\id 1SA Tok Pisin Bible \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h 1 SAMUEL \toc1 Buk bilong Profet Samuel Buk 1 \toc2 1 Samuel \toc3 1 Sml \mt2 Buk bilong Profet \mt1 Samuel \mt1 Buk 1 \imt1 Tok i go pas \ip Dispela buk i stori long ol samting i kamap long pinis bilong taim bilong ol hetman na long stat bilong taim ol Israel i gat king bilong ol yet. Planti hap bilong dispela buk i stori long tripela man. Samuel yet em i las bilong ol lain hetman i bin i stap lida bilong ol Israel. Na dispela buk i stori tu long King Sol, em namba wan king bilong ol Israel. Na planti stori bilong Devit tu i stap, em long taim em i no kamap king yet. \ip Dispela buk i gat planti stori, tasol ol i no stori nating. 1 Samuel i laik soim yumi gut olsem, sapos man i bilip long God na i aninit long em, orait em bai i stap gut. Tasol sapos em i bikhet, em bai i bagarap. Yumi lukim dispela klia tru long tok God i givim Eli long 2.30, “Man i litimapim nem bilong mi, orait bai mi givim biknem long em. Na man i bikhet long mi, orait bai mi daunim em tru.” \ip Dispela buk i gat tupela tingting long ol Israel i mas i gat king, o nogat. God yet em i King tru bilong ol Israel. Tasol ol Israel yet i laik bai wanpela man i mas kamap king bilong ol, olsem na God i makim wanpela bilong ol. Tasol God yet i stap Papa bilong king na bilong ol lain Israel wantaim, na em i bosim ol. Taim king wantaim ol manmeri i aninit long God, ol i stap gut. Tasol taim ol i bikhet, ol i painim hevi. \c 1 \ms1 Stori bilong Eli na Samuel \s2 (Sapta 1-7) \s1 Elkana wantaim ol famili bilong en i go long Silo \p \v 1 I gat wanpela man i stap, nem bilong en Elkana. Em i man bilong lain Efraim na em i stap long taun Rama, long ples maunten bilong Efraim. Elkana em i pikinini man bilong Jeroham, na Jeroham em i pikinini man bilong Elihu, na Elihu em i pikinini man bilong Tohu, na Tohu em i pikinini man bilong Suf. \v 2 Elkana i gat tupela meri, Hana na Penina. Penina i bin karim ol pikinini, tasol Hana nogat. \p \v 3 Wanpela taim long olgeta yia Elkana i save lusim taun bilong en na i go long ples Silo na mekim lotu na ol ofa long Bikpela I Gat Olgeta Strong. Hopni wantaim Finias, tupela pikinini man bilong Eli, i stap pris bilong Bikpela long dispela ples. \v 4 Olgeta taim Elkana i mekim ofa, em i save tilim mit bilong ofa long planti hap na i save givim wanpela wanpela hap long Penina na long ol wan wan pikinini bilong en. \v 5 Tasol Elkana i laikim tru Hana, na em i sori long em, long wanem, God i bin pasim bel bilong Hana na em i no gat pikinini, olsem na Elkana i save givim bikpela hap mit long en. \v 6 Olsem na Penina i ting long Bikpela i bin pasim bel bilong Hana, na em i save tok bilas na tok sem long Hana, bilong mekim Hana i bel hevi. \p \v 7 Planti yia Penina i mekim dispela kain pasin long Hana. Olgeta taim ol i go long haus bilong Bikpela, Penina i save tok bilas long Hana na Hana i save pilim nogut tru na i krai, olsem na em i no save kaikai. \v 8 Na Elkana i save askim em olsem, “Hana, bilong wanem yu krai? Bilong wanem yu no laik kaikai? Na bilong wanem yu bel hevi oltaim? Tru, yu no bin karim pikinini. Tasol mi ting yu laikim mi tumas, na maski sapos yu bin karim 10-pela pikinini man, ating long tingting bilong yu bai mi stap namba wan.” \s1 Hana i toktok wantaim Eli \p \v 9 Wanpela taim ol i stap long Silo na ol i kaikai pinis, orait Hana i kirap i go sanap klostu long haus bilong Bikpela. Long dispela taim pris Eli i sindaun long sia bilong en klostu long dua bilong banis bilong haus bilong Bikpela. \v 10 Hana i pilim nogut tru na i krai moa yet na i prea long Bikpela. \v 11 Na \x - \xo 1.11 \xt Nam 6.5\x* Hana i mekim wanpela strongpela promis long Bikpela olsem, “Bikpela, yu gat olgeta strong. Mi laik yu lukim mi, wokmeri bilong yu. Lukim dispela hevi bilong mi na tingting long mi. Plis, yu no ken lusim tingting long mi. Sapos yu givim mi wanpela pikinini man, orait bai mi givim em long yu na bai em i ken i stap wokman bilong yu inap em i dai. Na bilong makim dispela, ol i no ken katim gras bilong en.” \p \v 12 Hana i beten longpela taim long Bikpela, na Eli i wok long lukim maus bilong Hana. \v 13 Hana i beten long tingting tasol, na Eli i lukim em i opim maus olsem pasin bilong toktok, tasol em i no harim Hana i toktok. Olsem na Eli i ting Hana i spak tru \v 14 na i tokim em olsem, “Wanem taim bai yu lusim pasin bilong spak? Yu mas lusim dispela haus na i go. Spak bilong yu i pinis pastaim na bai yu ken kam bek.” \p \v 15 Na Hana i bekim tok olsem, “Bikman, mi no spak. Mi no bin dringim wain na bia samting. Nogat tru. Mi bel hevi nogut tru, olsem na mi prea na autim hevi bilong mi long Bikpela. \v 16 Yu no ken ting mi olsem wanpela meri nogut. Nogat. Mi pilim nogut tru na tingting bilong mi i bagarap. Olsem na mi beten long dispela pasin yu bin lukim.” \v 17 Orait Eli i harim dispela tok na i tokim em, “Maski, yu ken bel isi na yu go. Na God bilong yumi Israel i ken givim yu dispela samting yu bin askim em.” \v 18 Na Hana i tokim Eli olsem, “Bikman, mi laik bai yu belgut long mi oltaim.” Orait em i tok pinis na i go. Na em i kaikai na bihain em i no moa bel hevi. \s1 Hana i karim pikinini man na i givim long God \p \v 19 Orait Elkana wantaim ol famili bilong en i slip long Silo long nait na long moningtaim tru ol i kirap na lotu long Bikpela. Ol i lotu pinis, orait ol i go bek long haus bilong ol long Rama. Bihain Bikpela i tingim prea bilong Hana na i mekim olsem Hana i bin askim em. \v 20 Olsem na Hana i gat bel na bihain em i karim pikinini man. Na em i tok, “Mi bin askim Bikpela long givim mi dispela pikinini. Olsem na mi kolim nem bilong en Samuel.”\f + \fr 1.20 \ft Long tok Hibru dispela nem Samuel i klostu wankain olsem dispela tok, “Askim.”\f* \p \v 21 Bihain long dispela, Elkana wantaim ol famili bilong en i go long Silo gen bilong mekim ofa long Bikpela olsem ol i save mekim long olgeta yia, na tu em i laik mekim ofa bilong inapim wanpela promis em i bin mekim. \v 22 Tasol Hana i no i go wantaim ol. Em i bin tokim Elkana olsem, “Pikinini i kamap bikpela liklik na i lusim susu pinis, orait bai mi kisim em i go long Bikpela. Na em bai i stap long haus bilong Bikpela oltaim.” \v 23 Orait Elkana i tokim Hana olsem, “Sapos yu ting i gutpela long mekim olsem, orait yu ken i stap long ples inap pikinini i lusim susu. Na Bikpela i ken mekim promis bilong yu i kamap tru, olsem em i bin tok.” Olsem na Hana i stap long ples na i lukautim gut pikinini bilong en. \p \v 24 Na bihain, taim pikinini i lusim susu pinis, orait Hana i kisim em i go long Bikpela. Na tu em i kisim ol ofa olsem, tripela bulmakau man na 10-pela kilogram plaua na wanpela bek ol i wokim long skin meme na ol i pulapim wain long en. Samuel i yangpela yet na mama i kisim em i go long haus bilong Bikpela long Silo. \v 25 Ol i kamap pinis, orait ol i kilim wanpela bulmakau pastaim na bihain ol i kisim pikinini Samuel i go long Eli. \v 26 Na Hana i tokim Eli olsem, “Bikman, yu tingim mi yet, o nogat? Tru tumas, mi dispela meri i bin sanap hia bipo na prea long Bikpela. \v 27 Mi bin askim Bikpela long givim mi wanpela pikinini man, na em i harim beten bilong mi na givim mi dispela pikinini. \v 28 Olsem na nau mi laik givim em long Bikpela. Na bai em i mekim wok bilong Bikpela oltaim.” Mama i tok pinis, orait Samuel i daunim het long pes bilong Bikpela. \c 2 \s1 Hana i beten long Bikpela \p \v 1 Na \x - \xo 2.1 \xt Lu 1.46-55\x* Hana i beten olsem, “Bikpela, yu mekim mi i amamas moa yet. Na mi amamas tru long yu bin givim biknem long mi. Olsem na mi lap nogut long ol birua bilong mi. God, yu bin helpim mi, olsem na mi belgut tru. \v 2 Bikpela, pasin bilong yu i narakain tru na yu gutpela olgeta, na i no gat wanpela man i wankain olsem yu. Nogat tru. Yu winim olgeta. God, yu wanpela i gat strong bilong sambai long mipela na helpim mipela. I no gat wanpela man inap mekim olsem yu, God bilong mipela. \p \v 3 “Yumi manmeri i mas save gut, Bikpela em i God i save long olgeta samting yumi mekim, na em i save skelim pasin bilong yumi. Olsem na yupela manmeri i save bikmaus na litimapim nem bilong yupela yet, yupela i mas pasim maus na lusim dispela kain tok. \v 4 God i save brukim banara bilong ol strongpela soldia na ol i no gat strong moa bilong pait. Tasol ol man i no gat strong, em i save mekim ol i kamap strong. \v 5 Ol man bipo i gat planti kaikai, nau God i mekim ol i hangre na ol i mas wok na ol i kisim kaikai tasol olsem pe bilong ol. Na ol manmeri bipo ol i sot long kaikai na i stap hangre, nau God i givim planti kaikai long ol na ol i no ken wok moa. Na ol meri i no save karim pikinini bipo, nau God i helpim ol na ol i karim inap 7-pela pikinini. Na meri i bin karim planti pikinini bipo, nau ol dispela pikinini i lus pinis na God i larim dispela meri i stap wanpis stret. \v 6 Bikpela i save kilim man i dai na i save givim laip long ol man i dai pinis. Na em i save salim ol manmeri i go long ples bilong ol man i dai pinis, na em i save kisim ol man i dai pinis, na bringim ol i kam bek gen na ol i gat laip. \v 7 Na Bikpela i save mekim sampela manmeri i kamap rabis na em i save mekim sampela i gat planti mani samting. Em i save daunim sampela na givim biknem long sampela. \v 8 Em i save helpim ol manmeri i rabis na i sot long ol samting, na ol i stap gut. Na em i mekim ol i kamap bikman bilong kantri bilong ol, na ol manmeri i givim biknem long ol. Em inap mekim olsem, long wanem, ol strongpela samting bilong holim dispela graun ol i bilong Bikpela yet, na em yet i bin wokim graun antap long ol dispela samting. \p \v 9 “Bikpela i save lukautim ol lain manmeri i save bihainim em tru. Tasol ol manmeri nogut em i save bagarapim ol, na ol i lus long ples nogut i tudak tru. Maski man i gat bikpela strong, em i no inap i stap gut long strong bilong em yet. \v 10 Bikpela bai i bagarapim nogut tru ol birua bilong en. Em i stap long heven na bai em i pairap strong long ol olsem klaut i pairap. Na Bikpela bai i bungim olgeta manmeri bilong graun long kot bilong em na skelim pasin bilong ol. Na em bai i givim strong long king em i bin makim, na dispela king i gat biknem namel long olgeta lain manmeri.” \p \v 11 Hana i mekim dispela beten pinis, orait em i go bek wantaim Elkana long Rama. Tasol liklik mangi Samuel i stap long Silo na i mekim wok bilong Bikpela, na pris Eli i bosim em. \s1 Ol pikinini man bilong Eli i mekim pasin nogut \p \v 12 Hopni na Finias, dispela tupela pikinini man bilong Eli, i man nogut tru. Tupela i pris, tasol tupela i ting olsem, Bikpela i samting nating, na tupela i mekim ol kain kain pasin nabaut. \v 13 Tupela i no save bihainim lo bilong hap kaikai bilong ofa ol pris i ken kisim. Nogat. Taim wanpela man i wok yet long kukim abus bilong ofa, orait dispela tupela pris i save salim wokman i kam bilong kisim mit. Orait wokman i save kisim pok i gat tripela tit na karim i kam. \v 14 Na wokman i save sutim pok i go insait long sospen samting, na wanem hap mit i pas long dispela pok, orait em i kisim i go long dispela tupela pris. Ol i mekim dispela pasin nogut long olgeta manmeri bilong Israel, taim ol i bringim ofa i kam long Silo. \v 15 Na sampela taim dispela wokman bilong pris i save kam long taim man i laik mekim ofa i no bin rausim gris bilong abus yet na i no kukim long paia. Na wokman i tokim man i mekim ofa olsem, “Givim mi sampela mit bilong pris. Em i laik kukim long paia, long wanem, em i no laikim mit yupela i bin kukim long sospen. Yupela i mas givim em mit i no tan.” \p \v 16 Na sapos dispela man i laik mekim ofa em i tok, “Larim mi bihainim lo bilong ofa na kukim gris long paia pastaim, na bihain yu ken kisim wanem hap mit yu laikim,” orait wokman bilong pris i save tok, “Nogat. Yu mas givim mi nau. Sapos yu no laik, orait bai mi yet mi kisim.” \p \v 17 Dispela tupela pikinini man bilong Eli i save mekim ol dispela pasin nogut long ol ofa ol manmeri i bringim long Bikpela, olsem na Bikpela i lukim sin bilong tupela i samting nogut tru. \s1 Samuel i stap long Silo \p \v 18 Long dispela taim yangpela mangi Samuel i mekim wok bilong Bikpela na em i save pasim laplap bilong pris, bilong mekim dispela wok. \v 19 Long olgeta yia mama bilong en i save wokim wanpela liklik saket bilong en. Na taim mama tupela papa i kam bilong mekim ofa bilong olgeta yia, mama i save kisim dispela saket i kam na givim long Samuel. \v 20 Na papamama i save go long Eli na em i save askim God long mekim gut long tupela. Em i save tokim Elkana olsem, “Bikpela i ken mekim dispela meri bilong yu i karim ol arapela pikinini, bilong senisim dispela pikinini man yu bin givim long Bikpela.” Eli i tok pinis, orait tupela i save go bek long ples. \p \v 21 Orait Bikpela i mekim gut long Hana na bihain Hana i karim tripela pikinini man na tupela pikinini meri. Na Samuel i mekim wok bilong God na i kamap bikpela liklik. \s1 Tupela pikinini man bilong Eli i bikhet \p \v 22 Long dispela taim Eli em i lapun tru. Na planti taim Eli i harim tok long olgeta samting nogut tupela pikinini bilong en i save mekim long ol Israel. Na tu em i harim olsem, tupela i save slip wantaim ol meri i save wok long dua bilong haus sel bilong God. \v 23 Olsem na em i tokim tupela, “Bilong wanem yutupela i save mekim ol dispela pasin nogut? Olgeta manmeri i save kam tokim mi long pasin bilong yutupela. \v 24 Yutupela pikinini bilong mi, yutupela i mas lusim dispela pasin. Ol manmeri bilong Bikpela i toktok nabaut long pasin bilong yutupela, na em i samting nogut tru. \v 25 Sapos wanpela man i mekim rong long narapela man, orait God i ken mekim tok i dai na stretim dispela samting. Tasol sapos man i mekim sin long God, husat man i ken sanap long namel na stretim dispela rong?” Eli i tokim tupela olsem, tasol Bikpela i tingting pinis long kilim tupela i dai. Olsem na em i mekim het bilong tupela i strong na tupela i no harim tok bilong papa. \p \v 26 Long \x - \xo 2.26 \xt Lu 2.52\x* dispela taim Samuel i wok long kamap bikpela liklik, na Bikpela wantaim ol man i laikim em, na laik bilong ol i wok long kamap strong moa. \s1 Profet i autim wanpela tok long Eli \p \v 27 Bihain Bikpela i givim tok bilong en long wanpela profet na salim em i kam tokim Eli. Tok bilong Bikpela i olsem, “Taim tumbuna bilong yu Aron wantaim ol famili bilong en i bin i stap wokboi nating bilong king bilong Isip, na mi bin kamap long ol na tokim ol long laik bilong mi. \v 28 Na \x - \xo 2.28 \xt Kis 28.1-4, Wkp 7.35-36\x* mi bin kisim lain bilong Aron wanpela, namel long olgeta lain bilong yupela Israel, na mi makim ol long kamap pris bilong mi. Na ol i mas mekim wok long alta na kukim paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel, na ol i mas pasim laplap bilong pris long taim ol i kam klostu long mi. Na mi bin tok long ol i ken kaikai hap abus samting bilong olgeta ofa ol Israel i bringim i kam bilong kukim long alta. \v 29 Olsem na bilong wanem yupela i rabisim ol ofa mi bin tokim ol Israel long ol i mas mekim oltaim? Tupela pikinini man bilong yu i save kisim ol gutpela hap bilong olgeta ofa ol manmeri bilong mi i save bringim long mi, na tupela i kaikai na i kamap patpela pinis. Na yu save larim tupela i mekim olsem. Na long dispela pasin yu litimapim nem bilong tupela na daunim nem bilong mi. Olsem wanem na yu save mekim dispela pasin? \v 30 Mi God, Bikpela bilong yupela Israel, bipo mi bin tokim tumbuna bilong yu Aron wantaim ol lain bilong en, bai ol i inap wok olsem pris oltaim. Tasol nau bai mi senisim dispela tok. Nau mi tok olsem, man i litimapim nem bilong mi, orait bai mi givim biknem long em. Na man i bikhet long mi, orait bai mi daunim em tru. \p \v 31 “Harim gut. Bihain bai mi daunim na bagarapim olgeta yangpela man long lain pris na long lain bilong yu i kamap bihain, na bai i no gat wanpela man long lain bilong yu inap i kamap lapun. \v 32 Na oltaim bai yupela i stap nogut na lukim ol gutpela samting mi givim long ol arapela Israel, tasol yupela bai i no inap kisim. Na long olgeta taim bihain i no gat wanpela man long lain bilong yu bai inap kamap lapun. Nogat tru. \v 33 Na bihain bai mi larim ol birua i kam kilim olgeta man i kamap long lain bilong yu. Na wanpela man tasol bai i stap yet na mekim wok pris. Na dispela ol samting bai i mekim tingting bilong yu i bagarap na bai yu kamap aipas. \v 34 Na \x - \xo 2.34 \xt 1 Sml 4.11\x* bihain tupela pikinini bilong yu, Hopni na Finias, bai tupela i dai long wanpela de tasol. Na taim tupela i dai bai yu save, olgeta dispela tok bilong mi i tru. \v 35 Tasol mi bai makim wanpela pris na em bai i bel tru long mi na mekim olgeta wok mi laikim em i mekim. Na mi bai larim lain bilong en i stap pris oltaim na bai ol i wok wantaim ol king mi bin makim. \v 36 Na wanem ol man long lain bilong yu i stap yet, ol bai i go long dispela pris na askim em long mani na kaikai. Na ol bai i askim pris olsem, ‘Inap yu larim mipela i mekim sampela wok pris bai mipela i ken kisim sampela kaikai?’” \c 3 \s1 Bikpela i toktok long Samuel \p \v 1 Yangpela mangi Samuel i save mekim wok bilong Bikpela na Eli i bosim em. Planti yia i go pinis na Bikpela i no bin givim planti tok long ol Israel. Wan wan taim tasol em i save kamap long ol long samting olsem driman na givim tok long ol. \v 2 Nau ai bilong Eli i nogut na klostu em i aipas olgeta. Orait wanpela nait em i slip i stap long wanpela rum long haus bilong God, \v 3 na Samuel i slip long rum Bokis Kontrak bilong God i stap long en. Klostu i laik tulait na lam bilong haus bilong God i lait i stap yet, \v 4 orait Bikpela i singaut long Samuel. Na Samuel i tok, “Yesa, mi stap.” \v 5 Na em i kirap na ran i go long Eli na i tok, “Mi harim yu singautim mi, olsem na mi kam.” Tasol Eli i bekim tok, “Mi no singautim yu. Yu go slip gen long bet bilong yu.” \p Orait Samuel i go bek long bet na i slip \v 6 na bihain Bikpela i singautim em gen, na Samuel i kirap i go long Eli na i tok, “Yu singautim mi, olsem na mi kam.” Tasol Eli i tok, “Pikinini, mi no singautim yu. Yu go slip gen long bet bilong yu.” \v 7 Samuel i no save gut long Bikpela, long wanem, Bikpela i no bin toktok wantaim em bipo. \v 8 Orait bihain Bikpela i singaut long Samuel namba 3 taim, na Samuel i kirap i go long Eli na i tok, “Yu singautim mi na mi kam.” Nau Eli i save, Bikpela tasol i bin singautim Samuel. \v 9 Olsem na Eli i tokim em, “Yu slip gen long bet, na sapos em i singautim yu gen, orait yu mas tok olsem, ‘Bikpela, yu ken tokim mi. Mi wokboi bilong yu na mi putim yau long tok bilong yu.’” \p Orait Samuel i harim tok bilong Eli na em i go slip gen long bet. \v 10 Na bihain Bikpela i kam sanap na singaut long em olsem bipo, “Samuel, Samuel.” Na Samuel i tok, “Yu ken tok nau. Mi wokboi bilong yu na mi putim yau long tok bilong yu.” \v 11 Na Bikpela i tokim em olsem, “Harim gut. Klostu mi laik mekim wanpela samting namel long ol Israel, na taim ol i harim tok long dispela samting bai ol i kirap nogut tru. \v 12 Na long dispela taim bai mi mekim olgeta samting nogut i kamap long famili bilong Eli olsem mi bin tok. \v 13 Mi gat tok long em olsem, bai mi mekim save long famili bilong em na pinisim ol tru, long wanem, tupela pikinini bilong en i bin tok nogut long mi. Na Eli yet i save tupela i mekim dispela pasin, tasol em i no pasim tupela. \v 14 Olsem na mi tok strong long famili bilong Eli olsem, i no gat wanpela ofa inap long pinisim asua bilong sin bilong ol. Nogat tru.” \v 15 Orait Samuel i harim dispela tok na em i slip long bet inap long tulait. \p Na long moningtaim Samuel i kirap na i go opim dua bilong haus bilong Bikpela. Tasol Samuel i pret long tokim Eli long em i bin lukim dispela samting olsem driman. \v 16 Na Eli i singautim Samuel olsem, “Samuel, pikinini bilong mi, yu kam.” Orait Samuel i tok, “Yesa, mi kam nau.” \v 17 Na Eli i askim em, “Bikpela i tok wanem long yu? Yu no ken haitim wanpela tok long mi. Sapos yu haitim sampela tok, bai God i ken mekim save tru long yu.” \v 18 Olsem na Samuel i tokim em long olgeta tok bilong Bikpela, na em i no haitim wanpela samting. Nogat tru. Eli i harim na em i tok, “Em yet i Bikpela. Sapos em i laik mekim wanem samting, orait em i ken mekim.” \p \v 19 Na Samuel i kamap bikpela man, na Bikpela i stap wantaim em. Olsem na sapos Samuel i tok long wanpela samting bai i kamap, orait Bikpela i save mekim dispela samting i kamap olsem Samuel i tok. \v 20 Olsem na olgeta manmeri long olgeta hap bilong Israel i save olsem, Bikpela i bin makim Samuel olsem profet tru bilong en. \v 21 Na Bikpela i save kamap long Samuel long Silo na givim tok long em. \c 4 \p \v 1 Na taim Samuel i tokim ol Israel long olgeta samting, ol i save putim yau gut long tok bilong en. \s1 Ol Filistia i kisim Bokis Kontrak \p Long dispela taim ol Israel i kirap i go pait long ol Filistia, na ol i wokim kem klostu long taun Ebeneser. Na ol Filistia i wokim kem klostu long taun Afek. \v 2 Bihain ol Filistia i lainim ol soldia bilong ol na kirapim pait long ol Israel. Bikpela pait tru i kirap na ol Filistia i winim ol Israel na kilim i dai 4,000 man. \v 3 Na taim ol soldia bilong Israel i kam bek long kem, ol hetman i tok, “Bilong wanem Bikpela i larim ol Filistia i winim yumi? Goan, yumi salim sampela man i go long Silo bilong kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela na bringim i kam. Na taim yumi go pait bai Bikpela i ken i go wantaim yumi na helpim yumi, bai ol birua i no inap winim yumi.” \v 4 Ol \x - \xo 4.4 \xt Kis 25.22\x* hetman i tok pinis, orait ol soldia i salim sampela man i go long Silo na ol i kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela I Gat Olgeta Strong. Dispela Bokis i gat tupela piksa bilong ensel antap long en na em i olsem sia king bilong Bikpela. Na taim ol i kisim Bokis Kontrak i kam, orait tupela pikinini man bilong Eli, em Hopni na Finias, i was long Bokis na i kam wantaim ol dispela man. \p \v 5 Ol i kamap long kem na ol Israel i lukim Bokis Kontrak na ol i amamas na singaut strong moa, na bikpela nois tru i kamap. \v 6 Ol Filistia i harim ol Israel i singaut olsem, na ol i tok, “Harim dispela singaut long kem bilong ol Hibru. Bilong wanem ol i singaut nogut olsem?” Bihain ol Filistia i harim tok olsem, Bokis Kontrak bilong Bikpela i kam pinis long kem, \v 7 na ol i pret na tok olsem, “Sampela god i kam insait long kem bilong ol Israel. Olaman, nau bai yumi bagarap tru. Bipo i no gat wanpela birua i bin mekim dispela kain pasin long yumi. \v 8 Nau bai yumi lus tru. Husat bai i helpim yumi na bai ol dispela strongpela god i no inap bagarapim yumi? Ol dispela god tasol i bin salim ol kain kain samting nogut i kam long ol Isip na kilim ol i dai long ples drai. \v 9 Tasol maski. Yumi mas sanap strong na pait olsem man tru. Sapos nogat, bai yumi kamap wokboi nating bilong ol Hibru, olsem ol i bin i stap wokboi nating bilong yumi. Olsem na yumi mas pait strong.” \p \v 10 Orait ol Filistia i pait strong tru na winim ol Israel na ol Israel i ranawe i go long ples bilong ol. Long dispela de ol Filistia i kilim i dai planti man moa, inap 30,000 olgeta. \v 11 Na tu ol i kilim i dai dispela tupela pikinini man bilong Eli na ol i kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela. \s1 Eli i dai \p \v 12 Wanpela soldia bilong lain Benjamin i lusim ples bilong pait na i ran i go long Silo na i go kamap long dispela de tasol. Em i bel hevi tru long ol samting i bin kamap long pait, olsem na em i bin brukim klos bilong en na putim graun long het. \v 13 Eli i stap long Silo na i sindaun long sia bilong en long arere bilong rot. Em i tingting planti long Bokis Kontrak bilong Bikpela na em i was i stap. Orait dispela soldia i kamap long Silo na i stori long ol manmeri long ol Israel i lus long pait. Na olgeta manmeri i pret na i singaut nogut tru. \p \v 14-15 Long dispela taim Eli i gat 98 krismas na ai bilong en i pas olgeta. Orait Eli i harim singaut bilong ol manmeri na em i askim ol, “Bilong wanem yupela i singaut olsem?” Orait dispela soldia i ran i go long Eli na tokim em olsem, \v 16 “Nau long dispela de tasol mi ranawe long ples bilong pait na mi kam.” Na Eli i askim em, “Pikinini, olsem wanem?” \v 17 Na man i bekim tok olsem, “Ol Filistia i winim mipela na kilim planti soldia tumas. Olsem na mipela i ranawe long ol. Na tu ol i kilim tupela pikinini man bilong yu, Hopni na Finias. Na ol i bin kisim Bokis Kontrak bilong God.” \v 18 Eli i harim dispela tok long Bokis Kontrak, orait em i pundaun baksait long sia bilong en klostu long dua bilong banis bilong haus bilong God. Em i lapun pinis na i patpela tumas, olsem na taim em i pundaun em i brukim nek bilong en na i dai pinis. Em i bin bosim Israel inap long 40 yia. \s1 Meri bilong Finias i dai \p \v 19 Long dispela taim tambu bilong Eli, em meri bilong Finias, em i gat bel na taim bilong em i karim pikinini i klostu. Orait em i harim tok olsem, ol Filistia i kisim pinis Bokis Kontrak bilong God, na tambu papa bilong en wantaim man bilong en, tupela i dai pinis. Olsem na wantu pen bilong karim pikinini i kamap long em na em i karim pikinini. \v 20 Klostu em i laik i dai na ol meri bilong helpim em, ol i tokim em olsem, “Yu no ken pret. Harim, yu karim pikinini man pinis.” Tasol mama bilong pikinini i no harim dispela tok na i no bekim tok bilong ol dispela meri. \v 21 Tasol em i tok olsem, “Strong bilong God i lusim yumi Israel.” Olsem na em i kolim nem bilong pikinini, Ikabot.