapꞌasta kimPay kitꞌin klamasuniu lhuu axtoqnuꞌ yu lajꞌay lhitapatsa. ¿Ex tisuncha yu klamasuniu yu kilalhilakatꞌalmaputunau? \p \v 33 Chuncha ni israelitas taqaltayl, va tajunil: \p —Kijnan jantu klalhilakatꞌalmayau por yu lajꞌox lhitapatsa yu makꞌatꞌi. Va klalhilakatꞌalmayau por minchivinti. Chuncha tacha naꞌun ayaj tꞌapꞌasaniy ni Dios. Uxintꞌi valiꞌiy lapanaki kꞌatꞌi pero makꞌakꞌan milaqꞌaman tacha Dios kꞌaꞌuntꞌi. \p \v 34 Ni Jesús jalakjunil: \p —La mimpalhachimoꞌonkꞌan ancha tsꞌoqkanta yu najun inchine: “Kitꞌin klajuniu ni uxiknan va dioses untꞌatꞌik.” \v 35 Yu tsꞌoqmukꞌakanta la ixchivinti Dios va si laqsaval. Ancha Dios jalakjunil dioses ni anchanu lapanakni yu jalaqmalaqachanil ixchivinti. \v 36 Dios kilaksaklhi para kimalaqachal kakmil aniy lakamunukpaꞌ. ¿Ex valiꞌiycha kilajunaucha ni kitꞌin va ktꞌajun tapasaniniꞌ ni Dios vamun por yu klajunau ni kitꞌin va Sasꞌatꞌa kunita? \v 37 Incha kitꞌin jantu kmakay ixlhitapatsa kimPay ex jantu maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu yu klajunau. \v 38 Pero kitꞌin aqtsꞌiyaj va kmakay ixlhitapatsa ni kimPay. Ex mas jantu kilalhakapuꞌaniyau yu klajunau, maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu tejkan laqtsꞌinatꞌik ni lhitapatsa yu kmakay. Chuncha lay ox kꞌatsꞌayatꞌik ni kimPay va chꞌantaun junita kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ chꞌantaun kunita kun yucha. \p \v 39 Ex aaqtaun ixtalaqxaqamaputunchoqoy ni Jesús, pero tamaqanqoslhi. \p \v 40 Ex anchoqolcha aaqtaun tus taꞌan takuktachal xalaꞌaxkan Jordán taꞌan Juan pꞌunaj ixmaqchajꞌavanan. Ex ancha taulchalcha. \v 41 Ancha qaynlhuvaj lapanakni ixtalaqminta ni Jesús, va tanaul: \p —Ni Juan yucha jantu kamasul yu lajꞌay axtoqnuꞌ, pero tachun yu naul tejkan lhichivinil ni Jesús va si laqsaval val. \p \v 42 Chuncha qaynlhuu lapanakni talhakapuꞌal ni Jesús. \c 11 \s1 Ni Lázaro nilcha \p \v 1 Ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixtaqanꞌay yu ixjunkan Lázaro. Va machaqaꞌ Betania ixjunita taꞌan ixputaulankꞌan ixjatꞌalapanakni yu junkan María ali Marta. \v 2 Ni anchanuꞌ María vachu va yuꞌ yu lhilakxapanil yu sꞌejenꞌe la ixchꞌajaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús ex malakxixinil kun ixꞌaji. \v 3 Chuncha ixlaꞌatꞌuykꞌan jatꞌalapanakni tamalaqachanil chivinti ni Jesús. Tajunil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay ni miꞌamigo taqanꞌay. \p \v 4 Ni Jesús tejkan qasmaklhi va naul: \p —Yu aniy taqanꞌati chꞌapata jantu kaꞌaqxajtachal ixlhinin. Va para kamasukal ixꞌayaxtu ni Dios, vachu kiꞌayaxtu ni kitꞌin yu isTsꞌal kunita. \p \v 5 Ni Jesús ayaj ixlakpaxkay ni Marta ali ixtꞌalapanaki ali Lázaro. \v 6 Pero vananaj taqmaqal paqtꞌuy ancha taꞌan ixvil mas tajunilcha ni Lázaro taqanꞌay. \v 7 Ex astan jalakjunil yu ixjalakmalaniy: \p —Chavay kaꞌanchoqoocha aaqtaun ni Judea. \p \v 8 Ex yu ixjalakmalaniy tajunil: \p —Jamalaniniꞌ, jantukaꞌ paqlhuu jun yu machaqan Judea ixtalakatꞌalmaputunan para katamaqnin. ¿Ex aaqtauncha uxapꞌinchꞌoꞌoy? \p \v 9 Ex jalakjunil ni Jesús: \p —Taun julchan lhitꞌajun laqakautꞌuy hora. Yu tijuyal tunkuj yucha jantu aystukkan, va lakavanan taꞌan alin xamaklku lakamunukpaꞌ. \v 10 Pero yu tijuyal lakaputsꞌisniꞌ yucha aystukkan, va tsꞌanqaniy maklku. \p \v 11 Ex astan naul: \p —Ni kiꞌamigojkꞌan Lázaro chavaycha ltatay pero kteꞌen maqloꞌonuꞌ. \p \v 12 Yu ixjalakmalaniy tajunil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha valiꞌiy ltatay, ex chun palay kajunchoqoyaꞌ. \p \v 13 Tejkan naul ni va ltatay yucha naunputun ni Lázaro ixnitacha. Ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, yuꞌuncha talhilal valiꞌiy ltatati ixlhichiviniy. \v 14 Ex ni Jesús va aaqtauncha vas jalakjunil para katamalaqasil: \p —Ni Lázaro yucha nitacha. \v 15 Chavaycha kitꞌin ayaj klhiꞌachantajuy ni jantu an xakvilchal. Apalay ox kaxajtachal para uxiknan para apalay kilalhakapuꞌanau. Kaꞌau laqtsꞌinin. \p \v 16 Ex ni Tomás yu ixtalhimapaqaꞌuy Jachiyan va jalakjunil ni alati ixtꞌaltanan Jesús: \p —Katꞌaꞌaucha ni Jesús para kanichaꞌau chꞌantaun kun yucha. \s1 Ni Jesús va yu jamaqloꞌochoqoy janinin y yu xtaꞌa jatsukunti \p \v 17 Tejkan chaꞌalcha ni Jesús ex kꞌatsal ni va paqtꞌaticha ixꞌaknuy ni Lázaro. \v 18 Ancha laka putaulan Betania, va ukstsꞌuniy laka putaulan Jerusalén, jantu kalaqchaꞌal laꞌatꞌutu kilometro. \v 19 Lhuvaj israelitas ixtalaqminta ni Marta ali María. Ixtamalakaꞌulaputun para jantu katamaqaninil por nil ni Lázaro yu ixtꞌalapanakkꞌan. \v 20 Tejkan Marta kꞌatsal ni valaycha kachaꞌal ni Jesús, ex niman takyauꞌal laqaꞌiniꞌ. Yu María vananaj tamakaul ixpulakna la ixchaqaꞌ. \v 21 Ni Marta junil ni Jesús: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha aniy ixtꞌaꞌul ex ni kintꞌalapanakkꞌan ka jantu ixnil. \v 22 Pero kitꞌin ijkꞌatsay ni uxintꞌi, tachun yu chavaycha kꞌaskꞌiniyeꞌe ni Dios, yucha kamaqxtaqniyan. \p \v 23 Ex ni Jesús qaltayl va junil: \p —Yu mimpꞌisaqa yucha kakujchoqoyaꞌ laka janinin. \p \v 24 Ex qaltaychoqol ni Marta, va naul: \p —Chun, kitꞌin ijkꞌatsay ni kakujchoqoyaꞌ ni kimpꞌisaqa, astan tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, tejkan katamaktayacha ni lakamunukpaꞌ. \p \v 25 Ex ni Jesús junil: \p —Va kitꞌin klaqmaqloꞌoy ni janinin, vachu kxtaꞌa ni jatsukunti. Ex taꞌayuꞌ yu kilhakapuꞌal ni kitꞌin mas kanil katsukuchoqoyaꞌ aaqtaun. \v 26 Tachun yu alin ixjatsukuntikꞌan, incha kintalhakapuꞌan, ex yuꞌuncha jantu aqtaun kataniyaꞌ. ¿Lhakꞌapꞌupꞌin yu aniy? \p \v 27 Ex ni Marta junil: \p —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin klhakapuꞌan ni uxintꞌi va yu Cristo kꞌatꞌi yu Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa yu ixmaqskꞌiniy kamil aniy lakamunukpaꞌ. \s1 Qalhun ni Jesús \p \v 28 Tejkan chuncha junꞌol va nimancha takyauꞌal juntaꞌin ixtꞌalapanaki María. Ex saq junil: \p —Ni jamalaniniꞌ aniy yal, va tꞌachivinputunan. \p \v 29 Tejkan chuncha qasmaklhi ni María va nimancha takyauꞌostaulal, va laqꞌal ni Jesús. \v 30 Ni Jesús jantukaꞌ ixtanuyachal ni laka putaulan, vananaj an ixyal taꞌan Marta paxtoqlhi. \v 31 Tejkan takyauꞌostaulal ni María, y niman taxtul la ixchaqaꞌ, ex ni israelitas yu ancha ixtatꞌajun malakaꞌulanan, tatꞌaꞌal, ixtalhilay va al qalhuꞌ laka putaknun. \p \v 32 Tejkan chaꞌal taꞌan ixyal ni Jesús ex ni María niman taꞌaqtsoqoqtanil, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha va aniy ixtꞌaꞌul ex ni kimpꞌisaqa Lázaro ka jantu ixnil. \p \v 33 Ex ni Jesús va laqtsꞌil ayaj qalhun ni María, vachuꞌ ixtaqalhun ni israelitas yu tatꞌamil, ex tus xkanil ixjalhanuti. \p \v 34 Ex jalhisakmil, va jalakjunil: \p —¿Tas ancha xamaknuyatꞌikcha? \p Va tajunil: \p —Katꞌatꞌi laqtsꞌiniꞌ, Jalhachimoꞌonuꞌ. \p \v 35 Ex qalhul ni Jesús. \v 36 Ex ni israelitas tanaul: \p —Kꞌalaqtsꞌintꞌik. Ni yucha ayaj ixꞌachaniy ni Lázaro. \p \v 37 Alati vachu tanaul: \p —Yu aniy yucha lay malakavaniy laꞌachꞌix. Ka lay ixkꞌuchꞌul para jantu ixnil ni Lázaro. \s1 Ni Lázaro kujchoqol laka putaknun \p \v 38 Ni Jesús ixmaqaninijꞌanta ni laka putaknun. Ni putaknun va taun poqapaj talpa ixpumalakchaukanta laqataun ay chiyux. \v 39 Chuncha ni Jesús naul: \p —Kꞌamaꞌosutꞌikcha ni chiyux. \p Ex ni Marta yu ixtꞌalapanaki ni lijunto Lázaro niman naul: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay ka ayaj akamincha, va paqtꞌaticha xajun tejkan nil. \p \v 40 Ni Jesús junil: \p —Kitꞌin kunin incha kꞌalhakꞌapꞌupꞌineꞌe ex kꞌalaqtsꞌineꞌe ixꞌayaxtu ni Dios. \p \v 41 Ex tamaqosul ni chiyux, ex ni Jesús talaqstꞌal laktꞌiyan, va naul: \p —KimPay Dios, kitꞌin kxtaqniyan lhimalaqpuchuncha ni uxintꞌi kꞌiꞌalasmatꞌa. \v 42 Kitꞌin ijkꞌatsay ni uxintꞌi va si ox kꞌiꞌalasmatꞌa. Va chuncha knajun para kataqasmaklhi tachun ni lapanakni yu aniy tayanal, para katalhakapuꞌal ni uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌi aniy lakamunukpaꞌ. \p \v 43 Astan tejkan chuncha naul ex ayaj pꞌays chivinil, va naul: \p —¡Lázaro, katꞌaxtꞌucha ni anchanu laka putaknun! \p \v 44 Ex ni lijunto Lázaro va tsꞌalaj taxtul ni laka putaknun. Va ox jamaqchꞌinti y jachꞌanchꞌinti ixjunita kun laqchꞌiti. Vachuꞌ ixꞌukxpuꞌ ox jalaqapupaqanti ixjunita. Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kꞌamaqxꞌoqtꞌik, kachꞌanxꞌoqtꞌik, ex kꞌaxtꞌaqnitꞌik lakatin kaꞌal. \s1 Chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatkꞌan para chuncha lay katapuchꞌapachal ni Jesús \r (Mt. 26:1-5; Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2) \p \v 45 Tejkan chuncha makal ni Jesús ayaj lhuu israelitas yu tatꞌachaꞌal ni María, yuꞌuncha talaqtsꞌil, ex talhakapuꞌal. \v 46 Pero lati niman taꞌal laqputeꞌeninin ni fariseos yu makal ni Jesús. \v 47 Ex ni fariseos ali yu xaꞌukxtinin kuras, vachu yu xalajꞌaynin jalhachimoꞌonun va chꞌantaun tataqxtoqlhi. Chuncha talajunil siya yuꞌuncha: \p —¿Chavay tas kalayaucha ni kijnan? Ni anu lapanaki tꞌajun masunuꞌ lhuu axtoqnuꞌ yu lajꞌay yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. \v 48 Incha kaxtaqniyau lakatin chuncha tacha lay ex tachun ni lapanakni si katalhakapuꞌanaꞌ. Ex yu talhachimoꞌonun yu machaqan Roma kataminaꞌ, katalaqmaqtayaꞌ yu ay kilakatajtankꞌan, vachu katalaktꞌilhiyaꞌ taꞌakapuchun kimputaulankꞌan. \p \v 49 Exnicha anchanuꞌ jachꞌitin ixꞌalin qayntaun kuraj yu ixjunkan Caifás yucha jalakjunil: \p —Uxiknan jantu tuꞌuchun kꞌatsꞌayatꞌik. \v 50 Jantu malaꞌasiyatꞌik. Apalay ox kaxajchal para kijnan incha kanil qayntaun por yu alati lapanakni, para jantu tachun katsꞌanqau. \p \v 51 Ni Caifás jantu xꞌaman chuncha kanaul. Yucha va xaꞌukxtin kura ixjunita ni anchanuꞌ jachꞌitin. Ni Dios va xtaqnil ixchivinti para kanaul ni Jesús va maqskꞌiniy