\id MAT Tok Pisin Bible \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h MATYU \toc1 Gutnius Matyu i raitim \toc2 Matyu \toc3 Mt \mt2 Gutnius \mt1 Matyu i raitim \imt1 Tok i go pas \ip Gutnius Matyu i raitim em i namba wan bilong ol 4-pela buk i stori long ol samting i bin kamap long Jisas long taim em i stap long graun. Dispela buk i stori pastaim long ol samting i bin kamap long taim Maria i karim Jisas, na em i stori i go inap long taim ol i kilim Jisas i dai, na em i kirap bek long matmat, na em i lusim ol lain bilong en na i go antap long heven. \ip Wanpela bikpela samting Matyu i laik soim, em i olsem, Jisas em inapim tru ol promis God i bin mekim bipo na ol i bin raitim long ol buk i stap long Olpela Kontrak o Olpela Testamen. God i bin promis long salim wanpela man i kam bilong kisim bek ol Israel, na dispela buk i laik soim olsem Jisas em dispela man tasol. Long planti hap bilong buk Matyu, i gat tok i soim olsem ol samting Jisas i mekim, ol i inapim tru ol tok ol profet bilong God i bin autim bipo. Lukim 1.22-23 na 2.4-6 na 2.14-15 na 2.23 na 4.13-16 na 8.16-17 na 12.15-21 na 13.34-35 na 21.2-5 na 21.16 na 26.24 na 26.31 na 26.54 na 27.6-10. \ip Narapela bikpela samting buk Matyu i tok long en, em kingdom bilong heven o kingdom bilong God. Long wok bilong Jisas God i laik kamap king tru bilong olgeta manmeri, na em i laik bai olgeta manmeri i ken bihainim tru laik bilong en. \ip Long 5-pela hap bilong buk Matyu, i gat ol longpela tok Jisas i bin autim. Namba wan em i stap long sapta 5-7, na em i gat ol toktok Jisas i bin autim antap long wanpela maunten. Dispela tok i soim yumi pasin bilong ol manmeri i stap lain manmeri tru bilong God. Namba 2 longpela tok em i stap long sapta 10. Long dispela tok Jisas i givim tok long ol disaipel long ol samting ol i mas mekim long taim ol i go autim tok bilong Jisas long ol arapela manmeri. \ip Long namba 3 longpela tok, em long sapta 13, Jisas i autim ol tok piksa bilong soim ol manmeri long pasin bilong kingdom bilong God. Long namba 4 longpela tok, em long sapta 18, Jisas i autim tok long pasin bilong ol manmeri i stap disaipel tru bilong en. Na long namba 5 longpela tok, em long sapta 24-25, Jisas i tok long ol samting bai i kamap long taim bilong Las De. \ip Dispela buk yet i no gat tok long wanem man tru i bin raitim buk. Tasol buk i kisim nem olsem, Gutnius Matyu i raitim. I luk olsem ol i tingting long dispela Matyu, em man bilong kisim takis i stap long 9.9-13. \c 1 \ms1 Jisas i kamap long graun \s2 (Sapta 1.1—4.16) \s1 Nem bilong ol lain tumbuna bilong Jisas Krais \r (Luk 3.23-38) \p \v 1 Dispela \x - \xo 1.1 \xt Stt 22.18, 1 Sto 17.11\x* em i tok long ol lain tumbuna bilong Jisas Krais. Jisas em i bilong lain bilong Devit na Devit em i bilong lain bilong Abraham. \p \v 2 Abraham em i papa bilong Aisak. Na Aisak em i papa bilong Jekop. Na Jekop em i papa bilong Juda wantaim ol brata bilong en.\f + \fr 1.2 \ft Juda wantaim ol brata bilong en, dispela lain ol i tumbuna bilong ol wan wan lain bilong Israel.\f* \v 3 Juda \x - \xo 1.3 \xt Stt 38.29-30, Rut 4.18-22\x* em i papa bilong Peres wantaim Sera. Mama bilong tupela em Tamar. Na Peres em i papa bilong Hesron. Na Hesron em i papa bilong Ram. \v 4 Na Ram em i papa bilong Aminadap. Na Aminadap em i papa bilong Nason. Na Nason em i papa bilong Salmon. \v 5 Na Salmon em i papa bilong Boas. Mama bilong en em Rahap. Na Boas em i papa bilong Obet. Mama bilong en em Rut. Na Obet em i papa bilong Jesi. \v 6 Na \x - \xo 1.6 \xt 2 Sml 12.24\x* Jesi em i papa bilong King Devit. \p Na Devit em i papa bilong Solomon. Mama bilong Solomon bipo em i bin i stap meri bilong Uria.\f + \fr 1.6 \ft Ol dispela meri nem bilong ol i stap long dispela lista, ol i meri bilong ol arapela lain i bin maritim ol man bilong Israel. Tamar na Rahap tupela i bilong lain Kenan, na Rut em i bilong lain Moap. Batseba, em mama bilong Solomon, em wanpela tasol em i meri Israel, tasol pastaim em i bin maritim Uria, em wanpela man bilong lain Hit.\f* \v 7 Na \x - \xo 1.7 \xt 1 Sto 3.10-16\x* Solomon em i papa bilong Rehoboam. Na Rehoboam em i papa bilong Abiya. Na Abiya em i papa bilong Asa. \v 8 Na Asa em i papa bilong Jehosafat. Na Jehosafat em i papa bilong Jehoram. Na Jehoram em i papa bilong Usia. \v 9 Na Usia em i papa bilong Jotam. Na Jotam em i papa bilong Ahas. Na Ahas em i papa bilong Hesekia. \v 10 Na Hesekia em i papa bilong Manase. Na Manase em i papa bilong Emon. Na Emon em i papa bilong Josaia. \v 11 Na \x - \xo 1.11 \xt 2 Kin 24.14-15, 1 Sto 3.15, 2 Sto 36.10, Jer 27.20\x* Josaia em i papa bilong Jehoiakin wantaim ol brata bilong en. Long dispela taim ol Israel i go kalabus long Babilon. \p \v 12 Stat \x - \xo 1.12 \xt Esr 3.2\x* long taim ol i go kalabus long Babilon, orait Jehoiakin em i papa bilong Sealtiel. Na Sealtiel em i papa bilong Serubabel. \v 13 Na Serubabel em i papa bilong Abiut. Na Abiut em i papa bilong Eliakim. Na Eliakim em i papa bilong Asor. \v 14 Na Asor em i papa bilong Sadok. Na Sadok em i papa bilong Akim. Na Akim em i papa bilong Eliut. \v 15 Na Eliut em i papa bilong Eleasar. Na Eleasar em i papa bilong Matan. Na Matan em i papa bilong Jekop. \v 16 Na Jekop em i papa bilong Josep. Na Josep em i man bilong Maria. \p Na Maria i karim Jisas, ol i save kolim em Krais, em man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en. \p \v 17 Olsem na olgeta lain bilong Abraham, i kam inap long Devit, em i 14 lain. Na olgeta lain bilong Devit, i kam inap long taim ol i go kalabus long Babilon, em i 14 lain. Na stat long taim ol i go kalabus long Babilon, inap long taim Krais i kamap, dispela olgeta tu em i 14 lain. \s1 Maria i karim Jisas Krais \r (Luk 2.1-7) \p \v 18 Stori \x - \xo 1.18 \xt Lu 1.27, 1.35\x* bilong Jisas Krais i kamap, em i olsem. Mama bilong en, Maria, ol i makim em pinis bilong maritim Josep. Tasol taim tupela i no i stap wantaim yet, ol i lukim Maria i gat bel. Holi Spirit tasol i bin mekim na Maria i gat bel. \v 19 Man \x - \xo 1.19 \xt Lo 24.1\x* bilong en, Josep, em i stretpela man. Em i harim olsem Maria i gat bel, na em i laik lusim em. Tasol em i no laik givim sem long Maria long ai bilong ol manmeri. Olsem na em i laik lusim em isi tasol. \v 20 Josep i tingting yet long dispela, na long driman wanpela ensel bilong Bikpela i kamap long em. Ensel i tok olsem, “Josep, yu man bilong lain bilong Devit, yu no ken pret long kisim Maria olsem meri bilong yu. Harim. Dispela pikinini i stap long bel bilong en, em Holi Spirit i bin givim long em. \v 21 Bai \x - \xo 1.21 \xt Lu 1.31, 2.21, Ap 4.12, 13.23, 13.38\x* em i karim pikinini man, na yu mas kolim nem bilong en Jisas, long wanem, em bai i lusim sin bilong ol manmeri bilong en na kisim bek ol.”\f + \fr 1.21 \ft Long tok Hibru nem Jisas em i klostu wankain olsem dispela tok, “Bikpela em i man bilong kisim bek ol manmeri.” Nem Jisas yet em i kam long tok Grik. Long tok Hibru ol i kolim olsem, Josua.\f* \p \v 22 Dispela olgeta samting i kamap bilong inapim wanpela tok Bikpela i bin mekim long maus bilong profet. Profet i bin tok olsem, \v 23 “Harim.\x - \xo 1.23 \xt Ais 7.14\x* Wanpela meri i no bin slip wantaim man, em bai i gat bel na i karim wanpela pikinini man. Na bai ol i kolim nem bilong en Emanuel.” As bilong dispela nem i olsem, God i stap wantaim yumi. \p \v 24 Taim Josep i kirap long slip, orait em i mekim olsem ensel bilong Bikpela i bin tokim em. Em i kisim meri bilong en. \v 25 Tasol \x - \xo 1.25 \xt Lu 2.7, 2.21\x* em i no slip wantaim em, i go inap long taim Maria i karim pikinini man. Na em i kolim nem bilong en Jisas. \c 2 \s1 Ol saveman bilong ol haiden // i kam lukim Jisas \p \v 1 Maria i karim Jisas long taun Betlehem long distrik Judia long taim Herot i stap king.\f + \fr 2.1 \ft Dispela King Herot em i bosim Judia wantaim ol arapela distrik i stap klostu long Judia. Herot em i stap king, tasol em i stap aninit long bikpela king bilong ol Rom, em dispela king ol i kolim Sisar.\f* Em i karim Jisas pinis, na bihain sampela saveman bilong hap sankamap i kam long Jerusalem na ol i askim nabaut olsem, \v 2 “Nupela \x - \xo 2.2 \xt Nam 24.17\x* pikinini em king bilong ol Juda, em i stap we? Mipela i lukim sta bilong en long hap sankamap, na mipela i kam bilong lotu long em.” \v 3 King Herot i harim dispela tok, na em i tingting planti. Na olgeta manmeri long Jerusalem ol tu i tingting planti. \v 4 Orait Herot i singautim olgeta bikpris wantaim ol saveman bilong lo bilong Israel. Ol i kam bung na em i askim ol olsem, “Dispela man God i bin promis long salim i kam bilong kisim bek ol manmeri bilong en, em bai i kamap long wanem ples?” \v 5 Na ol i bekim tok olsem, “Em bai i kamap long taun Betlehem long Judia. Profet i bin raitim tok olsem, \v 6 ‘Yu \x - \xo 2.6 \xt Mai 5.2, Jo 7.42\x* Betlehem, long graun bilong Juda, yu no kam bihain tumas long ol taun i gat biknem long Juda. Nogat tru. Long wanem, wanpela man bilong yu bai i kamap hetman na em bai i stap wasman bilong lain bilong mi, Israel.’” \p \v 7 Herot i harim dispela tok na em i salim tok hait tasol i go long ol saveman bilong hap sankamap, long ol i mas kam lukim em. Ol i kam na em i askim ol gut, wanem taim dispela sta i bin kamap. \v 8 Na em i salim ol i go long Betlehem, na i tok, “Yupela go na wok strong long painim dispela pikinini. Na taim yupela i lukim em pinis, orait yupela bringim tok i kam bek long mi, na bai mi tu mi go lotu long em.” \p \v 9 Ol i harim pinis tok bilong king, orait ol i go Na ol i lukim gen dispela sta bipo ol i bin lukim long hap sankamap. Dispela sta i go paslain long ol na i go stap antap long haus pikinini i stap long en. \v 10 Taim ol i lukim sta, bel bilong ol i amamas moa moa yet. \p \v 11 Ol \x - \xo 2.11 \xt Sng 72.10, Ais 60.6, Mt 12.46\x* saveman i go insait long haus, na ol i lukim pikinini wantaim mama bilong en Maria. Na ol i brukim skru na putim pes i go daun long graun na lotu long pikinini. Na ol i opim paus bilong ol, na ol i givim ol presen long em. Ol i givim gol na gutpela sanda na paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel.\fig Ol saveman i givim ol presen long pikinini Jisas.|alt="115" src="LN 42" size="span" ref="2.11" \fig* \v 12 Na long driman God i tokim ol olsem, ol i no ken i go bek long Herot. Olsem na ol i bihainim narapela rot na ol i go bek long ples bilong ol. \s1 Josep wantaim meri na pikinini // i go long Isip \p \v 13 Ol saveman i go pinis, na ensel bilong Bikpela i kamap long Josep long driman. Ensel i tok olsem, “Yu kirap na kisim pikinini wantaim mama bilong en, na yu ranawe i go long Isip. Na yu mas i stap long Isip inap long taim mi givim tok gen long yu, long wanem, Herot i laik painim pikinini na kilim em i dai.” \v 14 Orait Josep i kirap na i kisim pikinini wantaim mama bilong en long nait yet, na em i bringim ol i go long Isip. \v 15 Na \x - \xo 2.15 \xt Hos 11.1\x* Josep i stap long Isip inap long Herot i dai pinis. Dispela samting i kamap bilong inapim wanpela tok Bikpela i bin mekim long maus bilong profet. Em i bin tok olsem, “Pikinini man bilong mi em i stap long Isip, na mi singautim em long lusim Isip na em i kam.” \s1 King Herot i tok // na ol i kilim planti pikinini i dai \p \v 16 Taim Herot i save olsem, ol saveman bilong hap sankamap i bin giamanim em, orait bel bilong en i hat moa. Na em i salim sampela man i go long taun Betlehem na long ol ples i stap klostu long taun, na ol i kilim i dai olgeta pikinini man i no winim tupela krismas yet. Herot i bin askim gut ol saveman wanem taim tru dispela sta i bin kamap, long wanem, em i gat tingting bilong kilim i dai ol pikinini ol mama i bin karim long dispela taim. \v 17 Ol dispela samting inapim wanpela tok God i bin mekim pinis long maus bilong profet Jeremaia. Em i tok olsem, \v 18 “Bikpela \x - \xo 2.18 \xt Stt 35.19, Jer 31.15\x* krai na singsing sori i kamap long taun Rama. Em Resel i krai sori long ol pikinini bilong en i dai pinis. Na em i no laik bai ol manmeri i mekim gut bel bilong en, long wanem, olgeta pikinini bilong en i no moa i stap.” \s1 Josep wantaim meri na pikinini // i kam bek \p \v 19 Taim Herot i dai pinis, orait long Isip ensel bilong Bikpela i kamap long Josep long driman. \v 20 Na \x - \xo 2.20 \xt Kis 4.19\x* ensel i tokim Josep olsem, “Yu kirap na kisim pikinini wantaim mama bilong en, na yu go bek long Israel. Ol man i laik kilim pikinini, ol i dai pinis.” \v 21 Orait Josep i kirap, na i kisim pikinini wantaim mama bilong en, na ol i go bek long kantri Israel. \p \v 22 Tasol Josep i harim tok olsem Arkelaus i kisim ples bilong papa bilong en Herot, na i stap king bilong Judia.\f + \fr 2.22 \ft Taim King Herot i dai, ol Rom i tilim kantri bilong en namel long ol pikinini man bilong en. Arkelaus em i kamap king bilong distrik Samaria na distrik Judia, na em i stap king inap 10-pela yia.\f* Olsem na Josep i pret long i go long dispela hap. Tasol God i givim tok long Josep long driman, na Josep i go long hap bilong distrik Galili. \v 23 Em \x - \xo 2.23 \xt Ais 11.1, 53.2, Mk 1.24, Lu 2.39, Jo 1.45\x* i go sindaun long wanpela taun ol i kolim Nasaret, na long dispela pasin em inapim dispela tok bilong ol profet, “Bai ol i kolim em man bilong Nasaret.” \c 3 \s1 Jon Bilong Baptais i autim tok \r (Mak 1.2-8 na Luk 3.1-18 na Jon 1.19-28) \p \v 1 Long \x - \xo 3.1 \xt Mk 1.4, 1.15, Lu 3.2-3, Jo 1.28\x* dispela taim Jon, man bilong givim baptais, em i kamap. Em i stap long ples i no gat man long distrik Judia, na em i autim tok long ol manmeri. \v 2 Em \x - \xo 3.2 \xt Mt 4.17, Mk 1.15\x* i tok olsem, “Yupela tanim bel. Kingdom bilong heven em i kam klostu pinis.”\f + \fr 3.2 \ft Dispela tok bilong kingdom bilong God o kingdom bilong heven, em i tok long God em i stap king tru bilong ol manmeri na bilong olgeta samting.\f* \v 3 Jon \x - \xo 3.3 \xt Ais 40.3, Mk 1.3, Lu 1.76, Jo 1.23\x* em i dispela man God i bin tok long en long maus bilong profet Aisaia. Em i tok olsem, “Long ples i no gat man, maus bilong wanpela man i singaut olsem, ‘Redim rot bilong Bikpela. Stretim ol rot bilong en.’” \p \v 4 Jon \x - \xo 3.4 \xt 1 Sml 14.25-26, Sek 13.4, Mk 1.6\x* i save putim klos ol i wokim long gras bilong kamel, na em i save pasim let long bel bilong en. Na em i save kaikai ol grasopa wantaim hani bilong bus.\f + \fr 3.4 \ft Dispela ol tok bilong bilas na kaikai bilong Jon i makim em i wankain man olsem profet Elaija. Lukim 2 King 1.8 na Malakai 4.5 na Matyu 11.14 na 17.10-13.\f* \v 5 Long dispela taim ol Jerusalem na olgeta Judia na olgeta man bilong ol ples i stap klostu long wara Jordan, ol i kam long Jon. \v 6 Na ol i autim sin bilong ol, na Jon i baptaisim ol long wara Jordan. \p \v 7 Jon \x - \xo 3.7 \xt Mt 12.34, 23.33, Lu 3.7, Ro 5.9, 1 Te 1.10\x* i lukim planti Farisi na Sadyusi i kam bilong kisim baptais, na em i tokim ol olsem, “Yupela pikinini bilong snek nogut, God i belhat long yupela na em bai i mekim save long yupela. Husat i tokim yupela na yupela i laik ranawe na abrusim dispela taim nogut i laik kamap long yupela? \v 8 Sapos yupela i tanim bel tru, orait pasin bilong yupela i mas soim olsem yupela i tanim bel pinis. \v 9 Yupela \x - \xo 3.9 \xt Jo 8.33, Ap 13.26, Ro 2.28-29, 4.1, 4.11-12, 4.16\x* i no ken tingting olsem long bel bilong yupela, ‘Abraham em i tumbuna papa bilong mipela.’ Mi tokim yupela, God inap mekim ol dispela ston hia i kamap ol lain tumbuna pikinini bilong Abraham. \v 10 Tamiok \x - \xo 3.10 \xt Mt 7.19, Lu 13.6-9, Jo 15.6\x* i stap pinis long as bilong diwai, na olgeta diwai i no save karim gutpela kaikai, em bai ol i katim na tromoi i go long paia. \p \v 11 “Mi \x - \xo 3.11 \xt Ais 4.4, Mal 3.2, Jo 1.26-27, 1.33, Ap 1.5, 2.3-4, 1 Ko 12.13\x* save baptaisim yupela long wara olsem mak bilong yupela i tanim bel pinis. Tasol man i kam bihain long mi, strong bilong en i winim strong bilong mi. Mi no gutpela man inap long karim su bilong em. Em bai i baptaisim yupela long Holi Spirit na long paia. \v 12 Em \x - \xo 3.12 \xt Mal 3.3, 4.1, Mt 13.30\x* i kam\fig Man i wok long rausim olgeta pipia i stap long wit.|alt="65" src="HK 63D" size="span" ref="3.12" \fig* olsem man i holim savol long han bilong en, bilong rausim olgeta pipia i stap long wit. Na em bai i bungim wit long haus wit bilong en. Tasol pipia em bai i kukim long paia i no save dai.” \s1 Jon i baptaisim Jisas \r (Mak 1.9-11 na Luk 3.21-22) \p \v 13 Long dispela taim Jisas i lusim Galili na i go long wara Jordan. Em i go long Jon, na i laik kisim baptais long han bilong Jon. \v 14 Tasol Jon i laik pasim em, na i tok, “Mobeta mi kisim baptais long yu. Olsem wanem na yu kam long mi?” \v 15 Tasol Jisas i bekim tok bilong em olsem, “Maski, nau yu mas mekim olsem mi tok. Long dispela pasin bai yumi inapim olgeta samting God i laik bai yumi mas mekim.” Olsem na Jon i bihainim tok bilong em. \p \v 16 Jisas \x - \xo 3.16 \xt Ais 11.2, Mk 1.10, Lu 3.22, Jo 1.32-33\x* i kisim baptais pinis, na kwiktaim em i lusim wara na i kam antap. Na heven i op, na em i lukim Spirit bilong God i kam daun olsem wanpela bilong ol dispela kain pisin ol i kolim balus, na i kam i stap long em. \v 17 Na \x - \xo 3.17 \xt Stt 22.2, Sng 2.7, Ais 42.1, Mt 12.18, 17.5, Mk 1.11, Lu 9.35, Jo 12.28, 2 Pi 1.17\x* long heven wanpela maus i singaut olsem, “Dispela em i Pikinini bilong mi. Mi laikim em tumas. Bel bilong mi em i amamas long em.” \c 4 \s1 Satan i traim Jisas \r (Mak 1.12-13 na Luk 4.1-13) \p \v 1 Long \x - \xo 4.1 \xt Mk 1.12-13, Lu 4.1-13, Hi 2.18, 4.15\x* dispela taim Holi Spirit i bringim Jisas i go long ples i no gat man, bai Satan i traim em. \v 2 Na \x - \xo 4.2 \xt Kis 34.28, 1 Kin 19.8\x* Jisas i no kisim kaikai inap 40 san na 40 nait. Na bihain em i hangre. \v 3 Na \x - \xo 4.3 \xt Jo 6.30-31\x* man bilong traim i kam kamap long em, na i tokim em olsem, “Sapos i tru yu Pikinini Bilong God, orait yu tok na ol dispela ston i ken tanim na i kamap bret.” \v 4 Tasol \x - \xo 4.4 \xt Lo 8.3\x* Jisas i bekim tok olsem, “Buk bilong God i gat tok olsem, ‘Ol manmeri i no inap kisim laip long kaikai tasol. Nogat. Ol i mas bihainim olgeta tok bilong God tu na bai ol i kisim laip.’” \p \v 5 Em i tok olsem, na Satan i kisim em i go long Jerusalem, taun bilong God, na i putim em antap tru long tempel. \v 6 Na \x - \xo 4.6 \xt Sng 91.11-12, Jo 7.3-4\x* Satan i tokim em olsem, “Sapos i tru yu Pikinini Bilong God, orait yu kalap i go daun. Long wanem, buk bilong God i gat tok olsem, ‘Em bai i tokim ol ensel bilong en long ol i mas was long yu.’ Na ‘Ol bai i karim yu long han bilong ol, nogut wanpela ston i sutim lek bilong yu.’” \v 7 Tasol \x - \xo 4.7 \xt Lo 6.16\x* Jisas i tokim em, “Buk bilong God i tok moa olsem, ‘Yu no ken traim strong bilong God, Bikpela bilong yu.’” \p \v 8 Satan i kisim Jisas gen na i go long wanpela maunten i antap moa. Na Satan i soim em olgeta strongpela kantri bilong dispela graun wantaim ol gutpela samting bilong ol. \v 9 Na \x - \xo 4.9 \xt Jo 6.14-15\x* em i tokim Jisas olsem, “Sapos yu brukim skru na lotu long mi, orait bai mi givim yu dispela olgeta samting.” \v 10 Na \x - \xo 4.10 \xt Lo 6.13, 10.20, Jos 24.14\x* Jisas i tokim em, “Satan, yu klia. Buk bilong God i tok, ‘Yu mas aninit long God, Bikpela bilong yu. Na yu mas lotu long em wanpela tasol.’” \p \v 11 Olsem \x - \xo 4.11 \xt Hi 1.6, 1.14\x* na Satan i lusim em. Na ol ensel i kam na i helpim Jisas. \s1 Jisas i statim wok long Galili \r (Mak 1.14-15 na Luk 4.14-15) \p \v 12 Taim \x - \xo 4.12 \xt Mt 14.3, Mk 1.14, 6.17, Lu 3.19-20, Jo 4.43\x* Jisas i harim tok olsem, ol i putim Jon pinis long kalabus, orait em i go long distrik Galili. \v 13 Na \x - \xo 4.13 \xt Jo 2.12\x* em i lusim taun Nasaret na i go sindaun long taun Kaperneam. Kaperneam em i stap arere long raunwara Galili, long graun bilong ol lain Sebulun na Naptali.\f + \fr 4.13 \ft Bipo tupela lain bilong Israel, em lain Sebulun na lain Naptali, i bin sindaun klostu long raunwara Galili. Tasol long taim bilong Jisas graun bilong ol em i kamap hap graun bilong distrik Galili.\f* \v 14 Long dispela pasin Jisas inapim wanpela tok God i bin mekim long maus bilong profet Aisaia olsem, \v 15 “Ol \x - \xo 4.15 \xt Ais 9.1-2\x* manmeri bilong graun bilong Sebulun na graun bilong Naptali, em graun i stap klostu long bikrot i go long solwara na graun i stap long hapsait bilong wara Jordan, em graun bilong distrik Galili, dispela distrik i gat planti manmeri bilong ol arapela kantri tu i stap long en, \v 16 ol \x - \xo 4.16 \xt Ais 42.7, Lu 2.32\x* dispela manmeri i bin sindaun long bikpela tudak, ol i lukim pinis bikpela lait. Ol manmeri i bin stap long ples tudak, lait i kamap pinis long ol.” \ms1 Jisas i autim gutnius bilong kingdom bilong God // na em i mekim orait ol manmeri i gat sik \s2 (Sapta 4.17—9.34) \s1 Jisas i singautim 4-pela man na ol i bihainim em \r (Mak 1.16-20 na Luk 5.1-11) \p \v 17 Long \x - \xo 4.17 \xt Mt 3.2, 10.7, Mk 1.14-15\x* dispela taim Jisas i stat long autim tok long ol manmeri. Em i tok olsem, “Yupela i mas tanim bel, long wanem, kingdom bilong heven em i kam klostu pinis.” \p \v 18 Jisas i wokabaut arere long raunwara Galili, na em i lukim tupela brata, em Saimon, ol i kolim Pita, na brata bilong en Andru. Tupela i wok long tromoi umben long raunwara. Tupela i save wok bisnis long kisim pis. \v 19 Orait \x - \xo 4.19 \xt Mt 13.47, Lu 5.1-11\x* Jisas i tokim tupela olsem, “Yutupela kam bihainim mi, na bai mi lainim yutupela long pasin bilong kisim ol manmeri.” \v 20 Na \x - \xo 4.20 \xt Mt 19.27, Mk 10.28, Lu 18.28\x* kwiktaim tupela i lusim umben na i go bihainim em. \p \v 21 Jisas i wokabaut i go moa, na em i lukim arapela tupela brata, em Jems, pikinini bilong Sebedi, wantaim brata bilong en Jon. Tupela i stap long bot wantaim papa bilong tupela, Sebedi. Ol umben bilong ol i bruk, na ol i wok long stretim. Orait Jisas i singautim tupela.\fig Jems wantaim Jon i stap long bot wantaim papa bilong tupela.|alt="60" src="HK 74C" size="span" ref="4.21" \fig* \v 22 Na kwiktaim tupela i lusim bot na i lusim papa bilong tupela, na tupela i go bihainim Jisas. \s1 Jisas i autim tok na i mekim orait planti manmeri \r (Luk 6.17-19) \p \v 23 Jisas \x - \xo 4.23 \xt Mt 9.35, Mk 1.39, Lu 4.15, 4.44, Ap 10.38\x* i go raun long olgeta hap bilong distrik Galili. Em i save go insait long ol haus lotu bilong ol na skulim ol manmeri. Em i autim gutnius bilong kingdom bilong God, na em i mekim orait olgeta sik na olgeta samting i bagarapim bodi bilong ol manmeri. \v 24 Ol \x - \xo 4.24 \xt Mk 6.55\x* i stori long em long olgeta hap bilong provins Siria.\f + \fr 4.24 \ft Long taim ol Rom i bosim ol Juda, kantri Israel i stap olsem wanpela hap bilong wanpela bikpela provins ol Rom i kolim provins Siria.\f* Olsem na ol manmeri i bringim olgeta man ol kain kain sik i bagarapim ol na ol i karim pen nogut, na ol man i gat spirit nogut, na ol man i gat dispela kain sik i save mekim ol i pundaun na guria nogut, na ol man bun bilong ol i dai olgeta. Na Jisas i mekim ol i kamap orait. \v 25 Na \x - \xo 4.25 \xt Mk 3.7-8\x* planti bikpela lain manmeri bilong Galili na bilong hap bilong distrik Dekapolis, na bilong Jerusalem na Judia na bilong graun i stap long hapsait bilong wara Jordan, ol i save bihainim em i go. \c 5 \s1 Jisas i autim tok antap long maunten \p \v 1 Jisas\fig Jisas i go antap long maunten na bikpela lain manmeri i kam harim tok bilong en.|alt="60" src="HK 65A" size="span" ref="5.1" \fig* i lukim ol bikpela lain manmeri i kam, na em i go antap long maunten. Em i sindaun,\f + \fr 5.1 \ft Long pasin bilong ol Juda, saveman i laik skulim ol manmeri em i mas sindaun na autim tok. Lukim tu Matyu 13.2 na 24.3 na Luk 4.20.\f* na ol disaipel bilong en i kam long em. \s1 Jisas i tok long ol lain man i ken amamas \r (Luk 6.20-23) \p \v 2 Na Jisas i skulim ol disaipel olsem,\f + \fr 5.2 \ft Matyu 4.23-25 (na 9.35) i tok olsem Jisas i save mekim tupela kain wok. Namba wan em bilong skulim ol manmeri na namba 2 em bilong mekim orait ol kain kain sik. Olsem na long Matyu 5-7 yumi lukim planti tok Jisas i autim bilong skulim ol manmeri long ol pasin bilong kingdom bilong God. Na bihain, long Matyu 8-9 yumi lukim ol stori bilong Jisas i mekim orait ol manmeri i gat sik. Long buk Matyu Jisas i autim 5-pela longpela toktok. Dispela longpela toktok i stap long sapta 5-7, em namba wan bilong ol 5-pela longpela toktok. Jisas i autim dispela toktok antap long wanpela maunten.\f* \v 3 “Ol \x - \xo 5.3 \xt Sng 51.17, Ais 57.15, Lu 6.20\x* manmeri i save, ol i stap rabis tru long ol samting bilong God, em ol i ken amamas. Ol dispela manmeri bai i kisim ol gutpela samting bilong kingdom bilong heven. \p \v 4 “Ol \x - \xo 5.4 \xt Ais 61.2, Lu 6.21, KTH 7.17\x* manmeri i krai i stap, em ol i ken amamas. God bai i mekim gut bel bilong ol. \p \v 5 “Ol \x - \xo 5.5 \xt Sng 37.11, Ais 29.19\x* manmeri i save daunim nem bilong ol yet, em ol i ken amamas. Bai God i givim olgeta graun long ol. \p \v 6 “Ol \x - \xo 5.6 \xt Ais 55.1-2, 65.13\x* manmeri i laikim tumas long bihainim stretpela pasin, long wankain pasin olsem man i hangre tru na i laikim tumas long kisim kaikai na i dai long wara, em ol i ken amamas. Bai God inapim ol tru. \p \v 7 “Ol \x - \xo 5.7 \xt Mt 6.14, Mk 11.25, Hi 6.10, Je 2.13\x* manmeri i save marimari long ol arapela, em ol i ken amamas. Bai God i marimari long ol. \p \v 8 “Ol \x - \xo 5.8 \xt Sng 15.2, 24.3-4, 51.10, 73.1, 1 Ko 13.12, Hi 12.14, 1 Jo 3.2-3\x* manmeri bel bilong ol i klin, em ol i ken amamas. Bai ol i lukim God. \p \v 9 “Ol \x - \xo 5.9 \xt Mt 5.45, Lu 6.35, Ro 14.19\x* manmeri i save mekim dai ol kros na pait, em ol i ken amamas. Bai ol i kolim ol pikinini bilong God. \p \v 10 “Ol \x - \xo 5.10 \xt 2 Ko 4.17, 2 Ti 2.12, Hi 12.4, 1 Pi 3.14\x* manmeri i save bihainim stretpela pasin na long dispela as ol i kisim hevi long ol arapela, em ol i ken amamas. Kingdom bilong heven em i bilong ol. \p \v 11 “Sapos \x - \xo 5.11 \xt Lu 6.22, Je 1.2, 1 Pi 4.14\x* ol i lukim yupela i stap long lain bilong mi, na ol i tok nogut long yupela na ol i mekim nogut long yupela na sutim kain kain tok giaman long yupela, orait yupela i ken amamas. \v 12 Yupela \x - \xo 5.12 \xt 2 Sto 36.16, Lu 6.23, Ap 5.41, 7.52, 1 Te 2.15, Hi 11.32-38, Je 5.10, 1 Pi 4.13\x* i ken belgut na amamas tru, long wanem, bikpela pe i wetim yupela long heven. Ol man i bin mekim ol wankain pasin nogut long ol profet i bin i go paslain long yupela.” \s1 Yupela i olsem sol na lait \r (Mak 9.50 na Luk 14.34-35) \p \v 13 Jisas \x - \xo 5.13 \xt Mt 9.38, Lu 14.34-35\x* i tok moa olsem, “Yupela i olsem sol bilong graun. Tasol sapos sol i lusim pait bilong en, orait bai yumi mekim wanem na dispela sol i kamap gutpela gen? Kain sol olsem em i no gat wok moa. Ol man i save rausim tasol na krungutim long lek bilong ol. \p \v 14 “Yupela \x - \xo 5.14 \xt Snd 4.18, Jo 8.12, 9.5, Fl 2.15\x* i olsem lait bilong graun. Tingim. Wanpela taun i stap antap long maunten, em i no inap hait. \v 15 Na \x - \xo 5.15 \xt Mk 4.21, Lu 8.16, 11.33\x* tu, ol man i no save laitim lam na putim aninit long wanpela baket. Nogat. Ol i save putim antap long tebol, na em i givim lait long olgeta man i stap long haus. \v 16 Olsem \x - \xo 5.16 \xt Jo 15.8, 1 Ko 14.25, Ef 5.8-9, 1 Pi 2.12\x* tasol, lait bilong yupela i mas lait long ai bilong ol manmeri, bai ol i lukim ol gutpela pasin yupela i mekim, na bai ol i litimapim nem bilong Papa bilong yupela i stap long heven.” \s1 Tok bilong lo bilong God \p \v 17 Jisas \x - \xo 5.17 \xt Mt 3.15, 9.13, 10.34-35, Ro 3.31, 10.4, Ga 3.24\x* i tok moa olsem, “Yupela i no ken ting mi kam bilong rausim tok bilong lo na tok bilong ol profet. Nogat. Mi no kam bilong rausim, mi kam bilong inapim tru. \v 18 Mi \x - \xo 5.18 \xt Lu 16.17, 21.33\x* tok tru long yupela, inap long taim skai na graun i pinis, i no gat wanpela liklik hap tok bilong lo bai i lus. Nogat. Ol liklik hap rait, na ol liklik mak ol i raitim long lo, olgeta bai i stap. Lo bai i stap olsem tasol inap long olgeta samting i kamap pinis. \v 19 Olsem \x - \xo 5.19 \xt Je 2.10\x* na sapos wanpela man i lukim wanpela hap bilong lo i olsem samting nating, na em i pulim ol arapela man tu long mekim olsem, orait maski dispela hap bilong lo i liklik tru, bai nem bilong dispela man i stap liklik tru long kingdom bilong heven. Tasol man i bihainim lo na i skulim ol manmeri long bihainim, em bai i gat biknem long kingdom bilong heven. \v 20 Mi \x - \xo 5.20 \xt Ro 9.31, 10.3\x* tokim yupela, sapos yupela i no bihainim tru laik bilong God, na stretpela pasin bilong yupela i no winim tru stretpela pasin bilong ol saveman bilong lo wantaim ol Farisi, bai yupela i no inap i go insait long kingdom bilong heven.” \s1 Jisas i tok long pasin bilong stretim tok \r (Luk 12.57-59) \p \v 21 Jisas \x - \xo 5.21 \xt Kis 20.13, 21.12, Wkp 24.17, Lo 5.17\x* i tok moa olsem, “Yupela i harim pinis dispela tok ol tumbuna i bin kisim, ‘Yupela i no ken kilim i dai ol arapela manmeri. Na sapos wanpela man i kilim man i dai, em i mas kamap long kot.’ \v 22 Tasol \x - \xo 5.22 \xt Je 1.19, 1 Jo 3.15\x* mi tokim yupela olsem, man i kros nogut long brata bilong en, em i mas kamap long kot. Na man i tok nogut long brata bilong en, em i mas kamap long namba wan kaunsil. Na man i tokim narapela man olsem, ‘Yu longlong man tru,’ em i mas i go long paia bilong hel. \p \v 23 “Olsem \x - \xo 5.23 \xt Mt 8.4, 23.19, Mk 11.25\x* na sapos yu bringim ofa bilong yu i kam long alta, na yu tingim brata bilong yu em i gat tok long yu, \v 24 orait \x - \xo 5.24 \xt Mt 18.15-20, 1 Ti 2.8, 1 Pi 3.8\x* yu mas lusim ofa bilong yu i stap klostu long alta. Na yu go pastaim na stretim tok wantaim brata bilong yu. Stretim pinis, orait nau yu ken i go na givim ofa bilong yu long God. \p \v 25 “Sapos \x - \xo 5.25 \xt Mt 6.14-15, 18.34-35\x* wanpela man i laik kotim yu, na yutupela i wokabaut yet long rot i go long ples bilong kot, orait yu mas hariap na stretim tok wantaim em. Nogut dispela man i putim yu long han bilong jas, na jas i putim yu long han bilong plisman, na plisman i putim yu long haus kalabus. \v 26 Mi tok tru long yu, yu bai i stap long haus kalabus inap long yu baim olgeta mani ol i makim bilong yu.” \s1 Jisas i tok long man i mekim pasin pamuk \p \v 27 Jisas \x - \xo 5.27 \xt Kis 20.14, Lo 5.18\x* i tok moa olsem, “Yupela i harim pinis bipo ol i tok olsem, ‘Yupela ol marit, yupela i no ken mekim pasin pamuk.’ \v 28 Tasol \x - \xo 5.28 \xt 2 Sml 11.2, Snd 6.25, 2 Pi 2.14\x* mi tokim yupela olsem, sapos wanpela man i lukim wanpela meri na i gat mangal nogut long em, dispela man i mekim pasin pamuk pinis long bel bilong em. \p \v 29 “Sapos \x - \xo 5.29 \xt Mt 18.9, Mk 9.47, 1 Ko 9.27, Kl 3.5\x* ai long han sut bilong yu i pulim yu long mekim sin, orait yu mas kamautim na tromoi. Mobeta wanpela hap bodi bilong yu i lus na yu no mekim sin, na bai ol i no tromoi bodi bilong yu olgeta i go long hel. \v 30 Na \x - \xo 5.30 \xt Mt 18.8, Mk 9.43\x* sapos han sut bilong yu i mekim yu i pundaun long sin, orait yu mas katim na tromoi. Mobeta wanpela hap bodi bilong yu i lus, na yu no mekim sin, na bodi bilong yu olgeta i no i go long hel.” \s1 Jisas i tok long man i rausim meri \r (Matyu 19.9 na Mak 10.11-12 na Luk 16.18) \p \v 31 Jisas \x - \xo 5.31 \xt Lo 24.1-4, Jer 3.1, Mt 19.7, Mk 10.4\x* i tok moa olsem, “Bipo ol i save tok olsem, ‘Sapos wanpela man i rausim meri bilong en, orait em i mas givim em wanpela pepa bilong katim marit.’ \v 32 Tasol \x - \xo 5.32 \xt Mt 19.9, Mk 10.11-12, Lu 16.18, Ro 7.3, 1 Ko 7.10-11\x* mi tokim yupela, sapos man i rausim meri bilong en taim meri i no bin mekim pasin pamuk, orait dispela man i mekim meri i kalapim lo bilong marit. Long wanem, taim dispela meri i maritim narapela man, meri i mekim pasin pamuk. Na man i maritim wanpela meri, bipo man bilong en i bin rausim em, em tu i kalapim lo bilong marit na i mekim pasin pamuk.” \s1 Yupela i no ken tok tru antap \p \v 33 Jisas \x - \xo 5.33 \xt Kis 20.7, Wkp 19.12, Nam 30.2, Lo 23.21\x* i tok moa olsem, “Narapela tok ol tumbuna i kisim na yupela i harim pinis, em i olsem, ‘Yu no ken giaman taim yu tok tru antap. Na sapos yu tok tru antap long mekim wanpela samting, orait yu mas bihainim dispela tok na mekim stret long ai bilong Bikpela.’ \v 34 Tasol \x - \xo 5.34 \xt Ais 66.1, Mt 23.22, Ap 7.49, Je 5.12\x* mi tokim yupela, yupela i no ken mekim tok tru antap. Nogat tru. Yupela i no ken kolim heven bilong strongim wanpela tok, long wanem, heven em i sia king bilong God. \v 35 Na \x - \xo 5.35 \xt Sng 48.2, Ais 66.1\x* yupela i no ken kolim graun bilong strongim wanpela tok, long wanem, graun em i ples God i save putim lek bilong en antap long en. Na yupela i no ken kolim Jerusalem bilong strongim wanpela tok, long wanem, Jerusalem em i taun bilong Nambawan King. \v 36 Na yu no ken kolim het bilong yu bilong strongim wanpela tok, long wanem, yu no inap long mekim wanpela gras bilong het bilong yu i kamap waitpela o blakpela. \v 37 Yupela \x - \xo 5.37 \xt Kl 4.6, Je 5.12\x* i mas tok ‘Yes’ na ‘Nogat’ tasol. Em inap. Tok ol i save skruim long dispela, em ol tok Satan yet i kamapim.” \s1 Yupela i no ken bekim rong \r (Luk 6.29-30) \p \v 38 Jisas \x - \xo 5.38 \xt Kis 21.24, Wkp 24.20, Lo 19.21\x* i tok moa olsem, “Yupela i harim pinis bipo ol i bin tok olsem, ‘Sapos wanpela man i bagarapim ai bilong narapela man, orait yupela i mas bagarapim ai bilong en. Na sapos wanpela man i brukim tit bilong narapela man, orait yupela i mas brukim tit bilong en.’ \v 39 Tasol \x - \xo 5.39 \xt Wkp 19.18, Ais 50.6, Lu 6.29, Jo 18.22-23, Ro 12.17-19, 1 Ko 6.7, 1 Pi 3.9\x* mi tokim yupela olsem, yupela i no ken bekim rong long man i mekim nogut long yupela. Nogat. Sapos wanpela man i solapim wanpela wasket bilong yu, orait yu mas tanim narapela wasket tu i go long em. \v 40 Na \x - \xo 5.40 \xt 1 Ko 6.7\x* sapos wanpela man i laik kotim yu na kisim siot bilong yu, orait yu mas givim longpela klos bilong yu tu long em. \v 41 Na sapos wanpela man i strong long yu mas karim kago bilong en i go inap wan kilomita, orait yu mas karim kago i go inap 2 kilomita. \v 42 Sapos \x - \xo 5.42 \xt Lo 15.8-10, Lu 6.30, 6.35\x* wanpela man i askim yu long givim wanpela samting long em, orait yu mas givim. Na sapos man i laik dinau long yu, orait yu no ken givim baksait long em.” \s1 Jisas i tok long pasin bilong laikim ol birua \r (Luk 6.27-28 na 6.32-36) \p \v 43 Jisas \x - \xo 5.43 \xt Lo 23.6, Sng 41.10\x* i tok moa olsem, “Yupela i harim pinis bipo ol i bin tok olsem, ‘Yu mas laikim tru ol wantok, na yu mas bel nogut long ol birua bilong yu.’\f + \fr 5.43 \ft Dispela tok bilong laikim ol wantok em i stap long Wok Pris 19.18. Tasol i no klia, dispela tok bilong bel nogut long ol birua, em i kam long wanem hap tru. Tasol lukim Lo 7.2 na 20.16 na Song 139.21-22.\f* \v 44 Tasol \x - \xo 5.44 \xt Kis 23.4-5, Lu 23.34, Ap 7.60, Ro 12.14, 12.20, 1 Ko 4.12-13, 1 Pi 2.23\x* mi tokim yupela olsem, yupela i mas laikim ol birua bilong yupela, na yupela i mas beten bai God i marimari long ol man i save mekim pasin nogut long yupela. \v 45 Olsem \x - \xo 5.45 \xt Jop 25.3, Ef 5.1\x* bai yupela i stap pikinini bilong Papa bilong yupela em i stap long heven. Em i save mekim san bilong en i kamap antap long ol man nogut na long ol gutpela man wantaim. Na em i save mekim ren i kam daun long ol stretpela man na long ol man bilong mekim pasin i no stret tu. \v 46 Sapos yupela i laikim tasol ol man i save laikim yupela, bai yupela i kisim wanem pe? Ol man bilong kisim takis, ol tu i save mekim wankain pasin. \v 47 Na sapos yupela i givim gude long ol brata bilong yupela tasol, bai yupela i winim ol arapela man long wanem samting? Ol haiden tu i save mekim olsem. \v 48 Yupela \x - \xo 5.48 \xt Wkp 11.44, 19.2, Lo 18.13, Lu 6.36, Kl 1.28, 1 Pi 1.15-16\x* i mas i stap stretpela manmeri tru, olsem Papa bilong yupela i stap long heven em i stap stretpela tru.” \c 6 \s1 Jisas i tok long pasin bilong helpim ol arapela \p \v 1 Jisas \x - \xo 6.1 \xt Mt 6.5, 6.16, 23.5\x* i tok moa olsem, “Yupela lukaut. Yupela i no ken mekim ol gutpela gutpela pasin bilong yupela long ai bilong ol manmeri, bai ol i lukim. Sapos yupela i mekim olsem, yupela bai i no inap kisim pe long Papa bilong yupela i stap long heven. \p \v 2 “Sapos yu laik givim samting long ol rabisman, yu no ken salim man i winim biugel i go paslain long yu olsem ol sampela man i save mekim insait long ol haus lotu na long ol rot. Ol dispela man i laik giamanim ol manmeri, bai ol manmeri i ting ol i gutpela man na givim biknem long ol. Mi tok tru long yupela, ol dispela man i kisim pinis pe bilong ol.\fig Taim sampela man i laik givim samting long ol rabisman, ol i save salim man i winim biugel i go paslain long ol.|alt="55" src="LN 65" size="col" ref="6.2" \fig* \v 3 Sapos \x - \xo 6.3 \xt Mt 25.37-40\x* yu laik helpim ol rabisman, orait han kais bilong yu i no ken save long samting han sut i mekim. \v 4 Olsem \x - \xo 6.4 \xt Mt 6.6, 6.18\x* na dispela wok marimari yu mekim bai i stap hait. Na Papa bilong yu i save lukim ol samting i stap hait, em bai i bekim pe long yu.” \s1 Jisas i tok long pasin bilong mekim prea \r (Luk 11.2-4) \p \v 5 Jisas \x - \xo 6.5 \xt Mt 23.5, Mk 11.25, Lu 18.10-14\x* i tok moa olsem, “Taim yupela i mekim prea, yupela i no ken mekim olsem ol man bilong giaman i save mekim. Ol i laikim tumas long sanap na mekim prea insait long ol haus lotu, na long ol kona bilong bikrot, bai ol man i ken lukim ol. Mi tok tru long yupela, ol i kisim pinis pe bilong ol. \v 6 Tasol \x - \xo 6.6 \xt 2 Kin 4.33, Mt 6.4, 6.18\x* taim yu laik mekim prea, yu mas i go insait long rum bilong yu na pasim dua na beten long Papa bilong yu i stap long ples hait. Na Papa bilong yu i save lukim ol samting i stap hait, em bai i bekim pe long yu. \p \v 7 “Na \x - \xo 6.7 \xt 1 Kin 18.26-29, Ais 1.15\x* taim yupela i mekim prea, maski long mekim planti toktok nating, olsem ol haiden i save mekim. Ol i ting sapos ol i mekim planti toktok bai God i harim ol. \v 8 Yupela \x - \xo 6.8 \xt Mt 6.32\x* i no ken bihainim pasin bilong ol. Taim yupela i no opim maus yet long askim Papa bilong yupela long wanpela samting, em i save pinis long olgeta samting yupela i sot long en. \p \v 9 “Yupela \x - \xo 6.9 \xt Lu 11.2-4\x* i mas mekim kain prea olsem, \q1 ‘Papa bilong mipela, \q3 yu stap long heven, \q2 nem bilong yu i mas i stap holi. \q1 \v 10 Kingdom \x - \xo 6.10 \xt Sng 103.19-21, Mt 7.21, 26.39, 26.42, Lu 11.2, 22.42, Ap 21.14\x* bilong yu i mas i kam. \q1 Mipela i mas bihainim laik bilong yu \q3 long graun \q2 olsem ol i save bihainim long heven. \q1 \v 11 Nau yu ken givim mipela kaikai \q2 inap long dispela de. \q1 \v 12 Na \x - \xo 6.12 \xt Mt 6.14-15, 18.21-35\x* yu ken lusim \q3 ol rong bilong mipela, \q2 olsem mipela i save lusim ol rong \q3 ol arapela i mekim long mipela. \q1 \v 13 Na \x - \xo 6.13 \xt 1 Sto 29.11-13, Mt 26.41, Lu 22.40, 22.46, Jo 17.15, 1 Ko 10.13, 2 Te 3.3, 2 Ti 4.18, Je 1.13, 2 Pi 2.9\x* yu no ken larim ol traim \q3 i kamap long mipela, \q2 tasol yu ken kisim bek mipela \q3 long ol samting nogut.’\f + \fr 6.13 \ft Sampela saveman i ting dispela tok long “ol samting nogut” em i tok long “Man bilong mekim ol pasin nogut,” em Satan yet. Na sampela saveman i ting narapela hap tok i stap tu long dispela lain. Dispela tok i olsem, “Kingdom na strong na biknem em i bilong yu tasol oltaim oltaim. I tru.”\f* \p \v 14 “Harim.\x - \xo 6.14 \xt Ef 4.32, Kl 3.13\x*\x - \xo 6.14 \xt Mk 11.25-26\x* Sapos yupela i lusim rong bilong ol arapela manmeri, orait Papa bilong yupela long heven em bai i lusim rong bilong yupela tu. \v 15 Tasol \x - \xo 6.15 \xt Mt 18.35, Je 2.13\x* sapos yupela i no lusim rong bilong ol arapela manmeri, orait Papa bilong yupela em tu bai i no lusim ol rong bilong yupela.” \s1 Jisas i tok long pasin bilong tambu long kaikai \p \v 16 Jisas \x - \xo 6.16 \xt Ais 58.5-9\x* i tok moa olsem, “Sapos yupela i tambu long kaikai, orait yupela i no ken mekim pes nogut olsem ol man bilong giaman i save mekim. Ol i save mekim pes nogut, bai ol manmeri i ken save ol i tambu long kaikai. Mi tok tru long yupela, ol i kisim pinis pe bilong ol. \v 17 Tasol yu, sapos yu tambu long kaikai, yu mas putim wel long het bilong yu na wasim pes bilong yu. \v 18 Olsem \x - \xo 6.18 \xt Mt 6.4-6\x* bai ol man i no ken save yu tambu long kaikai. Papa bilong yu i stap hait, em wanpela tasol i ken save. Na Papa bilong yu i save lukim ol samting i stap hait, em bai i bekim pe long yu.” \s1 Pasin bilong bungim ol gutpela samting \r (Luk 12.33-34) \p \v 19 Jisas \x - \xo 6.19 \xt 1 Ti 6.17, Hi 13.5, Je 5.2-3\x* i tok moa olsem, “Yupela i no ken bungim ol gutpela gutpela samting bilong yupela hia long dispela graun. Long dispela graun ol binatang na ros i save bagarapim ol samting, na ol stilman i save brukim banis na stilim. \v 20 Tasol \x - \xo 6.20 \xt Mt 19.21, Lu 12.33-34, 18.22, Kl 3.1-2, 1 Ti 6.19, 1 Pi 1.4\x* yupela i mas bungim ol gutpela samting bilong yupela long heven. Long heven ol binatang na ros i no save bagarapim ol samting, na ol stilman i no save brukim banis na stilim. \v 21 Long \x - \xo 6.21 \xt Lu 12.34\x* ples ol gutpela samting bilong yu i stap long en, long dispela ples tasol laik bilong yu tu bai i stap.” \s1 Ai em i lam bilong bodi \r (Luk 11.34-36) \p \v 22 Jisas \x - \xo 6.22 \xt Lu 11.34-36\x* i tok moa olsem, “Ai em i lam bilong bodi. Sapos ai bilong yu i gutpela, orait lait bai i pulap long olgeta hap bodi bilong yu. \v 23 Tasol sapos ai bilong yu i nogut, orait olgeta bodi bilong yu bai i tudak. Olsem na sapos dispela lait i stap insait long yu em i olsem tudak, bai dispela tudak em i bikpela moa.” \s1 Man i no inap holim wok bilong tupela bosman wantaim \r (Luk 16.13) \p \v 24 Jisas \x - \xo 6.24 \xt Lu 16.13, Ga 1.10, 1 Ti 6.17, Je 4.4, 1 Jo 2.15\x* i tok moa olsem, “I no gat wanpela man inap i stap aninit long tupela bosman wantaim. Bai em i laikim wanpela na bel nogut long narapela. Bai em i harim tok bilong wanpela na givim baksait long narapela. Yupela i no inap i stap aninit long God na long mani wantaim.” \s1 Pasin bilong wari na tingting planti \r (Luk 12.22-31) \p \v 25 Jisas \x - \xo 6.25 \xt Sng 55.22, Fl 4.6, 1 Ti 6.6-8, Hi 13.5, 1 Pi 5.7\x* i tok moa olsem, “Olsem na mi tokim yupela, yupela i no ken tingting planti long laip bilong yupela na tok, ‘Bai yumi kaikai wanem samting? Bai yumi dring wanem samting?’ Na yupela i no ken tingting planti long bodi bilong yupela na tok, ‘Bai yumi pasim wanem laplap?’ Ating laip em i winim kaikai, na bodi em i winim ol laplap samting. \v 26 Yupela \x - \xo 6.26 \xt Jop 38.41, Sng 147.9, Mt 10.29-31, Lu 12.6-7, 12.24\x* lukim ol pisin. Ol i no save planim kaikai, na ol i no save bungim na putim long haus kaikai. Tasol Papa bilong yupela i stap long heven em i save givim kaikai long ol. Ating yupela i no winim tru ol pisin, a? \v 27 Na sapos wanpela bilong yupela i wok long tingting planti long rot bilong i stap gut, ating dispela pasin bilong tingting planti bai i skruim liklik hap taim moa long laip bilong en? I no inap tru. \p \v 28 “Bilong wanem yupela i save tingting planti long ol klos samting? Yupela i mas lukim gut ol plaua i stap nabaut, ol i kamap olsem wanem. Ol i no save hatwok. Ol i no save wokim laplap. \v 29 Tasol \x - \xo 6.29 \xt 1 Kin 10.4-7, 2 Sto 9.3-6\x* mi tokim yupela, bipo King Solomon i save putim olgeta gutpela bilas bilong en, tasol gutpela bilas bilong ol dispela plaua i winim tru bilas bilong Solomon. \v 30 Nau ol dispela gras samting i stap nabaut, na tumora tasol ol man bai i katim na tromoi i go long paia. Na kain gras nating olsem, em God i save bilasim. Olsem na yupela ol manmeri i gat liklik bilip tasol, yupela i ken save tru olsem, God bai i givim bilas long yupela tu. \v 31 Yupela i no ken tingting planti na tok, ‘Bai yumi kaikai wanem samting? Bai yumi dring wanem samting?’ Nogat. \v 32 Ol \x - \xo 6.32 \xt Mt 6.8\x* haiden i save wari long painim olgeta dispela samting. Tasol Papa bilong yupela i stap long heven em i save pinis, yupela i mas kisim dispela olgeta kain samting. \v 33 Tasol \x - \xo 6.33 \xt 1 Kin 3.13-14, Sng 37.4, 37.25, Ro 14.17\x* namba wan samting yupela i mas mekim i olsem. Yupela i mas larim God i stap king bilong yupela, na kisim stretpela pasin bilong em, na bai em i givim dispela olgeta arapela samting tu long yupela. \v 34 Olsem \x - \xo 6.34 \xt Kis 16.4, 16.19, Mt 6.11\x* na yupela i no ken tingting tumas long tumora. De tumora em i ken tingting long samting bilong em yet. Hevi bilong wanpela de em inap long dispela de tasol.” \c 7 \s1 Yupela i no ken skelim pasin // bilong ol arapela man \r (Luk 6.37-38 na 6.41-42) \p \v 1 Jisas \x - \xo 7.1 \xt Lu 6.37, Ro 2.1, 1 Ko 4.3-5, Je 4.11-12\x* i tok moa olsem, “Yupela i no ken skelim pasin bilong ol arapela na tok ol i man nogut. Nogut God i mekim wankain pasin long yupela tu. \v 2 God \x - \xo 7.2 \xt Mk 4.24\x* bai i skelim pasin bilong yupela long wankain pasin olsem yupela i save mekim long ol arapela man. Na skel yupela i save givim long ol arapela man, long dispela skel tasol God bai i bekim long yupela. \v 3 Bilong \x - \xo 7.3 \xt Lu 6.41-42\x* wanem yu lukim liklik hap pipia i stap long ai bilong brata bilong yu, tasol yu no tingim bikpela plang i stap long ai bilong yu yet? \v 4 Sapos plang i stap long ai bilong yu yet, orait olsem wanem na yu inap tokim brata bilong yu, ‘Brata, mi laik kamautim pipia i stap long ai bilong yu’? \v 5 Yu man bilong giaman, pastaim yu mas kamautim bikpela plang i stap long ai bilong yu yet. Na bihain bai yu inap lukluk gut na kamautim liklik hap pipia i stap long ai bilong brata bilong yu. \p \v 6 “Yupela \x - \xo 7.6 \xt Mt 10.14\x* i no ken kisim samting ol i makim bilong God, na givim long ol dok. Nogut ol i tanim na kaikaim yupela. Na yupela i no ken tromoi ol gutpela gutpela bis bilong yupela i go long ol pik. Nogut ol i krungutim tasol long lek bilong ol.” \s1 God bai i givim ol gutpela samting // long ol man i prea long em \r (Luk 11.9-13) \p \v 7 Jisas \x - \xo 7.7 \xt Jer 29.13-14, Mk 11.24, Lu 11.9-10, Jo 14.13-14, 15.7, 15.16, 16.23-24, Je 1.5, 1 Jo 3.22\x* i tok moa olsem, “Yupela i mas prea na askim God long givim ol samting long yupela, na em bai i givim long yupela. Yupela i mas wok long painim samting na bai yupela i lukim. Yupela i mas paitim dua, na God bai i opim long yupela. \v 8 Olgeta \x - \xo 7.8 \xt Snd 8.17, Jer 29.12-13, Lu 11.10, Je 1.5, 1 Jo 3.22-23, 5.14-15\x* man i prea long God, ol i save kisim ol samting. Man i wok long painim samting, em i save lukim. Na man i paitim dua, God bai i opim dua long em. \p \v 9 “Sapos \x - \xo 7.9 \xt Lu 11.11\x* pikinini bilong wanpela bilong yupela em i askim papa long givim bret long em, ating papa bai i givim wanpela ston long em, a? Nogat. \v 10 Na sapos pikinini i askim papa long givim pis long em, ating papa bai i givim em wanpela snek nogut, a? Em tu nogat. \v 11 Yupela \x - \xo 7.11 \xt Lu 11.13, Je 1.17\x* papa i save mekim planti pasin nogut, tasol yupela i save tumas long givim ol gutpela samting long ol pikinini bilong yupela. Olsem na yupela i ken save tru, Papa bilong yupela i stap long heven em bai i amamas long givim ol gutpela samting long ol man i prea long em. \p \v 12 “Olgeta \x - \xo 7.12 \xt Mt 22.39-40, Lu 6.31, Ro 13.8-10, Ga 5.14, 1 Ti 1.5\x* pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol. Dispela em i as tok bilong lo, na em i as bilong tok bilong ol profet.” \s1 Yupela i mas i go insait // long liklik dua \r (Luk 13.24) \p \v 13 Jisas \x - \xo 7.13 \xt Lu 13.24, Jo 10.7-9\x* i tok moa olsem, “Yupela i mas i go insait long liklik dua. Dua i go long ples bilong lus, em i bikpela, na rot i go long dispela ples em i op tumas na em i isi long bihainim. Na planti manmeri i save bihainim dispela rot. \v 14 Tasol \x - \xo 7.14 \xt Ap 14.22\x* dua i go long ples bilong kisim laip, em i liklik tru, na rot i go long dispela ples em i hat tru long bihainim. Na wanpela wanpela manmeri tasol i save lukim na bihainim dispela rot.” \s1 Yumi mas lukaut long ol giaman profet \r (Luk 6.43-44 na 13.25-27) \p \v 15 Jisas \x - \xo 7.15 \xt Ese 22.27, Mt 24.4, 24.24, Mk 13.22, Lu 6.26, Ap 20.29, 2 Pi 2.1, 1 Jo 4.1\x* i tok moa olsem, “Yupela lukaut long ol giaman profet. Ol i save mekim gutpela tok bilong grisim yupela, tasol tingting tru bilong ol em i bilong paulim yupela na bagarapim yupela. Ol i olsem ol weldok i pasim skin bilong sipsip, bai ol i ken i go klostu long ol sipsip na holimpas ol. \v 16 Yupela \x - \xo 7.16 \xt Mt 7.20, 12.33, Lu 6.43-44, Ga 5.19-22, Je 3.12\x* lukim pasin bilong ol na bai yupela i save, ol i giaman profet, o nogat. Olsem wanem? Ating ol man i save go long rop i gat nil bilong kisim ol pikinini bilong diwai wain, a? Na sapos ol man i laik kisim pikinini bilong diwai fik, ating ol i save go long gras nogut i gat mosong, a? Nogat tru. \v 17 Olsem \x - \xo 7.17 \xt Jer 11.19\x* tasol olgeta gutpela diwai i save karim gutpela kaikai. Na diwai nogut i save karim kaikai nogut. \v 18 Gutpela \x - \xo 7.18 \xt Lu 6.43\x* diwai em i no inap karim kaikai nogut. Na diwai nogut em i no inap karim gutpela kaikai. \v 19 Olgeta \x - \xo 7.19 \xt Mt 3.10, Lu 3.9, Jo 15.2, 15.6\x* diwai i no save karim gutpela kaikai, em ol i save katim na tromoi i go long paia. \v 20 Olsem \x - \xo 7.20 \xt Mt 12.33\x* na yupela i mas lukim pasin bilong ol yet na bai yupela i save long ol giaman profet. \p \v 21 “Yupela \x - \xo 7.21 \xt Hos 8.2, Mt 21.31, Lu 6.46, Ap 19.13, Ro 2.13, Je 1.22, 1.25\x* i no ken ting, olgeta manmeri i save kolim mi, ‘Bikpela, Bikpela,’ ol bai i go insait long kingdom bilong heven. Nogat. Man i bihainim laik bilong Papa bilong mi i stap long heven, em tasol bai i go insait long kingdom. \v 22 Long \x - \xo 7.22 \xt 1 Ko 13.2\x* de bilong bikpela kot bilong God, planti manmeri bai i tokim mi olsem, ‘Bikpela, Bikpela, mipela i bin mekim wok profet long nem bilong yu. Long nem bilong yu mipela i bin rausim ol spirit nogut. Long nem bilong yu mipela i bin wokim planti mirakel.’ \v 23 Na \x - \xo 7.23 \xt Sng 6.8, Mt 10.33, 13.41-42, 25.12, 25.41, Lu 13.25-27, 2 Ti 2.19\x* long dispela taim mi bai tokaut long ol olsem, ‘Mi no save liklik long yupela. Yupela ol man bilong mekim pasin nogut, yupela klia long mi.’” \s1 Tupela pasin bilong wokim haus \r (Luk 6.47-49) \p \v 24 Jisas \x - \xo 7.24 \xt Lu 6.47-48\x* i tok moa olsem, “Orait man i harim dispela tok bilong mi na i bihainim, em i olsem wanpela man i gat gutpela tingting, na em i wokim haus bilong en antap long ples ston. \v 25 Na ren i kam daun, na tait bilong wara i kamap, na win i kirap strong, na ol dispela samting i sakim dispela haus. Tasol em i no pundaun, long wanem, simen bilong dispela haus em i pas strong tru long bikpela bikpela ston insait long graun.\fig Win i sakim haus, tasol haus i no pundaun.|alt="30" src="LN 71" size="col" ref="7.25" \fig* \v 26 Tasol man i harim dispela tok bilong mi na i no bihainim, em i olsem wanpela longlong man i sanapim haus bilong en antap long wesan tasol. \v 27 Na\fig Win na wara i sakim haus, na em i pundaun nogut tru.|alt="30" src="LN 70" size="col" ref="7.27" \fig* ren i kam daun, na tait bilong wara i kamap, na win i kirap strong. Na ol dispela samting i sakim dispela haus, na em i pundaun. Yes, em i pundaun nogut tru.” \p \v 28 Jisas \x - \xo 7.28 \xt Mk 1.22, Lu 4.32\x* i autim pinis ol dispela tok, orait ol bikpela lain manmeri ol i kirap nogut tru long skul bilong en. \v 29 Long \x - \xo 7.29 \xt Jo 7.46\x* wanem, em i no skulim ol olsem ol saveman bilong lo i save mekim. Nogat. Em i skulim ol olsem man i gat namba. \c 8 \s1 Jisas i mekim orait wanpela man i gat sik lepra \r (Mak 1.40-44 na Luk 5.12-14) \p \v 1 Jisas i lusim maunten na i go daun, na planti manmeri moa i bihainim em i go.\f + \fr 8.1 \ft Lukim tok i stap long Matyu 5.2.\f* \v 2 Na \x - \xo 8.2 \xt Mt 9.18, Mk 1.40-44, Lu 5.12-14, Ap 10.25\x* wanpela man i gat sik lepra i kam long Jisas na i brukim skru na i tok, “Bikpela, sapos yu laik, yu inap long mekim mi i kamap klin long ai bilong God.”\f + \fr 8.2 \ft Ol Juda i gat lo i tok, sapos wanpela man o meri i gat sik lepra o kain sik olsem, em i kamap doti long ai bilong God. Na taim em i ting dispela sik bilong en i pinis, orait em i mas i go lukim ol pris. Na sapos ol pris i lukim em i orait pinis, bai ol i tok, dispela man o meri i kamap klin pinis long ai bilong God. Lukim Wok Pris 13 na 14.\f* \v 3 Na Jisas i putim han long dispela man na i tok, “Mi laik. Yu kamap klin.” Orait wantu sik lepra bilong en i pinis, na dispela man i kamap klin.\f + \fr 8.3 \ft Wanpela lo bilong ol Juda i tok olsem, sapos yu putim han long man i gat sik lepra, bai yu tu yu kamap doti long ai bilong God. Tasol taim Jisas i putim han long dispela man em yet i no kamap doti. Nogat. Em i mekim sik bilong dispela man i pinis, na man i kamap klin.\f* \v 4 Na \x - \xo 8.4 \xt Wkp 14.1-32, Mt 9.30, Mk 5.43, 7.36, Lu 5.14, 17.14\x* Jisas i tokim em olsem, “Lukaut gut. Yu no ken tokim wanpela man long dispela samting i bin kamap long yu. Nogat. Yu go soim skin bilong yu long pris, na mekim ofa olsem bipo Moses i bin tok. Na bai ol man i ken save, sik bilong yu i pinis.” \s1 Jisas i mekim orait wokboi bilong kepten bilong ami \r (Luk 7.1-10) \p \v 5 Jisas \x - \xo 8.5 \xt Jo 4.47\x* i go insait long taun Kaperneam, na wanpela kepten bilong 100 soldia bilong ol Rom em i kam na askim Jisas strong olsem,\fig Wanpela kepten bilong ol soldia bilong ol Rom i kam long Jisas.|alt="87" src="LN 23" size="col" ref="8.5" \fig* \v 6 “Bikpela, wokboi bilong mi em i sik na i slip i stap long haus. Bun bilong en i dai olgeta, na em i gat bikpela pen moa.” \v 7 Orait Jisas i tokim em, “Bai mi go mekim em i kamap orait.”\f + \fr 8.7 \ft Ol Juda i no save go long haus bilong ol man bilong ol arapela lain, long wanem, ol i ting dispela bai i mekim ol i kamap doti long ai bilong God. Lukim Aposel 10.28. Tasol Jisas i no wari long dispela. Nogat. Em i tok olsem em bai i go long haus bilong dispela man bilong Rom.\f* \v 8 Tasol kepten i bekim tok bilong em olsem, “Bikpela, mi no gutpela man inap long yu kam insait long haus bilong mi. Yu tok tasol, na wokboi bilong mi bai i orait gen. \v 9 Mi tok olsem, long wanem, mi tu mi stap aninit long ol man i gat namba bilong bosim mi. Na mi yet mi gat ol soldia i stap aninit long mi. Na sapos mi tokim wanpela, ‘Yu go,’ orait em i save go. Na sapos mi tokim narapela, ‘Yu kam,’ orait em i save kam. Na taim mi tokim wokboi bilong mi, ‘Yu mekim dispela wok,’ orait em i save mekim.” \v 10 Jisas \x - \xo 8.10 \xt Mt 15.28\x* i harim dispela tok na em i kirap nogut. Na em i tokim ol man i bihainim em olsem, “Mi tok tru long yupela, mi no bin lukim wanpela man namel long ol lain Israel i gat kain bilip olsem bilong dispela man. \p \v 11 “Na \x - \xo 8.11 \xt Sng 107.3, Lu 13.29\x* mi tokim yupela, planti manmeri bai i lusim ol kantri i stap long hap sankamap na hap san i go daun, na ol bai i kam sindaun long kaikai wantaim Abraham na Aisak na Jekop insait long kingdom bilong heven. \v 12 Tasol \x - \xo 8.12 \xt Mt 13.42, 21.43, 22.13, 25.30, Lu 13.28, 2 Pi 2.17, Ju 1.13\x* ol manmeri pastaim God i bin makim bilong i stap long kingdom bilong en, God bai i rausim ol i go long ples tudak. Na long dispela hap ol bai i krai nogut na skrapim tit bilong ol.” \p \v 13 Na Jisas i tokim dispela kepten olsem, “Yu go nau. Na ol samting i ken kamap long yu olsem yu bilip pinis.” Na long dispela taim stret, wokboi bilong kepten i kamap orait gen. \s1 Jisas i mekim orait mama bilong meri bilong Pita \r (Mak 1.29-31 na Luk 4.38-39) \p \v 14 Orait \x - \xo 8.14 \xt Mk 1.29-34, Lu 4.38-41, 1 Ko 9.5\x* Jisas i go insait long haus bilong Pita, na em i lukim mama bilong meri bilong Pita i slip i stap long bet, long wanem, em i gat sik na skin bilong en i hat. \v 15 Na Jisas i holim han bilong en, na sik i lusim em. Na em i kirap na i redim kaikai bilong Jisas. \s1 Jisas i mekim orait planti manmeri \r (Mak 1.32-34 na Luk 4.40-41) \p \v 16 Long \x - \xo 8.16 \xt Mk 1.32, Lu 4.40-41\x* apinun ol i bringim planti manmeri i gat spirit nogut i stap long ol, na ol i kam long Jisas. Na em i tok na ol spirit nogut i lusim ol dispela manmeri. Na em i mekim orait olgeta sikman. \v 17 Na \x - \xo 8.17 \xt Ais 53.4, 1 Pi 2.24\x* long dispela pasin em inapim wanpela tok God i bin mekim long maus bilong profet Aisaia. Em i tok olsem, “Em yet i kisim ol kain kain sik bilong yumi na rausim i go pinis.” \s1 Jisas i tok long pasin bilong bihainim em \r (Luk 9.57-60) \p \v 18 Jisas i lukim ol bikpela lain manmeri i sanap raunim em i stap, na em i tokim ol disaipel bilong en olsem, “Yumi go long hapsait bilong raunwara.” \v 19 Na \x - \xo 8.19 \xt Lu 9.57-58\x* wanpela saveman bilong lo i kam na i tokim Jisas olsem, “Tisa, olgeta ples yu go long en, bai mi bihainim yu i go wantaim.” \v 20 Na \x - \xo 8.20 \xt 2 Ko 8.9\x* Jisas i tokim em olsem, “Ol weldok i gat hul long graun, na ol pisin i gat haus bilong ol. Tasol Pikinini Bilong Man\f + \fr 8.20 \ft Jisas i save kolim em yet olsem, Pikinini Bilong Man. Dispela i soim olsem em i man God i bin makim na givim bikpela strong na namba long em.\f* em i no gat ples bilong slip.” \v 21 Na \x - \xo 8.21 \xt 1 Kin 19.20, Lu 9.59-60, Jo 5.25\x* narapela man, em wanpela bilong ol disaipel, em i tokim Jisas olsem, “Bikman, larim mi i go planim papa bilong mi pastaim.” \v 22 Tasol Jisas i tokim em, “Maski. Ol man i dai pinis, ol i ken planim ol lain bilong ol yet. Yu kam bihainim mi.” \s1 Jisas i tok, na bikpela win i dai \r (Mak 4.36-41 na Luk 8.22-25) \p \v 23 Orait Jisas i kalap long bot, na ol disaipel bilong en i bihainim em. \v 24 Ol \x - \xo 8.24 \xt Sng 4.8\x* i go namel long raunwara na bikpela win tru i kirap na si i laik karamapim bot. Tasol Jisas i slip i stap. \v 25 Na ol i go kirapim em, na i tok, “Bikpela, helpim mipela. Yumi laik lus nau.” \v 26 Na \x - \xo 8.26 \xt Sng 65.7, 89.9, 107.29, Mt 14.31, 16.8\x* em i tokim ol olsem, “Bilip bilong yupela em i liklik tru. Watpo yupela i pret?” Na em i kirap na i krosim win wantaim si. Na win i dai, na wara i no mekim nais liklik. \v 27 Na ol i tingting planti, na ol i tok, “Dispela em i wanem kain man, na win wantaim wara i harim tok bilong em?” \s1 Jisas i rausim ol spirit nogut i stap long tupela man \r (Mak 5.1-17 na Luk 8.26-37) \p \v 28 Jisas \x - \xo 8.28 \xt Mk 5.1-2, Lu 8.26-27\x* i go kamap long hapsait bilong raunwara Galili, long graun bilong ol Gadara. Na tupela man i gat spirit nogut, tupela i kam bungim em. Tupela i stap nabaut long ples matmat na i kam. Tupela i wel nogut tru, olsem na ol manmeri i no inap wokabaut long dispela rot. \v 29 Orait \x - \xo 8.29 \xt Mk 1.24, Lu 4.34, 4.41\x* tupela i singaut strong olsem, “Yu Pikinini Bilong God, yu laik mekim wanem long mipela? Taim i no yet, na yu kam hia bilong mekim nogut long mipela, a?” \v 30 Wanpela bikpela lain pik i stap longwe liklik na i kaikai i stap. \v 31 Na ol spirit nogut i singaut strong long Jisas olsem, “Sapos yu rausim mipela, yu mas larim mipela i go insait long ol dispela lain pik.” \p \v 32 Na\fig Wanpela ples nogut i stap klostu long raunwara Galili.|alt="45" src="HK 36B" size="span" ref="8.32" \fig* Jisas i tokim ol olsem, “Yupela go.” Orait ol spirit nogut i lusim dispela tupela man, na ol i go insait long ol pik. Na dispela olgeta lain pik i ran strong tru i go daun long wanpela ples nogut. Na ol i pundaun long raunwara, na ol i dring wara na i dai. \p \v 33 Ol wasman bilong pik i lukim na ol i ranawe. Ol i go kamap long taun na tokim ol manmeri long ol samting i bin kamap. Na ol i stori long samting i kamap long tupela man i gat spirit nogut. \v 34 Orait na olgeta manmeri bilong dispela taun i kam long Jisas. Na taim ol i lukim em, ol i tok strong long em i mas lusim graun bilong ol na i go long narapela hap. \c 9 \s1 Jisas i mekim oraitwanpela man i gat han na lek nogut \r (Mak 2.1-12 na Luk 5.17-26) \p \v 1 Orait Jisas i kalap long wanpela bot, na i go bek long hapsait bilong raunwara, na i kamap long ples bilong em stret.\f + \fr 9.1 \ft Ples bilong Jisas long dispela taim em taun Kaperneam. Lukim Matyu 4.13.