\f + \fr 4.21 \ft Long tok Hibru nem Ikabot i wankain olsem dispela tok, “Strong bilong God i no i stap.”\f* Em i ting long ol birua i kisim Bokis Kontrak na long tambu papa na long man bilong en i dai pinis, na em i tok olsem. \v 22 Olsem na em i tok, “Strong bilong God i lusim yumi Israel, long wanem, ol birua i kisim pinis Bokis Kontrak bilong God.” \c 5 \s1 Bokis Kontrak i stap long kantri Filistia \p \v 1 Ol Filistia i kisim pinis Bokis Kontrak bilong God na ol i kirap lusim taun Ebeneser na karim Bokis i go long Asdot, wanpela taun bilong ol. \v 2 Ol i kamap pinis na ol i karim Bokis Kontrak i go insait long haus lotu bilong Dagon, giaman god bilong ol, na putim klostu long piksa bilong Dagon ol i bin wokim long ston. \v 3 Orait long moningtaim tru long de bihain, ol manmeri bilong Asdot i kirap na i lukim piksa bilong Dagon i pundaun pes i go daun long graun klostu long Bokis Kontrak bilong Bikpela. Olsem na ol i kisim Dagon na sanapim long ples bilong en gen. \v 4 Orait long nait ol i slip na long moningtaim tru ol i go long haus lotu na ol i lukim piksa i pundaun gen klostu long Bokis Kontrak bilong Bikpela. Na het wantaim han bilong Dagon i bruk na i slip i stap long plua klostu long dua. Tasol ol arapela hap bilong bodi bilong Dagon i no bruk na i stap gut. \v 5 Long dispela as tasol, na nau ol pris wantaim ol man i save lotu long Dagon, ol i no save wokabaut moa long dispela hap bilong plua bilong haus lotu bilong Dagon, em het wantaim han bilong Dagon i bin pundaun i stap long en. Ol i save kalapim tasol. \p \v 6 Taim Bokis Kontrak i stap long Asdot, Bikpela i mekim save long ol manmeri bilong Asdot wantaim ol manmeri i stap klostu long Asdot, na em i mekim ol i pret nogut tru. Na em i mekim ol buk nogut i kamap long skin bilong ol. \v 7 Ol man bilong Asdot i lukim dispela hevi na ol i tok, “God bilong Israel i wok long mekim save long yumi na long Dagon, god bilong yumi. Olsem na yumi no ken larim dispela Bokis Kontrak i stap moa long ples bilong yumi.” \v 8 Olsem na ol i salim tok i go long ol 5-pela king bilong Filistia na askim ol long kam bung. Ol i bung pinis na ol Asdot i askim ol olsem, “Mipela bai i mekim wanem long Bokis Kontrak bilong God bilong ol Israel?” Na ol hetman i bekim tok olsem, “Kisim i go long taun Get.” Orait ol i karim i go long Get, em narapela taun bilong ol Filistia. \v 9 Tasol taim ol i bringim Bokis Kontrak i go long Get, Bikpela i mekim save long ol manmeri bilong dispela taun tu na mekim ol i pret moa. Na em i mekim ol buk nogut i kamap long olgeta manmeri na bagarapim ol nogut tru. \v 10 Olsem na ol Get i salim Bokis Kontrak i go long Ekron, narapela taun bilong ol Filistia. Bokis Kontrak i kamap pinis, orait ol Ekron i singaut strong olsem, “Olaman, ol i laik kilim yumi olgeta, olsem na ol i bringim Bokis Kontrak bilong God bilong ol Israel i kam.” \v 11 Na ol i singautim ol king bilong ol Filistia i kam, na ol i tokim ol king olsem, “Plis, yupela salim dispela Bokis Kontrak bilong God bilong ol Israel i go bek long ples bilong em yet. Olsem na bai em i no inap kilim mipela wantaim ol famili bilong mipela.” Ol i tok olsem, long wanem, God i wok long mekim save moa yet long ol na planti manmeri i dai. Olsem na olgeta i pret nogut tru. \v 12 Na ol manmeri i no i dai, ol buk i kamap long skin bilong ol, na ol i singaut long God i helpim ol. \c 6 \s1 Ol i salim Bokis Kontrak i go bek long Israel \p \v 1 Bokis Kontrak bilong Bikpela i stap inap 7-pela mun long Filistia \v 2 na ol manmeri i singautim ol pris na ol glasman bilong Filistia i kam na askim ol olsem, “Bai mipela i mekim wanem long Bokis Kontrak bilong Bikpela? Na sapos mipela i salim i go bek long ples bilong en, bai mipela i salim wanem samting i go wantaim?” \p \v 3 Orait ol pris na ol glasman i bekim tok olsem, “Yupela i laik salim Bokis Kontrak bilong God bilong Israel i go bek, a? Em i gutpela, tasol yupela i no ken salim i go nating. Yupela i mas salim wantaim ol ofa bilong pinisim asua bilong yupela. Yupela i mekim olsem, orait bai sik bilong yupela i ken orait, na bai yupela i save gut, yupela i bin mekim dispela rong tasol, na God i wok long mekim save long yupela.” \v 4 Na ol manmeri i tok, “Bai mipela i salim wanem ofa long God?” Na ol pris na glasman i tok, “Kisim gol na wokim 5-pela piksa bilong buk i bin kamap long skin bilong yupela na 5-pela piksa bilong rat, na salim i go wantaim Bokis Kontrak. Namba bilong ol dispela buk na rat i bilong makim ol 5-pela king bilong yumi Filistia. Long wanem, wankain bikpela sik i bin kamap long yupela na long ol 5-pela king bilong yumi. \v 5 Yupela i mas wokim ol dispela piksa bilong buk na bilong ol rat i save bagarapim kantri bilong yumi. Na yupela i mas aninit long God bilong Israel na litimapim nem bilong en. Sapos yupela i mekim olsem, ating bai em i no moa mekim save long yupela na long ol god bilong yumi na long kantri bilong yumi. \v 6 Nogut yupela i bikhet long dispela God olsem bipo king bilong Isip na ol manmeri bilong Isip i bin mekim. Na God i salim ol samting nogut long ol na em i trikim ol na paulim ol inap long ol i larim ol Israel i lusim Isip na i go. Yupela i mas tingim dispela na yupela i no ken bikhet long em. \p \v 7 “Orait harim. Yupela i mas wokim wanpela nupela karis na kisim tupela bulmakau meri i no bin mekim wok na pikinini bilong ol i no lusim susu yet. Na yupela i mas pasim karis long dispela tupela bulmakau na kisim ol pikinini bilong tupela i go bek long banis bulmakau. \v 8 Orait na kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela na putim antap long dispela karis. Na kisim ol rat na buk yupela i bin wokim long gol olsem ofa bilong pinisim asua, na putim insait long wanpela bokis na putim bokis long karis klostu long Bokis Kontrak. Na bihain mekim tupela bulmakau meri i wokabaut na pulim dispela karis, na larim ol i wokabaut i go. \v 9 Na yupela i mas lukluk gut bai karis i go olsem wanem. Sapos em i bihainim rot i go long taun Betsemes long kantri Bokis Kontrak i kam long en, orait yupela i ken save gut, God bilong Israel i bin salim dispela samting nogut i kam long yumi. Tasol sapos karis i no i go olsem, bai yupela i ken save God i no bin salim dispela bikpela hevi long yumi. Nogat. Hevi i kamap nating tasol.” \p \v 10 Ol manmeri i harim dispela tok na ol i bihainim. Ol i kisim tupela bulmakau meri na pasim karis long tupela. Na ol i kisim pikinini bilong dispela tupela bulmakau na putim insait long banis bulmakau. \v 11 Na ol i kisim Bokis Kontrak na bokis i gat ol piksa gol bilong buk na rat, na putim antap long karis. \v 12 Ol i putim pinis, orait tupela bulmakau i stat long wokabaut na tupela i bihainim stret rot i go long taun Betsemes. Na tupela i no abrusim dispela rot. Nogat tru. Tupela i wok long singaut na wokabaut i go. Na ol 5-pela king bilong Filistia i wokabaut bihainim karis i go inap long mak bilong Betsemes. \s1 Bokis Kontrak i stap long Betsemes na long Kiriat Jearim \p \v 13 Ol manmeri bilong Betsemes i wok long katim wit long ples daun. Na ol i lukluk i go long rot na ol i lukim Bokis Kontrak, na ol i amamas tru. \v 14-15 Na tupela bulmakau i pulim karis i go kamap long gaden bilong Josua, wanpela man bilong Betsemes, na tupela i go sanap klostu long wanpela bikpela ston insait long gaden. Na ol Livai i kam kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela wantaim dispela bokis i gat ol piksa ol i wokim long gol insait long en, na ol i putim antap long dispela bikpela ston. Orait ol manmeri i kisim ol plang bilong karis na brukim paiawut. Na ol i kilim tupela bulmakau meri na ofaim long Bikpela olsem ofa bilong paia i kukim olgeta. Na tu ol Betsemes i mekim ol arapela ofa long Bikpela long dispela de. \v 16 Ol 5-pela king bilong Filistia i lukim ol i mekim ol dispela samting, na long dispela de tasol ol i go bek long Ekron. \p \v 17 Ol Filistia i bin salim dispela 5-pela piksa bilong buk long Bikpela olsem ofa bilong pinisim asua bilong ol. Wanpela wanpela i makim ol taun bilong ol, em Asdot na Gasa na Askelon na Get na Ekron. \v 18 Na tu ol i bin salim ol piksa bilong rat, wan wan i makim olgeta taun i gat strongpela banis, na ol liklik ples ol 5-pela king bilong Filistia i bosim. \p Na nau dispela bikpela ston\f + \fr 6.18 \ft Tok Hibru i no klia tumas long dispela hap. Tasol bipo tru ol man i bin tanim tok Hibru i go long tok Grik, na dispela tok “ston” i bihainim tok i stap nau long tok Grik.\f* ol i bin putim Bokis Kontrak long en, em i stap yet insait long gaden bilong Josua, dispela man bilong Betsemes. Na ston i olsem mak bilong ol samting i bin kamap long dispela ples. \p \v 19 70 man bilong Betsemes i bin lukluk insait long Bokis Kontrak bilong Bikpela, olsem na Bikpela i kilim ol dispela man i dai. Olsem na ol 50,000 manmeri bilong dispela taun\f + \fr 6.19 \ft Tok Hibru i no klia tumas long dispela hap.\f* i ting long Bikpela i bagarapim ol, na ol i krai moa yet. \v 20 Olsem na ol man bilong Betsemes i tok, “God, Bikpela i save belhat kwik long ol man i mekim samting em i bin tambuim. Sapos em i belhat long yumi, orait i no gat wanpela bilong yumi inap i stap gut. Olsem na yumi mas salim dispela Bokis God i stap long en, i go long narapela hap. Tasol bai yumi salim i go we?” \v 21 Olsem na ol i salim ol man i go long ol manmeri bilong taun Kiriat Jearim na ol i tokim ol olsem, “Ol Filistia i bringim Bokis Kontrak bilong Bikpela i kam bek long ples bilong mipela. Olsem na mipela i laik yupela i kam daun na kisim.” \c 7 \p \v 1 Orait \x - \xo 7.1 \xt 2 Sml 6.2-4, 1 Sto 13.5-7\x* ol manmeri bilong Kiriat Jearim i kam kisim Bokis Kontrak bilong Bikpela na bringim i go bek long taun bilong ol na ol i putim long haus bilong Abinadap antap long wanpela liklik maunten. Na ol i makim pikinini bilong en, Eleasar, i kamap pris bilong lukautim Bokis Kontrak. \s1 Samuel i bosim kantri Israel \p \v 2 Inap long 20 yia bihain long Bokis Kontrak bilong Bikpela i kamap long Kiriat Jearim, ol Israel i wok long krai long Bikpela long helpim ol. \p \v 3 Na bihain Samuel i tokim ol Israel olsem, “Sapos yupela i laik tanim bel tru na kam bek long Bikpela, orait yupela i mas rausim ol giaman god na ol piksa bilong god meri Astarte yupela i save lotuim. Na yupela i mas i stap aninit tru long Bikpela na lotu long em wanpela tasol, na em bai i helpim yupela na rausim ol Filistia bai ol i no inap bosim yupela moa.” \v 4 Orait ol Israel i harim tok bilong Samuel na ol i rausim ol piksa bilong giaman god Bal na bilong Astarte na ol i lotu long Bikpela tasol. \p \v 5 Bihain Samuel i salim tok i go long ol Israel olsem, “Yupela i mas kam bung long taun Mispa, na bai mi prea long Bikpela long helpim yupela.” \v 6 Orait na olgeta manmeri i kam bung long Mispa. Na ol i kisim wara long hul wara na kapsaitim long graun olsem ofa long Bikpela. Na ol i tambu long kaikai inap san i go daun. Na ol i tokim Bikpela olsem, “Mipela i bin mekim sin long ai bilong yu.” Na Samuel i stap long Mispa na i harim kot bilong ol Israel na stretim tok bilong ol. \p \v 7 Ol Filistia i harim tok long ol Israel i bung long Mispa. Olsem na ol 5-pela king bilong ol i kisim ol soldia bilong ol na i go long Mispa bilong pait long ol Israel. Na ol Israel i harim tok long ol Filistia i kam na ol i pret \v 8 na ol i tokim Samuel, “Yu mas wok strong long beten long God, Bikpela bilong yumi, long helpim mipela bai ol Filistia i no inap bagarapim mipela. Yu no ken lusim beten.” \v 9 Orait Samuel i kilim wanpela yangpela sipsip na i kukim olgeta long paia olsem ofa long Bikpela. Na Samuel i beten strong long Bikpela long helpim ol Israel na Bikpela i harim prea bilong en na i helpim ol. \v 10 Taim Samuel i mekim ofa yet ol Filistia i wokabaut i kam klostu bilong kirapim pait. Tasol Bikpela i mekim klaut i pairap strong moa long skai antap long ol Filistia, na tingting bilong ol i paul tru na ol i ranawe nabaut na ol Israel i lukim ol. \v 11 Na ol man bilong Israel i lusim Mispa na ranim ol Filistia na ol i kilim planti Filistia long rot inap ol i kamap klostu long ples Betkar. \p \v 12 Na bihain Samuel i kisim wanpela bikpela ston na sanapim dispela ston namel long Mispa na ples Sen. Na Samuel i tok olsem, “Dispela ston i bilong makim Bikpela i bin helpim yumi i kam inap nau.” Olsem na em i kolim nem bilong ston olsem, Ston Bilong Helpim. \p \v 13 Bikpela i mekim ol dispela samting na i daunim ol Filistia na pasim ol na ol i no i kam pait insait long kantri Israel gen long taim Samuel i stap hetman. \v 14 Bipo ol Filistia i bin kisim ol taun bilong Israel i stap namel long tupela taun Ekron na Get. Na nau ol i givim bek long ol Israel. Olsem na ol Filistia i no moa bosim wanpela hap graun bilong ol Israel. Na tu ol Israel i no gat pait moa wantaim ol Kenan, na i sindaun gut wantaim ol. \p \v 15 Samuel i stap hetman bilong Israel i go inap em i dai. \v 16 Olgeta yia em i save go long taun Betel na Gilgal na Mispa na harim kot bilong ol Israel na stretim hevi bilong ol. \v 17 Em i pinis wok long ol dispela ples, orait em i save go bek long ples bilong em yet long Rama. Na em i save harim kot long dispela ples tu. Na long Rama em i wokim wanpela alta bilong Bikpela. \ms1 Sol i kamap king bilong ol Israel \s2 (Sapta 8-15) \c 8 \s1 Ol Israel i laik bai wanpela man i kamap king bilong ol \p \v 1 Taim Samuel i kamap lapun, em i putim tupela pikinini man bilong en i stap hetman bilong Israel. \v 2 Nem bilong namba wan pikinini man em i Joel na namba 2 em i Abiya. Na tupela i stap long Berseba na i save harim kot bilong ol manmeri na stretim tok bilong ol. \v 3 Tasol tupela i no bihainim pasin bilong papa bilong tupela. Nogat. Tupela i laikim tumas long kisim mani, olsem na tupela i save kisim grismani na tupela i paulim kot na i no stretim tok gut. \p \v 4 Olsem na ol lida bilong Israel i bung wantaim na i go lukim Samuel long taun Rama. \v 5 Ol \x - \xo 8.5 \xt Lo 17.14, 1 Sml 8.19-20\x* i kamap pinis, na ol i tokim Samuel olsem, “Harim. Yu lapun pinis na tupela pikinini man bilong yu i no save bihainim gutpela pasin bilong yu. Olsem na mipela i laik bai yu makim wanpela man bai i kamap king bilong bosim mipela. Mipela i laik kamap wankain olsem ol arapela kantri.” \v 6 Tasol Samuel i no amamas long askim bilong ol, olsem na em i askim Bikpela long tokim em bai em i mekim wanem. \v 7 Na \x - \xo 8.7 \xt 1 Sml 10.19, 12.17-19, Hos 13.10-11\x* Bikpela i tokim em olsem, “Harim tok bilong ol manmeri long olgeta dispela samting. Yu no ken ting ol i les long yu na ol i laik rausim yu. Nogat. Ol i no laik mi stap king bilong ol, na ol i rausim mi. \v 8 Harim gut. Stat long taim mi kisim ol long Isip na bringim ol i kam na i kam inap long nau, ol i bin givim baksait long mi na lotu long ol giaman god. Na nau ol i givim baksait long yu tu. \v 9 Olsem na mi laik yu bihainim tok bilong ol na makim king bilong ol. Tasol yu mas toksave long ol long olgeta pasin king bai i mekim long ol. Na yu mas givim strongpela tok long ol bai ol i tingting gut long dispela samting ol i askim.” \p \v 10 Orait Samuel i go long ol dispela man i bin askim em long king, na em i tokim ol long olgeta samting Bikpela i bin tokim em. \v 11 Samuel i tokim ol olsem, “Long taim yupela i gat king, orait king bai i mekim ol dispela samting long yupela. Em bai i mekim ol pikinini man bilong yupela i kamap soldia. Na long taim bilong pait bai sampela i sanap long ol karis bilong pait na sampela bai i sindaun long ol hos bilong pait. Na bai sampela man i gat wok long ran i go paslain long karis bilong king long taim em i laik i go long wanpela hap. \v 12 Na em bai i mekim sampela man i kamap kepten bilong 1,000 soldia na sampela i kamap kepten bilong 50 soldia. Na em bai i mekim sampela pikinini man bilong yupela i brukim graun bilong ol gaden bilong en na sampela bai i kisim kaikai i mau long gaden bilong en. Na sampela bai i wokim spia samting bilong pait na ol samting bilong karis pait bilong en. \v 13 Na king bai i kisim ol pikinini meri bilong yupela na bai ol i wokim ol sanda samting bilong en na kukim bret na arapela kaikai long haus bilong en. \v 14 Na em bai i kisim ol gutpela gutpela gaden kaikai na gaden wain na gaden oliv bilong yupela na givim long ol ofisa bilong en. \v 15 Na bai yupela i mas tilim ol wit na pikinini wain long 10-pela hap na givim wanpela hap long en. Na bai em i givim dispela kaikai long ol ofisa na ol wokman bilong en. \v 16 Na king bai i kisim ol wokboi na wokmeri bilong yupela, na ol gutpela yangpela man bilong yupela na ol donki bilong yupela long mekim wok bilong en. \v 17 Na em bai i kisim wanpela bilong olgeta 10-pela sipsip bilong yupela. Na em bai i mekim yupela i kamap olsem wokboi nating bilong en. \v 18 Taim \x - \xo 8.18 \xt Ais 1.15, Mai 3.4\x* king i kamap na i mekim ol dispela pasin long yupela, orait bai yupela i kros na toktok planti long Bikpela long pasin bilong king bilong yupela. Tasol yupela yet i bin makim dispela king, olsem na bai Bikpela i no inap harim tok bilong yupela.” \p \v 19 Tasol ol dispela man i no harim tok bilong Samuel, na ol i tokim em olsem, “Maski, mipela i laik yu makim wanpela king. \v 20 Mipela i laik kamap wankain olsem ol arapela kantri, na king bilong mipela i ken bosim mipela. Na em i ken bosim ol ami taim mipela i go pait long ol birua.” \v 21 Orait Samuel i harim dispela tok bilong ol manmeri na em i go tokim Bikpela. \v 22 Na Bikpela i tokim Samuel olsem, “Orait yu ken bihainim tok bilong ol na makim wanpela king bilong ol.” Bikpela i tok pinis na Samuel i go tokim ol man bilong Israel olsem, “Yupela olgeta i mas i go bek long ples bilong yupela na bihain bai mi singautim yupela gen.” \c 9 \s1 Sol i bungim Samuel \p \v 1 I gat wanpela man i stap, nem bilong en Kis bilong lain Benjamin. Kis em i pikinini man bilong Abiel, na Abiel em i pikinini man bilong Seror na Seror em i pikinini man bilong Bekorat na Bekorat em i pikinini man bilong Afia. Kis i gat planti samting na i gat nem namel long ol arapela man. \v 2 Na em i gat wanpela pikinini man, nem bilong en Sol. Sol em i strongpela man na i longpela bun na ol arapela Israel i no longpela olsem em. Na tu em i luk naispela tru na i winim ol arapela Israel. \p \v 3 Orait wanpela de sampela donki bilong dispela man Kis i go nabaut na i lus pinis. Olsem na Kis i tokim Sol olsem, “Kisim wanpela wokboi na yutupela i go painim ol donki.” \v 4 Orait tupela i kirap i go long ples maunten bilong Efraim na long hap graun bilong Salisa, tasol tupela i no lukim. Olsem na tupela i go long graun bilong Salim, tasol ol donki i no i stap long dispela hap. Bihain tupela i go long graun bilong lain Benjamin, tasol tupela i no lukim ol donki. Nogat tru. \v 5 Na tupela i go long graun bilong Suf. Tupela i kamap pinis na Sol i tokim wokboi bilong en olsem, “Goan, mitupela go bek long ples. Sapos nogat, bai papa i wari long mitupela na i no moa tingting long ol donki.” \v 6 Tasol wokboi i tokim Sol, “Wet liklik pastaim. I gat wanpela man bilong autim tok bilong God i stap long taun Suf. Na olgeta tok em i autim i save kamap tru. Olsem na ol manmeri i save givim biknem long em. Yumi go lukim em pastaim. Ating em inap tokim yumi long wanem rot yumi mas bihainim.” \p \v 7 Na Sol i tokim wokboi olsem, “Tasol sapos yumi go long em, bai yumi mas givim em wanpela presen. Tasol kaikai bilong yumi i pinis na bek i stap nating. Yumi inap givim em wanem samting?” \v 8 Orait wokboi i tok, “Mi gat wanpela liklik hap silva i stap. Mi ken givim em na em bai i tokim yumi long ples ol donki i stap long en.” \v 9-11 Na Sol i tokim em, “Tok bilong yu i gutpela tumas. Goan, yumi go.” Orait tupela i go long taun dispela man bilong autim tok bilong God i save stap long en. Taim tupela i wokabaut i go antap long liklik maunten taun i stap long en, tupela i bungim sampela yangpela meri. Ol meri i kam ausait long taun, bilong pulimapim wara. Olsem na tupela man i askim ol, “Glasman i stap long taun, o nogat?” Bipo ol Israel i save kolim ol profet, glasman. Olsem na sapos sampela man i laik i go askim God long wanpela samting, ol i save tok, “Yumi go lukim glasman.” Olsem na Sol i askim long glasman. \p \v 12 Orait ol meri i bekim tok bilong tupela olsem, “Glasman i stap. Nau tasol em i go long taun, long wanem, ol manmeri i laik mekim ofa antap long liklik maunten. Em i go paslain long yutupela, olsem na yutupela i mas wokabaut i go hariap. \v 13 Na taim yutupela i go insait long taun bai yutupela i lukim em, long wanem, em i stap yet long taun na em i no i go antap long maunten yet long kaikai. Em i bin singautim ol sampela manmeri i kam bilong kaikai mit bilong ofa. Tasol ol i mas wetim em i kam pastaim na bai ol i inap kaikai. Em i kam pinis, orait bai em i askim God long mekim gut long ofa na bihain ol bai i kaikai. Yutupela hariap i go na bai yutupela inap lukim em.” \v 14 Ol meri i tok pinis, orait Sol wantaim wokboi bilong en i go long taun. Na tupela i go insait long dua bilong banis na i lukim dispela profet i wokabaut i kam. Dispela profet em Samuel tasol, na em i laik i go ausait long taun na i go antap long ples bilong lotu. \p \v 15 Long moningtaim long de bipo Bikpela i bin tokim Samuel olsem, \v 16 “Tumora long kain taim olsem, bai mi salim wanpela man bilong lain Benjamin i kam. Na yu mas kapsaitim wel long em bilong makim em i kamap king bilong ol Israel, ol manmeri bilong mi. Mi lukim ol Filistia i givim bikpela hevi na pen long olgeta Israel na mi harim ol Israel i krai long mi bilong helpim ol. Olsem na dispela man bai i helpim ol na kisim bek ol long strong bilong ol Filistia.” \p \v 17 Orait long de bihain Samuel i lukim Sol, na Bikpela i tokim em, “Em nau, asde mi bin tokim yu long dispela man tasol. Em bai i bosim olgeta manmeri bilong mi.” \v 18 Orait Sol i bungim Samuel long dua bilong taun na i askim em olsem, “Haus bilong glasman i stap we? Ating yu inap tokim mi?” \v 19 Na Samuel i bekim tok, “Mi yet mi dispela glasman. Yutupela go paslain long mi long ples bilong lotu, na nau bai yutupela i ken kaikai wantaim mi. Na tumora long moningtaim bai mi tokim yu long olgeta samting yu laik save long en, na bai mi salim yu i go. \v 20 Mi save, ol donki bilong yupela i bin lus tripela de bipo, tasol yu no ken wari moa long ol. Ol i kisim ol pinis. Tasol harim. Ol manmeri bilong Israel i laikim tumas wanem man? Ol i laikim yu wantaim ol famili bilong papa bilong yu, em tasol.”