kanil por yu israelitas. \v 52 Vachu jantu vamun por yuꞌuncha kaniyaꞌ. Vachuꞌ maqskꞌiniy kanil por tachun ni sasꞌatꞌan Dios yu valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌata lakamunukpaꞌ. \v 53 Exnicha ni israelitas yu ixtalhachimoꞌonun va chꞌantaun taval para katamaqnil ni Jesús. \p \v 54 Xlhiyucha ni Jesús jantucha ixtijuyal taꞌan ixtatijuyanal ni xajalhachimoꞌonun israelitas. Va taxtulcha xalakatꞌun Judea, alcha lakataun putaulan yu junkan Efraín lakakꞌavinan. Ancha tamakaulcha kun ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy. \p \v 55 Va ixtaꞌukstsꞌuniy ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Lhuvaj lapanakni ixtataxtutacha la ixputaulankꞌan. Ixtaꞌantacha laka putaulan Jerusalén. Yuꞌuncha pꞌunaj ixtachaꞌamajꞌan yu jantu ox tacha ixlhinajun la ixlhachimoꞌonkꞌan para lay katatanul ni laka kꞌatan. \p \v 56 Ancha ixtatꞌajun lakxkaunan ni Jesús. Tejkan ixtatanuy ixpulakna ni laka ay lakatajtan, si ixtalalhisakmiy siya yuꞌuncha: \p —¿Tas lhilayatꞌikcha? ¿Kaminaꞌ u jantu? \p \v 57 Ni fariseos ali yu xaꞌukxtinin kuras ixtachꞌiputun ni Jesús. Incha matichun kakꞌatsal taꞌan kataulal, yuꞌuncha ixtalhinajunta ni kalhitaulal para lay katachꞌil. \c 12 \s1 Ni Jesús lhichꞌanxapakal kꞌuchꞌu yu ayaj sꞌej ixꞌakamin \r (Mt. 26:6-13; Mr. 14:3-9) \p \v 1 Tejkan vananaj istsꞌanqay paqchaxan para kalakachaꞌal ni xakꞌatan Paxku, ex ni Jesús alcha laka putaulan Betania, taꞌan ixvil ni Lázaro yu majkujuchoqol la ixputaknun tejkan ixnitacha. \v 2 Ancha tamakal taun lakvayti para ixlhitoꞌoyakan ni Jesús. Ni Marta yucha ixmujuy yu ixtaꞌuy. Yu Lázaro chꞌantaun ixtꞌavil laka mesa ni Jesús. \v 3 Ex ni María lhimil laꞌatꞌutu ciento gramos yu pꞌays sꞌejenꞌe yu ayaj laqlhuu xtapal ixjunita. Chuncha lhichꞌanxapal ni Jesús. Ex astan malakxixinichoqol kun ixꞌaji. Tus taꞌakchun ixpulakna ni chaqaꞌ la sꞌej ixꞌakamin. \v 4 Ex ni Judas Iscariote, istsꞌal Simón yu kamaqxtaqyaꞌ ni Jesús, ancha ixyal chꞌantaun kun yu alati ixtꞌaltanan ni Jesús, va naul: \p \v 5 —¿Valiꞌiycha jantu kastꞌakal yu sꞌejenꞌe? Yucha lay ixlhistꞌati tacha talhajay pumatꞌutu ciento oqxtamatin por paqtamin. Ex lay ixjalaqxtꞌaqnin kilpatanin. \p \v 6 Mas chuncha naul ni Judas yucha jantu laqsaval ixjalakmapayniy ni kilpatanin, va alhavanaꞌ ixjunita. Ni bolsa yu ixtapumujuy tumin yu ixtaxtaꞌa ni lapanakni, va yucha ixlhitꞌajun ex ancha ixꞌalhaumaxtuy. \p \v 7 Ex ni Jesús va junil: \p —Kꞌamakꞌaucha. Ni yucha aqtsꞌiyaj va ixlhilkamaꞌata para kaklhilakaxapakal tejkan kakniyaꞌ. \v 8 Yu kilpatanin va tacha kaꞌalinacha kun uxiknankꞌan, pero yu kitꞌin jantucha maqan kaklatꞌaꞌalinau. \s1 Talhilakchiviniy ni Lázaro \p \v 9 Pumalhuvaj israelitas takꞌatsal ni Jesús ixvilchal Betania. Ex taꞌal laqtsꞌinin pero vachu taꞌal va para katalaqtsꞌil ni Lázaro yu majkujuchoqol la ixputaknun tejkan ixnitacha. \v 10 Ex ni xaꞌukxtinin kuras vachu ixtamaqniputun ni Lázaro. \v 11 Va por majkujuchoqokal ni Lázaro ayaj qaynlhuucha israelitas ixtalhakapuꞌan ni Jesús, ixtatꞌajun tamakauntꞌaꞌanan ni xaꞌukxtinin kuras. \s1 Ni Jesús chaꞌal Jerusalén \r (Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40) \p \v 12 Lhuu lapanakni tachaꞌal ancha Jerusalén taꞌan laka kꞌatan Paxku. Ataun julchan val, takꞌatsal ni ancha ixꞌantacha ni Jesús. \v 13 Chuncha talajꞌexꞌil xaxqoy chꞌapꞌa ex taꞌalcha tastukꞌinin, tanaul: \p —¡Kilamalaqtaxtuyau! ¡Katoꞌoyakal yu minta la ixtaqaꞌuti ni Dios! ¡Yucha va xaJalhachimoꞌonuꞌ Israel! \p \v 14 Ni Jesús temal laqataun burro ex putaukꞌalhaꞌal, chuncha tacha najun taꞌan istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: \q1 \v 15 Jantu katꞌalhanantꞌik ni uxiknan yu machaqan Jerusalén untꞌatꞌik. \q1 Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni miJalhachimoꞌonukꞌan, \q1 putaukꞌalhiminta laqataun sasꞌatꞌa burra. \p \v 16 Tejkan chuncha val, ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixjalakmalaniy jantu katamalaqasil tachun yu ixtꞌajun tapasanaꞌ. Astan tejkan ni Jesús anchoqol laktꞌiyan ex tapastakchoqol yu chuncha istsꞌoqkanta. Ex takꞌatsal va ixlhichiviniy ni Jesús kun tachun yu tapasal. \p \v 17 Ni lapanakni yu talaqtsꞌil ni Jesús tejkan tꞌasanil ni Lázaro y majkujuchoqol la ixputaknun, yuꞌuncha ixtalaqputeꞌechoqoy tacha yu tapasal. \v 18 Xlhiyucha ni lapanakni niman taꞌal tastukꞌinin. Takꞌatsal ni ixmakata ni anchanuꞌ ay axtoqnuꞌ yu masul ixtapꞌasta. \v 19 Ni fariseos ixtalajuniy siya yuꞌuncha: \p —Kꞌalaqtsꞌintꞌik, ni kijnan jantucha tuꞌuchun lay xamakayau. Tachun ni lapanakni tatꞌaꞌanta. \s1 Lati yu ixtachiviniy griego talakxkajuy ni Jesús \p \v 20 Lati lapanakni yu ixtaꞌanta ni laka kꞌatan ancha Jerusalén va griegos ixtajunita. \v 21 Yuꞌuncha talaqꞌal ni Felipe yu machaqaꞌ laka putaulan Betsaida xalakatꞌun Galilea, va tajunil: \p —Kijnan klaqtsꞌinputunau ni Jesús. \p \v 22 Ex ni Felipe niman chuncha al juniniꞌ ni Andrés, ex ixlaꞌatꞌuykꞌan chuncha taꞌal makꞌatsaninin ni Jesús. \v 23 Ex chuncha ni Jesús jalakjunil: \p —Chavay lakachilcha hora tejkan ay kakmakakanaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. \v 24 Kitꞌin vas klajunau ni laqataun xatꞌin trigo incha jantu patajuy lakatꞌun para kataknul ex jantu tuꞌuchun xtaꞌa, va xꞌamancha. Pero incha patajuy y taknuy ex talhavaꞌan, va xtaꞌa lhuu xaꞌunikan. \v 25 Taꞌayuꞌ yu ayaj achaniy ixjatsukunti aniy lakamunukpaꞌ, yucha astan kamaqatsꞌanqayaꞌ. Pero yu maqxtaqtacha ixjatsukunti aniy lakamunukpaꞌ yucha kalhajaꞌiyaꞌ xajatsukunti laktꞌiyan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 26 Incha matichun kintapatsaniputun ex maqskꞌiniy kintꞌaꞌal. Taꞌan kaktaulaꞌ ni kitꞌin ex yucha vachuꞌ ancha kataulaꞌ. Yu kintapatsaniyaꞌ yucha vachu katoꞌoyakanaꞌ, ni kimPay ay kamakayaꞌ. \s1 Ni Jesús laqputeꞌey ixlhinin \p Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: \p \v 27 —Chavaycha aniy hora ayaj kmaqaninin, tus taꞌexpatajuy kelhanuti. ¿Suncha tsꞌanqay kakskꞌinil kimPay? ¿Va kakskꞌinil para kimalaqtaxtul ni aniy maqanlqajnati? Jantu, va para yucha kminta ni aniy lakamunukpaꞌ. \v 28 KimPay kꞌatꞌi, ay kꞌamakꞌakꞌa para katoꞌoyakal mintaqaꞌuti. \p Ex niman qasmakkal laqataun chivinti tus laktꞌiyan, va naul: \p —Chavaycha kitꞌin aycha kmakakanta para kintatoꞌoyal ni lapanakni. Aaqtaun kaklakmasunichoqoyaꞌ kiꞌayaxtu. \p \v 29 Ni lapanakni yu ancha ixtayanal talhilal va jamaxkan makatꞌaul. Alati ixtalhilay va qayntaun ixmayul Dios tꞌachivinil ni Jesús. \p \v 30 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Ni aniy chivinti yu xachivinkan jantu va para kitꞌin kaval, va para uxiknankꞌan. \v 31 Chavaycha lakachincha julchan tejkan kamukꞌakanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan xalapanakni lakamunukpaꞌ. Chavay kalaqtinaqxtukanacha yu xajalhachimoꞌonuꞌ ni aniy lakamunukpaꞌ. \v 32 Kitꞌin tejkan kakmukꞌakanaꞌ talman aniy lakamunukpaꞌ, kaklaktꞌasaniꞌoyacha tachun ni lapanakni ni kintalaqmil. \p \v 33 Chuncha naul ni Jesús para katamalaqasil tacha kapuniyaꞌ. \v 34 Ni lapanakni taqaltayl, tajunil: \p —Kijnankꞌan ijqasmatꞌaucha ni Cristo yu kalakꞌulayaꞌ Dios, yucha katsukuꞌalhiyaꞌ. ¿Valiꞌiycha naꞌuncha ni Sasꞌatꞌa Lapanaki kamukꞌakanaꞌ talman? ¿Tasꞌayucha ni anchanuꞌ yu val Sasꞌatꞌa Lapanaki? \p \v 35 Chuncha ni Jesús jajunil: \p —Chavaycha vananaj kataulaꞌ kun uxiknan ni maklku yu mapulkuy. Pero jantucha paqlhuu tsꞌanqay para kaꞌal. Chavaycha vananaj alin ni maklku xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌiꞌuntꞌayatꞌik. Chuncha jantu vak kakꞌatsꞌanapitik tejkan kaputsꞌisaꞌ. Yu tijuyal lakaputsꞌisni yucha jantu kꞌatsay taꞌan puꞌan. \v 36 Ni kitꞌin yu xamaklku kunita, vananaj klatꞌavilanau. Ex kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni maklku yu mapulkuy. Chuncha kꞌatsꞌukꞌuyapitik la kimaklku. \p Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús, va al, va jatamaqsaqnilcha taꞌan ixtayanal. \s1 Ni lapanakni jantu katalhakapuꞌal ni Jesús \p \v 37 Ni Jesús mas ixjalakmasunitacha lhuu axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun ixtalaqtsꞌin, jantu ixtalhakapuꞌan. \v 38 Va maqskꞌiniy chuncha katapasal tacha tsꞌoqlhi ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu najun inchineꞌ: \q1 Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lhakapuꞌalcha yu kijnankꞌan klaqputeꞌeyau? \q1 ¿Maticha lay kalaqtsꞌil ixtapꞌasta ni Dios? \p \v 39 Xlhiyucha jantu lay ixtalhakapuꞌan. Ni Isaías vachu tsꞌoqlhi yu najun inchineꞌ: \q1 \v 40 Ni Dios jalakmakal laꞌachꞌixin, vachuꞌ pꞌays jalakmakanil ixjalhanutkꞌan \q1 para jantu katalakavanal \q1 y jantu katamalaqasil la ixjalhanutkꞌan. \q1 Vachu jantu taꞌuxamin kun kitꞌin para palay kaklakmakal la ixtaqanꞌatkꞌan. \m \v 41 Tejkan chuncha tsꞌoqlhi ni Isaías lhichivinil ni Jesús, va laqtsꞌil ixꞌayaxtu. \p \v 42 Qaynlhuu lajꞌay lapanakni talhakapuꞌal ni Jesús, pero jantu tsij ixtanajun. Ixtatalhauniy ni fariseos, ixtalhilay ni va lay kalaqtinaqxtukal ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. \v 43 Apalay ixtamaqamay lajꞌay kataval kun ni lapanakni xajantu kun Dios. \s1 Ixchivinti ni Jesús mukꞌaniy maqanlqajnati ni lapanakni \p \v 44 Ni Jesús pꞌays chivinil, va naul: \p —Yu kilhakapuꞌan ni kitꞌin vachu lhakapuꞌan yu kimalaqachata. \v 45 Yu kilaqtsꞌin ni kitꞌin vachuꞌ laqtsꞌin yu kimalaqachata. \v 46 Kitꞌin kminta tacha taun maklku yu mapulkuy aniy lakamunukpaꞌ para kajkamapulkunil ni lapanakni yu kintalhakapuꞌan. Ex jantucha katatamakaul lakaputsꞌisni. \v 47 Vachu yu qasmatꞌa kinchivinti pero jantu makay kuenta, yucha jantu kitꞌin kmukꞌaniy maqanlqajnati. Kitꞌin jantu kakmil mukꞌaniniꞌ maqanlqajnati ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ. Va