\f* \v 2 Na \x - \xo 9.2 \xt Mt 8.10, Mk 2.3-5, Lu 5.18-20\x* ol i karim wanpela sikman i kam long em, bun bilong en i dai olgeta, na em i slip i stap long bet. Na Jisas i lukim olsem ol i bilip tru, na em i tokim dispela sikman olsem, “Pikinini, bel bilong yu i ken i stap isi. Mi lusim pinis ol sin bilong yu.” \p \v 3 Sampela saveman bilong lo ol i harim dispela tok bilong Jisas, na ol i toktok namel long ol yet olsem, “Dispela man em i kisim ples bilong God.” \p \v 4 Jisas \x - \xo 9.4 \xt Sng 94.11, Mt 12.25, Lu 6.8, 9.47, Jo 2.25\x* i save pinis long tingting bilong ol, na em i tok, “Bilong wanem yupela i gat dispela tingting nogut long bel bilong yupela? \v 5 Wanem \x - \xo 9.5 \xt Mk 2.5, 2.9, Lu 5.20, 7.48\x* tok em i isi long mi mekim? Em i isi long mi tok, ‘Mi lusim ol sin bilong yu’, o em i isi long mi tok, ‘Yu kirap na wokabaut’? \v 6 Tasol \x - \xo 9.6 \xt Jo 5.8, 17.2\x* mi laik bai yupela i save olsem, Pikinini Bilong Man em i gat strong long dispela graun, na em inap long lusim ol sin.” Jisas i tok pinis, na em i lukluk i go long dispela man, bun bilong en i dai olgeta, na i tokim em olsem, “Yu kirap na kisim bet bilong yu, na yu go long haus bilong yu.” \v 7 Na dispela man i kirap, na i go long haus bilong en. \v 8 Ol manmeri i lukim dispela na ol i pret. Na ol i litimapim nem bilong God, long wanem, em i bin givim dispela kain namba na strong long ol man. \s1 Jisas i singautim Matyu \r (Mak 2.13-17 na Luk 5.27-32) \p \v 9 Jisas i wokabaut i go, na em i lukim wanpela man, nem bilong en Matyu, i sindaun i stap long haus takis. Na Jisas i tokim em olsem, “Yu kam bihainim mi.” Na Matyu i kirap i go bihainim Jisas. \p \v 10 Na \x - \xo 9.10 \xt Lu 15.1-2\x* Jisas i sindaun kaikai long haus,\f + \fr 9.10 \ft Dispela buk i no tok klia olsem ol i kaikai i stap long haus bilong husat. Planti man i ting em i haus bilong Matyu (lukim Mak 2.15), tasol sampela man i ting em i haus bilong Jisas.\f* na planti man bilong kisim takis na planti man bilong mekim sin ol i kam. Ol i sindaun kaikai wantaim Jisas na ol disaipel bilong em. \v 11 Ol \x - \xo 9.11 \xt Mt 11.19, Mk 2.16, Lu 5.30, 19.7\x* Farisi i lukim dispela, na ol i askim ol disaipel bilong Jisas olsem, “Watpo tisa bilong yupela em i save kaikai wantaim ol man bilong kisim takis na ol man bilong mekim sin?”\f + \fr 9.11 \ft Ol Farisi i save bihainim planti lo, na ol i ting, wanem man i no bihainim ol dispela lo, em i mekim sin, olsem na em i stap doti long ai bilong God. Na sapos ol arapela man i stap wantaim dispela man, ol tu bai i kamap doti long ai bilong God. Ol Farisi i ting, ol man i save mekim wok bilong kisim takis bilong ol Rom, ol i doti long ai bilong God, long wanem, oltaim ol i save pas wantaim ol dispela haiden man bilong Rom.\f* \p \v 12 Jisas \x - \xo 9.12 \xt Mk 2.17, Lu 5.31\x* i harim dispela tok, na em i tok olsem, “Ol man i no gat sik, ol i no save go long dokta. Nogat. Ol sikman tasol i save go long dokta. \v 13 Yupela \x - \xo 9.13 \xt Hos 6.6, Mt 12.7, Mk 2.17, Lu 5.32, 1 Ti 1.15\x* go kisim save long dispela tok i stap long buk bilong God, ‘Mi no laikim ol ofa nating yupela i save mekim. Mi laikim tumas bai yupela i mekim gutpela pasin long ol arapela.’” Na Jisas i tok moa olsem, “Mi no kam bilong singautim ol stretpela man. Nogat. Mi kam bilong singautim ol man i save mekim sin.” \s1 Jisas i tok longpasin bilong tambu long kaikai \r (Mak 2.18-22 na Luk 5.33-39) \p \v 14 Long \x - \xo 9.14 \xt Lu 18.12\x* dispela taim ol disaipel bilong Jon i kam long Jisas na i askim em olsem, “Olsem wanem na mipela wantaim ol Farisi mipela i save tambu long kaikai, tasol ol disaipel bilong yu ol i no save tambu long kaikai?” \p \v 15 Na \x - \xo 9.15 \xt Jo 3.29\x* Jisas i tokim ol olsem, “Sapos wanpela man i laik marit, ating ol wantok bilong en inap bel hevi long taim em i stap yet wantaim ol? Nogat. Tasol bihain, taim ol i kisim dispela man i go pinis na em i no moa i stap wantaim ol wantok bilong en, orait ol bai i tambu long kaikai. \p \v 16 “I no gat man i save kisim hap nupela laplap bilong samapim hul long olpela saket. Sapos em i mekim olsem, orait taim ol i wasim saket dispela laplap bilong pasim hul em bai i go liklik na brukim saket gen, na hul bai i kamap bikpela moa. \v 17 Na\fig “Ol i save pulimapim nupela wain long ol nupela skin meme.”|alt="55" src="LN 22" size="col" ref="9.17" \fig* i no gat man i save pulimapim nupela wain long olpela skin meme. Sapos ol i mekim olsem, orait skin meme bai i bruk, na wain bai i kapsait i go long graun, na skin meme tu bai i bagarap. Olsem na ol i save pulimapim nupela wain long nupela skin meme, na tupela wantaim i stap gut.”\f + \fr 9.17 \ft Ol Juda i save kilim meme, na kisim skin bilong en na samapim, bai dispela skin i kamap olsem bikpela jak bilong pulimapim wain long en. Taim ol i putim nupela wain long ol dispela skin, ol i save larim i stap longtaim liklik, bai em i kamap gutpela wain i gat pait. Na long dispela taim wain i save solap na em inap long brukim ol olpela skin i drai pinis.\f* \s1 Jisas i kirapim bek wanpela pikinini \s1 na i mekim orait meri i holim klos bilong en \r (Mak 5.22-43 na Luk 8.41-56) \p \v 18 Jisas \x - \xo 9.18 \xt Mk 5.22, Lu 8.41-42\x* i toktok yet long ol disaipel bilong Jon na wanpela hetman i kam na i brukim skru klostu long lek bilong Jisas na i tok, “Pikinini meri bilong mi nau tasol i dai pinis. Tasol yu kam putim han long em, na bai em i gat laip gen.” \v 19 Na Jisas i kirap na bihainim em i go, na ol disaipel bilong en i go wantaim. \p \v 20 Na \x - \xo 9.20 \xt Mk 5.25, Lu 8.43\x* wanpela meri i stap, em i save karim blut oltaim na i stap olsem inap long 12-pela yia. Dispela meri i kam klostu long baksait bilong Jisas, na i putim han long arere bilong longpela klos bilong Jisas. \v 21 Em \x - \xo 9.21 \xt Mt 14.36\x* i bin tokim em yet olsem, “Sapos mi putim han tasol long klos bilong en, bai mi orait gen.” \v 22 Tasol Jisas i tanim na i lukim em, na i tok, “Pikinini, bel bilong yu i ken i stap isi. Yu bilip long mi, olsem na yu kamap orait gen.” Na long dispela taim tasol meri i kamap orait gen. \p \v 23 Orait Jisas i go kamap long haus bilong dispela hetman, na em i lukim ol manmeri i krai i stap. Ol man i wok long winim mambu, na ol manmeri i mekim bikpela nois. \v 24 Na \x - \xo 9.24 \xt Jo 11.11\x* Jisas i tok, “Yupela klia na i go. Liklik meri i no i dai. Nogat. Em i slip tasol.” Na ol i lap nogut long em. \v 25 Tasol ol i rausim ol manmeri i go ausait, na Jisas i go insait na i holim han bilong dispela yangpela meri, na em i kirap. \v 26 Na tok bilong dispela samting Jisas i mekim i go nabaut long olgeta hap bilong dispela distrik. \s1 Jisas i mekim orait tupela aipas na wanpela mauspas \p \v 27 Jisas \x - \xo 9.27 \xt Mt 15.22, 20.29-34\x* i lusim dispela ples na i wokabaut i go. Na tupela man aipas i bihainim em na i singaut olsem, “Yu Pikinini Bilong Devit,\f + \fr 9.27 \ft Ol Juda i save olsem, dispela man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en, em bai i kam long lain bilong King Devit. Tupela aipas i bilip olsem Jisas em dispela man tasol ol Israel i bin wetim, na tupela i kolim Jisas olsem, “Pikinini Bilong Devit.”\f* yu mas sori long mitupela.” \v 28 Em i go insait long haus, na dispela tupela aipas i kam long em. Na Jisas i askim tupela olsem, “Yutupela i bilip olsem mi inap mekim dispela samting, o nogat?” Na tupela i tokim em, “Yes, Bikpela. Mipela i bilip.” \v 29 Orait \x - \xo 9.29 \xt Mt 8.13\x* na em i putim han long ai bilong tupela na i tok olsem, “Yutupela i bilip long mi. Olsem tasol dispela samting i ken kamap long yutupela.” \v 30 Na \x - \xo 9.30 \xt Mt 8.4\x* ai bilong tupela i op. Na Jisas i givim strongpela tok long tupela olsem, “Yutupela i no ken tru larim wanpela man i save long dispela samting i bin kamap long yutupela.” \v 31 Tasol tupela i go na tokim ol manmeri long olgeta hap bilong dispela distrik long ol gutpela wok Jisas i save mekim. \p \v 32 Taim \x - \xo 9.32 \xt Mt 12.22\x* dispela tupela man i lusim Jisas na i go, ol manmeri i kisim wanpela man mauspas i gat spirit nogut i stap long em, na bringim em i kam long Jisas. \v 33 Orait \x - \xo 9.33 \xt Mk 2.12\x* na Jisas i rausim dispela spirit nogut, na dispela mauspas i toktok. Na ol manmeri i tingting planti na i tok, “Bipo i no gat kain samting olsem i kamap long kantri Israel.” \v 34 Tasol \x - \xo 9.34 \xt Mt 10.25, 12.24, Mk 3.22, Lu 11.15\x* ol Farisi i tok, “Em i save rausim ol spirit nogut long strong bilong hetman bilong ol spirit nogut.” \ms1 Jisas i givim wok long ol disaipel bilong en \s2 (Sapta 9.35—10.42) \s1 Jisas i sori long ol manmeri \p \v 35 Jisas \x - \xo 9.35 \xt Mt 4.23, Mk 1.39, Lu 4.44\x* i go raun long olgeta taun na ples. Em i skulim ol manmeri insait long ol haus lotu bilong ol. Em i autim gutnius bilong kingdom bilong God, na em i mekim orait olgeta kain sik i stap long bodi bilong ol. \v 36 Em \x - \xo 9.36 \xt Nam 27.17, 1 Kin 22.17, 2 Sto 18.16, Ese 34.5, Sek 10.2, Mt 14.14, Mk 6.34\x* i lukim ol bikpela lain manmeri, na em i sori tru long ol, long wanem, tingting bilong ol i paul nabaut, na ol i stap nogut tru, olsem ol sipsip i no gat wasman. \v 37 Olsem \x - \xo 9.37 \xt Mk 6.34, Jo 4.35\x* \x - \xo 9.37 \xt Lu 10.2\x* na em i tokim ol disaipel bilong en olsem, “Planti kaikai tumas i mau pinis long gaden, tasol i no gat planti wokman i stap bilong kisim. \v 38 Olsem na yupela i mas beten long Papa bilong gaden, bai em i salim ol wokman i go bungim kaikai bilong en.” \c 10 \s1 Nem bilong ol 12-pela aposel \r (Mak 3.13-19 na Luk 6.12-16) \p \v 1 Jisas \x - \xo 10.1 \xt Mt 9.35, Mk 3.13-15, 6.7, Lu 9.1\x* i singautim ol 12-pela disaipel bilong en i kam, na em i givim strong long ol bilong rausim ol spirit nogut i stap long ol manmeri, na bilong mekim orait olgeta kain sik bilong ol manmeri. \p \v 2 Nem bilong ol 12-pela aposel em i olsem. Namba wan em Saimon, em i gat narapela nem Pita, na brata bilong en Andru. Na Jems, pikinini bilong Sebedi, wantaim brata bilong en Jon. \v 3 Na Filip na Bartolomyu na Tomas na Matyu, em man bilong kisim takis. Na Jems, em pikinini bilong Alfius, na Tadius \v 4 na Saimon, em wanpela man bilong lain Selot, na Judas Iskariot, em dispela man bihain em i givim Jisas long han bilong ol man i laik mekim nogut long em. \s1 Jisas i givim wok // long ol 12-pela aposel \r (Mak 6.7-13 na Luk 9.1-5) \p \v 5 Jisas \x - \xo 10.5 \xt Ap 13.46\x* i salim dispela 12-pela man i go, na em i givim toktok long ol olsem,\f + \fr 10.5 \ft Dispela em i namba 2 bilong ol 5-pela longpela toktok Jisas i autim long buk Matyu. Dispela toktok i stap long 10.5-42, na em i tok long ol samting bai i kamap long ol disaipel taim ol i laik autim tok bilong God long ol manmeri.\f* “Yupela i no ken i go long ol man bilong ol arapela lain. Na yupela i no ken i go insait long taun bilong ol Samaria. Nogat. \v 6 Yupela \x - \xo 10.6 \xt Jer 50.6, Mt 15.24\x* i mas i go long ol sipsip bilong lain Israel, ol i lus pinis. \v 7 Yupela \x - \xo 10.7 \xt Mt 3.2, 4.17, Lu 10.9-11\x* \x - \xo 10.7 \xt Lu 10.4-12\x* go na autim tok olsem, ‘Kingdom bilong heven em i kam klostu pinis.’ \v 8 Yupela \x - \xo 10.8 \xt Ap 20.33\x* go mekim orait ol sikman, na kirapim ol man i dai pinis, na mekim ol man i gat sik lepra i kamap klin, na rausim ol spirit nogut i stap long ol manmeri. Samting yupela i bin kisim, em yupela i kisim nating, na i no gat pe bilong en. Olsem na yupela i mas givim nating long ol manmeri. Yupela i no ken kisim pe long en. \p \v 9 “Yupela \x - \xo 10.9 \xt Lu 10.4\x* i no ken karim gol o mani silva o mani kapa long poket bilong yupela. \v 10 Taim \x - \xo 10.10 \xt Nam 18.31, Lu 10.7, 1 Ko 9.14, 1 Ti 5.18\x* yupela i wokabaut yupela i no ken karim hanbek. Na yupela i no ken kisim tupela siot na su na stik bilong wokabaut i go wantaim yupela. Nogat. Man i save wok, em ol i mas givim em ol kaikai samting bilong en. \p \v 11 “Sapos yupela i go insait long wanpela taun o wanpela ples, orait yupela i mas painimaut gut, wanem man bilong dispela ples em i gutpela na stretpela man. Na yupela i mas i stap wantaim dispela man inap long taim yupela i lusim dispela ples. \v 12 Sapos \x - \xo 10.12 \xt Lu 10.5-6\x* yupela i go insait long wanpela haus, orait yupela i mas tokim ol manmeri bilong haus olsem, ‘God i ken mekim gut long yupela.’ \v 13 Na sapos ol manmeri bilong dispela haus i amamas long kisim yupela, orait gutpela tok bilong yupela i ken i stap long ol. Tasol sapos ol i no amamas long kisim yupela, orait yupela i ken kisim bek gutpela tok bilong yupela. \v 14 Sapos \x - \xo 10.14 \xt Ap 18.6\x* wanpela man i no laik kisim yupela i go long haus bilong en, na i no laik harim tok bilong yupela, orait taim yupela i lusim dispela haus o dispela taun yupela i mas rausim pipia graun i stap long lek bilong yupela.\f + \fr 10.14 \ft Ol disaipel i mas mekim dispela pasin bilong soim ol manmeri bilong taun olsem, ol i gat asua long dispela pasin ol i bin mekim. Lukim Mak 6.11 na Aposel 13.51.\f* \v 15 Mi \x - \xo 10.15 \xt Stt 19.24-28, Mt 11.24, Ju 1.7\x* tok tru long yupela, long de God i makim bilong kotim ol manmeri, hevi i kamap long ol manmeri bilong dispela taun bai i winim tru hevi i kamap long ol lain bilong taun Sodom na Gomora.” \s1 Ol kain kain hevi bai i kamap \r (Mak 13.9-13 na Luk 21.12-17) \p \v 16 Jisas \x - \xo 10.16 \xt Lu 10.3, Jo 10.12, Ap 20.29, Ro 16.19, 1 Ko 14.20, Ef 5.15\x* i tok moa olsem, “Harim. Mi salim yupela i go olsem ol sipsip i go namel long ol weldok. Olsem na yupela i mas bihainim pasin bilong ol snek, na tingim gut pastaim ol samting yupela i laik mekim. Na yupela i mas bihainim pasin bilong ol dispela pisin ol i kolim balus, na yupela i no ken tingting long mekim wanpela pasin nogut. \v 17 Yupela \x - \xo 10.17 \xt Mt 24.9\x* \x - \xo 10.17 \xt Mk 13.9-11, Lu 12.11-12, 21.12-15\x* lukaut long ol man. Ol bai i kotim yupela long ol kaunsil bilong ol, na ol bai i wipim yupela insait long ol haus lotu bilong ol. \v 18 Ol \x - \xo 10.18 \xt Ap 25.23, 27.24\x* bai i ting long daunim mi, na pulim yupela i go long ol gavman na ol king. Olsem na bai yupela i ken autim gutnius long ol dispela bikman, na long ol arapela haiden tu. \v 19 Taim ol i bringim yupela i go long kot, yupela i no ken pret na ting, ‘Mipela bai i mekim wanem kain tok? Na mipela bai i bekim wanem tok?’ Nogat. Long dispela taim stret God bai i soim yupela long tok yupela i mas autim. \v 20 Long \x - \xo 10.20 \xt Jo 14.26, 1 Ko 2.4\x* wanem, i no yupela yet bai i autim tok. Nogat. Spirit bilong Papa bilong yupela, em bai i autim tok long maus bilong yupela. \p \v 21 “Man \x - \xo 10.21 \xt Mai 7.6, Mt 10.35, 13.12, Lu 21.16\x* bai i kotim brata bilong en, na tokim ol long kilim dispela brata i dai. Na ol papa bai i mekim wankain pasin long ol pikinini bilong ol. Na ol pikinini bai i birua long papamama bilong ol na tokim ol man long kilim ol i dai. \v 22 Na \x - \xo 10.22 \xt Mt 24.9, 24.13, Mk 13.13, Lu 21.17, Jo 15.18-21\x* olgeta man bai i bel nogut tru long yupela, long wanem, nem bilong mi em i stap long yupela. Tasol ol manmeri i stap strong inap long las de, God bai i kisim bek ol. \v 23 Na \x - \xo 10.23 \xt Mt 16.28\x* sapos ol manmeri bilong wanpela taun i mekim nogut long yupela, orait yupela i mas ranawe i go long narapela taun. Mi tok tru long yupela, yupela bai i no pinisim wok yet long olgeta taun bilong Israel, na Pikinini Bilong Man bai i kam. \p \v 24 “Sumatin \x - \xo 10.24 \xt Lu 6.40, Jo 13.16, 15.20\x* i no winim tisa bilong en, na wokboi i no stap antap long bikman bilong en. \v 25 Sapos \x - \xo 10.25 \xt Mt 9.34, Mk 3.22, Lu 11.15\x* sumatin i kamap wankain olsem tisa bilong en, em inap. Na sapos wokboi i kamap wankain olsem bikman bilong en, em tu inap. Ol i bin givim nem Belsebul\f + \fr 10.25 \ft Belsebul em narapela nem bilong Satan. Lukim Matyu 12.22-28.\f* long papa bilong haus, olsem na yumi save, ol bai i givim ol nem i nogut moa yet long ol lain bilong en.” \s1 Man i mas pret long God tasol \r (Luk 12.2-7) \p \v 26 Jisas \x - \xo 10.26 \xt Mk 4.22, Lu 8.17\x* i tok moa olsem, “Yupela i no ken pret long ol man i laik mekim nogut long yupela. Olgeta samting i karamap i stap bai i kamap long ples klia. Na olgeta tok hait bai ol man i save long en. \v 27 Tok mi mekim long yupela long tudak, em yupela i mas autim long san. Na tok yupela i harim isi tasol long yau, em yupela i mas sanap antap long haus na autim long ol manmeri. \v 28 Yupela \x - \xo 10.28 \xt Ais 8.12-13, Lu 12.4, Je 4.12, 1 Pi 3.14\x* i no ken pret long ol man i save kilim i dai bodi, tasol ol i no inap kilim spirit bilong yupela. Nogat. Yupela i mas pret long God tasol. Em inap bagarapim spirit na bodi tu long hel.\f + \fr 10.28 \ft Sampela man i ting dispela lain i no tok long God, tasol em i tok long Satan.\f* \p \v 29 “Yupela i save, ol man i save baim tupela liklik pisin long 10 toea tasol. Na Papa bilong yupela i save lukautim gut ol dispela pisin. Sapos em i no laik, orait i no inap wanpela bilong ol i pundaun long graun. \v 30 Na \x - \xo 10.30 \xt Lu 21.18, Ap 27.34\x* tu, God i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yupela, na em i save gut tru long yupela. \v 31 Olsem \x - \xo 10.31 \xt Mt 6.26, 12.12\x* na yupela i no ken pret. Yupela i winim planti lain liklik pisin.” \s1 Yumi no ken sem long tokaut olsem // yumi stap long lain bilong Jisas \r (Luk 12.8-9) \p \v 32 Jisas \x - \xo 10.32 \xt Lu 12.8, Ro 10.9-10, KTH 3.5\x* i tok moa olsem, “Man i save tokim ol manmeri olsem em i stap long lain bilong mi, mi tu bai mi tokim Papa bilong mi long heven olsem dispela man em i bilong mi. \v 33 Tasol \x - \xo 10.33 \xt Mk 8.38, Lu 9.26, 2 Ti 2.12\x* man i tokim ol manmeri olsem em i no man bilong lain bilong mi, mi tu bai mi tokim Papa bilong mi long heven olsem dispela man em i no bilong mi.” \s1 Ol manmeri i mas laikim Jisas moa yet \r (Luk 12.51-53 na 14.26-27) \p \v 34 Jisas \x - \xo 10.34 \xt Lu 12.49-53\x* i tok moa olsem, “Yupela i no ken ting mi kam bilong mekim i dai olgeta pait long graun. Mi no kam bilong mekim i dai pait. Nogat. Mi bringim bainat i kam. \v 35 Mi \x - \xo 10.35 \xt Mai 7.6\x* kam bilong mekim pasin birua i kamap. Man bai i birua long papa bilong en, na pikinini meri bai i birua long mama bilong en, na maritmeri bai i birua long mama bilong man bilong en. \v 36 Ol \x - \xo 10.36 \xt Sng 41.9, 55.13\x* famili bilong man yet bai i kamap birua bilong en. \p \v 37 “Man \x - \xo 10.37 \xt Lo 33.9, Lu 14.26\x* i laikim tumas papa o mama bilong en, na i no laikim mi moa yet, em i no inap i stap pren bilong mi. Na man i laikim tumas pikinini man o pikinini meri bilong en, na em i no laikim mi moa yet, em i no inap i stap pren bilong mi. \v 38 Na \x - \xo 10.38 \xt Mt 16.24, Mk 8.34, Lu 9.23, 17.33, Jo 12.25\x* man i no karim diwai kros bilong en na bihainim mi, em i no inap i stap pren bilong mi.\f + \fr 10.38 \ft Taim ol Rom i laik kilim i dai ol man bilong ol arapela lain na ol wokboi nating i bin mekim ol pasin nogut, ol i save hangamapim ol long ol diwai kros. Na ol i save mekim man i laik i dai i karim diwai kros bilong em yet na i wokabaut i go long ples bilong sanapim diwai kros. Jisas i yusim dispela tok piksa bilong soim ol manmeri olsem, ol manmeri i stap disaipel tru bilong em, ol i mas i stap redi long i dai.\f* \v 39 Man \x - \xo 10.39 \xt Mt 16.25, Mk 8.35, Lu 9.24, 17.33, Jo 12.25\x* i ting em i mekim laip bilong em yet i kamap gutpela, laip bilong en bai i lus. Tasol man i ting long mi na i lusim laip bilong en, em bai i kisim laip tru.” \s1 Man i helpim ol lain bilong Krais // bai i kisim gutpela pe \r (Mak 9.41) \p \v 40 Jisas \x - \xo 10.40 \xt Mk 9.37, Lu 9.48, 10.16, Jo 13.20\x* i tok moa olsem, “Man i kisim yupela na i mekim gut long yupela, em i kisim mi na i mekim gut long mi. Na man i kisim mi, em i kisim God, em i bin salim mi na mi kam. \v 41 Sapos \x - \xo 10.41 \xt 1 Kin 17.10, 2 Kin 4.8\x* wanpela man i ting, ‘Mi laik helpim profet,’ na em i kisim wanpela profet i kam long haus na i lukautim em, orait God bai i givim dispela man ol wankain gutpela samting olsem ol profet i save kisim. Na man i ting, ‘Mi laik helpim stretpela man,’ na i kisim wanpela stretpela man i kam long haus na i lukautim em, dispela man bai i kisim ol wankain gutpela samting olsem ol stretpela man i save kisim. \v 42 Na \x - \xo 10.42 \xt Mt 18.5-6, 25.40, Mk 9.41, Hi 6.10\x* man i ting, ‘Mi laik helpim disaipel bilong Jisas,’ na em i givim kap kol wara tasol long wanpela bilong ol dispela manmeri nating i stap long lain disaipel bilong mi, orait mi tok tru long yupela, pe bilong dispela man bai i no inap lus.” \ms1 Jisas em i husat tru? \s2 (Sapta 11.1—16.20) \c 11 \s1 Jon Bilong Baptais // i salim ol disaipel i go long Jisas \r (Luk 7.18-35) \p \v 1 Jisas i autim pinis dispela tok em i givim bilong skulim ol 12-pela disaipel bilong en, orait em i lusim dispela ples na i go long ol taun bilong dispela hap na i skulim ol manmeri na i autim tok bilong God long ol. \p \v 2 Jon \x - \xo 11.2 \xt Mt 14.3\x* i stap long kalabus, na taim em i harim tok long olgeta wok Krais i mekim, em i salim ol disaipel bilong en i go long Jisas. Em i tokim ol disaipel \v 3 long \x - \xo 11.3 \xt Mal 3.1\x* askim Jisas olsem, “Ating yu dispela man God i bin promis long salim i kam, o mipela i mas wetim narapela?” \p \v 4 Orait Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Yupela go tokim Jon long olgeta samting yupela i harim na lukim. \v 5 Ol aipas ol i lukluk gen, na ol lek nogut ol i wokabaut. Skin bilong ol man i gat sik lepra, em i kamap klin, na ol yaupas i harim toktok. Ol man i dai pinis, ol i kirap gen, na ol rabisman i harim gutnius.\f + \fr 11.5 \ft Bipo profet Aisaia i bin tok long dispela olkain samting bai i kamap long taim God i helpim ol Israel. Lukim Aisaia 35.1-7 na 61.1-4.\f* \v 6 Na \x - \xo 11.6 \xt Mt 13.57, 26.31\x* ol man i lukim mi na bilip bilong ol i no pundaun, ol i ken amamas.” \p \v 7 Ol \x - \xo 11.7 \xt Mt 3.5\x* disaipel bilong Jon i go pinis, orait Jisas i tokim ol manmeri long Jon olsem, “Taim yupela i bin i go long hap i no gat man, yupela i go bilong lukim wanem samting? Ating yupela i go bilong lukim win i sakim wanpela pitpit? Nogat.\fig “Yupela i go bilong lukim win i sakim pitpit?”|alt="60" src="LN 78" size="col" ref="11.7" \fig* \v 8 Yupela i go bilong lukim wanem samting? Ating yupela i go bilong lukim wanpela man i putim ol gutpela gutpela klos? Nogat. Ol man i putim ol gutpela gutpela klos, ol i save stap long haus bilong ol king. \v 9 Tasol \x - \xo 11.9 \xt Lu 1.76\x* bilong wanem yupela i go? Bilong lukim wanpela profet, a? Em tasol. Na mi tokim yupela, dispela profet hia em i winim olgeta arapela profet. \v 10 Long \x - \xo 11.10 \xt Mal 3.1, Mk 1.2, Jo 3.28\x* dispela man tasol buk bilong God i tok olsem, ‘Harim. Bai mi salim wanpela man bilong autim tok bilong mi, na em bai i go paslain long yu. Na em bai i redim rot bilong yu.’ \v 11 Mi tok tru long yupela, Jon Bilong Baptais em i winim olgeta man i bin kamap long graun. Tasol man i stap liklik tru long kingdom bilong heven, em i winim Jon. \p \v 12 “Stat \x - \xo 11.12 \xt Lu 16.16\x* long taim Jon Bilong Baptais i autim tok na i kam inap nau, ol strongpela man bilong pait i bin wok strong long kisim kingdom bilong heven, na ol i bin mekim olkain pasin bilong pait na givim planti hevi long en.\f + \fr 11.12 \ft Tok Grik i no klia tumas long dispela lain. Sampela man i ting Jisas i tok long ol sampela lain i bilip olsem ol i mas pait na rausim ol Rom, na long dispela pasin ol bai i redim rot bilong God i ken mekim kingdom bilong en i kamap long graun.\f* \v 13 Olgeta profet, na buk bilong lo tu, ol i bin autim tok bilong God inap long taim Jon i kamap. \v 14 Na \x - \xo 11.14 \xt Mal 4.5, Mt 17.10-13, Mk 9.11-13\x* sapos yupela i laik harim, orait harim. Buk bilong God i tok olsem profet Elaija i mas i kam, em i tok long Jon tasol. \v 15 Man i gat yau em i mas harim dispela tok. \p \v 16 “Sapos mi laik tokaut long pasin bilong ol manmeri bilong dispela taim, bai mi mekim wanem kain tok piksa? Ol i olsem ol pikinini i sindaun i stap long ol ples bung na i singaut long ol arapela pikinini olsem, \v 17 ‘Mipela i winim mambu bilong yupela i ken singsing, tasol yupela i no laik singsing. Na mipela i mekim singsing sori, tasol yupela i no laik sori na krai.’” \v 18 Na \x - \xo 11.18 \xt Mt 3.4\x* Jisas i tok moa olsem, “Jon i kam, na em i no save kaikai planti na em i no save dring wain. Na ol i tok, ‘Spirit nogut i stap long en.’ \v 19 Na \x - \xo 11.19 \xt Mt 9.10-14, Lu 7.35\x* Pikinini Bilong Man i kam, na em i kaikai na i dring, na ol i tok, ‘Lukim, em i man bilong kaikai planti tumas, na em i man bilong dring planti wain tumas. Em i pren bilong ol man bilong kisim takis na bilong ol man bilong mekim sin.’ Ol i save tok olsem, tasol ol wok bilong God i soim olsem save bilong en em i samting tru.” \s1 Sori tumas long ol manmeri // i no tanim bel \r (Luk 10.13-15) \p \v 20 Long sampela taun Jisas i wokim planti mirakel, tasol ol i no tanim bel. Olsem na long dispela taim Jisas i krosim ol manmeri bilong ol dispela taun. \v 21 Em \x - \xo 11.21 \xt Ais 23.1-18, Ese 26.1—28.26, Jol 3.4-8, Amo 1.9-10, Jna 3.6, Sek 9.2-4\x* i tok olsem, “Sori tumas, yupela ol manmeri bilong taun Korasin. Sori tumas, yupela ol Betsaida. Sapos wanpela man i bin i go long taun Tair na Saidon na wokim ol mirakel olsem mi bin wokim namel long yupela, orait longtaim ol Tair na Saidon ol inap tanim bel na pasim ol klos bilong sori na sindaun long sit bilong paia, bilong soim ol i sori tru long ol sin ol i bin mekim. \v 22 Olsem na mi tokim yupela, long de God i makim bilong kotim ol manmeri, hevi i kamap long yupela bai i winim tru hevi i kamap long ol Tair na Saidon. \v 23 Na \x - \xo 11.23 \xt Stt 19.24-28, Ais 14.13-15\x* yupela ol Kaperneam, ating ol bai i litimapim yupela i go antap tru long heven, a? Nogat tru. Yupela bai i go daunbilo tru long ples bilong ol man i dai pinis. Sapos wanpela man i bin i go long taun Sodom na wokim ol mirakel olsem mi bin wokim namel long yupela, orait Sodom bai i stap yet. \v 24 Olsem \x - \xo 11.24 \xt Mt 10.15, Lu 10.12\x* na mi tokim yupela, long de God i makim bilong kotim ol manmeri, hevi i kamap long yupela bai i winim tru hevi i kamap long ol Sodom.” \s1 Yupela kam long mi na kisim malolo \r (Luk 10.21-22) \p \v 25 Long \x - \xo 11.25 \xt 1 Ko 1.26-29\x* dispela taim Jisas i tok olsem, “Papa, yu Bikpela bilong heven na bilong graun, mi tenkyu long yu, long wanem, yu bin haitim ol dispela samting long ol man i gat gutpela tingting na save, na yu bin soim long ol man i stap olsem ol liklik pikinini tasol. \v 26 Yes, Papa, yu bin bihainim laik bilong yu tasol na mekim olsem.” \v 27 Na \x - \xo 11.27 \xt Mt 28.18, Jo 1.18, 3.35, 10.15, 17.2, Fl 2.9\x* Jisas i tok moa olsem, “Papa bilong mi em i putim pinis olgeta samting long han bilong mi. Na i no gat wanpela man i save long Pikinini. Papa wanpela tasol em i save. Na i no gat wanpela man i save long Papa. Pikinini tasol wantaim ol man Pikinini yet i soim Papa long ol, ol tasol i save long Papa. \p \v 28 “Yupela \x - \xo 11.28 \xt Jer 31.25\x* ol man i save hatwok tru na i karim ol bikpela hevi, yupela olgeta kam long mi na bai mi givim malolo long yupela. \v 29 Yupela \x - \xo 11.29 \xt Jer 6.16, Sek 9.9, Jo 13.15, Fl 2.5, 1 Jo 2.6\x* kisim save long mi na aninit long tok bilong mi, olsem yupela i kisim plang ol i save putim long nek bilong ol bulmakau bilong ol i ken pulim ol samting. Yupela kisim save long mi, long wanem, mi save mekim pasin isi long ol man na mi save daunim mi yet. Na bai ol samting i no ken givim hevi long yupela na bai yupela i kisim malolo. \v 30 Dispela \x - \xo 11.30 \xt 1 Jo 5.3\x* plang mi putim long nek bilong yupela, em i isi long karim, na samting mi givim yupela bilong karim, em i no hevi.” \c 12 \s1 Jisas i tok long pasin // bilong tambuim wok long de Sabat \r (Mak 2.23-28 na Luk 6.1-5) \p \v 1 Bihain, \x - \xo 12.1 \xt Lo 23.25, Mk 2.23-28, Lu 6.1-5\x* long wanpela de Sabat Jisas i wokabaut namel long ol gaden wit. Na ol disaipel bilong en i hangre, na ol i wok long kisim ol pikinini bilong wit, na ol i kaikai. \v 2 Ol \x - \xo 12.2 \xt Kis 20.10, Mt 12.10, Lu 13.14, Jo 5.10, 7.23\x* Farisi i lukim, na ol i tokim Jisas olsem, “Lukim, dispela pasin ol disaipel bilong yu i mekim, em i tambu long mekim long de Sabat.”\f + \fr 12.2 \ft Lo bilong ol Juda i tambuim ol long mekim wok long de Sabat. Wanpela kain wok lo i tambuim ol long mekim, em long bungim kaikai i mau. Lukim Kisim Bek 34.21. Ol Farisi i tok, ol disaipel i brukim dispela lo.\f* \v 3 Na \x - \xo 12.3 \xt 1 Sml 21.1-6\x* Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Ating yupela i no bin ritim dispela stori long samting Devit i bin mekim bipo? Mi tok long dispela taim em wantaim ol lain bilong en ol i stap hangre \v 4 na \x - \xo 12.4 \xt Wkp 24.9\x* Devit i go insait long haus bilong God na kisim dispela bret ol i save putim i stap long pes bilong God, na em wantaim ol lain bilong en i kaikai. Dispela bret em i tambu long ol. Ol pris tasol inap long kaikai. \v 5 Na \x - \xo 12.5 \xt Nam 28.9-10\x* ating yupela i no bin ritim tu dispela tok i stap long buk bilong lo, em i tok long ol pris i save mekim wok long tempel ol i mas mekim wok long de Sabat? Ol i save kalapim lo bilong de Sabat, tasol ol i no gat asua. \v 6 Orait \x - \xo 12.6 \xt Mt 12.41-42, Lu 11.31-32\x* mi tokim yupela, samting i stap hia, em i winim tempel. \v 7 Tasol \x - \xo 12.7 \xt Hos 6.6, Mt 9.13\x* sapos yupela i bin save gut long as bilong dispela tok i stap long buk bilong God, ‘Mi no laikim ol ofa nating yupela i save mekim. Mi laikim tumas bai yupela i mekim gutpela pasin long ol arapela,’ orait bai yupela i no inap putim hevi long ol man i no gat asua. \v 8 Long wanem, Pikinini Bilong Man em i bosim de Sabat.” \s1 Long de Sabat Jisas i mekim orait // man i gat han nogut \r (Mak 3.1-6 na Luk 6.6-11) \p \v 9 Jisas i lusim dispela hap na em i go kamap long wanpela taun na em i go insait long haus lotu bilong ol. \v 10 Na \x - \xo 12.10 \xt Lu 14.3\x* wanpela man i stap, wanpela han bilong en i dai pinis. Sampela man i laik kotim Jisas, olsem na ol i askim em, “Ating yumi ken mekim orait ol sikman long de Sabat, o nogat?” \v 11 Na \x - \xo 12.11 \xt Kis 23.4-5, Lo 22.4, Lu 14.5\x* Jisas i tokim ol olsem, “Sapos wanpela man namel long yupela em i gat wanpela sipsip, na dispela sipsip i pundaun long wanpela hul long de Sabat, orait yupela i save, dispela man bai i holim sipsip na pulim i kam antap. \v 12 Tasol man em i winim tru sipsip. Olsem na em i orait long yumi mekim gutpela pasin long de Sabat.” \v 13 Na em i tokim dispela man olsem, “Stretim han bilong yu.” Na man i stretim han, na han i kamap gutpela gen, olsem arapela han. \v 14 Tasol \x - \xo 12.14 \xt Mt 26.4, 27.1, Mk 3.6, Lu 6.11, Jo 7.1, 7.19, 11.53\x* ol Farisi i kirap na lusim haus na i go bung na wokim toktok bilong painim rot long kilim Jisas i dai.