\id ACT \h LOS HECHOS \toc1 Xtascujutcan Apó̱stoles \toc2 LOS HECHOS \toc3 Hch. \mt1 Xtascujutcan Apó̱stoles \is1 TAPAJMUJUN TACHIHUIN: \ip Yuma̱ li̱kalhtahuaka̱ hua̱ntu̱ li̱chihui̱nán xtascujutcan apóstoles, huá̱ na̱ tzokni̱t San Lucas. Makapitzí̱n li̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱y yuma̱ libro: “Xtascujut Espíritu Santo”, sa̱mpi̱ u̱nú̱ c-li̱kalhtahuaka̱ li̱chihui̱nán la̱ntla̱ Espíritu Santo xmakta̱yako̱y c-xlatama̱tcán yama̱ xapu̱lh ca̱najlaní̱n hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱y Cristo, chu̱ la̱ntla̱ xma̱tlahui̱ko̱y lhu̱hua̱ lactlanca xtascujutcán. Na̱ antiya̱ u̱nú̱ c-libro̱ li̱chihui̱nán la̱ntla̱ apóstoles San Pedro, chu̱ San Pablo aksti̱tum cscujnima̱kó̱ Cristo, chu̱ tancs xma̱lulokma̱kó̱ xtachuhuí̱n c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ ni̱ xlakapasko̱y. Ma̱squi xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ yuma̱ apóstoles cscujma̱kó̱, hua̱mpi̱ luhua li̱huana̱ tuncán xtasiyuy pi̱ hua̱ Espíritu Santo luhua xma̱tlihuaklhmakó̱, sa̱mpi̱ u̱nú̱ c-li̱kalhtahuaka̱ li̱huacá̱ íta̱t ciento la̱ntla̱ tata̱ksa̱ xtucuhuini Espíritu Santo anta̱ni̱ li̱chihui̱nán hua̱ntu̱ xtlahuama̱ c-xlatama̱tcan hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Cristo. Unú̱ hua̱ luhua li̱chihui̱nama̱ yama̱ hua̱nti̱ luhua ma̱n xta̱latapu̱li̱ko̱ni̱t Jesús c-xtascújut, chu̱ na̱ xucxilhma̱kó̱ acxni̱ makni̱ca̱ c-cruz, xa̱hua̱ la̱ntla̱ xastacná̱ xlatama̱palay acxni̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n. Li̱chihui̱nán la̱ntla̱ xlacán cani̱huá̱ xanko̱y ma̱lulokko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱, Cristo ma̱squi ni̱lh, hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh lakastakuánalh, chu̱ latama̱pá̱. Xlacán cani̱huá̱ ma̱akahuani̱ko̱lh yuma̱ lacuan tama̱catzi̱ní̱n xpa̱lacata la̱ntla̱ Jesús ma̱sta̱y akapu̱táxtut, tzucuko̱lh c-Jerusalén, chu̱ ni̱ li̱maka̱s c-xatiyat Judea, a̱li̱sta̱lh a̱tzinú̱ mákat anko̱lh c-Samaria, chu̱ hasta c-xli̱pacs ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱ko̱y Roma. \c 1 \s1 Jesús huan pi̱ namín Espíritu Santo \p \v 1 Huix tali̱pa̱hu quiamigo Teófilo: \p Yama̱ li̱kalhtahuaka̱ hua̱ntu̱ pu̱lh ctilacca̱xtláhualh ctítzokli̱, chu̱ ctima̱lakacha̱nichá̱n, antá̱ quit cli̱chihui̱nama̱ pacs hua̱ntu̱ tláhualh, chu̱ ma̱síyulh Jesús u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat, hasta acxni̱ la̱ntla̱ tima̱tzúqui̱lh xtascújut, \v 2-3 chu̱ hasta yama̱ quilhtamacú̱ acxni̱ titata̱lhmá̱ni̱lh, alh c-akapú̱n. Huix catzi̱ya̱ la̱ntla̱ makni̱ca̱, hua̱mpi̱ xlá̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n, chu̱ ti̱puxam quilhtamacú̱ latama̱lhcú̱, chu̱ ankalhí̱n tasiyuniko̱lh xapóstoles laqui̱mpi̱ xlacán naucxilhko̱y, hua̱ yumá̱ tu̱ li̱huana̱ li̱ma̱lacatancsako̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ lama̱ xastacná. Acxni̱ ni̱ xa̱án c-akapú̱n, xlá̱ li̱huana̱ ta̱kalhchihui̱nanko̱lh xapóstoles, huaniko̱lh la̱ntla̱ nakantaxtuy c-xlatama̱tcán yama̱ xtapaksi̱t Dios hua̱ntu̱ xlá̱ xmini̱t ma̱quilhtzuqui̱y ca̱tuxá̱huat; chu̱ Espíritu Santo pacs xma̱akata̱ksni̱ko̱y hua̱ntu̱ xuanima̱kó̱. \p \v 4 Maktum, acxni̱ xlá̱ tasiyunipalako̱lh, chuná̱ huaniko̱lh xapóstoles: \p —¡Ni̱ naj ni̱ní̱ tipiná̱tit, ni̱ cataxtútit c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén! Antá̱ yunú̱ catamakaxtáktit hasta acxni̱ nakantaxtuy hua̱ntu̱ ma̱lacnu̱ni̱t Quintla̱t Dios, chu̱ na̱ huatiya̱ yamá̱ hua̱ntu̱ quit cca̱li̱ta̱chihui̱nani̱tán. \v 5 Pus huixín catzi̱yá̱tit pi̱ Juan Bautista caj chúchut tili̱akmunú̱nalh, hua̱mpi̱ caj ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ huixín nali̱ta̱kmunuyá̱tit xli̱tlihuaka Espíritu Santo. \s1 Jesús an c-akapú̱n \p \v 6 Maktum li̱tum acxni̱ xlá̱ tasiyunipalako̱lh xapóstoles, xlacán chuná̱ kalhasquinko̱lh: \p —Quimpu̱chinacán, ¿pá̱ huatiya chuj quilhtamacú̱ huix ma̱lakchipini̱ta̱ acxni̱ naquinca̱lakma̱xtuya̱ quin hua̱nti̱ u̱nú̱ xala c-Israel, laqui̱mpi̱ quiacstucán nactapaksi̱palaya̱hu? \p \v 7 Jesús kalhti̱ko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ cca̱huaniyá̱n pi̱ huixín ni̱ ca̱mini̱niyá̱n nacatzi̱yá̱tit xatú̱ ya̱ hora nama̱kantaxti̱y Dios hua̱ntu̱ xlá̱ aya li̱huana̱ laclhca̱huili̱ni̱t hua̱ntu̱ natlahuay. \v 8 Hua̱mpi̱ acxni̱ huixín namakamaklhti̱naná̱tit Espíritu Santo c-milatama̱tcán entonces nakalhi̱yá̱tit li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ li̱huana̱ nali̱chihui̱naná̱tit quimpa̱lacata. Unú̱ c-Jerusalén nama̱tzuqui̱yá̱tit, chu̱ a̱li̱sta̱lh napiná̱tit xli̱ca̱tlanca c-xatiyat Judea, chu̱ a̱tzinu̱ mákat c-Samaria, chu̱ hasta nali̱chipiná̱tit a̱huatiyá̱ c-xtanka̱na ca̱tuxá̱huat. \p \v 9 Acxni̱ chu̱ xli̱chihui̱nanko̱ni̱ttá̱ yumá̱, caj xamaktum tzúculh tata̱lhma̱ni̱y c-xlacati̱ncán, alh c-akapú̱n, chu̱ la̱ntla̱ xtamakatli̱ma̱, xalán milh aktum puclhni̱ ma̱pá̱tze̱kli, chu̱ nia̱lh tasíyulh. \v 10 Hua̱mpi̱ la̱ntla̱ cacs xlaca̱nko̱ni̱t ta̱lhmá̱n, ni̱ pala catzi̱ko̱lh la̱ntla̱ tasiyuko̱chá̱ cha̱tuy chixcuhuí̱n, xlacán luhua snapapa xlhaka̱tcán hua̱ntu̱ xli̱lhaka̱nanko̱ni̱t, chu̱ antá̱ lakata̱yako̱chi̱ anta̱ni̱ xlacán xya̱kó̱. \v 11 Chuná̱ huaniko̱lh: \p —Chixcuhuí̱n xala c-Galilea, ¿tú̱ tlahuayá̱tit chunacú̱ lacapini̱tántit c-akapú̱n? Huixín ucxilhni̱tántit la̱ntla̱ Jesús ani̱t c-akapú̱n, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ capuhuántit sa̱mpi̱ luhua chuná̱ la̱ntla̱ ucxílhtit ani̱t, na̱ chuna li̱tum naucxilhpalayá̱tit namimpalay a̱maktum. \s1 Matías lacsaccán laqui̱mpi̱ nascuja̱ la̱ntla̱ apóstol xpu̱xoko̱ Judas Iscariote \p \v 12 Yama̱ apóstoles antá̱ xtamacxtumi̱ni̱tanchá̱ c-xaka̱stí̱n anta̱ni̱ huanicán Monte de los Olivos, taspitko̱lh c-Jerusalén, ma̱x pala caj akcu̱quitzis minuto tlahuako̱lh. \v 13 Acxni̱ chú̱ cha̱nko̱lh c-chiqui̱ anta̱ni̱ xlaktuncuhuiko̱y, tahuacako̱lh c-xli̱quilhactuy piso. Antá̱ u̱nú̱ xuilakó̱ Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, a̱cha̱tum Santiago hua̱nti̱ xkahuasa Alfeo, Simón hua̱nti̱ xapu̱lh xta̱tapaksi̱ko̱y yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xuaniko̱cán cananistas, xa̱hua̱ Judas xta̱la Santiago. \v 14 Xlacán ankalhí̱n xtamacxtumi̱ko̱y laqui̱mpi̱ li̱macxtum tlahuako̱y oración, na̱ ankalhí̱n xminko̱y xnata̱lan Jesús, xa̱hua̱ María xtzi, chu̱ lhu̱hua makapitzi̱n lacchaján hua̱nti̱ xmakta̱yako̱ni̱t Jesús acxni̱ xta̱lama̱kolhcú̱. \p \v 15 Ankalhí̱n chuná̱ xtamacxtumi̱ko̱y xtlahuako̱y oración, maktum acxni̱ chuná̱ macxtum xuilakó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, ma̱x pala aktum ciento a̱kalhapuxam xlacán, Pedro tá̱yalh, chuná̱ na̱má̱ tixakatli̱ko̱lh: \v 16-17 “Nata̱laní̱n, xli̱ca̱na̱ pi̱ xli̱kantáxtut xuani̱t hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ Espíritu Santo ma̱lacpuhuá̱ni̱lh rey David pi̱ catzokli̱ c-xasa̱ntujlani Li̱kalhtahuaka, hua̱ntu̱ natlahuay Judas Iscariote, hua̱nti̱ ma̱squi na̱ antá̱ u̱nú̱ xquinca̱ta̱tapaksi̱yá̱n, chu̱ na̱ huá̱ xli̱lacsaccani̱t naquinca̱ta̱ma̱kantaxti̱yá̱n yuma̱ tascújut, xlá̱ pu̱lale̱nko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n anta̱ni̱ xuí̱ Jesús laqui̱mpi̱ nachipako̱y, chu̱ nachi̱le̱nko̱y. \v 18 Pus hua̱ yuma̱ chixcú, cumu macamá̱sta̱lh Quimpu̱chinacán, ma̱xqui̱ca̱ tumi̱n, chu̱ yama̱ tumi̱n hua̱ntu̱ li̱ma̱skahui̱ca̱ li̱tama̱huaca̱ lakatum pú̱cuxtu. Hua̱mpi̱ ¡tú̱ chú̱ tla̱n qui̱li̱taxtúnilh, sa̱mpi̱ xacstu̱ tapixchi̱akánu̱lh, hua̱mpi̱ acxni̱ lhapok tamákuasli̱, pá̱pankli, chu̱ taxtuniko̱lh xpa̱lu̱hua! \v 19 Hua̱ntu̱ akspúlalh Judas Iscariote tuncán catzi̱ko̱lh pacs hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Jerusalén, chu̱ yama̱ pú̱cuxtu̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱lh Acéldama, hua̱ntu̱ c-xatachihui̱n arameo huamputún: ‘Pú̱cuxtu̱ hua̱ntu̱ pasani̱t kalhni.’ \v 20 Sa̱mpi̱ c-xalibro Salmos chuná̱ tatzokni̱t xpa̱lacata hua̱nti̱ chuná̱ xtláhualh, lacatum chuná̱ huan: \q1 ‘Caj chunatá̱ catá̱yalh xchic, \q1 chu̱ nia̱lh tí̱ catahui̱ antá.’ \m Chu̱ na̱ huampalay lacatum: \q1 ‘Na̱ tanu̱ hua̱nti̱ calakatá̱yalh xtascújut.’ \p \v 21 “Huá̱ chuná̱ cca̱li̱huaniyá̱n sa̱mpi̱ lhu̱hua chixcuhuí̱n huilakó̱ c-quilaksti̱pa̱ncán hua̱nti̱ xquinca̱ta̱lapu̱layá̱n acxni̱ xlama̱ Quimpu̱chinacan Jesús. \v 22 Xlacán na̱ ucxilhko̱ni̱t la̱ntla̱ tilatáma̱lh, chunatá̱ hasta la̱ntla̱ Juan Bautista tiakmunuchá̱ hasta acxni̱ xlá̱ ampá̱ c-akapú̱n. Quit cpuhuán pi̱ xlacasquinca̱ pi̱ nalacsaca̱hu cha̱tum xlacán hua̱nti̱ naquinca̱ta̱latapu̱li̱yá̱n laqui̱mpi̱ naquinca̱ta̱ma̱luloká̱n pi̱ Jesús xli̱ca̱na̱ lakastakuanani̱t, chu̱ lama̱ xastacná.” \p \v 23 Pus chí̱ xlacán lacsacko̱lh cha̱tuy chixcuhuí̱n hua̱nti̱ a̱tzinú̱ tlak lactalí̱pa̱hu, cha̱tum xuanicán José hua̱nti̱ na̱ xli̱lakapascán Barsabás (chu̱ na̱ xkalhi̱y xli̱ti̱pa̱tuy xtucuhuiní̱ Justo), chu̱ a̱cha̱tum xuanicán Matías. \v 24 A̱Li̱sta̱lh chú̱ squiniko̱lh li̱tlá̱n Dios, chuná̱ huanko̱lh c-xoracioncán: “Quimpu̱chinacan Dios, huix pacs catzi̱ya̱ hua̱ntu̱ huí̱ xtalacapa̱stacnican cha̱tunu̱ c-xnacu̱cán, la̱ntla̱ xli̱cha̱tuy yuma̱ chixcuhuí̱n, huix xquinca̱ma̱catzi̱ni̱ xatí̱ luhua lacsacni̱ta, \v 25 laqui̱mpi̱ xlá̱ nali̱tanu̱y apóstol, chu̱ nama̱kantaxti̱y yama̱ tascújut hua̱ntu̱ ni̱ ma̱kantáxti̱lh Judas acxni̱ tláhualh tala̱kalhí̱n, chu̱ alh anta̱ni̱ naxoko̱nán la̱ntla̱ mini̱niy.” \p \v 26 A̱li̱sta̱lh lacsacko̱lh hua̱nti̱ nalakchá̱n nata̱scujko̱y la̱ apóstol. Huata huá̱ titaxtuchá̱ tilákcha̱lh Matías, chu̱ acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ quilhtamacú̱ xlá̱ tzúculh ta̱scujko̱y xa̱kalhaca̱huitu apóstoles. \c 2 \s1 Hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y Jesús lakminko̱y Espíritu Santo c-xlatama̱tcán \p \v 1 Acxni̱ chú̱ lákcha̱lh xpa̱scuajcan judíos hua̱ntu̱ xuanicán Pentecostés, xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús macxtum xuilakó̱ c-chiqui̱ anta̱ni̱ xtamacxtumi̱ko̱y. \v 2 Antá̱ xtanu̱ma̱kó̱ acxni̱ caj xamaktum takáxmatli̱ la̱ntla̱ macasá̱nalh c-akapú̱n xta̱chuná̱ la̱ntla̱ mina̱chá̱ li̱pe̱cua̱ palha ú̱n; xunn laktanu̱ko̱lh, chu̱ antá̱ huankaxá̱lalh c-xli̱pu̱lactlanca chiqui̱ anta̱ni̱ xuilakó̱. \v 3 Acxni̱ tuncán tasiyuniko̱lh xta̱chuná̱ la̱ si̱máka̱t xla lhcúya̱t hua̱ntu̱ ta̱kpitziniko̱lh, tita̱yaniko̱lh c-xokspun xakxe̱kacán cha̱tunu. \v 4 Pacs chí̱ cha̱tunu̱ lakminko̱lh Espíritu Santo c-xlatama̱tcan xli̱pacs yama̱ tachixcuhuí̱tat, chu̱ na̱ acxnitiyá̱ tzucuko̱lh li̱chihui̱nanko̱y ti̱pa̱lhu̱hua tanu̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ xma̱catzi̱ni̱ko̱y chuná̱ nachihui̱nanko̱y. \p \v 5 Acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ c-Jerusalén xminko̱ni̱t ma̱xqui̱ko̱y ca̱cni̱ Dios lhu̱hua judíos, hua̱nti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ cani̱hua̱ xalaní̱n la̱ntla̱ xli̱ti̱pa̱lhu̱hua makat tíyat. \v 6 Acxni̱ takáxmatli̱ yamá̱ hua̱ntu̱ li̱pe̱cua̱ macasá̱nalh, li̱lhu̱hua̱ lacapala̱ tamacxtumi̱ko̱lh c-xlacati̱n chiqui̱ anta̱ni̱ xtanu̱ma̱kó̱, hua̱mpi̱ acxni̱ cha̱nko̱lh luhua cacs lacahuanko̱lh sa̱mpi̱ cha̱tunu̱ xlacán kaxmatko̱lh la̱ntla̱ yamá̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús xli̱chihui̱nama̱kó̱ xtachuhuí̱n hua̱ntu̱ xchihui̱nancán c-xtiyatcán. \v 7 Ni̱ xca̱najlaputunko̱y hua̱ntu̱ xkaxmatma̱kó̱, chu̱ chuná̱ xla̱huaniko̱y: \p —¿Tú̱ akspulama̱kó̱ yumá̱? Yuma̱ chixcuhuí̱n pacs xala c-Galilea, \v 8 hua̱mpi̱ ¿lá̱ntla̱ cha̱nú̱ quin kaxmatniko̱ya̱hu cha̱tunu̱ hua̱ntu̱ luhua li̱stacni̱tahu quintachihui̱ncán, xlacan na̱ tla̱n li̱chihui̱nanko̱y? \v 9 Sa̱mpi̱ makapitzi̱n quin hua̱nti̱ laya̱hu, mini̱tancha̱hu lakamakatna ca̱chiqui̱ní̱n: makapitzí̱n minko̱ni̱tanchá̱ c-Partia, Media, xala c-Elam, Mesopotamia; makapitzí̱n xala c-Judea, usu xala c-Capadocia, Ponto, Asia, \v 10 Frigia, Panfilia, Egipto; makapitzí̱n xala c-Libia anta̱ni̱ ma̱paksi̱y yama̱ ca̱chiquí̱n huanicán Cirene, chu̱ hasta makapitzí̱n tamini̱tanchá̱ c-Roma. \v 11 Lhu̱hua makapitzí̱n hua̱nti̱ minko̱ni̱t u̱nú, judíos, sa̱mpi̱ luhua chuná̱ lacachinko̱ni̱t; hua̱mpi̱ na̱ minko̱ni̱t makapitzí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos, hua̱mpi̱ chú̱ na̱ chunatiyá̱ lakataquilhpu̱tako̱y Dios xta̱chuná̱ la̱ tlahuako̱y judíos, na̱ huí̱ ti̱ minko̱ni̱tanchá̱ c-Creta, xa̱hua̱ c-Arabia. ¡Hua̱mpi̱ hua̱ la̱ntla̱ yumá̱, ni̱ pala tzinú̱ li̱ca̱najlaputu̱ la̱ntla̱ xlacán li̱chihui̱nanko̱y c-quintachihui̱ncán yama̱ tlanca li̱ca̱cni tascújut hua̱ntu̱ Dios tlahuama̱ c-xlatama̱tcán! \p \v 12 Pacs lanaj xli̱lacahuanko̱ni̱t, chu̱ ni̱ xca̱najlaputunko̱y, huata xla̱kalhasquimpalako̱y: \p —Hua̱mpi̱ ¿lá̱ntla? ¿Xatú̱ huamputún yumá̱? \p \v 13 Hua̱mpi̱ huí̱ ti̱ caj xli̱kalhakama̱nanko̱y, chu̱ chuná̱ xuanko̱y: \p —¡Ni̱ catlahuanikó̱tit cuenta̱, tama̱ chixcuhuí̱n caj kachi̱ko̱y! \s1 Pedro li̱xakatli̱ko̱lh tachixcuhuí̱tat hua̱ntu̱ kantaxtuni̱t c-xlatama̱tcán \p \v 14 Cha̱nchu̱ pacs xkalhacu̱tuycan apóstoles antá̱ ta̱yako̱lh c-xlacati̱ncan li̱lhu̱hua, chu̱ Pedro pixtlanca̱ tzúculh chihui̱nán, chuná̱ huaniko̱lh: “¡Catlahuátit li̱tlá̱n, caquinkaxpatnítit hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n huixín hua̱nti̱ u̱nú̱ huilátit c-Jerusalén, xa̱hua̱ huixín hua̱nti̱ tani̱tampítit a̱lacatanuj ca̱chiquí̱n! \v 15 Makapitzi̱n huixín huaná̱tit pi̱ quin mat caj ckachi̱ya̱hu; hua̱mpi̱, ¿lá̱ntla̱ chuná̱ huaná̱tit, sa̱mpi̱ la̱nchiyú̱ cajcu ca̱maknaja̱tza hora tzi̱sa̱? \v 16 Huata huixín cacatzí̱tit pi̱ la̱nchú̱ kantaxtuma̱ hua̱ntu̱ maka̱n quilhtamacú̱ tima̱catzi̱ní̱nalh profeta Joel c-Li̱kalhtahuaka̱ acxni̱ chuná̱ tzokli̱ xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ nalay a̱li̱sta̱lh: \q1 \v 17 ‘Chuná̱ huan Dios: \q1 Acxni̱ nalakchá̱n yama̱ a̱huatiya quilhtamacú̱, \q1 quit xataxajni nacma̱xqui̱ko̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat quispíritu. \q1 Lakkahuasán, xa̱hua̱ lactzumaján hua̱nti̱ mincamancán, \q1 nali̱chihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ quit quintalacapa̱stacni. \q1 Lakkahuasán hua̱nti̱ cajcu stacma̱kó̱, xlacán lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ nacli̱ma̱lacahuani̱ko̱y. \q1 \v 18 Xli̱pacs chixcuhuí̱n, xa̱hua̱ lacchaján hua̱nti̱ naquiscujnaniko̱y \q1 nacmacaminiko̱y quispíritu̱ acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱, \q1 laqui̱mpi̱ nama̱catzi̱ni̱nanko̱y quintalacapa̱stacni. \q1 \v 19 C-akapú̱n lhu̱hua li̱ca̱cni tatlahu nacma̱ucxilhni̱nán, \q1 chu̱ tu̱tzú̱ ca̱tiyatna, lhu̱hua̱ li̱ucxílhti̱t natasiyuy \q1 xta̱chuná̱ la̱ kalhni, lhcúya̱t, chu̱ lhu̱hua jini̱ xta̱chuná̱ la̱ tzitzaka puclhni̱ natasiyuy. \q1 \v 20 Acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ chichiní̱ nalakapoklhuanán, \q1 papá̱ tzutzoko nahuán, natasiyuy xta̱chuná̱ pala kalhni̱ kalhi̱y. \q1 Pus pacs yumá̱ nakantaxtuy yama̱ a̱huatiya quilhtamacú̱ acxni̱ ni̱ a̱mín nahuán Quimpu̱chinacán, \q1 sa̱mpi̱ acxni̱ namín, xli̱ca̱na̱ tlanca, chu̱ li̱ca̱cni quilhtamacú̱ nahuán. \q1 \v 21 Hua̱mpi̱ na̱ chuná̱ nalay acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱, pi̱ caxati̱cahuá̱ ti̱ xli̱pacs xli̱stacna̱ nali̱quilhaniko̱y Dios pi̱ calakalhamanko̱lh, \q1 xli̱ca̱na̱ pi̱ nalakalhamanko̱y, chu̱ chuná̱ nalakma̱xtuko̱y xli̱stacnacán.’” \p \v 22 Cha̱nchu̱ Pedro pi̱ ti̱tum xya̱huani̱t xtakalhchuhuí̱n, chuná̱ huanipalako̱lh tachixcuhuí̱tat: “¡Chixcuhuí̱n xala c-Israel, cakaxpáttit, chu̱ luhua li̱huana̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n! Huixín stalanca catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ tilatáma̱lh tama̱ chixcú̱ huanicán Jesús xala c-Nazaret. Dios xlacsacni̱t, chu̱ xma̱xqui̱ni̱t xli̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ natlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tascújut c-milaksti̱pa̱ncán, chu̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ huixín naucxilhá̱tit pi̱ xlá̱ xkalhi̱y tlanca xli̱tlihuaka Dios. \v 23 Hasta la̱ntla̱ maka̱n quilhtamacú̱ Dios aya li̱huana̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t hua̱ntu̱ huixín natlahuayá̱tit, huá̱ xpa̱lacata ca̱li̱ma̱xquí̱n quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ nama̱lacapu̱yá̱tit c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱nani̱n romanos, chu̱ huixín macama̱xqui̱kó̱tit hua̱nti̱ luhua makla̱kalhi̱nani̱n chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ huá̱ napakaxtokohuacako̱y c-cruz, chu̱ chuná̱ chú̱ makní̱tit. \v 24 Hua̱mpi̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh, sa̱mpi̱ xlá̱ má̱xqui̱lh xli̱tlihuaka, chu̱ yama̱ ca̱li̱ní̱n ni̱ lay makatlájalh. \v 25 Caj calacapa̱stáctit la̱ntla̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ rey David tzokli̱ kampa̱tum Salmo, chu̱ antá̱ li̱chihuí̱nalh hua̱ntu̱ naakspulay Jesús, chuná̱ huá̱: \q1 ‘Quit ankalhí̱n cucucxilhma̱ Quimpu̱chinacán la̱ntla̱ lacatzú̱ quinta̱lama̱; \q1 sa̱mpi̱ c-quimpakstácat huí̱ laqui̱mpi̱ ni̱ nacmacpuhuán. \q1 \v 26 Huá̱ xpa̱lacata luhua xli̱pa̱xuhuay quinacú̱, \q1 chu̱ cli̱ma̱siyuy tapa̱xuhuá̱n c-quinquilhni. \q1 Chu̱ na̱ chuná̱ quintiyatli̱hua, nakalhkalhi̱ti̱yá̱n, \q1 \v 27 Sa̱mpi̱ quit ccatzi̱y pi̱ huix ni̱ namakaxtaka̱ quili̱stacna̱ ca̱li̱ní̱n. \q1 Na̱ ni̱ pala tilacasquina̱ pi̱ quit xasa̱ntujlani mincám namasa̱ quintiyatli̱hua̱ c-pu̱ta̱cnú̱n acxni̱ nacni̱y. \q1 \v 28 Huix quima̱lakapasni̱ xatiji̱ tla̱n latáma̱t. \q1 chu̱ quima̱xqui̱ya̱ tlanca tapa̱xuhuá̱n caj xpa̱lacata la̱ntla̱ ccatzi̱y pi̱ ankalhí̱n quinta̱lápa̱t nahuán.’ \p \v 29 “Nata̱laní̱n, acxni̱ tama̱ xamaka̱n quintla̱tican rey David tichihuí̱nalh yuma̱ tachihuí̱n ni̱ xacstuli̱chihui̱nama̱ca̱, sa̱mpi̱ acxni̱ ni̱lh tima̱cnu̱ca̱ la̱ ma̱cnu̱ko̱cán cati̱hua̱ chixcú, chu̱ antiyá̱ acnu̱y xtiyatli̱hua̱ c-tahuaxni, xa̱huachí̱ pacs catzi̱ya̱hu anta̱ni̱ huí̱. \v 30 Hua̱mpi̱ tama̱ rey David profeta xuani̱t, chu̱ acxni̱ chuná̱ huantá̱qui̱lh, hua̱ xlá̱ xli̱chihui̱nama̱ cha̱tum xquilhtzúcut hua̱nti̱ Dios lacatancs xma̱lacnu̱nini̱t pi̱ acxni̱ xlá̱ nani̱y fuerza̱ a̱li̱sta̱lh nataxtuya̱chá̱ cha̱tum xquilhtzúcut hua̱nti̱ napa̱lacahuili̱y li̱ma̱paksi̱ná, hua̱mpi̱ hua̱ Mesías, usu tlanca ma̱laktaxti̱ná nahuán. \v 31 Huá̱ xpa̱lacata hasta la̱ntla̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xta̱chuná̱ la̱mpala aya xucxilhma̱ rey David, chu̱ xli̱chihui̱namajá̱ la̱ntla̱ nani̱y, chu̱ nalakastakuanán yuma̱ quima̱akapu̱taxti̱nacán, chu̱ huá̱ pi̱ xlá̱ ni̱ maktum pi̱ catita̱cnu̱táma̱lh xtiyatli̱hua̱ c-xtahuaxni, chu̱ na̱ ni̱ pala catilacpucsantáacnu̱lh. \v 32 Pus chú̱ quit tla̱n cma̱luloka̱hu pi̱ hua̱ tama̱ Jesús hua̱nti̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xli̱chihui̱nama̱ca̱, Dios ma̱lakastakuani̱ni̱t ca̱li̱ní̱n, pacs quin cucxilhni̱tahu pi̱ lama̱ xastacná. \v 33 A̱li̱sta̱lh chú̱ xastacná̱ ma̱ta̱lhma̱ni̱ca̱, le̱nca̱ c-akapú̱n anta̱ni̱ lacxtum nata̱ma̱paksi̱nán Dios, chu̱ antá̱ makamaklhtí̱nalh yama̱ Espíritu Santo hua̱ntu̱ Xtla̱t Dios xma̱lacnu̱nini̱ttá̱ nama̱xqui̱y, laqui̱mpi̱ xlá̱ chú̱ naquinca̱macaminiyá̱n. Chu̱ huá̱ chú̱ hasta c-milacati̱ncán ma̱n ucxilhni̱tántit la̱ntla̱ xlá̱ quinca̱macaminini̱tán xli̱tlihuaka Espíritu Santo. \v 34 David acxni̱ tzokli̱ c-Li̱kalhtahuaka̱ xpa̱lacata cha̱tum ti̱ nalakastakuanán ca̱li̱ní̱n, chu̱ xastacná̱ naán c-akapú̱n, ni̱ xacstuli̱chihui̱nama̱ca̱, na̱ tuncán li̱taluloka̱ pi̱ chuná̱ acxni̱ a̱lacatanu̱ c-Li̱kalhtahuaka̱ chuná̱ na̱má̱ títzokli̱ xpa̱lacata Jesús: \q1 ‘Hua̱ Pu̱chiná̱ chuná̱ huánilh Quimpu̱chiná: \q1 Unú̱ caquimpa̱xtu̱tahuila̱ c-quimpakstácat, \q1 \v 35 hasta ni̱li̱huaya̱ quit cmakatlajako̱ni̱t nahuán xli̱pacs hua̱nti̱ ta̱la̱tlahuako̱yá̱n, \q1 chu̱ laqui̱mpi̱ pacs nalakachixcuhui̱ko̱yá̱n.’ \p \v 36 “Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xala c-Israel cacatzi̱ko̱lh pi̱ hua̱ tama̱ Jesús hua̱nti̱ huixín pakaxtokohuacátit c-cruz, quit cma̱luloka̱hu pi̱ huá̱ Dios li̱ma̱xtuni̱t Quimpu̱chinacan xa̱hua̱ Cristo hua̱nti̱ kalhkalhi̱pá̱tit naminá̱n quinca̱lakma̱xtuyá̱n.” \p \v 37 Acxni̱ chú̱ xlacán kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ Pedro li̱kalhchihuí̱nalh xlacán tzucuko̱lh li̱puhuanko̱y hasta c-xnacu̱cán caj xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ xtlahuako̱ni̱t, chu̱ chuná̱ kalhasquinko̱lh Pedro, chu̱ xa̱hua̱ a̱makapitzi̱n apóstoles: \p —Nata̱laní̱n, ¿tú̱ chi̱nchu̱ quin quili̱tlahuatcán? \p \v 38 Pedro kalhti̱ko̱lh: \p —Catalakaspitta̱yátit laqui̱mpi̱ xma̱n hua̱ Dios nalakachixcuhui̱yá̱tit, chu̱ catamunútit c-xtucuhuini Jesucristo laqui̱mpi̱ huá̱ chú̱ natapaksi̱niyá̱tit, chu̱ chuná̱ chú̱ xlá̱ naca̱ma̱tzanka̱naniyá̱n xli̱pacs mintala̱kalhi̱ncán, chu̱ na̱ naca̱ma̱xqui̱yá̱n Espíritu Santo. \v 39 Sa̱mpi̱ yama̱ Espíritu Santo hua̱ntu̱ Dios tima̱lácnu̱lh, xli̱ca̱na̱ huixín tica̱ma̱lacnu̱nicántit, xa̱hua̱ xli̱pacs mincamancán, chu̱ na̱ chuná̱ naca̱ma̱xqui̱cán yama̱ akmakat tachixcuhuí̱tat xala c-cani̱hua̱ makat ca̱chiquí̱n hua̱nti̱ Dios la̱nchú̱ tasaniko̱y cali̱pa̱huanko̱lh. \p \v 40 Na̱ lhu̱hua a̱makapitzi̱n tachihuí̱n tu̱ xli̱ma̱lacatancsanán la̱ntla̱ stacya̱huako̱lh pi̱ calakpali̱ko̱lh ni̱tla̱n xtalacapa̱stacnicán, na̱má̱ huaniko̱lh: \p —Huixín Catamakatli̱nikó̱tit yuma̱ xaaktzanka̱ta̱yani̱n tachixcuhuí̱tit xla yuma̱ quilhtmacú̱, laqui̱mpi̱ ni̱ xalán nata̱xoko̱nanko̱yá̱tit c-xlacatí̱n Dios. \p \v 41 Pus lhu̱hua̱ xlacán ca̱najlako̱lh hua̱ntu̱ xuanima̱kó̱ Pedro, chu̱ li̱pa̱huanko̱lh Jesús, chu̱ cha̱tunu cha̱tunu̱ ta̱kmunuko̱lh acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱, pala aktutu mi̱lh chixcuhuí̱n la̱ntla̱ xli̱pacscán. \v 42 Yama̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Quimpu̱chinacan Jesús luhua ankalhí̱n xtamacxtumi̱ko̱y laqui̱mpi̱ apóstoles nama̱siyuniko̱y xtachihui̱n Jesús, na̱ chuná̱ luhua xlakati̱ko̱y macxtum xtamacxtumi̱ko̱y laqui̱mpi̱ macxtum nalakchakako̱y caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ nali̱lacapa̱stacko̱y xli̱ni̱n Jesús, chu̱ laqui̱mpi̱ lacxtum natlahuako̱y oración. \s1 Xlatama̱tcán hua̱nti̱ luhua pu̱lh li̱pa̱huanko̱lh Jesús \p \v 43 Yama̱ apóstoles, Dios ma̱tlahui̱ko̱lh lhu̱hua lactlanca li̱ca̱cni tatlahu, chu̱ la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua tachixcuhuí̱tat lanaj xli̱lacahuanko̱y hua̱nti̱ ucxilhko̱lh hua̱ntu̱ xlacán xtlahuako̱y. \v 44 Yama̱ hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús luhua lacxtum xla̱lakalhamanko̱y, chu̱ pacs pu̱tum xlako̱y c-xtaca̱najlacán, chu̱ lapi̱ cha̱tum huí̱ tu̱ xqui̱tzanka̱nima̱, li̱macxtum xli̱makta̱yako̱y. \v 45 Lhu̱hua xlacán sta̱ko̱lh hua̱ntu̱ xkalhi̱ko̱y, chu̱ yama̱ xatumi̱n hua̱ntu̱ maklhti̱nanko̱lh xlla̱ma̱kpitziniko̱y la̱ntla̱ta xmaclacasquin cha̱tunu. \v 46 Cha̱li̱ cha̱lí̱ ca̱x xakpuhuanti̱ko̱y la̱ntla̱ xtamacxtumi̱ko̱y c-tlanca xtemplo̱cán judíos xala c-Jerusalén laqui̱mpi̱ macxtum nalakataquilhpu̱tako̱y Dios, hua̱mpi̱ na̱ xtamacxtumi̱ko̱y c-akatunu chiqui̱ laqui̱mpi̱ macxtum cha̱pa̱xuhua̱na̱ nala̱ta̱hua̱yanko̱y xta̱chuná̱ la̱ li̱nata̱lán. \v 47 Cha̱nchu̱ la̱ntla̱ xlacán xlakachixcuhui̱ko̱y Dios c-xlatama̱tcán, xli̱pacs hua̱nti̱ xala ca̱chiquí̱n xucxilhma̱kó̱, chu̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ xucxilhma̱kó̱. Chu̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ Dios xma̱li̱huaca̱ti̱lhama̱kó̱ hua̱nti̱ tzucuko̱lh li̱pa̱huanko̱y Jesús, puschí̱ chuná̱ lhu̱hua̱ ti̱ naakapu̱taxtuti̱lhako̱y. \c 3 \s1 Ma̱pacsacán cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱ lay xtla̱huán \p \v 1 Maktum Pedro, chu̱ Juan, acxtum xama̱kó̱ c-tlanca templo c-Jerusalén, ma̱x pala ca̱maktutu hora, sa̱mpi̱ acxni̱ yama̱ hora acxni̱ xtamacxtumi̱ko̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ natlahuako̱y oración. \v 2 Cha̱li̱ cha̱lí̱ xtahuilay c-má̱laccha̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ luhua chuna tuncán lu̱ntu̱ xlacachini̱t. Luhua antá̱ xancán lakaxtakcán c-xamá̱laccha̱ hua̱ntu̱ xuanicán La Hermosa laqui̱mpi̱ hua̱nti̱ natanu̱ko̱y c-templo xlá̱ nasquiniko̱y limosna. \v 3 Huá̱ chú̱ yumá̱, acxni̱ ucxilhko̱lh Pedro, chu̱ Juan pi̱ natanu̱ko̱y c-templo, chuná̱ huaniko̱lh: \p —¡Xtlahuátit li̱tlá̱n xquima̱xquí̱tit actzu̱ limosna! \p \v 4 Xlacán laklaca̱nko̱lh, chu̱ Pedro chuná̱ huánilh: \p —¡Li̱huana̱ caquinca̱lacú̱cxilhti! \p \v 5 Yama̱ chixcú̱ cacs lacú̱cxilko̱lh, xpuhuán pi̱ ma̱x nama̱xqui̱cán actzu̱ tumi̱n. \v 6 Hua̱mpi̱ Pedro chuná̱ huanipá̱: \p —Ni̱tú̱ ckalhi̱y tumi̱n xla plata su xla oro, hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ ckalhi̱y nacma̱xqui̱yá̱n: c-xtucuhuini Jesucristo xala c-Nazaret, clacasquín pi̱ chuj tuncán cata̱ya, chu̱ catlá̱huanti. \p \v 7 Cha̱nchu̱ Pedro chipánilh xmacan c-xpakstácat, chu̱ la̱ntla̱ xma̱qui̱ma̱ tuncán tatlá̱ni̱lh xcha̱xpa̱ni̱n chu̱ xtuhuapixan. \v 8 Chu̱ maktum la̱ntla̱ lit tá̱yalh la̱ntla̱ kosli, chu̱ tzúculh tla̱huán. Ta̱tanu̱ko̱lh Pedro, chu̱ Juan c-templo, xtla̱huama̱, chu̱ xta̱kapu̱ya̱huati̱lhama̱ la̱ntla̱ xma̱xqui̱ma̱ pa̱xcatcatzí̱nit Dios. \v 9 Cha̱nchu̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ aya xtanu̱ma̱kó̱ c-templo ucxilhko̱lh la̱ntla̱ xtla̱huama̱, chu̱ xma̱xqui̱ma̱ pa̱xcatcatzí̱nit Dios, \v 10 chu̱ lakapasko̱lh pi̱ hua̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ankalhi̱ná̱ csquihua̱yán. Luhua cacs li̱lacahuanko̱lh, chu̱ tla̱n pe̱cuanko̱lh sa̱mpi̱ ni̱ xcatzi̱ko̱y la̱ntla̱ chuná̱ xqui̱li̱taxtuni̱t c-xlatáma̱t yama̱ chixcú̱ sa̱mpi̱ xlacán li̱huana̱ xlakapasko̱y pi̱ hua̱ yamá̱ ti̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ xtahuilay c-xama̱laccha templo huanicán La Hermosa. \s1 Pedro li̱akchihui̱nán hua̱nti̱ ma̱pácsalh yama̱ chixcu lu̱ntu \p \v 11 Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ lu̱ntu̱ xuani̱t, ni̱ xmakaxtakma̱kó̱ Pedro, chu̱ Juan, chunatiyá̱ csta̱lanitla̱huanko̱y. Xli̱pacs hua̱nti̱ antá̱ xlatanu̱ma̱kó̱ c-templo, acxni̱ ucxilhko̱lh, lacapala̱ tzucuko̱lh li̱tamacxtumi̱ko̱y anta̱ni̱ xlacán ta̱yako̱chá, lacatum anta̱ni̱ huanicán Pórtico de Salomón, laqui̱mpi̱ naucxilhko̱y xatú̱ xakspulanit c-xlatáma̱t. \v 12 Acxni̱ úcxilhli̱ Pedro pi̱ luhua lhu̱hua̱ ti̱ xli̱tamacxtumi̱ko̱ni̱t, tzúculh li̱xakatli̱ko̱y, chuná̱ huaniko̱lh: “Huixín quinata̱chiquí̱n xala c-Israel, ¿tú̱huan lhpipak li̱lacahuaná̱tit caj xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ ca̱la̱nchú̱ kantaxtuni̱t? Chú̱ na̱ chuna li̱tum, ¿tú̱huan huatiyá̱ quin quinca̱li̱ca̱cni̱naniyá̱tit xta̱chuná̱ la̱mpala quin cma̱pacsani̱tahu yuma̱ chixcú? ¿Pá̱ puhuaná̱tit pi̱ quin ckalhi̱ya̱hu tlanca li̱tlihuaka, usu tlanca quilakasicán c-xlacati̱n Dios, chu̱ huá̱ tla̱n cli̱ma̱tla̱huani̱hu yuma̱ chixcú? \v 13 Huata quit lacatancs cca̱huaniyá̱n pi̱ huatiya tama̱ Dios hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱lh xamaka̱n minquilhtzucutcan Abraham, Isaac, chu̱ Jacob, xa̱hua̱ xli̱pacs xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, huá̱ li̱ma̱pacsani̱t yuma̱ chixcú. Huá̱ chuná̱ li̱tlahuani̱t laqui̱mpi̱ huixín nama̱xqui̱yá̱tit ca̱cni̱ xCam Jesús, hua̱ yama̱ Jesús hua̱nti̱ huixín macama̱stá̱tit c-xlacati̱n gobernador Pilato̱ laqui̱mpi̱ namakni̱y, chu̱ acxni̱ xlá̱ xmakaxtakputún, cumu ni̱tú̱ xta̱ksniy xtala̱kalhí̱n, huixín ni̱ lacasquíntit. \v 14 Acxni̱ mili̱chihui̱natcán xuani̱t pi̱ nasquiná̱tit pi̱ camakáxtakli̱ yama̱ xasa̱ntujlani chu̱ aksti̱tum chixcú̱, huata huá̱ squíntit caca̱makaxtaknicántit hua̱nti̱ xtanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n cha̱tum makni̱ná. \v 15 Chu̱ hasta chuná huixín tlahuátit, makní̱tit yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ tla̱n quinca̱ma̱xqui̱yá̱n xaxli̱ca̱na̱ latáma̱t. Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱ tlahuátit, makní̱tit, Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n, chu̱ quin cma̱luloka̱hu pi̱ xli̱ca̱na̱ lama̱ xastacná. \v 16 Pus na̱ huatiyá̱ chú̱ tama̱ Jesús hua̱nti̱ ma̱tla̱ni̱ni̱t, chu̱ ma̱laktlihuaklhni̱t c-xlacni̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ lu̱ntu xuani̱t; xlá̱ pacsli̱ sa̱mpi̱ quin cli̱pa̱huana̱hu, cca̱najlaya̱hu pi̱ xli̱ca̱na̱ Jesús kalhi̱y tlanca li̱tlihuaka, pus hasta chú̱ aya ma̱n ucxilhpá̱tit. \p \v 17 “Nata̱lán, quit aya ccatzi̱y pi̱ ma̱squi huixín, chu̱ xanapuxcun pa̱lijni̱ makní̱tit Jesús, caj mili̱tu̱ntujcán sa̱mpi̱ ni̱ xcatzi̱yá̱tit xatí̱ yamá̱ hua̱nti̱ xmakni̱pá̱tit. \v 18 Hua̱mpi̱ huata hua̱ntu̱ huixín tlahuanítit, chuná̱ Dios li̱ma̱kantáxti̱lh hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xca̱li̱ma̱catzi̱ni̱ni̱ttá̱ profetas xpa̱lacata la̱ntla̱ naakspulay xtapa̱ti̱n Cristo hua̱nti̱ xlá̱ namacamín laqui̱mpi̱ nalakma̱xtuko̱y tachixcuhuí̱tat. \v 19 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n, catalakaspitta̱yátit, chu̱ calakpalí̱tit xali̱xcajnit mintalacapa̱stacnicán, laqui̱mpi̱ tla̱n natalacatzuhui̱niyá̱tit Dios, chu̱ xlá̱ tla̱n naca̱xapaniyá̱n xli̱pacs mintala̱kalhi̱ncán. Lapi̱ huixín chuná̱ natlahuayá̱tit, Dios naca̱macaminiyá̱n ta̱ktziyajni̱ c-milatama̱tcán, \v 20 chu̱ a̱li̱sta̱lh na̱ naca̱macaminiyá̱n xli̱maktuy Jesús hua̱nti̱ hasta maka̱n quilhtamacú̱ tima̱catzi̱ni̱nanca̱ namín ca̱lakma̱xtuyá̱n. \v 21 Ma̱squi xli̱ca̱na̱ pi̱ Jesucristo ni̱ naj lacapala̱ catímilh, huata maka̱scú̱ natilatama̱ya̱chá̱ c-akapú̱n hasta acxni̱ Dios li̱huana̱ naca̱xtlahuako̱y hua̱ntu̱ tala̱kalhi̱ni̱t xta̱chuná̱ cumu la̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ laclhca̱huili̱ni̱t chuná̱ la̱ tili̱chihui̱nanko̱lh profetas xamaka̱n quilhtamacú̱ natlahuay. \v 22 Xamaka̱n quilhtamacú̱ Moisés na̱ tili̱chihui̱nanchá̱ Jesús acxni̱ maktum na̱má̱ li̱xakatli̱ko̱lh xamaka̱n quinatla̱tnacán: ‘Nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ Quimpu̱chinacan Dios naca̱ma̱xqui̱yá̱n cha̱tum tali̱pa̱hu xpa̱lacachihui̱ná̱ ti̱ napuxcu̱nán c-milaksti̱pa̱ncán huixín israelitas xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quit cpuxcu̱nama̱ chú̱. Xli̱ca̱na̱ pi̱ yamá̱, tlak xlacasquinca̱ pi̱ huá̱ cakalhakaxpatpítit xli̱pacs hua̱ntu̱ naca̱li̱xakatli̱yá̱n ni̱ xahua̱ quit. \v 23 Huá̱ chuná̱ cca̱li̱huaniyá̱n sa̱mpi̱ xli̱pacs yamá̱ hua̱nti̱ ni̱ nakalhakaxmata̱ hua̱ntu̱ xlá̱ nali̱ma̱paksi̱nán yama̱ tali̱pa̱hu xpa̱lacachihui̱na Dios ti̱ namacamín, xli̱ca̱na̱ pi̱ nia̱lh lay catita̱tapaksi̱ko̱lh xcaman Dios, huata maktum natalakmakán.’ \p \v 24 “Tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ profeta Samuel, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ hasta xamaka̱n quilhtamacú̱ timinko̱chá̱ xpa̱lacachihui̱nani̱n Dios, na̱ tili̱chihui̱nanko̱chá̱ hua̱ntu̱ la̱nchú̱ ucxilhá̱tit qui̱taxtuma̱. \v 25 Dios macaminko̱lh pacs yama̱ profetas laqui̱mpi̱ nama̱catzi̱ni̱ko̱y minatla̱tnacán yama̱ xatla̱n xtama̱lacnú̱n pi̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ naca̱macaminiyá̱n cha̱tum hua̱nti̱ naca̱ma̱akapu̱taxti̱yá̱n; xli̱ca̱na̱ pi̱ huixín hua̱nti̱ la̱nchú̱ lapá̱tit luhua ucxilhpá̱tit la̱ntla̱ Dios ma̱kantaxti̱ma̱ yama̱ xamaka̱n talacca̱xlán usu tama̱lacnú̱n tu̱ ta̱tlahuako̱lh. Huixín hua̱nti̱ ca̱lakcha̱ná̱n yama̱ hua̱ntu̱ xamaká̱n tima̱lacnu̱nica̱ ko̱lutzi̱n Abraham acxni̱ maká̱n chuná̱ huánilh: ‘Xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xala ca̱tuxá̱huat naclakalhamanko̱y, chu̱ nacsiculana̱tlahuako̱y caj xpa̱lacata yama̱ minquilhtzucutcán hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh nalatama̱ko̱ya̱chá̱ ca̱tuxá̱huat.’ \v 26 Acxni̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh xCam ca̱li̱ní̱n, pu̱lh ca̱lakmacachín huixín judíos laqui̱mpi̱ huixín nalakpali̱yá̱tit xali̱xcajnit mintalacapa̱stacnicán, chu̱ aksti̱tum nali̱pa̱huaná̱tit la̱ntla̱ xlá̱ lakati̱y.” \c 4 \s1 Pedro, chu̱ Juan tamacanu̱ko̱cán c-pu̱la̱chi̱n \p \v 1 Pedro, chu̱ Juan a̱cu xta̱kalhchihui̱nama̱kó̱ tachixcuhuí̱tat acxni̱ chinko̱lh makapitzi̱n pa̱lijni, chu̱ xapuxcu maktakalhna xala c-templo, xa̱hua̱ makapitzi̱n saduceos, chu̱ tzucuko̱lh kaxmatniko̱y xtakalhchihui̱ncán. \v 2 Acxni̱ kaxmatko̱lh xuanima̱ko̱ca̱ pi̱ ni̱ní̱n fuerza̱ nalakastakuananko̱y ca̱li̱ní̱n, sa̱mpi̱ aya xquinca̱li̱pu̱lanini̱tán Jesús, xlá̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n, chu̱ lama̱ xastacná, xlacán li̱si̱tzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xquilhuama̱ca̱. \v 3 Chipako̱ca̱, chu̱ ti̱tum le̱nko̱ca̱ hasta c-pu̱la̱chi̱n, sa̱mpi̱ acxni̱ chipako̱ca aya xko̱tanu̱ma̱, chu̱ antá̱ lakaxkakatanu̱ko̱lh c-pu̱la̱chi̱n. \v 4 Hua̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ kaxmatniko̱lh xtachihui̱ncan Pedro, chu̱ Juan ca̱najlako̱lh, chu̱ la̱ntla̱ xli̱lhu̱huacan, caj xli̱ma̱n chixcuhuí̱n takatzi̱ko̱lh pala akquitzis mi̱lh hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús. \p \v 5 Li̱cha̱lí̱ pu̱tum tamacxtumi̱ko̱lh c-Jerusalén xanapuxcun ma̱paksi̱nani̱n judíos, xa̱hua̱ lakko̱lutzí̱n, chu̱ xma̱kalhtahuaka̱nacan. \v 6 Na̱ antá̱ xmaktanu̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ luhua tlanca xapuxcu pa̱li̱ xuani̱t, xuanicán Anás, xa̱hua̱ xli̱nata̱lán Caifás, Juan, chu̱ Alejandro, xa̱hua̱ xli̱pacs a̱makapitzi̱n hua̱nti̱ xli̱nata̱lán yama̱ xapuxcu pa̱li̱. \v 7 Xlacán ma̱paksi̱ko̱lh pi̱ caanca̱ tamacaxtucán Pedro, chu̱ Juan c-pu̱la̱chi̱n laqui̱mpi̱ nama̱kalhapali̱ko̱cán. Acxni̱ chú̱ li̱chinko̱ca̱ c-xlacati̱ncán, chuná̱ tzucuko̱lh kalhasquinko̱y: \p —¿Lá̱ntla̱ yumá̱ ma̱lacastúctit? ¿Tí̱ ca̱ma̱xqui̱ni̱tán li̱tlihuaka, usu tí̱ xtucuhuiní̱ li̱quilhpítit laqui̱mpi̱ tla̱n li̱ma̱pacsá̱tit yuma̱ chixcú? \p \v 8 Cumu Pedro xkalhi̱y xli̱tlihuaka Espíritu Santo, ni̱ caj quilhpé̱cualh, huata xlá̱ chuná̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Huixín xanapuxcun lakko̱lutzí̱n, chu̱ xli̱pacs huixín hua̱nti̱ ma̱paksi̱naná̱tit c-quilaksti̱pa̱ncán: \v 9 Huixín quinca̱ma̱kalhapali̱pá̱tit caj xpa̱lacata catzi̱putuná̱tit la̱ntla̱ ctlahuani̱tahu pi̱ pacsli̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱ lay xtla̱huán. \v 10 Pus cacatzí̱tit huixín, chu̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xala c-Israel, pi̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ la̱nchú̱ tla̱n ta̱yani̱t c-milacati̱ncán, xlá̱ pacsni̱t sa̱mpi̱ Jesucristo xala c-Nazaret kalhi̱y tlanca li̱tlihuaka, huatiya̱ tama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huixín makní̱tit acxni̱ pakaxtokohuacátit c-cruz; hua̱mpi̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n. \v 11 Jesús li̱taxtuy la̱ yama̱ tlanca chíhuix hua̱ntu̱ li̱chihui̱nancán c-Li̱kalhtahuaka, hua̱ntu̱ xli̱tá̱yat c-xcha̱stu̱n chiqui̱ laqui̱mpi̱ huá̱ nachipa̱xnanko̱y, chu̱ nali̱jaxa̱ xli̱pacs xakstí̱n, hua̱mpi̱ huata huixín tzapsnaní̱n lakmakántit. Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱ lakmakántit, xlá̱ li̱taxtuni̱t tlanca tali̱pa̱hu chíhuix. \v 12 Na̱ ni̱ti̱ a̱cha̱tum ma̱sta̱y akapu̱táxtut lapi̱ ni̱ hua̱ Jesús, sa̱mpi̱ yunú̱ ca̱tuxá̱huat, c-xlaksti̱pa̱ncan tachixcuhuí̱tat Dios ni̱tí̱ a̱cha̱tum li̱ma̱xtuni̱t hua̱nti̱ naquinca̱ma̱laktaxti̱yá̱n c-xlacatí̱n, xma̱n hua̱ xlá. \p \v 13 Acxni̱ yama̱ ma̱paksi̱naní̱n ucxilhko̱lh la̱ntla̱ ni̱ anán tamacpuhuá̱n xchihui̱nanko̱y Pedro, chu̱ Juan, na̱ xcatzi̱ko̱y pi̱ xlacán caj xalacchunata chixcuhuí̱n xuanko̱ni̱t, ni̱ xakalhtahuakaní̱n, lhpipak li̱lacahuanko̱lh. Akata̱ksko̱lh pi̱ ni̱ caj chunatá̱ qui̱lani̱tanchi̱ Jesús, hua̱mpi̱ luhua aksti̱tum cstacya̱huako̱ni̱t xli̱ma̱kalhtahuáka̱t. \v 14 Xa̱huachí̱ ni̱ lay xkalhtatze̱kko̱y pala nahuanko̱y pi̱ ni̱ xli̱ca̱na̱, sa̱mpi̱ antá̱ xlaya̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ xpacsni̱t. \v 15 Huata caj ma̱paksi̱nanko̱lh pi̱ catamacaxtuko̱ca̱ Pedro, chu̱ Juan, chu̱ xacstucán ma̱paksi̱naní̱n tzucuko̱lh la̱li̱ta̱chihui̱nanko̱y. \v 16 Chuná̱ xuanko̱y: \p —¿Tú̱ natlahuaniko̱ya̱hu yuma̱ cha̱tuy chixcuhuí̱n? Sa̱mpi̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ u̱nú̱ c-xaca̱chiqui̱n Jerusalén, pacsá̱ catzi̱cán pi̱ xlacán hua̱nti̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh yuma̱ chixcú, chu̱ quin ni̱ lay nakalhtatze̱ka̱hu pala nahuana̱hu pi̱ ni̱ xli̱ca̱na̱. \v 17 Xli̱makuacú̱ laqui̱mpi̱ ni̱ natalakatumi̱y yuma̱ xasa̱sti taca̱najla yunú̱ c-chuchutsipi̱, cali̱huaniko̱hu pi̱ nia̱lh pala tí̱ nali̱xakatli̱ko̱y xpa̱lacata tlanca li̱tlihueke hua̱ntu̱ huanko̱y kalhi̱y Jesús, chu̱ lapi̱ natlahuako̱y nama̱pa̱ti̱ni̱ko̱ya̱hu. \p \v 18 Pus tasaniko̱ca̱ Pedro, chu̱ Juan, li̱ma̱paksi̱ko̱ca̱ pi̱ nia̱lh tí̱ cali̱ta̱chihui̱nanko̱lh xli̱ma̱paksi̱n Jesús, chu̱ na̱ nia̱lh cahuanko̱lh pala xli̱ca̱na̱ huá̱ kalhi̱y tlanca li̱tlihuaka. \v 19 Hua̱mpi̱ Pedro, chu̱ Juan chuná̱ kalhti̱nanko̱lh: \p —Caquinca̱huanítit, ¿Ti̱ xatlá̱n nakaxmatniya̱hu tu̱ quinca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n nactlahuaya̱hu? ¿Pá̱ hua̱ Dios, usu huixín? \v 20 Quin ni̱ lay ctamakaxtakniya̱hu pi̱ nia̱lh nacli̱chihui̱nana̱hu hua̱ntu̱ ma̱n cucxilhni̱tahu, chu̱ hua̱ntu̱ ckaxmatnini̱tahu acxni̱ lacxtum xquinca̱ta̱lamá̱n Jesús. \p \v 21 Puschí̱ yama̱ ma̱paksi̱naní̱n tla̱n lacaquilhni̱ko̱lh, chu̱ li̱huaniko̱lh pi̱ lapi̱ ni̱ kaxmatko̱y huí̱ tu̱ natlahuaniko̱cán; a̱li̱sta̱lh chú̱ makaxtakko̱ca̱, sa̱mpi̱ ni̱tú̱ tlanca tala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ nali̱ya̱huako̱y, xa̱huachí̱ fuerza̱ xlakpe̱cuaniko̱y xli̱lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat, sa̱mpi̱ luhua li̱pe̱cua̱ xli̱chihui̱nanko̱y, chu̱ xpa̱xcatcatzi̱niko̱y Dios hua̱ntu̱ xlá̱ xma̱kantaxti̱ni̱t c-xlatama̱tcán. \v 22 Sa̱mpi̱ Dios xma̱pacsani̱t yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ aya xle̱ma̱ xli̱ti̱puxam ca̱ta̱ la̱ntla̱ ni̱ lay xta̱yay. \s1 Xli̱pacs hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y Jesús, squiniko̱y Dios cama̱huixca̱ni̱ko̱lh \p \v 23 Acxni̱ chu̱ makaxtakko̱ca̱ Pedro, chu̱ Juan, lacapala̱ lakanko̱lh xta̱ca̱najlaní̱n hua̱nti̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, chu̱ li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱lh hua̱ntu̱ xtlahuaniko̱ni̱t yama̱ xanapuxcun pa̱lijni, xa̱hua̱ puxcu̱nani̱n lakko̱lutzí̱n. \v 24 Cha̱nchu̱ xlacán, acxni̱ kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huanca̱, tuncán tzucuko̱lh quilhaniko̱y Dios c-xoracioncán: “Quimpu̱chinacan Dios, luhua tlanca milacatzúcut, huix Dios tlahuani̱ta̱ akapú̱n, tíyat, ta̱kaya̱huaná, chu̱ pacs tu̱ ananiko̱y. \v 25 Maka̱sa quilhtamacú̱ huix c-xquilhni miscujni rey David chuná̱ na̱má̱ tilí̱huant: \q1 ‘¿Tú̱huan kahuako̱y yama̱ chixcuhuí̱n xala ca̱tuxá̱huat, \q1 Chu̱ hua̱ntu̱ ni̱tu̱ xlakasi̱ lacapa̱stacko̱ni̱t la̱ntla̱ naquinta̱la̱tlahuako̱y? \q1 \v 26 Lactlanca napuxcun ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ reyes xala ca̱tuxá̱huat, \q1 macxtum tlahuako̱y xli̱tlihuakacán, chu̱ xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán, \q1 laqui̱mpi̱ macxtum nata̱la̱lacata̱qui̱ko̱y Quimpu̱chinacan Dios, xa̱hua̱ Cristo usu ma̱akapu̱taxti̱ná̱ hua̱nti̱ xlá̱ ma̱n lacsacni̱t.’ \p \v 27 “Sampi̱ luhua xli̱ca̱na̱ antá̱ yunú̱ yuma̱ c-chuchutsipi̱ chuná̱ qui̱taxtuni̱t, sa̱mpi̱ yama̱ rey Herodes, chu̱ gobernador Poncio Pilato, chu̱ akmakat chixcuhuí̱n ti̱ ni̱pa̱huanko̱yá̱n, chu̱ u̱nú̱ xalaní̱n xala c-Israel. Xlacán luhua acxtum li̱catzi̱ko̱lh la̱ntla̱ ma̱akspuli̱ko̱lh xasa̱ntujlani mincam Jesús hua̱nti̱ huix ma̱n xlacsacni̱ta̱ laqui̱mpi̱ huá̱ naquinca̱ma̱akapu̱taxti̱yá̱n. \v 28 Xlacán ni̱ xcatzi̱ko̱y hua̱ntu̱ xma̱kantaxti̱ma̱kó̱, hua̱mpi̱ chuná̱ tancs li̱ma̱kanta̱xti̱ko̱lh hua̱ntu̱ hasta xamakasa quilhtamacú̱ huix xlaclhca̱huili̱ni̱ta̱ pi̱ nakantaxtuy. \v 29 Hua̱ chú̱, Tla̱ti, aya kaxpatni̱ta̱ la̱ntla̱ tama̱ chixcuhuí̱n quinca̱maka̱klhaputuni̱tán, hua̱mpi̱ huata quin cca̱squiniyá̱n li̱tlá̱n pi̱ caquinca̱ma̱xqui̱ li̱tlihuaka, xli̱pacs quin hua̱nti̱ ma̱kantaxti̱ma̱hu hua̱ntu̱ huix quinca̱lakaya̱huani̱ta̱ mintascújut, laqui̱mpi̱ tla̱n nli̱chihui̱nana̱hu mintachihuí̱n cani̱cahuá̱, chu̱ ni̱tí̱ nacpe̱cuaniya̱hu. \v 30 Chu̱ caj la̱ntla̱ mintalakalhamá̱n caquinca̱ma̱xqui̱ mili̱tlihuaka laqui̱mpi̱ quin tla̱n nacma̱pacsako̱ya̱hu ta̱tatlaní̱n, chu̱ nactlahuaya̱hu lactlanca li̱ca̱cni tascújut, chu̱ chuná̱ xli̱pacs cati̱huá̱ nacatzi̱ko̱y pi̱ xatalacsacni milacscujni Jesús kalhi̱y tlanca li̱tlihuaka.” \p \v 31 Acxni̱ chuná̱ tlahuako̱lh xoracioncán, yama̱ chiqui̱ anta̱ni̱ macxtum xuilakó̱ xalán tachíquilh tíyat, chu̱ pacs catzi̱ko̱lh pi̱ Dios xataxajni xma̱xqui̱palako̱ni̱t xli̱tlihuaka Espíritu Santo, chu̱ nia̱lh pala tzinú̱ quilhpe̱cuanko̱lh tzucuko̱lh li̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Dios anta̱ni̱ xtzamacán. \s1 Pacs hua̱ntu̱ xkalhi̱ko̱y, li̱macxtum la̱li̱makta̱yako̱y \p \v 32 Xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús xta̱chuná̱ pi̱ huatiyá̱ aktum xtalacapa̱stacnicán xkalhi̱ko̱y, chu̱ pacs hua̱ntu̱ xkalhi̱ko̱y, pacs acxtum xlacán xli̱ma̱xtuko̱y, chu̱ macxtum xla̱ma̱akpitziniko̱y, chu̱ pala tí̱ ni̱ xaccha̱niy xla̱ma̱xqui̱ko̱y tu̱ qui̱tzanka̱niko̱y. \v 33 Cha̱nchu̱ yama̱ kalhacu̱tuy apóstoles kalhtum xma̱lulokko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ xlakastakuanani̱t Jesús ca̱li̱ní̱n, chu̱ xlama̱ xastacná, chu̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xkaxmatniko̱y xtachihui̱ncán xca̱najlako̱y hua̱ntu̱ xlacán xuanko̱y, chu̱ Dios xali̱huacá̱ xmakta̱yako̱y xli̱pu̱tum la̱ntla̱ xla̱pa̱xqui̱ko̱y. \v 34 La̱ntla̱ xli̱pacscán hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huani̱t Jesús, ni̱ pala cha̱tum xlama̱ pala ni̱ anán tú̱ xli̱tama̱huanán, sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y xpu̱cuxtucán, usuchí̱ xchiccán, csta̱ko̱y, xli̱minko̱y xtumi̱ncán, \v 35 chu̱ xmacama̱xqui̱ko̱y apóstoles laqui̱mpi̱ xlacán nama̱akpitziniko̱y hua̱ la̱ntla̱ta maclacasquima̱kó̱ cha̱tunu cha̱tunu. \v 36 Xli̱ca̱na̱, sa̱mpi̱ chuná̱ titláhualh cha̱tum chixcu levita, xuanicán José; yuma̱ chixcú̱ xapu̱lh xlama̱ c-Chipre, hua̱mpi̱ hua̱ apóstoles li̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱lh Bernabé (yuma̱ tachihuí̱n c-xtachihui̱ncán huamputún: “Hua̱nti̱ ma̱akpuhuanti̱ni̱nán”). \v 37 Pus xlá̱ xkalhi̱y aktum pú̱cuxtu, hua̱mpi̱ huata xatlá̱n sta̱lh, lí̱milh xatumi̱n, chu̱ macama̱xqui̱ko̱lh apóstoles laqui̱mpi̱ xlacán nama̱akpitziko̱y. \c 5 \s1 Ananías, chu̱ Safira sta̱ko̱y xpú̱cuxtu, chu̱ ma̱aklhtze̱kputún actzu̱ tumi̱n \p \v 1 Maktum quilhtamacú̱ cha̱tum chixcú̱ xuanicán Ananías, xpusca̱t xuanicán Safira, xlacán na̱ xkalhi̱ko̱y aktum pú̱cuxtu, hua̱mpi̱ na̱ sta̱ko̱lh. \v 2 Huata tu̱ xlacán tlahuako̱lh, acxtum li̱catzi̱ko̱lh laqui̱mpi̱ caj nama̱aklhpa̱tze̱kko̱y íta̱t xtápalh, chu̱ íta̱t nale̱niko̱y apóstoles, chu̱ huaniko̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ chuná̱ xli̱sta̱ko̱ni̱t. \v 3 Cumu Pedro cátzi̱lh hua̱ntu̱ xlacán xtlahuako̱ni̱t, chuná̱ huánilh: \p —Ananías, ¿tú̱ xpa̱lacata ma̱xqui̱ talacasquín namakatlajayá̱n xtalacapa̱stacni akskahuiní? Huixín ma̱x tipuhuántit pi̱ tla̱n naakskahuiya̱ Espíritu Santo, sa̱mpi̱ tancs cuaniyá̱n pi̱ yuma̱ tumi̱n ni̱ xatakatzí̱n li̱támpa̱t la̱ntla̱ xli̱pacs xokonica̱ mimpú̱cuxtu. \v 4 Acxni̱ ni̱ naj xtasta̱ni̱t, ¿tú̱ milá xuani̱t? Chu̱ cumu chuná̱ chú̱ tlahua, sta̱t, pus na̱ huix miacstu̱ xma̱paksi̱ya̱ mintumi̱n, chu̱ tla̱n xquintima̱xqui̱ la̱ntla̱ huix chuná̱ púhuanti; hua̱mpi̱ ni̱ chuná̱ xtilacapá̱stacti̱ pi̱ naakskahuixtuya̱ íta̱t. Huix ma̱x tipúhuanti̱ pi̱ caj xma̱n hua̱ chixcuhuí̱n naakskahuiko̱ya, hua̱mpi̱ huata Dios ni̱ lay akskahui. \p \v 5 Acxni̱ chuná̱ kaxmatko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, Ananías lhkan tama̱chá̱ c-tíyat xaní̱n. Xli̱pacscán hua̱nti̱ catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ akspúlalh Ananías tla̱n pe̱cuanko̱lh. \v 6 Cha̱nchu̱ caj li̱puntzú̱ tanu̱ko̱chi̱ makapitzi̱n lakkahuasán, xlacán li̱maksuitko̱lh sábana xtiyatli̱hua, chu̱ anko̱lh ma̱acnu̱ko̱y. \p \v 7 Acxni̱ chú̱ lacatzá̱lalh pala aktutu hora, na̱ tanu̱chi̱ xpusca̱t Ananías, xlá̱ ni̱ xcatzi̱y tu̱ xlani̱t. \v 8 Huá̱ xpa̱lacata Pedro chuná̱ li̱kalhásquilh: \p —¿Pá̱ xli̱ca̱na̱ chunatá̱ la̱ yumá̱ xtápalh li̱stá̱tit mimpu̱cuxtucán? \p —Chuná̱ cli̱sta̱hu —kalhtí̱nalh. \p \v 9 Pedro chuná̱ huanipá̱: \p —¿Tú̱huan luhua lacxtum li̱catzí̱tit pi̱ naakskahuiputuná̱tit xEspíritu Quimpu̱chinacán? Antá̱ quilhti̱n lati̱lhako̱y yama̱ lakkahuasán hua̱nti̱ qui̱ma̱acnu̱ko̱lh minchixcú, pus na̱ chuná̱ huix xaní̱n nale̱nko̱yá̱n. \p \v 10 Chú̱ na̱ acxnitiyá̱ yama̱ pusca̱t, laca̱ntá̱yalh, chu̱ tla̱n xaní̱n tama̱chá̱ lacatzú̱ c-xtantu̱n Pedro. Acxni̱ yama̱ lakkahuasán tanu̱ko̱chá, ucxilhko̱lh pi̱ xaní̱n xmá̱. Lacapala̱ tamacaxtuko̱lh, chu̱ anko̱lh ma̱acnu̱ko̱y lacatzú̱ anta̱ni̱ xma̱acnu̱ko̱ni̱t xchixcú. \v 11 Xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, chu̱ ti̱ xli̱lhu̱hua̱ catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xakspulani̱t Ananías, chu̱ Safira, li̱pe̱cuanko̱lh hua̱ntu̱ xakspulanit. \s1 Lhu̱hua lactlanca li̱ca̱cni tatlahu hua̱ntu̱ tlahuako̱y apóstoles \p \v 12 Lhu̱hua lactlanca li̱ca̱cni tascújut xtlahuay Dios c-xlatama̱tcan yama̱ apóstoles antá̱ ca̱chiquí̱n. Xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús ankalhí̱n ni̱ xtachokoko̱y xtamacxtumi̱ko̱y c-tlanca templo xala c-Jerusalén, lacatum c-xatanquilhtí̱n huanicán Pórtico de Salomón. \v 13 Ma̱squi luhua lhu̱hua̱ xala yama̱ ca̱chiquí̱n hua̱nti̱ tla̱n xli̱chihui̱nanko̱y sa̱mpi̱ xlakati̱ko̱y la̱ntla̱ xlama̱kó̱, hua̱mpi̱ ni̱ xta̱tamacxtumi̱ko̱y caj xpa̱lacata xpe̱cuanko̱y pala tú̱ nalaniko̱y. \v 14 Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, cha̱li̱ cha̱lí̱ xtali̱huaqui̱ti̱lhako̱y hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, chuná̱ la̱ntla̱ chixcuhuí̱n, xa̱hua̱ lacchaján. \v 15 Cani̱huá̱ anta̱ni̱ xcatzi̱cán pi̱ nati̱taxtuy Pedro, xtamacaxtuko̱cán c-tlanca̱ti̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xta̱tatlako̱y, laqui̱mpi̱ ca̱na̱ caj xma̱stále̱k natahuacaniya̱chá̱, chu̱ chuná̱ napacsa. \v 16 Li̱lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xuilako̱chá̱ c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n xli̱minko̱y xta̱tatlacán c-Jerusalén, xa̱hua̱ hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán akskahuiní, chu̱ pacs xma̱pacsako̱y. \s1 Pedro, chu̱ Juan tamacanu̱palako̱cán c-pu̱la̱chi̱n \p \v 17 Cha̱nchu̱ tilacata̱quí̱nalh xapuxcu pa̱li̱, chu̱ na̱ pacs ti̱ acxtum xta̱li̱catzi̱ko̱y, xa̱hua̱ hua̱nti̱ xkalhi̱ko̱y taca̱najla xla saduceos, sa̱mpi̱ xtaskahuiniko̱y apóstoles, xmakasi̱tzi̱ko̱y tu̱ xtlahuako̱y. \v 18 Ma̱paksi̱nanko̱lh pi̱ cachipapalako̱ca̱ apóstoles Pedro, chu̱ Juan, chu̱ catamacanu̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n. \v 19 Hua̱mpi̱ acxni̱ yuma̱ catzi̱sní̱ Quimpu̱chinacán macámilh cha̱tum xángel, xlá̱ ma̱lácqui̱lh xama̱laccha pu̱la̱chi̱n, tamacaxtuko̱lh quilhtí̱n, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \v 20 “Lacapala̱ capítit c-tlanca templo, chu̱ ni̱ cape̱cuántit, huixín antá̱ cali̱xakatli̱kó̱tit tachixcuhuí̱tat yuma̱ sa̱sti latáma̱t hua̱ntu̱ kalhi̱yá̱tit.” \v 21 Acxni̱ chuná̱ huaniko̱ca̱, lacapala̱ anko̱lh, chu̱ li̱cha̱lí̱ lacatzi̱sa̱ anko̱lh c-templo chu̱ tzucuko̱lh ma̱siyuko̱y xtachihui̱n Jesús la̱ntla̱ xli̱ma̱paksi̱cani̱t. \p Na̱ acxnitiyá̱ chú̱ lacatzi̱sa̱ yama̱ xapuxcu pa̱li̱ pacs ma̱macxtumi̱ko̱lh lakko̱lún hua̱nti̱ xta̱ma̱paksi̱nanko̱y. Acxni̱ chú̱ aya macxtum xuilakó̱, ma̱paksi̱nanko̱lh pi̱ caqui̱tamacaxtuko̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n Pedro, chu̱ Juan laqui̱mpi̱ nama̱kalhapali̱ko̱cán. \v 22 Makapitzi̱n mayu̱lhnu̱ anko̱lh c-pu̱la̱chi̱n laqui̱mpi̱ nali̱minko̱y, hua̱mpi̱ acxni̱ cha̱nko̱lh ni̱tí̱ xtanu̱ma̱kó̱ c-pu̱la̱chi̱n. Xlacán lacapala̱ taspitko̱lh, huaniko̱lh ma̱paksi̱naní̱n hua̱ntu̱ xqui̱catzi̱ko̱ni̱t, \v 23 chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —Quin cqui̱lahu c-pu̱la̱chi̱n, yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhnama̱kó̱ c-quilhtí̱n chunacú̱ xya̱kó̱, na̱ chuná̱ xama̱laccha pu̱la̱chi̱n li̱huana̱ li̱kapicani̱t candado, hua̱mpi̱ acxni̱ cma̱lacqui̱hu, ni̱tí̱ xtanu̱ma̱kó̱ yama̱ tachí̱n. \p \v 24 Yama̱ xapuxcu pa̱li̱, xa̱hua̱ hua̱nti̱ xta̱ma̱paksi̱nanko̱y c-templo, acxni̱ chuná̱ kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱ca̱ luhua cacs lacahuanko̱lh, chu̱ xacstucán tzucuko̱lh la̱huaniko̱y: “¿Ní̱ cahuá̱ naqui̱laksputa̱ xli̱pacs yumá̱ tu̱ akspulama̱?” \v 25 Chunacú̱ xchihui̱nama̱kó̱ acxni̱ chilh cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ tima̱tamacanu̱ni̱nankó̱tit c-pu̱la̱chi̱n, xlacán antá̱ ta̱kalhchihui̱nama̱kó̱ tachixcuhuí̱tat c-templo. \p \v 26 Cha̱nchu̱ xapuxcu̱ ti̱ cui̱ntaj xtlahuana templo, chu̱ mayu̱lhnu̱ anko̱lh putzako̱y anta̱ni̱ xlama̱ko̱chá̱ Pedro, chu̱ Juan. Acxni̱ ta̱ksko̱ca̱, chipako̱ca̱, chu̱ li̱minko̱ca̱, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ huili̱niko̱ca̱, lacati̱tum le̱nko̱ca̱, sa̱mpi̱ xpe̱cuaniko̱y la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua tachixcuhuí̱tat pala nasi̱tzi̱ko̱y, chu̱ naactalako̱y. \v 27 Acxni̱ li̱cha̱nko̱ca̱ c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n, xapuxcu pa̱li̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p \v 28 —Quin ctica̱li̱ma̱paksí̱n pi̱ nia̱lh tí̱ nali̱xakatli̱yá̱tit xpa̱lacata̱ yuma̱ chixcu Jesús; hua̱mpi̱ huixín huata caj chunatá̱ quinca̱kalhakaxpatmakani̱tántit hua̱ntu̱ cca̱li̱ma̱paksí̱n, chu̱ huá̱ chú̱ aya ma̱lakapuntupi̱ni̱tántit mintama̱siyuncán xli̱ca̱tlanca̱ Jerusalén. Hua̱ chuná̱ li̱tlahuayá̱tit sa̱mpi̱ huixín quinca̱li̱yahuaputuná̱tit pi̱ quin cmakni̱hu tama̱ chixcu Jesús. \p \v 29 Pedro, xa̱hua̱ a̱makapitzi̱n apóstoles kalhti̱nanko̱lh: \p —Quin cpuhuana̱hu pi̱ a̱tzinú̱ quinca̱mini̱niyá̱n pu̱lh huá̱ nackalhakaxmata̱hu Dios, chu̱ ni̱ huá̱ hua̱ntu̱ naquinca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n cati̱hua̱ chixcuhuí̱n. \v 30 Xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ tama̱ tlanca xlacatzucut Dios hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱ni̱t xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, na̱ huatiyá̱ chú̱ hua̱nti̱ ma̱lakastakuáni̱lh Jesús ca̱li̱ní̱n, yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huixín makní̱tit acxni̱ pakaxtokohuacátit c-cruz. \v 31 Pus huatiya̱ yuma̱ Dios hua̱nti̱ ma̱xqui̱ni̱t tlanca li̱tlihuaka̱ Jesús laqui̱mpi̱ xlá̱ tlanca quimpuxcucán nahuán, chu̱ na̱ chuná̱ tla̱n naquinca̱lakma̱xtuyá̱n quin xala c-Israel hua̱nti̱ natalakaspitta̱yaya̱hu, chu̱ nalaktalacatzuhui̱palaya̱hu, chu̱ chuná̱ Dios tla̱n naquinca̱ma̱tzanka̱naniyá̱n xli̱pacs quintala̱kalhi̱ncán. \v 32 Quin chuná̱ tla̱n cma̱luloka̱hu pi̱ chuná̱ akspulani̱t c-quilatama̱tcán, xa̱hua̱ Espíritu Santo na̱ huatiyá̱ ma̱luloka, sa̱mpi̱ hua̱ Dios macaminiko̱lh pacs yama̱ hua̱nti̱ li̱tzaksay hua̱ntu̱ xlá̱ quinca̱li̱ma̱paksi̱ni̱tán. \p \v 33 Acxni̱ yama̱ ma̱paksi̱naní̱n kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱lh apóstoles, xli̱ca̱na̱ pi̱ li̱pe̱cua̱ si̱tzi̱ko̱lh, chu̱ hasta tuncán xmakni̱putunko̱y. \v 34 Hua̱mpi̱ antá̱ c-xlaksti̱pa̱ncan ma̱paksi̱naní̱n xuí̱ cha̱tum fariseo xuanicán Gamaliel, xma̱kalhtahuake̱na xla xli̱ma̱peksi̱n Dios, luhua xkalhi̱y cacni, chu̱ pacs hua̱nti̱ xkaxmatniko̱y xtachihuí̱n luhua cui̱ntaj xtlahuako̱y hua̱ntu̱ xuan. Pus xlá̱ ma̱paksí̱nalh catamacaxtuko̱ca̱ puntzú̱ yama̱ apóstoles, \v 35 chu̱ chuná̱ chú̱ huaniko̱lh xta̱ma̱paksi̱naní̱n: \p —Napuxcun ma̱paksi̱naní̱n xala c-Israel: xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua cui̱ntaj catlahuátit hua̱ntu̱ huixín natlahuaniputunko̱yá̱tit yuma̱ chixcuhuí̱n. \v 36 Sa̱mpi̱ caj luhua calacapa̱stáctit la̱ntla̱ quin huilahu c-quintiyatcán, chu̱ ni̱ naj luhua aklhu̱hua ca̱ta̱ lacatza̱lani̱t la̱ntla̱ titaxtuchá̱ cha̱tum chixcú̱ xuanicán Teudas, xlá̱ tili̱taxtupútulh la̱ cha̱tum puxcu chixcú̱ ti̱ xkalhi̱y xlakasi; xli̱ca̱na̱ pi̱ li̱pa̱huanko̱lh ma̱x pala akta̱ti ciento chixcuhuí̱n. Hua̱mpi̱ ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ makni̱ca̱ Teudas, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y talactilhtama̱ko̱lh, chu̱ antiyá̱ láksputli̱ hua̱ntu̱ xma̱lacatzuqui̱ni̱t. \v 37 Caj ni̱ li̱maka̱s, acxni̱ titlahuaca̱ aktum xatatzoknu̱n censo, titaxtupalachá̱ xlá̱ Judas xala c-Galilea, na̱ luhua lhu̱hua̱ ti̱ li̱pa̱huanko̱lh, chu̱ sta̱laniko̱lh, hua̱mpi̱ ni̱ maka̱s makni̱ca̱ Judas, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ tiquilhca̱najlako̱lh ta̱kahuani̱ko̱lh, chu̱ na̱ antiyá̱ láksputli̱ xtascújut hua̱ntu̱ xma̱lacatzuqui̱ni̱t. \v 38 Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ cata̱la̱tlahuakó̱tit tama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ li̱chihui̱nama̱kó̱ yama̱ chixcu Jesús, sa̱mpi̱ lapi̱ caj xacstucán chuná̱ lama̱kó̱, ni̱ maka̱s catimakapalakolh, xacstucán nalaclata̱yako̱y. \v 39 Na̱ chuna li̱tum luhua cui̱ntaj catlahuátit minquilhtamacu̱cán, sa̱mpi̱ lapi̱ yuma̱ tascújut hua̱ntu̱ xlacán tlahuama̱kó̱ hua̱ Dios ma̱lacatzuqui̱ni̱t, pus tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ pala huixín, na̱ ni̱ pala a̱tanu̱ catima̱lactlahui̱ko̱lh hua̱ntu̱ xlacán tlahuama̱kó̱. Xa̱huachí̱, ¿xalán