kminta para kajkalaqmalaqtaxtul. \v 48 Vachu yu jantu kilhiꞌajin y jantu laqaꞌiy kinchivinti yucha alincha yu kamukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnati. Tejkan kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ exnicha kamukꞌanikanaꞌ maqanlqajnati por ni chivinti yu kitꞌin knaul. \v 49 Kitꞌin jantu kchiviniy kilaqꞌaman, ni kimPay yu kimalaqachal yucha kilhijunil yu maqskꞌiniy kaknaul, vachuꞌ yu kakmasul. \v 50 Kitꞌin ox kꞌatsay tachun yu kilhijuniy kakmakal ni kimPay, yucha va para kaꞌalil jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Xlhiyucha tachun yu knajun va yu kimPay kilhijuniy. \c 13 \s1 Yu Jesús jalakchꞌanchaꞌal ni pumakautꞌuy yu ixjalakmalaniy \p \v 1 Va laycha kachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Exnicha ni Jesús ox ixkꞌatsay ni laqchaꞌalcha ixhora para kamakauntijlalcha ni aniy lakamunukpaꞌ. Ixkꞌatsay ni kaꞌanchoqoyacha taꞌan vilchal ixPay. Yucha ayaj ixlakꞌachaniy ixlapanakni yu ixtꞌatiꞌukxuyanal aniy lakamunukpaꞌ, jantu aqtaun kamiꞌol ixjapaxkanti. \v 2 Va laycha kaꞌaqtaynil ni vayti. Exnicha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ ixlhimanunita la ixjatapastakꞌati ni Judas Iscariote yu istsꞌal Simón para kamaqxtaqlhi ni Jesús. \v 3 Yu Jesús oxicha ixkꞌatsay ni yucha va kun Dios ixmintachal, y kaꞌanchoqoyaꞌ kun yucha. Vachuꞌ ixkꞌatsay ni ixPay maqxtaqniꞌol la ixtamakaꞌ tachun yu alin para kalhichimoꞌol. \v 4 Ex ostayal taꞌan ixtatꞌajun vaynin, majꞌal ixlaqchꞌiti yu ixmulata y lhitampachꞌikal aqxtaun toalla. \v 5 Ex pulal taun paxutu xkan aqtayl lakchꞌanchaꞌay ni pumakautꞌuy yu ixjalakmalaniy. Ex jalakmachꞌanxixil kun ni toalla yu ixlhitampachꞌikanta. \v 6 Tejkan ixchꞌanchaꞌaputun ni Simón Pedro ex yucha niman junil ni Jesús: \p —¿Valiꞌiycha ni uxintꞌi va kitꞌin kꞌinchꞌanchꞌaꞌayeꞌe? \p \v 7 Ex ni Jesús qaltaychoqol ni Pedro, va junil: \p —Chavaycha jantu malaꞌasiy yu ktꞌajun makan ni kitꞌin, pero astan ex kꞌamalaꞌasiyeꞌe. \p \v 8 Ex ni Pedro naul: \p —Kitꞌin jantu aqtaun kakxtaqniyan lakatin kꞌinchꞌanchꞌaꞌatꞌi. \p Ex ni Jesús aaqtaun qaltaychoqol, va junil: \p —Incha jantu kakchꞌanchaꞌayan ex jantu lay chꞌantaun kꞌaꞌuneꞌe kun kitꞌin. \p \v 9 Ex chuncha ni Simón Pedro junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ex jantu vamun kinchꞌajaꞌ kꞌinchꞌaꞌanin. Vachuꞌ kꞌinchꞌaꞌanin kimakaꞌ ali kiꞌaqtsul. \p \v 10 Chuncha ni Jesús aaqtaun qaltaychoqol, va junil: \p —Taꞌayuꞌ yu ox laqachaꞌata yucha jantu maqskꞌiniy kalaqachaꞌakal taꞌakchun, vamun ixchꞌajaꞌ. Ox junita taꞌakchun la ixlakatunaj. Uxiknan lajꞌoxin untꞌatꞌik mas jantu mintachunkꞌan. \p \v 11 Ni Jesús ox ixkꞌatsay xaqayntaun ni yuꞌuncha kamaqxtaꞌaꞌ, xlhiyucha naul ni jantu tachun lajꞌoxin. \v 12 Ni Jesús tejkan jalaqchꞌanchaꞌaꞌolcha ex ulachoqolcha ni ixlaqchꞌiti ex anchoqolcha taul ni laka mesa, chuncha jalakjunil: \p —¿Malaꞌasiyatꞌik yu xaklamakaniyau? \v 13 Uxiknan kilajunau ni kitꞌin va jamalaniniꞌ kunita, vachuꞌ kilajunau jalhachimoꞌonuꞌ. Laqsaval ixlaqmiti chuncha kilajuniu, va yucha kunita. \v 14 Ni kitꞌin kunita miJamalaninikꞌan, vachuꞌ miJalhachimoꞌonukꞌan kunita. Xlhiyucha incha klachꞌanchaꞌau ex ni uxiknan vachuꞌ maqskꞌiniy kꞌalachꞌanchꞌaꞌatꞌik. \v 15 Ni kitꞌin klamasuniu va para kilalaqtsꞌixtuu. Ex vachu chun kꞌamakꞌatꞌik tacha kmakal kitꞌin. \v 16 Ni kitꞌin klajunau yu laqsaval. Qayntaun oqxtamati yucha jantu ay kaval tacha ixꞌukxtin. Vachuꞌ yu jamalaqachanan apalay ay xajantu yu malaqachakan. \v 17 Ex chuncha incha malaꞌasiyatꞌik tachun yu aniy, ex katsꞌukꞌuyapitik kun achati tejkan chuncha kꞌamakꞌayapitik. \v 18 Pero jantu mintachunkꞌan klalhichivinau. Kitꞌin ox klamispayau ni uxiknan yu klalaksaktau. Chuncha tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios maqskꞌiniy chuncha katapasal, yu najun inchineꞌ: “Yu kintꞌavajin chꞌantaun kun kitꞌin chavay kimakay ixtꞌalaxkayaꞌ.” \v 19 Chuncha klajuniu chavaycha mas jantukaꞌ tapasay. Ex tejkan chuncha katapasayaꞌ lay kalhakꞌapꞌupꞌinapitik ni tasꞌayucha kunita ni kitꞌin. \v 20 Laqsaval kitꞌin klajunau, taꞌayuꞌ yu ox kalaqaꞌiyaꞌ yu kmalaqachay ni kitꞌin, yucha vachu kilaqaꞌiy ni kitꞌin. Yu kilaqaꞌiy ni kitꞌin, yucha vachuꞌ laqaꞌiy ni kimPay yu kimalaqachal. \s1 Ni Jesús najun ni kamaqxtaqkanaꞌ \r (Mt. 26:20-25; Mr. 14:17-21; Lc. 22:21-23) \p \v 21 Tejkan chuncha naul ni Jesús ayaj pꞌays jamaqaninil la ixjalhanuti. Ex vas laklhitaulnil yu ixpastakꞌa, va naul: \p —Kitꞌin vas klajunau, xaqayntaun ni uxiknankꞌan chavay kimaqxtaqyacha. \p \v 22 Chuncha ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy aqtayl sniy talalaqtsꞌin siya yuꞌuncha, pero jantu ixtakꞌatsay tasꞌayucha yu ixtꞌajun lhichivin. \v 23 Ni Jesús ayaj ixꞌachaniy qayntaun ni yuꞌuncha y yucha ixtꞌajun vayaꞌ taꞌan apeꞌextaun taꞌan ixvil ni Jesús. \v 24 Ex ni Simón Pedro majkunil ni anchanu lapanaki para kalhisakmil ni Jesús tasꞌayucha yu ixtꞌajun lhichivin. \p \v 25 Ex ni anchanuꞌ lapanaki niman taꞌukstsꞌuninil ni Jesús ex lhisakmil, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lhichꞌiviniy ni uxintꞌi? \p \v 26 Ni Jesús qaltayl, va junil: \p —Kajkꞌavayaꞌ lakatsꞌuniy ni pan. Yu kakxtaqniyaꞌ, va yucha klhichiviniy. \p Tejkan chuncha aval ni ixpan, va xtaqnil ni Judas Iscariote yu istsꞌal Simón. \v 27 Tejkan laqaꞌil ni pan ni Judas, ex ni Satanás nimancha laqtanul. Ex junkal, naul ni Jesús: \p —Yu kꞌamakꞌayeꞌe, nimancha kꞌamakꞌatꞌi. \p \v 28 Yu ixtatꞌajun vaynin laka mesa jantu katamalaqasil tacha junil ni Jesús. \v 29 Ni Judas ixpaxtoqniy kamaꞌal ixtuminkꞌan. Ex lati talhilal va iskꞌinikan tumin ni Judas para katalhiꞌil axtoqnuꞌ para yu kꞌatan o para kalaqxtaqnil kilpatanin. \v 30 Chuncha tejkan ni Judas laqaꞌil ni pan va nimancha taxtul. Ni anchanuꞌ hora ixputsꞌistacha. \s1 Yu saystꞌi lhachimoꞌon \p \v 31 Tejkan taxtul ni Judas ex ni Jesús naul: \p —Chavaycha katasuyaꞌ kiꞌayaxtu ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, vachuꞌ la ketsukunti katasuyaꞌ ixꞌayaxtu ni Dios. \v 32 La ketsukunti ni katasuyaꞌ ixꞌayaxtu ni Dios, xlhiyucha yu Dios kamasuyaꞌ kiꞌayaxtu kitꞌin y jantucha kataqmaqayaꞌ. \v 33 Kesꞌatꞌan, kitꞌin jantucha apalay kaktaqmaqayaꞌ kun uxiknan. Uxiknan kilalakxkauyau pero vachu chun klajunau tacha klakjunil mintꞌaꞌisraelitaskꞌan: uxiknan jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ. \v 34 Chavaycha klalhijunau taun saystꞌi putsuku. Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik vachu chun tacha kitꞌin klapaxkau. \v 35 Incha lapꞌaxkꞌayatꞌik ex tachun ni lapanakni katakꞌatsayaꞌ ni va laqsaval kintꞌaltanan untꞌatꞌik yu klamalaniyau. \s1 Ni Jesús najun ni Pedro va kanaunaꞌ ni jantu mispay ni yucha \r (Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Lc. 22:31-34) \p \v 36 Ni Simón Pedro lhisakmil ni Jesús, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tas ancha tꞌipꞌincha? \p Ex ni Jesús qaltayl, va junil: \p —Taꞌan kitꞌin kteꞌen chavaycha jantu lay kꞌapꞌineꞌe pero astan ex chun lay kapꞌineꞌe. \p \v 37 Ex ni Pedro qaltayl, va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿valiꞌiycha chavay jantu lay kaktꞌaꞌanan? Kitꞌin kxtaqkan mas tus kakmaqxtaqlhi ketsukunti por uxintꞌi. \p \v 38 Ex ni Jesús junil ni Pedro: \p —¿Laqsaval xtꞌaqkꞌan mas tus kꞌamaqxtꞌaqtꞌi metsukunti por kitꞌin? Kitꞌin laqsaval kunan tejkan jantukaꞌ tꞌasay ni puyux uxintꞌi aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay. \c 14 \s1 Ni Jesús va xatin junita para lay kachꞌipꞌi kun kimPay Dioskꞌan \p \v 1 Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, jalakjunil: \p —Jantu kꞌamaꞌaninintꞌik ni uxiknan la melhanutkꞌan, kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios, vachu kilalhakapuꞌau ni kitꞌin. \v 2 Taꞌan vilchal ni kimPay ayaj lhuu jachaqan alin taꞌan lay katꞌaꞌul. Yu va jantu ixꞌalil ex kitꞌin xaklajuniu. Kitꞌin kajkꞌanacha jalaqlaꞌoxin taꞌan lay katꞌaulatꞌik. \v 3 Astan tejkan kaklaꞌoxiꞌoyacha taꞌan katꞌaulapitik ex kakminchoqoyaꞌ, kaklalhaꞌanau para katꞌaulatꞌik chꞌantaun kun kitꞌin taꞌan kaktaulaꞌ. \v 4 Uxiknan mispꞌayatꞌik taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ, vachuꞌ mispꞌayatꞌik ni lakatin. \p \v 5 Chuncha ni Tomás junil ni Jesús: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, kijnan jantu ijkꞌatsayau taꞌan uxintꞌi kapꞌineꞌe. ¿Tas lay kakpumispaucha ni lakatin? \p \v 6 Chuncha ni Jesús qaltaychoqol, va junil: \p —Va kitꞌin kunita yu ox lakatin, va kitꞌin kmasuy yu laqsaval, va kitꞌin kxtaꞌa yu jatsukunti. Jantu lay kachꞌipꞌi taꞌan vilchal kimPay Dios incha jantu kꞌilaꞌaꞌitꞌi ni kitꞌin. \v 7 Va ixkilamispau taꞌayucha ni kitꞌin ex yu kimPay vachu ixmispꞌatꞌik. Mas chavaycha mispꞌayatꞌikcha, va tꞌaunatꞌikcha laqtsꞌinin. \p \v 8 Ex ni Felipe junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, kilamasuniu ni kimPay Dioskꞌan, va yucha kalhitaulacha kejalhuntkꞌan. \p \v 9 Ex qaltaychoqol ni Jesús, va junil: \p —Felipe, maqancha ktijuyal kun uxiknan. ¿Mas chavaycha jantukaꞌ kilamispayau? Taꞌayuꞌ yu kilaqtsꞌin ni kitꞌin, vachu laqtsꞌin kimPay. ¿Valiꞌiycha kꞌilhiꞌuniycha kaklamasuniu ni kimPaykꞌan? \v 10 ¿Jantu lhakꞌapꞌupꞌin ni kitꞌin va chꞌantaun kunita kun kimPay, vachu yucha chꞌantaun junita kun kitꞌin? Tachun yu klajunau jantu klajunau keꞌeman. Ni kimPay yu vil chꞌantaun kun kitꞌin va yucha makay ixlhitapatsa la kijatsukunti. \v 11 Kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni kitꞌin va chꞌantaun kunita kun kimPay, yucha vachuꞌ chꞌantaun junita kun kitꞌin. Incha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik kuenta tachun yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu kmakay, ex lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. \v 12 Kitꞌin vas klajunau, ni lapanaki yu kilhakapuꞌan, yucha vachu kamakayaꞌ ixlhitapatsa tacha yu kmakay kitꞌin. Chavay kajkꞌanacha taꞌan vilchal kimPay, xlhiyucha yu kilhakapuꞌan kamakayaꞌ apalay lajꞌay axtoqnuꞌ. \v 13 Tachun yu kaskꞌinapitik la kintaqaꞌuti, kitꞌin kaklaxtaqniyau. Chuncha lay kakmasul ni kitꞌin tas junitacha ixꞌayaxtu ni kimPay. \s1 Ni Jesús najun kamalaqachayaꞌ ni Espíritu Santo \p Ni Jesús vachu naul: \p \v 14 —Mas va tuꞌuchuncha kaval yu kilaskꞌiniyau la kintaqaꞌuti, kitꞌin si kakmakayaꞌ. \v 15 Incha kilaꞌachaniyau ni kitꞌin, ex kamakꞌatꞌik tacha klhinajun. \v 16 Kitꞌin kakskꞌiniyaꞌ ni kimPay Dios para katamalaqachanin aqayntaun yu lay kataꞌaqtayjun, yu lay katalapꞌasnin. Chuncha lay kataulal kun uxiknan mas va tavanancha. \v 17 Yucha ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval. Ni lapanakni yu jantu talhakapuꞌan Dios, yuꞌuncha jantu katalaqaꞌiyaꞌ. Yuꞌuncha jantu talaqtsꞌin, vachu jantu tamispay, pero uxiknan mispꞌayatꞌik. Yucha alinta kun uxiknan y kaꞌalinaꞌ kun uxiknan mas va tavanancha. \p \v 18 ’Jantu kaklamakauntijlayau milaqꞌamankꞌan. Kaklalaqminchoqoyau. \v 19 Ni lapanakni yu jantu kintalhakapuꞌan, yuꞌuncha jantucha maqan kintalaqtsꞌinaꞌ. Pero uxiknan vananaj kilalaqtsꞌinau. Ktꞌajun ni kitꞌin, xlhiyucha ni uxiknan lay katsꞌukꞌuyapitik. \v 20 Anchanuꞌ julchan ex kakꞌatsꞌayapitik ni va chꞌantaun kunita kun kimPay. Kakꞌatsꞌayapitik ni uxiknan chꞌantaun untꞌatꞌik kun kitꞌin y kitꞌin chꞌantaun kunita kun uxiknan. \v 21 Taꞌayu yu mispay kinchivinti y makay yu klhinajun, va yucha laqsaval kiꞌachaniy. Yu kiꞌachaniy ni kitꞌin, yucha kimPay paxkay. Kitꞌin vachu kakpaxkayaꞌ y kaktasuniyaꞌ. \p \v 22 Qayntaun yu ixjunkan Judas, yu jantu Judas Iscariote kaval, yucha junil ni Jesús: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿valiꞌiycha kilatasuniyaucha ni kijnan pero yu lapanakni yu jantu talhakapuꞌanan yuꞌuncha jantu? \p \v 23 Ex ni Jesús qaltaychoqol, va junil: \p —Matichun lapanaki yu kiꞌachaniy, yucha makay kuenta yu knajun ni kitꞌin. Vachu kimPay kaꞌachaniyaꞌ ni yucha. Ex ni kimPay ali kitꞌin chꞌantaun kakminau taulnin kun yucha. \v 24 Yu jantu makay kuenta yu knajun, yucha jantu kiꞌachaniy. Ni chivinti yu klaqputeꞌey yu tꞌaunatꞌik qasmaknan, yucha jantu kinchivinti kaval, va ixchivinti kimPay yu kimalaqachal. \p \v 25 ’Chavaycha vananaj kvil kun uxiknan, xlhiyucha klatꞌaunau juninin tachun. \v 26 Ni Espíritu Santo katamalakaꞌulayan la memaqanitkꞌan. KimPay katamalaqachaniyan la kintaqaꞌuti. Katamalaniyan tachun y katamapastakniꞌochoqoyan tachun yu aniy xaklajunau. \p \v 27 ’Kaklamakaunau oxamaktamin, kaklaxtaqniyau kiꞌachati yu oxamaktamin katamakayan. Jantu va aqstanchun kaval tacha xaꞌachati aniy lakamunukpaꞌ. Jantu kꞌamaꞌaninintꞌik la melhanutkꞌan, jantu katꞌalhanantꞌik. \v 28 Chavay asmaktꞌikcha ni kitꞌin klajuniu chavay kajkꞌanacha ex astan kaklalaqminchoqoyau. Incha laqsaval kilaꞌachaniyau ex uxiknan ox xalhiꞌachꞌantꞌaꞌuyatꞌik tejkan kꞌatsꞌatꞌik ni kitꞌin kteꞌencha taꞌan vilchal kimPay. Yucha apalay ay xajantu kitꞌin. \v 29 Chavaycha chuncha klajunau mas jantukaꞌ kꞌan ni laktꞌiyan. Ex tejkan chuncha katapasayaꞌ lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌinapitik. \p \v 30 ’Jantucha apalay kaktaqmaqayaꞌ chiviniꞌ kun uxiknan. Chavay mintacha yu jalhachimoꞌonuꞌ aniy lakamunukpaꞌ, mas jantu kalhitsukul tapꞌasta kun kitꞌin. \v 31 Va chuncha maqskꞌiniy katapasal para katakꞌatsal ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ ni laqsaval kꞌachaniy kimPay y vachu kmakay yu kilhijuniy. \p ’Chavay kꞌaꞌostꞌalatꞌikcha, kaꞌaucha. \c 15 \s1 Ni Jesús najun ni maqskꞌiniy katꞌaylhipꞌi chꞌantaun kun yucha \p \v 1 Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: \p —Kitꞌin kunita ni xakꞌiu uvas yu lay lhakapuꞌankan. KimPay va tacha qayntaun yu lhistakꞌa ixjatachꞌanati. \v 2 Incha alin maqlakapataun kimaqlaqapꞌu yu jantu xtaꞌa xaꞌunikan ex yucha niman chaqxmajꞌan. Incha ox xtaꞌa xaꞌunikan, ex yucha valiꞌiy lakamajꞌan laqachaqxtuniy yu jantu lajꞌox xalaqapꞌu. Chuncha laꞌoxiy para apalay lhuu kaxtaqlhi xaꞌunikan. \v 3 Uxiknan laꞌoxitꞌatꞌikcha metsukuntikꞌan por ni chivinti yu klamasuniu. \v 4 Katꞌaylhipꞌintꞌik chꞌantaun kun kitꞌin, tacha kitꞌin chꞌantaun kunita kun uxiknan. Yu maqlaqapꞌu jantu lay xtaꞌa xaꞌunikan ixlaqꞌaman, maqskꞌiniy katakilnul laka kꞌiu yu titay lakatꞌun. Vachu chun tapasay kun uxiknan, incha jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun kitꞌin ex metsukuntikꞌan jantu lay kaxtaqlhi yu lajꞌoxi. \p \v 5 ’Kitꞌin va yu xakꞌiu yu titay lakatꞌun, yu uxiknan yu kilalhakapuꞌanau, va xamaqlaqapꞌu untꞌatꞌik. Incha qayntaun taylhaꞌan chꞌantaun kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ kun yucha, yucha junita tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lhuu xaꞌunikan. Jantu lay makꞌayatꞌik tuꞌuchun incha jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun kitꞌin. \v 6 Yu jantu chꞌantaun kaval kun kitꞌin, yucha kalaqchaqxmajꞌankanaꞌ, kapuchꞌiyaꞌ vachu chun tacha xamaqlaqapꞌu yu laqchaqxmajꞌankan. Chꞌantaun maqxtoqmakan y laqxavakan laka jikmi. \p \v 7 ’Incha tꞌaylhipꞌinatꞌik chꞌantaun kun kitꞌin, vachu incha kinchivinti ox taylhaꞌan kun uxiknankꞌan, ex kꞌaskꞌintꞌik yu skꞌinpꞌutꞌunatꞌik y kꞌaxtꞌaqnikꞌanapitik. \v 8 Incha uxiknan untꞌatꞌik tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lajꞌox xaꞌunikan ex ni kimPay ox toꞌoyakan. Ex uxiknan vachuꞌ lhiꞌakxajyachꞌipitik tacha yu laqsaval kintꞌaltanan untꞌatꞌik. \v 9 Kitꞌin ayaj klapaxkayau vachu chun tacha kimPay kimpaxkay. Katꞌaylhipꞌintꞌik kun yu japaxkanti yu kitꞌin klaxtaqniyau. \v 10 Incha laqsaval kꞌamakꞌayapitik tacha klhinajun, ex katꞌaylhipꞌinapitik kun yu japaxkanti yu klaxtaqniyau. Vachu va chun kitꞌin kmakay yu lhinajun kimPay y chuncha ktaylhaꞌanta kun yu japaxkanti yu kixtaqniy. \p \v 11 ’Kitꞌin chuncha klalhixaqalayau para kaꞌachꞌantꞌik tacha kꞌachan ni kitꞌin y tus kꞌalhitsꞌukꞌuꞌotꞌik tachun ni achati. \v 12 Yu klalhijunau kꞌamakꞌatꞌik va yu inchineꞌ: Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik vachu va tacha ni kitꞌin klapaxkayau. \v 13 Yu apalay ay japaxkanti yu lay kꞌamakꞌatꞌi va kꞌamaqxtꞌaqtꞌi mijatsukunti por mintꞌaltanan. \v 14 Uxiknan va kintꞌaltanan untꞌatꞌik incha makꞌayatꞌik tacha yu klalhijunau. \v 15 Jantucha klajunau kiꞌoqxtamatin. Qayntaun oqxtamati jantu kꞌatsay yu makay ixꞌukxtin. Kitꞌin klajunau va kintꞌaltanan, va klamasuniꞌojoo tachun yu kijunil kimPay. \v 16 Uxiknan jantu kilalaksakvi kitꞌin, va kitꞌin klalaksakvi ni uxiknan. Klamalaqachayau ni kaꞌuntꞌik tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lajꞌox xaꞌunikan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Chuncha ni kimPay kataxtaqniyan tachun yu kꞌaskꞌiniyapitik la kintaqaꞌuti. \v 17 Klalhijunau yu inchineꞌ: Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. \s1 Ni lapanakni yu taxkajiy ni Jesús vachuꞌ kataxkayyaꞌ yu ixjalakmalaniy \p Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: \p \v 18 —Incha ayaj taxkayyan yu xalapanakni lakamunukpaꞌ, kapꞌastꞌaktꞌik ni va pꞌunaj kintaxkayl ni kitꞌin. \v 19 Incha uxiknan ixꞌuntꞌik chꞌantaun kun xalapanakni lakamunukpaꞌ ex yuꞌuncha ox ixtalaqtsꞌin. Pero jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun yuꞌuncha, va kitꞌin klalaksakvi para jantucha kaꞌuntꞌik xalapanakni lakamunukpaꞌ. Xlhiyucha ayaj taxkayyan. \v 20 Kapꞌastꞌaktꞌik tacha klajuntaucha: “Jantu matichun oqxtamati ay kaval tacha ixꞌukxtin.” Incha kitꞌin kintaxkaylhitꞌajun, ex ni uxiknan vachu chun kataxkaylhitsukuyan. Yu taqasmatꞌa kinchivinti, yuꞌuncha vachu kataqasmakniyan minchivintikꞌan. \v 21 Yu kataxkaylhitsukuyan chuncha katamakayan por kilapanakni untꞌatꞌik. Jantu tamispay yu kimalaqachata. \p \v 22 ’Incha jantu xakmil, incha jantu xaklaqlhixaqalal ex yuꞌuncha jantu tuꞌuchun laqtaqal ixtataukꞌanil. Pero chavay yuꞌuncha jantu lay tanajun ni jantu kaꞌalil ixlaqtaqalkꞌan. \v 23 Tachun yu kintaxkajiy vachu taxkajiy ni kimPay. \v 24 Jantu tuꞌuchun laqtaqal ixtataukꞌanil incha jantu xaklakmasunil lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. Pero mas va talaqtsꞌintacha va kintaxkajiy, vachuꞌ taxkajiy ni kimPay. \v 25 Chuncha tapasay para katapasal tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ: “Kintaxkajiy ni lapanakni mas jantu tuꞌuchun laqtaqal kakmakal.” \p \v 26 ’Kaminaꞌ yu kataꞌaqtayjuyan yu kamintachal kun kimPay. Yucha ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval. Yucha kaklamalaqachaniyau kamintachal kun kimPay ex vas kilhichivinanaꞌ ni kitꞌin. \v 27 Ex ni uxiknan vachuꞌ maqskꞌiniy kilalhichiviniu ni kitꞌin. Va uxiknan ukxuyanantꞌikcha kun kitꞌin tus tejkan kꞌaqtaynil jamalaniniꞌ. \c 16 \p Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: \p \v 1 —Tachun yu aniy klalhixaqalayau para jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik milhakapuꞌatkꞌan. \v 2 Katalaqnaqxtuyan taꞌan tataqxtoꞌa kintꞌaꞌisraelitaskꞌan. Kaminaꞌ julchan tejkan lati katamaqniyan, chuncha katalhilayaꞌ ni va ox tatapatsaniy ni Dios. \v 3 Jantu tamispay ni kimPay y jantu kintamispay ni kitꞌin, xlhiyucha chuncha katamakayaꞌ. \v 4 Chuncha klajunau, ex tejkan chuncha kꞌatꞌapꞌasayapitik kapꞌastꞌakchꞌoꞌoyapitik ni va pꞌunaj chuncha xaklajuntaucha. \s1 Yu makay ni Espíritu Santo \p ’Jantu chuncha kaklajuniu tejkan pꞌunaj xaklatꞌaꞌukxuyanau. Ni kitꞌin xakvil kun uxiknankꞌan y jantu tuꞌuchun ixtꞌapꞌasayatꞌik. \v 5 Chavay klaqꞌanacha yu kimalaqachal, jantu matichun ni uxiknan kilalhisakmiputunau toꞌoxtaycha kteꞌencha. \v 6 Klajunau ni kteꞌenchoqoycha, xlhiyucha