\f + \fr 12.14 \ft Ol Farisi i ting, pasin bilong oraitim sikman em i olsem wok, olsem na em i tambu long ol man i mekim dispela pasin long de Sabat. Tasol Jisas i save oraitim ol sikman long de Sabat, na dispela i mekim ol Farisi i bel nogut long em. Olsem na ol i painim rot bilong kilim Jisas i dai. Lukim Luk 13.14 na Jon 5.16-18.\f* \s1 Jisas em i wokman tru bilong God \p \v 15 Jisas \x - \xo 12.15 \xt Mk 3.7-10\x* i save long samting ol Farisi i laik mekim long em, olsem na em i lusim dispela taun na i go. Na planti manmeri i bihainim em, na em i mekim orait olgeta manmeri i gat sik. \v 16 Na \x - \xo 12.16 \xt Mt 8.4, Mk 3.12\x* Jisas i tambuim ol long ol i no ken autim tok bilong em long ol arapela manmeri. \v 17 Long dispela pasin, Jisas inapim wanpela tok God i bin mekim long maus bilong profet Aisaia. Em i bin tok olsem, \v 18 “Dispela \x - \xo 12.18 \xt Ais 42.1-4, Mt 3.17, 17.5\x* em i wokman bilong mi. Mi yet mi bin makim em. Mi laikim em tumas, na bel bilong mi em i amamas moa yet long em. Bai mi putim Spirit bilong mi long em, na em bai i autim tok bilong stretpela pasin long olgeta lain manmeri bilong graun. \v 19 Em bai i no mekim tok kros na singaut bikmaus. Ol manmeri bai i no harim em i toktok long ol rot. \v 20 Pitpit i no gat strong na i laik bruk, em bai i no brukim olgeta. Na em bai i no mekim i dai lam i no lait gut. Em bai i wok i stap, inap em i mekim stretpela pasin i win tru. \v 21 Na ol manmeri bilong ol arapela lain bai ol i bilip long em na wetim em i helpim ol.” \s1 Ol i tok Jisas i wok wantaim Belsebul \r (Mak 3.20-30 na Luk 11.14-23 na 12.10) \p \v 22 Long \x - \xo 12.22 \xt Mt 9.32-33\x* dispela taim ol i kisim wanpela man i gat spirit nogut i stap long em na bringim em i kam long Jisas. Dispela man i aipas na mauspas. Na Jisas i mekim em i orait, na dispela mauspas i toktok na i lukluk. \v 23 Na olgeta manmeri i kirap nogut na i tok, “Ating dispela man em i Pikinini Bilong Devit, a?”\f + \fr 12.23 \ft Lukim tok i stap long Matyu 9.27.\f* \v 24 Tasol \x - \xo 12.24 \xt Mt 9.34, 10.25, Mk 3.22, Lu 11.15\x* ol Farisi i harim dispela tok, na ol i tok olsem, “Dispela man i save rausim ol spirit nogut long strong bilong Belsebul tasol, em hetman bilong ol spirit nogut.”\f + \fr 12.24 \ft Belsebul em narapela nem bilong Satan.\f* \p \v 25 Tasol \x - \xo 12.25 \xt Mt 9.4, Jo 2.25, KTH 2.23\x* Jisas i save long tingting bilong ol, na em i tokim ol olsem, “Sapos ol man bilong wanpela kantri i bruk tupela lain na ol i pait, orait dispela kantri bai i bagarap. Na sapos ol man bilong wanpela taun o wanpela haus ol i bruk tupela lain na ol i pait, dispela taun o haus bai i no inap i stap strong. \v 26 Olsem tasol, sapos Satan i rausim Satan, yumi save lain bilong en i bruk pinis. Olsem wanem bai em i gat strong bilong bosim ol samting? \v 27 Na sapos em i tru Belsebul i save helpim mi na mi rausim ol spirit nogut, orait husat i save helpim ol lain bilong yupela, na ol i rausim ol spirit nogut? Ol lain bilong yupela yet bai i soim yupela olsem dispela tok bilong yupela em i no stret. \v 28 Tasol \x - \xo 12.28 \xt Dan 2.44, 7.14, Lu 1.33, 17.20-21, Ap 10.38, 1 Jo 3.8\x* sapos Spirit bilong God i helpim mi na mi rausim ol spirit nogut, orait yupela i ken save, kingdom bilong God i kam pinis long yupela. \p \v 29 “Olsem \x - \xo 12.29 \xt Ais 49.24, Lu 11.21-23, 1 Jo 4.4\x* wanem na wanpela man em inap i go insait long haus bilong wanpela strongpela man na kisim ol samting bilong en? Em i mas pasim dispela strongpela man long baklain pastaim. Sapos em i mekim olsem, orait nau bai em inap kisim ol samting i stap long haus bilong dispela man. \p \v 30 “Man \x - \xo 12.30 \xt Mk 9.40, Lu 9.50, 11.23\x* i no pren bilong mi, em i save birua long mi. Na man i no helpim mi long bungim ol manmeri, em i save ranim ol i go nabaut. \p \v 31 “Olsem \x - \xo 12.31 \xt Mk 3.28-29, Lu 12.10, Ap 7.51, 1 Ti 1.13, Hi 6.4-6, 10.26, 1 Jo 5.16\x* na mi tokim yupela, God bai i lusim olgeta sin na olgeta tok nogut ol manmeri i mekim. Tasol man i mekim tok nogut long Holi Spirit, God bai i no inap lusim sin bilong dispela man. \v 32 Man \x - \xo 12.32 \xt Mt 11.19, Lu 12.10, Jo 7.12, 7.52, 1 Ti 1.13\x* i mekim tok nogut long Pikinini Bilong Man, God bai i lusim dispela sin bilong em. Tasol man i mekim tok nogut long Holi Spirit, God bai i no lusim dispela sin bilong em nau na long taim bihain tu.” \s1 Diwai nogut i save karim kaikai nogut \r (Luk 6.43-45) \p \v 33 Jisas \x - \xo 12.33 \xt Mt 7.16-20, Lu 6.44\x* i tok moa olsem, “Sapos diwai i gutpela, orait kaikai bilong en tu bai i gutpela. Na sapos diwai i nogut, orait kaikai bilong en tu bai i nogut. Ol man i save lukim kaikai pastaim, na ol i save, diwai em i gutpela o em i nogut. \v 34 Yupela \x - \xo 12.34 \xt Mt 3.7, 15.18, 23.22, Lu 3.7, 6.45\x* man nogut, yupela i olsem ol snek nogut. Olsem wanem na yupela inap mekim gutpela tok? Man em i save autim kain tingting i pulap long bel bilong en. \v 35 Gutpela man i gat planti gutpela tingting i stap long bel bilong en. Olsem na em i save mekim gutpela pasin. Man nogut em i gat planti tingting nogut i stap long bel bilong en. Olsem na em i save mekim pasin nogut. \p \v 36 “Tasol mi tokim yupela, long de God i makim bilong kotim ol manmeri, em bai i tingting long olgeta toktok nabaut ol manmeri i bin mekim na em bai i skelim ol. \v 37 Long tok bilong yu yet God bai i kolim yu stretpela man. Na long tok bilong yu yet em bai i kolim yu man nogut.” \s1 Sampela man i askim Jisas // long wokim mirakel \r (Mak 8.11-12 na Luk 11.29-32) \p \v 38 Orait \x - \xo 12.38 \xt Mt 16.1, Mk 8.11, Lu 11.16, Jo 6.30, 1 Ko 1.22\x* sampela saveman bilong lo na sampela Farisi i tokim Jisas olsem, “Tisa, mipela i laik bai yu wokim wanpela mirakel olsem mak bilong soim mipela olsem yu mekim wok bilong God.” \p \v 39 Tasol \x - \xo 12.39 \xt Mt 16.4, Mk 8.12, Lu 11.29-32\x* em i bekim tok bilong ol olsem, “Ol manmeri bilong dispela taim ol i lain manmeri nogut na ol i no save bel tru long God. Oltaim ol i save singaut long lukim mak. Tasol ol bai i no inap lukim wanpela mak. Nogat. Wanpela mak tasol bai ol i lukim, em mak bilong profet Jona. \v 40 Jona i bin i stap tripela san na tripela nait insait long bel bilong bikpela pis, na olsem tasol Pikinini Bilong Man bai i stap tripela san na tripela nait insait long graun.\f + \fr 12.40 \ft Lukim Jona 1.17. Buk bilong profet Jona i stori tu long Jona i go autim tok bilong God long ol manmeri bilong biktaun Ninive, na ol i harim tok bilong en na i tanim bel. Lukim Jona 3.5.\f* \v 41 Long \x - \xo 12.41 \xt Jna 3.5\x* de God i makim bilong kotim ol manmeri, ol man bilong Ninive bai i sanap long kot na tokaut long pasin nogut bilong ol manmeri bilong dispela taim nau. Long wanem, ol Ninive i bin harim tok Jona i autim, na ol i tanim bel. Tasol i gat wanpela man i stap namel long yupela, em i winim tru Jona. \v 42 Taim \x - \xo 12.42 \xt 1 Kin 10.1-10, 2 Sto 9.1-12, Mt 12.6\x* God i kotim ol manmeri, kwin bilong hap bilong saut bai i sanap long kot na tokaut long pasin nogut bilong ol manmeri bilong dispela taim nau. Long wanem, dispela kwin i bin i stap long arere tru bilong graun, tasol em i kam bilong harim Solomon i autim gutpela save bilong em. Tasol i gat wanpela man i stap hia, em i winim tru Solomon.” \s1 Spirit nogut i kam bek gen \r (Luk 11.24-26) \p \v 43 Jisas \x - \xo 12.43 \xt Jop 1.7, Lu 11.24, 1 Pi 5.8\x* i tok moa olsem, “Sapos spirit nogut i lusim pinis wanpela man, orait spirit i save go nabaut long ples drai, bilong painim wanpela hap em i ken malolo long en. Tasol em bai i no lukim wanpela gutpela hap, \v 44 na em bai i tok olsem, ‘Bai mi go bek long dispela haus bipo mi stap long en.’ Na em bai i go na lukim dispela haus i stap nating, na ol i brumim na bilasim pinis. \v 45 Olsem \x - \xo 12.45 \xt Hi 6.4, 2 Pi 2.20-22\x* na em bai i go kisim 7-pela arapela spirit ol i winim em long mekim pasin nogut. Na ol bai i go insait na stap long dispela haus. Pastaim dispela man i stap nogut, tasol nau em bai i stap nogut moa yet. Wankain pasin tasol bai i kamap long ol manmeri nogut bilong dispela taim.” \s1 Husat em i mama na brata bilong Jisas? \r (Mak 3.31-35 na Luk 8.19-21) \p \v 46 Jisas \x - \xo 12.46 \xt Mt 13.55, Mk 3.31, Jo 2.12, Ap 1.14\x* i givim toktok yet long ol manmeri, na mama wantaim ol brata bilong en ol i kam sanap ausait. Ol i laik toktok wantaim em. \v 47 \f + \fr 12.47 \ft Sampela saveman i ting dispela tok i stap namel long tupela sta, em Matyu yet i no bin raitim, tasol narapela man i bin raitim bihain, bilong mekim tok i kamap wankain olsem Mak 3.32 na Luk 8.20.\f* Na wanpela man i tokim em, “Harim. Mama bilong yu wantaim ol brata bilong yu ol i sanap ausait, na ol i laik toktok wantaim yu.”\fm *\fm* \v 48 Tasol Jisas i bekim tok bilong dispela man olsem, “Husat em i mama bilong mi? Na husat em i brata bilong mi?” \v 49 Na em i makim ol disaipel bilong en long han na i tok, “Lukim mama bilong mi wantaim ol brata bilong mi. \v 50 Long \x - \xo 12.50 \xt Jo 15.14, Ro 8.29, Ga 5.6, 6.15, Kl 3.11, Hi 2.11\x* wanem, man o meri i save bihainim laik bilong Papa bilong mi i stap long heven, em i brata na susa na mama bilong mi.” \c 13 \s1 Jisas i tok piksa long // man i tromoi pikinini wit long gaden \r (Mak 4.1-9 na Luk 8.4-8) \p \v 1 Long dispela de yet Jisas i lusim haus na i go ausait. Na em i sindaun long arere bilong raunwara. \v 2 Na \x - \xo 13.2 \xt Lu 5.1-3\x* planti lain manmeri tru i kam long em. Olsem na em i kalap long wanpela bot na i sindaun, na olgeta manmeri i sanap i stap long nambis. \v 3 Na Jisas i mekim planti tok piksa long ol.\f + \fr 13.3 \ft Dispela em i namba 3 bilong ol 5-pela longpela toktok Jisas i autim long buk Matyu. Dispela toktok i stap long 13.3-52, na em i gat planti tok piksa long pasin bilong kingdom bilong heven.\f* Em i tok olsem, “Harim. Wanpela man i go tromoi pikinini wit long gaden. \v 4 Em i wok long tromoi i go, na sampela pikinini wit i pundaun long rot, na ol pisin i kam kaikai. \v 5 Na sampela pikinini wit i pundaun long hap graun i gat ston, na i no gat planti graun long en. Graun i no daun tumas, olsem na ol dispela wit i kamap kwik. \v 6 Tasol taim san i kam antap em i kukim dispela wit. Na wit i no gat rop, olsem na em i drai olgeta, na i dai. \v 7 Na sampela pikinini wit i pundaun namel long ol rop i gat nil. Na ol rop i gat nil i kamap na i karamapim wit. \v 8 Tasol sampela pikinini wit i pundaun long gutpela graun, na i karim kaikai. Sampela i karim 100, na sampela i karim 60, na sampela i karim 30. \v 9 Man i gat yau em i mas harim dispela tok.” \s1 Jisas i gat wanem tingting // na em i autim tok long ol tok piksa \r (Mak 4.10-12 na Luk 8.9-10) \p \v 10 Bihain ol disaipel i kam long Jisas na askim em olsem, “Bilong wanem yu save mekim tok piksa long ol manmeri?” \v 11 Na Jisas i bekim tok olsem, “God i larim yupela i save pinis long as bilong tok hait bilong kingdom bilong heven. Tasol em i no soim long ol dispela manmeri. \v 12 Sapos \x - \xo 13.12 \xt Mt 25.29, Mk 4.25, Lu 8.18, 19.26\x* wanpela man i gat sampela samting pinis, orait God bai i givim sampela moa long em, na bai em i gat planti. Tasol sapos man i no gat ol samting, orait God bai i rausim ol liklik samting em i holim pinis. \v 13 Long \x - \xo 13.13 \xt Lo 29.4\x* dispela as tasol mi save mekim tok piksa long ol. Ai bilong ol i lukluk, tasol ol i no lukim wanpela samting. Ol i putim yau, tasol ol i no harim tok na kisim save. \v 14 Long \x - \xo 13.14 \xt Mk 4.12, Jo 12.40, Ap 28.26-27\x* \x - \xo 13.14 \xt Ais 6.9-10\x* dispela ol manmeri, wanpela tok bilong profet Aisaia em i kamap tru. Em i bin tok olsem, ‘Bai yupela i harim tok planti taim, tasol bai yupela i no save long as bilong en. Bai yupela i lukluk planti taim, tasol bai yupela i no luksave long wanpela samting. \v 15 Bel \x - \xo 13.15 \xt Hi 5.11\x* bilong dispela lain manmeri i pas pinis, na yau bilong ol i les long harim toktok, na ol i pasim pinis ai bilong ol, nogut ai bilong ol i lukim wanpela samting, na yau bilong ol i harim tok, na bel bilong ol i save long as bilong tok, na ol i tanim bel na kam bek long mi na mi mekim ol i kamap orait gen.’ \p \v 16 “Tasol \x - \xo 13.16 \xt Lu 10.23-24\x* yupela i ken amamas. Ai bilong yupela i save lukim ol samting. Na yau bilong yupela i save harim tok. \v 17 Mi \x - \xo 13.17 \xt Jo 8.56, Hi 11.13, 1 Pi 1.10-12\x* tok tru long yupela, bipo planti profet na planti stretpela man ol i gat bikpela laik long lukim ol samting nau yupela i lukim, tasol ol i no bin lukim. Na ol i gat bikpela laik long harim dispela ol tok yupela i save harim, tasol ol i no bin harim.” \s1 As bilong tok piksa // bilong pikinini wit \r (Mak 4.13-20 na Luk 8.11-15) \p \v 18 Jisas i tok moa olsem, “Nau yupela harim as bilong tok piksa bilong man i tromoi pikinini wit long gaden. \v 19 Ol man i harim gutnius bilong kingdom bilong heven na i no save long as bilong en, ol i olsem dispela pikinini wit i pundaun long rot, na Satan i save kam long ol na kwiktaim em i rausim dispela tok God i bin planim long bel bilong ol. \v 20 Na ol pikinini wit i pundaun long graun i gat ston, em i olsem man i harim tok na i kisim kwiktaim na i amamas long en. \v 21 Tasol em i no gat rop bilong en, na em i save stap liklik taim tasol. Taim ol man i laik daunim tok bilong God ol i givim hevi long dispela man na mekim nogut long em, orait bilip bilong en i save bagarap kwiktaim. \v 22 Na \x - \xo 13.22 \xt Mt 6.19-34, Lu 12.16-21, 1 Ti 6.9-10, 6.17\x* ol pikinini wit i pundaun namel long ol rop i gat nil, em i olsem man i harim tok, tasol em i tingting planti long ol samting bilong graun, na em i wari long bungim planti mani. Ol dispela samting i karamapim tok bilong God, na em i no karim kaikai. \v 23 Tasol ol dispela pikinini wit i pundaun long gutpela graun, em i olsem man i harim tok na i save gut as bilong en. Em i save karim kaikai, inap 100 o 60 o 30.” \s1 Tok piksa bilong gras nogut // i kamap long gaden \p \v 24 Jisas i givim narapela tok piksa long ol olsem, “Kingdom bilong heven em i olsem wanpela man i tromoi ol gutpela pikinini wit long gaden bilong en. \v 25 Tasol taim ol manmeri i slip, birua bilong dispela man i kam, na em i tromoi ol pikinini bilong gras nogut namel long wit, na em i go. \v 26 Bihain dispela wit i kamap na i laik karim kaikai, na ol i lukim gras nogut i stap wantaim. \v 27 Orait na ol wokboi i go long papa bilong gaden na ol i tokim em olsem, ‘Bikman, mipela i ting yu bin tromoi ol gutpela pikinini wit tasol long gaden bilong yu. Olsem wanem na dispela gras nogut i kamap?’ \p \v 28 “Na em i tokim ol, ‘Wanpela birua i bin mekim dispela pasin.’ Na ol wokboi i askim em, ‘Yu laik bai mipela i go kamautim na bungim dispela gras nogut?’ \v 29 Tasol em i tokim ol olsem, ‘Nogat. Nogut yupela i wok long kamautim gras nogut na yupela i kamautim wit wantaim. \v 30 Mobeta \x - \xo 13.30 \xt Mt 3.12\x* yupela i larim tupela i kamap wantaim, inap long taim bilong kisim kaikai. Na long taim bilong kisim kaikai bai mi tokim ol man i mekim dispela wok olsem, “Yupela bungim gras nogut pastaim, na pasim long mekpas bilong kukim long paia. Tasol yupela bungim wit na putim i stap long haus kaikai bilong mi.” ’ \s1 Tok piksa bilong pikinini mastet \r (Mak 4.30-32 na Luk 13.18-19) \p \v 31 Jisas i givim narapela tok piksa long ol olsem, “Kingdom bilong heven em i olsem pikinini bilong dispela kain sayor ol i kolim mastet. Wanpela man i kisim pikinini bilong mastet na i planim long gaden bilong en. \v 32 Pikinini bilong mastet em i no olsem ol arapela pikinini kaikai. Nogat. Em i liklik tru. Tasol taim em i kamap bikpela, em i winim olgeta kain sayor long gaden. Em i kamap olsem diwai, na ol pisin i save kam wokim haus bilong ol long ol han bilong en.” \s1 Tok piksa bilong yis \r (Luk 13.20-21) \p \v 33 Jisas i autim narapela tok piksa long ol olsem, “Kingdom bilong heven em i olsem yis. Wanpela meri i kisim dispela yis na i tanim wantaim bikpela dram plaua. Na bihain dispela plaua olgeta i solap.” \s1 Jisas i autim tok // long ol tok piksa tasol \r (Mak 4.33-34) \p \v 34 Dispela olgeta tok Jisas i mekim long ol manmeri em i mekim long ol tok piksa. Em i no autim klia wanpela tok long ol. Nogat. Em i autim long tok piksa tasol. \v 35 Na \x - \xo 13.35 \xt Sng 78.2\x* long dispela pasin em inapim dispela tok wanpela profet i bin autim bipo. Profet i bin tok olsem, \q1 “Mi bai mekim ol tok piksa \q3 long yupela \q1 Mi bai stori long ol kain kain samting \q2 i stap hait long bipo tru, \q3 taim graun i kamap \q4 i kam inap nau.” \s1 As bilong tok piksa bilong gras nogut \p \v 36 Jisas i lusim ol manmeri na i go insait long haus. Na ol disaipel bilong en ol i kam long em na i tok, “Inap yu tokim mipela long as bilong dispela tok piksa bilong gras nogut i kamap long gaden?” \p \v 37 Na Jisas i bekim tok olsem long ol, “Man i tromoi gutpela pikinini wit, em i Pikinini Bilong Man. \v 38 Na \x - \xo 13.38 \xt 1 Ko 3.9\x* gaden em i dispela graun. Na ol gutpela pikinini wit, em ol manmeri bilong kingdom bilong heven. Na gras nogut, em ol manmeri bilong Satan. \v 39 Dispela birua i tromoi pikinini bilong gras nogut, em Satan. Taim bilong kisim kaikai, em las de bilong dispela graun. Ol wokman em ol ensel tasol. \v 40 Ol \x - \xo 13.40 \xt Mt 7.16, Jo 15.6\x* man i save bungim gras nogut na kukim long paia, olsem tasol bai ol i mekim long las de bilong dispela graun. \v 41 Pikinini \x - \xo 13.41 \xt Mt 24.31, 25.31-46, Mk 13.27\x* Bilong Man bai i salim ol ensel bilong en, na ol bai i rausim long kingdom bilong heven olgeta samting i save bagarapim bilip bilong man, wantaim olgeta man i save mekim pasin nogut. \v 42 Na \x - \xo 13.42 \xt Mt 8.12\x* ol bai i tromoi ol i go long bikpela paia. Long dispela paia ol bai i krai nogut na skrapim tit bilong ol. \v 43 Long \x - \xo 13.43 \xt Dan 12.3, 1 Ko 15.42, 15.53, 15.58\x* dispela taim ol stretpela manmeri bai i lait olsem san, insait long kingdom bilong Papa bilong ol. Man i gat yau em i mas harim dispela tok.” \s1 Tok piksa bilong bokis mani // i hait i stap long graun \p \v 44 Jisas \x - \xo 13.44 \xt Ais 55.1, Mt 19.29, Lu 14.33, Fl 3.7-8, KTH 3.18\x* i tok moa olsem, “Kingdom bilong heven em i olsem wanpela bokis mani ol i bin haitim long wanpela gaden. Wanpela man i lukim, na em i haitim gen. Em i amamas tru, na em i go salim olgeta samting bilong en na i go baim dispela gaden.” \s1 Tok piksa bilong bis i dia tumas \p \v 45 Jisas i tok moa olsem, “Orait narapela tok piksa i olsem. Kingdom bilong heven em i olsem wanpela bisnisman i wok long painim ol naispela naispela bis. \v 46 Na \x - \xo 13.46 \xt Snd 2.4, 3.14-15, 8.10, 8.19\x* taim em i lukim wanpela bis i gutpela tru, orait em i go salim olgeta samting bilong en na i go baim dispela gutpela bis.” \s1 Tok piksa bilong umben \p \v 47 Jisas \x - \xo 13.47 \xt Mt 22.9-10\x* i tok moa olsem, “Narapela tok piksa i olsem. Kingdom bilong heven em i olsem wanpela umben ol i tromoi i go daun long raunwara, na i kisim ol kain kain pis. \v 48 Umben i pulap, orait ol i pulim i kam sua. Na ol i sindaun na bungim ol gutpela gutpela pis long sampela dis. Tasol ol pis nogut ol i tromoi. \v 49 Long \x - \xo 13.49 \xt Mt 25.32\x* las de bilong dispela graun bai i olsem tasol. Ol ensel bai i kam na kisim ol man nogut i stap namel long ol stretpela man. \v 50 Na \x - \xo 13.50 \xt Mt 13.42, Lu 13.28\x* ol bai i tromoi ol i go long bikpela paia. Long dispela paia ol bai i krai nogut na skrapim tit bilong ol.” \p \v 51 Na Jisas i askim ol disaipel olsem, “Ating yupela i save as bilong dispela olgeta tok?” Na ol i tokim em, “Yes.” \v 52 Orait em i tokim ol olsem, “Olsem na olgeta saveman bilong lo ol i save pinis long as bilong tok bilong kingdom bilong heven, ol i olsem papa bilong wanpela bikpela haus. Em i go insait long wanpela rum olkain gutpela samting bilong en i pulap i stap long en, na em i kisim ol nupela samting na ol olpela samting wantaim, na bringim i kam ausait.” \s1 Ol Nasaret i givim baksait long Jisas \r (Mak 6.1-6 na Luk 4.16-30) \p \v 53 Jisas \x - \xo 13.53 \xt Mt 7.28\x* i autim pinis ol dispela tok piksa, orait em i lusim dispela ples \v 54 na \x - \xo 13.54 \xt Mt 2.23, Mk 6.1, Lu 4.16, 4.22, Jo 7.15\x* em i go long as ples bilong en. Na em i go long haus lotu bilong ol na i givim tok bilong God long ol manmeri. Ol i harim tok bilong en na ol i kirap nogut na i tok, “Dispela man em i kisim dispela save we? Na olsem wanem em inap wokim ol mirakel? \v 55 Yumi \x - \xo 13.55 \xt Jo 6.42\x* save, dispela man em i pikinini bilong wanpela kamda, na Maria em i mama bilong en. Na Jems na Josep na Saimon na Judas, ol i brata bilong en. \v 56 Na olgeta susa bilong en, ol i stap wantaim yumi. Olsem wanem na em inap mekim ol dispela samting?” \v 57 Ol \x - \xo 13.57 \xt Mt 11.6, Mk 6.3-4, Lu 4.24, Jo 4.44\x* i tok olsem na ol i bel nogut long em. Tasol Jisas i tokim ol olsem, “Profet i gat nem long olgeta ples. Tasol long as ples bilong en na long haus bilong en stret em i no gat nem.” \v 58 Na \x - \xo 13.58 \xt Mk 6.5-6\x* em i no wokim planti mirakel long dispela ples, long wanem, ol i no bilip long em. \c 14 \s1 Herot i ting Jisas em i Jon Bilong Baptais \r (Mak 6.14-29 na Luk 3.19-20 na 9.7-9) \p \v 1 Long dispela taim namba wan gavman Herot\f + \fr 14.1 \ft Dispela Herot i gat narapela nem, Antipas, na em i bosim distrik Galili. Em i pikinini bilong King Herot i bin i stap king long taim Maria i karim Jisas. Lukim Matyu 2.\f* i harim stori bilong ol samting Jisas i mekim, \v 2 na em i tokim ol wokman bilong en olsem, “Dispela man em Jon Bilong Baptais tasol. Em i kirap bek long matmat. Olsem na em i gat strong bilong wokim ol dispela mirakel.” \p \v 3-4 Bipo \x - \xo 14.3-4 \xt Wkp 18.16, 20.21, Mt 11.2, Lu 3.19-20\x* Herot i bin maritim Herodias, em meri bilong Filip, brata bilong Herot. Na Jon i bin tokim Herot olsem, “Yu kisim dispela meri, em i no stret.” Olsem na Herot i bin holimpas Jon na pasim em long sen na putim em long kalabus. \v 5 Na \x - \xo 14.5 \xt Mt 21.26, Lu 20.6\x* Herot i laik kilim Jon i dai, tasol em i pret long ol manmeri, long wanem, ol i ting Jon em i profet. \p \v 6 Wanpela de sampela man i kam kaikai wantaim Herot, bilong tingim de mama i karim em. Na long dispela taim pikinini meri bilong Herodias i kam danis namel long ol. Na Herot i laikim tumas danis bilong en. \v 7 Olsem na Herot i mekim promis long em olsem, “Tru antap, wanem samting yu askim long mi, em bai mi givim yu.” \v 8 Orait Herodias, mama bilong dispela meri, em i givim tingting long em, na meri i tokim Herot olsem, “Mi laik bai yu putim het bilong Jon Bilong Baptais long wanpela plet, na karim i kam givim long mi.” \p \v 9 King i harim dispela tok, na bel bilong en i hevi. Tasol em i ting long strongpela promis em i bin mekim, na em i no laik kisim sem long ai bilong ol man i sindaun kaikai wantaim em. Olsem na em i tokim ol soldia long mekim olsem meri i bin tok. \v 10 Em \x - \xo 14.10 \xt Mt 17.12, Mk 6.27, Lu 9.9\x* i salim wanpela man i go long haus kalabus bilong tokim ol soldia long katim nek bilong Jon. \v 11 Na ol i bringim het bilong en long wanpela plet, na ol i givim long dispela yangpela meri. Na em i bringim i go long mama bilong en. \v 12 Na ol disaipel bilong Jon i kam kisim bodi bilong en na karim i go planim. Ol i planim pinis, na ol i go tokim Jisas. \s1 Jisas i givim kaikai long 5,000 man \r (Mak 6.31-44 na Luk 9.10-17 na Jon 6.1-13) \p \v 13 Jisas i harim tok long ol i bin kilim Jon i dai, na em i lusim dispela ples na i kisim bot i go long wanpela hap i no gat man. Em wantaim ol disaipel tasol i go. Tasol ol planti lain manmeri i harim tok long Jisas i bin i go, na ol i lusim ol taun, na ol i wokabaut i go painim em. \v 14 Olsem \x - \xo 14.14 \xt Mt 9.36, Mk 6.34\x* na taim Jisas i go sua em i lukim bikpela lain manmeri i stap. Na em i sori long ol, na i mekim orait ol sikman bilong ol. \p \v 15 Long apinun ol disaipel i kam long Jisas na tokim em olsem, “Dispela hap i no gat man, na klostu san i laik i go daun. Mobeta yu salim ol manmeri i go. Ol i ken i go nabaut long ol ples na baim kaikai.” \v 16 Tasol Jisas i tokim ol disaipel olsem, “Bilong wanem ol i mas i go? Yupela yet givim kaikai long ol.” \v 17 Na ol i tokim em, “Mipela i no gat planti kaikai i stap hia. I gat 5-pela bret na tupela pis tasol i stap.”\f + \fr 14.17 \ft Ol bret ol Juda i save wokim ol i no bikpela tumas. Mak bilong ol i kain olsem ol skon bilong yumi. 5-pela bret em inap long tupela man tasol i kaikai.\f*\fig “5-pela bret na tupela pis tasol i stap.”|alt="30" src="HK 6A" size="col" ref="14.17" \fig* \v 18 Na em i tok, “Kisim dispela bret na pis i kam long mi.” \p \v 19 Na \x - \xo 14.19 \xt Mt 15.35-39, Mk 8.6-10\x* Jisas i tokim ol manmeri long ol i mas sindaun long gras. Na em i kisim dispela 5-pela bret wantaim tupela pis, na em i lukluk i go long heven, na i givim tenkyu long God. Na em i brukim ol bret na i givim long ol disaipel. Na ol disaipel i givim long ol manmeri, \v 20 na \x - \xo 14.20 \xt 2 Kin 4.44, Mk 6.42-43, Lu 9.17, Jo 6.11-13\x* olgeta i kaikai na ol i pulap. Na olgeta hap kaikai i stap yet, em ol i bungim na pulapim 12-pela basket. \v 21 Ol man i kaikai, ol inap olsem 5,000 man. Ol i no kaunim ol meri na pikinini. \s1 Jisas i wokabaut antap long raunwara \r (Mak 6.45-52 na Jon 6.16-21) \p \v 22 Orait Jisas i tokim ol disaipel long ol i mas kalap long bot na i go paslain long em long hapsait bilong raunwara. Na em yet i laik i stap na salim ol manmeri i go pastaim. \v 23 Em \x - \xo 14.23 \xt Lu 6.12, 9.28\x* i salim ol manmeri i go pinis, orait em wanpela i go antap long maunten, bilong em i ken beten. Na long taim san i go daun, em wanpela tasol i stap long maunten. \v 24 Bot i go longwe pinis, na win i kam long poret, na si i sakim bot. \v 25 Na klostu tulait Jisas i wokabaut antap long raunwara na i kamap long ol disaipel. \v 26 Ol \x - \xo 14.26 \xt Lu 24.37\x* i lukim em i wokabaut antap long raunwara, na ol i pret moa yet na i guria. Ol i tok, “Em wanpela masalai.” Ol i pret na ol i singaut nogut. \v 27 Tasol kwiktaim Jisas i tokim ol olsem, “Yupela stap strong. Em mi tasol. Yupela i no ken pret.” \p \v 28 Na Pita i bekim tok bilong em olsem, “Bikpela, sapos em yu tasol, orait yu tokim mi na mi ken wokabaut antap long wara na mi kam long yu.” \v 29 Na \x - \xo 14.29 \xt Jo 21.7\x* Jisas i tok, “Yu kam.” Orait na Pita i lusim bot na i wokabaut antap long wara na i go long Jisas. \v 30 Tasol em i lukim win i strong tumas na em i pret, na em i go daun liklik insait long wara. Olsem na em i singaut olsem, “Bikpela, helpim mi.” \p \v 31 Kwiktaim \x - \xo 14.31 \xt Mt 8.26\x* Jisas i putim han na i holim Pita. Na Jisas i tokim em olsem, “Yu gat liklik bilip tasol. Bilong wanem yu gat tupela tingting?” \v 32 Na tupela i kalap long bot, na win i dai. \v 33 Na \x - \xo 14.33 \xt Sng 2.7, Mk 4.39, Lu 4.41, Jo 6.69, Ap 8.37, Ro 1.4\x* ol man i stap long bot, ol i lotu long Jisas na ol i tok, “Tru tumas, yu Pikinini Bilong God.” \s1 Jisas i mekim orait planti sikman long Genesaret \r (Mak 6.53-56) \p \v 34 Jisas wantaim ol disaipel i brukim raunwara pinis na ol i go sua long hap bilong Genesaret. \v 35 Ol man bilong dispela hap ol i lukim Jisas na ol i luksave long em, na ol i salim tok i go long olgeta ples i stap klostu, na ol i bringim olgeta sikman i kam long em. \v 36 Na \x - \xo 14.36 \xt Mt 9.20-21, Mk 5.27-28, Lu 8.44\x* ol i askim Jisas strong long larim ol sikman i putim han long arere bilong klos bilong em. Na olgeta manmeri i mekim olsem, ol i kamap orait gen. \c 15 \s1 Lo bilong God em i winim tok bilong ol tumbuna \r (Mak 7.1-13) \p \v 1 Long dispela taim sampela Farisi na saveman bilong lo ol i lusim Jerusalem na ol i kam long Jisas. Na ol i askim em olsem, \v 2 “Olsem \x - \xo 15.2 \xt Mk 7.5, Lu 11.38\x* wanem na ol disaipel bilong yu ol i save brukim lo ol tumbuna i bin givim long yumi? Taim ol i laik kaikai, ol i no save wasim han.”\f + \fr 15.2 \ft Han bilong ol disaipel i no doti tru na ol i kaikai. Nogat. Ol Juda i save pret, nogut ol i bin holim wanpela samting i doti long ai bilong God, na ol yet i bin kamap doti. Olsem na ol i gat lo bilong wasim han na kamap klin gen long ai bilong God, na bihain ol i ken kaikai.\f* \p \v 3 Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Olsem wanem na yupela i save bihainim pasin bilong yupela yet, na yupela i brukim lo bilong God? \v 4 God \x - \xo 15.4 \xt Kis 20.12, 21.17, Wkp 20.9, Lo 5.16\x* i tok, ‘Yu mas aninit long papamama bilong yu na bihainim tok bilong ol,’ na ‘Man i mekim tok nogut long papa o mama bilong en, em i mas i dai.’ \v 5 Tasol yupela i save tok olsem, ‘Sapos wanpela man i gat mani samting bilong helpim papa o mama bilong en, tasol em i tokim tupela, “Mi makim dispela pinis bilong givim long God,” \v 6 orait dispela man i no mas tingting long papa na mekim gut long em.’ Long dispela pasin yupela i save daunim tok bilong God na litimapim pasin yupela i bin kisim long ol tumbuna. \p \v 7 “Yupela i man bilong giaman. Profet Aisaia i bin makim tru pasin bilong yupela taim em i tok olsem, \v 8 ‘Ol \x - \xo 15.8 \xt Ese 33.31\x*\x - \xo 15.8 \xt Ais 29.13\x* dispela lain manmeri ol i save litimapim nem bilong mi long maus bilong ol, tasol bel na tingting bilong ol i stap longwe tru long mi. \v 9 Ol \x - \xo 15.9 \xt Kl 2.18-22, Ta 1.14\x* i save autim lo bilong ol man tasol na tok, “Dispela em i tok bilong God.” Olsem na ol i lotu nating long mi.’” \s1 Jisas i tok long samting i save mekim man i doti \r (Mak 7.14-23) \p \v 10 Orait Jisas i singautim ol manmeri i kam long em, na em i tokim ol olsem, “Yupela harim na tingim gut. \v 11 Samting \x - \xo 15.11 \xt Mt 12.34, Ap 10.15, Ro 14.14, 14.17, 1 Ti 4.4, Ta 1.15\x* i go insait long maus bilong wanpela man, em i no save mekim man i kamap doti. Nogat. Tasol samting maus i autim, em tasol i mekim man i doti.” \p \v 12 Bihain ol disaipel i kam tokim Jisas olsem, “Ating yu save olsem ol Farisi i harim dispela tok bilong yu na ol i bel nogut?” \p \v 13 Na \x - \xo 15.13 \xt Jo 15.2, 1 Ko 3.7\x* Jisas i bekim tok olsem, “Papa bilong mi i stap long heven em i gat gaden. Na olgeta samting em yet i no bin planim, bai em i kamautim wantaim ol rop bilong ol. \v 14 Yupela \x - \xo 15.14 \xt Ais 9.16, Mal 2.8, Mt 23.16, Lu 6.39, Ro 2.19\x* i no ken wari long ol dispela man. Ol i olsem ol aipas, na ol i laik soim rot long ol arapela. Tasol sapos aipas i soim rot long narapela aipas, orait tupela wantaim bai i pundaun long hul.” \p \v 15 Na Pita i askim Jisas olsem, “Inap yu autim as bilong dispela tok piksa yu bin givim long ol manmeri, na mipela i ken harim?” \v 16 Na Jisas i tok, “Olsem wanem? Yupela tu i no klia yet? \v 17 Ating yupela i no save, olgeta samting i go insait long maus, em i save go long bel, na bel i save rausim i go daun long smolhaus? \v 18 Tasol \x - \xo 15.18 \xt Mt 12.34, Je 3.6\x* samting maus i autim, dispela i save kamap long tingting. Na dispela samting i save mekim man i doti. \v 19 Mi \x - \xo 15.19 \xt Stt 8.21, Snd 6.14, Jer 17.9, Mt 12.34, Mk 7.21\x* tok long olkain samting i save kamap long tingting bilong man, em ol samting olsem, ol tingting nogut na pasin bilong kilim man i dai na olkain pasin pamuk na pasin bilong bagarapim marit na pasin bilong stil na pasin bilong tok giaman long kot na pasin bilong tok nogut long ol arapela. \v 20 Ol dispela pasin i save mekim man i doti long ai bilong God. Tasol man i kaikai na i no wasim han pastaim, dispela pasin i no mekim em i doti.” \s1 Meri bilong Kenan em i bilip tru long Jisas \r (Mak 7.24-30) \p \v 21 Orait Jisas i lusim dispela ples na i go long hap bilong taun Tair na Saidon. \v 22 Na wanpela meri bilong lain Kenan i save stap long dispela hap, em i kam na i singaut olsem, “Bikpela, yu Pikinini Bilong Devit, yu mas sori long mi. Spirit nogut i bagarapim tru pikinini meri bilong mi.” \v 23 Tasol Jisas i no bekim wanpela tok long em. Na ol disaipel bilong en i kam long em na ol i tokim em olsem, “Dispela meri em i singaut singaut na i bihainim yumi i kam. Yu salim em i go.” \p \v 24 Na \x - \xo 15.24 \xt Mt 10.5-6, Ap 3.25-26, Ro 15.8\x* Jisas i bekim tok olsem, “God i bin salim mi i kam long ol lain bilong Israel tasol, bilong helpim ol dispela sipsip i lus.” \v 25 Tasol meri i kam klostu long Jisas na i brukim skru na putim pes i go daun long graun, na i tok, “Bikpela, yu mas helpim mi.” \v 26 Na Jisas i bekim tok bilong en olsem, “Nogut yumi kisim kaikai bilong ol pikinini na tromoi i go long ol dok.”\f + \fr 15.26 \ft Jisas i no laik daunim dispela meri. Nogat. Tasol em i laik bai gutnius i mas i go long ol Israel pastaim, na bihain ol arapela lain i ken harim. Olsem na Jisas i mekim dispela tok piksa. Ol pikinini i makim ol Israel na ol dok i makim ol arapela lain. Tasol Jisas i lukim bilip bilong dispela meri na em i helpim em.\f* \v 27 Tasol meri i tok, “Bikpela, yu tok tru. Tasol ol dok i save kisim ol hap kaikai i pundaun aninit long tebol bilong ol papa bilong ol.”\fig “Tasol ol dok i save kisim ol hap kaikai i pundaun aninit long tebol.”|alt="55" src="LN 112" size="span" ref="15.27" \fig* \v 28 Jisas \x - \xo 15.28 \xt Mt 8.10, 8.13\x* i harim dispela tok na em i bekim tok olsem, “Meri, bilip bilong yu em i bikpela tru. Samting yu laik i mas kamap long yu, em i ken kamap.” Na long dispela taim stret, pikinini meri bilong en i kamap orait gen. \s1 Jisas i mekim orait planti sikman \p \v 29 Orait Jisas i lusim dispela ples na i wokabaut i go long arere bilong raunwara Galili. Na em i go antap long maunten na i sindaun. \v 30 Na planti lain manmeri i kam long em. Na ol i bringim ol lek nogut na ol aipas na ol bun krungut na ol mauspas na planti arapela sikman tu, na ol i putim klostu long lek bilong Jisas. Na em i mekim ol i kamap orait. \v 31 Na \x - \xo 15.31 \xt Mk 7.37\x* ol manmeri i lukim ol mauspas i toktok na ol bun krungut i kamap orait na ol lek nogut i wokabaut na ol aipas i lukluk, na ol i tingting planti. Na ol i litimapim nem bilong God bilong Israel. \s1 Jisas i givim kaikai long 4,000 man \r (Mak 8.1-10) \p \v 32 Jisas \x - \xo 15.32 \xt Mt 14.14\x* i singautim ol disaipel bilong en i kam, na em i tokim ol olsem, “Mi sori long dispela ol manmeri. Ol i stap wantaim mi inap tripela de pinis na ol i no gat kaikai. Mi no laik bai ol i stap hangre na mi salim ol i go. Nogut ai bilong ol i raun na ol i pundaun long rot.” \v 33 Na ol disaipel i tokim em, “Dispela hap i no gat man. Bai yumi kisim planti bret we na givim kaikai long kain bikpela lain olsem?” \v 34 Na Jisas i askim ol, “Yupela i gat hamas bret i stap?” Na ol i tok, “Mipela i gat 7-pela bret na ol wan wan liklik pis.” \p \v 35 Orait na Jisas i tokim ol manmeri na ol i sindaun long graun. \v 36 Na em i kisim dispela 7-pela bret na ol pis, na em i tenkyu long God, na em i brukim na givim long ol disaipel. Na ol disaipel i givim long ol manmeri. \v 37 Na olgeta i kaikai na i pulap. Na ol i bungim ol liklik hap kaikai i stap yet na pulapim 7-pela basket. \v 38 Ol man i kaikai i olsem 4,000 man. Na ol i no kaunim ol meri na pikinini. \v 39 Na Jisas i salim ol manmeri i go, na em i kalap long bot na i go long hap bilong Magadan. \c 16 \s1 Ol i tokim Jisas long wokim mirakel \r (Mak 8.11-13 na Luk 12.54-56) \p \v 1 Ol \x - \xo 16.1 \xt Mt 12.38, Lu 11.16, 1 Ko 1.22\x* Farisi na Sadyusi i kam long Jisas na ol i laik traim em. Ol i tokim em long wokim wanpela mirakel olsem mak bilong soim ol olsem em i mekim wok bilong God. \v 2 \f + \fr 16.2 \ft Planti saveman i ting dispela tok i stap namel long tupela sta, em Matyu yet i no bin raitim, tasol narapela man i bin raitim bihain.\f* Tasol em i bekim tok bilong ol olsem, “Long apinun yupela i save tok, ‘Skai i retpela. Bai gutpela taim nau.’ \v 3 Na long moningtaim yupela i save tok, ‘Klaut i blak na skai i retpela. Olsem na nau bai i gat win na ren.’ Yes, yupela i save lukim ol mak bilong skai na skelim gut. Tasol yupela i no save lukim na skelim ol mak bilong dispela taim nau.\fm *\fm* \v 4 Ol \x - \xo 16.4 \xt Mt 12.39, Lu 11.29\x* manmeri bilong dispela taim ol i lain manmeri nogut na ol i no save bel tru long God. Oltaim ol i save singaut long lukim mak. Tasol ol bai i no inap lukim wanpela mak. Nogat. Wanpela mak tasol bai ol i lukim, em mak bilong profet Jona.” Na Jisas i lusim ol na i go. \s1 Tok piksa bilong yis bilong ol Farisi na ol Sadyusi \r (Mak 8.14-21) \p \v 5 Jisas wantaim ol disaipel i go kamap long hapsait bilong raunwara, tasol ol disaipel i lusim tingting na ol i no kisim bret i kam wantaim. \v 6 Na \x - \xo 16.6 \xt Lu 12.1\x* Jisas i tokim ol olsem, “Yupela was gut. Yupela lukaut long yis bilong ol Farisi na ol Sadyusi.” \v 7 Na ol disaipel i toktok namel long ol yet olsem, “Ating em i mekim dispela tok, long wanem, yumi no kisim bret i kam.” \v 8 Jisas i save long dispela toktok ol i mekim, na em i tokim ol olsem, “Yupela man i gat liklik bilip tasol. Bilong wanem yupela i wok long tok olsem, ‘Yumi no gat bret’? \v 9 Ating \x - \xo 16.9 \xt Mt 14.17-21\x* yupela i no klia yet? Ating yupela i no tingim dispela 5-pela bret ol 5,000 man i kaikai, na hamas basket yupela i pulapim? \v 10 Na \x - \xo 16.10 \xt Mt 15.34-38\x* ating yupela i no tingim dispela 7-pela bret ol 4,000 man i kaikai, na hamas basket yupela i pulapim? \v 11 Bilong wanem yupela i no save olsem, mi no tingting long bret na mi givim tok long yupela? Mi tok, yupela i mas lukaut gut long yis bilong ol Farisi na ol Sadyusi.” \p \v 12 Ol i harim dispela tok na ol i save, em i no tok long ol i mas lukaut long yis bilong wokim bret. Nogat. Em i tok long ol i mas lukaut long tok bilong ol Farisi na ol Sadyusi. \s1 Pita i tokaut long Jisas em i husat \r (Mak 8.27-30 na Luk 9.18-21) \p \v 13 Jisas i go long hap bilong taun Sisaria Filipai, na long dispela taim em i askim ol disaipel bilong en olsem, “Ol manmeri i save tok Pikinini Bilong Man em i husat tru?” \v 14 Na \x - \xo 16.14 \xt Mt 14.1-2, Mk 6.14-15, Lu 9.7-8\x* ol i tok, “Sampela i save tok, yu Jon Bilong Baptais. Na sampela i tok, yu Elaija. Na sampela i save tok, yu Jeremaia o wanpela profet.” \v 15 Na Jisas i askim ol, “Na yupela yet i tok mi husat?” \p \v 16 Saimon \x - \xo 16.16 \xt Jo 6.68-69, Ap 8.37, Hi 1.2, 1.5, 1 Jo 4.15\x* Pita i bekim tok olsem, “Yu dispela man God i bin makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en. Yu Pikinini Bilong God i gat laip.” \p \v 17 Orait \x - \xo 16.17 \xt Mt 17.5, 1 Ko 2.10, Ga 1.15-16, Ef 2.8\x* Jisas i bekim tok bilong em olsem, “Saimon, pikinini bilong Jon, yu ken amamas. I no gat wanpela man bilong graun i bin soim dispela tok long yu. Nogat. Papa bilong mi i stap long heven em tasol i soim dispela long yu. \v 18 Na \x - \xo 16.18 \xt Jo 1.42, Ef 2.20, KTH 21.14\x* mi tokim yu olsem. Yu Pita, na bai mi wokim sios bilong mi antap long dispela ston.\f + \fr 16.18 \ft Long tok Grik, nem Pita i klostu wankain olsem dispela tok “ston.”\f* Na bai strong bilong Dai i no inap daunim dispela sios. \v 19 Bai \x - \xo 16.19 \xt Mt 18.18, Jo 20.23\x* mi givim ol ki bilong kingdom bilong heven long yu. Samting yu pasim long graun, em bai God i pasim long heven tu. Na samting yu lusim long graun, em bai God i lusim long heven.” \v 20 Na \x - \xo 16.20 \xt Mt 17.9, Mk 9.9\x* Jisas i tambuim ol disaipel strong long ol i no ken tokim wanpela man olsem em yet em i dispela man God i bin promis long salim i kam bilong kisim bek ol manmeri bilong en. \ms1 Jisas i redi long i dai // na em i skulim ol disaipel long bihainim pasin bilong en \s2 (Sapta 16.21—20.34) \s1 Jisas i tok bai em i dai na kirap bek \r (Mak 8.31—9.1 na Luk 9.22-27) \p \v 21 Long dispela taim Jisas i stat long tokim ol disaipel olsem em i mas i go long Jerusalem, na em i mas karim planti pen long han bilong ol hetman wantaim ol bikpris na ol saveman bilong lo. Na bai ol i kilim em i dai, na long de namba 3 bai em i kirap bek. \p \v 22 Pita i harim dispela tok na em i kisim Jisas i go long arere na i stat long krosim em olsem, “Bikpela, nogat tru. Dispela samting i no inap kamap long yu.” \v 23 Na Jisas i tanim na i tokim Pita olsem, “Satan, yu go baksait long mi. Yu laik pasim rot bilong mi. Yu no bihainim tingting bilong God. Nogat. Yu bihainim tingting bilong ol man tasol.” \p \v 24 Na \x - \xo 16.24 \xt Mt 10.38, Lu 14.27, Ap 14.22, 2 Ti 3.12\x* Jisas i tokim ol disaipel bilong en olsem, “Sapos wanpela man i laik bihainim mi, orait em i mas daunim laik bilong em yet, na em i mas karim diwai kros bilong en na bihainim mi. \v 25 Long \x - \xo 16.25 \xt Mt 10.39, Lu 17.33, Jo 12.25\x* wanem, sapos wanpela man i laik holimpas laip bilong em yet, laip bilong en bai i lus. Tasol sapos wanpela man i ting long mi na i lusim laip bilong en, em bai i kisim laip bilong en. \v 26 Sapos \x - \xo 16.26 \xt Sng 49.7-8, Mt 4.8-9\x* wanpela man i kisim olgeta samting bilong graun, tasol laip bilong em yet i lus, orait dispela olgeta samting bai i helpim em olsem wanem? Bai man i givim wanem pe bilong baim bek laip bilong en? \v 27 Pikinini \x - \xo 16.27 \xt Sng 62.12, Snd 24.12, Sek 14.5, Mt 25.31, 26.64, Mk 8.38, Lu 9.26, Ro 2.6, 1 Pi 1.17, KTH 22.12\x* Bilong Man bai i stap long bikpela lait bilong Papa bilong en, na em bai i kam wantaim ol ensel bilong en. Long dispela taim em bai i givim pe long olgeta manmeri inap long pasin ol i bin mekim. \v 28 Mi \x - \xo 16.28 \xt Mk 9.1, Lu 9.27\x* tok tru long yupela, sampela man i sanap hia bai ol i no i dai yet, na bai ol i lukim Pikinini Bilong Man i kam olsem king.” \c 17 \s1 Bodi bilong Jisas i kamap narakain \r (Mak 9.2-13 na Luk 9.28-36) \p \v 1 6-pela \x - \xo 17.1 \xt 2 Pi 1.17-18\x* de i go pinis, orait Jisas i kisim Pita na Jems wantaim brata bilong en Jon, na em i bringim ol i go long wanpela maunten i antap moa. Na ol tasol i stap. \v 2 Na taim ol i lukluk i stap, bodi bilong Jisas i senis na i kamap narakain. Na pes bilong en i lait olsem san, na laplap samting bilong en i kamap waitpela olsem lait. \v 3 Na Moses wantaim Elaija tupela i kamap na ol disaipel i lukim tupela i toktok wantaim Jisas. \v 4 Pita i lukim dispela na em i tokim Jisas olsem, “Bikpela, yumi stap hia, em i gutpela. Sapos yu laik, orait mi ken sanapim tripela haus win, wanpela bilong yu na wanpela bilong Moses na wanpela bilong Elaija.” \p \v 5 Pita \x - \xo 17.5 \xt Stt 22.2, Lo 18.15, Sng 2.7, Ais 42.1, Mt 3.17, 12.18, Mk 1.11, Lu 3.22\x* i toktok yet na wanpela klaut i lait tumas i karamapim ol. Na wanpela maus insait long dispela klaut i tok olsem, “Dispela em i Pikinini bilong mi, mi laikim em tumas, na mi amamas long em. Yupela harim tok bilong em.” \p \v 6 Ol disaipel i harim dispela tok, na ol i brukim skru na putim pes i go daun long graun, na ol i pret tumas. \v 7 Na Jisas i kam klostu long ol na i holim ol, na i tok, “Yupela kirap. Yupela i no ken pret.” \v 8 Na ol i lukluk i go antap, na ol i no lukim narapela man. Nogat. Ol i lukim Jisas wanpela tasol. \p \v 9 Orait \x - \xo 17.9 \xt Mt 8.4, 9.30, 12.16, 16.20\x* ol i lusim maunten na i wokabaut i go daun yet, na Jisas i tokim ol strong olsem, “Dispela samting yupela i bin lukim, yupela i no ken tokim wanpela man long en, i go inap long taim Pikinini Bilong Man i lusim matmat na i kirap bek.” \p \v 10 Na \x - \xo 17.10 \xt Mal 4.5\x* ol disaipel i askim em olsem, “Bilong wanem ol saveman bilong lo i save tok long Elaija i mas i kam pastaim?” \p \v 11 Na em i bekim tok olsem, “Dispela tok em i tru. Elaija em i mas i kam na stretim bek olgeta samting. \v 12 Tasol \x - \xo 17.12 \xt Mt 11.14\x* mi tokim yupela olsem, Elaija em i kam pinis, na ol man i no bin save long em. Nogat. Ol i bihainim laik bilong ol yet na ol i mekim ol kain kain pasin long em. Na long wankain pasin bai ol i mekim nogut long Pikinini Bilong Man.” \v 13 Jisas \x - \xo 17.13 \xt Lu 1.17\x* i tok olsem, na ol disaipel i save, em i toktok long Jon Bilong Baptais. \s1 Jisas i mekim orait wanpela mangi i gat spirit nogut \r (Mak 9.14-29 na Luk 9.37-42) \p \v 14 Jisas wantaim tripela disaipel i go kamap long bikpela lain manmeri, na wanpela man i kam long Jisas na i brukim skru long em \v 15 na i tok, “Bikpela, yu ken sori long pikinini man bilong mi. Em i save kamap longlong na bodi bilong en i stap nogut tru. Na planti taim em i save pundaun long paia, na planti taim em i save pundaun long wara. \v 16 Na mi bringim em i go long ol disaipel bilong yu, na ol i no inap mekim em i kamap orait.” \p \v 17 Na \x - \xo 17.17 \xt Lo 32.5, 32.20, Jo 14.9\x* Jisas i bekim tok olsem, “Yupela lain manmeri i no bilip, tingting na pasin bilong yupela i no stret tru. Hamas taim bai mi stap yet wantaim yupela? Hamas taim moa bai mi karim hevi bilong yupela? Bringim dispela pikinini i kam hia long mi.” \v 18 Na Jisas i krosim dispela spirit nogut, na spirit nogut i lusim dispela pikinini na wantu sik bilong en i pinis. \p \v 19 Na \x - \xo 17.19 \xt Mt 10.1\x* bihain ol disaipel tasol i kam long Jisas na i askim em olsem, “Olsem wanem na mipela i no inap long rausim dispela spirit nogut?” \p \v 20-21 Na \x - \xo 17.20-21 \xt Mt 21.21, Mk 11.23, Lu 17.6, 1 Ko 12.9, 13.2\x* em i tokim ol olsem, “Bilip bilong yupela em i liklik tumas, olsem na yupela i no inap. Mi tok tru long yupela, sapos yupela i gat bilip inap olsem liklik pikinini bilong dispela kain sayor ol i kolim mastet, orait bai yupela inap tokim dispela maunten hia, ‘Yu kirap na yu go long hap,’ na em bai i go. Na bai i no gat wanpela wok yupela i no inap long mekim.”\f + \fr 17.20-21 \ft Sampela saveman i ting narapela hap tok i stap tu long dispela lain. Dispela tok i olsem, “Pasin bilong prea na bilong tambu long kaikai, em tasol inap long rausim dispela kain spirit. I no gat narapela rot.”\f* \s1 Namba 2 taim Jisas i tok bai em i dai na kirap bek \r (Mak 9.30-32 na Luk 9.43-45) \p \v 22 Jisas \x - \xo 17.22 \xt Mt 16.21\x* wantaim ol disaipel i bung long distrik Galili, na Jisas i tokim ol olsem, “Ol bai i putim Pikinini Bilong Man long han bilong ol man, \v 23 na ol bai i kilim em i dai. Na long de namba 3 em bai i kirap bek.” Ol disaipel i harim dispela tok na ol i bel hevi tru. \s1 Jisas i givim takis bilong tempel \p \v 24 Bihain \x - \xo 17.24 \xt Kis 30.13, 38.26\x* Jisas wantaim ol disaipel i go kamap long taun Kaperneam, na ol man bilong kisim takis bilong tempel i kam long Pita na askim em olsem, “Ating tisa bilong yupela i save givim takis bilong tempel?” \v 25 Na Pita i tok, “Yes.” \p Na Pita i go insait long haus, na taim Pita i no mekim wanpela tok yet, Jisas i askim em olsem, “Saimon, yu ting wanem? Ol king bilong dispela graun i save kisim pe bilong ol kain kain takis long husat? Ol i save kisim long ol lain bilong ol yet, o long ol arapela man?” \v 26 Na Pita i tok, “Long ol arapela man.” Na Jisas i tokim em, “Olsem na ol lain bilong ol yet i no mas givim takis. \v 27 Tasol nogut yumi mekim ol i kros long yumi. Yu go long raunwara na tromoi huk. Na namba wan pis yu pulim, em yu kisim na opim maus bilong en, na bai yu lukim wanpela mani i stap insait. Yu kisim dispela mani na givim long ol, bilong inapim takis bilong mitupela wantaim.” \c 18 \s1 Husat i gat biknem long kingdom bilong heven? \r (Mak 9.33-37 na Luk 9.46-48) \p \v 1 Long \x - \xo 18.1 \xt Lu 22.24\x* dispela taim ol disaipel i kam long Jisas na ol i askim em olsem, “Husat bai i gat biknem tru long kingdom bilong heven?” \p \v 2 Orait Jisas i singautim wanpela pikinini i kam na em i sanapim em namel long ol. \v 3 Na \x - \xo 18.3 \xt Mt 19.14, Mk 10.15, Lu 18.17\x* em i tok olsem,\f + \fr 18.3 \ft Dispela em i namba 4 bilong ol 5-pela longpela toktok Jisas i autim long buk Matyu. Dispela toktok i stap long 18.3-35, na em i tok long wanem ol pasin ol lain i bihainim Jisas i mas mekim namel long ol yet.\f* “Mi tok tru long yupela, sapos yupela i no senis na kamap olsem ol liklik pikinini, bai yupela i no inap i go insait long kingdom bilong heven. \v 4 Man \x - \xo 18.4 \xt Mt 20.27, 23.11\x* i daunim em yet na i kamap olsem dispela liklik pikinini, dispela man bai i gat biknem tru long kingdom bilong heven. \p \v 5 “Na \x - \xo 18.5 \xt Mt 10.40-42, Lu 9.48, 10.16, Jo 13.20\x* sapos wanpela man i tingting long mi na i helpim wanpela liklik pikinini olsem dispela pikinini, orait em i helpim mi.” \s1 Pasin nogut i save bagarapim bilip \r (Mak 9.42-48 na Luk 17.1-2) \p \v 6 Jisas \x - \xo 18.6 \xt Mt 17.27, Lu 17.1-2, 1 Ko 8.12\x* i tok moa olsem, “Sapos wanpela man i mekim wanpela bilong ol dispela liklik pikinini i bilip long mi i pundaun long sin, orait mobeta ol man i pasim wanpela bikpela ston long nek bilong dispela man na tromoi em i go daun tru long solwara na bai em i dai. \p \v 7 “Sori \x - \xo 18.7 \xt Lu 17.1, 1 Ko 11.19, 1 Ti 4.1\x* tumas long ol man bilong dispela graun, ol i wok long mekim ol arapela i pundaun long sin. Tru, dispela pasin nogut bai i kamap. Tasol sori tru long man i mekim em i kamap. \v 8 Sapos \x - \xo 18.8 \xt Mt 5.30, Mk 9.43\x* han bilong yu o lek bilong yu i pulim yu long mekim sin, orait yu mas katim na tromoi i go. Mobeta yu gat wanpela han tasol, o wanpela lek tasol, na yu kisim laip bilong i stap oltaim. Nogut yu gat tupela han o tupela lek na ol i tromoi yu i go long paia i no save dai. \v 9 Na \x - \xo 18.9 \xt Mt 5.29, 17.27, Mk 9.47\x* sapos ai bilong yu i pulim yu long mekim sin, orait yu mas kamautim na tromoi i go. Mobeta yu gat wanpela ai tasol na yu kisim laip bilong i stap oltaim. Nogut yu gat tupela ai na ol i tromoi yu i go long paia bilong hel. \p \v 10-11 “Yupela \x - \xo 18.10-11 \xt Stt 48.16, Sng 34.7, Lu 19.10, Jo 3.17, 12.47, Hi 1.14\x* lukaut gut. Nogut yupela i ting wanpela namel long ol dispela liklik pikinini\f + \fr 18.10-11 \ft Long tok Grik, dispela tok “ol dispela liklik pikinini” (long dispela lain na long lain 6 na lain 14 tu), em i wankain olsem tok i stap long Matyu 10.42, “ol dispela manmeri nating i stap long lain disaipel bilong mi.” I luk olsem Jisas i no tok long ol pikinini tasol. Em i tok long ol arapela disaipel bilong en tu.\f* em i olsem samting nating. Nogat. Mi tokim yupela, long heven ol ensel bilong ol, oltaim ol i save stap long pes bilong Papa bilong mi em i stap long heven.\f + \fr 18.10-11 \ft Sampela saveman i ting narapela hap tok i stap tu long dispela lain. Dispela tok i olsem, “Long wanem, Pikinini Bilong Man em i kam bilong kisim bek ol manmeri i lus.”\f* \s1 Tok piksa bilong sipsip i lus \r (Luk 15.3-7) \p \v 12 Jisas i tok moa olsem, “Yupela i ting wanem? Sapos wanpela man i gat 100 sipsip, na sapos wanpela sipsip i lus, ating bai em i no wok long painim, a? Nogat. Bai em i lusim ol 99 sipsip i stap long maunten, na bai em i go painim dispela wanpela sipsip i lus. \v 13 Mi tok tru long yupela, sapos em i kisim sipsip pinis, orait bai em i amamas moa yet. Em i save amamas long ol 99 sipsip i no bin lus, tasol taim em i kisim bek dispela wanpela sipsip i bin lus, amamas bilong en bai i moa moa yet. \v 14 Olsem tasol Papa bilong yupela i stap long heven em i no laik bai wanpela bilong ol dispela liklik pikinini i lus.” \s1 Pasin bilong stretim brata i bin mekim rong \p \v 15 Jisas \x - \xo 18.15 \xt Wkp 19.17, Lu 17.3, Ga 6.1, Je 5.19-20, 1 Pi 4.8\x* i tok moa olsem, “Sapos brata bilong yu em i mekim rong long yu,\f + \fr 18.15 \ft Sampela saveman i ting dispela tok “long yu”, em Matyu yet i no bin raitim, tasol narapela man i bin raitim bihain.\f* orait yu go lukim em, na taim yutupela tasol i stap, yu mas traim stretim tok wantaim em. Sapos em i harim tok bilong yu, orait bai yu kisim bek brata bilong yu. \v 16 Na \x - \xo 18.16 \xt Lo 19.15, Jo 8.17, 2 Ko 13.1, 1 Ti 5.19\x* sapos em i no harim tok bilong yu, orait yu mas kisim wanpela o tupela man moa i go wantaim yu. Olsem na bai i gat tupela o tripela man bilong strongim tok. \v 17 Tasol \x - \xo 18.17 \xt Ro 16.17, 1 Ko 5.9, 5.13, 6.1-6, 2 Te 3.6, 3.14\x* sapos em i no laik harim tok bilong ol, orait yu mas tokim ol manmeri bilong sios. Na sapos em i no laik harim tok bilong ol tu, orait yu mas lukim em i olsem wanpela haiden na olsem man bilong kisim takis. \p \v 18 “Mi \x - \xo 18.18 \xt Mt 16.19, Jo 20.23\x* tok tru long yupela, olgeta samting yupela i pasim long graun, em bai God i pasim long heven. Na olgeta samting yupela i lusim long graun, em bai God i lusim long heven. \p \v 19 “Na \x - \xo 18.19 \xt Mk 11.24, Jo 15.7, 1 Jo 3.22, 5.14\x* mi tok moa long yupela. Sapos tupela bilong yupela hia long graun i wanbel long wanpela samting na yutupela i beten long kisim dispela samting, orait Papa bilong mi em i stap long heven em bai i givim long yutupela. \v 20 Sapos \x - \xo 18.20 \xt Mt 28.20, Jo 14.23\x* tupela o tripela man i kam bung long nem bilong mi, orait mi yet mi stap namel long ol.” \s1 Tok piksa bilong wokboi i no lusim dinau bilong wanwok bilong en \p \v 21 Long \x - \xo 18.21 \xt Lu 17.3-4\x* dispela taim Pita i kam long Jisas na i askim em olsem, “Bikpela, hamas taim brata bilong mi i ken mekim rong long mi, na mi mas lusim rong bilong en? Ating inap long 7-pela taim?” \p \v 22 Na \x - \xo 18.22 \xt Stt 4.24, Mt 6.14, Mk 11.25, Kl 3.13\x* Jisas i tokim em olsem, “Mi no tok long yu mas lusim rong bilong en inap 7-pela taim tasol. Nogat. Mi tok, yu mas lusim inap 70 taims 7-pela taim. \p \v 23 “Harim. Kingdom bilong heven em i olsem wanpela king, em i laik bai ol wokboi bilong en i kam stretim dinau wantaim em. \v 24 Em i statim wok bilong stretim dinau, na ol i bringim wanpela man i kam long em, em i gat dinau inap 10 milion kina. \v 25 Tasol \x - \xo 18.25 \xt 2 Kin 4.1, Neh 5.8\x* em i no gat mani inap long bekim dispela dinau. Olsem na king i tok long ol i mas salim dispela man wantaim meri pikinini bilong en, bai ol i kamap wokboi nating bilong narapela man. Na ol i mas salim tu olgeta samting bilong en, na long dispela pasin ol i mas kisim mani bilong bekim dinau. \v 26 Wokboi i harim dispela tok na em i brukim skru klostu long lek bilong king na i tokim king olsem, ‘Yu mas sori long mi na wetim mi. Bai mi bekim olgeta dinau mi bin kisim long yu.’ \v 27 Na bikman bilong dispela wokboi em i sori long en na i lusim em, na i lusim dinau bilong en tu. \p \v 28 “Orait\fig Wokboi i holimpas wanwok bilong en na i pasim strong nek bilong en.|alt="90" src="LN 6" size="span" ref="18.28" \fig* dispela wokboi i go ausait na i lukim wanpela wanwok bilong en, em i gat dinau long em inap 10 kina tasol. Na em i holimpas dispela wanwok na i pasim strong nek bilong en, na i tokim em olsem, ‘Yu mas bekim olgeta dispela dinau yu bin kisim long mi.’ \p \v 29 “Wanwok bilong en i harim dispela tok na em i brukim skru na tokim dispela man olsem, ‘Yu mas sori long mi na wetim mi. Bai mi bekim dinau mi bin kisim long yu.’ \v 30 Tasol dispela man em i no laik. Nogat. Em i go putim wanwok i stap long kalabus inap em i bekim dinau. \p \v 31 “Ol arapela wanwok bilong dispela man i lukim dispela pasin em i mekim na ol i bel nogut tru. Na ol i go tokim bikman bilong ol long olgeta pasin dispela wokboi i bin mekim. \v 32 Olsem na dispela bikman i singautim dispela wokboi na i tokim em olsem, ‘Yu wokboi nogut. Pastaim yu krai long mi, na mi lusim olgeta dinau bilong yu. \v 33 Mi bin sori long yu. Olsem na watpo yu no sori tu long wanwok bilong yu?’ \v 34 Na \x - \xo 18.34 \xt Mt 5.25-26\x* bikman bilong en i belhat na i putim em long han bilong ol man bilong givim pen long em, inap em i bekim olgeta dinau bilong en. \p \v 35 “Olsem \x - \xo 18.35 \xt Mt 6.12-15, Mk 11.25-26, Ef 4.32, Kl 3.13, Je 2.13\x* tasol Papa bilong mi i stap long heven, em bai i mekim wankain pasin tasol long yupela sapos yupela i no lusim tru ol rong ol brata i mekim long yupela.” \c 19 \s1 Jisas i tok // long pasin bilong katim marit \r (Mak 10.1-12 na Luk 16.18) \p \v 1 Jisas i pinisim ol dispela tok, na em i lusim distrik Galili na i go long distrik Judia long hapsait bilong wara Jordan. \v 2 Na ol bikpela lain manmeri ol i bihainim em. Na long dispela hap em i mekim orait sik bilong ol. \p \v 3 Na \x - \xo 19.3 \xt Mt 16.1\x* ol Farisi i kam long Jisas na ol i laik traim em. Olsem na ol i askim em olsem, “Ating lo bilong yumi i orait long man i ken rausim meri long laik bilong em yet?” \p \v 4 Na \x - \xo 19.4 \xt Stt 1.27, 5.2, Mal 2.15\x* Jisas i bekim tok olsem, “Ating yupela i no bin ritim tok i stap long buk bilong God? Dispela tok i tok olsem, ‘Bipo tru taim God i wokim olgeta samting, em i wokim ol manmeri, na em i mekim ol i kamap man na meri. \v 5 Na \x - \xo 19.5 \xt Stt 2.24, 1 Ko 6.16, 7.2, Ef 5.21, 5.31\x* God i tok, “Olsem na man i save lusim papamama na i pas wantaim meri bilong en, na tupela i kamap wanpela bodi tasol.” ’ \v 6 God i tok olsem na tupela i no i stap olsem tupela moa. Nogat. Tupela i kamap olsem wanpela bodi. Olsem na samting God i pasim pinis, em man i no ken katim.” \p \v 7 Na \x - \xo 19.7 \xt Lo 24.1-4, Mt 5.31\x* ol Farisi i tokim em olsem, “Orait olsem wanem Moses i givim lo long yumi na i tok man i ken raitim pepa bilong katim marit na givim long meri na rausim em i go?” \p \v 8 Na Jisas i tokim ol olsem, “Yupela i man bilong bikhet, olsem na Moses i larim yupela i rausim meri. Tasol bipo tru i no gat dispela pasin. \v 9 Mi \x - \xo 19.9 \xt Mt 5.32, Mk 10.11, Lu 16.18, 1 Ko 7.10-11\x* tok olsem long yupela. Sapos meri bilong wanpela man em i no bin mekim pasin pamuk, na man i rausim em na i maritim narapela meri, dispela man yet em i mekim pasin pamuk.” \p \v 10 Ol \x - \xo 19.10 \xt 1 Ko 7.1-2, 7.7-9, 7.17\x* disaipel i harim dispela tok na ol i tokim Jisas olsem, “Sapos man i mas bihainim dispela kain pasin na i stap wantaim meri bilong en, orait mobeta man i no marit.” \p \v 11 Na Jisas i tokim ol olsem, “I no olgeta man ol inap long kisim dispela tok. Nogat. God i bin givim strong long sampela man tasol. \v 12 Harim. \x - \xo 19.12 \xt 1 Ko 7.32-34, 9.5, 9.15\x* I gat kain kain man i stap ol i no save marit. Sampela, bodi bilong ol i bagarap long taim mama i bin karim ol. Na sampela ol man i bin katim na ol i no inap long kamapim pikinini. Na sampela i bin ting long mekim wok bilong kingdom bilong heven na ol i tambuim ol yet na ol i no save marit. Tasol man em inap long kisim dispela tok, em i ken kisim.” \s1 Jisas i tok ol i mas larim // ol pikinini i kam long em \r (Mak 10.13-16 na Luk 18.15-17) \p \v 13 Long dispela taim ol manmeri i bringim ol liklik pikinini i kam long Jisas. Ol i laik bai em i putim han antap long ol na mekim prea. Tasol ol disaipel i krosim ol dispela manmeri. \v 14 Na \x - \xo 19.14 \xt Mt 18.2-3\x* Jisas i tokim ol disaipel olsem, “Yupela larim ol pikinini i kam long mi. Yupela i no ken pasim ol. Nogat. Kingdom bilong heven em i bilong kain man olsem ol dispela pikinini.” \v 15 Na em i putim han antap long ol pikinini. Na bihain em i lusim dispela hap na i go. \s1 Yangpela man i gat planti samting em i toktok wantaim Jisas \r (Mak 10.17-31 na Luk 18.18-30) \p \v 16 Orait \x - \xo 19.16 \xt Mk 10.17, Lu 10.25, 18.18\x* wanpela man i kam long Jisas na i tok, “Tisa, mi mas mekim wanem gutpela pasin na bai mi kisim laip i stap gut oltaim oltaim?” \p \v 17 Na \x - \xo 19.17 \xt Wkp 18.5, Lu 10.28\x* Jisas i tokim em olsem, “Bilong wanem yu askim mi long ol gutpela pasin? Wanpela tasol em i gutpela. Tasol sapos yu laik kisim laip i stap gut oltaim, orait yu mas bihainim ol lo bilong God.” \p \v 18 Na \x - \xo 19.18 \xt Kis 20.13-16, Lo 5.17-20\x* dispela man i askim Jisas olsem, “Yu tok long wanem ol lo?” Na Jisas i tok, “Ol dispela lo i gat tok olsem, ‘Yupela i no ken kilim i dai ol arapela manmeri. Yupela ol marit, yupela i no ken mekim pasin pamuk. Yupela i no ken stil. Yupela i no ken giaman na kotim nating ol arapela manmeri. \v 19 Yupela \x - \xo 19.19 \xt Kis 20.12, Wkp 19.18, Lo 5.16, Ro 13.9, Ga 5.14, Je 2.8\x* i mas aninit long papamama bilong yupela na bihainim tok bilong ol. Na yu mas laikim tru ol wantok olsem yu laikim yu yet.’” \p \v 20 Na yangpela man i tokim Jisas olsem, “Mi save bihainim tasol dispela olgeta lo. Tasol mi sot yet long wanem samting?” \p \v 21 Na \x - \xo 19.21 \xt Mt 6.20, Lu 12.33, Ap 2.45, 4.34-37, 1 Ti 6.18-19\x* Jisas i tokim em olsem, “Sapos yu laik kamap stretpela olgeta, orait yu go salim olgeta samting bilong yu na dispela mani yu kisim yu mas givim long ol rabisman. Yu mekim olsem, na bai yu gat ol gutpela samting tru long heven. Na yu kam bihainim mi.” \v 22 Dispela yangpela man i harim dispela tok, na bel bilong en i hevi, na em i go. Long wanem, em i gat planti samting tru. \p \v 23 Na \x - \xo 19.23 \xt Mt 13.22, Mk 10.24, 1 Ti 6.9-10\x* Jisas i tokim ol disaipel bilong en olsem, “Mi tok tru long yupela, ol maniman bai i hatwok tru long i go insait long kingdom bilong heven. \v 24 Mi tokim yupela gen, kamel i laik i go insait long hul bilong nil bilong samap, em i no gat hatwok olsem maniman i laik i go insait long kingdom bilong God.” \p \v 25 Ol disaipel i harim dispela tok na ol i kirap nogut tru. Na ol i tok, “Sapos i olsem, orait husat inap kisim laip i stap gut oltaim?” \p \v 26 Na \x - \xo 19.26 \xt Stt 18.14, Jop 42.2, Jer 32.17, Sek 8.6, Lu 18.27\x* Jisas i lukluk stret long ol, na i tok, “Ol man i no inap. Tasol God em inap long mekim olgeta samting.” \p \v 27 Em \x - \xo 19.27 \xt Mk 10.28, Lu 5.11, 18.28\x* i tok olsem, na Pita i bekim tok bilong em olsem, “Lukim. Mipela i bin lusim olgeta samting na bihainim yu. Bai mipela i kisim wanem samting?” \p \v 28 Na \x - \xo 19.28 \xt Mt 20.21, 25.31, Lu 22.30, 1 Ko 6.2-3, KTH 2.26, 3.21\x* Jisas i tokim ol olsem, “Mi tok tru long yupela, long taim olgeta samting i kamap nupela, na Pikinini Bilong Man bai i gat biknem na i sindaun long sia king bilong en, long dispela taim yupela ol man i bin bihainim mi yupela tu bai i sindaun long 12-pela gutpela sia na yupela bai i bosim ol 12-pela lain bilong Israel. \v 29 Na \x - \xo 19.29 \xt Mk 10.29-30, Lu 18.29-30, Hi 10.34\x* olgeta manmeri i bin ting long nem bilong mi na i lusim haus o brata o susa o papa o mama o pikinini o gaden, bai ol i kisim 100 moa, na bai ol i kisim laip i stap gut oltaim oltaim. \v 30 Tasol \x - \xo 19.30 \xt Mt 20.16, Mk 10.31, Lu 13.30\x* planti man nau ol i stap namba wan, ol bai i stap las tru. Na planti man nau ol i stap las, ol bai i stap namba wan.” \c 20 \s1 Jisas i tok piksa long ol wokboi i wok long gaden wain \p \v 1 Jisas \x - \xo 20.1 \xt Mt 21.33\x* i tok moa olsem, “Mi mekim dispela tok long ol man bai i stap namba wan, long wanem, kingdom bilong heven em i olsem wanpela man i gat planti graun. Long moningtaim tru em i go bilong kisim ol wokboi long wok long gaden wain bilong en. \v 2 Ol dispela wokboi i orait long kisim wan kina wan kina long dispela de, na bikman i salim ol i go wok long gaden wain bilong en. \v 3 Orait long 9 klok samting bikman i go na em i lukim ol man i sanap nating i stap long ples bung. \v 4 Na em i tokim ol olsem, ‘Yupela tu i ken i go wok long gaden wain, na bai mi givim pe long yupela inap long wok yupela i mekim.’ \v 5 Na ol i go. Na long belo na long 3 klok long apinun, bikman i go gen na i mekim wankain pasin tasol. \p \v 6 “Orait long 5 klok samting long apinun em i go na i lukim ol arapela man i sanap nating i stap. Na em i askim ol olsem, ‘Olsem wanem na yupela i sanap nating hia long dispela san olgeta?’ \v 7 Na ol i bekim tok olsem, ‘I no gat wanpela man i givim wok long mipela.’ Na bikman i tokim ol, ‘Yupela tu i ken i go wok long gaden wain bilong mi.’ \p \v 8 “Apinun \x - \xo 20.8 \xt Wkp 19.13, Lo 24.15\x* pinis, orait papa bilong gaden wain i tokim bosboi bilong en olsem, ‘Yu singautim ol wokboi na givim pe long ol. Yu stat long ol wokboi i bin kamap bihain tru, na yu givim pe long wan wan bilong ol i go inap long ol wokboi i bin kam paslain.’ \v 9 Orait ol man i bin stat wok long 5 klok long apinun, ol i kam na ol i kisim wan kina wan kina. \v 10 Na taim ol man i bin stat wok paslain tru ol i kam, ol i ting ol bai i kisim planti mani moa. Tasol nogat. Ol tu ol i kisim wan kina wan kina tasol. \v 11 Ol i lukim mani ol i kisim, na ol i tok kros long papa bilong gaden \v 12 olsem, ‘Dispela ol man i kamap bihain tru, ol i wok wan aua tasol, na yu givim ol wankain pe olsem pe bilong mipela. Tasol mipela i bin hatwok tru stat long moningtaim tru i kam inap nau, na san i kukim nogut mipela.’ \p \v 13 “Papa bilong gaden i harim dispela tok na em i bekim tok olsem long wanpela bilong ol dispela wokboi, ‘Pren, mi no mekim rong long yu. Ating pastaim mitupela i bin orait long mak bilong wan kina, o nogat? \v 14 Yu kisim pe bilong yu na yu go. Long laik bilong mi tasol, na mi givim wankain pe long dispela man i kam bihain tru. \v 15 Em i samting bilong mi. Ating mi no inap bihainim laik bilong mi yet na tilim mani bilong mi, a? Sapos mi laik mekim gutpela pasin long ol dispela man, orait watpo yu bel nogut?’” \p \v 16 Na \x - \xo 20.16 \xt Mt 19.30, Mk 10.31, Lu 13.30\x* Jisas i tok, “Olsem tasol ol man i bin i stap las tru ol bai i stap namba wan. Na ol man i stap namba wan, ol bai i stap las tru.” \s1 Namba 3 taim Jisas i tok bai em i dai na kirap bek \r (Mak 10.32-34 na Luk 18.31-33) \p \v 17 Jisas i wokabaut i go long Jerusalem. Na em i kisim ol 12-pela disaipel tasol i go long wanpela hap na taim ol i wokabaut yet Jisas i tokim ol olsem, \v 18 “Harim. \x - \xo 20.18 \xt Mt 16.21, 17.22-23\x* Nau yumi go long Jerusalem. Na bai ol i givim Pikinini Bilong Man long han bilong ol bikpris na ol saveman bilong lo. Na bai ol i mekim kot long em na pasim tok long kilim em i dai. \v 19 Na bai ol i givim em long ol man bilong ol arapela lain, bai ol dispela lain i ken tok bilas long em na wipim em na nilim em long diwai kros. Na long de namba 3 bai em i kirap bek.” \s1 Jems na Jon i laik kamap bikman \r (Mak 10.35-45) \p \v 20 Bihain mama bilong tupela pikinini bilong Sebedi wantaim tupela pikinini bilong en, ol i kam long Jisas. Na em i brukim skru na i tok olsem em i laik askim Jisas long wanpela samting. \v 21 Na \x - \xo 20.21 \xt Mt 19.28, Lu 22.30\x* Jisas i askim em olsem, “Yu laikim wanem samting?” Na dispela meri i tokim Jisas olsem, “Mi laik bai yu tok olsem dispela tupela pikinini bilong mi i ken sindaun klostu long yu long kingdom bilong yu, narapela long han sut na narapela long han kais.” \p \v 22 Jisas \x - \xo 20.22 \xt Mt 26.39, 26.42, Mk 14.36, Jo 18.11\x* i harim dispela tok na em i bekim tok olsem, “Yupela i no save gut long dispela samting yupela i askim mi long en. Ating yutupela inap dring long dispela kap mi bai dring long en?” Na tupela i tokim em olsem, “Mitupela inap.” \v 23 Na \x - \xo 20.23 \xt Mt 25.34, Ap 12.2, Ro 8.17, 2 Ko 1.7, KTH 1.9\x* Jisas i tokim tupela olsem, “Tru, yutupela bai i dring long kap bilong mi. Tasol husat bai i sindaun long han sut na long han kais bilong mi, dispela em i no samting bilong mi long makim. Nogat. Dispela ol sia ol i bilong ol man Papa bilong mi i redim pinis bilong ol.” \p \v 24 Taim ol 10-pela disaipel i harim tok long samting tupela brata i bin askim Jisas, ol i kros long tupela. \v 25 Tasol \x - \xo 20.25 \xt Lu 22.25-26\x* Jisas i singautim ol i kam long em, na em i tok olsem, “Yupela i save, ol king bilong ol arapela lain i save strong tumas long bosim ol lain bilong ol. Na ol bikman bilong ol i save strong tumas long ol manmeri i mas bihainim olgeta tok bilong ol. \v 26 Tasol \x - \xo 20.26 \xt Mk 10.43, Lu 9.48\x*\x - \xo 20.26 \xt Mt 23.11, Mk 9.35, Lu 22.26\x* dispela pasin i no ken i stap namel long yupela. Nogat. Man i laik i stap bikman namel long yupela, em i mas i stap wokman bilong yupela. \v 27 Na man i laik i stap namba wan bilong yupela, em i mas i stap olsem wokboi nating bilong yupela. \v 28 Olsem \x - \xo 20.28 \xt Lu 22.27, Jo 13.14, Fl 2.7, 1 Ti 2.6, Ta 2.14, 1 Pi 1.19\x* tasol Pikinini Bilong Man i no bin i kam bilong ol man i ken mekim wok bilong helpim em. Nogat. Em i kam bilong helpim ol, na bilong givim laip bilong em bilong baim bek planti manmeri.” \s1 Jisas i mekim orait tupela aipas \r (Mak 10.46-52 na Luk 18.35-43) \p \v 29 Jisas wantaim ol disaipel bilong en i lusim taun Jeriko na i go. Na planti manmeri moa i bihainim Jisas. \v 30 Na \x - \xo 20.30 \xt Mt 9.27, 15.22\x* tupela man i sindaun i stap arere long rot. Tupela i aipas, na taim tupela i harim tok long Jisas i wokabaut i kam, tupela i singaut strong olsem, “Yu Pikinini Bilong Devit, yu mas sori long mitupela.”\fig “Yu Pikinini Bilong Devit, yu mas sori long mitupela.”|alt="95" src="LN 12" size="span" ref="20.30" \fig* \v 31 Ol manmeri i harim tupela i singaut na ol i tok strong long tupela i mas pasim maus, tasol tupela i singaut bikmaus moa yet olsem, “Bikpela, yu Pikinini Bilong Devit, yu mas sori long mitupela.” \p \v 32 Orait Jisas i sanap na i singautim tupela na i tok, “Yutupela i laik bai mi mekim wanem long yutupela?” \v 33 Na tupela i bekim tok bilong en olsem, “Bikpela, mitupela i laik bai yu opim ai bilong mitupela.” \v 34 Na Jisas i sori long tupela, na em i putim han long ai bilong tupela, na wantu tasol ai bilong tupela i orait na tupela i lukluk gen. Na tupela i bihainim Jisas i go. \ms1 Jisas i kamap long Jerusalem na i skulim ol manmeri \s2 (Sapta 21-25) \c 21 \s1 Jisas i go insait long Jerusalem olsem king \r (Mak 11.1-11 na Luk 19.28-40 na Jon 12.12-19) \p \v 1 Jisas wantaim ol disaipel bilong en i kamap klostu long Jerusalem, na ol i kamap long ples Betfage long maunten Oliv. Na Jisas i salim tupela disaipel \v 2 na em i tokim tupela olsem, “Yutupela go long dispela ples nau yumi lukluk long en. Na wantu bai yutupela i lukim wanpela donki ol i pasim i stap, na pikinini bilong en i stap wantaim em. Lusim rop na bringim tupela i kam long mi. \v 3 Na \x - \xo 21.3 \xt Mt 26.18\x* sapos wanpela man i mekim wanpela tok long yutupela, orait yutupela i mas tok olsem, ‘Bikpela i gat wok long tupela.’ Na kwiktaim bai em i salim tupela i kam.” \p \v 4 Dispela samting i kamap bilong inapim dispela tok profet i bin mekim bipo, \v 5 “Autim \x - \xo 21.5 \xt Ais 62.11, Sek 9.9, Jo 12.15\x* dispela tok long ol manmeri bilong Saion, ‘Lukim. King bilong yupela em i kam nau. Em i kam olsem man i no gat nem, na em i sindaun antap long wanpela donki. Em i sindaun long yangpela donki na i kam.’” \p \v 6 Orait tupela disaipel i go mekim olsem Jisas i bin tokim tupela. \v 7 Tupela i bringim donki mama wantaim pikinini bilong en, na tupela i putim longpela klos bilong tupela antap long tupela donki. Na Jisas i sindaun antap. \v 8 Na \x - \xo 21.8 \xt 2 Kin 9.13\x* planti man ol i rausim longpela klos bilong ol na lainim long rot. Na sampela i katim ol han bilong diwai na putim long rot. \v 9 Na \x - \xo 21.9 \xt Sng 118.25-26, Mt 23.39\x* ol manmeri i wokabaut i go paslain long Jisas wantaim ol manmeri i wokabaut i kam bihain, olgeta i wok long singaut olsem, “Amamas long Pikinini Bilong Devit. God i ken mekim gut long dispela man i kam long nem bilong Bikpela. Litimapim nem bilong God Antap Tru.” \p \v 10 Jisas i go insait long Jerusalem, na olgeta manmeri bilong taun i kirap nogut na i askim nabaut olsem, “Dispela man em i husat tru?” \v 11 Na \x - \xo 21.11 \xt Mt 21.46\x* ol manmeri i wokabaut ol i tok, “Em Jisas, em profet i kam long taun Nasaret long Galili.” \s1 Jisas i rausim ol man i wok bisnis long tempel \r (Mak 11.15-19 na Luk 19.45-48 na Jon 2.13-22) \p \v 12 Jisas i go insait long banis bilong tempel na em i rausim olgeta man i mekim wok bisnis i stap long dispela hap. Em i kapsaitim ol tebol bilong ol man i wok long senisim mani, wantaim ol sia bilong ol man i wok long salim ol pisin.\f + \fr 21.12 \ft Ol man i laik baim ol samting insait long banis bilong tempel, ol i mas yusim mani bilong tempel tasol. Ol i no inap yusim mani bilong ol Rom na ol Grik. Dispela ol pisin na ol arapela samting ol man i baim, em ol samting bilong mekim ofa long God.\f* \v 13 Na \x - \xo 21.13 \xt Ais 56.7, Jer 7.11, Mk 11.17, Lu 19.46\x* em i tokim ol olsem, “Buk bilong God i gat tok olsem, ‘Haus bilong mi bai i stap haus bilong beten.’ Tasol yupela i mekim em i kamap olsem ples hait bilong ol stilman.” \p \v 14 Jisas \x - \xo 21.14 \xt 2 Sml 5.8, Ais 35.5-6\x* i stap insait long tempel, na ol aipas na lek nogut i kam long em, na em i mekim ol i kamap orait. \v 15 Tasol ol bikpris na ol saveman bilong lo i lukim ol mirakel em i wokim, na ol i harim ol pikinini i singaut insait long banis bilong tempel olsem, “Amamas long Pikinini Bilong Devit.” Olsem na ol i bel nogut \v 16 na \x - \xo 21.16 \xt Sng 8.2\x* ol i askim Jisas olsem, “Ating yu harim dispela tok ol i mekim?” Na Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Yes, mi harim. Tasol ating yupela i no bin ritim dispela tok, ‘Ol liklik pikinini i save litimapim nem bilong yu.’” \v 17 Na em i lusim ol na i go ausait long taun, na em i go i stap long Betani long dispela nait. \s1 Jisas i tok na diwai fik i drai \r (Mak 11.12-14 na 11.20-24) \p \v 18 Long moningtaim tru Jisas i wokabaut i go bek long taun, na em i hangre. \v 19 Em \x - \xo 21.19 \xt Lu 13.6\x* i lukim wanpela diwai fik i stap long arere bilong rot, na em i go klostu long en. Tasol em i no lukim wanpela kaikai i stap long en. Nogat. Ol lip tasol i stap. Na em i tokim diwai fik olsem, “Yu no ken karim kaikai moa. Nogat tru.” Na kwiktaim tumas dispela diwai fik i drai. \p \v 20 Ol disaipel i lukim dispela, na ol i kirap nogut. Ol i tok, “Olsem wanem na diwai fik i drai kwik tumas?” \p \v 21 Na \x - \xo 21.21 \xt Mt 17.20, Lu 17.6, Jo 14.12, 1 Ko 13.2, Je 1.6\x* Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Mi tok tru long yupela, sapos yupela i bilip tru, na yupela i no gat tupela tingting, orait bai yupela inap mekim wankain pasin olsem mi mekim long dispela diwai fik. Na bai yupela i no mekim dispela tasol. Nogat. Sapos yupela i tokim dispela maunten, ‘Yu kirap na yu kalap i go daun long solwara,’ orait dispela samting bai i kamap olsem yupela i tok. \v 22 Na \x - \xo 21.22 \xt Mt 7.7-11, 18.19, Mk 11.24, Lu 11.9, Jo 14.13-14, Je 5.16, 1 Jo 3.22\x* sapos yupela i bilip na mekim prea, orait olgeta samting yupela i beten long kisim, em bai yupela i kisim.” \s1 Ol i askim Jisas husat i givim namba long em \r (Mak 11.27-33 na Luk 20.1-8) \p \v 23 Jisas \x - \xo 21.23 \xt Jo 2.18\x* i go insait long banis bilong tempel na i skulim ol manmeri. Na ol bikpris wantaim ol hetman bilong ol Israel ol i kam long em na ol i askim em olsem, “Yu kisim dispela namba na strong we na yu mekim ol dispela samting? Husat i givim dispela namba long yu na i tokim yu long mekim dispela wok?” \v 24 Na Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Mi tu mi laik askim yupela long wanpela samting. Na sapos yupela i bekim stret askim bilong mi, orait bai mi tokim yupela long husat i givim mi namba bilong mekim dispela wok. \v 25 Taim Jon i baptaisim ol man, em i kisim dispela pasin we? Em i samting bilong heven, o em i samting bilong ol man tasol?” \p Orait ol i toktok long ol yet olsem, “Sapos yumi tok, ‘Em i samting bilong heven,’ em bai i askim yumi olsem, ‘Orait bilong wanem yupela i no bin bilip long em?’ \v 26 Na \x - \xo 21.26 \xt Mt 14.5, 21.46, Mk 6.20, Lu 20.6\x* sapos yumi tok, ‘Em i samting bilong ol man tasol,’ orait yumi mas pret long ol manmeri, long wanem, olgeta i ting Jon em i profet.” \v 27 Olsem na ol i bekim tok bilong Jisas olsem, “Mipela i no save.” Na Jisas i tokim ol olsem, “Mi tu mi no ken tokim yupela long husat i givim mi namba na mi mekim dispela wok.” \s1 Tok piksa bilong tupela pikinini bilong wanpela papa \p \v 28 Jisas \x - \xo 21.28 \xt Lu 15.11\x* i tokim ol bikpris wantaim ol hetman moa olsem, “Orait yupela i ting wanem? Wanpela man i gat tupela pikinini. Em i go long namba wan pikinini na i tokim em olsem, ‘Pikinini, nau yu go wok long gaden wain.’ \v 29 Na pikinini i tok, ‘Mi no laik.’ Tasol bihain em i senisim tingting na i go. \v 30 Na papa i go long narapela pikinini na i mekim wankain tok long em. Na pikinini i tok, ‘Yes, papa.’ Tasol em i no i go. \v 31 Orait \x - \xo 21.31 \xt Lu 7.29, 7.50\x* long dispela tupela pikinini, husat i bihainim laik bilong papa?” Na ol i tok, “Namba wan.” \p Na Jisas i tokim ol olsem, “Mi tok tru long yupela, ol man bilong kisim takis na ol pamukmeri i save go insait long kingdom bilong God paslain long yupela. \v 32 Long \x - \xo 21.32 \xt Lu 3.12, 7.29-30\x* wanem, Jon i bin kamap long yupela na i soim stretpela pasin long yupela, na yupela i no bilip long em. Tasol ol man bilong kisim takis na ol pamukmeri ol i bin bilip long em. Na yupela i lukim dispela pinis, tasol yupela i no senisim tingting na bilip long em.” \s1 Tok piksa bilong ol man nogut i lukautim gaden wain \r (Mak 12.1-12 na Luk 20.9-19) \p \v 33 Jisas \x - \xo 21.33 \xt Mt 25.14\x* i tokim ol bikman moa olsem, “Yupela harim narapela tok piksa. Wanpela man i bin wokim wanpela gaden wain, na i banisim. Na insait long gaden em i wokim hul olsem tang bilong krungutim na memeim ol pikinini wain, na em i wokim haus bilong ol man i ken i stap na was long gaden.\f + \fr 21.33 \ft Dispela tok bilong gaden wain Jisas i kisim long Aisaia 5.1-2, em wanpela tok piksa i tok long pasin God i mekim long ol manmeri bilong Israel. As bilong dispela tok piksa i olsem. Man i wokim gaden, em God. Na gaden wain, em ol manmeri bilong Israel.\f* Na em i putim dispela gaden long han bilong sampela man i laik wok bisnis long en. Na em i go long wanpela longwe ples. \v 34 Orait klostu long taim bilong ol diwai wain i karim kaikai, em i salim ol wokboi i go long gaden wain bilong kisim ol pikinini wain bilong en. \v 35 Tasol \x - \xo 21.35 \xt Mt 22.6\x* ol man i wok long gaden ol i kisim ol wokboi bilong en, na ol i paitim narapela na kilim i dai narapela na tromoi ston long narapela. \v 36 Na bihain papa bilong gaden i salim ol arapela wokboi i go long ol. Em i salim planti liklik, i winim namba em i bin salim bipo. Na ol man i wok long gaden ol i mekim wankain pasin tasol long ol dispela wokboi tu. \p \v 37 “Orait bihain papa bilong gaden i salim pikinini man bilong em yet i go long ol. Papa i tok olsem, ‘Bai ol i harim tok bilong pikinini bilong mi.’ \v 38 Tasol \x - \xo 21.38 \xt Mt 27.18\x* ol man i wok long gaden ol i lukim pikinini bilong en i kam, na ol i toktok namel long ol yet olsem, ‘Dispela man hia bai i kisim olgeta samting bilong papa bilong en. Goan, yumi kilim em i dai, na bai yumi kisim dispela gaden bilong em.’ \v 39 Olsem \x - \xo 21.39 \xt Hi 13.12\x* na ol i holimpas em na rausim em i go ausait long gaden, na ol i kilim em i dai. \v 40 Orait yupela i ting wanem? Bihain papa bilong gaden wain bai i kam na mekim wanem pasin long ol dispela man i wok long gaden?” \p \v 41 Na ol i tokim em olsem, “Em bai i bagarapim nogut tru ol dispela man nogut. Na em bai i givim gaden wain long ol arapela lain man bilong lukautim, na long taim bilong kisim kaikai bai ol i bungim kaikai na givim long em.” \p \v 42 Na \x - \xo 21.42 \xt Sng 118.22-23, Ais 28.16, Mk 12.10, Ap 4.11, Ro 9.33, Ef 2.20, 1 Pi 2.6-8\x* Jisas i askim ol olsem, “Ating yupela i no bin ritim dispela hap tok i stap long buk bilong God? Dispela tok i olsem, \q1 ‘Dispela ston ol kamda i ting \q3 em i nogut na ol i rausim, \q2 nau em i kamap nambawan ston \q3 bilong strongim banis bilong haus. \q1 Bikpela yet i mekim \q3 dispela samting i kamap, \q2 na mipela i lukim \q3 em i gutpela tru.’ \m \v 43 Olsem na mi tokim yupela, God bai i rausim kingdom bilong en long han bilong yupela, na givim long wanpela lain manmeri ol i save kamapim kaikai bilong dispela kingdom. \v 44 \f + \fr 21.44 \ft Sampela saveman i ting dispela tok i stap namel long tupela sta, em Matyu yet i no bin raitim, tasol narapela man i bin raitim bihain. Lukim Luk 20.18.\f* Na \x - \xo 21.44 \xt Ais 8.14-15, 60.12, Dan 2.44-45, Sek 12.3, 1 Pi 2.8\x* man i pundaun antap long dispela ston, em bai i bruk olgeta. Na sapos dispela ston i pundaun antap long wanpela man, ston bai i bagarapim em olgeta.\fm *\fm*” \p \v 45 Ol bikpris na ol Farisi i harim tok piksa Jisas i mekim, na ol i save, em i makim ol yet. \v 46 Olsem \x - \xo 21.46 \xt Mt 21.11, 21.26, Lu 7.16, Jo 7.40\x* na ol i laik tru long holimpas Jisas, tasol ol i pret long ol manmeri, long wanem, ol manmeri i ting Jisas em i profet. \c 22 \s1 Tok piksa bilong bikpela kaikai bilong marit \r (Luk 14.16-24) \p \v 1 Jisas i mekim narapela tok piksa gen long ol bikman olsem, \v 2 “Kingdom bilong heven em i olsem pasin bilong wanpela king. Pikinini man bilong en i laik marit, na king i mekim bikpela kaikai. \v 3 Pastaim em i tokim ol man long kam long kaikai bilong marit. Na long de bilong kaikai em i salim ol wokboi bilong en i go bilong singautim ol i kam. Tasol ol i no laik i kam. \v 4 Na \x - \xo 22.4 \xt Mt 21.36\x* em i salim sampela wokboi moa, na em i tokim ol olsem, ‘Yupela go long ol man mi bin singautim ol, na yupela tokim ol olsem, “Harim. Mi redim pinis kaikai bilong mi. Ol bulmakau man na ol patpela abus bilong mi, mipela i kilim pinis. Na olgeta samting i redi i stap. Yupela kam long kaikai bilong marit.” ’ \p \v 5 “Ol wokboi i go givim dispela tok long ol dispela man, tasol ol i no laik harim, na ol i go nabaut. Narapela i go long gaden bilong en, na narapela i go mekim wok bisnis bilong en. \v 6 Tasol \x - \xo 22.6 \xt Mt 21.35\x* sampela i holimpas ol wokboi bilong king na i paitim ol nogut, na kilim ol i dai. \v 7 Olsem na king i belhat na i salim ol soldia bilong en i go pinisim tru ol dispela man i bin kilim ol wokboi i dai. Na ol i kukim ples bilong ol. \p \v 8 “Na \x - \xo 22.8 \xt Mt 10.11-13, Ap 13.46\x* king i tokim ol wokboi bilong en olsem, ‘Kaikai bilong marit em i redi i stap, tasol ol man mi bin singautim ol, ol i no gutpela man inap long ol i kam long dispela kaikai. \v 9 Olsem na yupela i mas i go long maus bilong olgeta rot, na olgeta man yupela i lukim, yupela i mas singautim ol i kam long kaikai bilong marit.’ \v 10 Em i tok olsem, na ol dispela wokboi i go nabaut long olgeta rot na bungim olgeta manmeri ol i lukim, ol man nogut wantaim ol gutpela man. Na ol i kam sindaun long kaikai na haus i pulap tru. \p \v 11 “Ol \x - \xo 22.11 \xt 2 Ko 5.3, Ef 4.24, KTH 3.4, 19.8\x* manmeri i sindaun i stap, na king i go insait bilong lukim ol. Na em i lukim wanpela man i no bin putim kain gutpela klos ol i save putim long de bilong marit. \v 12 Na king i askim em, ‘Pren, olsem wanem na yu no putim gutpela klos na yu kam insait?’ Tasol man i no gat tok. \v 13 Orait \x - \xo 22.13 \xt Mt 8.12, 25.30, Lu 13.28\x* na king i tokim ol wokman olsem, ‘Yupela pasim lek han bilong en na tromoi em i go ausait bai em i stap long ples tudak. Long dispela ples tudak ol i save krai nogut na skrapim tit bilong ol.’ \p \v 14 “Harim. \x - \xo 22.14 \xt Mt 20.16, 2 Pi 1.10, KTH 17.14\x* God i save singautim planti man, tasol em i save makim wanpela wanpela tasol bilong i kam insait.” \s1 Ol i mas givim takis long Sisar, o nogat? \r (Mak 12.13-17 na Luk 20.20-26) \p \v 15 Orait \x - \xo 22.15 \xt Mk 3.6\x* ol Farisi i go paitim tok bilong painim rot bilong kotim Jisas. Ol i ting long trikim Jisas long mekim sampela tok i no stret, bai ol i ken kotim em long tok bilong em yet. \v 16 Ol \x - \xo 22.16 \xt Mk 3.6, 8.15, 12.13\x* i salim ol disaipel bilong ol wantaim sampela man bilong lain bilong Herot, na ol i go long Jisas na tokim em olsem, “Tisa, mipela i save, yu man bilong tok tru. Na long tok tru tasol yu save skulim ol manmeri long pasin bilong God. Yu no save pret long wanpela man. Nogat. Yu save mekim wankain tok long olgeta man, maski ol i gat nem o ol i no gat nem. \v 17 Olsem na yu mas tokim mipela. Yu ting wanem? I orait long yumi ken givim takis long Sisar, o nogat?” \p \v 18 Tasol Jisas i save pinis long tingting nogut bilong ol, na em i tok, “Yupela man bilong giaman, watpo yupela i traim mi? \v 19 Yupela soim mi wanpela mani yupela i save takis long en.” Na ol i kisim wanpela mani i kam long em. \v 20 Na Jisas i askim ol olsem, “Dispela piksa na dispela nem em i bilong husat?” \v 21 Na \x - \xo 22.21 \xt Stt 1.27, Ro 13.7\x* ol i tok, “Bilong Sisar.” Na em i tokim ol, “Orait, samting bilong Sisar, em yupela i mas givim long Sisar. Na samting bilong God, em yupela i mas givim long God.” \p \v 22 Ol i harim dispela tok, na ol i kirap nogut. Na ol i lusim em na i go. \s1 Ol Sadyusi i askim Jisas long man i dai na i kirap bek \r (Mak 12.18-27 na Luk 20.27-40) \p \v 23 Long \x - \xo 22.23 \xt Ap 23.8\x* dispela de tasol ol Sadyusi i kam long Jisas. Ol dispela lain i save tok, ol man i dai pinis, bai ol i no inap kirap bek. Orait ol i askim Jisas olsem, \v 24 “Tisa, \x - \xo 22.24 \xt Lo 25.5\x* Moses i bin tok olsem, ‘Sapos wanpela man i no gat pikinini na em i dai, orait brata bilong en i mas maritim meri bilong en na kamapim ol pikinini, bai lain bilong brata bilong en i no ken pinis.’ \v 25 Orait bipo i gat 7-pela brata i stap namel long mipela. Na namba wan em i marit i stap na i dai pinis, tasol em i no gat pikinini. Olsem na brata bilong en i maritim dispela meri bilong em. \v 26 Na namba 2 brata, em tu i no gat pikinini na i dai, na namba 3 brata tu i wankain, na i go i go inap long las brata, em brata namba 7. \v 27 Olgeta i dai pinis, na bihain tru meri tu em i dai. \v 28 Orait yu tok. Long taim ol man i dai pinis ol i kirap bek, dispela meri bai i stap meri bilong husat bilong dispela 7-pela brata? Yu save, olgeta ol i bin maritim em.” \p \v 29 Orait \x - \xo 22.29 \xt Jo 20.9\x* Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Yupela i no save long ol tok i stap long buk bilong God. Na yupela i no save long strong bilong God tu. Olsem na yupela i mekim tok kranki. \v 30 Long \x - \xo 22.30 \xt 1 Jo 3.2\x* taim ol man i dai pinis ol i kirap bek, ol dispela lain manmeri bai i no inap marit. Nogat. Bai ol i stap olsem ol ensel bilong heven. \p \v 31 “Tasol long dispela tok bilong ol man i dai na i kirap bek, mi laik askim yupela. Ating yupela i no bin ritim dispela tok God i bin mekim long yupela? Em i tok olsem, \v 32 ‘Mi \x - \xo 22.32 \xt Kis 3.6, Mt 8.11, Mk 12.26, Lu 20.37, Ap 7.32\x* God bilong Abraham na bilong Aisak na bilong Jekop.’ God em i no God bilong ol man i dai pinis. Em i God bilong ol man i stap laip.” \v 33 Ol \x - \xo 22.33 \xt Mt 7.28\x* manmeri i harim dispela tok, na ol i kirap nogut long tok bilong em. \s1 Namba wan lo bilong God \r (Mak 12.28-31 na Luk 10.25-28) \p \v 34 Taim ol Farisi i harim tok olsem Jisas i bin pasim maus bilong ol Sadyusi, orait ol i kam long em. \v 35 Namel long ol i gat wanpela saveman bilong lo. Em i laik traim Jisas na i askim em olsem, \v 36 “Tisa, wanem lo i namba wan na i winim olgeta arapela lo?” \p \v 37 Na \x - \xo 22.37 \xt Lo 6.5, 10.12, Lu 10.27\x* Jisas i tokim em olsem, “‘Yupela i mas laikim God, Bikpela bilong yumi. Yupela i mas laikim em tru long bel bilong yupela na long spirit bilong yupela na long tingting bilong yupela.’ \v 38 Dispela lo em i bikpela, na em i namba wan tru. \v 39 Na \x - \xo 22.39 \xt Wkp 19.18, Mk 12.31, Ro 13.9, Ga 5.14\x* namba 2 lo em i wankain olsem dispela. Em i olsem, ‘Yu mas laikim ol wantok olsem yu laikim yu yet.’ \v 40 Dispela \x - \xo 22.40 \xt Mt 7.12, Ro 13.10, Ga 5.14, 1 Ti 1.5\x* tupela lo i as bilong olgeta tok bilong lo na bilong ol profet.” \s1 Jisas i askim ol Farisi long man God i makim \r (Mak 12.35-37 na Luk 20.41-44) \p \v 41 Ol Farisi i bung i stap yet, na Jisas i askim ol, \v 42 “Yupela \x - \xo 22.42 \xt Jo 7.42\x* i ting wanem long dispela man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en? Em i pikinini bilong husat?” Na ol i tokim em olsem, “Pikinini bilong Devit.” \p \v 43 Na \x - \xo 22.43 \xt Sng 110.1, Mt 26.64\x* Jisas i askim ol olsem, “Orait olsem wanem na Holi Spirit i givim tingting long Devit na Devit i kolim dispela man ‘Bikpela’? Devit i bin tok olsem, \q1 \v 44 ‘Bikpela \x - \xo 22.44 \xt Sng 110.1, Ap 2.34, 1 Ko 15.25, Hi 1.13\x* i tokim \q3 Bikpela bilong mi olsem, \q2 “Yu sindaun long han sut bilong mi \q3 inap mi putim ol birua bilong yu \q4 i stap aninit long yu.” ’ \m \v 45 Yupela lukim. Devit yet i kolim dispela man Bikpela bilong en. Orait olsem wanem na dispela man em i pikinini bilong Devit?” \p \v 46 I \x - \xo 22.46 \xt Mk 12.34, Lu 14.6, 20.40\x* no gat wanpela bilong ol inap long bekim dispela tok bilong Jisas. Na stat long dispela de, ol i pret long askim Jisas long wanpela samting moa. \c 23 \s1 Ol Farisi na ol saveman bilong lo i save mekim pasin nogut \r (Mak 12.38-39 na Luk 11.43 na 11.46 na 20.45-46) \p \v 1 Bihain Jisas i autim tok long ol manmeri wantaim ol disaipel bilong en. \v 2 Em i tok olsem, “Ol saveman bilong lo wantaim ol Farisi ol i save skulim yupela long lo, olsem Moses i bin mekim. \v 3 Olsem \x - \xo 23.3 \xt Mal 2.7-8\x* na olgeta tok ol i givim long yupela, em yupela i mas harim na bihainim. Tasol pasin ol i save mekim, em yupela i no ken bihainim. Nogat. Ol i save mekim planti tok, tasol ol yet ol i no save bihainim. \v 4 I olsem ol i save pasim karamap i hevi tumas na putim antap long sol bilong ol man, na ol man i hatwok tru long karim. Tasol ol yet i no laik putim pinga tasol bilong helpim ol man long karim. \v 5 Olgeta \x - \xo 23.5 \xt Mt 6.1\x* samting ol i save mekim, em ol i mekim bai ol man i ken lukim. Ol i save pasim ol bikpela paspas bilong prea, na ol i save pasim ol longpela hap string long arere bilong longpela klos bilong ol.\f + \fr 23.5 \ft Ol paspas bilong prea, em ol liklik paus ol Juda i save wokim. Ol i save raitim sampela hap tok bilong buk bilong God long ol liklik pepa na putim long ol dispela paus, na pasim ol dispela paus long han kais bilong ol na long pes bilong ol. Lukim Kisim Bek 13.9 na 13.16 na Lo 6.8 na 11.18. Na tu, ol Juda i save bihainim tok i stap long buk Namba 15.37-41 na ol i pasim ol sotpela hap string long ol klos bilong ol. Jisas i tok, ol saveman bilong lo na ol Farisi i save pasim ol bikpela paspas bilong prea na ol longpela hap string, bilong ol manmeri i ken lukim na ting ol i strong tru long bihainim tok bilong God.