\f + \fr 9.20 \ft Dispela tok i no klia tumas long tok Hibru. Sampela man i save tanim olsem, “Yu ting husat bai i kisim olgeta gutpela samting bilong Israel? Yu wantaim ol famili bilong papa bilong yu, yupela tasol bai i kisim.”\f* \p \v 21 Orait Sol i tokim Samuel olsem, “Mi bilong lain Benjamin, na em i liklik lain tasol insait long ol lain bilong yumi Israel. Na lain bilong papa bilong mi i no gat nem namel long ol lain Benjamin. Olsem na bilong wanem yu mekim dispela kain tok long mi?” \p \v 22 Sol i tok pinis, orait Samuel i kisim em wantaim wokboi bilong en i go insait long bikpela rum i gat tebol. Samuel i bin singautim samting olsem 30 man na ol i sindaun pinis bilong kaikai. Orait Samuel i tokim Sol wantaim wokboi bilong en long sindaun long namba wan ples long tebol. \v 23 Na Samuel i tokim kukboi olsem, “Kisim dispela hap mit mi bin givim yu na mi bin tokim yu long putim i stap. Nau yu bringim i kam.” \v 24 Orait kukboi i bringim wanpela hap lek bilong abus i gat gutpela mit tru long en na putim antap long tebol klostu long Sol. Na Samuel i tokim Sol olsem, “Kisim dispela hap mit mipela i bin putim i stap bilong yu tasol, na yu kaikai. Mi wetim yu inap long nau, olsem na yu mas kaikai wantaim ol dispela man mi bin singautim i kam.” Olsem na Sol i kaikai wantaim Samuel long dispela de. \p \v 25 Na bihain ol i lusim dispela ples bilong mekim ofa na ol i go daun long taun. Na Samuel i kisim Sol i go long ples bilong kisim win antap long haus bilong Samuel, na i toktok wantaim Sol. Na long nait Sol i slip long dispela ples. \s1 Samuel i makim Sol long kamap king \p \v 26 Long moningtaim tru Samuel i kirap na i singautim Sol na i tok, “Yu kirap nau. Mi laik salim yu i go long ples bilong yu.” Orait Sol i kirap na i kam daun na em wantaim Samuel i lusim haus na wokabaut i go long rot na wokboi bilong Sol i go wantaim tupela. \v 27 Ol i kamap long arere bilong taun na Samuel i tokim Sol olsem, “Tokim wokboi bai i go pas. Tasol yu mas sanap liklik wantaim mi na bai mi givim yu tok bilong God.” \c 10 \p \v 1 Orait Sol i salim wokboi i go pas, na Samuel i kisim wanpela liklik jak wel bilong oliv na kapsaitim hap wel long het bilong Sol bilong makim em i kamap king. Na Samuel i kis long em na i tokim em olsem, “Bikpela i makim yu king bilong ol manmeri bilong en, ol Israel.\f + \fr 10.1 \ft Bipo tru ol man i bin tanim tok Hibru i go long tok Grik, na long dispela hap ol i bin skruim tok i go longpela liklik. Nau yumi no save, ol yet i bin putim dispela tok, o pastaim em i bin i stap long tok Hibru tu, na nau em i lus. Tok Grik bilong ol i tok olsem, “Na yu bai bosim ol na helpim ol bai ol birua i no ken bagarapim ol. Na nau mi laik tokim yu long ol samting bai i kamap long yu. Na taim yu lukim ol dispela samting bai yu ken save Bikpela i makim yu bilong bosim ol manmeri bilong en. Ol dispela samting i olsem.”\f* \v 2 Taim \x - \xo 10.2 \xt Stt 35.19\x* yu lusim mi na wokabaut i go bai yu kamap long ples Selsa long graun bilong Benjamin. Na bai yu bungim tupela man klostu long hul bilong ston ol i bin putim bodi bilong Resel long en. Na tupela bai i tokim yu olsem, ‘Ol dispela donki yu bin painim, em ol i kisim bek pinis na papa bilong yu i no wari moa long ol donki. Nau em i wari long yu na i wok long askim olsem, mi bai mekim wanem long painim pikinini man bilong mi?’ \p \v 3 “Orait bai yu lusim tupela na i go yet na kamap long diwai tambu long ples Tabor, na bai yu bungim tripela man. Ol i laik i go long Betel long mekim ofa long God. Wanpela bilong ol bai i bringim tripela yangpela meme i kam na narapela bai i karim tripela bret na namba 3 bai i karim skin meme ol i bin pulapim wain long en. \v 4 Na ol tripela bai i tok gude long yu na givim tupela bret long yu. Orait na yu mas kisim dispela bret. \p \v 5 “Na bihain yu mas i go long maunten bilong God long taun Gibea, wanpela kem bilong ol soldia bilong Filistia i stap long en. Na taim yu go klostu long taun bai yu bungim wanpela lain profet i bin lusim alta long maunten na i kam daun. Na ol bai i paitim sampela kain gita na kundu na winim mambu na singsing na kalap kalap long pasin bilong ol profet. \v 6 Orait na spirit bilong Bikpela bai i kamap strong long yu na bai yu bung wantaim ol profet na mekim wankain pasin olsem ol. Na bai yu kamap narakain man tru. \v 7 Taim ol dispela samting i kamap pinis long yu, orait bai yu save God i stap wantaim yu bilong helpim yu long mekim dispela wok God i givim yu. Na bihain, wanem samting yu ting i gutpela bilong helpim ol manmeri, i orait yu ken mekim. \v 8 Na yu mas i go paslain long mi long Gilgal na wetim mi long dispela ples inap 7-pela de na bai mi kam bungim yu. Na bai mi mekim ol ofa bilong paia i kukim olgeta na ol ofa bilong kamap wanbel wantaim God. Na bai mi tokim yu long wanem samting yu mas mekim.” \p \v 9 Sol i harim dispela tok na taim em i tanim na lusim Samuel, orait God i givim nupela tingting long em. Na long dispela de tasol olgeta dispela samting i kamap bilong soim Sol olsem, God i makim em long kamap king, olsem Samuel i bin tokim em. \v 10 Sol wantaim wokboi bilong en i go kamap long Gibea, na wanpela lain profet i bungim Sol na spirit bilong God i kamap strong long em. Olsem na em i bung wantaim ol long singsing na kalap kalap olsem ol profet. \v 11 Na ol manmeri i bin save long em bipo, ol i lukim em i mekim dispela pasin wantaim ol profet, na ol i askim ol yet olsem, “Wanem samting i kamap long Sol, pikinini man bilong Kis? Em tu i kamap profet, a?” \v 12 Na \x - \xo 10.12 \xt 1 Sml 19.23-24\x* wanpela man bilong dispela ples i bekim tok olsem, “Olsem wanem long ol dispela arapela profet? Mi ting papa bilong ol tu i no bin i stap profet.” \p Dispela samting i kamap long Sol, em i as bilong wanpela tok ol Israel i save mekim. Sapos ol i lukim wanpela man i laik mekim wanpela samting, na ol i ting em i no inap mekim dispela samting, orait ol i save tok, “Olsem wanem, Sol i kamap profet, a?” \v 13 Orait taim Sol i mekim pasin olsem profet pinis, em i go long alta i stap long maunten. \p \v 14 Bihain Sol i bungim smolpapa bilong en na smolpapa i askim em wantaim wokboi bilong en olsem, “Yutupela i go we na i kam?” Na Sol i tokim em, “Mitupela i go painim ol donki. Tasol mitupela i painim painim nogat, olsem na mitupela i go lukim Samuel.” \v 15 Orait smolpapa i tok, “Em i mekim wanem tok long yutupela?” \v 16 Na Sol i tok olsem, “Em i tokim mitupela olsem, sampela man i kisim ol donki pinis.” Tasol Sol i no tokim smolpapa long dispela tok Samuel i bin mekim long Sol bai i kamap king. \s1 Sol i kamap king \p \v 17 Bihain Samuel i singautim olgeta Israel i kam bung long ai bilong Bikpela long taun Mispa. \v 18 Ol i bung pinis na em i tokim ol olsem, “God, Bikpela bilong yumi Israel, i tok, em i bin kisim yupela long Isip na bringim yupela i kam. Em i bin kisim bek yupela long han bilong ol Isip na bilong ol arapela lain pipel i bin wok long mekim nogut long yupela. \v 19 God i bin kisim bek yupela long olgeta trabel na hevi i bin kamap long yupela. Tasol nau yupela i givim baksait long em na yupela i tokim em olsem, yupela i laik bai em i mas givim yupela wanpela king. Orait nau yupela i mas i go sanap wantaim ol lain na famili bilong yupela yet long ai bilong Bikpela.” \p \v 20 Orait na Samuel i tokim olgeta lain wan wan long kam klostu na em i mekim pasin bilong painimaut laik bilong Bikpela na Bikpela i makim lain Benjamin. \v 21 Na Samuel i tokim ol lain wanblut bilong Benjamin i kam na Bikpela i makim lain bilong Matri. Na Samuel i tokim ol man bilong lain Matri i kam na Bikpela i makim Sol, pikinini man bilong Kis. Na ol i wok long painim em, tasol ol i no lukim em. \v 22 Olsem na ol i askim Bikpela olsem, “Wanpela man moa i stap, o nogat?” Na Bikpela i bekim tok olsem, “Sol i hait i stap namel long ol kago samting bilong yupela.” \v 23 Ol i harim dispela tok na ol i ran i go na kisim Sol i kam. Na taim em i sanap wantaim ol manmeri, ol i lukim em i longpela bun na ol arapela man i sotpela na i no inap olsem em. \v 24 Orait na Samuel i tokim ol manmeri, “Lukim dispela man Bikpela i bin makim. I no gat wanpela man i wankain olsem em namel long yumi.” Na olgeta manmeri i singaut bikmaus olsem, “Em i king bilong yumi. Em i ken i stap king planti yia.” \p \v 25 Na Samuel i tokaut klia long ol manmeri long ol samting ol i mas mekim long king na olkain wok king i mas mekim. Na bihain em i raitim dispela tok long wanpela buk na putim i stap long haus bilong Bikpela. Na em i salim olgeta manmeri i go bek long ples bilong ol. \v 26 Na Sol i go bek long ples bilong em yet long Gibea. Tasol God i bin kirapim tingting bilong sampela strongpela man na ol i go wantaim Sol. \v 27 Tasol sampela man bilong bikhet i tok, “Olsem wanem na dispela man i inap helpim yumi?” Na ol i no laik tru long Sol na ol i no givim wanpela gutpela presen long em. Tasol Sol i no mekim wanpela tok long ol. \c 11 \s1 Sol i pait long ol Amon na i winim ol \p \v 1 Bihain Nahas, king bilong ol Amon, i kisim ol soldia bilong en na i kam insait long dispela hap bilong Israel ol i kolim Gileat. Na ami bilong Nahas i banisim taun Jabes, olsem na ol man bilong Jabes i tokim em, “Yu mekim kontrak wantaim mipela bilong larim mipela i stap, na bai mipela i stap aninit long yu.” \v 2 Tasol Nahas i tok, “I gat wanpela rot tasol bilong mi mekim kontrak wantaim yupela. Mi mas rausim ai i stap long han sut bilong yupela olgeta Jabes, bilong mekim yupela na olgeta arapela Israel i sem nogut.” \v 3 Ol hetman bilong Jabes i harim dispela na ol i tokim Nahas olsem, “Inap yu wet 7-pela de pastaim, bilong mipela i ken salim man i go long olgeta hap bilong Israel na askim ol long kam helpim mipela? Na sapos i no gat man bilong helpim mipela, orait bai mipela i ken larim yu i bosim mipela.” \p \v 4 Nahas i orait long tok bilong ol Jabes, olsem na ol i salim sampela man i go long ol Israel. Ol dispela man i go kamap long Gibea, em taun Sol i save stap long en, na ol i autim dispela tok long ol manmeri. Ol Gibea i harim, orait ol i krai nogut tru. \v 5 Long dispela taim Sol i mekim wok long gaden. Na taim em i lusim gaden na i bringim ol bulmakau bilong wok i kam, em i harim ol manmeri i krai. Em i kam pinis long ples, orait em i askim ol, “Bilong wanem yupela olgeta i krai?” Orait ol i tokim em long olgeta tok ol Jabes i bin salim i kam long ol. \v 6 Sol i harim dispela tok pinis, orait spirit bilong God i kamap strong long em na em i belhat moa yet. \v 7 Olsem na em i kisim tupela bulmakau na kilim na katim katim mit bilong tupela. Na em i givim dispela mit long ol man na tokim ol long karim mit i go long olgeta hap bilong Israel na soim long ol manmeri. Na Sol i tokim ol long autim dispela tok, “Husat man i no helpim Sol na Samuel long pait long ol Amon, orait bai Sol i kilim ol bulmakau bilong dispela man na katim olsem dispela mit.” \p Ol manmeri i harim dispela tok, orait Bikpela i mekim ol i pret na olgeta i kirap na i kam. Na i no gat wanpela man i stap long ples. \v 8 Na Sol i tokim olgeta man long kam bung long taun Besek na em i lukim ol Juda i gat 30,000 man na ol arapela Israel i gat 300,000. \v 9 Na ol dispela soldia i tokim ol dispela Jabes olsem, “Yupela go tokim ol manmeri bilong yupela olsem, tumora long taim san i kam antap pinis bai mipela i kam helpim yupela na rausim ol birua.” Orait ol dispela Jabes i go givim dispela tok long ol manmeri bilong ol. Na ol i harim na ol i amamas tru. \v 10 Olsem na ol i tokim Nahas, “Tumora bai mipela i kam long yu, na sapos yu laik mekim wanem samting long mipela, orait yu ken mekim.” \p \v 11 Long moningtaim tru i no tulait yet, orait Sol i tilim ol soldia bilong en long tripela lain, na taim tulait i bruk ol i ran i go pait long ol Amon. Na ol i mekim save kilim ol i go i go inap long belo kaikai. Na ol wan wan Amon i no bagarap, ol i ranawe nabaut. \p \v 12 Bihain ol Israel i tokim Samuel olsem, “Wanem ol wantok i bin tok, Sol i no ken i stap king bilong yumi? Yu tokim mipela na bai mipela i kilim ol i dai.” \v 13 Tasol Sol i harim tok bilong ol na em i tok, “Nogat. Yumi no inap kilim wanpela wantok i dai, long wanem, long dispela de tasol Bikpela i bin kisim bek yumi Israel long han bilong ol birua.” \v 14 Sol i tok pinis, orait Samuel i tokim ol manmeri olsem, “Yumi go long taun Gilgal na tokaut gen olsem, Sol i stap king bilong yumi.” \v 15 Olsem na olgeta i go long Gilgal, na long ai bilong Bikpela ol i tokaut olsem, “Sol em i king.” Na ol i mekim ol ofa bilong kamap wanbel wantaim God. Na Sol wantaim olgeta Israel i amamas moa yet long dispela samting. \c 12 \s1 Samuel i autim tok long ol Israel \p \v 1 Bihain Samuel i tokim ol Israel olsem, “Yupela harim. Mi bin mekim olgeta samting olsem yupela i bin askim mi na mi bin givim yupela wanpela king bilong bosim yupela. \v 2 Na em bai i senisim mi na stiaim yupela long gutpela rot. Tasol mi lapun pinis na gras bilong mi i waitpela na ol pikinini bilong mi i bikpela pinis olsem yupela. Mi bin i stap lida bilong yupela long taim mi yangpela yet i kam inap nau. \v 3 Yupela i save gut long pasin bilong mi. Tasol sapos mi bin mekim wanpela rong long yupela, orait yupela i mas kotim mi nau long ai bilong Bikpela na bilong king em i bin makim. Ating mi bin kisim bulmakau o donki bilong wanpela man, a? O ating mi giamanim wanpela man na stilim samting bilong en? O ating mi bin mekim nogut long wanpela man? Ating mi bin larim wanpela man i grisim mi bilong paulim kot? Sapos mi bin mekim wanpela samting olsem, orait nau yupela i mas tokim mi na mi ken bekim dispela samting na stretim.” \v 4 Orait ol manmeri i bekim tok olsem, “Nogat tru. Yu no bin giamanim mipela na pulim wanpela samting o mekim nogut long mipela. Na yu no bin larim wanpela man i grisim yu.” \v 5 Olsem na Samuel i tokim ol, “Gutpela. Bikpela wantaim king em i bin makim, i bin harim dispela tok bilong yupela, na i save pinis yupela i no bin painim wanpela rong long mi.” Na ol i tok, “Tru tumas. Bikpela i save pinis.” \p \v 6 Na \x - \xo 12.6 \xt Kis 6.26\x* Samuel i skruim tok olsem, “Yes, Bikpela i save pinis. Bipo Bikpela tasol i bin makim Moses tupela Aron, na em yet i bin kisim ol tumbuna bilong yupela long Isip na bringim ol i kam. \v 7 Orait yupela i mas putim yau gut na mi ken kotim yupela long ai bilong Bikpela. Mi laik tokim yupela long ol strongpela wok Bikpela i bin mekim bilong kisim bek yupela na ol tumbuna bilong yupela. \v 8 I \x - \xo 12.8 \xt Kis 2.23\x* olsem. Tumbuna Jekop wantaim ol famili bilong en i bin i go i stap long Isip, na bihain ol man bilong Isip i bin mekim nogut long ol lain bilong ol, em ol tumbuna bilong yupela. Olsem na ol i bin krai long Bikpela long helpim ol, na em i salim Moses wantaim Aron i go long ol. Na tupela i kisim ol tumbuna long Isip na bringim ol i kam sindaun long dispela kantri. \v 9 Tasol \x - \xo 12.9 \xt Het 3.12, 4.2, 13.1\x* ol i lusim tingting long God, Bikpela bilong yumi. Olsem na em i larim king bilong Moap i kam na pait long ol na winim ol. Na long narapela taim em i larim Sisera, namba wan kepten bilong ami bilong biktaun Hasor, i kam. Na long sampela taim ol Filistia i kam. \v 10 Olsem \x - \xo 12.10 \xt Het 10.10-15\x* na ol tumbuna i beten strong long Bikpela long helpim ol. Ol i tokim em olsem, ‘Bikpela, mipela i bin givim baksait long yu na mipela i bin mekim lotu long ol giaman god Bal na ol god meri Astarte. Olsem na mipela i mekim sin pinis. Nau mipela i askim yu long kisim bek mipela long han bilong ol birua na mipela bai i lotu long yu na bihainim yu wanpela tasol.’ \p \v 11 “Orait \x - \xo 12.11 \xt Het 4.6, 7.1, 11.29, 1 Sml 3.20\x* Bikpela i harim beten bilong ol na em i salim Gideon na Bedan na Jepta\f + \fr 12.11 \ft Stori bilong Gideon i stap long Ol Hetman 6-8, na stori bilong Jepta i stap long Ol Hetman 11-12. Tasol i no gat tok long Bedan, olsem na sampela man i ting Bedan em i narapela nem bilong Barak o Samson.\f* na mi Samuel bilong helpim ol. Mipela olgeta wan wan i bin kisim bek yupela long han bilong ol birua na yupela Israel i bin i stap gut. \v 12 Na \x - \xo 12.12 \xt 1 Sml 8.19\x* long olgeta dispela taim God, Bikpela bilong yumi tasol, i stap king bilong yumi. Tasol bihain yupela i lukim Nahas, king bilong ol Amon, i laik kam pait long yupela. Olsem na yupela i no laikim God i stap king bilong yupela. Na yupela i kam tokim mi olsem, ‘Maski. Mipela i laik yu makim wanpela king bilong mipela.’ \p \v 13 “Orait em hia dispela king yupela i bin makim. Yupela i bin askim Bikpela long em, na Bikpela i givim em long yupela. \v 14 Na sapos yupela wantaim king bilong yupela i stap aninit long God, Bikpela bilong yumi, na sapos yupela i lotuim em na harim tok na bihainim ol lo bilong en na bihainim em oltaim, orait bai God i givim yupela gutpela sindaun tru. \v 15 Tasol sapos yupela i no laik harim tok bilong Bikpela na yupela i bikhet na sakim lo bilong en, orait bai Bikpela i mekim save long yupela, olsem em i bin mekim long ol tumbuna bilong yupela. \v 16 Orait harim. Yupela wet liklik na bai yupela i lukim wanpela bikpela samting Bikpela yet i laik mekim. \v 17 Yupela i save, nau em i taim bilong katim wit i redi pinis na i no taim bilong ren. Tasol nau bai mi prea na Bikpela bai i mekim klaut i pairap na salim ren i kam daun. Na yupela bai i lukim dispela na bai yupela i save, taim yupela i bin askim Bikpela long givim yupela wanpela king, yupela i bin mekim bikpela sin.” \v 18 Orait Samuel i beten na long dispela de tasol Bikpela i mekim klaut i pairap na ren i kam daun. Ol manmeri i lukim na ol i pret nogut long Bikpela na long Samuel. \p \v 19 Olsem na ol manmeri i tokim Samuel olsem, “Bikman, mipela i laik bai yu beten long God, Bikpela bilong yumi, na askim em long marimari long mipela, bai mipela i no ken i dai. Mipela i mekim planti sin pinis, na nau mipela i save, mipela i bin mekim narapela sin moa taim mipela i askim yu long makim king bilong mipela.” \p \v 20 Tasol \x - \xo 12.20 \xt Lo 11.16\x* Samuel i bekim tok olsem, “Yupela i no ken pret. Tru, yupela i bin mekim dispela pasin nogut, tasol nogut yupela i givim baksait olgeta long Bikpela. Nogat. Yupela i mas bihainim em tru na yupela i mas strong long mekim wok bilong en. \v 21 Na yupela i no ken bihainim ol giaman god. Ol i samting nating tasol, na ol i no inap helpim yupela na kisim bek yupela. \v 22 Laik bilong Bikpela tasol na em i bin makim yupela i kamap lain manmeri bilong en. Olsem na em i tingting long biknem na promis bilong en na em i no inap givim baksait long yupela. \v 23 Tasol \x - \xo 12.23 \xt 1 Kin 8.36, Snd 4.11, Kl 1.9, 2 Ti 1.3\x* mi yet mi gat wok bilong beten oltaim long God i helpim yupela. Sapos mi lusim beten bai mi mekim sin long Bikpela. Na mi bai skulim yupela long gutpela na stretpela pasin na yupela i mas bihainim. \v 24 Yupela i mas tingim ol bikpela samting God i bin mekim bilong helpim yupela, na yupela i mas aninit long em oltaim. Na yupela i mas bihainim em tru na yupela i mas strong long mekim wok bilong en. \v 25 Tasol sapos yupela i wok yet long mekim sin, bai Bikpela i bagarapim yupela wantaim king bilong yupela.” \c 13 \s1 Ol Israel i pait long ol Filistia \p \v 1 Sol i gat 40 krismas long taim em i kamap king na em i stap king inap tupela yia.\f + \fr 13.1 \ft Tok Hibru i no gat namba 40. Namba tru bilong krismas bilong Sol, em i lus. Olsem na yumi no save, dispela namba 40 em i stret o nogat. Na planti man i ting taim bilong Sol i stap king i winim tupela yia. Ating dispela tupela yia i tok long taim Samuel i makim Devit bilong kisim ples bilong Sol (lukim 1 Samuel 16.13), na i no tok long taim Sol i dai.\f* \v 2 Long taim Sol i kamap king, ol Israel i bung i stap yet, na Sol i makim 3,000 man bilong Israel bilong kamap soldia na i salim ol arapela man i go bek long ples. Em i kisim 2,000 man bilong ol dispela soldia na ol i stap wantaim em long taun Mikmas na long ples maunten bilong Betel. Na em i salim 1,000 man i go wantaim Jonatan, pikinini man bilong en, na ol i go i stap long taun Gibea insait long graun bilong lain Benjamin. \v 3 Orait Jonatan wantaim ol soldia bilong en i pait long ol soldia bilong Filistia long Geba na winim ol, na ol arapela Filistia i harim tok long dispela samting na ol i kros long ol Israel. Olsem na Sol i salim ol man i go long olgeta hap bilong Israel na ol i winim biugel bilong singautim ol man long kam helpim Sol long pait. \v 4 Ol dispela man i tokim ol olsem, Sol i bin winim dispela lain soldia bilong Filistia na nau olgeta Filistia i birua long ol Israel. Orait ol man i harim dispela tok na ol i kam bung wantaim Sol long taun Gilgal. \p \v 5 Long dispela taim planti Filistia i kam bung bilong pait long ol Israel. Ol i gat 30,000 karis bilong pait na 6,000 soldia i sindaun long hos, na planti soldia tumas inap olsem wesan bilong nambis. Ol dispela soldia i go long taun Mikmas long hap sankamap bilong taun Betaven na ol i wokim kem. \v 6 Orait ol Filistia na ol Israel i pait. Tasol ol Filistia i pait strong moa yet na ol Israel i pilim olsem ol i no inap winim pait. Olsem na sampela Israel i go hait long ol hul bilong graun na long ol bikpela hul long ol maunten, na sampela i hait namel long ol bikpela ston na sampela i hait insait long ol hul wara. \v 7-8 Na \x - \xo 13.7-8 \xt 1 Sml 10.8\x* sampela i brukim wara Jordan na i go long graun bilong lain Gat na long Gileat. Sol i no bin i go wantaim ol Israel long pait, long wanem, Samuel i bin tokim em long wetim em long Gilgal inap 7-pela de. Olsem na Sol i stap yet long Gilgal. Na ol manmeri i stap wantaim em, ol i harim tok long ol Filistia i winim ol Israel, na ol i pret nogut tru. Na dispela 7-pela de i go pinis, tasol Samuel i no kamap, na ol manmeri i stat long lusim Sol na i go nabaut. \v 9 Olsem na Sol i tokim ol, “Kisim ol ofa bilong paia i kukim olgeta na ol ofa bilong kamap wanbel, na bringim i kam long mi.” Orait ol i bringim na em i kisim na mekim ofa bilong paia i kukim olgeta. \v 10 Olgeta wok bilong mekim dispela ofa i pinis, orait Samuel i kamap. Na Sol i go ausait long haus lotu na i bungim em na tok gude long em. \v 11 Tasol Samuel i tokim Sol olsem, “Yu bin mekim wanem?” \p Na Sol i tok, “Mi lukim ol manmeri i lusim mi na i go nabaut, na mi wetim yu olsem yu bin tok na yu no kamap. Na mi lukim ol Filistia i wokim kem bilong ol long Mikmas. \v 12 Na mi ting olsem, ol Filistia bai i kam pait long mipela hia long Gilgal, na mi no bin givim wanpela samting long Bikpela bilong mekim em i belgut long mi. Olsem na mi ting mi mas mekim ofa.” \v 13 Orait Samuel i tokim em, “Pasin bilong yu i kranki tru. Yu no bihainim tok God, Bikpela bilong yumi, i bin givim yu. Sapos yu bin bihainim tok bilong em, orait em inap larim yu wantaim ol lain bilong yu i bosim Israel oltaim. \v 14 Tasol \x - \xo 13.14 \xt 1 Sml 15.28, Sng 89.20, Ap 13.22\x* nau yu no inap i stap king longpela taim. Yu no bin bihainim tok bilong Bikpela, olsem na em i painim pinis wanpela gutpela man i save bihainim pasin Bikpela i laikim na em bai i putim dispela man i stap king bilong ol manmeri bilong en.” \v 15 Samuel i tok pinis na em i lusim Gilgal \f + \fr 13.15 \ft Tok i stap namel long dispela tupela mak i no i stap nau long tok Hibru. Tasol ating bipo yet dispela tok i stap na nau i lus. Na taim tok i no lus yet, sampela man i bin tanim long tok Grik, na dispela tok i stap yet long 1 Samuel long tok Grik.