uxiknan va ayaj jamaꞌanininatꞌik. \v 7 Kitꞌin laqsaval klajunau, apalay ox kaxajtachal para uxiknankꞌan incha kajkꞌalcha. Incha jantu kajkꞌanaꞌ ex jantu lay katalaqminan ni Espíritu Santo yu kataꞌaqtayjuyan. Incha kajkꞌanaꞌ ex kaklamalaqachaniyau. \v 8 Tejkan yucha kaminaꞌ ex kalakmasuniyaꞌ xalapanakni lakamunukpaꞌ ni alin ixtalaqalhinkꞌan, kalakmasuniyaꞌ tacha junita yu vas jatsukunti, vachuꞌ kalakmasuniyaꞌ ni Dios mukꞌay laqtaqal. \v 9 Kalakmasuniyaꞌ ni alin ixtalaqalhinkꞌan por jantu kintalhakapuꞌal ni kitꞌin. \v 10 Kalakmasuniyaꞌ tacha junita yu vas jatsukunti. Yucha klhitꞌajun kitꞌin xlhiyucha kaklaqꞌanaꞌ kimPay y uxiknan jantucha kilalaqtsꞌinau. \v 11 Kalakmasuniyaꞌ ni Dios mukꞌay laqtaqal, xlhiyucha ni aqmoqxnuꞌ yu lhachimoꞌonun ni lakamunukpaꞌ yucha mukꞌanikantacha ixmaqanlqajnati. \p \v 12 ’Ayaj lhuu alin yu klajunputunau pero chavaycha jantukaꞌ lay malaꞌasiyatꞌik. \v 13 Tejkan kaminaꞌ ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval, exnicha katamasuniyan tachun yu laqsaval. Yucha jantu kachivinanaꞌ ixlaqꞌaman, vamun yu kaqasmaktayaꞌ. Yucha katamasuniyan yu katapasayaꞌ astan. \v 14 Yucha kalaqaꞌiyaꞌ yu kakmaqxtaqniyaꞌ ex katamasuniyan ni uxiknankꞌan, chuncha kintoꞌoyayaꞌ. \v 15 Tachun yu lhitꞌajun ni kimPay va si kinavin junita. Xlhiyucha klajunau ni Espíritu Santo kalaqaꞌiyaꞌ ni chivinti yu kitꞌin kakmaqxtaqniyaꞌ para katamasunin ni uxiknankꞌan. \s1 Ixtꞌaltanan ni Jesús katamaqaninanaꞌ, ex astan katalhiꞌachantajuchoqoyaꞌ \p \v 16 ’Jantucha kaktaqmaqayaꞌ, ex ni uxiknan jantucha kilalaqtsꞌinau. Pero astan ex kilalaqtsꞌinchoqoyau, va kajkꞌanaꞌ taꞌan vilchal kimPay. \p \v 17 Chuncha ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy aqtayl talalhisakmiy siya yuꞌuncha, va tanaul: \p —¿Tisuncha naunputun yu ixkintajunan? Najun ni jantucha kataqmaqayaꞌ ex jantucha kalaqtsꞌinau. Vachu najun astan kalaqtsꞌinchoqoyau. ¿Suncha naunputun tejkan naul ni kaꞌanacha taꞌan vilchal ixPay? \p \v 18 Ex tataylhaꞌal lalhisakminin: \p —¿Suncha naunputun tejkan najun jantucha kataqmaqayaꞌ? Tus jantu malaqasiyau. \p \v 19 Ni Jesús xtaqnil kuenta yu ixtalhisakmiputun. Ex lakjunil: \p —Va klajuniu ni jantucha kaktaqmaqayaꞌ ex jantucha kilalaqtsꞌinau pero astan kilalaqtsꞌinchoqoyau. ¿Va yucha tꞌaunatꞌik lalhisakminin, valiꞌiycha chuncha xaknajun? \v 20 Laqsaval klajunau ni kꞌalajꞌalhunapitik, ayaj kꞌamaꞌaninanapitik. Yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, yuꞌuncha ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ. Pero uxiknan mas kꞌamaꞌaninanapitik, astan kaꞌachꞌanapitik. \v 21 Tejkan qayntaun xanati kalhitsukuyaꞌ sasꞌatꞌa ex ayaj jamaqaninin, va lakachilcha ixjulchan para kamajkꞌatsal. Pero astan tejkan tsukuycha ni jasꞌatꞌa ex jantucha pastakꞌa ixjamaqanlqajnati. Va lhiꞌachantajuy ni tsukulcha qayntaun jasꞌatꞌa aniy lakamunukpaꞌ. \v 22 Vachu va chun ni uxiknan chavaycha kꞌamaꞌaninanapitik pero astan kaklalaqtsꞌinchoqoyau. Exnicha kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik lhuu achati la melhanutkꞌan. Jantu matichun lay katamaxtunichoqoyan ni anuꞌ achati. \p \v 23 ’Anchanu julchan ex jantucha tuꞌuchun kilalhisakmiyau. Laqsaval kitꞌin klajunau ni uxiknan tachun yu kꞌaskꞌiniyapitik ni kimPay la kintaqaꞌuti yucha kataxtaqniyan. \v 24 Chavaycha uxiknan jantukaꞌ tuꞌuchun skꞌinatꞌik la kintaqaꞌuti. Kaskꞌintꞌik ex kꞌalaꞌaꞌiyapitik, chuncha kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik lhuu achati. \s1 Ni Jesucristo maqalhajatacha yu xalhachimoꞌonuꞌ ni lakamunukpaꞌ \p \v 25 ’Chavay klalhixaqalayau tachun yu aniy kun chivinti yu tamapastakniyan pero lhitaꞌay para kamalaꞌasitꞌik. Pero kaminaꞌ julchan tejkan jantucha chuncha kaklalhixaqalayau, va vas kaklajunau tacha junita kimPay. \v 26 Anchanu julchan kꞌaskꞌiniyapitik kimPay la kintaqaꞌuti yu kꞌamaqskꞌiniyapitik. Kitꞌin jantucha maqskꞌiniy kaktapayniniyaꞌ por uxiknankꞌan, \v 27 va yucha taꞌachaniyan. Uxiknan kilaꞌachaniyau vachu lhakꞌapꞌupꞌintꞌatꞌikcha ni kitꞌin va ancha kmintachal kun Dios, xlhiyucha taꞌachaniyan. \v 28 Kminchal taꞌan vilchal ni kimPay tus aniy lakamunukpaꞌ. Pero chavay kakmakaunaꞌ ni aniy lakamunukpaꞌ, kaklaqꞌanchoqoyacha ni yucha. \p \v 29 Ex ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy tajunil: \p —Chavay chun vas kilatꞌaunau xaqalanan, jantucha mapꞌatsꞌay chivinti yu lhitaꞌay ixmalaqasika. \v 30 Chavay ijkꞌatsayau ni uxintꞌi mispꞌaꞌoꞌoy tachun, jantucha maqskꞌiniy kꞌalhisakmikꞌa tuꞌuchun. Xlhiyucha klhakapuꞌanau ni laqsaval va kun Dios tꞌantꞌachiy. \p \v 31 Ex ni Jesús va jalakjunil: \p —¿Ex chavay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌikcha? \v 32 Va tsꞌuniycha tsꞌanqay para kachil ni anchanu hora, chavaycha va chilcha tejkan uxiknan valiꞌiy tꞌikl kꞌapꞌutꞌaukꞌayapitik, siya lakatamin kapꞌinapitik. Ex va keꞌemancha kilamakaulayau. Pero jantu keꞌeman kaktaulaꞌ, ni kimPay chꞌantaun vil kun kitꞌin. \v 33 Chuncha klajunau para lay oxamaktamin katsꞌukꞌutꞌik tejkan chꞌantaun kilatꞌatꞌaunau ni kitꞌin. Ni xalapanakni ni aniy lakamunukpaꞌ va ayaj katamamaqanlqajnivayan. Pero kꞌaꞌayajnantꞌik, ni kitꞌin kmaqalhajatacha ixtapꞌasta ni aniy lakamunukpaꞌ. \c 17 \s1 Ni Jesús skꞌin Dios por yu lapanakni yu talhakapuꞌan \p \v 1 Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús ex talaqstꞌal laktꞌiyan, va naul: \p —Uxintꞌi, kimPay kꞌatꞌi, chavay lakachilcha ni hora. Ay kꞌimakꞌatꞌi ni kitꞌin mesꞌatꞌa para vachuꞌ ay kakmakan ni uxintꞌi. \v 2 Uxintꞌi kꞌilakꞌulatꞌacha para kaklaklhichimoꞌol tachun ni lapanakni. Ex chuncha tachun ni lapanakni yu kꞌimaqxtꞌaqnin kitꞌin lay kaklaqmaqxtaqnil jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. \v 3 Katalhitsukuyaꞌ ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ incha tamispayan ni uxintꞌi vamun yuꞌ yu laqsaval Dios kꞌatꞌi. Vachu tejkan kintamispay ni kitꞌin yu Jesucristo kunita yu kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. \p \v 4 ’Kitꞌin ay kmakancha ni aniy lakamunukpaꞌ, chavay kmajkaniꞌolcha tachun yu uxintꞌi kꞌilhiꞌun kakmakal. \v 5 Chavaycha, kimPay kꞌatꞌi, ay kꞌimakꞌachꞌoꞌo chꞌantaun kun uxintꞌi chuncha tacha pꞌunaj ay xajkunita tejkan jantukaꞌ ixꞌalin ni lakamunukpaꞌ. \p \v 6 ’Ni lapanakni yu jalaksakmaxtꞌu ni lakamunukpaꞌ para kꞌimaqxtꞌaqnin kitꞌin, va yuꞌuncha klakmasunitacha tacha unitꞌa ni uxintꞌi. Va minavin ixtajunita pero uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin ni kitꞌin. Yuꞌuncha tamakata kuenta ni minchivinti. \v 7 Chavay ox takꞌatsay ni va si kun uxintꞌi minchal tachun yu kꞌimaqxtꞌaqnin. \v 8 Kitꞌin ijkalaqputeꞌenilcha ni chivinti yu uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin, ex yuꞌuncha talaqaꞌil. Ox takꞌatsay va kun uxintꞌi kmintachal y talhakapuꞌantacha ni va uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. \p \v 9 ’Kitꞌin ktapayniniyan por yuꞌuncha. Jantu ktapayniniyan por yu valiꞌiy lapanakni aniy lakamunukpaꞌ. Va ktapayniniyan por yu kꞌimaqxtꞌaqnin, yuꞌuncha va minavin tajunita. \v 10 Tachun yu kitꞌin kinavin va si minavin. Vachuꞌ tachun yu minavin va si kinavin ni kitꞌin. La ixjatsukuntikꞌan kilapanakni ox tasuy kiꞌayaxtu. \p \v 11 ’Kitꞌin jantucha apalay kaktaulaꞌ aniy lakamunukpaꞌ, va klaqꞌantachaꞌancha. Pero yuꞌuncha vananaj katataylhaanaꞌ aniy. KimPay kꞌatꞌi, vamun uxintꞌi ox unitꞌa, kꞌalaklhistꞌaktꞌi kun la ixtapꞌasta mintaqaꞌuti ni lapanakni yu kꞌimaqxtꞌaqnin. Kalaklhistꞌaktꞌi para chꞌantaun kataval tacha uxintꞌi ali kitꞌin chꞌantaun juntau. \v 12 Tejkan kitꞌin chꞌantaun xaklaktꞌavil aniy lakamunukpaꞌ si ox xaklaklhistakꞌa kun ixtapꞌasta ni mintaqaꞌuti yu kꞌimaqxtꞌaqnin. Jantu matichun katsꞌanqal, vamun tsꞌanqal qayntaun yu aqtsꞌiyaj istsꞌanqatacha, va para chuncha katapasal tacha maqancha istsꞌoqkanta. \p \v 13 ’Chavay kaklaqꞌantachaꞌancha. Pero vananaj kꞌalinta aniy lakamunukpaꞌ, xlhiyucha chuncha knajun tachun yu aniy para katalhitsukuꞌol yu ox achati vachu va chun tacha klhitꞌajun ni kitꞌin. \v 14 Kitꞌin klakjunita minchivinti. Ixtꞌalapanaknikꞌan aniy lakamunukpaꞌ taxkajiy ni kilapanakni por jantucha chꞌantaun kataval kun yuꞌuncha. Chuncha tacha kitꞌin jantu xalapanaki aniy lakamunukpaꞌ kakval. \v 15 Kitꞌin jantu kskꞌiniyan para kꞌalakmaxtꞌu aniy lakamunukpaꞌ. Yu kskꞌiniyan va kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi tejkan ni aqmoqxnuꞌ kalaqmamaqanlqajnivaputul. \v 16 Jantucha chꞌantaun kataval kun xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, chuncha tacha kitꞌin jantu xalapanakni lakamunukpaꞌ kakval. \v 17 Kꞌalakmasunin minchivinti y chuncha kꞌalakmakꞌanin milapanakni. Minchivinti vamun yuꞌ yu laqsaval. \v 18 Chuncha tacha uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌi aniy lakamunukpaꞌ vachu chun ni kitꞌin klaqmalaqachay para katalhixaqalal minchivinti yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ. \v 19 Va por yuꞌuncha kmaqxtaqniyan ketsukunti para vachuꞌ minavin kaval ixjatsukuntikꞌan. \p \v 20 ’Kitꞌin jantu ktapayniniyan vamun por kilapanakni. Vachu ktapayniniyan por alati yu kintalhakapuꞌanaꞌ astan tejkan kataqasmakyaꞌ kinchivinti yu katalaqputeꞌeyaꞌ kilapanakni. \v 21 Vachu kskꞌiniyan para chꞌantaun kataval. Vachu chun tacha uxintꞌi ali kitꞌin chꞌantaun juntau. Vachuꞌ chꞌantaun kataval kun kijnan para katalhakapuꞌal yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ ni va uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. \v 22 Vachu chun tacha uxintꞌi ay kꞌimakꞌatꞌa ni kitꞌin, kitꞌin vachuꞌ lajꞌay klakmakata ni yuꞌuncha. Ex va chꞌantaun katajunaꞌ, vachu chun tacha ni uxintꞌi kun kitꞌin va laqataun juntau. \v 23 Kitꞌin chꞌantaun kunita kun yuꞌuncha y uxintꞌi