\f* \v 6 Ol \x - \xo 23.6 \xt Mt 6.5, Mk 12.38-39, Lu 11.43, 14.7\x* i save laik long kisim ol namba wan sia long ol bikpela kaikai, na ol namba wan ples bilong sindaun long ol haus lotu. \v 7 Ol i laikim tumas long ol manmeri i mas givim gude long ol long ol ples bung, na ol i laik bai ol man i mas kolim ol ‘Tisa’. \p \v 8 “Tasol ol man i no ken kolim yupela ‘Tisa’. Nogat. Wanpela tasol em i tisa bilong yupela, na yupela olgeta i stap brata brata. \v 9 Na long graun hia yupela i no ken kolim wanpela man em i papa bilong yupela. Wanpela tasol em i Papa bilong yupela, na em i stap long heven. \v 10 Na ol i no ken kolim yupela ‘Hetman’. Yupela i gat wanpela hetman tasol, em man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en. \v 11 Bikman \x - \xo 23.11 \xt Mt 20.26-27, Mk 9.35, 10.43-44, Lu 22.26\x* bilong yupela em i mas i stap wokman bilong yupela. \v 12 Man \x - \xo 23.12 \xt Jop 22.29, Snd 15.33, 29.23, Ese 21.26, Lu 14.11, 18.14, Je 4.6, 1 Pi 5.5\x* i litimapim nem bilong em yet, nem bilong en bai i go daun. Na man i daunim em yet, em bai i kisim biknem.” \s1 Jisas i tokim ol saveman na ol Farisi long pasin nogut ol i mekim \r (Mak 12.40 na Luk 11.39-52 na 20.47) \p \v 13-14 Jisas \x - \xo 23.13-14 \xt Lu 11.52\x* i tok moa olsem, “Yupela saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i save pasim dua bilong kingdom bilong heven long pes bilong ol manmeri. Yupela yet i no save go insait. Tasol taim ol manmeri i laik i go insait, yupela i save pasim rot bilong ol.\f + \fr 23.13-14 \ft Sampela saveman i ting narapela hap tok tu i stap long dispela lain. Dispela tok i olsem, “Yupela saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i save trikim ol meri, man bilong ol i dai pinis, na stilim haus bilong ol. Na yupela i save giaman long mekim ol longpela prea. Long taim bilong kot, yupela bai i kisim bikpela hevi moa.” Lukim Mak 12.40.\f* \p \v 15 “Yupela saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i save raun long olgeta hap bilong solwara na bilong graun, bilong mekim wanpela man tasol i kamap disaipel bilong yupela. Na taim em i kamap disaipel pinis, yupela i save mekim em i kamap man bilong i go long hel, olsem yupela yet. Yupela i mekim na em i winim yupela moa yet long ol pasin nogut. \p \v 16 “Yupela \x - \xo 23.16 \xt Mt 5.33-34, 15.14\x* aipas i laik soim rot long ol man, yupela lukaut. Yupela i save tok olsem, ‘Sapos man i tok long haus bilong God na i tok tru antap, em i samting nating. Tasol sapos man i tok long gol i stap long haus bilong God na i tok tru antap, orait em i mas mekim olsem em i tok.’ \v 17 Yupela longlong na aipas, wanem samting i nambawan long ai bilong God? Ating gol em i nambawan? O haus bilong God em i nambawan? Yupela i save, gol i stap long haus bilong God, na dispela tasol i mekim gol i kamap samting bilong God. \v 18 Na tu yupela i save tok, ‘Sapos man i tok long alta na i tok tru antap, em i samting nating. Tasol sapos em i tok long ofa i stap antap long alta na i tok tru antap, orait em i mas mekim olsem em i tok.’ \v 19 Yupela aipas, wanem samting i nambawan long ai bilong God? Ating ofa em i nambawan? O alta em i nambawan? Yupela i save, kaikai samting bilong ofa em i stap long alta, na dispela tasol i mekim ofa i kamap samting bilong God. \v 20 Olsem na man i tok long alta na i tok tru antap, em i strongim tok bilong en long alta wantaim olgeta samting i stap antap long en. \v 21 Na man i tok long haus bilong God na i tok tru antap, em i strongim tok bilong en long haus bilong God wantaim God yet, em i stap long haus bilong en. \v 22 Na \x - \xo 23.22 \xt Ais 66.1, Mt 5.34\x* man i tok long heven na i tok tru antap, em i strongim tok bilong en long sia bilong God na long God yet i sindaun long dispela sia. \p \v 23 “Yupela \x - \xo 23.23 \xt Wkp 27.30, Hos 6.6, Mai 6.8, Lu 11.42\x* saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Olgeta liklik sayor samting bilong gaden em yupela i save tilim long 10-pela hap na givim wanpela hap long God. Tasol yupela i lusim pinis olgeta bikpela hap tok bilong lo, olsem tok bilong stretpela pasin bilong skelim man na pasin bilong marimari na pasin bilong bilip. Mobeta yupela i strong long bihainim ol tok bilong ol dispela bikpela lo, na yupela i no lusim ol arapela lo tu. \v 24 Yupela aipas i laik soim rot long ol man, yupela i olsem man i lukim liklik binatang tru i stap long sup bilong en, na em i wok long rausim. Tasol em i no lukim kamel i stap long sup, na em i dring na daunim olgeta. \p \v 25 “Yupela \x - \xo 23.25 \xt Mk 7.4\x* saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i save klinim gut ausait bilong ol kap na plet, tasol ol kaikai samting yupela i save pulapim insait bilong ol, em yupela i save kisim long pasin bilong stil na pasin bilong tingting tasol long yupela yet. \v 26 Yu Farisi, yu aipas. Pastaim yu mas klinim insait bilong kap, na bai ausait bilong en tu inap kamap klin. \p \v 27 “Yupela \x - \xo 23.27 \xt Lu 11.44, Ap 23.3\x* saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i olsem matmat ol i bin penim long waitpela pen. Ausait bilong matmat em i naispela bilong lukim, tasol long insait ol bun bilong man i dai pinis na olgeta samting i doti i pulap i stap. \v 28 Yupela \x - \xo 23.28 \xt Lu 16.15\x* tu i stap olsem tasol. Ol man i lukim bodi bilong yupela, ol i ting yupela i stretpela man. Tasol long insait yupela i pulap long ol pasin bilong giaman na pasin bilong sakim lo.” \p \v 29 Jisas i tok moa olsem, “Yupela saveman bilong lo na yupela Farisi, yupela lukaut. Yupela i man bilong tupela maus. Yupela i save wokim ol gutpela matmat bilong ol profet, na yupela i save bilasim ol matmat bilong ol stretpela man. \v 30 Na yupela i save tok, ‘Sapos mipela i bin i stap long taim bilong ol tumbuna, orait mipela i no helpim ol long kilim i dai ol profet.’ \v 31 Long \x - \xo 23.31 \xt Ap 7.52\x* dispela tok yupela yet i soim olsem, yupela i lain pikinini bilong ol man i bin kilim i dai ol profet. \v 32 Orait goan, yupela go inapim pasin nogut bilong ol tumbuna bilong yupela. \v 33 Yupela \x - \xo 23.33 \xt Mt 3.7, 12.34, Lu 3.7\x* snek nogut. God bai i kotim yupela na bai yupela i go long hel. Na bai yupela i stap gut olsem wanem? \p \v 34 “Olsem \x - \xo 23.34 \xt Mt 10.23, 1 Te 2.15\x* na yupela harim. Mi bai salim ol profet na ol man i gat gutpela tingting na ol saveman bilong lo i kam long yupela. Tasol yupela bai i kilim sampela i dai na nilim sampela long diwai kros na wipim sampela insait long ol haus lotu bilong yupela. Na bai yupela i wok long rausim ol long ol taun bilong yupela na mekim ol i ranawe i go long ol arapela taun. \v 35 Olsem \x - \xo 23.35 \xt Stt 4.8, 2 Sto 24.20-21, Hi 11.4\x* na asua bilong olgeta man i bin kilim i dai ol stretpela man i bin i stap long dispela graun, dispela asua em bai i stap long yupela tasol. Ol i bin kilim i dai ol stretpela man, stat long Abel na i kam inap long Sekaraia, pikinini bilong Berekia, em dispela man yupela i bin kilim i dai namel long haus bilong God na long alta, na yupela yet bai i karim hevi long dispela pasin nogut. \v 36 Mi tok tru long yupela, pe nogut bilong dispela olgeta pasin nogut, em bai i kamap long dispela lain manmeri nau i stap.” \s1 Jisas i sori long Jerusalem \r (Luk 13.34-35 na 19.41-44) \p \v 37 Jisas \x - \xo 23.37 \xt 2 Sto 24.21, Sng 17.8, 91.4, Ap 7.59, 1 Te 2.15\x* i tok moa olsem, “Jerusalem, Jerusalem, yu save kilim ol profet i dai, na yu save kisim ol man God i salim i kam long yu na tromoi ston long ol bilong kilim ol i dai. Planti taim moa mi laik bungim ol pikinini bilong yu, olsem kakaruk meri i save bungim ol pikinini bilong en aninit long wing bilong en. Tasol yupela i no laik. \v 38 Harim. \x - \xo 23.38 \xt 1 Kin 9.7-8, Jer 12.7, 22.5\x* Nau ples bilong yupela bai i bagarap na i stap nating. \v 39 Mi \x - \xo 23.39 \xt Sng 118.26, Mt 21.9\x* tokim yupela olsem, yupela bai i no lukim mi moa, inap long taim yupela bai i tok, ‘God i ken mekim gut long dispela man i kam long nem bilong Bikpela.’” \c 24 \s1 Jisas i tok long tempel bai i bagarap \r (Mak 13.1-2 na Luk 21.5-6) \p \v 1 Jisas i lusim banis bilong tempel na i go, na ol disaipel bilong en i kam long em. Ol i laik soim em ol haus bilong tempel. \v 2 Tasol \x - \xo 24.2 \xt Jer 26.18, Mai 3.12, Lu 19.44\x* em i mekim dispela tok long ol,\f + \fr 24.2 \ft Dispela em i namba 5 bilong ol 5-pela longpela toktok Jisas i autim long buk Matyu. Dispela toktok i stap long 24.2—25.46, na em i tok long ol samting bai i kamap klostu long las de.\f* “Yupela i lukim dispela olgeta gutpela haus, a? Mi tok tru long yupela, ol bai i no larim wanpela ston i stap antap long narapela ston. Ol bai i brukim olgeta na tromoi i go daun.” \s1 Jisas i tok long planti hevi bai i kamap \r (Mak 13.3-13 na Luk 21.7-19) \p \v 3 Jisas \x - \xo 24.3 \xt Mt 24.27, 24.37-39, Mk 13.3, 1 Te 5.1\x* i sindaun long maunten Oliv, na ol disaipel tasol i kam long em na ol i askim em olsem, “Yu tokim mipela, wanem taim ol dispela samting bai i kamap? Wanem mak bai i kamap pastaim, na mipela i ken save, yu laik i kam bek na dispela graun i laik pinis?” \p \v 4 Orait Jisas i bekim tok bilong ol olsem, “Yupela lukaut. Nogut wanpela man i giamanim yupela. \v 5 Long \x - \xo 24.5 \xt Jer 14.14, 23.21, 23.25, Mt 24.23-24, Jo 5.43, Ap 5.36-37, 1 Jo 2.18\x* wanem, planti man bai i kam na kolim nem bilong mi na tok, ‘Mi yet mi dispela man God i bin promis long salim i kam bilong kisim bek ol manmeri bilong en.’ Na bai ol i giamanim planti manmeri. \v 6 Yupela bai i harim nois bilong ol bikpela pait, na yupela bai i harim tok win long ol bikpela pait i kamap. Orait yupela lukaut. Yupela i no ken kirap nogut. Ol dispela samting i mas kamap, tasol las de i no yet. \v 7 Ol \x - \xo 24.7 \xt 2 Sto 15.6, Ais 19.2, Hag 2.22, Sek 14.13, Ap 11.28\x* man bilong sampela lain bai i kirapim pait long ol narapela narapela lain. Na ol lain bilong sampela king bai i kirapim pait long ol lain bilong ol narapela narapela king. Long sampela hap ol bai i gat taim bilong bikpela hangre, na graun bai i guria. \v 8 Dispela ol samting em i olsem pen i save kamap pastaim long meri i laik karim pikinini. \p \v 9 “Long \x - \xo 24.9 \xt Mt 10.22, Mk 13.9, Lu 21.12, Jo 15.18-20, Ap 4.2-3, KTH 2.10, 2.13\x* dispela taim bai ol i kisim yupela bilong givim pen na hevi long yupela, na bai ol i kilim yupela i dai. Na olgeta lain manmeri bai ol i bel nogut tru long yupela, long wanem, nem bilong mi em i stap long yupela. \v 10 Na \x - \xo 24.10 \xt Mt 11.6, 13.57, 2 Ti 1.15\x* long dispela taim planti manmeri i bin bilip long mi bai ol i lusim bilip, na bai ol i birua long ol yet na putim ol yet long han bilong ol birua. \v 11 Na \x - \xo 24.11 \xt Mt 7.15, 24.5, 24.24, Ap 20.29, 1 Ti 4.1, 2 Pi 2.1, 1 Jo 4.1\x* planti giaman profet bai i kirap na giamanim planti manmeri. \v 12 Pasin nogut bai i kamap bikpela, olsem na planti man bai i lusim pasin bilong laikim ol arapela. \v 13 Tasol \x - \xo 24.13 \xt Mt 10.22, Mk 13.13, Hi 3.6, 3.14\x* ol manmeri i stap strong inap long las de, God bai i kisim bek ol. \v 14 Na \x - \xo 24.14 \xt Mt 9.35, 10.18, 28.19, Ro 10.18, Kl 1.6, 1.23\x* bai ol i autim dispela gutnius bilong kingdom bilong God long olgeta hap bilong graun, bai olgeta lain manmeri i ken harim, na bihain tasol bai las de i kamap.” \s1 Samting nogut tru bai i kamap \r (Mak 13.14-23 na Luk 21.20-24) \p \v 15 Jisas \x - \xo 24.15 \xt Dan 9.27, 11.31, 12.11\x* i tok moa olsem, “Yupela bai i lukim dispela samting nogut tru bipo profet Daniel i bin tok long en, na dispela samting bai i sanap i stap long haus bilong God yet.” Man i ritim dispela tok, em i mas tingim gut. \v 16 “Na long dispela taim ol manmeri i stap long distrik Judia ol i mas ranawe i go long ples maunten. \v 17 Na \x - \xo 24.17 \xt Lu 17.31\x* sapos man i stap antap long haus, orait taim em i go daun em i no ken ting long kisim ol samting i stap insait long haus bilong en. \v 18 Na man i stap long gaden, em i no ken i go bek long haus bilong kisim longpela klos bilong en. \v 19 Sori tumas long ol meri i gat bel na ol meri i givim susu long ol pikinini long dispela taim. \v 20 Yupela i mas beten, bai yupela i no mas ranawe long taim bilong kol o long de Sabat. \v 21 Long \x - \xo 24.21 \xt Dan 9.26, 12.1, Jol 2.2, KTH 7.14\x* dispela taim bai i gat bikpela hevi tru. Stat long taim graun i nupela yet na i kam inap long nau, kain hevi olsem i no bin kamap bipo. Na bihain tu bai i no gat kain hevi olsem i kamap gen. \v 22 Na \x - \xo 24.22 \xt Ais 65.8-9, Sek 14.2-3\x* sapos God i no bin sotim taim bilong ol dispela hevi, orait olgeta manmeri bai i lus. Tasol em i tingting long ol manmeri em i makim pinis. Olsem na bai em i sotim dispela taim. \p \v 23 “Long \x - \xo 24.23 \xt Mt 24.5, 24.11, Mk 13.21, Lu 17.23, 21.8\x* dispela taim, sapos wanpela man i tokim yupela, ‘Lukim, man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en, em i stap hia,’ o ‘Em i stap long hap,’ yupela i no ken bilip long tok bilong ol. \v 24 Long \x - \xo 24.24 \xt Lo 13.1-3, Mk 13.22, 2 Te 2.8-9, KTH 13.13-14\x* wanem, sampela man bai i kam na tok giaman olsem, ‘Mi dispela man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en,’ o ‘Mi wanpela profet.’ Na bai ol i wokim ol bikpela mirakel na mekim ol narakain narakain samting i kamap. Ol i laik paulim olgeta manmeri, na sapos ol inap ol i laik paulim tu ol manmeri God i makim bilong em yet. \p \v 25 “Harim. Mi tokim yupela pinis long dispela ol samting bai i kamap. \v 26 Olsem \x - \xo 24.26 \xt Lu 17.23-24\x* na sapos ol i tokim yupela, ‘Lukim, em i stap long hap i no gat man,’ orait yupela i no ken i go long dispela hap. Na sapos ol i tok, ‘Lukim, em i stap insait long dispela haus,’ orait yupela i no ken bilip long tok bilong ol. \v 27 Yupela \x - \xo 24.27 \xt Mt 24.37-39\x* i save, taim klaut i lait, dispela lait i save kamap long hap bilong sankamap na i lait i go olgeta long hap bilong san i go daun. Orait Pikinini Bilong Man bai i mekim olsem tasol long taim em i kamap, na olgeta manmeri bai i lukim. \p \v 28 “Long \x - \xo 24.28 \xt Lu 17.37, 2 Pi 3.10\x* ples bodi bilong ol man i dai pinis i slip i stap long en, long dispela ples tasol ol tarangau i save kam bung.” \s1 Bihain Pikinini Bilong Man bai i kam \r (Mak 13.24-27 na Luk 21.25-28) \p \v 29 Jisas \x - \xo 24.29 \xt Ais 13.10, 34.4, Ese 32.7, Jol 2.10, 2.31, 3.15, KTH 6.12-13\x* i tok moa olsem, “Taim bilong ol dispela bikpela hevi i pinis, orait kwiktaim san bai i kamap tudak, na mun bai i no moa lait, na ol sta bai i lusim skai na pundaun, na ol strongpela samting i stap long skai bai i guria. \v 30 Long \x - \xo 24.30 \xt Dan 7.13, Sek 12.10-14, Mk 13.26, KTH 1.7, 6.12-13\x* dispela taim mak bilong Pikinini Bilong Man bai i kamap long skai na olgeta lain manmeri bilong graun bai i krai. Na ol bai i lukim Pikinini Bilong Man i stap antap long ol klaut bilong heven na i kam wantaim bikpela strong na bikpela lait bilong en. \v 31 Na \x - \xo 24.31 \xt Ais 27.13, Mt 13.41, 1 Ko 15.52, 1 Te 4.16\x* biugel bai i krai strong moa, na em bai i salim ol ensel bilong en i go bilong bungim ol manmeri em i bin makim bilong em yet. Ol ensel bai i kisim ol long olgeta hap, i go inap long arere tru bilong graun, na bringim ol i kam.” \s1 Yupela i mas kisim save long diwai fik \r (Mak 13.28-31 na Luk 21.29-33) \p \v 32 Jisas i tok moa olsem, “Yupela i ken kisim save long diwai fik. Taim han bilong en i gat wara na ol nupela lip i kamap, yupela i save, taim bilong gutpela san i laik kamap nau. \v 33 Olsem \x - \xo 24.33 \xt Je 5.9\x* tasol, taim yupela i lukim dispela olgeta samting i kamap pinis, orait yupela i ken save, Pikinini Bilong Man i kam klostu pinis, na i stap long dua. \v 34 Mi \x - \xo 24.34 \xt Mt 16.28, 23.36, Mk 13.30, Lu 21.32\x* tok tru long yupela, taim ol manmeri bilong dispela taim i no i dai yet, dispela olgeta samting bai i kamap. \v 35 Skai \x - \xo 24.35 \xt Sng 102.26, Ais 40.8, Mt 5.18, Mk 13.31, Lu 21.33, Hi 1.11\x* wantaim graun bai i lus, tasol tok bilong mi bai i no inap lus.” \s1 I no gat man i save long taim dispela ol samting bai i kamap \r (Mak 13.32-37 na Luk 17.26-30 na 17.34-36) \p \v 36 Jisas \x - \xo 24.36 \xt Sek 14.7, Ap 1.7, 1 Te 5.1-2\x* i tok moa olsem, “Tasol i no gat wanpela man i save wanem de na wanem aua dispela ol samting bai i kamap. Ol ensel long heven i no save, na Pikinini tu em i no save. Papa wanpela tasol em i save. \v 37 Kain \x - \xo 24.37 \xt Stt 6.5-8\x* pasin ol i bin mekim long taim bilong Noa, ol bai i mekim wankain pasin tasol long taim Pikinini Bilong Man i kamap. \v 38 Taim \x - \xo 24.38 \xt Stt 6.3-5, Lu 17.26, 1 Pi 3.20\x* bikpela tait i no kamap yet, ol i wok long kaikai na dring, na ol man i maritim ol meri, i go inap long taim Noa i go insait long sip. \v 39 Ol \x - \xo 24.39 \xt Stt 7.6-24, 2 Pi 3.6\x* i no save long dispela samting bai i kamap long ol, na ol i stap olsem tasol i go inap long taim bikpela tait i kamap na i pinisim olgeta dispela manmeri. Orait wankain pasin tasol bai i kamap long taim Pikinini Bilong Man i kamap. \v 40 Tupela man bai i stap long gaden, na God bai i kisim wanpela, na em bai i lusim narapela i stap. \v 41 Tupela meri bai i wokim plaua bilong bret i stap, na God bai i kisim wanpela na lusim narapela i stap.\fig Tupela meri i wokim plaua bilong bret i stap.|alt="75" src="LN 27" size="span" ref="24.41" \fig* \v 42 Olsem \x - \xo 24.42 \xt Mt 25.13, Mk 13.33, Lu 21.36\x* na yupela i mas was gut. Yupela i no save wanem de Bikpela bilong yupela bai i kam. \v 43 Yupela \x - \xo 24.43 \xt 1 Te 5.2, 2 Pi 3.10, KTH 3.3, 16.15\x*\x - \xo 24.43 \xt Lu 12.39-40\x* tingim dispela samting. Sapos papa bilong haus i save pastaim long wanem taim long nait stilman bai i kam, orait em bai i was i stap na em bai i no inap larim stilman i brukim haus na i kam insait. \v 44 Olsem \x - \xo 24.44 \xt Mt 25.13, 1 Te 5.6\x* na yupela tu i mas redi. Pikinini Bilong Man bai i kam long wanpela taim yupela i no ting em bai i kam.” \s1 Tok piksa bilong gutpela wokboi na wokboi nogut \r (Luk 12.42-46) \p \v 45 Jisas i tok moa olsem, “Wanem wokboi i gat gutpela tingting, na i save mekim gutpela wok oltaim? Bikman i save makim dispela kain wokboi bilong bosim ol arapela wokboi bilong en, na bilong skelim kaikai long ol long taim bikman i makim. \v 46 Dispela \x - \xo 24.46 \xt KTH 16.15\x* kain wokboi i ken amamas tru taim bikman bilong en i kam bek na i lukim em i stap mekim wok bilong en. \v 47 Mi \x - \xo 24.47 \xt Mt 25.21-23\x* tok tru long yupela, bikman bai i makim dispela wokboi bilong bosim olgeta samting bilong en. \v 48 Tasol sapos dispela wokboi em i man nogut na em i ting long bel bilong en, ‘Bikman bilong mi bai i no inap i kam kwik,’ \v 49 na em i stat long paitim ol wanwok bilong en, na em i wok long kaikai na dring wantaim ol man i save spak, \v 50 orait bikman bai i kam bek long wanpela de dispela wokboi i no redi, na long wanpela taim em i no save long en. \v 51 Na \x - \xo 24.51 \xt Mt 8.12, 25.30\x* bikman bai i bagarapim tru dispela wokboi, na bai em i putim em i stap wantaim ol man bilong giaman, em ol man bilong tupela maus. Long dispela hap bai ol i krai nogut na skrapim tit bilong ol.” \c 25 \s1 Tok piksa bilong 10-pela yangpela meri \p \v 1 Jisas \x - \xo 25.1 \xt Lu 12.35, KTH 19.7\x* i tok moa olsem, “Long dispela taim kingdom bilong heven bai i olsem stori bilong 10-pela yangpela meri. Wanpela man i marit nupela, em i laik i kam. Na dispela ol yangpela meri ol i kisim ol lam bilong ol, na ol i go bilong bungim em long rot na bringim em i kam. \v 2 5-pela bilong ol dispela meri ol i kranki meri, na 5-pela i gat save. \v 3 Ol kranki meri i bringim ol lam bilong ol i kam, tasol ol i no kisim arapela wel i kam wantaim. \v 4 Tasol ol meri i gat save, ol i pulimapim arapela wel long ol botol bilong ol na ol i bringim i kam wantaim ol lam. \v 5 Dispela man i marit nupela em i no kam kwik, olsem na ai bilong olgeta meri i hevi na ol i slip i stap. \p \v 6 “Na long biknait tru ol i harim wanpela man i singaut olsem, ‘Man i marit nupela em i kam nau. Yupela kam, yumi go bungim em long rot na bringim em i kam.’ \v 7 Orait dispela olgeta yangpela meri ol i kirap, na ol i redim lam bilong ol. \v 8 Na ol kranki meri i tokim ol meri i gat save olsem, ‘Yupela givim mipela hap wel bilong yupela. Ol lam bilong mipela i laik i dai.’ \v 9 Tasol ol savemeri i bekim tok olsem long ol, ‘Nogat. Dispela wel bai i no inap long mipela na long yupela tu. Mobeta yupela i go long stua na baim bilong yupela yet.’ \v 10 Orait ol 5-pela kranki meri i go pinis bilong baim wel, na dispela man i marit nupela em i kam. Na ol meri i redi ol i go insait long haus wantaim em long bikpela kaikai bilong marit. Na ol man i pasim dua. \p \v 11 “Bihain \x - \xo 25.11 \xt Lu 13.25\x* ol arapela yangpela meri i kam, na ol i tok, ‘Bikman, bikman, kam opim dua long mipela.’ \v 12 Tasol \x - \xo 25.12 \xt Mt 7.23\x* em i bekim tok olsem, ‘Mi tok tru long yupela, mi no save long yupela.’” \p \v 13 Na \x - \xo 25.13 \xt Mt 24.42-44, 1 Te 5.6, 1 Pi 5.8\x* Jisas i tok, “Olsem na yupela i mas was gut. Yupela i no save long wanem de na wanem aua Bikpela bilong yupela bai i kamap.” \s1 Tok piksa bilong ol wokboi i kisim mani \r (Luk 19.11-27) \p \v 14 Jisas \x - \xo 25.14 \xt Mk 13.34\x* i tok moa olsem, “Kingdom bilong heven bai i olsem wanpela man i laik wokabaut i go long longwe ples. Em i singautim ol wokboi bilong en i kam, na i putim ol samting bilong en long han bilong ol, bai ol i ken lukautim. \v 15 Em\x - \xo 25.15 \xt Ro 12.6\x* i tingim pasin na strong bilong ol wokboi wan wan, na em i tilim mani long ol. Long narapela em i givim 5,000 kina na long narapela em i givim 2,000 kina na long narapela em i givim 1,000 kina. Em i mekim olsem na em i go. \v 16 Em i go pinis, orait kwiktaim dispela man i bin kisim 5,000 kina em i wok bisnis long dispela mani na i kisim winmani inap long 5,000 kina moa. \v 17 Na dispela man i bin kisim 2,000 kina, em tu i wok bisnis na i kisim 2,000 kina moa. \v 18 Tasol man i bin kisim 1,000 kina, em i go wokim hul long graun na i haitim mani bilong bikman bilong en. \p \v 19 “Longpela taim i go pinis, na bihain bikman bilong ol dispela wokboi i kam bek. Na em i laik stretim tok wantaim ol long dispela mani em i bin givim ol. \v 20 Na man i bin kisim 5,000 kina em i kam, na em i bringim 5,000 kina moa, na i tok olsem, ‘Bikman, yu bin givim mi 5,000 kina. Lukim, mi wok bisnis na mi kisim 5,000 kina moa.’ \v 21 Na \x - \xo 25.21 \xt Mt 24.45-47, Lu 12.44, 16.10, 2 Ti 2.12, Hi 12.2, 1 Pi 1.8\x* bikman bilong en i tokim em olsem, ‘Yu gutpela wokboi, yu bin mekim gutpela wok tru. Yu save lukautim gut wok bilong yu. Yu bin lukautim gut ol liklik samting, olsem na mi laik bai yu bosim planti samting. Yu kam amamas wantaim mi.’ \p \v 22 “Man i bin kisim 2,000 kina em tu i kam, na em i tok olsem, ‘Bikman, yu bin givim mi 2,000 kina. Lukim, mi wok bisnis na mi kisim 2,000 kina moa.’ \v 23 Na bikman bilong en i tokim em olsem, ‘Yu gutpela wokboi, yu bin mekim gutpela wok tumas. Yu save lukautim gut wok bilong yu. Yu bin lukautim gut ol liklik samting, olsem na mi laik bai yu bosim planti samting. Yu kam amamas wantaim mi.’ \p \v 24 “Na man i bin kisim 1,000 kina em tu i kam, na em i tok olsem, ‘Bikman, mi save pinis, yu hatpela man. Yu save kamautim kaikai long ol gaden ol arapela man i planim. Na long hap graun narapela man i bin tromoi pikinini kaikai long en, yu save kisim ol kaikai i kamap. \v 25 Olsem na mi pret na mi go haitim dispela 1,000 kina bilong yu long graun. Em hia mani bilong yu.’ \p \v 26 “Tasol bikman bilong en i bekim tok olsem, ‘Yu wokboi nogut. Yu lesman. Yu save gut olsem mi save kamautim kaikai long ol gaden ol arapela man i bin planim, na mi save kisim kaikai long hap graun narapela man i bin tromoi pikinini kaikai long en. \v 27 Orait watpo yu no putim mani bilong mi long beng? Olsem na taim mi kam bek mi inap kisim ol mani bilong mi wantaim sampela winmani tu. \v 28 Olsem na yupela i mas kisim dispela 1,000 kina long em na givim long dispela man i gat 10,000 kina. \v 29 Long \x - \xo 25.29 \xt Mt 13.12, Mk 4.25, Lu 8.18, Jo 15.2\x* wanem, olgeta man i gat sampela samting pinis, bai mi givim sampela moa long ol. Tasol sapos wanpela man i no gat ol samting, orait liklik samting em i holim, em bai mi rausim long em. \v 30 Na\x - \xo 25.30 \xt Mt 8.12, 22.13, Lu 13.28\x* dispela wokboi nogut, yupela rausim em i go ausait long ples tudak. Long dispela hap bai ol i krai nogut na skrapim tit bilong ol.’” \s1 Pikinini Bilong Man bai i skelim // olgeta lain man \p \v 31 Jisas \x - \xo 25.31 \xt Sek 14.5, Mt 16.27, 19.28, Ap 1.11, 1 Te 4.16, 2 Te 1.7, KTH 1.7, 20.11-13\x* i tok moa olsem, “Taim Pikinini Bilong Man i kam bek olsem king wantaim olgeta ensel, orait em bai i sindaun long sia king bilong en. \v 32 Na \x - \xo 25.32 \xt Ese 20.38, 34.17, Ro 14.10, 2 Ko 5.10, KTH 20.12\x* olgeta lain manmeri bai ol i kam bung long pes bilong em. Na em bai i tilim ol na putim ol long tupela lain, olsem wasman i save tilim ol sipsip i go long hap na ol meme i go long hap. \v 33 Em bai i putim ol sipsip long han sut bilong en, na ol meme long han kais. \v 34 Orait\x - \xo 25.34 \xt 1 Ko 6.9, 15.50, Ga 5.21, Hi 4.3, 1 Pi 1.20\x* na king bai i tokim ol manmeri i stap long han sut bilong en olsem, ‘Yupela i gat blesing bilong Papa bilong mi. Em i laik mekim gut long yupela. Yupela kam kisim kingdom Papa i bin redim na makim bilong yupela pinis, long taim graun i kamap nupela yet. \v 35 Long\x - \xo 25.35 \xt Ais 58.7, Ese 18.7, 18.16, Hi 13.2, Je 1.27\x* wanem, bipo mi stap hangre, na yupela i bin givim kaikai long mi. Mi dai long wara, na yupela i givim wara long mi. Mi man bilong narapela ples na yupela i bringim mi i go long haus bilong yupela. \v 36 Mi\x - \xo 25.36 \xt 2 Ti 1.16, Je 2.15-16\x* no gat laplap, na yupela i givim laplap long mi. Mi gat sik na yupela i lukautim mi. Mi stap long kalabus, na yupela i kam lukim mi.’ \p \v 37 “Na ol stretpela manmeri bai i bekim tok bilong en olsem, ‘Bikpela, long wanem taim mipela i lukim yu i stap hangre, na mipela i givim kaikai long yu? Na wanem taim yu dai long wara, na mipela i givim wara long yu? \v 38 Long wanem taim mipela i lukim yu i stap man bilong narapela ples, na mipela i bringim yu i go long haus bilong mipela? Na long wanem taim yu no gat laplap, na mipela i givim laplap long yu? \v 39 Long wanem taim mipela i lukim yu gat sik, o yu stap long kalabus, na mipela i go lukim yu?’ \p \v 40 “Na \x - \xo 25.40 \xt Snd 19.17, Mt 10.42, 18.5, Mk 9.41, Hi 6.10, KTH 22.12\x* king bai i bekim tok bilong ol olsem, ‘Mi tok tru long yupela, olgeta samting yupela i bin mekim long wanpela bilong ol dispela brata bilong mi i no gat nem liklik, ol dispela samting yupela i bin mekim long mi.’ \p \v 41 “Orait \x - \xo 25.41 \xt Mt 7.23, Mk 9.48, Lu 16.24, KTH 12.9, 20.10\x* na king bai i tokim ol lain i stap long han kais olsem, ‘Yupela manmeri bilong lus, yupela klia long mi na yupela go long paia i no save dai, em dispela paia ol i redim pinis bilong Satan wantaim ol ensel bilong en. \v 42 Long wanem, bipo mi stap hangre, na yupela i no givim kaikai long mi. Mi dai long wara, na yupela i no givim wara long mi. \v 43 Mi man bilong narapela ples, na yupela i no bringim mi i go long haus bilong yupela. Mi no gat laplap, na yupela i no givim laplap long mi. Mi gat sik, na mi stap long kalabus, na yupela i no kam lukim mi.’ \p \v 44 “Na bai ol tu i bekim tok bilong en olsem, ‘Bikpela, long wanem taim mipela i lukim yu i stap hangre, o yu dai long wara, o yu man bilong narapela ples, o yu no gat laplap, o yu gat sik, o yu stap long kalabus, na mipela i no mekim gut long yu?’ \p \v 45 “Na \x - \xo 25.45 \xt Sek 2.8, Ap 9.5\x* em bai i bekim tok bilong ol olsem, ‘Mi tok tru long yupela, samting yupela i no bin mekim long wanpela bilong ol dispela manmeri i no gat nem liklik, ol dispela samting yupela i no bin mekim long mi tu.’ \v 46 Na\x - \xo 25.46 \xt Dan 12.2, Jo 5.29, Ro 2.7\x* ol dispela lain bai i go bilong kisim pe nogut, em pen i save stap oltaim. Tasol ol stretpela manmeri bai i kisim laip i stap oltaim oltaim.” \ms1 Jisas i karim pen na i dai // na i kirap bek \s2 (Sapta 26-28) \c 26 \s1 Ol hetman i pasim tok // long kilim Jisas i dai \r (Mak 14.1-2 na Luk 22.1-2 na Jon 11.45-53) \p \v 1 Jisas i autim pinis dispela olgeta tok, orait em i tokim ol disaipel bilong en olsem, \v 2 “Yupela \x - \xo 26.2 \xt Kis 12.1-27, Mt 20.18, Mk 14.1, Lu 22.1, Jo 13.1\x* i save, tupela de tasol i stap, na Bikpela De Bilong Tingim De God I Larim Ol Israel I Stap Gut, em bai i kamap. Na bai ol i putim Pikinini Bilong Man long han bilong ol birua na bai ol i hangamapim em long diwai kros.” \p \v 3 Long dispela taim ol bikpris na ol hetman bilong Israel ol i bung long haus bilong hetpris, nem bilong en Kaiafas. \v 4 Na ol i wokim toktok bilong painim rot long giamanim Jisas na holimpas em bai ol i ken kilim em i dai. \v 5 Tasol ol i tok olsem, “Yumi no ken mekim dispela samting long ol bikpela de bilong lotu. Nogut ol manmeri i lukim na ol i kros na kirapim pait.” \s1 Wanpela meri i kapsaitim sanda // long het bilong Jisas \r (Mak 14.3-9 na Jon 12.1-8) \p \v 6 Jisas i stap long ples Betani long haus bilong Saimon, em wanpela man bipo i bin i gat sik lepra. \v 7 Na \x - \xo 26.7 \xt Lu 7.37-38\x* wanpela meri i kisim wanpela naispela botol ston i gat sanda i dia tumas na i kam long dispela haus. Jisas i sindaun i stap long tebol na meri i kapsaitim dispela sanda long het bilong Jisas. \v 8 Ol disaipel i lukim dispela, na ol i bel nogut. Ol i tok, “Bilong wanem em i pinisim nating dispela sanda? \v 9 Sapos yumi bin larim ol man i baim, bai yumi inap kisim bikpela mani long en na givim long ol rabisman.” \p \v 10 Jisas i save long tok bilong ol, na em i tokim ol olsem, “Watpo yupela i givim hevi long dispela meri? Em i bin mekim gutpela pasin tru long mi. \v 11 Oltaim \x - \xo 26.11 \xt Lo 15.11, Jo 12.8, 14.19, 17.11\x* ol rabisman bai i stap wantaim yupela. Tasol mi, bai mi no inap i stap wantaim yupela oltaim. \v 12 Meri i kapsaitim dispela sanda long bodi bilong mi, em i bin mekim dispela bilong redim bodi bilong mi long matmat. \v 13 Mi tok tru long yupela, long olgeta hap graun ol i go long en na autim dispela gutnius, ol bai i toktok tu long samting dispela meri i bin mekim, na bai ol i tingting long em.” \s1 Judas i promis long givim Jisas // long han bilong ol hetman \r (Mak 14.10-11 na Luk 22.3-6) \p \v 14 Long \x - \xo 26.14 \xt Jo 11.57\x* dispela taim wanpela bilong ol 12-pela disaipel, nem bilong en Judas Iskariot, em i go long ol bikpris. \v 15 Na \x - \xo 26.15 \xt Sek 11.12, Mt 27.3\x* em i askim ol olsem, “Sapos mi givim Jisas long han bilong yupela, yupela bai i givim wanem samting long mi?” Orait ol i givim 30 mani silva long em.