\f* na i go long narapela hap. \p Na Sol tu i lusim Gilgal na i go long Gibea bilong bung wantaim ol soldia bilong en. Na olgeta manmeri i stap long Gilgal, ol i bihainim em. Gibea i stap long graun bilong lain Benjamin. Ol i kamap pinis, orait Sol i kaunim ol soldia i stap wantaim em na i gat samting olsem 600 tasol. \v 16 Orait Sol wantaim Jonatan na ol soldia bilong tupela i go i stap long taun Geba long graun bilong Benjamin. Na ol Filistia i stap long kem bilong ol long Mikmas. \v 17 Na ol soldia bilong Filistia i bruk long tripela lain na i go pait long ol Israel. Wanpela lain i go long taun Ofra insait long distrik Sual, long hap not, \v 18 na narapela lain i go long hap bilong taun Bethoron long hap san i go daun, na narapela lain i go long hap sankamap, long ples maunten i stap klostu long ples drai na klostu long ples daun ol i kolim Ples Daun Bilong Ol Wel Dok. \p \v 19 Long dispela taim i no gat wanpela man long kantri Israel inap long wokim ol samting long ain, long wanem, ol Filistia i ting, nogut ol Hibru i wokim bainat na spia. Olsem na ol i tambuim ol Israel long wokim ol dispela kain samting. \v 20 Long dispela as tasol, na olgeta Israel i save go long ol Filistia bai ol Filistia i ken sapim ol baira na arapela kain ain bilong brukim graun na ol tamiok. \v 21 Na pe bilong olkain wok em i 6 kina, em wok bilong sapim ol ain bilong brukim graun na ol bikpela pok na ol tamiok, na wok bilong stretim ain bilong liklik spia bilong hariapim ol bulmakau long wok. \v 22 Na long taim bilong pait, Sol wantaim Jonatan tasol i gat spia na bainat, na ol soldia bilong Israel nogat. \s1 Jonatan i winim ol Filistia \p \v 23 Long dispela taim ol Filistia i salim sampela lain soldia i go banisim rot klostu long Mikmas long ples we rot i go namel long tupela kil bilong maunten. \c 14 \p \v 1 Wanpela de bihain, Jonatan i tokim yangpela soldia i save karim ol spia samting bilong en olsem, “Mitupela go long hap, long kem bilong ol Filistia.” Tasol Jonatan i no tokim Sol long em bai i go. \v 2 Long dispela taim Sol i bin sanapim haus sel bilong en long as bilong wanpela diwai pomigranet long taun Mikron klostu long Gibea na samting olsem 600 soldia i stap long Mikron wantaim em. \v 3 Pris Ahiya i pasim laplap bilong pris na i stap wantaim ol. Ahiya em i pikinini man bilong Ahitup. Na Ahitup em i brata bilong Ikabot na tupela i pikinini bilong Finias. Na Finias em i pikinini man bilong Eli, dispela pris bilong Bikpela bipo em i bin i stap long Silo. \p Orait Jonatan i go pinis, tasol ol soldia bilong Sol i no save Jonatan i go. \v 4 Jonatan wantaim poroman bilong en i bihainim rot bilong i go long kem bilong ol Filistia, na tupela i kamap long dispela hap rot i go namel long tupela kil bilong maunten. Long dispela hap i gat traipela ples ston i sanap i stap, wanpela long hap na wanpela long hap. Wanpela ples ston ol i kolim Boses na narapela ol i kolim Sene. \v 5 Wanpela ples ston i stap long hap not bilong rot long hapsait bilong taun Mikmas na narapela i stap long hap saut long hapsait bilong taun Geba. \p \v 6 Orait \x - \xo 14.6 \xt Het 7.4, 7.7, 2 Sto 14.11\x* Jonatan i kamap long dispela ples ston na i tokim poroman bilong en olsem, “Goan, yumi go long hapsait na yumi go kamap long kem bilong ol dispela haiden Filistia. Ating Bikpela bai i helpim yumi na bai yumi winim ol. Bikpela i no save wari long kisim planti man bilong pait na winim ol birua. Nogat. Liklik lain tasol inap.” \v 7 Na poroman bilong en i tok, “I orait. Yu laik mekim wanem, yu mekim tasol. Bai mi wanbel wantaim yu. Yu go pas.” \p \v 8 Na Jonatan i tokim em olsem, “Gutpela tru. Nau bai mitupela i go long hap na larim ol Filistia i lukim yumi. \v 9 Na sapos ol i tokim yumi long wetim ol i kam long yumi, orait bai yumi sanap tasol long dispela hap. Bai yumi no ken i go long ol. \v 10 Tasol sapos ol i tok, ‘Yutupela kam,’ orait bai yumi go long ol, long wanem, bai dispela em i mak bilong yumi ken save, Bikpela i laik helpim yumi na bai yumi winim ol.” \p \v 11 Orait tupela i go na sanap long ples klia na ol Filistia i lukim tupela. Na ol Filistia i tok, “Lukim. Sampela Hibru i kam ausait long ol hul ol i bin hait long en.” \v 12 Olsem na ol soldia bilong Filistia i singaut long Jonatan wantaim poroman bilong en olsem, “E, yutupela kam antap. Mipela i laik soim wanpela samting long yutupela.” Jonatan i harim dispela tok na em i tokim poroman bilong en olsem, “Yu bihainim mi na yumi go. Nau yumi save, Bikpela bai i larim yumi Israel i winim ol.” \v 13 Orait Jonatan i wokabaut long hanlek na i go antap long wanpela ples nogut na poroman bilong en i bihainim em. Na tupela i kamap long ol Filistia. Na Jonatan i paitim ol na ol i pundaun long graun na poroman bilong en i kilim ol long bainat. \v 14 Jonatan wantaim poroman bilong en i kirapim dispela pait long ol Filistia na tupela i kilim samting olsem 20 man olgeta. Dispela pait i kamap insait long wanpela liklik hap graun. \v 15 Na ol soldia bilong Filistia i stap long kem, na ol soldia i save raun long ol ples na pait, na olgeta arapela Filistia tu i harim nius bilong dispela pait na ol i pret nogut tru. Na graun i guria. Na God i mekim tingting bilong ol Filistia i bagarap na ol i ranawe nabaut. \s1 Ol Israel i winim ol Filistia \p \v 16 Orait ol soldia Sol i bin makim bilong was long taun Gibea, ol i lukluk i go long kem bilong ol Filistia na i lukim ol i ran i go i kam olsem ol longlong man. \v 17 Orait ol i go tokim Sol na Sol i ting sampela soldia bilong en i bin i go pait long ol Filistia. Olsem na Sol i tokim ol soldia bilong en olsem, “Kaunim ol soldia na bai yumi save husat ol man i no i stap.” Orait ol i mekim olsem na i painimaut Jonatan wantaim yangpela man i save karim ol spia samting bilong en, tupela i no i stap. \v 18 Long dispela taim Bokis Kontrak bilong God i stap long Gibea wantaim ol Israel. Olsem na Sol i tokim pris Ahiya long kisim Bokis Kontrak i kam, bai ol i ken askim Bikpela long laik bilong en. \v 19 Sol i toktok yet long dispela pris na ol Filistia i wok long singaut moa yet na ran i go nabaut insait long kem bilong ol, olsem ol man i longlong nogut tru. Na Sol i harim ol na em i tokim pris, “Maski. Lusim Bokis nau. Mipela i go pait.” \v 20 Olsem na Sol wantaim ol soldia bilong en i singaut na ran i go pait long ol Filistia. Na ol i lukim ol Filistia i bin kamap longlong tru na i pait nabaut long ol wantok bilong ol yet. \v 21 Na sampela Hibru bilong olgeta hap, ol i bin i stap insait long ami bilong ol Filistia na ol i stap long dispela kem. Na nau ol i lusim ol Filistia na i go bung wantaim Sol na Jonatan na helpim ol wantok bilong ol, ol Israel, long pait. \v 22 Na ol sampela Israel i bin hait i stap long ples maunten long Efraim, ol i harim tok olsem, ol Filistia i ranawe i go. Olsem na ol i kam helpim Sol na Jonatan long ranim ol Filistia. \v 23 Na ol i ranim ol Filistia na pait i go abrusim taun Betaven na i go moa. Olsem na long dispela de Bikpela i helpim ol Israel na ol i win. \s1 Ol samting i kamap bihain long pait \p \v 24 Long dispela de Sol i bin mekim strongpela tok long ol Israel. Em i tok olsem, “Nau tasol mi mas bekim rong bilong ol birua bilong mi na mekim save long ol. Olsem na yupela olgeta man i no ken kaikai wanpela samting inap san i go daun. Sapos man i kaikai, orait bai God i ken bagarapim em.” Olsem na i no gat wanpela man i kaikai na olgeta Israel i hangre nogut na i no gat strong moa. \v 25 Na ol i go kamap long wanpela bus na lukim planti hani i stap nabaut long graun. \v 26 Ol i lukim dispela hani, tasol i no gat man i kaikai, long wanem, ol i pret long strongpela tok Sol i bin mekim. \v 27 Tasol Jonatan i no bin harim papa bilong en i mekim dispela tok long ol soldia. Olsem na em i kisim sampela hani long arere bilong stik em i holim na em i kaikai. Em i kaikai pinis, na kwiktaim em i kisim strong gen. \v 28 Na wanpela man i tokim Jonatan olsem, “Mipela olgeta i hangre na i no gat strong, long wanem, papa bilong yu i bin tambuim mipela long kaikai long dispela de. Na em i bin tok strong long mipela olsem, sapos wanpela man i kisim sampela kaikai, orait bai God i ken bagarapim em.” \v 29 Orait Jonatan i tokim dispela man olsem, “Dispela tok bilong papa bilong mi i mekim nogut long yumi olgeta. Yupela lukim mi. Mi kaikai liklik hani tasol na mi kisim strong gen. \v 30 Sapos yumi bin kaikai dispela kaikai yumi bin kisim long ol birua, orait yumi inap kisim strong. Yumi bin kilim planti Filistia, tasol sapos yumi bin kaikai na kisim strong, yumi inap kilim planti Filistia moa.” \p \v 31 Long dispela de ol Israel i pait long ol Filistia, stat long taun Mikmas na i go inap long taun Aijalon. Olsem na ol Israel i hangre nogut tru na i no gat strong. \v 32 San i go daun pinis, orait ol i ran i go kisim ol sipsip na bulmakau ol i bin kisim long ol birua. Na ol i kukim na kaikai mit i gat blut i stap yet long en. \v 33 Orait \x - \xo 14.33 \xt Wkp 7.26-27, 17.10-14, 19.26, Lo 12.16, 12.23, 15.23\x* sampela man i go tokim Sol olsem, “Harim. Ol soldia i wok long kaikai mit i gat blut long en. Ol i mekim sin long Bikpela.”\f + \fr 14.33 \ft God i bin tambuim ol Israel long ol i no ken kaikai mit i gat blut. Lukim Stat 9.4.\f* Sol i harim dispela tok, orait em i singaut olsem, “Olaboi, ol i man nogut tru. Ol i givim baksait long God.” Na em i tokim ol man i bin bringim tok long en olsem, “Nau yupela go kisim wanpela bikpela ston na tantanim i kam long mi. \v 34 Na bihain yupela go nabaut namel long ol soldia na tokim ol long bringim ol bulmakau na sipsip i kam. Na ol i mas kilim long dispela ston na kukim na kaikai long hia. Nogut ol i kaikai mit i gat blut na mekim sin long Bikpela.” Olsem na long dispela nait yet ol soldia i bringim ol bulmakau i kam na kilim long dispela ples. \v 35 Na Sol i makim dispela ston olsem alta bilong Bikpela. Dispela i namba wan taim Sol i wokim alta. \p \v 36 Bihain, Sol i tokim ol man bilong en olsem, “Goan, yumi go daun na ranim ol Filistia long nait na pait long ol inap long san i kamap. Na yumi kilim olgeta man na kisim ol samting bilong ol.” Na ol i tok, “I orait, yumi ken mekim olsem.” Tasol pris i tok, “Mobeta yumi askim God pastaim.” \v 37 Orait na Sol i askim God olsem, “Ating mipela i ken i go pait long ol Filistia, o nogat? Na sapos i orait, bai yu helpim mipela long winim ol?” Tasol nau long dispela taim God i no bekim tok long em. \v 38 Olsem na Sol i tokim ol hetman bilong Israel, “Yupela kam. Yumi mas painimaut husat i bin mekim sin nau, na Bikpela i no bekim tok long yumi. \v 39 Bikpela i save stap oltaim na i save helpim yumi Israel, na long nem bilong en mi mekim promis olsem, man i mekim sin bai em i mas i dai, maski em i husat man. Na sapos Jonatan i mekim sin, maski em i pikinini bilong mi, em i mas i dai.” Tasol i no gat wanpela man i bekim tok bilong en. Nogat tru. \v 40 Orait Sol i tokim olgeta Israel olsem, “Yupela olgeta sanap long hap i go na mitupela Jonatan bai i sanap long dispela hap.” Na ol i tok, “I orait, yumi mekim olsem.” \p \v 41 Orait \x - \xo 14.41 \xt Nam 27.21, 1 Sml 28.6\x* Sol i askim God, Bikpela bilong Israel olsem, “Bikpela, bilong wanem yu no bekim tok bilong mi? God, Bikpela bilong mipela Israel, sapos mi o pikinini bilong mi Jonatan i bin mekim sin, orait yu ken mekim pris i kisim namba wan ston bilong makim dispela. Tasol sapos ol arapela manmeri bilong Israel i bin mekim sin, orait\f + \fr 14.41 \ft Tok i stap namel long dispela tupela mak i no i stap nau long tok Hibru. Tasol ating bipo yet dispela tok i stap na nau i lus. Na taim tok i no lus yet, sampela man i bin tanim long tok Grik, na dispela tok i stap yet long 1 Samuel long tok Grik.\f* yu ken mekim pris i kisim namba 2 ston.” Orait God i harim na i mekim pris i kisim dispela ston i makim Jonatan wantaim Sol tasol, na ol manmeri nogat. \v 42 Na nau Sol i tok, “Mekim wankain pasin bilong painimaut husat i bin mekim sin, mi o Jonatan.” Orait ol i mekim olsem, na ston i makim Jonatan. \v 43 Olsem na Sol i askim Jonatan, “Yu bin mekim wanem?” Na Jonatan i tok, “Mi bin kisim liklik hani tasol long arere bilong stik na mi kaikai. Tasol maski, mi ken i dai.” \v 44 Orait Sol i tokim em, “Yes, yu mas i dai. Sapos mipela i no kilim yu, orait bai mi gat sin long ai bilong Bikpela, na bai God i ken kilim mi i dai.” \v 45 Tasol ol manmeri i tokim Sol olsem, “Harim. Jonatan i bin helpim yumi Israel na em i winim dispela bikpela pait. Ating em i mas i dai, a? Nogat tru. Mipela i tok tru long nem bilong Bikpela i stap oltaim, yu no ken mekim wanpela samting nogut long em. Long wanem, nau God i bin helpim em na em i mekim dispela samting.” Olsem na ol manmeri i kisim bek Jonatan, na Sol i no kilim em i dai. \p \v 46 Orait bihain long dispela, Sol i no ranim ol Filistia moa. Na ol Filistia i go bek long kantri bilong ol. \s1 King Sol na famili bilong en \p \v 47 Bihain long Sol i kamap king bilong Israel, em wantaim ol soldia bilong en i pait long ol birua bilong Israel i stap long olgeta hap. Ol i pait long ol Moap na ol Amon na ol Idom na ol Filistia na ol king bilong kantri Soba. Na ol i winim olgeta pait na mekim save long ol birua. \v 48 Na Sol i kirapim bel bilong ol soldia long pait na ol i pait strong moa na winim ol Amalek tu. Olsem na ol birua i no kam bek moa long pait long ol Israel. \p \v 49 Ol pikinini man bilong Sol i olsem, Jonatan na Isvi na Malkisua. Na nem bilong tupela pikinini meri bilong en i olsem. Namba wan em Merap na namba 2 em Mikal. \v 50 Nem bilong meri bilong Sol em Ahinoam, pikinini bilong Ahimas. Na hetman bilong ami bilong Sol em Apner, pikinini man bilong Ner. Ner em i smolpapa bilong Sol. \v 51 Papa bilong Sol em i Kis na Kis wantaim Ner, tupela i pikinini man bilong Abiel. \p \v 52 Taim Sol i stap king, ami bilong en i save pait strong long ol Filistia. Olsem na olgeta taim em i lukim ol strongpela man i stap nating na i no save pret long pait, em i save kisim ol na mekim ol i kamap soldia bilong en. \c 15 \s1 Sol i sakim tok bilong God \p \v 1 Wanpela \x - \xo 15.1 \xt 1 Sml 10.1\x* taim Samuel i tokim Sol olsem, “Taim mi makim yu olsem king bilong ol Israel, em ol manmeri bilong Bikpela, Bikpela yet i bin salim mi long mekim olsem. Olsem na nau yu harim \v 2 tok \x - \xo 15.2 \xt Kis 17.8-14, Lo 25.17-19\x* bilong Bikpela I Gat Olgeta Strong. Bikpela i tok bai em i mekim save long ol Amalek, long wanem, taim ol tumbuna bilong yumi i bin lusim Isip na i kam, ol Amalek i bin mekim nogut long ol. \v 3 Olsem na yu wantaim ol soldia bilong yu i mas i go na pait long ol Amalek na bagarapim olgeta samting bilong ol na kilim olgeta man meri pikinini na olgeta bulmakau na sipsip na kamel na donki. Yu no ken larim wanpela i stap.” \p \v 4 Sol i harim dispela tok, orait em i singautim ol soldia i kam bung long taun Telem. Na i gat 10,000 man bilong lain Juda, na 200,000 man bilong ol arapela lain bilong Israel i kam bung. \v 5 Bihain Sol i kisim ol soldia bilong en i go klostu long taun bilong ol Amalek na ol i hait i stap long wanpela ples wara i bin ran bipo tasol nau em i drai pinis. \v 6 Ol Kin i stap klostu long ol Amalek, na Sol i salim tok long ol olsem, “Yupela i mas lusim ol Amalek na i go i stap long narapela hap. Nogut mipela i kilim yupela wantaim ol Amalek. Mi tingting long ol tumbuna bilong yupela i bin mekim gutpela pasin long mipela ol Israel taim ol tumbuna bilong mipela i lusim Isip na i kam, olsem na mi no laik kilim yupela.” Orait ol Kin i harim na ol i lusim ol Amalek na i go. \p \v 7 Na Sol i mekim save pait na i winim ol Amalek, stat long graun bilong Havila na i go inap long ples drai bilong Sur long hap sankamap bilong Isip. \v 8 Na em i holimpas Agak, king bilong ol Amalek. Na ol Israel i kilim olgeta arapela Amalek i dai. \v 9 Tasol ol i no kilim Agak, na tu ol i no kilim ol gutpela sipsip na bulmakau. Ol i kilim olgeta sipsip na bulmakau nogut tasol wantaim ol arapela kain abus. \s1 God i no laik bai Sol i stap king moa \p \v 10 Na Bikpela i tokim Samuel olsem, \v 11 “Harim.\x - \xo 15.11 \xt Stt 6.6-7, 1 Kin 9.6-7\x* Sol i givim baksait long mi na i sakim tok bilong mi. Olsem na mi sori tumas long mi bin mekim em i kamap king.” Samuel i harim dispela tok na em i kros na bel nogut. Olsem na long dispela nait Samuel i wok long askim Bikpela long marimari long Sol, na long taim tulait i kamap em i pinisim beten bilong en. \v 12 Long moningtaim tru Samuel i kirap i go painim Sol. Tasol ol i tokim em long Sol i bin i go long taun Karmel na i sanapim wanpela ston bilong makim biknem em i bin kisim long dispela pait em i bin winim. Em i sanapim pinis, orait em i go long taun Gilgal. \v 13 Orait Samuel i go lukim Sol na Sol i tok gude long em olsem, “Samuel, Bikpela i ken mekim gut long yu. Mi bihainim pinis tok bilong Bikpela.” \v 14 Tasol Samuel i tokim em, “Tru, a? Na bilong wanem mi harim krai bilong ol bulmakau na sipsip?” \v 15 Na Sol i bekim tok olsem, “Ol soldia bilong mi i bin kisim long ol Amalek. Ol i bin kilim ol sipsip na bulmakau, tasol ol i kisim ol gutpela gutpela bilong mekim ofa long God, Bikpela bilong yumi.” \v 16 Orait Samuel i tokim em, “Wet liklik. Pasim maus. Na bai mi tokim yu long samting Bikpela i bin tokim mi long nait.” Na Sol i tok, “I orait, yu ken tokim mi.” \p \v 17 Orait Samuel i tokim Sol olsem, “Bipo yu bin ting yu olsem samting nating, tasol yu bin kamap hetman bilong ol lain bilong yumi Israel. Bikpela yet i bin makim yu na yu kamap king. \v 18 Na em i bin salim yu i go pait long ol Amalek. Na em i tok, yu mas pait i go i go na pinisim dispela olgeta man nogut. \v 19 Tasol bilong wanem yu no bihainim tok bilong Bikpela? Bilong wanem yupela i ran i go kisim ol samting bilong ol Amalek? Bikpela i no laikim tru dispela pasin yupela i bin mekim.” \v 20 Tasol Sol i bekim tok long Samuel olsem, “Nogat. Mi bin bihainim tok bilong Bikpela. Na mi go pait long ol Amalek, olsem em i bin tokim mi. Na mi kilim olgeta manmeri Amalek. Na mi bringim King Agak i kam. \v 21 Mipela i save Bikpela i bin makim olgeta abus long em yet na em i tokim mipela long kilim. Tasol ol soldia i ting long bringim ol gutpela gutpela abus i kam hia long Gilgal bilong kilim na mekim ofa long God, Bikpela bilong yumi.” \v 22 Tasol \x - \xo 15.22 \xt Sng 40.6, 51.16-17, Ais 1.11-15, Jer 7.22-23, Mk 12.33\x* Samuel i tokim em, “Bikpela i laikim wanem pasin? Ating em i laikim olkain ofa tasol, a? O ating em i laikim yumi bihainim tok bilong en? Harim. Pasin bilong bihainim tok bilong en, em i namba wan pasin tru. Na pasin bilong ofaim ol gutpela abus long em, em i namba 2 tasol. \v 23 Pasin \x - \xo 15.23 \xt Lo 18.9-14\x* bilong sakim tok bilong God i wankain olsem pasin sanguma, na pasin bilong bikhet long God i olsem pasin bilong bihainim ol giaman god. Yu bin givim baksait long tok bilong Bikpela, olsem na em i givim baksait long yu na yu no ken i stap king moa.” \p \v 24 Na Sol i bekim tok olsem, “Yes. Mi mekim sin pinis, na mi sakim tok bilong Bikpela na tok bilong yu tu. Mi bin pret long ol soldia bilong mi, olsem na mi bihainim tok bilong ol. \v 25 Tasol nau mi laik bai yu lusim sin bilong mi na kam wantaim mi, na mi ken lotu long Bikpela.” \p \v 26 Tasol Samuel i tokim Sol olsem, “Mi no laik i go wantaim yu, long wanem, yu bin givim baksait long tok bilong Bikpela. Olsem na em i bin givim baksait long yu na yu no ken i stap king bilong Israel.” \v 27 Orait \x - \xo 15.27 \xt 1 Sml 28.17, 1 Kin 11.30-31\x* Samuel i baut na i laik i go. Tasol Sol i laik pasim em, olsem na em i holimpas arere bilong klos bilong Samuel na klos i bruk. \v 28 Na Samuel i lukim dispela na i tokim Sol olsem, “Orait harim. Nau Bikpela i rausim yu long wok king, na yu no inap bosim ol Israel moa, olsem yu bin brukim dispela hap klos na rausim. Na em i givim wok king pinis long wanpela arapela man bilong Israel. Dispela man em i gutpela man na i winim yu. \v 29 Yu \x - \xo 15.29 \xt Ese 24.14\x* no ken ting dispela tok bilong God bai i senis. Nogat tru. God, em i strong bilong yumi Israel na em i no save giaman o senisim tingting bilong en. Nogat. God i no man, olsem na em i no save senisim tingting bilong en.” \v 30 Na Sol i bekim tok olsem, “I tru, mi mekim sin pinis. Tasol inap yu kam wantaim mi, olsem bai mi ken lotuim God, Bikpela bilong yumi? Olsem bai yu mekim ol hetman na ol arapela manmeri bilong mi i tingting gut long mi.” \v 31 Orait na Samuel i go wantaim Sol, na Sol i lotu long Bikpela. \p \v 32 Bihain Samuel i tokim ol olsem, “Bringim Agak, king bilong ol Amalek, i kam.” Orait Agak i belgut na i kam, na i ting olsem, “Ating mi no ken i dai.” \v 33 Tasol Samuel i tok, “Yu bin kilim i dai planti man, na nau mama bilong ol dispela man yu bin kilim i no gat pikinini moa. Olsem na nau mama bilong yu tu bai i kamap olsem ol dispela mama.” Na em i kilim Agak na katim em liklik liklik long ai bilong Bikpela klostu long alta long Gilgal. \p \v 34 Na bihain Samuel i go bek long taun Rama na King Sol i go long haus bilong en long Gibea. \v 35 Na Samuel i no lukim Sol gen inap em i dai, tasol em i ting long Sol na em i bel hevi moa. Na Bikpela i sori tumas long em i bin mekim Sol i kamap king bilong Israel. \ms1 Stori bilong Sol na Devit \s2 (Sapta 16-31) \c 16 \s1 Samuel i makim Devit long kamap king \p \v 1 Bihain Bikpela i tokim Samuel olsem, “Oltaim yu save bel hevi long Sol. Wanem taim bai bel hevi bilong yu i pinis? Mi bin rausim em pinis, na long ai bilong mi em i no moa i stap king bilong Israel. Orait nau mi laik bai yu kisim wanpela kom bilong sipsip na pulimapim wel bilong oliv long en, na yu go lukim Jesi, wanpela man bilong taun Betlehem, long wanem, mi bin makim wanpela bilong ol pikinini man bilong en long kamap king.” \v 2 Tasol Samuel i tokim Bikpela olsem, “Bai mi mekim dispela samting olsem wanem? Sapos Sol i harim tok long mi mekim olsem, bai em i kilim mi i dai.” Orait Bikpela i tokim em, “Nogat. Kisim wanpela yangpela bulmakau meri i go long Betlehem na tokim ol manmeri bilong dispela taun olsem, ‘Mi kam bilong mekim ofa long Bikpela.’ \v 3 Na yu mas askim Jesi long kam long dispela ofa na bai mi tokim yu long wanem samting yu mas mekim long Jesi. Na mi bai tokim yu long husat man yu mas makim bilong kamap king.” \p \v 4 Orait Samuel i bihainim tok bilong Bikpela na i kirap i go long Betlehem. Em i go kamap na ol hetman bilong taun i bungim em. Ol i pret na guria nogut na i askim em olsem, “Glasman, olsem wanem? Yu kam bilong mekim gut long mipela, o nogat?” \v 5 Na Samuel i tok, “Mi kam bilong mekim ofa long Bikpela tasol. Yupela i mas mekim yupela yet i klin long ai bilong God pastaim, na bihain yupela i ken i kam wantaim mi long mekim ofa.” Na em i go long Jesi na i tokim Jesi wantaim ol pikinini man bilong en long bihainim pasin bilong kamap klin long ai bilong Bikpela na i askim ol long kam long dispela ofa. \p \v 6 Ol i kamap pinis na ol i sanap i stap long ai bilong Bikpela, orait Samuel i lukim Eliap, namba wan pikinini man bilong Jesi, na i tingting olsem, “Ating dispela man tasol, Bikpela i makim em pinis long kamap king.” \v 7 Tasol \x - \xo 16.7 \xt Sng 147.10-11, Ais 55.8, 2 Ko 10.7\x* Bikpela i tokim em, “Yu no ken ting long em i longpela bun o long em i luk naispela na bai mi makim em. Nogat. Mi no laik bai dispela man i kamap king. Long wanem, mi no save skelim ol man olsem ol man i save skelim. Nogat. Ol man i save lukluk long bodi. Tasol mi save lukim tingting na laik bilong man na mi skelim ol.” \v 8 Orait Jesi i singautim namba 2 pikinini man, Abinadap, na bringim em i kam long Samuel. Tasol Samuel i tok, “Nogat, Bikpela i no bin makim em.” \v 9 Na Jesi i bringim Sama i kam long Samuel, tasol Samuel i tok, “Nogat. Em tu, Bikpela i no bin makim em.” \v 10 Na Jesi i bringim 4-pela arapela pikinini man bilong en i kam long Samuel, na Samuel i tokim em, “Bikpela i no bin makim wanpela bilong ol dispela man.” \v 11 Orait Samuel i askim Jesi olsem, “Olgeta pikinini man bilong yu em tasol, a?” Na Jesi i tok, “Nogat. I gat wanpela yangpela i stap yet. Em i las bilong ol. Tasol em i wok long lukautim ol sipsip.” Orait na Samuel i tokim em, “Maski. Salim wanpela man i go kisim em i kam. Em i mas i kam pastaim na bai yumi ken mekim ofa.” \v 12 Orait Jesi i salim wanpela man i go kisim dispela pikinini bilong en i kam. Dispela pikinini bilong Jesi em i yangpela man na pes bilong en i naispela moa na ai bilong en i lait tumas na skin bilong en i gutpela tru. Orait Bikpela i tokim Samuel olsem, “Em dispela man tasol. Kisim wel bilong makim king na putim long em.” \v 13 Orait Samuel i kisim dispela wel bilong oliv em i bin bringim i kam, na em i kapsaitim liklik wel long het bilong Devit long ai bilong ol brata bilong en. Na long dispela de spirit bilong Bikpela i kam i stap strong long em na spirit i stap long em oltaim bihain. Samuel i putim wel long Devit pinis, orait Samuel i go bek long taun Rama. \s1 Devit i stap long haus bilong Sol \p \v 14 Long dispela taim spirit bilong Bikpela i lusim Sol na Bikpela i salim wanpela spirit nogut i kam long em na i bagarapim tingting bilong en na mekim em i pret nogut. \v 15 Na ol wokman bilong Sol i tokim em olsem, “King, mipela i save God i bin salim wanpela spirit nogut i kam na mekim nogut long yu. \v 16 Olsem na sapos yu laik, bai mipela i ken i go painim wanpela man i save gut long paitim musik i gat string. Na taim God i salim spirit nogut i kam long yu, orait dispela man i ken paitim musik na bai tingting bilong yu i ken kamap gutpela gen.” \v 17 Orait Sol i tokim ol wokman olsem, “Em nau. Yupela go painim wanpela man i save gut long paitim musik, na bringim em i kam long mi.” \v 18 Na wanpela wokman i tokim Sol, “Mi bin lukim wanpela pikinini man bilong Jesi bilong taun Betlehem. Dispela yangpela man i save tumas long paitim musik. Na em i gutpela strongpela man bilong pait. Na em i man bilong mekim gutpela tok na i luk naispela tru. Na tu, Bikpela i stap wantaim em.” \v 19 Sol i harim dispela tok na em i salim ol man i go tokim Jesi olsem, “Dispela pikinini man bilong yu, Devit, i save lukautim ol sipsip, em mi laik yu salim i kam long mi.” \v 20 Orait Jesi i harim na i salim Devit i go long Sol. Jesi i pulimapim ol bret long tupela basket na pasim long baksait bilong wanpela donki, na em i givim dispela donki long Devit. Na tu em i givim Devit wanpela skin meme ol i bin pulapim wain long en, na wanpela yangpela meme, na em i tokim Devit long givim ol dispela samting long Sol olsem presen. \v 21 Na Devit i go kamap long Sol na i kamap wokman bilong en. Na Sol i laikim tumas Devit, olsem na em i givim ol spia samting bilong em long Devit, na Devit i gat wok bilong karim ol dispela samting bilong Sol. \v 22 Na Sol i salim tok i go long Jesi olsem, “Mi laikim Devit. Olsem na mi laik bai yu larim em i stap wokman bilong mi.” \v 23 Orait Devit i stap wantaim Sol. Na taim God i salim dispela spirit nogut i kam long Sol, orait Devit i save paitim musik. Na taim Sol i harim dispela musik, spirit nogut i save lusim Sol na tingting bilong en i gutpela na em i kamap orait gen. \c 17 \s1 Goliat i bikmaus long ol Israel \p \v 1 Bihain ol soldia bilong Filistia i kam bung long Soko, wanpela taun bilong Juda. Na ol i wokim kem long ples Efesdamim namel long Soko na taun Aseka, na ol i redi long pait long ol Israel. \v 2 Na Sol wantaim ol soldia bilong Israel i go bung long ples daun bilong Ela na wokim kem. Ol i stap long dispela ples na ol soldia i redi long pait long ol Filistia. \v 3 Ol Filistia i sanap long wanpela maunten long hap na ol Israel i sanap long wanpela maunten long hap, na ples daun i stap namel long tupela lain ami. \p \v 4 Long dispela taim wanpela strongpela man bilong pait, ol i kolim Goliat, bilong taun Get, em i lusim kem bilong ol Filistia na i kam sanap ples klia na ol Israel i lukim em. Longpela bilong en i klostu inap 3 mita. \v 5 Na em i putim hat na klos pait ol i wokim long bras, na hevi bilong klos pait i samting olsem 50 kilogram. \v 6 Na em i karamapim lek bilong en long hap bras. Na em i karim wanpela spia bras long sol bilong en. \v 7 Stik bilong spia em i bikpela olsem ba bilong masin bilong lumim laplap. Na sap o tit bilong spia ol i wokim long ain. Na hevi bilong ain i samting olsem 7 kilogram. Na wanpela soldia i karim hap plang bilong Goliat na i go pas long en. \p \v 8 Orait Goliat i sanap na bikmaus long ol Israel olsem, “Bilong wanem yupela i lain olsem? Yupela i laik pait, a? Yupela ol wokboi nating bilong Sol tasol, na mi wanpela soldia bilong Filistia. Goan, yupela makim wanpela man i kam pait long mi. \v 9 Sapos em i win na kilim mi i dai, orait bai mipela i kamap wokboi nating bilong yupela. Tasol sapos mi win na kilim em, orait bai yupela i kamap wokboi nating bilong mipela.” \v 10 Na Goliat i tok moa olsem, “Harim. Nau mi laik traim yupela ami bilong Israel. Yupela i mas makim wanpela man bilong pait long mi.” \v 11 Sol na ol soldia bilong en i harim dispela tok na ol i pret nogut tru. \s1 Devit i go long kem bilong ol Israel \p \v 12 Lain famili bilong Devit i olsem. Devit em i pikinini man bilong Jesi. Na Jesi em i man bilong taun Efrata na em i stap long taun Betlehem long graun bilong lain Juda. Jesi i gat 8-pela pikinini man na long taim Sol i kamap king, Jesi i lapun pinis. \v 13-14 Namba wan na namba 2 na namba 3 pikinini man bilong Jesi i bin i go wantaim Sol long pait. Nem bilong namba wan em Eliap na namba 2 em Abinadap na namba 3 em Sama. Na Devit em i las pikinini man bilong Jesi. \v 15 Na sampela taim Devit i save go wok long Sol na sampela taim em i lusim Sol na i go bek long Betlehem bilong lukautim ol sipsip bilong papa bilong en. \p \v 16 Inap long 40 de, long moning na long apinun, Goliat i save kam sanap ples klia na i singaut long ol Israel long salim wanpela man i kam pait long em. \p \v 17 Wanpela de Jesi i tokim Devit olsem, “Kisim dispela 10-pela bret na kisim 10 kilogram bilong dispela wit ol i bin kukim long paia na karim i go hariap long kem na givim long ol bikbrata bilong yu. \v 18 Na kisim tu ol dispela 10-pela sis na givim long namba wan ofisa bilong lain soldia bilong ol. Na yu mas askim ol brata bilong yu, ol i stap gut o nogat. Na yu mas bringim wanpela samting i kam bek bai mi inap save yu bin lukim ol. \v 19 King Sol wantaim ol brata bilong yu na ol arapela soldia i wok long pait long ol Filistia long ples daun bilong Ela.” \p \v 20 Orait long de bihain Devit i kirap long moningtaim tru, na i tokim narapela man long lukautim ol sipsip. Na em i kisim ol kaikai na i go long kem olsem Jesi i bin tokim em. Na em i go kamap long kem long taim ol Israel i wokabaut i go long ples bilong pait. Ol soldia i singaut bikmaus na wokabaut i go. \v 21 Na ol ami bilong Filistia na ol ami bilong Israel i lain lain long hap na long hap na ol i redi long pait. \v 22 Devit i givim ol kaikai long ofisa i save bosim ol kago samting na em i ran i go long ol lain soldia na i toktok wantaim ol brata bilong en. \v 23 Em i toktok yet wantaim ol na Goliat i lusim lain bilong ol Filistia na i kam sanap long ples klia na i mekim wankain tok long ol Israel olsem bipo, na Devit i harim em. \v 24 Ol Israel i lukim Goliat na ol i pret nogut tru na ol i ranawe. \v 25 Na ol Israel i toktok long ol yet olsem, “Lukim dispela man na harim singaut bilong en. Em i laik skrapim yumi long pait. Tasol king i tok, bai em i givim planti mani samting long man i kilim dispela Filistia, na larim dispela man i maritim pikinini meri bilong en. Na king bai i no kisim takis long ol lain bilong dispela man, na em bai i no singautim ol long mekim olkain wok bilong king.” \p \v 26 Devit i no harim gut dispela tok, olsem na em i askim ol man i stap klostu long em olsem, “Bai king i mekim wanem samting long man i kilim dispela Filistia na lusim yumi Israel long dispela bikpela sem i kamap long yumi? Dispela Filistia em i haiden man tasol. Em i bikhet tumas na i laik tok bilas long ol ami bilong God i stap oltaim.” \v 27 Na ol i tokim em long olgeta samting king i laik mekim long man i kilim Goliat. \p \v 28 Eliap, namba wan bikbrata bilong Devit, i harim em i toktok wantaim ol man. Na em i belhat na i tokim Devit olsem, “Bilong wanem yu kam hia? Na husat i lukautim ol rabis sipsip bilong yu long bus? Mi save yu bikhetman na yu man bilong mekim hambak pasin. Yu kam bilong lukim pait, em tasol.” \v 29 Na Devit i tokim brata bilong en olsem, “Nogat. Mi laik save long wanpela samting, olsem na mi askim ol man. Dispela i nogut, a?” \v 30 Orait em i tanim na i go askim ol arapela man long wanem samting king bai i mekim long man i kilim dispela Filistia i tok bilas long ol ami bilong God. Na ol i tokim em long ol dispela samting. \p \v 31 Sampela man i harim tok bilong Devit na ol i go tokim Sol. Olsem na em i singautim Devit i go long em. \v 32 Devit i go kamap pinis na em i tokim Sol olsem, “King, harim. Yumi Israel i no ken pret long dispela Filistia. Bai mi yet mi go pait long em.” \v 33 Tasol Sol i tok, “Nogat tru. Yu no inap. Bai yu pait long em olsem wanem? Yu mangi nating tasol, na em i bin i stap soldia long taim em i yangpela yet i kam inap nau.” \p \v 34 Tasol Devit i bekim tok long Sol olsem, “King, mi bin lukautim ol sipsip bilong papa bilong mi. Na sampela taim ol laion na bea i bin kam na kisim ol pikinini sipsip i go. \v 35 Orait mi save ranim laion o bea na paitim na kisim bek dispela pikinini sipsip. Na sapos laion o bea i tanim na i laik kilim mi, orait mi save holim long gras bilong nek na paitim em na kilim em i dai. \v 36 King, mi bin kilim ol laion na bea, na bai mi mekim wankain pasin long dispela haiden Filistia, long wanem, em i tok bilas long ol ami bilong God i stap oltaim. \v 37 Bikpela i bin helpim mi, olsem na ol laion na bea i no bin bagarapim mi. Na nau tu em bai i helpim mi, na dispela Filistia bai i no inap kilim mi i dai.” \p Orait Sol i tokim em, “Gutpela, yu ken i go. Na Bikpela i ken i stap wantaim yu.” \v 38 Na Sol i putim hat bras long het bilong Devit na givim siot bras long em bilong karamapim bodi bilong en. Ol dispela klos pait i bilong Sol yet. \v 39 Devit i hangamapim bainat bilong Sol long siot bras na i traim long wokabaut. Tasol em i no inap, long wanem, em i no bin putim dispela kain samting bipo. Olsem na em i tokim Sol, “Mi no inap putim dispela klos pait na i go pait. Mi no save putim ol dispela samting.” Olsem na em i rausim olgeta. \v 40 Bihain em i kisim stik bilong wokabaut em i save holim na em i go long wanpela liklik wara na kisim 5-pela liklik raunpela ston na putim long liklik basket bilong en. Na em i holim katapel na wokabaut i go bilong pait long Goliat. \s1 Devit i winim Goliat \p \v 41 Goliat i lukim Devit, olsem na em i wokabaut i kam bilong bungim em. Na dispela man i save karim hap plang bilong Goliat, em i go pas. Orait Goliat i wokabaut i kam klostu long Devit \v 42 na em i lukim Devit i yangpela tumas na pes bilong en i gutpela na em i no inap long pait. Na em i ting Devit i samting nating tasol. \v 43 Olsem na em i sanap na tokim Devit olsem, “Bilong wanem yu kisim dispela stik i kam? Yu ting mi dok na yu laik paitim mi, a?” Orait na em i singautim ol god bilong en long bagarapim Devit. \v 44 Na em i tokim Devit olsem, “Yu kam na bai mi kilim yu na givim bodi bilong yu long ol pisin na ol wel abus na bai ol i kaikai.” \p \v 45 Na \x - \xo 17.45 \xt 2 Sml 22.33-35, Sng 124.8, Hi 11.33-34\x* Devit i bekim tok long en olsem, “Yu holim bainat na ol spia na yu kam pait long mi. Tasol mi kam pait long yu long nem bilong Bikpela I Gat Olgeta Strong, em God i bosim ol ami bilong mipela Israel. Em dispela God yu bin bikhet na tok bilas long en. \v 46 Harim. Nau long dispela de tasol bai Bikpela i givim yu long han bilong mi. Na bai mi kilim yu na katim het bilong yu. Na bai mipela i kilim ol soldia bilong yupela Filistia na givim bodi bilong ol long ol pisin na ol wel abus. Taim mi mekim olsem, ol manmeri bilong olgeta kantri bai i save olsem, God bilong mipela Israel, em i God tru. \v 47 Na olgeta man i stap hia bai i lukim olsem, Bikpela i save kisim bek ol manmeri bilong en long strong bilong em yet. Em i no save wari long ol man i holim spia na bainat. Nogat. Bikpela yet bai i winim dispela pait na em bai i givim yupela olgeta long han bilong mipela.” \p \v 48 Devit i tok pinis, orait Goliat i wokabaut gen na i kam klostu long Devit, na kwiktaim Devit i ran i go bilong pait long Goliat.\fig Devit i ran i go bilong pait long Goliat.|alt="32" src="OL" size="span" ref="17.48" \fig* \v 49 Orait Devit i putim han i go long basket bilong en na i kisim wanpela ston na putim long katapel na sutim i go long Goliat. Ston i paitim Goliat stret long pes na i go insait long het bilong en na em i pundaun pes i go daun long graun. \v 50 Olsem \x - \xo 17.50 \xt 2 Sml 21.19\x* na Devit i win na i kilim Goliat long katapel wantaim ston tasol. Em i no gat bainat. \v 51 Goliat i slip i stap long graun, na Devit i ran i go sanap klostu long em na em i pulim bainat bilong Goliat na katim nek bilong em na kilim em i dai. \p Taim ol Filistia i lukim dispela namba wan soldia bilong ol i dai pinis, orait olgeta i ranawe nabaut. \v 52 Orait ol man bilong Israel na Juda i singaut bikmaus na i ranim ol na kilim ol. Na ol Filistia i bagarap na pundaun nabaut long rot i lusim taun Saraim na i go inap long ples Gai na taun Get na long ol bikpela dua bilong banis bilong taun Ekron. \v 53 Ol Israel i ranim ol pinis na ol i kam bek long kem bilong ol Filistia na kisim olgeta samting ol Filistia i bin lusim i stap. \v 54 Na Devit i kisim het bilong Goliat i go long Jerusalem bilong soim ol manmeri olsem em i winim Goliat pinis. Tasol pastaim em i kisim olgeta samting bilong pait em i bin kisim long bodi bilong Goliat na em i karim i go putim i stap long haus sel bilong em yet. \s1 Devit i go lukim Sol \p \v 55 Sol i lukim Devit i go pait long Goliat, na em i askim namba wan ofisa bilong ami, Apner, olsem, “Dispela mangi em i pikinini man bilong husat?” Na Apner i tokim em, “King, mi tok tru long yu, mi no save.” \v 56 Olsem na Sol i tokim em, “Orait yu go askim ol man nabaut na bai yu kam tokim mi.” \v 57 Bihain long Devit i kilim Goliat i dai, em i kam bek long kem na Apner i kisim em i go long Sol. Devit i holim yet het bilong Goliat na i go wantaim Apner na i lukim Sol. \v 58 Na Sol i askim em, “Yangpela man, yu pikinini man bilong husat?” Na Devit i tokim em, “King, mi pikinini bilong Jesi, wanpela man bilong taun Betlehem.” \c 18 \p \v 1 Sol wantaim Devit i toktok pinis, orait bihain Jonatan, pikinini man bilong Sol, i givim bel bilong en moa yet long Devit na em i laikim Devit tru olsem em i laikim em yet. \v 2 Na long dispela de Sol i kisim Devit i stap wantaim em na i no larim em i go bek long as ples. \v 3 Na Jonatan i laikim Devit tumas, olsem na em i mekim wanpela strongpela promis long Devit bai em i laikim Devit oltaim. Na Devit tu i promis long Jonatan. \v 4 Na Jonatan i rausim longpela klos bilong en na ol klos pait bilong en tu. Na em i kisim ol dispela samting wantaim bainat na banara na let bilong en na i givim long Devit. \v 5 Na Devit i stap wantaim Sol, na Sol i save tokim Devit long kisim ol soldia i go pait long ol birua, na taim ol i pait, orait lain bilong Devit i save win. Olsem na Sol i mekim em i kamap wanpela namba wan ofisa bilong ami. Olgeta manmeri na ol ofisa bilong Sol i lukim Devit i kamap bikman na ol i belgut tru. \s1 Sol i bel nogut long Devit \p \v 6 Bihain long Devit i kilim Goliat na ol soldia i pait pinis, ol i kam bek long ples. Orait ol meri bilong olgeta taun bilong Israel i kam ausait long taun bilong ol bilong bungim King Sol long rot. Ol i mekim ol song bilong amamas na ol i singsing wantaim. Na ol i wok long paitim ol kundu na naisim ol musik i gat belo. \v 7 Na \x - \xo 18.7 \xt 1 Sml 21.11, 29.5\x* ol i mekim song olsem, “Sol i kilim planti tausen man. Na Devit i kilim planti planti tausen.” \v 8 Sol i harim dispela song na em i no laikim tru. Na em i belhat na i tok, “Ol i ting Devit i bin kilim planti planti tausen man na mi bin kilim planti tausen tasol. Ating bihain bai ol i laikim em i kisim ples bilong mi tu na i kamap king.” \v 9 Olsem na stat long dispela de Sol i ting long dispela samting na i bel nogut long Devit. \p \v 10 Long de bihain Sol i stap long haus bilong en na Bikpela i salim wanpela spirit nogut i kam long em. Na wantu dispela spirit nogut i bosim tingting bilong Sol na mekim Sol i singaut nabaut olsem longlong man tru. Long dispela taim Devit i wok long paitim gita bilong en, olsem em i save mekim long olgeta de. Na Sol i wok long holim spia bilong en \v 11 na i tingting olsem, “Nau bai mi sutim Devit long spia, na kilim em i dai.” Orait em i tromoi spia long Devit, tasol Devit i abrusim spia. Na Sol i mekim olsem tupela taim. \p \v 12 Sol i save Bikpela i stap wantaim Devit, na i bin givim baksait long Sol yet. Olsem na Sol i pret long Devit, \v 13 na em i no moa larim Devit i stap wantaim em long haus king. Nogat. Em i putim em i stap ofisa bilong 1,000 soldia long ami. Olsem na Devit i save kisim ol soldia i go pait long ol birua. \v 14 Tasol Bikpela i stap wantaim em na i helpim em, na olgeta samting em i mekim i save kamap gutpela. \v 15 Na Sol i lukim Devit i mekim gutpela wok tru, na em i pret moa yet long Devit. \v 16 Tasol olgeta manmeri bilong Israel na Juda i laikim Devit tumas, long wanem, em i gutpela ofisa bilong ol soldia. \s1 Devit i maritim pikinini meri bilong Sol \p \v 17 Bihain Sol i ting olsem, “Mi laik bai Devit i mas i dai. Tasol nogut mi yet mi kilim em i dai. Mobeta em i pait long ol Filistia na ol Filistia bai i kilim em.” Olsem na Sol i tokim Devit, “Harim. Mi laik givim yu Merap, namba wan pikinini meri bilong mi na bai yutupela i marit. Mi laik yu baim em long kain pe olsem. Yu mas wok strong olsem soldia bilong mi na yu no ken pret. Na taim Bikpela i laik bai yumi pait long ol birua, orait yu mas i go pait long ol.” \v 18 Orait Devit i harim dispela tok bilong Sol na i bekim tok olsem, “Maski, mi no inap maritim em. Mi man nating tasol. Na tu ol lain famili bilong mi i no gat nem. Olsem na mi no inap maritim pikinini meri bilong yu.” \v 19 Tasol Sol i strong long Devit i maritim Merap na em i makim taim bilong tupela i ken marit. Tasol long de bilong marit, Sol i no givim em long Devit. Nogat. Em i givim Merap long narapela man, nem bilong em Adriel bilong taun Mehola. \p \v 20 Na bihain, Mikal, narapela pikinini meri bilong Sol, i pundaun tru long Devit na i laikim em tumas. Na Sol i harim tok long dispela samting na em i amamas. \v 21 Na em i tingting olsem, “Gutpela tru. Bai mi givim Mikal long Devit. Na bai mi salim Devit i go pait long ol Filistia, olsem pe bilong marit, na bai ol Filistia i ken kilim em i dai.” Olsem na Sol i tokim Devit gen, “Mi laik bai yu maritim pikinini meri bilong mi.” \v 22 Na Sol i tokim ol ofisa bilong en long go lukim Devit, taim Devit wanpela tasol i stap, na grisim em olsem, “King Sol i amamas long yu, na mipela ol ofisa bilong en tu i laikim yu. Na harim. Nau em i gutpela taim bilong yu maritim pikinini meri bilong en.” \v 23 Orait ol i go givim dispela tok long Devit. Tasol em i bekim tok olsem, “Yupela i ting mi maniman na mi gat nem bai mi inap maritim pikinini meri bilong king, a? Nogat tru. Mi rabis na mi man nating tasol. Olsem na mi no inap maritim em.” \p \v 24 Orait ol ofisa i go tokim Sol long olgeta tok bilong Devit. \v 25 Na Sol i ting long salim Devit i go pait long ol Filistia na bai ol Filistia i ken kilim Devit i dai. Olsem na em i tokim ol ofisa long i go tokim Devit gen. Em i tok olsem, “Mi laik bai Devit i givim mi wanpela samting tasol bilong baim meri. Mi laik bai Devit i kilim 100 soldia bilong Filistia bilong bekim rong bilong ol dispela birua bilong mi. Na em i mas katim skin bilong kok bilong dispela 100 man na bringim skin i kam long mi.” \v 26 Orait ol ofisa bilong Sol i go tokim Devit long tok bilong Sol. Na Devit i ting, dispela i gutpela pasin bilong baim pikinini meri bilong Sol na em i laikim tumas long kamap tambu bilong king. Na Sol i makim taim bilong bringim dispela skin. Tasol dispela taim i no kamap yet, \v 27 na Devit wantaim ol soldia bilong en i go na kilim 200 man bilong Filistia na katim skin bilong kok bilong ol na bringim i kam long king na kaunim ol. Em i mekim ol dispela samting bilong em i ken maritim pikinini meri bilong Sol. Olsem na Sol i givim pikinini meri bilong en, Mikal, long Devit na tupela i marit. \p \v 28 Nau Sol i save gut olsem, Bikpela i stap wantaim Devit na tu Mikal i laikim Devit tumas. \v 29 Olsem na Sol i pret moa yet long Devit na i no laik tru long em. Na Sol i stap birua bilong en oltaim. \p \v 30 Planti taim ol kepten bilong ami bilong Filistia i save bringim ol soldia i kam pait long ol Israel, tasol Devit wantaim ol lain soldia bilong en i save pait strong na winim ol. Ol arapela ofisa bilong Sol wantaim ol lain soldia bilong ol i no save pait strong olsem Devit. Olsem na ol manmeri i save givim biknem long Devit. \c 19 \s1 Jonatan i helpim Devit \p \v 1 Sol i tingting long kilim Devit i dai na em i toksave long pikinini man bilong en, Jonatan, na long ol ofisa bilong en. Tasol Jonatan i laikim Devit tumas, \v 2 olsem na em i go lukim Devit na i tokim em olsem, “Papa bilong mi i laik kilim yu i dai. Olsem na tumora long moningtaim yu mas lukaut gut long yu yet. Yu mas i go hait long gaden. \v 3 Orait na bai mitupela papa i wokabaut i go klostu long dispela hap yu hait long en na bai mi sanap wantaim papa na toktok wantaim em long yu. Na sapos mi painimaut wanem samting em i laik mekim long yu, orait bai mi tokim yu.” \p \v 4 Orait long moningtaim Jonatan tupela Sol i wokabaut na toktok, na Jonatan i litimapim nem bilong Devit na i tokim Sol olsem, “Papa, inap mi tokim yu long wanpela samting? I olsem. Yu no ken mekim pasin nogut long Devit, wokman bilong yu. Long wanem, em i no bin mekim wanpela rong long yu. Nogat. Olgeta samting em i bin mekim i bilong helpim yu tasol. \v 5 Taim em i kilim Goliat, em i no wari long em yet bai i dai o bai em i stap gut. Olsem na long han bilong Devit, Bikpela i helpim yumi Israel moa yet, na i winim tru ol dispela birua. Na yu yet yu bin lukim