chꞌantaun unitꞌa kun kitꞌin. Va tacha laqataun kataval ni yuꞌuncha. Ex ni xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ lay katakꞌatsal ni va uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa, vachu katakꞌatsal ni uxintꞌi jalakpꞌaxkꞌay kilapanakni vachu chun tacha kꞌimpꞌaxkꞌay ni kitꞌin. \p \v 24 ’KimPay kꞌatꞌi, uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin ni yuꞌuncha. Kitꞌin knajun vachuꞌ ancha katataulal taꞌan kitꞌin kaktaulanta para lay katalaqtsꞌil ni kiꞌayaxtu. Uxintꞌi kꞌimpꞌaxkꞌay, xlhiyucha ay kꞌimakꞌatꞌa tus la maqancha mas tejkan jantukaꞌ ixꞌalin ni lakamunukpaꞌ. \v 25 KimPay kꞌatꞌi yu vas unitꞌa, ni xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ jantu tamispayan. Pero kitꞌin kmispayan y kilapanakni takꞌatsay ni uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. \v 26 Kitꞌin klakmasunitacha taꞌayucha ni uxintꞌi, vachuꞌ tas unitꞌacha. Vananaj ktaylhaꞌanta jalakmasuniniꞌ. Knajun katalapaxkal vachu chun tacha uxintꞌi kꞌimpꞌaxkꞌay. Vachu kaktsukuyaꞌ la ixjalhanutkꞌan. \c 18 \s1 Tachꞌapal ni Jesús \r (Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53) \p \v 1 Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús ex tataxtulcha chꞌantaun kun ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy para katatakukchalcha yu xalaqxqatij Cedrón. Ancha jalaktꞌatanuchalcha ni Jesús taꞌan ixchꞌankan xakꞌiu olivos. \v 2 Ni Judas yu kamaqxtaꞌaꞌ ni Jesús, yucha vachu ox ixjamispanan ni ancha taꞌan ixꞌalin ni olivos. Ni Jesús aqlhuvaj ixtataqxtoqtacha ancha chꞌantaun kun ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy. \v 3 Ex ni Judas jalaktꞌachaꞌal oqxlaqtaun tropas. Vachuꞌ taꞌal yu talhistaknan lakatajtan, va chuncha talhinaul ni xaꞌukxtinin kuras ali yu fariseos. Ixtalhaꞌanta ixpamaqninkꞌan vachuꞌ ixtalhaꞌanta ixqaꞌichikꞌan ali ixmaklkukꞌan. \v 4 Ni Jesús ox ixkꞌatsay tachun yu kalhitapasayaꞌ, ex taxtul y jalaklhisakmil: \p —¿Taꞌayucha lakxkꞌauyatꞌikcha? \p \v 5 Ex taqaltayl, va tajunil: \p —Kijnan klakxkauyau Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. \p Ex ni Jesús naul: \p —Va kitꞌin kunita. \p Ni Judas yu ixmaqxtaꞌa ni Jesús ancha ixjalaktꞌayalcha tachun yu ixjalaklhaꞌanta. \v 6 Tejkan Jesús jalakjunil: “Va kitꞌin kunita”, ex niman tatatichoqoꞌal tus tataqtal lakatꞌun. \v 7 Ni Jesús aaqtaun jalaklhisakmichoqol: \p —¿Tasꞌayucha ni lakxkꞌauyatꞌikcha? \p Ex yuꞌuncha aaqtaun taqaltayananchoqol: \p —Kijnan klakxkauyau va Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. \p \v 8 Chuncha ni Jesús aaqtaun jalakjunchoqol: \p —Kitꞌin klajuniucha ni va kitꞌin kunita. Incha laqsaval va kitꞌin kilalakxkauyau ex kꞌalaqxtꞌaqnitꞌik lakatin kataꞌal yu aniy tayanal. \p \v 9 Chuncha naul va para chuncha kaval tacha ixnajuntacha ni Jesús: “KimPay kꞌatꞌi, tachun yu kꞌimaqxtꞌaqnin jantu katsꞌanqal mas va qayntaun.” \v 10 Ex ni Simón Pedro maxtul ixꞌespada yu ixlhitꞌajun, niman aqatuchaqxpꞌuxlhi aqxtaun ixꞌaqaxqol taꞌan la ixlhijakanaj qayntaun yu junkan Malko. Yucha va ixꞌoqxtamati ixjunita yu xaꞌay kuraj. \v 11 Ex ni Jesús junil ni Pedro: \p —Kꞌamanuchꞌoꞌocha miꞌespada la xapaꞌinaj. Yu kimPay yucha kixtaqnil para ayaj kakmaqanlqajnal, kitꞌin maqskꞌiniy kaklaqaꞌil. \s1 Ni Jesús talhaꞌanil ni Anás \r (Mt. 26:57-58; Mr. 14:53-54; Lc. 22:54) \p \v 12 Ni tropas ali ixꞌukxtinkꞌan, vachuꞌ ni israelitas yu xalhistaknan lakatajtan tachꞌapachal ni Jesús, va tachꞌil. \v 13 Pꞌunaj talhaꞌal la ixchaqaꞌ qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ yu junkan Anás. Yucha va ixꞌapaꞌ ni Caifás yu ay kuraj ixjunita ni anchanuꞌ jachꞌitin. \v 14 Ni anchanuꞌ Caifás vachu va yuꞌ yu jalakjunil ni israelitas ni apalay ox kaxajchal incha kanil qayntaun lapanaki por tachun yu alati. \s1 Ni Pedro najun ni yucha jantu mispay ni Jesús \r (Mt. 26:69-70; Mr. 14:66-68; Lc. 22:55-57) \p \v 15 Ni Simón Pedro ali aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús, yuꞌuncha astan ixtatꞌaꞌanta ni Jesús. Ni anuꞌ yu tꞌaꞌal ni Pedro yucha ixmispay ni ay kuraj. Yucha vas tanuchal taꞌan lhaꞌankal ni Jesús la ixjapuchꞌanan ixchaqaꞌ ni ay kuraj. \v 16 Yu Pedro tamakaul ixlhimaqspaꞌ laka puerta, ex ni anchanuꞌ yu ixmispay ni ay kuraj taxtul maqspaꞌ. Ex lhijunil ni jatsiꞌi yu xamalaqltiꞌanaꞌ para kamalaqpusul ni Pedro, ex tanulcha. \v 17 Chuncha ni xamalaqltiꞌanaꞌ lhisakmil ni Pedro, va naul: \p —¿Jantu uxintꞌi kaꞌuntꞌi xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni anu lapanaki? \p Ex qaltayl ni Pedro, va junil: \p —Jantu kitꞌin kakval. \p \v 18 Anchanuꞌ julchan ayaj lhikꞌasnin ixjunita. Ni oqxtamatin ali xalhistaknan lakatajtan ixtamamata jikmi, va ixtatꞌajun sꞌonun. Vachuꞌ ancha ixyal ni Pedro, ixlaktꞌatꞌajun sꞌonuꞌ. \s1 Ni Anás yu ay kuraj ixjunita lhisakmiy ni Jesús \r (Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Lc. 22:66-71) \p \v 19 Ni ay kuraj aqtayl lhisakmiy ni Jesús taꞌayucha ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy. Vachu lhisakmil tisuncha chivinti ixmasuy. \v 20 Ni Jesús junil: \p —Kitꞌin kmasuy kinchivinti la ixlakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. Vachuꞌ kmasuy taꞌan tataqxtoꞌa yu alati israelitas y vachuꞌ yu ay lakatajtan. Jantu aqtaun kmasuy laqatamaqsaq. \v 21 ¿Valiꞌiycha kꞌilhisakmiycha ni kitꞌin? Kꞌalhisakmitꞌi yu kintaqalasmaklhi. Yuꞌuncha katanaul yu klaqlhixaqalal, yuꞌuncha takꞌatsay tachun yu knaul ni kitꞌin. \p \v 22 Tejkan chuncha naul ni Jesús ex qayntaun tropa yu ixjalhistaknan yu ay lakatajtan niman palaqstisal laqataun, va junil: \p —¿Valiꞌiycha chuncha lhiꞌaltꞌaꞌiy ni ay kuraj? \p \v 23 Ni Jesús junil: \p —Incha kitꞌin jantu vas kakchivinil ex kꞌiꞌun tisuncha yu jantu vas kaknaul. Pero incha vas kchivinil, ¿ex valiꞌiycha ixkꞌisay? \p \v 24 Ex ni Anás lhinaul kalhaꞌankal tachꞌin taꞌan vil ni Caifás yu xaꞌukxtin kuraj. \s1 Ni Pedro aaqtaun naunchoqoy ni yucha jantu mispay ni Jesús \r (Mt. 26:71-75; Mr. 14:69-72; Lc. 22:58-62) \p \v 25 Ni Pedro vananaj ixtaylhaꞌanta sꞌon laka jikmi. Lati talhisakmil, tajunil: \p —¿Jantu uxintꞌi kaꞌuntꞌi xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni anchanuꞌ lapanaki? \p Ni Pedro jantu kalhitaulal, va naul: \p —Jantu kitꞌin kval. \p \v 26 Astan chivinil qayntaun ixꞌoqxtamati yu ay kuraj. Yucha ixlaqaj ixjunita yu aqatuchaqxpꞌuxlhi ni Pedro. Yucha vachuꞌ lhisakmil, va junil: \p —¿Uxintꞌi klaqtsꞌin chꞌantaun kun yucha ancha laka olivos? \p \v 27 Ni Pedro aaqtaun jantu kalhitaulal. Exnicha tꞌasal ni puyux. \s1 Ni Jesús lhaꞌankal laka jalhachimoꞌonuꞌ yu ixjunkan Pilato \r (Mt. 27:1-2, 11-14; Mr. 15:1-5; Lc. 23:1-5) \p \v 28 Tejkan tamaqaxtulcha la ixchaqaꞌ ni Caifás ex ni lapanakni talhaꞌalcha ni Jesús laqa ay chaqaꞌ taꞌan vil ni gobernador. Va ixtꞌajuncha tunkunuꞌ. Yuꞌuncha jantu katatanuputunchal. Ixtalhilay incha katatanul la ixchaqaꞌ qayntaun yu jantu israelita kaval ex kataxkilival ixjatsukuntikꞌan. Ex astan jantucha lay katavayl la ixkꞌatankꞌan yu Paxku, ex jantu katatanul. \v 29 Xlhiyucha ni Pilato taxtul maqspaꞌ para katꞌachivinil, ex jalakjunil: \p —¿Tisuncha laqtaqal mukꞌaniyatꞌik ni aniy lapanaki? \p \v 30 Ex taqaltayl, va tajunil: \p —Yu va jantu ixlhitsukul tuꞌuchun laqtaqal, kijnan jantu xaklalhiminiu. \p \v 31 Ex va chuncha jalakjunil ni Pilato: \p —Kꞌalhipꞌintꞌikcha, uxiknan kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal tacha yu lhinajun la milhachimoꞌonkꞌan. \p Ex taqaltayl ni israelitas, tajunil: \p —Kijnan yu israelitas kuntau jantu klhitsukuu lakatin kakmaqniu qayntaun lapanaki por ixlaqtaqal. \p \v 32 Ex laqsaval chuncha tapasal tacha naul ni Jesús tas kunacha tejkan kaniyaꞌ. \v 33 Ni Pilato aaqtaun tanuchoqol laqa ay chaqaꞌ ex juntaꞌil ni Jesús, va lhisakmil: \p —¿Uxintꞌicha kꞌatꞌi yu ay ixjalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas? \p \v 34 Ni Jesús junil: \p —¿Va chuncha pꞌastꞌakꞌa milaqꞌaman u va chuncha tajuniy yu alati yu kintalhichiviniy kitꞌin? \p \v 35 Ex qaltayanal ni Pilato, va naul: \p —¿Kilhilay ni kitꞌin va israelita kunita? Tachun yu mintꞌamachaqan ali yu xaꞌukxtinin kuras, va yuꞌuncha tamaqxtaqyan la kintamakaꞌ. ¿Tisuncha laqtaqal makꞌatꞌa? \p \v 36 Ex qaltayanal ni Jesús: \p —Kimpalhachimoꞌon jantu aniy lakamunukpaꞌ kaval. Incha va aniy ixval ex xaklhitsukul lapanakni yu ixkintaꞌaqtayjul para jantu kintachꞌapachal kintꞌaꞌisraelitas. Pero kimpalhachimoꞌon jantu aniy kaval. \p \v 37 Ex ni Pilato aaqtaun naunchoqol: \p —Ex ni uxintꞌi ka va jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi. \p Ex ni Jesús qaltayl, va junil: \p —Laqsaval yu naꞌun, ni va kitꞌin jalhachimoꞌonuꞌ kunita. Xlhiyucha ktsukul aniy, kmil lakamunukpaꞌ va para knaul yu laqsaval. Tachun yu taꞌachaniy yu laqsaval yuꞌuncha kintaqasmakniy kinchivinti. \p \v 38 Ex qaltaychoqol ni Pilato, va junil: \p —¿Ex tisuncha yu laqsaval? \s1 Lhinaunkan ixmaqnika ni Jesús \r (Mt. 27:15-31; Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25) \p Tejkan chuncha naul ni Pilato ex anchoqol maqspaꞌ jalaktꞌachivin ni israelitas, jalakjunil: \p —Kitꞌin jantu ktemaniy tuꞌuchun laqtaqal ni aniy lapanaki. \v 39 Pero mimputsukukꞌan yucha najun ni kitꞌin maqskꞌiniy kakxꞌoqlhi qayntaun tachꞌin tejkan xakꞌatan Paxku jun. ¿Naunatꞌik kakxꞌoqlhi ni aniy lapanaki yu junkan mijalhachimoꞌonukꞌan ni uxiknan yu israelitas untꞌatꞌik? \p \v 40 Tachun tamatꞌasal, tajunil: \p —¡Jantu kaxꞌoqtꞌi ni anchanu lapanaki! ¡Va kaxꞌoqtꞌi ni Barrabás! \p Ni Barrabás yucha va alhavanaꞌ ixjunita. \c 19 \p \v 1 Ex ni Pilato chꞌapachal ni Jesús, lhinaul ixmaqanaqka. \v 2 Yu tropas tamalaqxtoqlhi jaltukun, tamakal laqataun korona. Ex tamaꞌaqtanul la ixꞌaqtsul, vachu