\id MAT \h SAN MATEO \toc1 Li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n hua̱ la̱ntla̱ta títzokli̱ San Mateo \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 Li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n hua̱ la̱ntla̱ta títzokli̱ San Mateo \is1 XATAPAJMUJUN TACHIHUIN: \ip Yuma̱ “evangelio” usu “li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n” hua̱ntu̱ títzokli̱ San Mateo lacatancs ma̱siyuma̱ pi̱ Quimpu̱chinacan Jesús huá̱ quima̱akapu̱taxti̱nacán hua̱nti̱ maka̱n quilhtamacú̱ Dios tima̱lacnu̱niko̱chá̱ pi̱ nama̱lakacha̱naniko̱y israelitas usu judíos hua̱nti̱ xuilakó̱ c-xatiyat Israel, sa̱mpi̱ huatiya̱ yamá̱ hua̱nti̱ huanicán “Mesías” hua̱ntu̱ huamputún “Ma̱laktaxti̱ná”. \ip San Mateo lacatancs ma̱siyuy yuma̱ c-xtatzoknú̱n pi̱ Jesús hua̱ xquilhtzúcut qui̱táxtulh yama̱ maka̱n rey David, na̱ huan pi̱ lacáchilh ca̱tuxá̱huat luhua acxni̱ lákcha̱lh quilhtamacú̱ la̱ntla̱ Dios maká̱n clhca̱huili̱ni̱t c-Li̱kalhtahuaka̱ pi̱ nalacachín. Acxni̱ xli̱chihui̱nanko̱ni̱ttá̱ la̱ntla̱ lacáchilh Jesus, tuncán huan la̱ntla̱ ma̱tzúqui̱lh xtascújut, hua̱mpi̱ acxnitiyá̱ tzúculh scuja̱ acxni̱ Juan Bautista aya xakmununi̱ttá̱ c-xakalhtu̱choko̱ Jordán. \ip Acxni̱ xlá̱ aya xli̱scujma̱ xtachihui̱n Dios lacatancs ma̱síyulh pi̱ xkalhi̱y tlanca li̱tlihuaka, chu̱ li̱skalala̱ laqui̱mpi̱ tancs nali̱chihui̱nán xtalacapa̱stacni Dios, chu̱ na̱ chuná̱ xkalhi̱y li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ nama̱pacsako̱y caxatu̱cahuá̱ ya̱ tajátat. \ip Yama̱ capítulo hua̱ntu̱ huilakó̱ c-xli̱katsputni li̱kalhtahuaka, antá̱ li̱chihui̱nán acxni̱ Jesús a̱huatiyá̱ alh c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén, pus huatiya̱ yumá̱ qui̱táxtulh c-xli̱akasputni xtascújut sa̱mpi̱ antiyá̱ makni̱canchá, chu̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n. \c 1 \s1 Xtucuhuinicán hua̱nti̱ xminti̱lhako̱ni̱tanchá̱ xalakmaka̱n xquilhtzucut Jesucristo \r (Lucas 3:23-38) \p \v 1 Yuma̱ c-tatzoknú̱n tatzoktahuilani̱t xtucuhuinicán pacs la̱ntla̱ mi̱nti̱lhachá̱ xquilhtzucut Quimpu̱chinacán Jesucristo. Huá̱ ma̱lacatzúqui̱lh xamaka̱n Abraham, chu̱ rey David na̱ cha̱tum xquilhtzúcut tihua̱. \p \v 2 Yama̱ ko̱lutzi̱n Abraham xuí̱ cha̱tum xkahuasa hua̱nti̱ xuanicán Isaac, chi̱nchu̱ xkahuasa Isaac xuanicán Jacob, chi̱nchu̱ xkahuasa Jacob xuanicán Judá ma̱squi na̱ xkalhi̱ko̱y tanuj xlakkahuasán. \v 3 Xlakkahuasan Judá xuaniko̱cán Fares chu̱ Zara, xtzicán xuanicán Tamar. Xapuxcu xkahuasa Fares xuanicán Esrom. Xkahuasa Esrom xuanicán Aram. \v 4 Xkahuasa Aram xuanicán Aminadab. Xkahuasa Aminadab xuanicán Naasón. Xkahuasa Naasón xuanicán Salmón. \v 5 Xkahuasa Salmón xuanicán Booz (xtzi xuanicán Rut). Xkahuasa Booz xuanicán Obed. Xkahuasa Obed xuanicán Isaí. \v 6 Xkahuasa Isaí xuanicán David hua̱nti̱ acxni̱ Rey xuani̱t xlá̱ tita̱tahui̱ hua̱nti̱ xpusca̱t xuani̱t Urías, chu̱ chuná̱ tilacáchilh cha̱tum xkahuasacán hua̱nti̱ xuanicán Salomón. \p \v 7 Xkahuasa Salomón xuanicán Roboam. Xkahuasa Roboam xuanicán Abías. Xkahuasa Abías xuanicán Asá. \v 8 Xkahuasa Asá xuanicán Josafat. Xkahuasa Josafat xuanicán Joram. Xkahuasa Joram xuanicán Uzías. \v 9 Xkahuasa Uzías xuanicán Jotam. Xkahuasa Jotam xuanicán Acaz. Xkahuasa Acaz xuanicán Ezequías. \v 10 Xkahuasa Ezequías xuanicán Manasés. Xkahuasa Manasés xuanicán Amón. Xkahuasa Amón xuanicán Josías. \v 11 Xkahuasa Josías xuanicán Jeconías ma̱squi xkalhi̱ko̱y tanuj xlakkahuasán. Xlacán xlama̱kó̱ acxnitiyá̱ yama̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ xamaká̱n tichi̱le̱nko̱ca̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tachí̱n laqui̱mpi̱ antá̱ nascujko̱ya̱chá̱ israelitas c-xaca̱chiqui̱n Babilonia. \p \v 12 Ali̱sta̱lh acxni̱ israelitas xtaspitpalako̱ni̱t c-xtiyatcán tilacáchilh cha̱tum xkahuasa Jeconías hua̱nti̱ xuanicán Salatiel. Chi̱nchu̱ xkahuasa Salatiel xuanicán Zorobabel. \v 13 Xkahuasa Zorababel xuanicán Abiud. Xkahuasa Abiud xuanicán Eliaquim. Xkahuasa Eliaquim xuanicán Azor, \v 14 Xkahuasa Azor xuanicán Sadoc. Xkahuasa Sadoc xuanicán Aquim. Xkahuasa Aquim xuanicán Eliud. \v 15 Xkahuasa Eliud xuanicán Eleazar. Xkahuasa Eleazar xuanicán Matán. Xkahuasa Matán xuanicán Jacob. \v 16 Xkahuasa Jacob xuanicán José. Pus huá̱ chú̱ yuma̱ José hua̱nti̱ tita̱tapu̱chúhualh María hua̱nti̱ tima̱lakatuncúhui̱lh Jesús hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh na̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱ca̱ Cristo sa̱mpi̱ yuma̱ tachihuí̱n Cristo c-xatachihui̱n hebreo huanicán “ma̱akapu̱taxti̱ná.” \p \v 17 Chuná̱ pi̱ hua̱ la̱ntla̱ tilácstacli̱ quilhacatunu tastacni̱ la̱ntla̱ li̱macatzucuy c-xtalatama̱n Abraham hasta acxni̱ tilacáchilh rey David, quilhaccu̱ta̱ti tastacni̱ xli̱pacs; chu̱ la̱ntla̱ li̱quilhtzucuy c-xtalatama̱n David hasta acxni̱ israelitas tachí̱n tile̱nko̱ca̱ c-Babilonia, akcu̱ta̱ti quilhtzúcut xli̱pacs; na̱ chuna li̱tum tilacstacpalako̱lh quilhaccu̱ta̱ti tastacni̱ hasta acxni̱ tilacáchilh Cristo, akcu̱ta̱ti quilhtzúcut xli̱pacs. \s1 Xlakatuncuhuit Jesucristo \r (Lucas 2:1-7) \p \v 18 Hua̱ xtalacachin Jesucristo, chuna̱ na̱má̱ tílalh: Hua̱ xtzi tihua̱ María, hua̱nti̱ xli̱ta̱tahuilat José, acxni̱ ni̱ xa̱la̱ta̱tahuilay, chu̱ ni̱ naj huá̱ xta̱tapaksi̱y José, xtacatzi̱y pi̱ nia̱lh xacstu xlama̱ María, hua̱mpi̱ hua̱ xlá̱ xli̱tlihuaka Espíritu Santo hua̱nti̱ chuná̱ xtlahuani̱t. \v 19 José luhua tla̱n chixcú xuani̱t, pus acxni̱ cátzi̱lh pi̱ xli̱ta̱tahuilat María nia̱lh xacstu xlama̱, ni̱ ma̱laksiyupútulh xpa̱lacata̱ pi̱ ni̱ nama̱ma̱xani̱y, huata xlá̱ caj tze̱k xmakaxtakputún laqui̱mpi̱ chuná̱ chú̱ nalactlahuay xtachihuí̱n ni̱ma̱ xqui̱ma̱lacnu̱ni̱t c-xchic xtasquín. \v 20 Luhua acxni̱ chuná̱ xlacapa̱stacma̱, titasiyúnilh cha̱tum xángel Quimpu̱chinacán c-xca̱tama̱nixni, huánilh: “José, xcam xamaka̱n rey David, ni̱ cali̱ma̱xánanti̱ nali̱pina̱ María c-mínchic, chu̱ mimpusca̱t natlahuaya. Sa̱mpi̱ yama̱ skata̱ hua̱ntu̱ xlá̱ kalhkalhi̱ma̱, huá̱ xli̱tlihuaka Espíritu Santo chuná̱ tlahuani̱t. \v 21 Acxni̱ chú̱ nama̱chixcuhui̱li̱y actzu̱ kahuasa, huix nali̱ma̱pa̱cuhui̱ya̱ Jesús. Hua̱ xlá̱ chuná̱ nali̱huanicán sa̱mpi̱ nama̱laktaxti̱ko̱y xnata̱chiqui̱n israelitas la̱ntla̱ nama̱laksputuniko̱y xtala̱kalhi̱ncán.” \p \v 22 Hua̱ chuná̱ li̱akspúlalh xli̱pacs yumá̱ laqui̱mpi̱ María nama̱kantaxti̱y xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ xamaka̱n tima̱puhuá̱ni̱lh xprofeta Isaías natzoka̱ c-xlibro̱ acxni̱ na̱má̱ huá̱: \q1 \v 23 “Cha̱tum tzuma̱t hua̱nti̱ ni̱ a̱ta̱tapaksi̱y chixcú, \q1 chú̱ nia̱lh xacstu lama̱, sa̱mpi̱ nama̱lakatuncuhui̱y cha̱tum skata; \q1 xlá̱ nali̱ma̱pa̱cuhui̱cán Emanuel” \m (sa̱mpi̱ yama̱ tachihuí̱n “Emanuel” c-xatachihui̱n hebreo huamputún “Dios quinca̱ta̱lamá̱n”). \v 24 Cha̱nchu̱ acxni̱ José lakastakuánalh la̱ntla̱ xma̱nixnama̱, pus chuná̱ xlá̱ tláhualh hua̱ la̱ntla̱ xli̱ma̱paksi̱ni̱t xángel Quimpu̱chinacán, tita̱tahui̱ xpusca̱t titláhualh. \v 25 Hua̱mpi niucxnicú ta̱tapáksi̱lh la̱ntla̱ xta̱hui̱ hasta ni̱li̱huaya̱ tima̱chixcuhuí̱li̱lh tama̱ actzu̱ xkahuasa, na̱ Jesús tihuilí̱nilh xtucuhuiní. \c 2 \s1 Makapitzi̱n chixcuhuí̱n xala mákat minko̱y lakataquilhpu̱tako̱y Jesús \p \v 1 Tilacáchilh Jesús c-aktum actzu̱ ca̱chiquí̱n huanicán Belén c-xtama̱paksi̱n Judea acxni̱ xli̱hui̱ xli̱ma̱paksi̱ná̱ rey Herodes. Ni̱ maka̱s quilhtamacú̱ tichinko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén makapitzi̱n acastaca̱n chixcuhuí̱n xtaca̱xko̱ni̱tanchá̱ c-aktum makat tíyat pakán c-xli̱pulhni. \v 2 Xlacán chuná̱ xkalhasquini̱nama̱kó̱: \p —¿Ní̱ chu̱ huí̱ yama̱ actzu̱ Rey hua̱nti̱ la̱nchú̱ lacachini̱t laqui̱mpi̱ xlá̱ natzucuyá̱n ca̱ma̱paksi̱yá̱n huixín judíos? Sa̱mpi̱ hasta c-quintiyatcán cucxilhcha̱hu la̱ntla̱ tzúculh makaxkaka̱nán cstacu̱ anta̱ni̱ pulha̱ chichiní, na̱ huá̱ cli̱mini̱tahu lakataquilhpu̱taya̱hu. \p \v 3 Cha̱nchu̱ acxni̱ káxmatli̱ rey Herodes tu̱ xlakminko̱ni̱t, lanaj lacahuanko̱lh, chu̱ pacs xa̱hua̱ xli̱pacs ti̱ antá̱ xalani̱n c-Jerusalén. \v 4 Acxni̱ chú̱ tima̱makstokko̱lh xli̱pacs xanapuxcun xpa̱lijnican judíos, chu̱ lakskalalan xma̱kalhtahuaka̱nacán. Na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —Cumu huixín catzi̱yá̱tit, caquihuanítit: ¿Xatú̱ ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ luhua nalacachín Cristo hua̱nti̱ huaná̱tit pi̱ naca̱lakma̱xtuyá̱n? \p \v 5 Cha̱nchu̱ xlacán na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Tama̱ Cristo antá̱ nalacachín c-actzu̱ xaca̱chiqui̱n Belén c-xtama̱paksi̱n Judea, sa̱mpi̱ chuná̱ títzokli cha̱tum profeta̱ c-Xasa̱ntujlani Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: \q1 \v 6 ‘Chi̱nchu̱ huix actzu̱ chuchutsipij Belén antá̱ c-xatiyat Judá. \q1 Ni̱ taji̱ cali̱púhuanti̱ pala huix puhuana̱ pi̱ ni̱tú̱ milakasi \q1 la̱ntla̱ makapitzi̱n lactlanca ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ huilakó̱ c-Judá; \q1 sa̱mpi̱ ma̱squi li̱lakaputza ca̱chiquí̱n huix, antá̱ nalacachín cha̱tum tali̱pa̱hu chixcú̱ \q1 hua̱nti̱ napu̱lale̱nko̱y, chu̱ namaktakalhko̱y quilakskata̱n israelitas.’ \p \v 7 Ali̱sta̱lh Herodes tze̱k tasaniko̱lh acastaca̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xala mákat minko̱ni̱tanchá, li̱huana̱ kalhasquinko̱lh xatú̱ ya̱ quilhtamacú̱ luhua tzúculh ucxilhko̱y tama̱ stacu. \v 8 Cha̱nchu̱ acxni̱ xlacán huaniko̱lh, xlá̱ ma̱lakacha̱ko̱lh c-Belén, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Lacapala̱ capimpítit c-Belén, chu̱ na̱ li̱huana̱ cakalhasquini̱nántit xpa̱lacata xaní̱ luhua huí̱ laqui̱mpi̱ na̱ nacán quit lakataquilhpu̱tay. \p \v 9 Hua̱ xlacán, acxni̱ kaxmatniko̱lh Rey, anko̱lh. Cha̱nchu̱ hua̱ stacu̱ tu̱ xucxilhko̱ni̱t c-xtiyatcán aya tzucupaj pu̱laniti̱lhako̱y c-tiji, chu̱ acxni̱ ticha̱nko̱lh, antá̱ titachókolh c-xta̱lacaxtum chiqui̱ anta̱ni̱ xuí̱ skata. \v 10 Acxni̱ chú̱ ucxilhko̱lh stacu̱ pi̱ antá̱ xtachokoni̱t, tipa̱xuhuako̱lh, luhua xli̱ca̱na̱ tlanca tapa̱xuhuá̱n tikalhi̱ko̱lh. \v 11 Acxni̱ chú̱ tanu̱ko̱lh c-chiqui, chu̱ acxni̱ ucxilhko̱lh actzu̱ kahuasa̱ pi̱ xchaxni̱t xtzi María, lacapala̱ tatzokostako̱lh, lakataquilhpu̱tako̱lh. Ali̱sta̱lh ma̱kalhka̱ko̱lh xpaklha̱tcán anta̱ni̱ xmuju̱ko̱ni̱t hua̱ntu̱ xlacán xle̱nko̱y, chu̱ ma̱xqui̱ko̱lh xtumi̱ncán xla oro, li̱ma̱jiní̱n, chu̱ xalacuan perfumes huanicán mirra. \v 12 Ali̱sta̱lh chú̱ acxni̱ aya lhtatako̱lh ca̱tzi̱sní, c-xca̱tama̱nixni ma̱catzi̱ni̱ko̱lh cha̱tum xangel Dios pi̱ nia̱lh antá̱ caanko̱lh c-Jerusalén anta̱ni̱ huilachá̱ Herodes. Pus xlacán chuná̱ tlahuako̱lh, huata tanuj tiji̱ chipako̱lh hua̱ntu̱ ti̱tum an hasta c-xchuchutsipijcán. \s1 José chu̱ María ma̱tza̱li̱ko̱y actzu̱ skata Jesús \p \v 13 Acxni̱ tianko̱lh xlace1n titasiyúnilh c-xca̱tama̱nixni̱ José xangel Quimpu̱chinacán, na̱má̱ huánilh: “Lacapala̱ cata̱qui. Cata̱taca̱xkó̱ tama̱ actzu̱ kahuasa xa̱hua̱ xtzi, chu̱ mákat catza̱látit hasta c-xatiyat Egipto. Antá̱ chú̱ natamakaxtakka̱pítit hasta ni̱li̱huaya̱ nacuaniyá̱n hua̱ntu̱ mili̱tláhuat, sa̱mpi̱ rey Herodes, nama̱putzi̱nán tama̱ actzu̱ kahuasa laqui̱mpi̱ namakni̱y.” \p \v 14 Cha̱nchu̱ xlá̱ huatiya̱ yuma̱ ca̱tzi̱sní̱ tá̱qui̱lh, chu̱ lacapala̱ ma̱ca̱xko̱lh actzu̱ kahuasa, chu̱ xtzi; antá̱ chú̱ anko̱lh tahuilako̱y c-Egipto. \v 15 Antá̱ chú̱ xlacán xuilako̱chá̱ hasta acxni̱ ni̱lh Herodes. Chuná̱ tancs li̱kantáxtulh xtachihui̱n Quimpu̱chinacan Dios hua̱ntu̱ tima̱puhuá̱ni̱lh pi̱ natzoka̱ xpa̱lacachihui̱na Oseas c-xlibro̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: “Quit cli̱ma̱paksí̱nalh pi̱ cali̱minca̱ quincam anta̱ni̱ xuilachá̱ c-Egipto.” \s1 Rey Herodes li̱ma̱paksi̱nán camakni̱ko̱ca̱ lactzu̱ camán \p \v 16 Acxni̱ cátzi̱lh rey Herodes pi̱ xakskahuiko̱ni̱t acastaca̱n chixcuhuí̱n, xlá̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ tisí̱tzi̱lh, li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ camakni̱ko̱ca̱ xli̱pacs lactzu̱ lakkahuasán ti̱ ni̱ xa̱ma̱katzi̱ko̱y akatuyú̱n ca̱ta, hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Belén, chu̱ ti̱ xala c-xquilhapá̱n. Hua̱ chuná̱ li̱tláhualh sa̱mpi̱ hua̱ yuma̱ acastaca̱n chixcuhuí̱n li̱ta̱chihui̱nanko̱lh pi̱ xkalhi̱y na̱mpala aktuy ca̱ta̱ la̱ntla̱ xlacán tiucxilhko̱lh cstacu̱ Cristo. \v 17 Puschí̱ hua̱ntu̱ tláhualh rey Herodes la̱ntla̱ ma̱makni̱ni̱nanko̱lh lactzu̱ camán, chuná̱ li̱kantáxtulh hua̱ntu̱ maka̱n quilhtamacú̱ títzokli profeta Jeremías c-xlibro̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: \q1 \v 18 “Antá̱ c-xaca̱chiqui̱n Ramá takaxmata̱ \q1 la̱mpala huí̱ ti̱ li̱pe̱cua̱ putlma̱, chu̱ tasaxni̱ma̱ xpa̱lacata xtali̱puhuá̱n. \q1 Laktasako̱y Raquel xlakskatá̱n, \q1 na̱ ni̱ lacásquilh pala tí̱ nama̱koxumixiy, nama̱aktziyaja \q1 sa̱mpi̱ huá̱ laktasama̱kó̱ xcamán hua̱nti̱ aya makni̱ko̱cani̱t.” \p \v 19 Hua̱mpi̱ lacatzá̱lalh quilhtamacú̱, chu̱ acxni̱ ni̱lh rey Herodes, cha̱tum xangel Quimpu̱chinacán c-xca̱tama̱nixni̱ tasiyúnilh José c-Egipto. \v 20 Na̱má̱ huánilh: “Cataca̱xta̱qui, catiya̱ actzu̱ kahuasa, chu̱ xtzi, na̱ antá̱ cataspitpalátit c-mintiyatcan Israel; sa̱mpi̱ chú̱ aya ni̱ko̱ni̱t xli̱pacs hua̱nti̱ xpuhuaniko̱y namakni̱ko̱y actzu̱ minkahuasacán.” \v 21 Taca̱xtá̱qui̱lh chú̱ José, quilhta̱yapá̱ xtiji, ta̱anko̱lh actzu̱ kahuasa, chu̱ xtzi, antá̱ chú̱ titaspitpalako̱lh c-xtiyatcan Israel. \v 22 Hua̱mpi̱ acxni̱ ni̱ xa̱chá̱n José káxmatli̱ pi̱ huá̱ Arquelao xma̱paksi̱nama̱ c-Judea, pi̱ huá̱ xpa̱lacatanu̱ni̱t xtla̱t Herodes, tipé̱cualh tzinú̱ naán antá. Hua̱mpi̱ cumu stacya̱huapalaca̱ ca̱tama̱nixni, huata xatlá̱n xlacán antá̱ tianko̱lh c-xatiyat Galilea. \v 23 Acxni̱ ticha̱nko̱lh, antá̱ tianko̱lh tahuilako̱y c-aktum actzu̱ ca̱chiquí̱n huanicán Nazaret. Hua̱ chuná̱ qui̱li̱táxtulh laqui̱mpi̱ nakantaxtuy c-xlatama̱t Jesús hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t xpa̱lacata̱ c-xlibro̱can xpa̱lacachihui̱nani̱n Dios pi̱ Nazareno nali̱tapa̱cuhui̱y. \c 3 \s1 Juan Bautista li̱akchihui̱nán c-desierto pi̱ namín Jesús \r (Marcos 1:1-8; Lucas 3:1-9, 15-17; Juan 1:19-28) \p \v 1 Na̱ acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ tímilh ma̱tzuqui̱y xtascújut cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh tili̱ma̱pa̱cuhui̱ca̱ Juan Bautista. Acxni̱ chá̱lh c-desierto, usu anta̱ni̱ tzili̱s ca̱huán c-xatiyat Judea, antá̱ chú̱ tzúculh li̱akchihui̱nán aktum xasa̱sti xtama̱catzi̱ni̱n Dios la̱ntla̱ xma̱laktaxti̱putún tachixcuhuí̱tat. \v 2 C-xta̱kchihuí̱n na̱má̱ xquilhuama̱: “Calakpalí̱tit xali̱xcajnit mintalacapa̱stacnicán, chuná̱ calatapá̱tit la̱ntla̱ Dios lacasquín, sa̱mpi̱ aya talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nama̱tzuqui̱y xasa̱sti xtapáksi̱t ca̱tuxá̱huat.” \p \v 3 Huatiya̱ chú̱ tama̱ Juan Bautista hua̱nti̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tili̱chihuí̱nalh profeta Isaías acxni̱ na̱má̱ titzóknu̱lh c-xlibro̱: \q1 “Takaxmata̱chá̱ xtachihui̱n cha̱tum ti̱ ca̱tasay anta̱ni̱ tzili̱s ca̱huán, na̱má̱ huan: \q1 ‘Caca̱xtlahuanítit tiji̱ anta̱ni̱ tla̱n nalacmín Quimpu̱chinacán, \q1 na̱ cama̱tzajuaní̱tit kantum tiji̱ anta̱ni̱ nama̱tla̱ni̱y nalactla̱huán.’” \p \v 4 Lháka̱t hua̱ntu̱ xli̱lhaka̱nán Juan huá̱ xli̱tatlahuani̱t xchixit camello chu̱ xli̱tampu̱lakchi̱cán kantum xli̱tampa̱chi xla xu̱hua, chi̱nchu̱ hua̱ xlí̱huat huá̱ xlá̱ xuay lactzu̱ xtuqui, xa̱hua̱ táxca̱t hua̱ntu̱ xlá̱ xta̱ksa̱ ca̱quihuí̱n. \v 5 Cha̱nchu̱ lhu̱hua chixcuhuí̱n xala mákat xminko̱y kaxmatniko̱y xtachihuí̱n, na̱ chuná̱ hua̱nti̱ xuilakó̱ c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén, xa̱huá̱ ti̱ xalani̱n xli̱ca̱tlanca c-xatiyat Judea, na̱ chuná̱ chú̱ hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱ xli̱ca̱tlanca c-xca̱quilhtu̱ni̱n kalhtu̱choko̱ huanicán Jordán. \v 6 Acxni̱ chú̱ xuilakó̱ hua̱nti̱ maktum xuanko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ xlakpali̱putunko̱y xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán, Juan xmunuko̱y c-kalhtu̱choko̱. \p \v 7 Hua̱mpi̱ acxni̱ Juan xucxilhko̱y lhu̱hua̱ judíos hua̱nti̱ xuaniko̱cán fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n xlakminko̱y pi̱ na̱ nata̱kmunuko̱y, na̱má̱ huaniko̱y: “Luhua xta̱chuná̱ lapá̱tit la̱ lako̱y xcanani̱n lu̱hua̱ acxni̱ tzucuko̱y tza̱laniko̱y lhcúya̱t acxni̱ ca̱xkoma̱kó̱. ¿Tí̱ ca̱ma̱siyunín huixín pala caj la̱ nata̱kmunuyá̱tit tla̱n nalaktaxtuniyá̱tit tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ chú̱ ni̱ maka̱s Dios naca̱macaminiyá̱n? \v 8 Huá̱ chú̱ tu̱ tla̱n nahuán pi̱ aksti̱tum natzucuyá̱tit latapa̱yá̱tit laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱ma̱siyuyá̱tit pi̱ xli̱ca̱na̱ lakpali̱putuná̱tit ni̱tla̱n mintalacapa̱stacnicán. \v 9 Na̱ nia̱lh tili̱pacxá̱tit pi̱ caj xpa̱lacata xquilhtzucut xamaka̱n ko̱lutzí̱n Abraham huixín, chú̱ ni̱ lay pala tú̱ catica̱akspulán. Sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ tamá̱ ni̱ tzinú̱ catica̱makta̱yán c-xlacati̱n Dios. Pus lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ pala Dios chuná̱ xlacásquilh, hasta caj catu̱hua̱ chíhuix, xlá̱ tla̱n xca̱li̱má̱xtulh xcaman Abraham. \v 10 Dios xta̱chuná̱ ca̱li̱ucxilhá̱n xta̱chuná̱ la̱ quihui̱ tu̱ caj mini̱niko̱y tasakni nahuanko̱y, hasta aya xalanitá huí̱ hacha hua̱ntu̱ chipani̱t laqui̱mpi̱ natanca̱mi̱ko̱y quihui̱ hua̱ntu̱ nia̱lh tú̱ li̱lacán. Xli̱pacs caxatu̱cahua̱ quihui̱ hua̱ntu̱ ni̱tla̱n xtahuácat ma̱sta̱y, naca̱cán, na̱ natamacapu̱cán c-lhcúya̱t. \v 11 Xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ caj chúchut quit cca̱li̱akmunumá̱n laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱catzi̱cán pi̱ xli̱ca̱na̱ lakpali̱putuná̱tit xalacli̱xcajnit mintalacapa̱stacnicán; hua̱mpi̱ chú̱ nachín cha̱tum hua̱nti̱ quit cpu̱laniti̱lhay, huata xlá̱ naca̱li̱munuyá̱n xli̱tlihuaka Espíritu Santo. Sa̱mpi̱ xlá̱ xali̱huaca̱ tlanca̱ xlacatzúcut ni̱ xahua̱ quit, huá̱ xpa̱lacata quit hasta ni̱ pala tzinú̱ quimini̱niy xtasa̱cua̱ nacli̱taxtuy laqui̱mpi̱ nacxcutniy xatasij xtatuhuanu. \v 12 Xlá̱ luhua aya li̱huana̱ lacapa̱stacni̱t la̱ntla̱ nama̱pa̱pitziko̱y, luhua xta̱chuná̱ xlá̱ natlahuako̱y la̱ntla̱ yama̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xalanitá̱ chipani̱t xli̱scujni̱ c-xmacán hua̱ntu̱ nali̱lacsunuy xtrigo c-xpu̱lacpajcán laqui̱mpi̱ namakaniy xapalhma, chu̱ acxni̱ aya actancs lacsunuko̱ni̱t nahuán xtrigo li̱huana̱ nama̱qui̱y c-xpu̱ma̱qui̱cán. Chi̱nchu̱ huá̱ xapalhma, nalhcuyuy c-lhcúya̱t anta̱ni̱ niucxnicú̱ catímixli.” \s1 Akmunucán Jesús \r (Marcos 1:9-11; Lucas 3:21-22) \p \v 13 Hua̱nchú̱ Jesús taca̱xchá̱ c-xca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xuí̱ c-Galilea, antá̱ chilh c-xakalhtu̱choko̱ Jordán anta̱ni̱ xakmunu̱nama̱ Juan laqui̱mpi̱ xlá̱ na̱ naakmunuy. \v 14 Hua̱mpi̱ acxni̱ xlá̱ lákchilh, Juan ni̱ luhua xakmunuputún, na̱má̱ huánilh: \p —Quit hua̱nti̱ xlacasquinca̱ naquiakmunuya, ¿pi̱ huata huix chú̱ ti̱ quilaktana̱ laqui̱mpi̱ quit nacakmunuyá̱n? \p \v 15 Cha̱nchu̱ kalhtí̱nalh Jesús, huánilh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ catlahua̱ hua̱ntu̱ cuanimá̱n, sa̱mpi̱ chuná̱ quinca̱mini̱niyá̱n nama̱kantaxti̱ya̱hu xli̱pacs hua̱ntu̱ Dios lhca̱huili̱ni̱t. \p Huata tla̱n titlahuánilh chú̱. \v 16 Cha̱nchu̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ ta̱kmúnulh Jesús, chu̱ aya xtacutma̱ c-chúchut, caj xamaktum talácqui̱lh akapú̱n, chu̱ Jesús úcxilhli̱ cspiritu Dios xta̱ctama̱chi xta̱chuná̱ tantum actzu̱ tijtímpu̱t, na̱ antá̱ ti̱tum xlakmima̱. \v 17 Na̱ luhua acxnitiyá̱ takáxmatli̱ aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ minchá̱ c-akapú̱n, na̱má̱ huá̱: “Hua̱ yuma̱ Quincam hua̱nti̱ quit luhua cpa̱xqui̱y, luhua xli̱ca̱na̱ cli̱pa̱xuhuay hua̱ntu̱ xpa̱lacata.” \c 4 \s1 Akskahuiní̱ ma̱tlahui̱putún tala̱kalhí̱n Jesús \r (Marcos 1:12-13; Lucas 4:1-13) \p \v 1 Ali̱sta̱lh acxni̱ ta̱kmunuko̱lh, yama̱ Xespíritu Dios le̱lh Jesús c-desierto anta̱ni̱ tzili̱s ca̱huán, laqui̱mpi̱ antá̱ natoklha̱ akskahuiní. \p \v 2 La̱ntla̱ antá̱ xlama̱chá, ti̱puxam quilhtamacú̱ tantacu tantascaca̱ ni̱ huá̱yalh, a̱li̱sta̱lh chú̱ tzuculhá tzincsa. \v 3 Huata akskahuiní̱ lacapala̱ lákmilh laqui̱mpi̱ natoklha, chu̱ chuná̱ nama̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n. Na̱má̱ huánilh: \p —Hua̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ xCam Dios huix, pus chú̱ cali̱ma̱paksí̱nanti̱ laqui̱mpi̱ yuma̱ chíhuix caxtala̱nchu̱ nahuán. \p \v 4 Jesús kálhti̱lh: \p —Xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ tatzokni̱t c-Li̱kalhtahuaka, na̱má̱ huan: ‘Ni̱ luhua caj xma̱n xtahuá̱ catili̱latáma̱lh cha̱tum, pus na̱ luhua xlacasquinca̱ nali̱latama̱y xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ xlá̱ li̱ma̱paksi̱y.’ \p \v 5 Ali̱sta̱lh akskahuiní̱ tá̱alh Jesús c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén anta̱ni̱ xyá̱ tlanca xtemplo̱can judíos, ta̱tahuácalh c-xakstí̱n, anta̱ni̱ a̱huatiyá̱ c-xacpu̱n xapá̱tzaps. \v 6 Antá̱ na̱má̱ huánilh: \p —Hua̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ xCam Dios huix, catamákuasti̱ u̱nú̱ hasta ca̱tu̱tzú̱ pi̱ chuná̱ na̱má̱ tatzokni̱t c-xtachihui̱n Dios c-Li̱kalhtahuaka: \q1 ‘Dios naca̱li̱ma̱paksi̱y xángeles pi̱ nacui̱ntajtlahuako̱yá̱n. \q1 Nali̱chipapa̱xtokko̱yá̱n xmacancán, \q1 laqui̱mpi̱ ni̱ pala aktum chíhuix nali̱akchakxa̱ mintuhuán.’ \p \v 7 Na̱má̱ kálhti̱lh Jesús: \p —Hua̱mpi̱ na̱ luhua mili̱cátzi̱t pi̱ hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t xtachihui̱n Dios na̱ chuna̱ na̱má̱ huan: ‘Ni̱ caj chunata cali̱kalhakamá̱nanti̱ Mimpu̱chinacan Dios laqui̱mpi̱ natlahuay hua̱ntu̱ huix lakati̱ya̱ catláhualh hua̱ntu̱ ni̱ pala tzinú̱ mini̱niyá̱n.’ \p \v 8 Pus xaa̱huatiyá, yama̱ akskahuiní̱ ta̱ampá̱ Jesús c-aktum ka̱stí̱n luhua ta̱lhmá̱n, antá̱ ma̱ucxilhni̱ko̱lh xli̱pacs lactlanca ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ tata̱ksa̱ ca̱tiyatna, na̱ chuná̱ pacs la̱ntla̱ tu̱ kalhi̱ko̱y xli̱ca̱li̱lakáti̱t, chu̱ hua̱ntu̱ xtapalh tumi̱n. \v 9 Na̱má̱ huánilh: \p —Lapi̱ huix natatzokostaya, chu̱ naquilakataquilhpu̱taya, chu̱ naquilakachixcuhui̱ya̱ la̱ mimpu̱chiná, quit nacma̱xqui̱yá̱n pacs hua̱ntu̱ ucxílhpa̱t. \p \v 10 Cha̱nchu̱ huánilh Jesús: \p —Huix akskahuiní, catapa̱nu̱ anta̱ni̱ cyá̱, sa̱mpi̱ c-Li̱kalhtahuaka̱ na̱má̱ tatzokni̱t: ‘Xma̱n huá̱ Mimpu̱chinacan Dios nalakataquilhpu̱taya, chu̱ na̱ xma̱n hua̱nti̱ nalakachixcuhui̱ya.’ \p \v 11 Puschí̱ titapa̱nú̱nilh akskahuiní, cha̱nchu̱ tichinko̱lh ángeles, laqui̱mpi̱ namaktakalhko̱y. \s1 Jesús ma̱tzuqui̱y xtascújut c-xatiyat Galilea \r (Marcos 1:14-15; Lucas 4:14-15) \p \v 12 Acxni̱ tikáxmatli̱ Jesús pi̱ tamacanu̱ca̱ Juan c-pu̱la̱chi̱n huata xlá̱ antá̱ tiampá̱ c-Galilea, na̱ antá̱ cha̱lh c-Nazaret. \v 13 Hua̱mpi̱ ni̱ maka̱s tamakáxtakli̱ antá, huata antá̱ alh tahuilay c-Capernaum. Yuma̱ ca̱chiquí̱n huí̱ c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná, na̱ huí̱ lacatzú̱ c-xli̱pa̱lhca̱n Zabulón, chu̱ Neftalí. \v 14 Chuná̱ li̱kantáxtulh hua̱ntu̱ títzokli̱ profeta Isaías c-xlibro̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: \q1 \v 15 “Hua̱nti̱ antá̱ huilako̱chá̱ mákat anta̱ni̱ huilakó̱ yama̱ aktuy tíyat huaniko̱cán Zabulón, chu̱ Neftalí, \q1 anta̱ni̱ ti̱taxtuy tlanca̱ti̱ ni̱ma̱ cha̱n hasta c-ta̱kaya̱huaná, \q1 anta̱ni̱ tzucuma̱chá̱ xakalhtu̱choko̱ Jordán, \q1 antá̱ c-xatiyat Galilea anta̱ni̱ lhu̱hua̱ huilakó̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos. \q1 \v 16 Hua̱ tachixcuhuí̱tat antá̱ xalaní̱n ma̱squi xlacán ca̱paklhtu̱tá̱ xlama̱kó̱, \q1 hua̱mpi̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ naucxilhko̱y tlanca xkakánat; \q1 chu̱ hua̱nti̱ huilakó̱ antá̱ c-xaca̱ska̱kna tíyat xla li̱ní̱n, \q1 xlacán nali̱lacahua̱nanko̱y tlanca xkakánat.” \p \v 17 Hasta acxnitiyá̱ Jesús tzúculh akchihui̱nán, chu̱ na̱má̱ xuan: “Calakpalí̱tit xalacli̱xcajnit milatama̱tcán, chu̱ chuná̱ calatapá̱tit la̱ntla̱ Dios lacasquín, sa̱mpi̱ chú̱ aya talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ xlá̱ nama̱tzuqui̱y xasa̱sti xtapáksi̱t ca̱tiyatna.” \s1 Jesús huaniko̱y kalhata̱ti squi̱ti̱naní̱n casta̱laniko̱lh \r (Marcos 1:16-20; Lucas 5:1-11) \p \v 18 Maktum acxni̱ Jesús xquilhtu̱tla̱huama̱ xata̱kaya̱huana Galilea, úcxilhli̱ cha̱tuy li̱nata̱lán, cha̱tum xuanicán Simón hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh li̱ma̱pa̱cuhui̱ca̱ Pedro, chi̱nchu̱ a̱cha̱tum xuanicán Andrés. Xlacán caj squi̱ti̱naní̱n xuanko̱ni̱t, chu̱ xmaca̱ma̱kó̱ xtza̱lhcán c-chúchut. \v 19 Hua̱mpi̱ Jesús huaniko̱lh: \p —Huixín squi̱ti̱naní̱n, chu̱ tla̱n catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ chipacán squi̱ti, caquista̱lanítit, chu̱ quit nacca̱ma̱siyuniyá̱n tanu̱ mintascujutcán la̱ntla̱ tla̱n nachipayá̱tit hua̱nti̱ aktzanka̱ko̱ni̱t laqui̱mpi̱ naquili̱pa̱huanko̱y. \p \v 20 Acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh, hua̱ yuma̱ squi̱ti̱naní̱n makaxtakko̱lh tuncán xtza̱lhcán, sta̱laniko̱lh. \p \v 21 Caj akchú̱ titla̱huampá̱, tiucxilhpá̱ cha̱tuy li̱tum chixcuhuí̱n, na̱ li̱nata̱lán, hua̱ Jacobo, chu̱ Juan xcaman Zebedeo. Xlacán antá̱ xtaju̱ma̱kó̱ c-aktum pu̱tacutnu̱ xlacachi̱ma̱kó̱ xtza̱lhcán; na̱ antá̱ xtaju̱ma̱ ko̱lutzi̱n Zebedeo hua̱nti̱ xtla̱tcán. Jesús tasaniko̱lh, chu̱ huaniko̱lh pi̱ casta̱laniko̱lh. \v 22 Pus xlacán na̱ tuncán makaxtakko̱lh xtza̱lhcán, xa̱hua̱ xtla̱tcán, chu̱ sta̱laniko̱lh Jesús. \s1 Jesús li̱akchihui̱naniko̱y lhu̱hua tachixcuhuí̱tat lactla̱n xtalacapa̱stacni Dios \r (Lucas 6:17-19) \p \v 23 Jesús xlakatza̱latla̱huán lactzu̱ ca̱chiquí̱n xli̱ca̱tlanca̱ c-xatiyat Galilea, xakchihui̱naniko̱y judíos c-xpu̱kalhtahuakacán; anta̱ni̱ xcha̱n xlá̱ xli̱ta̱chihui̱nanko̱y xpa̱lacata yama̱ xasa̱sti xtapáksi̱t hua̱ntu̱ Dios xma̱tzuqui̱putún ca̱tuxá̱huat, chu̱ na̱ chuna li̱tum xma̱pacsako̱y caxatu̱cahua̱ tajátat, usu tacatzanájuat tu̱ xkalhi̱ko̱y tachixcuhuí̱tat. \v 24 Na̱ ticatzi̱caj tuncán hua̱ntu̱ xtlahuama̱ Jesús la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ c-xatiyat Siria; chu̱ lhu̱hua̱ tzucucaj li̱mincán ta̱tatlaní̱n hua̱nti̱ tuhuajcuta tajátat xkalhi̱ko̱y, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ xakchipako̱ni̱t xtalacapa̱stacnicán akskahuiní, chu̱ ti̱ xakuitiko̱y, chu̱ ti̱ xaní̱n xkalhi̱ko̱y c-xnujutcán. Pus Jesús pacs tima̱pacsako̱lh. \v 25 Na̱ tista̱laniko̱lh lhu̱hua chixcuhuí̱n xala c-Galilea, chu̱ xala c-Decápolis, chu̱ xala c-Jerusalén, chu̱ xala c-Judea, chu̱ ti̱ xala c-xa̱lakapu̱tu Jordán. \c 5 \s1 Jesús akchihui̱naniko̱y tachixcuhuí̱tat c-xmacni aktum ka̱stí̱n \r (Lucas 6:20-23) \p \v 1 Maktum acxni̱ úcxilhli̱ Jesús pi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ csta̱lanima̱kó̱, lacapala̱ talacaacxtutahui̱ c-xmacni aktum tlanca ka̱stí̱n; acxni̱ cha̱lh anta̱ni̱ ca̱xtum tzinú̱, antá̱ titahui̱, xli̱pu̱tum xli̱ma̱kalhtahuáka̱t ta̱tahuilako̱chá, \v 2 xlá̱ tzúculh ma̱siyuniko̱y yuma̱ lactla̱n talacapa̱stacni: \p \v 3 “Ca̱na̱ lacli̱pa̱xuhu camakcatzí̱tit huixín hua̱nti̱ catzi̱yá̱tit pi̱ xli̱ca̱na̱ huí̱ pu̱lactum hua̱ntu̱ ca̱tzanka̱niyá̱n c-xlacati̱n Dios, sa̱mpi̱ hua̱nti̱ chuná̱ kalhi̱ko̱y xtalacapa̱stacni xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ xlacán ti̱ Dios lakati̱y maklhti̱nanko̱y c-xasa̱sti xtapáksi̱t tu̱ nahuili̱y ca̱tuxá̱huat. \p \v 4 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ ca̱la̱nchú̱ li̱puhuaxni̱ma̱kó̱, sa̱mpi̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ namakamaklhti̱nanko̱y ta̱ktziyani. \p \v 5 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ xalacsma̱lhuán, sa̱mpi̱ huá̱ namakamaklhti̱nanko̱y tama̱ lakli̱lakati̱t pu̱táhui̱lh hua̱ntu̱ Dios ma̱lacnu̱ni̱t nama̱xqui̱ko̱y xlakskatá̱n. \p \v 6 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ ca̱la̱nchú̱ xli̱pacs xnacu̱cán putzako̱y, chu̱ lactzaksako̱y la̱ntla̱ aksti̱tum nalatama̱ko̱y, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ Dios nama̱xqui̱ko̱y hua̱ntu̱ xlacán putzako̱y. \p \v 7 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ xalakalhama̱naní̱n, chu̱ tla̱n catzi̱niko̱y a̱makapitzí̱n, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ c-xlacati̱n Dios nalakcha̱nko̱y xlacán talakalhamá̱n. \p \v 8 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ ni̱ caj xquilhnicán li̱huanko̱y hua̱mpi̱ xli̱pacs xnacu̱cán tlahuaputún xtalacasquin Dios, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ xlacán ti̱ naucxilhko̱ya̱chá̱ c-akapú̱n. \p \v 9 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ ta̱katzanka̱ma̱kó̱, chu̱ li̱scujma̱kó̱ xpa̱lacata̱ pi̱ ankalhí̱n caánalh tatancsni̱ c-xlaksti̱pa̱ncan tachixcuhuí̱tat, sa̱mpi̱ hua̱ xlacán ti̱ Dios li̱ma̱xtuko̱y luhua xli̱ca̱na̱ xlakskatá̱n. \p \v 10 “Lacli̱pa̱xuhu cali̱makcatzi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱cán caj xpa̱lacata pi̱ tlahuaputunko̱y hua̱ntu̱ tla̱n xtascujut Dios, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ xlacán hua̱nti̱ luhua nalakcha̱nko̱y, chu̱ nali̱pa̱xuhuako̱y hua̱ntu̱ Dios nama̱xqui̱ko̱y c-xtapáksi̱t c-akapú̱n. \p \v 11 “Lacli̱pa̱xuhu caca̱li̱makcatzi̱cántit huixín acxni̱ caj quimpa̱lacat naca̱xcajnicaná̱tit, chu̱ lakahuán xca̱ta̱la̱tlahuacántit, chu̱ naca̱soka̱li̱caná̱tit, chu̱ naca̱ma̱xtunicaná̱tit ta̱ksaní̱n hua̱ntu̱ huixín naca̱li̱ya̱huacaná̱tit. \v 12 Yama̱ quilhtamacú̱ huixín cali̱pa̱xuhuátit hua̱ntu̱ ca̱okspulamá̱n, chu̱ ni̱ caj cali̱li̱puhuántit, sa̱mpi̱ luhua lhu̱hua̱ naca̱li̱ma̱skahuicaná̱tit c-akapú̱n; xa̱huachí̱ na̱ calacapa̱stáctit pi̱ na̱ chuná̱ tlahuako̱cani̱t xpa̱lacachihui̱nani̱n Dios hua̱nti̱ xapu̱lanajá̱ qui̱chinko̱ni̱t. \s1 Li̱taxtuya̱hu la̱ xkakánat, chu̱ mátzat c-xlaksti̱pa̱ncan tachixcuhuí̱tat \r (Marcos 9:50; Lucas 14:34-35) \p \v 13 “Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ mátzat luhua tamaclacasquín sa̱mpi̱ li̱ma̱skoka̱nancán, pus chú̱ huixín cca̱li̱ma̱xtuyá̱n la̱ mátzat c-xlaksti̱pa̱ncan tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ nama̱skoka̱yá̱tit laqui̱mpi̱ ni̱ naaktzanka̱ko̱y. Hua̱mpi̱ pala tama̱ mátzat cspútnilh ixli̱skoko ¿lá̱ntla̱ nali̱ma̱skoka̱nancán? Xli̱ca̱na̱ pi̱ nia̱lh tú̱ xli̱lacán, huata xatlá̱n cajá namakancán quilhtí̱n laqui̱mpi̱ cati̱huá̱ nalacta̱yami̱ko̱y. \p \v 14 “Na̱ chuna li̱tum huixín c-xlaksti̱pa̱ncan tachixcuhuí̱tat li̱taxtuyá̱tit la̱ xkakánat hua̱ntu̱ namakskoniko̱y ca̱tiyatna. Pus aktum chuchutsipi̱ hua̱ntu̱ huilachá̱ c-xokspun tlanca ka̱stí̱n xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ lay tatze̱ka̱ lapi̱ ni̱ fuerza naucxilhcán. \v 15 Chu̱ na̱ ni̱ pala ma̱pasi̱cán mákskot pala c-xtampi̱n pakxu̱ nahuili̱cán, hua̱mpi̱ antá̱ huili̱cán anta̱ni̱ c-xpu̱táhui̱lh, pacs chí̱ namakaxkaka̱naniko̱y hua̱nti̱ huilakó̱ c-chiqui. \v 16 Na̱ chuná̱ na̱má̱ camakaxkaká̱nalh mixkakanatcán c-xlacati̱n tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ naucxilhko̱y hua̱ntu̱ xatla̱n mintatlahucán, chu̱ nali̱ma̱xqui̱ko̱y ca̱cni̱ Mintla̱tcán ti̱ huí̱ c-akapú̱n. \s1 Jesús huan hua̱ntu̱ a̱tzinu̱ tlak xatla̱n li̱ma̱paksí̱n \p \v 17 “Ni̱ tipuhuaná̱tit pala caj cmini̱t lactlahuay hua̱ntu̱ timakáxtakli̱ xli̱ma̱paksi̱n Moisés, xa̱huá̱ hua̱ntu̱ tiqui̱ma̱siyuchi̱ xalakmaka̱n xpa̱lacachihui̱nani̱n Dios: quit ni̱tu̱ caj cmini̱t lactlahuay, huata caj cmini̱t ma̱siyuy hua̱ntu̱ luhua huaniputún. \v 18 Sa̱mpi̱ luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n, pi̱ xli̱makua̱ ca̱la̱nchú̱ huijcú̱ ca̱tuxá̱huat, xa̱hua̱ akapú̱n, ni̱ pala cha̱tum chixcú̱ anán hua̱nti̱ tla̱n nama̱pa̱nu̱y ca̱na̱ caj aktum letra̱, usuchí̱ hua̱ntu̱ ma̱squi luhua actzu̱ xta̱takatzi̱n letra̱ hua̱ntu̱ maka̱n tatzoktahuilani̱t xli̱ma̱paksi̱n Dios, hasta ni̱ li̱huaya̱ nakantaxtuko̱y hua̱ntu̱ huan pi̱ xli̱kantáxtut. \v 19 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ kalhakaxmatmakán, chu̱ ni̱ ma̱kantaxti̱putún c-xlatáma̱t makapitzí̱n ná̱ yuma̱ li̱ma̱paksí̱n tu̱ ni̱tú̱ xlakasi̱ puhuán, chu̱ ma̱lacatiji̱ni̱ko̱y a̱makapitzí̱n pi̱ na̱ chuná̱ nakalhakaxmatmakán, xli̱ca̱na̱ pi̱ na̱ chuná̱ ni̱tu̱ xlakasi̱ catili̱taxtuchá̱ antá̱ c-xtapaksi̱t Dios. Hua̱mpi̱ hua̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ nakalhakaxmata, chu̱ nama̱kantaxti̱y c-xlatáma̱t, chu̱ nama̱siyuniko̱y a̱makapitzí̱n pi̱ na̱ chuná̱ natlahuako̱y, hua̱ yumá̱ luhua tlanca nali̱tapa̱cuhui̱y antá̱ c-xtapaksi̱t Dios. \v 20 Sa̱mpi̱ luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ huixín ni̱ nama̱kantaxti̱yá̱tit xli̱ma̱paksi̱n Dios, chu̱ na̱ caj chuná̱ natlahuayá̱tit la̱ tlahuako̱y laktzokqui̱naní̱n, xa̱hua̱ fariseos, pus ni̱ pala huixinín ni̱ lay catitapaksí̱tit c-xasa̱sti xtapaksi̱t Dios tu̱ ma̱tzuqui̱ma̱. \s1 Jesús ma̱siyuy pi̱ ni̱tlá̱n caj aklakuá̱ si̱tzi̱cán \r (Lucas 12:57-59) \p \v 21 “Huixín catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ huan yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ maká̱n tica̱ma̱xqui̱cántit, na̱má̱ huan: ‘Ni̱ timakni̱nana, sa̱mpi̱ caxati̱cahuá̱ hua̱nti̱ xmakní̱nalh namactahuacay tala̱kalhí̱n, chu̱ fuerza̱ naxoko̱nán.’ \v 22 Hua̱mpi̱ hua̱ chú̱ quit, nacca̱huaniyá̱n hua̱ntu̱ a̱tzinú̱ tlak tla̱n tachihuí̱n, pi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ ma̱squi caj naxcajniy, chu̱ aklakuá̱ nasi̱tzi̱niy xta̱lá, ma̱squi caj c-xtalacapa̱stacni, na̱ huatiya̱ tala̱kalhí̱n mactahuacay c-xlacati̱n Dios. Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ hua̱nti̱ ma̱squi caj aklakua̱ nata̱la̱makasi̱tzi̱y xta̱chixcú, chu̱ naaktlakaxakatli̱y, tamá̱ chixcú̱ mini̱niy cama̱lacapu̱ca̱ c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱kalhapali̱cán xpa̱lacata hua̱ntu̱ siyuj huanini̱t. Hua̱mpi̱ quit cca̱huaniyá̱n pi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ ma̱squi caj nahuaniy xta̱lá, xuánilh: ‘Huix xapala’, na̱ namactahuacay tala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ mini̱niy hasta nata̱kastacya̱huay c-pu̱pa̱tí̱n c-lhcúya̱t. \p \v 23 “Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n, hua̱ pala pi̱ huix li̱pímpa̱t mili̱ca̱xtlahuá̱n c-templo, na̱ antá̱ xlacapá̱stacti̱ pi̱ huí̱ cha̱tum minta̱lá̱ hua̱nti̱ tzinú̱ ta̱la̱makasi̱tzi̱ni̱ta, \v 24 pus huata xatlá̱n antá̱ cahuili̱ka̱ya̱ mili̱ca̱xtlahuá̱n c-xpa̱xtu̱n altar anta̱ni̱ c-xokspún huili̱putuná̱ mili̱ca̱xtlahuá̱n, chu̱ lacapala̱ capit ta̱la̱ma̱koxumixiya̱ yama̱ minta̱lá, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ capimpala̱ c-templo laqui̱mpi̱ xli̱pacs mintalacapa̱stacni̱ chú̱ nali̱sa̱huaniya̱ Dios mili̱ca̱xtlahuá̱n. \p \v 25 “Na̱ chuna li̱tum pala cha̱tum minta̱chixcú, catzi̱ya̱ pi̱ si̱tzi̱niyá̱n, chu̱ catzi̱ya̱ pi̱ aya nama̱lacapu̱yá̱n c-xlacati̱n ma̱paksi̱naní̱n, huata xatlá̱n huix lacapalaj tuncán cata̱lacca̱xla̱ xli̱makua ni̱ a̱ma̱lacapu̱yá̱n c-pu̱ma̱paksí̱n; laqui̱mpi̱ ni̱ huá̱ pala namakstuntlahuayá̱n c-xmacán juez, cha̱nchu̱ hua̱ juez c-xmacán máyu̱lh namacama̱sta̱yá̱n pi̱ napa̱ti̱nana̱ c-pu̱la̱chi̱n. \v 26 Chu̱ pala antá̱ nama̱nu̱cana, quit lacatancs cuaniyá̱n pi̱ ni̱ catitamacaxtuca̱ hasta ni̱li̱huaya̱ naxokoya̱ mimu̱lhta̱ hua̱ntu̱ antá̱ nasquinicana. \s1 Jesús li̱chihui̱nán pi̱ ni̱tlá̱n naxakatli̱ya̱ tanuj pusca̱t pala huí̱ mimpusca̱t \p \v 27 “Huixín catzi̱yá̱tit la̱ huan yama̱ li̱ma̱paksí̱n ni̱ma̱ maká̱n quinca̱ma̱xqui̱cani̱tán, na̱má̱ huan: ‘Ni̱ caxakatli̱ tanuj pusca̱t pala huí̱ mimpusca̱t.’ \v 28 Hua̱mpi̱ hua̱ chú̱ quit cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱nti̱ ma̱squi caj naucxilha̱ cha̱tum pusca̱t, chu̱ xlá̱ napuhuán pi̱ tuncán xlá̱ xtláhualh, pus tama̱ chixcú̱ aya tlahuani̱t tala̱kalhí̱n c-xnacú̱, sa̱mpi̱ qui̱taxtuy xta̱chuná̱ pala aya xakátli̱lh. \p \v 29 “Pus na̱ huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ huá̱ xala c-mimpakstácat milakastapu̱ ma̱tlahui̱putuná̱n tala̱kalhí̱n, huata xatlá̱n tuncán calacpi̱ma̱xtuca, chu̱ mákat camákanti, sa̱mpi̱ xali̱huacá̱ tla̱n natzanka̱y ti̱pa̱tu̱ xla mili̱lacahuá̱n, ni̱ xahua̱ hua̱ xli̱pacs mili̱tlanca̱ natamacapu̱cana̱ c-pu̱pa̱tí̱n. \v 30 Na̱ chuna li̱tum, lapi̱ hua̱ mimpakstácat fuerza̱ ma̱tlahui̱putuná̱n tala̱kalhí̱n, xatlá̱n cachucu̱cti, chu̱ mákat camacapi, sa̱mpi̱ xali̱huaca̱ tla̱n caj ti̱pa̱tu̱ xla mimacán nama̱aktzanka̱ya, chu̱ ni̱ mili̱tlanca̱ natamacapu̱cána̱ c-pu̱pa̱tí̱n. \s1 Jesús li̱chihui̱nán xpa̱lacata pi̱ ni̱tlá̱n nala̱makaxtakko̱y hua̱nti̱ la̱ta̱pu̱chuhuay \r (Mateo 19:9; Marcos 10:11-12; Lucas 16:18) \p \v 31 “Na̱ chuna li̱tum, ma̱x catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ huan c-pu̱lactum li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ xamaka̱n tica̱makaxtaknicántit, na̱má̱ huan: ‘Lapi̱ cha̱tum chixcú̱ makaxtakputún xpusca̱t, pus huata luhua xlacasquinca̱ pi̱ nama̱xqui̱y mactum cápsnat hua̱ntu̱ li̱huana̱ naca̱xtlahuanicán c-pu̱chihuí̱n, laqui̱mpi̱ antá̱ nahuán pi̱ maktum nala̱makaxtakko̱y.’ \v 32 Hua̱mpi̱ huata chú̱ quit cca̱huaniyá̱n aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ luhua a̱tzinu̱ xatancs: lapi̱ cha̱tum chixcú̱ namakaxtaka̱ xpusca̱t, ma̱squi xlá̱ ni̱tú̱ tlahuani̱t hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n pala xakatli̱ni̱t a̱tanuj chixcú, pus huata xlá̱ caj nama̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n lapi̱ naputzapalay hua̱nti̱ nata̱tahuilapalay; chu̱ na̱ chuná̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ nata̱tahuilay yama̱ xatamakan pusca̱t na̱ chuná̱ tlahuay lhu̱hua tala̱kalhí̱n c-xlacati̱n Dios sa̱mpi̱ xlá̱ maktum pi̱ lactlahuako̱y yama̱ tapu̱chúhuat. \s1 Jesús huan pi̱ hua̱ntu̱ nali̱ta̱yaya̱ natlahuaya, cama̱kántaxti \p \v 33 “Xa̱huachí̱ na̱ catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ huan yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tica̱ma̱xqui̱cántit, na̱má̱ huan: ‘Fuerza̱ cama̱kántaxti̱ yama̱ mintachihuí̱n hua̱ntu̱ ma̱lacnu̱ya̱ c-xtucuhuiní̱ Mimpu̱chinacán pi̱ natlahuaya.’ \v 34 Hua̱mpi̱ huata quit lacatancs cca̱huaniyá̱n: Niucxnicú̱ tu̱ cali̱ta̱yátit natlahuayá̱tit, chu̱ huá̱ nali̱quilhaná̱tit ma̱squi pala la̱ntla̱ catu̱cahuá̱. Niucxnicú̱ cali̱quilhántit akapú̱n pala tu̱ nali̱ta̱yayá̱tit, sa̱mpi̱ luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱mpala hua̱ Dios li̱quilhaná̱tit. \v 35 Chu̱ na̱ ni̱ pala hua̱ ca̱tiyatna̱ catili̱quilhántit xpa̱lacata̱ tu̱ nali̱ma̱lacnu̱yá̱tit, sa̱mpi̱ anta̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna̱ li̱ma̱xtuy Dios xta̱chuná̱ antá̱ ma̱jaxay xtantú̱n, chu̱ na̱ ni̱ pala hua̱ Jerusalén cali̱quilhántit pala tu̱ nama̱lacnu̱yá̱tit, sa̱mpi̱ antá̱ c-Jerusalén huí̱ xpu̱ma̱paksí̱n tlanca̱ quireycan Dios cca̱tiyatna. \v 36 Chu̱ na̱ ni̱ pala huá̱ miakxe̱ka̱ catili̱quílhanti̱ pala tu̱ nama̱kantaxti̱putuna, sa̱mpi̱ huix ni̱ ma̱paksi̱ya, chu̱ ni̱ lay lakpali̱niya̱ la̱ntla̱ xli̱tzitzaka kantum miacchíxit pala snapapa̱ natlahuaya. \v 37 Hua̱mpi̱ pala tu̱ nali̱kalhti̱nana̱ pi̱ natlahuaya, caj xma̱n cahuanti: ‘Tla̱n, nactlahuay’, usuchí̱ acxni̱ lacatancs catzi̱ya̱ pi̱ ni̱ lay catima̱kántaxti, huata caj xma̱n cahuanti: ‘Ni̱ ctitláhualh.’ Sa̱mpi̱ pala huix luhua li̱huana̱ ma̱catzi̱ni̱namputuna̱ pi̱ nama̱kantaxti̱ya̱ tu̱ ma̱lacnu̱ya, chu̱ li̱quilhana̱ hua̱ntu̱ huix li̱pa̱huana, pus antá̱ chú̱ makatlajayá̱n xali̱xcajnit talacapa̱stacni. \s1 Jesús li̱chihui̱nán pi̱ ni̱tlá̱n nata̱la̱makaxokoya̱ hua̱ntu̱ ta̱la̱tlahuayá̱n \r (Lucas 6:29-30) \p \v 38 “Huixín catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ huampalay yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tica̱makaxtaknicántit: ‘Lapi̱ cha̱tum nasi̱tzi̱niy, na̱ nata̱la̱huili̱niy xta̱chixcú, chu̱ nama̱xtuniy xlakastapu, usu nama̱acti̱niy xtatzán, pus na̱ luhua chuná̱ catlahuaca̱ la̱ntla̱ xlá̱ ma̱sipa̱ni̱ni̱t a̱cha̱tum laqui̱mpi̱ nali̱makaxokocán.’ \v 39 Hua̱mpi̱ hua̱ chú̱ quit cca̱huaniyá̱n aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ luhua a̱tzinu̱ xatancsua: Ni̱ timakaxokoyá̱tit ti̱ ni̱tlá̱n tu̱ naca̱tlahuaniyá̱n, chi̱ hua̱mpi̱ hua̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ xma̱sipa̱ní̱n c-milakxti̱pakstácat, calakxti̱pini̱ a̱lakxti̱tu. \v 40 Chu̱ hua̱nti̱ luhua chuná̱ catzi̱y nama̱lacapu̱yá̱n, chu̱ namaklhti̱putuná̱n mincamisa, pus cama̱xqui, hasta huata xatlá̱n na̱ cama̱xqui̱ talacasquín pi̱ na̱ nalé̱n mintamaknu. \v 41 Chu̱ palapi̱ cha̱tum xafuerza nama̱cuqui̱yá̱n pi̱ cali̱pini̱ xtacuca̱ ca̱na̱ caj aktum kilómetro xli̱lakamákat, huata huix cama̱li̱huaqui̱ni, ca̱na̱ a̱aktum kilómetro, tlak catlahuani̱ li̱tlá̱n. \v 42 Chu̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ nasquiniyá̱n hua̱ntu̱ qui̱tzanka̱niy, pus cama̱xqui, chu̱ niucxnicú̱ caj cakaxpatni̱ hua̱nti̱ squiniyá̱n, chu̱ hua̱nti̱ maksa̱cuanamputuná̱n. \s1 Jesús li̱chihui̱nán la̱ntla̱ napa̱xqui̱ya̱ hua̱nti̱ ta̱la̱tlahuayá̱n \r (Lucas 6:27-28, 32-36) \p \v 43 “Huixín na̱ lakapasá̱tit yuma̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ maka̱n quilhtamacú̱ tica̱ma̱xqui̱cántit hua̱ntu̱ na̱má̱ huan: ‘Capa̱xqui̱ miamigo hua̱nti̱ pa̱xqui̱yá̱n, chi̱nchu̱ hua̱nti̱ ta̱la̱tlahuayá̱n, na̱ nata̱la̱tlahuaya.’ \v 44 Hua̱mpi̱ hua̱ chú̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ a̱tzinu̱ xatancsua, pi̱ capa̱xquí̱tit minta̱la̱tlahuanacán, chu̱ casquinítit Dios xpa̱lacata̱ hua̱nti̱ ni̱ ca̱ucxilhputuná̱n pi̱ xlá̱ camaktá̱yalh. \v 45 Hua̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ chuná̱ natlahuayá̱tit, pus Quintla̱ticán ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n xlá̱ naca̱li̱pu̱lhca̱yá̱n la̱ntla̱ xli̱ca̱na̱ xcamán. Sa̱mpi̱ xlá̱ pacs acxtum tla̱n catzi̱niko̱y, chu̱ li̱pu̱tum ma̱xqui̱ko̱y cxkakanat chichiní̱ hasta ma̱squi hua̱ yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ lacli̱xcajnit xtapuhua̱ncán, na̱ xa̱huá̱ hua̱nti̱ lacuan xtapuhua̱ncán, chu̱ na̱ huá̱ macamín se̱n c-xokspuncán hua̱nti̱ xatlá̱n, chu̱ hua̱nti̱ ni̱tla̱n xtá̱yat. \v 46 Hua̱mpi̱ lapi̱ huixín caj xma̱n huá̱ pa̱xqui̱ko̱yá̱tit hua̱nti̱ na̱ ca̱pa̱xqui̱yá̱n, ¿tú̱ chú̱ ya̱ taskahu namaklhti̱naná̱tit c-xlacati̱n Dios caj xpa̱lacata̱ pi̱ chuná̱ natlahuayá̱tit? Sa̱mpi̱ hasta ma̱squi hua̱nti̱ lacli̱xcájnit xtapuhua̱ncán na̱ chuná̱ xlacán la̱ta̱lako̱y. \v 47 Na̱ chuna li̱tum, lapi̱ caj xma̱n hua̱ li̱pa̱xuhu xakatli̱ko̱yá̱tit hua̱nti̱ catzi̱yá̱tit na̱ ca̱pa̱xqui̱yá̱n, ¿tú̱ chú̱ xli̱tlá̱n tlahuapá̱tit laqui̱mpi̱ naca̱ma̱skahui̱caná̱tit c-xlacati̱n Dios? Sa̱mpi̱ hasta ma̱squi yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ni̱ lakapasko̱y Dios na̱ chuná̱ tlahuako̱y. \v 48 Chi̱ hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ luhua xli̱ca̱na̱ aksti̱tum cakalhí̱tit mintalacapa̱stacnicán, xta̱chuná̱ la̱ntla̱ Quintla̱ticán ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n aksti̱tum kalhi̱y xtalacapa̱stacni. \c 6 \s1 Jesús li̱chihui̱nán la̱ntla̱ natlahuaya̱ aktum tla̱n tatlahu \p \v 1 “Ca̱na̱ huixín, cuí̱ntaj catlahuátit pi̱ ni̱tú̱ titlahuayá̱tit mintalakalhama̱ncán c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat, laqui̱mpi̱ caj nali̱tlancaná̱tit, chu̱ tla̱n nali̱tasiyuyá̱tit. Sa̱mpi̱ hua̱ lapi̱ chuná̱ natlahuayá̱tit, yama̱ mintla̱tican Dios hua̱nti̱ huí̱ c-akapú̱n, cumu xlá̱ pacs lakapasa̱ mintalacapa̱stacnicán, pus ni̱tú̱ catica̱ma̱xquí̱n mintatlajancán. \p \v 2 “Huá̱ xpa̱lacata, acxni̱ huix nalakalhamanko̱ya̱ li̱ma̱xkaní̱n hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ tali̱ma̱xka̱ko̱y, pus ni̱ cali̱ta̱chihui̱nankó̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tlahuako̱y hua̱nti̱ lakati̱ko̱y aksani̱nanko̱y, chu̱ antá̱ tzucuko̱y li̱chihui̱nanko̱y c-mimpu̱kalhtahuakacán, usu antá̱ c-tlanca̱ti̱. Huá̱ chuná̱ li̱tlahuako̱y laqui̱mpi̱ pacs nali̱ucxilhko̱cán xta̱chuná̱ la̱ lacuan chixcuhuí̱n. Hua̱mpi̱ luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ caj huá̱ xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ xlacán tlahuako̱y, pus chuná̱ chú̱ ta̱ksko̱ni̱t hua̱ntu̱ luhua xputzama̱kó̱ xpa̱lacata naca̱cni̱nanicán, pero pacsá ma̱skahui̱ko̱cani̱t nahuán. \v 3 Hua̱mpi̱ huata acxni̱ huix pala ti̱ lakalhamanko̱ya̱ li̱ma̱xkaní̱n hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ tali̱ma̱xka̱ko̱y, pus ni̱ pala cali̱ta̱chihuí̱nanti̱ hasta ma̱squi hua̱nti̱ luhua a̱tzinu̱ tali̱pa̱hu miamigo. \v 4 Huata caj xma̱n huix miacstu̱ caj tze̱k cali̱catzi̱ hua̱ntu̱ tla̱n tlahuani̱ta. Cha̱nchu̱ hua̱ Quintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n xlá̱ pacs catzi̱y hua̱ntu̱ caj tze̱k tlahuápa̱t, pus huata xlá̱ luhua lhu̱hua nama̱xqui̱yá̱n hua̱ntu̱ nata̱qui̱yá̱n. \s1 Jesús ma̱siyuy la̱ntla̱ natlahuaniya̱hu xoración Dios \r (Lucas 11:2-4) \p \v 5 “Chu̱ na̱ chuna li̱tum acxni̱ tlahuayá̱tit mioracioncán, ni̱ chuná̱ catlahuátit la̱ntla̱ tlahuako̱y hua̱nti̱ caj akskahuimi̱nanko̱y. Xlacán lakati̱ko̱y kalhtahuakata̱yako̱y c-templo, xa̱huá̱ c-xcha̱stu̱ni̱n tlanca̱ti̱ anta̱ni̱ luhua lhu̱hua̱ tzamacán laqui̱mpi̱ pacs mat naucxilhko̱y hua̱ntu̱ xlacán tlahuako̱y. Huata quit luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ xlacán tlahuako̱y, pus chuná̱ chú̱ pacsá ta̱ksko̱ni̱t hua̱ntu̱ xputzama̱kó̱ pi̱ naca̱cni̱naniko̱cán, chu̱ aya ma̱skahui̱ko̱cani̱t nahuán sa̱mpi̱ nia̱lh tú̱ catimakamaklhti̱nanko̱lh c-xlacati̱n Dios. \v 6 Hua̱mpi̱ acxni̱ huix natlahuaniya̱ oración miDios, huata xatlá̱n miacstu̱ catanu̱ c-mínchic, li̱huana̱ cama̱lacchuhua̱ mimá̱laccha, antá̱ chú̱ catlahua̱ mioración, caxakatli̱lacapi̱ Quintla̱ticán Dios, sa̱mpi̱ xlá̱ lacxtum ta̱huilán ma̱squi ni̱ tasiyuy. Chú̱ pi̱ Quintla̱ticán ucxilhma̱ pi̱ tla̱n hua̱ntu̱ huix tlahuápa̱t, pus luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ nama̱xqui̱yá̱n mintata̱quí̱n hua̱ntu̱ lakcha̱ná̱n. \p \v 7 “Hua̱mpi̱ acxni̱ natlahuaya̱ mioración, ni̱ maklhu̱hua̱ tihuana̱ tu̱ huatiya tachihuí̱n tu̱ ni̱ kalhi̱y xlakasi, xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tlahuako̱y hua̱nti̱ ni̱ lakapasko̱y Dios, chu̱ xlacán puhuanko̱y pi̱ Dios nakaxmatniko̱y la̱ntla̱ makcatzi chihui̱nanko̱y. \v 8 Pus huixín ni̱ chuná̱ catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ xlacán, sa̱mpi̱ huá̱ Quintla̱tican Dios, xlá̱ aya catzi̱y hua̱ntu̱ huixín ca̱tzanka̱niyá̱n, ma̱squi hasta ni̱ a̱squiniyá̱tit. \v 9 Chuna̱ na̱má̱ huixín nahuaná̱tit acxni̱ natlahuayá̱tit mioracio̱ncán: \q1 ‘Huix Quintla̱ticán ti̱ huilapi̱ c-akapú̱n, \q1 Caj xma̱n huix mini̱niyá̱n naca̱cni̱nanicán mintucuhuiní. \q1 \v 10 Camilh mili̱ma̱paksí̱n u̱nú̱ c-quilaksti̱pa̱ncán. \q1 Laqui̱mpi̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tiyatna̱ ma̱kantaxti̱má̱caj nahuán mili̱ma̱paksí̱n, \q1 la̱ntla̱ ma̱kantaxti̱ma̱canchá̱ c-akapú̱n. \q1 \v 11 Hua̱ntu̱ la̱nchú̱ cmaclacasquina̱hu quinchujcán caquinca̱ma̱xqui. \q1 \v 12 Na̱ caquinca̱ma̱tzanka̱nani̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n cca̱tlahuanini̱tán, \q1 na̱ chuná̱ la̱ntla̱ quin cma̱tzanka̱naniko̱ya̱hu hua̱nti̱ quinca̱ta̱la̱tlahuani̱tán. \q1 \v 13 Ni̱ caquinca̱makáxtakti̱ laqui̱mpi̱ pala ti̱ naquinca̱ma̱tlahui̱yá̱n tala̱kalhí̱n, \q1 huata caquinca̱ma̱pa̱nu̱ni̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ xquinca̱ma̱tlahuí̱n tu̱ ni̱tlá̱n. \q1 Sa̱mpi̱ huata huix mini̱niy nama̱paksi̱nana̱ c-quilatama̱tcán, chu̱ ni̱tí̱ ma̱ta̱xtuca̱ mili̱tlihuaka, \q1 chu̱ huata huix mini̱niy nacca̱cni̱naniya̱hu xli̱tlanca mili̱ca̱cni̱ caxani̱li̱huayaj xtihua̱. \q1 Chuná̱ calalh, Amén.’ \p \v 14 “Pus lapi̱ nama̱tzanka̱naniko̱yá̱tit a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ ca̱makasi̱tzi̱yá̱n, na̱ chuná̱ Mintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n naca̱ma̱tzanka̱naniyá̱n xli̱pacs hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n tlahuani̱tántit. \v 15 Hua̱mpi̱ hua̱ lapi̱ huixín ni̱ nama̱tzanka̱naniko̱yá̱tit hua̱nti̱ ca̱makasi̱tzí̱n, pus na̱ chuná̱ Mintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n ni̱ lay catica̱ma̱tzanka̱nanín mintala̱kalhi̱ncán. \s1 Jesús li̱chihui̱nán la̱ntla̱ makalhkajnancán laqui̱mpi̱ li̱ca̱cni̱nanicán Dios \p \v 16 “Acxni̱ namakalhkajnaná̱tit laqui̱mpi̱ naca̱cni̱naniyá̱tit Dios, pus ni̱ cali̱ma̱siyútit pala luhua lacali̱puhuampá̱tit caj c-milacancán, chuná̱ la̱ntla̱ tlahuako̱y hua̱nti̱ akskahuimi̱nanko̱y. Huá̱ chuná̱ xlacán li̱tlahuako̱y laqui̱mpi̱ pacs nacatzi̱cán pi̱ mat makalhkajnanko̱y. Quit xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ xlacán tlahuako̱y c-xlacati̱ncan a̱makapitzí̱n, pus aya makamaklhti̱nanko̱ni̱t xtaskahucán hua̱ntu̱ xputzama̱kó̱. \v 17 Hua̱mpi̱ hua̱ huix acxni̱ makalhkajnana̱ xpa̱lacata naca̱cni̱naniya̱ Dios, li̱huana̱ calakachákanti, chu̱ caácxquitti \v 18 laqui̱mpi̱ xli̱lhu̱hua chixcuhuí̱n ni̱ nacatzi̱ko̱y pala huix makalhkajnámpa̱t. Huata caj xma̱n hua̱ Mintla̱ticán hua̱nti̱ catzi̱y hua̱ntu̱ huix tlahuápa̱t, chu̱ cumu xlá̱ acxtum ta̱lamá̱n, pus nama̱xqui̱yá̱n mintata̱quí̱n hua̱ntu̱ lakcha̱ná̱n. \s1 Hua̱nti̱ catu̱huá̱ kalhi̱y hua̱ntu̱ xtapalh tumi̱n ni̱tú̱ namakta̱yay c-akapú̱n \r (Lucas 12:33-34) \p \v 19 “Ni̱ ca̱ta catu̱huá̱ cama̱makstokuilí̱tit hua̱ntu̱ xtapalh tumi̱n laqui̱mpi̱ nama̱tamacu̱ni̱naná̱tit u̱nú̱ ca̱tiyatna, sa̱mpi̱ antá̱ u̱nú̱ catu̱huá̱ pacs ma̱laksputuy xalu̱hua, chu̱ pacs laktzanka̱ko̱y, xa̱huá̱ u̱nú̱ tzamay hua̱nti̱ tla̱n nakalhanko̱y. \v 20 Huata luhua xatlá̱n pi̱ caj luhua lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ lacuan tatlahu catlahuátit, chu̱ luhua xta̱chuná̱ la̱ntla̱ a̱li̱sok cama̱akstokuili̱pi̱ mintumi̱n c-akapú̱n anta̱ni̱ niucxni̱ lay pasay xalu̱hua, chu̱ ni̱ ma̱laktzanka̱y, \v 21 Sa̱mpi̱ anta̱ni̱ huixín nahuili̱yá̱tit mintapa̱xuhua̱ncán xta̱chuná̱ pala lhu̱hua mintumincán nama̱makstokuili̱yá̱tit c-milatama̱tcán, pus na̱ antá̱ namakaxtaká̱tit mili̱stacnacán. \s1 Milakastapucán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ mákskot \r (Lucas 11:34-36) \p \v 22 “Milakastapucán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ mákskot hua̱ntu̱ makskolé̱n xli̱pacs mincha̱tumi̱nica. Pus lapi̱ huá̱ tla̱n milakastapu, xli̱tlanca̱ c-mincha̱tumi̱nica̱ nakalhi̱yá̱ xkakánat. \v 23 Chi̱ hua̱ lapi̱ hua̱ milakastapu̱ ni̱tlá̱n li̱lacahua̱nana, pus xli̱tlanca mincha̱tumi̱nica̱ xalakapoklhua li̱lámaj nahuán. Chuná̱ pi̱ lapi̱ hua̱ntu̱ li̱lacahua̱nana̱ ni̱ kalhi̱y hua̱ntu̱ tla̱n xkakánat xli̱ca̱na̱ pi̱ xaaktzanká̱n lápa̱t nahuán c-milatáma̱t. \s1 Dios maktakalhko̱y xlakskatá̱n \r (Lucas 16:13) \p \v 24 “Ni̱ pala cha̱tum chixcú̱ tla̱n ta̱scujko̱y cha̱tuy ma̱la̱ná̱ aktuma quilhtamacú̱, sa̱mpi̱ acxni̱ nata̱scuja, chu̱ nakalhakaxmata̱ cha̱tum, pus hua̱ chú̱ cha̱tum li̱tum fuerza̱ nakalhakaxmatmakán, chu̱ ni̱ nama̱xqui̱y ca̱cni. Xa̱huachí̱ ni̱ lay catitá̱scujli sa̱mpi̱ ni̱ catitláhualh hua̱ntu̱ nali̱ma̱paksi̱cán. Pus quit clacasquín pi̱ luhua li̱huana̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ cuaniputún: Cha̱tum chixcu ni̱ lay li̱pa̱huán Dios la̱ntla̱ xpu̱chiná, chu̱ natlahuay hua̱ntu̱ li̱ma̱paksi̱y, chu̱ lapi̱ na̱ huatiya̱ yama̱ quilhtamacú̱ nali̱pa̱huampalay xtumi̱n la̱ntla̱ xpu̱chiná̱ hua̱nti̱ nakalhakaxmata̱ hua̱ntu̱ nali̱ma̱paksi̱y. \s1 Xma̱n hua̱ Dios ti̱ quili̱pa̱huanatcán \r (Lucas 12:22-31) \p \v 25 “Pus na̱ chuna li̱tum luhua clacasquín pi̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ cca̱huaniyá̱n: Ni̱ a̱huan huá̱ tili̱lakaputzayá̱tit pala tu̱ nahuayá̱tit cha̱li̱ cha̱lí̱ laqui̱mpi̱ tla̱n nalatapa̱yá̱tit; usu xpa̱lacata mi̱lhaka̱tcán hua̱ntu̱ nali̱lhaka̱naná̱tit ni̱ taji̱ cali̱lakaputzátit. ¿Tú̱ huá̱ latáma̱t tlak xlacasquinca, ni̱ xahua̱ li̱stakuán? Chu̱ hua̱ macni, ¿tú̱ huá̱ tlak xlacasquinca, ni̱ xahua̱ talhaká̱n? \v 26 Caucxílhtit lactzu̱ spu̱n hua̱ntu̱ kosko̱y ca̱u̱ní̱n, ni̱ chana̱nanko̱y, na̱ ni̱ xka̱nanko̱y, na̱ ni̱ pala ma̱qui̱ko̱y xlana̱natcán c-xpu̱ma̱qui̱cán; hua̱mpi̱ huata hua̱ Quintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n xlá̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ ma̱xqui̱ko̱y xli̱huatcán hua̱ntu̱ tla̱n nali̱latama̱ko̱y, chu̱ stalanca catzi̱yá̱tit pi̱ huixín xaa̱li̱huaca lhu̱hua̱ xtápalh huixín ni̱ xahua̱ xlacán. \v 27 Pus luhua caj caquinca̱huanítit: ¿Tí̱ cha̱tum huixín, hua̱ caj xpa̱lacata xta̱klituán tla̱n nama̱tla̱ni̱y nama̱li̱huaqui̱y ca̱na̱ caj aktum hora xlatáma̱t lapi̱ aya ni̱majá? \p \v 28 “Chu̱ huá̱ xpa̱lacata mintalhaka̱ncán, ¿tú̱huan a̱huan huá̱ lacapa̱stacá̱tit? Cali̱ucxílhtit xánat xala ca̱pu̱cuxtú̱n, la̱ntla̱ stacko̱y. Ni̱ scujko̱y, chu̱ na̱ ni̱ pala sihuinanko̱y. \v 29 Hua̱mpi̱ luhua cca̱huaniyá̱n pi̱ hasta ni̱ pala hua̱ yama̱ xamaka̱n ma̱tamacu̱nu rey Salomón, ma̱squi xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua ca̱ta lacli̱pe̱cua xalacuan lháka̱t hua̱ntu̱ xlá̱ xlhaka̱ko̱y, niucxnicú̱ ma̱tá̱xtucli̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ nalhaka̱nán luhua li̱lakáti̱t xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tasiyuko̱y yama̱ lactzu̱ xaxanat ca̱pu̱cuxtú̱n. \v 30 Lapi̱ Dios chuná̱ lakli̱lakáti̱t ca̱xya̱huako̱y catu̱cahua̱ lactzu̱ tuhuá̱n hua̱ntu̱ la̱nchiyú̱ li̱lakáti̱t stakuanaya̱ c-pú̱cuxtu, hua̱mpi̱ caj cha̱li̱ tu̱xama̱ naxnakko̱y, naca̱cán, chu̱ natamacapu̱cán clhcúya̱t, ¿pi̱ puhuaná̱tit chú̱ pi̱ huata huixín ni̱ luhua catica̱li̱ta̱katzanká̱n? ¡Xli̱ca̱na̱ luhua mákat makatzanka̱yá̱tit, sa̱mpi̱ ni̱ lay aksti̱tum li̱pa̱huaná̱tit! \v 31 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n, ni̱ luhua a̱huan huá̱ nali̱lakaputzayá̱tit hua̱ntu̱ tla̱n nali̱hua̱yaná̱tit, usu hua̱ntu̱ nali̱lhaka̱naná̱tit cha̱li̱ tu̱xama. \v 32 Sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ lakapasko̱y Dios caj luhua xma̱n huá̱ li̱lakaputzako̱y, hua̱mpi̱ ni̱ chuná̱ camacasta̱lakó̱tit hua̱ntu̱ xlacán tlahuama̱kó̱, sa̱mpi̱ huixín kalhi̱yá̱tit cha̱tum Mintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n hua̱nti̱ naca̱maktakalhá̱n, xlá̱ aya catzi̱y hua̱ntu̱ huixín ca̱qui̱tzanka̱niyá̱n cha̱li̱ cha̱lí̱. \v 33 Hua̱mpi̱ huata huixín xatlá̱n huá̱ calakpuhualacapítit la̱ntla̱ huí̱ xli̱ma̱paksi̱n Dios, xa̱huachí̱ cali̱tzaksátit natlahuayá̱tit hua̱ntu̱ xlá̱ lakati̱y. Lapi̱ chuná̱ natlahuayá̱tit ni̱tu̱ capuhuántit, xlá̱ naca̱ma̱xqui̱yá̱n pacs hua̱ntu̱ caqui̱tzanka̱niyá̱n. \v 34 Chuná̱ pi̱ ni̱ huá̱ naucxilhlacachipítit hua̱ntu̱ namaclacasquiná̱tit xala cha̱li̱ quilhtamacú̱, usu xala tu̱xama, sa̱mpi̱ la̱ntla̱ cha̱li̱ cha̱li̱ xkakati̱lhay acxnicú̱ natasiyuy xatú̱ ta̱klituán li̱mín yuma̱ quilhtamacú̱. \c 7 \s1 Ni̱ xankalhí̱n caputza̱nani̱ xtala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ nali̱ya̱huaya̱ minta̱lá \r (Lucas 6:37-38, 41-42) \p \v 1 “Niucxni̱ huix xaankalhí̱n putza̱nanípa̱t nahuán xtala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ tla̱n nali̱ya̱huaya̱ minta̱lá, laqui̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh na̱ ni̱ chuná̱ putzámaj nahuán mintala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ tla̱n nali̱ya̱huayá̱n, chu̱ chuná̱ chú̱ nama̱xoko̱ni̱yá̱n. \v 2 Sa̱mpi̱ Dios na̱ chuná̱ naca̱putza̱naniyá̱n mintala̱kalhí̱n la̱ntla̱ huix putza̱naniko̱ya̱ xtala̱kalhi̱ncán a̱makapitzí̱n minata̱lancán. Na̱ chuná̱ la̱ntla̱ tu̱ tlahuaniya̱ minta̱lá, xlá̱ na̱ chuná̱ natamakapu̱spitniyá̱n, sa̱mpi̱ mili̱catzi̱tcán pi̱: huá̱ li̱lhca̱ tu̱ li̱lhca̱naná̱tit, na̱ huá̱ naca̱li̱lhca̱caná̱tit. \v 3 Chu̱ na̱ chuná̱ chú̱, ¿lá̱ntla̱ pi̱ tla̱n li̱ucxilhniya̱ yama̱ actzu̱ pokxni̱ tu̱ lacpi̱tanu̱ma̱ c-xlakastapu̱ minta̱lá, pala huata huix ni̱ tzinú̱ makcatzi̱ya̱ pala c-milakastapu̱ lacpi̱tanu̱má̱n tzinú̱ tlak tlanca palhma? \v 4 Na̱ chuna li̱tum, lapi̱ huix ni̱ catzi̱ya̱ pi̱ na̱ talakpi̱xtapuni̱ta, ¿lá̱ntla̱ chú̱ tla̱n li̱catzi̱ya̱ nahuaniya̱ minta̱lá: ‘Cakalhkalhi̱ka̱ya̱ tzinú̱ xli̱makua̱ u̱cma̱xtuniyá̱n tama̱ actzu̱ pokxni̱ hua̱ntu̱ lacpi̱tanu̱má̱n c-milakastapu’? \v 5 Aksani̱ná, huata xapu̱lh cama̱xtu̱ tama̱ tlak tlanca pokxni̱ tu̱ lacpi̱tanu̱má̱n, laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nalacahua̱nana, chu̱ luhua tla̱n chi̱nchu̱ nama̱xtuniya̱ yama̱ actzu̱ pokxni̱ hua̱ntu̱ lacpi̱tanu̱ma̱ minta̱lá. \p \v 6 “Ni̱ tima̱xqui̱ko̱yá̱tit chichí̱ hua̱ntu̱ xasa̱ntujlani lí̱huat, chi̱mpala xamaktum caj nasi̱tzi̱y, chu̱ natapu̱spitko̱y, chu̱ naca̱xcayá̱n. Chu̱ na̱ ni̱ pala huá̱ paxni̱ camacapinikó̱tit xalactapala̱xlá, chu̱ lacuan mintapixnu xla perlas laqui̱mpi̱ xlacán caj nalacta̱yami̱ko̱y. \s1 Hua̱nti̱ putzay hua̱ntu̱ maclacasquima̱, ta̱ksa \r (Lucas 11:9-13; 6:31) \p \v 7 “Ankalhí̱n casquinítit Dios hua̱ntu̱ maclacasquiná̱tit, chu̱ xlá̱ naca̱ma̱xqui̱yá̱n; hua̱ntu̱ xatlá̱n talacapa̱stacni̱ caputzátit, chu̱ nata̱ksá̱tit; calakatláktit má̱laccha, chu̱ chuná̱ naca̱ma̱lacqui̱nicaná̱tit. \v 8 Sa̱mpi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ squin, ma̱xqui̱cán; chu̱ hua̱nti̱ putzay, ta̱ksa; chu̱ hua̱nti̱ lakatlaka̱ má̱laccha, ma̱lacqui̱nicán. \p \v 9 “Lapi̱ cha̱tum huixín huí̱ actzu̱ minkahuasa, ¿pi̱ huata nama̱xqui̱ya̱ aktum chíhuix acxni̱ xlá̱ nasquiniyá̱n mactum caxtala̱nchu̱? \v 10 Usu pala squi̱ti̱ csquinín, hua̱ la̱ntla̱ xma̱xqui̱ squi̱ti, ¿pi̱ huata lu̱hua̱ nama̱xqui̱ya? \v 11 Huixín xala ca̱tuxá̱huat, chu̱ chuná̱ li̱smani̱ni̱tántit tlahuayá̱tit lhu̱hua̱ tu̱ ni̱ tla̱n, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, huixín fuerza̱ catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ tu̱ tla̱n xli̱huatcán nama̱xqui̱yá̱tit mincamancán, pus ¿tu̱ xali̱huacá̱ Mintla̱ticán ti̱ ankalhí̱n tla̱n catzi̱ya̱chá̱ c-akapú̱n, naca̱ma̱xqui̱yá̱n xalacuan talacapa̱stacni̱ acxni̱ huixín nasquiniyá̱tit? \p \v 12 “Chuna̱mpi̱ lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ xli̱ankalhí̱n catlahuanikó̱tit li̱tlá̱n a̱makapitzí̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ huixín lacasquiná̱tit xlacán xca̱tlahuanikó̱n li̱tlá̱n. Sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ la̱ntla̱ kampa̱lhu̱hua xli̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ tili̱ma̱paksí̱nalh Moisés, xa̱hua̱ hua̱ntu̱ maká̱n titzokuili̱ko̱lh c-xlibro̱can profetas, caj xma̱n hua̱ yuma̱ kampa̱tum li̱tapu̱lhca̱y hua̱ntu̱ chuná̱ huan: ‘Calakalhámanti̱ xli̱pacs a̱makapitzí̱n chuná̱ la̱ntla̱ta huix acstulakalhamancana’. \s1 Jesús li̱chihui̱nán xati̱tzu̱ má̱laccha \r (Lucas 13:24) \p \v 13 “Hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ lakma̱xtuputún xli̱stacna, luhua fuerza̱ catlahuánilh cali̱tzáksalh pi̱ antá̱ nalactanu̱y c-xati̱tzu̱ má̱laccha. Sa̱mpi̱ na̱ huí̱ xati̱tlanca má̱laccha̱ anta̱ni̱ ni̱ pala tzinú̱ tuhua̱ lactanu̱cán, chu̱ na̱ chuná̱ ti̱tlanca tiji̱ anta̱ni̱ ni̱ tuhua̱ lactla̱huancán, chu̱ lhu̱hua̱ ti̱ antá̱ lactla̱huanko̱y, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ antá̱ naanko̱y pus lacatancs pi̱ caj c-pu̱laktzanká̱n lacaya̱ko̱lh. \v 14 Hua̱mpi̱ huata ti̱tzú̱ ma̱laccha̱ anta̱ni̱ luhua tuhua̱ lactanu̱cán, xa̱huá̱ yama̱ tiji̱ anta̱ni̱ luhua ca̱laktzú̱, chu̱ ni̱ lhu̱hua̱ lactla̱huanko̱y sa̱mpi̱ antá̱ luhua tuhua̱ lactla̱huancán, xlá̱ ti̱tum naca̱li̱cha̱ná̱n anta̱ni̱ namakamaklhti̱naná̱tit latáma̱t c-akapú̱n. \s1 Akatum quihui̱ li̱talakapasa̱ xtahuácat \r (Lucas 6:43-44) \p \v 15 “Ca̱na̱ huixín, cui̱ntaj caca̱tlahuacántit pi̱ ni̱ naca̱akskahuiyá̱n hua̱nti̱ caj akskahuimi̱nanko̱y, xlacán huanko̱y pi̱ mat huá̱ li̱chihui̱nama̱kó̱ xtachihui̱n Dios. Luhua tla̱n la̱ntla̱ kalhchihui̱nanko̱y xta̱chuná̱ la̱ntla̱ lacma̱ntzu̱ calhni̱lu̱ li̱taxtuko̱y la̱ntla̱ tasiyuko̱y laqui̱mpi̱ tla̱n natalacatzuhui̱niyá̱n, hua̱mpi̱ c-xpu̱lacnicán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xalaclu̱cu̱ la̱páni̱t hua̱nti̱ huananko̱y. \v 16 Huixín hua tuncán nali̱lakapasko̱yá̱tit tu̱ luhua xta̱yatcán caj xpa̱lacata li̱xcájnit hua̱ntu̱ tlahuako̱y c-xlatama̱tcán. Huixín stalanca catzi̱yá̱tit pi̱ ni̱ makalacán uvas ca̱lhtucu̱ní̱n, na̱ ni̱ pala hua̱ higo puxcán ca̱kajní̱n. \v 17 Akatum quihui, lapi̱ tla̱n, huá̱ nali̱talakapasa̱ xtahuácat sa̱mpi̱ lacuán natahuacay; chu̱ hua̱ntu̱ ni̱tla̱n quihui, pus na̱ huá̱ xtahuácat nali̱talakapasa̱ pi̱ ni̱tlá̱n, sa̱mpi̱ ni̱ lacuán catitahuácalh xtahuácat. \v 18 Ni̱ pala akatum quihui̱ anán hua̱ntu̱ luhua xli̱ca̱na̱ tla̱n, pala chú̱ natzucuy tahuacay xtahuácat hua̱ntu̱ ni̱ lacuán; chu̱ ni̱ pala akatum quihui̱ hua̱ntu̱ ni̱ xatlá̱n, chú̱ natzucuy tahuacay hua̱ntu̱ luhua xalacuan xtahuácat. \v 19 Xli̱pacs quihui̱ hua̱ntu̱ ni̱ lacuán tahuacay xtahuácat, ca̱tanca̱mi̱cán, chu̱ tamacapu̱cán c-lhcúya̱t laqui̱mpi̱ antá̱ nalaclhcutapu̱y; na̱ chuná̱ yuma̱ chixcuhuí̱n naakspulako̱y. \v 20 Chuná̱ pi̱ huixín huá̱ nali̱lakapasko̱yá̱tit hua̱ntu̱ xlacán tlahuako̱y, sa̱mpi̱ luhua xta̱chuná̱ la̱ntla̱ akatum quihui̱ hua̱ xtahuácat li̱talakapasa̱ lapi̱ tla̱n usu ni̱tlá̱n. \s1 Caj xma̱n hua̱nti̱ natlahuay xtalacasquin Dios nalakma̱xtuy xli̱stacna \r (Lucas 13:25-27) \p \v 21 “Ni̱ xli̱pacs hua̱nti̱ caj xquilhnicán quili̱huaniko̱y pi̱ quili̱pa̱huanko̱y la̱ntla̱ xpu̱chinacán natapaksi̱niko̱y Dios, huata caj xma̱n huá̱ hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ nama̱kantaxti̱ko̱y c-xlatama̱tcán hua̱ntu̱ xtalacasquin Quintla̱t hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n. \v 22 Yama̱ quilhtamacú̱ acxni̱ nata̱tlahuako̱cán cue̱nta̱ tachixcuhuí̱tat c-xlacati̱n Dios, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ naquihuaniko̱y: ‘Quimpu̱chinacán, quin xacli̱chihui̱nana̱hu mintachihuí̱n, caj mintucuhuiní̱ xacli̱quilhana̱hu tla̱n xacli̱tamacaxtuko̱ya̱hu cspiritu akskahuiní, xa̱hua̱ caj mintucuhuiní̱ tla̱n xacli̱tlahuako̱ya̱hu lhu̱hua lactlanca li̱ca̱cni.’ \v 23 Hua̱mpi̱ quit chuná̱ nackalhti̱ko̱y: ‘Caquintapa̱nu̱nítit huixín hua̱nti̱ xli̱scujpá̱tit hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n, sa̱mpi̱ quit niucxni̱ cca̱lakapasni̱tán lapi̱ xli̱ca̱na̱ xquili̱pa̱huaná̱tit.’ \s1 Hua̱nti̱ tzucuy ma̱kantaxti̱y xli̱ma̱paksi̱n Dios luhua xta̱chuná̱ ti̱ catzi̱y tlahuay xchic \r (Marcos 1:22; Lucas 6:47-49) \p \v 24 “Caxati̱cahuá̱ ti̱ quinkalhakaxmata, chu̱ tzucuy tlahuay hua̱ntu̱ quit cuan luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuy cha̱tum akskalalh chixcú̱ hua̱nti̱ tláhualh xchic, chu̱ li̱huana̱ putzay anta̱ni̱ tlanca chíhuix acnu̱y, usu chihuix lakslamahuili̱y anta̱ni̱ ya̱huay xtalaya̱hu. \v 25 Acxni̱ chú̱ milh tlanca se̱n, stacná̱nalh c-kalhtu̱choko̱, chu̱ li̱pe̱cua̱ ú̱nalh anta̱ni̱ xyá̱ yama̱ chiqui. Pero ma̱squi chuná̱ lalh, yama̱ chiqui̱ ni̱ pala tzinú̱ láca̱lh, sa̱mpi̱ xatalaya̱hu li̱huana̱ xma̱ti̱ju̱cani̱t c-xlaksti̱pa̱n chíhuix. \v 26 Hua̱mpi̱ na̱ chuna li̱tum, lama̱palakó̱ hua̱nti̱ na̱ quinkaxmatniko̱y hua̱ntu̱ quit cuan, hua̱mpi̱ cumu ni̱ tlahuako̱y hua̱ntu̱ cli̱ma̱paksi̱ko̱y, pus xlacán luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuko̱y la̱ntla̱ cha̱tum chixcú̱ xatu̱ntu̱, hua̱nti̱ tlahuay xchic c-xokspun cucu̱, usu caj xli̱ma̱n tíyat ni̱ xapalha. \v 27 Acxni̱ chú̱ milh tlanca se̱n, tla̱n stacli̱ kalhtu̱choko̱, chu̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ ú̱nalh, pus como tla̱n milh u̱n, ¡hua̱ yuma̱ chiqui̱ ma̱akpu̱spitca̱, maktum laksputtámalh!” \p \v 28 Acxni̱ Jesús chihui̱nanko̱lh, hua̱ yuma̱ chixcuhuí̱n cacs lacahuanko̱lh caj xpa̱lacata xtakalhchihuí̱n hua̱ntu̱ xlá̱ xma̱siyuni̱t. \v 29 Sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ xli̱ma̱paksi̱ko̱y, xuaniko̱y la̱ntla̱ ti̱ xli̱ca̱na̱ kalhi̱y talulóktat, chu̱ li̱ma̱paksí̱n, chu̱ ni̱ caj xta̱chuná̱ la̱ntla̱ laktzokqui̱naní̱n. \c 8 \s1 Jesús ma̱pacsay cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xkalhi̱y lepraj tzitzi̱. \r (Marcos 1:40-45; Lucas 5:12-16) \p \v 1 Acxni̱ tita̱ctachi̱ c-ka̱stí̱n, luhua lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat csta̱lanima̱kó̱. \v 2 Cha̱nchu̱ antá̱ c-tiji̱ laktalacatzúhui̱lh cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xkalhi̱y kampa̱tu li̱xcajnit tzitzi̱ huanicán lepra. Acxni̱ lákchilh lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p —Lapi̱ huix chuná̱ lacasquina caquima̱pacsani̱ la̱ntla̱ ckalhi̱y quintzitzi. \p \v 3 Jesús lakalhámalh, li̱chípalh xmacán c-xmacni, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p —Chuná̱ clacasquín, la̱nchuj tuncán capacsti. \p Acxni̱ chuná̱ huanko̱lh, yama̱ ta̱tatlá, tuncán pacsli. \p \v 4 Ali̱sta̱lh Jesús na̱má̱ huánilh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ catlahua̱ li̱tlá̱n ni̱tí̱ cali̱ta̱chihuí̱nanti. Huata caj xma̱n calakpimpi̱ cha̱tum pa̱li̱ c-templo, huá̱ cama̱xqui̱ miofrenda̱ hua̱ntu̱ tili̱ma̱paksí̱nalh Moisés xamaka̱n quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ acxni̱ xlá̱ naucxilhá̱n nama̱luloka, chu̱ xli̱pu̱tum nacatzi̱cán pi̱ huix aya pacsni̱ta̱ yama̱ mintajátat hua̱ntu̱ xkalhi̱ya. \s1 Jesús ma̱pacsay cscujni cha̱tum capitán romano \r (Lucas 7:1-10) \p \v 5 Acxni̱ Jesús cha̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Capernaum lacapala̱ laktalacatzúhui̱lh cha̱tum xapuxcu tropa̱; xlá̱ tzúculh squiniy aktum li̱tlá̱n. \v 6 Chuná̱ huánilh: \p —Quimpu̱chinacan Jesús, c-quínchic caj má̱ cha̱tum quiscujni, xaní̱n huani̱t c-xnújut na̱ li̱pe̱cua̱ catza̱ni̱ma̱. \p \v 7 Cha̱nchu̱ Jesús huánilh: \p —Quit nacán ma̱pacsay. \p \v 8 Hua̱mpi̱ yama̱ capitán na̱má̱ kálhti̱lh: \p —Tla̱ti, xli̱ca̱na̱ pi̱ huix luhua xasa̱ntujlani, cumu ni̱ chuná̱ quit ni̱mpala tzinú̱ quimini̱niy pi̱ huix natanu̱ya̱pi̱ c-quínchic. Huata xatlá̱n caj kalhtum tachihuí̱n cahuanti, cama̱paksí̱nanti, chu̱ yama̱ quiscujni̱ napacsa, sa̱mpi̱ cli̱pa̱huaná̱n, chu̱ ccatzi̱y pi̱ hua̱ntu̱ huix nali̱ma̱paksi̱nana, chuná̱ nalay. \v 9 Huá̱ chuná̱ cli̱huanimá̱n sa̱mpi̱ quit soldado, chu̱ na̱ huí̱ hua̱nti̱ quima̱paksi̱ko̱y lactlanca quinapuxcún. Xa̱huá̱ chú̱ quit na̱ huilakó̱ quintropa̱ hua̱nti̱ cma̱paksi̱ko̱y; acxni̱ cuaniy cha̱tum pala ní̱ caalh, pus xlá̱ an; chu̱ acxni̱ cuanipalay cha̱tum pi̱ camilh, xlá̱ namín; chu̱ acxni̱ chú̱ cli̱ma̱paksi̱y quintasa̱cua̱ pala tú̱ catláhualh, xlá̱ lacapala̱ tlahuay. \p \v 10 Acxni̱ Jesús káxmatli̱ hua̱ntu̱ xlá̱ huánilh luhua cacs li̱lacahua̱, puschí̱ na̱má̱ huaniko̱lh hua̱nti̱ csta̱lanima̱kó̱: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca c-xatiyat Israel ni̱tí̱ quit ca̱ma̱noklhuy hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ naquili̱pa̱huán la̱ntla̱ quili̱pa̱huán yuma̱ chixcú. \v 11 Pus chú̱ luhua lacatancs cca̱huanimá̱n hua̱ntu̱ naqui̱taxtuy a̱li̱sta̱lh: la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca ca̱tuxá̱huat lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ xlakasicán li̱ma̱xtuko̱cán sa̱mpi̱ ni̱ judíos, hua̱mpi̱ huá̱ xlacan tla̱n nalakcha̱nko̱y anta̱ni̱ huilachá̱ Dios c-akapú̱n; xlacán antá̱ macxtum namaktahuilako̱y c-pu̱hua̱y anta̱ni̱ pu̱tum nata̱hua̱yanko̱ya̱chá̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacan Abraham, Isaac chu̱ Jacob. \v 12 Hua̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ luhua israelitas hua̱nti̱ xma̱lacnu̱niko̱cani̱t pi̱ nalakma̱xtuko̱cán, chu̱ xli̱tahuilatcán c-xpu̱tahui̱lhcán antá̱ c-xpa̱xtu̱n Dios, caj xpa̱lacata ni̱ ma̱kantaxti̱ko̱lh c-xlatama̱tcán hua̱ntu̱ xli̱ma̱paksi̱ko̱cani̱t, pus xlacán natamacaxtuko̱cán c-quilhtí̱n anta̱ni̱ luhua ca̱paklhtu̱tá̱. Koxutaní̱n xlacán, sa̱mpi̱ antá̱ natasako̱y, chu̱ nama̱lacsa̱ni̱ko̱y xtatzancán caj xpa̱lacata li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ napa̱ti̱nanko̱y. \p \v 13 Acxnitiyá̱ Jesús na̱má̱ huánilh yamá̱ capitán: \p —Capittá̱ c-mínchic, nia̱lh tú̱ capúhuanti, pus huata chuná̱ cakantáxtulh la̱ntla̱ huix ca̱najlani̱ta̱ pi̱ nalay. \p Xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ acxnitiyá̱ yama̱ tlanca̱liya̱ cscujni̱ capitán pacsli̱ la̱ntla̱ xta̱tatlay. \s1 Jesús ma̱pacsay xpu̱tiya̱tzi Simón Pedro \r (Marcos 1:29-31; Lucas 4:38-39) \p \v 14 Maktum quilhtamacú̱ acxni̱ Jesús alh c-xchic Pedro, antá̱ xlá̱ úcxilhli̱ xpu̱tiya̱tzi Pedro pi̱ xmá̱ c-xpu̱tama sa̱mpi̱ xli̱lama̱ palha lhcúya̱t. \v 15 Huata Jesús macachípalh c-xmacán, chu̱ acxni̱ tuncán makáxtakli̱ lhcúya̱t hua̱ntu̱ luhua xmakni̱ma̱; chu̱ yama̱ pusca̱t lacapala̱ tá̱qui̱lh, tzúculh ca̱xtlahuay xlí̱huat hua̱ntu̱ nata̱li̱huako̱y. \s1 Jesús ma̱pacsay lhu̱hua ta̱tatlaní̱n \r (Marcos 1:32-34; Lucas 4:40-41) \p \v 16 Cha̱nchu̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ aya ko̱tánu̱lh, luhua lhu̱hua ta̱tatlaní̱n li̱minica̱ c-chiqui̱ anta̱ni̱ xuí̱ Jesús. Huí̱ ti̱ xma̱xcajua̱li̱niko̱ni̱t xtalacapa̱stacnicán cspiritu akskahuiní, hua̱mpi̱ cumu Jesús kalhi̱y li̱tlihuaka, caj makatunu̱ cxakatli̱ko̱y, xpu̱tlakaxtuko̱y yama̱ akskahuiní̱n. Xa̱hua̱ chí̱ pacs ma̱pacsako̱lh xli̱kampa̱lhu̱hua tajátat hua̱ntu̱ xkalhi̱ko̱y ta̱tatlaní̱n hua̱nti̱ antá̱ xli̱miniko̱cani̱t. \v 17 Jesús chuná̱ ma̱pacsako̱lh yama̱ ta̱tatlaní̱n, chu̱ li̱ma̱kantáxti̱lh c-xlatáma̱t hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xli̱chihui̱nani̱ttá̱ profeta Isaías acxni̱ chuná̱ huá̱: “Pacs ma̱pacsako̱lh quintajatatcán, chu̱ ma̱pá̱nu̱lh quintacatzanajuatcán.” \s1 Jesús lacasquín casta̱lanica̱, hua̱mpi̱ niucxni̱ catachokoca̱ \r (Lucas 9:57-62) \p \v 18 Acxni̱ Jesús úcxilhli̱ pi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xchima̱kó̱ anta̱ni̱ xuí̱ xlá, huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ cataca̱xko̱lh laqui̱mpi̱ napa̱tacutko̱y c-xa̱quilhtu̱tu̱ ta̱kaya̱huaná. \v 19 Cha̱tum saduceo laktalacatzúhui̱lh, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, quit na̱ csta̱laniputuná̱n la̱ntla̱ chá̱ cani̱cahuá̱ anta̱ni̱ napina. \v 20 Jesús kálhti̱lh: \p —Quit ni̱tú̱ ckalhi̱y, ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ yama̱ lactzu̱ hue̱kni, xlacán kalhi̱ko̱y clhucucán anta̱ni̱ lhtatako̱y, xa̱huá̱ yama̱ lactzu̱ spu̱n pacs kalhi̱ko̱y xma̱sakacán; hua̱mpi̱ quit Xatalacsacni Chixcú, ni̱ ckalhi̱y anta̱ni̱ cma̱jaxay quiakxe̱ka̱ acxni̱ ctlakuán. \p \v 21 Cha̱tum li̱tum hua̱nti̱ na̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t xuamputún chuná̱ huánilh: \p —Quimpu̱chiná, quit na̱ nacsta̱laniyá̱n, hua̱mpi̱ caquintima̱xqui̱ quilhtamacú̱ hasta acxni̱ nani̱y quintla̱t laqui̱mpi̱ nacma̱acnu̱ta̱qui̱y, chu̱ nacsta̱laniyá̱n. \p \v 22 Jesús huánilh: \p —Lapi̱ xli̱ca̱na̱ huix quista̱laniputuna, chiyuj tuncán caquista̱lani, chu̱ camakaxtakkó̱ a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ li̱taxtuko̱y la̱ntla̱ xaní̱n lama̱kó̱ laqui̱mpi̱ huá̱ cama̱acnu̱ko̱lh xta̱ni̱ncán. \s1 Jesús ma̱cacsay u̱n, chu̱ ta̱kaya̱huaná \r (Marcos 4:35-41; Lucas 8:22-25) \p \v 23 Jesús lacapala̱ ta̱taju̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t c-aktum pu̱tacutnu̱ laqui̱mpi̱ antá̱ nacha̱nko̱y c-xa̱quilhtu̱tu ta̱kaya̱huaná. \v 24 Ni̱ naj pala mákat xanko̱y c-chúchut acxni̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ tzúculh u̱nán, chu̱ na̱ chuná̱ li̱pe̱cua̱ tzúculh ta̱kaya̱huay chúchut; a̱tzinú̱ xuani̱t aya xma̱aktzijputuncán pu̱tacutnu. Jesús na̱ antá̱ xtaju̱ma̱ c-pu̱tacutnu̱ hua̱mpi̱ xlá̱ xmá̱, chu̱ clhtatama̱. \v 25 Xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Jesús lacapala̱ ma̱stacni̱ko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Quimpu̱chinacán, ¡catlahua̱ li̱tlá̱n, caquinca̱makta̱ya sa̱mpi̱ cmu̱xtuma̱hu! \p \v 26 Hua̱mpi̱ huata xlá̱ na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata taji̱ pe̱cuampá̱tit? ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ huixín ni̱ luhua quili̱pa̱huaná̱tit! \p Huata xlá̱ lacapala̱ tá̱qui̱lh, li̱ma̱paksi̱ko̱lh u̱n chu̱ ta̱kaya̱huaná̱ pi̱ catacacsko̱lh, puschí̱ tuncán taca̱cacsko̱lh. \v 27 Acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh la̱ntla̱ ma̱paksi̱ko̱lh u̱n, chu̱ ta̱kaya̱huaná, lanaj tilacahuanko̱lh, na̱má̱ chú̱ tzúculh la̱kalhasquinko̱y: \p —¿Pus tú̱ ya̱ li̱tlihuaka̱ kalhi̱y yuma̱ chixcú, pi̱ hasta ma̱squi hua̱ u̱n, chu̱ ta̱kaya̱huaná kalhakaxmatko̱y acxni̱ xlá̱ ma̱paksi̱ko̱y? \s1 Lhu̱hua paxni̱ mu̱xtuko̱y acxni̱ pa̱laktaju̱ko̱y cspiritu akskahuiní \r (Marcos 5:1-20; Lucas 8:26-39) \p \v 28 Acxni̱ Jesús tacutchá̱ c-xa̱quilhtu̱tu ta̱kaya̱huaná, antá̱ cha̱lh c-aktum tíyat huanicán Gadara, puschí̱ c-xtampi̱n sipi̱ anta̱ni̱ xma̱nu̱ko̱cán ni̱ní̱n taxtuko̱chi̱ cha̱tuy lacli̱xcajnit chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xma̱xcahua̱li̱niko̱ni̱t xtalacapa̱stacnican akskahuiní sa̱mpi̱ xpa̱laktaju̱ma̱kó̱. Yuma̱ chixcuhuí̱n luhua laclu̱cu̱ xuanko̱ni̱t, chu̱ hasta yama̱ c-tiji̱ ni̱tí̱ luhua xlactla̱huán sa̱mpi̱ xpe̱cuaniko̱y. \v 29 Chu̱ la̱ntla̱ xtalacatzuhui̱ma̱kó̱ antá̱ xlá̱ ni̱ xyá̱ Jesús, caj xalán quilhanko̱lh: \p —¡Jesús! ¿Tú̱ xpa̱lacata quinca̱ta̱la̱tlahuaya? Caj luhua chuná̱ catzi̱ya, a̱li̱sok tani̱ta quinca̱ma̱pa̱ti̱ni̱ya sa̱mpi̱ huix xCam Dios. \p \v 30 Cumu antá̱ lacatzú̱ xputxuanama̱kó̱ ta̱lhu̱hua paxni, \v 31 huata yama̱ cspiritucan akskahuiní na̱má̱ huaniko̱lh Jesús: \p —Lapi̱ naquinca̱tlakaxtuya̱ la̱ntla̱ cpa̱laktaju̱ma̱hu yuma̱ chixcuhuí̱n, pus luhua catlahua̱ li̱tlá̱n caquinca̱ma̱xqui̱ talacasquín nacpa̱laktaju̱ya̱hu yama̱ ta̱lhu̱hua paxni. \p \v 32 Jesús huaniko̱lh: \p —Pus tla̱n, antá̱ catanú̱tit. \p Cspiritucan akskahuiní̱ makaxtakko̱lh chixcuhuí̱n, huata huá̱ pa̱laktaju̱ko̱lh paxni. Xli̱pacs yama̱ paxni̱ tla̱n pe̱cuanko̱lh, tzúculh kosnanko̱y hasta cha̱nko̱lh anta̱ni̱ luhua c-xuástat, antá̱ lkan anko̱lh, hasta c-ta̱kaya̱huaná, pacs antá̱ jicsuako̱lh. \p \v 33 Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xmaktakalhma̱kó̱ paxni, caj la̱ntla̱ xtape̱cuacán takosú̱n tza̱lako̱lh hasta cha̱nko̱lh ca̱chiquí̱n, chu̱ acxni̱ antá̱ cha̱nko̱lh xlacán tzúculh li̱chihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ akspulako̱lh xpaxnicán, chu̱ na̱ chuná̱ li̱chihui̱nanko̱lh hua̱ la̱ntla̱ xpacsko̱ni̱t yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xapu̱lh xpa̱laktaju̱ma̱kó̱ cspiritu akskahuiní. \v 34 Xli̱pu̱tum hua̱nti̱ xuilakó̱ ca̱chiquí̱n lacapala̱ anko̱lh anta̱ni̱ xlama̱chá̱ Jesús. Acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh huaniko̱lh pi̱ catláhualh li̱tlá̱n catatampú̱xtulh c-xtiyatcán hua̱ntu̱ xlacán xma̱paksi̱ko̱y, chu̱ mákat caalh. \c 9 \s1 Jesús ma̱pacsay cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱ lay xtla̱huán \r (Marcos 2:1-12; Lucas 5:17-26) \p \v 1 Pus huata Jesús táju̱lh c-pu̱tacutnu, tacutpalachá̱ c-xa̱quilhtu̱tu ta̱kaya̱huaná, chu̱ antá̱ cha̱nko̱lh anta̱ni̱ luhua xuí̱ xchic c-xaca̱chiqui̱n Capernaum. \v 2 Antá̱ chú̱ xuilachá̱ acxni̱ li̱cha̱nica̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xlu̱ntu̱nán, yama̱ ta̱tatlá̱ pu̱chaxna̱ xpu̱le̱ncán. Acxni̱ Jesús ucxilhko̱lh pi̱ yama̱ chixcuhuí̱n xli̱pa̱huanko̱y pi̱ tla̱n xlá̱ nama̱pacsay, na̱má̱ huánilh ta̱tatlá: \p —Tla̱ti, catahuixca̱ni, sa̱mpi̱ xli̱pacs mintala̱kalhí̱n aya cma̱tzanka̱nanini̱tán. \p \v 3 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n laktzokqui̱naní̱n hua̱nti̱ antá̱ xlaya̱kó̱ xlacán tuncán na̱má̱ acstupuhuanko̱lh: “Yuma̱ chixcú̱ caj xpa̱lacata xtachihuí̱n li̱kalhakama̱nama̱, chu̱ ta̱la̱lacata̱qui̱ma̱ Dios.” \v 4 Hua̱mpi̱ cumu Jesús cátzi̱lh hua̱ntu̱ xlacán xpuhuama̱kó̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¿Tú̱huan huixín luhua lacli̱xcájnit kalhi̱yá̱tit mintalacapa̱stacnicán? \v 5 Pus caquihuanítit, ¿xatú̱ a̱tzinú̱ ni̱ pala tuhua̱ ma̱kanta̱xti̱cán, pa̱ acxni̱ nahuaniya̱ cha̱tum ta̱tatlá: ‘Mintala̱kalhí̱n pacs cma̱tzanka̱naniyá̱n’, usuchí̱ lapi̱ nahuaniya: ‘Lacapala̱ cata̱qui, chu̱ catlá̱huanti’? \v 6 Pus chú̱ nacca̱ma̱siyuniyá̱n pi̱ quit xli̱ca̱na̱ ckalhi̱y li̱tlihuaka̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna, chu̱ caj quintachihuí̱n tla̱n cli̱ma̱tzanka̱nán tala̱kalhí̱n. \p Xlá̱ xakátli̱lh yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ xlu̱ntu̱nán, na̱má̱ huánilh: \p —Huix cuanimá̱n, lacapala̱ cata̱qui, casacti̱ mimpu̱chaxna, chu̱ capit c-mínchic. \p \v 7 Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ xlu̱ntu̱nán lacapala̱ tá̱qui̱lh, táxtulh, chu̱ alh c-xchic. \v 8 Acxni̱ hua̱nti̱ antá̱ xlaya̱kó̱ ucxilhko̱lh hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuani̱t tla̱n pe̱cuanko̱lh caj xpa̱lacata ca̱cni̱ko̱lh xtascújut, chu̱ tzúculh pa̱xcatcatzi̱niko̱y Dios caj xpa̱lacata cumu xlá̱ xma̱xqui̱ni̱t tlanca li̱tlihuaka̱ yuma̱ chixcú. \s1 Jesús huaniy cha̱tum chixcú̱ huanicán Mateo, pi̱ casta̱lánilh \r (Marcos 2:13-17; Lucas 5:27-32) \p \v 9 Ali̱sta̱lh Jesús táxtulh, alh a̱lacatanu̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ maktum acxni̱ xtla̱huama̱ c-tiji̱ úcxilhli̱ cha̱tum chixcú̱ xuanicán Mateo, antá̱ xlá̱ xuí̱ c-mesa c-xquilhti̱n oficina anta̱ni̱ xmakamaklhtinán xla impuestos hua̱ntu̱ xma̱ta̱ji̱nanima̱ca̱ Roma. Xlá̱ na̱má̱ huánilh: \p —Huix na̱ caquista̱lani. \p Pus yama̱ Mateo lacapala̱ lit tá̱yalh, akxtakuili̱ko̱lh xtascújut, chu̱ sta̱lánilh. \p \v 10 Ali̱sta̱lh Jesús antá̱ alh hua̱yán c-xchic Mateo, chu̱ na̱ luhua lhu̱hua chixcuhuí̱n hua̱nti̱ judíos xpuhuaniko̱y pi̱ pacs xaktzanká̱n xlama̱kó̱, xa̱hua̱ xma̱ta̱ji̱nani̱n impuestos hua̱nti̱ ni̱tú̱ xli̱ucxilhko̱cán, xlacán na̱ antá̱ xanko̱ni̱t makua̱yanko̱y; chu̱ na̱ antá̱ quilhpa̱xtum maktahuilako̱lh anta̱ni̱ xuí̱ Jesús, chu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t. \v 11 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n xanapuxcun judíos hua̱nti̱ xuaniko̱cán fariseos, acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh la̱ntla̱ xta̱huilako̱chá̱ c-mesa, xlacán na̱má̱ kalhasquinko̱lh xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Jesús: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata mima̱kalhtahuaka̱nacán lacxtum ta̱hua̱yanko̱y hua̱nti̱ xma̱ta̱ji̱naní̱n impuestos, chu̱ hua̱nti̱ luhua lacli̱xcajnit makla̱kalhi̱nani̱n chixcuhuí̱n? \p \v 12 Cumu Jesús káxmatli̱ hua̱ntu̱ xlacán xquilhuama̱kó̱, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Ni̱tú̱ li̱maclacasquín ma̱cuchi̱ná̱ hua̱nti̱ tla̱n lama̱, chu̱ ni̱tú̱ kalhi̱y tajátat; hua̱mpi̱ hua̱nti̱ ta̱tatlako̱y maclacasquima̱kó̱ pi̱ nama̱pacsako̱y ma̱cuchi̱ná. \v 13 Xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ luhua li̱huana̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ huamputún xtachihui̱n Dios anta̱ni̱ chuná̱ na̱má̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka: ‘Quit ni̱ cma̱tla̱ni̱y caj xma̱n naquili̱ca̱xtlahua̱naniyá̱tit mintakalhi̱ncán hua̱ntu̱ makni̱ko̱yá̱tit c-quilacatí̱n, pus huata quit clacasquín pi̱ na̱ calakalhamankó̱tit a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ na̱ aktzanka̱ta̱yama̱kó̱ c-xlatama̱tcán.’ Chu̱ na̱ chuna li̱tum, quit ni̱ huá̱ cmini̱t huaniko̱y pi̱ nalakpali̱ko̱y xtalacapa̱stacnicán hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ lacuan xtalacapa̱stacnicán kalhi̱ko̱y, huata huá̱ cmini̱t tasaniko̱y hua̱nti̱ luhua makla̱kalhi̱naní̱n laqui̱mpi̱ quit naclakma̱xtuko̱y. \s1 Kalhasquincán Jesús xpa̱lacata tamakalhkajna \r (Marcos 2:18-22; Lucas 5:33-39) \p \v 14 Maktum li̱tum makapitzi̱n xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Juan Bautista lakminko̱lh Jesús, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Quin, chu̱ makapitzi̱n fariseos ankalhí̱n cmakalhkajnana̱hu laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱ca̱cni̱naniya̱hu Dios, ¿tú̱ chú̱ xpa̱lacata mili̱ma̱kalhtahuáka̱t ni̱ li̱makalhkajnanko̱y? \p \v 15 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Hua̱nti̱ putzako̱cani̱t laqui̱mpi̱ naanko̱y makpa̱xuhuako̱y c-tapu̱chuhuani, ¿pi̱ mini̱niy xlacán caj tali̱puhuá̱n antá̱ namaklatahuilako̱ya̱chá̱ xli̱makua antá̱ ta̱lahuilakó̱ yama̱ kahuasa hua̱nti̱ tapu̱chuhuama̱? Hua̱mpi̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ nasputa̱ pu̱tapu̱chuhu, chu̱ yama̱ kahuasa hua̱nti̱ tapu̱chúhualh mákat naán, chuná̱ la̱ntla̱ quit naquiakspulay; acxnicú̱ chú̱ xlacán nali̱puhuanko̱y, chu̱ namakalhkajnanko̱y. \p \v 16 “Xli̱pacs hua̱ntu̱ quit cca̱ma̱siyunimá̱n pacs xasa̱sti li̱ma̱paksí̱n, pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ pala cha̱tum ti̱ mini̱niy nalaktzapay mactum xalakuan talhaká̱n, chú̱ nama̱huacaniy ti̱tzu̱ xasa̱sti lháka̱t, sa̱mpi̱ yama̱ xasa̱sti lháka̱t acxni̱ nachaka̱cán nata̱ctzuhui̱y, chu̱ a̱tzinu̱ li̱huaca kalhtlanca nahuán anta̱ni̱ nataxti̱ta̱ ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ xapu̱lh xtaxti̱tni̱t. \p \v 17 “Chu̱ na̱ chuna li̱tum, ni̱ namaclacasquina̱ pú̱xtoko̱ hua̱ntu̱ aya lakuama̱ xmakxu̱hua calhni̱lu̱, pala antá̱ namuju̱ya̱ hua̱ntu̱ ni̱ xacatla vino, sa̱mpi̱ lapi̱ chuná̱ natlahuacán, yama̱ xmakxu̱hua calhni̱lu̱ napanka, chuná̱ la̱ xu̱hua, chu̱ vino caj pá̱xcat nahuanko̱y, sa̱mpi̱ lacxtum nalaktzanka̱y. Pus huá̱ xpa̱lacata̱ pi̱ li̱huaca tla̱n muju̱cán ni̱ xacatla vino c-xasa̱sti xmakxu̱hua calhni̱lu̱ laqui̱mpi̱ luhua lacxtum nacatlanko̱y, chu̱ nata̱yaniko̱y, ni̱tú̱ catilaniko̱lh.” \s1 Cha̱tum pusca̱t tze̱k xamaniy xlhaka̱t Jesús \p \v 18 Acxni̱ Jesús chuná̱ xli̱xakatli̱ma̱kó̱ yuma̱ tachihuí̱n, cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y judíos chilh anta̱ni̱ xlá̱ xlaya̱, lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n laqui̱mpi̱ nama̱xqui̱y ca̱cni, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p —Quintzuma̱t, u̱cu ni̱lh, hua̱mpi̱ lapi̱ huix nalakpina, chu̱ nali̱chipaya̱ mimacán c-xmacni xlá̱ luhua nakalhi̱palay xlatáma̱t. \p \v 19 Puschí̱ táca̱xli̱ Jesús, chu̱ lacapala̱ tá̱alh c-xchic, chu̱ na̱ pacs ta̱anko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t. \v 20 Hua̱mpi̱ la̱ntla̱ xama̱ ctiji, na̱ sta̱laniko̱lh cha̱tum pusca̱t hua̱nti̱ aya xle̱ma̱ xli̱akcu̱tuy ca̱ta̱ la̱ntla̱ xta̱tatlay, cstajmakama̱ xkalhni. Xlá̱ tze̱k laktalacatzúhui̱lh Jesús c-xka̱n, tampaksta̱xamánilh xlháka̱t. \v 21 Sa̱mpi̱ xlá̱ xacstupuhuán: “Huatiya̱ lapi̱ tla̱n xacxamánilh tzinú̱ xlháka̱t, quit tuncán nacpacsa.” \v 22 Acxni̱ chú̱ xamaniko̱lh xlháka̱t, Jesús lacapala̱ talakáspitli, úcxilhli̱ pusca̱t, na̱má̱ huánilh: \p —Na̱na̱, huix aya pacsni̱ta, sa̱mpi̱ luhua xli̱ca̱na̱ quili̱pá̱huanti, chu̱ ca̱najlani̱ta̱ pi̱ quit tla̱n nacma̱pacsayá̱n. \p Acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ pusca̱t xapacsni huá̱. \p \v 23 Acxni̱ chú̱ cha̱lh Jesús c-xchic yama̱ xapuxcu judío xuanicán Jairo, xlá̱ ucxilhko̱lh csununani̱n xtzucuko̱ni̱t sunuko̱y xli̱skolhcán laqui̱mpi̱ aya naancán ma̱acnu̱nancán, na̱ chuná̱ xli̱lhu̱hua̱ la̱ntla̱ acchilij xtanu̱ma̱kó̱, xtasama̱kó̱. \v 24 Xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Catlahuátit li̱tlá̱n lacapala̱ cataxtútit sa̱mpi̱ tama̱ tzuma̱t caj lhtatama̱, ni̱ xaní̱n la̱ntla̱ huixín puhuaná̱tit. \p Hua̱mpi̱ pacs caj tzúculh li̱li̱tzi̱nko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ huá̱. \v 25 Jesús fuerza̱ tlakaxtuko̱lh, a̱li̱sta̱lh xlá̱ tánu̱lh, chipánilh xmacan, cha̱nchu̱ tzuma̱t tuncán tá̱qui̱lh. \v 26 Cha̱nchu̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ yama̱ c-tíyat cani̱huá̱ tzucúcaj li̱chihui̱nancán hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuani̱t Jesús. \s1 Jesús ma̱pacsako̱y cha̱tuy lakatzi̱ní̱n \p \v 27 Acxni̱ Jesús táxtulh yama̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ alhá, cha̱tuy lakatzi̱ní̱n tzúculh sta̱laniko̱y xca̱tasati̱lhako̱y, na̱má̱ xuanima̱kó̱: \p —Xquilhtzucut rey David, ¡catlahua̱ li̱tlá̱n, caquinca̱lakalhámanti! \p \v 28 Jesús ni̱ tachókolh. Acxni̱ chú̱ cha̱lh c-chiqui̱ anta̱ni̱ xlá̱ nalaktuncuhuiy, hua̱ yuma̱ cha̱tuy lakatzi̱ní̱n, na̱ tanu̱ko̱lh, chu̱ acxni̱ laktalacatzuhui̱ko̱lh anta̱ni̱ xlá̱ xuí̱, na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Pi̱ ca̱najlayá̱tit huixín pi̱ quit tla̱n nactlahuay hua̱ntu̱ huixín quisquinipá̱tit? \p Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Quimpu̱chinacán, quin xli̱ca̱na̱ cca̱najlaya̱hu. \p \v 29 Puschí̱ Jesús lacaxamako̱lh c-xlakastapucán, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Lapi̱ chuná, pus cakantáxtulh hua̱ntu̱ huixín ca̱najlani̱tántit. \p \v 30 Xlakastapucán yuma̱ chixcuhuí̱n tuncán tatla̱ni̱ko̱lh, chu̱ tla̱n lacahua̱nanko̱lh. Ali̱sta̱lh Jesús huaniko̱lh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ catlahuátit li̱tlá̱n, ni̱tí̱ cali̱ta̱chihui̱nántit laqui̱mpi̱ ni̱tí̱ nacatzi̱y. \p \v 31 Hua̱mpi̱ cajcu puntzú̱ xlacán xtaxtuko̱ni̱t, tuncán tzúculh li̱chihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ Jesús xtlahuani̱t c-xlatama̱tcán, chu̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ yama̱ c-tíyat pacs catzi̱ca̱. \s1 Jesús ma̱pacsay cha̱tum ko̱ko̱ chixcú \p \v 32 Acxni̱ cajcu xtaxtuma̱ko̱lh chixcuhuí̱n hua̱nti̱ a̱cu xma̱pacsako̱cani̱t, chimpalako̱lh makapitzi̱n chixcuhuí̱n, li̱miniko̱lh Jesús cha̱tum chixcú̱ ko̱ko̱, sa̱mpi̱ hua̱ cspiritu akskahuiní̱ hua̱nti̱ xpa̱laktaju̱ma̱ xma̱ko̱ko̱ni̱t. \v 33 Jesús li̱ma̱páksi̱lh yama̱ akskahuiní̱ pi̱ capa̱laktácutli̱ chixcú. Acxni̱ chu̱ makaxtakko̱lh, yama̱ ko̱ko̱ tla̱n tzúculh chihui̱nán. La̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱ lanaj li̱lacahuanko̱lh tu̱ xucxilhko̱ni̱t, chu̱ chuná̱ xuanko̱y: \p —Niucxnicú̱ xa̱taucxilha c-xatiyat Israel aktum tlanca li̱ca̱cni tatlahu la̱ntla̱ chiyú̱ ucxilhni̱tahu. \p \v 34 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n fariseos hua̱nti̱ csi̱tzi̱niko̱y na̱má̱ xuanko̱y: \p —Yuma̱ chixcú̱ tla̱n tamacaxtuko̱y cspiritucan akskahuiní sa̱mpi̱ huá̱ li̱pa̱huán, chu̱ ta̱scujma̱ xapuxcu akskahuiní, huá̱ chú̱ ma̱xqui̱ni̱t xli̱tlihuaka. \s1 Jesús lakalhamanko̱y tachixcuhuí̱tat la̱ntla̱ ni̱tí̱ anán ti̱ namakta̱yako̱y \p \v 35 A̱li̱sta̱lh Jesús alh lakapaxia̱lhnanko̱y xli̱pacs c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xuilakó̱ yama̱ c-tíyat. C-akatunu ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ xcha̱n, xtanu̱y c-xpu̱kalhtahuakacan judíos, chu̱ antá̱ xli̱akchihui̱naniko̱y hua̱nti̱ xtamakstokko̱y. Huá̱ xli̱chihui̱naniko̱y la̱ntla̱ Dios xuili̱putún xasa̱sti xli̱ma̱paksí̱n c-xlatama̱tcán; xa̱huá̱ xlá̱ pacs xma̱pacsay la̱ntla̱ tu̱ya̱ta tajátat, chu̱ tacatzanájuat xkalhi̱ko̱y. \v 36 Acxni̱ úcxilhli̱ lhu̱hua tachixcuhuí̱tat la̱ntla̱ xlacán xlama̱kó̱, xlá̱ xli̱ca̱na̱ kayaj catzaniko̱lh; sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ xkalhi̱ko̱y tapa̱xuhuá̱n, chu̱ ni̱tí̱ xanán hua̱nti̱ namakta̱yako̱y. Luhua xta̱chuná̱ xlama̱kó̱ la̱ntla̱ kampu̱tum calhni̱lu̱ hua̱nti̱ lhtuj makaxtakko̱cani̱t, ni̱ kalhi̱ko̱y xpu̱chinacán ti̱ namaktakalhko̱y. \v 37 Puschí̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Lhu̱hua̱ xlacán hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ aktzanka̱tama̱ko̱ni̱t, chu̱ luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ lakatum tlanca tachaná̱n anta̱ni̱ lhu̱huacú̱ huí̱ li̱xká̱nat, hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ scujní̱n ti̱ xka̱nama̱kó̱, luhua ni̱ pala clhu̱huacán. \v 38 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ casquinítit xma̱la̱na tachaná̱n, cahuanítit pi̱ camacámilh tlak lhu̱hua̱ scujní̱n laqui̱mpi̱ lacapala̱ nama̱macxtumi̱ko̱y hua̱ntu̱ li̱ma̱qui̱tcú̱ laná̱nat. \c 10 \s1 Xtucuhuinicán kalhacu̱tuy apóstoles, usu xtama̱lakachá̱n Jesús \r (Marcos 3:13-19; Lucas 6:12-16) \p \v 1 Maktum quilhtamacú̱ Jesús tasaniko̱lh laqui̱mpi̱ natamacxtumi̱ko̱y yama̱ kalhacu̱tuy xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱nti̱ luhua ankalhí̱n xta̱lapu̱lako̱y. Xlá̱ ma̱xqui̱ko̱lh li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ xtama̱lakachá̱n nahuanko̱y hua̱nti̱ tla̱n natamacaxtuko̱y cspiritucan akskahuiní, chu̱ laqui̱mpi̱ tla̱n nama̱pacsako̱y ta̱tatlaní̱n xa̱huá̱ hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y tuhuajcuta tacatzanájuat. \p \v 2 Hua̱ xtucuhuinicán yuma̱ kalhacu̱tuy tama̱lakacha̱ní̱n, usu xapóstoles, hua̱ yumá̱: \q1 Simón, hua̱nti̱ xlá̱ li̱ma̱pa̱cúhui̱lh Pedro, xa̱hua̱ xta̱la Andrés; \q1 Santiago, xa̱hua̱ Juan, hua̱ yuma̱ xcaman cha̱tum ko̱lutzi̱n xuanicán Zebedeo; \q1 \v 3 Felipe, Bartolomé, chu̱ Tomás; \q1 Mateo hua̱nti̱ xapu̱lana̱ xma̱ta̱ji̱nán impuestos, xa̱hua̱ Santiago hua̱nti̱ xkahuasa Alfeo; \q1 Lebeo hua̱nti̱ na̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán Tadeo; \q1 \v 4 Xa̱hua̱ Simón, yuma̱ chixcú̱ xapu̱lh xta̱tapaksi̱y kampu̱tum chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xuaniko̱cán zelotes; \q1 xa̱hua̱ Judas Iscariote hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh macamá̱sta̱lh Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Jesús ma̱lakacha̱ko̱y xapóstoles laqui̱mpi̱ nali̱akchihui̱nanko̱y xtachihuí̱n \r (Marcos 6:7-13; Lucas 9:1-6) \p \v 5 Ali̱sta̱lh Jesús cajcu xma̱lakacha̱putunko̱y yuma̱ kalhacu̱tuy xatalacsacni xapóstoles; acxni̱ ni̱ xa̱anko̱y xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: “Ni̱ antá̱ capítit xtiyatcán hua̱nti̱ ni̱ judíos, na̱ ni̱ natanuyá̱tit antá̱ ca̱chiquí̱n tu̱ tapaksi̱ko̱y c-Samaria. \v 6 Huata xatlá̱n huá̱ calakpinkó̱tit hua̱nti̱ la̱ntla̱ xata̱ktzanka̱tapu̱li̱n calhni̱lu̱ lama̱kó̱ u̱nú̱ c-xatiyat Israel. \v 7 Huixín huá̱ cali̱akchihui̱nanti̱lhátit pi̱ aya talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nama̱tzuqui̱y xasa̱sti xtapáksi̱t ca̱tiyatna. \v 8 Xli̱pacs ta̱tatlaní̱n cama̱pacsakó̱tit, cama̱lakastakuaní̱tit hua̱nti̱ a̱cu ni̱ko̱ni̱t chixcuhuí̱n, na̱ chuná̱ hua̱nti̱ kalhi̱ko̱y li̱xcajnit tzitzi̱ huanicán lepra cama̱pacsakó̱tit, na̱ catamacaxtunikó̱tit hua̱nti̱ pa̱laktaju̱ko̱ni̱t cspiritu akskahuiní. Huixín caj chunata maklhti̱nántit tama̱ li̱tlihuaka, pus na̱ chuná̱ chú̱ huixín acxni̱ nali̱ma̱pacsayá̱tit hua̱nti̱ ta̱tatlay, na̱ caj li̱tlá̱n cali̱tlahuátit mintascujutcán, ni̱ cama̱ta̱ji̱nántit. \p \v 9 “Ni̱tú̱ cali̱pítit tumi̱n c-mili̱tampa̱chicán, ni̱ pala xla plata, usu xla oro, chu̱ na̱ ni̱ pala xla cobre. \v 10 Na̱ ni̱ pala tili̱piná̱tit pú̱xtoko̱ c-tiji, na̱ ni̱ cali̱pítit pu̱tiyu̱n milhaka̱tcán hua̱ntu̱ nali̱lakpali̱naná̱tit, huata caj xma̱n huá̱ cali̱pítit hua̱ntu̱ lhaka̱ni̱tántit, chu̱ na̱ chuná̱ mintatuhuanu̱ncán. Na̱ ni̱ pala huá̱ cali̱pítit mili̱xtokocán, pacs yuma̱ ni̱ tzanka̱y tí̱ naca̱ma̱xqui̱yá̱n; sa̱mpi̱ hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ scujma̱ fuerza̱ mini̱niy pi̱ nama̱hui̱cán. \p \v 11 “Xa̱huá̱ anta̱ni̱ nachipiná̱tit c-aktum ca̱chiquí̱n, caputzátit cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ luhua tla̱n xtapuhuá̱n, chu̱ antá̱ chú̱ catamakaxtáktit c-xchic hasta acxni̱ huixín napiná̱tit a̱lacatanu̱ ca̱chiquí̱n. \v 12 Acxni̱ nata̱ksá̱tit aktum chiqui̱ anta̱ni̱ namaklhtatayá̱tit, cahuanikó̱tit hua̱nti̱ xala c-chiqui̱ pi̱ cakalhi̱ko̱lh tapa̱xuhuá̱n hua̱ntu̱ ma̱sta̱y Dios. \v 13 Ali̱sta̱lh lapi̱ antá̱ yama̱ c-chiqui̱ huilakó̱ hua̱nti̱ tla̱n catzi̱ko̱y, chu̱ mini̱niko̱y pi̱ nakalhi̱ko̱y tapa̱xuhuá̱n, pus casquinítit Dios pi̱ antá̱ cata̱tamakaxtakko̱lh. Hua̱mpi̱ lapi̱ hua̱nti̱ huilakó̱ c-chiqui̱ ni̱ mini̱niko̱y nakalhi̱ko̱y tapa̱xuhuá̱n, pus huixín calactlahuátit tamá̱ mintachihui̱ncán. \v 14 Lapi̱ c-aktum chiqui, usu c-aktum ca̱chiquí̱n ni̱tlá̱n naca̱tlahuacaná̱tit, chu̱ na̱ ni̱ pala ca̱kaxpatniputuncaná̱tit yama̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ huixín li̱chihui̱nampá̱tit, pus huata huixín lacapala̱ cataxtútit c-chiqui, usu ca̱chiquí̱n, chu̱ acxni̱ nataxtuyá̱tit caca̱lactincxcántit pokxni̱ hua̱ntu̱ ca̱lactahuacán c-mintantu̱ncán laqui̱mpi̱ xlacán naucxilhko̱y pi̱ huixín nia̱lh mincui̱ntajcán lapi̱ nalaktzanka̱ko̱y tama̱ chixcuhuí̱n. \v 15 Luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n, pi̱ acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ la̱ntla̱ Dios naakastacya̱huako̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xpa̱lacata̱ tu̱ ni̱tlá̱n tlahuako̱ni̱t, hua̱nti̱ xala yama̱ ca̱chiquí̱n a̱tzinú̱ luhua li̱huaca la̱ntla̱ napa̱ti̱nanko̱y ni̱ xahua̱ lacli̱xcajnit tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ xuilakó̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ c-chuchutsipi̱ hua̱ntu̱ xuaniko̱cán Sodoma, chu̱ Gomorra. \s1 Hua̱nti̱ li̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús nasi̱tzi̱niko̱cán \p \v 16 “¡Luhua li̱huana̱ cakaxpáttit! Quit cca̱maca̱má̱n luhua xta̱chuná̱ lactzu̱ calhni̱lu̱ c-xlaksti̱pa̱ncan lacli̱pe̱cua huanani̱n la̱páni̱t. Pus huata huixín luhua skálalh calatapu̱lí̱tit xta̱chuná̱ la̱ntla̱ latla̱huanko̱y lu̱hua, hua̱mpi̱ na̱ chuna li̱tum xacacsua cahuántit la̱ntla̱ lacma̱ntzu̱ paloma. \v 17 Ca̱na̱ huixín, cuí̱ntaj catlahuátit sa̱mpi̱ caj quimpa̱lacata̱ naca̱macama̱sta̱caná̱tit c-pu̱ma̱paksí̱n, huixín naca̱snokcaná̱tit c-xpu̱kalhtahuakacan judíos. \v 18 Xa̱huá̱ caj quimpa̱lacata̱ naca̱li̱pincaná̱tit c-xlacati̱ncan lactlanca ma̱paksi̱naní̱n, usu c-xlacati̱ncan lactlanca napuxcun Reyes. Hua̱ yumá̱ tla̱n naqui̱li̱taxtuy laqui̱mpi̱ tla̱n naquili̱chihui̱naná̱tit c-xlacati̱ncán hua̱nti̱ ni̱ judíos. \v 19 Acxni̱ huixín naca̱macama̱sta̱caná̱tit c-xlacati̱ncán ma̱paksi̱naní̱n, ni̱ luhua tilacapala̱tnaná̱tit xpa̱lacata la̱ntla̱ nakalhti̱naná̱tit, usu la̱ntla̱ nahuaná̱tit acxni̱ natamakta̱yayá̱tit. Sa̱mpi̱ acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ la̱ntla̱ huixín nachihui̱naná̱tit, Dios naca̱ma̱xqui̱yá̱n lacuan tachihuí̱n. \v 20 Sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ huixín catichihui̱nántit, huata hua̱ xEspíritu Quintla̱ticán hua̱nti̱ naca̱ma̱chihui̱ni̱yá̱n. \p \v 21 “Acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱, lhu̱hua̱ ti̱ nala̱makasi̱tzi̱ko̱y caj quimpa̱lacata, chu̱ hasta nala̱macama̱sta̱ko̱y huatiya li̱nata̱lán laqui̱mpi̱ namakni̱ko̱cán; chi̱nchu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ huilakó̱ xcamancán nalacata̱qui̱ko̱y xtla̱tcán, na̱ namacama̱xqui̱ko̱y ti̱ namakni̱ko̱y. \v 22 Huixín naca̱xcajniko̱yá̱n xli̱pacscan a̱makapitzí̱n caj quimpa̱lacata, hua̱nti̱ luhua aksti̱tum naquili̱pa̱huán hasta acxni̱ nati̱taxtuko̱y yuma̱ ni̱ tla̱n quilhtamacú̱, pus hua̱ xlá̱ tamá̱ nalakma̱xtuy xli̱stacna. \v 23 Acxni̱ huixín naca̱putzasta̱lacaná̱tit c-aktum ca̱chiquí̱n, huata xatlá̱n catza̱látit, capítit a̱lacatanu̱ ca̱chiquí̱n. Sa̱mpi̱ luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay acxni̱ ni̱ a̱ma̱katsputuyá̱tit nahuán mintascujutcán xli̱pacs c-akatunu lactzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ huilakó̱ c-xatiyat Israel. \p \v 24 “Caakatá̱kstit yumá̱ tu̱ cca̱huanimá̱n: ni̱ cha̱tum hua̱nti̱ caj li̱ma̱kalhtahuáka̱t napuhuán pi̱ a̱tzinú̱ xlá̱ nama̱xqui̱cán ca̱cni ni̱ xahua̱ xma̱kalhtahuaka̱ná, chu̱ ni̱ pala cha̱tum ti̱ caj tasa̱cua̱ napuhuán pi̱ a̱tzinú̱ xlá̱ talí̱pa̱hu ni̱ xahua̱ xma̱la̱ná. \v 25 Hua̱nti̱ caj li̱ma̱kalhtahuáka̱t luhuata tla̱n pi̱ caj xma̱n hua̱ xlá̱ capa̱xcatcátzi̱lh pi̱ sta̱lanima̱ xma̱kalhtahuaka̱ná, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ caj scujni̱ capa̱xcatcátzi̱lh pi̱ hua̱ntu̱ lakcha̱ma̱ xma̱la̱ná̱ c-xlatáma̱t fuerza̱ na̱ nalakchá̱n. Huá̱ cca̱li̱huaniyá̱n, pala cha̱tum xpu̱china chiqui̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱cán Beelzebú xapuxcu akskahuiní, ¿pi̱ puhuaná̱tit chú̱ huixín pi̱ li̱huacá̱ ni̱ li̱xcájnit catihuaniko̱ca̱ a̱makapitzí̱n ti̱ na̱ xala c-xchic? \s1 Hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ quili̱pe̱cuanitcán \r (Lucas 12:2-7) \p \v 26 “Hua̱mpi̱ huixín ni̱ cape̱cuanikó̱tit hua̱ntu̱ naca̱tlahuaniyá̱n a̱makapitzí̱n caj xpa̱lacata ni̱ ma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ huixín nahuaná̱tit, sa̱mpi̱ ni̱ pala actum tachihuí̱n hua̱ntu̱ quit cca̱huanini̱tán, caj chunata tze̱k catitahui̱ lapi̱ ni̱ fuerza̱ nacatzi̱cán. \v 27 Lapi̱ acxni̱ ca̱paklhtu̱tá̱ xuani̱t quit cca̱huanini̱tán aktum tachihuí̱n, pus acxni̱ chú̱ ca̱cuhuiní̱ huixín cali̱akchihui̱nampítit, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱ntu̱ caj tze̱k cca̱huanini̱tán, huixín xli̱ca̱na̱ ma̱squi antá̱ luhua pixtlanca̱ cali̱ca̱tasátit c-xca̱aksti̱ni̱n lacta̱lhma̱n chiqui. \v 28 Ni̱ cape̱cuanikó̱tit yama̱ hua̱nti̱ ma̱squi tla̱n naca̱makni̱yá̱n, sa̱mpi̱ xlacán ni̱ lay ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱y mili̱stacnacán. Huata xatlá̱n huá̱ cape̱cuanítit Dios sa̱mpi̱ xlá̱ la̱ntla̱ namakni̱ko̱y mintiyatli̱hua kalhi̱palay li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh na̱ tla̱n namacá̱n mili̱stacna̱ c-pu̱pa̱tí̱n. \p \v 29 “Caj luhua caucxilhkó̱tit la̱ntla̱ luhua actu̱jú̱ xtápalh ma̱sta̱ko̱cán tantuy lactzu̱ spu̱n, chu̱ ni̱ pala tzinú̱ tapala̱xlá̱ li̱sta̱cán, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, ni̱ pala tantum xaní̱n catitama̱chá̱ c-tíyat lapi̱ ni̱ huá̱ chuná̱ nalacasquín Quintla̱tican Dios. \v 30 Huá̱ chuná̱ cca̱li̱huanimá̱n sa̱mpi̱ xlá̱ pacs catzi̱y, chu̱ xa̱huachí̱ hasta ma̱squi miacchixitcán hua̱ntu̱ ya̱kó̱ c-miakxe̱kacán pacs tapu̱tlakata̱yani̱t la̱ntla̱ kanatunu. \v 31 Chuná̱ pi̱ ni̱ cape̱cuántit; Dios naca̱makta̱yayá̱n sa̱mpi̱ tlak xali̱huacá̱ huixín lhu̱hua̱ kalhi̱yá̱tit milakasicán ni̱ xahua̱ pacs yama̱ lactzu̱ spu̱n. \s1 Jesús lakati̱y acxni̱ li̱pa̱xuhu li̱ta̱yaya̱hu pi̱ xli̱ca̱na̱ li̱pa̱huana̱hu \r (Lucas 12:8-9) \p \v 32 “Caxati̱cahuá̱ ti̱ nali̱ta̱yay c-xlaksti̱pa̱ncan a̱makapitzí̱n pi̱ xli̱ca̱na̱ quili̱pa̱huán, pus na̱ chuná̱ chú̱ quit na̱ nackalhmakta̱yay c-xlacati̱n Quintla̱t ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n. \v 33 Hua̱mpi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ ni̱ nali̱ta̱yay c-xlacati̱ncan a̱makapitzí̱n pi̱ xli̱ca̱na̱ quili̱pa̱huán, pus na̱ chuná̱ chú̱ quit na̱ ni̱ ctikalhmaktá̱yalh c-xlacati̱n Quintla̱t ti̱ huí̱ c-akapú̱n. \s1 Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ caj nali̱tapa̱pitziko̱y Jesús \r (Lucas 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 “Ni̱ luhua tipuhuaná̱tit huixín pala caj xma̱n huá̱ luhua cmini̱t huili̱y tapá̱xqui̱t u̱nú̱ ca̱tiyatna, pus quit ni̱ luhua xma̱n huá̱ cli̱mini̱t tapá̱xqui̱t huata na̱ caj cmini̱t huili̱y tala̱makasi̱tzí̱n. \v 35 Quit caj la̱mpala cmini̱t la̱ma̱chipi̱y tachixcuhuí̱tat, huá̱ chuná̱ cli̱quilhuama̱ sa̱mpi̱ caj quimpa̱lacata̱ cha̱tum kahuasa nata̱la̱makasi̱tzi̱y xtla̱t, cha̱tum tzuma̱t nata̱la̱makasi̱tzi̱y xtzi, chu̱ cha̱tum pusca̱t nata̱la̱makasi̱tzi̱y xpu̱tiya̱tzi. \v 36 La̱ntla̱ cha̱tunu chixcuhuí̱n ma̱n xli̱nata̱lancán xta̱la̱makasi̱tzi̱nacán nahuán, chu̱ ni̱ catila̱ucxilhputunko̱lh. \p \v 37 “Na̱ chuna li̱tum, lapi̱ cha̱tum huixín tlak lakcatzán xtla̱t, usu xtzi̱ ni̱ xahua̱ quit, laqui̱mpi̱ aktum catzi̱y quilacscujni nahuán, pus huata xlá̱ ni̱ lakchá̱n quit quintapaksi̱niy la̱ntla̱ quili̱ma̱kalhtahuáka̱t; chu̱ na̱ chuna li̱tum yama̱ hua̱nti̱ a̱tzinú̱ lakcatzán xkahuasa, usu xtzuma̱t ni̱ xahua̱ quit, xlá̱ ni̱ lay li̱tanu̱y la̱ xaxli̱ca̱na̱ quili̱kalhtahuaka. \v 38 Chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ ni̱ aktum catzi̱y la̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ cale̱lh xcruz, chu̱ caquista̱lánilh hasta ma̱squi chuna tla̱n cali̱macamá̱sta̱lh xlatáma̱t caj quimpa̱lacata, xlá̱ ni̱ lay quintapaksi̱niy la̱ntla̱ ti̱ xli̱ca̱na̱ quilacscujni. \v 39 Sa̱mpi̱ hua̱nti̱ lakma̱xtuputún xlatáma̱t u̱nú̱ ca̱tiyatna, huata xlá̱ namakatzanka̱y, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ namakatzanka̱y xlatáma̱t caj quimpa̱lacata̱ huata xlá̱ nama̱akapu̱taxti̱y c-xlacati̱n Dios. \s1 Hua̱nti̱ huixín ca̱makamaklhti̱naná̱n, xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱mpala quit quimakamaklhti̱nama̱ \r (Marcos 9:41) \p \v 40 “Hua̱nti̱ huixín tla̱n naca̱tlahuayá̱n c-xchic, chu̱ naca̱makamaklhti̱naná̱n, pus luhua xta̱chunatiyá̱ la̱mpala quit quimakamaklhti̱nama̱; huá̱ chú̱ ti̱ quit tla̱n quintlahuay, chu̱ quimakamaklhti̱nán, pus na̱ luhua chunatiya qui̱taxtuy la̱mpala huá̱ makamaklhti̱nama̱ Quintla̱t hua̱nti̱ quimacamini̱t ca̱tiyatna. \v 41 Caxati̱cahuá̱ ti̱ xta̱laktuncúhuilh c-xchic cha̱tum xprofeta Dios caj cumu catzi̱y pi̱ huá̱ lacscujnima̱, xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ na̱ chunata namaklhti̱nán xtaskahu c-xlacati̱n Dios la̱ntla̱ nalakchá̱n cha̱tum xprofeta Dios. Na̱ chuna li̱tum hua̱nti̱ nata̱laktuncuhuiy c-xchic cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ luhua tla̱n xtapuhuá̱n, caj xpa̱lacata pi̱ lakapasa̱ pi̱ aksti̱tum chixcú, Dios nama̱xqui̱y xtaskahu la̱ntla̱ tu̱ lakchá̱n cha̱tum hua̱nti̱ luhua tla̱n xtapuhuá̱n. \v 42 Chu̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ xmá̱xqui̱lh ma̱squi ca̱na̱ caj paktum má̱ko̱t xaskahuihui chúchut cha̱tum hua̱nti̱ ni̱ pala tú̱ xlakasi tasiyuy quili̱ma̱kalhtahuáka̱t caj xpa̱lacata catzi̱y quista̱laniy, xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ caj chunata catitamakáxtakli̱ pala ni̱ fuerza̱ nama̱xqui̱cán xtaskahu c-xlacati̱n Dios.” \c 11 \s1 Juan Bautista an ma̱kalhasquini̱nán Jesús pala xli̱ca̱na̱ huá̱ Cristo \r (Lucas 7:18-35) \p \v 1 Acxni̱ chú̱ xuaniko̱ni̱ttá̱ la̱ntla̱ natlahuako̱y xtascujutcán kalhacu̱tuy xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, xlacán anko̱lh, chu̱ xlá̱ na̱ lacapala̱ táca̱xli, chu̱ na̱ antá̱ alh li̱akchihui̱nán xtachihui̱n Dios c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ lacatzú̱ xuilakó̱. \p \v 2 Ma̱squi Juan Bautista chunacú̱ xtanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n, hua̱mpi̱ antá̱ xlá̱ catzi̱chá̱ la̱ntla̱ Cristo lactlanca li̱ca̱cni̱ xtlahuama̱. Pus xlá̱ ma̱lakácha̱lh makapitzi̱n xli̱ma̱kalhtahuáka̱t anta̱ni̱ xlama̱chá. \v 3 Yama̱ chixcuhuí̱n acxni̱ lakcha̱nko̱lh Jesús chuná̱ kalhasquinko̱lh: \p —Quinca̱macamimá̱n Juan Bautista laqui̱mpi̱ nacca̱kalhasquiná̱n lapi̱ xli̱ca̱na̱ huix Cristo hua̱nti̱ namín quinca̱lakma̱xtuyá̱n, usu natimincú̱ a̱li̱sta̱lh hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ Cristo. \p \v 4 Cha̱nchu̱ Jesús kalhti̱ko̱lh, huaniko̱lh: “Lacapala̱ calakpimpítit, chu̱ cahuanítit Juan hua̱ntu̱ huixín ucxilhpá̱tit ctlahuama̱, chu̱ hua̱ntu̱ kaxpatpá̱tit cli̱chihui̱nama̱. \v 5 Na̱ cali̱ta̱chihui̱nántit pi̱ hua̱nti̱ lakatzi̱ní̱n xuanko̱ni̱t chú̱ aya tla̱n lacahua̱nanko̱y, na̱ chuná̱ hua̱nti̱ ni̱ lay xta̱yako̱y, chú̱ aya tla̱n tla̱huanko̱y. Xa̱hua̱ hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y li̱xcajnit tzitzi̱ huanicán lepra, chú̱ pacs tatla̱ni̱ma̱kó̱, na̱ chuná̱ hua̱nti̱ akata̱paní̱n xlama̱kó̱, chú̱ aya tla̱n kaxmatko̱y. Chu̱ hasta na̱ chuná̱ makapitzí̱n ti̱ aya xni̱ko̱ni̱t chú̱ cma̱lakastakuani̱ko̱ni̱t ca̱li̱ní̱n, chi̱nchu̱ hua̱nti̱ lakli̱ma̱xkaní̱n lama̱kó̱, pus xlacán tali̱akchihui̱nanima̱kó̱ pu̱lactum xasa̱sti talacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ nalakma̱xtuko̱y. \v 6 Hua̱mpi̱ na̱ cahuanítit Juan pi̱ luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu nalatama̱y yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱ naxlajuanán c-xtali̱pa̱huán acxni̱ chú̱ aya li̱huana̱ quilakapasni̱ttá̱ xatí̱ quit.” \p \v 7 Acxni̱ chú̱ aya anko̱lh xlacscujni Juan, Jesús tzúculh li̱chihui̱nán Juan c-xlacati̱ncan li̱lhu̱hua, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: “Acxni̱ tiqui̱látit c-desierto, ¿tú̱ luhua tiqui̱putzátit, usu xatú̱ luhua qui̱ucxilhputúntit? ¿Pi̱ huá̱ qui̱ucxilhputúntit huixín cha̱tum chixcú̱ ti̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ kantum ká̱ti̱t tu̱ ni̱ tuhua̱ akxmu̱tya̱huama̱ u̱n? \v 8 Pus lapi̱ ni̱ chuná, ¿tú̱ chi̱nchu̱ qui̱ucxilhputúntit? ¿Pá̱ qui̱ucxilhputúntit cha̱tum chixcú̱ ti̱ luhua lacuan lháka̱t li̱lhaka̱nani̱t? Tamá̱ ni̱ chuná̱ sa̱mpi̱ huixín stalanca catzi̱yá̱tit pi̱ hua̱nti̱ li̱taca̱xta̱yako̱ni̱t lacuan lháka̱t, antá̱ xlacán huilakó̱ c-xchiccan lactlanca puxcu̱naní̱n. \v 9 Hua̱mpi̱ ¿xatí̱ luhua qui̱ucxílhtit? ¿Tú̱ huá̱ xqui̱ucxilhputuná̱tit cha̱tum profeta? Lapi̱ huá̱ qui̱putzátit pus li̱huaca tla̱n sa̱mpi̱ quit luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ xli̱ca̱na̱ tama̱ chixcú̱ ti̱ huixín qui̱ucxílhtit a̱tzinu̱ tlak tlanca ma̱xqui̱cani̱t xtascújut ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ tu̱ xma̱xqui̱ko̱cani̱t xtascujutcan xli̱pacscan xalakmaka̱n profetas. \v 10 Sa̱mpi̱ huatiya̱ tama̱ Juan Bautista hua̱nti̱ li̱chihui̱nán Dios c-Li̱kalhtahuaka̱ acxni̱ na̱má̱ huá̱: \q1 ‘Quit cma̱lakacha̱y quintalakachá̱n hua̱nti̱ napu̱laniyá̱n, \q1 laqui̱mpi̱ xlá̱ naca̱xtlahuaniti̱lhayá̱n mintiji.’ \p \v 11 “Xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ xli̱pu̱tum chixcuhuí̱n hua̱nti̱ lacachinko̱ni̱t ca̱tuxá̱huat ni̱ pala cha̱tum ti̱ anani̱t hua̱nti̱ tlak tlanca xtascújut xma̱xqui̱cani̱t xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xla Juan Bautista. Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, chú̱ na̱ mili̱catzi̱tcán pi̱ cati̱huá̱ chixcú̱ ma̱squi ni̱tú̱ xlakasi xuá̱, hua̱nti̱ Dios namakamaklhti̱nán c-xasa̱sti xtapáksi̱t hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nán Juan, pus huata namakatlajapalacán Juan, sa̱mpi̱ xlá̱ hasta tlak xali̱huacá̱ nakalhi̱y xtascújut. \p \v 12 “Hasta la̱ntla̱ titzúculh akmunu̱nán Juan Bautista hasta chú̱, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ li̱tzaksama̱ pi̱ fuerza̱ nama̱kantaxti̱y yama̱ laktáxtut, chu̱ tanu̱ma̱kó̱ c-xtapaksi̱t Dios, sa̱mpi̱ xlacán fuerza̱ tlahuanima̱kó̱ ni̱ tachokoko̱y hasta pi̱ tla̱n natanu̱ko̱ya̱chá. \v 13 Maka̱n quilhtamacú̱ hasta acxni̱ ni̱ xa̱mín Juan Bautista, xli̱pacs ti̱ xti̱taxtuko̱ni̱t profetas tzokuili̱ko̱lh c-xli̱kalhtahuakacán la̱ntla̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nahuili̱y xasa̱sti xtapáksi̱t u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat, xa̱hua̱ Moisés na̱ títzokli̱ xpa̱lacata̱ c-xlibro̱ anta̱ni̱ na̱ tatzoktahuilani̱t xli̱ma̱paksi̱n Dios. \v 14 Ma̱squi huixín ni̱ luhua caca̱najlaniputúntit quintachihuí̱n, hua̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ tama̱ Juan Bautista huatiya̱ yama̱ profeta Elías xuani̱t hua̱nti̱ tihuanica̱, usu tima̱lacnu̱ca̱ pi̱ xlá̱ namimpalay a̱maktum ca̱tiyatna. \v 15 ¡Lapi̱ huixín kalhi̱yá̱tit mili̱akahua̱ncán pus li̱huana̱ cakaxpáttit laqui̱mpi̱ naakata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ cca̱ma̱akata̱ksni̱putuná̱n! \p \v 16 “¿Xatí̱ xta̱chuná̱ tla̱n nacca̱ta̱li̱ma̱xtuyá̱n huixín hua̱nti̱ lapá̱tit la̱nchú̱ yuma̱ quilhtamacú̱? Pus huixín caj luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuyá̱tit la̱ntla̱ yama̱ lactzu̱ camán hua̱nti̱ kama̱nantahuilako̱y c-tlanca̱ti̱, chu̱ na̱ lacaca̱tasako̱y xta̱camancán. \v 17 Na̱má̱ huanko̱y: ‘Pus ¿tú̱ luhua lacasquiná̱tit? ¡Quin aya cca̱li̱skolinini̱tán lacli̱pa̱xuhu tatlakni xlacan tantli̱ní̱n, hua̱mpi̱ huixín ni̱ tantlí̱tit, chu̱ na̱ aya cca̱li̱quilhtli̱nín xla tali̱puhuá̱n taquilhtlí̱n, hua̱mpi̱ na̱ ni̱ pala chuná̱ tasátit!’ \v 18 Luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ chuná̱ li̱taxtuyá̱tit huixín hua̱nti̱ la̱nchú̱ yuma̱ quilhtamacú̱ lapá̱tit, sa̱mpi̱ aya quí̱chilh Juan Bautista hua̱nti̱ ni̱ lacxtum xta̱hua̱yanko̱y, chu̱ ni̱ lacxtum xta̱ca̱taniko̱y caj cati̱hua̱ chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ nata̱pa̱xuhuako̱y, hua̱mpi̱ huata huixinín kalhtum huántit pi̱ huá̱ xkalhi̱y xtalacapa̱stacni akskahuiní. \v 19 Cha̱nchu̱ a̱li̱sta̱lh cmimpá̱ quit Xatalacsacni Chixcú, quit lacxtum ctzúculh ta̱hua̱yanko̱y, chu̱ ta̱ca̱taniko̱y cati̱hua̱ chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ chuná̱ pu̱tum nacta̱pa̱xuhuako̱y, hua̱mpi̱ huata huixín huampalayá̱tit pi̱ mat luhua tlanca xakotni, chu̱ luhua xma̱n huá̱ clacapa̱staca̱ la̱ntla̱ caj nacua̱yán, xa̱huá̱ xli̱pacs quiamigos ctlahuako̱y hua̱nti̱ ma̱ta̱ji̱nankoy impuestos, xa̱hua̱ cati̱hua̱ makla̱kalhi̱nani̱n chixcuhuí̱n. Hua̱mpi̱ quit cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ huí̱ xli̱skalala Dios antá̱ lacatancs kantaxtuma, chu̱ li̱tasiyuma̱ xtascújut c-xlatáma̱t hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ akata̱ksma̱.” \s1 Hua̱nti̱ ni̱ kaxmatputunko̱y xtachihuí̱n Jesús snu̱n napa̱ti̱nanko̱y \r (Lucas 10:13-15) \p \v 20 Jesús la̱ntla̱ xakchihui̱nantla̱huán c-akatunu ca̱chiquí̱n, xuí̱ makapitzi̱n ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ xtlahuay lhu̱hua lactlanca li̱ca̱cni, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱, hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱ xlacán ni̱ xlakpali̱putunko̱y li̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán laqui̱mpi̱ nali̱pa̱huanko̱y Dios. Maktum acxni̱ xli̱li̱puhuanko̱y yama̱ chixcuhuí̱n, xla luhua tlihuaka̱ tzúculh sta̱cya̱huako̱y, na̱má̱ xuanima̱kó̱: \v 21 “¡Koxutaní̱n huixín ti̱ huilapítit c-xaca̱chiqui̱n Corazín, chu̱ na̱ chuná̱ huixín ti̱ huilapítit c-Betsaida! Sa̱mpi̱ lapi̱ yama̱ lactlanca li̱ca̱cni̱ hua̱ntu̱ ctlahuani̱t c-milaksti̱pa̱ncán chuná̱ xtitlahuaca̱ aya mincha quilhtamacú̱ c-xaca̱chiqui̱n Tiro, chu̱ Sidón; pus ti̱ antá̱ xuilakó̱ xlacán aya maka̱sa cahuá̱ la̱ntla̱ xtilakpali̱ko̱lh xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán, xa̱huá̱ aya xma̱siyuko̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ li̱puhuanko̱y caj xpa̱lacata xli̱lhaka̱nanko̱lh xatzitzaka lháka̱t, chu̱ na̱ xli̱actlahuapu̱xtuko̱ca̱ lhcaca. \v 22 Pus quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ naakastacya̱huako̱cán xli̱pacs tachixcuhuí̱tat, huixín a̱tzinú̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ naca̱ma̱pa̱ti̱ni̱caná̱tit ni̱ xahua̱ yuma̱ hua̱nti̱ maká̱n huilako̱chá̱ c-xaca̱chiqui̱n Tiro, chu̱ Sidón. \v 23 Chi̱nchu̱ huixín xala c-Capernaum, Huixín ma̱x puhuaná̱tit pi̱ Dios ca̱li̱kalhi̱má̱n tlanca mimpu̱tahui̱lhcán c-akapú̱n. Pus quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ chuná, huata xatlá̱n anta̱ni̱ luhua xapu̱lhmá̱n c-pu̱pa̱tí̱n naca̱macapincaná̱tit laqui̱mpi̱ antá̱ naxoko̱naná̱tit. Sa̱mpi̱ lapi̱ antá̱ yama̱ c-chuchutsipi̱ tu̱ huanicán Sodoma xtatlahuaniko̱lh lactlanca li̱ca̱cni̱ hua̱ntu̱ tatlahuani̱t c-milaksti̱pa̱ncán, yama̱ tlanca ca̱chiquí̱n ni̱ xtima̱laksputuca̱, luhua tla̱n cahuá̱ xtahui̱ hasta chú̱. \v 24 Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n, pi̱ hua̱nti̱ maká̱n xuilakó̱ c-Sodoma, tlak pa̱íta̱t nakalhi̱ko̱y ta̱kastacya̱huán acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ nachín taputzá̱n, ni̱ xahua̱ huixín.” \s1 Hua̱nti̱ aya li̱tlakuanko̱ni̱t xlatama̱tcán calakminko̱lh Cristo laqui̱mpi̱ nama̱jaxako̱y \r (Lucas 10:21-22) \p \v 25 Acxnitiyá̱ yama̱ quilhtamacú̱ Jesús tzúculh tlahuay xoración, na̱má̱ xuanima̱ xtla̱t: “Cma̱xqui̱yá̱n pa̱xcatcatzí̱nit, huix Ta̱ta̱ hua̱nti̱ xma̱la̱na akapú̱n, chu̱ ca̱tiyatna, pi̱ ma̱tze̱kuili̱niko̱ni̱ta̱ xatla̱n mintalacapa̱stacni̱ hua̱nti̱ luhua kalhi̱ko̱y xlakasi, chu̱ lakskalalan chixcuhuí̱n puhuanko̱y; huata huá̱ ma̱akata̱ksni̱ko̱ni̱ta̱ hua̱nti̱ luhua ni̱tu̱ tuncán xlakasicán laqui̱mpi̱ xlacán nakalhakaxmatko̱yá̱n. \v 26 Luhua chuná̱ tla̱n, Ta̱ta̱, sa̱mpi̱ huix chuná̱ lacásquinti̱ pi̱ chuná̱ naqui̱taxtuy.” \p \v 27 Ali̱sta̱lh ta̱chihui̱nampalako̱lh hua̱nti̱ antá̱ xya̱kó̱, tihua̱: “Xli̱pacs hua̱ntu̱ kalhi̱y Quintla̱t, pacs quimacama̱xqui̱ni̱t. Quit xCam Dios, chu̱ ni̱tí̱ luhua quilakapasa̱ xatí̱ quit huata caj xma̱n huá̱ Dios catzi̱y pi̱ quit xCam. Na̱ chuna li̱tum ni̱tí̱ luhua catzi̱y la̱ntla̱ luhua xtalacapa̱stacni̱ Quintla̱t Dios huata caj xma̱n quiacstu quit ccatzi̱y cumu quit xCam, na̱ caj xma̱n huá̱ nalakapasa̱ hua̱nti̱ quit nacma̱lakapasni̱putún. \v 28 Chi̱nchu̱ huixín hua̱nti̱ scujtamakani̱tántit, chu̱ aya ca̱makatlakuanko̱ni̱tán milatama̱tcán, luhua tuhua̱ makcatzi̱yá̱tit lapá̱tit xta̱chuná̱ pala cucali̱pimpá̱tit aktum tzinca tacuca; huata xatlá̱n caquilaktántit, laqui̱mpi̱ quit nacca̱ma̱jaxayá̱n. \v 29 Luhua li̱pa̱xuhu camakamaklhti̱nántit quintastacya̱hu hua̱ntu̱ quit cma̱sta̱y, chu̱ na̱ aksti̱tum caquiucxilhti̱nítit quilatáma̱t, sa̱mpi̱ quit xli̱ca̱na̱ luhua xapa̱xuhuá, chu̱ luhua xalakalhama̱ná̱ c-quilatáma̱t; lapi̱ chuná̱ nalatapa̱yá̱tit, huixín xli̱ca̱na̱ nama̱jaxako̱yá̱tit mili̱stacnacán. \v 30 Sa̱mpi̱ yama̱ tastacya̱hu hua̱ntu̱ quit cca̱ma̱xqui̱yá̱n ni̱ pala tzinú̱ tuhua̱ chu̱ yuma̱ tacuca̱ hua̱ntu̱ quit nacca̱ma̱xqui̱yá̱n ni̱ pala tzinú̱ tzinca̱ le̱ncán.” \c 12 \s1 Dios tlahuani̱t quilhtamacú̱ li̱jáxat laqui̱mpi̱ namakta̱yako̱y xcamán \r (Marcos 2:23-28; Lucas 6:1-5) \p \v 1 Maktum quilhtamacu̱ sábado acxni̱ pacs judíos xjaxko̱y, Jesús chu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱nti̱ csta̱lanima̱kó̱ xti̱puntaxtuma̱kó̱ lakatum tachaná̱n anta̱ni̱ pacs xchancani̱t trigo̱. Cha̱nchu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ xtzincsma̱kó̱, pus tzucuko̱lh puxko̱y xatahuacat trigo̱, xlakpakxko̱y, chu̱ xuani̱niko̱y xtalhtzi. \v 2 Makapitzi̱n fariseos hua̱nti̱ na̱ antá̱ xmaksta̱lama̱kó̱, xlacán ucxilhko̱lh hua̱ntu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t xtlahuama̱kó̱, na̱má̱ huaniko̱lh Jesús: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata̱ yuma̱ mili̱ma̱kalhtahuáka̱t ni̱tú̱ li̱ucxilhni̱nanko̱y, sa̱mpi̱ tlahuama̱kó̱ aktum tascújut hua̱ntu̱ li̱huancán, xahua̱ chiyú̱ li̱jaxat quilhtamacú̱? \p \v 3 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ niucxni̱ a̱li̱kalhtahuakayá̱tit huixín xaSa̱ntujlani Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ li̱chihui̱nán hua̱ntu̱ titláhualh rey David acxni̱ xlá̱ xta̱tzincsni̱ma̱kó̱ xcompañeros? \v 4 Antá̱ huan pi̱ tama̱ David tánu̱lh c-xtemplo̱ Dios, chu̱ hualh yama̱ xatasiculuna̱tlahu caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ ni̱ pala tzinú̱ xlí̱huat xuani̱t, na̱ ni̱ pala hua̱ xcompañeros, hua̱mpi̱ xlá̱ acxtum ta̱huako̱lh, hua̱ntu̱ xma̱n huá̱ xli̱huatcán xuani̱t pa̱lijni. \v 5 Usu ¿a poco ni̱ a̱li̱kalhtahuakayá̱tit c-xlibro̱ Moisés anta̱ni̱ huan pi̱ hua̱ yuma̱ palijni̱ hua̱nti̱ scujma̱kó̱ c-xtemplo̱ Dios, xlacán ni̱ jaxko̱y ma̱squi lakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ sábado la̱ntla̱ jaxcán, hua̱mpi̱ yuma̱ ni̱ li̱huancán? \v 6 Pus quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ tlak kalhi̱y ca̱cni̱ ti̱ huí̱ u̱nú̱ cha̱tum ni̱ xahua̱ xtemplo̱ Dios. \v 7 Luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ huixín ni̱ a̱akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ huamputún xli̱ma̱paksi̱n Dios anta̱ni̱ chuná̱ na̱má̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka: ‘Ni̱ clacasquín pi̱ caj xma̱n huá̱ naquili̱lakachixcuhui̱yá̱tit la̱ntla̱ naquili̱ca̱xtlahua̱naniyá̱tit xali̱makni̱t mintakalhi̱ncán, pus huata a̱tzinú̱ luhua tla̱n nacma̱tla̱ni̱y pi̱ naquili̱lakachixcuhui̱yá̱tit la̱ntla̱ acxtum nala̱lakalhamaná̱tit cha̱tunu huixín.’ Lapi̱ xli̱ca̱na̱ xakatá̱kstit tu̱ quinca̱huaniputuná̱n xtachihui̱n Dios, ni̱ xli̱huanikó̱tit, chu̱ ni̱ xtimakstuntlahuaputunkó̱tit yuma̱ hua̱nti̱ ni̱ kalhi̱ko̱y tala̱kalhí̱n. \v 8 Chu̱ na̱ chuna li̱tum, luhua mili̱catzi̱tcán pi̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ ckalhi̱y li̱ma̱paksí̱n laqui̱mpi̱ nacuaniko̱y tachixcuhuí̱tat la̱ntla̱ tu̱ tla̱n natlahuako̱y ma̱squi acxni̱ quilhtamacu̱ sábado li̱jáxat. \s1 Jesús ma̱pacsay cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ csca̱cniko̱ni̱t xmacán \r (Marcos 3:1-6; Lucas 6:6-11) \p \v 9 Acxni̱ Jesús cha̱lh c-actzu̱ ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ xama̱kó̱, tánu̱lh c-xpu̱kalhtahuakacan judíos hua̱ntu̱ xuí̱ antá. \v 10 Na̱ antá̱ xmakui̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ csca̱cnini̱t kantum xmacán. Na̱ antá̱ xmakuilakó̱ makapitzi̱n fariseos hua̱nti̱ luhua csi̱tzi̱niko̱y Jesús. Cumu ankalhí̱n xta̱ksniputunko̱y hua̱ntu̱ tla̱n nali̱ya̱huako̱y tala̱kalhí̱n, chu̱ nali̱sta̱huako̱y, cha̱tum na̱má̱ kalhásquilh: \p —La̱ntla̱ huix huana, ¿pi̱ mini̱niy lapi̱ nama̱pacsacán cha̱tum ta̱tatlá̱ acxni̱ quilhtamacu̱ sábado li̱jáxat? \p \v 11 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Chi̱nchu̱ lapi̱ cha̱tum huixín kalhi̱y tantum calhni̱lu̱, na̱ pala xtamákuasli̱ ca̱pu̱lhmá̱n, ma̱squi luhua lakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ li̱jáxat, ¿a poco ni̱ lacapala̱ catíalh ma̱cutuy? \v 12 Pus quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ tlak kalhi̱y lhu̱hua xtápalh cha̱tum chixcú, ni̱ xahua̱ tantum calhni̱lu̱. Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ ankalhí̱n mini̱niy natlahuayá̱tit hua̱ntu̱ tla̱n ma̱squi lakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ la̱ntla̱ jaxcán. \p \v 13 Puschí̱ Jesús huánilh yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ csca̱cniko̱ni̱t xmacán: \p —Huix cuaniyá̱n, castonkti̱ mimacán. \p Acxni̱ xlá̱ stonkli̱ xmacán, xli̱ca̱na̱ pi̱ li̱huana̱ tla̱n tihua̱ xmacán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xa̱pakatu. \v 14 Yama̱ fariseos si̱tzi̱ko̱lh, chu̱ acxni̱ taxtuko̱lh tzúculh la̱li̱xakatli̱koy la̱ntla̱ natlahuako̱y laqui̱mpi̱ namakni̱ko̱y Jesús. \s1 C-xlatama̱t Jesús kantáxtulh hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nani̱t profeta Isaías \p \v 15 Jesús cátzi̱lh hua̱ntu̱ xlacapa̱stacma̱kó̱ fariseos, huata xlá̱ tatampú̱xtulh, alh a̱lacatanu̱. Luhua lhu̱hua tachixcuhuí̱tat sta̱laniko̱lh, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y tajátat xlá̱ xma̱pacsama̱kó̱. \v 16 Acxni̱ xlá̱ xma̱pacsako̱y, luhua li̱huana̱ xuaniko̱y pi̱ ni̱ ta̱ji̱ nali̱chihui̱nanko̱y la̱ntla̱ xtlahuay tlanca li̱ca̱cni. \v 17 Yuma̱ hua̱ntu̱ xqui̱taxtuma̱ c-xlatama̱t huá̱ chuná̱ lí̱lalh laqui̱mpi̱ xli̱kantáxtulh hua̱ntu̱ tili̱chihuí̱nalh maka̱sa quilhtamacú̱ profeta Isaías acxni̱ na̱má̱ tihua̱: \q1 \v 18 “Quit cca̱ma̱lakacha̱nimá̱n quilacscujni̱ hua̱nti̱ clacsacni̱t, \q1 luhua cpa̱xqui̱y, chu̱ xli̱ca̱na̱ cli̱pa̱xuhuay caj xpa̱lacata. \q1 Quit nacma̱xqui̱y xli̱pacs xli̱tlihuaka quispíritu, chu̱ quintalacapa̱stacni̱, \q1 laqui̱mpi̱ xlá̱ chuná̱ lacatancs nali̱akchihui̱naniko̱y hua̱ntu̱ luhua xaxli̱ca̱na̱ xtalacapa̱stacni Dios xli̱pacs tachixcuhuí̱tat. \q1 \v 19 Xlá̱ ni̱ catiaklhu̱huá̱tnalh, chu̱ na̱ ni̱ pixtlanca̱ catichihuí̱nalh, \q1 chu̱ ni̱ pixtlanca̱ catiakchihui̱nantá̱yalh ca̱tijí̱n laqui̱mpi̱ fuerza̱ natlahuaniy pi̱ pacs nakaxmatniko̱y. \q1 \v 20 Xlá̱ li̱pa̱xuhu namakta̱yalé̱n hua̱nti̱ ni̱ kalhi̱y li̱tlihuaka, xta̱chuná̱ la̱ntla̱ kantum ká̱ti̱t hua̱ntu̱ talacchuntatahuilani̱t, chu̱ laktzanka̱ni̱t xlatáma̱t; \q1 chu̱ na̱ ni̱ pala catilactlahuánilh xtalacapa̱stacni̱ yama̱ hua̱nti̱ a̱takalán li̱pa̱huán, \q1 hua̱mpi̱ fuerza̱ natlahuaniy pi̱ li̱huana̱ cataca̱xtahui̱ hua̱ntu̱ xatla̱n xtalacapa̱stacni Dios u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat, \q1 \v 21 chu̱ xa̱huá̱ xli̱pacs ti̱ xala cani̱hua̱ ca̱chiqui̱ní̱n nali̱pa̱huanko̱y, chu̱ nakalhkalhi̱tahuilakoy, \q1 sa̱mpi̱ nacatzi̱ko̱y pi̱ huá̱ nalakma̱xtuko̱y.” \s1 Li̱ya̱huacán Jesús pi̱ huá̱ ta̱scujma̱ akskahuiní \r (Marcos 3:20-30; Lucas 11:14-23; 12:10) \p \v 22 Maktum quilhtamacú̱ Jesús li̱minica̱ cha̱tum chixcú ko̱ko̱, chu̱ lakatzí̱n xuani̱t, hua̱ chuná̱ li̱taxtuni̱t sa̱mpi̱ xpa̱laktaju̱ma̱ cspiritu akskahuiní. Puschí̱ Jesús tima̱tlá̱ni̱lh; acxni̱ chú̱ xlá̱ ma̱pacsako̱lh yama̱ chixcú, tla̱n lacahuá̱nalh, chu̱ na̱ tla̱n chihuí̱nalh. \v 23 Pacs lanaj xlacahuanko̱ni̱t li̱lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ucxilhko̱lh, na̱má̱ xuanko̱y: “¿Pi̱ huatiya cahuá̱ yuma̱ chixcú̱ tali̱pa̱hu xCam Dios hua̱nti̱ xli̱mínat xuani̱t?” \p \v 24 Hua̱mpi̱ acxni̱ fariseos kalhakaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xlacán xquilhuama̱kó̱, chuná̱ huanko̱lh: “Yuma̱ chixcú̱ tla̱n tamacaxtuko̱y cspiritu akskahuiní̱ sa̱mpi̱ xlá̱ huá̱ ta̱scujma̱, chu̱ li̱pa̱huán Beelzebú hua̱nti̱ xapuxcu akskahuiní, chu̱ huá̱ ma̱xqui̱ni̱t xli̱tlihuaka.” \v 25 Cha̱nchu̱ Jesús pi̱ pacs xcatzi̱y hua̱ntu̱ xlacán xpuhuama̱kó̱, xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: “Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ caxati̱cahua̱ xanapuxcun ma̱paksi̱naní̱n xala c-aktum tlanca tíyat, lapi̱ xlacán caj natapa̱pitziko̱y hua̱nti̱ sta̱lanima̱kó̱, chu̱ xacstucán natzucuy la̱ta̱la̱tlahuako̱y, pus chuná̱ ni̱ lay tapalhi̱y yama̱ pu̱ma̱paksí̱n, huata caj nala̱lactlahuaya̱huako̱y. Chu̱ na̱ chuná̱ c-aktum ca̱chiquí̱n, usu c-aktum chiqui, lapi̱ caj xankalhí̱n la̱makasi̱tzi̱huilaca̱, ni̱ lay maka̱s catitapalhi̱ko̱lh, huata caj nalaclata̱yako̱y. \v 26 Pus na̱ chuná̱ chú̱ lapi̱ cha̱tum xlacscujni akskahuiní̱ ta̱la̱tamacaxtuy xta̱lacscujni, pus caj xacstu la̱ma̱pa̱pitziy. ¿La̱ntla̱ cha̱nú̱ chú̱ natapalhi̱y xpu̱ma̱paksi̱n akskahuiní? \v 27 Huixín huántit pi̱ quit ctamacaxtuko̱y cspiritu akskahuiní sa̱mpi̱ mat huá̱ quima̱xqui̱ni̱t xli̱tlihuaka Beelzebú hua̱nti̱ luhua xapuxcu akskahuiní; pus lapi̱ xli̱ca̱na̱ chuná, chi̱nchu̱ yama̱ hua̱nti̱ mili̱ma̱kalhtahuaka̱tcán, chu̱ hua̱nti̱ ca̱ta̱lapulayá̱n, ¿tí̱ ca̱ma̱xqui̱y li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ na̱ tla̱n tamacaxtuko̱y cspiritucan akskahuiní? Pus hua̱ yuma̱ nali̱akata̱ksá̱tit pi̱ huixín xli̱ca̱na̱ luhua mákat aktzanka̱yá̱tit. \v 28 Hua̱mpi̱ huata quit ctamacaxtuko̱y cspiritucan akskahuiní sa̱mpi̱ hua̱ Dios quima̱xqui̱ni̱t cSpíritu, chu̱ xli̱tlihuaka, chu̱ na̱ luhua lacatancs li̱tasiyuy pi̱ yama̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ nahuili̱y u̱nú̱ ca̱tiyatna̱ aya tzucuni̱ttá̱ kantaxtuy c-milatama̱tcán. \p \v 29 “Na̱ chuna li̱tum, ¿lá̱ntla̱ cha̱nú̱ natlahuacán natanu̱cana̱chá̱ c-xchic cha̱tum tlihuaka chixcú̱ laqui̱mpi̱ namakkalha̱nancán, hua̱ palapi̱ ni̱ xapu̱lana̱ namakatlajacán, chu̱ li̱huana̱ nachi̱huili̱cán? Lapi̱ chuná̱ natlahuacán, pus tla̱n namakkalhancán pu̱tum hua̱ntu̱ xlá̱ kalhi̱y. Pus na̱ chuná̱ la̱ntla̱ quit cmakatlajani̱t akskahuiní. \p \v 30 “Na̱ chuná̱ chú̱ hua̱nti̱ ni̱ quit quinta̱ta̱yay, tamá̱ caj quilaksi̱tzi̱niy hua̱ntu̱ quit cli̱scujma̱, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ ni̱ acxtum quinta̱ma̱macxtumi̱ko̱y tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ quit naclakma̱xtuko̱y, pus huata xlá̱ caj ma̱pa̱pitzima̱ laqui̱mpi̱ li̱huacá̱ nalaktzanka̱ko̱y. \p \v 31 “Pus huá̱ cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ Dios tla̱n nama̱tzanka̱naniy xli̱lhu̱hua xtala̱kalhi̱n, chu̱ na̱ chuná̱ pu̱tum caxatu̱cahuá̱ tama̱xcajua̱lí̱n hua̱ntu̱ chihui̱nanko̱ni̱t, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ makcatzi cala̱huá̱ nali̱kalhkama̱nán hua̱ntu̱ lacatancs li̱ma̱lacahua̱ni̱ma̱ Espíritu Santo, pus ni̱ lay catima̱tzanka̱nanica̱. \v 32 Na̱ chuná̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ cala̱huá̱ xquili̱kalhakamá̱nalh, quit Xatalacsacni Chixcú, fuerza̱ ma̱x tla̱n nama̱tzanka̱nanicán xtala̱kalhí̱n sa̱mpi̱ caj ni̱ catzi̱y, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ makcatzi cala̱hua̱ li̱xcajnit tachihuí̱n nali̱kalhkama̱nán hua̱ntu̱ xlá̱ luhua lacatancs catzi̱y pi̱ hua̱ xtascujut Espíritu Santo, ¿lá̱ntla̱ chá̱ nama̱tzanka̱nanicán ca̱quilhtamacú̱, usu hua̱ntu̱ mima̱chá̱ a̱li̱sta̱lh? \s1 Akatum quihui̱ li̱talakapasa̱ xtahuácat \r (Lucas 6:43-45) \p \v 33 “Huá̱ cali̱ucxílhtit akatum quihui̱ pi̱ lapi̱ tla̱n quihui, pus tuncán talakapasa sa̱mpi̱ luhua lacuán tahuacay xtahuácat; hua̱mpi̱ lapi̱ akatum quihui̱ ni̱tlá̱n, na̱ chuná̱ ni̱ lacuán tahuacay xtahuácat; sa̱mpi̱ akatum quihui̱ huá̱ li̱talakapasa̱ xtahuácat. \v 34 Quit luhua lacatancs cca̱lakapasá̱n sa̱mpi̱ huixín akskahuinaná̱tit. ¡Luhua xta̱chuná̱ minta̱yatcán la̱ntla̱ lacli̱xcajnit lu̱hua̱ hua̱ntu̱ tze̱k xcananko̱y! ¿Lá̱ntla̱ chú̱ tla̱n nali̱chihui̱naná̱tit lacuan tachihuí̱n pala antá̱ c-minacu̱cán luhua xli̱ca̱na̱ li̱xcájnit li̱catzi̱yá̱tit? ¿Sa̱mpi̱ cha̱tum chixcú̱ huá̱ li̱chihui̱nán c-xquilhni̱ hua̱ntu̱ xtalacapa̱stacni̱ kalhi̱y c-xnacú̱? \v 35 Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ luhua tla̱n xtapuhuá̱n, hua̱ xlá̱ li̱chihui̱nán hua̱ntu̱ lacuan tachihuí̱n sa̱mpi̱ pacs huá̱ huí̱ c-xnacú̱. Hua̱mpi̱ hua̱nti̱ luhua li̱xcájnit xtapuhuá̱n, hua̱ xlá̱ li̱chihui̱nán hua̱ntu̱ lacli̱xcájnit sa̱mpi̱ pacs hua̱ntu̱ ni̱ lacuan huí̱ c-xnacú̱. \v 36 Hua̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ la̱ntla̱ nama̱xoko̱ni̱ko̱cán tachixcuhuí̱tat tu̱ tlahuako̱ni̱t, xli̱pacs la̱ntla̱ cha̱tunu̱ nama̱sta̱ko̱y cue̱nta̱ la̱ntla̱ caj lakahuán chihui̱nanko̱ni̱t. \v 37 Sa̱mpi̱ caj xpa̱lacata la̱ntla̱ kalhatunu mintachihui̱ncán hua̱ntu̱ naca̱ma̱kalhapali̱caná̱tit huixín, naca̱li̱putza̱nanicaná̱tit, chuná̱ chú̱ naca̱ma̱catzi̱ni̱caná̱tit lapi̱ ni̱tú̱ li̱piná̱tit cue̱nta̱, usu huí̱ tu̱ nali̱tamakstuntlahuayá̱tit.” \s1 Huí̱ ti̱ ni̱ xli̱ca̱na̱ xli̱pa̱huán Jesús, caj xli̱lakasta̱namputún lactlanca li̱ca̱cni̱ tu̱ tlahuama̱ \r (Marcos 8:12; Lucas 11:29-32) \p \v 38 Maktum, makapitzi̱n fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n lakminko̱lh Jesús, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, quin clacasquina̱hu pi̱ huix xtlahua̱ aktum tlanca li̱ca̱cni tatlahu laqui̱mpi̱ xacli̱ucxilhui̱ pi̱ xli̱ca̱na̱ Dios macamini̱tán. \p \v 39 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Luhua xaaktzanká̱n lapá̱tit huixín u̱nú̱ ca̱quilhtamacú̱, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua lacli̱xcájnit mintapuhua̱ncán, na̱ xali̱kama̱n tlahuananí̱n, huixín lacasquiná̱tit cactláhualh aktum tlanca li̱ca̱cni tatlahu laqui̱mpi̱ naquili̱pa̱huaná̱tit. Hua̱mpi̱ quit ni̱tú̱ cactica̱li̱ma̱lakasta̱ní̱n hua̱ntu̱ huixín ucxilhputuná̱tit, huata xatlá̱n caj huá̱ nacca̱li̱ma̱lacahua̱ni̱yá̱n aktum tatlahu xta̱chuná̱ hua̱ntu̱ Dios titláhualh c-xlatama̱t profeta Jonás. \v 40 Pus chuná̱ la̱ntla̱ Jonás xtaju̱ma̱ aktutu quilhtamacú̱, chu̱ aktutu tzi̱sní̱ c-xpu̱lacni tlanca squi̱ti, na̱ chuná̱ chú̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ aktutu quilhtamacú̱, chu̱ aktutu tzi̱sní̱ ctaju̱ma̱ nahuán c-xtampu̱n tíyat. \v 41 Acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ la̱ntla̱ Dios nata̱tlahuako̱y xcue̱ntajcán tachixcuhuí̱tat, yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xuilakó̱ c-xaca̱chiqui̱n Nínive, xlacán nata̱yako̱y c-xlacati̱n Dios, chu̱ naca̱ma̱lacapu̱ko̱yá̱n huixín, sa̱mpi̱ acxni̱ xlá̱ Jonás li̱akchihui̱naniko̱lh xtachihui̱n Dios, xlacán tilakpali̱ko̱lh xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán; huá̱ hua̱ntu̱ huixín ni̱ lay tlahuayá̱tit, ma̱squi xli̱ca̱na̱ u̱nú̱ huí̱ cha̱tum hua̱nti̱ tlak tlanca̱ kalhi̱y xlacatzúcut ni̱ xahua̱ Jonás. \v 42 Na̱ chuná̱ hua̱nti̱ xli̱hui̱ puxcu̱na pusca̱t hua̱nti̱ maka̱n xma̱paksi̱nán c-aktum tíyat c-sur huanicán Sheba, xlá̱ na̱ nata̱yay c-xlacati̱n Dios acxni̱ naca̱ta̱tlahuacaná̱tit mincuentajcán mili̱pacscán hua̱nti̱ lapá̱tit la̱nchuj quilhtamacú̱, yama̱ reina pusca̱t na̱ naca̱makstuntlahuayá̱n, sa̱mpi̱ ma̱squi luhua mákat xuani̱t c-xtíyat hua̱mpi̱ fuerza̱ tímilh laqui̱mpi̱ nakaxmatniy xtachihuí̱n la̱ntla̱ xkalhi̱y xli̱skalala xamaka̱n rey Salomón, hua̱mpi̱ huixín ni̱ pala tzinú̱ quinkaxpatniputuná̱tit ma̱squi u̱nú̱ ca̱ta̱chihui̱namá̱n cha̱tum hua̱nti̱ tlak tlanca̱ xlacatzúcut ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ yama̱ rey Salomón. \s1 Hua̱nti̱ xli̱maktuy pa̱laktaju̱y cspiritu akskahuiní tlak luhua li̱xcájnit huan xtapuhuá̱n \r (Lucas 11:24-26) \p \v 43 “Acxni̱ cspiritu akskahuiní̱ ma̱makaxtaknicán cha̱tum chixcú̱ xlá̱ an putzay a̱lacatanu̱ anta̱ni̱ tla̱n natahuilay, chu̱ an lata̱kchokoy anta̱ni̱ mákat; hua̱mpi̱ huata acxni̱ ni̱ ta̱ksa̱ chuná̱ puhuán: \v 44 ‘Huata xatlá̱n nactaspitpalay c-quínchic anta̱ni̱ ctaxtuni̱tanchá.’ Acxni̱ chú̱ xlá̱ chimpalay, ma̱noklhuy yama̱ chixcú̱ xta̱chuná̱ aktum chíqui hua̱ntu̱ caj chunata yá̱, chu̱ ni̱tú̱ huilakó̱, xa̱huá̱ li̱huana̱ ma̱ca̱qui̱nancani̱t, chu̱ palhnancani̱t. \v 45 Puschí̱ huata xlá̱ lacapala̱ an tiyako̱y a̱kalhatujun xta̱spíritu̱ hua̱nti̱ a̱tzinú̱ luhua lacli̱xcájnit li̱catzi̱ko̱y, chu̱ antá̱ pu̱tum anko̱y tahuilako̱y c-xlatáma̱t yama̱ chixcú. Huá̱ chú̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ aya xtatla̱ni̱ni̱t, ca̱x a̱tzinú̱ luhua lacli̱xcájnit huan xtapuhuá̱n ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ xakasiya̱. Xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ na̱ pacs chuná̱ nacaakspulayá̱n huixín hua̱nti̱ la̱nchu̱ quilhtamacú̱ u̱nú̱ lapá̱tit, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ ni̱ lay quili̱pa̱huaná̱tit.” \s1 Xtzi, chu̱ xli̱nata̱lán putzako̱y laqui̱mpi̱ nata̱chihui̱nanko̱y Jesús \r (Marcos 3:31-35; Lucas 8:19-21) \p \v 46 Jesús chunacú̱ cxakatli̱ma̱kó̱ chixcuhuí̱n c-chiqui̱ antani̱ xuí̱ acxni̱ chinko̱lh xtzi, chu̱ makapitzi̱n xli̱nata̱lán, xlacán xta̱chihui̱namputunko̱y, chu̱ antá̱ ta̱yako̱chá̱ c-quilhtí̱n. \v 47 Cha̱tum chixcú̱ huánilh Jesús: \p —Mintzí, chu̱ makapitzi̱n mili̱nata̱lán a̱ya̱ko̱chá̱ c-quilhtí̱n, ta̱chihui̱namputunko̱yá̱n. \p \v 48 Hua̱mpi̱ huata xlá̱ kálhti̱lh hua̱nti̱ chuná̱ ma̱catzí̱ni̱lh, huánilh: \p —¿Tí̱ yuma̱ quintzí, chu̱ tí̱ yuma̱ luhua quili̱nata̱lán? \p \v 49 Huata xlá̱ huá̱ laklaca̱nko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, chu̱ na̱má̱ huá̱: \p —Hua̱ yumá̱ quintzí, xa̱hua̱ quili̱nata̱lán. \v 50 Sa̱mpi̱ caxati̱cahuá̱ hua̱nti̱ natlahuako̱y xli̱ma̱paksi̱n Quintla̱t hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ tamá̱ quinta̱lá, chu̱ na̱ hua̱ quintzí. \c 13 \s1 Xatakalhchihuí̱n xla cha̱tum chana̱ná \r (Marcos 4:1-9; Lucas 8:4-8) \p \v 1 Huatiya̱ yuma̱ quilhtamacú̱ Jesús táca̱xli̱ c-chiqui, chu̱ táxtulh alh c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. Antá̱ titahui̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱akchihui̱naniko̱y tachixcuhuí̱tat xtachihui̱n Dios. \v 2 Hua̱mpi̱ cumu luhua lhu̱hua̱ la̱ntla̱ tamacxtumi̱ko̱lh anta̱ni̱ xlá̱ xuí̱, huata xatlá̱n táju̱lh c-aktum pu̱tacutnu, antá̱ culucs tahui̱, hua̱nchú̱ a̱makapitzí̱n la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ antá̱ ta̱yako̱lh c-xquilhtu̱n chúchut laqui̱mpi̱ nakaxmatniko̱y xtachihuí̱n. \v 3 Jesús lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ li̱xakatli̱ko̱lh caj takalhchihuí̱n, chu̱ na̱ huaniko̱lh yuma̱ takalhchihuí̱n: “Maktum quilhtamacú̱ cha̱tum chana̱ná̱ alh chán xatalhtzi xli̱chánat. \v 4 Cha̱nchu̱ la̱ntla̱ xchana̱nanti̱lhay makapitzi̱n xli̱chánat tama̱ko̱chá̱ c-tiji; caj li̱puntzú̱ minko̱chá̱ lactzu̱ spu̱n, chu̱ sacuaqui̱ko̱lh. \v 5 Chi̱nchu̱ makapitzi̱n xli̱chánat tama̱ko̱chá̱ ca̱chihuixni̱ anta̱ni̱ ni̱tú̱ xkalhi̱y tíyat anta̱ni̱ nama̱ti̱ju̱ko̱y xtankáxe̱k. Yama̱ li̱chánat lacapala̱ pulhli̱ sa̱mpi̱ ni̱ lhu̱hua̱ xkalhi̱y tíyat. \v 6 Hua̱mpi̱ acxni̱ taxtuchi̱ chichiní, chu̱ li̱pe̱cua̱ tzúculh akchichín, lacapala̱ sca̱cli sa̱mpi̱ ni̱ li̱huana̱ xma̱ti̱ju̱ni̱t xtankáxe̱k. \v 7 Makapitzi̱n xli̱chánat tama̱ko̱chá̱ ca̱lhtucu̱ní̱n; yama̱ lhtucú̱n la̱li̱huán stacli, chu̱ ma̱aklankanu̱ko̱lh. \v 8 Hua̱mpi̱ huata makapitzi̱n xli̱chánat tama̱ko̱chá̱ c-xatla̱n tíyat, chu̱ acxni̱ stacko̱lh luhua lhu̱hua̱ tahuácalh xalí̱huat; makapitzi̱n tachaná̱n huí̱ tu̱ xkalhi̱y ma̱x pala aktum ciento xtalhtzi caj la̱ntla̱ akatum xaquihui, makapitzí̱n pala tutumpuxam, chu̱ makapitzí̱n ma̱x pala puxamaca̱hu caj la̱ntla̱ akatunu tachaná̱n. \v 9 ¡Lapi̱ huixín kalhi̱yá̱tit mili̱akahua̱ncán pus li̱huana̱ cakaxpáttit laqui̱mpi̱ naakata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ cca̱ma̱akata̱ksni̱putuná̱n!” \s1 Jesús huan xatú̱ xpa̱lacata li̱chihui̱nanko̱y la̱ntla̱ lactzu̱ takalhchihuí̱n \r (Marcos 4:10-12; Lucas 8:9-10) \p \v 10 Caj li̱puntzú̱ yama̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t Jesús laktalacatzuhui̱ko̱lh anta̱ni̱ xlá̱ xuí̱, chu̱ na̱má̱ tikalhasquinko̱lh: “¿Tú̱ xpa̱lacata acxni̱ huix ma̱siyuniko̱ya̱ tachixcuhuí̱tat xtachihui̱n Dios caxatu̱cahuá̱ li̱ma̱xtuniko̱ya̱ mintachihuí̱n, sa̱mpi̱ huix catzi̱ya̱ pi̱ tzinú̱ tuhua̱ naakata̱ksko̱y?” \p \v 11 Cha̱nchu̱ xlá̱ kalhtí̱nalh, huaniko̱lh: “Huixín xli̱ca̱na̱ pi̱ Dios ca̱ma̱catzi̱ni̱putuná̱n, laqui̱mpi̱ naakata̱ksá̱tit la̱ntla̱ xlá̱ lacapa̱stacni̱t nahuili̱y xasa̱sti xtapáksi̱t u̱nú̱ ca̱tiyatna, hua̱mpi̱ hua̱ la̱ntla̱ xli̱pacs hua̱nti̱ ni̱ quista̱laniko̱y, xlacán ni̱ lay akata̱ksko̱y la̱ntla̱ luhua naqui̱taxtuy. \v 12 Sa̱mpi̱ hua̱nti̱ li̱tzaksay akata̱ksa̱ yuma̱ xatla̱n talacapa̱stacni, hua̱ntu̱ kalhi̱y ta̱kata̱ksni a̱tzinú̱ nama̱li̱hua̱ca̱nicán, chu̱ a̱tzinú̱ pacs nakalhi̱y; hua̱mpi̱ hua̱nti̱ ni̱ li̱tzaksaputún cacátzi̱lh, pi̱ hua̱ntu̱ kalhi̱y namaklhti̱cán hasta ma̱squi caj xma̱n huá̱ hua̱ntu̱ tzinú̱ ta̱kata̱ksni̱ kalhi̱y. \v 13 Pus huachá̱ xpa̱lacata cli̱ma̱xtunikoy caxatu̱cahuá̱ hua̱ntu̱ tzinú̱ tuhua̱ nali̱akata̱ksko̱y acxni̱ quit cli̱xakatli̱ko̱y, laqui̱mpi̱ ma̱squi kaxmatko̱y quintachihuí̱n chunatiya tamakaxtakko̱y la̱mpala ni̱tu̱ kaxmatko̱ni̱t, chu̱ ma̱squi xlacán ucxilhma̱kó̱ hua̱ntu̱ quit cma̱kantaxti̱ma̱, chunatiya tamakaxtakko̱y la̱mpala ni̱tú̱ ucxilhko̱ni̱t. \v 14 Pus antá̱ chú̱ c-xlatama̱tcán yuma̱ chixcuhuí̱n li̱kantaxtuy hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tili̱chihuí̱nalh profeta Isaías acxni̱ na̱má̱ huá̱: \q1 ‘Yuma̱ tachixcuhuí̱tat ma̱squi cakaxmatko̱lh hua̱ntu̱ lacuan tastacya̱hu, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ catiakata̱ksko̱lh; \q1 ma̱squi na̱ caucxilhko̱lh lactlanca li̱ca̱cni quintatlahu, hua̱mpi̱ chunatiya natamakaxtakko̱y la̱mpala ni̱tú̱ ucxilhko̱ni̱t. \q1 \v 15 Xnacu̱can yuma̱ tachixcuhuí̱tat luhua xli̱ca̱na̱ tzaca̱tlako̱ni̱t; \q1 ma̱squi xlacán kaxmatko̱y hua̱mpi̱ ni̱ lay akata̱ksko̱y, \q1 ma̱squi luhua kalhi̱ko̱y xlakastapucán chunatiya la̱ntla̱ lakatzí̱n lama̱kó̱. \q1 Hua̱mpi̱ chuná̱ akspulako̱ni̱t sa̱mpi̱ ma̱n xlacán chuná̱ lacasquinko̱ni̱t pi̱ ni̱ cali̱lacahua̱nanko̱lh xlakastapucán, \q1 chu̱ na̱ ni̱ cali̱kaxmatko̱lh xtaka̱ncán, \q1 chu̱ na̱ ni̱ pala cali̱akata̱ksko̱lh xnacu̱cán. \q1 Huá̱ xacstucán le̱nko̱y cui̱nta̱ lapi̱ talakaspitta̱yako̱y, chu̱ quili̱pa̱huanko̱y \q1 laqui̱mpi̱ quit naclakalhamanko̱y, chu̱ nacma̱pacsako̱y xli̱stacnacán.’ \p \v 16 “Hua̱mpi̱ luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu huixín sa̱mpi̱ kalhi̱yá̱tit milakastapucán, chu̱ li̱ucxilhá̱tit hua̱ntu̱ ctlahuay, na̱ kalhi̱yá̱tit mintaka̱ncán, chu̱ li̱kaxpatá̱tit quintachihuí̱n. \v 17 Sa̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ lhu̱hua̱ profetas, chu̱ lacuan chixcuhuí̱n hua̱nti̱ maka̱n quilhtamacú̱ qui̱latama̱ko̱chi, hua̱ xlacán na̱ luhua xucxilhputunko̱y hua̱ntu̱ huixín la̱nchú̱ ucxilhpá̱tit, hua̱mpi̱ xlacán ni̱ ucxilhko̱lh; na̱ xkaxmatputunko̱y hua̱ntu̱ huixín la̱nchú̱ kaxpatpá̱tit hua̱mpi̱ huata xlacán ni̱ ma̱xqui̱ko̱ca̱ quilhtamacú̱ nakaxmatko̱y. \s1 Jesús ma̱akata̱ksni̱nán xatú̱ luhua huamputún xatakalhchihuí̱n chana̱ná \r (Marcos 4:13-20; Lucas 8:11-15) \p \v 18 “Huixín luhua li̱huana̱ cakaxpáttit, chu̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ cuani̱t yuma̱ takalhchihui̱n xla cha̱tum chana̱ná: \v 19 Yama̱ li̱chánat hua̱ntu̱ tama̱ko̱chá̱ c-tiji, chu̱ sacuaqui̱ko̱lh lactzu̱ spu̱n, huá̱ cli̱ma̱xtuy caxati̱cahuá̱ ti̱ kaxmatko̱y xtachihui̱n Dios, chu̱ la̱ntla̱ xlá̱ lacasquín nalatama̱ko̱y c-xasa̱sti xtapáksi̱t. Xlacán kaxmatko̱y, hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh mina̱chá̱ akskahuiní chú̱ ma̱pa̱nu̱niy yama̱ lacuan tachihuí̱n hua̱ntu̱ xchancani̱t c-xnacu̱cán. \v 20 Chi̱nchu̱ yama̱ li̱chánat hua̱ntu̱ tama̱ko̱chá̱ ca̱lacchihuixni, huá̱ cli̱ma̱xtuy yama̱ ti̱ kaxmatko̱y xtachihui̱n Dios, xli̱ca̱na̱ luhua aktum tapa̱xuhuá̱n ca̱najlako̱y, lakati̱ko̱y, chu̱ tla̱n tlahuako̱y. \v 21 Hua̱mpi̱ cumu ni̱ luhua pu̱lhmá̱n xkalhi̱y xtankáxe̱ka, ni̱ luhua maka̱s makapalako̱y, acxni̱ chú̱ min tu̱ nali̱talactuhuajko̱y, usu huí̱ ti̱ soka̱li̱ko̱y caj xpa̱lacata li̱pa̱huanko̱y xtachihui̱n Dios, tzucuy li̱puhuanko̱y, huata tu̱ xlacán tlahuako̱y xatlá̱n tuncán talacapa̱nu̱ko̱y. \v 22 Chi̱nchu̱ yama̱ li̱chánat hua̱ntu̱ tama̱ko̱chá̱ ca̱lhtucu̱ní̱n xlacán huá̱ li̱taxtuko̱y hua̱nti̱ kaxmatko̱y hua̱mpi̱ huata a̱tzinú̱ li̱ta̱katzanka̱ko̱y catu̱huá̱ hua̱ntu̱ caj xala ca̱tuxá̱huat, la̱ntla̱ nakalhi̱ko̱y lhu̱hua tumi̱n, chu̱ la̱ntla̱ li̱pa̱xuhu nalatama̱ko̱y, pus chuná̱ li̱ta̱kskahuitama̱ko̱y pu̱tum hua̱ntu̱ xlacán lakati̱ko̱y, caj chuna̱ na̱má̱ li̱ma̱aklankanu̱ko̱y tu̱ catzi̱ko̱y xtapaksi̱t Dios, ni̱ ma̱xqui̱ko̱y talacasquín ma̱sta̱y xtahuácat c-xlatama̱tcán. \v 23 Hua̱mpi̱ yama̱ tachaná̱n hua̱ntu̱ tama̱ko̱chá̱ c-xatla̱n tíyat, huá̱ xlacán li̱taxtuko̱y hua̱nti̱ kaxmako̱y, chu̱ na̱ akata̱ksko̱y xtachihui̱n Dios, xlacán tlahuako̱y hua̱ntu̱ antá̱ li̱ma̱paksi̱ko̱y, tapalhi̱niko̱y, lhu̱hua̱ chú̱ hua̱ntu̱ li̱ma̱siyuko̱y xatahuácat. Makapitzí̱n xta̱chuná̱ yama̱ li̱chánat hua̱ntu̱ ma̱sta̱ko̱lh aktum ciento xtalhtzi caj la̱ntla̱ta akatum, chu̱ makapitzí̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ ti̱ ma̱sta̱ko̱lh tutumpuxam, chu̱ puxamaca̱hu.” \s1 Xatakalhchihuí̱n li̱xcajnit lactzu̱ tuhuá̱n c-xlaksti̱pa̱ncan xatla̱n tachaná̱n \p \v 24 Jesús na̱ tili̱xakatli̱ko̱lh yuma̱ takalhchihuí̱n: “Yuma̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱tzuqui̱putún u̱nú̱ ca̱tiyatna, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ lacuan li̱chánat hua̱ntu̱ cha̱tum chixcú̱ chálh c-xpú̱cuxtu. \v 25 Hua̱mpi̱ acxni̱ tzí̱sualh pacsá clhtatama̱ko̱ca̱, ca̱tzi̱sní̱ tze̱k tanu̱chi̱ cha̱tum hua̱nti̱ csi̱tzi̱niy xpu̱chiná̱ pú̱cuxtu, chu̱ antá̱ xlá̱ tzúculh xpuyumakán catu̱cahuá̱ hua̱ntu̱ ni̱ lacuan tachaná̱n c-xlaksti̱pa̱ncan trigo̱; acxni̱ chuná̱ tlahuako̱lh lacapala̱ alh. \v 26 Acxni̱ yama̱ trigo̱ stacli, chu̱ tzúculh tahuacay xtahuácat, na̱ hasta acxnicú̱ tzúculh tasiyuy xani̱ma̱ caj xachunata tuhuá̱n. \v 27 Cscujní̱n hua̱nti̱ antá̱ cscujma̱kó̱, lacapala̱ anko̱lh huaniko̱y xma̱la̱nacán: ‘Tla̱ti, lapi̱ caj xlakstu trigo̱ tíchanti̱ yuma̱ c-mipú̱cuxtu, ¿ní̱ chú̱ minchá̱ yama̱ xali̱xcajnit li̱chánat?’ \v 28 Xpu̱chiná̱ yama̱ tachaná̱n, na̱má̱ huaniko̱lh: ‘Huá̱ cha̱tum ti̱ luhua quinca̱si̱tzi̱niyá̱n chuná̱ quinca̱tlahuani̱tán.’ Xlacán huanipalako̱lh: ‘¿Lá̱ntla̱ chí̱ Huana? ¿Pi̱ lacasquina̱ pi̱ cana̱hu pulhumakana̱hu tama̱ li̱xcájnit tuhuá̱n?’ \v 29 Hua̱mpi̱ xlá̱ huaniko̱lh: ‘Ni̱ chuná̱ catlahuátit, ¿chá̱mpala xamaktum acxni̱ huixín pulhupá̱tit nahuán tuhuá̱n na̱ napulhuyá̱tit yama̱ trigo̱? \v 30 Huata xatlá̱n lacxtum castacko̱ka̱lh hasta acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ la̱ntla̱ pu̱tum nama̱macxtumi̱cán quintachaná̱n, acxnicú̱ nacuaniko̱y scujní̱n pi̱ xapu̱lh huá̱ napulhuko̱y hua̱ntu̱ ni̱ xatla̱n tuhuá̱n, na̱ tanuj napa̱chi̱cán laqui̱mpi̱ nalaclhcuyuhuili̱cán. Ali̱sta̱lh chú̱ nama̱macxtumi̱cán trigo̱, li̱huana̱ nama̱qui̱cán xlá.’” \s1 Xatakalhchihui̱n xali̱chanat mostaza \r (Marcos 4:30-32; Lucas 13:18-19) \p \v 31 Jesús na̱ tili̱xakatli̱palako̱lh yuma̱ takalhchihuí̱n: “Yama̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱tzuqui̱ma̱ ca̱tiyatna, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ staca̱ yama̱ aktum xali̱chanat quihui̱ hua̱ntu̱ huanicán mostaza, acxni̱ cha̱tum chixcú̱ chán c-xpú̱cuxtu. \v 32 Xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ yuma̱ xtalhtzi quihui̱ hua̱ntu̱ tlak luhua actzú̱, acti̱ná̱ la̱ntla̱ xli̱pacs a̱makapitzi̱n tachaná̱n hua̱ntu̱ lactlanca stacko̱y, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, acxni̱ xlá̱ lacapala̱ pun, chu̱ na̱ lacapala̱ tzucuy staca, hasta tlanca quihui̱ huan; chu̱ luhua lhu̱hua̱ kalhi̱y xpakaní̱n, chu̱ hasta lactzu̱ spu̱n hua̱ntu̱ kosko̱y ca̱u̱ní̱n antá̱ xlacán tla̱n tlahuay xma̱sakacán c-xpakaní̱n.” \s1 Xatakalhchihui̱n levadura \r (Lucas 13:20-21) \p \v 33 Na̱ tili̱xakatli̱palako̱lh yuma̱ aktum li̱tum takalhchihuí̱n, huaniko̱lh: “Huá̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱tzuqui̱ma̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna̱ luhua xta̱chuná̱ nata̱kahuani̱y la̱ntla̱ lay actzu̱ levadura acxni̱ cha̱tum pusca̱t ta̱lakuilhapa̱spita̱ xcaxtala̱squítit tu̱ tipú̱lhca̱lh pa̱tutu. Yama̱ levadura lacatzucu̱ tzucuy tlahuay xtascújut hasta acxni̱ ma̱paklhako̱y xli̱pacs xli̱tlanca̱ yama̱ xatalakmun xcaxtala̱squítit.” \s1 Jesús ma̱kantaxti̱y hua̱ntu̱ titzokuíli̱lh profeta Isaías \r (Marcos 4:33-34) \p \v 34 Cha̱nchu̱ Jesús acxni̱ cxakatli̱ko̱y tachixcuhuí̱tat, ankalhí̱n caj catu̱huá̱ xli̱ma̱xtuniko̱y xtakalhchihuí̱n, niucxni̱ tú̱ xli̱xakatli̱ko̱y lapi̱ ni̱ huí̱ tú̱ nali̱ma̱xtuniko̱y. \v 35 Pus huá̱ chuná̱ li̱tláhualh laqui̱mpi̱ nama̱kantaxti̱y hua̱ntu̱ tili̱chihuí̱nalh profeta Isaías acxni̱ chuná̱ tzóknu̱lh c-xlibro̱: \q1 “Acxni̱ quit nacxakatli̱ko̱y tachixcuhuí̱tat, catu̱huá̱ hua̱ntu̱ nacli̱ma̱lacastucniko̱y quintachihuí̱n; \q1 lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ lacuan talacapa̱stacni̱ nacuán \q1 hua̱ntu̱ xta̱ktze̱ktahuilani̱t hasta la̱ntla̱ Dios tima̱lacatzúqui̱lh ca̱tuxá̱huat.” \s1 Jesús ma̱lacatancsay hua̱ntu̱ li̱chihui̱nán xali̱xcajnit tuhuá̱n. \p \v 36 Acxni̱ Jesús huaniko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n pi̱ caanko̱lhá̱ c-xchiccán, xlá̱ na̱ ta̱anko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t c-chiqui̱ anta̱ni̱ natamakaxtakko̱y. Acxni̱ cha̱nko̱lh, xli̱ma̱kalhtahuáka̱t na̱má̱ huaniko̱lh: “Xtlahua̱ tlanca li̱tlá̱n, xquinca̱huani̱ hua̱ntu̱ ma̱akata̱ksni̱namputún yama̱ xatakalhchihui̱n li̱xcajnit tuhuá̱n hua̱ntu̱ xpulhni̱t c-xlaksti̱pa̱ncan xalacsuan li̱chánat hua̱ntu̱ xchancani̱t c-pú̱cuxtu.” \p \v 37 Huata xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: “Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ chalh xatla̱n li̱chánat, pus huatiya̱ quit Xatalacsacni Chixcú. \v 38 Chi̱nchu̱ hua̱ pú̱cuxtu, pus huá̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat. Yama̱ xatla̱n li̱chánat huá̱ li̱taxtuko̱y hua̱nti̱ ca̱najlako̱ni̱t quintachihuí̱n, chu̱ tapaksi̱niko̱y Dios; chi̱nchu̱ hua̱ xali̱xcajnit tuhuá̱n huá̱ xlacán li̱taxtuko̱y hua̱nti̱ tapaksi̱niko̱y akskahuiní. \v 39 Chi̱nchu̱ hua̱nti̱ luhua si̱tzi̱niy xpu̱china tachaná̱n, pus huatiya̱ li̱taxtuy akskahuiní. Yama̱ li̱xká̱nat huá̱ huaniputún la̱ntla̱ nasputa̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat; chu̱ yuma̱ xka̱naní̱n hua̱nti̱ namacaminko̱cán laqui̱mpi̱ nama̱macxtumi̱ko̱y hua̱ntu̱ ya̱kó̱ xalí̱xka̱t, pus xlacán hua̱ ángeles. \v 40 Na̱ chuná̱ tu̱ ma̱akspuli̱cán ni̱tla̱n tuhuá̱n acxni̱ naxka̱nancán, pu̱lh huá̱ li̱cúxtut pulhucán, li̱huana̱ ma̱macxtumi̱cán, chu̱ lhcuyucán, pus na̱ chuná̱ chú̱ naqui̱taxtuy acxni̱ nasputcán ca̱tuxá̱huat. \v 41 Quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacma̱lakacha̱ko̱y quiángeles laqui̱mpi̱ nama̱macxtumi̱ko̱y xli̱pacs yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ma̱tlahui̱ko̱y tala̱kalhí̱n a̱makapitzí̱n, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ luhua lacli̱xcájnit xtapuhua̱ncán. \v 42 Xlacán antá̱ natamacapu̱ko̱cán c-tlanca lhcúya̱t laqui̱mpi̱ antá̱ natasako̱y, chu̱ nama̱lacsa̱ni̱ko̱y xtatzancán caj xpa̱lacata xtapa̱ti̱ncán. \v 43 Chi̱nchu̱ yamá̱ hua̱nti̱ tlahuako̱ni̱t hua̱ntu̱ xatla̱n tatlahu c-xlatama̱tcán xlacán li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ namacaxkaka̱nanko̱ya̱chá̱ c-xpu̱ma̱paksi̱n Quintla̱tican Dios xta̱chuná̱ la̱ntla̱ chichiní. ¡Lapi̱ huixín kalhi̱yá̱tit mili̱akahua̱ncán pus li̱huana̱ cakaxpáttit laqui̱mpi̱ naakata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ cca̱ma̱akata̱ksni̱putuná̱n! \s1 Xtapaksi̱t Dios xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tlanca tamacú̱n hua̱ntu̱ caj xalán ta̱ksa̱ cha̱tum \p \v 44 “Hua̱nti̱ huacu kaxmata̱ pi̱ li̱chihui̱nancán xasa̱sti xli̱ma̱paksi̱n Dios, chu̱ luhua lakati̱y, pus xlá̱ luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuy la̱ntla̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ta̱ksa̱ aktum lhu̱hua tumi̱n, pacs xla oro, hua̱ntu̱ xma̱acnu̱cani̱t c-aktum pú̱cuxtu. Acxni̱ cátzi̱lh pi̱ chuná, huata xlá̱ lacapala̱ ma̱acnu̱palay, chá̱pa̱xuhua̱na̱ taspita̱ c-xchic, pacs sta̱ko̱y hua̱ntu̱ xkalhi̱y laqui̱mpi̱ tla̱n chú̱ natama̱huay yama̱ pú̱cuxtu. \s1 Xtapaksi̱t Dios xta̱chuná̱ li̱taxtuy la̱ntla̱ aktum tapala̱xla perla \p \v 45 “Na̱ chuna li̱tum yama̱ hua̱nti̱ huacu kaxmata̱ la̱ntla̱ li̱chihui̱nancán xasa̱sti xtapaksi̱t Dios, chu̱ xlá̱ luhua lakati̱y, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ sta̱nán, chu̱ tama̱huanán, chu̱ putzatla̱huán lacuan perlas, hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ luhua xli̱ca̱na̱ xalacuán. \v 46 Hua̱mpi̱ lapi̱ chú̱ naqui̱ta̱ksa̱ aktum hua̱ntu̱ luhua xatlá̱n, chu̱ xlá̱ tancs catzi̱y pi̱ hua̱ yumá̱ luhua xatapala̱xla, huata lacapala̱ taspita̱ c-xchic, sta̱ko̱y pacs la̱ntla̱ tu̱ kalhi̱y laqui̱mpi̱ tla̱n chú̱ natama̱huay yama̱ xatla̱n perla. \s1 Xtapaksi̱t Dios na̱ luhua xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tza̱lh \p \v 47 “Yama̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios na̱ luhua xta̱chuná̱ naqui̱taxtuy la̱ntla̱ tza̱lh acxni̱ muju̱cán c-ta̱kaya̱huaná, chu̱ ti̱pa̱lhu̱hua̱ caxatu̱cahua̱ squi̱ti, pacs pu̱chipacán. \v 48 Acxni̱ chú̱ tatzamay tza̱lh la̱ntla̱ lhu̱hua squi̱ti̱ xtaju̱ni̱tanchá, yama̱ squi̱ti̱naní̱n, xuatacutuko̱y c-xquilhtu̱n chúchut, antá̱ chú̱ xlacán culucs lakatahuilako̱y tzucuy lacsacko̱y squi̱ti. Hua̱ntu̱ xalacuan squi̱ti̱ li̱huana̱ pu̱ma̱qui̱ko̱y pakxu, chu̱ hua̱ntu̱ ni̱ xalacuán, ni̱ le̱nko̱y, huata caj makanko̱y. \v 49 Pus na̱ chuná̱ naqui̱taxtuy acxni̱ nasputa̱ ca̱tuxá̱huat, naminko̱ya̱chá̱ ángeles c-akapú̱n laqui̱mpi̱ nama̱pa̱pitziko̱cán hua̱nti̱ lacli̱xcájnit li̱catzi̱ko̱y c-xlaksti̱pa̱ncán hua̱nti̱ lacuán xtapuhua̱ncán. \v 50 Huá̱ chú̱ yamá̱ hua̱nti̱ luhua lacli̱xcájnit kalhi̱ko̱y xtapuhua̱ncán, pus huá̱ namaca̱nko̱cán c-lhcúya̱t laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱lacsa̱ni̱y, usu nala̱li̱xcay xtatzancán caj xpa̱lacata yama̱ li̱pe̱cua tapa̱tí̱n.” \s1 Luhua li̱pa̱xuhu hua̱nti̱ pacs akata̱ksko̱y xtapaksi̱t Dios \p \v 51 Jesús na̱má̱ kalhasquinko̱lh hua̱nti̱ cxakatli̱ma̱kó̱: \p —¿Pi̱ pacs akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ quit cca̱huanimá̱n? \p Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Cakata̱ksa̱hu, tla̱ti. \p \v 52 Huata xlá̱ na̱má̱ huanipalako̱lh: \p —Lapi̱ chuná, pus mili̱catzi̱tcán pi̱ cha̱tum hua̱nti̱ luhua li̱huana̱ li̱kalhtahuakani̱t hua̱ntu̱ la̱ntla̱ xuí̱ xamaka̱n xli̱ma̱paksi̱n Dios, chu̱ lapi̱ na̱ lakapasma̱ xli̱pacs la̱ntla̱ aksti̱tum nali̱latama̱ya̱hu c-xasa̱sti xtapáksi̱t, pus luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuy la̱ntla̱ cha̱tum ma̱tamacu̱nú̱ hua̱nti̱ xpu̱china aktum tlanca chiqui̱ anta̱ni̱ ma̱qui̱ni̱t xtalacapa̱stacni, sa̱mpi̱ ni̱ xma̱n huá̱ catzi̱y la̱ntla̱ nama̱siyuniko̱y a̱makapitzí̱n hua̱ntu̱ xamaka̱n talacapa̱stacni, hua̱mpi̱ na̱ xa̱huá̱ catzi̱y la̱ntla̱ acxtum ta̱ma̱lacastuca̱ hua̱ntu̱ la̱nchú̱ cma̱siyuma̱ xasa̱sti talacapa̱stacni. \s1 Jesús ampalay c-xca̱chiqui̱n Nazaret \r (Marcos 6:1-6; Lucas 4:16-30) \p \v 53 Acxni̱ Jesús ma̱katspútulh yuma̱ takalhchihuí̱n tíalh a̱lacatanu̱. \v 54 Cha̱nchu̱ antá̱ cha̱lh luhua c-xca̱chiquí̱n anta̱ni̱ xlá̱ cstacni̱t. Antá̱ chú̱ tzúculh li̱akchihui̱nán xtapaksi̱t Dios c-xpu̱kalhtahuakacan judíos hua̱ntu̱ xuí̱ antá, chu̱ la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ ti̱ xkaxmatnima̱kó̱, caj cacs xli̱lacahuanko̱y xtachihuí̱n, pus na̱má̱ xuanko̱y: \p —¿Ní̱ cahuá̱ catzí̱nilh xli̱pacs tlanca talacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ kalhi̱y yuma̱ Jesús? ¿Lá̱ntla̱ cahuá̱ li̱kalhi̱y li̱tlihuaka̱ pi̱ tla̱n tlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni hua̱ntu̱ kalhi̱y li̱pe̱cua xlakasi? \v 55 Pus hua̱ yumá̱ hua̱ xkahuasa José ti̱ xuacna xuani̱t, chi̱nchu̱ xtzi, huanicán María, xa̱huá̱ na̱ lakapasko̱ya̱hu xnata̱lán huaniko̱cán Santiago, José, Simón, xa̱hua̱ Judas. \v 56 Chu̱ na̱ chuná̱ makapitzi̱n xnata̱lan lactzumaján, na̱ antá̱ u̱nú̱ huilakó̱, luhua lakapasko̱ya̱hu. Pus ¿tí̱ chi̱nchu̱ ma̱xqui̱ni̱t cahuá̱ xli̱skalala hua̱ntu̱ xlá̱ quinca̱ma̱siyuniyá̱n? \p \v 57 Puschí̱ caj xpa̱lacata̱ pi̱ xta̱chiqui̱ncán ni̱ xli̱ca̱najlaniko̱y. Huata Jesús na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Ni̱ cha̱tum xprofeta Dios la̱ntla̱ cani̱cahuá̱ anta̱ni̱ an pacs ca̱najlanicán, chu̱ li̱pa̱huancán, hua̱mpi̱ acxni̱ cha̱n c-xca̱chiquí̱n, xa̱hua̱ c-xchic, antá̱ ni̱ pala tzinú̱ ca̱najlanicán hua̱ntu̱ xlá̱ li̱chihui̱nán. \p \v 58 Pus caj xpa̱lacata yumá̱ ni̱ lhu̱hua̱ li̱tlahuako̱lh lactlanca li̱ca̱cni̱ c-xlaksti̱pa̱ncán sa̱mpi̱ xlacán ni̱ xli̱pa̱huanko̱y. \c 14 \s1 Juan bautista makni̱cán \r (Marcos 6:14-29; Lucas 9:7-9) \p \v 1 Rey Herodes hua̱nti̱ xli̱hui̱ li̱gobernador c-Galilea, acxni̱ xlá̱ lákcha̱lh tachihuí̱n la̱ntla̱ xli̱chihui̱nancán Jesús, \v 2 huata xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh hua̱nti̱ antá̱ xta̱scujma̱kó̱: “Tamá̱ hua̱nti̱ huanicán Jesús xalán pala huá̱ Juan Bautista, ma̱x lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n, chu̱ mimpá̱ ca̱quilhtamacú̱, huachá̱ chuná̱ li̱tlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tatlahu.” \p \v 3 Hua̱ chuná̱ xli̱huán Herodes sa̱mpi̱ huá̱ xma̱chipi̱nani̱t Juan, chu̱ tachí̱n tile̱nca̱ c-pu̱la̱chi̱n. Huá̱ chuná̱ li̱tláhualh caj xpa̱lacata Herodías hua̱nti̱ xpusca̱t xuani̱t xta̱la Felipe, \v 4 sa̱mpi̱ xlá̱ ni̱tlá̱n tláhualh hua̱ntu̱ maktum quilhtamacú̱ tihuánilh Juan: “Ni̱tlá̱n la̱ntla̱ li̱pímpa̱t milatámat, ni̱ mi̱li̱ta̱tahuílat miya̱stá.” \p \v 5 Puschí̱ rey Herodes xmakni̱putún Juan, hua̱mpi̱ xlakpe̱cuampalay sa̱mpi̱ la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua judíos xcatzi̱cán pi̱ Juan huá̱ profeta xuani̱t. \v 6 Hua̱mpi̱ acxni̱ ma̱kátzi̱lh xca̱ta̱ la̱ntla̱ tachixcúhui̱lh Herodes, chu̱ xli̱pa̱xuhuama̱ca̱ xtucuhuiní, hua̱ xtzuma̱t Herodías, xlá̱ alh tantli̱y antá̱ c-xlacati̱ncan li̱pu̱tum anta̱ni̱ xua̱yama̱ko̱ca̱. Pus luhua lakáti̱lh Herodes la̱ntla̱ xlá̱ tántli̱lh. \v 7 Hasta ma̱lacnú̱nilh pi̱ nama̱xqui̱y la̱ntla̱ tu̱ xlá̱ nasquiniy. \v 8 Hua̱mpi̱ cumu yama̱ tzuma̱t alh li̱xakatli̱y xtzi, xlá̱ li̱huana̱ stacyá̱hualh tu̱ nasquín, pus na̱má̱ alh huaniy Herodes: \p —Quit clacasquín pi̱ la̱nchuj tuncán xquima̱xqui̱ c-paktum pula̱tu̱ xakxe̱ka Juan Bautista. \p \v 9 Acxni̱ chuná̱ káxmatli̱ rey Herodes hua̱ntu̱ xlacasquín tzuma̱t, xlá̱ luhua tali̱puhuá̱ni̱lh. Hua̱mpi̱ huá̱ xpa̱lacata̱ pi̱ xma̱lacnu̱nini̱t la̱ntla̱ pala tú̱ csquínilh, chu̱ pi̱ na̱ pacs xkaxmatko̱ni̱t ti̱ xta̱huilakó̱, pus lacapala̱ li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ namaxqui̱cán, \v 10 chu̱ na̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ capixca̱acti̱ca̱ xakxe̱ka Juan Bautista c-pu̱la̱chi̱n. \v 11 A̱li̱sta̱lh chú̱ pu̱li̱minca̱ paktum pula̱tu, macama̱xqui̱ca̱ yama̱ tzuma̱t, hua̱ chu̱ xlá̱ má̱xqui̱lh xtzi. \v 12 Cha̱nchu̱ caj li̱puntzú̱ chinko̱lh hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Juan, le̱nko̱lh xtiyatli̱hua, chu̱ ma̱acnu̱ko̱lh. A̱li̱sta̱lh chú̱ lakanko̱lh Jesús, ma̱catzi̱ni̱ko̱lh hua̱ntu̱ xakspulani̱t Juan. \s1 Jesús ma̱hui̱ko̱y akquitzis mi̱lh chixcuhuí̱n \r (Marcos 6:30-44; Lucas 9:10-17; Juan 6:1-14) \p \v 13 Acxni̱ Jesús cátzi̱lh hua̱ntu̱ xakspulani̱t Juan, huata xlá̱ na̱ tatampú̱xtulh anta̱ni̱ xlama̱, cha̱lh c-ta̱kaya̱huaná, antá̱ táju̱lh c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ tá̱alh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t lacatum anta̱ni̱ tzili̱s ca̱huán cajá ka̱nu̱y. Hua̱mpi̱ lhu̱hua̱ xala cani̱hua̱ lactzu̱ ca̱chiquí̱n ca̱lacatzuní̱n, acxni̱ catzi̱ko̱lh anta̱ni̱ nachá̱n yama̱ pu̱tacutnu, xlacán anko̱lh putzako̱y, hua̱mpi̱ caj tuhuani̱anko̱lh. \v 14 Acxni̱ chú̱ Jesús tácutli̱ c-pu̱tacutnu, úcxilhli̱ pi̱ luhua lhu̱hua̱ xkalhkalhi̱ma̱kó̱. Xlá̱ lakalhamanko̱lh, chu̱ ma̱pacsako̱lh xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱minko̱ni̱t xta̱tatlacán. \v 15 Huatiya̱ yama̱ quilhtamacú̱, acxni̱ ko̱tánu̱lh, xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Jesús lakminko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Aya ko̱tánu̱lh, chu̱ tzi̱suamajá, xa̱huachí̱ ni̱ anán cachiquí̱n u̱nú̱ lacatzú̱, Huata xatlá̱n cahuanikó̱ yuma̱ xli̱pacscán pi̱ caanko̱lhá̱ c-xchiccán, usu anta̱ni̱ huí̱ aktum ca̱chiquí̱n laqui̱mpi̱ antá̱ natama̱huako̱y xli̱huatcán. \p \v 16 Huata Jesús huaniko̱lh: \p —Pus ni̱ luhua xlacasquinca̱ pala a̱lacatanu̱ naanko̱y, huata huixín ma̱n cama̱hui̱kó̱tit. \p \v 17 Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Hua̱mpi̱, ¿lá̱ntla̱ chú̱ quin nacma̱accha̱ni̱ya̱hu nacma̱hui̱ko̱ya̱hu? Sa̱mpi̱ ni̱ lhu̱hua̱ ckalhi̱ya̱hu caxtala̱nchu̱, caj xma̱n macquitzis, xa̱hua̱ tantuy squi̱ti. \p \v 18 Jesús huanipalako̱lh: \p —Pus caquili̱tanítit hua̱ntu̱ kalhi̱yá̱tit. \p \v 19 Jesús li̱ma̱paksi̱ko̱lh xli̱pacs li̱lhu̱hua̱ pi̱ antá̱ catahuilako̱lh ca̱sakatna. A̱li̱sta̱lh acxni̱ maklhtí̱nalh yama̱ macquitzis caxtala̱nchu̱, xa̱hua̱ tantuy squi̱ti, xlá̱ talacayá̱hualh c-akapú̱n, pa̱xcatcatzí̱nilh Dios xpa̱lacata lí̱huat. Acxni̱ lakchakako̱lh caxtala̱nchu̱, chú̱ ma̱xqui̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t laqui̱mpi̱ xlacán nama̱akpitziniko̱y xli̱pacs. \v 20 Pacs hua̱yanko̱lh, chu̱ tla̱n kalhkasko̱lh. Hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh xlacán ma̱tzamapalako̱lh pa̱cu̱tuy pakxu̱ xatalakchakatama̱n caxtala̱nchu̱, xa̱hua̱ squi̱ti̱ hua̱ntu̱ akatá̱xtulh. \v 21 Hua̱nti̱ tihua̱yanko̱lh, xkatzi̱y ma̱x pala akquitzis mi̱lh chixcuhuí̱n, tanuj cue̱nta̱ lacchaján, chu̱ lactzu̱ camán. \s1 Jesús kalhtla̱huán ta̱kaya̱huaná \r (Marcos 6:45-52; Juan 6:16-21) \p \v 22 A̱li̱sta̱lh Jesús huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ cataju̱ko̱lh yama̱ c-pu̱tacutnu̱ laqui̱mpi̱ xlacán pu̱lh huá̱ napa̱tacutko̱ya̱chá, chu̱ hasta a̱li̱sta̱lh xlá̱ nalakcha̱nko̱y sa̱mpi̱ a̱cu xuanima̱kó̱ tachixcuhuí̱tat pi̱ caanko̱lhá̱ c-xchiccán. \v 23 Acxni̱ chú̱ pacs ma̱quilhanu̱ko̱lh tachixcuhuí̱tat, tiaksputtahui̱ ka̱stí̱n anta̱ni̱ caj xacstu alh tlahuay xoración. Acxni̱ chú̱ luhua aya li̱huana̱ tzi̱suanko̱lh antacú̱ xlá̱ xlaya̱ xacstu. \v 24 Chi̱nchu̱ pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xpu̱ama̱kó̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, antiyá̱ c-xita̱t ta̱kaya̱huaná̱ xan, hua̱mpi̱ caj xamaktum li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ tzúculh u̱nán, chu̱ yama̱ pu̱tacutnu̱ li̱pe̱cua̱ xma̱lactzuhuiji̱ma̱ la̱ntla̱ xli̱tlihuaka ta̱kaya̱huaná̱ xtanakama̱; hasta xma̱lakspitputún la̱ntla̱ csnokmín u̱n. \v 25 Acxni̱ chú̱ luhua tzi̱sacú xuani̱t, ni̱ naj cxkakay, Jesús lakanko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t xkalhtla̱huanti̱lhay chúchut c-ta̱kaya̱huaná. \v 26 Cha̱nchu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t acxni̱ ucxilhko̱lh pi̱ xkalhtla̱huama̱ chúchut, xlacán li̱pe̱cua̱ pe̱cuanko̱lh, tzúculh ca̱tasako̱y, na̱má̱ huanko̱y: \p —Tama̱ xlá̱ ma̱x caj ni̱n quinca̱ma̱lacapalajuani̱má̱n. \p \v 27 Hua̱mpi̱ tuncán xakatli̱ko̱lh Jesús, huaniko̱lh: \p —Cama̱tlihuaklhcántit, ni̱ cape̱cuántit, sa̱mpi̱ quit Jesús hua̱nti̱ cca̱lakama̱chá̱n. \p \v 28 Pedro xakátli̱lh, chu̱ na̱má̱ quilhánilh: \p —Tla̱ti, hua̱ palapi̱ xli̱ca̱na̱ huix hua̱nti̱ támpa̱t, pus chú̱ na̱ caquintasanipi̱ laqui̱mpi̱ na̱ tla̱n nactla̱huán c-xkalhni chúchut hasta anta̱ni̱ huix ya̱pi. \p \v 29 Cha̱nchu̱ xlá̱ huá̱: \p —Pus caakpúhuanti, catat. \p Yama̱ Pedro la̱li̱huán tácutli̱ c-pu̱tacutnu, chu̱ na̱ chuná̱ tzúculh kalhtla̱huán chúchut laqui̱mpi̱ namín ta̱la̱pa̱xtoka̱ Jesús. \v 30 Hua̱mpi̱ acxni̱ xlá̱ makcátzi̱lh pi̱ luhua tlihuaka xmima̱ u̱n, fuerza̱ pé̱cualh, tzúculh laktzanka̱y c-chúchut, na̱má̱ quilhánilh: \p —¡Tla̱ti Jesús, catlahua̱ li̱tlá̱n caquimakta̱ya! \p \v 31 Acxnitiyá̱ chú̱ Jesús macachípalh, na̱má̱ huánilh: \p —Pedro, ¿tú̱huan huix ni̱ lay quili̱pa̱huana? ¿Lá̱ntla̱ chú̱ quimacpuhuani̱ pi̱ ni̱ cactimakta̱yán? \p \v 32 Acxni̱ chú̱ xlacán taju̱ko̱lh c-pu̱tacutnu, yama̱ u̱n tuncán tácacsli. \v 33 Chi̱nchu̱ a̱makapitzi̱n xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱nti̱ antá̱ xtaju̱ma̱kó̱ c-pu̱tacutnu, lacapala̱ lakatatzokostako̱lh, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¡Luhua xli̱ca̱na̱ chú̱ ccatziya̱hu pi̱ huix xCam Dios! \s1 Jesús ma̱pacsako̱y ta̱tatlaní̱n xala c-Genesaret \r (Marcos 6:53-56) \p \v 34 Acxnitiyá̱ chú̱ lacapala̱ tzúculh pa̱tacutko̱y c-ta̱kaya̱huaná, chu̱ antá̱ cha̱nko̱lh c-xatiyat huanicán Genesaret. \v 35 Acxni̱ hua̱nti̱ antá̱ xalaní̱n lakapasko̱lh pi̱ hua̱ Jesús hua̱nti̱ xchini̱t, xlacán tuncán li̱chihui̱nanko̱lh c-xli̱ca̱tlanca̱ anta̱ni̱ xuilakó̱ c-xtiyatcán. Tuncán tzúculh li̱minko̱y xta̱tatlaní̱n laqui̱mpi̱ nama̱pacsako̱y Jesús. \v 36 Makapitzí̱n squiniko̱lh li̱tlá̱n pi̱ cama̱xqui̱ko̱lh talacasquín ca̱na̱ caj xtampaksta̱n xlháka̱t naxamaniko̱y yama̱ ta̱tatlaní̱n, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xamaniko̱lh xlhaka̱t Jesús pacs tatla̱ni̱ko̱lh ma̱squi caxatu̱cahua̱ tajátat xkalhi̱ko̱y. \c 15 \s1 Tla̱n li̱chihui̱nana̱hu Dios caj quinquilhnicán, hua̱mpi̱ quinacu̱cán ni̱ ma̱xqui̱ya̱hu \r (Marcos 7:1-23) \p \v 1 Maktum laktalacatzuhui̱ko̱lh Jesús makapitzi̱n fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n, xminko̱ni̱tanchá̱ c-Jerusalén; na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p \v 2 —¿Tú̱huan tama̱ mili̱ma̱kalhtahuáka̱t caj luhua kalhakaxmatmakanko̱y hua̱ntu̱ li̱lama̱hu xtahuilatcan xalakmaka̱n quinatla̱tnacán? Sa̱mpi̱ xlacán ni̱ aksti̱tum ca̱cni̱naniko̱y Dios cumu ni̱ tlahuako̱y hua̱ntu̱ cli̱smani̱ni̱tahu ctlahuaya̱hu pi̱ luhua li̱huana̱ nali̱makachakana̱hu chúchut acxni̱ ni̱ a̱hua̱yana̱hu. \p \v 3 Hua̱mpi̱ Jesús na̱ chuná̱ kalhasquinko̱lh aktum tachihuí̱n: \p —Chi̱nchu̱ huixín, ¿tú̱huan chá̱ kalhakaxmatmakaná̱tit hua̱ntu̱ Dios ca̱li̱ma̱paksi̱ni̱tán nama̱kantaxti̱yá̱tit, chu̱ huata caj xma̱n huá̱ tlahuayá̱tit hua̱ntu̱ caj miacstucán kalhi̱yá̱tit mintasmani̱ncán? \v 4 Sa̱mpi̱ hasta la̱ntla̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ Dios na̱má̱ tihua̱: ‘Capa̱xqui, chu̱ calakalhámanti̱ mintla̱t, chu̱ mintzí, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ nata̱la̱lacata̱qui̱y xtla̱t, usu xtzi la̱ntla̱ cala̱huá̱ nahuaniy, tama̱ chixcú̱ luhua mini̱niy pi̱ maktum cani̱lh.’ \v 5 Hua̱mpi̱ chi̱nchu̱ huixín kalhtum ma̱luloká̱tit pi̱ ni̱ tlahuay tala̱kalhí̱n acxni̱ huaná̱tit pi̱ cha̱tum chixcú̱ tla̱n nahuaniy xtla̱t, usu xtzi: ‘La̱nchú̱ ni̱ lay cmakta̱yayá̱n ma̱squi xacmakta̱yaputún sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ ckalhi̱y actzú̱ tu̱ xacma̱xquí̱n, pacs huatiya̱ chú̱ cma̱lacnu̱nini̱t Dios pi̱ nacma̱xqui̱y c-xtemplo̱.’ \v 6 ¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱ catzi̱yá̱tit pi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ na̱má̱ huanko̱y luhua lacatancs huamputunko̱y pi̱ tla̱n nia̱lh ucxni̱ catimakta̱yako̱lh xtla̱tcán, xa̱hua̱ xtzicán? Acxni̱ huixín tlahuayá̱tit tu̱ puhuaná̱tit tlak kalhi̱y xlakasi̱ mintahuilatcán, chuná̱ ma̱siyuyá̱tit pi̱ lakmakampá̱tit tu̱ ca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n Dios pi̱ pu̱lh calakalhamankó̱tit minatla̱tnacán. \v 7 ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ huixín luhua xaaksani̱naní̱n! Luhua lacatancs ma̱lulokni̱t profeta Isaías acxni̱ na̱má̱ titzóknu̱lh c-xaSa̱ntujlani Li̱kalhtahuaka̱ caj mimpa̱lacatacán: \q1 \v 8 ‘Hua̱ yuma̱ tachixcuhuí̱tat, caj luhua xma̱n xquilhnicán li̱chihui̱nanko̱y acxni̱ huanko̱y pi̱ mat quili̱pa̱huanko̱y, chu̱ quima̱xquiko̱y ca̱cni, \q1 hua̱mpi̱ huata antá̱ c-xnacu̱cán luhua tanuj talacapa̱stacni̱ huili̱ko̱ni̱t, pus chuná̱ chú̱ quili̱ma̱lakamakatli̱niy. \q1 \v 9 Luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱tú̱ xtápalh ma̱squi quili̱ma̱xqui̱ko̱y ca̱cni, \q1 sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ xlacán li̱ma̱paksi̱nanko̱y catlahuako̱lh tachixcuhuí̱tat, \q1 pacs caj xtahuilatcan chixcuhuí̱n, chu̱ ni̱ huá̱ hua̱ntu̱ quit cca̱li̱ma̱paksi̱ko̱ni̱t.’ \p \v 10 A̱li̱sta̱lh chú̱ Jesús pacs tasaniko̱lh ti̱ antá̱ xya̱kó̱, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Cakaxpáttit yuma̱ quintachihuí̱n, chu̱ li̱huana̱ caakatá̱kstit: \v 11 Ni̱ huá̱ hua̱ntu̱ quilhtanu̱y, chu̱ kotuay cha̱tum ma̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n, chu̱ ma̱xcajua̱li̱y xli̱stacna hua̱mpi̱ huata hua̱ntu̱ taxtuya̱chi̱ c-xquilhni̱ acxni̱ chihui̱nán, pus hua̱ xlá̱ ma̱xcajua̱li̱y xli̱stacna, chu̱ ni̱ lakati̱y Dios. \p \v 12 A̱li̱sta̱lh yama̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t laktalacatzuhui̱ko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Yama̱ fariseos ni̱tlá̱n tlahuako̱lh acxni̱ kaxmatko̱lh mintachihuí̱n, huata caj li̱akasi̱tzi̱ko̱lh. \p \v 13 Huata xlá̱ na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Xli̱pacs tachaná̱n hua̱ntu̱ ni̱ huá̱ chani̱t Quintla̱t ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n, luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ napulhumakancán pu̱tum xtankáxe̱k. \v 14 Ni̱tú̱ cahuanikó̱tit, calatama̱ko̱ka̱lh, sa̱mpi̱ xlacán caj xta̱chuná̱ li̱taxtuy la̱ntla̱ lakatzí̱n hua̱nti̱ pakachipale̱ma̱kó̱ a̱makapitzi̱n xta̱lakatzi̱ncán. Pero lapi̱ cha̱tum lakatzí̱n pakachipale̱mputún hua̱nti̱ na̱ lakatzí̱n, luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ pala mákat catitla̱huanko̱lh, chu̱ xlacxtumcán xcha̱tuycán natamakuasko̱y anta̱ni̱ luhua ca̱pu̱lhmá̱n. \p \v 15 Pedro na̱má̱ huánilh Jesús: \p —Xtlahua̱ li̱tlá̱n, xquinca̱ma̱lacatancsani̱ hua̱ntu̱ huaniputún tamá̱ takalhchihuí̱n. \p \v 16 Cha̱nchu̱ Jesús, huá̱: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ na̱ ni̱ pala huixinín akata̱kspá̱tit hua̱ntu̱ cca̱huaniputuná̱n? \v 17 ¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱ catzi̱yá̱tit pi̱ xli̱pacs yama̱ lí̱huat hua̱ntu̱ quilhtanu̱y c-xquilhni̱ cha̱tum antá̱ ti̱tum an c-xpoko, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ c-xcajuá̱lat makampalay, chu̱ ni̱ huá̱ ma̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n? \v 18 Hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ taxtuya̱chi̱ c-xquilhni, antá̱ ti̱tum mina̱chá̱ c-xnacú̱; xli̱ca̱na̱ chú̱ xlá̱ pi̱ huá̱ ma̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n, chu̱ ma̱xcajua̱li̱y xlatáma̱t. \v 19 Sa̱mpi̱ antá̱ c-xnacu̱ cha̱tum chixcú̱ mina̱chá̱ xalacli̱xcajnit talacapa̱stacni; antá̱ mina̱chá̱ xtalacapa̱stacni̱ la̱ntla̱ namakni̱y xta̱chixcú, antá̱ puhuán la̱ntla̱ naxakatli̱y tanuj pusca̱t, usu chixcú, usu la̱ntla̱ nalakamaklhti̱y xpusca̱t xta̱chixcú, na̱ chuná̱ pala takalhá̱n, taquiclhcatza, xa̱huá̱ la̱ntla̱ nama̱xtuy ta̱ksaní̱n a̱cha̱tum, chu̱ catu̱huá̱ xcajua̱chihuí̱nat. \v 20 Xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ yuma̱ li̱xcájnit tlahuaniy xli̱stacna cha̱tum chixcú, chu̱ ni̱ lakati̱y Dios chuná̱ nalatama̱y. Hua̱mpi̱ pala caj nahua̱yana, chu̱ ni̱ chuná̱ nama̱kantaxti̱ya̱ hua̱ntu̱ huí̱ tasmaní̱n pi̱ li̱huana̱ nali̱makachakancana̱ chúchut, pus tamá̱ ni̱ huá̱ ma̱xcajua̱li̱y xlatama̱t cha̱tum, pala napuhuana̱ chú̱ pi̱ Dios ni̱ lakati̱y. \s1 Cha̱tum pusca̱t xala mákat ni̱ israelita na̱ li̱pa̱huán Jesús \r (Marcos 7:24-30) \p \v 21 Acxni̱ chú̱ Jesús taxtupá̱, luhua mákat alh hasta c-xatiyat Tiro, chu̱ Sidón. \v 22 Antá̱ xuí̱ cha̱tum pusca̱t xala mákat hua̱nti̱ ni̱ israelita xuani̱t. Xlá̱ takosú̱n lákmilh Jesús, chu̱ na̱má̱ xquilhanima̱: \p —¡Quimpu̱chinacán, huix tali̱pa̱hu xCam David, luhua xli̱ca̱na̱ catlahua̱ li̱tlá̱n caquilakalhámanti! Sa̱mpi̱ koxutá̱ quintzuma̱t ma̱xcajua̱li̱nini̱t xtalacapa̱stacni cspiritu akskahuiní. \p \v 23 Hua̱mpi̱ Jesús ni̱tú̱ li̱kálhti̱lh; pero huata hua̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t lacapala̱ laktalacatzuhui̱ko̱lh, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Catlahua̱ li̱tlá̱n, cahuani̱ tama̱ pusca̱t pi̱ caalhá sa̱mpi̱ luhua li̱pe̱cua̱ quinca̱akaxculiti̱lhayá̱n. \p \v 24 Jesús tachókolh, na̱má̱ huánilh yama̱ pusca̱t: \p —Dios huá̱ quili̱macamini̱t laqui̱mpi̱ xma̱n huá̱ nacmakta̱yako̱y hua̱nti̱ israelitas sa̱mpi̱ xlacán xta̱chuná̱ li̱taxtuko̱y la̱ntla̱ xaaktzanká̱n xlakskatá̱n. \p \v 25 Puschí̱ yama̱ pusca̱t laktalacatzúhui̱lh, lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p —¡Quimpu̱chinacán, catlahua̱ li̱tlá̱n caquimakta̱ya! \p \v 26 Cha̱nchu̱ xlá̱ kalhtí̱nalh, huá̱: \p —Ma̱x chuná, hua̱mpi̱ ni̱tlá̱n qui̱taxtuy lapi̱ nacmaklhti̱ko̱ya̱hu xli̱huatcan lactzu̱ camán laqui̱mpi̱ nacli̱ma̱hui̱ko̱ya̱hu lactzu̱ chichi̱xni. \p \v 27 Hua̱mpi̱ yama̱ pusca̱t akáta̱ksli̱ hua̱ntu̱ xuaniputún, chu̱ na̱má̱ kálhti̱lh: \p —Quimpu̱chiná, xli̱ca̱na̱ xlá̱ la̱ntla̱ huana, hua̱mpi̱ hasta lactzu̱ chichi̱xni̱ tla̱n sacuaqui̱ko̱y lactzu̱ xatalakchakatamá̱n caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ tamakaxtaktahuilay, chu̱ tamakuasa̱ c-xmesa̱cán hua̱nti̱ xpu̱chiná. \p \v 28 Jesús chuná̱ huánilh: \p —Pusca̱t, xli̱ca̱na̱ pi̱ huix luhua quili̱pa̱huana̱ xli̱pacs minacú̱, pus huata chuná̱ cakantáxtulh la̱ntla̱ huix puhuana. \p Pus acxnitiyá̱ yuma̱ tlanca̱liya̱ hua̱ tzuma̱t hua̱nti̱ xta̱tatlay, tuncán tatlá̱ni̱lh. \s1 Jesús ma̱pacsako̱y lhu̱hua̱ ta̱tatlaní̱n \p \v 29 Acxni̱ chú̱ titapá̱nu̱lh Jesús yama̱ lacatum, antá̱ tícha̱lh c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná̱ hua̱ntu̱ huí̱ c-xatiyat Galilea. A̱li̱sta̱lh chú̱ talacaacxtutahui̱ c-aktum ka̱stí̱n, chu̱ antá̱ culucs tahuilachá. \v 30 Pus tilakchinko̱lh lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat, hua̱nti̱ na̱ xta̱minko̱y lhu̱hua̱ xta̱tatlaní̱n; huí̱ ti̱ xle̱n lu̱ntu, lakatzí̱n, ko̱ko̱, huí̱ ti̱ macastulu xuani̱t. Antá̱ chú̱ tihuili̱ko̱ca̱ c-xlacati̱n Jesús, na̱ tima̱pacsako̱lh. \v 31 Luhua chí̱ lanaj xli̱lacahuanko̱y li̱lhu̱hua̱ acxni̱ xucxilhko̱y ko̱ko̱ní̱n xchihui̱nanko̱y, chu̱ la̱ntla̱ xpacsko̱y pakastuluní̱n, chu̱ lu̱ntu̱ní̱n xtla̱huanko̱y, chu̱ la̱ntla̱ xlacahua̱nanko̱y lakatzi̱ní̱n. Pus acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ lhu̱hua̱ tzúculh pa̱xcatcatzi̱niko̱y tlanca tali̱pa̱hu Dios makapitzi̱n israelitas hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y caj xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuani̱t. \s1 Jesús ma̱hui̱ko̱y akta̱ti mi̱lh chixcuhuí̱n \r (Marcos 8:1-10) \p \v 32 Cha̱nchu̱ tasaniko̱lh Jesús xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, huaniko̱lh: \p —Luhua kayaj ccatzaniko̱y tachixcuhuí̱tat, pi̱ aya le̱ma̱ xli̱aktutu quilhtamacú̱ la̱ntla̱ minko̱ni̱t u̱nú, chu̱ ni̱ pala tú̱ kalhi̱ko̱y hua̱ntu̱ nali̱hua̱yanko̱y, pus ni̱ clacasquín caj pa̱lakchunatá̱ naanko̱y c-xchiccán, pala chú̱ nalakahuitita̱yako̱y c-tiji̱ caj xpa̱lacata aya tzincsni̱ko̱y. \p \v 33 Hua̱mpi̱ hua̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Hua̱mpi̱ quin, ¿ní̱ nactiyako̱ya̱hu lhu̱hua caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ nacli̱ma̱hui̱ko̱ya̱hu yuma̱ tachixcuhuí̱tat, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ luhua clhu̱huacán, xa̱huachí̱ u̱nú̱ lacatzú̱ ni̱ní̱ sta̱cán? \p \v 34 Jesús kalhasquinkolh: \p —Hua̱mpi̱ huixín, ¿ní̱ macli̱t caxtala̱nchu̱ kalhi̱yá̱tit? \p Kalhti̱nanko̱lh xlacán: \p —Quin ckalhi̱ya̱hu mactujun caxtala̱nchu̱, chu̱ tzinú̱ squi̱ti. \p \v 35 Puschí̱ li̱ma̱paksi̱ko̱lh tachixcuhuí̱tat pi̱ catahuilako̱lh ca̱sakatna. \v 36 A̱li̱sta̱lh tíyalh yama̱ mactujun caxtala̱nchu̱, xa̱hua̱ yama̱ squi̱ti, xlá̱ pa̱xcatcatzí̱nilh Dios lí̱huat, a̱li̱sta̱lh chú̱ macama̱xqui̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, hua̱ xlacán ma̱akpitziniko̱lh tachixcuhuí̱tat. \v 37 Xpu̱tumcán pacs hua̱yanko̱lh, chu̱ tla̱n kalhkasko̱lh. A̱li̱sta̱lh chú̱ na̱ pa̱tujún pakxu̱ tima̱tzamako̱lh hua̱ntu̱ tisacqui̱ko̱lh, xakata̱xtuni̱t a̱pakatzuni̱n caxtala̱nchu̱. \v 38 Ma̱x pala akta̱ti mi̱lh chixcuhuí̱n hua̱nti̱ hua̱yanko̱lh, tanuj cue̱nta̱ lacchaján, xa̱hua̱ lactzu̱ camán \v 39 A̱li̱sta̱lh Jesús huaniko̱lh tachixcuhuí̱tat pi̱ caanko̱lhá c-xchiccán, cha̱nchu̱ xlá̱ taju̱pá̱ c-pu̱tacutnu, antá̱ alh c-aktum tíyat tu̱ xuanicán Magdala. \c 16 \s1 Xanapuxcun judíos ucxilhputunko̱y tlanca li̱ca̱cni xtatlahu Jesús \r (Marcos 8:11-13; Lucas 12:54-56) \p \v 1 Makapitzi̱n fariseos, xa̱hua̱ laktzokqui̱naní̱n anko̱lh anta̱ni̱ xlama̱chá̱ Jesús laqui̱mpi̱ nakalhputzako̱y pala tú̱ nali̱ma̱makuasi̱ko̱y. Xlacán squiniko̱lh pi̱ catláhualh aktum tlanca li̱ca̱cni tatlahu tu̱ ma̱n natasiyuy laqui̱mpi̱ xlacán nali̱ucxilhko̱y, chu̱ naca̱najlako̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ Dios xmacamini̱t. \p \v 2 Pero hua̱ xlá̱ na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: “Acxni̱ ko̱tanu̱majá, aya tzanka̱ma̱ chichiní, chu̱ ucxilhá̱tit pi̱ luhua ca̱huán tasiyuy c-akapú̱n huixín huaná̱tit: ‘Chú̱ cha̱lí̱ luhua tla̱n huij nahuán quilhtamacú̱, sa̱mpi̱ luhua tla̱n a̱hua̱nán.’ \v 3 Chi̱nchu̱ lapi̱ lacatzi̱sa̱ luhua chichi min u̱n, chu̱ luhua tapoklhni̱tanchá̱ xli̱pulhni, huaná̱tit: ‘Chú̱ ma̱x ni̱ luhua tla̱n catichichínalh yuma̱ quilhtamacú̱ sa̱mpi̱ luhua caj li̱puhuán tasiyuy c-akapú̱n.’ ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua mákat aktzanka̱yá̱tit! ¿Lá̱ntla̱ chú̱ tla̱n li̱ma̱lakchipiniyá̱tit, chu̱ akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ tasiyuy c-akapú̱n, hua̱mpi̱ ni̱ lay akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ ca̱la̱nchú̱ ca̱li̱ma̱lacahua̱ni̱má̱n Dios yuma̱ quilhtamacú̱? \v 4 ¡Koxutaní̱n huixín tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ lapá̱tit la̱nchuj quilhtamacú̱, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua li̱xcájnit mintapuhua̱ncán la̱ntla̱ ni̱ li̱pa̱huamputuná̱tit Dios! Huixín ankalhí̱n quisquinipá̱tit pi̱ cacca̱li̱ma̱lacahua̱ní̱n aktum tlanca li̱ca̱cni tatlahu, hua̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱tú̱ cactica̱li̱ma̱lacahua̱ní̱n hua̱ntu̱ luhua ucxilhputuná̱tit, huata xatlá̱n huá̱ nacca̱li̱ma̱lacahua̱ni̱yá̱n aktum tatlahu xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tu̱ Dios titláhualh c-xlatama̱t profeta Jonás.” \p Acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh xlá̱ akxtakya̱huako̱lh, aya tíalh. \s1 Xta̱yatcan fariseos xta̱chuná̱ la̱ntla̱ yama̱ xali̱ma̱xcuti̱n levadura \r (Marcos 8:14-21) \p \v 5 Maktum acxni̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t Jesús pa̱tacutko̱chá̱ a̱li̱quilhtu̱an chúchut, xlacán pa̱tzanka̱ko̱lh nale̱nko̱y caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ nahuako̱ya̱chá̱ acxni̱ nahua̱yanko̱y. \v 6 Na̱ acxnitiyá̱ chú̱ Jesús na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Quit ccahuaniyá̱n pi̱ huixín luhua cui̱ntaj catlahuátit xpa̱lacata ni̱tú̱ naca̱ma̱pasi̱yá̱n xali̱ma̱xcuti̱n xlevadurajcan fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n. \p \v 7 Yama̱ li̱ma̱kalhtahuáka̱t na̱má̱ tzúculh la̱huaniko̱y xacstucán: \p —Ma̱x huá̱ quinca̱li̱huanimá̱n sa̱mpi̱ ni̱ li̱mina̱hu caxtala̱nchu̱. \p \v 8 Jesús tuncán cátzi̱lh hua̱ntu̱ xquilhuama̱kó̱, huachá̱ na̱má̱ li̱huaniko̱lh: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata chuná̱ na̱má̱ li̱lakaputzayá̱tit caj xma̱n huá̱ pi̱ ca̱tzanka̱niyá̱n caxtala̱nchu̱ tu̱ nahuayá̱tit? ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ lay quili̱pa̱huaná̱tit, usu ca̱najlayá̱tit hua̱ntu̱ quit tla̱n ctlahuay! \v 9 ¿Tú̱huan chunacú̱ ni̱ akata̱ksá̱tit chú̱ pi̱ nia̱lh lacapa̱stacá̱tit acxni̱ ctilakchákalh yama̱ macquitzis caxtala̱nchu̱ tu̱ tili̱áccha̱lh nahua̱yanko̱y ma̱x akquitzis mi̱lh chixcuhuí̱n? ¿Ní̱ pa̱li̱t pakxu̱ tisacquí̱tit tu̱ akatá̱xtulh hua̱ntu̱ ni̱ huako̱lh? \v 10 ¿Pi̱ na̱ nia̱lh lacapa̱stacá̱tit xpa̱lacata yama̱ macquitzis caxtala̱nchu̱ tu̱ tili̱áccha̱lh acxni̱ ctima̱hui̱ko̱lh yama̱ akta̱ti mi̱lh chixcuhuí̱n, chu̱ ní̱ pa̱li̱t pakxu̱ tisacquí̱tit? \v 11 ¿Tú̱huan chi̱nchu̱ ni̱ akata̱ksá̱tit pi̱ ni̱ huá̱ xpa̱lacata pala pa̱tzanká̱tit nali̱taná̱tit mincaxtala̱nchujcán cca̱li̱xakatlí̱n acxni̱ cca̱huanín pi̱ cui̱ntaj naca̱tlahuacaná̱tit xpa̱lacata xali̱ma̱xcuti̱n xlevadurajcan fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n? \p \v 12 Puschí̱ acxnicú̱ akata̱ksko̱lh pi̱ Jesús ni̱ huá̱ xli̱chihui̱nama̱ yama̱ li̱ma̱xcuti̱n levadura hua̱ntu̱ ta̱tlahuacán caxtala̱nchu̱; huata huá̱ xlá̱ xli̱chihui̱nama̱ xpa̱lacata xtama̱siyuncan fariseos, chu̱ saduseos sa̱mpi̱ yama̱ xlacán ni̱ luhua aksti̱tum xle̱ma̱kó̱ xtalacapa̱stacnicán. \s1 Pedro lacatancs huan pi̱ Jesús huá̱ Cristo ti̱ nama̱akapu̱taxti̱ko̱y \r (Marcos 8:27-30; Lucas 9:18-21) \p \v 13 Acxni̱ chú̱ Jesús ta̱cha̱nko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t c-xatiyat hua̱ntu̱ huanicán Cesarea de Filipo xlá̱ na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —Acxni̱ tachixcuhuí̱tat quili̱chihui̱nanko̱y, ¿xatí̱ ya̱ chixcú̱ quit quili̱ma̱xtuko̱y? \p \v 14 Cha̱nchu̱ xlacán huanko̱lh: \p —Makapitzí̱n huanko̱y pi̱ mat huix Juan Bautista, huí̱ ti̱ huampalay pi̱ mat huix profeta Elías xuani̱t, usuchí̱ mat huix yama̱ profeta Jeremías xuani̱t, usu a̱cha̱tum tali̱pa̱hu xprofeta Dios hua̱nti̱ qui̱latama̱ni̱tanchi̱ maka̱sa quilhtamacú̱. \p \v 15 Huata xlá̱ na̱má̱ kalhasquimpalako̱lh: \p —¿Chi̱nchu̱ huixín? ¿Tí̱ luhua puhuaná̱tit quit? ¿Tí̱ quili̱quilhpiná̱tit? \p \v 16 Simón Pedro tuncán kálhti̱lh: \p —¡Huix Cristo xCam Dios hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ lama̱ xastacná! \p \v 17 Cha̱nchu̱ kalhtí̱nalh Jesús, huánilh: \p —Luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu calatapa̱ huix Simón xcam Jonás; sa̱mpi̱ ni̱ pala caj cha̱tum chixcú̱ ma̱catzi̱ni̱ni̱tán hua̱ntu̱ huix aya catzi̱ya, hua̱mpi̱ hua̱ Dios Quintla̱t ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n ma̱catzi̱ni̱ni̱tán. \v 18 Hua̱mpi̱ na̱ lacatancs cuaniyá̱n pi̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ huix li̱ma̱pa̱cuhui̱cana̱ Pedro hua̱ntu̱ huaniputún tlanca chíhuix, na̱ chuná̱ c-xokspun aktum tlanca sipi̱ tu̱ ni̱tí̱ lay ma̱lacxija nacma̱quilhtzuqui̱y yama̱ kampu̱tum tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ naquili̱pa̱huanko̱y, chu̱ hua̱ntu̱ quit cma̱quilhtzuqui̱y ni̱ pala huá̱ xli̱tlihuaka ca̱li̱ní̱n catilactláhualh. \v 19 Xa̱huachí̱ quit nacma̱xqui̱yá̱n yama̱ xallave tu̱ nali̱ma̱lacqui̱ya̱ c-xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ cma̱quilhtzuqui̱ma̱. Quit lacatancs cuaniyá̱n pi̱ hua̱ntu̱ huix nachi̱ya, usu ni̱tlá̱n natlahuaya̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna, na̱ chuná̱ xatachí̱n, natahuilaya̱chá̱ c-akapú̱n, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱ntu̱ huix naxcuta, usu tla̱n natlahuaya̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna, na̱ xataxcutni nahuán c-akapú̱n. \p \v 20 A̱li̱sta̱lh la̱ntla̱ ta̱chihui̱nanko̱lh Pedro, li̱ma̱paksi̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ ni̱ cali̱chihui̱nanko̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ huá̱ Cristo ti̱ namín lakma̱xtuko̱y tachixcuhuí̱tat. \s1 Jesús li̱chihui̱nán pi̱ namakni̱cán \r (Marcos 8:31-9:1; Lucas 9:22-27) \p \v 21 Hasta acxnitiyá̱ yuma̱ quilhtamacú̱ Jesús tzúculh ma̱lacatancsaniko̱y xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱ntu̱ naakspulay, xlá̱ huaniko̱lh pi̱ fuerza̱ xli̱ánat xuani̱t c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén anta̱ni̱ xanapuxcún pa̱lijni, xa̱hua̱ laktzokqui̱naní̱n, xlacán nama̱pa̱ti̱ni̱ko̱y. Xlá̱ luhua lacatancs huaniko̱lh pi̱ namakni̱cán hua̱mpi̱ na̱ huaniko̱lh pi̱ caj xli̱aktutu quilhtamacú̱ nalakastakuanampalay ca̱li̱ní̱n. \v 22 Huata Pedro lacatanu̱ ta̱tatampú̱xtulh tzúculh stacya̱huay, na̱má̱ huánilh: \p —Quimpu̱chiná, ¡ni̱ calacásquilh Dios hua̱ lapi̱ chuná̱ huix naakspulayá̱n hua̱ntu̱ quilhuámpa̱t! Sa̱mpi̱ ni̱tlá̱n catiqui̱táxtulh pala tú̱ nalaniya. \p \v 23 Hua̱mpi̱ huata Jesu̱s talakáspitli, chu̱ na̱má̱ huánilh Pedro: \p —¡Luhua xli̱ca̱na̱ catlahua̱ li̱tlá̱n catatampu̱xtu̱ anta̱ni̱ quit cyá̱, sa̱mpi̱ huix xta̱chuná̱ akskahuiní, chu̱ caj quisoka̱li̱ya! Xli̱ca̱na̱ pi̱ huix ni̱ chuná̱ kalhi̱ya̱ mintalacapa̱stacni̱ la̱ntla̱ lacuan xtapuhua̱n Dios, huata huix chuná̱ lacapa̱stacnana̱ la̱ntla̱ xtapuhua̱ncan cati̱hua̱ chixcuhuí̱n. \p \v 24 A̱li̱sta̱lh xlá̱ pu̱tum huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Lapi̱ huí̱ cha̱tum ti̱ luhua xli̱ca̱na̱ quista̱laniputún, chu̱ la̱ntla̱ xaxli̱ca̱na̱ quili̱ma̱kalhtahuáka̱t nahuán, pus huata luhua xlacasquinca̱ capa̱tzánka̱lh hua̱ntu̱ caj xacstu lakati̱y li̱pa̱xuhuay, xatlá̱n cacúcalh xcruz laqui̱mpi̱ napa̱ti̱nán caj quimpa̱lacata, chu̱ caquista̱lánilh cani̱huá̱. \v 25 Sa̱mpi̱ hua̱nti̱ lakma̱xtuputún xlatáma̱t u̱nú̱ ca̱tiyatna, huata namakatzanka̱y, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ namakatzanka̱y xlatáma̱t caj quimpa̱lacata, huata xlá̱ luhua lacatancs cacátzi̱lh pi̱ namakamaklhti̱nampalay c-xlacati̱n Dios. \v 26 Sa̱mpi̱ ¿tú̱ xtápalh qui̱taxtuniy cha̱tum, lapi̱ tla̱n xkálhi̱lh pacs la̱ntla̱ tu̱ anán ca̱tiyatna, chu̱ lapi̱ antá̱ c-xlacati̱n Dios nama̱laktzanka̱y xlatáma̱t? Usu ¿tú̱ tla̱n xli̱xokóxtulh xlatáma̱t cha̱tum laqui̱mpi̱ ni̱ napa̱ti̱nán? \v 27 Sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ nachá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay, chu̱ nacli̱mín xli̱pacs xli̱tlanca xli̱tlihuaka̱ hua̱ntu̱ kalhi̱y Dios Quintla̱t, chu̱ na̱ pacs nacta̱minko̱y xángeles laqui̱mpi̱ quit nacma̱xoko̱ni̱y xcuentajcan xli̱pacs tachixcuhuí̱tat, cha̱tunu cha̱tunu̱ nacma̱kalhapali̱ko̱y, chu̱ nacma̱xoko̱ni̱ko̱y hua̱ la̱ntla̱ mini̱niy tu̱ tlahuako̱ni̱t ca̱tiyatna. \v 28 Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ u̱nú̱ huilakó̱ hasta ni̱ a̱ni̱ko̱y nahuán acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ xlacán naquiucxilhko̱y pi̱ nacmín xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cha̱tum tlanca rey hua̱nti̱ luhua xli̱ca̱na̱ puxcu. \c 17 \s1 Jesús li̱ma̱lacahua̱ni̱ko̱y kalhatutu xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ kalhi̱y li̱tlihuaka̱ \r (Marcos 9:2-13; Lucas 9:28-36) \p \v 1 A̱li̱akcha̱xan quilhtamacú̱, Jesús ta̱taca̱xko̱lh Pedro, chu̱ Jacobo, chu̱ xta̱la Juan, chu̱ antá̱ ta̱ksputtahuilako̱lh lacatum c-aktum ka̱stí̱n. \v 2 Acxni̱ chú̱ aya xcha̱nko̱ni̱t c-xokspun ka̱stí̱n caj xacstucán xlaya̱kó̱, antá̱ chú̱ c-xlacati̱ncán yama̱ kalhatutu xli̱ma̱kalhtahuáka̱t Jesús luhua caj tanuj tasíyulh, talakpali̱ko̱lh la̱ntla̱ xtasiyuy ankalhí̱n. La̱ntla̱ c-xlacán luhua li̱pe̱cua̱ xma̱lakachixi̱nán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ chichiní, cha̱nchu̱ hua̱ xlháka̱t hua̱ntu̱ xlhaka̱ni̱t Jesús, luhua tlayajua̱ xtasiyuy xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xkakánat. \v 3 Na̱ acxnitiyá̱ chú̱ caj xalán tasiyuniko̱lh Moisés xuani̱t, xa̱hua̱ profeta Elías hua̱nti̱ maka̱n xlatama̱ko̱ni̱t; xlacán xta̱chihui̱nama̱kó̱ Jesús. \v 4 Cha̱nchu̱ chihuí̱nalh Pedro, huánilh Jesús: \p —Quimpu̱chinacán, huata ma̱x xali̱huaca̱ tla̱n antiyá̱ u̱nú̱ luhua ankalhí̱n xactahuilahu. Lapi̱ huix chuná̱ lacasquina u̱ctlahuaya̱hu aktutu lactzu̱ pu̱ni̱lhcha̱ chiqui, aktum milá, aktum xla Moisés, chu̱ aktum xla Elías. \p \v 5 Chunacú̱ xchihui̱nama̱ Pedro caj xamaktum tatu̱tzúhui̱lh aktum xasnapapa puclhni, hua̱ chú̱ pu̱tum ma̱lakapa̱tze̱kko̱lh. Chu̱ c-xlacni puclhni̱ takáxmatli̱ pi̱ taxtuchi̱ aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ na̱má̱ huá̱: “Huá̱ yuma̱ Quincam ti̱ quit clacsacni̱t, chu̱ luhua cpa̱xqui̱y, chu̱ xma̱n huá̱ luhua cakalhakaxpáttit.” \p \v 6 Acxni̱ xlacán kaxmatko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, lacapala̱ tatzokostako̱lh, lí̱cha̱lh xlacancán hasta ca̱tiyatna̱ caj xpa̱lacata xpe̱cuaxni̱ma̱kó̱. \v 7 Jesús laktalacatzuhui̱ko̱lh, qui̱toklhko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Lacapala̱ cata̱yátit, chu̱ ni̱ cape̱cuántit. \p \v 8 Cha̱nchu̱ xlacán acxni̱ talacaya̱huako̱lh, ti̱ni̱ pala xucxilhko̱lh hua̱mpi̱ xma̱n hua̱ Jesús xta̱stum. \v 9 Cha̱nchu̱ acxni̱ xli̱makua xta̱ctama̱ko̱chi̱ c-ka̱stí̱n, Jesús chuná̱ li̱ma̱paksi̱ko̱lh: \p —Ni̱tí̱ pala tí̱ nali̱xakatli̱yá̱tit yuma̱ talacahuá̱n hua̱ntu̱ huixín ucxilhni̱tántit, hasta acxnicú̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ clakastakuanani̱t nahuán ca̱li̱ní̱n. \p \v 10 Cha̱nchu̱ yama̱ kalhatutu xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, kalhasquinko̱lh Jesús: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata li̱huanko̱y laktzokqui̱naní̱n pi̱ pu̱lana̱ huá̱ xli̱mínat profeta Elías xuani̱t, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ namín ma̱akapu̱taxti̱na Cristo? \p \v 11 Cha̱nchu̱ na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ pu̱lana̱ huá̱ Elías mima̱, chu̱ huá̱ xlá̱ nama̱ca̱xko̱y tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ tla̱n nali̱pa̱huanko̱y Cristo acxni̱ namín. \v 12 Hua̱mpi̱ hua̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ profeta Elías aya qui̱lani̱tanchi, hua̱mpi̱ tachixcuhuí̱tat ni̱ tzinú̱ lakapasko̱lh pala huá̱, huata caj catu̱huá̱ tu̱ xlacán puhuaniko̱lh, chuná̱ chú̱ tlahuaniko̱lh. Pus na̱ li̱xcájnit la̱ntla̱ naquima̱pa̱ti̱ni̱ko̱y acxni̱ naquinchipako̱y. \p \v 13 Acxnicú̱ chú̱ akata̱ksko̱lh yuma̱ li̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ hua̱ xlá̱ xli̱xakatli̱ma̱kó̱ Juan Bautista. \s1 Jesús ma̱pacsay cha̱tum kahuasa ti̱ makatlajani̱t cspiritu akskahuiní \r (Marcos 9:14-29; Lucas 9:37-43) \p \v 14 Acxni̱ cha̱nko̱lh anta̱ni̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat, cha̱tum chixcú̱ laktalacatzúhui̱lh Jesús, lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n, chu̱ na̱má̱ huánilh: \p \v 15 —Tla̱ti, catlahua̱ li̱tlá̱n, caquilakalhámanti sa̱mpi̱ cli̱mín cha̱tum quinkahuasa hua̱nti̱ ankalhí̱n lactlahuay ni̱tlá̱n u̱n, chu̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ ma̱pa̱ti̱ni̱y. Lakachuní̱n antá̱ tapu̱ya̱chá̱ c-lhcúya̱t, usu c-chúchut taju̱ya̱chá. \v 16 Quit luhua liyajá̱ ctili̱miniko̱lh mili̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱mpi̱ xlacán ni̱ lay ma̱tla̱ni̱ko̱y. \p \v 17 Jesús na̱má̱ kalhtí̱nalh: \p —Koxutaní̱n huixín tachixcuhuí̱tat ti̱ la̱nchú̱ lapá̱tit, ni̱ lay maktum quili̱pa̱huaná̱tit, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ luhua aktzanka̱ta̱yani̱tántit, ¿hasta niajcu li̱huaya̱ makcatzi nactica̱pa̱xuhua̱na̱le̱niyá̱n, nactica̱ta̱pa̱ti̱yá̱n hua̱ntu̱ kalhi̱yá̱tit minta̱yatcán? Lacapala̱ úhuit cali̱tántit tama̱ kahuasa. \p \v 18 Acxni̱ chú̱ li̱chinca̱, Jesús lacaquílhni̱lh cspiritu akskahuiní, chu̱ tlakáxtulh c-xtiyatli̱hua yama̱ kahuasa, acxnitiyá̱ chú̱ luhua li̱huana̱ tatlá̱ni̱lh. \v 19 A̱li̱sta̱lh yama̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t acstuta̱chihui̱nanko̱lh, na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata̱ quin ni̱ lay ctlakaxtuhu yama̱ cspiritu akskahuiní? \p \v 20 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Huixín ni̱ kalhi̱yá̱tit li̱tlihuaka̱ c-mintaca̱najlacán laqui̱mpi̱ li̱huana̱ nali̱pa̱huaná̱tit Dios. Quit xli̱ca̱na̱ tu̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ xtzucútit kalhi̱yá̱tit mintaca̱najlacán ca̱na̱ caj xta̱chuná̱ actzu̱ xatalhtzi mostaza, caj xma̱n na̱má̱ xuanítit yuma̱ ka̱stí̱n: ‘Cataka̱nu̱ antá̱ la̱ntla̱ huila, chu̱ capit tahuilaya̱ a̱lacatanu̱’, xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ xtaká̱nu̱lh. Chu̱ ni̱ pala pu̱lactum xtahui̱ hua̱ntu̱ huixín ni̱ lay xtlahuátit lapi̱ xli̱ca̱na̱ xli̱pa̱huántit Dios. \v 21 Hua̱mpi̱ tama̱ cspiritu akskahuiní, tuhua̱ natlakaxtuyá̱tit sa̱mpi̱ li̱pe̱cua̱ tatlanca̱ni̱y, xma̱n huá̱ hua̱nti̱ namakalhkajnán la̱ntla̱ xli̱pacs xtapuhuá̱n nasquiniy Dios xtamakta̱y tla̱n natlakaxtuy. \s1 Xli̱maktuy li̱chihui̱nán Jesús pi̱ namakni̱cán \r (Marcos 9:30-32; Lucas 9:43-45) \p \v 22 Maktum acxni̱ luhua macxtum xlatla̱huanko̱y c-xatiyat Galilea, Jesús chuná̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ huí̱ cha̱tum hua̱nti̱ naquimacama̱sta̱y c-xlacati̱ncán hua̱nti̱ quinta̱la̱tlahuako̱y, chu̱ ni̱ quiucxilhputunko̱y. \v 23 Xlacán naquimakni̱ko̱y, hua̱mpi̱ caj xli̱aktutu quilhtamacú̱ naclakastakuanampalay ca̱li̱ní̱n. \p Acxni̱ xlacán kaxmatko̱lh la̱ntla̱ namakni̱cán, li̱pe̱cua̱ tzúculh tali̱puhua̱ni̱ko̱y. \s1 Jesús na̱ maklakaxoko̱nán c-tlanca templo̱ xala c-Jerusalén \p \v 24 Acxni̱ Jesús, chu̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t cha̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Capernaum makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ca̱ta ca̱ta̱ xma̱ta̱ji̱nanko̱y tumi̱n tu̱ xli̱xoko̱nancán xla templo̱ ta̱tanoklhko̱lh Pedro c-tiji, chu̱ na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —Hua̱ mima̱kalhtahuaka̱nacán, ¿Tú̱ xpa̱lacata ni̱ makxoko̱nán c-tlanca quintemplo̱cán c-Jerusalén? \p \v 25 Cha̱nchu̱ xlá̱ kalhtí̱nalh: \p —Na̱ makxoko̱nán xlá. \p Acxni̱ chú̱ cha̱lh xlá̱ c-chiqui̱ anta̱ni̱ xuilakó̱, tuncán tánu̱lh laqui̱mpi̱ nata̱chihui̱nán Jesús, huata pu̱lh na̱má̱ huánilh: \p —Simón, ¿lá̱ntla̱ huix puhuana? Yama̱ lactlanca napuxcun ma̱paksi̱naní̱n xala c-Roma, ¿pi̱ huá̱ luhua ma̱xoka̱ko̱y impuestos hua̱nti̱ xta̱chiquicán, usu hua̱nti̱ tapaksi̱ko̱y ca̱lacatanuj tíyat hua̱ntu̱ akchipahuili̱ko̱ni̱t? \p \v 26 Pedro kálhti̱lh: \p —Xlacán huá̱ ma̱xoka̱niko̱y hua̱nti̱ ma̱paksi̱ko̱y xala a̱lacatanu̱ tíyat. \p Jesús huampá̱: \p —Pus xli̱ca̱na̱ huana̱ pi̱ huata huá̱ chú̱ ti̱ xta̱chiquicán ni̱ xafuerza̱ naxokoniko̱y. \v 27 Hua̱mpi̱ huata laqui̱mpi̱ ni̱tí̱ naquinca̱li̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ makxoko̱nana̱hu, lacapala̱ huix capimpi̱ c-ta̱kaya̱huaná, antá̱ camacapi̱ mili̱ma̱slokuí̱n, huá̱ chú̱ tu̱ xakasiya̱ squi̱ti̱ napa̱ti̱y tuncán cama̱cutu. Antá̱ chú̱ c-xquilhni̱ nata̱ksa̱ paktum tumi̱n hua̱ntu̱ naacchá̱n nali̱xokoya̱ tu̱ ma̱ta̱ji̱nancán xala c-templo, naxokoya̱ quilá, chu̱ milá. \c 18 \s1 ¿Xatí̱ a̱tzinú̱ kalhi̱y xlakasi, usu talí̱pa̱hu li̱taxtuy c-xlacati̱n Dios? \r (Marcos 9:33-37; Lucas 9:46-48) \p \v 1 Na̱ acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ quilhtamacú̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t Jesús laktalacatzúhui̱lh, chu̱ na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —La̱ntla̱ quili̱lhu̱huacán ti̱ cca̱li̱pa̱huaná̱n, ¿xatí̱ cahuá̱ a̱tzinú̱ tlak nakalhi̱y xlakasi, usu tali̱pa̱hu nali̱taxtuy c-xasa̱sti xtapaksi̱t Dios tu̱ ma̱quilhtzuqui̱ma̱? \p \v 2 Jesús tasánilh cha̱tum actzu̱ kahuasa, c-xíta̱t yá̱hualh, \v 3 chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ huixín ni̱ nalakpali̱yá̱tit mintalacapa̱stacnicán, chu̱ ni̱ nali̱taxtuyá̱tit la̱ntla̱ lactzu̱ camán hua̱nti̱ ni̱ kalhi̱y xlakasi makcatzi̱cán, ni̱ lay catitapaksí̱tit c-xasa̱sti xtapaksi̱t Dios. \v 4 Hua̱mpi̱ hua̱nti̱ a̱tzinú̱ xlakasi nali̱taxtuy c-xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ yumá̱ ti̱ ni̱tú̱ putzama̱ la̱ntla̱ talí̱pa̱hu nahuán, huata kalhi̱y xtalacapa̱stacni̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ yuma̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ xlakasi actzu̱ kahuasa. \v 5 Chi̱nchu̱ hua̱nti̱ pa̱xqui̱y, chu̱ tla̱n nacatzi̱niy cha̱tum actzu̱ kahuasa̱ caj xpa̱lacata̱ catzi̱y pi̱ quit cpa̱xqui̱y, pus luhua xta̱chuná̱ cli̱maxtuy pi̱ quit quimpa̱xqui̱ma̱, chu̱ tla̱n quincatzi̱nima̱. \s1 Hua̱nti̱ nama̱tlahui̱y tala̱kalhí̱n a̱makapitzí̱n nali̱pa̱ti̱nán \r (Marcos 9:42-48; Lucas 17:1-2) \p \v 6 “Na̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ xma̱lacatiji̱ni̱ko̱lh c-ni̱tla̱n tiji̱ na̱ yuma̱ lactzu̱ camán hua̱nti̱ aya quili̱pa̱huanko̱y, hua̱ yuma̱ chixcú̱ huata xali̱huaca̱ tla̱n xuá̱ xli̱makua̱ ni̱ a̱ma̱tlahui̱nán tala̱kalhí̱n, xpixchi̱huacaca̱ aktum tlanca xachihuix molino, chu̱ lkan xmaca̱nca̱ c-xtampu̱n chúchut c-ta̱kaya̱huaná. \v 7 Luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ pala tzinú̱ tla̱n la̱ntla̱ lama̱hu ca̱tuxá̱huat, sa̱mpi̱ catu̱huá̱ anán pacs li̱laktzanka̱ta̱yacán. Luhua chuná̱ xli̱ankalhí̱n huij nahuán, hua̱mpi̱ ¡koxutá̱ hua̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ nama̱tzuqui̱y tu̱ nali̱laktzanka̱ta̱yako̱y a̱makapitzí̱n! \p \v 8 “Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ hua̱ mimacán, usu mintantú̱n nama̱tlahui̱yá̱n tala̱kalhí̱n, huata xatlá̱n caca̱acti, chu̱ mákat camákanti; sa̱mpi̱ a̱tzinu̱ li̱huaca̱ tla̱n tantu̱stulu, usu pakastulu̱ nalakcha̱na̱chá̱n li̱pa̱xuhu latáma̱t hua̱ntu̱ xa̱li̱ankalhí̱n nakalhi̱ya, ni̱ xahua̱ xaacchá̱n nakalhi̱ya̱ kantuy mimacán, chu̱ kantuy mintuhuán namacapincana̱ c-lhcúya̱t anta̱ni̱ niucxni̱ catímixli. \v 9 Chi̱nchu̱ hua̱ lapi̱ hua̱ milakastapu̱ ma̱tlahui̱yá̱n tala̱kalhí̱n, calacpi̱ma̱xtuca, na̱ mákat camákanti, sa̱mpi̱ xali̱huaca̱ tla̱n caj aktum milakastapu̱ nakalhi̱ya̱ nalakcha̱na̱chá̱n yama̱ li̱pa̱xuhu latáma̱t hua̱ntu̱ xa̱li̱ankalhí̱n nakalhi̱ya, ni̱ xahua̱ acchá̱n nakalhi̱ya̱ aktuy milakastapu̱ lapi̱ antá̱ chú̱ namacapincana̱ c-pu̱pa̱tí̱n c-lhcúya̱t. \s1 Xatakalhchihuí̱n tantum xatzanka̱n calhni̱lu̱ \r (Lucas 15:3-7) \p \v 10 “Ca̱na̱ huixín, niucxni̱ tilakmakaná̱tit na̱ yumá̱ lactzu̱ camán hua̱nti̱ aya quili̱pa̱huanko̱ni̱t ma̱squi ni̱ pala tú̱ xlakasicán tasiyuko̱y, sa̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ xlacán kalhi̱ko̱y cha̱tunu xángeles hua̱nti̱ maktakalhma̱kó̱, chu̱ antá̱ xlacán c-akapú̱n ankalhí̱n pa̱lacachihui̱nama̱kó̱ c-xlacati̱n Quintla̱tican Dios. \v 11 Xa̱hua̱ quit na̱ clakalhamanko̱y sa̱mpi̱ huá̱ cli̱mini̱t nacma̱laktaxti̱ko̱y hua̱nti̱ aya xaktzanka̱ta̱yako̱ni̱t u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat. \p \v 12 “Pus lapi̱ huí̱ ti̱ cha̱tum chixcú̱ kalhi̱y aktum ciento xcalhni̱lu̱, chu̱ pala xamaktum namakatzanka̱y tantum, ¿tú̱ huixín puhuaniyá̱tit natlahuay? Quit cpuhuán pi̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ pa̱xqui̱y namakaxtakko̱y a̱makapitzí̱n ta̱tipuxamacu̱naja̱tza̱ pi̱ xacstucán naputxua̱yanko̱y ca̱tuhuá̱n laqui̱mpi̱ lacapala̱ naán putzay yama̱ koxuta calhni̱lu̱ hua̱ntu̱ makatzanka̱ni̱t, chu̱ ni̱ catitáspitli̱ hasta acxni̱ nata̱ksa. \v 13 Chu̱ lapi̱ fuerza̱ naqui̱ta̱ksa̱ luhua tlak nali̱pa̱xuhuay sa̱mpi̱ tasíyulh yama̱ tantum xcalhni̱lu̱ hua̱ntu̱ xmakatzanka̱ni̱t, chu̱ ni̱ luhua xta̱chuná̱ catili̱pa̱xuhuako̱lh a̱makapitzí̱n xcalhni̱lu̱ tu̱ ni̱tú̱ xtzanka̱ko̱ni̱t. \v 14 Pus na̱ chuná̱ chú̱ Mintla̱ticán hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n, xlá̱ ni̱ lacasquín ni̱ pala cha̱tum na̱ yuma̱ lactzu̱ camán naaktzanka̱y hua̱nti̱ quit quili̱pa̱huanko̱y ma̱squi luhua ni̱tú̱ xlakasi tasiyuy. \s1 Jesús huan la̱ntla̱ nama̱tzanka̱naniya̱hu hua̱nti̱ quinca̱ta̱la̱tlahuayá̱n \r (Lucas 17:3) \p \v 15 “Na̱ chuná̱ lapi̱ cha̱tum minta̱ca̱najlani̱ hua̱nti̱ tlahuanini̱tán hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n, luhua lacati̱tum cata̱chihuí̱nanti̱ xacstu, chu̱ cahuani̱ pi̱ luhua cui̱ntaj catláhualh sa̱mpi̱ ni̱tlá̱n tu̱ tlahuanini̱tán. Lapi̱ xlá̱ nakaxmatniyá̱n tu̱ huix nahuaniya, pus chú̱ qui̱taxtuy pi̱ huix aya tla̱n nali̱kalhi̱palaya̱ minta̱lá̱ a̱maktum. \v 16 Chí̱ hua̱ palapi̱ ni̱ cuí̱ntaj natlahuaniyá̱n, chu̱ ni̱ tla̱n natlahuaniyá̱n hua̱ntu̱ huix nahuaniya, pus huix lacapala̱ catasanikó̱ cha̱tum usu kalhatutu testigos hua̱nti̱ na̱ nakaxmatko̱y, chu̱ nama̱lulokko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ tu̱ huix nali̱ta̱chihui̱nana. \v 17 Hua̱mpi̱ lapi̱ ni̱ pala chuná̱ nakaxmatniko̱y hua̱ntu̱ xlacán nali̱xakatli̱ko̱y, pus huata chú̱, tuncán cama̱catzi̱ni̱kó̱ minta̱ca̱najlaní̱n acxni̱ nata̱tamacxtupi̱ko̱ya̱ laqui̱mpi̱ xlacán huá̱ naxakatli̱ko̱y. Chu̱ lapi̱ xlá̱ na̱ ni̱tlá̱n natlahuaniko̱y xtachihui̱ncán, pus huata chú̱ huix tla̱n nali̱ma̱xtuya̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ nia̱lh luhua li̱pa̱huán usu la̱ntla̱ hua̱nti̱ nia̱lh ca̱ta̱tapaksi̱yá̱n. \p \v 18 “Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱ntu̱ huixín mili̱pu̱tumcán ca̱najlaní̱n nachi̱yá̱tit, usu tla̱n natlahuayá̱tit u̱nú̱ ca̱tiyatna, pus na̱ chuná̱ tachí̱n huilachá nahuán c-akapú̱n; hua̱mpi̱ na̱ chuná̱ hua̱ntu̱ huixín naxcutá̱tit, usu ni̱ tla̱n natlahuayá̱tit u̱nú̱ ca̱tiyatna, na̱ xataxcutni huilachá nahuán c-akapú̱n. \p \v 19 “Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ huixín ma̱squi caj mincha̱tuycán luhua lacxtum nali̱catzi̱yá̱tit xpa̱lacata̱ pala tú̱ nasquiniyá̱tit Dios acxni̱ natlahuayá̱tit mioracioncán, xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ Quintla̱t ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n naca̱ma̱xqui̱yá̱n. \v 20 Sa̱mpi̱ cani̱huá̱ anta̱ni̱ ma̱squi caj li̱cha̱tuy, usu li̱kalhatutu̱ tamacxtumi̱ko̱y hua̱nti̱ quili̱pa̱huanko̱y, antá̱ quit c-xíta̱t claksti̱pa̱huilakó̱ nahuán.” \p \v 21 Pedro laktalacatzúhui̱lh Jesús, chu̱ na̱má̱ kalhásquilh: \p —Quimpu̱chiná, chi̱nchu̱ pala cha̱tum quinta̱chixcú̱ ankalhí̱n quinta̱la̱tlahuay, ¿ní̱ makli̱t nacta̱pa̱ti̱y, chu̱ nacma̱tzanka̱naniy? ¿Pi̱ cahuá̱ hasta̱ pala maktujún? \p \v 22 Jesús kálhti̱lh: \p —Quit ni̱tú̱ cuanimá̱n hasta pala maktujún nata̱pa̱ti̱ya, chu̱ nama̱tzanka̱naniya, huata huix tla̱n nama̱tzanka̱naniya̱ pala tú̱ xtlahuanín, chu̱ nata̱pa̱ti̱ya̱ hasta ma̱squi akta̱ti ciento a̱ta̱tipuxamaca̱hu pala chuná̱ talacasquín. \s1 Xatakalhchihuí̱n yama̱ scujni̱ ti̱ ni̱ ma̱tzanka̱nanipútulh xta̱scujní̱n \p \v 23 “Yama̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱lacatzuqui̱ma̱ u̱nú̱ ca̱tiyatna, xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ yama̱ cha̱tum rey hua̱nti̱ tita̱tlahuaputunko̱lh cue̱nta̱ laqui̱mpi̱ nacatzi̱y ni̱nchulá̱ tapa̱hua̱ li̱huilaniko̱lh cscujní̱n. \v 24 Aya xtzucuni̱ttá̱ ta̱tlahuako̱y cue̱nta̱ acxni̱ tili̱minica̱ cha̱tum cscujni̱ hua̱nti̱ lhu̱hua tumi̱n tapa̱hua̱ xli̱hui̱. \v 25 Hua̱mpi̱ cumu yama̱ chixcú̱ ni̱tú̱ xkalhi̱y hua̱ntu̱ nali̱xoko̱nán, hua̱ yuma̱ Rey li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ castá̱ca̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cha̱tum tachí̱n, xa̱hua̱ xpusca̱t, chu̱ xcamán, chu̱ pu̱tum la̱ntla̱ tu̱ xkalhi̱y laqui̱mpi̱ pacs chú̱ chuná̱ nali̱xoko̱nanko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ xlakahui̱. \v 26 Hua̱ yamá̱ scujni̱ lakatatzokóstalh c-xlacati̱n xma̱la̱ná, chu̱ na̱má̱ huánilh: ‘Tla̱ti, csquiniyá̱n caquintlahuani̱ tlanca li̱tlá̱n, Caquinkalhi̱ni̱ tapa̱xuhua̱na̱lé̱n a̱tzinú̱. Quit pacs nacxokoniyá̱n tu̱ clé̱n.’ \v 27 Yama̱ Rey lakalhámalh, ma̱tzanka̱nánilh, chu̱ nia̱lh ma̱tá̱ji̱lh hua̱ntu̱ xlakahuilánilh, chu̱ a̱li̱sta̱lh makáxtakli̱ laqui̱mpi̱ caalhá̱ c-xchic. \p \v 28 “Hua̱mpi̱ caj la̱ntla̱ taxtuchá̱ c-tiji̱ yama̱ scujni̱ xlá̱ ta̱tánoklhli̱ cha̱tum xta̱scujni̱ hua̱nti̱ na̱ xlacle̱niy actzu̱ centavo. Xlá̱ ma̱chókolh chu̱ li̱pixchípalh xmacán, tzúculh pixpitay, chu̱ na̱má̱ huánilh: ‘Chuj tuncán clacasquín caquilakxokoni̱ yama̱ quintumi̱n hua̱ntu̱ quilakahuilani, usuchí̱ naquintilakapasacú̱ xatí̱ quit.’ \v 29 Cha̱nchu̱ yama̱ xta̱scujni, lakatatzokóstalh, csquinima̱ li̱tlá̱n huánilh: ‘Caquinkalhi̱ni̱ tapa̱xuhua̱na̱lé̱n, na̱ pacs nacxokoniyá̱n xli̱pacs.’ \v 30 Hua̱mpi̱ yama̱ chixcú̱ xlá̱ ni̱ ta̱pá̱ti̱lh, tuncán ma̱tamacanu̱ní̱nalh c-pu̱la̱chi̱n, chu̱ ni̱ makaxtakca̱ hasta acxni̱ afuerza ma̱xoko̱ni̱ko̱lh actzu̱ tumi̱n hua̱nti̱ xlá̱ xle̱niy. \v 31 Acxni̱ a̱makapitzi̱n xta̱scujní̱n catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuani̱t, xlacán luhua xli̱ca̱na̱ li̱si̱tzi̱ko̱lh, na̱ anko̱lh huaniko̱y xma̱la̱nacán xli̱pacs hua̱ntu̱ xlani̱t. \v 32 Acxni̱ chú̱ huaniko̱ca̱, hua̱ yuma̱ Rey tuncán ma̱tasani̱nán chixcú, chu̱ na̱má̱ huánilh acxni̱ lacaquílhni̱lh: ‘Luhua ni̱tla̱n mintá̱yat huix. Xli̱pacs yamá̱ tu̱ xquili̱piniya, pacs cma̱tzanka̱nanín, xpa̱lacata̱ pi̱ quisquini̱ caclakalhamán. \v 33 Pus huix na̱ chuná̱ xtilakalhámanti̱ yama̱ koxuta minta̱scujni̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quit ckalhi̱nín talakalhamá̱n.’ \v 34 Cha̱nchu̱ xma̱la̱ná, pi̱ sí̱tzi̱lh, pus ma̱paksí̱nalh pi̱ cama̱pa̱ti̱ni̱ca̱ hasta ni̱li̱huaya̱ naxokoko̱y hua̱ntu̱ xle̱niy.” \p \v 35 Acxni̱ Jesús chihui̱nanko̱lh, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Pus na̱ chuná̱ naca̱tlahuayá̱n Mintla̱tican Dios hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n hua̱ palapi̱ ni̱ luhua minacu̱cán nali̱ma̱tzanka̱naniyá̱tit cha̱tunu minata̱lancán hua̱ntu̱ pala ca̱li̱makasi̱tzi̱yá̱n. \c 19 \s1 Jesús huan pi̱ hua̱nti̱ natapu̱chuhuako̱y, ni̱tlá̱n lapi̱ nala̱makaxtakko̱y \r (Marcos 10:1-12; Lucas 16:18) \p \v 1 Acxni̱ Jesús chuná̱ ma̱katspútulh xtakalhchihuí̱n, táxtulh c-xatiyat Galilea, chu̱ antá̱ chá̱lh anta̱ni̱ c-xtachipa xtiyat Judea hua̱ntu̱ huí̱ li̱quilhtu̱án c-xakalhtu̱choko̱ Jordán. \v 2 Na̱ luhua lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat tista̱laniko̱lh, chu̱ antá̱ xlá̱ tima̱pacsako̱chá̱ xli̱pacs ta̱tatlaní̱n ti̱ lakminko̱lh. \v 3 Makapitzi̱n fariseos laktalacatzuhui̱ko̱lh caj xkalhputzaputunko̱y pala tú̱ ni̱ tancs nakalhti̱nán, chunachí̱ tla̱n nali̱ma̱makuasi̱ya̱huako̱y. Tzúculh kalhputzako̱y, na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Lá̱ntla̱ huix huana? ¿Pi̱ kalhi̱y li̱ma̱paksí̱n namakaxtaka̱ xpusca̱t cha̱tum chixcú̱ ma̱squi pala caxatu̱cahuá̱ xpa̱lacata? \p \v 4 Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱ a̱li̱kalhtahuakayá̱tit huixín hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t xtachihui̱n Dios c-Li̱kalhtahuaka? Antá̱ huan pi̱ acxni̱ Dios ma̱lacatzucúnalh c-xquilhtzúcut, xlá̱ tláhualh cha̱tum chixcú, chu̱ cha̱tum pusca̱t. \v 5 Chu̱ na̱ chuná̱ li̱ma̱peksí̱nalh: ‘Huachá̱ xpa̱lacata, cha̱tum kahuasa acxni̱ natapu̱chuhuay, tla̱n nali̱makaxtaka̱ xtla̱t, chu̱ xtzi̱ la̱qui̱mpi̱ xlá̱ nata̱talakxtumi̱y xpusca̱t, chu̱ yama̱ kahuasa, chu̱ tzuma̱t hua̱nti̱ xcha̱tuycán xuanko̱ni̱t, chiyú̱ luhua cha̱tumá nali̱taxtuko̱y.’ \v 6 Pus qui̱taxtuy pi̱ acxni̱ natapu̱chuhuako̱y, nia̱lh xcha̱tuycán huata cha̱tumá̱ nahuanko̱y. Huá̱ cca̱li̱huaniyá̱n, ni̱ cha̱tum chixcú̱ mini̱niy nama̱pa̱pitziy hua̱ntu̱ Dios cha̱tumi̱nica̱ tláhualh. \p \v 7 Xlacán kalhasquimpalako̱lh: \p —Tla̱n huana, hua̱mpi̱, ¿tú̱ xpa̱lacata c-xli̱ma̱paksi̱n Moisés huan pi̱ cha̱tum chixcú̱ tla̱n namakaxtaka̱ xpusca̱t, hua̱mpi̱ pu̱lh nata̱lacca̱xlay c-pu̱chihuí̱n, chu̱ namacama̱xqui̱y mactum xatalacca̱xlan cápsnat, nafirmartlahuanicán, chu̱ antá̱ nahuán hua̱ntu̱ xpa̱lacata la̱li̱makaxtakma̱, tla̱n chinchú̱ namakaxtaka̱ xpusca̱t, chu̱ taxapani̱t nahuán xtapu̱chuhuatcán? \p \v 8 Jesús huaniko̱lh: \p —Moisés ma̱tlá̱ni̱lh pi̱ nala̱makaxtakko̱y hua̱nti̱ tapu̱chuhuako̱ni̱t caj xpa̱lacata̱ pi̱ huixín luhua xalactzaca̱tna, chu̱ ni̱ lay akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ xatla̱n talacapa̱stacni; hua̱mpi̱ la̱ntla̱ Dios ma̱lacatzúqui̱lh xapu̱lh chixcu̱, xa̱hua̱ xapulh pusca̱t, xlá̱ niucxnicú̱ tla̱n tlahuani̱t nala̱makaxtakko̱y hua̱nti̱ pu̱chuhuako̱y. \v 9 Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ cha̱tum chixcú̱ namakaxtaka̱ xpusca̱t, ma̱squi xlá̱ yama̱ pusca̱t ni̱tú̱ xakatli̱y a̱tanuj chixcú, chu̱ yama̱ chixcú nata̱tapu̱chuhuay tanuj pusca̱t, xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua lhu̱hua tala̱kalhí̱n tlahuay sa̱mpi̱ xlá̱ caj lactlahuaya̱huay aktum tapu̱chúhuat. Na̱ chuná̱ ya̱ma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ nata̱tapu̱chuhuay pusca̱t hua̱nti̱ makaxtakcani̱t, xlá̱ na̱ luhua lhu̱hua tala̱kalhí̱n tlahuay sa̱mpi̱ xlá̱ maktum pi̱ lactlahuako̱y ya̱ma̱ tapu̱chúhuat hua̱ntu̱ Dios tisculuna̱tláhualh. \p \v 10 Xli̱ma̱kalhtahuáka̱t na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Pus palapi̱ xli̱ca̱na̱ chuná qui̱taxtuniy cha̱tum chixcú̱ tu̱ huix quilhuámpa̱t, pi̱ ni̱ xli̱makaxtákat xpusca̱t, pus luhua ni̱ pala tzinú̱ li̱tapu̱chuhuaputu. \p \v 11 Jesús huaniko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ yu̱ma̱ talacapa̱stacni xpa̱lacata̱ la̱ntla̱ ni̱ natapu̱chuhuaya, tuhua̱ qui̱taxtuy sampi̱ ni̱ li̱pu̱tum catimacálahu lapi̱ ni̱ Dios chuná̱ ma̱lacapa̱stacako̱y. \v 12 Hua̱mpi̱ u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat lama̱kó̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ chuná̱ kalhi̱ko̱y xtiyatli̱huacán pi̱ ni̱ lay catitapu̱chuhuako̱lh, chu̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ kas chuná̱ lactlahuaya̱huanicani̱t xlatama̱tcán la̱qui̱mpi̱ nia̱lh ucxnicú̱ natapu̱chuhuako̱y, hua̱mpi̱ na̱ lama̱kó̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ tla̱n tapu̱chuhuako̱y, hua̱mpi̱ ni̱ tapu̱chuhuaputunko̱y caj xpa̱lacata xlacán catzi̱ko̱y pi̱ chuná̱ á̱tzinú̱ tla̱n natlahuako̱y hua̱ntu̱ Dios lakati̱y c-xlatama̱tcán, chu̱ hua̱ntu̱ xlá̱ li̱lacsacko̱ni̱t. Pus hua̱nti̱ ma̱tla̱ni̱y pi̱ chuná̱ nalatama̱y la̱ntla̱ cca̱huanini̱tán ucú, pus xli̱ca̱na̱ pi̱ chuná̱ cali̱tzáksalh. \s1 Jesús siculana̱tlahuako̱y lactzu̱ camán \r (Marcos 10:13-16; Lucas 18:15-17) \p \v 13 Maktum makapitzí̱n li̱miniko̱lh lactzu̱ xcamancán anta̱ni̱ xuí̱ Jesús la̱qui̱mpi̱ xlá̱ nali̱acchipakoy xmacán, chu̱ nasquiniy Dios pi̱ nasiculana̱tlahuako̱y. Hua̱mpi̱ huata xli̱ma̱kalhtahuáka̱t tzúculh lacaquilhni̱ko̱y hua̱nti̱ xli̱mima̱kó̱ ya̱ma̱ lactzu̱ camán. \v 14 Hua̱mpi̱ Jesús káxmatli, chu̱ huaniko̱lh: \p —Ni̱ cali̱huanikó̱tit tama̱ lactzu̱ camán pi̱ naquilakminko̱y anta̱ni̱ quit cuí̱, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ caj xma̱n huá̱ hua̱nti̱ kalhi̱y xtalacapa̱stacni̱ la̱ntla̱ tu̱ kalhi̱ko̱y lactzu̱ camán, xlá̱ mini̱niy li̱pa̱xuhuay tu̱ Dios quinca̱ma̱xqui̱putuná̱n c-xasa̱sti xtapáksi̱t tu̱ ma̱quilhtzuqui̱ma̱. \p \v 15 A̱li̱sta̱lh chú̱ xlá̱ li̱acchipako̱lh xmacán, chu̱ siculana̱tlahuako̱lh ya̱ma̱ lactzu̱ camán. Acxni̱ chu̱ chuná̱ ca̱tlahuako̱lh, Jesús tatampú̱xtulh, chu̱ alh a̱lacatanu̱. \s1 Cha̱tum kahuasa luhua ma̱tamacu̱nú ta̱chihui̱nán Jesús \r (Marcos 10:17-31; Lucas 18:18-30) \p \v 16 Maktum cha̱tum kahuasa qui̱láklalh Jesús, chu̱ na̱má̱ kalhásquilh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, ¿tú̱ luhua tla̱n tatlahu quili̱tláhuat hua̱ntu̱ naquimakta̱yay la̱qui̱mpi̱ tla̱n nackalhi̱y li̱pa̱xuhu latáma̱t c-akapú̱n hua̱ntu̱ niucxni̱ nalaksputa? \p \v 17 Cha̱nchu̱ Jesús huánilh: \p —¿Tú̱huan quinkalhasquina̱ xpa̱lacata hua̱ntu̱ xli̱ca̱na̱ tla̱n tatatlahu? Caj xma̱n hua̱ Dios hua̱nti̱ chuná̱ tla̱n catzi̱y, chu̱ tlahuay tu̱ xli̱ca̱na̱ tla̱n tascújut. Hua̱mpi̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ huix kalhi̱putuna̱ ya̱ma̱ li̱pa̱xuhu latáma̱t hua̱ntu̱ niucxni̱ laksputa, quit cuaniyá̱n pi̱ cali̱tzaksa̱ catlahua̱ xli̱ma̱pa̱ksi̱n Dios. \v 18 Ama̱ kahuasa huánilh: \p —¿Xatú̱ ya̱ li̱ma̱pa̱ksí̱n hua̱ntu̱ huix huanípa̱t? \p Jesús kálhti̱lh: \p —‘Niucxni̱ timakni̱nana, ni̱ caxakatli̱ tanuj pusca̱t lapi̱ huí̱ mimpusca̱t, ni̱tú̱ tikalha̱nana, niucxni̱ tí̱ tima̱xtuniya̱ ta̱ksaní̱n, \v 19 capa̱xqui̱kó̱ mintla̱t, chu̱ mintzí, chu̱ na̱ calakalhamankó̱ xli̱pacs a̱makapitzí̱n chuná̱ la̱ntla̱tá̱ huix acstulakalhamancana.’ \p \v 20 Ama̱ kahuasa huánilh: \p —Xli̱pacs yu̱ma̱ li̱ma̱pa̱ksí̱n tu̱ huix quihuanípa̱t, pacsá̱ ctlahuani̱t hasta c-quinca̱taskata. ¿Tu̱ ta̱jí̱ quintzanka̱niy? \p \v 21 Pus huánilh Jesús: \p —Hua̱ palapi̱ xli̱ca̱na̱ luhua aksti̱tum latapa̱putuna, pus lacapala̱ capimpi̱ c-mínchic, casta̱t xli̱pacs hua̱ntu̱ kalhi̱ya, chu̱ ya̱ma̱ mintumi̱n hua̱ntu̱ namaklhti̱nana, cama̱akpitzinikó̱ hua̱nti̱ lakli̱ma̱xkaní̱n, chuna chí̱ huix nakalhi̱ya̱ lhu̱hua̱ mintamacú̱n antá̱ c-akapú̱n. Acxni̱ chú̱ chuná̱ natlahuako̱ya, lacapala̱ natampalaya̱ la̱qui̱mpi̱ huix na̱ naquista̱laniya. \p \v 22 Hua̱mpi̱ acxni̱ ya̱ma̱ kahuasa káxmatli̱ hua̱ntu̱ huanica̱, luhua xli̱ca̱na̱ cha̱li̱puhua̱na̱ álh sa̱mpi̱ xlá̱ luhua ma̱tamacu̱nú xuani̱t. \p \v 23 A̱li̱sta̱lh Jesús na̱má̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ luhua tuhua̱ xpa̱lacata ma̱tamacu̱naní̱n natanu̱ya̱chá̱ c-xtapaksi̱t Dios. \v 24 Catzi̱yá̱tit pi̱ luhua tuhua xuá̱ xpa̱lacata tantum camello natanu̱y c-tzan xalhucu li̱tzapan, hua̱mpi̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ tlak xatuhua xpa̱lacata cha̱tum ti̱ kalhi̱y lhu̱hua tumi̱n natanu̱y c-xtapaksi̱t Dios. \p \v 25 Acxni̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t káxmatli̱ xtachihuí̱n, luhua cacs li̱lacahuanko̱lh, chu̱ tzúculh la̱kalhasquinko̱y xacstucán: \p —Lapi̱ chuná̱ naqui̱taxtuy, ¿tí̱ chu̱ tla̱n nalakma̱xtuy xli̱stacna? \p \v 26 Jesús laklaca̱nko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ntu̱ xpa̱lacatacan chixcuhuí̱n ni̱ lay ma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ quit cquilhuama̱, hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ xpa̱lacata Dios ni̱ pala pu̱lactum huí̱ hua̱ntu̱ napuhuaná̱tit pala ni̱ lay tlahuay. \p \v 27 Pedro na̱má̱ huánilh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, quin pacs cmakaxtakni̱tahu hua̱ntu̱ xackalhi̱ya̱hu caj xpa̱lacata huix cca̱sta̱lanini̱tán, pus ¿xatú̱ ya̱ quintaskahucán naquinca̱ma̱xqui̱caná̱n a̱li̱sta̱lh? \p \v 28 Jesús kálhti̱lh: \p —Quit xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ antá̱ ya̱má̱ c-xasa̱sti ca̱quilhtamacú̱ tu̱ naquinca̱ma̱xqui̱yá̱n Dios, quit Xatalacsacni Chixcú nactahuilaya̱chá̱ c-xali̱lakati̱t xlactahui̱lh Rey hua̱ntu̱ huí̱ c-quimpu̱ma̱paksí̱n, chi̱nchu̱ huixín hua̱nti̱ ankalhí̱n quista̱lanipá̱tit, pus huixín minkalhacu̱tuycán, na̱ nakalhi̱yá̱tit milactahui̱lhcán laqui̱mpi̱ chuná̱ huixín naquinta̱makma̱paksi̱yá̱tit yama̱ pu̱laccu̱tuy israelitas hua̱nti̱ xma̱quilhtzuqui̱ko̱ni̱t xamaka̱n ko̱lutzi̱n Israel. \v 29 Na̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ makaxtakko̱ni̱t xchiccán, usu xcamán, na̱ chuná̱ lapi̱ makaxtakko̱ni̱t xtíyat caj xpa̱lacata pi̱ quista̱laniko̱ni̱t, chu̱ quili̱pa̱huanko̱ni̱t, la̱ntla̱ pu̱lacatunu̱u tu̱ makaxtakkoni̱t qui̱taxtuy napu̱xokoniko̱cán, hasta a̱akatunu ciento li̱huacá̱, chu̱ na̱ namaklhti̱nanko̱y li̱pa̱xuhu latáma̱t hua̱ntu̱ niucxni̱ laksputa. \v 30 Pus lhu̱hua lactali̱pa̱hu hua̱nti̱ la̱nchiyú̱ luhua macapu̱lama̱kó̱, acxni̱ ya̱ma̱ quilhtamacú huata xlacán a̱huatiyá̱ namacasta̱lako̱y, chi̱nchu̱ lhu̱hua̱ ti̱ la̱nchiyú̱ ni̱tú̱ xlakasi li̱taxtuko̱y luhua a̱huatiyá̱ macasta̱lama̱kó̱, hua̱mpi̱ acxni̱ ya̱ma̱ quilhtamacú huata namacapu̱lako̱y, pu̱lh huá̱ nama̱xqui̱ko̱cán xpu̱tahui̱lhcán. \c 20 \s1 Xatakalhchihui̱n cha̱tum ma̱la̱ná̱ hua̱nti̱ catu̱hua̱ hora putzako̱lh xtasa̱cua \p \v 1 “Yama̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱lacatzuqui̱ma̱, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ cha̱tum chixcú̱, xpu̱china aktum tlanca pú̱cuxtu, hua̱nti̱ alh putzako̱y tzi̱sa̱ xtasa̱cua̱ laqui̱mpi̱ naanko̱y puxniko̱y xacha̱n xuvas. \v 2 Xlá̱ qui̱ta̱ksko̱lh makapitzí̱n hua̱nti̱ cscujputunko̱y, chu̱ ta̱lacca̱xlako̱lh pi̱ nama̱skahui̱ko̱y okxtum tumi̱n huanicán denario caj la̱ntla̱ tantacú̱ nascujko̱y, a̱li̱sta̱lh chú̱ ma̱lakacha̱ko̱lh c-xpú̱cuxtu̱ laqui̱mpi̱ antá̱ nascujko̱y. \v 3 Caj li̱puntzú̱ taxtupá̱ yama̱ chixcú, ma̱x cumu ca̱maknaja̱tza hora, chu̱ na̱ chuná̱ ucxilhpalako̱lh makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ na̱ caj chunata xlahuilakó̱ c-tlanca̱ti̱, chu̱ ni̱tú̱ xli̱scujma̱kó̱. \v 4 Pus huaniko̱lh: ‘Amigos, huixín na̱ capimpítit c-quinca̱uvasna, chu̱ antá̱ cascújtit, ni̱tú̱ capuhuántit quit nacca̱ma̱xqui̱yá̱n mintaskahucán hua̱ la̱ntla̱ lakchá̱n mitascujutcán.’ Pus xlacán na̱ anko̱lh scujko̱y. \v 5 Yama̱ xpu̱china ca̱uvasna̱ taca̱xpá̱, ma̱x pala tastúnut, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ na̱ ampá̱ pala ca̱maktutu hora, chu̱ na̱ chuná̱ qui̱putzapalako̱lh xtasa̱cua̱ hua̱nti̱ nascujko̱y c-xca̱uvasna. \v 6 Acxni̱ chú̱ lakcha̱mpá̱ ca̱makquitzis hora la̱ntla̱ aya ko̱tanu̱ko̱y, xlá̱ ampá̱ c-plaza, chu̱ na̱ chuna li̱tum ucxilhpalako̱lh makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ caj chunata xuilakó̱. Xlá̱ huaniko̱lh: ‘¿Tú̱huan caj chunata lahuilátit tantacú̱, chu̱ ni̱tú̱ li̱scujpá̱tit?’ \v 7 Xlacán kalhti̱nanko̱lh: ‘Sa̱mpi̱ yuma̱ quilhtamacú̱ ni̱tí̱ quinca̱sa̱cuani̱tán.’ Yama̱ chixcú̱ na̱má̱ huaniko̱lh: ‘Lapi̱ luhua xli̱ca̱na̱ scujputuná̱tit lacapala̱ capimpítit c-quinca̱uvasna̱ laqui̱mpi̱ antá̱ nascujá̱tit, chu̱ ni̱tú̱ capuhuántit sa̱mpi̱ quit nacca̱ma̱skahui̱yá̱n hua̱ la̱ntla̱ lakchá̱n mintascujutcán.’ \p \v 8 “Acxni̱ ko̱tánu̱lh yuma̱ quilhtamacú̱, huá̱ xama̱la̱ná̱ ti̱ xlá̱ uvas, huánilh xapuxcu̱ xtasa̱cua: ‘Catasanikó̱ scujní̱n, na̱ cama̱skahui̱kó̱ xla xtascujutcán, hua̱mpi̱ cali̱macatzucukó̱ hua̱nti̱ a̱huatiyá̱ chinko̱ni̱t laqui̱mpi̱ chú̱ a̱huatá̱ nama̱skahui̱ko̱ya̱ hua̱nti̱ aya tantacú̱ scujma̱kó̱.’ \v 9 Acxni̱ talacatzuhui̱ko̱lh yama̱ tasa̱cua̱ hua̱nti̱ xtzucuko̱ni̱t scujko̱y ma̱x pala ca̱makquitzis, pus la̱ntla̱ cha̱tunu̱ tzúculh maklhti̱nanko̱y akatunu denario tumi̱n hua̱ntu̱ xli̱ma̱skahui̱ma̱kó̱ tantacú̱ xpa̱lacata. \v 10 Chi̱nchu̱ acxni̱ xaa̱huatiyá̱ tzúculh talacatzuhui̱ko̱y yama̱ tasa̱cua̱ hua̱nti̱ tzi̱saj tuncán xtzucuko̱ni̱t scujko̱y, xlacán tzúculh puhuanko̱y pi̱ ma̱x a̱tzinú̱ luhua lhu̱hua̱ nama̱xqui̱ko̱cán xtaskahucán, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ ma̱li̱huaqui̱niko̱ca̱, huata na̱ chunatiya akatunu denario ma̱xqui̱ko̱ca̱ xtaskahucán. \v 11 Acxni̱ chú̱ xlacán maklhti̱nanko̱lh, ucxilhko̱lh pi̱ chunatiyá, tzúculh li̱aklhu̱hua̱tnanko̱y xma̱la̱nacán. \v 12 Chuná̱ huanko̱lh: ‘Hua̱ yuma̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ a̱huatiyá̱ chinko̱lh, chu̱ caj xma̱n aktum hora scujko̱lh, ¿tú̱ chú̱ xpa̱lacata̱ na̱ chunatiyá̱ ma̱skahui̱pa̱kó̱ la̱ntla̱ quinca̱ma̱skahuí̱pa̱t ma̱squi quin tantacú̱ cmacalahu lhca̱cná, chu̱ chichiní?’ \v 13 Yama̱ xma̱la̱nacán na̱má̱ kálhti̱lh cha̱tum xtasa̱cua̱ hua̱ntu̱ xliaklhu̱hua̱tnama̱: ‘Amigo, quit ni̱tú̱ cakskahuimaklhi̱má̱n mintaskahu. ¿Lá̱ntla̱ pi̱ nia̱lh lacapa̱staca̱ pi̱ huatiya aktum denario cta̱lacca̱xlani̱tán nacma̱skahui̱yá̱n? \v 14 Pus huata xatlá̱n caj cachipatá̱ mintumi̱n, chu̱ capittá̱ c-mínchic. Sa̱mpi̱ quit na̱ chuná̱ cma̱skahui̱putunko̱y hua̱nti̱ a̱huatiyá̱ chinko̱lh na̱ chuná̱ la̱ntla̱ huix cma̱skahui̱ni̱tán. \v 15 ¿Pi̱ puhuana̱ huix pi̱ ni̱ lay cli̱tlahuay quintumi̱n hua̱ntu̱ quit tla̱n cpuhuán? Usu ¿pi̱ caj taskahuiniya̱ minta̱scujni̱ xpa̱lacata̱ pi̱ tla̱n ccatzi̱nini̱t?’ \p \v 16 “Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ chuná̱ naqui̱taxtuy c-xlacati̱n Dios, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ la̱nchú̱ macapu̱lama̱kó̱, huata a̱li̱sta̱lh xlacán a̱huatiyá̱ macasta̱lama̱koj nahuán, hua̱mpi̱ na̱ chuná̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ la̱nchú̱ a̱huatiyá̱ qui̱taxtuma̱kó̱ yama̱ quilhtamacú̱ huata xlacán luhua macapu̱lama̱koj nahuán.” \s1 Jesús li̱chihui̱nampalay pi̱ namakni̱cán \r (Marcos 10:32-34; Lucas 18:31-34) \p \v 17 Acxni̱ Jesús aya xtla̱huama̱ c-tiji, xama̱ c-Jerusalén, xlá̱ tánuj ta̱anko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t tzinú̱ lakamákat, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p \v 18 —Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ ama̱hu c-Jerusalén; pus na̱ luhua cacatzí̱tit pi̱ antá̱ quit naquinchipacán, naquimacama̱sta̱cán c-xlacati̱ncan xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ laktzokqui̱naní̱n, chuná̱ chú̱ nali̱tachihui̱nli̱ko̱y la̱ntla̱ naquimakni̱cán. \v 19 A̱li̱sta̱lh chú̱ xlacán naquimacama̱sta̱palako̱y c-xlacati̱ncan chixcuhuí̱n hua̱nti̱ u̱nú̱ ma̱paksi̱nanko̱y hua̱nti̱ ni̱ judíos, huá̱ chú̱ xlacán naquili̱kama̱nanko̱y, naquihuili̱niko̱y, chu̱ hasta naquimpakaxtokohuacako̱y c-cruz laqui̱mpi̱ nacni̱y; hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, caj xli̱aktutu quilhtamacú̱ quit naclakastakuanampalay ca̱li̱ní̱n. \s1 Xtzi Santiago, chu̱ Juan li̱squiniy Jesús catlahuánilh aktum li̱tlá̱n \r (Marcos 10:35-45) \p \v 20 Maktum xpusca̱t Zebedeo, chu̱ cha̱tuy xcamán talacatzuhui̱ko̱lh anta̱ni̱ xyá̱ Jesús. Yama̱ pusca̱t lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n laqui̱mpi̱ nasquiniy aktum tlanca li̱tlá̱n. \v 21 Jesús kalhasquínilh: \p —¿Tú̱ huix lacasquina̱ xactláhualh mimpa̱lacata? \p Xlá̱ na̱má̱ huánilh: \p —Catlahua̱ aktum tlanca li̱tlá̱n: acxni̱ huix natzucuya̱ ma̱paksi̱nana̱ la̱ntla̱ tlanca Rey, calacásquinti̱ pi̱ xtahui̱ cha̱tum quinkahuasa c-mimpakstácat, chi̱nchu̱ cha̱tum c-mimpakxuqui̱ laqui̱mpi̱ lacxtum nata̱ma̱paksi̱ko̱yá̱n. \p \v 22 Huata Jesús na̱má̱ kálhti̱lh: \p —Ni̱ cha̱tum huixín catzi̱yá̱tit tu̱ squiná̱tit. Huixín lakkahuasán cca̱kalhasquiná̱n: ¿Pi̱ xli̱ca̱na̱ puhuaná̱tit pi̱ tla̱n nata̱yaniyá̱tit yama̱ c-tlanca tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ quit nacpa̱ti̱y? \p Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Cpuhuana̱hu pi̱ ma̱x tla̱n nacta̱yaniya̱hu. \p \v 23 Jesús huanipalako̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ tla̱n nata̱yaniyá̱tit huixín, sa̱mpi̱ huixín a̱li̱sta̱lh fuerza̱ antá̱ nati̱taxtuyá̱tit lhu̱hua tapa̱tí̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ hua̱ntu̱ quit nacpa̱ti̱y; hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ la̱ntla̱ huixín lacasquiná̱tit nacca̱ma̱xqui̱yá̱n milactahui̱lhcán c-quimpa̱xtú̱n antá̱ c-quimpu̱ma̱paksí̱n, pus quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ quilá̱ pala nacma̱sta̱y, huata xma̱n huá̱ lakchá̱n hua̱nti̱ lacsacko̱ni̱t Quintla̱t nama̱xqui̱y. \p \v 24 Acxni̱ chú̱ hua̱ xa̱kalhaca̱hu xta̱li̱ma̱kalhtahuaka̱tcán kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xlacán csquima̱kó̱, pus si̱tzi̱niko̱lh yama̱ cha̱tuy li̱nata̱lán. \v 25 Hua̱mpi̱ Jesús tasaniko̱lh, chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ hua̱nti̱ puxcu̱nanko̱y c-aktum ca̱chiquí̱n, xlacán antá̱ ma̱paksi̱nanko̱y xta̱chuna̱ lactlanca xpu̱chinacán li̱taxtuniko̱y hua̱ntu̱ antá̱ anán, chu̱ hua̱nti̱ lactlanca lactali̱pa̱hu ma̱paksi̱naní̱n xlacán luhua tlihuaka huili̱ko̱y xli̱ma̱paksi̱ncán. \v 26 Hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ mimpa̱lacatacán ni̱ chuná̱ catiqui̱táxtulh, huata cati̱hua̱ huixín ti̱ tali̱pa̱hu mimpuxcucán li̱taxtuputún, xlacasquinca̱ pi̱ cama̱tlá̱ni̱lh nali̱taxtuy la̱ntla̱ ti̱ caj mintasa̱cuacán. \v 27 Chu̱ hua̱nti̱ putzama̱ la̱ntla̱ calacatín naán c-milaksti̱pa̱ncán, huata caj cakálhi̱lh xtalacapa̱stacni cha̱tum ti̱ caj la̱ntla̱ milacscujnicán ca̱makta̱yaputuná̱n. \v 28 Sa̱mpi̱ quit Xatalacsacni Chixcú, na̱ chuná, ni̱ huá̱ cli̱mini̱t ca̱tuxá̱huat laqui̱mpi̱ caj la̱ntla̱ cha̱tum tlanca puxcu̱ naquiscujnanicán, huata huá̱ clakmini̱t laqui̱mpi̱ caj la̱ntla̱ cha̱tum xlacscujnicán nacmakta̱yako̱y a̱makapitzí̱n, chu̱ na̱ huá̱ cli̱mini̱t laqui̱mpi̱ nacmacama̱sta̱y quilatáma̱t laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nacli̱lakma̱xtuko̱y xlatama̱tcan lhu̱hua tachixcuhuí̱tat. \s1 Jesús ma̱pacsako̱y cha̱tuy lakatzí̱n \r (Marcos 10:46-52; Lucas 18:35-43) \p \v 29 La̱ntla̱ xtiji̱tla̱huama̱kó̱, luhua lhu̱hua tachixcuhuí̱tat csta̱lanima̱kó̱, chu̱ maktum la̱ntla̱ aya xti̱puntaxtuma̱kó̱ xaca̱chiqui̱n Jericó, \v 30 anta tuncán xuilakó̱ cha̱tuy lakatzi̱ní̱n c-xquilhpa̱n tiji. Acxni̱ yama̱ chixcuhuí̱n kaxmatko̱lh pi̱ hua̱ Jesús ti̱ xti̱taxtuma̱, xlacán tuncán tzúculh ca̱tasako̱y, na̱má̱ xuanko̱y: \p —Quimpu̱chinacán, xCam xamaka̱n rey David, luhua catlahua̱ li̱tlá̱n caquinca̱lakalhámanti. \p \v 31 Makapitzí̱n tzúculh quilhni̱ko̱y laqui̱mpi̱ cakatxtakko̱lh. Hua̱mpi̱ xlacán ni̱ cui̱ntaj tlahuako̱lh hua̱ntu̱ xuanima̱ko̱ca̱, huata li̱huaca̱ palha̱ tzúculh quilhaniko̱y Jesús: \p —¡Quimpu̱chinacán, xCam xamaka̱n rey David, catlahua̱ li̱tlá̱n caquinca̱kalhi̱ni̱ talakalhamá̱n! \p \v 32 Jesús tachókolh, tasaniko̱lh yama̱ cha̱tuy lakatzí̱n, na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Tú̱ lacasquiná̱tit nactlahuay mimpa̱lacatacán? \p \v 33 Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Quimpu̱chinacán, quin clacasquina̱hu pi̱ na̱ tla̱n xaclacahua̱nana̱hu. \p \v 34 Jesús luhua xli̱ca̱na̱ lakalhamanko̱lh, chu̱ li̱lacaxamako̱lh xmacán xlakastapucán, acxnitiyá̱ chú̱ luhua tuncán tatlá̱ni̱lh xlakastapucán, chu̱ tla̱n lacahua̱nanko̱lh. A̱li̱sta̱lh chu̱ xlacán na̱ sta̱laniko̱lh Jesús. \c 21 \s1 Jesús chá̱n c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén \r (Marcos 11:1-11; Lucas 19:28-40; Juan 12:12-19) \p \v 1 Acxni̱ chú̱ xtalacatzuhui̱ma̱kó̱ c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén, pu̱lh antá̱ cha̱nko̱lh c-aktum ka̱stí̱n hua̱ntu̱ huanicán Monte de los Olivos, calacatín xuilakó̱ aktuy lactzu̱ ca̱chiquí̱n huaniko̱cán Betfagé, chu̱ Betania, yuma̱ xta̱pakstokuilakó̱ Jerusalén. Acxni̱ antá̱ xuilako̱chá̱ Jesús ma̱lakacha̱ko̱lh cha̱tuy xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, \v 2 chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Huixín capimpítit tamá̱ c-actzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ calacatín huí̱, chu̱ anta tuncán nama̱noklhuyá̱tit pi̱ chi̱ya̱huacani̱t tantum xatzi a̱xnu̱ c-xtanquilhti̱n chiqui, chu̱ na̱ antá̱ chú̱ ta̱láyaj nahuán cskata yama̱ a̱xnu̱. Huixín lacapala̱ naxcutá̱tit naquili̱taniyá̱tit antá̱ u̱nú. \v 3 Hua̱ palapi̱ huí̱ ti̱ naca̱huaniyá̱n: “¿Tú̱ li̱layá̱tit xcutá̱tit?”, huixín cahuanítit pi̱ mimpu̱chinacán maclacasquimputún, hua̱mpi̱ lacapalaj tuncán napu̱spitnipalay. \p \v 4 Hua̱ yumá̱ chuná̱ tilí̱lalh xli̱pacs laqui̱mpi̱ chuná̱ pacs xli̱kantáxtulh hua̱ntu̱ titzóknu̱lh cha̱tum xamaka̱n xprofeta Dios c-xlibro̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: \q1 \v 5 “Cahuanítit xli̱pacs hua̱nti̱ huilakó̱ c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén: \q1 ‘Caucxílhtit hua̱ mireycán, sa̱mpi̱ huá̱ chú̱ ca̱lakmimá̱n, \q1 hua̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ pala tzinú̱ xlá̱ tlanca̱ makcatzi̱cán, \q1 sa̱mpi̱ caj tantum a̱xnu̱ pu̱mima̱. \q1 Xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ pu̱mima̱ tantum a̱xnu̱, cskata tantum xatzi cuca̱na a̱xnu̱.’” \p \v 6 Xli̱ma̱kalhtahuáka̱t anko̱lh, chu̱ chuná̱ xlacán tlahuako̱lh tu̱ xuaniko̱ni̱t Jesús. \v 7 Caj li̱puntzú̱ li̱minko̱lh yama̱ xatzi a̱xnu̱, xa̱hua̱ cskata. Acxni̱ chú̱ li̱ka̱tlapaniko̱lh xtamaknucán, Jesús ka̱tahui̱. \v 8 Luhua lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat xminko̱ni̱t pa̱xtokko̱y, chu̱ makapitzí̱n hasta tzúculh tucxko̱y xpakani̱n quihui, chu̱ na̱ antá̱ xma̱mi̱ko̱y c-tiji. \v 9 Xli̱pacs hua̱nti̱ xpu̱lati̱lhako̱y, xa̱huá̱ hua̱nti̱ csta̱lati̱lhako̱y, chuná̱ tzúculh ca̱tasako̱y: \p —¡Cama̱xqui̱hu ca̱cni̱ yuma̱ xCam xamaka̱n rey David! ¡Dios casiculana̱tláhualh yuma̱ cscujni̱ hua̱nti̱ quinca̱ma̱lakacha̱nini̱tán! ¡Cama̱tlanqui̱hu, cama̱xqui̱hu pa̱xcatcatzí̱nit Dios xpa̱lacata xtalakalhamá̱n! \p \v 10 Acxni̱ Jesús tanu̱chá̱ c-Jerusalén, xli̱pacs ti̱ xuilakó̱ antá̱ tzúculh acchilij tama̱ko̱y, chu̱ tzucuko̱lh la̱kalhasquinko̱y: \p —¿Tí̱ hua̱ yuma̱ chixcú̱ mini̱t? \p \v 11 Makapitzí̱n na̱má̱ xkalhti̱nanko̱y: \p —Hua̱ yumá̱ tlanca xprofeta Dios, huanicán Jesús xala c-Nazaret c-xtapaksi̱n Galilea. \s1 Jesús pu̱tlakaxtuko̱y sta̱naní̱n c-tlanca templo xala c-Jerusalén \r (Marcos 11:15-19; Lucas 19:45-48; Juan 2:13-22) \p \v 12 A̱li̱sta̱lh chú̱ titánu̱lh Jesús c-tlanca xtemplo̱ Dios tu̱ antá̱ xyá̱, chu̱ acxni̱ xlá̱ úcxilhli̱ tu̱ ni̱tlá̱n xtlahuama̱ca̱, xlá̱ tzúculh pu̱tlakako̱y hua̱nti̱ antá̱ csta̱nama̱kó̱, chu̱ hua̱nti̱ xtama̱huama̱kó̱ antá̱ c-xpu̱lacni li̱pacán xla templo, chu̱ na̱ tima̱akpu̱spitniko̱lh xmesa̱cán hua̱nti̱ xlakpali̱nani̱n tumi̱n, chu̱ xlactahui̱lhcán hua̱nti̱ csta̱ma̱kó̱ tijtímpu̱t. \v 13 Acxni̱ chuná̱ tlahuako̱lh huaniko̱lh: \p —C-xaSa̱ntujlani Li̱kalhtahuaka̱ tatzoktahuilani̱t pi̱ na̱má̱ huá̱ Dios: ‘Huá̱ quínchic luhua ma̱n huá̱ nali̱ma̱xtucán xpu̱tlahuacan oración, hua̱mpi̱ huata huixín aya li̱ma̱xtuni̱tántit xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xpu̱tatze̱knican kalha̱naní̱n.’ \p \v 14 Na̱ antá̱ chú̱ c-tlanca templo tuncán tzúculh laktalacatzuhui̱ko̱y anta̱ni̱ xyá̱ Jesús makapitzi̱n lakatzi̱ní̱n, chu̱ ti̱ ni̱ lay xta̱yako̱y laqui̱mpi̱ nama̱pacsako̱y, chu̱ xlá̱ pacs ma̱pacsako̱lh. \v 15 Huá̱ chú̱ yuma̱ xtascújut hua̱ntu̱ tláhualh Jesús, acxni̱ ucxilhko̱lh xanapuxcún pa̱lijni, xa̱hua̱ xma̱kalhtahuaka̱nacan judíos, chu̱ na̱ chuná̱ chú̱ xkaxmatko̱y la̱ntla̱ lactzu̱ camán pixtlanca̱ xca̱tasama̱kó̱ c-templo, na̱má̱ xuanko̱y: “¡Cama̱xqui̱hu ca̱cni̱ hua̱ yuma̱ xCam xamaka̱n rey David hua̱nti̱ mini̱t!”, pus yama̱ xta̱la̱tlahuanani̱n Jesús ni̱ pala tzinú̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh, chu̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ si̱tzi̱ko̱lh. \v 16 Puschí̱ huaniko̱lh Jesús: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱ kaxpátpa̱t hua̱ntu̱ yuma̱ lactzu̱ camán quilhuama̱kó̱? \p Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Hua̱mpi̱, ¿lá̱ntla̱ chú̱ ni̱ nackaxmata? ¡Pus ckaxmatma̱! Hua̱mpi̱ na̱ chuna li̱tum, la̱ntla̱ chí̱ huixín ¿pi̱ ni̱ a̱li̱kalhtahuakayá̱tit tu̱ tatzoktahuilani̱t xtachihui̱n Dios c-Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ li̱chihui̱nán xpa̱lacata yumá̱ tu̱ qui̱taxtuma̱? Chuná̱ huan: \q1 ‘Huix chuná̱ ma̱xqui̱ko̱ni̱ta̱ talacapa̱stacni̱ hua̱nti̱ cajcu lactzu̱ camán, \q1 xa̱huá̱ hua̱nti̱ hasta tziqui̱ko̱ycú̱, \q1 laqui̱mpi̱ xlacán tla̱n nali̱tli̱niko̱yá̱n li̱lakati̱t tatlí̱n hua̱ntu̱ nali̱ma̱xqui̱ko̱yá̱n ca̱cni.’ \p \v 17 Acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh xlá̱ akxtakya̱huako̱lh, chu̱ antá̱ alh c-xaca̱chiqui̱n Betania laqui̱mpi̱ antá̱ nalaktuncuhuiya̱chá̱ yama̱ catzi̱sní. \s1 Jesús ma̱sca̱cay akatum xaquihui higo hua̱ntu̱ ni̱ xta̱ksniy xtahuácat \r (Marcos 11:12-14, 20-26) \p \v 18 Cha̱nchu̱ li̱cha̱li̱ tzi̱sa̱, acxni̱ Jesús xama̱pá̱ c-Jerusalén, xlá̱ tzúculh tzincsa. \v 19 Lacatzú̱ c-tiji̱ úcxilhli̱ pi̱ xya̱chá̱ pu̱kalhtum xaquihui higo. Laktalacatzúhui̱lh, ni̱tú̱ tá̱ksnilh xtahuácat, huata caj xma̱n hua̱ xatuhuá̱n ka̱tum xta̱ya̱. Jesús xakátli̱lh, na̱má̱ huánilh: \p —¡Quit clacasquín pi̱ nia̱lh pala maktum catitahuácalh mintahuácat! \p Acxni̱ na̱má̱ huaniko̱lh, yuma̱ quihui̱ tuncán tzúculh sca̱ca. \v 20 Acxni̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t ucxilhko̱lh hua̱ntu̱ xlá̱ tláhualh luhua cacs li̱lacahuanko̱lh, chu̱ na̱má̱ kalhasquinko̱lh Jesús: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, ¿lá̱ntla̱ tlahua̱ yumá̱ sa̱mpi̱ tuncán sca̱cli̱ xaquihui higo hua̱ntu̱ xakatli? \p \v 21 Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Quit xli̱ca̱na̱ lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ lapi̱ huixín xli̱ca̱na̱ luhua xli̱pa̱huántit Dios, chu̱ ni̱ xmacpuhuántit, pus ni̱ caj xma̱n huá̱ xtlahuátit hua̱ntu̱ quit ctlahuaninit xaquihui higo, huata hasta na̱ tla̱n xuanítit yama̱ ka̱stí̱n: ‘Catapa̱nu̱ antá̱ lantla̱ huila, chu̱ antá̱ capit tahuilaya̱ c-ta̱kaya̱huaná’, luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ chuná̱ xqui̱táxtulh. \v 22 Na̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ nasquiniyá̱tit naca̱tlahuaniyá̱n Dios acxni̱ natlahuayá̱tit mioracioncán, luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n lapi̱ li̱pa̱huaná̱tit, chu̱ catzi̱yá̱tit pi̱ xlá̱ naca̱ma̱xqui̱yá̱n, xli̱ca̱na̱ chuná̱ naca̱qui̱taxtuniyá̱n. \s1 Jesús kalhi̱y tlanca li̱ma̱paksí̱n \r (Marcos 11:27-33; Lucas 20:1-8) \p \v 23 A̱li̱sta̱lh Jesús tanu̱palachá̱ c-tlanca xtemplo̱ Dios tu̱ xuí̱ c-Jerusalén, chu̱ tzucuko̱lh ma̱kalhtahuaka̱ko̱y ti̱ antá̱ xtamakstokko̱ni̱t. Hua̱mpi̱ caj li̱puntzú̱ lakchinko̱lh xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ lakko̱lutzi̱n judíos hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y, xlacán na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Tí̱ ma̱xqui̱ni̱tán li̱tlihuaka̱ natlahuaya̱ la̱ntla̱ tu̱ huix lacasquina? Hua̱ntu̱ huix tlahua̱ u̱nú̱ c-templo acxni̱ pu̱tlakaxtukó̱ sta̱naní̱n, ¿tí̱ ma̱xqui̱ni̱tán li̱ma̱paksí̱n chuná̱ natlahuaya? \p \v 24 Jesús na̱má̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Quit na̱ u̱ckalhi̱y aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ cca̱kalhasquimputuná̱n. Pus lapi̱ huixín tancs naquinkalhti̱yá̱tit hua̱ntu̱ nacca̱kalhasquiná̱n, na̱ chuná̱ chú̱ quit nacca̱huaniyá̱n xatí̱ quima̱xqui̱ni̱t li̱ma̱paksí̱n caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ ctlahuay. \v 25 Pus caquihuanítit, ¿tí̱ li̱ma̱páksi̱lh Juan Bautista pi̱ naakmunuko̱y tachixcuhuí̱tat? ¿Pi̱ hua̱ Dios, usu hua̱ chixcuhuí̱n? \p Xlacán ni̱ naj tuncán kalhti̱nanko̱lh, huata caj xacstucán tzúculh la̱huaniko̱y: “Lapi̱ nahuaniya̱hu pi̱ hua̱ Dios tili̱ma̱páksi̱lh, pus huata xlá̱ naquinca̱huaniyá̱n: ‘¿Tú̱ xpa̱lacata chi̱nchu̱ ni̱ li̱ca̱najlanítit?’ \v 26 Chi̱ lapi̱ nahuaniya̱hu pi̱ hua̱ chixcuhuí̱n li̱ma̱paksi̱ko̱lh, ni̱tlá̱n caquintica̱qui̱taxtunín, sa̱mpi̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat naquinca̱li̱si̱tzi̱niko̱yá̱n, sa̱mpi̱ ca̱najlako̱y pi̱ hua̱ Juan huá̱ xli̱chihui̱nama̱ xtachihui̱n Dios tu̱ ma̱n xma̱xqui̱ni̱t.” \p \v 27 Pus huata na̱má̱ huaniko̱lh Jesús: \p —Quin ni̱ ccatzi̱ya̱hu ti̱ li̱ma̱páksi̱lh Juan pi̱ naakmunu̱nán. \p Jesús na̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Pus na̱ ni̱ pala quit cactica̱huanín ti̱ quima̱xqui̱ni̱t li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ xpa̱lacata cli̱tlahuay. \s1 Xatakalhchihui̱n cha̱tuy lakkahuasán \p \v 28 Jesús na̱má̱ huanipalako̱lh yuma̱ xta̱la̱tlahuananí̱n: \p —Na̱ cakaxpatpalátit huixín yuma̱ aktum takalhchihuí̱n: Maktum xuí̱ cha̱tum chixcú, xlá̱ xuilakó̱ xlakkahuasán. Cha̱nchu̱ aktum quilhtamacú̱ na̱má̱ huánilh cha̱tum: ‘Ta̱ta̱, lacapala̱ capimpi scuja̱ c-quimpú̱cuxtu̱ anta̱ni̱ laccha̱tahuacama̱ uvas.’ \v 29 Yama̱ kahuasa kalhtí̱nalh: ‘Chú̱ ni̱ camputún scuja.’ Hua̱mpi̱ acxni̱ chu̱ a̱li̱sta̱lh lacapá̱stacli̱ pi̱ ni̱tlá̱n la̱ntla̱ kálhti̱lh xtla̱t, pus alh scuja. \v 30 A̱li̱sta̱lh chú̱ yama̱ ko̱lutzí̱n huanipá̱ cha̱tum li̱tum xkahuasa̱ pi̱ na̱ caalh scuja. Yama̱ kahuasa kalhtí̱nalh: ‘Ni̱tú̱ capú̱huanti, quit xlá̱ nacán scuja.’ Hua̱mpi̱ ma̱squi na̱má̱ huá̱, huata xlá̱ ni̱ alh. \v 31 ¿Xatí̱ huixín puhuaná̱tit yuma̱ xli̱cha̱tuycan lakkahuasán tlahuako̱lh hua̱ntu̱ xlacasquín xtla̱tcán? \p Cha̱nchu̱ xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Hua̱nti̱ xakasiya̱ huanica̱. \p Jesús huaniko̱lh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ na̱ chuná̱ qui̱taxtuma̱ c-milatama̱tcán, sa̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ huata hua̱nti̱ huixín ni̱tú̱ li̱ucxilhko̱yá̱tit, xta̱chuná̱ la̱ntla̱ yama̱ xpu̱qui̱nani̱n impuestos, chu̱ yumá̱ hua̱nti̱ caj xaaktzanka̱ta̱yani̱n lacchaján, huá̱ xakasiya̱ namakamaklhti̱nanko̱y Dios c-xasa̱sti xtapáksi̱t ni̱ xahua̱ huixín. \v 32 Sa̱mpi̱ acxni̱ milh Juan Bautista laqui̱mpi̱ naca̱huaniyá̱n la̱ntla̱ Dios lacasquín nama̱aksti̱tupi̱yá̱tit milatama̱tcán, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱ huixín ni̱ ca̱najlanítit xtachihuí̱n. Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ ti̱ kaxmatko̱lh xtachihuí̱n, chu̱ lakpali̱ko̱lh xalacli̱xcajnit xlatama̱tcán, pus hua̱ tama̱ xma̱ta̱ji̱naní̱n impuestos, xa̱huá̱ hua̱nti̱ aya xaktzanka̱ta̱yako̱ni̱t lacchaján. Ma̱squi huixín na̱ ucxílhtit la̱ntla̱ xlacán xli̱puhuama̱kó̱ xpa̱lacata xtala̱kalhi̱ncán, chu̱ xlakpali̱ma̱kó̱ xlatama̱tcán, huixín ni̱ pala tzinú̱ talakaspitta̱yátit laqui̱mpi̱ na̱ naca̱najlaniyá̱tit Juan. \s1 Xatakalhchihui̱n hua̱nti̱ ni̱ xalacuan xmaktakalhnani̱n ca̱uvasna \r (Marcos 12:1-12; Lucas 20:9-19) \p \v 33 “Na̱ cakaxpáttit yuma̱ aktum li̱tum takalhchihuí̱n: Xuí̱ cha̱tum chixcú, xpu̱chiná̱ aktum tlanca pú̱cuxtu, chálh c-xpu̱chaná̱n lhu̱hua xali̱chanat uvas. Na̱ tistilipacánu̱lh. Antá̱ lacatzú̱ tipu̱huaxácnu̱lh xpu̱chitni̱ hua̱ntu̱ napu̱lakchita̱ xuvas acxni̱ nacha̱y, chu̱ a̱li̱sta̱lh tima̱púlhulh aktum tlanca xpu̱lacahua̱n xla pá̱tzaps laqui̱mpi̱ antá̱ tla̱n namaktakalhcán xli̱tlanca̱ xtachaná̱n. Acxni̱ chú̱ li̱huana̱ li̱scujko̱lh, xlá̱ ma̱sa̱cuani̱ko̱lh makapitzi̱n scujní̱n laqui̱mpi̱ huá̱ chú̱ nali̱scujko̱y yama̱ tlanca xtachaná̱n, sa̱mpi̱ xlá̱ alh mákat a̱lacatanu̱ ca̱chiquí̱n. \v 34 Cha̱nchu̱ acxni̱ lákcha̱lh quilhtamacú̱ la̱ntla̱ tzúculh cha̱y xuvas, yama̱ xpu̱china pú̱cuxtu̱ ma̱lakacha̱ko̱lh makapitzi̱n scujní̱n laqui̱mpi̱ naanko̱y tiyako̱y xatachitni uvas hua̱ntu̱ xlakchá̱n sa̱mpi̱ chuná̱ xta̱lacca̱xlako̱ni̱t. \v 35 Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ yuma̱ scujní̱n hua̱nti̱ xpu̱scujma̱kó̱ xpú̱cuxtu, chipako̱lh, makapitzí̱n tla̱n ma̱sipa̱ni̱ko̱lh, chi̱nchu̱ a̱makapitzí̱n makni̱ko̱lh, chu̱ a̱makapitzí̱n tla̱n li̱actalako̱lh chíhuix. \v 36 Hua̱nti̱ xpu̱china yama̱ tachaná̱n xlá̱ ma̱lakacha̱palako̱lh tlak lhu̱hua̱ cscujní̱n, hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ ni̱tla̱n maktakalhnaní̱n, na̱ chuná̱ tlahuako̱chá̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xtlahuako̱cani̱t a̱makapitzí̱n. \p \v 37 “Huata xatlá̱n chú̱ ma̱n ma̱lakácha̱lh xkahuasa, sa̱mpi̱ xlá̱ chuná̱ xpuhuán: ‘Lapi̱ hua̱ quinkahuasa̱ nacmacá̱n, ma̱x fuerza̱ nalacapuhuaniko̱y, chu̱ nakalhakaxmatko̱y hua̱ntu̱ nahuaniko̱y.’ \v 38 Hua̱mpi̱ acxni̱ yuma̱ maktakalhnaní̱n ucxilhko̱lh pi̱ hua̱ xkahuasa xpu̱china pú̱cuxtu̱ xlacán chuná̱ tzúculh la̱huaniko̱y: ‘Li̱huana̱ catzi̱ya̱hu pi̱ hua̱ yuma̱ kahuasa hua̱nti̱ nachipay pu̱tum yuma̱ hua̱ntu̱ quin li̱scujma̱hu, huata xatlá̱n camakni̱hu laqui̱mpi̱ quin nakalhi̱ya̱hu hua̱ntu̱ xli̱chípat.’ \v 39 Pus tuncán chipako̱lh, mákat c-xquilhapa̱n pú̱cuxtu̱ tamacaxtuko̱lh chu̱ antá̱ makni̱ko̱lh. \p \v 40 “Chi̱nchu̱ acxni̱ namín xpu̱china pú̱cuxtu, ¿tú̱ huixín puhuaná̱tit natlahuaniko̱y yuma̱ maktakalhnaní̱n hua̱nti̱ ni̱tla̱n xtapuhua̱ncán?” \p \v 41 Pus yuma̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ lakko̱lutzí̱n hua̱nti̱ cxakatli̱ma̱ko̱ca̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Pus quin cpuhuana̱hu pi̱ ni̱ catilakalhamanko̱lh, chu̱ namakni̱ko̱y yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ni̱tla̱n xtapuhua̱ncan, chu̱ tanu̱ hua̱nti̱ nama̱sa̱cuani̱ko̱y nama̱maktakalhni̱ko̱y xtachana̱n xla uvas laqui̱mpi̱ acxni̱ xquilhtamacú̱ naqui̱lay xatahuácat nama̱xqui̱ko̱y hua̱ntu̱ lakchá̱n xpu̱china pú̱cuxtu. \p \v 42 Jesús na̱má̱ huanipalako̱lh: \p —Huixín ma̱x aya li̱kalhtahuakani̱tántit hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-xtachihuí̱n Dios lacatum anta̱ni̱ na̱má̱ huan: \q1 ‘Yuma̱ chíhuix hua̱ntu̱ lakmakanko̱lh xya̱huanani̱n chiqui̱ sa̱mpi̱ xpuhuanko̱y pi̱ ni̱tú̱ xlakasi, \q1 a̱li̱sta̱lh milh li̱taxtuy yuma̱ tali̱pa̱hu xapuxcu chíhuix xala c-xcha̱stú̱n anta̱ni̱ li̱tzinca̱snanko̱ni̱t chiqui. \q1 Hua̱mpi̱ huá̱ Quimpu̱chinacán hua̱nti̱ laclhca̱ni̱t pi̱ chuná̱ naqui̱taxtuy, \q1 laqui̱mpi̱ quin caj cacs nali̱lacahuana̱hu hua̱ntu̱ tlahuani̱t.’ \m \v 43 Cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ pacs naca̱maklhti̱caná̱tit hua̱ntu̱ Dios ma̱lacnu̱ni̱t naca̱ma̱xqui̱yá̱n antá̱ c-xasa̱sti xtapáksi̱t hua̱ntu̱ ma̱quilhtzuqui̱ma̱ laqui̱mpi̱ huá̱ chú̱ nama̱xqui̱ko̱cán hua̱nti̱ namacama̱sta̱ko̱y c-xlacati̱n Dios hua̱ntu̱ aksti̱tum li̱scujko̱ni̱t. \v 44 Huá̱ chú̱ xpa̱lacata yuma̱ chíhuix tu̱ xacli̱chihui̱nama̱, pus cca̱huanipalayá̱n pi̱ lapi̱ cha̱tum natamakuasa, natahuacaya̱chá̱ c-xokspún, lactzu̱ lactzú̱ nalay nani̱y, chi̱nchu̱ lapi̱ huata hua̱ chíhuix xatí̱ naactahuilaya̱chi, luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ nalakchitami̱y, chu̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ pokxni̱ natlahuako̱y. \p \v 45 Acxni̱ kaxmatko̱lh yuma̱ takalhchihuí̱n hua̱ntu̱ Jesús xli̱chihui̱nama̱, yuma̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ fariseos catzi̱ko̱lh pi̱ caj xpa̱lacatacán ma̱squi chuná̱ xlá̱ xli̱chihui̱nani̱t. \v 46 Xlacán xchipaputunko̱y Jesús laqui̱mpi̱ nachi̱le̱nko̱y hua̱mpi̱ ni̱ fuerza̱ tlahuaniko̱lh sa̱mpi̱ xpe̱cuaniko̱y la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat, sa̱mpi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xca̱najlaniko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ Jesús huá̱ xli̱chihui̱nama̱ xtachihui̱n Dios c-xtakalhchihuí̱n. \c 22 \s1 Xatakalhchihuí̱n cha̱tum Rey hua̱nti̱ xma̱pu̱chuhuama̱ xkahuasa hua̱mpi̱ ni̱ lakmi̱nko̱lh xtaputza \r (Lucas 14:15-24) \p \v 1 A̱li̱sta̱lh Jesús tzucupaj li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y tanuj takalhchihuí̱n, chu̱ chuna̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p \v 2 “Hua̱ xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ ma̱lacatzuqui̱ma̱, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ cha̱tum Rey hua̱nti̱ tláhualh aktum tapa̱xuhuá̱n sa̱mpi̱ xma̱pu̱chuhuama̱ xkahuasa. \v 3 Xlá̱ ma̱lakacha̱ko̱lh cscujní̱n laqui̱mpi̱ naanko̱y huaniko̱y hua̱nti̱ ma̱catzi̱ni̱ko̱cani̱t pi̱ caminko̱lhá̱ c-pu̱tapu̱chuhu sa̱mpi̱ aya natapu̱chuhuay xkahuasa. Hua̱mpi̱ huata hua̱ yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xma̱ca̱tzi̱ni̱ko̱cani̱t nata̱makpa̱xuhuako̱y, ni̱ mimputunko̱lh. \v 4 Ma̱lakacha̱palako̱lh a̱maktum a̱makapitzi̱n cscujní̱n laqui̱mpi̱ na̱má̱ nahuaniko̱cán: ‘Cahuanikó̱tit yuma̱ quintama̱ca̱tzi̱ní̱n pi̱ catlahuako̱lh li̱tlá̱n lacapala̱ caminko̱lhá̱ c-taca̱tani, sa̱mpi̱ pacsá xalanitá̱ huí̱. Quit aya cmakni̱ko̱ni̱t quintoro̱, chu̱ xalakkon quintakalhí̱n, xa̱huá̱ aya ca̱xtlahuacani̱t xalacuan lí̱huat.’ \v 5 Hua̱mpi̱ ma̱squi na̱má̱ huaniko̱ca̱, yuma̱ hua̱nti̱ xma̱catzi̱ni̱ko̱cani̱t ni̱ lakachixcuhui̱nanko̱lh, chu̱ ni̱ anko̱lh cpu̱tapu̱chuhu. Cha̱tum alh scuja̱ c-xpú̱cuxtu, cha̱nchu̱ hua̱ a̱cha̱tum pala tú̱ xlacca̱xtlahuama̱. \v 6 Cha̱nchu̱ hua̱ a̱makapitzí̱n, caj li̱si̱tzi̱ko̱lh la̱ntla̱ xlakalatla̱huanko̱cán, huata chipako̱lh yuma̱ xlacscujni̱n Rey, tla̱n huili̱niko̱lh, makapitzí̱n hasta makni̱ko̱lh. \v 7 Acxni̱ yama̱ Rey cátzi̱lh hua̱ntu̱ xtlahuaniko̱cani̱t xlacscujní̱n, xlá̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ sí̱tzi̱lh. Li̱ma̱paksi̱ko̱lh makapitzí̱n xtropa̱ pi̱ cama̱laksputuko̱lh yuma̱ makni̱naní̱n, chu̱ na̱ calhcuyuniko̱ca̱ xca̱chiqui̱ncán. \v 8 A̱li̱sta̱lh huaniko̱lh makapitzi̱n xlacscujní̱n: ‘Chú̱ luhua xaaccha̱ná̱ huilahu laqui̱mpi̱ natapu̱chuhuay quinkahuasa, chu̱ naca̱taniya̱hu; hua̱mpi̱ hua̱ yumá̱ hua̱nti̱ quit xaclacasquín naquilakminko̱y nia̱lh mini̱niko̱y naminko̱y sa̱mpi̱ caj xpa̱lacata, xali̱xcajnit xtapuhua̱ncán li̱laktzanka̱ta̱yako̱ni̱t. \v 9 Pus huá̱ chú̱ tu̱ catlahuátit, capítit ca̱tlanca̱tí̱n, cama̱akpuhuanti̱kó̱tit xli̱pacs hua̱nti̱ nata̱tanoklhko̱yá̱tit, cahuanikó̱tit naminko̱y c-taca̱tani̱ laqui̱mpi̱ namakua̱yanko̱y.’ \v 10 Yama̱ lacscujní̱n anko̱lh ca̱tlanca̱tí̱n, chu̱ pu̱tum ma̱stokko̱lh cati̱hua̱ ti̱ ma̱noklhuko̱lh, pacs xa̱huá̱ ti̱ akstitum, chu̱ hua̱nti̱ xaktzanká̱n xlama̱kó̱. Puschí̱ acxni̱ yuma̱ xli̱pacscán tanu̱ko̱lh anta̱ni̱ xca̱tanima̱ca̱ li̱tatzamako̱lh chiqui. \p \v 11 “Acxni̱ yuma̱ Rey tánu̱lh, alh ucxilhko̱y tama̱ca̱xní̱n hua̱nti̱ xminko̱ni̱t c-taca̱tani, hua̱mpi̱ xlá̱ ni̱ pala tzinú̱ ma̱tlá̱ni̱lh acxni̱ úcxilhli̱ cha̱tum chixcú̱ pi̱ ni̱tú̱ xlhaka̱ni̱t yuma̱ xatla̱n lháka̱t hua̱ntu̱ ma̱xqui̱ko̱ca̱ acxni̱ tanu̱ko̱lh c-pu̱tapu̱chuhu. \v 12 Puschí̱ huánilh: ‘Amigo, ¿Lá̱ntla̱ tanu̱ u̱nú, na̱ ni̱ chuná̱ lhaka̱nani̱ta̱ hua̱ la̱ntla̱ talacasquín c-pu̱tapu̱chuhu?’ Hua̱mpi̱ yama̱ chixcú̱ ni̱ cátzi̱lh la̱ntla̱ nakalhti̱nán, chu̱ cacs lacahua̱. \v 13 Puschí̱ huaniko̱lh Rey hua̱nti̱ xmacascujní̱n: ‘Cachipátit, na̱ catantu̱chí̱tit, chu̱ capakachí̱tit. Na̱ antá̱ quilhtí̱n ca̱paklhtu̱tá̱ catamacaxtútit laqui̱mpi̱ antacú̱ natasay, chu̱ nala̱li̱xcay xtatzán caj xpa̱lacata̱ pi̱ napa̱ti̱nán.’ \v 14 Sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ Dios tasaniko̱ni̱t natanu̱ko̱y c-xasa̱sti xtapáksi̱t, hua̱mpi̱ caj lacsacko̱y natanu̱ko̱y hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ ma̱tla̱ni̱ko̱y xtama̱lacnú̱n.” \s1 Kalhasquincán Jesús lapi̱ lakchá̱n makxoko̱nancán \r (Marcos 12:13-17; Lucas 20:20-26) \p \v 15 A̱li̱sta̱lh yuma̱ fariseos macxtum tili̱chihui̱nanko̱lh pi̱ nakalhasquinko̱y Jesús aktum tachihuí̱n laqui̱mpi̱ nali̱putza̱naniko̱y, pala chú̱ huij nahuán hua̱ntu̱ nali̱sta̱huako̱y. \v 16 Pus hua̱ntu̱ tlahuako̱lh, ma̱lakacha̱ko̱lh makapitzí̱n hua̱nti̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, chu̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ xta̱ta̱yako̱y rey Herodes. Acxni̱ xlacán lakcha̱nko̱lh na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, quin ccatzi̱ya̱hu pi̱ huix xli̱ca̱na̱ li̱chihui̱nana̱ hua̱ntu̱ talulóktat, chu̱ ma̱siyuya̱ la̱ntla̱ Dios lacasquín nalatama̱ko̱y xlakskatá̱n u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat, xa̱huá̱ huix ni̱tí̱ li̱quilhpuhuana, chu̱ huaniya̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n tlahuama̱, chu̱ ni̱ pe̱cuaniko̱ya̱ ma̱squi calaksí̱tzi̱lh, sa̱mpi̱ huix ni̱tí̱ tlanca̱ c-milacatí̱n. \v 17 Pus clacasquina̱hu pi̱ xquinca̱huani: ¿Pi̱ mini̱niy la̱ntla̱ cmakxoko̱nama̱hu yuma̱ xapuxcu gobierno xala c-Roma, usu ni̱ mini̱niy? \p \v 18 Hua̱mpi̱ Jesús cátzi̱lh la̱ntla̱ ni̱tla̱n xta̱yatcán pi̱ caj chunata xli̱kalhasquima̱kó̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nama̱makuasi̱ya̱huako̱y; huata xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¡Lakapu̱tiyu̱naní̱n huixín! ¿Tú̱ xpa̱lacata caj chunatá̱ quinkalhputzayá̱tit hua̱ntu̱ tla̱n naquili̱ma̱makuasi̱ya̱huayá̱tit? \v 19 Aver, caquima̱siyunítit yama̱ okxtum tumi̱n xla plata̱ hua̱ntu̱ ca̱ma̱ta̱ji̱caná̱tit xpa̱lacata impuestos. \p Acxni̱ chú̱ ma̱xqui̱ko̱lh yuma̱ okxtum tumi̱n xla plata̱ hua̱ntu̱ xuanicán denario, \v 20 Jesús na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Tí̱ xlacapú̱n yumá̱? Chu̱ ¿tí̱ xtucuhuiní̱ talhca̱tahuilani̱t? \p \v 21 —Hua̱ tamá̱ xlacapú̱n tlanca ma̱paksi̱na gobierno —kalhti̱nanko̱lh xlacán. \p Jesús huaniko̱lh: \p —Pus huata huá̱ camacama̱xquí̱tit hua̱ntu̱ xlá̱ ma̱paksi̱y gobierno sa̱mpi̱ huá̱ lakchá̱n, chu̱ hua̱ntu̱ tapaksiniy Dios huá̱ camacama̱xquí̱tit sa̱mpi̱ huá̱ lakchá̱n. \p \v 22 Acxni̱ xlacán kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱ca̱, cacs lacahuanko̱lh, chu̱ nia̱lh catzi̱ko̱lh la̱ntla̱ tu̱ nahuaniko̱y Jesús, huata xatlá̱n caj makaxtakko̱lh, chu̱ anko̱lhá. \s1 Kalhasquincán Jesús lapi̱ lakastakuananko̱y ni̱ní̱n \r (Marcos 12:18-27; Lucas 20:27-40) \p \v 23 Na̱ acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n xuaniko̱cán laktzokqui̱naní̱n lakanko̱lh anta̱ni̱ xuilachá̱ Jesús laqui̱mpi̱ nata̱chihui̱nanko̱y, sa̱mpi̱ hua̱ yuma̱ chixcuhuí̱n xlacán xuanko̱y pi̱ ni̱ xli̱ca̱na̱ lakastakuananko̱y ni̱ní̱n ca̱li̱ní̱n. Pus huá̱ xpa̱lacata̱ na̱má̱ li̱huaniko̱lh: \p \v 24 —Ma̱kalhtahuaka̱ná, Moisés quinca̱makaxtaknini̱tán aktum li̱ma̱paksí̱n anta̱ni̱ huan pi̱ lapi̱ cha̱tum chixcú̱ nani̱y, chu̱ lapi̱ huí̱ xpusca̱t hua̱nti̱ tita̱tapu̱chúhualh, hua̱mpi̱ ni̱ kalhi̱ko̱lh xcamancán, pus lapi̱ huí̱ chú̱ xta̱la kahuasa yuma̱ chixcú, xlá̱ tla̱n nata̱tahuilay xya̱stá laqui̱mpi̱ chuná̱ huij nahuán xcaman yuma̱ xta̱lá̱ hua̱nti̱ aya ni̱ni̱t. \v 25 Pus maktum u̱nú̱ c-quilaksti̱pa̱ncán xuilakó̱ kalhatujun li̱nata̱lán. Hua̱nti̱ xapuxcu̱ tapu̱chúhualh, hua̱mpi̱ ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ ni̱lh, chu̱ acstutahui̱ chú̱ pusca̱t. \v 26 Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ xli̱cha̱tuy kahuasa̱ hua̱nti̱ na̱ ta̱tahui̱ yuma̱ pusca̱t xlá̱ na̱ ni̱lh, chu̱ na̱ chuná̱ akspúlalh xli̱kalhatutu, chu̱ pu̱tum li̱takatzi̱ko̱lh xli̱kalhatujuncán pacs li̱nata̱lán, pero pacs ni̱ko̱lh. \v 27 Cha̱nchu̱ acxni̱ xli̱pacs ni̱ko̱lh, pus ni̱ maka̱s quilhtamacú̱ na̱ tíni̱lh yuma̱ pusca̱t. \v 28 Pus chú̱ caquinca̱huani, acxni̱ chú̱ nalakastakuananko̱y ni̱ní̱n ca̱li̱ní̱n, ¿xatí̱ luhua nata̱tapaksi̱y yuma̱ pusca̱t, sa̱mpi̱ xkalhatujuncán pacs tita̱tahuilako̱lh? \p \v 29 Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua mákat aktzanka̱yá̱tit, sa̱mpi̱ ni̱ catzi̱yá̱tit, chu̱ ni̱ akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ huaniputún xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka; na̱ ni̱ pala catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ kalhi̱y xli̱tlihuaka̱ Dios. \v 30 Acxni̱ Dios nama̱lakastakuani̱ko̱y ni̱ní̱n ca̱li̱ní̱n, pacs chixcuhuí̱n xa̱hua̱ lacchaján nia̱lh catitapu̱chuhuako̱lh sa̱mpi̱ xta̱chuná̱ nali̱taxtuko̱y la̱ntla̱ ángeles hua̱nti̱ huilakó̱ c-akapú̱n. \v 31 Xa̱hua̱ huixín luhua mákat aktzanka̱yá̱tit pala ni̱ ca̱najlayá̱tit pi̱ Dios ma̱lakastakuani̱ko̱y ni̱ní̱n ca̱li̱ní̱n sa̱mpi̱ ni̱ akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ huaniputún Li̱kalhtahuaka̱ lacatum anta̱ni̱ na̱má̱ huan Dios: \v 32 ‘Quit xDios Abraham, xDios Isaac, xa̱hua̱ xDios Jacob.’ Antá̱ huamputún pi̱ hua̱nti̱ lama̱kó̱ xastacná̱ ca̱tuxá̱huat, chu̱ hua̱nti̱ aya ni̱ko̱ni̱t lacxtum ta̱huanko̱y xta̱chuná̱ pala xastacnacú̱ lama̱kó̱, sa̱mpi̱ Dios ni̱ huá̱ xDioscan ni̱ní̱n huata hua̱nti̱ lama̱kó̱ xastacná. \p \v 33 Acxni̱ Jesús chihui̱nanko̱lh, hua̱ yuma̱ li̱lhu̱hua̱ ti̱ xkaxmatma̱kó̱ luhua cacs lacahuanko̱lh caj xpa̱lacata xtakalhchihuí̱n hua̱ntu̱ xlá̱ xma̱siyuni̱t, luhua xli̱ca̱na̱ ca̱cni̱naniko̱lh la̱ntla̱ xkalhi̱y xli̱skalala. \s1 Xatú̱ ya̱ xli̱ma̱paksi̱n Dios a̱tzinu̱ luhua quili̱ma̱kantaxti̱tcán \r (Marcos 12:28-34) \p \v 34 Acxni̱ yuma̱ fariseos catzi̱ko̱lh pi̱ xma̱katxtakako̱ni̱t Jesús laktzokqui̱naní̱n xlacán tamacxtumi̱ko̱lh. \v 35 Chu̱ macxtum lakanko̱lh Jesús. Cha̱tum xlacán ma̱kalhtahuaka̱ná xuani̱t hua̱nti̱ tla̱n xma̱siyuy hua̱ntu̱ xuamputún xli̱ma̱paksi̱n Moisés, xlá̱ xkalhputzaputún Jesús aktum tachihuí̱n laqui̱mpi̱ pala tú̱ ni̱tlá̱n nahuán chuná̱ chú̱ tla̱n nama̱lacapu̱ko̱y. Xlá̱ na̱má̱ kalhásquilh yuma̱ tachihuí̱n: \p \v 36 —Ma̱kalhtahuaka̱ná, ¿xaní̱ huí̱ xli̱ma̱paksi̱n Dios hua̱ntu̱ tlak xlacasquinca̱ nama̱kantaxti̱ya̱hu? \p \v 37 Cha̱nchu̱ Jesús huánilh: \p —Hua̱ntu̱ luhua tlak xlacasquinca̱ nama̱kantaxti̱yá̱tit xli̱ma̱paksi̱n Dios chuná̱ huan: ‘Capa̱xqui, chu̱ cali̱pá̱huanti̱ Mimpu̱china Dios xli̱pacs minacú̱ chu̱ xli̱pacs mili̱stacna, chu̱ xli̱pacs mintalacapa̱stacni.’ \v 38 Hua̱ yumá̱ hua̱ntu̱ tlak xli̱ma̱kantaxti̱tcán pacs tachixcuhuí̱tat, chu̱ na̱ hua̱ntu̱ xali̱huacá̱ naca̱makta̱yayá̱n ni̱ xahua̱ a̱makapitzí̱n. \v 39 Chi̱nchu̱ huá̱ xli̱pu̱lactuy, a̱yuj xta̱chuná̱ huamputún, na̱má̱ huan: ‘Calakalhamankó̱ a̱makapitzí̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ miacstu̱ lakalhamancana.’ \v 40 Hua̱ntu̱ ma̱siyuy yuma̱ caj kampu̱tuy li̱ma̱paksí̱n antá̱ huí̱ xquilhtzúcut la̱ntla̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ huamputún xli̱ma̱paksi̱n Moisés xa̱huá̱ hua̱ntu̱ xma̱siyuputuncán c-xlibrojcán xalakmaka̱n profetas. \s1 ¿Xatí̱ luhua xquilhtzúcut nahuán Cristo acxni̱ namín? \r (Marcos 12:35-37; Lucas 20:41-44) \p \v 41 Xli̱makua antacú̱ xlaya̱kó̱ yuma̱ fariseos, \v 42 Jesús na̱má̱ kalhasquinko̱lh: \p —Huixín ma̱x catzi̱yá̱tit, xtlahuátit li̱tlá̱n xquinca̱huanítit, ¿xaní̱ luhua puhuaná̱tit namina̱chá̱ Cristo hua̱nti̱ naca̱lakma̱xtuyá̱n? ¿Xatí̱ xamaká̱n xquilhtzúcut nahuán? \p Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Quin ccatzi̱ya̱hu pi̱ acxni̱ xlá̱ nalacachín, huá̱ xCam xamaka̱n rey David nali̱taxtuy. \p \v 43 Huata Jesús huanipalako̱lh: \p —Hua̱mpi̱ palapi̱ xli̱ca̱na̱ chuná̱ cahuá̱, pus ¿tú̱ xpa̱lacata acxni̱ rey David ma̱puhuá̱ni̱lh Espíritu Santo, xlá̱ na̱ má̱xqui̱lh ca̱cni̱ la̱ntla̱ li̱ma̱pa̱cúhui̱lh xpu̱chiná? Sa̱mpi̱ lacatum c-libro xla Salmos chuná̱ tzokli: \q1 \v 44 ‘Quimpu̱china Dios na̱má̱ huánilh cha̱tum li̱tum ti̱ na̱ Quimpu̱chiná: \q1 Catahuila̱ c-quimpa̱xtú̱n laqui̱mpi̱ naquinta̱ma̱paksi̱nana, \q1 hasta acxni̱ quit nacca̱makatlajako̱y pu̱tum hua̱nti̱ minta̱la̱tlahuananí̱n, \q1 laqui̱mpi̱ pacs nalakachixcuhui̱ko̱yá̱n.’ \m \v 45 ¿Pus tú̱huan chuná̱ puhuaná̱tit pi̱ Cristo xquilhtzúcut nahuán xamaka̱n rey David, lapi̱ huatiya̱ David ca̱cni̱naniy, chu̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱y Quimpu̱chiná? \p \v 46 Acxni̱ na̱má̱ huaniko̱lh yuma̱ chixcuhuí̱n, ni̱ pala tzinú̱ catzi̱ko̱lh la̱ntla̱ nakalhti̱nanko̱y, la̱ntla̱ alh quilhtamacú̱ nia̱lh tí̱ pala xpuhua̱ tú̱ makcatzi nakalhasquín. \c 23 \s1 Jesús li̱chihui̱nán hua̱ntu̱ xta̱yatcan fariseos \r (Marcos 12:38-40; Lucas 11:37-54; 20:45-47) \p \v 1 A̱li̱sta̱lh chú̱ Jesús tzúculh xakatli̱ko̱y xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, xa̱hua̱ xli̱lhu̱hua̱ ti̱ antá̱ xya̱kó̱, na̱má̱ huaniko̱lh: \p \v 2 “Yama̱ laktzokqui̱naní̱n, xa̱hua̱ fariseos, hua̱ xlacán ma̱xqui̱ko̱cani̱t li̱ma̱paksí̱n nama̱lacatancsaniy tachixcuhuí̱tat hua̱ntu̱ huamputún xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 3 Cumu hua̱ xlacán mima̱kalhtahuaka̱nacán luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ tla̱n nakaxpatniko̱yá̱tit tu̱ xlacán naca̱huaniyá̱n, chu̱ cama̱kantaxtí̱tit hua̱ntu̱ naca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n, hua̱mpi̱ ni̱ chuná̱ huixín cakantí̱tit xta̱yatcán hua̱ntu̱ xlacán tlahuama̱kó̱. Sa̱mpi̱ tama̱ chixcuhuí̱n luhua tla̱n hua̱ntu̱ li̱chihui̱nanko̱y, hua̱mpi̱ caj a̱lakamákat, anta̱ni̱ caj xacstucán, tlahuama̱kó̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n. \v 4 Xlacán huaniko̱y xta̱ca̱najlaní̱n pi̱ fuerza̱ cama̱kantaxti̱ko̱lh lactzu̱ lactzu̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ xlacán na̱ ni̱ ma̱kantaxti̱ma̱kó̱ c-xlatama̱tcán. Yumá̱ tu̱ li̱ma̱paksi̱ko̱y catlahuako̱lh tachixcuhuí̱tat, xta̱chuná̱ li̱taxtuy la̱ntla̱ lactzinca tacuca̱ hua̱ntu̱ ma̱cuqui̱ko̱y a̱makapitzi̱n hasta ma̱squi nia̱lh lay le̱ncán. Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ fariseos ni̱ pala tzinú̱ li̱toklhputunko̱y ca̱na̱ caj skantum actzu̱ xmacancán. \v 5 Acxni̱ xlacán tlahuako̱y aktum li̱tla̱n tamakta̱y, huata luhua lakati̱ko̱y anko̱y anta̱ni̱ tzamacán laqui̱mpi̱ nali̱ucxilhko̱y a̱makapitzí̱n pi̱ xli̱ca̱na̱ lacuan chixcuhuí̱n. Xlacán lakati̱ko̱y slamahuacaniko̱cán c-xmu̱ncan, chu̱ c-xmacxpa̱ncan xlháka̱t lacti̱tzu̱ xu̱hua̱ anta̱ni̱ tatzokni̱t xtachihui̱n Dios, chu̱ na̱ chuna li̱tum luhua lakati̱ko̱y paktlanca̱ tlahuako̱y xquilhpa̱n xlhaka̱tcán laqui̱mpi̱ nali̱ucxilhcán pi̱ xli̱ca̱na̱ chuná̱ li̱ma̱xqui̱ma̱ ca̱cni̱ Dios. \v 6 Anta̱ni̱ pa̱scuajnama̱ca̱ xlacán lakati̱ko̱y hua̱ xacalacan lactáhui̱lh c-pu̱makca̱tani, chu̱ na̱ chuná̱ li̱catzi̱ko̱y acxni̱ anko̱y c-pu̱makca̱tani, lacasquinko̱y pi̱ hua̱ntu̱ xacalacan lactáhui̱lh nama̱xqui̱cán sa̱mpi̱ luhua lactalí̱pa̱hu, chu̱ lakskalalan chixcuhuí̱n makcatzi̱ko̱cán, \v 7 chu̱ luhua lacasquinko̱y pi̱ nama̱xqui̱ko̱cán ca̱cni̱ acxni̱ naxakatli̱pa̱xtokko̱cán c-tiji, chu̱ lakati̱ko̱y nali̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱cán lactlanca ma̱kalhtahuaka̱naní̱n. \p \v 8 “Hua̱mpi̱ huata hua̱ huixín, niucxni̱ tiputzayá̱tit pi̱ chuná̱ nali̱ca̱cni̱nanicaná̱tit la̱ntla̱ naca̱li̱ma̱pa̱cuhui̱caná̱tit lactlanca ma̱kalhtahuaka̱naní̱n, huá̱ chuná̱ cca̱li̱huaniyá̱n sa̱mpi̱ huixín caj li̱nata̱lán, chu̱ caj xma̱n cha̱tum kalhi̱yá̱tit ti̱ luhua mima̱kalhtahuaka̱nacán, huá̱ quit, Cristo. \v 9 Chu̱ na̱ chuna li̱tum ni̱ pala cha̱tum huixín ti̱ capútzalh pi̱ nali̱ma̱pa̱cuhui̱y tlanca mintla̱ticán sa̱mpi̱ caj xma̱n cha̱tum kalhi̱yá̱tit tlanca Mintla̱ticán, huachá̱ ti̱ huilachá̱ c-akapú̱n. \v 10 Na̱ ni̱ pala huá̱ tla̱n catlahuátit pi̱ cha̱tum huixín nahuanicán tlanca Mimpuxcucán, sa̱mpi̱ caj xma̱n cha̱tum kalhi̱yá̱tit hua̱nti̱ luhua Mimpuxcucán, caj xma̱n huá̱ quit, Cristo mima̱akapu̱taxti̱nacán. \v 11 Hua̱nti̱ luhua putzaputún la̱ntla̱ xlakasi nali̱taxtuy c-milaksti̱pa̱ncán, pus huata huá̱ cama̱tlá̱ni̱lh xlacscujni nali̱taxtuniko̱y a̱makapitzi̱n xta̱ca̱najlaní̱n. \v 12 Huá̱ chuná̱ cca̱li̱huanimá̱n sa̱mpi̱ hua̱nti̱ caj xacstu putzama̱ la̱ntla̱ xlakasi naacstuli̱ma̱xtucán, xalán ni̱ maka̱s tama̱ma̱xani̱y, chu̱ ma̱tu̱tzuhui̱cán; huata hua̱nti̱ ni̱tú̱ putzama̱ ma̱squi caj la̱ntla̱ ni̱tú̱ xlakasi li̱taxtuma̱, huata huá̱ chú̱ luhua kalhi̱y xca̱cni̱ li̱taxtuy a̱li̱sta̱lh. \p \v 13-14 “¡Hua̱mpi̱ koxutaní̱n la̱ntla̱ aktzanka̱ni̱tántit huixín laktzokqui̱naní̱n, chu̱ huixín fariseos, sa̱mpi̱ huixín luhua lakapu̱tiyu̱naní̱n! Li̱pe̱cua̱ tu̱ napa̱ti̱naná̱tit sa̱mpi̱ huixín ma̱lacchuhuaniko̱yá̱tit má̱laccha̱ hua̱nti̱ tanu̱putunko̱y c-xtapaksi̱t Dios. Huixín ni̱ tanu̱putuná̱tit, na̱ ni̱ pala makaxtakko̱yá̱tit pi̱ natanu̱ko̱ya̱chá̱ hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ tanu̱putunko̱y. Huixín tze̱k akskahuimaklhti̱ko̱yá̱tit xchiccán hua̱nti̱ ni̱makanko̱cani̱t lacchaján, chu̱ laqui̱mpi̱ ni̱ naca̱catzi̱nicaná̱tit minta̱yatcán luhua lacsuan tachihuí̱n li̱chihuinanta̱yayá̱tit acxni̱ tlahuayá̱tit oración. Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ luhua tlanca kalhi̱yá̱tit mintala̱kalhi̱ncán. \p \v 15 “¡Koxutaní̱n la̱ntla̱ aktzankani̱tántit huixín fariseos, chu̱ laktzokqui̱naní̱n, sa̱mpi̱ luhua xaaksani̱naní̱n! Xli̱ca̱na̱ pi̱ cani̱huá̱ piná̱tit lakatza̱lako̱yá̱tit lhu̱hua ca̱chiquí̱n, chu̱ tíyat hasta acxni̱ naqui̱ta̱ksá̱tit cha̱tum akmakat chixcú̱ hua̱nti̱ judío natlahuayá̱tit, hua̱mpi̱ acxni̱ tzucuyá̱tit makaca̱najlayá̱tit, chuná̱ la̱ntla̱ huixín ca̱najlayá̱tit, hasta tlak xatzanka̱n latáma̱t ma̱xqui̱yá̱tit hua̱ntu̱ nali̱chá̱n c-lhcúya̱t c-pu̱pa̱tí̱n ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ tu̱ huixín kalhi̱yá̱tit. \p \v 16 “¡Koxutaní̱n la̱ntla̱ aktzanka̱ni̱tántit huixín lakatzi̱ni̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ pu̱lali̱pimpá̱tit a̱makapitzí̱n! Huixín huaná̱tit: ‘Acxni̱ pala ti̱ li̱ta̱yay hua̱ntu̱ nama̱kantaxti̱y, chu̱ lapi̱ caj huá̱ nali̱quilhán yama̱ tlanca xtemplo̱ Dios, ni̱tu̱ tlahuay tala̱kalhí̱n ma̱squi ni̱ cama̱kantáxti̱lh. Hua̱mpi̱ lapi̱ huá̱ nali̱quilhán oro hua̱ntu̱ tanu̱ma̱ c-templo, xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua xli̱ma̱kantáxti̱t xtachihuí̱n hua̱ntu̱ nali̱ta̱yay sa̱mpi̱ natlahuay tala̱kalhí̱n lapi̱ ni̱ nama̱kantaxti̱y.’ \v 17 ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ huixín luhua xalactu̱ntusnu, chu̱ na̱ lakatzi̱ní̱n! Sa̱mpi̱ caj caquihuanítit: ¿tú̱ tlak luhua xlacasquinca? ¿Pi̱ huá̱ oro usu huá̱ xtemplo̱ Dios? Pus huixín mili̱catzi̱tcán pi̱ caj huá̱ xpa̱lacata templo ma̱squi chú̱ li̱tasiculuna̱tlahuani̱t oro. \v 18 Huixín na̱ chuná̱ huaná̱tit pi̱ lapi̱ cha̱tum ma̱lacnu̱y xpa̱lacata̱ tu̱ natlahuay, chu̱ lapi̱ huá̱ nali̱quilhán yuma̱ altar hua̱ntu̱ huí̱ c-xpu̱lacni templo, ni̱ tlahuay tala̱kalhí̱n ma̱squi ni̱ cama̱kantáxti̱lh hua̱ntu̱ xli̱ta̱yani̱t, hua̱mpi̱ lapi̱ huá̱ nali̱quilhán li̱ca̱xtlahuá̱n hua̱ntu̱ huí̱ c-xokspun altar luhua fuerza̱ xli̱ma̱kantáxti̱t hua̱ntu̱ nali̱ta̱yay, sa̱mpi̱ lapi̱ ni̱ nama̱kantaxti̱y aya tlahuani̱t tala̱kalhí̱n. \v 19 ¡Luhua lakatzi̱ní̱n, chu̱ lactzaca̱tna̱ c-mintalacapa̱stacnicán huixín! Pus caj caquihuanítit, ¿tú̱ tlak kalhi̱y xlakasi̱ c-xlacati̱n Dios? ¿Pi̱ hua̱ li̱ca̱xtlahuá̱n, usu hua̱ altar anta̱ni̱ huili̱cán yuma̱ li̱ca̱xtlahuá̱n laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱tasiculuna̱tlahuay? \v 20 Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱nti̱ ma̱lacnu̱y pala tú̱ nama̱kantaxti̱y, chu̱ huá̱ li̱quilhán yuma̱ altar hua̱ntu̱ huí̱ c-templo, ni̱ caj xma̱n huá̱ li̱quilhama̱ altar huata na̱ pacs li̱quilhama̱ la̱ntla̱ tu̱ huí̱ c-xokspun altar. \v 21 Na̱ chuna li̱tum hua̱nti̱ li̱ta̱yay pala tú̱ nama̱kantaxti̱y, chu̱ li̱quilhán yuma̱ tlanca xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén, fuerza̱ na̱ li̱quilhama̱ Dios sa̱mpi̱ xlá̱ ankalhí̱n antá̱ huí̱. \v 22 Chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ ni̱ ma̱kantaxti̱y xtachihuí̱n, chu̱ li̱quilhán akapú̱n, tlak kalhi̱y tala̱kalhí̱n sa̱mpi̱ na̱ li̱quilhama̱ Dios sa̱mpi̱ xlá̱ antá̱ ma̱paksi̱nama̱. \p \v 23 “¡Koxutaní̱n huixín laktzokqui̱naní̱n, chu̱ huixín fariseos, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua xaaksani̱naní̱n huixín! Huixín niucxni̱ ca̱lacatza̱layá̱n pi̱ ankalhí̱n ma̱xqui̱yá̱tit Dios la̱ntla̱ midiezmojcán actum hua̱ntu̱ acca̱hu yamá̱ tu̱ makalayá̱tit c-mimpu̱cuxtucán, ma̱pa̱pitziyá̱tit lactzu̱ lactzú̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ milhkajnacán, chu̱ a̱makapitzí̱n lactzu̱ tuhuá̱n usu caca, hua̱mpi̱ huata pa̱tzanka̱yá̱tit, chu̱ ni̱ ma̱kantaxti̱pá̱tit yuma̱ xli̱ma̱paksi̱n Dios hua̱ntu̱ luhua tlak xlacasquinca̱ mili̱ma̱kantaxti̱tcán c-milatama̱tcán, huachá̱ pi̱ ni̱tí̱ nastokopitziyá̱tit la̱ntla̱ acxtum xla̱lakalhamántit, la̱ntla̱ ankalhí̱n tla̱n xla̱catzi̱nítit, la̱ntla̱ hua̱ntu̱ luhua xlí̱lat xla̱tlahuanítit, chu̱ la̱ntla̱ luhua aktuma talacapa̱stacni̱ xkalhí̱tit la̱ntla̱ nali̱pa̱huaná̱tit Dios. Quit ni̱tú̱ cca̱huanimá̱n pala nia̱lh cama̱stá̱tit lactzu̱ midiezmojcán hua̱ntu̱ ma̱sta̱yá̱tit, hua̱mpi̱ cca̱huaniputuná̱n pi̱ luhua xlacasquinca̱ pi̱ pu̱lh huá̱ nama̱kantaxti̱yá̱tit hua̱ntu̱ tlak xlacasquinca̱ xtapaksi̱t Dios. \v 24 ¡Koxutaní̱n huixín sa̱mpi̱ la̱mpala lakatzí̱n li̱taxtuyá̱tit! Huixín huata lakapu̱xtu̱ tlahuayá̱tit acxni̱ xta̱chuná̱ pala luhua cui̱ntaj tlahuayá̱tit pi̱ ni̱ nata̱huayá̱tit tantum actzu̱ sima̱hua̱ yama̱ chúchut hua̱ntu̱ li̱kotnaná̱tit, chu̱ luhua li̱huana̱ lactziquiyá̱tit, hua̱mpi̱ ni̱ pala tzinú̱ catzi̱yá̱tit acxni̱ huayá̱tit tantum tlanca camello. \p \v 25 “Koxutaní̱n huixín laktzokqui̱naní̱n, chu̱ fariseos, sa̱mpi̱ luhua xaaksani̱naní̱n huixín. Huixín luhua li̱ta̱katzanka̱yá̱tit li̱huana̱ lakchaka̱pi̱yá̱tit caj xma̱n huá̱ xla c-xmacni mimpula̱tucán, chu̱ mivasocán hua̱ntu̱ pu̱hua̱yaná̱tit, chu̱ hua̱ntu̱ pu̱kotnaná̱tit, hua̱mpi̱ huata huá̱ c-mimpu̱lacnicán, antá̱ c-minacu̱cán luhua lhu̱hua̱ huí̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n, sa̱mpi̱ chuná̱ li̱ma̱akstokuili̱ni̱tántit la̱ntla̱ catu̱huá̱ hua̱ntu̱ kalhani̱tántit, chu̱ minta̱ksani̱ncán li̱akskahuinani̱tántit hua̱ntu̱ ni̱ milacán. \v 26 Lakatzi̱ní̱n huixín fariseos, tlak mini̱niy pu̱lana̱ c-xpu̱lacni, anta̱ni̱ ni̱ tasiyuy, cachaka̱nítit mimpu̱hua̱ycán, chu̱ acxni̱ chú̱ nalakchaka̱yá̱tit c-xmacni luhua xli̱ca̱na̱ xatachaká̱n nahuán. \p \v 27 “Koxutaní̱n huixín laktzokqui̱naní̱n, chu̱ fariseos, sa̱mpi̱ milatama̱tcán luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ yama̱ xpa̱tzaps ni̱ní̱n xatama̱tzasán hua̱ntu̱ huilakó̱ c-pu̱ta̱cnú̱n. Xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua lakli̱lakáti̱t tasiyuy c-xmacnicán sa̱mpi̱ mani̱ko̱cani̱t, hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ c-xpu̱lacni luhua lacli̱xcajnit xlaclucut ni̱n taju̱ma̱. \v 28 Xli̱ca̱na̱ pi̱ chuná̱ huixín tasiyuyá̱tit c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat, caj la̱ntla̱ c-mimacnicán la̱mpala luhua lacuan chixcuhuí̱n tasiyuyá̱tit, chu̱ chuná̱ li̱taxtuyá̱tit hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ c-minacu̱cán luhua li̱xcájnit xtá̱yat sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ ni̱tla̱n talacapa̱stacni̱ kalhi̱yá̱tit. \p \v 29 “Koxutaní̱n huixín laktzokqui̱naní̱n, chu̱ fariseos, sa̱mpi̱ luhua lakapu̱tiyu̱naní̱n huixín. Hua̱ yuma̱ xlacán xprofeta Dios, chu̱ aksti̱tum chixcuhuí̱n xuanko̱ni̱t, hua̱nti̱ timakni̱ko̱lh xalakmaka̱n minatla̱tnacán, huixín chú̱ ma̱pulhuyá̱tit, chu̱ stla̱n ca̱xtlahuaniko̱yá̱tit xalakli̱lakati̱t xpa̱tzapscán c-pu̱ta̱cnú̱n anta̱ni̱ acnu̱ko̱y. \v 30 Acxni̱ chú̱ li̱kalhchihui̱naná̱tit huaná̱tit: ‘Huá̱ lapi̱ na̱ acxni̱ xactilatama̱hu yama̱ maka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ xlama̱kó̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacán hua̱nti̱ timakni̱ko̱lh profetas, quin ni̱ xactimaktanu̱hu laqui̱mpi̱ nacmakni̱ko̱ya̱hu yama̱ profetas hua̱nti̱ makni̱ko̱ca̱.’ \v 31 Acxni̱ chuná̱ huaná̱tit luhua ma̱n lacatancs li̱ta̱yayá̱tit pi̱ xli̱ca̱na̱ huixín huá̱ minquilhtzucutcán hua̱nti̱ timakni̱ko̱lh profetas hua̱nti̱ xlama̱kó̱ xamaka̱n quilhtamacú̱. \v 32 Pus luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ yama̱ xamaka̱n minatla̱tnacán xuanko̱ni̱t, pus tza̱pu̱ catlahuátit, cama̱ta̱sputútit xtala̱kalhi̱ncán hua̱ntu̱ xlacán tima̱quilhtzuqui̱ko̱lh maka̱n quilhtamacú̱. \p \v 33 “Huixín luhua xta̱chuná̱ li̱taxtuyá̱tit la̱ntla̱ yama̱ xalaclu̱cu̱ luhua hua̱ntu̱ tze̱k xcananko̱y. Pus caj tzinú̱ cakalhkalhí̱tit, ¿lá̱ntla̱ chú̱ nalayá̱tit puhuaná̱tit pi̱ tla̱n nalaktaxtuniyá̱tit yama̱ tlanca tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ talacatzuhui̱ma̱ xala c-pu̱pa̱tí̱n? \v 34 Pus cumu huixín ni̱ luhua ca̱najlayá̱tit hua̱ntu̱ cca̱huanimá̱n, pus nacca̱ma̱lakacha̱naniyá̱n lhu̱hua̱ profetas, xa̱hua̱ lakskalalan ma̱kalhtahuaka̱naní̱n, hua̱mpi̱ huata huixín namakni̱ko̱yá̱tit, makapitzí̱n napakaxtokohuacayá̱tit c-cruz, na̱ chuná̱ makapitzí̱n nasnokko̱yá̱tit c-mimpu̱kalhtahuakacán, chu̱ hasta naputzasta̱lako̱yá̱tit la̱ntla̱ cani̱cahua̱ ca̱chiquí̱n xlacán natahuilaputunko̱y. \v 35 Hua̱mpi̱ lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ antá̱ chú̱ c-mintiyatcán naca̱lakcha̱ná̱n xli̱pacs yama̱ li̱akastacya̱huán hua̱ntu̱ luhua xli̱lakchá̱nat xuani̱t xalakmaka̱n minatla̱tnacán caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ tlahuako̱ni̱t la̱ntla̱ makni̱nanko̱ni̱t, acxni̱ makni̱ko̱cani̱t yama̱ lacuan ca̱najlani̱n chixcuhuí̱n, hasta la̱ntla̱ ti̱ pu̱lh timakni̱ca̱ xamaká̱n, huachá̱ xakasiya̱ cha̱tum xakstitum chixcú̱ hua̱nti̱ xuanicán Abel, chu̱ na̱ xli̱pacs hua̱nti̱ timakni̱ko̱ca̱ hasta acxni̱ xlama̱ yama̱ akchihui̱na̱ chixcú̱ Zacarías hua̱nti̱ xkahuasa xuani̱t Berequías, hua̱ yumá̱ ti̱ makni̱ko̱lh minatla̱tnacán lacatzú̱ c-altar hua̱ntu̱ huí̱ u̱nú̱ c-tlanca templo. \v 36 Luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ pacs huá̱ naca̱mactahuacako̱ya̱chá̱n xli̱pacs huixín judíos hua̱nti̱ lapá̱tit la̱nchu̱ quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ naca̱ma̱xoko̱ni̱caná̱tit.” \s1 Jesús laktasay tlanca ca̱chiquí̱n Jerusalén \r (Lucas 13:34-35) \p \v 37 A̱li̱sta̱lh Jesús chuná̱ chihui̱nampá̱: “¡Jerusalén, koxutá̱ huix quinca̱chiqui̱n Jerusalén! Anta̱ u̱nú̱ makni̱ko̱cani̱t hua̱nti̱ lactlanca xpa̱lacachihui̱nani̱n Dios, na̱ antá̱ actalamakni̱ko̱ca lhu̱hua xlacscujni̱n Dios hua̱nti̱ timacaminko̱lh. Quit ca̱na̱ maklhu̱hua̱ ctzaksani̱t cma̱macxtumi̱putún xli̱pacs hua̱nti̱ u̱nú̱ huilakó̱, xta̱chuná̱ la̱ntla̱ lactzu̱ xalakskata xti̱la̱n ma̱macxtumi̱ko̱y xtzi, chu̱ luhua li̱huana̱ pu̱skokay tampi̱tanu̱ko̱y c-xtampi̱n xpakán, hua̱mpi̱ huata huixín niucxni̱ tla̱n tlahuátit. \v 38 Hua̱mpi̱ lacatancs cacatzí̱tit pi̱ aya laktzanka̱ko̱ni̱t hua̱nti̱ antá̱ huilakó̱ c-Jerusalén, sa̱mpi̱ talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ xli̱pacs akatunu chiqui̱ hua̱ntu̱ antá̱ tlahuako̱cani̱t, ca̱ta caj chunata nata̱yako̱y sa̱mpi̱ nia̱lh tí̱ catitahui̱ xpu̱chiná. \v 39 Hua̱ chuná̱ cca̱li̱huanimá̱n huixín xala c-Jerusalén sa̱mpi̱ chú̱ nia̱lh caquintiucxílhtit huixín hua̱nti̱ u̱nú̱ huilátit hasta acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ ni̱li̱huaya̱ huixín nahuaná̱tit: ‘¡Luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu cmakamaklhti̱ma̱hu hua̱nti̱ Quimpu̱chinacan Dios quinca̱macaminimá̱n!’” \c 24 \s1 Jesús huan nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ tlanca templo xala c-Jerusalén nalactilhmi̱ko̱cán \r (Marcos 13:1-2; Lucas 21:5-6) \p \v 1 A̱li̱sta̱lh Jesús táxtulh c-tlanca xtemplo̱ Dios, aya xamakó̱ acxni̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t tzúculh li̱ta̱chihui̱nanko̱y pi̱ caucxilhko̱lh yuma̱ lakli̱lakati̱t chíhuix hua̱ntu̱ lacsuán li̱ca̱xtlahuako̱cani̱t xapa̱tzaps templo. \v 2 Hua̱mpi̱ Jesús huaniko̱lh: \p —Huixín ucxilhpá̱tit la̱ntla̱ xli̱lacsuán ca̱xya̱huacani̱t xapa̱tzaps tama̱ templo, hua̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ nia̱lh pala aktum chíhuix catitahui̱ anta̱ni̱ xuili̱ko̱cani̱t sa̱mpi̱ pacs nalactilhmi̱ko̱cán, chu̱ nia̱lh tú̱ catiánalh. \s1 Jesús li̱chihui̱nán la̱ntla̱ natasiyuy acxni̱ nasputcán ca̱tuxá̱huat \r (Marcos 13:3-23; Lucas 17:22-24; 21:7-24) \p \v 3 Acxni̱ chú̱ cha̱nko̱lh c-xaka̱stí̱n hua̱ntu̱ huanicán Cerro de los Olivos, Jesús culucs titahui̱, chu̱ laktalacatzuhui̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, chuná̱ tze̱k kalhasquinko̱lh: \p —Quin clacasquina̱hu pi̱ xquinca̱huani̱ xatú̱ quilhtamacú̱ luhua nalakchá̱n acxni̱ nakantaxtuy hua̱ntu̱ huix quinca̱li̱ta̱kalhchihui̱námpa̱t acxni̱ nalactilhmi̱ko̱cán tlanca templo xala c-Jerusalén. Chu̱ na̱ chuna li̱tum. ¿Tú̱ li̱ucxílhti̱t natasiyuy laqui̱mpi̱ naccatzi̱ya̱hu quin pi̱ aya mili̱minattá nahuán u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat, chu̱ na̱ acxnitiyá̱ chú̱ nasputcán? \p \v 4 Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ cui̱ntaj catlahuátit pi̱ ni̱tí̱ naca̱akskahuimi̱yá̱n. \v 5 Sa̱mpi̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ lhu̱hua̱ ti̱ xta̱chuná̱ nali̱taxtuputunko̱y la̱ntla̱ quit, xa̱huachí̱ nahuanko̱y: ‘Quit Cristo hua̱nti̱ naca̱lakma̱xtuyá̱n’, luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ naakskahuimi̱ko̱y. \v 6 Hua̱mpi̱ huixín acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ nakaxpatá̱tit la̱ntla̱ nali̱chihui̱nancán pi̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ lama̱ guerra usu la̱ta̱la̱tlahu lacatzú̱, chu̱ na̱ chuná̱ lama̱ la̱ta̱la̱tlahu a̱lacatanu̱ mákat, hua̱mpi̱ huixín ni̱ cape̱cuántit sa̱mpi̱ luhua xlacasquinca̱ pi̱ chuná̱ pu̱lh nalay, hua̱mpi̱ ni̱ naj a̱lakchá̱n nahuán quilhtamacú̱ la̱ntla̱ nasputcán. \v 7 Acxni̱ chú̱ nalakchá̱n yuma̱ quilhtamacú̱, la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ tu̱ huilakó̱ ca̱chiquí̱n natzucuy la̱lacata̱qui̱ko̱y, natlahuako̱y guerra, chu̱ lactlanca tíyat na̱ nala̱makasi̱tzi̱y, chu̱ natlahuako̱y guerra. Xa̱hua̱ luhua li̱pe̱cua̱ nalay tatzíncstat, chu̱ lacaxtum natachiquiy tíyat hasta huí̱ anta̱ni̱ nalaktzanka̱nán. \v 8 Hua̱mpi̱ acxni̱ chuná̱ nalay cajcu luhua quilhtzucúmaj nahuán la̱ntla̱ namín xli̱lhu̱hua tacatzanájuat. \p \v 9 “Huixín naca̱macama̱sta̱caná̱tit laqui̱mpi̱ naca̱ma̱sipa̱ni̱caná̱tit, hasta makapitzi̱n huixín naca̱makni̱caná̱tit, xli̱lhu̱hua tachixcuhuí̱tat naca̱xcajniko̱yá̱n caj xpa̱lacata quili̱pa̱huaná̱tit. \v 10 Acxni̱ nalakchá̱n yuma̱ quilhtamacú̱ luhua lhu̱hua̱ ti̱ natachokoko̱y, chu̱ nia̱lh caquintili̱pa̱huanko̱lh, hasta xalán natzucuko̱y la̱quiclhcatzaniko̱y, chu̱ nala̱sta̱macama̱sta̱ko̱y cha̱tunu a̱makapitzí̱n, laqui̱mpi̱ nama̱pa̱ti̱ni̱cán c-xmacan mapaksiná. \v 11 Lhu̱hua̱ aksani̱naní̱n natzucuko̱y huanko̱y pi̱ hua̱ xtachihui̱n Dios li̱chihui̱nama̱kó̱, chu̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ naakskahuiko̱y. \v 12 Caj xpa̱lacata̱ pi̱ cani̱huá̱ nalhu̱huanko̱y hua̱nti̱ ni̱tla̱n xtapuhua̱ncán lhu̱hua̱ ti̱ natzucuy maksta̱lako̱y, chu̱ nia̱lh tí̱ catila̱lakalhamanko̱lh. \v 13 Hua̱mpi̱ pacs hua̱nti̱ nata̱yaniy, ni̱ natachokoy, chunatiya aksti̱tum naquili̱pa̱huán hasta acxni̱ nati̱taxtuy yuma̱ ni̱tla̱n quilhtamacú̱, pus huá̱ tamá̱ nama̱akapu̱taxti̱y xli̱stacna. \v 14 Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ tla̱n tama̱catzi̱ní̱n la̱ntla̱ Dios nama̱lacatzuqui̱y xasa̱sti xtapáksi̱t, xlacasquinca̱ pi̱ pu̱lh nama̱akahuani̱cán xli̱ca̱tlanca ca̱tuxá̱huat laqui̱mpi̱ pacs nalakapasko̱y, pus acxnitiyá̱ aya lakapasko̱cani̱t nahuán, na̱ acxnitiyá̱ nasputcán ca̱tuxá̱huat. \p \v 15 “Namín quilhtamacú̱ acxni̱ huixín naucxilhá̱tit pi̱ kantaxtuma̱ hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tili̱chihuí̱nalh profeta Daniel, acxni̱ tzokli̱ la̱ntla̱ nali̱kama̱nancán tu̱ huí̱ c-xpu̱lacni̱ yama̱ tlanca xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén —hua̱nti̱ li̱kalhtahuakay yuma̱ libro caakáta̱ksli̱ hua̱ntu̱ li̱chihui̱nama̱ Jesús—. \v 16 Pus acxni̱ chuná̱ catzi̱yá̱tit pi̱ akspulama̱, cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱nti̱ huilako̱chá nahuán c-Judea huata xatlá̱n catza̱lako̱lh, ca̱sipijni̱ caanko̱lh. \v 17 Chu̱ hua̱nti̱ lahuacachá nahuán c-xaksti̱n xchic, nia̱lh calacapá̱stacli̱ pala tú̱ namín tamacaxtuy c-xchic, huata xatlá̱n caj catzá̱lalh. \v 18 Chi̱nchu̱ hua̱nti̱ ani̱t nahuán c-xpú̱cuxtu, nia̱lh catapú̱spitli̱ c-xchic pala namín tiyay xlháka̱t, huata xatlá̱n na̱ caj catzá̱lalh. \v 19 ¡Li̱lakalhamánat yuma̱ lacchaján hua̱nti̱ kalhkalhi̱nama̱koj nahuán, chu̱ luhua acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ aya nata̱tatlako̱y, usu hua̱nti̱ ma̱tziqui̱ko̱y nahuán cskatacán! \v 20 Casquinítit Dios c-mioracioncán pi̱ hua̱ mintatza̱lancán ni̱ acxni̱ nahuán ca̱lonkni, chu̱ na̱ ni̱ pala acxni̱ quilhtamacu̱ sábado sa̱mpi̱ li̱jáxat. \v 21 Sa̱mpi̱ yuma̱ quilhtamacú̱ luhua xli̱ca̱na̱ huíj nahuán tlanca tacatzanájuat, la̱ntla̱ niucxnicu̱ a̱lay xta̱chuná, hasta acxni̱ Dios tima̱lacatzúqui̱lh ca̱tuxá̱huat, chu̱ nia̱lh ucxni̱ pala chuná̱ catianampá̱ a̱li̱sta̱lh. \v 22 Hua̱mpi̱ Dios catzi̱y tu̱ tlahuama̱, sa̱mpi̱ aya li̱ma̱actzuhui̱ni̱t quilhtamacú̱, chu̱ ni̱ luhua maka̱s catimakapálalh, sa̱mpi̱ lapi̱ xlá̱ ni̱ chuná̱ xtláhualh nia̱lh pala cha̱tum xakatá̱xtulh, hua̱mpi̱ huá̱ xlá̱ chuná̱ li̱tlahuani̱t laqui̱mpi̱ tla̱n naakapu̱taxtuko̱y hua̱nti̱ lacsacko̱ni̱t xca̱najlaní̱n. \p \v 23 “Acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ hua̱ pala huí̱ ti̱ naca̱huaniyá̱n: ‘A̱nú̱ lama̱chá̱ mima̱akapu̱taxti̱nacan Cristo’, usu nahuanicán: ‘Hua̱ yumá̱ Cristo’, huixín ni̱ caca̱najlátit. \v 24 Sa̱mpi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ natzucuy li̱taxtuko̱y Cristo, usu mima̱akapu̱taxti̱nacán, chu̱ na̱ chuná̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ naakchihui̱nanko̱y, chu̱ nahuanko̱y pi̱ hua̱ xtachihui̱n Dios li̱chihui̱nanko̱y hua̱mpi̱ ni̱ xli̱ca̱na̱. Xlacán tla̱n natlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tatlahu laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n namakaca̱najlako̱y a̱makapitzí̱n, chu̱ hasta xlacán naakskahuimi̱putunko̱y hua̱nti̱ luhua ma̱n Dios lacsacko̱ni̱t. \v 25 Quit a̱li̱sokcú̱ cca̱a̱li̱huanimá̱n laqui̱mpi̱ huixín aya li̱catzi̱huilátit nahuán. \v 26 Pus huá̱ xpa̱lacata acxni̱ huixín naca̱huanicaná̱tit: ‘A̱nú̱ lama̱chá̱ Cristo c-desierto’, usu naca̱huanicaná̱tit: ‘A̱nú̱ tze̱k tanu̱ma̱ c-chiqui’, huixín ni̱ caca̱najlátit. \v 27 Pus cca̱huaniyá̱n pi̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ acxni̱ jiliy, chu̱ maklipa, chu̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tiyatna̱ macaxkaka̱nanko̱y, pus na̱ xta̱chuná̱ cani̱huá̱ naquiucxilhcán acxni̱ quit nacmimpalay xli̱maktuy ca̱tiyatna. \v 28 Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ anta̱ni̱ ni̱y tantum takalhí̱n, pacs tuncán catzi̱ko̱y, chu̱ tamacxtumi̱ko̱y chu̱n, pus na̱ chuná̱ chú̱ acxni̱ nacmimpalay, tuncán cani̱huá̱ nacatzi̱cán. \s1 Jesús li̱chihui̱nán la̱ntla̱ namimpalay xli̱maktuy ca̱tuxá̱huat \r (Marcos 13:24-37; Lucas 21:25-33; 17:26-30, 34-36) \p \v 29 “Acxni̱ chú̱ sputni̱ttá nahuán tacatzanájuat xla yuma̱ quilhtamacú̱, tuncán natalakapaklhtu̱ti̱y chichiní̱ ca̱cuhuiní, chu̱ hua̱ papá, ni̱ catimakaxkaká̱nalh ca̱tzi̱sní; chi̱nchu̱ stacu̱ natasiyuko̱y la̱mpala tamakuasma̱ ca̱tu̱tzú̱, chu̱ hasta pacs lactlanca stacu̱ tu̱ huilakó̱ c-akapú̱n lacuilhá̱ nalako̱y. \v 30 Acxnitiyá̱ chú̱ yuma̱ quilhtamacú̱ natasiyuy aktum tlanca li̱ucxílhti̱t laqui̱mpi̱ nacatzi̱cán pi̱ quit cmimajá nahuán. Acxnitiyá̱ chú̱ naquiucxilhá̱tit, quit Xatalacsacni Chixcú, pi̱ cta̱ctama̱chi nahuán c-akapú̱n, cmímaj nahuán c-xlacni puclhni, chu̱ cli̱mímaj nahuán xli̱pacs li̱tlihuaka, chu̱ li̱ca̱cni̱ tu̱ ckalhi̱y. Xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xala ca̱tiyatna, acxni̱ naquiucxilhko̱y cta̱ctama̱chi̱ c-akapú̱n natzucuy tasako̱y caj xpa̱lacata xtali̱puhua̱ncán. \v 31 A̱li̱sta̱lh quit nacli̱ma̱paksi̱ko̱y quiángeles pi̱ pixtlanca̱ nali̱skoliko̱y xtrompeta Dios, laqui̱mpi̱ acxni̱ nakaxmatko̱y nali̱lakminko̱y natamacxtumi̱ko̱y xli̱pacs xcaman Dios hua̱nti̱ xlá̱ lacsacko̱ni̱t la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca ca̱tuxá̱huat. \p \v 32 “Huixín luhua catzi̱yá̱tit pi̱ acxni̱ ucxilhá̱tit tzucuy akayuja̱ makapitzi̱n quihui, chu̱ tzucuy akaskatampalay, pi̱ aya talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ la̱ntla̱ natzucuy lhca̱cnán, \v 33 Pus na̱ chuna li̱tum acxni̱ chuná̱ huixín ucxilhá̱tit pi̱ aya kantaxtuma̱ nahuán hua̱ntu̱ la̱nchú̱ cca̱huanimá̱n, pus cacatzí̱tit pi̱ aya lakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ acxni̱ quit nacmimpalay ca̱tiyatna. \v 34 Luhua xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱ yuma̱ tu̱ cca̱li̱ta̱chihui̱namá̱n, pacs kantaxtuni̱t nahuán ma̱squi acxni̱ ni̱ a̱ni̱ko̱y nahuán xli̱pacs tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ lama̱kó̱ la̱nchu̱ quilhtamacú̱. \v 35 La̱ntla̱ xli̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat, chu̱ akapú̱n nalaksputa, hua̱mpi̱ hua̱ quintachihuí̱n ni̱ catiláksputli̱ hasta acxni̱ kantaxtuko̱ni̱t nahuán la̱ntla̱ pu̱lacatunu̱ hua̱ntu̱ cca̱li̱ta̱kalhchihui̱nani̱tán. \p \v 36 “Hua̱mpi̱ acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ nalakchá̱n pi̱ nakantaxtuy hua̱ntu̱ cca̱huanimá̱n chú̱, tamá̱ xlá̱ ni̱ pala cha̱tum ti̱ catzi̱y, ni̱ pala hua̱ xángeles Dios, na̱ ni̱ pala quit, caj xma̱n xacstu catzi̱y Quintla̱t Dios. \p \v 37 “Xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tílalh xamaka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ xlama̱ Noé, ni̱tí̱ xca̱najlay pi̱ namín sputná̱nat, pus na̱ chuná̱ chú̱ naqui̱taxtuy acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay xli̱maktuy ca̱tiyatna. \v 38 Yama̱ maka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ ni̱ xa̱lay muncá̱clat, chu̱ Noé ni̱ xa̱tanu̱y c-tlanca páklha̱t hua̱ntu̱ huanicán arca, la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat ni̱ pala tzinú̱ xli̱puhuanko̱y, chunatiya li̱pa̱xuhu xua̱yama̱kó̱, xkotnama̱kó̱, xtapu̱chuhuama̱kó̱. \v 39 Hua̱mpi̱ acxni̱ ni̱ pala tzinú̱ xli̱a̱catzi̱huilakó̱, tahuilachi̱ tlanca se̱n, lalh muncá̱clat, chu̱ pu̱tum mu̱xtuko̱lh. Na̱ chuná̱ chú̱ naqui̱taxtuy acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay. \v 40 Acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱, lapi̱ cha̱tuy chixcuhuí̱n lacxtum cuxtuma̱koj nahuán c-xpu̱cuxtucán, cha̱tum nale̱ncán, chu̱ cha̱tum namakaxtakcán. \v 41 Cha̱tuy lacchaján lacxtum squitima̱kó̱ nahuán, hua̱ cha̱tum nale̱ncán chi̱nchu̱ hua̱ a̱cha̱tum namakaxtakcán. \p \v 42 “Ca̱na̱ huixín skálalh catahuilátit sa̱mpi̱ ni̱ tzinú̱ catzi̱yá̱tit tú̱ ya̱ quilhtamacú̱ quit Mimpu̱chinacán nacca̱lakchiná̱n. \v 43 Xli̱ca̱na̱ huixín luhua skálalh calatapá̱tit xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cha̱tum chixcú̱ ti̱ luhua skálalh tama̱y, ni̱ aktziyaj lhtatay laqui̱mpi̱ ni̱ nalaktanu̱ko̱y kalha̱naní̱n, sa̱mpi̱ lapi̱ xlá̱ ni̱ skálalh natahuilay ni̱ pala tzinú̱ li̱catzi̱y acxni̱ nalaktanu̱ko̱ya̱chá̱ kalha̱naní̱n, chu̱ namakkalhanko̱cán pacs la̱ntla̱ tu̱ xlá̱ kalhi̱y. \v 44 Pus na̱ chuná̱ chú̱ huixín skálalh catahuilátit, sa̱mpi̱ acxni̱ ni̱ pala tzinú̱ li̱catzi̱huilátit nahuán quit nacmimpalay. \s1 Xatakalhchihui̱n cha̱tum hua̱nti̱ tla̱n scujni chu̱ cha̱tum hua̱nti̱ ni̱tlá̱n \r (Lucas 12:41-48) \p \v 45 “Quit clacasquín pi̱ huixín huá̱ xkanti̱nítit cha̱tum scujni̱ ti̱ tla̱n xtapuhuá̱n, hua̱ xma̱la̱ná̱ ma̱cui̱ntajli̱y xchic laqui̱mpi̱ xlá̱ namaktakalhko̱y xli̱pacs hua̱ntu̱ kalhi̱y, chu̱ na̱ nama̱hui̱ko̱y a̱makapitzi̱n xta̱scujní̱n acxni̱ nalakchá̱n hora la̱ntla̱ nahua̱yanko̱y. \v 46 Luhua xli̱ca̱na̱ hua̱ xma̱la̱ná̱ natzucuy ta̱pa̱xuhuay cscujni̱ acxni̱ makatunu̱ nalakchín, chu̱ naucxilha̱ pi̱ chuná̱ ma̱kantaxti̱ma̱ nahuán tascújut hua̱ntu̱ li̱ma̱paksi̱ni̱t. \v 47 Acxni̱ ankalhí̱n nama̱noklhucán pi̱ xli̱ca̱na̱ scujma̱ yuma̱ chixcu, hua̱ xma̱la̱ná̱ nali̱pa̱huán huata pacs nama̱cui̱ntajli̱ko̱y la̱ntla̱ tu̱ kalhi̱y, chuna̱ na̱má̱ nalakalhamancán hua̱nti̱ tla̱n xtapuhuá̱n scujni. \v 48 Chi̱ hua̱ lapi̱ hua̱ yuma̱ scujni̱ napuhuán pi̱ ni̱ lacapala̱ catíchilh xma̱la̱ná, \v 49 huata natzucuy ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱y a̱makapitzi̱n xta̱scujní̱n, chu̱ caj amigos nata̱lako̱y hua̱nti̱ na̱ luhua lacli̱xcajnit xtapuhua̱ncán, chu̱ huá̱ tzucuy ta̱kotko̱y kotní̱n; \v 50 hua̱ lapi̱ chuná̱ tlahuay, ni̱ skálalh natahuilay la̱ntla̱ nakalhkalhi̱y xma̱la̱ná, pus acxni̱ ni̱ li̱catzi̱hui̱ nalakchín xma̱la̱ná. \v 51 Tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ yama̱ xma̱la̱ná̱ tla̱n nama̱pa̱ti̱ni̱y, namaca̱ncán c-pu̱pa̱tí̱n anta̱ni̱ maca̱nko̱cán hua̱nti̱ xaaksani̱naní̱n. Antá̱ natasay, chu̱ nala̱li̱lacxcay xtatzán. \c 25 \s1 Xatakalhchihui̱n kalhaca̱hu lactzumaján \p \v 1 “Yama̱ quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nama̱tzuqui̱y xasa̱sti xtapáksi̱t ca̱tiyatna, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ chuná̱ naakspulay xta̱chuná̱ la̱ntla̱ tiakspulako̱lh yuma̱ kalhaca̱hu lactzumaján hua̱nti̱ tili̱lacsacko̱ca̱ pi̱ naanko̱y makskotkalhkalhiti̱ko̱y yuma̱ kahuasa acxni̱ nachín sa̱mpi̱ xtapu̱chuhuama̱. \v 2 Kalhaquitzis lactzumaján luhua ni̱ pala tzinú̱ xli̱ta̱katzanka̱ko̱y xpa̱lacata̱ pala nale̱nko̱y hua̱ntu̱ namaclacasquinko̱ya̱chá, hua̱mpi̱ a̱makapitzí̱n kalhaquitzis, xlacán luhua skálalh xanko̱y. \v 3 Yama̱ lactzumaján hua̱nti̱ ni̱tú̱ xli̱ta̱katzanka̱ko̱y pala tú̱, xlacán le̱nko̱lh xli̱makskocán hua̱mpi̱ caj xma̱n hua̱ntu̱ xtaju̱ma̱ gas, ni̱tú̱ tanuj le̱nko̱lh gas hua̱ntu̱ xmaclacasquinko̱lh pala xqui̱tzánka̱lh. \v 4 Hua̱mpi̱ a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ skálalh xanko̱y, xlacán stap ma̱tzamako̱lh xli̱makskocán, chu̱ tanuj lumi̱ta̱ xpu̱le̱mpalako̱y gas huá̱ chú̱ tu̱ namuju̱niko̱y xli̱makskocán acxni̱ pala xqui̱tzánka̱lh. \v 5 Hua̱mpi̱ cumu hua̱ yuma̱ kahuasa ti̱ xtapu̱chuhuama̱ luhua maka̱s la̱ntla̱ xmakapalama̱chá, lactzumaján lhtataputunko̱lh, pus punchú̱ lhtatako̱lh. \v 6 Hua̱mpi̱ ma̱x pala ca̱ta̱ncánat xuani̱t acxni̱ cha̱tum chixcú̱ pixtlanca̱ chihuí̱nalh, na̱má̱ huaniko̱lh: ‘¡Calakastakuanántit tuncán, aya mima̱ kahuasa tapu̱chuhuani, lacapala̱ catántit pa̱xtoká̱tit!’ \v 7 Yama̱ kalhaca̱hu lactzumaján lacapala̱ taca̱xta̱qui̱ko̱lh, chu̱ tzúculh ma̱pasi̱ko̱y xli̱makskocán. \v 8 Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ kalhaquitzis lactzumaján hua̱nti̱ ni̱tú̱ tanuj xle̱nko̱y xga̱scán, xlacán huaniko̱lh a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ xpu̱le̱nko̱y lumi̱ta̱ gas: ‘Catlahuátit li̱tlá̱n caquinca̱ta̱quí̱tit tzinú̱ miga̱scán sa̱mpi̱ aya mixputún quimpu̱makskocán.’ \v 9 Yama̱ kalhaquitzis lactzumaján chuná̱ kalhti̱ko̱lh: ‘Lapi̱ nacca̱ta̱qui̱yá̱n caj tzinín, ni̱ caquintica̱accha̱nín, sa̱mpi̱ acxni̱ chú̱ nalhcuko̱y nia̱lh tú̱ catihuá̱. Huata caqui̱tama̱huapítit anta̱ni̱ sta̱cán laqui̱mpi̱ ma̱n natama̱huayá̱tit hua̱ntu̱ naca̱accha̱niyá̱n.’ \v 10 Yama̱ kalhaquitzis lactzumaján hua̱nti̱ xqui̱tzankaniko̱y xga̱scán, lacapala̱ anko̱lh putzako̱y anta̱ni̱ sta̱cán laqui̱mpi̱ natama̱huako̱y, hua̱mpi̱ ni̱ xa̱qui̱taspitko̱y acxni̱ chilh yuma̱ kahuasa tapu̱chuhuani, chu̱ a̱makapitzí̱n kalhaquitzis lactzumaján hua̱nti̱ cha̱catzi̱ya̱ xle̱nko̱y gas, xlacán lacapala̱ ca̱xma̱pasi̱ko̱lh xli̱makskocán, chu̱ anko̱lh makskottiyako̱y kahuasa, chu̱ ta̱tanu̱ko̱lh c-xpu̱lacni chiqui̱ anta̱ni̱ xpa̱xuhuama̱kó̱, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ li̱huana̱ ma̱lacchuhuaca̱. \v 11 Caj li̱puntzú̱ chinko̱lh a̱makapitzi̱n lactzumaján, xlacán tzúculh lakatlakko̱y má̱laccha, chu̱ chuná̱ xuanko̱y: ‘Tla̱ti, tla̱ti, catlahua̱ li̱tlá̱n caquinca̱ma̱lacqui̱ni.’ \v 12 Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ kahuasa tapu̱chuhuani̱ chuná̱ kalhti̱ko̱lh: ‘Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ lay cca̱ma̱lacqui̱niyá̱n sa̱mpi̱ ni̱ cca̱lakapasá̱n.’” \p \v 13 Acxni̱ Jesús chuná̱ li̱kalhchihuí̱nalh yuma̱ takalhchihuí̱n xlá̱ huanipalako̱lh: “Cca̱huaniyá̱n pi̱ luhua skálalh calatapá̱tit sa̱mpi̱ ni̱ catzi̱yá̱tit tú̱ ya̱ quilhtamacú̱, chu̱ tú̱ ya̱ hora acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay xli̱maktuy. \s1 Xatakalhchihuí̱n cha̱tum ma̱la̱ná̱ hua̱nti̱ ma̱sa̱cuani̱ko̱y xtumi̱n cscujní̱n \r (Lucas 19:11-27) \p \v 14 “Xasa̱sti xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ nama̱lacatzuqui̱y, luhua xta̱chuná̱ qui̱taxtuy la̱ntla̱ cha̱tum ma̱la̱ná̱ acxni̱ xtaca̱xma̱ xpa̱lacata nataquilhanu̱y, mákat naán a̱lacatanu̱ ca̱chiquí̱n. Acxni̱ aya xtaca̱xma̱, tasaniko̱lh cscujní̱n, chu̱ cha̱tunu cha̱tunu̱ ma̱xqui̱ko̱lh xtumi̱n laqui̱mpi̱ xlacán nama̱scujuniko̱y, chu̱ nama̱skati̱ko̱y. \v 15 Huá̱ chú̱ xakasiya̱ cscujni má̱xqui̱lh akquitzis mi̱lh tumi̱n xla oro, chu̱ cha̱tum li̱tum má̱xqui̱lh aktuy mi̱lh tumi̱n xla oro, chu̱ tanu̱ hua̱nti̱ má̱xqui̱lh aktum mi̱lh. Huá̱ li̱ma̱xqui̱ko̱lh laqui̱mpi̱ xlacán nama̱scujuko̱y, chu̱ nama̱skati̱ko̱y yuma̱ tumi̱n sa̱mpi̱ xlá̱ aya xlakapasko̱y la̱ntla̱ xli̱skalalacan cha̱tunu cha̱tunu. Acxni̱ chú̱ chuná̱ ta̱lacca̱xlako̱lh yama̱ ma̱la̱ná̱ fuerza̱ alh paxia̱lhnán mákat la̱ntla̱ chunata xlacapa̱stacni̱t. \v 16 Hua̱ yuma̱ cscujni ti̱ ma̱xqui̱ca̱ akquitzis mi̱lh tumi̱n xla oro, xlá̱ tzúculh tama̱huanán, chu̱ tláhualh negocio, chuná̱ chú̱ ma̱tláji̱lh akquitzis mi̱lh caj la̱ntla̱ ma̱scújulh. \v 17 Na̱ chuná̱ yuma̱ scujni̱ ti̱ maklhtí̱nalh aktuy mi̱lh, xlá̱ na̱ ma̱scújulh tumi̱n, chu̱ li̱huaca aktuy mi̱lh caj la̱ntla̱ tu̱ ma̱skáti̱lh. \v 18 Hua̱mpi̱ huata hua̱nti̱ caj aktum mi̱lh maklhtí̱nalh, xlá̱ ni̱ ma̱scújulh yuma̱ tumi̱n, huata caj cá̱huaxli̱ ca̱tiyatna, antá̱ má̱acnu̱lh xtumi̱n xma̱la̱ná̱ laqui̱mpi̱ ni̱ natzanka̱y. \p \v 19 “Acxni̱ chú̱ xli̱maka̱s quilhtamacú̱, caj xamaktum chilh xma̱la̱nacán yuma̱ scujní̱n. Xlá̱ qui̱táspitli̱ la̱ntla̱ mákat qui̱paxiá̱lhnalh, chu̱ tuncán tasaniko̱lh cscujní̱n laqui̱mpi̱ nata̱tlahuako̱y cui̱ntaj la̱ntla̱ xma̱skati̱ni̱t xtumi̱n. \v 20 Pu̱lh huá̱ chilh hua̱nti̱ xmaklhti̱nani̱t akquitzis mi̱lh tumi̱n xla oro, chu̱ macamá̱sta̱lh akquitzis mi̱lh hua̱ntu̱ ma̱skáti̱lh la̱ntla̱ xma̱scujuma̱. Pus chuná̱ huánilh xma̱la̱ná: ‘Tla̱ti, huix quintima̱xqui̱ akquitzis mi̱lh, chi̱nchu̱ caj xpa̱lacata̱ pi̱ quit cscujli̱ la̱ntla̱ huix quintili̱ma̱paksi, pus u̱huí̱ chú̱ a̱akquitzis mi̱lh hua̱ntu̱ quit cma̱tlaji̱ni̱t mintumi̱n.’ \v 21 Cha̱nchu̱ xma̱la̱ná̱ huánilh: ‘Xli̱ca̱na̱ luhua clakati̱y mintascújut. Caj xpa̱lacata cumu huix cui̱ntajtlahua̱ ma̱squi ni̱ luhua lhu̱hua̱ tu̱ ctima̱xquí̱n, pus huata chú̱ nacma̱cui̱ntajli̱yá̱n tu̱ tlak lhu̱hua̱ laqui̱mpi̱ namaktakalha. Hua̱mpi̱ lacapala̱ catanu̱ laqui̱mpi̱ luhua lacxtum li̱pa̱xuhu naca̱taniya̱hu xpa̱lacata mintascújut hua̱ntu̱ ma̱kantaxti̱ni̱ta.’ \v 22 Caj li̱puntzú̱ chilh yuma̱ cscujni ti̱ xmaklhti̱nani̱t aktuy mi̱lh. Acxni̱ xlá̱ chilh chuná̱ huánilh xma̱la̱ná: ‘Huix quintima̱cui̱ntajli̱ aktuy mi̱lh mintumi̱n xla oro, hua̱mpi̱ u̱huilapá̱ chú̱ aktum mi̱lh hua̱ntu̱ quit cma̱skati̱ni̱t mintumi̱n caj la̱ntla̱ xacma̱scujuma̱.’ \v 23 Pus huánilh xma̱la̱ná: ‘Xli̱ca̱na̱ pi̱ na̱ luhua clakati̱y mintascújut, huix luhua tali̱pa̱hu scujni, pus cumu huix luhua cui̱ntajtlahua̱ ma̱squi ni̱ luhua lhu̱hua̱ tu̱ xacma̱xqui̱ni̱tán la̱nchú̱ nacma̱xqui̱yá̱n hua̱ntu̱ tlak lhu̱hua laqui̱mpi̱ huix naquima̱scujuniya. Hua̱mpi̱ na̱ lacapala̱ catanu̱ c-quínchic, chu̱ lacxtum nali̱ca̱taniya̱hu xpa̱lacata mintascújut hua̱ntu̱ huix aya ma̱kantaxti̱ni̱ta.’ \p \v 24 “Hua̱mpi̱ acxni̱ chú̱ chilh yuma̱ cscujni ti̱ xma̱cui̱ntajli̱cani̱t aktum mi̱lh xpa̱lacata na̱ nama̱scujuy, xlá̱ chuná̱ huánilh xma̱la̱ná: ‘Tla̱ti, quit aya maka̱sá̱ ccátzi̱lh pi̱ luhua scalajua̱ mintá̱yat, huix akchipahuili̱ya, chu̱ milá̱ tlahuaya̱ hua̱ntu̱ ni̱ huix li̱scujni̱ta, chu̱ ma̱squi pala xactima̱scújulh mintumi̱n xli̱pacs hua̱ntu̱ xactima̱skáti̱lh, huix pacs xquimaklhti̱kó. \v 25 Hua̱mpi̱ na̱ chuna li̱tum quit cpé̱cualh pala nacmakatzanka̱y, huata caj li̱huana̱ cmá̱qui̱lh, antá̱ ctimá̱acnu̱lh c-xtampi̱n tíyat. Hua̱mpi̱ ni̱ cali̱púhuanti, u̱huí̱ mintumi̱n tu̱ huix quintima̱xqui.’ \v 26 Hua̱mpi̱ hua̱ ma̱la̱ná̱ na̱má̱ kálhti̱lh: ‘Hua̱mpi̱ huix luhua ni̱ tali̱pa̱hu scujni, chu̱ luhua xalhquítit huix. Pus lapi̱ xli̱ca̱na̱ xcatzi̱ya̱ pi̱ quit cakchipahuili̱y, chu̱ quilá̱ ctlahuay hua̱ntu̱ ni̱ quit cli̱scujni̱t, \v 27 ¿tú̱ chi̱nchu̱ xpa̱lacata̱ ni̱ pit li̱huili̱ya̱ quintumi̱n c-banco laqui̱mpi̱ acxni̱ quit xactíchilh antá̱ xactíalh maklhti̱nán quintumi̱n sa̱mpi̱ antá̱ fuerza̱ xquintiakxokonica̱?’ \v 28 Pus hua̱ yuma̱ ma̱la̱ná̱ li̱ma̱paksi̱ko̱lh hua̱nti̱ antá̱ xlayakó̱: ‘Camaklhtí̱tit yuma̱ chixcú̱ tumi̱n tu̱ xlá̱ li̱mín aktum mi̱lh, chu̱ huá̱ cama̱xquí̱tit hua̱nti̱ kalhi̱y akca̱hu mi̱lh. \v 29 Sa̱mpi̱ hua̱nti̱ lhu̱hua̱ kalhi̱y hua̱ntu̱ maclacasquín, a̱tzinú̱ nama̱xqui̱cán laqui̱mpi̱ naakata̱xtuniy, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ kalhi̱y hua̱ntu̱ maclacasquín, hasta namaklhti̱ko̱cán ma̱squi caj xma̱n huá̱ tu̱ xkalhi̱y. \v 30 Chi̱nchu̱ yuma̱ ni̱ tali̱pa̱hu scujni, hua̱nti̱ ni̱tú̱ li̱scujputún, lacapala̱ catamacaxtútit c-quilhtí̱n ca̱paklhtu̱tá̱, laqui̱mpi̱ antá̱ naxoko̱nán caj xpa̱lacata luhua ni̱ tali̱pa̱hu scujni; antá̱ nala̱li̱xcay xtatzán caj xpa̱lacata tlanca tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ namakcatzi̱y.’ \s1 Namín quilhtamacú̱ acxni̱ Jesús nata̱tlahuay cue̱nta̱ cha̱tunu̱ caj xpa̱lacata tu̱ tlahuani̱t \p \v 31 “Acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ nacmimpalay xli̱maktuy ca̱tuxá̱huat, quit nactahuilay c-quimpu̱ma̱paksí̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cha̱tum tlanca Rey, xa̱hua̱ xli̱pacs quili̱ca̱cni, chu̱ xli̱pacs ángeles nacta̱minko̱y. \v 32 Na̱ naquili̱tamacxtumi̱ko̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xala caxani̱cahua̱ tíyat. Quit nactzucuy ma̱pa̱pitziko̱y xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xma̱putxuani̱ná̱ acxni̱ ma̱pa̱pitziy xtakalhí̱n, tánuj ya̱huako̱y calhni̱lu̱, chu̱ lacatanu̱ ti̱ntzun. \v 33 Xli̱pacs hua̱nti̱ xkaxmatko̱y quintachihuí̱n, chu̱ xli̱tzaksama̱kó̱ xpa̱lacata nama̱kantaxti̱ko̱y, pus antá̱ nacuili̱ko̱y c-quimpakstácat; chu̱ a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ caj chunata xkaxmatmakanko̱y quintachihuí̱n, chu̱ ni̱ li̱tzaksako̱lh, pus antá̱ nacuili̱ko̱y c-quimpakxuqui. \v 34 A̱li̱sta̱lh quit nacuaniko̱y hua̱nti̱ huilako̱lh nahuán c-quimpakstácat: ‘¡Luhua xli̱ca̱na̱ capa̱xuhuátit huixín hua̱nti̱ ca̱lacsacni̱tán quintla̱t! Lacapala̱ catahuilátit c-mimpu̱tahui̱lhcán hua̱ntu̱ xlá̱ ca̱li̱kalhi̱má̱n hasta la̱ntla̱ tima̱lacatzúqui̱lh ca̱tuxá̱huat. \v 35 Sa̱mpi̱ acxni̱ quit xactzincsni̱ma̱ huixín quintima̱huí̱tit, acxni̱ quit xackalhpu̱ti̱xni̱ma̱ huixín quintima̱kotní̱tit, xaclapu̱lay c-minca̱chiquí̱n, ni̱tú̱ xackalhi̱y quínchic, huixín quima̱lacqui̱nítit minchiccán laqui̱mpi̱ antá̱ naclaktuncuhuiy. \v 36 Acxni̱ xaclama̱, ni̱tú̱ xuani̱t quilháka̱t, huixín quintita̱quí̱tit hua̱ntu̱ naclhaka̱y, acxni̱ xacta̱tatlay, chu̱ acxni̱ xactanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n, huixín quintiqui̱lakata̱yátit.’ \v 37 Hua̱ yumá̱ hua̱nti̱ Dios nalakma̱xtuko̱y nakalhasquini̱nanko̱y: ‘Tla̱ti hua̱mpi̱ ¿Ní̱ li̱huayajá̱ xkalhpu̱ti̱xní̱pa̱t, chu̱ quin ctica̱ma̱kotní̱n? \v 38 Usuchí̱ ¿ní̱ li̱huayajá̱ xlapu̱laya̱ c-quinca̱chiqui̱ncán pala ni̱ní̱ xlaktuncuhuiya, chu̱ quin ctica̱ta̱laktuncuhuín c-quinchiccán, usu ni̱tú̱ xuani̱t milháka̱t, chu̱ quin ctica̱ma̱xquí̱n? \v 39 Usu ¿Ní̱ makli̱t pala xta̱tatlaya, usu xtanú̱pa̱t c-pu̱la̱chi̱n, chu̱ quin ctica̱qui̱lakatayán?’ \v 40 Huata quit chuná̱ nackalhti̱ko̱y: ‘Xli̱ca̱na̱ quit cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ caxatu̱cahua̱ li̱tlá̱n tu̱ huixín tlahuanikó̱tit, pala c-xca̱tali̱ma̱xka̱tcán hua̱ yumá̱ hua̱nti̱ quit cli̱ma̱xtuko̱y quinata̱laní̱n, ma̱squi ni̱ pala tzinú̱ tu̱ xlakasicán li̱tasiyuko̱y, qui̱taxtuy xta̱chuná̱ la̱ntla̱ pala quit quintlahuanítit.’ \p \v 41 “A̱li̱sta̱lh na̱ naclaktalakaspitko̱y hua̱nti̱ ya̱kó̱ nahuán c-quimpakxuqui, chu̱ chuná̱ nacuaniko̱y: ‘Catlahuátit li̱tlá̱n, caquintapa̱nu̱nítit chú̱ huixín hua̱nti̱ aya napa̱ti̱naná̱tit caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n tlahuanini̱tántit. Huata antá̱ capimpítit c-lhcúya̱t anta̱ni̱ niucxni̱ catímixli, hua̱ntu̱ tica̱xtlahuanica̱ akskahuiní, chu̱ xli̱pacs yama̱ ni̱tla̱n xángeles, usu cspíritu̱ hua̱nti̱ xta̱scujma̱kó̱. \v 42 Sa̱mpi̱ acxni̱ quit xactitzincstamakama̱, huixín ni̱ quima̱huí̱tit, acxni̱ xackalhpu̱ti̱xni̱ma̱, huixín ni̱ quima̱kotní̱tit. \v 43 Acxni̱ xaclapu̱lay, chu̱ ni̱ní̱ xaclaktuncuhuiy, huixín ni̱ pala tzinú̱ xpuhuántit pala naquinta̱laktuncuhuiyá̱tit c-minchiccán. Acxni̱ laksputko̱lh quilháka̱t hua̱ntu̱ xaclhaka̱ni̱t huixín ni̱tú̱ quima̱xquí̱tit hua̱ntu̱ naclhaka̱y. Acxni̱ ctama̱chá̱ ca̱tajátat, usu quintitamacanu̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n, huixín ni̱ pala xpuhuántit pala naquilakata̱yayá̱tit.’ \v 44 Hua̱ xlacán naquinkalhasquinko̱y: ‘Quimpu̱chinacán, hua̱mpi̱ quin ni̱ pala maktum xacca̱ucxilhni̱ pala xtzincsní̱pa̱t, chu̱ ni̱ cca̱ta̱hua̱yán, usu pala xkalhpu̱ti̱xní̱pa̱t, chu̱ ni̱ cca̱ta̱kotnán, pala xlapu̱laya, ni̱ní̱ xlaktuncuhuiya, usu pala xtzanka̱niyá̱n milháka̱t, chuná̱ pala xta̱tatlaya, usu xtanú̱pa̱t c-pu̱la̱chi̱n, chu̱ quin ni̱tú̱ ctica̱li̱makta̱yán.’ \v 45 Hua̱mpi̱ quit chuná̱ nackalhti̱ko̱y: ‘Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ makatunu̱ ni̱ makta̱yakó̱tit yama̱ caj xachunata tasiyuko̱y quinata̱lán acxni̱ xlacán catu̱huá̱ xtzanka̱nima̱kó̱, pus luhua chuná̱ cli̱ma̱xtuy pi̱ quit quilakmakani̱tántit, chu̱ ni̱ quimakta̱yátit.’ \v 46 Pus huá̱ xlacán hua̱nti̱ ni̱ lacuan xtapuhua̱ncán antá̱ nacha̱nko̱y lacatum anta̱ni̱ pa̱ti̱nama̱kó̱ nahuán caxani̱li̱huayaj xtihua̱; chi̱nchu̱ hua̱nti̱ tlahuako̱ni̱t hua̱ntu̱ lakati̱y Dios, huá̱ xlacán antá̱ nacha̱nko̱y lacatum anta̱ni̱ pa̱xuhuama̱koj nahuán caxani̱li̱huayaj xtihua̱.” \c 26 \s1 Li̱tachihui̱ni̱li̱cán pi̱ nachipacán Jesús \r (Marcos 14:1-2; Lucas 22:1-2; Juan 11:45-53) \p \v 1 Acxni̱ ma̱akaspútulh yuma̱ tachihuí̱n, Jesús na̱má̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p \v 2 —Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ huatiya̱ la̱ntla̱ tu̱xama̱ natzucuy pa̱scua̱ xla ta̱kspuntza̱lí̱n, na̱ acxnitiyá̱ yuma̱ quilhtamacú̱ naquinchipacán, chu̱ naquimacama̱sta̱cán c-xlacati̱ncán hua̱nti̱ quinta̱la̱tlahuako̱y laqui̱mpi̱ naquimpakaxtokohuacacán c-cruz. \p \v 3 Luhua xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ Jesús xli̱chihui̱nama̱, sa̱mpi̱ na̱ huatiya̱ yuma̱ quilhtamacú̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ lakko̱lutzí̱n hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y judíos, antá̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t c-xchic Caifás sa̱mpi̱ xlá̱ xapuxcu pa̱li̱ hua̱nti̱ xma̱paksi̱ko̱y pacs a̱makapitzi̱n xta̱pa̱lijni. \v 4 Xlacán li̱la̱ta̱chihui̱nanko̱lh, la̱li̱stacya̱huako̱lh pi̱ ma̱squi caj ta̱ksaní̱n nama̱xtuniko̱y Jesús laqui̱mpi̱ tla̱n nachipacán, chu̱ namakni̱cán. \v 5 Hua̱mpi̱ huata xacstucán xla̱huanipalako̱y: \p —Huata xatlá̱n ni̱ chipama̱hu acxni̱ luhua xquilhtamacu̱ pa̱scua̱, sa̱mpi̱ nasi̱tzi̱ko̱y hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y. \s1 Cha̱tum pusca̱t li̱tlahuapu̱xtuy perfume Jesús \r (Marcos 14:3-9; Juan 12:1-8) \p \v 6 Acxni̱ Jesús antá̱ xuí̱ c-xchic Simón c-xaca̱chiqui̱n Betania, hua̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ pacsli̱ acxni̱ xkalhi̱y aktum li̱xcajnit tzitzi̱ hua̱ntu̱ huanicán lepra. \v 7 Luhua acxni̱ Jesús xua̱yama̱, chilh cha̱tum pusca̱t, xlá̱ laktalacatzúhui̱lh c-mesa anta̱ni̱ macahuácaj xuí̱; xlá̱ xli̱mini̱t pa̱tum lumi̱ta̱ xatla̱n perfume hua̱ntu̱ luhua xatapala̱xlá. Acxni̱ chú̱ lákcha̱lh acma̱huácalh c-xakxe̱ka Jesús. \v 8 Acxni̱ yuma̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t ucxilhko̱lh, xlacán tzúculh si̱tzi̱ko̱y chu̱ na̱má̱ la̱huaniko̱lh: \p —¿Tú̱huan caj pá̱xcat lactlahuami̱ca̱ yuma̱ xatapala̱xla perfume? \v 9 Huata xatlá̱n caj luhua lhu̱hua tumi̱n xtili̱sta̱ca̱, chu̱ hua̱ntu̱ xtitástokli̱ xatumi̱n xli̱makta̱yako̱ca̱ li̱ma̱xkaní̱n. \p \v 10 Jesús kalhakaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xlacán xla̱huanima̱kó̱, chu̱ xlá̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¿Tú̱huan li̱lacasi̱tzi̱nipá̱tit yuma̱ koxuta pusca̱t? Ni̱ calacasi̱tzi̱nítit sa̱mpi̱ hua̱ntu̱ xlá̱ tlahuani̱t xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua tla̱n. \v 11 Huá̱ chuná̱ cca̱li̱huanimá̱n sa̱mpi̱ yama̱ hua̱nti̱ lakli̱ma̱xkaní̱n, ankalhí̱n lama̱koj nahuán c-milaksti̱pa̱ncán, hua̱mpi̱ quit ni̱ ankalhí̱n cca̱ta̱lamá̱n c-milaksti̱pa̱ncán. \v 12 Xa̱huá, hua̱ yuma̱ perfume hua̱ntu̱ quiacma̱huacani̱t naquimakta̱yay a̱li̱sta̱lh, sa̱mpi̱ chuná̱ a̱li̱sokcú̱ quima̱mu̱csi̱nini̱t quintiyatli̱hua̱ laqui̱mpi̱ aya ca̱xlani̱t nahuán xpa̱lacata acxni̱ naquima̱acnu̱cán c-quimpu̱ta̱cnú̱n. \v 13 Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ caxani̱cahuá̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat anta̱ni̱ naquili̱chihui̱nancán la̱ntla̱ cmini̱t lakma̱xtuko̱y tachixcuhuí̱tat, na̱ chuná̱ nali̱chihui̱nancán hua̱ntu̱ xlá̱ quintlahuanini̱t yuma̱ pusca̱t acxni̱ quili̱tláhualh perfume, chu̱ chuná̱ xli̱ankalhí̱n nali̱lacapa̱staccán. \s1 Judas ta̱lacca̱xlako̱y hua̱nti̱ si̱tzi̱niko̱y Jesús \r (Marcos 14:10-11; Lucas 22:3-6) \p \v 14 La̱ntla̱ kalhacu̱tuy xca̱lacsacni̱t xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Jesús, cha̱tum taxtuchá̱ hua̱nti̱ xuanicán Judas Iscariote. Xlá̱ qui̱laklako̱lh xanapuxcun pa̱lijni, \v 15 chu̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Lapi̱ quit nacca̱macama̱xqui̱yá̱n Jesús, ¿ní̱ntla̱ naquima̱skahui̱yá̱tit? \p Xlacán ma̱xqui̱ko̱lh puxamaca̱hu tumi̱n la̱ntla̱ xaokxutunu, pacs xla plata. \v 16 Pus hasta acxnitiyá̱ yuma̱ quilhtamacú̱ judas tzúculh putzay la̱ntla̱ namacama̱sta̱y Jesús. \s1 Jesús ta̱hua̱yanko̱y xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱ntu̱ xaa̱huatiyá \r (Marcos 14:12-25; Lucas 22:7-23; Juan 13:21-30; 1 Corintios 11:23-26) \p \v 17 Acxni̱ yama̱ xakasiya̱ quilhtamacu̱ xapa̱scua ta̱kspuntza̱lí̱n, luhua acxni̱ xli̱pacs judíos xli̱ca̱cni̱naniko̱y Dios la̱ntla̱ xuako̱y caxtala̱nchu̱ tu̱ ni̱tú̱ kalhi̱y li̱ma̱xcutí̱n, xli̱ma̱kalhtahuáka̱t laktalacatzuhui̱ko̱lh Jesús, chu̱ chuna̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¿Ní̱ lacasquina̱ nacana̱hu ca̱xtlahuaya̱hu quili̱huatcán laqui̱mpi̱ nali̱hua̱yana̱hu ca̱tánit xla ta̱kspuntza̱lí̱n? \p \v 18 Cha̱nchu̱ xlá̱ huaniko̱lh: \p —Capimpítit c-Jerusalén, antá̱ nachipiná̱tit c-xchic cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ quit aya cta̱lacca̱xlani̱t, chu̱ chuná̱ na̱má̱ nahuaniyá̱tit: ‘Huán quima̱kalhtahuaka̱nacán: Chú̱ aya talacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ nacma̱sputuy quintascújut, huá̱ xpa̱lacata̱ cli̱ta̱ama̱ko̱chá̱ quili̱ma̱kalhtahuáka̱t laqui̱mpi̱ antá̱ c-mínchic nacuaya̱hu lí̱huat huá̱ tu̱ huacán acxni̱ pa̱scua̱ xla ta̱kspuntza̱lí̱n.’ \p \v 19 Puschí̱ chuná̱ tlahuako̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t hua̱ la̱ntla̱ Jesús xli̱ma̱paksi̱ko̱ni̱t, chu̱ antá̱ ca̱xtlahuako̱chá̱ xli̱huatcán tu̱ nahuako̱y yama̱ ca̱ko̱tanú̱n. \p \v 20 Acxni̱ chú̱ tzí̱sualh, Jesús aya xta̱cha̱nko̱ni̱t, antá̱ chú̱ macxtum xta̱huilakó̱ kalhacu̱tuy xli̱ma̱kalhtahuáka̱t c-pu̱hua̱y. \v 21 Acxni̱ chú̱ xua̱yama̱kó̱, tihua̱ Jesús: \p —Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ la̱ntla̱ mili̱kalhacu̱tuycán cha̱tum nataxtuya̱chá̱ hua̱nti̱ naquimacama̱sta̱y c-xmacancán ti̱ quimakni̱putunko̱y. \p \v 22 Xlacán li̱pe̱cua̱ tali̱puhua̱ni̱ko̱lh, chu̱ cha̱tunu̱ tzúculh kalhasquinko̱y: \p —Quimpu̱chinacán, ¿pi̱ quit? Ni̱ catílalh. \p \v 23 Huata Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Huá̱ naquimacama̱sta̱y hua̱nti̱ la̱nchú̱ lacxtum quinta̱tamakaju̱ma̱ c-pula̱tu. \v 24 Quit Xatalacsacni Chixcú̱ fuerza̱ nacma̱kantaxti̱y hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka̱ caj quimpa̱lacata, hua̱mpi̱ ¡koxutá̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ naquili̱akskahuinán, chu̱ naquimacama̱sta̱y! Huata luhua xatlá̱n xtihua̱ pi̱ ni̱ xtachixcuhuilani̱t u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat. \p \v 25 Hua̱ chú̱ Judas hua̱nti̱ xli̱akskahuinama̱ Jesús chuná̱ kalhásquilh: \p —Ma̱kalhtahuaka̱ná, ¿ma̱x quit hua̱nti̱ huix li̱chihui̱námpa̱t? \p Jesús kálhti̱lh: \p —Ma̱x chuná̱ la̱ntla̱ puhuana. \p \v 26 Acxni̱ chú̱ luhua xua̱yama̱kó̱, Jesús tíyalh mactum caxtala̱nchu̱, pa̱xcatcatzí̱nilh Dios, lakchákalh, chu̱ ma̱xqui̱ko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Macxtum cahuátit yuma̱ caxtala̱nchu̱, sa̱mpi̱ caj xta̱chuná̱ li̱taxtuy quintiyatli̱hua. \p \v 27 A̱li̱sta̱lh tiyapá̱ pa̱tum vaso, pa̱xcatcatzí̱nilh Dios xpa̱lacata, na̱ chuná̱ ma̱xqui̱ko̱lh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Mimpu̱tumcán na̱ cahuátit hua̱ntu̱ taju̱ma̱ c-vaso. \v 28 Sa̱mpi̱ quit lacatancs ccahuaniyá̱n pi̱ hua̱ yuma̱ quinkalhni̱ hua̱ntu̱ nama̱luloka̱ pi̱ Dios ta̱tlahuako̱ni̱t tachixcuhuí̱tat aktum xasa̱sti talacca̱xlán la̱ntla̱ nalakma̱xtuko̱y. Nastajtamakán laqui̱mpi̱ chuná̱ lhu̱hua̱ xlacán tla̱n nali̱ma̱tzanka̱nanicán xtala̱kalhi̱ncán. \v 29 Xa̱huá̱ quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ nia̱lh pala maktum cactili̱kótnalh xchuchut uva, hasta acxni̱ antá̱ c-xasa̱sti xtapaksi̱t Quintla̱t quit pu̱tum nacca̱ta̱kotnana̱chá̱n tanu̱ xasa̱sti xchuchut uva ni̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ yumá̱. \s1 Jesús li̱chihui̱nán pi̱ Pedro nakalhtatze̱ka̱ pi̱ lakapasa̱ \r (Marcos 14:26-31; Lucas 22:31-34; Juan 13:36-38) \p \v 30 A̱li̱sta̱lh chú̱ acxni̱ xlacán li̱tli̱ko̱lh aktum tatlí̱n xla tapa̱xcatcatzí̱n anko̱lh c-xaka̱stí̱n huanicán Monte de los Olivos. \v 31 Antá̱ Jesús chuná̱ huaniko̱lh: \p —Yuma̱ tzi̱sní̱ xli̱pacs huixín naquili̱laclata̱yayá̱tit, chu̱ naquintza̱lamakaná̱tit; sa̱mpi̱ chú̱ nakantaxtuy hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ na̱má̱ huan: ‘Quit nacma̱sta̱y quilhtamacú̱ pi̱ camakni̱ca̱ xmaktakalhná, chu̱ kampu̱tum calhni̱lu̱, pacs nata̱kahuani̱ko̱y.’ \v 32 Hua̱mpi̱ acxni̱ clakastakuanani̱ttá nahuán ca̱li̱ní̱n, huata pu̱lh nacca̱pu̱laniyá̱n, nacán c-Galilea laqui̱mpi̱ antá̱ natanoklha̱cha̱hu. \p \v 33 Puschí̱ Pedro chuná̱ huánilh: \p —Ma̱squi xli̱pacs yuma̱ xlacán calaclata̱yako̱lh, quit ni̱ cactitza̱lamakán huata chunacú̱ nacli̱pa̱huaná̱n. \p \v 34 Jesús kálhti̱lh: \p —Pedro, ni̱ pala tzinú̱ catzi̱ya̱ hua̱ntu̱ huix quilhuámpa̱t, sa̱mpi̱ quit lacatancs cuaniyá̱n pi̱ huatiya̱ yuma̱ tzi̱sní, acxni̱ ni̱ a̱tasay nahuán pu̱yu̱ huix aya xli̱maktutu̱ huani̱ta nahuán pi̱ ni̱ quilakapasa. \p \v 35 Pedro huanipá̱: \p —Hasta ma̱squi lapi̱ xlí̱lat nacta̱ni̱yá̱n, hua̱mpi̱ niucxni̱ nacuán pala ni̱ clakapasá̱n. \p Xli̱pacs xa̱makapitzi̱n xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, pacs na̱ chuná̱ huanko̱lh. \s1 Jesús kalhtahuakaniy Dios c-Getsemaní \r (Marcos 14:32-42; Lucas 22:39-46) \p \v 36 Pus aya tita̱chinko̱lh Jesús lacatum ca̱quihuí̱n anta̱ni̱ huanicán Getsemaní. Acxni̱ antá̱ xuilako̱chá, chuná̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Unú̱ catahuilátit xli̱makua u̱cán a̱nú̱ tlahuay quioración. \p \v 37 Xma̱n huá̱ ta̱anko̱lh Pedro, chu̱ yama̱ cha̱tuy xlakkahuasan Zebedeo, Santiago, chu̱ Juan. Caj xamaktum tzúculh makcatzi̱y tali̱puhuá̱n, chu̱ xtali̱puhua̱ni̱ma̱, xlakpe̱cuán caj xpa̱lacata̱ tu̱ naakspulay. \v 38 Huata chuná̱ huaniko̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t: \p —Nia̱lh lay cpa̱ti̱y yuma̱ tali̱puhuá̱n c-quincuxmú̱n, luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ pa̱ti̱ma̱ quinacú̱, la̱mpala aya cni̱ma̱ cmakcatzi̱y. Huata u̱nú̱ huixín catamakaxtáktit, chu̱ ni̱ calhtatátit. \p \v 39 Jesús alh tzinú̱ lakamákat, antá̱ tatzokóstalh lí̱cha̱lh xlacán hasta ca̱tiyatna, chu̱ chuná̱ kalhtahuakánilh Dios: “Ta̱ta̱, huá̱ lapi̱ xlí̱lat, catlahua̱ li̱tlá̱n ni̱ xquilákcha̱lh yama̱ tlanca tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ naquiakspulay, hua̱mpi̱ ni̱ huá̱ calalh hua̱ntu̱ caj quit quintalacasquín, huata xatlá̱n huá̱ cakantáxtulh mintalacasquín. \p \v 40 A̱li̱sta̱lh chú̱ táspitli̱ anta̱ni̱ xuilakó̱ xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, hua̱mpi̱ acxni̱ xlá̱ lakcha̱nko̱lh xlacán clhtatama̱kó̱. Huánilh Pedro: \p —¡Pedro! ¿Lá̱ntla̱ pi̱ luhua lhtataputuxni̱yá̱tit? ¿Tú̱ lay macalayá̱tit ni̱ nalhtatayá̱tit ca̱na̱ pi̱ caj hua̱ aktum hora? \v 41 Ni̱ calhtatátit, skálalh catahuilátit xa̱huá̱ caxakatlí̱tit Dios laqui̱mpi̱ ni̱ naca̱makatlajayá̱n akskahuiní. Sa̱mpi̱ ma̱squi tlihuaka̱ kalhi̱yá̱tit mintalacapa̱stacnicán, hua̱ mintiyatli̱huacán xli̱ca̱na̱ xaxlajuani, ni̱ kalhi̱y li̱tlihuaka. \p \v 42 Xli̱maktuy ampaj tlahuaniy oración Dios, chu̱ chuná̱ huanipá̱: “Ta̱ta̱, hua̱ palapi̱ ni̱ lay puhuana̱ pi̱ ni̱ xacpá̱ti̱lh xli̱pacs yama̱ tapa̱tí̱n hua̱ntu̱ naquiakspulay, pus caj xma̱n huá̱ cakantáxtulh mintalacasquín.” \p \v 43 Acxni̱ qui̱taspitpá̱, pi̱ chuna li̱tum xalhtatán ma̱noklhupalako̱lh xli̱ma̱kalhtahuáka̱t sa̱mpi̱ nia̱lh lay xmacalako̱y xlakastapucán caj xpa̱lacata̱ talhtata, lhu̱huatá̱ xlakpi̱tlakuanko̱ni̱t. \v 44 Antá̱ xlá̱ makaxtakpá̱, chu̱ ampaj tlahuay xoración xli̱maktutu. Chunatiya huanipá̱ na̱ la̱ntla̱ xuanini̱t xapu̱lh. \v 45 Pus acxni̱ chú̱ lakchimpalako̱lh anta̱ni̱ xlacán xuilakó̱ na̱má̱ huaniko̱lh: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ chunacú̱ huixín lhtatapá̱tit, chu̱ jaxpá̱tit? Pus castacnántit sa̱mpi̱ chú̱ aya lakcha̱ni̱t hora acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ naquimacama̱sta̱cán c-xlacati̱ncán hua̱nti̱ luhua ni̱ lacuan xtapuhua̱ncan chixcuhuí̱n. \v 46 Lacapala̱ cata̱quí̱tit, caahuá̱ chú̱, sa̱mpi̱ chú̱ aya talacatzuhui̱ma̱ hua̱nti̱ quimacama̱sta̱ma̱. \s1 Chi̱le̱ncán Jesús \r (Marcos 14:43-50; Lucas 22:47-53; Juan 18:2-11) \p \v 47 Chunacú̱ xchihui̱nama̱ Jesús acxni̱ Judas, huachá̱ cha̱tum xli̱kalhacu̱tuycán, pu̱tum ta̱chinko̱lh lhu̱hua̱ chixcuhuí̱n, xlacán xli̱minko̱y xma̱chi̱ti̱cán, chu̱ quihui. Yuma̱ chixcuhuí̱n xma̱lakacha̱ko̱ni̱tanchá̱ xanapuxcun pa̱li̱, xa̱hua̱ lakko̱lutzi̱n judíos hua̱nti̱ xpuxcu̱nanko̱y. \v 48 Judas xuaniko̱ni̱t pi̱ xma̱kalhtahuaka̱ná̱ hua̱nti̱ xmacama̱sta̱ma̱, pu̱lh nalacatzu̱ca̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ nalakapasko̱y, chu̱ nachipacán. \v 49 Pus acxni̱ li̱huana̱ laktalacatzúhui̱lh anta̱ni̱ xyá̱ Jesús, chuná̱ huánilh: \p —¡Skalhí̱n, ma̱kalhtahuaka̱ná, hasta a̱cu clakchimá̱n! \p Acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh, lacátzu̱cli. \v 50 Jesús kálhti̱lh: \p —Amigo, hua̱ntu̱ huix tani̱ta ma̱kantaxti̱ya, pus lacapala̱ catlahua. \p Hua̱ chú̱ xalhu̱hua̱ lacapala̱ laktalacatzuhui̱ko̱lh, chipako̱lh Jesús, chu̱ chi̱ko̱lh. \p \v 51 Cha̱nchu̱ cha̱tum hua̱nti̱ xta̱huilakó̱ Jesús, xtat tláhualh xma̱chi̱ti̱, chu̱ ca̱actí̱nilh xtaka̱n cha̱tum cscujni xapuxcu pa̱li̱. \v 52 Hua̱mpi̱ Jesús li̱ma̱páksi̱lh: \p —Catamacanu̱pala̱ mima̱chi̱ti̱ c-xpu̱tanú̱n, sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ ma̱chi̱ti̱ li̱makni̱nán, na̱ huá̱ ma̱chi̱ti̱ nali̱makni̱cán. \v 53 ¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱ catzi̱ya̱ huix pi̱ lapi̱ quit xacli̱squínilh Quintla̱t pi̱ xquimacamínilh lhu̱hua̱ ángeles laqui̱mpi̱ naquimakta̱yay, xlá̱ tla̱n chuj tuncán xtláhualh? \v 54 Hua̱mpi̱ lapi̱ chuná̱ xactláhualh, ni̱ xkantáxtulh hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t xtachihui̱n Dios c-Li̱kalhtahuaka, anta̱ni̱ huan pi̱ fuerza̱ chuná̱ xli̱kantáxtut hua̱ntu̱ quit naquiakspulay. \p \v 55 Acxni̱ chuná̱ huánilh Jesús, a̱li̱sta̱lh na̱má̱ huaniko̱lh ti̱ xminko̱ni̱t chipako̱y: \p —¿Pi̱ cha̱tum tlanca makni̱na̱ chixcú̱ quit quiliucxilhá̱tit huachá̱ li̱li̱taná̱tit machi̱ti̱, chu̱ quihui̱ hua̱ntu̱ naquili̱chipayá̱tit? Quit ankalhí̱n, chu̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ xacma̱kalhtahuaka̱ma̱kó̱ tachixcuhuí̱tat c-milaksti̱pa̱ncán antá̱ c-tlanca xtemplo̱ Dios, hua̱mpi̱ ni̱ pala maktum xuántit pala naquinchipayá̱tit. \v 56 Hua̱mpi̱ huá̱ chuná̱ li̱tlahuapá̱tit laqui̱mpi̱ ma̱kantaxti̱pá̱tit hua̱ntu̱ tili̱chihui̱nanko̱lh xalakmaka̱n profetas acxni̱ chuná̱ tzokko̱lh pi̱ chuná̱ nalay. \p Acxni̱ xlá̱ chuná̱ xuanima̱kó̱, xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pacs tza̱lamakanko̱lh, chu̱ ca̱ta caj xacstu akxtakya̱huako̱lh xma̱kalhtahuaka̱nacán. \s1 Jesús li̱cha̱ncán c-xlacati̱ncan xanapuxcun pa̱lijni \r (Marcos 14:53-65; Lucas 22:54-55, 63-71; Juan 18:12-14, 19-24) \p \v 57 Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ chi̱le̱nko̱lh Jesús antá̱ ti̱tum li̱cha̱nko̱lh c-xchic xapuxcu pa̱li̱ Caifás xuanicán, anta̱ni̱ pacs xtamakstokko̱ni̱t xma̱kalhtahuaka̱nacan judíos, xa̱hua̱ lakko̱lutzi̱n ma̱paksi̱naní̱n. \v 58 Cha̱nchu̱ Pedro tze̱k csta̱laniti̱lhani̱t hasta li̱cha̱nca̱ Jesús c-xchic Caifás. Xlá̱ tánu̱lh c-li̱pacán, chu̱ cha̱lh c-xtanquilhti̱n chiqui̱ anta̱ni̱ xuilakó̱ policías, antá̱ tahui̱ laqui̱mpi̱ pacs naucxilha̱ hua̱ntu̱ nalay. \p \v 59 Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t, antá̱ xuilakó̱ xanapuxcún pa̱lijni, xa̱hua̱ ti̱ xkalhi̱ko̱y xlakasican chixcuhuí̱n hua̱nti̱ pu̱tum xli̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱cán La Junta Suprema. Xlacán xmakni̱putunko̱y Jesús, huachá̱ xli̱putzama̱kó̱ ti̱ nali̱ma̱xtuniputún ta̱ksaní̱n la̱ntla̱ tu̱ nali̱ya̱huako̱y Jesús, laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nali̱macama̱xqui̱ko̱y ti̱ xkalhi̱ko̱y li̱ma̱paksí̱n namakni̱ko̱y. \v 60 Hua̱mpi̱ ma̱squi lhu̱hua̱ ti̱ xli̱ya̱huama̱kó̱, ni̱tu̱ lay xma̱lulokniko̱y, xa̱huachí̱ lhu̱hua̱ ti̱ talacnu̱ko̱lh pi̱ nama̱xtuniko̱y ta̱ksaní̱n, hua̱mpi̱ ma̱squi luhua chuná̱ tlahuako̱lh ni̱tú̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh. \v 61 Hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh chinko̱lh cha̱tuy chixcuhuí̱n hua̱nti̱ luhua xma̱lulokma̱kó̱ acxni̱ chuná̱ xquilhuama̱kó̱: \p —Maktum quin ckaxmatni̱tahu pi̱ yuma̱ chixcú̱ na̱má̱ xquilhuama̱: ‘Quit tla̱n naclactlahuay tlanca xtemplo̱ Dios hua̱mpi̱ caj xli̱aktutu quilhtamacú̱ nactlahuapalay tanu̱ xasa̱sti.’ \p \v 62 Xapuxcu pa̱li̱ tuncán tá̱yalh, chu̱ kalhásquilh Jesús: \p —¿Tú̱huan ni̱tú̱ kalhti̱nana̱ laqui̱mpi̱ natakalhmakta̱yaya? ¿Tú̱ kaxpátpa̱t hua̱ntu̱ ma̱lulokko̱y yuma̱ chixcuhuí̱n c-mimpa̱lacata? \p \v 63 Hua̱mpi̱ huata Jesús caj huá̱ cacs tá̱yalh xta̱chuná̱ la̱mpala ni̱ káxmatli, chu̱ yama̱ xapuxcu pa̱li̱ kalhasquimpá̱: \p —Dios xastacná̱ calhcuyuya̱huán lapi̱ naquinca̱akskahuiya, cli̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ naquinca̱huaniya̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ huix Cristo, xCam Dios. \p \v 64 Jesús kálhti̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ quit Cristo, hua̱mpi̱ na̱ luhua lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ huixín naquiucxilhá̱tit acxni̱ quit Xatalacsacni Chixcú̱ cuilachá nahuán c-xpakstacat xpu̱ma̱paksi̱n Dios hua̱nti̱ huilachá̱ c-akapú̱n, chu̱ na̱ naquiucxilhá̱tit acxni̱ antá̱ nacmimpalaya̱chá̱ xli̱maktuy, antá̱ cmímaj nahuán c-xlacni puclhni. \p \v 65 Yama̱ xapuxcu pa̱li̱ acxni̱ káxmatli̱ yumá̱, xti̱t lactláhualh xlháka̱t caj xtasi̱tzi, chu̱ chuná̱ na̱má̱ huaniko̱lh a̱makapitzí̱n: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ chihui̱nani̱t yuma̱ chixcú̱ ta̱la̱lacata̱qui̱ni̱t Dios. ¿Tú̱ taji̱ tili̱lacasquina̱hu ma̱luloknaní̱n? Pus huixiná̱ ma̱n kaxpatni̱tántit la̱ntla̱ caj tama̱xcajua̱li̱n xtachihuí̱n li̱ta̱la̱lacata̱qui̱ni̱t Dios. \v 66 ¿Lá̱ huixín puhuaná̱tit? ¿Tú̱ natlahuaniya̱hu? \p Cha̱nchu̱ xlacán kalhti̱nanko̱lh, huanko̱lh: \p —Tama̱ chixcú̱ fuerza̱ mini̱niy pi̱ nani̱y sa̱mpi̱ kalhi̱y xtala̱kalhí̱n. \p \v 67 A̱li̱sta̱lh caj tzúculh li̱kama̱nanko̱y, lacachujmani̱ko̱lh, chu̱ li̱pe̱cua̱ ma̱sipa̱ni̱ko̱lh. Na̱ xuí̱ makapitzí̱n ti̱ tzúculh lakalasko̱y, \v 68 na̱má̱ xuaniko̱y: \p —Hua̱ lapi̱ xli̱ca̱na̱ huix Cristo, pus cahuanti̱ lapi̱ lakapasa̱ ti̱ huili̱nimá̱n. \s1 Pedro huan pi̱ ni̱ lakapasa̱ Jesús \r (Marcos 14:66-72; Lucas 22:56-62; Juan 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Cha̱nchu̱ Pedro, antá̱ caj cacs xuí̱ c-xtanquilhti̱n chiqui̱ c-xpu̱lacni li̱pacán, antiyá̱ ni̱ xtamakaxtakni̱t acxni̱ antá̱ chá̱lh. Caj li̱puntzú̱ laktalacatzúhui̱lh cha̱tum tzuma̱t maksquití, huánilh: \p —Clakapasá̱n, sa̱mpi̱ na̱ xa̱ huix ti̱ xta̱lapu̱laya̱ tama̱ Jesús xala c-Galilea. \p \v 70 Hua̱mpi̱ cumu luhua lhu̱hua̱ xtzamacán Pedro kalhtátze̱kli, ni̱ li̱tá̱yalh, na̱má̱ chú̱ kálhti̱lh: \p —Ma̱x ta̱kskahuípa̱t, sa̱mpi̱ quit ni̱ ccatzi̱y hua̱ntu̱ huix quili̱ya̱huápa̱t. \p \v 71 A̱li̱sta̱lh táxtulh quilhtí̱n, luhua xcha̱majá̱ c-xama̱laccha li̱pacán acxni̱ cha̱tum tanu̱ maksquití̱ úcxilhli̱, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh hua̱nti̱ antá̱ lacatzú̱ xya̱kó̱: \p —Xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ yuma̱ chixcú̱ na̱ huá̱ xta̱lapu̱lay Jesús xala c-Nazaret. \p \v 72 Huata Pedro kalhtatze̱kpá̱, catu̱hua̱ tachihuí̱n tzúculh li̱quilhán laqui̱mpi̱ chuná̱ mat naca̱najlanicán hua̱ntu̱ xlá̱ xquilhuama̱, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Tancs cuaniyá̱n pi̱ ni̱ clakapasa̱ tama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huix ma̱pa̱cuhuí̱pa̱t. \p \v 73 Caj tzinú̱ a̱li̱sta̱lh, yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ antá̱ xlaya̱kó̱ xlacán tilaktalacatzuhui̱ko̱lh Pedro, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Luhua maktum xli̱ca̱na̱ pi̱ na̱ huix cha̱tum xlacán ti̱ xta̱lama̱kó̱ tama̱ chixcú, sa̱mpi̱ caj mintachihuí̱n li̱talakapasa̱ pi̱ luhua xta̱chuná̱ chihui̱nana̱ la̱ntla̱ chihui̱nán xlá. \p \v 74 Puschí̱ tzúculh aklhu̱hua̱tnán, hasta Dios xli̱quilhán laqui̱mpi̱ caca̱najlanica̱ pi̱ tancs xchihui̱nama̱, huá̱: \p —Tancs cuaniyá̱n pi̱ ni̱ clakapasa̱ tama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huixín ma̱pa̱cuhui̱pá̱tit. \p Acxnitiyá̱ chú̱ tásalh tantum pu̱yu̱. \p \v 75 Cha̱nchu̱ Pedro na̱ acxnicú̱ lacapá̱stacli̱ xtachihui̱n Jesús hua̱ntu̱ xuanini̱t: ‘Acxni̱ ni̱ a̱tasay nahuán pu̱yu̱ huix aya xli̱maktutu̱ huani̱ta nahuán pi̱ ni̱ quilakapasa.’ Acxni̱ chú̱ lacapa̱stacko̱lh lacapala̱ táxtulh c-quilhtí̱n c-tiji, chu̱ antá̱ tzúculh tasay caj xtali̱puhuá̱n. \c 27 \s1 Jesús macama̱sta̱cán c-xlacati̱n Pilato \r (Marcos 15:1; Lucas 23:1-2; Juan 18:28-32) \p \v 1 Acxni̱ chú̱ tituncúhuilh, tamakstokko̱lh xli̱pacscan xanapuxcun pa̱lijni, chu̱ lakko̱lún hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y judíos, luhua lacxtum li̱catzi̱ko̱lh xatú̱ nali̱ya̱huako̱y Jesús acxni̱ namacama̱sta̱ko̱y c-xlacati̱n gobernador romano laqui̱mpi̱ xlá̱ namakni̱y. \v 2 Xlacán tla̱n macachi̱ko̱lh, antá̱ le̱niko̱lh c-xlacati̱n gobernador hua̱nti̱ xuanicán Pilato. \s1 Judas tapixchi̱tahuacay \p \v 3 Cha̱nchu̱ Judas hua̱nti̱ xmacama̱sta̱ni̱t, acxni̱ úcxilhli̱ pi̱ xtamakstuntlahuani̱t Jesús, aya xli̱lhca̱cani̱t pi̱ namakni̱cán, huata a̱tuyá̱ tipuhua̱, tzúculh li̱puhuán; lacapala̱ lakanko̱lh xanapuxcun pa̱lijni, na̱ antá̱ xuilakó̱ lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n, xma̱pu̱spitniputunko̱y tumi̱n puxamaca̱hu xla plata. \v 4 Acxni̱ lakcha̱nko̱lh chuná̱ huaniko̱lh: \p —Quit cca̱lakmimá̱n, cmimá̱n ca̱pu̱spitniyá̱n mintumi̱n, sa̱mpi̱ ctlahuani̱t tala̱kalhí̱n pi̱ cca̱macama̱xqui̱ni̱tán cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ le̱n xtala̱kalhí̱n laqui̱mpi̱ huixín namakni̱yá̱tit. \p Hua̱mpi̱ huata xlacán chuná̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Hua̱ pala tú̱ nalaniya, tamá̱ quin ni̱ quincui̱ntajcán, huix ti̱ tú̱ caacxtulacca̱xtlahua. \p \v 5 Judas xputzama̱ talacca̱xlán xpa̱lacata xtala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ xtlahuani̱t, maktum lhkan ma̱kósulh yama̱ tumi̱n c-xpu̱lacni templo, chu̱ tuncán taquilhánu̱lh alh anta̱ni̱ xacstu tapixchi̱tahuácalh. \p \v 6 Cha̱nchu̱ xanapuxcun pa̱lijni̱ sacqui̱ko̱lh yama̱ tumi̱n xla plata, chu̱ chuná̱ la̱huaniko̱lh: \p —Yuma̱ tumi̱n xtápalh tu̱ li̱taxokoni̱t xlatáma̱t cha̱tum chixcú̱ laqui̱mpi̱ namakni̱cán, huá̱ xpa̱lacata ni̱ lakchá̱n namuju̱ya̱hu c-xpu̱ma̱qui̱can ofrenda. \p \v 7 Huata xatlá̱n lacxtum lacca̱xlako̱lh pi̱ namaktama̱huako̱y xpu̱cuxtu cha̱tum chixcú̱ xtlahuana xa̱lu̱, laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱acnu̱ko̱cán hua̱nti̱ caj antá̱ nani̱tamakán, chu̱ hua̱nti̱ ni̱ antá̱ xalaní̱n, caj xamini. \v 8 Pus huá̱ xpa̱lacata, yuma̱ pú̱cuxtu̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱cán hasta la̱nchú̱ Campo de Sangre. \v 9 Puschí̱ chuná̱ xlacán li̱ma̱kantaxti̱ko̱lh hua̱ntu̱ maka̱n quilhtamacú̱ títzokli̱ profeta Jeremías c-Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ chuná̱ huan: “Tiyaca̱ yama̱ puxamaca̱hu tumi̱n xla plata, hua̱ xtápalh tu̱ xli̱lacca̱xlako̱ni̱t makapitzí̱n xala c-Israel pi̱ nali̱macama̱sta̱cán cha̱tum chixcú, \v 10 na̱ huá̱ li̱xokoca̱ xpu̱cuxtu xtlahuana xa̱lu̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quili̱ma̱páksi̱lh Quimpu̱chinacán pi̱ nactzoka̱ c-quilibro.” \s1 Pilato ma̱kalhapali̱y Jesús \r (Marcos 15:2-5; Lucas 23:3-5; Juan 18:33-38) \p \v 11 Acxnitiyá̱ antá̱ xyá̱ Jesús anta̱ni̱ xli̱cha̱ncani̱t c-xlacati̱n gobernador, chu̱ xlá̱ kalhásquilh: \p —¿Pi̱ xli̱ca̱na̱ huix xReycan judíos? \p —Xli̱ca̱na̱ xlá, luhua lacatancs la̱ huana —kalhtí̱nalh Jesús. \p \v 12 Hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ xanapuxcun pa̱lijni, chu̱ lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n catu̱huá̱ tu̱ tzúculh li̱ya̱huako̱y ta̱ksaní̱n, Jesús ni̱ pala kalhtum tachihuí̱n xkalhtí̱nalh tu̱ xli̱ya̱huama̱ca̱. \v 13 Pus huá̱ xpa̱lacata Pilato chuná̱ kalhásquilh: \p —¿Lá̱ntla̱ pi̱ ni̱tú̱ catili̱kalhtí̱nanti? ¿Tú̱ kaxpata̱ pi̱ catu̱huá̱ li̱ya̱huama̱kó̱n yuma̱ chixcuhuí̱n? \p \v 14 Hua̱mpi̱ huata Jesús a̱tzinú̱ luhua caj cacs tá̱yalh, chu̱ ni̱tú̱ kalhtí̱nalh. Chuna̱mpi̱ gobernador Pilato luhua lanaj li̱lacahua̱ acxni̱ úcxilhli̱ pi̱ yama̱ chixcú̱ ni̱tú̱ xkalhti̱nán. \s1 Li̱lhca̱cán Jesús pi̱ namakni̱cán \r (Marcos 15:6-20; Lucas 23:13-25; Juan 18:38-19:16) \p \v 15 Xli̱ankalhí̱n Pilato xli̱smani̱ni̱t pi̱ ca̱ta ca̱ta̱ xmakaxtakniko̱y judíos cha̱tum tachí̱n acxni̱ xlakcha̱ná̱ xpa̱scuajcán xla ta̱kspuntza̱lí̱n, la̱ntla̱ chá̱ xatí̱ nalacsacko̱y. \v 16 Pus luhua acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ xtanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n cha̱tum tlanca lu̱cuj chixcú, luhua xatalakapasni̱ hua̱nti̱ xuanicán Barrabás. \v 17 Chuná̱ pi̱ Pilato acxni̱ úcxilhli̱ pi̱ aya macxtum xya̱kó̱ lhu̱hua tachixcuhuí̱tat, pus kalhasquinko̱lh: \p —¿Xatí̱ huixín lacasquiná̱tit nacca̱macama̱xqui̱yá̱n yuma̱ ca̱ta, ¿pi̱ hua̱ Barrabás, usu yuma̱ Jesús hua̱nti̱ na̱ li̱tapa̱cuhui̱y Cristo? \p \v 18 Huá̱ chuná̱ li̱huaniko̱lh Pilato sa̱mpi̱ xlá̱ lacatancs xcatzi̱y pi̱ cumu caj xquiclhcatzaniko̱y Jesús huá̱ xli̱macama̱sta̱ko̱ni̱t c-xlacati̱n xpu̱ma̱paksí̱n. \p \v 19 Acxni̱ Pilato ni̱tú̱ xa̱lacca̱xtlahuay yuma̱ talakapútzi̱t, xlá̱ xuí̱ c-xlactahui̱lh xla ma̱paksi̱ná̱ acxni̱ chilh cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xmima̱ huaniy xtachihui̱n xpusca̱t hua̱ntu̱ xmacaminima̱, chu̱ chuna̱ na̱má̱ xuanima̱: “¡Luhua xli̱ca̱na̱ catlahua̱ li̱tlá̱n, ni̱tú̱ tili̱paktanu̱ya̱ huix tama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ xtala̱kalhí̱n pala tu̱ nali̱ya̱huaya! Sa̱mpi̱ yuma̱ tzi̱sní̱ quit luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ cli̱ma̱níxnalh caj xpa̱lacata.” \p \v 20 Pus acxni̱ yama̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xma̱lacnu̱nima̱kó̱ Pilato, xlacán chihui̱nama̱xqui̱ko̱lh xli̱lhu̱hua chixcuhuí̱n pi̱ huá̱ casquinko̱lh camakaxtakca̱ Barrabás, chu̱ na̱ cahuanko̱lh pi̱ maktum camakni̱ca̱ Jesús. \v 21 Gobernador Pilato kalhasquimpalako̱lh xli̱maktuy: \p —¿Xatí̱ yumá̱ luhua lacasquiná̱tit nacca̱makaxtakniyá̱n, pá̱ hua̱ Barrabás, usu hua̱ Jesús? \p Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —¡Huá̱ camakáxtakti̱ Barrabás! \p \v 22 Pilato kalhasquimpalako̱lh: \p —Hua̱mpi̱ chi̱nchu̱ yuma̱ Jesús hua̱nti̱ li̱ma̱xtuputuncán Cristo mima̱laktaxti̱nacán, ¿tú̱ chú̱ quit nactlahuaniy? \p Li̱macxtum kalhti̱nanko̱lh: \p —¡Capakaxtokohuaca̱ c-cruz! \p \v 23 Xlá̱ huanipalako̱lh: \p —Hua̱mpi̱ caquihuanítit, ¿tú̱ tlahuani̱t hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n? \p Huata xlacán caj tzucupaj quilhaniko̱y: \p —¡Capakaxtokohuaca̱ c-cruz! \p \v 24 Acxnicú̱ Pilato luhua li̱huana̱ cátzi̱lh pi̱ ni̱ lay xma̱tla̱ni̱y xpa̱lacata namakaxtaka̱ Jesús, hua̱mpi̱ xli̱lhu̱hua̱ huata caj ca̱x xca̱tasama̱kó̱ pi̱ namakni̱cán, pus huá̱ xpa̱lacat’ li̱ma̱tiyí̱nalh paktum actzu̱ bandeja̱ chúchut, chu̱ acxni̱ tzúculh makachakán c-xlacati̱ncán chuná̱ huaniko̱lh: \p —¡Hua̱ lapi̱ tú̱ natlahuaniyá̱tit tama̱ chixcú, quit ni̱ quincui̱nta̱! Xa̱huachí̱ huixín naxoko̱naná̱tit xpa̱lacata̱ pi̱ namakni̱yá̱tit, sa̱mpi̱ ni̱tú̱ cli̱ma̱lacapu̱y quit, xlá̱ ni̱ kalhi̱y xtala̱kalhí̱n. \p \v 25 Huata xli̱lhu̱hua chixcuhuí̱n quilhminko̱chá, chu̱ na̱má̱ kalhti̱nanko̱lh: \p —¡Pus ma̱squi quin xa̱hua̱ quincamancán caquinca̱tahuacanichá̱n tala̱kalhí̱n, chu̱ li̱xokó̱n xpa̱lacata pi̱ nacmakni̱ya̱hu yuma̱ chixcú! \p \v 26 Puschí̱ Pilato makaxtakniko̱lh Barrabás, chu̱ xli̱ma̱paksí̱nalh pi̱ casnokca̱ Jesús. A̱li̱sta̱lh chú̱ macama̱xqui̱ko̱lh xtropa̱ laqui̱mpi̱ xlacán napakaxtokohuacako̱y c-cruz. \p \v 27 Cha̱nchu̱ yama̱ xtropa̱ ma̱paksi̱ná̱ le̱nko̱lh Jesús c-xtanquilhti̱n xpu̱ma̱paksi̱n gobernador, chu̱ na̱ antá̱ tamacxtumi̱ko̱lh xa̱makapitzi̱n xta̱tropa̱cán, chu̱ li̱tamakstiliko̱lh Jesús xli̱pacs kampu̱tum tropa̱. \v 28 Xlacán ma̱lakxtuko̱lh xlhaka̱t Jesús, chu̱ ma̱lhaka̱ko̱lh mactum luhua tzutzoko li̱la̱ lháka̱t. \v 29 Cha̱tum tropa̱ huilí̱nilh c-xakxe̱ka̱ aktum corona tu̱ xli̱katstilini̱t lhtucú̱n, na̱ ma̱chipi̱ko̱lh kantum lasasa quihui̱ c-xpakstacat xmacán. A̱li̱sta̱lh chú̱ tzucuko̱lh li̱kama̱nanko̱y, lakatatzokostako̱lh, chu̱ chuná̱ tzúculh huaniko̱y: \p —¡Caxani̱li̱huayá̱ calatapa̱ huix xreycan judíos! \p \v 30 Makapitzí̱n xchujmani̱ma̱kó̱, maklhti̱ko̱lh yama̱ lasasa quihui̱ tu̱ xma̱chipi̱ko̱ni̱t, chu̱ pi̱ huatiya̱ xlit xli̱aksnokko̱y c-xakxe̱ka. \v 31 Acxni̱ chú̱ li̱tlakuanko̱lh la̱ntla̱ xli̱kama̱nama̱kó̱ tropa̱, pus ma̱lakxtupalako̱lh xatzutzoko lháka̱t hua̱ntu̱ xma̱lhaka̱ko̱ni̱t, chu̱ huá̱ ma̱lhaka̱palako̱lh xlháka̱t Jesús. Acxnitiyá̱ chú̱ le̱nca̱ laqui̱mpi̱ napakaxtokohuacako̱y c-aktum cruz. \s1 Jesús xtokohuacacán c-cruz laqui̱mpi̱ nani̱y \r (Marcos 15:21-32; Lucas 23:26-43; Juan 19:17-27) \p \v 32 Yama̱ tropa̱ ma̱cuqui̱ko̱lh Jesús kantum cruz, chu̱ antá̱ xle̱ma̱kó̱ anta̱ni̱ napakaxtokohuacako̱y. Xpuntaxtuma̱ko̱lhá̱ ca̱chiquí̱n acxni̱ pa̱xtokko̱lh cha̱tum chixcú̱ xuanicán Simón, xala c-Cirene xuani̱t. Acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh, chipako̱lh, chu̱ fuerza̱ ma̱le̱ni̱ko̱lh xcruz Jesús. \p \v 33 Acxni̱ chú̱ cha̱nko̱lh lacatum anta̱ni̱ huanicán Gólgota (yuma̱ tachihuí̱n huamputún: “Xaclucut Ni̱n”), \v 34 antá̱ tima̱hui̱putunko̱lh vinagre hua̱ntu̱ xlakmaca̱ncani̱t xu̱n lí̱cuchun, hua̱mpi̱ acxni̱ Jesús kalhuá̱nalh xlá̱ ni̱ huapútulh. \p \v 35 Acxni̱ chú̱ xpakaxtokohuacacani̱ttá̱ c-cruz yama̱ tropa̱ ma̱akpitziko̱lh xlháka̱t, caj tili̱maca̱nko̱lh suerte xatí̱ tla̱n nalakchá̱n. \v 36 A̱li̱sta̱lh caj tahuilako̱lh laqui̱mpi̱ namaktakalhko̱y. \v 37 Yama̱ tropa̱ na̱ xtokoko̱lh c-xacpu̱n xcruz Jesús paktum tama̱ anta̱ni̱ chuná̱ na̱má̱ xtatzokni̱t: “Hua̱ yumá̱ Jesús xReycan judíos.” \p \v 38 Chu̱ na̱ luhua lacxtum tita̱pakaxtokohuacako̱ca̱ cha̱tuy kalha̱naní̱n, cha̱tum huaca̱ c-xpakstácat, chu̱ hua̱ a̱cha̱tum c-xpakxuqui. \v 39 Makapitzí̱n hua̱nti̱ antá̱ xti̱taxtuti̱lhako̱y c-tiji̱ xma̱xcajua̱li̱ko̱y, chu̱ na̱ xli̱ta̱cchiquiko̱y. \v 40 Xuaniko̱y: \p —¡Chi̱nchu̱ cumu huix huana̱ pi̱ tla̱n nalactlahuaya̱ tlanca xtemplo̱ Dios, chu̱ caj xli̱aktutu quilhtamacú̱ nali̱ya̱huapalaya̱ tanu̱ xasa̱sti, pus chú̱ cata̱cta̱ c-cruz lapi̱ ca̱na̱ huana̱ laqui̱mpi̱ quin naccatzi̱ya̱hu lapi̱ xli̱ca̱na̱ huix xCam Dios! \p \v 41 Pus na̱ chuná̱ xli̱kalhkama̱nanko̱y hua̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ laktzokqui̱naní̱n, chu̱ lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n hua̱nti̱ na̱ antá̱ xlaya̱kó̱, xuanko̱y: \p \v 42 —¡Xli̱ca̱na̱ luhua tla̱n xlá̱ ma̱laktaxti̱ko̱lh xa̱makapitzí̱n, hua̱mpi̱ xacstu ni̱ lay ma̱laktaxti̱cán! Pus lapi̱ xli̱ca̱na̱ huá̱ chú̱ Rey xala c-Israel, pus lacapala̱ catáactalh c-cruz laqui̱mpi̱ quin na̱ nali̱pa̱huana̱hu, chu̱ naca̱najlaya̱hu pi̱ huá̱ quima̱laktaxti̱nacán. \v 43 Xlá̱ huan pi̱ mat xli̱ca̱na̱ li̱pa̱huán Dios sa̱mpi̱ mat huá̱ xCam, pus chú̱ camilh makta̱yay lapi̱ xli̱ca̱na̱ xlá̱ luhua lakalhamán, sa̱mpi̱ chuná̱ quinca̱huanini̱tán pi̱ xli̱ca̱na̱ huá̱ xCam Dios. \p \v 44 Chu̱ hasta na̱ chuná̱ xlacama̱huacako̱y kalha̱naní̱n hua̱nti̱ xta̱pakaxtokohuacako̱cani̱t. \s1 Jesús acni̱tahuacay c-cruz \r (Marcos 15:33-41; Lucas 23:44-49; Juan 19:28-30) \p \v 45 Yama̱ quilhtamacú̱, ma̱x la̱mpala ca̱tastúnut xuani̱t, acxni̱ chunata la̱ntla̱ titapaklhtu̱ti̱ko̱lh la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ yama̱ tíyat, chu̱ hasta ca̱maktutu hora xala ca̱ko̱tanú̱n a̱cu ca̱xkakapá̱. \v 46 Na̱ luhua acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ hora Jesús luhua palha̱ chuná̱ ca̱tásalh: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” (Yuma̱ tachihuí̱n huamputún: “Ta̱ta̱ Dios, ¿tú̱huan lhtuj quimakaxtakni̱ta?”) \v 47 Makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ antá̱ xlaya̱kó̱ kaxmatko̱lh tu̱ Jesús xquilhuama̱, chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —Yuma̱ chixcú̱ tasanima̱ xamaka̱n profeta Elías xuani̱t. \p \v 48 Cha̱tum lacapala̱ alh putzay actzu̱ panáma̱c, xlá̱ li̱huana̱ lí̱lupli̱ xaxcuta vinagre, antá̱ chú̱ ma̱láknu̱lh c-kantum lasasa, cha̱nchu̱ huá̱ chú̱ li̱cháxnilh hasta c-xquilhni̱ Jesús laqui̱mpi̱ nahuay. \v 49 Hua̱mpi̱ huata xa̱makapitzí̱n xuanko̱y: \p —¡Ni̱ chuná̱ catlahua̱ la̱ntamá̱! Catahuacaka̱lh, calaka̱lh chú̱ pala namín lakma̱xtuy profeta Elías xuani̱t. \p \v 50 Jesús a̱maktum palha̱ ca̱tásalh, chu̱ acxnitiyá̱ ni̱lh. \v 51 Na̱ luhua acxni̱ chú̱ yama̱ li̱lakatlapá̱n hua̱ntu̱ xli̱lakatlapa̱nancán c-tlanca templo xala c-Jerusalén, pu̱makatuy tihua̱ la̱ntla̱ xacstu talácxti̱tli, tzucuchá̱ ta̱lhmá̱n hasta tu̱tzú̱. Xli̱ca̱tlanca̱ tíyat tachiquiko̱lh, chu̱ na̱ chuná̱ lactlanca chíhuix pu̱makatuy huá̱ la̱ntla̱ taska̱ko̱lh. \v 52 Lhu̱hua tahuaxni, usu lhucu̱ c-pu̱ta̱cnú̱n talacqui̱ko̱lh anta̱ni̱ xma̱acnu̱ko̱cani̱t hua̱nti̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Dios, chu̱ hua̱nti̱ aya xni̱ko̱ni̱ttá, pus xlacán lakastakuananko̱lh ca̱li̱ní̱n. \v 53 A̱li̱sta̱lh acxni̱ Jesús lakastakuanánalh ca̱li̱ní̱n xlacán titaxtuko̱lh c-pu̱ta̱cnú̱n, chu̱ titanu̱ko̱lh c-Jerusalén, na̱ lhu̱hua̱ ti̱ ucxilhko̱lh pi̱ xlakastakuananko̱ni̱t. \p \v 54 Yama̱ capitán, xa̱hua̱ makapitzi̱n tropa̱ ti̱ xmaktakalhma̱kó̱ Jesús, acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh la̱ntla̱ xtachiquima̱ tíyat, chu̱ xlaktzankama̱, xlacán li̱pe̱cua̱ tipe̱cuanko̱lh, chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —¡Xli̱ca̱na̱ hua̱ yuma̱ cha̱tum chixcú̱ xCam Dios xuani̱t! \p \v 55 Antá̱ tzinú̱ lakamákat xlaya̱kó̱ makapitzi̱n lacchaján hua̱nti̱ a̱huatá̱ csta̱laniko̱ni̱tanchá̱ Jesús c-Galilea, chu̱ xmakta̱yako̱ni̱t acxni̱ xlá̱ xli̱chihui̱nama̱ xtachihui̱n Dios. \v 56 Antá̱ xmaklaya̱ María Magdalena, xa̱hua̱ María hua̱nti̱ xtzi Santiago, chu̱ José; chu̱ na̱ antá̱ xlaya̱ xpusca̱t Zebedeo. \s1 Jesús ma̱acnu̱cán \r (Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56; Juan 19:38-42) \p \v 57 Acxni̱ ko̱tánu̱lh yama̱ quilhtamacú̱, cha̱tum chixcú ma̱tamacu̱nú, xuanicán José xala c-Arimatea, hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huán Jesús, \v 58 xlá̱ alh ta̱chihui̱nán gobernador Pilato, huánilh pi̱ camá̱xqui̱lh talacasquín laqui̱mpi̱ nama̱acti̱y, chu̱ nama̱acnu̱y xtiyatli̱hua. Pilato tla̱n tláhualh hua̱ntu̱ huanica̱, chu̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ cama̱xqui̱ca̱ xtiyatli̱hua Jesús. \v 59 José lacapala̱ alh, chu̱ má̱acti̱lh Jesús; xlá̱ li̱huana̱ li̱pu̱máksuitli̱ mactum xachakani sábana. \v 60 Cha̱nchu̱ antá̱ chú̱ má̱acnu̱lh c-aktum xasa̱sti tahuaxni̱ hua̱ntu̱ ma̱n xma̱lacahuaxni̱nani̱t c-xlacan sipi̱. Acxni̱ chú̱ ca̱xma̱mi̱ko̱lh Jesús c-xpu̱lacni̱ yama̱ lhucu, li̱huana̱ li̱lakatálalh anta̱ni̱ xlactanu̱cán c-lhucu̱ aktum tlanca chíhuix. \v 61 Hua̱mpi̱ huata yama̱ cha̱tuy lacchaján María Magdalena, chu̱ cha̱tum li̱tum María, antá̱ xlacán xuilakó̱ lacatzú̱ c-tahuaxni, chu̱ pacs xucxilhma̱kó̱. \s1 Makapitzi̱n tropa̱ maktakalhnanko̱y anta̱ni̱ acnu̱y Jesús \p \v 62 Li̱cha̱lí̱ chú̱ sábado acxni̱ xlakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ la̱ntla̱ jaxcán, yama̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ fariseos macxtum lakanko̱lh Pilato, \v 63 chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Señor gobernador, yama̱ aksani̱na̱ chixcú̱ hua̱nti̱ makni̱ni̱tahu, xlá̱ xli̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y tachixcuhuí̱tat acxni̱ xlamajcú̱ pi̱ xli̱aktutu quilhtamacú̱ xlá̱ nalakastakuanán ca̱li̱ní̱n. \v 64 Huá̱ cmimá̱n ca̱li̱huaniyá̱n pi̱ xma̱paksi̱kó̱ mintropa̱ laqui̱mpi̱ xanko̱lh maktakalhnanko̱y aktutu quilhtamacú̱, ni̱ xahua̱ xamaktum nascacaminko̱y xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, a̱li̱sta̱lh chú̱ naquilhtzucupalako̱y c-xlacati̱ncán xli̱lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat pi̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n. Pus a̱li̱sta̱lh chú̱ yuma̱ ta̱ksaní̱n luhua tlanca̱ naqui̱taxtuy ni̱ xahua̱ la̱ntla̱ xli̱kalhchihui̱nancán xapu̱lana̱. \p \v 65 Pilato kalhti̱ko̱lh: \p —Pus lacapala̱ cama̱ca̱xkó̱tit tropa̱, chu̱ huixín ma̱n caca̱xtlahuátit la̱ntla̱ lacasquiná̱tit namaktakalhnanko̱y laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ nakalhancán c-pu̱ta̱cnu̱n. \p \v 66 Yama̱ chixcuhuí̱n qui̱lako̱lh c-lhucu̱ anta̱ni̱ xma̱acnu̱cani̱t Jesús, luhua li̱huana̱ sellartlahuako̱lh xlacán yama̱ tahuaxni̱ anta̱ni̱ xuí̱ tlanca chíhuix hua̱ntu̱ xli̱lakatalacani̱t, chu̱ antá̱ makaxtakko̱ca̱ tropa̱ laqui̱mpi̱ xlacán namaktakalhnanko̱y tantacú̱, chu̱ tantascaca. \c 28 \s1 Jesús lakastakuanán ca̱li̱ní̱n \r (Marcos 16:1-8; Lucas 24:1-12; Juan 20:1-10) \p \v 1 Acxni̱ xti̱taxtuni̱ttá̱ sábado xli̱jaxatcan judíos, chu̱ aya xca̱xkakama̱ lacatzi̱sa̱ domingo, María Magdalena, chu̱ cha̱tum ti̱ na̱ María xuanicán qui̱lako̱lh anta̱ni̱ xma̱acnu̱cani̱t Jesús. \v 2 Hua̱mpi̱ acxni̱ ni̱ xa̱cha̱nko̱y caj xamaktum li̱pe̱cua̱ tzúculh tachiquiy tíyat sa̱mpi̱ cha̱tum xángel Dios ta̱ctachi̱ ca̱tiyatna, chu̱ antá̱ chilh c-lhucu̱ anta̱ni̱ xma̱acnu̱cani̱t Jesús. Xlá̱ talacatzúhui̱lh c-tahuaxni, chu̱ ma̱pá̱nu̱lh yuma̱ tlanca chíhuix hua̱ntu̱ xli̱lakatalacani̱t. A̱li̱sta̱lh chú̱ antá̱ culucs lactahui̱ c-xokspún. \v 3 Luhua tlayajua̱ xtasiyuy xta̱chuná̱ la̱ntla̱ maklípit, chi̱nchu̱ xlháka̱t luhua snapapa̱ xtasiyuy xta̱chuná̱ la̱ntla̱ miqui, usu xaseda̱ lháka̱t. \v 4 Acxni̱ yama̱ tropa̱ ucxilhko̱lh, xli̱ca̱na̱ luhua pe̱cuanko̱lh caj xpa̱lacata̱ tu̱ xucxilhma̱kó̱, hasta caj xtape̱cuacán tzucuko̱lh lhpipiko̱y, chu̱ la̱mpala xta̱chuná̱ xaní̱n tama̱ko̱lh. \v 5 Yama̱ ángel chuná̱ huaniko̱lh lacchaján: \p —Ni̱ cape̱cuántit, quit ccatzi̱y pi̱ huixín huá̱ putzayá̱tit Jesús hua̱nti̱ tipakaxtokohuacaca̱ c-cruz. \v 6 Hua̱mpi̱ u̱nú̱ nia̱lh tí̱ tanu̱ma̱, huata xlá̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n chuná̱ la̱ntla̱ tica̱huanín nalay. Lapi̱ ni̱ ca̱najlayá̱tit hasta ma̱squi catántit ucxilhá̱tit anta̱ni̱ xma̱mi̱cani̱t. \v 7 Chú̱ huata lacapala̱ capítit, cama̱catzi̱ni̱kó̱tit xli̱ma̱kalhtahuáka̱t pi̱ lakastakuanani̱t, chu̱ lama̱ xastacná, chu̱ xlá̱ ca̱pu̱lanimá̱n, chu̱ aya amajá c-Galilea laqui̱mpi̱ na̱ napiná̱tit huixín, chu̱ antá̱ ma̱n naucxilha̱pítit. Xma̱n huá̱ yuma̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ quit xacmini̱tán ca̱huaniyá̱n. \p \v 8 Yama̱ lacchaján caj xtape̱cuacán, chu̱ xtapa̱xuhua̱ncán takosú̱n anko̱lh ma̱catzi̱ni̱nanko̱y hua̱ntu̱ xkantaxtuni̱t. \v 9 Hua̱mpi̱ acxni̱ ni̱ xa̱cha̱nko̱y, chunacú̱ xkosnama̱kó̱ c-tiji, caj xamaktum antá̱ tasiyuniko̱lh Jesús, chu̱ xakatli̱ko̱lh. Xlacán lacapala̱ laktalacatzuhui̱ko̱lh, lakatatzokostako̱lh c-xlacatí̱n, chu̱ snat tlahuako̱lh c-xtantú̱n, chu̱ tzúculh ca̱cni̱naniko̱y. \v 10 Cha̱nchu̱ Jesús chuná̱ huaniko̱lh: \p —Catatlihuáklhtit, ni̱ cape̱cuántit, huata caqui̱huanipítit tama̱ nata̱laní̱n pi̱ antá̱ cama̱ c-Galilea laqui̱mpi̱ antá̱ pu̱tum naquiucxilhko̱ya̱chá. \s1 Xamaktakalhnani̱n tropa̱ li̱chihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ kantaxtuni̱t \p \v 11 Xli̱makua̱ cajcu c-tiji̱ xanko̱y lacchaján, yama̱ makapitzi̱n tropa̱ ti̱ xmaktakalhnama̱kó̱ c-tahuaxni̱ cha̱nko̱lh ca̱chiquí̱n, chu̱ acxni̱ lakcha̱nko̱lh xanapuxcun pa̱lijni, tzúculh li̱ta̱chihui̱nanko̱y xpa̱lacata xli̱pacs tu̱ xlani̱t. \v 12 Huata yama̱ pa̱lijni̱ lacapala̱ ma̱macxtumi̱ko̱lh lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ lacxtum li̱tachihuini̱li̱ko̱lh tú̱ xatlá̱n natlahuako̱y. Pus lacxtum li̱catzi̱ko̱lh pi̱ nama̱xqui̱ko̱y lhu̱hua tumi̱n yama̱ tropa̱. \v 13 Chuna̱ na̱má̱ huaniko̱ca̱: \p —Huixín kalhtum cahuántit pi̱ acxni̱ aclhtatahuilátit ca̱tzi̱sní, chinko̱lh xli̱ma̱kalhtahuaka̱t Jesús, chu̱ tze̱k kalhale̱nko̱lh xtiyatli̱hua. \v 14 Na̱ lapi̱ xamaktum nacatzi̱y gobernador yuma̱ tachihuí̱n, huixín ni̱ cali̱puhuántit sa̱mpi̱ quin nacma̱akatancsaya̱hu, hua̱mpi̱ huixín ni̱tú̱ catica̱lakchá̱n talakapútzi̱t. \p \v 15 Cha̱nchu̱ xlacán maklhti̱nanko̱lh tumi̱n, chuná̱ tlahuako̱lh hua̱ la̱ntla̱ cstacya̱huako̱cani̱t. Pus caj hua̱ yumá̱ xpa̱lacata ma̱squi hasta la̱nchu̱ quilhtamacú̱ pacs judíos chuná̱ xlacán huanko̱y. Pus hua̱ yuma̱ tahuán, tita̱kahuani̱niko̱lh judíos hasta chú̱. \s1 Jesús a̱huatá̱ xakatli̱ko̱y xli̱ma̱kalhtahuáka̱t, chu̱ huaniko̱y pi̱ cali̱chihui̱nanko̱lh xtachihuí̱n \r (Marcos 16:14-18; Lucas 24:36-49; Juan 20:19-23) \p \v 16 Cha̱nchu̱ huá̱ xkalhaca̱huitucán li̱ma̱kalhtahuáka̱t, tianko̱lh c-Galilea chu̱ cha̱nko̱lh c-aktum ka̱stí̱n anta̱ni̱ xuaniko̱ni̱t Jesús. \v 17 Acxni̱ xlacán ucxilhko̱lh, ca̱cni̱naniko̱lh; ma̱squi makapitzí̱n xlacán ni̱ luhua lay xca̱najlako̱y lapi̱ luhua xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ xucxilhma̱kó̱. \v 18 Acxni̱ chú̱ Jesús laktalacatzuhui̱ko̱lh anta̱ni̱ xtamakstokko̱ni̱t, xakatli̱ko̱lh, chuná̱ huaniko̱lh: \p —Dios quima̱xqui̱ni̱t xli̱pacs xli̱ma̱paksí̱n laqui̱mpi̱ quit nacma̱paksi̱ko̱y la̱ntla̱ caxatu̱cahuá̱ tu̱ anán c-akapú̱n xa̱huá̱ tu̱ anán ca̱tuxá̱huat. \v 19 Chuna̱mpi̱ cca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ capítit xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat, xli̱pacs caxati̱cahuá̱ cali̱ta̱chihui̱nankó̱tit la̱ntla̱ luhua xli̱ca̱na̱ aksti̱tum naquili̱pa̱huanko̱y. Chu̱ nali̱akmunuko̱yá̱tit c-xtucuhuini Xatla̱t Dios, c-xtucuhuini xaCam, chu̱ c-xtucuhuini Espíritu Santo. \v 20 Chu̱ huixín luhua li̱huana̱ cama̱siyunikó̱tit la̱ntla̱ nama̱kantaxti̱ko̱y xli̱pacs li̱ma̱paksí̱n tu̱ cca̱li̱ma̱paksi̱ni̱tán. Xa̱hua̱ lacatancs cacatzí̱tit pi̱ xa̱li̱ankalhí̱n quit nacca̱ta̱latama̱yá̱n cha̱li̱ cha̱lí̱ hasta acxni̱ nasputa̱ ca̱tuxá̱huat.