na yu bin amamas tru. Em i no bin mekim rong na em i no gat asua long wanpela samting. Olsem na bilong wanem yu laik kilim em i dai nating? Sapos yu mekim olsem, orait bai yu gat asua.” \v 6 Sol i harim dispela tok bilong Jonatan, orait na em i mekim strongpela promis olsem, “Mi tok tru long nem bilong Bikpela i stap oltaim, mi no ken kilim Devit i dai.” \v 7 Sol i tok pinis, orait em i go, na bihain Jonatan i singautim Devit i kam, na i stori long em long tok papa i mekim. Bihain em i kisim Devit i go long Sol, na Devit i mekim wankain wok long king olsem bipo. \s1 Sol i laik kilim Devit i dai \p \v 8 Wanpela taim bihain, ol Filistia na ol Israel i pait gen. Orait Devit wantaim ol soldia i go pait strong moa long ol Filistia na winim ol tru na ol Filistia i ranawe nabaut. \p \v 9 Bihain long dispela, Bikpela i salim wanpela spirit nogut i go long Sol gen na i bosim tingting bilong en. Long dispela taim Sol i sindaun insait long haus bilong en na i holim spia long han. Na Devit i stap wantaim em na i wok long paitim gita bilong en. \v 10 Orait Sol i tromoi spia long Devit bilong kilim em i dai. Tasol Devit i abrusim spia, na spia i sutim banis bilong haus tasol. Na Devit i ranawe i go. \p Na long dispela nait \v 11 Sol \x - \xo 19.11 \xt Sng 59 Het tok\x* i salim ol wokman i go was long haus bilong Devit, bai Devit i no ken ranawe na Sol i ken kilim em i dai long moning. Tasol Mikal, meri bilong Devit, i tokim Devit olsem, “Nau long dispela nait tasol yu mas ranawe. Sapos nogat, tumora ol bai i kilim yu i dai.” \v 12 Olsem na Mikal i kisim wanpela baklain na hangamapim long wanpela windo long haus na Devit i holim baklain na i go daun long graun na ranawe i go. \v 13 Devit i go pinis, orait Mikal i kisim wanpela giaman god ol i bin wokim long diwai na slipim dispela god long bet bilong Devit. Na em i kisim wanpela liklik pilo ol i bin wokim long gras bilong meme, na putim aninit long het bilong giaman god. Na bihain em i karamapim giaman god long wanpela longpela klos. \v 14 Orait na taim ol wokman bilong Sol i kam long kisim Devit, Mikal i tokim ol olsem, “Devit i gat sik.” \v 15 Orait ol i go bek long Sol na tokim em. Tasol em i tokim ol, “Yupela go bek na go insait long haus na lukim Devit. Na yupela i mas kisim em long bet na bringim em i kam na bai mi kilim em i dai.” \v 16 Orait ol i go bek na i go insait long haus na ol i lukim giaman god i stap long bet na pilo i stap aninit long het bilong en. \v 17 Ol i lukim pinis na ol i go tokim Sol. Na bihain Sol i askim Mikal olsem, “Bilong wanem yu trikim mi? Watpo yu bin larim birua bilong mi i ranawe?” Orait Mikal i bekim tok long em olsem, “Devit i tokim mi, sapos mi no helpim em long ranawe bai em i kilim mi. Olsem na mi helpim em.” \p \v 18 Taim Devit i ranawe, em i go lukim Samuel long taun Rama. Na Devit i stori long em long olgeta dispela samting Sol i bin mekim. Bihain Devit wantaim Samuel i go i stap long ples Naiot. \v 19 Na sampela man i tokim Sol olsem, “Devit i stap long ples Naiot, klostu long taun Rama.” \v 20 Olsem na Sol i salim ol man i go bilong holimpas Devit. Taim ol i kamap ol i lukim wanpela lain profet i wok long singsing na kalap kalap long pasin bilong profet. Na ol i lukim Samuel i stap hetman bilong ol dispela profet. Orait na spirit bilong Bikpela i kamap strong long ol dispela man bilong Sol na ol tu i singsing na kalap kalap. \v 21 Bihain Sol i harim tok long dispela samting, na em i salim ol arapela man i go na ol tu i mekim pasin olsem profet. Orait Sol i harim tok long dispela tu na em i salim sampela man moa i go, tasol ol tu i mekim pasin olsem ol profet. \v 22 Na bihain Sol yet i go long Rama na i wokabaut yet na i go kamap long bikpela hul wara long ples Seku. Orait em i askim ol man bilong Seku olsem, “Samuel na Devit i stap we?” Na ol i tok, “Tupela i stap long ples Naiot klostu long taun Rama.” \v 23 Orait em i wokabaut i go yet long rot na spirit bilong God i kamap strong long em, na em tu i singsing na kalap kalap long rot inap em i go kamap long ples Naiot. \v 24 Na \x - \xo 19.24 \xt 1 Sml 10.11-12\x* em i rausim ol klos bilong en olsem ol arapela man, na em tu i mekim pasin olsem profet, klostu long Samuel. Na long san na long nait em i pasim liklik laplap tasol na i slip i stap. Dispela samting i kamap long Sol, em i as bilong wanpela tok ol man i save autim. Dispela tok i olsem, “Olsem wanem, Sol tu i kamap profet, a?” \c 20 \s1 Jonatan i helpim Devit \p \v 1 Sol i kamap pinis long ples Naiot, orait Devit i lusim dispela ples na i ranawe i go bek long Jonatan. Na em i tokim Jonatan olsem, “E, Jonatan. Watpo papa bilong yu i laik kilim mi i dai? Mi no bin mekim wanpela rong o wanpela pasin nogut long em. Tru tumas, mi no gat asua long wanpela samting.” \v 2 Orait Jonatan i bekim tok long Devit olsem, “Nogat. Yu no inap i dai. Papa bilong mi i save tokim mi long olgeta samting em i laik mekim, maski em i liklik samting o bikpela samting. Na em i no inap haitim tok long kain samting olsem. Olsem na mi save, em i no inap kilim yu i dai.” \v 3 Tasol Devit i tok moa olsem, “Papa bilong yu i save gut long yu laikim mi tumas. Olsem na em i ting em i no ken tokim yu long em i laik kilim mi. Em i no laik yu bel hevi tumas long dispela samting. Tasol long nem bilong Bikpela i stap oltaim mi tok tru tumas, papa bilong yu i laik kilim mi i dai. Mi save pinis long dispela, olsem mi save yu stap nau wantaim mi. Na liklik taim tasol bai papa bilong yu i mekim olsem.” \p \v 4 Na Jonatan i tokim Devit, “Yu laik mi mekim wanem samting bilong helpim yu? Maski wanem samting, mi inap mekim.” \v 5 Orait \x - \xo 20.5 \xt Nam 28.11\x* Devit i tokim em olsem, “Tumora em i bikpela de bilong nupela mun na mi mas i go kaikai wantaim king. Tasol sapos yu ting i gutpela, orait bai mi go hait long gaden inap long haptumora long apinun. \v 6 Na sapos papa bilong yu i lukim mi i no sindaun long tebol na em i askim yu long mi stap we, orait yu mas tokim em olsem, ‘Devit i laik hariap i go long ples bilong en, Betlehem, long wanem, long dispela taim long olgeta yia ol lain famili bilong en i save bung na mekim ofa. Em i askim mi long larim em i go na mi orait long en.’ \v 7 Yu tokim king pinis, na sapos em i tok, ‘Gutpela,’ orait yu ken save mi ken i stap gut. Tasol sapos em i belhat, orait yu ken save em i laik mekim nogut long mi. \v 8 Mi save mi olsem samting nating, tasol yu ken mekim gut long mi, long wanem, long ai bilong Bikpela yu bin mekim wanpela promis bilong i stap pren tru bilong mi oltaim. Tasol sapos mi bin mekim rong na mi gat asua, orait yu yet yu ken kilim mi i dai. Nogut yu kisim mi i go long papa bilong yu na em bai i kilim mi i dai.” \v 9 Na Jonatan i tokim em olsem, “Maski, yu no ken tingting olsem. Sapos mi save pinis long papa bilong mi i laik mekim nogut long yu, bai mi inap tokim yu. Mi no ken haitim.” \v 10 Orait na Devit i tokim em, “Yu tokim papa pinis long mi, na sapos em i bekim tok kros tasol, orait husat bai i kam tokim mi?” \p \v 11 Na Jonatan i tokim Devit olsem, “Yumi go long gaden na toktok.” Orait tupela i kirap i go. \v 12 Tupela i kamap pinis, orait Jonatan i tokim Devit olsem, “Long nem bilong God, Bikpela bilong yumi Israel, sapos mi giaman, orait em i ken mekim save long mi. Tumora o long haptumora long wankain taim olsem, mi bai askim papa long yu. Na sapos em i orait long yu, bai mi salim tok long yu. \v 13 Tasol sapos papa bilong mi i laik bagarapim yu, orait mi bai tokim yu. Sapos mi no tokim yu, na mi no helpim yu long ranawe, orait Bikpela i ken mekim save moa yet long mi. Bikpela i bin i stap wantaim papa bilong mi, na mi laik bai em i stap wantaim yu tu. \v 14 Na bihain, sapos mi stap yet, orait mi laik bai yu no larim mi i dai. Nogat. Yu ken marimari long mi na mekim gut long mi, olsem yu bin promis long ai bilong Bikpela long mekim. \v 15 Na \x - \xo 20.15 \xt 2 Sml 9.1\x* oltaim yu ken mekim gut long ol lain pikinini bilong mi tu. Yu no ken mekim nogut long ol. Na taim Bikpela i pinisim tru olgeta birua bilong yu, \v 16 orait yu wantaim ol lain bilong yu i no ken lusim tingting long dispela promis bilong yumi. Na mi laik bai Bikpela i ken mekim save tru long ol birua bilong yu.” \p \v 17 Na Jonatan i tokim Devit gen long Devit i mas mekim strongpela promis long laikim em oltaim. Long wanem, Jonatan i laikim tru Devit, olsem em i save laikim em yet. Na Devit i promis olsem Jonatan i tok. \v 18 Na Jonatan i tokim Devit olsem, “Tumora em i bikpela de bilong nupela mun. Na sapos yu no sindaun long kaikai, orait bai papa i lukim sia bilong yu i stap nating, na em bai i tingting planti. \v 19 Na long haptumora yu mas i go daun olgeta, na hait baksait long dispela bikpela ston bipo yu bin hait long en. \v 20 Na mi bai kam na mekim olsem mi sutim supsup long wanpela mak na bai mi sutim tripela supsup long dispela ston. \v 21 Na bai mi tokim wokboi bilong mi long go painim ol supsup. Na sapos mi tokim em long kam bek liklik, long wanem, ol supsup i stap long hap i kam, orait Devit, yu ken i kam long mi. Long nem bilong Bikpela mi tok tru, sapos yu harim mi tok olsem, orait yu ken save bai yu ken i stap gut na i no gat wanpela samting inap bagarapim yu. \v 22 Tasol sapos mi tokim dispela wokboi, ol supsup i stap long hap i go, orait yu mas kirap i go long narapela hap, long wanem, Bikpela yet i salim yu i go. \v 23 Na taim yu stap gut, yu no ken lusim tingting long Bikpela i bin lukim yumi i mekim dispela promis, olsem na yu mas bihainim promis oltaim.” \p \v 24 Olsem na Devit i go hait i stap long gaden. Na long tumora King Sol i go long dispela kaikai long bikpela de bilong nupela mun. \v 25 Na em i sindaun long sia bilong en klostu long banis olsem em i save mekim oltaim. Na Jonatan i kirap na sanap na Apner i sindaun klostu long king. Tasol sia bilong Devit i stap nating. \v 26 Orait Sol i lukim Devit i no i stap, tasol long dispela de em i no toktok long dispela samting. Em i tingting tasol, “Olsem wanem long Devit? Ating wanpela samting i bin kamap long em na em i no klin long ai bilong God, olsem na em i no kam?” \v 27 Orait long de namba 2 bilong nupela mun ol i bung gen long kaikai, na long dispela de tu sia bilong Devit i stap nating. Orait na Sol i tokim Jonatan olsem, “Olaman, asde na nau tu dispela man i no kam long kaikai. Bilong wanem em i no kam?” \p \v 28 Na Jonatan i tok, “Em i bin askim mi strong long larim em i go long Betlehem. \v 29 Em i tokim mi olsem, ‘Mi laik yu larim mi i go, long wanem, ol famili bilong mi i laik mekim ofa long ples na brata bilong mi i bin salim tok long mi mas i go bung wantaim ol. Na sapos yu pren tru bilong mi, orait yu ken larim mi i go na lukim ol lain bilong mi.’ Em i tok olsem, orait mi larim em i go. Na long dispela as tasol em i no sindaun kaikai wantaim yu.” \p \v 30 Sol i harim dispela tok na em i belhat nogut tru long Jonatan, na i tokim em olsem, “Yu pikinini bilong meri nogut i bikhet tru. Mi save long yu, yu laik helpim dispela pikinini man bilong Jesi. Na dispela pasin bilong yu bai i mekim yu i kamap man nating, olsem na bikpela sem bai i kamap long yu wantaim mama bilong yu. \v 31 Long wanem, taim dispela man i stap yet, yu no inap kamap king bilong dispela kantri. Olsem na yu mas salim ol man i go hariap na kisim em i kam, bai mi ken kilim em i dai.” \v 32 Na Jonatan i bekim tok long Sol olsem, “Bilong wanem em i mas i dai? Em i bin mekim wanem rong?” \v 33 Sol i harim dispela tok, na wantu em i tromoi spia bilong en long Jonatan bilong sutim em, tasol Jonatan i abrusim spia. Na nau em i save pinis, papa bilong en i tingting strong long kilim Devit i dai. \v 34 Orait Jonatan i belhat moa yet long papa, na i lusim tebol na i go pinis. Na em i no kaikai long dispela namba 2 de bilong nupela mun. Em i tingting long papa i bin toknogutim em, olsem na em i sori long Devit na i bel hevi tru. \p \v 35 Long moningtaim long de bihain, Jonatan i go long gaden bilong bungim Devit, olsem tupela i bin tok. Na em i kisim wanpela mangi i go wantaim em. \v 36 Na Jonatan i tokim dispela mangi olsem, “Mi laik sutim sampela supsup i go long hap. Taim mi sutim ol pinis, orait yu mas i go painim ol. Goan, yu go nau.” Orait mangi i ran i go, na Jonatan i sutim wanpela supsup i abrusim em na i go pundaun long hap. \v 37 Taim mangi i go kamap long ples supsup i pundaun long en, orait Jonatan i singaut olsem, “Yu go moa liklik. Ating supsup i stap long hap i go.” \v 38 Na Jonatan i singaut gen long dispela mangi olsem, “Hariap i go. Yu no ken sanap nating.” Na mangi i kisim supsup na i kam bek long em. \v 39 Tasol dispela mangi i no save as bilong dispela tok Jonatan i mekim. Nogat. Jonatan wantaim Devit tasol i save. \v 40 Na Jonatan i givim banara wantaim ol supsup long mangi na tokim em long karim i go bek long taun. \p \v 41 Mangi i go pinis, orait Devit i kirap na lusim ples hait baksait long ston na i kam brukim skru klostu long Jonatan na em i daunim het bilong en tripela taim long graun. Na em i sanap na tupela i kis na krai. Na bel sori bilong Devit i winim bel sori bilong Jonatan. \v 42 Orait Jonatan i tokim Devit olsem, “Yu ken i go wantaim bel isi. Yumi promis pinis long nem bilong Bikpela bai yumi mekim gut long yumi yet oltaim, na ol lain bilong yu na lain bilong mi i kamap bihain, ol tu i mas mekim wankain pasin. Na Bikpela i bin harim dispela promis bilong yumi na yumi mas bihainim.” Em i tok pinis na Devit i go long narapela hap na Jonatan i go bek long taun. \c 21 \s1 Devit i ranawe long Sol \p \v 1 Devit \x - \xo 21.1 \xt Mt 12.3-4, Mk 2.25-26, Lu 6.3\x* i ranawe i go kamap long taun Nop na i go lukim pris Ahimelek. Na Ahimelek i guria na i kam ausait long haus bilong en na i tokim Devit olsem, “Bilong wanem yu wanpela tasol i kam?” \v 2 Na Devit i tok, “King i bin givim mi wanpela wok na mi kam. Na em i tok bai mi no ken tokim ol arapela man long dispela samting em i bin salim mi long mekim. Na mi bin tokim ol soldia bilong mi bai ol i mas bungim mi long narapela hap. \v 3 Tasol yu gat wanem kain kaikai i stap? Sapos yu gat bret, orait givim mi 5-pela. Sapos nogat, orait givim mi arapela kaikai.” \v 4 Na pris i tokim em, “Mi no gat bret nating. Bret tambu tasol i stap. Sapos ol soldia bilong yu i no bin slip wantaim ol meri long dispela de, orait yu ken kisim dispela bret.” \v 5 Na Devit i tokim Ahimelek olsem, “Mi tokim yu stret, mipela i no bin slip wantaim ol meri long dispela taim. Olgeta taim mipela i save go pait long ol birua, ol soldia yet na ol samting bilong ol tu i save stap klin long ai bilong God. Na nau mipela i gat narakain bikpela wok, olsem na mipela i stap klin tru.” \v 6 Olsem \x - \xo 21.6 \xt Wkp 24.5-9\x* na pris i givim bret tambu long em. Dispela bret tambu ol i bin givim long God, em tasol i stap. I no gat narapela kaikai. Ol i bin senisim olpela bret na putim nupela bret long tebol long ai bilong God. Olsem na pris i kisim dispela olpela bret tambu na i givim long Devit. \p \v 7 Long dispela taim wanpela man bilong Idom, nem bilong en Doek, i stap long haus bilong God na i wetim taim bilong mekim ofa. Na em i lukim Ahimelek i givim dispela bret long Devit. Doek em i wanpela bilong ol wasman i save lukautim ol bulmakau samting bilong Sol na em i strongpela man tru. \p \v 8 Devit i kisim bret pinis, orait em i tokim Ahimelek olsem, “Yu gat wanpela spia o bainat i stap, o nogat? Sapos yu gat, mi laik yu givim mi, long wanem, king i hariapim mi moa yet long mekim wok bilong en, olsem na mi no kisim bainat o arapela samting bilong pait. Mi kam nating tasol.” \v 9 Na \x - \xo 21.9 \xt 1 Sml 17.51\x* Ahimelek i tokim em, “Mi gat wanpela bainat tasol i stap. Em i bainat bilong Goliat, dispela Filistia yu bin kilim long ples daun bilong Ela. Ol i bin karamapim long laplap na putim i stap baksait long ples laplap bilong pris i stap long en. Sapos yu laik, yu ken kisim dispela bainat.” Na Devit i tok, “Givim mi. Dispela bainat i gutpela tru. I no gat narapela i winim dispela.” \p \v 10 Orait \x - \xo 21.10 \xt 1 Sml 21.13, Sng 34 Het tok\x* Devit i pret long Sol, na long dispela de yet Devit i lusim dispela taun na i go. Na em i go kamap long King Akis bilong taun Get. \v 11 Na \x - \xo 21.11 \xt 1 Sml 18.7, 29.5\x* ol ofisa bilong King Akis i tokim king olsem, “Dispela man em Devit tasol, king bilong kantri bilong en. Ol meri i bin singsing long en na mekim song olsem, ‘Sol i kilim planti tausen man. Na Devit i kilim planti planti tausen.’” \v 12 Devit \x - \xo 21.12 \xt Sng 56 Het tok\x* i harim na i pilim tru dispela tok, na em i pret tru, nogut King Akis i kilim em. \v 13 Olsem \x - \xo 21.13 \xt Sng 34 Het tok\x* na long ai bilong king wantaim ol ofisa bilong en, Devit i giaman long kamap longlong. Na taim ol i laik pasim em, orait em i mekim olsem longlong man tru. Na em i rait nabaut long dua bilong taun na i larim spet i kamap long maus na i ran i go daun long mausgras bilong en. \v 14 Akis i lukim na i tokim ol ofisa bilong en olsem, “Dispela man em i longlong tru. Olsem na bilong wanem yupela i bringim em i kam long mi? \v 15 Yupela i ting mi no gat planti longlong man i stap long kantri bilong mi, a? I gat planti i stap, olsem na bilong wanem yupela i bringim dispela man i kam bilong mekim pasin longlong long ai bilong mi yet? Em i no ken i stap long haus bilong mi.” Olsem na Akis i larim Devit i go. \c 22 \s1 Sol i kilim i dai ol pris \p \v 1 Devit \x - \xo 22.1 \xt Sng 57 Het tok, 142 Het tok\x* i lusim taun Get na i ranawe i go klostu long taun Adulam na i stap long wanpela bikpela hul long maunten. Taim ol brata wantaim ol lain bilong en i harim tok long em i stap long dispela ples, orait ol i go na i stap wantaim em. \v 2 Na olgeta man i gat kain kain hevi na olgeta man i gat dinau na olgeta man i gat kros long arapela man, ol tu i go long Devit na em i kamap hetman bilong ol. Na samting olsem 400 man i stap wantaim em. \p \v 3 Orait na Devit i kisim papamama na i lusim dispela hap na i go long taun Mispa long kantri Moap. Na em i tokim king bilong Moap olsem, “Mi laik bai yu larim papa na mama bilong mi i kam na i stap wantaim yu inap mi ken painimaut wanem samting God i laik mekim long mi.” \v 4 King bilong Moap i orait long tok bilong Devit, olsem na Devit i bringim papamama bilong en i kam na tupela i stap wantaim king bilong Moap long taim Devit i hait i stap long dispela hul bilong ston. \p \v 5 Bihain profet Gat i kam long Devit na tokim em olsem, “Yu no ken i stap moa long dispela ples. Yu mas kirap nau na go long graun bilong Juda.” Orait Devit i lusim dispela hap na i go long Juda na i stap long bikbus ol i kolim Heret. \p \v 6 Wanpela de Sol i sindaun aninit long wanpela bikpela diwai antap long wanpela liklik maunten long Gibea na i wok long holim spia bilong en. Na ol ofisa bilong en i sanap klostu na raunim em. Sampela man i bin toksave long em long ples Devit i stap long en. \v 7 Olsem na Sol i tokim ol ofisa bilong en, “Yupela man bilong lain Benjamin, harim gut. Yupela i ting dispela man Devit bai i givim yupela ol gaden kaikai na gaden wain, a? Na ating bai em i mekim yupela wan wan i kamap ofisa bilong bosim ol lain soldia i gat 1,000 man na 100 man, a? \v 8 Yupela i ting long dispela samting, olsem na yupela i pasim tok long bagarapim mi? I no gat wanpela bilong yupela i bin tokim mi long pikinini bilong mi i mekim promis long helpim Devit. Yupela i no bin tingting long mi na tokim mi long pikinini bilong mi i bin mekim Devit, dispela wokman bilong mi, i kamap birua bilong mi. Na nau Devit i wok long painim rot bilong kilim mi i dai.” \p \v 9 Long \x - \xo 22.9 \xt Sng 52 Het tok\x* dispela taim Doek, dispela man bilong Idom, i sanap wantaim ol ofisa bilong Sol. Na em i tokim Sol olsem, “Mi bin i stap long taun Nop na mi lukim Devit i go long pris Ahimelek, pikinini man bilong Ahitup. \v 10 Na Ahimelek i askim Bikpela long tokim Devit long wanem rot em i mas bihainim. Na pris i kisim sampela kaikai, na bainat bilong Goliat tu, na givim Devit.” \p \v 11 Sol i harim dispela tok, orait em i salim sampela man i go long Nop na kisim pris Ahimelek wantaim olgeta pris bilong lain bilong en na bringim ol i kam. \v 12 Dispela lain pris i kamap pinis, orait Sol i tokim Ahimelek olsem, “Ahimelek, mi gat tok long yu.” Na Ahimelek i tok, “Bikman, yu gat wanem tok?” \v 13 Na Sol i tokim em, “Bilong wanem yu wantaim Devit i pasim tok long bagarapim mi? Yu bin givim Devit sampela kaikai na wanpela bainat na yu askim Bikpela long givim tok long em. Na nau em i kamap birua bilong mi na em i painim rot bilong kilim mi i dai.” \v 14 Na Ahimelek i bekim tok olsem, “Nogat tru. Devit em i gutpela ofisa tumas na i save bihainim yu tru. I no gat wanpela ofisa i winim em. Na em i tambu bilong yu na em i wanpela bilong ol lain soldia i save stap klostu long yu bilong lukautim yu gut.\f + \fr 22.14 \ft Tok Hibru i no klia tumas long dispela hap.\f* Na olgeta man i stap long haus bilong yu, ol i save tingim gutpela pasin bilong en na givim biknem long em. \v 15 Ating dispela em i namba wan taim tasol mi bin askim Bikpela long givim tok long em, a? Nogat tru. Na yu no ken sutim tok long mi o long ol famili bilong mi. Mipela i no bin pasim tok long bagarapim yu. Na mi no save long dispela samting nau yu tok long en.” \p \v 16 Tasol king i tok, “Maski. Mi no inap harim tok bilong yu. Yu wantaim ol lain bilong yu i mas i dai.” \v 17 Na em i lukim ol soldia i save sanap klostu na i tokim ol olsem, “Goan. Yupela kilim ol pris bilong Bikpela. Ol i wok wantaim Devit na ol i save em i ranawe long mi, tasol ol i no bin tokim mi.” Sol i tok olsem, tasol ol soldia i no laik kilim ol, long wanem, ol i pris bilong Bikpela. \v 18 Olsem na Sol i tokim Doek, “Yu go kilim ol i dai.” Orait Doek i go kilim olgeta pris. Long dispela de em i kilim 85 pris bilong Bikpela, em ol man God i bin makim long pasim laplap pris. \v 19 Na Sol i salim ol soldia bilong en i go long Nop, dispela taun bilong ol pris, na ol i kilim i dai olgeta manmeri. Ol i kilim olgeta man na meri na pikinini na ol liklik pikinini i dring susu yet, na olgeta bulmakau na sipsip na donki. Ol soldia bilong Sol i pinisim ol tru. \p \v 20 Tasol ol i no kilim Abiatar, wanpela pikinini man bilong Ahimelek. Nogat. Em i ranawe long ol na i go i stap wantaim Devit. \v 21 Na Abiatar i tokim Devit olsem, “Sol i bin kilim olgeta pris bilong Bikpela.” \v 22 Orait na Devit i tokim em, “Mi sori tru. Na nau mi tingim taim mi stap wantaim papa bilong yu. Mi bin lukim Doek tu i stap, na mi save em bai i tokim Sol long mi. Asua bilong mi tasol na Sol i kilim olgeta wanblut bilong yu i dai. \v 23 Tasol yu no ken pret. Yu mas i stap wantaim mi. I tru, Sol i laik kilim yu na mi wantaim. Tasol sapos yu stap wantaim mi, bai mi lukautim yu na yu inap i stap gut.” \c 23 \s1 Devit i helpim ol Keila \p \v 1 Bihain sampela man i tokim Devit olsem, “Ol Filistia i wok long pait long ol man bilong taun Keila. Na ol i stilim wit bilong ol Keila long ol ples ol Keila i bin hipim wit long en bilong kisim kaikai bilong en.” \v 2 Devit i harim dispela tok na em i askim Bikpela olsem, “I orait long mi go pait long ol dispela Filistia, o nogat?” Na Bikpela i tokim em, “I orait. Yu go pait long ol na helpim ol Keila bai ol i no bagarap.” \p \v 3 Tasol ol man i stap wantaim Devit i tokim em olsem, “Harim. Nau yumi stap long Juda na i gat planti samting i save mekim yumi i pret. Na olsem wanem bai yumi go long Keila na pait long ol Filistia? Mipela i no inap i go.” \v 4 Ol i tok olsem, orait Devit i askim Bikpela gen. Na Bikpela i tokim Devit olsem, “Yupela kirap i go long Keila na pait long ol Filistia. Long wanem, mi bai helpim yupela na bai yupela i winim ol.” \v 5 Orait Devit wantaim ol man bilong en i go long Keila na i pait long ol Filistia. Na ol i kilim i dai planti Filistia na kisim ol bulmakau bilong ol. Long dispela pait Devit i kisim bek ol manmeri bilong Keila na ol i no bagarap. \v 6 Taim Abiatar, pikinini man bilong Ahimelek, i ranawe long King Sol na i kam long Devit, Abiatar i kisim dispela laplap pris i gat tupela ston ol i save yusim bilong painimaut laik bilong God, na i karim i kam. Na taim ol i go long Keila, orait Abiatar i karim dispela laplap i go wantaim ol.