\f + \fr 26.15 \ft Yumi no save dispela 30 mani silva, em inap olsem hamas mani bilong yumi nau. Em bikpela mani liklik, inap olsem mani ol wokman bai i kisim sapos ol i wok inap 5-pela o 6-pela mun. Lukim tu Matyu 27.9-10.\f* \v 16 Na Judas i stat long painim rot bilong givim Jisas long han bilong ol. \s1 Jisas i kaikai wantaim ol disaipel \r (Mak 14.12-21 na Luk 22.7-14 na 22.21-23 na Jon 13.21-30) \p \v 17 Long \x - \xo 26.17 \xt Kis 12.6, 12.14-20, Mk 14.12, Lu 22.7-9\x* namba wan de bilong Ol Bikpela De Bilong Bret I No Gat Yis, ol disaipel i kam long Jisas na ol i tok olsem, “Yu laik bai mipela i redim ol samting long wanem hap na yu ken kaikai dispela kaikai bilong tingim De God I Larim Ol Israel I Stap Gut?” \v 18 Na\x - \xo 26.18 \xt Mt 21.3\x* Jisas i tokim ol long wanpela man na em i tok, “Yupela go insait long taun na yupela go long dispela man na tokim em olsem, ‘Tisa i tok, taim bilong mi em i kam klostu pinis. Mi wantaim ol disaipel bilong mi i laik i kam long haus bilong yu na kaikai dispela kaikai bilong tingim De God I Larim Ol Israel I Stap Gut.’” \v 19 Orait ol disaipel i mekim olsem Jisas i tokim ol, na ol i redim dispela kaikai. \p \v 20 Na long apinun Jisas i sindaun long tebol wantaim ol 12-pela disaipel. \v 21 Ol i kaikai i stap, na em i tok, “Mi tok tru long yupela, wanpela bilong yupela bai i givim mi long han bilong ol man i birua long mi.” \v 22 Ol disaipel i harim dispela tok na ol i bel hevi tumas, na ol wan wan i stat long askim em olsem, “Bikpela, ating yu tok long mi, a?” \v 23 Na \x - \xo 26.23 \xt Sng 41.9, Lu 22.21, Jo 13.18\x* em i bekim tok olsem, “Dispela man i laik givim mi long han bilong ol birua, em wanpela bilong yupela ol man i bin putim han long dis wantaim mi. \v 24 Pikinini \x - \xo 26.24 \xt Ais 53, Dan 9.26, Mk 9.12, Jo 17.12\x* Bilong Man bai i dai, olsem buk bilong God i tok pinis long em i mas i dai. Tasol sori tumas long dispela man i givim Pikinini Bilong Man long han bilong ol birua. Mobeta mama i no bin karim dispela man.” \v 25 Judas, em dispela man i laik putim em long han bilong ol birua, em i askim Jisas olsem, “Tisa, ating yu tok long mi, a?” Na Jisas i tokim em, “I olsem yu tok.” \s1 Jisas i givim bret na wain // long ol disaipel \r (Mak 14.22-26 na Luk 22.15-20 na 1 Korin 11.23-25) \p \v 26 Ol \x - \xo 26.26 \xt Mt 14.19, 1 Ko 10.16\x* i kaikai i stap, na Jisas i kisim wanpela bret, na i tenkyu long God na i brukim, na i givim long ol disaipel. Na em i tok, “Yupela kisim na kaikai. Dispela em i bodi bilong mi.” \v 27 Na em i kisim wanpela kap wain, na i tenkyu long God, na i givim long ol, na i tok, “Yupela olgeta dring long dispela. \v 28 Dispela \x - \xo 26.28 \xt Kis 24.8, Jer 31.31-34, Sek 9.11, Ro 5.15, 1 Ko 10.16, Hi 9.22\x* em i blut bilong mi bilong mekim kontrak. Mi kapsaitim bilong lusim sin bilong planti manmeri. \v 29 Mi \x - \xo 26.29 \xt Mk 14.25, Lu 22.18, Ap 10.41\x* tokim yupela, mi no ken dring wain moa inap long taim mi dringim nupela wain wantaim yupela insait long kingdom bilong Papa bilong mi.” \p \v 30 Orait \x - \xo 26.30 \xt Lu 22.39, Jo 18.1\x* ol i singim wanpela song, na ol i lusim taun na i go long maunten Oliv. \s1 Jisas i tok olsem // Pita bai i givim baksait long em \r (Mak 14.27-31 na Luk 22.31-34 na Jon 13.36-38) \p \v 31 Jisas \x - \xo 26.31 \xt Sek 13.7, Jo 16.32\x* i tokim ol disaipel bilong en olsem, “Yupela bai i lukim ol samting i kamap long mi long dispela nait na bilip bilong yupela olgeta bai i pundaun, long wanem, buk bilong God i gat tok olsem, ‘Mi kilim wasman, na bai ol sipsip i ranawe i go nabaut.’ \v 32 Tasol \x - \xo 26.32 \xt Mt 28.7, 28.16, Mk 14.28\x* bai mi kirap bek, na bai mi go paslain long yupela long Galili.” \v 33 Pita i bekim tok bilong en olsem, “Maski sapos ol arapela i lukim samting i kamap long yu na bilip bilong olgeta i pundaun na ol i lusim yu, mi bai i no inap lusim yu.” \v 34 Na \x - \xo 26.34 \xt Mt 26.69-75\x* Jisas i tokim em olsem, “Mi tok tru long yu, nau long dispela nait, taim kakaruk i no krai yet, yu bai tok tripela taim olsem yu no save long mi.” \v 35 Na \x - \xo 26.35 \xt Mt 26.56\x* Pita i tokim em, “Maski sapos mi mas i dai wantaim yu, mi no inap tok olsem mi no save long yu. Nogat tru.” Na olgeta disaipel ol i mekim wankain tok. \s1 Jisas i beten long gaden Getsemani \r (Mak 14.32-42 na Luk 22.39-46) \p \v 36 Jisas i go wantaim ol disaipel long wanpela hap ol i kolim Getsemani. Na em i tokim ol olsem, “Yupela sindaun i stap hia, na bai mi go long hap na mi beten.”\fig Gaden Getsemani i stap long hap bilong maunten Oliv.|alt="55" src="HK 59D" size="span" ref="26.36" \fig* \v 37 Na em i kisim Pita wantaim tupela pikinini bilong Sebedi i go wantaim. Na bel bilong en i hevi, na em i pilim nogut tru. \v 38 Na \x - \xo 26.38 \xt Jo 12.27\x* em i tokim ol olsem, “Bel bilong mi em i hevi tumas, na klostu mi laik i dai. Yupela stap hia na was wantaim mi.” \v 39 Na \x - \xo 26.39 \xt Mt 6.10, 20.22, Jo 6.38, Hi 5.7-8\x* em i go liklik, na em i pundaun na putim pes bilong en i go daun long graun na em i beten olsem, “Papa bilong mi, sapos inap, orait mi laik bai yu rausim dispela kap long mi. Tasol yu no ken bihainim laik bilong mi. Nogat. Yu mas bihainim laik bilong yu tasol.” \p \v 40 Na Jisas i go long ol tripela disaipel, na em i lukim ol i slip i stap. Na em i askim Pita olsem, “Olsem wanem? Yupela i no inap was wantaim mi inap long wan aua, a? \v 41 Yupela \x - \xo 26.41 \xt Mt 6.13, Ef 6.18, Hi 2.14, 4.15\x* i mas was na prea i stap. Nogut traim i kamap long yupela na yupela i pundaun. Tru, bel em i gat laik bilong mekim samting, tasol bodi em i no gat strong.” \p \v 42 Em i go gen namba 2 taim na i beten olsem, “Papa bilong mi, sapos dispela kap i no inap abrusim mi, na mi mas dringim, orait yu ken bihainim laik bilong yu tasol.” \v 43 Na em i kam gen long ol disaipel na i lukim ol i slip i stap, long wanem, ai bilong ol i hevi. \v 44 Na \x - \xo 26.44 \xt 2 Ko 12.8\x* em i lusim ol gen na i go beten namba 3 taim, na em i mekim wankain prea olsem em i bin mekim bipo. \p \v 45 Bihain \x - \xo 26.45 \xt Jo 12.27, 13.1\x* em i kam long ol disaipel na em i tokim ol olsem, “Yupela i slip yet na malolo, a? Harim. Taim i kamap pinis, na nau ol i givim Pikinini Bilong Man long han bilong ol man bilong mekim sin. \v 46 Yupela \x - \xo 26.46 \xt Jo 14.31\x* kirap, na yumi go. Lukim, man i laik givim mi long han bilong ol, em i kamap klostu nau.” \s1 Judas i givim Jisas // long han bilong ol birua \r (Mak 14.43-50 na Luk 22.47-53 na Jon 18.3-12) \p \v 47 Jisas i toktok yet i stap, na Judas, em wanpela bilong ol 12-pela disaipel, em i kam. Bikpela lain man tru i kam wantaim em, na ol i holim ol bainat na stik. Ol bikpris wantaim ol hetman bilong ol manmeri i salim ol i kam. \v 48 Dispela man i laik givim Jisas long han bilong ol, em i bin tokim ol long wanpela mak olsem, “Bai mi givim kis long wanpela man. Dispela man em Jisas. Yupela holimpas em.” \v 49 Na wantu em i kam long Jisas na i tok, “Gutnait, Tisa.” Na em i givim kis long em. \v 50 Na Jisas i tokim em olsem, “Pren, samting yu kam bilong mekim, em yu mas mekim hariap.”\f + \fr 26.50 \ft Tok Grik i no klia tumas long dispela hap. Sampela man i save tanim dispela tok bilong Jisas olsem, “Pren, bilong wanem yu kam?”\f* Na ol man i kam na putim han long Jisas na holimpas em. \p \v 51 Orait \x - \xo 26.51 \xt Jo 18.26\x* wanpela man i stap wantaim Jisas, em i pulim bainat bilong en. Na em i paitim wokboi bilong hetpris na bainat i katim yau bilong en na yau i pundaun. \v 52 Tasol \x - \xo 26.52 \xt Stt 9.6, KTH 13.10\x* Jisas i tokim em olsem, “Putim bainat bilong yu i go bek long paus bilong en. Olgeta man i pait long bainat, bainat bai i bagarapim ol. \v 53 Ating \x - \xo 26.53 \xt 2 Kin 6.17, Dan 7.10\x* yu no save, mi inap askim Papa bilong mi, na em bai i salim planti ensel moa, i winim 12-pela lain ami, na ol bai i kam helpim mi? \v 54 Tasol \x - \xo 26.54 \xt Ais 53.7, Mt 26.56, Mk 14.49\x* sapos mi mekim olsem, orait tok i stap long buk bilong God em bai i no inap kamap tru. Buk bilong God i tok, ol dispela samting i mas kamap long mi.” \p \v 55 Long \x - \xo 26.55 \xt Lu 19.47, 21.37\x* dispela taim tasol Jisas i tokim ol dispela lain man olsem, “Yupela i kisim ol bainat na stik na yupela i kam bilong holimpas mi, olsem yupela i laik holimpas wanpela man bilong pait na stil, a? Olgeta de mi bin sindaun insait long banis bilong tempel na mi skulim ol manmeri. Yupela i no laik holimpas mi long dispela taim? \v 56 Tasol \x - \xo 26.56 \xt Mt 26.31\x* dispela olgeta samting i kamap bilong inapim tok ol profet i bin raitim.” \p Na olgeta disaipel i lusim Jisas na ol i ranawe. \s1 Ol i kotim Jisas \r (Mak 14.53-65 na Luk 22.54-55 na 22.63-71 na Jon 18.13-14 na 18.19-24) \p \v 57 Ol man i bin holimpas Jisas ol i bringim em i go long haus bilong hetpris Kaiafas. Na ol saveman bilong lo wantaim ol hetman ol i bung i stap. \v 58 Pita i bihainim Jisas i go, tasol em i stap longwe liklik. Em i go insait long banis bilong haus bilong hetpris, na i sindaun wantaim ol plisman. Em i laik lukim wanem samting bai i kamap long Jisas. \p \v 59 Ol bikpris wantaim olgeta kaunsil ol i singautim sampela man i kam autim tok giaman long ol pasin Jisas i bin mekim. Ol i laik painim wanpela rong em i bin mekim inap long ol i ken kilim em i dai. \v 60 Na \x - \xo 26.60 \xt Lo 19.15, Sng 27.12, Mk 14.55, Ap 6.13\x* planti man i kam na i sutim tok giaman long em. Tasol ol i no tokaut long wanpela rong em i bin mekim inap long ol i ken kilim em i dai. Tasol bihain tupela man i kam \v 61 na \x - \xo 26.61 \xt Mt 27.40, Jo 2.19\x* i tok olsem, “Dispela man i bin tok, ‘Mi inap brukim tempel bilong God na sanapim bek long tripela de tasol.’” \p \v 62 Na hetpris i sanap na i askim Jisas olsem, “Yu no laik bekim wanpela tok, a? Olsem wanem long dispela tok ol i sutim long yu?” \v 63 Tasol \x - \xo 26.63 \xt Ais 53.7, Mt 27.12\x* Jisas i no mekim wanpela tok. Na hetpris i tokim em, “Mi askim yu long nem bilong God i gat laip, na yu mas tok tru antap nau. Yu dispela man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en? Yu Pikinini Bilong God, o nogat?” \p \v 64 Na \x - \xo 26.64 \xt Sng 110.1, Dan 7.13, Mt 24.30, Lu 21.27, Ap 7.55, 1 Te 4.16, KTH 1.7\x* Jisas i tokim em olsem, “Yu tok pinis. Tasol mi tokim yupela, bihain bai yupela i lukim Pikinini Bilong Man i sindaun long han sut bilong God i gat bikpela strong. Na em bai i stap antap long ol klaut bilong heven na i kam.” \v 65 Na \x - \xo 26.65 \xt Mt 9.3, Mk 14.63, Jo 10.33, Ap 14.14\x* \x - \xo 26.65 \xt Wkp 24.16\x* hetpris i kirap nogut long dispela tok na i brukim klos bilong em yet na i tok olsem, “Em i tok bilas long God. Yumi no ken singautim sampela man moa bilong tokaut long pasin bilong dispela man. Nogat. Nau tasol yupela i harim em i tok bilas long God. \v 66 Yupela \x - \xo 26.66 \xt Jo 19.7\x* i ting bai yumi mas mekim wanem long em?” Na ol i bekim tok olsem, “Em i gat rong, na em i mas i dai.” \p \v 67 Orait \x - \xo 26.67 \xt Ais 50.6, 53.5, Mt 27.30, Jo 19.3\x* ol i spetim pes bilong Jisas, na ol i paitim em. Na sampela i solapim em \v 68 na ol i tok, “Yu man God i makim, yu mekim tok profet nau. Dispela man i paitim yu, em husat?” \s1 Pita i tok, em i no save long Jisas \r (Mak 14.66-72 na Luk 22.56-62 na Jon 18.15-18 na 18.25-27) \p \v 69 Pita i sindaun i stap ausait, insait long banis bilong haus. Na wanpela wokmeri i kam klostu long em na i tok, “Yu tu yu bin i stap wantaim Jisas bilong Galili.” \v 70 Tasol Pita i tok nogat long ai bilong olgeta man olsem, “Mi no save long dispela tok yu mekim.” \v 71 Na bihain em i go long haus i stap long dua bilong banis, na narapela wokmeri i lukim em na i tokim ol manmeri i stap klostu olsem, “Dispela man i bin i stap wantaim Jisas bilong Nasaret.” \v 72 Na Pita i tok nogat gen olsem, “Tru antap, mi no save long dispela man.” \v 73 Bihain liklik ol man i sanap i stap klostu, ol i kam tokim Pita olsem, “Tru tumas, yu man bilong lain bilong ol. Nek bilong yu i kamapim yu pinis.” \v 74 Orait \x - \xo 26.74 \xt Mk 14.71\x* nau Pita i tok strong tru olsem, “Tru antap, mi no save long dispela man. Sapos mi no tok tru, orait God i ken bagarapim mi.” Em i tok pinis, na wantu kakaruk i krai. \v 75 Na \x - \xo 26.75 \xt Mt 26.34, Mk 14.30, Lu 22.61-62, Jo 13.38\x* Pita i tingim gen dispela tok Jisas i bin mekim, “Taim kakaruk i no krai yet, yu bai tok tripela taim olsem yu no save long mi.” Na Pita i go ausait na i krai nogut tru. \c 27 \s1 Ol i bringim Jisas i go long Pailat \r (Mak 15.1 na Luk 23.1-2 na Jon 18.28-32) \p \v 1 Tulait \x - \xo 27.1 \xt Lu 22.66\x* i kamap, na olgeta bikpris na ol hetman bilong ol manmeri ol i wokim toktok bilong kilim Jisas i dai. \v 2 Na bihain ol i pasim em long baklain, na ol i kisim em i go na putim em long han bilong namba wan gavman Pailat.\f + \fr 27.2 \ft Pailat em i man bilong Rom. Ol Rom i bin putim em i stap namba wan gavman bilong ol Juda. Ol Juda yet i no inap kilim Jisas i dai. Ol Rom tasol inap tok long wanpela man i mas i dai. Olsem na ol Juda i bringim Jisas i go long Pailat. Lukim Jon 18.31.\f* \s1 Judas i dai pinis \r (Aposel 1.18-19) \p \v 3 Judas,\x - \xo 27.3 \xt Mt 26.14-15\x* em dispela man i bin givim Jisas long han bilong ol birua, em i lukim ol i daunim Jisas long kot na putim hevi long en. Na em i senisim tingting bilong en na em i kisim dispela 30 mani silva ol bikpris na ol hetman i bin givim long em, na em i bringim i go bek long ol. \v 4 Na em i tok olsem, “Mi bin mekim sin. Dispela man mi givim long han bilong yupela, em i no bin mekim rong. Na yupela bai i kilim em i dai.” Tasol ol i bekim tok olsem, “Em i no samting bilong mipela. Em wari bilong yu tasol.” \v 5 Na \x - \xo 27.5 \xt 2 Sml 17.23\x* Judas i tromoi ol dispela mani silva insait long banis bilong tempel, na em i go hangamapim em yet na em i dai. \p \v 6 Ol bikpris i kisim dispela mani silva, na ol i tok, “Dispela mani em i pe bilong kilim man i dai. Yumi no ken putim wantaim mani bilong tempel.” \v 7 Na ol i pasim wanpela tok, na long dispela mani ol i baim hap graun bilong ol man bilong wokim sospen graun. Ol i laik bai dispela graun i stap matmat bilong ol man bilong ol longwe ples. \v 8 Olsem na dispela hap graun i kisim nem, Graun Bilong Blut, na ol man i save kolim olsem yet.\f + \fr 27.8 \ft Dispela tok “olsem yet” i no tok long taim bilong yumi nau. Nogat. Em i tok long taim Matyu i raitim buk bilong en.\f* \v 9 Olsem \x - \xo 27.9 \xt Sek 11.12-13\x* na wanpela tok bipo God i bin mekim long maus bilong profet Jeremaia em i kamap tru. Em i bin tok olsem, “Ol i kisim dispela 30 mani silva. Ol Israel i bin makim dispela pe olsem pe bilong baim dispela man. \v 10 Na long dispela mani ol i baim graun bilong man bilong wokim sospen graun, olsem Bikpela i bin tokim mi.” \s1 “Yu king bilong ol Juda, a?” \r (Mak 15.2-5 na Luk 23.3-5 na Jon 18.33-38) \p \v 11 Jisas \x - \xo 27.11 \xt Mk 15.2, Lu 23.3, Jo 18.33, 18.37, 1 Ti 6.13\x* i sanap i stap long ai bilong namba wan gavman Pailat, na Pailat i askim em olsem, “Yu king bilong ol Juda, a?” Na Jisas i tok, “Yu yet yu tok olsem.” \v 12 Na \x - \xo 27.12 \xt Ais 53.7, Mt 26.63, Jo 19.9\x* ol bikpris wantaim ol hetman ol i sutim planti tok long Jisas. Tasol em i no bekim wanpela tok. \v 13 Olsem na Pailat i askim em gen olsem, “Ating yu no harim olgeta dispela toktok ol i sutim long yu?” \v 14 Na \x - \xo 27.14 \xt Jo 19.9\x* Jisas i no bekim wanpela tok long Pailat. Olsem na Pailat i tingting planti. \s1 Pailat i tok long nilim Jisas long diwai kros \r (Mak 15.6-15 na Luk 23.13-25 na Jon 18.38—19.16) \p \v 15 Long olgeta yia long dispela bikpela de bilong lotu, namba wan gavman i save lusim wanpela kalabusman. Ol manmeri yet i save kolim nem bilong wanpela man i stap long kalabus, na Pailat i save lusim dispela man i go long ol. \v 16 Na long dispela taim i gat wanpela man nogut tru i stap long kalabus, nem bilong en Jisas Barabas. \v 17 Ol manmeri i kam bung pinis, orait Pailat i askim ol olsem, “Yupela i laik bai mi lusim husat i go long yupela? Bai mi lusim Jisas Barabas, o bai mi lusim dispela Jisas ol i tok God i bin salim em i kam?” \v 18 Pailat \x - \xo 27.18 \xt Jo 11.47-48, 12.19\x* i tok olsem, long wanem, em i save, ol i bel nogut tasol long Jisas, na ol i bringim em i kam long kot. \v 19 Na tu, taim Pailat i sindaun i stap long sia bilong jas, meri bilong en i bin salim tok i kam long em olsem, “Yu no ken mekim wanpela samting long dispela stretpela man. Long nait mi lukim em long wanpela driman, na mi pilim bikpela hevi.” \p \v 20 Ol \x - \xo 27.20 \xt Ap 3.14\x* bikpris wantaim ol hetman i kirapim bel bilong ol manmeri, long ol i mas singaut long Pailat i mas lusim Barabas na i kilim Jisas i dai. \v 21 Na namba wan gavman i askim ol gen olsem, “Yupela i laik bai mi lusim husat bilong dispela tupela man?” Na ol manmeri i singaut olsem, “Barabas.” \v 22 Na Pailat i askim ol, “Na yupela i laik bai mi mekim wanem long dispela Jisas ol i tok God i bin salim em i kam?” Na olgeta i singaut olsem, “Nilim em long diwai kros.” \v 23 Na Pailat i askim ol, “Bilong wanem? Em i mekim wanem rong?” Tasol ol i singaut strong moa, “Nilim em long diwai kros.” \p \v 24 Pailat \x - \xo 27.24 \xt Lo 21.6-9, Mt 27.4\x* i save nau, ol bai i no inap harim tok bilong en, na bikpela pait i laik kirap. Olsem na em i kisim sampela wara na em i wasim han bilong en long ai bilong ol manmeri. Na em i tok olsem, “I no asua bilong mi sapos dispela man i dai. Em i samting bilong yupela tasol.” \v 25 Na \x - \xo 27.25 \xt Jos 2.19, 2 Sml 1.16, Mt 23.35, Ap 5.28\x* olgeta manmeri i bekim tok olsem, “Dispela asua i ken i stap long mipela na long ol pikinini bilong mipela.” \v 26 Olsem na Pailat i lusim Barabas i go long ol. Na em i tok na ol soldia i wipim Jisas. Na bihain em i givim Jisas long han bilong ol soldia, bai ol i nilim em long diwai kros. \s1 Ol soldia i tok bilas long Jisas \r (Mak 15.16-20 na Jon 19.2-3) \p \v 27 Orait ol soldia bilong namba wan gavman i bringim Jisas i go insait long haus gavman, na olgeta i kam bung long pes bilong em. \v 28 Na \x - \xo 27.28 \xt Lu 23.11\x* ol i rausim klos bilong em, na ol i putim wanpela retpela klos long em. \v 29 Na \x - \xo 27.29 \xt Sng 69.19, Ais 53.3\x* ol i kisim ol rop i gat nil na wokim samting olsem hat bilong king, na ol i putim long het bilong em. Na ol i putim wanpela stik long han sut bilong en. Na ol i brukim skru long en, na ol i tok bilas long em olsem, “Gude, king bilong ol Juda.”\f + \fr 27.29 \ft Ol soldia i laik pilai long Jisas na ol i bilasim em olsem king. Long dispela taim ol king i save putim olkain bilas olsem, retpela klos na hat king. Na taim ol i sindaun long sia king, ol i save holim wanpela stik long han bilong ol.\f*\fig Ol soldia i kisim ol rop i gat nil na wokim samting olsem hat bilong king.|alt="30" src="LN 84" size="span" ref="27.29" \fig* \v 30 Na \x - \xo 27.30 \xt Ais 50.6, Mt 26.67\x* ol i spet long em, na ol i kisim dispela stik ol i bin putim long han bilong Jisas na ol i paitim het bilong en. \v 31 Ol \x - \xo 27.31 \xt Ais 53.7\x* i mekim dispela olgeta pasin bilong tok bilas long em pinis, orait ol i rausim dispela klos ol i bin putim long em, na ol i putim bek klos bilong em yet. Na ol i kisim em i go bilong hangamapim em long diwai kros. \s1 Ol i nilim Jisas long diwai kros \r (Mak 15.21-32 na Luk 23.26-43 na Jon 19.17-27) \p \v 32 Ol i wokabaut i go, na ol soldia i lukim wanpela man bilong taun Sairini, nem bilong en Saimon. Na ol i kisim em na mekim em i karim diwai kros bilong Jisas. \v 33 Orait ol i go kamap long wanpela ples, nem bilong en Golgota. As bilong dispela nem i olsem, Ples bilong bun bilong het. Na long dispela ples \v 34 ol \x - \xo 27.34 \xt Sng 69.21, Mt 27.48\x* i givim Jisas sampela wain ol i bin tanim wantaim marasin i gat pait nogut, bai em i dring. Na em i traim, tasol em i no dring. \v 35 Ol \x - \xo 27.35 \xt Sng 22.18\x* soldia i hangamapim Jisas pinis long diwai kros, orait ol i pilai satu bilong tilim ol klos samting bilong en namel long ol yet. \v 36 Na ol i sindaun long dispela ples, na ol i was long em. \v 37 Antap long het bilong en ol i raitim dispela tok ol i bin kotim em long en. Ol i raitim tok olsem, “Dispela em Jisas, King bilong ol Juda.” \p \v 38 Klostu \x - \xo 27.38 \xt Ais 53.12\x* long Jisas ol i hangamapim tupela man bilong pait na stil. Ol i hangamapim wanpela long diwai kros i stap long han sut bilong em, na wanpela long diwai kros i stap long long han kais. \v 39 Na \x - \xo 27.39 \xt Sng 22.7, 109.25\x* ol manmeri i kam i go, ol i tok bilas long em. Ol i naisim het \v 40 na \x - \xo 27.40 \xt Mt 26.61, Jo 2.19\x* i tok, “Yu man bilong brukim tempel na sanapim gen long tripela de tasol, yu ken helpim yu yet. Sapos i tru yu Pikinini Bilong God, orait lusim diwai kros na kam daun.” \v 41 Ol bikpris wantaim ol saveman bilong lo na ol hetman tu ol i tok bilas olsem, \v 42 “Em \x - \xo 27.42 \xt Jo 11.50\x* i bin helpim ol arapela man, tasol em i no inap helpim em yet. Em i king bilong Israel. Orait em i ken lusim diwai kros na i kam daun, na bai yumi bilip long em. \v 43 Em \x - \xo 27.43 \xt Sng 22.8\x* i bilip long God na i tok, ‘Mi Pikinini Bilong God.’ Orait, sapos God i laikim em, God i ken helpim em nau.” \v 44 Tupela stilman ol i bin hangamapim long ol diwai kros klostu long Jisas, tupela tu i mekim ol wankain tok bilas tasol long em. \s1 Jisas i dai \r (Mak 15.33-41 na Luk 23.44-49 na Jon 19.28-30) \p \v 45 Long 12 klok, tudak i karamapim graun olgeta, i go inap long 3 klok long apinun. \v 46 Na \x - \xo 27.46 \xt Sng 22.1, Hi 5.7\x* klostu long 3 klok Jisas i singaut strong olsem, “Eli, Eli, lema sabaktani?” As bilong dispela tok i olsem, “God bilong mi, God bilong mi, bilong wanem yu lusim mi?” \v 47 Sampela man i sanap klostu, ol i harim dispela tok, na ol i tok, “Dispela man i singautim Elaija.” \v 48 Na \x - \xo 27.48 \xt Sng 69.21\x* kwiktaim wanpela bilong ol i ran i go kisim wanpela spans na putim long wain. Na taim wain i pulap long en, em i pasim long wanpela stik na i givim long Jisas bilong dring. \v 49 Tasol ol arapela i tok, “Wet, yumi lukim pastaim. Ating bai Elaija i kam helpim em, o nogat?” \v 50 Jisas i singaut strong moa gen, na em i lusim spirit bilong en i go na em i dai. \p \v 51 Long \x - \xo 27.51 \xt Kis 26.31-33, Mk 15.38, Lu 23.45, Hi 10.19-20\x* dispela taim tasol dispela bikpela laplap i hangamap i stap insait long tempel em i bruk long antap i go inap long daunbilo bilong en, na i kamap tupela hap. Na graun i guria, na ol bikpela ston i bruk. \v 52 Na ol ples matmat i op, na planti manmeri bilong God, bipo ol i dai pinis, nau ol i kirap. \v 53 Ol i lusim matmat, na bihain long Jisas i kirap bek pinis, ol i go insait long taun bilong God. Na planti man i lukim ol. \v 54 Kepten wantaim ol soldia i was long Jisas i stap, ol i lukim graun i guria na ol samting i kamap, na ol i pret moa. Na ol i tok olsem, “Tru tumas, dispela man em i Pikinini Bilong God.” \p \v 55 Planti \x - \xo 27.55 \xt Lu 8.2-3\x* meri tu i stap, ol i bin bihainim Jisas na i lusim Galili na i kam bilong helpim em. Ol dispela meri i sanap longwe liklik na ol i lukluk i stap. \v 56 Wanpela \x - \xo 27.56 \xt Mt 20.20\x* namel long ol em Maria bilong taun Makdala. Na wanpela em Maria, mama bilong Jems tupela Josep. Na wanpela em mama bilong tupela pikinini bilong Sebedi. \s1 Ol i putim bodi bilong Jisas long hul bilong ston \r (Mak 15.42-47 na Luk 23.50-55 na Jon 19.38-42) \p \v 57 Long apinun wanpela maniman bilong taun Arimatea, nem bilong en Josep, em i kam. Em tu i disaipel bilong Jisas. \v 58 Em \x - \xo 27.58 \xt Lo 21.22-23\x* i go long Pailat na i askim Pailat long larim em i kisim bodi bilong Jisas. Orait Pailat i tokim ol soldia na ol i givim bodi long Josep. \v 59 Na Josep i kisim bodi na i karamapim long klinpela waitpela laplap. \v 60 Na \x - \xo 27.60 \xt Ais 53.9\x* em i kisim bodi i go na putim insait long nupela matmat bilong em yet. Dispela matmat em wanpela hul bilong ston Josep i bin tokim ol man long wokim. Na Josep i tantanim wanpela bikpela ston i kam pasim maus bilong hul. Em i mekim olsem pinis, na em i go. \v 61 Maria bilong Makdala wantaim narapela Maria, tupela i stap. Tupela i sindaun klostu long matmat, na tupela i lukluk i stap. \s1 Ol soldia i was long matmat \p \v 62 De bilong redim ol samting bilong de Sabat em i pinis, na long de bihain,\f + \fr 27.62 \ft Em long de Sabat yet.\f* ol bikpris wantaim ol Farisi ol i go lukim Pailat. \v 63 Ol \x - \xo 27.63 \xt Mt 12.40, 16.21, 17.23, 20.19, Mk 8.31, 9.31, 10.33-34, Lu 9.22, 18.31-33, Jo 2.19-21\x* i tokim em olsem, “Bikman, mipela i tingim wanpela tok dispela man bilong giaman i bin mekim long taim em i stap yet. Em i tok, ‘Bihain long tripela de bai mi kirap bek.’ \v 64 Olsem na yu mas tok na ol i ken pasim gut dispela matmat inap long tripela de. Nogut ol disaipel bilong en i kam stilim bodi bilong en na tokim ol manmeri olsem, ‘Em i kirap bek long matmat.’ Na dispela nupela tok giaman bilong ol bai i winim tok giaman em i bin mekim bipo.” \v 65 Orait \x - \xo 27.65 \xt Dan 6.17\x* Pailat i tokim ol olsem, “Yupela kisim ol soldia na tokim ol long was i stap long dispela matmat. Yupela go na mekim olgeta samting yupela i laik mekim bilong pasim strong dispela matmat.” \v 66 Orait \x - \xo 27.66 \xt Dan 6.17\x* na ol i go pasim matmat. Ol i putim mak bilong tambuim dispela ston i stap long maus bilong hul, na ol i putim ol soldia bilong was long matmat. \c 28 \s1 Jisas i kirap bek \r (Mak 16.1-10 na Luk 24.1-10 na Jon 20.1-18) \p \v 1 De Sabat i pinis, na taim san klostu i laik kamap long namba wan de bilong wik,\f + \fr 28.1 \ft Namba wan de bilong wik, em Sande tasol.\f* orait Maria bilong Makdala wantaim narapela Maria tupela i kam bilong lukim matmat. \v 2 Na wantu tasol bikpela guria i kamap. Ensel bilong Bikpela i lusim heven na i kam daun, na em i tantanim ston i go lusim maus bilong hul na em i sindaun i stap antap long en. \v 3 Pes \x - \xo 28.3 \xt Dan 10.6, Mt 17.2, Ap 1.10\x* bilong ensel i lait olsem lait bilong klaut, na klos bilong en i waitpela olsem ais. \v 4 Ol soldia i pret long em, na ol i guria nogut, na ol i kamap olsem ol man i dai pinis. \p \v 5 Tasol ensel i tokim tupela meri olsem, “Yutupela i no ken pret. Mi save, yutupela i kam bilong painim Jisas, em dispela man ol i bin hangamapim long diwai kros. \v 6 Em \x - \xo 28.6 \xt Mt 12.40, 16.21\x* i no i stap hia. Em i kirap pinis, olsem bipo em i bin tok. Yutupela kam lukim ples em i bin slip long en. \v 7 Na \x - \xo 28.7 \xt Mt 26.32\x* yutupela go kwiktaim na tokim ol disaipel bilong en olsem, em i lusim matmat na i kirap bek pinis. Harim. Em i go paslain long yupela long Galili, na yupela bai i lukim em long dispela hap. Mi kam bilong givim dispela tok long yupela.” \p \v 8 Tupela meri i pret tru, tasol tupela i amamas moa moa yet, na kwiktaim tupela i lusim matmat na i ran i go bilong tokim ol disaipel bilong en. \v 9 Na Jisas i bungim tupela long rot, na i tok, “Moning tru.” Na tupela i go klostu na i holim lek bilong en, na tupela i lotu long em. \v 10 Na \x - \xo 28.10 \xt Hi 2.11\x* Jisas i tokim tupela olsem, “Yutupela i no ken pret. Yutupela go tokim ol brata bilong mi long ol i mas i go long Galili. Ol bai i lukim mi long dispela hap.” \s1 Tok bilong ol soldia \p \v 11 Tupela meri i go yet, na sampela soldia i bin was long matmat ol i go insait long taun, na ol i tokim ol bikpris long olgeta samting i bin kamap. \v 12 Na ol bikpris i bung wantaim ol hetman, na ol i wokim wanpela tok. Ol i givim planti mani long ol soldia, \v 13 na \x - \xo 28.13 \xt Mt 27.64\x* ol i tok, “Yupela i mas tok olsem, ‘Ol disaipel bilong en i kam long nait, na taim mipela i slip, ol i stilim bodi bilong en.’ \v 14 Na sapos namba wan gavman i harim dispela tok, orait mipela i ken stretim tok wantaim em, na bai yupela i no gat trabel.” \v 15 Orait ol soldia i kisim mani, na ol i bihainim dispela tok bilong ol bikman. Na dispela tok i go nabaut namel long ol Juda, na ol Juda i save mekim dispela tok yet i kam inap long nau. \s1 Jisas i tokim ol disaipel long wok ol i mas mekim \r (Mak 16.14-18 na Luk 24.36-49 na Jon 20.19-23) \p \v 16 Ol \x - \xo 28.16 \xt Mt 26.32, 28.7-10, Mk 14.28\x* 11-pela disaipel i wokabaut i go long Galili, na ol i kamap long dispela maunten Jisas i bin tok bai ol i mas i go long en. \v 17 Na ol i lukim Jisas, na ol i lotu long em. Tasol ol i gat tupela tingting. \v 18 Na \x - \xo 28.18 \xt Dan 7.13-14, Mt 11.27, Jo 3.35, 13.3, Ap 2.36, 1 Ko 15.27, Ef 1.20-22, Hi 1.2, KTH 17.14\x* Jisas i kam klostu na i tokim ol olsem, “God i givim mi bikpela namba na strong bilong bosim olgeta samting long heven na long graun. \v 19 Olsem \x - \xo 28.19 \xt Mk 16.15-16, Ap 1.8\x* na yupela i mas i go mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel bilong mi. Na yupela baptaisim ol long nem bilong Papa na bilong Pikinini na bilong Holi Spirit. \v 20 Na \x - \xo 28.20 \xt Mt 18.20, Jo 14.23\x* yupela lainim ol long bihainim olgeta tok mi bin givim long yupela. Harim. Mi save stap wantaim yupela olgeta de, i go inap long dispela taim i pinis.”