taꞌulanil aqxtaun laqchꞌiti yu xakolor qoteꞌe tacha ixtaꞌulay jalhachimoꞌonun. \v 3 Ex tatalakanunil ni Jesús, tanaul: \p —¡Katsukul ixlhachimoꞌonukꞌan ni israelitas! \p Tachun ixtalakapusay. \v 4 Ni Pilato aaqtaun taxtuchoqol, jalakjunil ni lapanakni: \p —Kꞌaꞌasmaktꞌik. Kitꞌin kmaqaxtul va para kataxtaqnin kuenta ni kitꞌin jantu kaktemanil tuꞌuchun laqtaqal. \p \v 5 Chuncha taxtulcha ni Jesús, ixꞌaqtanuy ixkorona yu jamakanti kun jaltukun, vachu ixꞌulata ni anchanu laqchꞌiti yu qoteꞌe. Ex naul ni Pilato: \p —Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni aniy lapanaki. \p \v 6 Tejkan ni xaꞌukxtinin kuras ali yu xajalhistaknan lakatajtan talaqtsꞌil ni Jesús, ex aqtayl pꞌays tamatꞌasay, tajunil: \p —¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! ¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! \p Chuncha ni Pilato jalakjunil: \p —Kꞌalhipꞌintꞌikcha, kꞌamakxtꞌukmukꞌatꞌikcha uxiknan. Kitꞌin jantu tuꞌuchun laqtaqal ktemaniy. \p \v 7 Ex tanaul ni israelitas: \p —Kijnan la kilhachimoꞌonkꞌan, ancha najun yu aniy lapanaki maqskꞌiniy kanil, va por najun ni yucha Sasꞌatꞌa Dios junita. \p \v 8 Tejkan chuncha qasmaklhi ni Pilato ex ayaj talhanal. \v 9 Tanuchoqochalcha aaqtaun ixpulakna ni ay chaqaꞌ, va lhisakmil ni Jesús: \p —¿Toꞌoxtaycha machaqa kꞌatꞌi ni uxintꞌi? \p Pero yu Jesús jantu kaqaltayl. \p \v 10 Ex ni Pilato va junil: \p —¿Ex jantu kꞌiꞌaltꞌayeꞌe? ¿Jantu kꞌatsꞌay ni kitꞌin klhitꞌajun tapꞌasta para kakmakajun oxamaktaun, vachu klhitꞌajun tapꞌasta para kakmakxtukmukꞌan? \p \v 11 Ex qaltayl ni Jesús, va junil: \p —Yu mintapꞌasta yu lhitꞌaꞌun vamun yu xtaqnin ni Dios. Xlhiyucha apalay ay laqtaqal tataukꞌaniyachal yu kimaqxtaqlhi la mintamakaꞌ. \p \v 12 Tejkan chuncha naul ni Jesús ex ni Pilato ayaj ixlakxkauniy tas kamakalcha para kamakaul oxamaktaun, pero yu israelitas pꞌays tamatꞌasal, tajunil: \p —Incha kꞌamakꞌauneꞌe oxamaktaun ex jantu kaꞌuntꞌi ixꞌamigo ni ay jalhachimoꞌonuꞌ César. Aniy lapanaki makakan tacha ay jalhachimoꞌonuꞌ kaval, xlhiyucha va ixtꞌalaxkayaꞌ ni César. \p \v 13 Tejkan chuncha qasmaklhi ni Pilato, ex lhinaulcha kamaqaxtukkal ni Jesús. Chuncha ni Pilato taulalcha laka siya yu palhachimoꞌon yu vil taꞌan ixlakmamakanta laqxtaꞌalachiyux ixlhimaqspaꞌ laqa ay chaqaꞌ, ancha va junkan Gabata laka lhihebreo. \v 14 Ni anchanu julchan va paqtauncha istsꞌanqay para xakꞌatan Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Tejkan atunkujcha ixjunita ex jalakjunil ni israelitas ni Pilato: \p —Aniy lhitꞌaunatꞌikcha la mintamakakꞌan ni mijalhachimoꞌonukꞌan. \p \v 15 Ni yuꞌuncha pꞌays tamatꞌasal, tajunil: \p —¡Tsꞌanqay kanil! ¡Kanilcha! ¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! \p Ex va chuncha jalhisakmil ni Pilato, va naul: \p —¿Ex kitꞌin kakmakxtukmukꞌayaꞌ ni mijalhachimoꞌonukꞌan? \p Chuncha taqaltayl ni xaꞌukxtinin kuras: \p —Kijalhachimoꞌonukꞌan vamun ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ. Jantu kaklhitsukuu aqayntaun. \p \v 16 Ex ni Pilato maqxtaqlhicha ni Jesús para kamakxtukmukꞌakalcha. Ex talhaꞌalcha. \s1 Ni Jesús tamakxtukmukꞌal laka kurus \r (Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43) \p \v 17 Ni Jesús taxtulcha, aqxaulhaꞌalcha ixkurus taꞌan ixlhimapaqaꞌukan Xajalukuti Aqtsul yu laka lhihebreo junkan Gólgota. \v 18 Ancha tamakxtukmukꞌachal chꞌantaun kun qayntꞌuy lapanakni yu lakmakxtukmukꞌakanta la ixpaꞌexnan, yucha tanꞌajmukꞌakalcha. \v 19 Ni Pilato jamalaqachanal kaꞌankal tsꞌoqmukꞌaka letras la ixꞌukxna ixkurus yu najun inchineꞌ: “Jesús yu machaqaꞌ Nazaret yu ay ixJalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas.” \v 20 Ayaj qaynlhuu israelitas taputeꞌel ni letrero, taꞌan tamakxtukmukꞌal ni Jesús jantu ixlhimaqati ixjunita yu ay putaulan. Yu letrero istsꞌoqkanta laka putꞌutu lhichivin. Istsꞌoqkanta laka lhihebreo ali laka lhilatin ali laka lhigriego. \v 21 Xlhiyucha ni xaꞌukxtinin kuras ali ni israelitas tajunil ni Pilato: \p —Jantu katsꞌoqmukꞌa “Ixjalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas.” Apalay ox katsꞌoqmukꞌa “Yu ixnajun va ixJalhachimoꞌonukꞌan israelitas junita.” \p \v 22 Ni Pilato jalajqaltayl, jalakjunil: \p —Va chuncha ktsꞌoqmukꞌal, ex va chuncha kavalcha. \p \v 23 Taval tejkan tamakxtukmukꞌalcha ni Jesús ex ni tropas tasaknil ixlaqchꞌiti. Talaqlvaqnilcha siya yuꞌuncha yu pumatꞌati tropas ixtajunita. Vachu tasaknil aqxtaun ixlaqchꞌiti yu jantu kalakatsꞌapꞌamakal, valiꞌiy aqxtaun lman laqchꞌiti ixjunita. \v 24 Ex ni tropas talajunil siya yuꞌuncha: \p —Ox kaval jantu kalajꞌexvi. Kamakau taun suerte para kakꞌatsau tasꞌayucha kapaxtoqniyacha. \p Ex laqsaval chuncha tapasal tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan junkan Salmo yu najun inchine: “Talaqlvaqnil por qayntamin kilaqchꞌiti y vachu tamakal suerte por kilaqchꞌiti yu lman.” Y laqsaval chuncha tamakal ni tropas. \p \v 25 Ancha taꞌan ixyal ni kurus, ixtayanal pumatꞌati xanatin. Ancha ixyal ixnati ni Jesús ali ixtꞌalapanaki ixnati ali ixanati Cleofas yu junkan María, vachu ancha ixyal ni María Magdalena. \v 26 Ni Jesús laqtsꞌil ni ixnati va chꞌantaun ixtꞌayal ixtꞌaltanaꞌ yu ayaj ixꞌachaniy. Ex junil ni ixnati: \p —Xanati, anchanuꞌ yal mintsꞌal. \p \v 27 Astan vachu junil ixtꞌaltanaꞌ yu ixmalaniy: \p —Kalaqtsꞌi, anchanuꞌ yal minati. \p Ex ni anchanu laqaꞌil la ixchaqaꞌ. \s1 Nilcha ni Jesús \r (Mt. 27:45-56; Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49) \p \v 28 Ex astan ni Jesús tejkan tapasaꞌolcha tachun yu ixmaqskꞌiniy katapasal, ixnajun kataqayntsal tacha istsꞌoqkanta, xlhiyucha naul: \p —Ayaj kpukikxixa. \p \v 29 Yu tropas ixtaꞌulata taun xaluj vinagre. Tamatajul taun esponja ex taꞌakatachꞌimukꞌal aqatataun javan yu junkan hisopo, talhachaꞌanil la ixkilna. \v 30 Ni Jesús oqlhi ni vinagre ex naul: \p —Chavay taqayntsaꞌolcha. \p Ex maqayntalcha ixꞌaqtsul, ex nilcha. \s1 Tanqalaqltoqokal ni Jesús \p \v 31 Anchanu julchan va tauncha julchan istsꞌanqay para kaval Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas, vachu yu xajulchan jastaknati yu ayaj ixtatoꞌoyay ni israelitas. Yuꞌuncha jantu ixtamaqamay katamakaul laka kurus yu ixlakatunajkꞌan yu ixlakmakxtukmukꞌakan. Xlhiyucha tajunil ni Pilato para kalhinaul ixlajqatuteꞌekakꞌan para katanil y kamaqosukal ixlakatunajkꞌan. \v 32 Yu tropas tejkan ancha tachaꞌal, pꞌunaj taqatuteꞌel qayntaun yu ixmaknajukꞌal, vachu yu aqayntaun taꞌan ixpaꞌexna ixjukꞌal ni Jesús. \v 33 Pero tejkan talaqꞌal ni Jesús taꞌan ixjukꞌal ex niman talaqtsꞌil ni yucha ixnitacha. Ex jantucha kataqatuteꞌel. \v 34 Pero qayntaun tropa vananaj ltoqonil ixtankilakna kun ixlanza, ex taxtul ixjakꞌalnan kun xkan. \p \v 35 Yu laqsaval laqtsꞌil yucha laqputeꞌey tachun yu tapasal, va ox kꞌatsay y najun yu laqsaval para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik vachuꞌ. \v 36 Tachun yu aniy tapasal para kataqayntsal yu istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ: “Yucha jantu intachun katalaqteꞌeniyaꞌ ixjalukuti.” \v 37 Vachuꞌ alakataun istsꞌoqkanta yu najun inchineꞌ: “Katalaqtsꞌinaꞌ ni lapanaki yu taltoqol.” \s1 Maknukal ni Jesús \r (Mt. 27:57-61; Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56) \p \v 38 Ixꞌalin qayntaun José yu machaqaꞌ Arimatea yu vachu ixtꞌaꞌan Jesús para kalanil, pero va laqatamaqsaq. Ixjalaktalhauniy yu xalajꞌaynin israelitas. Yucha tapayninil ni Pilato para kaxtaqnikal lakatin incha lay kalhaꞌal ixlakatunaj ni Jesús. Ni Pilato xtaqnil lakatin ex alcha pꞌuxnuꞌ ni ixlakatunaj. \v 39 Vachuꞌ chinchal ni Nicodemo, yucha va yu ixtꞌachivininta ni Jesús aqtauncha tejkan tsꞌis ixjunita. Lhichil treinta kilos yu sꞌejenꞌe perfume, ixlhiyal xakꞌiu mirro ali aloes. \v 40 Ex ni José ali Nicodemo tapꞌuxlhicha ixlakatunaj ni Jesús, aqtayl tapamiliy kun laqchꞌiti. Ox talhilakaxapal ni sꞌejenꞌe perfume, va chuncha ixputsukukꞌan ni israelitas tejkan ixtamaknunun. \v 41 Taꞌan tamakxtukmukꞌal ni Jesús ixꞌalin taꞌan ixchꞌankanta olivos, ancha ixꞌalin laqataun putaknun yu ox saystꞌi ixjunita. Jantukaꞌ matichun ixmamakan. \v 42 Va laycha kaꞌaqtaynil xajulchan jastaknati y jantu maqati ixjunita yu putaknun. Ex ancha tamaꞌalcha ixlakatunaj ni Jesús. \c 20 \s1 Kujchoqol ni Jesús \r (Mt. 28:1-10; Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12) \p \v 1 Yu xapꞌunaj julchan laka semana ni puvakuj tejkan vanaj tsꞌis ixjunita ex ni María Magdalena al laka putaknun. Ancha laqtsꞌil ni va ixmoqosukantacha ni chiyux yu ixlhimalakchaukanta. \v 2 Ex takyaulaqꞌal ni Simón Pedro ali yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy. Va lakjunil: \p —¡Tamoqosutacha ni Jalhachimoꞌonu Jesús la ixputaknun! ¡Jantu ijkꞌatsayau toꞌoxtaycha talhaꞌanta! \p \v 3 Ex Pedro ali yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús taꞌal laka putaknun. \v 4 Tatakyauꞌal pero yu aqayntaun apalay soqol xajantu yu Pedro, yucha pꞌunaj chaꞌal laka putaknun. \v 5 Ancha taqayntal, va lakavanal ixpulakna taꞌan ixmal ni laqchꞌiti yu ixlhipamilkanta pero jantu katanul. \v 6 Ex astan chaꞌal ni Simón Pedro, yucha vas tanuchal laka putaknun. Ancha laqtsꞌil ni laqchꞌiti yu ixmal, \v 7 vachuꞌ ni laqchꞌiti yu ixlhipamilnikanta ixꞌaqtsul ni Jesús. Ni anchanuꞌ laqchꞌiti jantu chꞌantaun katamal kun yu alati laqchꞌiti, va tumpaj ixmilmakanta. \v 8 Ex yu aqayntaun yu pꞌunaj chaꞌal vachuꞌ tanuchal. Va laqtsꞌil ex lhakapuꞌal ni kujchoqol. \v 9 Jantukaꞌ ixtamalaqasiy tacha istsꞌoqkantacha la ixchivinti Dios ni maqskꞌiniy kakujchoqol laka janinin. \v 10 Ex ni anchanuꞌ pumatꞌuy yu ixjalakmalaniy Jesús taꞌanchoqol laqa chaqaꞌ. \s1 Ni Jesús tasunil ni María Magdalena \r (Mr. 16:9-11) \p \v 11 María ixqalhunyal ixlhimaqspaꞌ laka putaknun. Tejkan ixqalhun va taqayntal, va lakavanal ixpulakna ni putaknun. \v 12 Ancha laqtsꞌil qayntꞌuy ixmayulnin Dios, ixtalhilakayanal laqxutꞌutꞌu laqchꞌiti, va ixtavilanal taꞌan ixmamakanta ixlakatunaj ni Jesús, qayntaun la ixlaqaꞌaqtsul, yu aqayntaun la ixlakachꞌajaꞌ. \v 13 Ex tajunil: \p —Xanati, ¿valiꞌiycha alhun? \p Ex yucha qaltayanal: \p —Talhaꞌantacha ixlakatunaj kiJalhachimoꞌonuꞌ y jantu ijkꞌatsay toꞌoxtaycha tamamatacha. \p \v 14 Ex talaqaspꞌiklhi, va laqtsꞌil ni Jesús yu ancha ixyal pero jantu kamispal incha va Jesús. \p \v 15 Ex ni Jesús va junil: \p —Xanati, ¿valiꞌiycha alhun? ¿Taꞌayucha lakxkꞌaꞌuycha? \p Ni María lhilal va xalhistaknaꞌ ni jatachꞌanati, ex chuncha junil: \p —Incha va uxintꞌi lhipꞌi ex kiꞌun toꞌoxtaycha mamatꞌa ex kitꞌin kajkꞌanaꞌ iniꞌ. \p \v 16 Ex ni Jesús junil: \p —María. \p Ni María talaqaspꞌiklhi, va lhimapaqaꞌul: \p —¡Raboni! \p (Yucha naunputun maestro laka lhihebreo.) \p \v 17 Ni Jesús va junil: \p —Jantucha kꞌinchꞌapꞌa, jantukaꞌ kpataxtuchoqoy taꞌan vil kimPay. Kꞌalaqpꞌinchꞌiy ketꞌalaqaunin. Kꞌalakꞌun ni kakpataxtuchoqoyaꞌ taꞌan vil kimPay yu vachuꞌ mimPaykꞌan, yucha kiDios y vachuꞌ miDioskꞌan. \p \v 18 Ex ni María Magdalena jalaqꞌal ixtꞌaltanan ni Jesús, va jalakjunil: \p —¡Va klaqtsꞌil ni Jalhachimoꞌonu Jesús! \p Ex jalaqputeꞌeniꞌol tachun yu ixjunkanta. \s1 Ni Jesús jalaktasunichoqoy ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy \r (Mt. 28:16-20; Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49) \p \v 19 Ni anchanu julchan yu xapꞌunaj laka semana tejkan putsꞌista val, ixtaꞌaqxtoqnun ixtꞌaltanan Jesús yu ixjalakmalaniy. Ixtalaqachꞌinunun laqa chaqaꞌ, va ixtatalhauniy yu alati ixtꞌaꞌisraelitaskꞌan. Ex va chinchal ni Jesús, va tayachil taꞌan ixtavilanal. Va lakjunil: \p —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. \p \v 20 Tejkan chuncha naul, va jalakmasunil ixmakaꞌ ali ixtankilakna. Ixtꞌaltanan va ayaj talhiꞌachantajul tejkan talaqtsꞌil ixJalhachimoꞌonukꞌan. \v 21 Aaqtaun naunchoqol ni Jesús: \p —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. Vachu va tacha kimalaqachal ni kimPay vachu va chun klamalaqachayau ni uxiknan. \p \v 22 Tejkan chuncha naul, va jalaksunul ex naul: \p —Kꞌalaꞌaꞌitꞌik ni Espíritu Santo. \v 23 Incha uxiknan malaqmixiniyatꞌik ixtalaqalhin matichun ex va malaqmixikantacha. Incha naunatꞌik ni jantu kamalaqmixikal ixtalaqalhin ex jantu kamalaqmixikal. \s1 Ni Tomás lhakapuꞌal tejkan laqtsꞌil ni kujchoqol ni Jesús \p \v 24 Ni Tomás yu vachuꞌ ixlhimapaqaꞌukan Jachiyan, xaqayntaun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan Jesús, yucha jantu kalaktꞌataulal tejkan jalaktasunil ni Jesús. \v 25 Yu alati ixtꞌaltanan Jesús tajunil: \p —¡Klaqtsꞌiucha ni Jalhachimoꞌonu Jesús! \p Pero ni Tomás jalakjunil: \p —Incha jantu klaqtsꞌiniy taꞌan ixmakxtukkanta kun klavos, vachuꞌ incha jantu kmanuy kimakaꞌ taꞌan ixmaqltoqokanta, vachuꞌ taꞌan ixtanqalaqltoqokanta, ex jantu klhakapuꞌanaꞌ ni kujchoqotacha. \p \v 26 Tejkan tauncha semana val ixtaꞌaqxtoqnunchoqoy ixtꞌaltanan ni Jesús. Yu Tomás vachuꞌ ancha ixꞌalinta kun yuꞌuncha. Mas ox ixlakchajuy ni puertas, va chil ni Jesús, tayachal taꞌan ixtaꞌalinta. Va naul: \p —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. \p \v 27 Ex naul, va junkal ni Tomás: \p —Kꞌamanutꞌi aniy mimakaꞌ, vachuꞌ kalaqtsꞌi ni kimakaꞌ. Kꞌalhitꞌi mimakaꞌ ex kꞌamanutꞌi la kintankilakna. Jantucha kꞌalapꞌasnitꞌi mijatapastakꞌatꞌi, kꞌalhakꞌapꞌupꞌicha. \p \v 28 Ni Tomás qaltayl: \p —¡KiJalhachimoꞌonu kꞌatꞌi y kiDios kꞌatꞌi! \p \v 29 Ex ni Jesús va junil: \p —¿Va chavaykaꞌ xalhakꞌapꞌupꞌin tejkan kꞌilaqtsꞌi? Ni lapanakni yu kintalhakapuꞌan mas jantu kintalaqtsꞌin va yuꞌuncha yu laqsaval taꞌachantacha. \s1 Valiꞌiycha tsꞌoqkan ni aniy libro \p \v 30 Ni Jesús jalakmasunichoqol ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy lhuu lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu katsꞌoqmukꞌakal aniy laka libro. \v 31 Pero yu aniy tsꞌoqmukꞌakal va para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Jesús va yu Cristo, yu Dios ixnajunta kamalaqachayaꞌ, vachuꞌ yu Sasꞌatꞌa Dios junita. Kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik yu ox jatsukunti incha chuncha kꞌalhakꞌapꞌupꞌinapitik. \c 21 \s1 Ni Jesús jalaktasunichoqol pumatujun ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy \p \v 1 Astan ni Jesús aaqtauncha jalaktasunichoqol ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy taꞌan ixkilpaꞌ lakamar yu junkan Tiberias. Va inchineꞌ val. \v 2 Va chꞌantaun ixtaꞌalinta ni Simón Pedro ali Tomás yu junkan Jachiyan ali Natanael yu machaqaꞌ Kaná xalakatꞌun Galilea ali yu pumatꞌuy istsꞌalan Zebedeo ali apumatꞌuy yu ixjalakmalaniy ni Jesús. \v 3 Ni Simón Pedro va jalakjunil yu alati: \p —Kitꞌin kteꞌen chꞌapanaꞌ jatanti. \p Ex yuꞌuncha tajunil: \p —Vachuꞌ klatꞌaꞌanau. \p Ex taꞌal laka barco pero tus taun tatsꞌisin jantu tuꞌuchun katachꞌapal. \v 4 Tejkan ixtunkumintacha ni Jesús ixyal la ixkilpaꞌ ni lakamar pero jantu katamispal incha va yucha. \v 5 Ex va jalaklhisakmil: \p —Tsꞌalan, ¿jantukaꞌ chꞌapꞌayatꞌik tuꞌuchun? \p Yuꞌuncha tanaul: \p —Jantu. \p \v 6 Ex jalakjunil: \p —Kꞌatꞌanꞌalhutꞌik minchꞌoqxkꞌan la ixlhijakanaj ni barco, ex kꞌachꞌapꞌayapitik. \p Ex tatanqalhul ixchꞌoqxkꞌan pero jantucha lay ixtaxaqakutuchoqoy por lhuu jatanti ixtanun. \v 7 Ni ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy va junil ni Pedro: \p —¡Va yucha ni Jalhachimoꞌonuꞌ! \p Tejkan Pedro qasmaklhi ni va yu Jalhachimoꞌonu Jesús, va lhitampachꞌikal ixlaqchꞌiti yu ixmajꞌanta ex jakꞌiuklnil lakxkan. \v 8 Yu alati yu ixtꞌaltanan ni Jesús tapuminchoqol barco, ixtaxaqamalhaꞌanta ni chꞌoqxni yu aqtsamanta jatanti. Jantu maqati ixtatꞌajun la ixkilpaꞌ, va tacha cien metros. \v 9 Tejkan tapatajul ancha la ixkilpaꞌ va talaqtsꞌil jayaqan. Ancha ixmal jatanti, vachuꞌ ixꞌalin pan. \v 10 Ex ni Jesús jalakjunil: \p —Kꞌalhitꞌantꞌik ni jatanti yu xachꞌapꞌayatꞌikkaꞌ. \p \v 11 Ex ni Simón Pedro taukꞌachoqol ni laka barco, va xaqamaxtul ni chꞌoqxni tus la ixkilpaꞌ. Va ixꞌaqtsamanta kun lajꞌay jatantin tus 153. Pero jantu kataꞌexlhi ni chꞌoqxni. \v 12 Ni Jesús jalakjunil: \p —Kꞌavaynchꞌipitik. \p Jantu matichun ixtꞌaltanan ixtapujuy kalhisakmil taꞌayucha ixjunita. Ixtakꞌatsay ni va yu Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. \v 13 Ni Jesús al iniꞌ ni pan y jalaqxtaqnil. Vachuꞌ jalaqxtaqnil ni jatanti. \p \v 14 Yucha va yu aqtꞌutunucha val tejkan Jesús jalaktasunil ixtꞌaltanan tejkan ixkujchoqotacha la ixlhinin. \s1 Ni Jesús tꞌachivinil ni Simón Pedro \p \v 15 Tejkan tavaynꞌolcha ex ni Jesús lhisakmil ni Simón Pedro: \p —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿apalay kꞌiꞌachꞌaniy xajantu yu alati? \p Ex Pedro qaltayl: \p —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni va kitꞌin kꞌachaniyan. \p Ex ni Jesús junil: \p —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni, yu va tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. \p \v 16 Aaqtauncha ni Jesús lhisakmichoqol: \p —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿kꞌiꞌachꞌaniy? \p Ex ni Pedro qaltaychoqol: \p —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni va kitꞌin kꞌachaniyan. \p Ex ni Jesús junil: \p —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni yu va tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. \p \v 17 Ex yu aqtꞌutunuꞌ ni Jesús lhisakmichoqol: \p —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿kꞌiꞌachꞌaniy? \p Ex va maqaninil ni Pedro va por aqtꞌutucha ixlhisakmiy ni Jesús incha ixꞌachaniy. Ex va junil: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, uxintꞌi kꞌatsꞌaꞌoꞌoy tachun. Va kꞌatsꞌaycha ni kitꞌin kꞌachaniyan. \p Ex ni Jesús junil: \p —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni yu tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. \v 18 Laqsaval kunan ni tejkan tsꞌalkaꞌ ixꞌunitꞌa ixmalaqchꞌinikꞌan meꞌeman, ixpꞌin taꞌan ixꞌuxipꞌin. Pero tejkan kꞌatꞌaxapꞌayayeꞌecha ex kꞌamakxnujkꞌaneꞌe, va aqayntaun kamalaqchꞌiniyan. Vachuꞌ kalhaꞌanan taꞌan jantu kaꞌuxapꞌineꞌe. \p \v 19 Chuncha naul ni Jesús para kamasul tas kapuniyaꞌ ni Pedro y chuncha ay kamakakanaꞌ ni Dios. Ex ni Jesús junil: \p —Kꞌintꞌaltꞌancha. \s1 Ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy \p \v 20 Ex ni Pedro talaqaspꞌiklhi, va laqtsꞌil yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús, yu ayaj ixꞌachaniy. Va yucha ixtaꞌukstsꞌuninita ni Jesús tejkan ixtatꞌatꞌajun vaynin y ixlhisakmitacha: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿taꞌayucha yu kamaqxtaꞌancha?” \v 21 Tejkan Pedro laqtsꞌil, va lhisakmil ni Jesús: \p —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tas kalhitapasayacha kun yucha? \p \v 22 Ex ni Jesús qaltayl: \p —Incha kitꞌin knajun jantu kanil tus tejkan kakminchoqol, ex yucha jantu minkuenta kaval. Ni uxintꞌi maqskꞌiniy kꞌintꞌaltꞌancha. \p \v 23 Por chuncha naul ni Jesús, lati ni tꞌalaqaunin ixtanajun ni anchanu lapanaki jantu kaniyaꞌ. Pero ni Jesús jantu kanaul incha jantu kaniyaꞌ, vamun naul: “Incha kitꞌin knajun jantu kanil tus tejkan kakminchoqol, ex yucha jantu minkuenta kaval.” \p \v 24 Ni anchanuꞌ ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús, va yucha yu lhichivinil tachun yu aniy lhitapasal y va yucha yu tsꞌoqlhi. Kijnan ijkꞌatsayau ni va laqsaval yu najun. \p \v 25 Apalay lhuu axtoqnuꞌ alin yu makal ni Jesús. Incha katsꞌoqmukꞌakal tachun por laqatamin, kitꞌin knajun kamaqskꞌinil aqxlhuu libros tus jantu kalhival ni lakamunukpaꞌ. Va chuncha kaval.