\f + \fr 23.6 \ft Sampela man bilong bipo yet i bin tanim dispela buk long tok Grik, na ol i ting mining bilong tok Hibru i olsem. Tasol tok Hibru yumi gat nau i tok olsem Abiatar i kamap namba wan taim long Devit long Keila.\f* \p \v 7 Na sampela man i tokim Sol olsem, “Devit i go i stap long taun Keila.” Orait Sol i tok, “Gutpela tumas, nau bai God i givim em long han bilong mi. Devit i go insait long taun i gat banis na strongpela dua na long dispela pasin em i kalabusim em yet. Olsem na bai mi no gat hatwok long holimpas em.” \v 8 Orait bihain Sol i singautim olgeta soldia bilong en i kam na ol i wokabaut i go long Keila bilong banisim Devit wantaim ol man bilong en. \v 9 Tasol Devit i harim tok long Sol i tingting long mekim nogut long em. Olsem na em i tokim pris Abiatar, “Kisim dispela laplap pris na bringim i kam.” \v 10 Em i bringim pinis, orait Devit i beten olsem, “God, Bikpela bilong mipela Israel, mi wokboi bilong yu, mi bin harim tok olsem, Sol i save mi stap hia long Keila. Olsem na em i tingting long kam na bagarapim dispela ples. \v 11 Na mi laik save, bai ol man bilong dispela ples i givim mi long Sol, o nogat? Na dispela tok long Sol bai i kam, em i tru, o nogat? God, Bikpela bilong mipela Israel, mi laikim tumas bai yu bekim dispela askim bilong mi.” Na Bikpela i tokim em olsem, “Sol bai i kam.” \v 12 Na Devit i askim Bikpela gen, “Bai ol man bilong Keila i givim mi wantaim ol man bilong mi long Sol, o nogat?” Na Bikpela i tok, “Ol bai i mekim olsem.” \v 13 Devit i harim dispela tok, orait wantu em i kisim ol lain man bilong en, nau namba bilong ol i samting olsem 600. Na olgeta i kirap na lusim Keila na i go. Ol i wokabaut nabaut long planti hap. Taim Sol i harim tok long Devit i lusim Keila na i ranawe pinis, orait Sol i no moa ting long i go long Keila. \s1 Devit i stap long ples maunten \p \v 14 Devit i go i stap long ol gutpela ples hait long ol maunten klostu long taun Sif. Dispela hap i ples nating na i no gat man i stap. Na Sol i wok long painim Devit oltaim, tasol God i no larim Sol i kisim em. \v 15 Devit i save olsem Sol i kam bilong kilim em i dai, olsem na long dispela taim Devit i go i stap long ples Hores klostu long Sif. \v 16 Na Jonatan i go lukim em na mekim gutpela tok long em bai Devit i bilip strong long God. \v 17 Jonatan i tokim em olsem, “Yu no ken pret. Papa bilong mi i no inap bagarapim yu. Bihain bai yu kamap king bilong Israel, na mi bai stap namba 2 bilong yu. Na papa bilong mi tu i save pinis long dispela samting.” \v 18 Na \x - \xo 23.18 \xt 1 Sml 18.3\x* long ai bilong Bikpela, tupela i mekim strongpela promis gen long i stap pren tru oltaim. Na bihain, Jonatan i go bek long ples bilong en, na Devit i stap yet long Hores. \p \v 19 Orait \x - \xo 23.19 \xt Sng 54 Het tok\x* sampela man bilong Sif i go lukim Sol long taun Gibea, na ol i tokim em olsem, “King, harim. Devit i hait i stap long hap bilong mipela long maunten Hakila long hap saut bilong ples drai bilong Juda. Ol i stap long ol ples hait bilong pait, klostu long ples Hores. \v 20 Mipela i save, yu laikim tumas long holimpas dispela man, olsem na yu mas i kam kisim em. Na mipela yet bai i givim em long han bilong yu.” \p \v 21 Na Sol i tokim ol, “Yupela i mekim gutpela pasin bilong helpim mi. Olsem na mi laik bai Bikpela i ken mekim gut long yupela. \v 22 Tasol ol man i tok, Devit i smatpela man na em i inap giamanim yumi. Olsem na mi laik yupela i go wanpela taim moa na lukim gut ples em i stap long en na painimaut nem bilong ol man i bin lukim em. \v 23 Yupela i mas save gut long olgeta ples em i save hait long en na kam kwik na tokim mi. Na bai mi go wantaim yupela, na sapos em i stap yet long dispela hap, orait bai mi go painim em gut. Na maski sapos mi mas ranim em i go long olgeta hap bilong Juda, orait bai mi go inap mi kisim em.” \p \v 24 Sol i tok pinis na ol Sif i lusim em na i go paslain long em long ples bilong ol. Na ol i painimaut olsem, Devit wantaim ol lain man bilong en i stap long ples drai bilong Maon, long bikpela ples daun long hap saut bilong Juda. \v 25 Sol i harim pinis, orait em wantaim ol lain man bilong en i kirap i go long dispela hap long painim Devit. Tasol ol sampela man i kam tokim Devit. Olsem na em i go i stap long wanpela ples nogut i gat planti ston, long narapela hap bilong ples drai Maon. Taim Sol i harim tok long Devit i go long dispela hap, orait Sol i go bihainim em. \v 26 Na Sol wantaim ol lain man bilong en i stap long wanpela sait bilong kil bilong maunten, na Devit wantaim ol lain man bilong en i ranawe long Sol na i stap long narapela sait. Na Sol wantaim ol man bilong en i kam klostu tru na ol i laik holimpas Devit wantaim ol man bilong en. \v 27 Orait wanpela man i kam tokim Sol olsem, “Harim. Ol Filistia i kam pait long kantri bilong yumi. Yu mas hariap i kam bek kwiktaim.” \v 28 Orait Sol i harim dispela tok na em wantaim ol man bilong en i lusim Devit na i go bek long pait long ol Filistia. Olsem na ol i kolim dispela ples, Ples Nogut Bilong Brukim Pait. \v 29 Na Devit i lusim dispela hap na i go i stap long ol gutpela ples hait long graun bilong Engedi. \c 24 \s1 Devit i no kilim King Sol \p \v 1 Sol i ranim ol Filistia pinis, orait em i kam bek bilong painim Devit gen. Na sampela man i tokim em olsem, “Devit i stap long ples drai klostu long ples Engedi.” \v 2 Olsem na Sol i makim 3,000 gutpela soldia bilong Israel na kisim ol i go painim Devit wantaim ol lain man bilong en. Ol i wokabaut klostu long dispela ples nogut, ol i kolim Ples Nogut Bilong Wel Meme. \v 3 Ol \x - \xo 24.3 \xt Sng 57 Het tok, 142 Het tok\x* i go kamap long wanpela bikpela hul long maunten arere long rot na klostu long sampela banis sipsip. Na Sol i laik pekpek, olsem na em i go insait long hul. Tasol Devit wantaim ol man bilong en i sindaun hait i stap insait tru long dispela hul. \p \v 4 Orait na ol man bilong Devit i tokim em, “Goan. Nau em i gutpela taim bilong yu. Bikpela i tokim yu pinis bai em i putim dispela birua long han bilong yu, na yu laik mekim wanem samting long em, orait yu ken mekim. Nau em i taim bilong mekim dispela samting. Goan, yu go.” Orait Devit i wokabaut isi isi na i go klostu long Sol na katim liklik hap long arere daunbilo bilong longpela klos bilong Sol, tasol Sol i no save. \v 5 Devit i katim pinis, orait em i pilim nogut long dispela samting em i bin mekim. \v 6 Olsem \x - \xo 24.6 \xt 1 Sml 26.11\x* na em i go bek long ol man bilong en na tokim ol olsem, “Bikpela i no ken larim mi i bagarapim king bilong mi, long wanem, Bikpela yet i bin makim em na putim em i stap king. Mi no ken mekim wanpela pasin nogut long dispela king Bikpela i bin makim.” \v 7 Na Devit i krosim ol man bilong en na i no larim ol i go kilim Sol. Na Sol i pekpek pinis na em i kirap na lusim dispela hul na wokabaut i go. \v 8 Orait na Devit i go ausait long hul bihain long Sol na Devit i singaut long em olsem, “King Sol, bikman bilong mi.” Sol i harim dispela singaut na i tanim, na Devit i brukim skru na daunim het i go long graun, bilong givim biknem long Sol. \p \v 9 Na Devit i tokim Sol olsem, “Bilong wanem yu putim yau long tok bilong ol dispela manmeri i save tok long mi laik bagarapim yu? \v 10 Lukim, nau tasol yu stap long dispela hul long maunten na Bikpela i putim yu long han bilong mi. Na ol lain bilong mi i tok long kilim yu, tasol mi marimari long yu na mi tok, mi no inap bagarapim yu, long wanem, Bikpela yet i bin makim yu na yu kamap king. \v 11 Papa bilong mi, yu lukim dispela hap laplap mi holim. Mi bin katim long klos bilong yu, tasol mi no kilim yu. Olsem na yu ken save gut, mi no gat tingting long mekim nogut long yu o long bagarapim yu. Mi no bin mekim wanpela rong long yu, tasol yu wok long painim mi bilong kilim mi i dai. \v 12 Bikpela yet i ken skelim pasin bilong mitupela na makim husat i mekim rong. Em i ken mekim save long yu bilong bekim dispela pasin nogut yu bin mekim long mi. Tasol mi yet mi no inap mekim nogut long yu. \v 13 Yu save long dispela tok bilong bipo yet, ‘Ol man nogut tasol i save mekim pasin nogut.’ Tasol mi no man nogut bai mi mekim pasin nogut long yu. Nogat tru. \v 14 King \x - \xo 24.14 \xt 1 Sml 26.20\x* bilong mipela Israel, yu kam ranim mi, a? Tasol mi husat? Mi olsem dok i dai pinis. Mi olsem laus tasol. \v 15 Olsem na Bikpela i ken skelim husat long mitupela i bin mekim rong. Em i ken helpim mi na stretim tok bai yu no inap bagarapim mi.” \p \v 16 Devit i tok pinis na Sol i tokim em, “Devit, pikinini bilong mi, yu yet i tok long mi, a?” Na Sol i krai. \v 17 Na em i tokim Devit olsem, “Yu gutpela man na mi man nogut tru. Yu bin mekim gutpela pasin tru long mi, tasol mi bin mekim pasin nogut long yu. \v 18 Na nau yu bin soim mi dispela gutpela pasin tru yu bin mekim long mi, na yu no bin kilim mi long taim Bikpela i putim mi long han bilong yu. \v 19 Mi save, sapos wanpela man i gat rot bilong bagarapim birua bilong en, orait em i no inap lusim em i go nating. Tasol yu bin mekim dispela gutpela pasin long mi, olsem na mi laik bai Bikpela i ken mekim gut tru long yu. \v 20 Harim. Mi save tru olsem yu bai i kamap strongpela king bilong Israel. \v 21 Olsem na mi laik bai yu promis long nem bilong Bikpela olsem, long taim yu kamap king, bai yu no ken kilim ol lain bilong mi. Nogut yu kilim ol, na bai nem bilong mi wantaim ol lain bilong mi i pinis olgeta.” \v 22 Orait Devit i promis. Na Sol i go bek long ples bilong en na Devit wantaim ol man bilong en i go bek long ples hait. \c 25 \s1 Samuel i dai \p \v 1 Bihain Samuel i dai na olgeta manmeri bilong Israel i kam bung na krai long em. Na ol i planim em klostu long haus bilong en long taun Rama. \s1 Abigel i helpim Devit \p Bihain long dai bilong Samuel, Devit wantaim ol man bilong en i go i stap long ples drai Paran. \v 2-3 I gat wanpela man bilong taun Maon, nem bilong en Nabal. Em i man bilong lain Kalep. Na em i gat wanpela hap graun klostu long taun Karmel. Em i maniman tru na em i gat 3,000 sipsip na 1,000 meme. Meri bilong en, Abigel, em i naispela meri tumas na i gat planti gutpela tingting na save. Tasol Nabal em i man bilong kros na pasin bilong en i no gutpela. \p Long dispela taim Nabal i stap long Karmel na ol i wok long katim gras bilong ol sipsip bilong en. \v 4 Devit i stap yet long ples drai na em i harim tok long Nabal i mekim dispela wok. \v 5 Olsem na em i salim 10-pela yangpela man i go lukim Nabal long Karmel. Devit i tokim ol olsem, “Yupela go long Karmel na painim Nabal, na long nem bilong mi yupela i mas givim gude long em. \v 6 Na yupela i mas tokim Nabal olsem, ‘Yu wantaim ol famili bilong yu na olgeta samting bilong yu i ken i stap gut nau na bihain tu. \v 7 Devit i harim tok olsem, ol man i wok long katim gras bilong ol sipsip bilong yu. Na Devit i laik bai yu save gut, taim ol wasman bilong sipsip bilong yu i bin i stap wantaim mipela long Karmel, mipela i no bin mekim nogut long ol. Na mipela i no bin stilim wanpela samting bilong ol. \v 8 Sapos yu askim ol, orait ol bai i mekim wankain tok long yu. Nau yu mekim bikpela kaikai na Devit i bin salim mipela i kam long yu. Em i laik bai yu marimari long mipela. Mipela i olsem ol wokman bilong yu, na yu olsem papa bilong Devit. Olsem na sapos yu gat sampela kaikai i stap, ating yu ken givim long mipela.’” \p \v 9 Orait ol man bilong Devit i go na givim dispela tok long Nabal long nem bilong Devit na ol i wet i stap. \v 10 Na Nabal i bekim tok long ol olsem, “Dispela Devit, pikinini bilong Jesi, em i husat? Mi no save long em. Nau long dispela taim i gat planti wokboi nating i save ranawe long bosman bilong ol. Ating em tu i wokboi nating tasol. \v 11 Yupela i kam long wanem hap, em mi no save. Olsem na mi no laik kisim bret na wara na ol abus mi bin kilim bilong ol man i wok long katim gras bilong ol sipsip bilong mi, na givim long yupela. Nogat tru.” \p \v 12 Ol man bilong Devit i harim dispela tok na ol i go bek long Devit na tokim em long olgeta tok bilong Nabal. \v 13 Orait Devit i tok, “Yupela olgeta kisim bainat na redi long pait.” Na ol i bihainim tok bilong en, na Devit tu i pasim bainat bilong en. Na em i kisim samting olsem 400 man i go wantaim em na em i tokim 200 man long i stap na lukautim ol samting. \p \v 14 Long dispela taim wanpela wokboi bilong Nabal i go lukim Abigel, meri bilong Nabal, na i tokim em olsem, “Devit i stap long ples drai na em i salim sampela man i kam long bosman bilong mipela na ol i tok gude long em. Tasol em i givim tok nogut long ol. \v 15 Tasol ol i no bin mekim rong long mipela. Nogat. Ol i bin mekim gutpela pasin tasol long mipela oltaim. Na olgeta taim ol i stap wantaim mipela long ples kunai, ol i no bin stilim wanpela samting bilong mipela. \v 16 Na olgeta taim mipela i wok long lukautim ol sipsip, lain bilong Devit i lukautim mipela gut long san na long nait. \v 17 Olsem na yu mas save gut, nau Devit wantaim ol man bilong en bai i kam bagarapim bikpela man bilong yumi na olgeta manmeri i stap wantaim em. Na yu mas tingting gut bai yu laik mekim wanem samting bilong pasim dispela trabel. Mi kam long yu, long wanem, Nabal em i hambakman na em i no save harim tok bilong mipela.” \p \v 18 Abigel i harim dispela tok na kwiktaim em i bungim 200 bret na tupela skin meme ol i bin pulapim wain long en, na 5-pela sipsip i kuk pinis na 20 kilogram wit ol i bin kukim long paia na 100 mekpas pikinini wain ol i bin mekim drai na 200 mekpas pikinini fik ol i bin mekim drai, na em i putim olgeta dispela kaikai long sampela donki. \v 19 Na em i tokim ol wokboi bilong en olsem, “Yupela kisim ol donki i go pas. Bai mi bihainim yupela.” Tasol em i no tokim man bilong en long dispela samting em i mekim. \p \v 20 Na Abigel i sindaun long wanpela donki na wokabaut i go bihainim wanpela rot bilong painim Devit. Na Devit wantaim ol lain man bilong en i kam long dispela rot tasol. Na Abigel i bihainim rot i go raun long wanpela kil bilong maunten na i bungim Devit. \v 21 Devit i bin ting olsem, “Bilong wanem mi bin lukautim gut ol samting bilong dispela man long ples drai? Mipela i no bin stilim wanpela samting bilong en. Nogat. Olgeta samting bilong en i stap gut. Na nau em i bekim pasin nogut long mi. Pasin bilong en i no stret. \v 22 Olsem na mi bai kilim i dai olgeta man bilong dispela lain long nait yet. Sapos nogat, God i ken kilim ol birua bilong mi i dai.”\f + \fr 25.22 \ft Bipo tru ol i bin tanim dispela tok Hibru long tok Grik, na tok Grik i tok olsem, “God i ken kilim mi yet i dai.” Planti saveman i ting pastaim dispela tok “mi yet” i bin i stap long tok Hibru tu, na bihain ol i ting long Devit em i gutpela king bilong ol, na ol i bin senisim na putim “ol birua bilong mi.”\f* \p \v 23 Abigel i lukim Devit na kwiktaim em i lusim donki na kalap i go daun long graun. \v 24 Na em i go klostu long Devit na brukim skru na putim het i go daun long graun. Na em i tokim Devit olsem, “Bikman, mi laik toktok wantaim yu. Na ating yu inap harim tok bilong mi? Yu mas ting dispela samting i bin mekim yu i kros, em i asua bilong mi tasol. \v 25 Na yu no ken ting long tok bilong Nabal, long wanem, pasin bilong en i nogut tru. Mining bilong nem bilong en i olsem, krankiman. Na pasin bilong en i wankain tasol. Na bikman, mi yet mi no bin lukim ol yangpela man yu bin salim i kam long mipela. Nogat tru. \v 26 Harim. Bikpela yet i bin pasim yu na yu no bin bekim rong bilong ol birua bilong yu na kilim ol i dai. Na long nem bilong Bikpela i stap oltaim mi tok strong olsem, bai God i ken mekim save long ol birua bilong yu, olsem em bai i mekim long Nabal. \v 27 Olsem na bikman, mi laik bai yu kisim dispela presen mi bringim long yu na givim long ol lain man bilong yu. \p \v 28 “Sapos mi bin mekim samting i no stret long ai bilong yu, orait mi laik bai yu lusim dispela rong bilong mi. Mi save, taim Bikpela i laik yu go pait long ol birua, orait yu save go pait long ol. Na yu no man bilong mekim pasin nogut. Olsem na Bikpela bai i mekim yu i kamap king, na ol king bilong Israel bai i kamap long ol lain tumbuna bilong yu. \v 29 Sapos sampela man i kam pait long yu bilong kilim yu, orait God, Bikpela bilong yumi, bai i lukautim yu gut, olsem man i save lukautim gut ol gutpela samting bilong en. Tasol bai em i rausim ol birua bilong yu, olsem man i save putim ston long katapel bilong en na sutim ston i go. \v 30 Na Bikpela bai i mekim olgeta gutpela samting em i bin promis long mekim long yu. Na em bai i mekim yu i kamap king bilong mipela Israel. \v 31 Sapos yu no kilim nating sampela man o yu yet yu no bin mekim rong long wanpela man, orait long taim Bikpela i mekim yu i kamap king bai yu no gat wanpela samting bilong mekim yu i bel hevi o bilong mekim yu i sem. Na taim Bikpela i mekim gut long yu, orait mi laik bai yu tingim mi na mekim gut long mi.” \p \v 32 Devit i harim dispela tok, na em i tokim Abigel olsem, “God, Bikpela bilong yumi Israel, i bin salim yu i kam nau, na yu bungim mi. Olsem na mi amamas na litimapim nem bilong en. \v 33 Mi tenkyu long God long gutpela tingting na tok bilong yu, na em i ken mekim gut tru long yu. Long wanem, nau yu bin pasim mi na mi no kilim i dai sampela man na bekim rong bilong Nabal long han bilong mi yet. \v 34 Na Bikpela i bin pasim mi long mekim nogut long yu. Tasol long nem bilong Bikpela i stap oltaim, mi tok tru tumas, sapos yu no bin kam kwiktaim long mi, orait long moningtaim bai i no gat wanpela wokman bilong Nabal inap i stap laip.” \v 35 Na Devit i kisim olgeta samting Abigel i bringim, na em i tokim Abigel olsem, “Nau yu ken i go bek long haus, na bel bilong yu i ken i stap isi. Bai mi mekim olsem yu bin tok na mi no ken kilim i dai Nabal.” \p \v 36 Orait Abigel i go bek long Nabal. Na em i kamap long haus na i lukim Nabal i mekim bikpela pati i wankain olsem ol king i save mekim. Na Nabal i spak tru na i amamas i stap, olsem na Abigel i no tokim em long wanpela samting inap long moningtaim. \v 37 Tulait pinis na het bilong Nabal i klia gen, orait na Abigel i tokim em long olgeta dispela samting i bin kamap. Nabal i harim dispela tok na wantu klok bilong en i bagarap liklik na skin bilong en i dai. Na em i pundaun na i slip i stap olsem ston. \v 38 Na samting olsem 10-pela de i go pinis na Bikpela i kilim Nabal i dai. \p \v 39 Devit i harim tok long Nabal i dai pinis, na em i tok olsem, “Mi amamas long Bikpela. Em yet i tingim dispela pasin nogut Nabal i bin mekim long mi, na em i bekim pinis. Nabal i bin mekim pasin nogut na Bikpela i mekim save long em. Na Bikpela i bin pasim rot bilong mi, wokboi bilong en, na mi no bin mekim pasin nogut.” \p Orait bihain Devit i salim ol wokman i go tokim Abigel long Devit i laik maritim em. \v 40 Na ol wokman i go kamap long ples Karmel na tokim Abigel olsem, “Devit i laik maritim yu. Olsem na em i salim mipela i kam bilong kisim yu i go long em.” \p \v 41 Abigel i harim dispela tok, orait em i brukim skru na daunim het i go long graun. Na em i tok olsem, “Mi olsem wokmeri nating tasol bilong en. Na mi ken wasim lek bilong ol wokman bilong dispela bikman bilong mi.” \v 42 Na kwiktaim em i kirap na kisim donki bilong en na i sindaun long en. Na em i tokim 5-pela wokmeri bilong en bai ol i mas i go wantaim em. Orait em wantaim ol wokmeri i go wantaim ol wokman bilong Devit. Ol i go kamap long Devit pinis, orait Abigel i kamap meri bilong en. \p \v 43 Pastaim Devit i bin maritim Ahinoam bilong taun Jesril, na nau em i maritim Abigel tu. \v 44 Na \x - \xo 25.44 \xt 2 Sml 3.14-16\x* Mikal, pikinini meri bilong Sol, em tu i bin i stap meri bilong Devit. Tasol Sol i kisim em na i givim em long Palti, pikinini man bilong Lais, bilong taun Galim. \c 26 \s1 Namba 2 taim Devit i no kilim Sol \p \v 1 Sampela \x - \xo 26.1 \xt Sng 54 Het tok\x* man bilong taun Sif i kam lukim Sol long Gibea na tokim em olsem, “Devit i hait i stap long maunten Hakila long arere bilong ples drai bilong Juda.” \v 2 Olsem na kwiktaim Sol i kisim 3,000 gutpela soldia bilong Israel na i go long ples drai bilong Sif bilong painim Devit. \v 3 Na Sol i wokim kem long maunten Hakila klostu long rot. Devit i stap yet long ples drai na em i harim tok olsem Sol i kam long ples drai bilong painim em. \v 4 Olsem na em i salim ol man i go bilong luk stil long Sol, na ol i painimaut olsem, Sol i kam pinis. \v 5 Ol i kam tokim Devit na Devit i kirap i go long kem bilong Sol, na em i lukim gut ples Sol na namba wan ofisa bilong en, Apner, pikinini bilong Ner, tupela i slip long en. Sol i slip namel long kem na ol soldia i slip raunim em. \p \v 6 Na Devit i tokim Ahimelek bilong lain Hit, na Abisai, pikinini man bilong Seruia. Abisai em i brata bilong Joap. Devit i tokim tupela olsem, “Husat long yutupela i laik i go wantaim mi long kem bilong Sol?” Na Abisai i tok, “Mi bai i go.” \v 7 Orait na long dispela nait Devit wantaim Abisai i go insait long kem bilong Sol. Na tupela i lukim em i slip namel long kem na em i bin sanapim spia bilong en long graun klostu long het bilong en. Na Apner wantaim ol soldia i slip raunim em. \v 8 Orait Abisai i tokim Devit olsem, “Nau God i putim birua bilong yu long han bilong yu. Larim mi sutim em long spia bilong em yet. Bai mi sutim em wanpela taim tasol na bai em i dai pinis. Mi no ken sutim em tupela taim.” \p \v 9 Tasol Devit i tokim em, “Maski, yu no ken bagarapim em. Long wanem, Bikpela i bin makim Sol i kamap king, na sapos wanpela man i bagarapim Sol, orait bai Bikpela yet i mekim save long dispela man.” \v 10 Na Devit i tok moa olsem, “Long nem bilong Bikpela i stap oltaim, mi tokim yu, bai Bikpela yet i kilim Sol o Sol yet bai i dai long taim bilong en o ol birua bai i kilim em long pait. \v 11 Bikpela \x - \xo 26.11 \xt 1 Sml 24.6\x* i no ken larim mi i bagarapim dispela king em i bin makim. Yumi kisim spia na sospen wara tasol bilong en, na yumi go.” \v 12 Orait Devit i kisim spia na sospen wara i stap klostu long het bilong Sol. Na em wantaim Abisai tupela i go. Na i no gat wanpela man i lukim tupela o i save long dispela samting tupela i mekim. Na i no gat wanpela man i bin kirap long dispela taim. Nogat. Ol i slip olsem ol hap diwai, long wanem, Bikpela yet i mekim olgeta man i slip strong tru. \p \v 13 Orait Devit i wokabaut brukim ples daun namel long tupela maunten na i go sanap antap long wanpela maunten i stap longwe liklik long kem bilong Sol. \v 14 Na em i singaut i go long ol ami bilong Sol na long Apner. Em i tok olsem, “Apner, yu harim singaut bilong mi, o nogat?” Orait na Apner i singaut long em olsem, “Yu husat na yu singaut long king?” \v 15 Na Devit i bekim tok olsem, “Ating yu man tru, a? Wanem man long Israel i wankain olsem yu? I no gat tru. Yu winim ol. Olsem na bilong wanem yu no lukautim gut king, dispela bosman bilong yu? Ating yu no save, a? Nau tasol wanpela man i bin i go insait long kem bilong kilim king i dai. \v 16 Apner, harim. Yu no bin mekim gutpela wok. Na yupela soldia, yupela olgeta i no bin lukautim gut bosman bilong yupela, em dispela man Bikpela i bin makim i stap king. Olsem na long nem bilong Bikpela i stap oltaim, mi tok tru, king inap kilim yupela olgeta i dai. Yupela go lukim spia na sospen wara i stap klostu long het bilong king. Dispela tupela samting i stap yet, o nogat?” \p \v 17 Sol i save dispela em i nek bilong Devit, olsem na em i singaut long Devit olsem, “Devit, pikinini bilong mi, ating em yu tasol, a?” Na Devit i tokim em, “Yesa, king, em mi tasol. \v 18 Bikman, mi mekim wanem pasin nogut na yu wok long painim mi, wokboi bilong yu? \v 19 Orait king, mi laik yu harim tok bilong mi. Sapos Bikpela yet i mekim yu i kam long bagarapim mi, orait mi ken mekim wanpela ofa long em na bai em i marimari long mi. Tasol sapos ol man i bin grisim yu long kilim mi, orait mi laik bai Bikpela i ken bagarapim ol. Long wanem, ol i laik rausim mi long kantri bilong Bikpela na mekim mi i go lotu long ol giaman god. Na bai mi no inap kisim ol gutpela samting Bikpela i save givim long ol manmeri bilong en. \v 20 King, yu bin kam bilong kilim mi olsem man i painim laus o olsem man i go long ples maunten bilong sutim wanpela wel paul. Tasol yu no ken kilim mi i dai long kantri bilong ol arapela lain. Nogut mi stap longwe long Bikpela na mi dai.” \p \v 21 Sol i harim dispela tok, na em i tokim Devit olsem, “O sori, mi bin mekim pasin nogut. Tasol Devit, pikinini bilong mi, yu mas kam bek long mi. Mi no ken traim moa long bagarapim yu, long wanem, long dispela nait yu no bin kilim mi i dai. Tru tumas, pasin mi bin mekim i kranki tru. Rong bilong mi i no liklik.” \v 22 Orait Devit i tokim Sol olsem, “King, harim. Spia bilong yu i stap long han bilong mi. Mi laik yu salim wanpela man i kam kisim. \v 23 Bikpela i save mekim gut long ol man i save bihainim em tru na long ol man i save mekim stretpela pasin. Yu tingting long nau tasol em i bin putim yu long han bilong mi, tasol mi no bin bagarapim yu. Long wanem, mi save Bikpela i bin makim yu i stap king. \v 24 Mi bin ting olsem, mi no laik bagarapim Sol. Nogat. Mi laik larim em i stap gut. Orait nau mi laik bai Bikpela i mekim wankain gutpela pasin long mi, na pinisim olgeta hevi bilong mi bai mi stap gut.” \v 25 Orait Sol i tokim Devit olsem, “Devit, pikinini bilong mi, God i ken mekim gut long yu. Olsem na olgeta samting yu laik mekim bai i kamap gutpela tasol.” Tupela i tok pinis, orait Devit i lusim dispela maunten na i go, na Sol i go bek long ples bilong em yet. \c 27 \s1 Devit i stap wantaim ol Filistia \p \v 1 Bihain Devit i tingting olsem, “Ating i no longtaim na bai Sol i kilim mi i dai. Olsem na i gutpela moa sapos mi ranawe i go long kantri Filistia na bai Sol i no inap kisim mi. Na Sol bai i les na i no moa wok long painim mi.” \v 2 Olsem na Devit wantaim ol 600 man bilong en i go long king bilong Get, em Akis, pikinini man bilong Maok. \v 3 Na Devit wantaim ol lain man bilong en na ol famili bilong ol i sindaun long Get. Na tupela meri bilong Devit i stap wantaim em. Nem bilong wanpela em Ahinoam bilong Jesril na narapela em Abigel bilong Karmel, em dispela meri, namba wan man bilong en Nabal i bin dai pinis. \v 4 Taim Sol i harim nius olsem, Devit i ranawe i go i stap long Get, em i no moa ranim em. \p \v 5 Na bihain, Devit i tokim King Akis olsem, “Sapos yu laikim mi, orait yu mas larim mi i go i stap long wanpela liklik taun bilong yu long bus. Nogut mipela i stap wantaim yu long biktaun na yu gat hatwok long lukautim mipela.” \v 6 Orait Akis i harim tok bilong Devit na i givim em wanpela liklik taun, ol i kolim Siklak. Olsem na Siklak i kamap taun bilong ol king bilong Juda stret na i stap taun bilong ol inap long nau.\f + \fr 27.6 \ft Dispela tok “nau” i no tok long dispela taim bilong yumi. Nogat. Em i tok long taim bilong man i raitim dispela buk.\f* \v 7 Devit i stap long kantri Filistia inap wanpela yia na 4-pela mun. \p \v 8 Long dispela taim Devit wantaim ol man bilong en i save go pait long ol Gesur na ol Girsi na ol Amalek. Ol dispela pipel i birua bilong ol Israel na ol i stap long hap saut i go inap long ples drai bilong Sur, klostu long Isip. Na ol i bin i stap longtaim long dispela hap. \v 9 Na taim Devit wantaim ol lain bilong en i pait long ol, ol i save kilim olgeta manmeri na kisim olgeta sipsip na bulmakau na donki na kamel na klos bilong ol. Ol i mekim pinis, orait ol i save kam bek long Akis. \v 10 Na Akis i save askim Devit olsem, “Nau yu bin i go pait tu, o nogat?” Na Devit i save giamanim Akis na tokim em olsem, “Mi bin i go pait long ol Juda” o “Mi bin i go pait long ol Jeramel” o “Mi bin i go pait long ol Kin.” Ol dispela lain man i stap long graun bilong Juda long hap saut. \v 11 Taim Devit i go pait, em i save kilim i dai olgeta manmeri. Em i ting olsem, “Nogut wanpela i go long Get na i tokim ol long ol samting mi wantaim ol lain man bilong mi i bin mekim.” Olgeta taim Devit i stap long Filistia em i save mekim dispela pasin. \v 12 Orait Akis i save bilip long Devit na em i tingting olsem, “Em i bin pait long ol Israel, ol wantok bilong em yet, olsem na ating ol i no laik tru long em. Nau bai em i helpim mi na mekim wok bilong mi oltaim.” \c 28 \p \v 1 Bihain liklik ol Filistia i bungim ol soldia bilong ol bilong i go pait long ol Israel. Na Akis i tokim Devit olsem, “Ating yu save bai yu wantaim ol lain man bilong yu i mas i go wantaim mi na pait long ol Israel, a?” \v 2 Na Devit i tokim em, “Mi save. Mi wokboi bilong yu, na bihain bai yu lukim gutpela wok bilong mi.” Na Akis i tok, “Gutpela tumas. Bai mi givim yu wok bilong lukautim mi oltaim.” \s1 Sol i toktok wantaim tewel bilong Samuel \p \v 3 Bipo \x - \xo 28.3 \xt Wkp 20.27, Lo 18.10-11, 1 Sml 25.1\x* Samuel i bin dai na olgeta Israel i krai sori long em na ol i bin planim em long Rama, taun bilong em yet. Na long dispela taim Sol i bin rausim olgeta man na meri i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis. Na em i no larim ol dispela lain i stap long Israel. \p \v 4 Ol Filistia i laik pait long ol Israel. Orait ami bilong Filistia i go long hap not na wokim kem klostu long taun Sunem. Na Sol i bungim ol soldia bilong Israel na ol i go wokim kem long maunten Gilboa. \v 5 Taim Sol i lukim ol ami bilong Filistia, em i pret nogut tru. \v 6 Olsem \x - \xo 28.6 \xt Nam 27.21\x* na em i askim Bikpela olsem, “Bai mi mas mekim wanem samting?” Tasol Bikpela i no bekim tok long em long driman, o long ston bilong painimaut laik bilong God, o long maus bilong ol profet. Bikpela i no bekim wanpela tok. Nogat tru. \v 7 Orait Sol i tokim ol ofisa bilong en olsem, “Yupela go painim wanpela meri i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis, na bai mi go toktok wantaim em.” Na ol i tokim em, “I gat wanpela i stap long taun Endor.” \p \v 8 Orait Sol i senisim klos king na putim narapela kain klos bai ol man i no ken save em i king. Na em i kisim tupela ofisa bilong en na long nait ol i go lukim dispela meri. Ol i kamap pinis, orait Sol i tokim meri olsem, “Mi laik bai yu toktok wantaim tewel bilong wanpela man i dai pinis, na tokim mi wanem samting bai i kamap. Mi laik kolim nem bilong dispela man na yu mas singautim tewel bilong en bai i kamap ples klia.” \p \v 9 Orait meri i tok, “Yu save dispela samting King Sol i bin mekim. Em i bin rausim olgeta man na meri bilong Israel i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis. Bilong wanem yu trikim mi na kliaim rot bilong Sol i ken kilim mi i dai?” \v 10 Na Sol i mekim wanpela strongpela promis long em olsem, “Long nem bilong Bikpela mi promis tru long yu, sapos yu mekim dispela samting, bai ol i no inap mekim save long yu.” \p \v 11 Na meri i askim Sol olsem, “Orait yu laik bai mi singautim husat?” Na Sol i tok, “Yu mas singautim Samuel.” \v 12 Orait meri i singaut long Samuel, na taim em i lukim Samuel i kamap, em i singaut nogut tru na i tokim Sol olsem, “Bilong wanem yu trikim mi? Yu yet yu King Sol.” \v 13 Na king i tok, “Maski, yu no ken pret. Yu lukim wanem samting?” Orait meri i tok, “Mi lukim wanpela tewel i kam antap long graun.” \v 14 Na Sol i askim em, “Dispela tewel i olsem wanem?” Na meri i tok, “Em i olsem lapun man i pasim longpela saket na i kam.” Orait Sol i save em i Samuel tasol, na Sol i brukim skru na daunim het bilong en i go long graun bilong givim biknem long Samuel. \p \v 15 Na Samuel i tokim Sol olsem, “Bilong wanem yu kirapim mi na singautim mi i kam bek?” Na Sol i bekim tok long Samuel olsem, “Mi gat bikpela hevi tru, long wanem, ol Filistia i kam pait long mi na God i lusim mi pinis. Em i no save tok moa long mi long maus bilong ol profet o long driman. Na mi laik save bai mi mas mekim wanem samting. Olsem na mi singautim yu long tokim mi.” \v 16 Orait Samuel i tokim em, “Harim. Bikpela i givim baksait long yu pinis na i kamap birua bilong yu. Olsem na bilong wanem yu singautim mi? Mi no inap helpim yu. \v 17 Bikpela \x - \xo 28.17 \xt 1 Sml 15.28\x* i bin mekim dispela samting em i bin ting long mekim, olsem em i bin tokim yu long maus bilong mi. Em i rausim yu long wok king na yu no inap bosim Israel moa. Na em i givim dispela wok long wantok bilong yu, Devit. \v 18 Yu \x - \xo 28.18 \xt 1 Sml 15.3-9\x* bin sakim tok bilong Bikpela. Bipo Bikpela i belhat long ol Amalek na i tokim yu long bagarapim olgeta Amalek, tasol yu no bihainim tok bilong en. Olsem na nau Bikpela i mekim dispela samting long yu. \v 19 Na i no dispela tasol. Nogat. Em bai i givim yu wantaim ol arapela Israel i go long han bilong ol Filistia. Tumora yu wantaim ol pikinini man bilong yu bai i dai na i kam i stap wantaim mi long ples bilong ol man i dai pinis. Na Bikpela bai i larim ol Filistia i winim ol ami bilong yupela Israel na daunim yupela tru.” \p \v 20 Sol i harim dispela tok na em i pret nogut tru na wantu tasol em i pundaun long graun na slip i stap. Na em i no gat strong, long wanem, em i no bin kaikai long dispela de. \v 21 Orait dispela meri i go long Sol na lukim em i pret nogut tru. Olsem na meri i tokim Sol olsem, “Bikman, harim. Mi bin bihainim tok bilong yu. Mi no bin wari long ol i kilim mi i dai. Nogat. Mi harim tok bilong yu na mi mekim dispela samting. \v 22 Olsem na nau mi laik yu harim tok bilong mi na mekim wanpela samting. Mi laik givim yu sampela kaikai na mi laik bai yu kaikai. Yu kaikai pinis na bai yu kisim strong na yu inap wokabaut i go bek.” \p \v 23 Tasol Sol i tok, “Nogat. Mi no laik kaikai.” Orait dispela tupela ofisa bilong en na dispela meri tu, ol i strong long Sol i mas kaikai. Na em i harim tok bilong ol na i kirap na sindaun long bet. \v 24 Na kwiktaim dispela meri i kilim patpela yangpela bulmakau bilong en na kukim mit bilong bulmakau. Na em i kisim plaua na wokim bret i no gat yis na kukim. \v 25 Kaikai i redi pinis, orait dispela meri i bringim i kam long Sol na ol ofisa bilong en na ol i kaikai. Ol i kaikai pinis, orait long dispela nait tasol ol i lusim dispela meri na i go. \c 29 \s1 Ol Filistia i no laik bai Devit i helpim ol \p \v 1 Ol Filistia i bringim ol ami bilong ol i kam bung long taun Afek. Na ol Israel i wokim kem klostu long hul wara long ples daun Jesril, em ples wara i save kamap nating long graun. \v 2 Ol 5-pela king bilong Filistia i brukim ami bilong ol long ol lain bilong 100 man na 1,000 man na kisim ol dispela soldia i go long ples bilong pait. Ol soldia bilong Filistia i go pas na Devit wantaim ol soldia bilong en i wokabaut bihain wantaim King Akis. \v 3 Na ol ofisa bilong Filistia i lukim Devit wantaim ol man bilong en na ol i tok, “Bilong wanem ol dispela Hibru i stap hia?” Orait Akis i bekim tok bilong ol olsem, “Dispela em i Devit, bipo em i wanpela ofisa bilong Sol, king bilong Israel. Tasol em i bin i stap longpela taim wantaim mi. Na long olgeta taim em i stap wantaim mi, mi no painim wanpela rong long em.” \p \v 4 Tasol ol ofisa i kros long Akis na i tok, “Salim em i go bek long taun yu bin givim em. Yu no ken larim em i go wantaim yumi long pait. Nogut em i senisim tingting na i pait long yumi Filistia na kilim yumi i dai. Sapos em i mekim olsem, dispela em i gutpela rot bilong mekim King Sol i amamas na laikim em gen. \v 5 Em \x - \xo 29.5 \xt 1 Sml 18.7, 21.11\x* dispela Devit tasol, ol meri i bin singsing na singim song long em. Song bilong ol i olsem, ‘Sol i kilim planti tausen man, tasol Devit i kilim planti planti tausen.’” \v 6 Olsem na Akis i singautim Devit na tokim em olsem, “Long nem bilong Bikpela i stap oltaim, em God bilong yupela Israel, mi tok tru long yu olsem, yu stretpela man na mi yet mi ting i gutpela sapos yu kam wantaim mi na helpim mipela long dispela pait. Mi no bin painim wanpela rong long yu taim yu bin kam long mi inap long nau. Tasol ol arapela king i no orait long yu kam wantaim mipela. \v 7 Olsem na yu no ken kros long ol dispela king na mekim nabaut. Nogut ol i bel nogut long yu. Yu mas i go bek long ples na sindaun gut.” \p \v 8 Na Devit i tokim Akis olsem, “Tasol bikman, mi bin mekim wanem rong? Yu bin lukim mi mekim wanem pasin nogut long taim mi statim wok bilong yu, i kam inap nau? King, bilong wanem mi no ken i go wantaim yu na pait long ol birua bilong yu?” \p \v 9 Orait Akis i bekim tok long Devit olsem, “Long ai bilong mi, yu olsem wanpela ensel bilong God, na yu no gat asua long wanpela samting. Tasol ol arapela ofisa i tok pinis, yu no ken i go wantaim mipela long pait. \v 10 Orait Devit, harim. Tumora yu wantaim ol arapela soldia bilong Israel i mas kirap long hap nait yet na redim ol samting. Na taim tulait i bruk, orait yupela i mas kirap i go\f + \fr 29.10 \ft Tok i stap namel long dispela tupela mak i no i stap nau long tok Hibru. Tasol ating bipo yet dispela tok i stap na nau i lus. Na taim tok i no lus yet, sampela man i bin tanim long tok Grik, na dispela tok i stap yet long 1 Samuel long tok Grik.\f* bek long dispela taun mi bin givim yu. Na yu no ken bel nogut long mi, long wanem, mi yet mi ting yu gutpela man tru.” \p \v 11 Olsem na long moningtaim tru Devit wantaim ol soldia bilong en i go bek long kantri Filistia na ol Filistia i go long Jesril. \c 30 \s1 Devit wantaim ol soldia bilong en i go pait long ol Amalek \p \v 1 Devit wantaim ol soldia bilong en i wokabaut tripela de na ol i go kamap long taun bilong ol, em Siklak, na ol i lukim Siklak i bagarap pinis. Taim Devit i stap wantaim ol ami bilong Filistia, ol Amalek i bin i kam pait long ol manmeri bilong hap saut bilong Juda. Na ol i bin pait long ol Siklak na winim ol na kisim taun na kukim taun long paia. \v 2 Na ol Amalek i kisim olgeta meri pikinini i stap long Siklak. Ol i no bin kilim wanpela. Nogat. Ol i kisim olgeta i go wantaim ol. \v 3 Bihain Devit wantaim ol soldia bilong en i kamap long Siklak, na ol i lukim taun i paia pinis. Na ol i painimaut olsem, ol Amalek i bin holimpas ol meri pikinini bilong Devit na bilong ol soldia bilong en na kisim i go wantaim ol. \v 4 Orait Devit wantaim ol soldia bilong en i krai nogut tru i go i go inap strong bilong ol i pinis. \v 5 Na \x - \xo 30.5 \xt 1 Sml 25.42-43\x* tu ol Amalek i bin holimpas tupela meri bilong Devit, em Ahinoam na Abigel, na kisim tupela i go wantaim ol. \p \v 6 Ol man bilong Devit i ting long ol birua i bin kisim ol meri na pikinini bilong ol na ol i bel hevi na kros long Devit. Olsem na ol i tok long tromoi ston long em na kilim em i dai. Na Devit i gat bikpela hevi tru. Na Devit i beten long God, Bikpela bilong en, na God i strongim tingting bilong em. \v 7 Olsem \x - \xo 30.7 \xt 1 Sml 22.20-23\x* na Devit i tokim pris Abiatar, pikinini man bilong Ahimelek. Em i tok olsem, “Kisim laplap pris na bringim i kam na bai yumi painimaut laik bilong God.” Orait Abiatar i bringim i kam long Devit. \v 8 Na Devit i askim Bikpela olsem, “Inap long mi go ranim ol dispela man, o nogat? Na sapos mi go, bai mi inap lukim ol?” Na Bikpela i tokim em, “Yu go ranim ol. Bai yu kamap long ol na paitim ol na kisim bek ol meri pikinini.” \v 9-10 Olsem na Devit wantaim ol 600 man bilong en ol i kirap i go ranim ol Amalek. Ol i go kamap long wara Besor na sampela man i no inap i go moa. Samting olsem 200 man i stap long dispela wara, long wanem, skin bilong ol i les pinis na ol i no inap brukim wara na wokabaut i go. Olsem na Devit wantaim 400 man tasol i go bihainim ol Amalek. \p \v 11 Ol soldia bilong Devit i wokabaut i go na ol i lukim wanpela yangpela man bilong Isip na ol i bringim em i kam long Devit. Na ol i givim em sampela bret na wara \v 12 na wanpela liklik mekpas pikinini fik ol i bin mekim drai na tupela mekpas pikinini wain ol i bin mekim drai. Em i no bin kaikai na dring wara inap tripela de stret na em i dai long hangre na i no gat strong. Na taim em i kaikai pinis, em i kisim strong gen. \v 13 Orait Devit i askim em olsem, “Husat i bosman bilong yu? Yu bilong wanem ples?” Na em i tok, “Mi bilong Isip na mi wokboi bilong wanpela Amalek. Mi bin kisim sik na bosman bilong mi i lusim mi i stap long dispela hap na mi wanpela i stap hia inap tripela de i go pinis. \v 14 Mipela i bin i go long hap saut bilong kantri Juda na pait long ol Keret na long ol Juda na long ol Kalep na kisim ol samting bilong ol. Na mipela i bin i go long Siklak na kukim dispela taun.” \v 15 Orait Devit i askim em, “Yu inap kisim mi i go long ol dispela Amalek, a?” Na em i tok, “Mi inap. Tasol yu mas promis long nem bilong God bai yu no ken kilim mi i dai o givim mi long han bilong bosman bilong mi.” Orait Devit i promis long em. \p \v 16 Na dispela man bilong Isip i kisim Devit i go long ol Amalek. Ol Amalek i stap nabaut long dispela hap na ol i wok long kaikai na mekim bikpela pati, long wanem, ol i bin kisim planti samting long kantri Filistia na long graun bilong Juda. \v 17 Orait Devit wantaim ol soldia bilong en i wet i stap inap long moningtaim tru, na ol i go kirapim pait. Na ol i pait long ol Amalek inap long apinun tru. Na ol i kilim i dai planti Amalek. 400 man tasol i go sindaun long ol kamel na ranawe i go. Tasol lain bilong Devit i kilim olgeta arapela Amalek i dai. \v 18 Na Devit i kisim bek tupela meri bilong en wantaim olgeta arapela meri na ol pikinini na olgeta samting ol Amalek i bin kisim. \v 19 I no gat wanpela samting bilong ol i bin lus. Olgeta pikinini bilong ol soldia bilong en, olgeta i stap. Na ol i kisim bek olgeta. \v 20 Na ol i kisim olgeta bulmakau na sipsip bilong ol Amalek. Na ol soldia i kisim ol dispela abus i go pas na ol i singaut olsem, “Ol dispela abus i bilong Devit tasol.” \p \v 21 Ol i wokabaut na i go kamap long ol dispela 200 man ol i no bin i gat strong inap long go wantaim Devit na ol i wet i stap long wara Besor. Ol dispela man i kam bungim Devit na ol manmeri i kam wantaim em, na Devit i go klostu long ol na i tok gude long ol. \v 22 Tasol sampela bilong ol soldia i bin i go wantaim Devit, ol i man nogut, na nau ol i tok, “Ol dispela man i no bin i go wantaim mipela. Olsem na bai mipela i no inap larim ol i kisim ol samting mipela i bin kisim long pait. Ol i ken kisim meri na pikinini bilong ol tasol, na i go.” \v 23 Tasol Devit i tok, “Ol brata, yupela i no ken mekim kain tok olsem, long wanem, Bikpela yet i bin givim ol dispela samting long yumi. Em i bin lukautim yumi na helpim yumi long winim ol dispela man i bin bagarapim taun bilong yumi. \v 24 Husat \x - \xo 30.24 \xt Nam 31.27, Jos 22.8\x* bai i orait long tok bilong yupela? I no gat wanpela man. Yumi mas tilim gut na givim wankain skel long olgeta man. Ol man i stap na lukautim ol kago i mas kisim wankain skel olsem ol man i go long pait.” \v 25 Na Devit i mekim dispela pasin i kamap wanpela lo bilong ol Israel. Olsem na ol Israel i save bihainim dispela lo oltaim. \p \v 26 Devit i go bek long Siklak na em i kisim sampela samting ol i bin kisim long pait na salim i go long ol pren bilong en, em ol hetman bilong lain Juda. Na em i tokim ol olsem, “Dispela em i presen bilong yupela. Mipela i bin kisim planti samting long ol birua bilong Bikpela, na mipela i givim hap long yupela.” \v 27 Devit i salim ol dispela presen i go long ol man i stap long ol dispela taun, Betel na dispela Rama i stap long hap saut bilong Juda, na Jatir \v 28 na Aroer na Sipmot na Estemoa \v 29 na Rakal na ol taun bilong ol Jeramel na bilong ol Kin \v 30 na Horma na Borasan na Atak \v 31 na Hebron. Na em i salim sampela samting i go long olgeta ples em wantaim ol soldia bilong en i bin wokabaut i go long en bipo. \c 31 \s1 Sol wantaim ol pikinini bilong en i dai \p \v 1 Ol Filistia i pait long ol Israel long maunten Gilboa na planti man bilong Israel i dai long dispela pait. Na ol arapela Israel i lusim pait na i ranawe. \v 2 Sol wantaim ol pikinini man bilong en tu i ranawe, tasol ol Filistia i ranim ol na kilim i dai ol tripela pikinini man bilong Sol, em Jonatan na Abinadap na Malkisua. \v 3 Ol man i ranim Sol na pait i kamap strong tru. Na sampela Filistia i sutim ol supsup long Sol na sampela supsup i kisim em na em i laik bagarap. \v 4 Olsem na em i singautim dispela yangpela man i save karim ol samting bilong pait bilong en, na i tokim em olsem, “Kisim bainat bilong yu na kilim mi i dai. Nogut ol dispela haiden Filistia i kam na hambak long mi na kilim mi i dai.” Tasol dispela yangpela man i pret nogut tru na em i no sutim Sol long bainat. Olsem na Sol i holim bainat bilong em yet na pundaun antap long sap bilong bainat na bainat i sutim em na em i dai. \v 5 Taim dispela yangpela man i lukim Sol i dai pinis, orait em i tromoi em yet antap long sap bilong bainat bilong en na em i dai wantaim Sol. \v 6 Olsem na long dispela de tasol Sol wantaim ol tripela pikinini man bilong en na dispela yangpela man tu, na ol soldia i was long Sol, olgeta i dai pinis. \v 7 Na ol Israel i stap long hapsait bilong ples daun Jesril na long hap san i go daun bilong wara Jordan, ol i harim tok long ol soldia bilong Israel i ranawe long ol Filistia. Na tu ol i harim olsem, Sol wantaim ol pikinini man bilong en i dai pinis. Orait ol i lusim taun bilong ol yet na ol i ranawe. Na bihain ol Filistia i kam kisim ol dispela taun bilong ol Israel na i stap long en. \p \v 8 Pait i pinis, orait long de bihain ol Filistia i go bilong rausim ol klos pait na kisim ol samting bilong ol man bilong Israel i dai pinis. Na ol i lukim bodi bilong Sol wantaim ol tripela pikinini man bilong en i slip i stap long maunten Gilboa. \v 9 Orait ol i katim het bilong Sol na kisim klos pait bilong em. Na ol i salim sampela man i go nabaut long kantri Filistia bilong bringim dispela gutnius i go long ol haus bilong ol giaman god bilong ol na long ol pipel bilong ol. \v 10 Na ol i putim klos pait bilong Sol long haus lotu bilong god meri Astarte. Na ol i kisim bodi bilong Sol wantaim bodi bilong ol pikinini bilong em na karim i go long taun Betsan na nilim long banis bilong taun. \v 11 Na ol Israel bilong taun Jabes long graun Gileat i harim tok long dispela samting ol Filistia i bin mekim long Sol. \v 12 Olsem na ol strongpela strongpela man bilong Jabes i wokabaut long nait na i go kamap long Betsan. Na ol i go long banis bilong taun na kisim bodi bilong Sol na bilong ol pikinini man bilong en, na karim i kam long Jabes na kukim ol bodi long paia. \v 13 Na ol i kisim bun bilong Sol na bilong ol pikinini bilong en na planim long as bilong wanpela diwai long taun Jabes. Na ol i sori long ol na tambu long kaikai inap 7-pela de.