pala huixín ma̱n ta̱la̱lacata̱qui̱pá̱tit Dios? \p Yama̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ huaniko̱lh ko̱lutzi̱n Gamaliel pacs tla̱n tlahuako̱lh. \v 40 Pus tamacanu̱palako̱ca̱ c-xpu̱lacni pu̱chihuí̱n yama̱ apóstoles, ka̱snokmi̱ko̱ca̱, chu̱ a̱li̱sta̱lh li̱ma̱paksi̱ko̱ca̱ pi̱ nia̱lh cali̱chihui̱nanko̱lh xtama̱siyun Jesús, chu̱ makaxtakko̱ca̱ pi̱ caanko̱lh. \v 41 Pedro, chu̱ Juan cha̱pa̱xuhua̱na̱ taxtuko̱lh c-xlacati̱ncan yama̱ ma̱paksi̱naní̱n sa̱mpi̱ caj xpa̱lacata Jesús ma̱squi chuná̱ xma̱pa̱ti̱ni̱ma̱kó̱. \v 42 Xlacán ni̱ tamakaxtakniko̱lh pi̱ nali̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Dios, ma̱squi luhua xli̱huaniko̱cani̱t, huata cha̱li̱ cha̱lí̱ xma̱siyuniko̱y tachixcuhuí̱tat yama̱ lacuan xtama̱lacnu̱n Jesús pi̱ nama̱laktaxti̱ko̱y xli̱pacs ti̱ nali̱pa̱huanko̱y. Cani̱hua̱ xli̱chihui̱nanko̱y Jesús ni̱ xma̱n antá̱ c-tlanca templo, hua̱mpi̱ na̱ xa̱hua̱ c-akatunu chiqui. \c 6 \s1 Lacsacko̱cán kalhatujun diáconos hua̱nti̱ namakta̱yako̱y apóstoles \p \v 1 Acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ luhua cha̱li̱ cha̱lí̱ xtali̱huaqui̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, pus cumu luhua lhu̱huatá xuanko̱ni̱t, tzucuko̱lh si̱tzi̱ko̱y judíos hua̱nti̱ xchihui̱nanko̱y xatachihui̱n griego, xuanko̱y pi̱ mat yama̱ lacchaján hua̱nti̱ xni̱makanko̱cani̱t, ni̱ chuná̱ xma̱akpitziniko̱cán xlá̱ xli̱huatcán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xma̱xqui̱ko̱cán yama̱ puhuani̱ni̱n lacchaján judíos hua̱nti̱ xli̱chihui̱nanko̱y xatachihui̱n hebreo. \v 2 Yama̱ kalhacu̱tuy apóstoles ma̱macxtumi̱ko̱lh xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, quin ni̱ lay cli̱makaxtaka̱hu nali̱chihui̱nana̱hu xtachihui̱n Dios caj xpa̱lacata naccui̱ntajlaya̱hu, usu pala quin nacma̱akpitziya̱hu cha̱li̱ cha̱lí̱ hua̱ntu̱ namaclacasquinko̱y nata̱laní̱n. \v 3 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ huixín ma̱n calacsackó̱tit kalhatujun chixcuhuí̱n hua̱nti̱ aya aksti̱tum lama̱kó̱, xa̱hua̱ pacs li̱pa̱huancán, chu̱ hua̱nti̱ kalhi̱ko̱y xtalacapa̱stacni Espíritu Santo laqui̱mpi̱ huá̱ nama̱cui̱ntajli̱ko̱ya̱hu yuma̱ tascújut; \v 4 laqui̱mpi̱ chuná̱ quin, ni̱ anán tasoka̱lí̱n aksti̱tum nacli̱chihui̱nana̱hu xtachihui̱n Dios, chu̱ nacsquiniya̱hu Dios mimpa̱lacatacán. \p \v 5 Xli̱pacs hua̱nti̱ antá̱ macxtum xuilakó̱, pacs ma̱tla̱ni̱ko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱ca̱, chu̱ pu̱lh huá̱ lacsacca̱ Esteban. Yuma̱ chixcú̱ aksti̱tum xlama̱, chu̱ c-xlatáma̱t xli̱tasiyuy pi̱ xka̱lhi̱y xli̱tlihuaka Espíritu Santo. Xli̱cha̱tuy lacsacca̱ Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, xa̱hua̱ Nicolás xala c-Antioquía, yuma̱ chixcú̱ ni̱ judío xuani̱t, hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh na̱ ta̱tapaksi̱ko̱lh judíos, chu̱ na̱ ca̱najlánilh Jesús. \v 6 Pacs talacatzuhui̱ko̱lh anta̱ni̱ xuilakó̱ apóstoles, chu̱ xlacán li̱acchipako̱lh xmacancán, chu̱ tlahuako̱lh oración xpa̱lacatacan yama̱ chixcuhuí̱n. \p \v 7 Xtachihuí̱n Quimpu̱chinacán makcatzi xtalakatumi̱ma̱ c-Jerusalén, chu̱ na̱ luhua lhu̱hua̱ xtalhu̱hui̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huama̱kó̱ Jesús, chu̱ hasta makapitzi̱n xpa̱lijnican judíos, na̱ xca̱najlanima̱kó̱ Jesús. \s1 Esteban chipacán, chu̱ tamacanu̱cán c-pu̱la̱chi̱n \p \v 8 Cumu Dios csiculana̱tlahuay Esteban c-xtascújut, chu̱ xma̱xqui̱ni̱t li̱tlihuaka, xlá̱ xtlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tatlahu, chu̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y lhu̱hua ta̱tatlaní̱n c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat. \v 9 Maktum xli̱xakatli̱ma̱kó̱ Jesús makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ antá̱ xmaktapaksi̱ko̱y c-xpu̱kalhtahuakacan judíos hua̱ntu̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán xpu̱kalhtahuakacan Esclavos Libertados, xa̱hua̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xminko̱ni̱t c-Jerusalén xala c-Cirene, Alejandría, Cilicia, chu̱ Asia, xlacán tzucuko̱lh ta̱la̱huaniko̱y Esteban. \v 10 Hua̱mpi̱ cumu Esteban xkalhi̱y xtalacapa̱stacni Espíritu Santo, ni̱ lay makatlajako̱y la̱ntla̱ xchihui̱nán. \v 11 Xlacán ni̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh la̱ntla̱ makatlajako̱lh, chu̱ putzako̱lh makapitzí̱n, kalhxokoko̱lh laqui̱mpi̱ xlacán nahuanko̱y pi̱ xkalhakaxmatko̱ni̱t Esteban pi̱ xli̱kalhakama̱nama̱ Dios, xa̱hua̱ yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ timá̱sta̱lh xamaka̱n quilhtamacú̱ Moisés. \v 12 Pacs ca̱najlako̱lh hua̱ntu̱ yama̱ chixcuhuí̱n xquilhuama̱kó̱, chu̱ hasta makapitzi̱n lakko̱lún, chu̱ xma̱kalhtahuaka̱nacan judíos chipako̱lh, chu̱ le̱nko̱lh c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n. \v 13 Xa̱huachí̱ ma̱akapaksi̱ko̱ca̱ hua̱nti̱ xkalhxokoko̱cani̱t pi̱ nama̱xtuniko̱y ta̱ksaní̱n, chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —Yuma̱ chixcú̱ ni̱ jaxa̱ la̱ntla̱ li̱kalhkama̱nán yuma̱ xasa̱ntujlani xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén, chu̱ na̱ chuná̱ li̱kalhkama̱nán hua̱ntu̱ huí̱ xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 14 Quin na̱ ckalhakaxmatni̱tahu acxni̱ huan pi̱ mat Jesús xala c-Nazaret nalactlahuako̱y yuma̱ tlanca templo, chu̱ na̱ huan pi̱ mat nia̱lh tú̱ xlakasi̱ yama̱ quintahuilatcán hua̱ntu̱ quinca̱ma̱xqui̱ni̱tán Moisés laqui̱mpi̱ nama̱kantaxti̱ya̱hu. \p \v 15 Yama̱ ma̱paksi̱naní̱n hua̱nti̱ xma̱kalhapali̱ma̱kó̱, luhua cacs lacahuanko̱lh acxni̱ laklaca̱nko̱lh Esteban, sa̱mpi̱ ucxilhko̱lh pi̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xlakskoma̱ xlacán, xta̱chuná̱ la̱ cha̱tum ángel. \c 7 \s1 Esteban li̱chihui̱nán la̱ntla̱ minko̱ni̱tanchá̱ xalakmaka̱n xquilhtzucutcan judíos \p \v 1 Xapuxcu pa̱li̱ kalhásquilh Esteban: \p —¿Pá̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ li̱ya̱huama̱kó̱n yuma̱ chixcuhuí̱n? \p \v 2 Esteban kalhti̱ko̱lh, chu̱ chuná̱ tzúculh huaniko̱y: “Nata̱laní̱n, xa̱hua̱ huixín natla̱tna̱ hua̱nti̱ la̱nchú̱ quinca̱kaxpatnipá̱tit, xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua cui̱ntaj catlahuátit hua̱ntu̱ la̱nchú̱ nacca̱huaniyá̱n: Tama̱ xamaka̱n quintla̱tcan Abraham, acxni̱ xlama̱ c-Mesopotamia, chu̱ ni̱ xa̱án c-Harán, tasiyúnilh yama̱ li̱ca̱cni quiDioscán. \v 3 Cha̱nchu̱ chuná̱ tihuánilh: ‘Caakxtakmákanti pacs tu̱ kalhi̱ya, xa̱hua̱ mili̱nata̱lán, chu̱ antá̱ capit c-tíyat anta̱ni̱ quit nacma̱siyuniyá̱n.’ \v 4 Abraham lacapala̱ táca̱xli̱ c-xatiyat Caldea, chu̱ antá̱ alh tahuilay c-Harán. Antá̱ chú̱ xlama̱chá̱ hasta acxni̱ ni̱lh xtla̱t. A̱li̱sta̱lh chú̱ Dios lí̱milh u̱nú̱ c-tíyat anta̱ni̱ chú̱ huixín ca̱la̱nchú̱ huilátit. \v 5 Hua̱mpi̱ acxni̱ u̱nú̱ xlama̱ Dios ni̱ má̱xqui̱lh Abraham ma̱squi ca̱na̱ caj paktzu̱ xpú̱cuxtu̱ hua̱ntu̱ luhua ma̱n nama̱paksi̱y u̱nú; huata caj ma̱lacnu̱nipá̱, chu̱ huánilh pi̱ fuerza̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ maka̱s xni̱ni̱ttá nahuán, xta̱chuná̱ la̱ cata̱makaxtakniko̱chá̱ xquilhtzúcut hua̱nti̱ a̱cu nalacachinko̱y laqui̱mpi̱ huá̱ xmakaana̱natcán nahuán (ma̱squi xli̱ca̱na̱ pi̱ acxni̱ chuná̱ huanica̱, Abraham ni̱ naj tí̱ xuanko̱ni̱t xcamancán). \v 6 Xa̱huachí̱ Dios na̱ huánilh Abraham pi̱ la̱ntla̱ ani̱t nahuán quilhtamacú̱, yama̱ lhu̱hua xquilhtzúcut la̱ xaaní̱n natahuilako̱y c-aktum makat tíyat anta̱ni̱ la̱ tachí̱n c-tascújut nali̱ma̱xtuko̱cán, chu̱ nama̱pa̱ti̱ni̱ko̱cana̱chá̱ la̱ntla̱ naka̱snokuacako̱cán c-tascújut, luhua akta̱ti ciento ca̱ta chuná̱ nama̱scujuko̱cán. \v 7 Hua̱mpi̱ Dios na̱ huanipá̱ pi̱ xlá̱ nama̱pa̱ti̱ni̱ko̱y yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ chuná̱ nama̱scujuko̱ya̱chá, a̱li̱sta̱lh chú̱ xlacán nataspitpalako̱y hua̱ntu̱ luhua c-xtiyatcán nahuán laqui̱mpi̱ antá̱ ankalhi̱ná̱ tla̱n xma̱n huá̱ nascujnaniko̱y Dios. \v 8 Cumu Dios ni̱ xlacasquín napa̱tzanka̱cán hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱ta̱lacca̱xlani̱t Abraham, huata ma̱paksí̱nalh pi̱ circuncidar catlahuako̱ca̱, usu huaniputún pi̱ cachucuniko̱ca̱ actzu̱ xtiyatli̱huacán xli̱pacs xalakskata̱n xlakkahuasán. Huá̱ xpa̱lacata acxni̱ lacáchilh xkahuasa hua̱nti̱ li̱ma̱pa̱cúhui̱lh Isaac, na̱ li̱mixtujún chucunica̱ actzu̱ xtiyatli̱hua. Chu̱ acxni̱ xlá̱ na̱ lacáchilh xkahuasa Isaac hua̱nti̱ li̱ma̱pa̱cúhui̱lh Jacob, xlá̱ na̱ chuná̱ tlahuaca̱ laqui̱mpi̱ nalakachixcuhui̱nán. Chu̱ Jacob, acxni̱ a̱cu xlacachinko̱ni̱t xlakkahuasán, na̱ chuná̱ tlahuaniko̱lh pacs xkalhacu̱tuycán, hua̱nti̱ li̱taxtuko̱lh yama̱ natla̱tna̱ ti̱ ma̱lacatzuqui̱ko̱ni̱tanchá̱ yama̱ pu̱laccu̱tuy quilhtzúcut hua̱ntu̱ quin xala c-Israel xli̱xla̱ tapaksi̱niya̱hu. \s1 Esteban li̱chihui̱nán la̱ntla̱ ma̱paksi̱ná̱ li̱ma̱xtuca̱ José c-Egipto \p \v 9 “Cha̱nchu̱ yuma̱ xakasiya̱ quinatla̱tnacán, tzucuko̱lh taskahuiniko̱y xataju xta̱lacán hua̱nti̱ xuanicán José, sa̱mpi̱ xlá̱ luhua skálalh xuani̱t, chu̱ caj huá̱ lakcatzaniko̱lh, huata xatlá̱n sta̱makanko̱lh, chu̱ antá̱ c-aktum makat tíyat hua̱ntu̱ huanicán Egipto, li̱cha̱nca̱. Hua̱mpi̱ Dios ni̱tú̱ xakxtakmakani̱t José, huata xlá̱ ankalhí̱n xmaktakalhma̱, \v 10 chu̱ xalán lákcha̱lh quilhtamacú̱ acxni̱ ma̱laksputuniko̱lh xtali̱puhuá̱n, sa̱mpi̱ a̱tzinú̱ má̱xqui̱lh xli̱skalala, chu̱ hasta yama̱ rey Faraón hua̱nti̱ xma̱paksi̱nán c-Egipto lakáti̱lh la̱ntla̱ xkalhi̱y xtalacapa̱stacni, chu̱ xli̱skalala, huata xlá̱ li̱má̱xtulh gobernador nahuán c-Egipto, chu̱ na̱ ma̱cui̱ntájli̱lh pacs xmakaaná̱nat hua̱ntu̱ xlá̱ xkalhi̱y. \p \v 11 “Acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ ca̱ta̱ lalh tlanca tatzíncstat u̱nú̱ c-Canaán, chu̱ c-Egipto. Tla̱n lalh tapa̱tí̱n, hasta nia̱lh xcatzi̱ko̱y tú̱ natlahuako̱y xamaka̱n quinatla̱tnacán, sa̱mpi̱ ni̱tú̱ xuako̱y. \v 12 Hua̱mpi̱ cumu xlamajcú̱ ko̱lu Jacob, xlá̱ cátzi̱lh pi̱ c-Egipto lhu̱hua̱ xanán trigo̱, lacapala̱ ma̱lakacha̱ko̱chá̱ xlakkahuasán laqui̱mpi̱ naanko̱y tama̱huako̱y trigo̱. Acxni̱ yuma̱ luhua xapu̱lana̱ qui̱lako̱ni̱t, \v 13 xlacán ni̱ pala tzinú̱ xcatzi̱ko̱y lapi̱ xcha̱ni̱t li̱ma̱paksi̱ná̱ yama̱ xta̱lacán hua̱nti̱ ma̱n csta̱ko̱ni̱t. Hua̱mpi̱ huata acxni̱ chú̱ ampalako̱lh tama̱huako̱y trigo̱ xli̱maktuy, José li̱ta̱chihui̱nanko̱lh pi̱ huá̱ xnata̱lán, chu̱ la̱ntla̱ xmini̱tanchá. Chu̱ Faraón rey xala c-Egipto, na̱ acxnicú̱ cátzi̱lh xaní̱ luhua xmini̱tanchá̱ tama̱ José. \v 14 José ma̱tiyí̱nalh ko̱lutzi̱n xtla̱t Jacob, chu̱ xli̱pacs xli̱nata̱lán, chu̱ chuná̱ cha̱nko̱lh c-Egipto pala xtutumpuxamacu̱quitziscán xuanko̱ni̱t xli̱pu̱tumcán. \v 15 Chu̱ alh quilhtamacú̱, chu̱ antá̱ chú̱ xuilako̱chá̱ c-Egipto, chu̱ antá̱ chú̱ ni̱chá̱ Jacob, chu̱ na̱ chuná̱ cha̱tunu̱ tzucuko̱lh ni̱ko̱y xakasiya̱ quinatla̱tnacán. \v 16 Hua̱mpi̱ xtiyatli̱huacan Jacob ni̱ antá̱ xli̱pa̱án ma̱acnu̱ko̱canchá̱ c-Egipto sa̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh le̱ncanchá̱ c-xaca̱chiqui̱n Siquem laqui̱mpi̱ antá̱ c-xatiyat Canaán nama̱acnu̱ko̱cana̱chá̱ c-aktum pú̱cuxtu̱ hua̱ntu̱ maká̱n xmaktama̱huako̱ni̱tanchá̱ ko̱lutzi̱n Abraham xcaman Hamor c-xaca̱chiquín Siquem. \s1 Lacachín Moisés hua̱nti̱ napuxcuniko̱y israelitas acxni̱ natza̱lako̱y \p \v 17 “Acxni̱ chú̱ aya xtalacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nama̱kantaxti̱y hua̱ntu̱ tima̱lacnu̱nichá̱ Abraham, acxni̱ huánilh pi̱ nalakma̱xtuko̱y yama̱ xamaka̱n quinatla̱tnacán anta̱ni̱ tachí̱n xli̱ma̱xtuko̱cani̱t c-Egipto, cumu luhua maka̱sá̱ la̱ntla̱ xcha̱nko̱ni̱t antá, luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xtalhu̱hui̱ko̱ni̱ttá, chu̱ luhua xlhu̱huacán xuanko̱ni̱t. \v 18 Hua̱mpi̱ cumu maka̱s ani̱t quilhtamacú̱ tzúculh ma̱paksi̱nán c-Egipto cha̱tum rey hua̱nti̱ ni̱ xcatzi̱y xpa̱lacata José. \v 19 Hua̱ yuma̱ rey ni̱ xucxilhputunko̱y quinatla̱tnacán, chu̱ xali̱kamá̱n tlahuako̱lh la̱ntla̱ ca̱ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱lh, caj xca̱tasi̱tzi̱ li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ caakxtakmakanko̱lh makat ca̱quihuí̱n cskatacán hua̱nti̱ a̱cu lacachinti̱lhama̱ laqui̱mpi̱ nani̱ko̱y, chu̱ nia̱lh xcátzi̱t natalhu̱hui̱ko̱y judíos. \v 20 Yama̱ quilhtamacú̱ acxni̱ chuná̱ xtlahuama̱ko̱ca̱ quinatla̱tnacán, lacáchilh Moisés hua̱nti̱ Dios xlacsacni̱t nanamaclacasquín. Xtzi, xa̱hua̱ xtla̱t, luhua aktutu papá̱ caj tze̱k maktakalhko̱lh. \v 21 Hua̱mpi̱ cumu xlakpe̱cuanko̱y pala nacatzi̱cán pi̱ xma̱tze̱kko̱ni̱t, huata xatlá̱n na̱ akxtakmakanko̱lh. Hua̱mpi̱ Dios xmaktakalhma̱, sa̱mpi̱ hua̱ xtzuma̱t rey ta̱ksli, chu̱ le̱lh c-xchic anta̱ni̱ xlá̱ makástacli̱ xta̱chuná̱ luhua xkahuasa. \v 22 Huá̱ xpa̱lacata Moisés akskálalh huá̱, chu̱ na̱ ma̱siyunica̱ pacs tu̱ xcatzi̱niko̱y, chu̱ xtlahuako̱y egipcios, chu̱ luhua tali̱pa̱hu huá̱ acxni̱ xchihui̱nán. \p \v 23 “Acxni̱ Moisés ma̱kátzi̱lh xti̱puxam ca̱ta, tzúculh puhuán pi̱ xli̱lakapaxiá̱lhnat xuani̱t xli̱nata̱lan judíos laqui̱mpi̱ nacatzi̱y la̱ntla̱ xlama̱kó̱. \v 24 Acxni̱ antá̱ cha̱lh, úcxilhli̱ pi̱ cha̱tum egipcio xuili̱nima̱ cha̱tum judío, Moisés ni̱ lay pá̱ti̱lh hua̱ntu̱ xtlahuanima̱ca̱ yama̱ chixcú; huata xlá̱ maktum mákni̱lh yama̱ egipcio. \v 25 Moisés chuná̱ xpuhuán: ‘Tla̱n pi̱ cmákni̱lh yuma̱ egipcio laqui̱mpi̱ yuma̱ quili̱nata̱lan judíos nacatzi̱ko̱y pi̱ Dios quimacamima̱ laqui̱mpi̱ quit nactamacaxtuko̱y c-xatiyat Egipto.’ \v 26 Hua̱mpi̱ ni̱ chuná̱ qui̱táxtulh sa̱mpi̱ li̱cha̱lí̱ acxni̱ xlá̱ lakapaxia̱lhnampalako̱lh, úcxilhli̱ pi̱ xla̱kaxima̱ko̱lh cha̱tuy israelitas; xlá̱ tila̱ma̱makaxtakaputunko̱lh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: ‘Huixín li̱nata̱lán, ¿tú̱huan la̱li̱huili̱nipá̱tit? Luhua ni̱tlá̱n hua̱ntu̱ tlahuapá̱tit.’ \v 27 Hua̱mpi̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ xkaxima̱ xta̱israelita, lhkan máca̱lh Moisés, chu̱ chuná̱ huánilh: ‘¿Tí̱ huix tasanini̱tán? Usu ¿tí̱ li̱huili̱ni̱tán ma̱peksi̱ná̱ laqui̱mpi̱ naquinca̱huaniya̱ hua̱ntu̱ quili̱tlahuatcán? \v 28 Usuchí̱ ¿pa̱ na̱ chuná̱ quimakni̱putuna̱ la̱ntla̱ makni̱ ko̱taná̱ cha̱tum egipcio?’ \v 29 Acxni̱ káxmatli̱ yuma̱ tachihuí̱n Moisés, tzá̱lalh, antá̱ alh c-aktum makat tíyat huanicán Madián; chu̱ antá̱ chú̱ xmakuilachá, hua̱mpi̱ tapu̱chúhualh, chu̱ antá̱ lacachinko̱lh cha̱tuy xlakkahuasán. \s1 Moisés ta̱taxtuko̱y israelitas c-Egipto \p \v 30 “Xti̱taxtuni̱ttá ti̱puxam ca̱ta̱ la̱ntla̱ xlapu̱lay c-desierto lacatzú̱ c-aktum ka̱stí̱n hua̱ntu̱ huanicán Sinaí. Antá̱ maktum caj xalán úcxilhli̱ pu̱kalhtum huátzapu xakxkota̱yama̱, chu̱ antá̱ c-xlacni lhcúya̱t tasiyúnilh cha̱tum xangel Dios. \v 31 Acxni̱ Moisés úcxilhli, lhpipak li̱lacahua̱ tu̱ xucxilhma̱. Acxni̱ tzúculh talacatzuhui̱y laqui̱mpi̱ li̱huana̱ naucxilha̱ hua̱ntu̱ xlakpasama̱, aya káxmatli̱ xtachihui̱n Quimpu̱chinacan Dios, chuná̱ huánilh: \v 32 ‘Quit yama̱ Dios hua̱nti̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ li̱pa̱huanko̱lh xamaka̱n minatla̱tna Abraham, Isaac, chu̱ Jacob.’ Acxni̱ Moisés káxmatli̱ yama̱ tachihuí̱n, pé̱cualh, huata xlá̱ quilhpu̱taj tá̱yalh, chu̱ nia̱lh xlaklaca̱mputún. \v 33 Cha̱nchu̱ huánilh Quimpu̱chinacán: ‘Catatu̱xtu̱ mintatu̱nu, sa̱mpi̱ yuma̱ tíyat hua̱ntu̱ huix lacta̱yápa̱t xatasiculana̱tlahuán, sa̱mpi̱ quit chuná̱ ctlahuani̱t. \v 34 Quit cmini̱t lakma̱xtuko̱y xli̱pacs quincamán hua̱nti̱ huilako̱chá̱ c-Egipto, sa̱mpi̱ pacs ckaxmatni̱t xtali̱puhua̱ncán, chu̱ cucxilhni̱t la̱ntla̱ ma̱pa̱ti̱ni̱ma̱ko̱ca̱, chu̱ cakáxpatti̱ hua̱ntu̱ cuanimá̱n sa̱mpi̱ hua̱ huix clacsacni̱tán laqui̱mpi̱ napina lakma̱xtuko̱ya̱ c-Egipto.’ \p \v 35 “Hua̱ u̱ma̱ Moisés hua̱nti̱ xuaniko̱ni̱t: ‘¿Tí̱ huix tasanini̱tán? Usu ¿tí̱ huili̱ni̱tán li̱ma̱paksi̱ná̱ laqui̱mpi̱ naquinca̱huaniya̱ hua̱ntu̱ quili̱tlahuatcán?’ Hua̱mpi̱ fuerza̱ táspitli̱ c-Egipto, sa̱mpi̱ hua̱ Dios chuná̱ xli̱ma̱paksi̱ni̱t laqui̱mpi̱ napuxcu̱naniko̱y israelitas acxni̱ natamacaxtuko̱ya̱chá̱ antá, sa̱mpi̱ yama̱ xángel hua̱nti̱ tasiyúnilh c-pu̱kalhtum huátzapu̱ hua̱ntu̱ xaclhcuta̱yama̱ hua̱nti̱ namakta̱yay. \v 36 Moisés puxcu̱naniko̱lh israelitas laqui̱mpi̱ natza̱lako̱ya̱chá̱ c-Egipto, antá̱ xlá̱ tlahuachá̱ lactlanca li̱ca̱cni tascújut, chu̱ na̱ chuná̱ tláhualh c-ta̱kaya̱huaná huanicán Mar Rojo, huá̱ xpa̱lacata tla̱n li̱pa̱tacutko̱lh, chu̱ chuná̱ xta̱lapu̱lako̱y c-desierto ti̱puxam ca̱ta. \v 37 Na̱ huatiyá̱ yuma̱ Moisés hua̱nti̱ tihuaniko̱lh yama̱ israelitas hua̱nti̱ csta̱lanipu̱lako̱y: ‘Nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ Dios nalacsacxtuya̱chá̱ cha̱tum tali̱pa̱hu profeta c-xlaksti̱pa̱n mili̱nata̱lán hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh nalacachinko̱ya̱chá̱, luhua natlahuayá̱tit hua̱ntu̱ xlá̱ naca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n.’ \v 38 Acxni̱ xta̱lapu̱lako̱y kampu̱tum xamaka̱n quinatla̱tnacán c-desierto, chu̱ cha̱nko̱lh c-ka̱stí̱n hua̱ntu̱ huanicán Sinaí, na̱ hua li̱tum Moisés hua̱nti̱ qui̱xakátli̱lh ángel yama̱ c-ka̱stí̱n, chu̱ xlá̱ má̱.xqui̱lh xli̱ma̱paksi̱n Dios laqui̱mpi̱ chuná̱ nalatama̱ko̱y la̱ntla̱ xlá̱ lacasquín. \s1 Xamaka̱n judíos lakataquilhpu̱tako̱y xatatlahuamakxtu xdioscán. \p \v 39 “Hua̱mpi̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacán ni̱ pacs tla̱n tlahuako̱lh hua̱ntu̱ Moisés li̱ma̱paksi̱ko̱lh, huata caj lakmakanko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱lh, chu̱ xtaspitputumpalako̱y c-Egipto. \v 40 Huá̱ xpa̱lacata chuná̱ huaniko̱lh Aarón: ‘Quin clacasquina̱hu xquinca̱tlahuani̱ cha̱tum quisa̱ntujcán hua̱ntu̱ nalakataquilhpu̱taya̱hu la̱ quimpu̱chinacán, hua̱nti̱ naquinca̱makta̱yayá̱n, chu̱ naquinca̱pu̱lale̱ná̱n, sa̱mpi̱ tama̱ Moisés hua̱nti̱ quinca̱ta̱tza̱lataxtuchá̱n chú̱ aya maka̱sá̱ nia̱lh catzi̱ya̱hu tú̱ tla̱n akspulani̱t.’ \v 41 Pus yama̱ Aarón tla̱n tláhualh, chu̱ tlahuaniko̱lh cha̱tum csa̱ntujcán la̱ actzu̱ toro̱; a̱li̱sta̱lh chú̱ makni̱ko̱lh lactzu̱ xtakalhi̱ncán laqui̱mpi̱ nali̱ca̱cni̱naniko̱y, chuná̱ chú̱ yamá̱ tla̱n li̱pa̱xuhuako̱lh hua̱ntu̱ ma̱n xmacani̱tlahuako̱ni̱t. \v 42 Huá̱ xpa̱lacata Dios li̱makali̱puhuanko̱lh, chu̱ talacapa̱nu̱niko̱lh, makaxtakko̱lh pi̱ huá̱ calakataquilhpu̱tako̱lh akatunu yama̱ li̱lhu̱hua̱ stacu̱ tu̱ anán c-akapú̱n. Yama̱ xamaka̱n profeta Amós títzokli̱ hua̱ntu̱ Dios tihuaniko̱lh yama̱ israelitas, xlá̱ chuná̱ titzóknu̱lh c-Li̱kalhtahuaka: \q1 ‘Koxutaní̱n huixín israelitas, \q1 ti̱puxam ca̱ta̱ la̱ntla̱ cca̱pu̱lalé̱n c-desierto, \q1 hua̱mpi̱, ¿ní̱ makli̱t xquili̱lakataquilhpu̱tátit pala lactzu̱ li̱makni̱t mintakalhi̱ncán? \q1 \v 43 ¡Xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ pala maktum! \q1 Hua̱mpi̱ huata lacapala̱ tlahuanítit actzu̱ xchic mimpu̱chinacan Moloc, \q1 xa̱hua̱ yama̱ stacu hua̱ntu̱ huanicán Renfán, laqui̱mpi̱ nacucata̱kchokoyá̱tit. \q1 Hua̱mpi̱ tama̱ misa̱ntujcán hua̱ntu̱ huixín ma̱n macani̱tlahuani̱tántit, ni̱ stacnanko̱y, \q1 ma̱squi luhua lakataquilhpu̱tayá̱tit. \q1 Huá̱ xpa̱lacata quit nacca̱macama̱sta̱yá̱n laqui̱mpi̱ naca̱li̱pincaná̱tit la̱ tachí̱n \q1 c-aktum makat tíyat huanicán Babilonia.’ \p \v 44 “Acxni̱ quinatla̱tnacán xlama̱kó̱ c-desierto xkalhi̱ko̱y xtemplo̱can xla lháka̱t hua̱ntu̱ xuanicán tabernáculo. Antá̱ xma̱qui̱ko̱y xali̱ucxílhti̱t hua̱ntu̱ xma̱luloka̱ pi̱ Dios antá̱ xuí̱ c-xlaksti̱pa̱ncán. Yama̱ xapu̱lh templo luhua chuná̱ xtlahuacani̱t xta̱chuná̱ la̱ntla̱ Dios tili̱ma̱páksi̱lh Moisés natlahuay. \v 45 Chuná̱ la̱ntla̱ xni̱ti̱lhako̱y israelitas, quilhacatunu tastacni̱ makaxtakta̱qui̱ti̱lhako̱lh yama̱ templo xla lháka̱t hua̱nti̱ aya xlacachinti̱lhako̱y. Huá̱ xpa̱lacata acxni̱ Josué tzúculh puxcu̱naniko̱y, cani̱huá̱ anta̱ni̱ anko̱lh israelitas le̱nko̱lh yama̱ templo xla lháka̱t. Dios luhua makta̱yako̱lh laqui̱mpi̱ nata̱yaniko̱y acxni̱ tlahuaniko̱lh guerra, chu̱ tamacaxtuko̱lh hua̱nti̱ xuilakó̱ c-xatiyat Canaán hua̱ntu̱ xma̱lacnu̱ni̱t nama̱xqui̱ko̱y. Acxni̱ chú̱ Dios ma̱xqui̱ko̱lh yuma̱ tíyat, li̱minko̱lh yama̱ templo xla lháka̱t u̱nú. Chuná̱ chú̱ xli̱lama̱ko̱chá̱ hasta acxni̱ tzúculh puxcu̱naniko̱y rey David. \v 46 Dios luhua ankalhí̱n maktá̱yalh rey David c-xlatáma̱t, chu̱ huá̱ xpa̱lacata li̱squínilh li̱tlá̱n, lapi̱ xlá̱ chuná̱ lacasquín, xtlahuánilh aktum tlanca xtemplo̱ xla pá̱tzaps anta̱ni̱ ankalhi̱ná̱ nalakataquilhpu̱tako̱y israelitas. \v 47 Ma̱squi xli̱ca̱na̱ huá̱ chuná̱ xlacapa̱stacni̱t David natlahuaniy aktum xasa̱sti xtemplo̱ Dios xla pá̱tzaps, ni̱ chuná̱ kantáxtulh, sa̱mpi̱ hua̱ xkahuasa hua̱nti̱ xuanicán Salomón, acxni̱ tzúculh ma̱paksi̱nán, xlá̱ tlahuánilh yama̱ xasa̱sti templo. \v 48 Hua̱mpi̱ ma̱squi tlahuanica̱ xtemplo̱, yama̱ tlanca xlacatzucut quiDioscán ni̱ caj lacatum huí̱ c-aktum templo hua̱ntu̱ macani̱tlahuako̱ni̱t chixcuhuí̱n, sa̱mpi̱ cha̱tum profeta acxni̱ titzóknu̱lh c-Li̱kalhtahuaka̱ xpa̱lacata, chuná̱ huá̱: \q1 \v 49-50 ‘Ma̱n quit, Dios, cma̱lacatzuqui̱ni̱t pacs tu̱ anán, \q1 akapú̱n xta̱chuná̱ cli̱ma̱xtuy quimpu̱ma̱paksí̱n, \q1 chu̱ ca̱tiyatna̱ anta̱ni̱ cma̱jaxay quintantú̱n. \q1 Pus ¿xatú̱ chú̱ ya̱ chiqui̱ huixín puhuaná̱tit naquintlahuaniyá̱tit? \q1 Usuchí̱ ¿xaní̱ puhuaná̱tit naquintlahuaniyá̱tit anta̱ni̱ nacjaxa?’ \s1 Esteban li̱actalamakni̱cán chíhuix \p \v 51 “¡Luhua xalactzaca̱tna huixín! Ni̱tú̱ xtápalh ca̱li̱makta̱yayá̱n ma̱squi kalhi̱yá̱tit mintaka̱ncán, xa̱hua̱ minacu̱cán, sa̱mpi̱ luhua ma̱palhi̱yá̱tit, chu̱ chuná̱ lapá̱tit xta̱chuná̱ la̱ntla̱ yamá̱ hua̱nti̱ ni̱ lakapasko̱y Dios. Luhua minta̱chunacán xalakmaka̱n minatla̱tnacán, sa̱mpi̱ ankalhí̱n talhta̱ni̱niyá̱tit Espíritu Santo, ni̱ kaxpatputuná̱tit hua̱ntu̱ xlá̱ ca̱ma̱catzi̱ni̱putuná̱n. \v 52 Acxni̱ xlama̱kó̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, chu̱ Dios xmacaminiko̱y profetas laqui̱mpi̱ nali̱xakatli̱ko̱y cha̱tum Xatalacsacni Chixcú̱ hua̱nti̱ namín lakma̱xtuko̱y, ni̱ cha̱tum hua̱nti̱ xlacán ni̱ ta̱la̱tlahuako̱lh, chu̱ hasta makapitzí̱n makni̱ko̱lh; chu̱ luhua minta̱chunacán xalakmaka̱n minatla̱tnacán, sa̱mpi̱ acxni̱ chú̱ milh yama̱ xaaksti̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ Dios lácsacli̱ namín quinca̱lakma̱xtuyá̱n, huixín si̱tzi̱nítit, ma̱xtunítit ta̱ksaní̱n, chu̱ makní̱tit. \v 53 Ma̱squi Dios timacaminko̱lh ángeles laqui̱mpi̱ naca̱li̱miniyá̱n xli̱ma̱paksí̱n, hua̱mpi̱ huata huixín caj kalhakaxpatmakántit.” \p \v 54 Acxni̱ yama̱ chixcuhuí̱n kaxmatko̱lh xtachihuí̱n li̱huacá̱ si̱tzi̱ko̱lh, chu̱ hasta xla̱li̱lacxcay xtatzancán caj xpa̱lacata. \v 55 Hua̱mpi̱ Esteban cumu xkalhi̱y xli̱tlihuaka Espíritu Santo, talacayá̱hualh c-akapú̱n, úcxilhli̱ la̱ntla̱ kalhi̱y xli̱ca̱cni̱ Dios, chu̱ na̱ úcxilhli̱ pi̱ Jesús antá̱ xyá̱ c-xpakstácat. \v 56 Esteban chuná̱ huaniko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n: \p —Tla̱n cahuá̱ lapi̱ caj xlacapítit, chu̱ xucxílhtit la̱ntla̱ quit cucxilhma̱ la̱ntla̱ lacqui̱y akapú̱n, chu̱ yama̱ Xatalacsacni Chixcu Jesús antá̱ yá̱ c-xpakstacat Quintla̱tican Dios. \p \v 57 Hua̱mpi̱ yama̱ chixcuhuí̱n pi̱ ni̱ xkaxmatputunko̱y hua̱ntu̱ xuanima̱kó̱, xlacán pixtlanca tzucuko̱lh ca̱tasako̱y, na̱ akachipako̱ca̱, chu̱ li̱macxtum lhkan lakanko̱lh, chu̱ chipako̱lh. \v 58 Le̱nko̱lh hasta c-xquilhapa̱n ca̱chiquí̱n, chu̱ acxni̱ antá̱ li̱cha̱nko̱lh, yama̱ hua̱nti̱ luhua csta̱huako̱ni̱t c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n, xlacán taka̱xtuko̱lh xtaka̱nucán laqui̱mpi̱ a̱tzinu̱ li̱tlihuaka̱ ni̱tú̱ soka̱li̱ko̱y naactalako̱y, chu̱ huá̱ ma̱cui̱ntajli̱ko̱lh xlhaka̱tcán cha̱tum kahuasa xuanicán Saulo; a̱li̱sta̱lh chú̱ tzucuko̱lh li̱actalako̱y chíhuix. \p \v 59 Xli̱makua̱ chú̱ xactalamakni̱ma̱ca̱ Esteban, xlá̱ chuná̱ xquilhanilaca̱ma̱ Jesús: “¡Quimpu̱china Jesús, camakamaklhti̱nampi̱ quili̱stacna!” \v 60 A̱li̱sta̱lh tatzokóstalh ca̱tiyatna, chu̱ xli̱pacs xli̱tlihuaka chuná̱ ca̱tásalh: “Quimpu̱chiná, cama̱tzanka̱nanikó̱ yumá̱ hua̱ntu̱ tlahuama̱kó̱ chixcuhuí̱n.” \p Acxni̱ chuná̱ huanko̱lh tuncán ni̱lh. \c 8 \s1 Saulo putzasta̱lako̱y hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y Jesús \p \v 1 Yama̱ kahuasa Saulo hua̱nti̱ antá̱ xyá̱, xucxilhma̱ acxni̱ xmakni̱ma̱ca̱ Esteban, na̱ luhua xmakli̱catzi̱y pi̱ camakni̱ca̱. \v 2 Hua̱mpi̱ ni̱ li̱maka̱s makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ tla̱n xcatzi̱ko̱y, minko̱lh, le̱nko̱lh xtiyatli̱hua Esteban, tla̱n laktasako̱lh la̱ntla̱ xma̱pa̱ti̱ni̱cani̱t, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ ma̱acnu̱ko̱lh la̱ xlí̱lat xuani̱t. \p \v 3 Huatiyá̱ chú̱ yama̱ quilhtamacú̱ tzucúcaj putzasta̱lako̱cán xli̱pacs hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús c-Jerusalén. Pacs tilh laclako̱lh, chu̱ tza̱lako̱lh. Huí̱ ti̱ anko̱lh c-lactzu̱ ca̱chiqui̱ní̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱ko̱y Judea, chu̱ makapitzí̱n anko̱lh c-Samaria. A̱huatiya xacstucan apóstoles tamakaxtakko̱lh c-Jerusalén. Huá̱ chú̱ Saulo, xputzasta̱lama̱kó̱ hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús; xlá̱ xlakkostanu̱koy c-xchiccán, chu̱ cxuataxtuko̱y, chixcuhuí̱n, xa̱hua̱ lacchaján, chu̱ xle̱nko̱y na̱ xtamacanu̱ko̱y c-pu̱la̱chi̱n. \s1 C-Samaria na̱ li̱chihui̱nancán xtachihui̱n Cristo \p \v 4 Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ ti̱ tza̱lako̱chá̱ c-Jerusalén, xlacán tzucuko̱lh li̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús hua̱ntu̱ ma̱sta̱y laktáxtut caxani̱cahuá̱ anta̱ni̱ xcha̱nko̱y. \v 5 Cha̱nchu̱ cha̱tum hua̱nti̱ na̱ xtza̱lani̱t xuanicán Felipe, xlá̱ antá̱ cha̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱y Samaria, chu̱ tzúculh li̱chihui̱nán Jesús. \v 6 Luhua lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat xtamacxtumi̱ko̱y, chu̱ luhua cacs xkaxmatko̱y hua̱ntu̱ Felipe xli̱chihui̱nama̱, sa̱mpi̱ ma̱n xlakastapucán xli̱ucxilhko̱y yama̱ lactlanca li̱ca̱cni tascújut hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuako̱y. \v 7 Sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xta̱tatlako̱y xma̱pacsako̱y, hua̱nti̱ ni̱ lay xta̱yako̱y xlakni̱niko̱ni̱t c-xnujutcán, chu̱ ti̱ xluncxnankoy na̱ chuná; hua̱nti̱ xkalhiko̱y xtalacapa̱stacnican akskahuiní, pacs xma̱tla̱ni̱ko̱cán, acxni̱ xtamacaxtuniko̱cán cspiritu akskahuiní, luhua palha xca̱tasako̱y. \v 8 Puschí̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xala yama̱ ca̱chiquí̱n xli̱pa̱xuhuako̱y, chu̱ xlakati̱ko̱y hua̱ntu̱ xtlahuay Felipe. \s1 Cha̱tum scuhuaná̱ tama̱huaputún xli̱tlihuaka Espíritu Santo \p \v 9 Hua̱mpi̱ antá̱ yama̱ ca̱chiquí̱n xuí̱ cha̱tum scuhuaná̱ hua̱nti̱ xuanicán Simón. Luhua maka̱sa quilhtamacú̱ xakskahuiko̱ni̱t lhu̱hua tachixcuhuí̱tat c-Samaria, sa̱mpi̱ xlá̱ xuaniko̱y pi̱ xkalhi̱y tlanca li̱tlihuaka, chu̱ luhua tlanca xlakasi̱ xli̱taxtuni̱t. \v 10 Huá̱ xpa̱lacata xli̱pacs tachixcuhuí̱tat cacs xkaxmatniko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱chihui̱nán, chu̱ xli̱pa̱huanko̱y, xa̱huachí̱ xuanko̱y pi̱ Simón xkalhi̱y tlanca xli̱tlihuaka Dios. \v 11 Maka̱sa quilhtamacú̱ la̱ntla̱ chuná̱ xli̱akskahuimi̱ko̱ni̱t hua̱ntu̱ xlá̱ xcatzi̱y xtlahuay, huá̱ chú̱ xli̱ca̱najlaniko̱y. \v 12 Hua̱mpi̱ acxni̱ chú̱ Felipe alh c-xca̱chiquí̱n, chu̱ tzúculh li̱chihui̱naniko̱y tachixcuhuí̱tat yama̱ li̱pa̱xuhu xtachihui̱n Dios la̱ntla̱ lacasquín calatamako̱lh tachixcuhuí̱tat c-xasa̱sti xtapáksi̱t tu̱ xuili̱ma̱, lhu̱hua chixcuhuí̱n, xa̱hua̱ lacchaján, ca̱najlako̱lh, chu̱ ta̱kmunuko̱lh. \v 13 Chu̱ hasta huatiyá̱ chú̱ Simón na̱ ca̱nájlalh, chu̱ ta̱kmúnulh, acxnitiyá̱ chú̱ yama̱ quilhtamacú̱ tzúculh ta̱án Felipe cani̱huá̱ anta̱ni̱ xán laqui̱mpi̱ lanaj nali̱lacahuán yama̱ lactlanca li̱ca̱cni tascújut hua̱ntu̱ xtlahuay. \p \v 14 Acxni̱ apóstoles hua̱nti̱ xtamakaxtakko̱ni̱tanchá̱ c-Jerusalén catzi̱ko̱lh pi̱ yama̱ hua̱nti̱ xuilako̱chá̱ c-Samaria xlacán na̱ aya xmakamaklhti̱nanko̱ni̱t xtachihui̱n Dios, xlacán ma̱lakacha̱ko̱lh Pedro, chu̱ Juan laqui̱mpi̱ namakta̱yako̱y Felipe. \v 15 Acxni̱ chu̱ xlacán chanko̱lh c-Samaria squinko̱lh c-xlacati̱n Dios xpa̱lacatacán ti̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús pi̱ camacaminiko̱lh Espíritu Santo, \v 16 sa̱mpi̱ ni̱ pala cha̱tum xala yama̱ ca̱chiquí̱n xa̱lakminko̱y Espíritu Santo laqui̱mpi̱ xa̱li̱ankalhí̱n natahuilay c-xlatama̱tcán, ma̱squi makapitzí̱n xlaca̱n aya xta̱kmunuko̱ni̱t c-xtucuhuini Quimpu̱chinacan Jesús. \v 17 Hua̱mpi̱ acxni̱ cha̱nko̱lh antá̱ Pedro, chu̱ Juan xlacán li̱acchipako̱lh xmacancán xli̱pacs hua̱nti̱ aya xta̱kmunuko̱ni̱t, chu̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, chu̱ pacs lakchinko̱lh xli̱tlihuaka Espíritu Santo. \p \v 18 Yama̱ Simón hua̱nti̱ cscuhuanán, úcxilhli̱ la̱ntla̱ Espíritu Santo xchin c-xokspuncan cha̱tunu acxni̱ apóstoles xli̱acchipako̱y xmacancán. Huata xlá̱ ma̱lacnu̱niko̱lh tumi̱n, \v 19 chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Na̱ caquima̱xquí̱tit quit tama̱ tlanca li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ acxni̱ quit nacli̱acchipay quimacán cha̱tum, xlá̱ nalakmín xli̱tlihuaka Espíritu Santo. \p \v 20 Huata Pedro chuná̱ kálhti̱lh: \p —Lacxtum cata̱láksputti̱ mintumi̱n ca̱li̱ní̱n, ¿lá̱ntla̱ huix puhuana̱ pi̱ tla̱n li̱tama̱huacán tumi̱n hua̱ntu̱ Dios ma̱sta̱y xli̱tlihuaka? \v 21 Dios ni̱ lay ma̱xqui̱yá̱n hua̱ntu̱ squinípa̱t, sa̱mpi̱ huix li̱xcájnit kalhi̱ya̱ mintalacapa̱stacni, chu̱ ni̱tlá̱n hua̱ntu̱ lacapa̱stacni̱ta̱ c-minacú̱. \v 22 Huata xatlá̱n catalakaspitta̱ya, calakmákanti̱ xali̱xcajnit mintalacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ kalhi̱ya̱ c-minacú̱, chu̱ casquini̱ li̱tlá̱n pi̱ cama̱tzanka̱nanín mintala̱kalhí̱n. \v 23 Sa̱mpi̱ pacs xalacli̱xcajnit mintapuhuá̱n kalhi̱ya, chu̱ mintala̱kalhí̱n xta̱chuná̱ la̱ xatachí̱n ma̱lama̱ní̱n, luhua smani̱pasani̱ta, xatlá̱n cahuani̱ Dios cama̱tzanka̱nanín. \p \v 24 Simón kalhtí̱nalh: \p —¡Catlahuátit li̱tlá̱n, casquinítit Dios quimpa̱lacata̱ laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ chuná̱ naquima̱pa̱ti̱ni̱y la̱ntla̱ huixín quihuanini̱tántit! \p \v 25 Acxni̱ Pedro, chu̱ Juan ma̱kantaxti̱ko̱lh hua̱ntu̱ xli̱macaminko̱cani̱t yama̱ ca̱chiquí̱n, titaspitpalako̱lh c-Jerusalén, na̱ cani̱hua̱ ca̱chiquí̱n xala c-Samaria anta̱ni̱ xti̱taxtuko̱y, xli̱chihui̱nanko̱y yama̱ li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n xpa̱lacata la̱ntla̱ Jesús lakma̱xtunán. \s1 Felipe akmunuy cha̱tum chixcú̱ xala c-Etiopía \p \v 26 Maktum quilhtamacú̱ cha̱tum xangel Quimpu̱chinacán lákmilh anta̱ni̱ xuí̱ Felipe, chu̱ chuná̱ huánilh: “Huí̱ kantum tiji̱ hua̱ntu̱ antá̱ tzucuy c-Jerusalén, ti̱taxtuy c-desierto, chu̱ antá̱ cha̱n c-aktum ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ huanicán Gaza. Lacapala̱ catáca̱xti, chu̱ capit chipaya̱ yama̱ tiji.” \v 27 Cha̱nchu̱ Felipe lacapala̱ taca̱xtá̱qui̱lh, chu̱ alh quilhta̱ya̱ yama̱ tiji. Antá̱ chú̱ xtla̱huama̱ acxni̱ ta̱tanoklhchá̱ cha̱tum chixcú̱ xala c-xatiyat Etiopía, yama̱ chixcú̱ luhua ma̱paksi̱ná xuani̱t c-xtíyat sa̱mpi̱ xta̱ma̱paksi̱nán reina Candace, xli̱pu̱lhca̱ni̱t li̱tesorero c-Etiopía; xlá̱ antá̱ qui̱lakataquilhpu̱tánalh c-Jerusalén. \v 28 Chu̱ aya xtaspitma̱ c-xca̱chiquí̱n; xlá̱ caj xuí̱ c-xpu̱tla̱hu la̱ xcarreta hua̱ntu̱ clhtancale̱nko̱y tantuy cahua̱yu̱, na̱ xli̱kalhtahuakati̱lhay libro̱ ni̱ma̱ maka̱n quilhtamacú̱ títzokli̱ profeta Isaías. \p \v 29 Espíritu Santo chuná̱ ma̱puhuá̱ni̱lh Felipe: “Lacapala̱ catlá̱huanti, chu̱ cama̱tá̱xtucti̱ yama̱ carreta.” \p \v 30 Acxni̱ li̱huana̱ talacatzúhui̱lh, xlá̱ káxmatli̱ pi̱ huá̱ xli̱kalhtahuakama̱ xlibro̱ profeta Isaías, chu̱ chuná̱ kalhásquilh: \p —¿Pá̱ akata̱ksa̱ huix hua̱ntu̱ li̱chihui̱nama̱ tama̱ libro? \p \v 31 Yama̱ chixcú̱ kálhti̱lh: \p —Hua̱mpi̱ ¿lá̱ntla̱ nacli̱akata̱ksa̱ hua̱ palapi̱ ti̱ni̱ quima̱lacatancsaniy hua̱ntu̱ luhua huamputún? \p Huata yama̱ chixcú̱ huánilh Felipe pi̱ catahuácalh c-pu̱tla̱hu, chu̱ catahui̱ c-xpa̱xtú̱n. \v 32 Yama̱ c-libro̱ tu̱ xli̱kalhtahuakati̱lhay chuná̱ huan: \q1 “Xta̱chuná̱ la̱ tantum ma̱ntzu̱ borrego le̱nca̱ anta̱ni̱ namakni̱cán, \q1 ni̱ pala tzinú̱ tatlancá̱ni̱lh acxni̱ makni̱ca̱. \q1 Chu̱ na̱ xta̱chuná̱ la̱ actzu̱ borrego ni̱ tasay acxni̱ maksitcán, \q1 na̱ ni̱ pala huá̱ tásalh c-xlacati̱ncán hua̱nti̱ ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱lh. \q1 \v 33 Luhua li̱ma̱xaná̱ la̱ntla̱ ma̱pa̱ti̱ni̱ca̱ acxni̱ ma̱xoko̱ni̱ca̱ hua̱ntu̱ ni̱ xtlahuani̱t, \q1 chu̱ ni̱ pala cha̱tum tí̱ xkalhmaktá̱yalh; \q1 ni̱ pala tzinú̱ li̱chihui̱namputu̱ hua̱ntu̱ tlahuaniko̱lh hua̱nti̱ xli̱ta̱chiqui. \q1 ¿Xatí̱ cahuá̱ nahuán pi̱ luhua maka̱s tilatáma̱lh? Pus maktum makni̱ca̱, chu̱ ma̱laksputunica̱ xlatáma̱t ca̱tiyatna.” \p \v 34 Yama̱ chixcú̱ xala c-Etiopía chuná̱ kalhásquilh Felipe: \p —Catlahua̱ li̱tlá̱n, caquihuani̱ la̱ntla̱ yuma̱ qui̱taxtuy. ¿Tí̱ li̱chihui̱nama̱ yuma̱ profeta? ¿Pá̱ caj xacstu̱ li̱chihui̱nama̱ca̱, usuchí̱ pi̱ huí̱ tanuj chixcú̱ hua̱nti̱ xli̱chihui̱nama̱? \p \v 35 —Pus nacma̱lacatancsaniyá̱n hua̱ntu̱ huaniputún —huánilh Felipe. \p Huá̱ li̱ma̱quilhtzuquí̱nilh yama̱ tatzokni xla profeta Isaías hua̱Ntu̱ xlá̱ xli̱kalhtahuakama̱, chu̱ li̱huana̱ ma̱siyúnilh yama̱ tama̱catzi̱ní̱n xpa̱lacata la̱ntla̱ Jesús lakma̱xtunán xli̱pacs hua̱nti̱ nali̱pa̱huanko̱y. \v 36 Li̱puntzú̱ chú̱ acxni̱ luhua xti̱lacatza̱lama̱kó̱ lacatum anta̱ni̱ mima̱ chúchut, yama̱ chixcú̱ huánilh Felipe: \p —Unú̱ huí̱ chúchut, ¿pá̱ huí̱ tu̱ quisoka̱li̱y pala ni̱tlá̱n nacta̱kmunuy? \p \v 37 —Lapi̱ xli̱pacs minacú̱ li̱ca̱najlaya, tla̱n nata̱kmunuya. \p Yama̱ chixcú̱ kálhti̱lh: \p —Quit cca̱najlay pi̱ Jesucristo hua̱ xCam Dios. \p \v 38 Puschí̱ yama̱ chixcú̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ cama̱chokoca̱ carreta, chu̱ xcha̱tuycán ta̱ctako̱lh, anko̱lh anta̱ni̱ xuí̱ chúchut, antá̱ chú̱ c-chúchut Felipe akmúnulh yama̱ ma̱paksi̱na chixcú̱ xala c-Etiopía. \v 39 Acxni̱ chú̱ aya tacutko̱lh c-chúchut, chu̱ pa̱taxtuko̱lh tiji, cspiritu Quimpu̱chinacán le̱lh Felipe a̱lacatanu̱, chu̱ yama̱ chixcú̱ nia̱lh úcxilhli, hua̱mpi̱ huata xlá̱ luhua li̱pa̱xuhu táspitli̱ c-xca̱chiquí̱n. \v 40 Cha̱lh Felipe c-xaca̱chiqui̱n Azoto, chu̱ acxni̱ taxtuchá, xlá̱ cani̱huá̱ anta̱ni̱ xti̱taxtuy tzúculh li̱chihui̱nán yama̱ xasa̱sti tama̱catzi̱ní̱n xpa̱lacata la̱ntla̱ Jesús ma̱sta̱y laktáxtut, chuná̱ xli̱chihui̱nanti̱lhay c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n hasta cha̱lh c-Cesarea. \c 9 \s1 Jesús tasiyuy, chu̱ ta̱chihui̱nán Saulo \r (Hechos 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 C-Jerusalén yama̱ Saulo ni̱ xtaxlajani̱ma̱ la̱ntla̱ xmaka̱klhako̱y la̱ntla̱ namakni̱ko̱y hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Quimpu̱chinacan Jesús. Hasta alh ta̱chihui̱nán xapuxcu pa̱li̱, \v 2 chu̱ squínilh li̱tlá̱n pi̱ cama̱xqui̱ca̱ li̱ma̱paksí̱n, chu̱ catzoknica̱, cafirmartlahuanica̱ mactum cápsnat hua̱ntu̱ namacama̱sta̱y c-xpu̱kalhtahuakacan judíos c-xaca̱chiqui̱n Damasco laqui̱mpi̱ tla̱n naputzako̱y, chu̱ naxuataxtuko̱y xli̱pacs chixcuhuí̱n, chu̱ lacchaján hua̱nti̱ xli̱tzaksama̱kó̱ yuma̱ xasa̱sti latáma̱t tu̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t Jesús, chu̱ tachí̱n nali̱minko̱y hasta c-Jerusalén. \v 3 Pacs ma̱tlá̱ni̱lh, chu̱ táca̱xli̱ alh, hua̱mpi̱ la̱ntla̱ xama̱ c-tiji, xcha̱ti̱lhayá̱ c-Damasco, caj xamaktum minchá̱ aktum tlanca xkakánat c-akapú̱n, chu̱ lip macaxkaka̱naniko̱lh c-xtuntamacni anta̱ni̱ xmima̱. \v 4 Saulo tili̱ca̱snokli, chu̱ lhkan tama̱chá̱ ca̱tiyatna, na̱ acxni̱ tuncán káxmatli̱ pi̱ chuná̱ huanica̱: “Saulo, Saulo, ¿tú̱huan quinta̱la̱tlahuaya?” \p \v 5 Saulo kalhasquiní̱nalh: “Tla̱ti, ¿tí̱ huix hua̱nti̱ quixakatlí̱pa̱t?” Yama̱ hua̱nti̱ cxakatli̱ma̱ chuná̱ huánilh: “Quit Jesús hua̱nti̱ huix si̱tzi̱niya, chu̱ ta̱la̱tlahuaya. ¿Tú̱ luhua tuhua̱ mimpa̱lacata la̱ntla̱ lacta̱yapa̱xtoka̱ tu̱ lhtucusta̱lanimá̱n? \v 6 Lacapala̱ cata̱qui, chu̱ cachipi̱ c-Damasco, chu̱ antá̱ nahuanicana̱ tu̱ mili̱tláhuat.” \p \v 7 Cha̱nchu̱ chixcuhuí̱n ti̱ xta̱ama̱kó̱, caj lhpipak lako̱lh, sa̱mpi̱ na̱ kaxmatko̱lh yama̱ tachihuí̱n, hua̱mpi̱ ni̱ ucxilhko̱lh hua̱nti̱ xchihui̱nama̱. \v 8 Saulo lacatzucu̱ tzúculh ta̱yay, chu̱ ma̱pajlácqui̱lh xlakastapu, hua̱mpi̱ ni̱ lay lacahuá̱nalh sa̱mpi̱ lakatzí̱n tihua̱. Huata hua̱nti̱ xta̱minko̱y pakachipale̱nko̱lh hasta c-Damasco. \v 9 Antá̱ tamakáxtakli̱ aktutu quilhtamacú̱ ni̱ lay xlacahua̱nán, na̱ ni̱ pala xua̱yama̱, chu̱ ni̱ xkotnama̱. \p \v 10 C-Damasco xuí̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huán Jesús, xlá̱ xuanicán Ananías. Quimpu̱chinacan Jesús tasiyúnilh, chu̱ chuná̱ huánilh: “¡Ananías!” Xlá̱ kalhtí̱nalh: “Quimpu̱chiná, u̱cuí̱ pala tú̱ quili̱laya.” \p \v 11 Quimpu̱chinacán chuná̱ huánilh: “Lacapala̱ catáca̱xti, capit c-tlanca̱ti̱ anta̱ni̱ li̱tapa̱cuhui̱y Derecha. Cakalhasquiní̱nanti̱ xaní̱ yá̱ xchic Judas, antá̱ huí̱ cha̱tum chixcú̱ xala c-Tarso huanicán Saulo. Yuma̱ chixcú̱ la̱nchiyú̱ tlahuama̱ oración, \v 12 sa̱mpi̱ quit cli̱ma̱lacahua̱ni̱ni̱t c-xtalakapalajuán pi̱ laktanu̱chá̱ cha̱tum chixcú̱ ti̱ huanicán Ananías, chu̱ xlá̱ li̱acchípalh xmacán laqui̱mpi̱ tla̱n nalacahua̱nampalay.” \p \v 13 Acxni̱ chuná̱ kaxmatko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, Ananías chuná̱ kálhti̱lh: “Quimpu̱chiná, quit ni̱ clakamputún tama̱ chixcú, sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ quili̱ta̱chihui̱nani̱ttá̱ la̱ntla̱ xlá̱ ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱y hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱yá̱n c-Jerusalén. \v 14 Xa̱huachí̱ ccatzi̱ya̱hu pi̱ mini̱t u̱nú̱ c-Damasco laqui̱mpi̱ nachipako̱y xli̱pacs hua̱nti̱ lakataquilhpu̱tako̱yá̱n laqui̱mpi̱ tachí̱n nale̱nko̱y c-Jerusalén, sa̱mpi̱ hua̱ xanapuxcun pa̱lijni̱ chuná̱ ma̱xqui̱ko̱ni̱t li̱ma̱paksí̱n.” \p \v 15 Hua̱mpi̱ Jesús huánilh: “Huix catlahua̱ hua̱ntu̱ quit cli̱ma̱paksi̱má̱n, sa̱mpi̱ quit clacsacni̱t tama̱ chixcú̱ laqui̱mpi̱ naquili̱chihui̱nán c-xlacati̱ncan xli̱pacs hua̱nti̱ ni̱ judíos hua̱nti̱ xala caxani̱cahua̱ a̱lacatanuj tíyat, xa̱hua̱ c-xlacati̱ncan lactlanca ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ na̱ chuná̱ naquili̱chihui̱nán c-xlacati̱ncan israelitas. \v 16 Xa̱huachí̱ quit nacma̱siyuniy pi̱ xlacasquinca̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ nali̱ma̱pa̱ti̱ni̱cán caj quimpa̱lacata.” \v 17 Ananías tláhualh hua̱ntu̱ li̱ma̱páksi̱lh Jesús, chu̱ alh anta̱ni̱ xuí̱ Saulo. Acxni̱ cha̱lh, tánu̱lh c-chiqui, xlá̱ li̱acchípalh xmacán, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Ta̱la Saulo, hua̱ Quimpu̱chinacan Jesús hua̱nti̱ tasiyunín c-tiji̱ acxni̱ yunú̱ xtámpa̱t, xlá̱ quimacamima̱ laqui̱mpi̱ huix tla̱n nalacahua̱nampalaya, chu̱ nakalhi̱ya̱ xli̱tlihuaka Espíritu Santo. \p \v 18 Acxni̱ tuncán makcátzi̱lh Saulo pi̱ lacatá̱ctalh hua̱ntu̱ xlacahuaca̱, chu̱ tla̱n lacahua̱nampá̱, chu̱ tuncán ta̱kmúnulh. \v 19 Acxni̱ chú̱ ta̱kmunuko̱lh xlá̱ pa̱xúhualh, huá̱yalh, chu̱ kálhi̱lh li̱tlihuaka, chu̱ antá̱ ta̱tamakaxtakko̱lh c-Damasco hua̱nti̱ aya xca̱najlaniko̱y Jesús. \s1 Saulo tzucuy li̱chihui̱nán Jesús c-Damasco \p \v 20 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ Saulo alh c-akatunu xpu̱kalhtahuakacan judíos, chu̱ antá̱ tzúculh akchihui̱nán, xuaniko̱y tachixcuhuí̱tat pi̱ Jesús xli̱ca̱na̱ hua̱ xCam Dios hua̱nti̱ naquinca̱lakma̱xtuyá̱n. \v 21 Xli̱lhu̱hua̱ hua̱nt xkaxmatnima̱kó̱ lhpipak xli̱lacahuanko̱y, chu̱ chuná̱ xla̱huaniko̱y: \p —¿Tú̱ hua̱ yuma̱ chixcú̱ ti̱ huanicán Saulo, hua̱nti̱ xputzasta̱latla̱huanko̱y hua̱nti̱ xlakataquilhpu̱tako̱y Jesús? Chu̱ na̱ hua li̱tum tamá̱ hua̱nti̱ xmini̱t yunú̱ c-Damasco laqui̱mpi̱ nachipako̱y, chu̱ tachí̱n nale̱nko̱y c-Jerusalén, chu̱ namacama̱sta̱ko̱y c-xlacati̱ncan xanapuxcun pa̱lijni. \p \v 22 Hua̱mpi̱ Saulo ni̱ xquilhpe̱cuán huata ca̱x xtahuixca̱ni̱y la̱ntla̱ xlá̱ kalhtum xuan, chu̱ xma̱lulo̱ka̱ pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ yuma̱ Jesús, luhua hua̱ Cristo ma̱akapu̱taxti̱ná, hasta lhu̱hua judíos hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Damasco nia̱lh xcatzi̱ko̱y tu̱ nalikalhti̱ko̱y. \s1 Saulo tza̱laniko̱y judíos hua̱nti̱ xmakni̱putunko̱y \p \v 23 Cha̱nchu̱ pi̱ ti̱táxtulh maka̱s quilhtamacú̱, pus makapitzi̱n judíos li̱lacchihui̱nanko̱lh, chu̱ acxtum li̱catzi̱ko̱lh pi̱ namakni̱ko̱y Saulo, \v 24 hua̱mpi̱ xlá̱ tuncán cátzi̱lh. Tantacú̱, chu̱ tantascaca̱ xmakskalama̱kó̱ c-xama̱laccha̱ hua̱ntu̱ xkalhi̱y tlanca pá̱tzaps hua̱ntu̱ cstilimpacani̱t yama̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ anta̱ni̱ pacs xlactaxtucán, laqui̱mpi̱ pala antá̱ natza̱laputún Saulo namakni̱ko̱y. \v 25 Hua̱mpi̱ aktum tzi̱sní̱ yama̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús makta̱yako̱lh Saulo laqui̱mpi̱ tla̱n natza̱lay, muju̱ko̱lh c-paktum tlanca pakxu, chu̱ antá̱ pu̱lacma̱acti̱ko̱lh c-tlanca xapa̱tzaps ca̱chiquí̱n, hua̱mpi̱ anta̱ni̱ ni̱tí̱ naucxilha. Chuná̱ chú̱ tla̱n tzá̱lalh Saulo. \s1 Saulo cha̱n c-Jerusalén \p \v 26 Acxni̱ Saulo cha̱lh c-Jerusalén, xlá̱ xpuhuán nalakanko̱y xta̱ca̱najlaní̱n, hua̱mpi̱ huata xlacán caj xpe̱cuaniko̱y, sa̱mpi̱ ni̱ xca̱najlako̱y pala Saulo xli̱ca̱na̱ na̱ aya xli̱pa̱huán Jesús. \v 27 Huata Bernabé tá̱alh c-xlacati̱ncan apóstoles laqui̱mpi̱ xlacán nalakapasko̱y. Xlá̱ li̱ta̱chihui̱nanko̱lh tu̱ xakspulani̱t Saulo la̱ntla̱ tasiyúnilh Quimpu̱chinacán c-tiji̱ anta̱ni̱ xtla̱huama̱, chu̱ la̱ntla̱ li̱ma̱páksi̱lh hua̱ntu̱ xlá̱ natlahuay, chu̱ na̱ li̱ta̱chihui̱nanko̱lh la̱ntla̱ Saulo ni̱ caj xquilhpe̱cuán xli̱akchihui̱nani̱t c-Damasco xtachihui̱n Jesús. \v 28 Cumu xlacán ca̱najlako̱lh xtachihuí̱n Bernabé, antá̱ chú̱ ta̱tamakaxtakko̱lh Saulo, chu̱ lacxtum xta̱latapu̱li̱ko̱y apóstoles, chu̱ xlá̱ ni̱ xquilhpe̱cuán, huata luhua tancs xli̱chihui̱nán xtachihui̱n Jesús antá c-Jerusalén. \v 29 Chu̱ pi̱ tla̱n xchihui̱nán xatachihui̱n griego, xlá̱ xli̱xakatli̱ko̱y xtachihui̱n Jesús yama̱ judíos hua̱nti̱ griego xtachihui̱ncán, chu̱ lakachuní̱n hasta xta̱la̱huaniko̱y la̱ntla̱ xli̱tzaksako̱lh xma̱ca̱najli̱putunko̱y. Hua̱mpi̱ yama̱ judíos hua̱nti̱ griego xtachihui̱ncán, ni̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱xakatli̱ko̱y, huata li̱tachihui̱ni̱li̱ko̱lh namakni̱ko̱y. \v 30 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n xta̱ca̱najlaní̱n catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xlacapa̱stacnicani̱t Saulo, xlacán huaniko̱lh pi̱ catzá̱lalh, chu̱ le̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Cesarea, antá̱ chú̱ tima̱lakacha̱ko̱lh naán c-xaca̱chiqui̱n Tarso. \p \v 31 Chuná alh quilhtamacú̱, chu̱ yama̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús xala c-xatiyat Judea, Galilea, chu̱ Samaria, nia̱lh tí̱ xputzasta̱lama̱kó̱, chu̱ luhua anán tatancsni aktziyaj xlama̱kó̱. Cha̱li̱ cha̱lí̱ xtalhu̱hui̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ tzucuko̱lh li̱pa̱huanko̱y Jesús, pacs xputzama̱kó̱ la̱ntla̱ namakapa̱xuhuako̱y Dios c-xlatama̱tca̱n, chu̱ xtatlihuaklhma̱kó̱ c-xtaca̱najlacán sa̱mpi̱ hua̱ Espíritu Santo luhua xmakta̱yako̱y. \s1 Pedro ma̱pacsay cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xuanicán Eneas \p \v 32 Maktum acxni̱ Pedro xlakapaxia̱lhnantla̱hua̱nko̱y hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús cani̱huá̱ c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n, xlá̱ lakanko̱lh yama̱ hua̱nti̱ xuilachá̱ c-xaca̱chiqui̱n Lida. \v 33 Antá̱ ma̱noklhuchá̱ cha̱tum chixcú̱ xuanicán Eneas, aya xle̱ma̱ xliaktzayan ca̱ta̱ la̱ntla̱ xke̱tama̱ c-pu̱tama, sa̱mpi̱ cumu xaní̱n xuani̱t c-xnújut xlu̱ntu̱huananko̱ni̱t, chu̱ ni̱ lay xtla̱huán. \v 34 Cha̱nchu̱ huánilh Pedro: \p —Eneas, hua̱ Jesucristo la̱nchiyuj tuncán cama̱pacsán, chu̱ quit cli̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ lacapala̱ cata̱qui, na̱ casmili, chu̱ cama̱qui̱ mixtícat. \p Yama̱ Eneas lacapalaj tuncán tá̱yalh. \v 35 Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Lida, chu̱ antá̱ yama̱ ca̱pu̱scan huanicán Sarón, acxni̱ ucxilhko̱lh yuma̱ lu̱ntu̱ la̱ntla̱ chú̱ xapacsni lama̱, li̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacán. \s1 Dorcas lakastakuanán ca̱li̱ní̱n \p \v 36 Lacatzú̱ c-Lida xuí̱ aktum actzu̱ ca̱chiquí̱n xuanicán Jope, antá̱ chú̱ xlama̱ cha̱tum pusca̱t hua̱nti̱ na̱ luhua xli̱pa̱huani̱ttá̱ Jesús, xlá̱ xuanicán Tabita (c-xatachihui̱n griego xuanicán Dorcas). Yuma̱ pusca̱t tla̱n xcatzi̱y, chu̱ ankalhí̱n xmakta̱yako̱y lakli̱ma̱xkaní̱n, chu̱ luhua xlakalhamanko̱y. \v 37 Acxni̱ yamá̱ quilhtamacú̱ Dorcas chípalh tajátat, chu̱ lacapala̱ ni̱lh. Acxni̱ chú̱ paxi̱ko̱ca̱ la̱ xli̱smani̱ko̱ni̱t judíos, ma̱lakpali̱ni̱ca̱, chu̱ le̱nca̱ c-xli̱quilhmactuy chiqui, chu̱ antá̱ chú̱ ma̱mi̱ca̱. \v 38 Yama̱ ca̱najlaní̱n catzi̱ko̱lh pi̱ c-Lida xmini̱t Pedro, xlacán ma̱lakacha̱ko̱lh cha̱tuy chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ nahuaniko̱y pi̱ tuncán camilh c-Jope, chu̱ ni̱ camakapálalh. \p \v 39 Acxni̱ lakcha̱nko̱lh, Pedro lacapala̱ ta̱minko̱lh. Acxni̱ chú̱ cha̱nko̱lh c-Jope, tuncán le̱nca̱ c-chiqui̱ anta̱ni̱ xma̱chá̱ yama̱ ni̱n. Acxni̱ tánu̱lh Pedro, lhu̱hua puhuani̱ni̱n lacchaján li̱tamakstokko̱lh, pacs xlaktasama̱kó̱, la̱ntla̱ ma̱siyuniko̱lh xlhaka̱tcán hua̱ntu̱ Dorcas xta̱qui̱ko̱ni̱t acxni̱ xlá̱ xlamajcú. \v 40 Huata xlá̱ li̱ma̱paksi̱ko̱lh pi̱ pacs cataxtuko̱lh, a̱li̱sta̱lh chú̱ lakatatzokóstalh Pedro yama̱ ni̱n, chu̱ tzúculh tlahuay oración. A̱li̱sta̱lh xakátli̱lh yama̱ ni̱n, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —¡Tabita, lacapala̱ cata̱qui! \p Yama̱ pusca̱t lakastakuánalh, lacahuá̱nalh, chu̱ úcxilhli̱ Pedro, ta̱kxpá̱qui̱lh. \v 41 Xlá̱ pakachípalh, chu̱ yá̱hualh. A̱li̱sta̱lh chú̱ tasaniko̱lh xli̱pacs ca̱najlaní̱n, xa̱hua̱ puhuani̱ni̱n lacchaján laqui̱mpi̱ naucxilhko̱y Dorcas xastacná. \v 42 Yuma̱ tlanca li̱ca̱cni tatlahu hua̱ntu̱ tláhualh Pedro, xli̱ca̱tlanca̱ c-Jope catzi̱ca̱, chu̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacan Jesús. \v 43 Pedro ni̱ lacapala̱ alh, huata antá̱ tamakáxtakli̱ c-Jope, chu̱ xlaktuncuhuiy c-xchic cha̱tum chixcú̱ xuanicán Simón hua̱nti̱ xli̱scuja̱ xma̱masako̱y xmakxu̱hua catu̱hua̱ takalhí̱n. \c 10 \s1 Pedro an c-xchic cha̱tum xapuxcu tropa̱ xuanicán Cornelio \p \v 1 Lacatzú̱ c-Jope xuí̱ aktum ca̱chiquí̱n xuanicán Cesarea. Antá̱ xuí̱ cha̱tum soldado xuanicán Cornelio. Yuma̱ chixcú̱ capitán xuani̱t, sa̱mpi̱ huá̱ xpuxcu̱naniko̱y yama̱ kampu̱tum tropa̱ xala c-Roma hua̱ntu̱ xuanicán Italiana. \v 2 Hua̱ yuma̱ chixcú, ma̱squi ni̱ judío xuani̱t, hua̱mpi̱ xlá, chu̱ xli̱pacs ti̱ xala c-xchic luhua xli̱pa̱huanko̱y Dios, chu̱ xli̱tzaksama̱kó̱ la̱ntla̱ nali̱lakachixcuhui̱ko̱y c-xlatama̱tcán. Xlá̱ luhua tla̱n xcatzi̱y, chu̱ ankalhí̱n xmakta̱yako̱y li̱ma̱xkani̱n judíos hua̱nti̱ ni̱tú̱ xkalhi̱ko̱y hua̱ntu̱ namaclacasquinko̱y, xa̱huachí̱ ankalhí̱n xtlahuaniy xoración Dios. \v 3 Maktum, ma̱x cumu ca̱maktutu hora xuani̱t, luhua acxni̱ xlá̱ xtlahuama̱ oración, tancs úcxilhli̱ acxni̱ laktanu̱chá̱ cha̱tum xangel Dios anta̱ni̱ xlá̱ xtlahuama̱ oración, chu̱ chuná̱ xakátli̱lh, huánilh: “¡Cornelio!” \v 4 Cornelio luhua pé̱cualh acxni̱ xakátli̱lh ángel, chu̱ luhua cacs lacá̱nilh, a̱li̱sta̱lh chuná̱ kalhásquilh: “Quimpu̱chiná, u̱cuí̱ pala tú̱ huix quili̱laya.” Huata ángel chuná̱ kálhti̱lh: “Dios luhua ma̱tla̱ni̱ni̱t la̱ntla̱ huix squiniya, chu̱ na̱ luhua lakati̱y la̱ntla̱ huix makta̱yako̱ya̱ yama̱ lakli̱ma̱xkaní̱n hua̱nti̱ ni̱tú̱ kalhi̱ko̱y hua̱ntu̱ maclacasquinko̱y. \v 5 Huá̱ xpa̱lacata li̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ cama̱lakacha̱kó̱ cha̱tuy chixcuhuí̱n c-xaca̱chiqui̱n Jope laqui̱mpi̱ naqui̱tiyako̱y cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ huanicán Simón, na̱ Pedro xli̱ti̱pa̱tuy xtucuhuiní. \v 6 Antá̱ xlá̱ makui̱ c-xchic cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ na̱ huanicán Simón, yuma̱ chixcú̱ huá̱ luhua xtascújut tlahuani̱t la̱ntla̱ ma̱masako̱y xmakxu̱hua catu̱hua̱ takalhí̱n, chu̱ antá̱ yá̱ xchic lacatzú̱ c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. Pus huá̱ chú̱ tama̱ Simón Pedro naca̱huaniyá̱n hua̱ntu̱ huixín mili̱tlahuatcán.” \p \v 7 Acxni̱ aya alh ángel hua̱nti̱ ta̱chihuí̱nalh Cornelio, xlá̱ tasánilh cha̱tuy cscujní̱n, chu̱ cha̱tum soldado hua̱nti̱ na̱ luhua tla̱n xtapuhuá̱n xuani̱t, chu̱ luhua xli̱pa̱huán Dios. \v 8 Acxni̱ pacsá̱ xli̱xakatli̱ko̱ni̱t hua̱ntu̱ xlá̱ úcxilhli̱ acxni̱ ma̱lacahua̱ni̱ca̱, ma̱lakacha̱ko̱lh c-Jope. \p \v 9-10 Li̱cha̱lí̱ ma̱x pala ca̱tastúnut xuani̱t, yama̱ chixcuhuí̱n aya xtalacatzuhui̱ma̱kó̱ c-Jope hua̱mpi̱ antacú̱ c-tiji xlati̱lhako̱y, na̱ luhua huatiyá̱ yama̱ hora acxni̱ Pedro tzúculh makcatzi̱y pi̱ tzincsma̱. Xli̱makua xca̱xtlahuanima̱ca̱ xlí̱huat xlá̱ tahuácalh c-xaksti̱n chiqui, sa̱mpi̱ yama̱ chiqui̱ xaaksti̱cemento xuani̱t, chu̱ antá̱ chú̱ tzúculh tlahuay xoración. Hua̱mpi̱ tlak li̱huacá̱ xtzincsma̱, chu̱ caj u̱cu xuá̱yalh xmakcatzi̱y, caj xamaktum acxni̱ lakapalajuánalh. \v 11 Ucxilhli̱ pi̱ talácqui̱lh akapú̱n, chu̱ tzúculh taa̱ctaya̱chi̱ paktum tlanca lháka̱t, xtachi̱ni̱t pacs cha̱stu̱ta̱ti. \v 12 Antá̱ chú̱ yama̱ c-paktlanca lháka̱t xtaju̱ma̱kó̱ ti̱pa̱lhu̱hua takalhí̱n hua̱ntu̱ xli̱huaniko̱cán judíos pala nahuako̱y, lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ xatantu̱kanta̱ti, chu̱ hua̱ntu̱ caj taxuata̱nko̱y ca̱tiyatna, chu̱ na̱ hua̱ntu̱ kosko̱y ca̱u̱ní̱n. \v 13 Acxnitiyá̱ káxmatli̱ pi̱ chuná̱ huanica̱: “Pedro, lacapala̱ camakni̱ ma̱squi catu̱hua̱ yuma̱ takalhí̱n, chu̱ cali̱huá̱yanti.” \p \v 14 Pedro kalhtí̱nalh: “Quimpu̱chinacán, ni̱ chuná̱ cahuanti, ni̱ cactili̱huá̱yalh, sa̱mpi̱ quit ni̱ pala maktum ca̱huay catu̱hua̱ ná̱ yumá̱ ni̱ li̱ucxilhputu takalhí̱n hua̱ntu̱ nacli̱xcajua̱lay, chu̱ hua̱ntu̱ quinca̱li̱huanicaná̱n quin judíos pala nacuaya̱hu.” \v 15 Hua̱mpi̱ yama̱ hua̱nti̱ xchihui̱nama̱ huanipá̱: “¡Xli̱pacs hua̱ntu̱ Dios huani̱t pi̱ ni̱ nama̱xcajua̱li̱yá̱n, chu̱ xlá̱ ma̱tla̱ni̱ni̱t, huix ni̱ li̱xcájnit cali̱ma̱xtu!” \p \v 16 Maktutu̱ chuná̱ li̱ma̱lacahua̱ni̱ca̱ Pedro pi̱ li̱ma̱akatzanka̱ma̱ca̱ camákni̱lh, chu̱ cali̱huá̱yalh yama̱ takalhi̱ní̱n, a̱li̱sta̱lh chú̱ yama̱ paktlanca lháka̱t tata̱lhma̱ni̱pá̱ c-akapú̱n. \v 17 Cha̱nchu̱ Pedro, xli̱makua xmacpuhuama̱ xpa̱lacata yumá̱ tu̱ xli̱ma̱lacahua̱ni̱cani̱t c-xca̱talakapalajuán, chu̱ xpuhuama̱ xatú̱ huamputún, luhua acxnitiyá̱ chinko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n ti̱ xma̱lakacha̱ko̱ni̱t Cornelio, sa̱mpi̱ c-tiji̱ xkalhasquini̱nanti̱lhako̱y xaní̱ yá̱ xchic Simón. \v 18 Acxni̱ antá̱ chinko̱lh, ta̱yako̱lh c-má̱laccha, chu̱ kalhasquini̱nanko̱lh lapi̱ xli̱ca̱na̱ antá̱ xmakui̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xuanicán Simón, chu̱ na̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán Pedro. \p \v 19-20 Hua̱mpi̱ c-xaksti̱n chiqui̱ Pedro chunacú̱ xlacapa̱stacma̱ xatú̱ luhua xuaniputún yama̱ talacahuá̱n hua̱ntu̱ xli̱ma̱lakapalajui̱cani̱t, chu̱ Espíritu Santo chuná̱ huánilh: “Caakpúhuanti, lacapala̱ cata̱cta, sa̱mpi̱ kalhatutu chixcuhuí̱n minko̱ni̱tán putzako̱yá̱n. Huix ni̱ timacpuhuana, huata tuncán casta̱lanikó̱ anta̱ni̱ xlacán nale̱nko̱yá̱n, sa̱mpi̱ quit cma̱lakacha̱ko̱ni̱t naminko̱y.” \v 21 Pedro lacapala̱ táactalh ca̱tu̱tzú̱, chu̱ lakminko̱lh yama̱ kalhatutu chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xmacaminko̱ni̱t Cornelio, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Quit yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huixín putzapá̱tit. ¿Xatú̱ quili̱laktani̱tántit? \p \v 22 Xlacán kalhti̱nanko̱lh: \p —Quin huá̱ quinca̱ma̱lacscujumá̱n cha̱tum capitán hua̱nti̱ huanicán Cornelio. Tama̱ chixcú̱ luhua tla̱n catzi̱y, xlá̱ ma̱squi ni̱ judío li̱tzaksama̱ laqui̱mpi̱ nama̱kantaxti̱y c-xlatáma̱t xli̱ma̱paksi̱n Dios, chu̱ xli̱pacs judíos xala c-Cesarea luhua pa̱xqui̱ko̱y. Ko̱taná ma̱x pala ca̱maktutu hora̱ acxni̱ xlá̱ xtlahuama̱ xoración, tasiyúnilh cha̱tum ángel, chu̱ huánilh pi̱ mat nama̱tasani̱naná̱n laqui̱mpi̱ huix napina̱ c-xchic, chu̱ li̱huana̱ aksti̱tum nata̱chihui̱nana̱ laqui̱mpi̱ naakata̱ksa̱ hua̱ntu̱ huix nahuaniya. \p \v 23 Pedro li̱kalhti̱ko̱lh pi̱ nata̱anko̱y hua̱mpi̱ huaniko̱lh pi̱ antá̱ catamakaxtakko̱lh yama̱ tzi̱sní. Li̱cha̱lí̱ tzi̱sa̱ taca̱xko̱lh c-Jope, chu̱ Pedro sta̱laniko̱lh yama̱ xlacscujni̱n Cornelio, chu̱ na̱ ta̱anko̱lh makapitzi̱n ca̱najlaní̱n xala c-Jope. \v 24 Hua̱mpi̱ hasta li̱cha̱licú̱ cha̱nko̱lh c-Cesarea. Cornelio xkalhkalhi̱ma̱kó̱, chu̱ na̱ xma̱macxtumi̱ko̱ni̱t xli̱nata̱lán, xa̱hua̱ lactali̱pa̱hu xamigos laqui̱mpi̱ nalakapasko̱y Pedro. \v 25 Acxni̱ cha̱lh c-xchic Cornelio, xlá̱ tuncán taxtuchi, milh pa̱xtokko̱y laqui̱mpi̱ namakamaklhti̱nanko̱y, hua̱mpi̱ acxni̱ lákchilh Pedro, lakatatzokóstalh c-xlacatí̱n laqui̱mpi̱ nalakataquilhpu̱tay. \v 26 Hua̱mpi̱ Pedro tuncán yá̱hualh, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Catlahua̱ li̱tlá̱n ni̱ caquilakatatzokosta, sa̱mpi̱ quit ni̱ Dios, quit na̱ caj cha̱tum chixcú̱ la̱ntla̱ huix. \p \v 27 Cornelio tá̱yalh, chu̱ chuná̱ chú̱ xkalhchihui̱nanti̱lhako̱y acxni̱ tanu̱ko̱chá̱ c-xpu̱lacni chiqui̱ anta̱ni̱ macxtum xuilakó̱ a̱makapitzi̱n li̱lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t. \v 28 Pedro chuná̱ huaniko̱lh: \p —Quit ni̱ pala maktum ca̱ani̱t lakata̱yako̱y c-xchiccan yamá̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, sa̱mpi̱ la̱ huixín catzi̱yá̱tit hua̱ xli̱ma̱paksi̱ncan judíos ni̱ quinca̱ma̱xqui̱yá̱n talacasquín pi̱ nacca̱ta̱talakxtumi̱ya̱hu, sa̱mpi̱ mat cli̱xcajua̱lata̱yaya̱hu; hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ pi̱ luhua ma̱n hua̱ Dios quima̱catzi̱ni̱ni̱t pi̱ ni̱ li̱xcájnit cacli̱ma̱xtuko̱lh hua̱nti̱ xlá̱ aya ma̱tla̱ni̱ko̱ni̱t, \v 29 pus huá̱ xpa̱lacata quit lacapalaj tuncán cca̱lakmín acxni̱ huixín quima̱tasani̱nántit, chu̱ ni̱ pala tzinú̱ cpuhua̱, usuchí̱ xacuá̱ pala ni̱ cactímilh. Hua̱mpi̱ luhua xtlahuátit li̱tlá̱n xquihuanítit, ¿xatú̱ quili̱layá̱tit, quima̱tasani̱nani̱tántit nacca̱lakminá̱n? \p \v 30 Cha̱nchu̱ Cornelio chuná̱ kálhti̱lh: \p —Akta̱tita quilhtamacú̱, ma̱x pala ná̱ chuj li̱tum pala ca̱maktutu hora xuani̱t acxni̱ quit cli̱smani̱ni̱t ctlahuay quioración, quit xactlahuama̱ quioración u̱nú̱ c-quínchic, caj xamaktum quintasiyúnilh cha̱tum chixcú, hua̱mpi̱ luhua slipua̱ xkalhi̱y xlháka̱t. \v 31 Chuná̱ quihuánilh: ‘¡Cornelio! Dios luhua ma̱tla̱ni̱ni̱t la̱ntla̱ huix squiniya̱ c-mioración, chu̱ na̱ luhua lakati̱y la̱ntla̱ huix makta̱yako̱ya̱ yama̱ lakli̱ma̱xkaní̱n hua̱nti̱ ni̱tú̱ kalhi̱ko̱y hua̱ntu̱ maclacasquinko̱y. \v 32 Huá̱ xpa̱lacata cli̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ camacapinkó̱ makapitzi̱n milacscujni̱ c-xaca̱chiqui̱n Jope laqui̱mpi̱ nakalhasquini̱nanko̱y xaní̱ makui̱ Simón hua̱nti̱ na̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱cán Pedro, antá̱ xlá̱ makui̱ c-xchic cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ na̱ huanicán Simón, yuma̱ chixcú̱ huá̱ luhua xtascújut tlahuani̱t la̱ntla̱ ma̱masay xmakxu̱hua catu̱hua̱ takalhí̱n, chu̱ antá̱ yá̱ xchic lacatzú̱ c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. Pus huá̱ chú̱ tama̱ Simón Pedro naca̱huaniyá̱n hua̱ntu̱ huixín mili̱tlahuatcán.’ \v 33 Acxni̱ chuná̱ quihuaniko̱lh, quit tuncán cmaca̱nko̱chá̱ quilacscujni̱ hua̱nti̱ naputzako̱yá̱n, chu̱ nata̱minko̱yá̱n, chu̱ quit luhua cpa̱xuhuay pi̱ huix na̱ tuncán quinca̱lakta̱ u̱nú̱ c-quínchic. Chú̱ clacasquina̱hu huix xquinca̱huani̱ hua̱ntu̱ quin quili̱tlahuatcán, sa̱mpi̱ luhua ccatzi̱ya̱hu pi̱ hua̱ Dios chuná̱ li̱ma̱paksi̱ni̱tán, xa̱huachí̱ quit la̱nchú̱ luhua aktumá ctlahuani̱tahu quintalacapa̱stacnicán c-xlacati̱n Dios. \s1 Pedro akchihui̱nán c-xchic Cornelio \p \v 34 Cha̱nchu̱ tzúculh chihui̱nán Pedro, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Hasta la̱nchujcú̱ quit cakata̱ksma̱ pi̱ Dios ni̱ caj lacsacpa̱xqui̱nán, chu̱ ni̱ caj xma̱n huá̱ lakalhamanko̱y hua̱nti̱ judíos, \v 35 huata xlá̱ na̱ lakalhamanko̱y caxati̱cahua̱ tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ c-xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat li̱pa̱huanko̱y, chu̱ tla̱n le̱ma̱kó̱ xtapuhua̱ncán. \v 36 Huixín ma̱x catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ Dios tima̱lacnu̱niko̱lh xalakmaka̱n quinatla̱tna̱ israelitas pi̱ naquinca̱macaminiyá̱n cha̱tum xtalacsacni̱ hua̱nti̱ naquinca̱ma̱xqui̱yá̱n tapa̱xuhuá̱n, chu̱ tatancsni c-quilatama̱tcán, chu̱ c-xlacati̱n Dios; pus hua̱ Jesucristo hua̱nti̱ chuná̱ xma̱lacnu̱ni̱tanchá, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ tama̱ Quimpu̱chinacán xli̱pacs quin ti̱ nali̱pa̱huana̱hu. \v 37 Huixín stalanca catzi̱yá̱tit hua̱ntu̱ kantaxtuni̱t c-xtiyatcan judíos, li̱macatzucuni̱t c-Galilea acxni̱ Juan Bautista tzúculh li̱akchihui̱naniko̱y tachixcuhuí̱tat pi̱ xlacasquinca xuani̱t pi̱ calakmakanko̱lh xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán, chu̱ cata̱kmunuko̱lh. \v 38 Huixín ma̱x na̱ catzi̱yá̱tit xpa̱lacata Jesús xala c-Nazaret, la̱ntla̱ a̱li̱sta̱lh, acxni̱ ta̱kmúnulh, Dios li̱xajmakánilh xli̱tlihuaka Espíritu Santo, chu̱ chuná̱ xlá̱ tlahuaniko̱lh tlanca li̱tlá̱n lhu̱hua tachixcuhuí̱tat, sa̱mpi̱ pacs ma̱pacsako̱lh hua̱nti̱ xta̱tatlako̱y, chu̱ hua̱nti̱ xma̱xcahua̱li̱niko̱ni̱t xtalacapa̱stacnicán akskahuiní. \v 39 Quin tla̱n cma̱luloka̱hu pi̱ xli̱ca̱na̱ xlá̱ tlahuako̱ni̱t lactlanca tascújut, sa̱mpi̱ quit xacta̱lapu̱laya̱hu c-xatiyat Judea, chu̱ c-Jerusalén. Huixín na̱ catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ antá̱ pakaxtokohuacaca̱ c-cruz, chu̱ makni̱ca̱, \v 40 hua̱mpi̱ caj li̱tu̱xama̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n, laqui̱mpi̱ naquinca̱ma̱siyuniyá̱n pi̱ xli̱ca̱na̱ xastacná lama̱. \v 41 Hua̱mpi̱ ni̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat tasiyuniko̱lh, caj xma̱n quin hua̱nti̱ xlá̱ xquinca̱lacsacni̱tán Dios laqui̱mpi̱ quin nacma̱luloka̱hu pi̱ xli̱ca̱na̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n; chu̱ laqui̱mpi̱ ni̱ caj nacmacpuhuana̱cha̱hu xlá̱ hasta luhua ma̱n quinca̱ta̱hua̱yampalán, chu̱ ctalulokui̱ pi̱ Jesús lama̱ xastacná. \v 42 A̱li̱sta̱lh chú̱ quinca̱li̱ma̱paksí̱n pi̱ cacahu c-xli̱pacs ca̱chiqui̱ní̱n laqui̱mpi̱ li̱macaxtum nacli̱akchihui̱nana̱hu pi̱ Dios li̱ma̱xtuni̱t Jesús yamá̱ cha̱tum tlanca juez hua̱nti̱ acxni̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ nama̱xoko̱ni̱ko̱y xtala̱kalhi̱ncán xli̱pacs tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ ma̱squi stacnanko̱ycú̱ nahuán, usuchí̱ hua̱nti̱ aya ni̱ko̱ni̱t nahuán. \v 43 Xli̱pacs xalakmaka̱n profetas tancs xli̱chihui̱nanko̱ni̱tanchá̱ xlatama̱t Jesús acxni̱ huanko̱ni̱t pi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ nali̱pa̱huanko̱y la̱ xlakma̱xtunacán xlá̱ nama̱tzanka̱naniko̱y xli̱pacs xtala̱kalhi̱ncán. \s1 Hua̱nti̱ ni̱ judíos makamaklhti̱nanko̱y xli̱tlihuaka Espíritu Santo \p \v 44 Chunacú̱ xchihui̱nama̱ Pedro acxni̱ caj xamaktum ta̱ctachi̱ Espíritu Santo c-xokspuncán cha̱tunu cha̱tunu̱ hua̱nti̱ macxtum xuilakó̱, xkaxmatnima̱kó̱ xtachihuín Pablo. \v 45 Yuma̱ ca̱najlani̱n judíos xala c-Jope hua̱nti̱ xta̱minko̱ni̱t Pedro, luhua cacs lacahuanko̱lh, chu̱ ni̱ lay xakata̱ksko̱y xatú̱ xpa̱lacata̱ na̱ xma̱xqui̱ma̱ko̱ca̱ xli̱tlihuaka Espíritu Santo yamá̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos xuanko̱ni̱t. \v 46 Hua̱mpi̱ xca̱najlako̱y pi̱ huá̱ xlakminko̱ni̱t Espíritu Santo sa̱mpi̱ xkaxmatma̱kó̱ la̱ntla̱ xlacán xli̱chihui̱nama̱kó̱ ti̱pa̱lhu̱hua tanuj tachihuí̱n, chu̱ xpa̱xcatcatzi̱nima̱kó̱ Dios hua̱ntu̱ tlahuani̱t. \v 47 Pedro huaniko̱lh: \p —Yuma̱ chixcuhuí̱n maklhti̱nanko̱ni̱t xli̱tlihuaka Espíritu Santo na̱ chuná̱ la̱ maklhti̱nani̱tahu quin. ¿Tí̱ cahuá̱ naquinca̱li̱huaniyá̱n pala chú̱ na̱ naakmunuko̱ya̱hu? \p \v 48 Puschí̱ Pedro ma̱paksí̱nalh pi̱ caakmunuko̱ca̱ c-xtucuhuini Jesucristo. A̱li̱sta̱lh chú̱ Cornelio, xa̱hua̱ a̱makapitzí̱n huaniko̱lh Pedro pi̱ cata̱tamakaxtakko̱lh ma̱squi ni̱ maka̱s quilhtamacú̱. \c 11 \s1 Pedro li̱huanicán pi̱ lakapaxia̱lhnanko̱y hua̱nti̱ ni̱ judíos \p \v 1 Xli̱pacs judíos hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús xala c-Jerusalén, xa̱hua̱ apóstoles, li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱ca̱ pi̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, xlacán na̱ aya xmakamaklhti̱nanko̱ni̱t xtachihui̱n Dios. \v 2 Hua̱mpi̱ acxni̱ Pedro cha̱lh c-Jerusalén, makapitzi̱n judíos tzucuko̱lh li̱huaniko̱y, \v 3 chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata li̱ta̱talakxtupi̱kó̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, lakapaxia̱lhnankó̱ c-xchiccán, chu̱ hasta lacxtum ta̱hua̱yankó? \p \v 4 Entonces Pedro tzúculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ xakspulani̱t, lacatzucu̱ ma̱lacatancsaniko̱lh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p \v 5 —Acxni̱ quit xacuilachá̱ c-Jope, maktum acxni̱ xactlahuama̱ quioración, caj xamaktum quima̱lacahua̱ni̱ca̱ c-quintalakapalajuán, chu̱ cúcxilhli̱ paktum xta̱chuná̱ tlanca lháka̱t xta̱ctama̱chi̱ c-akapú̱n, xtastonkni̱t, pacs xtachi̱ni̱t c-xcha̱stu̱ní̱n, chu̱ hasta antá̱ tancs xquilakchima̱ anta̱ni̱ xacyá̱. \v 6 Acxni̱ luhua li̱huana̱ clakláca̱lh, cúcxilhli̱ xatú̱ antá̱ xtaju̱ma̱: antá̱ xtaju̱ma̱kó̱ ti̱pa̱lhu̱hua a̱nima̱lhna, xuí̱ hua̱ntu̱ xala ca̱quihuí̱n, xa̱hua̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ taxuata̱nko̱y ca̱tiyatna, chu̱ xli̱pacs yama̱ takalhí̱n hua̱ntu̱ kosko̱y ca̱u̱ní̱n, chu̱ hua̱ntu̱ quinca̱li̱huanicaná̱n quin judíos pala nahuaya̱hu. \v 7 Na̱ acxnitiyá̱ ckáxmatli̱ pi̱ chuná̱ quihuanica̱: ‘Pedro, lacapala̱ camakni̱ ma̱squi catu̱hua̱ yuma̱ takalhí̱n, chu̱ cali̱huá̱yanti.’ \v 8 Hua̱mpi̱ quit chuná̱ ckálhti̱lh: ‘Quimpu̱chinacán, ni̱ chuná̱ cahuanti, ni̱ cactili̱huá̱yalh, sa̱mpi̱ quit ni̱ pala maktum ca̱huay catu̱hua̱ li̱xcajnit takalhí̱n ná̱ yumá̱ hua̱ntu̱ nacli̱xcajua̱lay, chu̱ hua̱ntu̱ quinca̱li̱huanicaná̱n quin judíos pala nacuaya̱hu.’ \v 9 Hua̱mpi̱ yama̱ hua̱nti̱ xchihui̱nama̱chá̱ c-akapú̱n chuná̱ quihuanipá̱: ‘Xli̱pacs hua̱ntu̱ Dios huani̱t pi̱ ni̱ nama̱xcajua̱li̱yá̱n, chu̱ xlá̱ ma̱tla̱ni̱ni̱t nahuaya, ni̱ chuná̱ li̱xcajnit cali̱ma̱xtu.’ \v 10 Yuma̱ tu̱ cuanimá̱n, maktutu̱ chuná̱ quili̱ma̱lacahua̱ni̱ca̱, a̱li̱sta̱lh chú̱ yama̱ paktlanca lháka̱t, chu̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ antá̱ xtaju̱ma̱ tata̱lhmá̱ni̱lh c-akapú̱n. \v 11 Quit luhua cacs xacuí̱, xaclacapa̱stacma̱ xatú̱ cahuá̱ xuaniputún hua̱ntu̱ xacucxilhni̱t sa̱mpi̱ ni̱ lay xacakata̱ksa, acxni̱ chinko̱lh kalhatutu chixcuhuí̱n anta̱ni̱ xacmakui̱, xlacán antá̱ xmacaminko̱cani̱tanchá̱ c-xaca̱chiqui̱n Cesarea laqui̱mpi̱ naquimputzako̱y. \v 12 Cha̱nchu̱ Espíritu Santo quima̱puhuá̱ni̱lh pi̱ cacta̱anko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n, chu̱ na̱ quinta̱anko̱lh kalhacha̱xan nata̱lán xala c-Jope. Acxni̱ antá̱ ccha̱hu ctanu̱hu c-xchic cha̱tum chixcú̱. \v 13 Quinca̱li̱ta̱kalhchihui̱nán la̱ntla̱ xtasiyunini̱t cha̱tum ángel c-xchic acxni̱ xlá̱ xtlahuama̱ xoración, chu̱ chuná̱ huánilh: ‘Cama̱lakacha̱kó̱ c-xaca̱chiqui̱n Jope makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ naanko̱y huaniko̱y cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ huanicán Simón, chu̱ na̱ li̱ma̱pa̱cuhui̱cán Pedro, laqui̱mpi̱ naminá̱n ca̱ta̱kalhchihui̱naná̱n, \v 14 laqui̱mpi̱ xlá̱ huá̱ nahuaniyá̱n hua̱ntu̱ luhua mili̱tlahuatcán laqui̱mpi̱ nalaktaxtuya̱ huix, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xala c-mínchic.’ \v 15 Pus quit cajcu xactzucuni̱t li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús acxni̱ milh Espíritu Santo c-xokspuncán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ acxni̱ quin xapu̱lana̱ timaklhti̱nahu. \v 16 Acxni̱ tuncán quit clacapá̱stacli̱ yama̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ quinca̱huanín Quimpu̱chinacan Jesús: ‘Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ Juan Bautista caj chúchut xlá̱ li̱akmunú̱nalh, hua̱mpi̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ xli̱pacs huixín nali̱ta̱kmunuyá̱tit Espíritu Santo.’ \v 17 Pus luhua li̱huana̱ calacapa̱stáctit yuma̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n: Hua̱ palapi̱ hua̱ Dios hua̱nti̱ quinca̱ma̱xquí̱n Espíritu Santo laqui̱mpi̱ xa̱li̱ankalhí̱n nama̱la̱nán c-quilatama̱tcán acxni̱ quin ca̱najlanihu, chu̱ li̱pa̱huahu Jesús, chu̱ xlá̱ na̱ chuná̱ ma̱xqui̱ma̱kó̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, ¿xatú̱ quit quilakasi̱ pala nacli̱huaniy Dios hua̱ntu̱ xlá̱ tlahuama̱ u̱nú̱ ca̱tuxá̱huat? \p \v 18 Acxni̱ chú̱ kaxmatko̱lh xtachihui̱n Pedro, yama̱ nata̱laní̱n xala c-Jerusalén hua̱ntu̱ xli̱huaniko̱ni̱t tu̱ xtlahuani̱t c-xlaksti̱pa̱ncán hua̱nti̱ ni̱ judíos, nia̱lh pala cha̱tum xatú̱ huánilh, huata caj tzucuko̱lh pa̱xcatcatzi̱niko̱y Dios, chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —Pus catzi̱ya̱hu chú̱ pi̱ Dios na̱ ma̱xqui̱ko̱ni̱t quilhtamacú̱ yamá̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos pi̱ natalacatzuhui̱niko̱y laqui̱mpi̱ xlá̱ nama̱tzanka̱naniko̱y xtala̱kalhi̱ncán, chu̱ chuná̱ tla̱n nakalhi̱ko̱y yama̱ latáma̱t hua̱ntu̱ niucxni̱ laksputa c-akapú̱n. \s1 Antá̱ c-xaca̱chiqui̱n Antioquía na̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos li̱pa̱huanko̱y Jesús \p \v 19 Yama̱ hua̱nti̱ tza̱lako̱lh c-Jerusalén caj xpa̱lacata tasoka̱lí̱n tu̱ tzúculh a̱li̱sta̱lh acxni̱ xmakni̱cani̱t Esteban, lhu̱hua̱ ti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús cha̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Fenicia, Chipre, chu̱ Antioquía, chu̱ antá̱ tzucuko̱lh li̱akchihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús tu̱ ma̱sta̱y laktáxtut, hua̱mpi̱ xma̱n hua̱ c-xlaksti̱pa̱ncan hua̱nti̱ judíos, sa̱mpi̱ ni̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xli̱ta̱kalhchihui̱nancán. \v 20 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n nata̱laní̱n xala c-Chipre, chu̱ Cirene chinko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Antioquía, chu̱ xlacán tzucuko̱lh li̱xakatli̱ko̱y xtachihui̱n Jesús yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, chu̱ la̱ntla̱ xlá̱ ma̱lacnu̱niko̱y nama̱akapu̱taxti̱ko̱y cati̱hua̱ hua̱nti̱ nali̱pa̱huanko̱y. \v 21 Na̱ xkalhi̱ko̱y xtamakta̱y Quimpu̱chinacán; luhua lhu̱hua̱ chú̱ talakaspitta̱yako̱lh tica̱najlaniko̱lh Quimpu̱chinacán. \v 22 Cha̱nchu̱ nata̱laní̱n ti̱ xuilakó̱ c-Jerusalén catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xakspulama̱ c-Antioquía, chu̱ ma̱lakacha̱ko̱lh Bernabé laqui̱mpi̱ namakta̱yako̱y. \v 23 Acxni̱ cha̱lh Bernabé, li̱pe̱cua̱ pa̱xúhualh acxni̱ úcxilhli̱ hua̱ntu̱ Dios xtlahuani̱t c-xlaksti̱pa̱ncan yama̱ nata̱laní̱n xala c-Antioquía. Xlá̱ stacya̱huako̱lh xli̱pacscán pi̱ ma̱squi lhu̱hua̱ tu̱ ni̱tlá̱n caaokspulako̱lh, ni̱ cataxlajuani̱ko̱lh la̱ntla̱ xli̱pacs xnacu̱cán nali̱pa̱huanko̱y Quimpu̱chinacan Jesús. \v 24 Bernabé luhua tla̱n xcatzi̱y, chu̱ aksti̱tum xli̱pa̱huán Dios, chu̱ luhua lacatancs xtasiyuy c-xlatáma̱t pi̱ Espíritu Santo xmakta̱yay hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuay, xa̱huachí̱ acxni̱ xlá̱ xta̱kalhchihui̱nanko̱y tachixcuhuí̱tat, lhu̱hua̱ ti̱ xma̱akata̱ksni̱ko̱y la̱ntla̱ nali̱pa̱huanko̱y Quimpu̱chinacan Jesús. \p \v 25 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ Bernabé alh putzay Saulo c-Tarso. Acxni̱ chú̱ ma̱nóklhulh huánilh pi̱ catá̱alh c-Antioquía. \v 26 Luhua aktum ca̱ta̱ chú̱ antá̱ latama̱ko̱lh, xma̱siyuma̱kó̱ xtachihui̱n Jesús c-xlaksti̱pa̱ncan yama̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y. Na̱ antá̱ chú̱ c-Antioquía tzucúcaj ca̱li̱ma̱pa̱cuhui̱cán “cristianos” hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Cristo. \p \v 27 Antacú̱ u̱nú̱ c-Antioquía xlama̱kó̱ Bernabé, chu̱ Saulo acxni̱ chinko̱lh makapitzi̱n profetas hua̱nti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-Jerusalén. \v 28 Maktum acxni̱ xli̱pacs ca̱najlaní̱n xtamacxtumi̱ko̱ni̱t c-siculán, cha̱tum profeta hua̱nti̱ xuanicán Agabo tá̱yalh c-xlacati̱ncán, chu̱ a̱li̱ma̱catzi̱ni̱ko̱lh pi̱ xtalacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ acxni̱ nalay tlanca tatzíncstat la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ c-xatiyat Israel, sa̱mpi̱ Espíritu Santo xma̱acxcatzi̱ni̱ni̱t pi̱ chuná̱ nalay. Xli̱ca̱na̱ pi̱ chuná̱ kantáxtulh sa̱mpi̱ acxni̱ xuí̱ li̱ma̱paksi̱ná̱ Claudio lalh yuma̱ tlanca tatzíncstat. \v 29 Acxni̱ kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ chihuí̱nalh profeta Agabo, yama̱ ca̱najlaní̱n xala c-Antioquía luhua lacxtum li̱catzi̱ko̱lh pi̱ nama̱stokko̱y acatzuní̱n hua̱ la̱ntla̱ xtapa̱xuhua̱n cha̱tunu laqui̱mpi̱ namakta̱yako̱y yama̱ xnata̱lani̱ncan hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús xala c-Judea. \v 30 Chunachí̱ tlahuako̱lh, chu̱ a̱li̱sta̱lh Bernabé, chu̱ Saulo li̱ma̱xtuko̱ca̱ pi̱ huá̱ nale̱nko̱y yama̱ actzu̱ tamakta̱y hua̱ntu̱ xma̱akstokko̱ni̱t, chu̱ huá̱ namacama̱xqui̱ko̱y yama̱ puxcu̱nani̱n lakko̱lún xala c-Judea. \c 12 \s1 Rey Herodes ma̱makni̱ni̱nán Santiago, chu̱ ma̱ma̱nu̱ni̱nán c-pu̱la̱chi̱n Pedro \p \v 1 Yama̱ quilhtamacú̱ rey Herodes tzucupaj si̱tzi̱niko̱y, chu̱ ta̱la̱tlahuako̱y makapitzí̱n hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús. \v 2 Ma̱chipí̱nalh Santiago xta̱la Juan, chu̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ camakni̱ca̱. \v 3 Cumu xlá̱ úcxilhli̱ pi̱ judíos luhua lakati̱ko̱lh hua̱ntu̱ tláhualh, pus huata na̱ ma̱chipí̱nalh Pedro, hua̱mpi̱ cumu luhua acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ xlakcha̱ni̱t la̱ntla̱ taxtuy xpa̱scuajcan judíos xla ta̱kspuntza̱lí̱n, acxni̱ xli̱pacs xuako̱y caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ ni̱tú̱ kalhi̱y levadura, \v 4 xatlá̱n caj ma̱tamacanu̱ní̱nalh c-pu̱la̱chi̱n laqui̱mpi̱ acxni̱ naakasputa̱ pa̱scua̱, tla̱n nama̱kalhapali̱y c-xlacati̱ncan xli̱pacs tachixcuhuí̱tat. Acxni̱ chú̱ tamacanu̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ camaktakalhko̱lh kalhacu̱cha̱xan soldados. \v 5 Xli̱makua Pedro chuná̱ xtanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n, kampu̱tum ca̱najlaní̱n c-Jerusalén, xlacán ni̱ anán xjáxat la̱ntla̱ xtlahuama̱kó̱ xoracioncán pi̱ ni̱tú̱ calánilh c-pu̱la̱chi̱n. \s1 Dios lakma̱xtuy Pedro c-pu̱la̱chi̱n \p \v 6 Huatiya̱ yuma̱ tzi̱sní̱ li̱cha̱lí̱ naca̱xkakay acxni̱ rey Herodes nama̱kalhapali̱y c-xlacati̱ncan xli̱pacs tachixcuhuí̱tat, Pedro tla̱n clhtatama̱ ma̱squi hasta kantuy cadena xli̱chi̱huili̱cani̱t, chu̱ cha̱tuy tropa̱ xpa̱xtu̱huilakó̱, chu̱ a̱makapitzí̱n antá̱ xmaktakalhnama̱kó̱ c-xlacan xama̱laccha pu̱la̱chi̱n. \v 7 Ni̱mpala tzinú̱ tí̱ xli̱catzi̱y caj xalán la̱ntla̱ ¡lam tanu̱ko̱chá̱ xkakánat c-pu̱la̱chi̱n! Quimpu̱chinacan Dios xma̱lakacha̱ni̱t cha̱tum ángel, yama̱ ángel ta̱pá̱toklhli̱ Pedro, ma̱stácni̱lh, chu̱ chuná̱ huánilh: “¡Lacapala̱ cata̱qui!” Pedro tuncán tá̱yalh, chu̱ yama̱ cadenas hua̱ntu̱ xli̱chi̱huili̱cani̱t xacstu̱ tzúculh tamakuasko̱y hasta ca̱tiyatna. \v 8 Yama̱ ángel chuná̱ huanipá̱: “Lacapala̱ calhaká̱nanti, catatu̱nu̱ mintatu̱nu, chu̱ camactahuaca̱ xala c-xkalhni milháka̱t, chu̱ lacapala̱ caquista̱lani.” \p \v 9 Pedro tzúculh sta̱laniy ángel, hua̱mpi̱ xlá̱ ni̱ xcatzi̱y hua̱ lapi̱ luhua xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ xakspulama̱, sa̱mpi̱ xlá̱ xpuhuán pi̱ caj lakapalajuanama̱. \v 10 Hua̱mpi̱ ti̱lacatza̱lako̱lh hua̱ntu̱ xapu̱lana̱ xyá̱ má̱laccha, chu̱ cha̱mpalako̱lh xli̱aktuy anta̱ni̱ na̱ xmaktakalhnama̱kó̱ soldados. A̱li̱sta̱lh cha̱nko̱lh c-xatlanca ma̱laccha xla li̱cá̱n anta̱ni̱ lactaxtucán c-tiji, xlá̱ ma̱n tzúculh talacqui̱y xacstu, chu̱ taxtuko̱chá̱ c-tlanca̱ti̱. Akchú̱ tla̱huanko̱lh, chu̱ yama̱ ángel antá̱ makáxtakli̱ Pedro. \p \v 11 Hasta antacú̱ luhua li̱huana̱ akáta̱ksli̱ Pedro pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ xucxilhma̱, chu̱ ni̱tú̱ caj xma̱nixnama̱. Entonces acstutzúculh chihui̱nán, chu̱ chuná̱ huá̱: “Hasta la̱nchujcú̱ ctalulokma̱ pi̱ xli̱ca̱na̱ Quintla̱ticán macámilh xángel laqui̱mpi̱ naquilakma̱xtuy c-xmacan rey Herodes, chu̱ pacs tu̱ xquintlahuaniputunko̱y judíos.” \p \v 12 Acxni̱ chu̱ akáta̱ksli̱ tu̱ xakspulani̱t, antá̱ alh c-xchic María xtzi Juan hua̱nti̱ na̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán Marcos, sa̱mpi̱ xcatzi̱y pi̱ antá̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t lhu̱hua xta̱ca̱najlaní̱n, xtlahuama̱kó̱ xoracioncán. \v 13 Acxni̱ antá̱ cha̱lh lakátlakli̱ má̱laccha, cha̱tum tzuma̱t xuanicán Rode alh ucxilha̱ tí̱ xchihui̱nama̱. \v 14 Hua̱mpi̱ acxni̱ kalhlakápasli̱ pi̱ hua̱ Pedro, yama̱ tzuma̱t luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ kálhi̱lh tapa̱xuhuá̱n, hasta li̱pa̱tzánka̱lh nama̱lacqui̱niy, huata caj takosú̱n alh huaniko̱y a̱makapitzí̱n pi̱ Pedro antá̱ xyá̱ c-má̱laccha. \v 15 Pus chí̱ huata xlacán huaniko̱lh: \p —¡Huix ma̱x caj akuitípa̱t! \p Hua̱mpi̱ yama̱ tzuma̱t xma̱luloka̱ pi̱ xli̱ca̱na̱. Entonces xlacán huanipalako̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ hua̱ Pedro, hua̱mpi̱ ma̱x hua̱ xángel. \p \v 16 Cha̱nchu̱ c-tanquilhtí̱n Pedro chunacú̱ xlakatlakma̱ má̱laccha, hasta acxni̱ ma̱lacqui̱nica̱. Xlá̱ laktanu̱ko̱lh, chu̱ acxni̱ ucxilhko̱lh li̱pe̱cua̱ pe̱cuanko̱lh, chu̱ ni̱ luhua xca̱najlako̱y pala huá̱ antá̱ xyá̱. \v 17 Hua̱mpi̱ xlá, li̱macahuaniko̱lh xmacán pi̱ cacs caquilhuanko̱lh, chu̱ lacatzucu̱ tzúculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y la̱ntla̱ Quintla̱tican Dios xlakma̱xtuni̱t c-pu̱la̱chi̱n. Xa̱huachí̱ chuná̱ li̱ma̱paksi̱ko̱lh: \p —Na̱ cali̱ta̱kalhchihui̱nankó̱tit Santiago yuma̱ hua̱ntu̱ akspulani̱t, xa̱hua̱ a̱makapitzi̱n quinta̱ca̱najlanicán u̱nú̱ c-Jerusalén. \p Acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh xlá̱ ampá̱ a̱lacatanu̱. \p \v 18 Xma̱n huá̱ chú̱ acxni̱ ca̱cuhuiní̱ huá̱, yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhma̱kó̱ tzucuko̱lh acchilij tama̱ko̱lh, lhpipak lako̱lh, sa̱mpi̱ ni̱ xcatzi̱ko̱y xatú̱ tla̱n akspúlalh Pedro. \v 19 Ca̱cuhuiní̱ acxni̱ rey Herodes ma̱paksí̱nalh pi̱ cali̱minica̱ c-xlacatí̱n Pedro, hua̱mpi̱ cumu ni̱ pala cha̱tum hua̱nti̱ qui̱putzako̱lh ta̱ksko̱lh c-pu̱la̱chi̱n, luhua li̱pe̱cua̱ sí̱tzi̱lh, lacaxtum ma̱putzí̱nalh. Acxni̱ ni̱ ta̱ksca̱, ma̱paksí̱nalh pi̱ camakni̱ko̱ca̱ yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhko̱ni̱t Pedro c-pu̱la̱chi̱n, sa̱mpi̱ xuan pi̱ huá̱ xcuentajcán ma̱squi tza̱lani̱t. A̱li̱sta̱lh rey Herodes antá̱ alh tahuilay c-xaca̱chiqui̱n Cesarea. \s1 Rey Herodes ni̱y c-xaca̱chiqui̱n Cesarea \p \v 20 Rey Herodes xta̱la̱makasi̱tzi̱ko̱ni̱t hua̱nti̱ xala c-Tiro, chu̱ xala c-Sidón. Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ tu̱ titlahuako̱lh xlacán luhua lacxtum li̱chihui̱nanko̱lh pi̱ nalakanko̱y laqui̱mpi̱ nata̱lacca̱xlako̱y pi̱ caláclalh tasi̱tzi. Hua̱mpi̱ pu̱lana̱ huá̱ ta̱chihui̱nanko̱lh Blasto; yuma̱ chixcú̱ cscujni xuani̱t Herodes, chu̱ luhua tlanca li̱tlá̱n squiniko̱lh pi̱ aktum tapa̱xuhuá̱n cata̱lacca̱xlako̱lh. Sa̱mpi̱ xli̱pacs xli̱huatcán hua̱ntu̱ xmaclacasquinko̱y ti̱ xala c-Tiro, chu̱ Sidón, fuerza̱ pacs xma̱n antá̱ tla̱n xtama̱huako̱y ca̱chiqui̱ní̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱ko̱y Herodes. \v 21 Rey Herodes ma̱tlá̱ni̱lh hua̱ntu̱ xlacasquinko̱y yama̱ chixcuhuí̱n, chu̱ li̱lhca̱niko̱lh aktum quilhtamacú̱ acxni̱ nata̱kalhchihui̱nanko̱y. Acxni̱ lákcha̱lh yama̱ quilhtamacú̱ la̱ntla̱ nata̱lacca̱xlako̱y, Herodes li̱huana̱ taca̱xtá̱yalh, chu̱ lháka̱lh xlháka̱t hua̱ntu̱ luhua xatapala̱xlá, hua̱ la̱ntla̱ta xla rey, chu̱ tahui̱ c-xpu̱táhui̱lh xpu̱ma̱paksí̱n, tzúculh xakatli̱ko̱y. \v 22 Cha̱nchu̱ pi̱ Herodes luhua tancs xta̱kalhchihui̱nanko̱ni̱t yama̱ chixcuhuí̱n, xlacán lakati̱ko̱lh xtachihuí̱n, chu̱ huá̱ xpa̱lacata chuná̱ tzucuko̱lh quilhanti̱lhako̱y: “¡Hua̱ xtachihuí̱n Dios kaxmata̱hu, hua̱mpi̱ ni̱ hua̱ xtachihui̱n cha̱tum chixcú!” \v 23 Acxni̱ chuná̱ káxmatli̱ Herodes hua̱ntu̱ xquilhuama̱kó̱ tachixcuhuí̱tat, luhua ni̱ anán tu̱ xta̱chuná̱ li̱pa̱xúhualh, hua̱mpi̱ acxni̱ tuncán cha̱tum xangel Quimpu̱chinacan Dios ma̱chípi̱lh aktum tajátat, pásalh lactzu̱ lu̱hua̱ hua̱ntu̱ huamakanko̱lh xpu̱lacni, ni̱ maka̱s makapálalh, tuncán ni̱lh. Huá̱ chuná̱ li̱akspúlalh sa̱mpi̱ tla̱n makcátzi̱lh nali̱ma̱xtucán la̱ cha̱tum acstaca̱ Dios, chu̱ ni̱ má̱xqui̱lh ca̱cni̱ Dios hua̱nti̱ xma̱xqui̱ni̱t xtastácat. \p \v 24 Hua̱mpi̱ huata yama̱ xasa̱sti xtachihui̱n Dios tu̱ ma̱sta̱y akapu̱táxtut, ca̱x li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xtalakapuntumi̱ma̱, chu̱ cani̱hua̱ lactzu̱ ca̱chiqui̱ní̱n xli̱akchihui̱nama̱ca̱, chu̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xtali̱huaqui̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús. \v 25 Acxni̱ Bernabé, chu̱ Saulo ma̱kantaxti̱ko̱lhá̱ yama̱ tascújut hua̱ntu̱ xli̱anko̱ni̱t c-Jerusalén, xlacán taspitpalako̱lh c-Antioquía, chu̱ na̱ ta̱anko̱lh Juan hua̱nti̱ xkalhi̱y xli̱ti̱pa̱tuy xtucuhuiní̱ Marcos. \c 13 \s1 Bernabé chu̱ Saulo anko̱y li̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús \p \v 1 C-xlaksti̱pa̱ncan ti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús c-Antioquía xuilakó̱ makapitzi̱n akskalalan ma̱kalhtahuaka̱naní̱n, chu̱ akchihui̱naní̱n hua̱nti̱ na̱ xuaniko̱cán profetas. Xlacán chuná̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱cán: Bernabé, Simón hua̱nti̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán El Negro, Lucio xala c-Cirene, Manaén (yuma̱ chixcú̱ lacxtum xta̱stacni̱t Herodes hua̱nti̱ maktum xma̱paksi̱nán c-Galilea), xa̱hua̱ Saulo. \v 2 Cha̱nchu̱ maktum, acxni̱ yuma̱ chixcuhuí̱n xkatxtaknanko̱ni̱t, chu̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t laqui̱mpi̱ nalakataquilhpu̱tako̱y Dios, Espíritu Santo chuná̱ huaniko̱lh: “Nia̱lh tú̱ cali̱lhca̱kó̱tit Bernabé, chu̱ Saulo, huata caquima̱xqui̱kó̱tit laqui̱mpi̱ xlacán nama̱kantaxti̱ko̱y aktum tascújut hua̱ntu̱ quit cli̱lacsacko̱ni̱t.” \v 3 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ acxni̱ aya xtaca̱xma̱kó̱ Bernabé, chu̱ Saulo, xli̱pacs makalhkajnampalako̱lh, chu̱ tamacxtumi̱ko̱lh laqui̱mpi̱ natlahuako̱y oración xpa̱lacatacán. Makapitzí̱n li̱acchipako̱lh xmacancán, chu̱ aya ma̱lakacha̱ko̱ca̱ c-xtascujutcán. \s1 Bernabé, chu̱ Saulo li̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Dios c-Chipre \p \v 4 Espíritu Santo ma̱puhua̱ni̱ko̱lh Bernabé, chu̱ Saulo pi̱ pu̱lh antá̱ caanko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Seleucia. Acxni̱ antá̱ cha̱nko̱lh, xlacán taju̱ko̱lh c-aktum pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ nachá̱n c-aktum isla huanicán Chipre. \v 5 Antá̱ cha̱nko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱y Chipre xuanicán Salamina, chu̱ antá̱ xli̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n Dios c-xpu̱kalhtahuakacan judíos. Na̱ xmakta̱yatla̱huanko̱y Juan Marcos. \p \v 6 A̱li̱sta̱lh lacatzucu̱ lakatza̱lako̱lh xli̱pacs lactzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xuilakó̱ c-Chipre hasta cha̱nko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Pafos. Antá̱ ma̱noklhuko̱lh cha̱tum judío xuanicán Barjesús, yuma̱ chixcú̱ scuhuaná xuani̱t. Xlá̱ luhua xaaksani̱ná xuani̱t sa̱mpi̱ xakskahuiko̱y xuaniko̱y tachixcuhuí̱tat pi̱ Dios xma̱lakacha̱ni̱t laqui̱mpi̱ xpa̱lacachihui̱na nahuán ti̱ nali̱chihui̱nán xtalacapa̱stacni. \v 7 Yuma̱ scuhuaná luhua xa̱migo̱ xtlahuani̱t gobernador xuanicán Sergio Paulo, ma̱squi xlá̱ luhua acstaca̱ chixcú̱ xuani̱t, ankalhí̱n xli̱stacya̱huay la̱ntla̱ tla̱n nama̱paksi̱nán. Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, yuma̱ ma̱paksi̱ná̱ ma̱tasani̱nanko̱lh Bernabé, chu̱ Saulo pi̱ nata̱chihui̱nanko̱y sa̱mpi̱ xlá̱ na̱ xkaxmatputún xtachihui̱n Dios. \v 8 Hua̱mpi̱ acxni̱ xlacán xta̱kalhchihui̱nama̱kó̱, yama̱ scuhuaná, hua̱nti̱ c-xatachihui̱n griego xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán Elimas, xlá̱ kalhpa̱xtokko̱lh laqui̱mpi̱ ni̱ naca̱najlay gobernador yama̱ xtachihui̱ncán hua̱ntu̱ xli̱xakatli̱ma̱kó̱. \v 9 Cha̱nchu̱ Saulo, hua̱nti̱ c-xatachihui̱n griego xli̱ma̱pa̱cuhui̱cán Pablo, xkalhi̱y xli̱tlihuaka Espíritu Santo, cacs lakláca̱lh yama̱ scuhuaná, \v 10 chu̱ chuná̱ huánilh: \p —¡Cacs caquílhuanti̱ huix aksani̱na̱ chixcú, huix xta̱chuná̱ kalhi̱ya̱ mintá̱yat la̱ kalhi̱y akskahuiní, sa̱mpi̱ xma̱n huá̱ cui̱ntaj tlahuani̱ta̱ natlahuaya̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n! ¿Hasta niajculi̱huaya̱ aktziyaj namakaxtakko̱ya̱ hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ li̱pa̱huamputunko̱y Dios? \v 11 Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ Dios nama̱xoko̱ni̱yá̱n xli̱pacs mintala̱kalhí̱n, huix la̱nchú̱ lakatzí̱n nahuana, chu̱ maka̱s ni̱ catiúcxilhti̱ cxkakanat chichiní. \p Yama̱ Elimas acxni̱ tuncán lakapoklhuánalh xlakastapu, chu̱ tzúculh huaniko̱y hua̱nti̱ antá̱ xlaya̱kó̱ pi̱ capakachipale̱nko̱lh laqui̱mpi̱ ni̱ nata̱cuacay sa̱mpi̱ ni̱ lay xlacahua̱nán. \v 12 Yama̱ gobernador acxni̱ úcxilhli̱ hua̱ntu̱ akspúlalh Elimas, xlá̱ ca̱nájlalh xtachihuí̱n Dios sa̱mpi̱ akáta̱ksli̱ pi̱ xtalulóktat hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ca̱ Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Pablo chu̱ Bernabé li̱chihui̱nanko̱y Jesús c-xaca̱chiqui̱n Antioquía hua̱ntu̱ ma̱paksi̱y Pisidia \p \v 13 Antá̱ yanú̱ c-Pafos, Pablo, Bernabé, chu̱ Marcos taju̱ko̱lh c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ anko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Perge xtama̱paksi̱n Panfilia. Hua̱mpi̱ huata c-Perge tachokotá̱yalh Marcos, chu̱ taspitpá̱ c-Jerusalén. \v 14 Hua̱mpi̱ huata Pablo, chu̱ Bernabé taca̱xko̱lh c-Perge, chu̱ pa̱tacutko̱lh anko̱lh c-Antioquía, hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ huí̱ lacatzú̱ c-xaca̱chiqui̱n Pisidia. Acxni̱ cha̱lh quilhtamacú̱ sábado, acxni̱ judíos lakataquilhpu̱tako̱y Dios, chu̱ jaxko̱y, xlacán tanu̱ko̱lh c-xpu̱kalhtahuakacán, chu̱ tahuilako̱lh. \v 15 Acxni̱ huí̱ ti̱ xli̱kalhtahuakani̱ttá̱ tzinú̱ c-Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ tatzoktanu̱ni̱t xli̱ma̱paksi̱n Moisés, chu̱ xtachihui̱ncan profetas, yama̱ hua̱nti̱ xanapuxcun lakataquilhpu̱tananí̱n quilhaniko̱lh Pablo, chu̱ Bernabé, chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, lapi̱ huí̱ actzu̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ huixín quinca̱li̱stacya̱huaputuná̱tit, pus cahuántit. \p \v 16 Pablo tá̱yalh, chaxli̱ xmacán pi̱ pacs cacs caquilhuanko̱lh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Pacs huixín nata̱lani̱n israelitas hua̱nti̱ la̱nchú̱ quinca̱kaxpatniyá̱tit, chu̱ xli̱pacs huixín hua̱nti̱ lakataquilhpu̱tayá̱tit Dios ma̱squi ni̱ judíos huixín, cakaxpáttit quintachihuí̱n: \v 17 Yama̱ Quintla̱tican Dios hua̱nti̱ quin israelitas li̱pa̱huana̱hu, hua̱ xlá̱ tilacsacko̱chá̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacán hua̱nti̱ quin quinquilhtzucutcán, chu̱ acxni̱ caj xmakuilakó̱ c-Egipto makta̱yako̱lh laqui̱mpi̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ nalhu̱huanko̱y, a̱li̱sta̱lh ma̱n tamacaxtupalako̱chá̱ c-Egipto sa̱mpi̱ xlá̱ kalhi̱y tlanca li̱tlihuaka. \v 18 Dios ni̱ akxtakmakanko̱lh ma̱squi lakachuní̱n xlacán ni̱ xkalhakaxmatputunko̱y hua̱ntu̱ xli̱ma̱paksi̱ko̱y, chu̱ chuná̱ maktakalhko̱lh, chu̱ ca̱ma̱hui̱ko̱lh ti̱puxam ca̱ta̱ la̱ntla̱ xlapu̱lako̱y c-desierto, chu̱ pacs tipa̱xuhua̱na̱le̱lh, ta̱pa̱ti̱ko̱lh hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n xtlahuama̱kó̱. \v 19 Hasta xlá̱ ma̱sputuko̱lh hua̱nti̱ xuilakó̱ c-pu̱lactujun ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱ko̱y Canaán laqui̱mpi̱ namaklhti̱ko̱y xtiyatcán, chu̱ antá̱ nalatama̱ko̱y xalakmaka̱n quinatla̱tnacán. Akta̱ti ciento ca̱ta a̱íta̱t chuná̱ li̱kalhi̱ko̱lh Dios. \p \v 20 “Cha̱nchu̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ xuilakó̱ c-Canaán, Dios xlacsacti̱lhako̱y makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ napuxcu̱naniko̱y, chu̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱cán jueces, hasta a̱huatiyá̱ chuná̱ ma̱paksí̱nalh, puxcú̱nalh yama̱ tali̱pa̱hu profeta Samuel. \v 21 A̱li̱sta̱lh yama̱ xalakmaka̱n israelitas fuerza̱ squiniko̱lh Dios pi̱ xlacasquinko̱y cha̱tum tali̱pa̱hu rey hua̱nti̱ nama̱paksi̱ko̱y. Dios tla̱n tláhualh hua̱ntu̱ xlacán xlacasquinko̱y, chu̱ macama̱xqui̱ko̱lh Saúl xkahuasa Cis laqui̱mpi̱ nama̱paksi̱nán la̱ xreycán. Yuma̱ chixcú̱ antá̱ xmaktapaksi̱y c-xlaksti̱pa̱ncan yama̱ li̱nata̱lán hua̱nti̱ pacs xquilhtzucutcán xuani̱t yama̱ xamaka̱n ko̱lutzi̱n Benjamín. Rey Saúl ma̱paksí̱nalh ti̱puxam ca̱ta. \v 22 A̱li̱sta̱lh acxni̱ Dios nia̱lh lacásquilh nama̱paksi̱nán Saúl, xlá̱ macama̱xqui̱ko̱lh David laqui̱mpi̱ huá̱ nama̱paksi̱nán cumu rey, sa̱mpi̱ Dios chuná̱ li̱chihuí̱nalh David: ‘Hua̱ yuma̱ David xkahuasa Isaí, hua̱nti̱ luhua clakati̱y sa̱mpi̱ xlá̱ tla̱n xtapuhuá̱n, chu̱ xli̱pacs xtapa̱xuhuá̱n natlahuay hua̱ntu̱ quit clacasquín.’ \v 23 Dios tima̱lacnú̱nilh xamaka̱n quilhtamacú̱ rey David pi̱ a̱li̱sta̱lh, acxni̱ ti̱taxtuni̱t nahuán quilhaclhu̱hua tastacni, nalacachín cha̱tum luhua tali̱pa̱hu xquilhtzúcut hua̱nti̱ naquinca̱lakma̱xtuyá̱n quin judíos, pus huatiyá̱ chú̱ tama̱ Jesús hua̱nti̱ qui̱latama̱chi̱ c-quilaksti̱pa̱ncán, xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ quima̱akapu̱taxti̱nacán xuani̱t hua̱nti̱ xma̱lacnu̱ni̱t Dios namacamín. \v 24 Cha̱nchu̱ acxni̱ ni̱ xa̱ma̱tzuqui̱y xtascújut Jesús, Dios pu̱lh huá̱ má̱xqui̱lh xtascújut Juan Bautista pi̱ caalh li̱akchihui̱naniko̱y xli̱pacs ti̱ xala c-Israel pi̱ catalakaspitta̱yako̱lh, chu̱ aksti̱tum cali̱pa̱huampalako̱lh Dios. \v 25 Acxni̱ aya xtalacatzuhui̱ma̱ quilhtamacú̱ la̱ntla̱ Juan Bautista xma̱kantaxti̱ma̱kó̱ xtascújut hua̱ntu̱ xli̱macamincani̱t, chu̱ xlá̱ aya natapa̱qui̱y ca̱tuxá̱huat, xlá̱ chuná̱ huá̱: ‘Quit ni̱ hua̱ yama̱ Cristo la̱ huixín puhuaná̱tit, hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh mima̱, huá̱ xlá̱ xli̱ca̱na̱ kalhi̱y tlanca xlacatzúcut, chu̱ la̱ntla̱ xlá̱ kalhi̱y xlakasi, ni̱tú̱ xli̱lacán quit, sa̱mpi̱ quit hasta ni̱ pala tzinú̱ quimini̱niy pi̱ nacxcutniy xatasij xtatuhuanu la̱ cha̱tum xtasa̱cua.’ \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ Jesús lakma̱xtuko̱y caxati̱cahuá̱ ti̱ nali̱pa̱huán \p \v 26 “Nata̱laní̱n, la̱ huixín judíos hua̱nti̱ xquilhtzucut Abraham, chu̱ na̱ xa̱huá̱ huixín ti̱ ni̱ judíos hua̱mpi̱ li̱pa̱huaná̱tit Dios, caquinkaxpatnítit tu̱ nacca̱huaniyá̱n, sa̱mpi̱ mili̱catzi̱tcán pi̱ huixín tamá̱ hua̱nti̱ ca̱lakmacatancani̱tántit yama̱ laktáxtut hua̱ntu̱ ma̱sta̱y Jesús. \v 27 Sa̱mpi̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Jerusalén xanapuxcun pa̱lijni, chu̱ lactali̱pa̱hu xma̱paksi̱nacán ni̱ lakapasko̱lh xatí̱ ya̱ chixcú̱ xli̱taxtuy Jesús, chu̱ na̱ ni̱ pala tzinú̱ li̱makta̱yako̱lh ma̱squi xli̱mixatujuná̱n sábado li̱kalhtahuakako̱y xtachihui̱ncan profetas c-xpu̱kalhtahuakacán, sa̱mpi̱ acxni̱ li̱lhca̱ko̱lh pi̱ maktum namakni̱cán Jesús, ni̱ tzinú̱ catzi̱ko̱lh pi̱ tancs ma̱kantaxti̱ko̱lh yama̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ xli̱chihui̱nanko̱ni̱tanchá̱ xalakmaka̱n profetas pi̱ chuná̱ namakni̱cán. \v 28 Ma̱squi luhua xli̱ca̱na̱ pi̱ ni̱ pala kampa̱tum ma̱lulokniko̱lh xtala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ xli̱ya̱huama̱kó̱, hua̱mpi̱ fuerza̱ ma̱lacapu̱ko̱lh c-xlacati̱n ma̱paksi̱na Pilato̱ laqui̱mpi̱ xlá̱ nama̱makni̱ni̱nán. \v 29 Acxni̱ chú̱ aya xmakni̱ko̱ni̱t, chu̱ xma̱kantaxti̱ko̱ni̱t hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nanko̱ni̱t profetas natlahuanicán Cristo acxni̱ namín, huí̱ ti̱ ma̱acti̱ko̱lh c-cruz, chu̱ ma̱acnu̱ko̱lh. \v 30 Hua̱mpi̱ hua̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n, \v 31 chu̱ fuerza̱ maka̱s quilhtamacú̱ antá̱ xlama̱ xastacná, chu̱ ni̱ caj maktum tasiyuniko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ a̱huata xta̱minko̱ni̱tanchá̱ c-Galilea, chu̱ xta̱latapu̱li̱ko̱y c-Jerusalén. Pus huá̱ chú̱ yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ma̱n ucxilhko̱ni̱t hua̱ntu̱ kantaxtuni̱t c-xlatama̱t Jesús, xlacán li̱chihui̱nanko̱y xtachihuí̱n, chu̱ xtalacapa̱stacni. \p \v 32 “Pus la̱nchú̱ quin cmini̱tahu ca̱ma̱catzi̱ni̱yá̱n yuma̱ li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n pi̱ Dios ma̱kantaxti̱ni̱ttá̱ c-quilaksti̱pa̱ncán hua̱ntu̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ tima̱lacnu̱niko̱chá̱ quinatla̱tnacán quin judíos. \v 33 Sa̱mpi̱ chú̱ quin cucxilhni̱tahu la̱ntla̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh Jesús, pus antá̱ chú̱ yumá̱ huamputún pi̱ Dios acxni̱ ma̱lakastakuáni̱lh na̱ luhua acxnicú̱ xma̱kantaxti̱ma̱ xtachihuí̱n la̱ntla̱ tatzokni̱t c-xli̱kampa̱tuy Salmo: ‘Huix quincam, chu̱ quit mintla̱t, sa̱mpi̱ huá̱ chú̱ chuná̱ cli̱ma̱xtuyá̱n.’ \v 34 Dios aya xlaclhca̱huili̱ni̱ttá̱ pi̱ nama̱lakastakuani̱y yama̱ Xatalacsacni Chixcú̱ ca̱li̱ní̱n laqui̱mpi̱ nia̱lh ucxni̱ nani̱palay, sa̱mpi̱ luhua chuná̱ quinca̱ma̱lacnu̱nín natlahuay acxni̱ chuna̱ na̱má̱ huan c-Li̱kalhtahuaka: ‘Quit nacma̱kantaxti̱y yama̱ li̱pa̱xuhu tama̱lacnú̱n hua̱ntu̱ lacatancs cma̱lacnú̱nilh David.’ \v 35 Huachá̱ a̱lacatum li̱tum c-Li̱kalhtahuaka̱ tlak lacatancs li̱tatzokni̱t acxni̱ chuná̱ huampalay: ‘Huix ni̱ catima̱sta̱ talacasquín pi̱ hua̱ xasa̱ntujlani mincam namasa̱ xtiyatli̱hua c-tahuaxni.’ \v 36 Huixín ma̱x puhuaná̱tit pi̱ huá̱ xli̱chihui̱nancán xtiyatli̱hua David acxni̱ chuná̱ huanca̱, hua̱mpi̱ ni̱ chuná̱ qui̱taxtuy sa̱mpi̱ ma̱squi xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ David li̱scujko̱lh, yama̱ xta̱chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xta̱lama̱kó̱ yama̱ maka̱n quilhtamacú̱, chuná̱ la̱ntla̱ Dios xli̱ma̱paksi̱ni̱t nascujniy, hua̱mpi̱ acxni̱ kó̱lulh, ni̱lh, ma̱acnu̱ca̱, chu̱ alh ta̱talakxtumi̱ko̱y xli̱pacs xnatla̱tna̱ ti̱ na̱ xni̱ko̱ni̱t, chu̱ na̱ chuná̱ masli̱ xtiyatli̱hua̱ c-xtahuaxni la̱ntla̱ a̱makapitzí̱n. \v 37 Ni̱ huá̱ xli̱chihui̱nancán David, huata huá̱ xli̱chihui̱nancán yama̱ cha̱tum chixcu Jesús hua̱nti̱ Dios xlacsacni̱t, hua̱ xlá̱ ti̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n laqui̱mpi̱ ni̱ xli̱pa̱án namastama̱y xtiyatli̱hua. \v 38 Nata̱laní̱n, cha̱tunu̱ huixín lacatancs cacatzí̱tit pi̱ caj xpa̱lacata tu̱ pá̱ti̱lh yama̱ chixcu Jesús, tla̱n li̱ma̱catzi̱ni̱nancán pi̱ Dios la̱nchú̱ ca̱ma̱lacnu̱niyá̱n pi̱ naca̱ma̱tzanka̱naniyá̱n xli̱pacs mintala̱kalhi̱ncán. \v 39 Sa̱mpi̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huán Jesús, nia̱lh tú̱ laclé̱n c-xlacatin Dios sa̱mpi̱ pacs huá̱ xoko̱nani̱t. Chuná̱ Cristo ma̱tla̱ni̱ni̱t ma̱ta̱xtuca̱ c-quilatama̱tcán hua̱ntu̱ xli̱ma̱peksi̱n Dios niucxnicú̱ lay ma̱ta̱xtuca ma̱squi li̱huana̱ nali̱tzaksaya̱hu pa̱cs nama̱kantaxti̱ya̱hu tu̱ li̱huaniy pi̱ quili̱tláhuatcán. \v 40 Ca̱na̱ huixín, luhua cui̱ntaj catlahuátit pala tí̱ huixín ni̱ luhua ca̱najlayá̱tit hua̱ntu̱ cli̱chihui̱nama̱hu, sa̱mpi̱ ni̱ clacasquín pala huixín nali̱ma̱kantaxti̱yá̱tit c-milatama̱tcán hua̱ntu̱ tili̱chihui̱nanko̱lh profetas acxni̱ chuná̱ huanko̱lh: \q1 \v 41 ‘Caucxílhtit quintascújut huixín hua̱nti̱ ni̱tú̱ li̱ucxilhni̱naná̱tit, \q1 miacstucán caaktzanká̱tit ma̱squi cacs li̱lacahuaná̱tit hua̱ntu̱ ctlahuama̱. \q1 Sa̱mpi̱ quit nactlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tascújut c-milatama̱tcán, \q1 chu̱ hasta ni̱ pala tzinú̱ xca̱najlaputúntit pala caj tí̱ xca̱li̱ta̱kalhchihui̱nán.’” \p \v 42 Acxni̱ chihui̱nanko̱lh Pablo, chu̱ xta̱taxtuma̱ Bernabé c-pu̱kalhtahuaka, lhu̱hua̱ ti̱ xakatli̱ko̱lh, chu̱ huaniko̱lh pi̱ li̱mixtujun quilhtamacú̱ sábado calakampalako̱lh laqui̱mpi̱ nali̱xakatli̱palako̱y tu̱ huatiya̱ tachihuí̱n. \v 43 A̱li̱sta̱lh acxni̱ pacsá xtaxtuko̱ni̱t tachixcuhuí̱tat, chu̱ aya xama̱kó̱, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ judíos, xa̱hua̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos hua̱mpi̱ luhua xli̱pa̱huanko̱y Dios xta̱chuná̱ la̱ntla̱ judíos, xlacán sta̱laniko̱lh Pablo, chu̱ Bernabé. Cumu aya xtzucuni̱t ca̱najlako̱y xtachihui̱ncán, xlacán tzucuko̱lh stacya̱huako̱y pi̱ aksti̱tum cali̱pa̱huanko̱lh Dios, chu̱ capa̱xcatcatzi̱niko̱lh yuma̱ akapu̱táxtut tu̱ caj xpa̱lacata xtapa̱xquí̱n li̱lakalhamanko̱ni̱t. \p \v 44 Cha̱nchu̱ li̱mixtujun sábado, a̱yuj xli̱pacs tachixcuhuí̱tat xala yama̱ ca̱chiquí̱n tamacxtumi̱ko̱lh c-pu̱kalhtahuaka̱ laqui̱mpi̱ nakaxmatko̱y yuma̱ xasa̱sti xtachihui̱n Dios xpa̱lacata Jesús. \v 45 Hua̱mpi̱ acxni̱ yama̱ xanapuxcun judíos ucxilhko̱lh pi̱ yama̱ li̱lhu̱hua tachixcuhuí̱tat, huá̱ xminko̱ni̱t kaxmatniko̱y xtachihui̱n Pablo, xlacán caj taskahuiko̱lh, si̱tzi̱ko̱lh, chu̱ tzucuko̱lh lakapa̱xtokko̱y hua̱ntu̱ xuan Pablo, na̱ ta̱la̱huaniko̱lh, chu̱ li̱kalhkama̱nanko̱lh. \v 46 Hua̱mpi̱ Pablo, chu̱ Bernabé ni̱ caj cacs kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xuanima̱ko̱ca̱, chu̱ xlacán chuná̱ kalhti̱ko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua chuná̱ xquinca̱lakcha̱ni̱tán pi̱ huixín judíos nacca̱li̱akchihui̱naniyá̱n xtachihui̱n Dios, hua̱mpi̱ cumu huixín ni̱tlá̱n tlahuayá̱tit, chu̱ ni̱ ma̱tla̱ni̱yá̱tit la̱ntla̱ quin cca̱li̱xakatli̱yá̱n yama̱ xaxli̱ca̱na̱ latáma̱t hua̱ntu̱ xa̱li̱ankalhí̱n nakalhi̱yá̱tit, pus pala chuná̱ tlahuayá̱tit huá̱ chú̱ quin huá̱ nacli̱akchihui̱naniko̱ya̱hu hua̱nti̱ ni̱ judíos. \v 47 Sa̱mpi̱ hasta na̱ chuná̱ quinca̱li̱ma̱paksi̱ni̱tán Quintla̱tican Dios acxni̱ chuna̱ na̱má̱ huá̱ c-Li̱kalhtahuaka: \q1 ‘Quit cli̱huili̱ni̱tán ca̱tuxá̱huat la̱ xkakánat hua̱ntu̱ nali̱lacahua̱nanko̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat ma̱squi hua̱nti̱ ni̱ judíos. \q1 Laqui̱mpi̱ caj mimpa̱lacata̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat cani̱hua̱ xalaní̱n \q1 nali̱kalhi̱ko̱y yama̱ akapu̱táxtut tu̱ quit cma̱xqui̱putunko̱y, \q1 ma̱squi hua̱nti̱ huilako̱chá̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca, hasta c-xtanka̱na tíyat.’ \p \v 48 Yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos xuanko̱ni̱t, acxni̱ xlacán kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ Pablo, xlacán luhua li̱huacá̱ pa̱xuhuako̱lh, na̱ tzucuko̱lh pa̱xcatcatzi̱niko̱y Dios hua̱ntu̱ xlá̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t caj hua̱ntu̱ xpa̱lacatacán. Lhu̱hua̱ xlacán hua̱nti̱ aya xlacsacko̱ni̱t Dios pi̱ namakamaklhti̱nanko̱y yama̱ xaxli̱ca̱na̱ latáma̱t hua̱ntu̱ xa̱li̱ankalhí̱n nakalhi̱ko̱y. \v 49 Chuná chi̱nchu̱ na̱má̱ xta̱kahuani̱ma̱ xtachihui̱n Quimpu̱chinacán, chu̱ ca̱x xtali̱huaqui̱ma̱ hua̱nti̱ xkaxmatma̱kó̱ la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ yama̱ c-tíyat. \v 50 Hua̱mpi̱ yama̱ xanapuxcun judíos, li̱huacá̱ si̱tzi̱niko̱lh Pablo, chu̱ Bernabé, huata xlacán chihui̱nama̱xqui̱ko̱lh makapitzi̱n lactali̱pa̱hu lacchaján hua̱nti̱ ma̱squi ni̱ judíos xli̱pa̱huanko̱y Dios, chu̱ makapitzi̱n napuxcun chixcuhuí̱n; stacya̱huako̱lh laqui̱mpi̱ maktum pi̱ capu̱tlakale̱nko̱lh c-xtiyatcán. \v 51 Acxni̱ Pablo, chu̱ Bernabé taxtuko̱lh yama̱ ca̱chiquí̱n, xlacán tzucukó̱caj lactincxko̱cán pokxni̱ hua̱ntu̱ xpasako̱ni̱t c-xca̱chiqui̱ncán laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱ma̱siyuko̱y pi̱ xlacán nia̱lh xcuentajcán lapi̱ naaktzanka̱ko̱y. \v 52 Hua̱mpi̱ yama̱ hua̱nti̱ tamakaxtakko̱lh c-Antioquía xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, xlacán luhua cha̱pa̱xuhua̱na̱ tamakaxtakko̱lh, chu̱ Espíritu Santo luhua xmakta̱yako̱y c-xlatama̱tcán. \c 14 \s1 Pablo, chu̱ Bernabé tza̱lako̱y sa̱mpi̱ xmakni̱putunko̱cán \p \v 1 Cha̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Iconio, chu̱ acxni̱ lákcha̱lh sábado tanu̱ko̱lh c-xpu̱kalhtahuakacan judíos, na̱ chuná̱ antá̱ cumu luhua tancs la̱ntla̱ xma̱siyuniko̱y xtachihui̱n Jesús hua̱ntu̱ ma̱sta̱y akapu̱táxtut, lhu̱hua̱ hua̱nti̱ judíos, xa̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, ca̱najlako̱lh. \v 2 Hua̱mpi̱ makapitzi̱n judíos hua̱nti̱ ni̱ xca̱najlaputunko̱y hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nanko̱y, tzucuko̱lh quilhca̱xya̱huako̱y makapitzí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos, chu̱ lactlahuaniko̱lh xtapuhua̱ncán pi̱ ni̱ caca̱najlako̱lh hua̱ntu̱ Pablo xli̱chihui̱naniko̱y nata̱lán. \v 3 Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, yuma̱ cha̱tuy apóstoles titamakaxtakko̱lh maka̱s quilhtamacú̱ antá̱ c-Iconio, chu̱ cumu xli̱pa̱huanko̱y pi̱ Quimpu̱chinacan Jesús namaktakalhko̱y, ni̱ xpe̱cuanko̱y la̱ntla̱ xlacán xli̱chihui̱nanko̱y xtachihui̱n xla akapu̱táxtut. Chu̱ Dios xma̱lulokniko̱y hua̱ntu̱ xlacán xli̱chihui̱nanko̱y xpa̱lacata xtalakalhamá̱n, sa̱mpi̱ xma̱xqui̱ko̱y li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ tla̱n natlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tascújut. \v 4 Hua̱mpi̱ cumu hua̱nti̱ xala ca̱chiquí̱n kampu̱tuy xuilakó̱ sa̱mpi̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ xta̱ta̱yako̱y judíos, chu̱ makapitzí̱n xta̱ta̱yako̱y apóstoles. \v 5 Puschí̱ maktum makapitzi̱n yama̱ judíos, xa̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos lacxtum ta̱catzi̱ko̱lh ma̱paksi̱naní̱n antá̱ xalaní̱n pi̱ nata̱la̱tlahuako̱y, chu̱ naactalamakni̱ko̱y. \v 6 Hua̱mpi̱ acxni̱ catzi̱ko̱lh xlacán, huata xatlá̱n tu̱ tlahuako̱lh, tza̱lako̱lh, chu̱ anko̱lh scujko̱y c-aktum tíyat huanicán Licaonia. Antá̱ cha̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Listra, xa̱hua̱ c-Derbe, chu̱ na̱ paxia̱lhnanko̱lh c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xuilakó̱ c-xtuntamacnicán. \v 7 Antá̱ xlacán lacaxtum xli̱akchihui̱nantla̱huanko̱y xatla̱n tama̱catzi̱ní̱n hua̱ntu̱ ma̱sta̱y akapu̱táxtut. \s1 Akpaklhchipacán Pablo c-Listra \p \v 8 Maktum c-Listra Pablo xli̱akchihui̱nama̱ xtachihui̱n Jesús, chu̱ antá̱ xuí̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ luhua chunata xlacachini̱t pi̱ ni̱ lay xtla̱huán. \v 9 Huá̱ chú̱ yuma̱ chixcú, luhua cui̱ntaj xtlahuani̱t hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ca̱, chu̱ Pablo úcxilhli̱ pi̱ antá̱ xuí̱, chu̱ na̱ úcxilhli̱ pi̱ xca̱najlanima̱ xtachihuí̱n pi̱ Dios tla̱n nama̱pacsay. \v 10 Pablo pixtlanca̱ quilhánilh, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —¡Huix cuanimá̱n, lacapala̱ actancs cali̱ta̱ya̱ mintuhuán, chu̱ catlá̱huanti! \p Yama̱ chixcú̱ tuncán ta̱kapu̱yá̱hualh, tá̱qui̱lh, xta̱chuná̱ pala ni̱tú̱ xlaniy, chu̱ tzúculh tla̱huán. \v 11 Acxni̱ li̱lhu̱hua̱ ucxilhko̱lh hua̱ntu̱ xtlahuani̱t Pablo, xlacán chuná̱ aklhma̱n tzucuko̱lh huanko̱y c-xatachihuí̱n hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nanko̱y ti̱ xala antá: \p —¡Chiyú̱ ta̱ctani̱tanchi̱ quidioscán hua̱nti̱ lakataquilhpu̱taya̱hu, hua̱mpi̱ huata xmacnicán na̱ luhua xta̱chuná̱ la̱ quimacnicán! \p \v 12 Yuma̱ chixcuhuí̱n xlakataquilhpu̱tako̱y lhu̱hua xatatlahuamakxtu csa̱ntujcán hua̱nti̱ xli̱maca̱nko̱y xdioscán, pus li̱ma̱xtuko̱lh Bernabé la̱ xdioscan Júpiter, chu̱ Pablo xli̱ma̱xtuko̱y la̱ xdioscan Mercurio, sa̱mpi̱ huá̱ luhua xakchihui̱nán. \v 13 Yuma̱ tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ chuná̱ xli̱pa̱huanko̱y yuma̱ xdioscán, anta̱ni̱ lactanu̱cán ca̱chiquí̱n xyá̱ csiculancán anta̱ni̱ xlakataquilhpu̱tako̱y, chu̱ yama̱ xpa̱li̱ xdioscan Júpiter lacapala̱ li̱minko̱lh xánat li̱ca̱xtlahuá̱n, xa̱hua̱ toro̱, sa̱mpi̱ xli̱pu̱tum tachixcuhuí̱tat xmakni̱putunko̱y yama̱ toro̱ laqui̱mpi̱ nali̱ca̱xtlahua̱naniko̱y Pablo, chu̱ Bernabé. \v 14 Hua̱mpi̱ acxni̱ yama̱ apóstoles catzi̱ko̱lh pi̱ huá̱ nalakataquilhpu̱tako̱y, maktum la̱ntla̱ xti̱t tlahuako̱lh xlhaka̱tcán caj la̱ntla̱ li̱si̱tzi̱ko̱lh, lacapala̱ laksti̱pa̱tanu̱ko̱lh li̱lhu̱hua, chu̱ chuná̱ pixtlanca̱ tzucuko̱lh huaniko̱y: \p \v 15 —¡Xli̱pacs huixín, li̱huana̱ cakaxpáttit! ¿Tú̱huan huixín quinca̱li̱pu̱lhca̱yá̱tit la̱ dioses? Quin na̱ caj chixcuhuí̱n xta̱chuná̱ la̱ huixín, chu̱ quin caj cmini̱tán ca̱huaniyá̱n pi̱ calakmakántit xli̱pacs mintasmani̱ncán hua̱ntu̱ tlahuayá̱tit sa̱mpi̱ ni̱tú̱ xlakasi, chu̱ caj xma̱n huá̱ cali̱pa̱huántit yama̱ cha̱stum Dios xastacná̱ hua̱nti̱ ma̱lacatzuqui̱ko̱ni̱t akapú̱n, ca̱tiyatna, xa̱hua̱ ta̱kaya̱huaná, chu̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ ananiy. \v 16 Hasta la̱ntla̱ maka̱sa quilhtamacú̱ yama̱ hua̱nti̱ cha̱stum Dios lama̱, li̱makaxtakko̱lh xli̱pacs tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ ni̱ luhua xlakapasko̱y pi̱ calatama̱ko̱lh, chu̱ calakataquilhpu̱tako̱lh catu̱huá̱ tu̱ xlacán chuná̱ xpuhuanko̱y. \v 17 Hua̱mpi̱ huata xlá̱ ankalhí̱n li̱ma̱catzi̱ni̱putunko̱lh pi̱ xlá̱ Dios hua̱nti̱ luhua tla̱n catzi̱y, sa̱mpi̱ huá̱ quinca̱macaminiyá̱n se̱n, chu̱ luhua tla̱n quinca̱siculana̱tlahuaniyá̱n hua̱ntu̱ chana̱hu, chu̱ tla̱n makalana̱nana̱hu laqui̱mpi̱ nakalhi̱ya̱hu li̱stakuán hua̱ntu̱ nali̱hua̱yana̱hu, chu̱ li̱pa̱xuhu nalatama̱ya̱hu. \p \v 18 Hua̱mpi̱ ma̱squi Pablo, chu̱ Bernabé chuná̱ li̱xakatli̱ko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n, takalaná̱ ma̱lactlahui̱ko̱lh pi̱ ni̱ camakni̱ko̱lh yama̱ toro̱ laqui̱mpi̱ nali̱ca̱xtlahua̱naniko̱y. \p \v 19 Acxni̱ yuma̱ quilhtamacú̱ chinko̱lh c-Listra makapitzi̱n judíos hua̱nti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-Antioquía, chu̱ c-Iconio, chu̱ tzucuko̱lh ma̱lakaspitya̱huako̱y li̱lhu̱hua̱ pi̱ nia̱lh cali̱pa̱huanko̱lh hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nán Pablo, chu̱ camakni̱ko̱lh. Pus yama̱ chixcuhuí̱n si̱tzi̱niko̱lh Pablo, chu̱ li̱actalako̱lh chíhuix; acxni̱ aya cacs táma̱lh Pablo, xlacán puhuanko̱lh pi̱ ma̱x aya xmakni̱ko̱ni̱t, xuatale̱nko̱lh hasta c-xquilhapa̱n ca̱chiquí̱n. \v 20 Hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh acxni̱ li̱tamacxtumi̱ko̱lh hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, Pablo lacatzucu̱ tzúculh ta̱yay xta̱chuná̱ pala ni̱tú̱ xlanini̱t, chu̱ tanu̱pá̱ ca̱chiquí̱n. Cha̱nchu̱ li̱cha̱lí̱ ta̱táca̱xli̱ Bernabé, chu̱ anko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Derbe. \p \v 21 Antá̱ c-Derbe li̱akchihui̱nanko̱lh xatla̱n xtama̱catzi̱ni̱n Jesús hua̱ntu̱ ma̱sta̱y laktáxtut, chu̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacán la̱ xma̱akapu̱taxti̱nacán. A̱li̱sta̱lh chú̱ taca̱xpalako̱lh pi̱ antá̱ tapu̱spitpalako̱lh xtijicán anta̱ni̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-Listra chu̱ Iconio, chu̱ cha̱mpalako̱lh c-xaca̱chiqui̱n Antioquía. \v 22 Antá̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, xlacán xma̱tlihuaklhmakó̱, chu̱ xma̱akatancsama̱kó̱ xta̱kpuhuanti̱ncán; stacya̱huako̱y la̱ntla̱ natapalhi̱niko̱y c-xtaca̱najlacán, xuaniko̱y pi̱ hua̱ntu̱ aksti̱tum cali̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacan Jesús ma̱squi lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ caakspulako̱lh, chu̱ hua̱ntu̱ xli̱ma̱pa̱ti̱ni̱ko̱ca̱, sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ aktum catzi̱y nalakma̱xtuy xli̱stacna c-xlacati̱n Dios, chu̱ natanu̱y c-xasa̱sti xtapáksi̱t hua̱ntu̱ nahuili̱y c-akapú̱n, pus lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ nali̱pa̱ti̱y u̱nu̱ ca̱tuxá̱huat. \v 23 C-akatunu yuma̱ ca̱chiquí̱n xlacán lacsacko̱lh makapitzi̱n lakko̱lún laqui̱mpi̱ huá̱ napuxcu̱naniko̱y hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, chu̱ acxni̱ pu̱tum xkalhxtaknanko̱tlahuako̱lh oración, squiniko̱lh Dios pi̱ huá̱ camakta̱yako̱lh c-xtascujutcán hua̱ntu̱ xma̱cui̱ntajli̱ko̱cani̱t yuma̱ lakko̱lún. \s1 Pablo, chu̱ Bernabé taspitpalako̱lh c-Antioquía hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ xma̱paksi̱y Siria \p \v 24 A̱li̱sta̱lh ti̱taxtuko̱lh c-xatiyat Pisidia, chu̱ cha̱nko̱lh c-xatiyat Panfilia. \v 25 Acxni̱ cha̱nko̱lh c-Perge antá̱ li̱chihui̱nampalako̱lh xtachihui̱n Dios, chu̱ hasta a̱li̱sta̱lh cha̱nko̱lh c-Atalia. \v 26 Antá̱ c-Atalia taju̱ko̱lh c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ chuná̱ pa̱tacutko̱lh hasta cha̱nko̱lh c-Antioquía, anta̱ni̱ xapu̱lana̱ nata̱laní̱n xala yama̱ ca̱chiquí̱n, acxni̱ ma̱quilhanu̱ko̱lh, squiniko̱lh li̱tlá̱n Dios pi̱ namaktakalhko̱y c-xtascujutcán hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱lacsacko̱ni̱t, chu̱ hua̱ntu̱ chú̱ aya xqui̱ma̱kantaxti̱ko̱ni̱t. \v 27 Acxni̱ chu̱ ticha̱nko̱lh, tima̱makstokko̱lh kampu̱tum ca̱najlaní̱n, na̱ tili̱chihui̱nanko̱lh hua̱ntu̱ xtlahuaniko̱not Dios lactlanca li̱ca̱cni, cu̱ la̱ntla̱ xkalhi̱niko̱ni̱t li̱tlá̱n xakmakat chixcuhuí̱n, pi̱ na̱ nakalhi̱niko̱y taca̱najla. \v 28 Antá̱ chú̱ tita̱tamakaxtakko̱lh li̱ma̱kalhtahuáke̱t maka̱s quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ namakta̱yako̱y yama̱ ca̱najlaní̱n xala c-Antioquía. \c 15 \s1 Xli̱pacs apóstoles tamacxtumi̱ko̱y c-Jerusalén \p \v 1 Hua̱ chú̱ makapitzí̱n judíos ti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-Judea, xmakaca̱najlaputunko̱y nata̱laní̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos, xuaniko̱y pi̱ hua̱ lapi̱ ni̱ circuncidar nalako̱y xta̱chuná̱ la̱ntla̱ huan Xli̱ma̱peksi̱n Moisés, ni̱ catiakapu̱taxtuko̱lhcú̱ c-xlacati̱n Dios. \v 2 Pablo chu̱ Bernabé tzucuko̱lh ta̱la̱huaniko̱y yuma̱ chixcuhuí̱n sa̱mpi̱ ni̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ xmakaca̱najlaputunko̱y. Pus cumu tima̱kampa̱qui̱ko̱lh tapa̱pítzit chu̱ ta̱kslokó̱n luhua tlihueke, la̱ntla̱ xli̱lhu̱hua̱ xlacán lacxtum li̱catzi̱ko̱lh, chu̱ na̱má̱ la̱huaniko̱lh: “Xatlá̱n camaca̱nko̱hu makapitzi̱n chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ xlacán naanko̱y c-Jerusalén, chu̱ nakalhasquinko̱y apóstoles, chu̱ puxcu̱nani̱n lakko̱lún hua̱ntu̱ quin quili̱tlahuatcán.” Hua̱mpi̱ huata huá̱ li̱lhca̱ko̱ca̱ caanko̱lh Pablo, Bernabé, chu̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ luhua lactali̱pa̱hu xuanko̱ni̱t c-xlaksti̱pa̱ncán. \v 3 Cha̱nchu̱ xlacán pi̱ xma̱quilhanu̱ko̱ni̱ttá̱ xli̱pacs ca̱najlaní̱n, huá̱ chipako̱lh tiji̱ hua̱ntu̱ xti̱taxtuy c-Fenicia, chu̱ Samaria. Cani̱hua̱ anta̱ni̱ xti̱taxtuko̱y xli̱chihui̱nanko̱y la̱ntla̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos xlakmakanko̱ni̱t xalakmaka̱n xtasmani̱ncán, chu̱ la̱ntla̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Dios. Xli̱pacs nata̱laní̱n hua̱nti̱ xkaxmatko̱y la̱ntla̱ Dios xtlahuama̱ xtascújut c-xnacu̱cán ti̱ ni̱ judíos luhua xli̱pa̱xuhuako̱y. \v 4 Acxni̱ Pablo, chu̱ Bernabé cha̱nko̱lh c-Jerusalén, kampu̱tum tamacxtumi̱ko̱lh hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, xa̱hua̱ apóstoles, chu̱ puxcu̱nani̱n lakko̱luún. Xlacán tzucuko̱lh huanko̱y la̱ntla̱ Dios xtlahuani̱t c-xlatama̱tcán lactlanca tascújut. \v 5 Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ makapitzi̱n fariseos hua̱nti̱ na̱ aya xca̱najlako̱ni̱t, xlacán ta̱yako̱lh, chu̱ chuná̱ chihui̱nanko̱lh: \p —Quin cpuhuana̱hu pi̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos lacachinko̱ni̱t, chu̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, ma̱x xlacasquinca nachucuniko̱cán actzu̱ xtiyatli̱huacán laqui̱mpi̱ chuná̱ nama̱kantaxti̱ko̱y xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \p \v 6 Puschí̱ yama̱ apóstoles, xa̱hua̱ lakko̱lutzi̱n puxcu̱naní̱n macxtum lako̱lh pi̱ xatlá̱n natamacxtumi̱palako̱y laqui̱mpi̱ li̱huana̱ nali̱chihui̱nanko̱y la̱ntla̱ naca̱xtlahuako̱y yuma̱ ta̱klhú̱hui̱t. \v 7 Acxni̱ tamacxtumi̱palako̱lh, maka̱s xli̱kalhchihui̱nama̱kó̱ sa̱mpi̱ ni̱ xcatzi̱ko̱y la̱ntla̱ mini̱niy natlahuako̱y. Hua̱mpi̱ maktum Pedro tá̱yalh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, huixín catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ Dios quilácsacli̱ quit la̱ntla̱ maka̱sa quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ nacán li̱akchihui̱naniko̱y yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos la̱ntla̱ Dios lakma̱xtuputunko̱y lapi̱ xlacán nali̱pa̱huanko̱y Jesús xta̱chuná̱ la̱nchú̱ quin li̱pa̱huana̱hu. \v 8 Sa̱mpi̱ Dios pacs lakapasa̱ cha̱tunu cha̱tunu̱ xnacu̱cán tachixcuhuí̱tat, chu̱ xlá̱ luhua tancs quinca̱ma̱catzi̱ní̱n pi̱ acxtum lakalhamanko̱y ma̱squi ti̱ ni̱ judíos, pus huá̱ li̱ma̱lulokniko̱lh acxni̱ na̱ ma̱xqui̱ko̱lh xli̱tlihuaka Espíritu Santo xta̱chuná̱ la̱ quinca̱ma̱xquí̱n quin. \v 9 Dios ni̱ pala tú̱ tapa̱pítzit xtláhualh xpa̱lacatacán chu̱ quin, chú acxtum lakchakaniko̱y xtala̱kalhi̱ncán xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quin tla̱n quinca̱xapanini̱tán quinacu̱cán quin acxni̱ li̱pa̱huahu Jesús. \v 10 Pus huá̱ chú̱, ¿tú̱huan huixín caj li̱aklhu̱hua̱tnaná̱tit hua̱ntu̱ Dios tlahuani̱t? ¿Tú̱ xpa̱lacata li̱ma̱tlahui̱putunko̱yá̱tit hua̱nti̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús yama̱ tuhua̱ tatlahu hua̱ntu̱ ni̱ pala quin, chu̱ ni̱ pala cha̱tum judío hasta la̱nchú̱ pala tla̱n macalani̱tahu xma̱kantaxti̱hu? \v 11 Chí̱ hua̱mpi̱ huata quin catzi̱ya̱hu, caj xtalakalhamá̱n Quimpu̱chinacan Jesús, huá̱ quinca̱li̱ma̱kapu̱taxti̱yá̱n, lacxtum la̱ quin chu̱ xlacán laqui̱mpi̱ tla̱n naquinca̱ma̱tzanka̱naniyá̱n quintala̱kalhi̱ncán, pus na̱ chuná̱ chú̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, caj li̱tlá̱n, lacxtum lakalhamanko̱ni̱t xta̱chuná̱ la̱ quin. \p \v 12 Puschí̱ pacs katxtakko̱lh li̱lhu̱hua, huata hua̱ kaxmatniko̱lh Bernabé, chu̱ Pablo la̱ntla̱ xli̱chihui̱nanko̱y lactlanca li̱ca̱cni, xhu̱ xaliucxílhti̱ xtlahuani̱t Dios xpa̱lacatacán c-xlaksti̱pa̱ncán xakmakat chixcuhuí̱n. \v 13 Acxni̱ chu̱ xlacán chihui̱nanko̱lh, Santiago tá̱yalh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, catlahuátit li̱tlá̱n, li̱huana̱ cakaxpáttit, chu̱ caakatá̱kstit yuma̱ actzu̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n: \v 14 Simón Pedro aya quinca̱li̱ta̱chihui̱nani̱tán la̱ntla̱ Dios huacu luhua lakalhamanko̱ni̱t hua̱nti̱ ni̱ judíos lacachinko̱ni̱t la̱ntla̱ quin, chu̱ lacsacko̱ni̱t laqui̱mpi̱ na̱ xcamán nahuanko̱y. \v 15 Xli̱pacs tu̱ qui̱taxtuni̱t tancs li̱kantaxtuni̱t hua̱ntu̱ titzokko̱lh xalakmaka̱n profetas c-Li̱kalhtahuaka̱ anta̱ni̱ chuná̱ huan: \q1 \v 16 ‘Ma̱squi cakxtakmakanko̱ni̱t nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ quit nacmimpalay, \q1 chu̱ li̱huana̱ nacma̱kantaxti̱niko̱y yama̱ talacca̱xlán hua̱ntu̱ hasta xamaka̱n quilhtamacú̱ cta̱tlahuako̱lh rey David, chu̱ xli̱nata̱lan judíos, \q1 hua̱mpi̱ aya talakla̱kalhi̱ni̱t sa̱mpi̱ ni̱ ma̱kantaxti̱putunko̱ni̱t hua̱ntu̱ xlakcha̱nko̱y xlacán nama̱kantaxti̱ko̱y. \q1 \v 17 Laqui̱mpi̱ chuná̱ xli̱pacs a̱makapitzi̱n tachixcuhuí̱tat cani̱hua̱ xalaní̱n, \q1 na̱ tla̱n lacxtum naputzako̱y la̱ntla̱ aksti̱tum nali̱pa̱huanko̱y Xpu̱chinacán, \q1 chu̱ laqui̱mpi̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos na̱ pacs xcamán nahuamputunko̱y. \q1 \v 18 Chuná̱ ma̱catzi̱ni̱nán Quimpu̱chinacan Dios \q1 hua̱nti̱ la̱nchú̱ ma̱siyuy \q1 hua̱ntu̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t yama̱ maka̱n quilhtamacú̱.’ \p \v 19 “Pus cpuhuán pi̱ tama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos hua̱mpi̱ la̱nchú̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Dios, chu̱ lakmakanko̱ni̱t hua̱ntu̱ ni̱tú̱ xlakasi̱ caj xtahuilatcán, ni̱ quinca̱mini̱niyá̱n fuerza̱ nama̱tlahui̱ko̱ya̱hu hua̱ntu̱ huan c-xli̱ma̱paksi̱n Moisés pi̱ na̱ chuná̱ nama̱kantaxti̱ko̱y pacs yama̱ lactzu̱ tahuílat hua̱ntu̱ quin judíos li̱smani̱ni̱tahu ma̱kantaxti̱ya̱hu. \v 20 Chí̱ hua̱mpi̱ caj catzokniko̱hu aktum carta̱ anta̱ni̱ nahuaniko̱ya̱hu pi̱ ni̱ cahuako̱lh catu̱hua̱ lí̱huat hua̱ntu̱ li̱ca̱xtlahua̱nanicani̱t hua̱ntu̱ caj xatatlahuamakxtu dios, chu̱ ni̱ caxakatli̱ko̱lh cati̱hua̱ pusca̱t pala huí̱ xpusca̱tcán, chu̱ ni̱ mini̱niko̱y li̱hua̱yanko̱y takalhí̱n hua̱ntu̱ ni̱ stajmakanko̱ni̱t xkalhni, chu̱ ni̱ pala hua̱ntu̱ caj jicsuako̱ni̱t, xa̱huachí̱ na̱ ni̱ pala hua̱ kalhni̱ cahuako̱lh. \v 21 Sa̱mpi̱ luhua quili̱lacapa̱stacatcán pi̱ hasta la̱ntla̱ xamaka̱n quilhtamacú̱ acxni̱ xli̱mixatujuná̱n sábado li̱akchihui̱nancani̱t xli̱ma̱paksi̱n Moisés c-akatunu quimpu̱kalhtahuakacán, hua̱ yuma̱ ti̱pa̱tu̱ tu̱ tlak li̱huancán pi̱ ni̱ quili̱tlahuatcán quin judíos.” \s1 Xcartajcan apóstoles hua̱ntu̱ maca̱niko̱lh nata̱laní̱n xala c-Antioquía \p \v 22 Xli̱pacs apóstoles, puxcu̱nani̱n lakko̱lún, chu̱ xli̱pacs kampu̱tum ca̱najlaní̱n xala c-Jerusalén, tla̱n tlahuako̱lh hua̱ntu̱ Santiago huaniko̱lh, xlacán lacsacxtuko̱lh cha̱tuy lactali̱pa̱hu chixcuhuí̱n hua̱nti̱ lacxtum nata̱anko̱y Pablo, chu̱ Bernabé c-Antioquía laqui̱mpi̱ nale̱nko̱y yama̱ carta. Yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ lacsacko̱ca̱ xuaniko̱cán Judas hua̱nti̱ na̱ xkalhi̱y xli̱ti̱pa̱tuy xtucuhuiní̱ Barsabás, xa̱hua̱ Silas. \v 23 Huá̱ chú̱ ma̱le̱ni̱ko̱ca̱ carta̱ tu̱ na̱má̱ xuan: \p “Quin apo̱stoles, chu̱ puxcu̱nani̱n lakko̱lún, xa̱hua̱ xli̱pacs hua̱nti̱ cli̱pa̱huana̱hu Jesús u̱nú̱ c-Jerusalén, luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu cca̱xakatli̱laca̱ma̱chá̱n yuma̱ c-carta̱ xli̱pacs huixín nata̱laní̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos, chu̱ huilátit c-xaca̱chiqui̱n Antioquía, chu̱ huixín hua̱nti̱ huilátit xli̱ca̱tlanca̱ c-xatiyat Siria, chu̱ Cilicia. \v 24 Quin ccatzi̱ni̱tahu pi̱ hua̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n u̱nú̱ xalaní̱n qui̱lako̱chá̱ antá, chu̱ xlacán ca̱laksoka̱li̱nín mintaca̱najlacán, sa̱mpi̱ ca̱li̱ma̱paksi̱má̱n pi̱ xlacasquinca nachucunicaná̱tit actzu̱ mintiyatli̱huacán, chu̱ xli̱pacs xli̱ma̱paksi̱n Moisés nama̱kantaxti̱yá̱tit hua̱ntu̱ huan. Hua̱mpi̱ tama̱ hua̱nti̱ chuná̱ li̱chihui̱nama̱kó̱, quin ni̱tú̱ cma̱xqui̱ko̱ni̱tahu talacasquín, chu̱ hasta ni̱tú̱ quinca̱kalhasquimá̱n. \v 25 Huá̱ xpa̱lacata quin cli̱lacsacko̱ni̱tahu cha̱tuy chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ xlacán naca̱lakana̱chá̱n, chu̱ naca̱li̱ta̱kalhchihui̱naná̱n hua̱ntu̱ quin nacuaniko̱ya̱hu, huá̱ lacxtum nata̱anko̱ya̱chá̱ Pablo, chu̱ Bernabé. \v 26 Hua̱ yama̱ nata̱laní̱n hua̱nti̱ lhu̱hua̱ tu̱ li̱pa̱ti̱nanko̱lhá̱ caj xpa̱lacata̱ pi̱ huá̱ li̱chihui̱nama̱kó̱ xtachihui̱n Quimpu̱chinacan Jesucristo. \v 27 Chu̱ yama̱ nata̱laní̱n hua̱nti̱ quin cca̱ma̱lakacha̱nimá̱n huaniko̱cán Judas, chu̱ Silas. Xlacán li̱huana̱ naca̱li̱xakatli̱yá̱n hua̱ntu̱ huixín mili̱tlahuatcán. \v 28 Sa̱mpi̱ hua̱ Espíritu Santo quinca̱ma̱puhua̱ní̱n pi̱ ni̱ nacca̱ma̱tlahui̱yá̱n ca̱ta lhu̱hua tascújut hua̱ntu̱ quin judíos cma̱kantaxti̱ya̱hu. Hua̱ yumá̱ hua̱ntu̱ huixín mili̱tlahuatcán: \v 29 ni̱ cahuátit lí̱huat hua̱ntu̱ li̱ca̱xtlahua̱nanicani̱t tu̱ caj xatatlahuamakxtu csa̱ntujcán hua̱nti̱ ni̱ li̱pa̱huanko̱y ti̱ xta̱stum quiDioscán, na̱ ni̱ pala huá̱ cahuátit xali̱hua̱y lactzu̱ takalhí̱n hua̱ntu̱ ni̱ tastajmakani̱t xkalhni, na̱ ni̱ pala huá̱ cahuátit hua̱ntu̱ jicsuako̱ni̱t, chu̱ kalhni̱ ni̱ nahuayá̱tit; na̱ chuna li̱tum, ni̱ caxakatlí̱tit cati̱hua̱ pusca̱t lapi̱ huí̱ mimpusca̱t. Lapi̱ huixín chuná̱ nama̱kantaxti̱yá̱tit hua̱ntu̱ cca̱huanimá̱n luhua aksti̱tum lapá̱tit nahuán. Catatlihuáklhtit cali̱tzaksátit.” \p \v 30 Acxni̱ ma̱quilhanu̱ko̱ca̱, yuma̱ talakachá̱n chipako̱lh tiji, chu̱ ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ cha̱nko̱lh c-Antioquía. Xli̱pacs nata̱laní̱n antá̱ xalaní̱n tamacxtumi̱ko̱lh; acxni̱ chu̱ aya pu̱tum xuilakó̱ xlacán macama̱sta̱ko̱lh yama̱ carta̱ hua̱ntu̱ xma̱le̱ni̱ko̱cán. \v 31 Acxni̱ chú̱ li̱kalhtahuakaniko̱ca̱ hua̱ntu̱ xtatzokni̱t yama̱ c-carta̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos luhua ma̱aktziyajko̱lh hua̱ntu̱ antá̱ xuan sa̱mpi̱ li̱huacá̱ ma̱akpuhuanti̱ni̱ko̱lh c-xtaca̱najlacán. \v 32 Cha̱nchu̱ Judas, chu̱ Silas, pi̱ na̱ makaaccha̱nko̱y talacapa̱stacni, xlacán tzucuko̱lh ma̱akpuhuanti̱ni̱ko̱y yama̱ nata̱laní̱n, chu̱ ma̱akata̱ksni̱ko̱lh la̱ntla̱ luhua lacasquín Dios aksti̱tum nalatama̱ko̱y. \v 33-34 Acxni̱ chú̱ aya fuerza̱ maka̱sá̱ xlama̱kó̱ c-Antioquía, Judas, chu̱ Silas taspitpalako̱lh c-Jerusalén, pus yama̱ nata̱laní̱n luhua aktum tapa̱xuhuá̱n makaxtakko̱lh pi̱ naanko̱y, chu̱ huaniko̱lh Dios cale̱nko̱lh. \v 35 Chi̱nchu̱ hua̱ Pablo, chu̱ Bernabé, antá̱ tamakaxtakko̱lh, chu̱ xta̱la̱makta̱yako̱y yama̱ hua̱nti̱ xpuxcu̱nanko̱y xli̱akchihui̱nanko̱y xtachihuí̱n Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Pablo xli̱maktuy chipay tiji̱ laqui̱mpi̱ nali̱chihui̱nantla̱huán xtachihui̱n Dios \p \v 36 Chuná̱ maka̱s cscujma̱kó̱ antá, chu̱ maktum Pablo huánilh Bernabé: \p —Chú̱ xtaca̱xpalahu, chu̱ xahu lakapaxia̱lhnampalako̱ya̱hu yama̱ nata̱laní̱n c-lactzu̱ xca̱chiqui̱ncán anta̱ni̱ li̱akchihui̱nanko̱ni̱tahu xtachihui̱n Dios laqui̱mpi̱ naqui̱ucxilha̱hu la̱ntla̱ huilakó̱. \p \v 37 Bernabé xta̱amputún Pablo hua̱mpi̱ na̱ xlacasquín pi̱ nata̱anko̱y Juan hua̱nti̱ xkalhi̱y xli̱ti̱pa̱tuy xtucuhuini Marcos. \p \v 38 Hua̱mpi̱ Pablo ni̱ ma̱tlá̱ni̱lh pi̱ nata̱anko̱y Marcos, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Quit ni̱ clacasquín naquinca̱sta̱laniyá̱n. ¿Tú̱huan aklhtachokoni̱t c-Panfilia na̱ nia̱lh xquinca̱ta̱amputuná̱n c-tascújut? \p \v 39 Maka̱s la̱ntla̱ xla̱li̱aklhu̱hua̱tnama̱kó̱, chu̱ ni̱ lay acxtum xcatzi̱ko̱y. \p —Lapi̱ huix ni̱ lacasquina̱ naquinca̱sta̱laniyá̱n, huata xatlá̱n lacatanu̱ quit nacta̱án —kálhti̱lh Bernabé. \p Puschí̱ Bernabé ta̱táju̱lh c-pu̱tacutnu̱ Marcos, chu̱ akxtákmi̱lh Pablo, chu̱ anko̱lh c-Chipre. \v 40 Chi̱nchu̱ hua̱ Pablo, hua̱ xlá̱ ta̱talakxtúmi̱lh Silas. Acxni̱ xli̱pacs nata̱laní̱n tlahuako̱lh oración squinko̱lh Dios pi̱ huá̱ camaktakalhko̱lh, chu̱ camakta̱yako̱lh, xlacán quilhta̱yako̱lh xtijicán, anko̱lh. \v 41 Pu̱lh antá̱ ti̱taxtuko̱lh c-xatiyat Siria, chu̱ Cilicia, chu̱ cani̱huá̱ anta̱ni̱ xcha̱nko̱y xuilakó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, xta̱kalhchihui̱nanko̱y laqui̱mpi̱ nama̱akpuhuanti̱ni̱ko̱y. \c 16 \s1 Timoteo sta̱laniko̱y Pablo, chu̱ Silas \p \v 1 Pablo, chu̱ Silas cha̱nko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n xuanicán Derbe, chu̱ a̱li̱sta̱lh cha̱nko̱lh Listra. Antá̱ ma̱noklhuko̱lh cha̱tum kahuasa xuanicán Timoteo. Yuma̱ kahuasa, chu̱ na̱ chuná̱ xtzi̱ hua̱nti̱ judía xuani̱t, xli̱pa̱huanko̱y Jesús, hua̱mpi̱ xtla̱t griego xuani̱t. \v 2 Xli̱pacs nata̱laní̱n xala c-Listra, chu̱ xala c-Iconio xpa̱xqui̱ko̱y Timoteo. \v 3 Pus huá̱ xpa̱lacata li̱huánilh Pablo pi̱ casta̱laniko̱lh cani̱huá̱ anta̱ni̱ xlacán xtiama̱ko̱lhcú̱. Hua̱mpi̱ pu̱lh circuncidar tlahuaca̱ laqui̱mpi̱ ni̱ nalakmakanko̱y, usu nali̱si̱tzi̱ko̱y judíos hua̱nti̱ xuilakó̱ yama̱ ca̱chiqui̱ní̱n anta̱ni̱ naanko̱y li̱chihui̱nanko̱y Jesús, sa̱mpi̱ xli̱pacs xcatzi̱cán pi̱ ni̱ judío xuani̱t xtla̱t. \v 4 A̱li̱sta̱lh ni̱ li̱maka̱s xlacán taca̱xko̱lh, chu̱ cani̱huá̱ anta̱ni̱ xlacán xti̱taxtuko̱y xli̱ta̱chihui̱nanko̱y cristianos hua̱ntu̱ xlacca̱xtlahuako̱ni̱t tapáksi̱t yama̱ apóstoles, chu̱ lakko̱lún hua̱nti̱ xpuxcu̱nanko̱y c-Jerusalén xpa̱lacatacan nata̱laní̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos. Na̱ huanko̱lh pi̱ luhua xmini̱niko̱y nama̱kantaxti̱ko̱y xli̱pacs yuma̱ lactzu̱ xtapaksi̱tcán. \v 5 Chuná̱ chú̱ kampa̱tunu ca̱najlaní̱n xli̱ca̱na̱ xli̱tahuixca̱ni̱ma̱kó̱, chu̱ xta̱katancsama̱kó̱ c-xtaca̱najlacán, na̱ cha̱li̱ cha̱lí̱ xtali̱huaqui̱ti̱lhama̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Pablo li̱ma̱lakapalajuani̱cán cha̱tum chixcú̱ xala c-xatiyat Macedonia \p \v 6 Espíritu Santo ma̱puhua̱ni̱ko̱lh Pablo, Silas, chu̱ Timoteo pi̱ ni̱ cali̱akchihui̱nanko̱lh xtachihui̱n Jesús c-xatiyat Asia, huata caj ti̱lacatza̱lahuili̱ko̱lh, chu̱ na̱ caj ti̱taxtuko̱lh c-xatiyat Frigia, chu̱ Galacia. \v 7 A̱li̱sta̱lh cha̱nko̱lh anta̱ni̱ tzucuy ma̱paksi̱nán aktum tíyat hua̱ntu̱ xuanicán Misia, chu̱ antá̱ xti̱taxtuputunko̱y c-xatiyat Bitinia, hua̱mpi̱ cspiritu Jesús ni̱ ma̱xqui̱ko̱lh talacasquín antá̱ nalacanko̱y. \v 8 Huata c-Misia na̱ caj ti̱tum ti̱taxtuko̱lh, chu̱ cha̱nko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Troas. \v 9 Huatiya yama̱ tzi̱sní, c-Troas, Pablo ma̱lakapalajuani̱ca̱, xlá̱ úcxilhli̱ cha̱tum chixcú̱ xala c-Macedonia, antá̱ xlakalaya̱, chu̱ chuná̱ csquinima̱ li̱tlá̱n, xuanima̱: “Catlahua̱ li̱tlá̱n, capa̱tacútnanti, caquinca̱lakta̱ u̱nú̱ c-Macedonia, chu̱ caquinca̱makta̱ya.” \v 10 Acxni̱ chuná̱ li̱ma̱lacahua̱ni̱ca̱ Pablo, quin lacapala̱ ctzucuhu taca̱xa̱hu laqui̱mpi̱ nacana̱hu li̱akchihui̱nana̱hu yama̱ li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n la̱ntla̱ Jesús lakma̱xtunán c-Macedonia, sa̱mpi̱ xaccatzi̱ya̱hu pi̱ hua̱ Dios antá̱ xquinca̱maca̱mputuná̱n. \s1 Pablo chu̱ Silas li̱chihui̱nanko̱y Jesús c-Filipos \p \v 11 C-Troas ctaju̱hu c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ tzaj ctacutnahu hasta ccha̱hu c-aktum isla huanicán Samotracia, cha̱nchu̱ hasta li̱cha̱lí̱ ccha̱hu c-xaca̱chiqui̱n Neápolis. \v 12 A̱li̱sta̱lh chú̱ ccha̱hu c-xaca̱chiqui̱n Filipos, antá̱ u̱nú̱ lhu̱hua̱ xuilakó̱ tachixcuhuí̱tat romanos, xa̱huachí̱ hua̱ yuma̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ tlak tlanca ni̱ xahua̱ xli̱pacs ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ xma̱paksi̱ko̱y Macedonia. Unú̱ fuerza̱ ctamakaxtakui̱ tzinu̱ quilhtamacú̱. \v 13 Sábado acxni̱ xli̱pacs judíos xjaxko̱y, cahu c-xquilhtu̱n kalhtu̱choko̱ hua̱ntu̱ lacatzú̱ xti̱taxtuy ca̱chiquí̱n, sa̱mpi̱ quinca̱li̱ta̱kalhchihui̱nancán pi̱ antá̱ xtamacxtumi̱ko̱y judíos laqui̱mpi̱ natlahuako̱y xoracioncán. Antá̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t makapitzi̱n lacchaján. Quin ctahuilahu, chu̱ ctzucuhu li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱ya̱hu Jesús la̱ntla̱ lakma̱xtunán. \v 14 C-xlaksti̱pa̱ncan yama̱ lacchaján xuí̱ cha̱tum pusca̱t xala c-Tiatira xuanicán Lidia, xlá̱ csta̱ko̱y xalacuan lháka̱t. Yuma̱ pusca̱t ma̱squi ni̱ judía xlacachini̱t luhua xma̱xqui̱y ca̱cni̱ Dios, chu̱ acxni̱ xkaxmatnima̱ xtachihui̱n Pablo, Quimpu̱chinacán lakpalí̱nilh xnacú̱ laqui̱mpi̱ naca̱najlay pacs hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱. \v 15 Acxnitiya̱ yama̱ quilhtamacú̱ Lidia ta̱kmúnulh, xa̱hua̱ xli̱pacs xcamán, chu̱ ti̱ xta̱huilakó̱ c-xchic. A̱li̱sta̱lh Lidia chuná̱ quinca̱huanín: \p —Lapi̱ xli̱ca̱na̱ huixín taluloká̱tit pi̱ quin cli̱pa̱huana̱hu Quimpu̱chinacan Jesús, pus lacapala̱ caquinca̱ta̱pítit laqui̱mpi̱ antá̱ nahua̱yaná̱tit, chu̱ natamakaxtaká̱tit ca̱na̱ caj akapu̱tzu̱ quilhtamacú̱. \p Ma̱squi quin ni̱ xacamputuna̱hu, fuerza̱ quinca̱lé̱n c-xchic. \p \v 16 Antá̱ u̱nú̱ ca̱chiquí̱n xuí̱ cha̱tum tzuma̱t hua̱nti̱ xma̱xcajua̱li̱nini̱t xtalacapa̱stacni̱ cha̱tum cspiritu akskahuiní̱ hua̱nti̱ xma̱chihui̱ni̱y, chu̱ chuná̱ xma̱lakcha̱ni̱niko̱y, xma̱xtuniko̱y csuertejcan tachixcuhuí̱tat, chu̱ pi̱ xlá̱ xatasta̱n tasa̱cua xuani̱t, xma̱la̱naní̱n tapala̱xlá̱ xma̱ta̱ji̱nanko̱y, chu̱ li̱pe̱cua̱ xma̱tlaji̱ko̱ni̱t tumi̱n. Maktum acxni̱ xacama̱hu tlahuaya̱hu quioracioncán c-xquilhtu̱n kalhtu̱choko̱, cma̱noklhuhu yama̱ tzuma̱t. \v 17 Xlá̱ tzúculh quinca̱sta̱laniyá̱n, chu̱ chuná̱ xquilhuama̱ laqui̱mpi̱ pacs nakaxmatko̱y: \p —¡Yuma̱ chixcuhuí̱n huá̱ lacscujnanima̱kó̱ Dios hua̱nti̱ xta̱stum kalhi̱y tlanca xlacatzúcut, chu̱ mini̱t ca̱li̱akchihui̱naniyá̱n xasa̱sti latáma̱t laqui̱mpi̱ tla̱n nalakma̱xtuyá̱tit mili̱stacnacán! \p \v 18 Ankalhí̱n chuná̱ xuan acxni̱ antá̱ xacti̱taxtuya̱hu, chu̱ maktum nia̱lh pa̱xuhua̱na̱le̱mpútulh, lacapala̱ laktáspitli, chu̱ chuná̱ huánilh yama̱ spíritu hua̱ntu̱ xmakatlajani̱t: \p —¡C-xtucuhuini Quimpu̱chinacan Jesucristo cli̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ camakáxtakti̱ tama̱ tzuma̱t! \p Acxni̱ tuncán yama̱ xaxcajua̱la cspiritu akskahuiní̱ makáxtakli. \p \v 19 Hua̱mpi̱ huata xma̱la̱nani̱n yama̱ tzuma̱t, acxni̱ catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xtlahuanicani̱t, li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ si̱tzi̱ko̱lh sa̱mpi̱ nia̱lh lay catili̱tlajako̱lh tumi̱n, hua̱ xpa̱lacata̱ li̱chipako̱lh Pablo, chu̱ Silas, chu̱ le̱nko̱ca̱ c-pu̱ma̱paksí̱n, c-xlacati̱n ma̱paksi̱naní̱n. \v 20 Acxni̱ li̱cha̱nko̱lh c-xlacati̱ncan jueces, chuná̱ tzucuko̱lh li̱ma̱lacapu̱ko̱y: \p —¡Yuma̱ chixcuhui̱n judíos, xlacán caj minko̱ni̱t ma̱lakaspitya̱huako̱y tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ u̱nú̱ huilakó̱ c-quinca̱chiqui̱ncán! \v 21 Xlacán ma̱siyuko̱y tanu̱ tahuílat la̱ntla̱ luhua xli̱latama̱tcán, hua̱mpi̱ quin ni̱ cma̱tla̱ni̱ya̱hu hua̱ntu̱ xlacán huanko̱y sa̱mpi̱ quin romanos. \p \v 22 Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ na̱ xta̱tamacxtumi̱ko̱ni̱t talacatzuhui̱ko̱lh c-pu̱ma̱paksí̱n chu̱ lacxtum kalhmakta̱yako̱lh yamá̱ hua̱nti̱ xtalacapu̱ma̱kó̱. Cha̱nchu̱ ma̱paksi̱naní̱n li̱ma̱paksi̱nanko̱lh pi̱ cama̱pu̱xtuniko̱ca̱ xlhaka̱tcán, chu̱ cali̱snokko̱ca̱ tza̱tzu̱ quihui. \v 23 A̱li̱sta̱lh acxni̱ tla̱n snokko̱ca̱, tamacanu̱ko̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n. Li̱ma̱paksi̱ca̱ cha̱tum tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhnán c-pu̱la̱chi̱n pi̱ luhua cui̱ntaj catlahuako̱lh pi̱ ni̱ namakatza̱lako̱y sa̱mpi̱ huata huá̱ nama̱pa̱ti̱ni̱cán. \v 24 Acxni̱ chuná̱ li̱ma̱paksi̱ca̱, yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhnán c-pu̱la̱chi̱n li̱huacá̱ tamacanu̱ko̱chá̱ hasta c-xtanká̱n, sa̱mpi̱ xpe̱cuán pala namakatza̱lako̱y, chu̱ na̱ ma̱tantu̱nu̱ko̱ca̱ xtantu̱ncán lactu̱tlanca lhtacala̱ hua̱ntu̱ xuanicán cepo, sa̱mpi̱ luhua chuná̱ xli̱lakxquitinu̱niko̱cán xtantu̱n tachí̱n. \p \v 25 Hua̱mpi̱ acxni̱ luhua ca̱ta̱ncánat, Pablo, chu̱ Silas xtlahuama̱kó̱ xoracioncán, chu̱ xtli̱nima̱kó̱ xca̱cni̱ Dios, chu̱ a̱makapitzi̱n tachí̱n caj cacs xkaxmatnima̱kó̱. \v 26 Chuná̱ yumá̱ xquilhtli̱ma̱kó̱ acxni̱ caj xamaktum tachíquilh tíyat, chu̱ xama̱laccha yuma̱ pu̱la̱chi̱n xacstucán talacqui̱ko̱lh, na̱ chuná̱ cadenas hua̱ntu̱ xli̱tuhuachi̱cani̱t xacstucán lhkan tamakuasko̱lh la̱ntla̱ taxcutko̱lh xli̱pacs tachí̱n. \v 27 Yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhnán c-pu̱la̱chi̱n, acxni̱ xlá̱ stácnalh, chu̱ úcxilhli pi̱ pacs xama̱laccha pu̱la̱chi̱n xtalacqui̱ko̱ni̱t, xtat tláhualh cspada, chu̱ xacstu̱ xmakni̱putuncán sa̱mpi̱ xlá̱ xpuhuán pi̱ yama̱ tachi̱ní̱n pacs xtza̱lako̱ni̱t, chu̱ huá̱ nama̱xoko̱ni̱cán. \v 28 Hua̱mpi̱ Pablo úcxilhli̱ hua̱ntu̱ xtlahuama̱, tuncán pixtlanca quilhánilh, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —¡Ni̱ caacstumakni̱ca̱, sa̱mpi̱ ni̱tú̱ ctza̱lama̱hu, u̱nú̱ pu̱tum cuilahu! \p \v 29 Yama̱ tropa̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ cali̱minica̱ aktum mákskot; acxni̱ ma̱xqui̱ca̱ tokosú̱n tánu̱lh c-pu̱la̱chi̱n, hua̱mpi̱ la̱ntla̱ xpe̱cuama̱ li̱pe̱cua̱ clhpipima̱, chu̱ acxni̱ lakcha̱nko̱lh Pablo, chu̱ Silas, tuncán lakatatzokóstako̱lh c-xlacati̱ncán. \v 30 A̱li̱sta̱lh tamacaxtuko̱lh quilhtí̱n, chu̱ antá̱ chuná̱ kalhasquinko̱lh: \p —¿Tú̱ quit quili̱tláhuat pi̱ tla̱n naakapu̱taxtuy quili̱stacna̱ c-xlacati̱n Dios? \p \v 31 —Cali̱pá̱huanti̱ Quimpu̱chinacan Jesucristo laqui̱mpi̱ chuná̱ naca̱lakma̱xtucaná̱tit, huix, chu̱ xli̱pacs ti̱ ta̱huilakó̱n c-mínchic —kalhti̱nanko̱lh Pablo, chu̱ Silas. \p \v 32 Ma̱squi luhua ita̱t ca̱tzisní̱ xuani̱t, yama̱ xamaktakalhna tropa̱ le̱nko̱lh c-xchic, chu̱ antá̱ Pablo, chu̱ Silas tzúculh li̱xakatli̱ko̱y xtachihui̱n Quimpu̱chinacan Jesús la̱ntla̱ xlá̱ lakma̱xtunán, na̱ xkaxmatnima̱kó̱ xli̱pacs hua̱nti̱ antá̱ xta̱huilakó̱ c-xchic. \v 33 Cha̱nchu̱ pi̱ xli̱pacs li̱pa̱huanko̱lh Jesús, huatiya̱ yama̱ ca̱tzi̱sní̱ yama̱ chixcú, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xta̱huilakó̱ c-xchic ta̱kmunuko̱lh. \v 34 A̱li̱sta̱lh yama̱ tropa̱ le̱nko̱lh c-xchic, chu̱ ma̱hui̱ko̱lh, chu̱ xlá̱, xa̱hua̱ pu̱tum ti̱ xala c-chiqui luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xpa̱xuhuama̱kó̱ pi̱ na̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús. \v 35 Li̱tzi̱sa̱, yama̱ ma̱paksi̱naní̱n li̱ma̱paksi̱nanko̱lh pi̱ caanko̱lh makapitzi̱n policías laqui̱mpi̱ nahuaniko̱y yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xmaktakalhnán c-pu̱la̱chi̱n pi̱ catamacaxtuko̱lhá̱, chu̱ camakaxtakko̱lh hua̱nti̱ xchi̱ko̱cani̱t. \v 36 Cha̱nchu̱ xmaktakalhna pu̱la̱chi̱n, lákalh Pablo, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Quimacaminiko̱lh li̱ma̱paksí̱n jueces pi̱ cacca̱makaxtakni, pus chú̱ aya tla̱n li̱pa̱xahu napiná̱tit. \p \v 37 Hua̱mpi̱ huata Pablo chuná̱ huaniko̱lh policías: \p —Quin tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ ni̱ caj chunatá̱ catu̱huá̱ hua̱ntu̱ quinca̱tlahuanicán, sa̱mpi̱ na̱ ciudadanos romanos quin; sa̱mpi̱ pu̱lana̱ tla̱n quinca̱snokcán c-xlacati̱ncan xli̱lhu̱hua, chu̱ ni̱ pu̱lh quinca̱putza̱nanicán pala tú̱ ctlahuani̱tahu, a̱li̱sta̱lh chú̱ quinca̱tamacanu̱cán c-pu̱la̱chi̱n, chu̱ hua̱ chú̱ lacasquinko̱y pi̱ tze̱k cactaxtuhu laqui̱mpi̱ ni̱tí̱ nacatzi̱y. ¡Huata xatlá̱n quin clacasquina̱hu pi̱ ma̱n caminko̱lh quinca̱tamacaxtuyá̱n! \p \v 38 Acxni̱ policías huaniko̱lh yama̱ ma̱paksi̱naní̱n pi̱ Pablo, chu̱ Silas na̱ ciudadanos romanos xuanko̱ni̱t, xlacán luhua pe̱cuanko̱lh. \v 39 Cha̱nchu̱ fuerza̱ lakminko̱lh, squiniko̱lh li̱tlá̱n pi̱ nama̱tzanka̱naniko̱y pala aktzanka̱ko̱lh, chu̱ caanko̱lh a̱lacatanuj ca̱chiquí̱n. \v 40 Acxni̱ chú̱ xlacán taxtuko̱lh c-pu̱la̱chi̱n, ti̱tum anko̱lh c-xchic Lidia, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱y Jesús tamacxtumi̱ko̱lh, xlacán ma̱akpuhuanti̱niko̱lh, huaniko̱lh pi̱ ni̱ cataxlajuani̱ko̱lh c-xtaca̱najlacán, chu̱ a̱tzinú̱ tlak catahuixca̱ni̱ko̱lh. Acxni̱ chuná̱ ta̱kalhchihui̱nanko̱lh, taca̱xko̱lh c-Filipos, chu̱ anko̱lh. \c 17 \s1 C-Tesalo̱nica tamacanu̱cán Jasón c-pu̱la̱chi̱n xpa̱lacata Pablo \p \v 1 Acxni̱ chú̱ taxtuko̱chá̱ c-Filipos, Pablo, chu̱ Silas ti̱taxtuko̱lh c-Anfípolis, chu̱ Apolonia, chu̱ cha̱nko̱lh c-Tesalónica. Antá̱ yama̱ ca̱chiquí̱n xyá̱ aktum xpu̱kalhtahuakacan judíos anta̱ni̱ xlacán mixatujuna̱n sábado xlakataquilhpu̱tako̱y Dios. \v 2 Cumu Pablo na̱ chuná̱ xli̱smani̱ni̱t, acxni̱ lákcha̱lh sábado na̱ antá̱ alh. Hua̱mpi̱ xlá̱ tzúculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y Jesús la̱ntla̱ lakma̱xtunán; na̱ luhua maktutu̱ xli̱mixatujuná̱n acxni̱ sábado xlá̱ luhua li̱huana̱ xma̱lacatansanimakó̱ hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka̱ xpa̱lacata, \v 3 chu̱ xuaniko̱y pi̱ luhua fuerza̱ xli̱pá̱ti̱t xuani̱t Cristo hua̱nti̱ xkalhkalhi̱ma̱kó̱ namín ma̱akapu̱taxti̱ko̱y c-xlacati̱n Dios, chu̱ acxni̱ namakni̱cán c-cruz, a̱li̱sta̱lh nalakastakuanán ca̱li̱ni̱n. Chuná̱ huaniko̱lh: \p —Yama̱ Cristo hua̱nti̱ Dios tima̱lácnu̱lh maka̱n quilhtamacú̱ pi̱ namín ca̱ma̱akapu̱taxti̱yá̱n, xli̱ca̱na̱ pi̱ huatiya̱ yuma̱ Jesús hua̱nti̱ quit cca̱li̱xakatli̱yá̱n. \p \v 4 Makapitzí̱n hua̱nti̱ kaxmatniko̱lh xtachihuí̱n li̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacan Jesús, chu̱ macxtum ta̱lako̱lh chú̱ Pablo, chu̱ na̱ chuná̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos hua̱nti̱ na̱ antá̱ xminko̱ni̱t lakataquilhpu̱tako̱y Dios, xa̱hua̱ lhu̱hua̱ xpuscatcan hua̱nti̱ luhua lactali̱pa̱hu chixcuhuí̱n xala yama̱ ca̱chiquí̱n. \v 5 Hua̱mpi̱ huata xanapuxcun judíos hua̱nti̱ ni̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ Pablo, xlacán akasi̱tzi̱ko̱lh acxni̱ ucxilhko̱lh yama̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ macxtum ta̱lako̱ni̱t, hua̱ntu̱ tlahuako̱lh quilhsa̱cuako̱lh makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ caj xala ca̱tijí̱n xuilako̱lh. Cha̱nchu̱ pu̱tum qui̱lako̱lh c-xchic Jasón, qui̱putzako̱lh Pablo, chu̱ Silas laqui̱mpi̱ naxuataxtuko̱y, chu̱ chuná̱ namacama̱sta̱ko̱y c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n. \v 6 Tanu̱ko̱lh c-chiqui, hua̱mpi̱ cumu ni̱ ta̱ksko̱lh antá̱ Pablo, huata Jasón xuataxtuko̱lh, chu̱ makapitzi̱n hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, le̱nko̱lh c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ pixtlanca̱ antá̱ tzucuko̱lh ma̱lacapu̱ko̱y, chuná̱ xuanko̱y: \p —Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ huaniko̱cán Pablo, chu̱ silas, luhua ma̱lakaspitya̱huama̱kó̱ tachixcuhuí̱tat xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat, chu̱ li̱akchihui̱naniko̱y aktum xasa̱sti talacapa̱stacni, hua̱mpi̱ chú̱ aya chinko̱ni̱t yunú̱ c-quinca̱chiqui̱ncán. \v 7 Hua̱mpi̱ hua̱ yuma̱ Jasón ma̱xqui̱ko̱ni̱t quilhtamacú̱ nachinko̱y c-xchic, chu̱ xa̱huachí̱ li̱tum xli̱pacs hua̱nti̱ maktanu̱ko̱y, nia̱lh ma̱tla̱ni̱ko̱y la̱ntla̱ huí̱ xli̱ma̱paksi̱n tlanca quima̱paksi̱nacan romano, sa̱mpi̱ xlacán huanko̱y pi̱ mat huilapá̱ cha̱tum tanuj rey hua̱nti̱ ma̱paksi̱ko̱y, huanicán Jesús. \p \v 8 Acxni̱ chuná̱ kaxmatko̱lh yuma̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ xlacán xquilhuama̱kó̱, xli̱pacs li̱lhu̱hua̱ xlhpipak laclako̱lh, chu̱ na̱ chuná̱ ma̱paksi̱naní̱n, sa̱mpi̱ xlacán ni̱ xma̱tla̱ni̱ko̱y pala natahuilay a̱tanuj rey. \v 9 Hua̱mpi̱ acxni̱ chuná̱ ma̱kalhapali̱ko̱ca̱ Jasón, chu̱ a̱makapitzi̱n nata̱laní̱n, xokoko̱lh cha̱tunu xmu̱lhtajcán, chu̱ makaxtakko̱ca̱. \s1 Pablo, chu̱ Silas anko̱y c-xaca̱chiqui̱n Berea \p \v 10 A̱li̱sta̱lh, hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús c-Tesalónica ma̱lacapali̱ko̱lh Pablo, chu̱ Silas, huaniko̱lh pi̱ huatiyá̱ yama̱ tzi̱sní̱ cascacaanko̱lh c-xaca̱chiqui̱n Berea. Acxni̱ cha̱nko̱lh c-Berea, antá na̱ tuncán anko̱lh c-xpu̱kalhtahuakacan judíos laqui̱mpi̱ antá̱ tla̱n naakchihui̱nanko̱y. \v 11 Yuma̱ judíos hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱ c-Berea, xlacán tlak tla̱n xcatzi̱ko̱y ni̱ xahua̱ hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Tesalónica, sa̱mpi̱ xlacán luhua li̱pa̱xuhu xlakati̱ko̱y xkaxmatniko̱y hua̱ntu̱ xli̱ta̱kalhchihui̱nama̱kó̱ Pablo, chu̱ acxni̱ xkaxmatniko̱y, tuncán xtzucuko̱y li̱kalhtahuakako̱y hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t xtachihui̱n Dios c-Li̱kalhtahuaka, xucxilhputunko̱y lapi̱ xli̱ca̱na̱ chuná̱ huan hua̱ntu̱ xli̱kalhchihui̱naniko̱cán. \v 12 Pus ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱lh Jesús; chu̱ hasta makapitzí̱n lactali̱pa̱hu lacchaján, chu̱ chixcuhuí̱n xala yama̱ ca̱chiquí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos na̱ li̱pa̱huanko̱lh Jesús. \v 13 Hua̱mpi̱ acxni̱ catzi̱ko̱lh judios xala c-Tesalónica pi̱ antá̱ xani̱t Pablo li̱akchihui̱nán xtachihuí̱n Dios c-Berea, lacapala̱ antá̱ anko̱lh, chu̱ tzucuko̱lh ma̱lakaspitya̱huako̱y tachixcuhuí̱tat sa̱mpi̱ caj csi̱tzi̱ko̱y. \v 14 Hua̱mpi̱ huata hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús c-Berea huaniko̱lh Pablo pi̱ tuncán catáca̱xli, chu̱ caalh pakán c-ta̱kaya̱huaná, hua̱mpi̱ huata Silas, chu̱ Timoteo ni̱ tza̱lako̱lh, chu̱ antá̱ xlacán titamakaxtakko̱lh c-Berea. \v 15 Cha̱nchu̱ nata̱laní̱n hua̱nti̱ anko̱lh lakaxtakko̱y Pablo ta̱cha̱nko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ huanicán Atenas. Acxni̱ xlacán aya nataspitko̱y c-Berea, Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Catlahuátit li̱tlá̱n cahuanikó̱tit Silas, chu̱ Timoteo pi̱ tuncán caquilakminko̱lh u̱nú̱ c-Atenas. \s1 Pablo li̱akchihui̱nán xtachihui̱n Dios c-Atenas \p \v 16 Acxni̱ Pablo xkalhkalhi̱ma̱kó̱ Timoteo, chu̱ Silas c-Atenas, li̱pe̱cua̱ xlá̱ luhua lakli̱puhuanko̱lh hua̱nti̱ antá̱ xalaní̱n sa̱mpi̱ lacaxtum xucxilhko̱y c-xli̱ca̱tlanca ca̱chiquí̱n la̱ntla̱ xca̱cni̱naniko̱y hua̱ntu̱ caj xatatlahuamakxtu xdioscán. \v 17 Hua̱mpi̱ cumu na̱ xyá̱ antá̱ aktum xpu̱kalhtahuakacan judíos, antá̱ xlá̱ xan xakatli̱ko̱y, chu̱ na̱ chuná̱ griegos hua̱nti̱ na̱ antá̱ xanko̱y lakataquilhpu̱tako̱y Dios, chu̱ na̱ luhua cha̱li̱ cha̱lí̱ xta̱kalhchihui̱nanko̱y hua̱nti̱ caj chunatá̱ xlatahuilako̱y chu̱ xma̱noklhuko̱y c-plaza. \v 18 Maktum xli̱ta̱kalhchihui̱nama̱kó̱ la̱ntla̱ Jesús lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n, hua̱mpi̱ makapitzi̱n acastaca̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xli̱kalhtahuakako̱y xtalacapa̱stacni hua̱nti̱ xuaniko̱cán epicúreos, xa̱hua̱ makapitzí̱n hua̱nti̱ xuaniko̱cán estoicos, acxni̱ xlacán kaxmatniko̱lh hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱, caj tzucuko̱lh ta̱la̱huaniko̱y; makapitzí̱n caj xli̱kalhkama̱nama̱kó̱, chu̱ chuná̱ xuaniko̱y: \p —Tama̱ aksani̱na̱ chixcú̱ stla̱n chihui̱nán, hua̱mpi̱ ni̱ tacatzi̱y xatú̱ luhua quinca̱huaniputuná̱n. \p Hua̱mpi̱ makapitzí̱n chuná̱ xuanko̱y: \p —Tama̱ chixcú̱ caj mini̱t li̱chihui̱nán a̱tanuj dios hua̱nti̱ quin ni̱ lakapasa̱hu. \p Hua̱ chuná̱ xlacán xli̱huanko̱y sa̱mpi̱ Pablo xli̱akchihui̱nama̱ Jesús la̱ntla̱ ma̱akapu̱taxti̱ko̱y tachixcuhuí̱tat, chu̱ la̱ntla̱ lakastakuánalh ca̱li̱ní̱n. \v 19 Xalán chu̱ huaniko̱lh Pablo pi̱ cata̱anko̱lh lacatum anta̱ni̱ huanicán Areópago, sa̱mpi̱ antá̱ xli̱smani̱ko̱ni̱t xtamacxtumi̱ko̱y hua̱nti̱ xli̱kalhchihui̱nanko̱y hua̱ntu̱ natlahuako̱y. Acxni̱ antá̱ cha̱nko̱lh chuná̱ kalhasquinko̱lh: \p —Quin ni̱ luhua li̱huana̱ cakata̱ksui̱ hua̱ntu̱ huix xquinca̱li̱ta̱kalhchihui̱námpa̱t, ¿pá̱ ni̱ tla̱n cahuá̱ pala antá̱ u̱nú̱ luhua lacatzucu̱ xquinca̱ma̱lacatancsani̱ tama̱ xasa̱sti talacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ huix catzi̱ya? \v 20 Sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ quin ni̱ clakapasa̱hu hua̱ntu̱ huix xquinca̱li̱ta̱kalhchihui̱námpa̱t, hua̱mpi̱ quin na̱ luhua ccatzi̱putuna̱hu la̱ntla̱ tamá̱ luhua qui̱taxtuy. \p \v 21 Hua̱ chuná̱ li̱huaniko̱lh sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ antá̱ xalaní̱n, xa̱hua̱ hua̱nti̱ xminko̱ni̱t paxia̱lhnanko̱y yama̱ ca̱chiquí̱n huanicán Atenas, caj luhua xma̱n huá̱ xlakati̱ko̱y xli̱chihui̱nanko̱y pala tí̱ tlak xali̱huaca̱ talacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ xlacán ni̱ xcatzi̱ko̱y. \v 22 Pus antiyá̱ yama̱ c-Areópago Pablo tá̱yalh c-xlacati̱ncan yama̱ acastaca̱n chixcuhui̱n, chu̱ chuná̱ huanikolh: \p “Huixín xala c-Atenas, luhua li̱huana̱ xkaxpáttit hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n. Quit cca̱ucxilhá̱n pi̱ ni̱ anán ti̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ catu̱huá̱ hua̱ntu̱ ca̱najlaniko̱yá̱tit, chu̱ lakataquilhpu̱tayá̱tit hua̱ntu̱ caj xatatlahuamakxtu misa̱ntujcán, chu̱ hua̱ntu̱ li̱pu̱lhca̱ko̱yá̱tit la̱ midioscán. \v 23 Luhua lacalhu̱hua̱ tlahuaniko̱ni̱tántit lactzu̱ xpu̱ta̱ycán anta̱ni̱ lakataquilhpu̱tayá̱tit, chu̱ acxni̱ quit xacucxilhtla̱huanko̱y ccha̱lh lacatum anta̱ni̱ tlahuani̱tántit aktum xpu̱tay sa̱ntu̱, hua̱mpi̱ antá̱ ni̱tú̱ tanu̱ma̱, huata antá̱ caj chuná̱ talhca̱ni̱t, huan: ‘Unú̱ lakataquilhpu̱tacán yama̱ Dios hua̱nti̱ hua̱ lapi̱ lámaj cahuá̱, ni̱ lakapascán.’ Pus hua̱ tama̱ Dios hua̱nti̱ huixín ca̱cni̱naniyá̱tit ma̱squi ni̱ lakapasá̱tit, pus huá̱ chú̱ xtachihuí̱n quit cli̱chihui̱nama̱, chu̱ cmini̱tán ca̱li̱akchihui̱naniyá̱n. \p \v 24 “Xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ yuma̱ Dios hua̱nti̱ tlanca xlacatzúcut, sa̱mpi̱ huá̱ tlahuako̱ni̱t ca̱tuxá̱huat, chu̱ xli̱pacs la̱ntla̱ tu̱ ananiy, huá̱ xpu̱chinacán akapú̱n, chu̱ ca̱tiyatna; xa̱huachí̱ xlá̱ ni̱ antá̱ luhua huí̱ c-aktum siculán hua̱ntu̱ macani̱tlahuako̱ni̱t chixcuhuí̱n. \v 25 Na̱ ni̱ pala xlá̱ maclacasquima̱ pala tí̱ cali̱lakaputzako̱lh hua̱ntu̱ xlá̱ ni̱tú̱ kalhi̱y pala hua̱ntu̱ nahuay, usu hua̱ntu̱ nali̱kotnán, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ quinca̱ma̱xqui̱yá̱n pacs tu̱ quin maclacasquima̱hu, quinca̱ma̱xqui̱yá̱n quilatama̱tcán, chu̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ quinca̱ma̱xqui̱yá̱n tu̱ li̱stakuanana̱hu cha̱li̱ cha̱lí̱. \p \v 26 “Hua̱ yuma̱ Dios hua̱nti̱ ma̱lacatzúqui̱lh xapu̱lh chixcú̱ hua̱nti̱ xuanicán Adán, chu̱ chuná̱ xlá̱ tzúculh lhu̱huán, chu̱ talakapuntumi̱ko̱lh c-xli̱ca̱tlanca ca̱tuxá̱huat; hua̱mpi̱ pacs huá̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t xatú̱ ya̱ tíyat nalatama̱ko̱y la̱ntla̱ pu̱lacatunu̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat. \v 27 Dios huá̱ li̱ma̱lacatzuqui̱ko̱lh tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ pacs naputzako̱y, chu̱ ma̱squi lakachuní̱n la̱ lakatzí̱n lama̱kó̱, fuerza̱ tla̱n nacatzi̱ko̱y ti̱ luhua xpu̱chinacán, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ Dios ni̱ mákat quinca̱lhka̱makani̱tán, huata luhua lacatzú̱ quinca̱ta̱lamá̱n cha̱tunu̱ quin. \v 28 Sa̱mpi̱ caj xpa̱lacata xli̱tlihuaka li̱anana̱hu, chu̱ ankalhí̱n xastacná̱ kalhi̱ma̱hu latáma̱t, chu̱ tla̱n tatzuhuaji̱ya̱hu. Unú̱ c-milaksti̱pa̱ncán xca̱ta̱lamá̱n cha̱tum poeta hua̱nti̱ xacstu̱ cátzi̱lh hua̱ntu̱ xtapuhua̱n Dios, chu̱ chuná̱ huá̱: ‘Quili̱pacscán xcaman Dios.’ \v 29 Xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ huá̱ yama̱ poeta, sa̱mpi̱ quin xcaman Dios, pus lapi̱ chuná̱ chú̱ qui̱taxtuy, ¿tú̱huan quin li̱lakataquilhpu̱taya̱hu hua̱ntu̱ caj tatlahuamakxtu, hua̱ntu̱ caj xtapuhua̱n cha̱tum lhpitná li̱macani̱tlahuani̱t oro, plata, usu chíhuix, chu̱ li̱maca̱na̱hu pi̱ huá̱ Dios? \v 30 La̱ntla̱ alh quilhtamacú̱, hua̱ Dios, caj pa̱xuhua̱ná̱le̱lh xli̱pacs xtala̱kalhi̱ncan tachixcuhuí̱tat hua̱ntu̱ titlahuako̱lh sa̱mpi̱ caj ni̱ xcatzi̱ko̱y hua̱ntu̱ xtlahuama̱kó̱, hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ ma̱catzi̱ni̱ma̱kó̱ xli̱pacs chixcuhuí̱n caxani̱hua̱ xalaní̱n, pi̱ calakpali̱ko̱lh xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán, chu̱ calakapasko̱lh xatí̱ luhua xDioscán. \v 31 Sa̱mpi̱ fuerza̱ nalakchá̱n quilhtamacú̱ acxni̱ Dios li̱lhca̱ni̱t, la̱ntla̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat, aksti̱tum nata̱tlahuako̱y ta̱kastacya̱huán c-xlacati̱n cha̱tum hua̱nti̱ xlá̱ ma̱n lacsacni̱t, chu̱ laqui̱mpi̱ xli̱pacs nacatzi̱ko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ huá̱ li̱ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n.” \p \v 32 Acxni̱ Pablo huá̱ pi̱ Dios ma̱lakastakuáni̱lh ca̱li̱ní̱n cha̱tum chixcú, makapitzí̱n caj tzucuko̱lh li̱kalhakama̱nanko̱y, chu̱ makapitzí̱n chuná̱ huaniko̱lh: \p —Calaka̱lh xatú̱ ya̱ quilhtamacú̱ naquinca̱li̱xakatli̱palaya̱ mintachihuí̱n. \p \v 33 Pablo nia̱lh tú̱ huaniko̱lh huata caj tapa̱nu̱niko̱lh, chu̱ alhá. \v 34 Hua̱mpi̱ huí̱ ti̱ ca̱najlako̱lh hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱, chu̱ sta̱laniko̱lh laqui̱mpi̱ li̱huana̱ nali̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y. Chu̱ hasta na̱ ca̱nájlalh cha̱tum hua̱nti̱ xmakma̱paksi̱nán ca̱chiquí̱n xuanicán Dionisio, chu̱ na̱ ca̱nájlalh cha̱tum pusca̱t xuanicán Dámaris, chu̱ lhu̱hua a̱makapitzí̱n. \c 18 \s1 Pablo akchihui̱nán c-Corinto \p \v 1 A̱li̱sta̱lh chú̱ Pablo táca̱xli̱ c-Atenas, chu̱ alh c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Corinto. \v 2 Antá̱ ta̱tánoklhli̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xlacachini̱t c-xatiyat hua̱ntu̱ huanicán Ponto; yuma̱ chixcú̱ xuanicán Aquila, chu̱ xpusca̱t xuanicán Priscila. Ni̱ naj maka̱s xminko̱ni̱tanchá̱ c-Italia sa̱mpi̱ antá̱ xuilako̱chá; huá̱ li̱minko̱lh sa̱mpi̱ yama̱ tlanca ma̱paksi̱ná̱ xuanicán Claudio li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ judíos cataxtuko̱lh c-Roma, chu̱ nia̱lh antá̱ catahuilako̱lh. Pus maktum quilhtamacú̱ Pablo alh lakapaxia̱lhnanko̱y c-xchiccán, \v 3 cha̱nchu̱ pi̱ Pablo na̱ huatiyá̱ xli̱scuja̱ hua̱ntu̱ na̱ xli̱scuja̱ Aquila, xtlahuako̱y lactzu̱ chiqui xla xu̱hua̱ c-xakstí̱n hua̱ntu̱ tla̱n xpu̱ca̱snancán cani̱huá̱. Pus cumu aktuma tascújut xkalhi̱ko̱y, xlá̱ antá̱ ta̱tamakaxtakko̱lh c-Corinto laqui̱mpi̱ lacxtum nascujko̱y. \v 4 Cha̱nchu̱ xli̱mixatujuna̱n sábado Pablo xan akchihui̱nán c-xpu̱kalhtahuakacan judíos, hua̱mpi̱ xlá̱ luhua xli̱ta̱katzanka̱y pi̱ li̱huana̱ cama̱akata̱ksni̱ko̱lh hua̱nti̱ xta̱kalhchihui̱nama̱kó̱, chu̱ cali̱pa̱huanko̱lh Jesús yama̱ hua̱nti̱ judíos, xa̱hua̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos. \p \v 5 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ Silas, chu̱ Timoteo taca̱xko̱lh c-Macedonia, chu̱ lakcha̱nko̱lh Pablo c-Corinto. Entonces ni̱tú̱ tu̱ a̱ti̱pa̱tu̱ xli̱scuja, huata caj luhua xma̱n huá̱ li̱tamakáxtakli̱ nali̱akchihui̱nán xtachihui̱n Dios, chu̱ nama̱luloka̱ pi̱ hua̱ Jesús yamá̱ hua̱nti̱ quima̱akapu̱taxti̱nacán xquinca̱ma̱lacnu̱nicani̱t. \v 6 Hua̱mpi̱ acxni̱ hua̱nti̱ judíos nia̱lh kaxmatniputunko̱lh, caj makcatzi cala̱huá̱ tzucuko̱lh li̱kalhkama̱nanko̱y, chu̱ xta̱la̱huaniko̱y, Pablo tamákxtulh xala c-xkalhni xlháka̱t, chu̱ c-xlacati̱ncán tzúculh tincxa, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Quit aya cma̱kantaxti̱ni̱t quintascújut c-milaksti̱pa̱ncán, huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ nia̱lh quincuentajcán huata miacstucán li̱piná̱tit cuenta̱ lapi̱ nalaktzanka̱yá̱tit, cumu huixín ni̱ kaxpatputuná̱tit hasta huá̱ chú̱ quit clakama̱kó̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos laqui̱mpi̱ nacli̱akchihui̱naniko̱y xtachihui̱n Jesús. \p \v 7 Acxni̱ chú̱ táxtulh c-pu̱kalhtahuaka, ti̱tum alh c-xchic Ticio Justo; yuma̱ chixcú̱ ni̱ judío hua̱mpi̱ na̱ xli̱pa̱huán Dios, chu̱ antá̱ xyá̱ xchic lacatzú̱ c-xpu̱kalhtahuakacan judíos. \v 8 Hua̱mpi̱ ni̱ xli̱pacs judíos lakmakanko̱lh xtachihuí̱n sa̱mpi̱ cha̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ na̱ xmakpuxcún c-xpu̱kalhtahuakacán xuanicán Crispo, chu̱ xli̱pacs xli̱nata̱lán li̱pa̱huanko̱lh Quimpu̱chinacan Jesús; chu̱ na̱ chuná̱ lhu̱hua̱ makapitzí̱n antá̱ xala c-Corinto, acxni̱ kaxmatko̱lh xtachihui̱n Jesús, li̱pa̱huanko̱lh, chu̱ ta̱kmunuko̱lh. \v 9 Maktum ca̱tzi̱sní̱ Quimpu̱chinacan Jesús ma̱lacapalajuáni̱lh Pablo, chu̱ chuná̱ huánilh: “Ni̱ capé̱cuanti, chunacú̱ cali̱akchihuí̱nanti̱ quintachihuí̱n, ni̱ cakátxtakti. \v 10 Sa̱mpi̱ quit cmaktakalhmá̱n, chu̱ ni̱ pala cha̱tum catima̱tlá̱ni̱lh pala tú̱ natlahuaniputuná̱n; catahuixca̱ni, cali̱chihuí̱nanti̱ quintachihuí̱n sa̱mpi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱nti̱ huilakó̱ u̱nú̱ ca̱chiquí̱n hua̱nti̱ quit clacsacko̱ni̱t laqui̱mpi̱ naquili̱pa̱huanko̱y.” \v 11 Pablo pacs kalhakáxmatli̱ hua̱ntu̱ huánilh Jesús, chu̱ antá̱ c-Corinto latáma̱lh aktum ca̱ta a̱íta̱t, chu̱ chuná̱ tancs xli̱chihui̱nán xtachihui̱n Dios. \p \v 12 Hua̱mpi̱ milh quilhtamacú̱ acxni̱ titánu̱lh xli̱ma̱paksi̱ná̱ Galión c-xatiyat Acaya tu̱ ma̱paksi̱y Corinto. Cha̱nchu̱ yuma̱ lhu̱hua judíos hua̱nti̱ ni̱ xucxilhputunko̱y Pablo, li̱macxtum chipako̱lh, chu̱ le̱nko̱lh c-xpu̱ma̱paksi̱n gobernador laqui̱mpi̱ nama̱laksiyuko̱y c-xlacatí̱n. \v 13 Chuná̱ huanko̱lh: \p —Hua̱ yumá̱ chixcú, makaca̱najlako̱y tachixcuhuí̱tat tanuj xasa̱sti talacapa̱stacni̱ la̱ntla̱ luhua tla̱n naca̱cni̱naniko̱y Dios, hua̱mpi̱ caj lacta̱yami̱ma̱kó̱ yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱ntu̱ quinca̱ma̱xqui̱cani̱tán. \p \v 14 Aya xchihui̱namputún Pablo, hua̱mpi̱ Galión chuná̱ huaniko̱lh yama̱ judíos: \p —Lapi̱ yuma̱ chixcú̱ huij cahuá̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n tlahuani̱t pala xtimakní̱nalh, usu hua̱ pala xtikalhá̱nalh, quit xackaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huixín judíos xquinca̱huanítit, chu̱ quit ma̱n xacma̱kalhapáli̱lh. \v 15 Chí̱ hua̱ palapi̱ caj xpa̱lacata xtachihuí̱n, chu̱ tastacya̱hu hua̱ntu̱ xlá̱ li̱chihui̱nán huixín ni̱ ma̱tla̱ni̱yá̱tit sa̱mpi̱ ni̱ kaxpatputuná̱tit hua̱ntu̱ mili̱tlahuatcán, pus tamá̱ quit ni̱ quincui̱nta̱, huata ma̱n cata̱lacca̱xtlahuapítit. \p \v 16 Pus chí̱ acxni̱ chuná̱ huaniko̱lh, tamacaxtuko̱lh c-pu̱ma̱paksí̱n. \v 17 Hua̱mpi̱ yama̱ lhu̱hua a̱makapitzí̱n hua̱nti̱ na̱ antá̱ xminko̱ni̱t, chipako̱lh cha̱tum judío hua̱nti̱ xmakpuxcu̱nán c-xpu̱kalhtahuakacán huanicán Sóstenes, chu̱ anta tuncán c-pu̱ma̱paksí̱n tzucuko̱lh huili̱niko̱y. Hua̱mpi̱ huata Galión ni̱ hua̱ cui̱ntaj tláhualh hua̱ntu̱ xlacán xtlahuama̱kó̱. \s1 Pablo ampalay c-Antioquía \p \v 18 Cha̱nchu̱ Pablo, aklhu̱hua quilhtamacú̱ latamajcú̱ antá̱ c-Corinto, hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh huaniko̱lh hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús pi̱ aya naán, entonces ta̱taju̱ko̱lh Aquila, chu̱ Priscila c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ anko̱lh c-xatiyat Siria. Acxni̱ cha̱nko̱lh c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Cencrea, ta̱ctako̱lh c-pu̱tacutnu̱ sa̱mpi̱ lacásquilh Pablo pi̱ antá̱ caaksitca̱ laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nali̱ma̱kantaxti̱y hua̱ntu̱ xma̱lacnu̱nini̱t Dios nali̱lakachixcuhui̱y. \v 19 A̱li̱sta̱lh taju̱palako̱lh c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ ampalako̱lh. Acxni̱ cha̱nko̱lh c-Efeso, tacutko̱lh c-pu̱tacutnu̱ hua̱mpi̱ Pablo makaxtakko̱lh Priscila, chu̱ Aquila, sa̱mpi̱ xacstu̱ xamputún lakapaxia̱lhnanko̱y judíos hua̱nti̱ antá̱ xalaní̱n. Acxni̱ lákcha̱lh sábado alh c-xpu̱kalhtahuakacán laqui̱mpi̱ nata̱kalhchihui̱nanko̱y hua̱nti̱ antá̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t. \v 20 Makapitzí̱n lakati̱ko̱lh xtachihuí̱n, chu̱ huaniko̱lh pi̱ catamakáxtakli̱ c-xca̱chiqui̱ncán ca̱na̱ caj a̱kamputzu̱ quilhtamacú̱. \v 21 Huata Pablo ni̱ tamakaxtakpútulh, chu̱ na̱ huaniko̱lh: “Huá̱ chú̱ ni̱ lay cca̱ta̱tamakaxtaká̱n, hua̱mpi̱ lapi̱ Dios lacasquín, nacca̱lakmimpalayá̱n ni̱ maka̱s quilhtamacú̱.” \p A̱li̱sta̱lh chú̱ taca̱xpá̱, táju̱lh c-pu̱tacutnu, chu̱ alh Cesarea. \v 22 Acxni̱ chu̱ tícha̱lh c-xaca̱chiqui̱n Cesarea, ti̱tum chípalh tiji hua̱ntu̱ an c-Jerusalén anta̱ni̱ lakapaxia̱lhnanko̱lh hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús antá. Ni̱ li̱maka̱s chú̱ taspitpá̱ c-xca̱chiqui̱n Antioquía. \v 23 Cha̱nchu̱ pi̱ xmakapalani̱ttá̱ antá̱ tzinu̱ quilhtamacú̱, a̱li̱sta̱lh chú̱ taca̱xpá̱ laqui̱mpi̱ lakatza̱lako̱y lactzu̱ ca̱chiquí̱n c-xatiyat Galacia, chu̱ Frigia. Cani̱huá̱ anta̱ni̱ xcha̱n xlá̱ xma̱huixca̱ni̱ko̱y, chu̱ xma̱akpuhuanti̱ni̱ko̱y ca̱najlaní̱n, chu̱ li̱huana̱ xma̱siyuniko̱y la̱ntla̱ luhua xli̱latama̱tcán hua̱nti̱ xli̱ca̱na̱ xli̱pa̱huanko̱y Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Apolos li̱chihui̱nán xtachihui̱n Jesús c-Efeso \p \v 24 Xli̱makua xuilakó̱ Aquila, chu̱ Priscila c-Efeso, chilh antá̱ cha̱tum chixcú̱ judío xala c-Alejandría xuanicán Apolos. Hua̱ yama̱ chixcú, luhua acstaca̱ la̱ntla̱ xakchihui̱nán, na̱ luhua tla̱n xli̱ma̱kalhtahuaka̱cani̱t xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ maká̱n tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka. \v 25 Xlá̱ na̱ xkaxmatni̱t xpa̱lacata xtama̱siyun Quimpu̱chinacán Jesús la̱ntla̱ lacásquilh nalatama̱ko̱y hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y, ma̱squi xma̱n huá̱ xcatzi̱y la̱ntla̱ xma̱tzuqui̱ni̱t xtascújut c-xlaksti̱pa̱ncan judíos, chu̱ luhua xkalhi̱y ta̱kpuhuantí̱n la̱ntla̱ cani̱huá̱ xli̱akchihui̱nán xatú̱ xpa̱lacata xli̱mini̱t ca̱tuxá̱huat, hua̱mpi̱ cumu xma̱n huá̱ xma̱catzi̱ni̱cani̱t hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nani̱t Juan Bautista acxni̱ xakmunu̱nama̱, pus ni̱ naj xcatzi̱y pacs tu̱ kantaxtulhcú̱ a̱li̱sta̱lh c-xlatama̱t Jesús. \v 26 Acxni̱ cha̱lh c-Efeso ni̱ xquilhpuhuán tzúculh akchihui̱nán c-xpu̱kalhtahuakacan judíos, hua̱mpi̱ Priscila, chu̱ Aquila xkaxmatnini̱t hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱chihui̱nama̱, pus huata xlacán makta̱yaputunko̱lh c-xtalacapa̱stacni. Pus acxni̱ táxtulh c-pu̱kalhtahuaka̱ le̱nko̱lh c-xchiccán, chu̱ li̱huana̱ li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱lh pacs hua̱ntu̱ xkantaxtuni̱t c-xlatama̱t Jesús. \v 27 A̱li̱sta̱lh acxni̱ Apolos huaniko̱lh ca̱najlaní̱n xala c-Efeso pi̱ xlá̱ xamputún c-Acaya, xlacán tzokniko̱lh mactum carta̱ yamá̱ hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús antá̱ xalaní̱n, laqui̱mpi̱ acxni̱ nachá̱n li̱pa̱xuhu nakaxmatniko̱y. Acxni̱ chú̱ xlá̱ cha̱lh c-Acaya, luhua makta̱yako̱lh hua̱nti̱ antá̱ xalaní̱n hua̱nti̱ Dios xlakalhamanko̱ni̱t, chu̱ na̱ aya xli̱pa̱huanko̱y Jesús. \v 28 Sa̱mpi̱ Dios má̱xqui̱lh li̱tlihuaka̱ laqui̱mpi̱ tla̱n nama̱lulokniko̱y judíos pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ Jesús yama̱ Cristo, usu ma̱akapu̱taxti̱ná̱ hua̱nti̱ xli̱chihui̱nanko̱ni̱t xalakmaka̱n profetas, chu̱ hua̱nti̱ namín laqui̱mpi̱ nalakma̱xtuko̱y tachixcuhuí̱tat; hasta yama̱ judíos cacs xlacahuanko̱y hua̱nti̱ xta̱la̱huaniputunko̱y. \c 19 \s1 Pablo cha̱n c-Efeso \p \v 1 Cha̱nchu̱ tílalh, la̱ntla̱ xli̱makua Apolos xuí̱ c-Corinto, Pablo xchihui̱nantla̱huama̱ c-xatiyat Acaya anta̱ni̱ tlakaya ka̱nu̱y, chu̱ cha̱lh c-Efeso anta̱ni̱ ta̱tanoklhko̱lh makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ mat na̱ aya xli̱pa̱huanko̱y Jesús. \v 2 Cha̱nchu̱ Pablo chuná̱ kalhasquinko̱lh: \p —Acxni̱ ca̱najlanítit Jesús, ¿pá̱ makamaklhti̱nántit xli̱tlihuaka Espíritu Santo? \p —Hasta ni̱ pala tzinú̱ ccatzi̱ya̱hu xatú̱ huamputún makamaklhti̱nancán tama̱ Espíritu Santo —kalhti̱nanko̱lh xlacán. \p \v 3 Chuná̱ xlá̱ kalhasquimpalako̱lh: \p —Chi̱nchu̱ acxni̱ ca̱akmunucántit, ¿tí̱ ca̱huanín pi̱ chuná̱ natlahuayá̱tit? \p —Quin huá̱ cli̱ta̱kmunuhu sa̱mpi̱ cca̱najlahu hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ Juan Bautista —kalhti̱nanko̱lh xlacán. \p \v 4 Cha̱nchu̱ Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ Juan Bautista xli̱akmunuko̱y chúchut yamá̱ hua̱nti̱ xlakmakanko̱y xali̱xcajnit xlatama̱tcán, hua̱mpi̱ na̱ xuaniko̱y ti̱ xala c-Israel pi̱ hua̱nti̱ luhua xlacasquinca̱ nali̱pa̱huanko̱y pi̱ hua̱ yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ a̱li̱sta̱lh namín lakma̱xtuko̱y. Pus huá̱ chú̱ quit tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ hua̱ Jesús a̱má̱ hua̱nti̱ quinca̱qui̱lakma̱xtuchín. \p \v 5 Acxni̱ kalhakaxmatko̱lh hua̱ntu̱ huaniko̱lh, yama̱ chixcuhuí̱n ta̱kmunuko̱lh c-xtucuhuini Quimpu̱chinacan Jesús. \v 6 A̱li̱sta̱lh chú̱ acxni̱ Pablo li̱acchipako̱lh xmacán, Espíritu Santo ta̱ctachi̱ c-xokspuncán, chu̱ a̱tanuj tachihuí̱n tzucuko̱lh li̱chihui̱nanko̱y hasta hua̱ntu̱ xlacán ni̱ xlakapasko̱y, chu̱ na̱ tzucuko̱lh pa̱lacachihui̱nanko̱y Dios aktum xasa̱sti tama̱catzi̱ní̱n hua̱ntu̱ xma̱xqui̱ma̱kó̱. \v 7 Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ta̱kmunuko̱lh xkalhacu̱tuycán xli̱pacscán. \p \v 8 Aktutu papá̱ ma̱kátzi̱lh la̱ntla̱ xli̱mixatujuna̱n sábado xama̱ c-xpu̱kalhtahuakacan judíos xala c-Efeso, chu̱ antá̱ tancs xma̱akata̱ksni̱ma̱kó̱ tachixcuhuí̱tat xpa̱lacata xtapaksi̱t Dios, la̱ntla̱ ma̱la̱namputún c-quilaksti̱pa̱ncán. \v 9 Hua̱mpi̱ ma̱squi li̱huana̱ li̱tzáksalh makaca̱najlaputunko̱lh, xuilakó̱ makapitzi̱n xalactzaca̱tna̱ ti̱ ni̱ xkalhakaxmatputunko̱y, chu̱ luhua c-xlacati̱ncán ti̱ xtamacxtumi̱ko̱y, chu̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, cala̱huá̱ xli̱kalhchihui̱nanko̱y yuma̱ xasa̱sti latáma̱t tu̱ xli̱chihui̱nán Jesús. Pablo nia̱lh lay xta̱pa̱ti̱ko̱y, chu̱ pu̱tum ta̱taxtuko̱lh hua̱nti̱ xca̱najlaniko̱ni̱t Jesús, chu̱ antá̱ le̱nko̱lh c-aktum tlanca xchic cha̱tum chixcú̱ huanicán Tirano, hua̱ntu̱ la̱ xapu̱ta̱kchihui̱n chiqui xmaclacasquincán. \v 10 Aktuy ca̱ta̱ latáma̱lh Pablo c-Efeso, chu̱ hua̱nti̱ xuilako̱chá̱ c-xli̱ca̱tlanca̱ yama̱ tlanca xatiyat huanicán Asia, ni̱ pala cha̱tum tamakáxtakli̱ hua̱nti̱ ni̱ káxmatli̱ xtachihui̱n Quimpu̱chinacán, chuná̱ la̱ judíos, chu̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos. \v 11 Dios xma̱xqui̱y li̱tlihuaka̱ Pablo laqui̱mpi̱ natlahuako̱y lactlanca li̱ca̱cni tatlahu, chu̱ lhu̱hua̱ ti̱ ma̱pacsako̱lh. \v 12 Hasta ma̱squi caj aktlápat, usuchí̱ la̱ntla̱ tu̱ ya̱ lháka̱t hua̱ntu̱ xtoklhni̱t Pablo, huá̱ xle̱niko̱cán ta̱tatlaní̱n, chu̱ acxni̱ xlacán xli̱macspalhko̱cán, tuncán xtatla̱ni̱ko̱y; chu̱ na̱ chuná̱ xaxcajua̱la cspiritu akskahuiní, tuncán xmakaxtakko̱y hua̱nti̱ xli̱tlahuako̱cán xlhaka̱t Pablo. \v 13-14 Hua̱mpi̱ cumu xlama̱kó̱ antá̱ c-Efeso makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ mat tla̱n xtlakaxtuko̱y akskahuiní̱n, na̱ xuí̱ cha̱tum hua̱nti̱ xacstuli̱ma̱pa̱cuhui̱cán xapuxcu pa̱li̱ xuanicán Esceva, xlá̱ xuilakó̱ kalhatujun xlakkahuasán. Pus huá̱ chú̱ xlakkahuasan Esceva, yama̱ chixcuhui̱n na̱ xuanko̱y pi̱ xcatzi̱nanko̱y, chu̱ xpaxia̱lhnantla̱huanko̱y c-lactzu̱ ca̱chiquí̱n laqui̱mpi̱ nama̱pacsako̱y hua̱nti̱ xmakatlajako̱ni̱t cspiritu akskahuiní. Cumu xlacán xli̱ta̱chihui̱nanko̱cani̱ttá̱ pi̱ Pablo xli̱quilhán xtucuhuini Jesús, chu̱ pacs ta̱tatlaní̱n xtatla̱ni̱ko̱y, pus xlacán na̱ li̱tzaksaputunko̱lh pala xli̱ca̱na̱ tla̱n chuná̱ natlakaxtuko̱y akskahuiní̱n. Pus maktum quilhtamacú̱ acxni̱ ma̱noklhuko̱lh cha̱tum hua̱nti̱ xmakatlajani̱t cspiritu akskahuiní, chuná̱ huaniko̱lh: “¡C-xtucuhuini Jesús hua̱nti̱ li̱akchihui̱nán Pablo quin cca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n pi̱ camakaxtáktit tama̱ chixcú!” \v 15 Hua̱mpi̱ yama̱ akskahuiní̱ chuná̱ kalhti̱ko̱lh: “Quit clakapasa̱ Jesús, chu̱ na̱ ccatzi̱y xatí̱ tama̱ Pablo, hua̱mpi̱ huixín, ¿tú̱ milakasicán pala tla̱n naquinca̱ma̱paksi̱yá̱tit?” \p \v 16 Pus huá̱ chú̱ yama̱ chixcú̱ ti̱ xpa̱laktaju̱ni̱t xaxcajua̱la cspiritu akskahuiní, lhkan lakanko̱lh, na̱ chipako̱lh, tlak macálalh ni̱ xahua̱ xlacán. Pus chí̱ tza̱lako̱lh yama̱ c-chiqui, caja huá̱ macxti̱tpu̱xtuko̱cani̱t xlhaka̱tcán, a̱takalán tza̱lataxtuko̱lh c-chiqui̱ xamakxlihuakán, chu̱ na̱ tla̱n xatasipa̱ní̱n. \v 17 Xli̱pacs hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Efeso hua̱nti̱ ni̱ judíos, chu̱ hua̱nti̱ judíos, catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xakspulako̱ni̱t yama̱ catzi̱nani̱n lakkahuasán, chu̱ pe̱cuanko̱lh, chu̱ huá̱ xpa̱lacata xli̱ca̱tlanca yama̱ tíyat xli̱chihui̱nancán la̱ntla̱ xkalhi̱y li̱tlihuaka̱ xtucuhuini Jesús. \p \v 18 Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t xtachihui̱n Jesús hua̱mpi̱ la̱ntla̱ xapu̱lana̱ cala̱huá̱ xli̱catzi̱ko̱y, chu̱ xlaksoka̱li̱ko̱y a̱makapitzí̱n, pu̱tum xminko̱y, chu̱ c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat xkalhapalako̱y hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n xtlahuako̱ni̱t. \v 19 Chu̱ na̱ chuná̱ lhu̱hua̱ ti̱ xcatzi̱nanko̱y, usu cscuhuananko̱y, li̱minko̱lh xlibrojcán hua̱ntu̱ xli̱scuhuananko̱y, chu̱ macxtum antá̱ c-xlacati̱n li̱lhu̱hua̱ lhcuyuko̱lh. A̱li̱sta̱lh tlahuaniko̱lh xcui̱ntajcán la̱ntla̱ xtápalh, li̱huacá̱ ti̱puxamaca̱hu mi̱lh tumi̱n xla plata tiqui̱táxtulh. \v 20 Chuná̱ chú̱ c-xli̱ca̱tlanca yama̱ tíyat luhua anán li̱tlihuaka̱ la̱ntla̱ li̱huacá̱ xta̱kahuani̱ma̱ xtachihui̱n Jesús, chu̱ xtali̱huaqui̱ma̱kó̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y. \p \v 21 Alh tzinú̱ quilhtamacú̱, chu̱ Pablo aktum cátzi̱lh pi̱ nalakapaxia̱lhnampalako̱y yama̱ ca̱najlaní̱n hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Macedonia, chu̱ Acaya, chu̱ na̱ xlacapa̱stacni̱t pi̱ nachá̱n c-Jerusalén, chu̱ hasta c-Roma. \v 22 Hua̱mpi̱ cumu xlacasquinca pi̱ xlá̱ natamakaxtaka̱ a̱tzinuj quilhtamacú̱ antá̱ c-xatiyat Asia, huaniko̱lh Timoteo, chu̱ Erasto pi̱ capu̱lako̱lhá̱ c-Macedonia, chu̱ a̱li̱sta̱lh xlá̱ antá̱ nalakcha̱nko̱y. \s1 Lacatzucuy tlanca tasi̱tzi̱ c-Efeso \p \v 23 Acxni̱ yama̱ quilhtamacú̱ c-Efeso makapitzi̱n chixcuhuí̱n tzucuko̱lh li̱si̱tzi̱ko̱y, chu̱ li̱aklhu̱hua̱tnanko̱y caj xpa̱lacata yama̱ xasa̱sti latáma̱t hua̱ntu̱ xli̱chihui̱nama̱ Pablo cani̱huá̱. \v 24 Huá̱ ma̱actzúqui̱lh cha̱tum chixcú̱ xuanicán Demetrio; yuma̱ chixcú̱ xtlahuako̱y, xla plata, lactzu̱ la̱ siculán anta̱ni̱ xtanu̱ma̱ xatatlahuamakxtu Diana hua̱nti̱ xdioscán xli̱ma̱xtuko̱ni̱t yama̱ ca̱chiquí̱n sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ tachixcuhuí̱tat xca̱cni̱naniko̱y; chu̱ Demetrio cha̱lu̱hua cscujní̱n hua̱nti̱ xma̱scujuko̱y, chu̱ lhu̱hua tumi̱n xtlajako̱y hua̱ntu̱ xtlahuako̱y. \v 25 Pus huá̱ xpa̱lacata̱ li̱ma̱macxtumi̱ko̱lh cscujní̱n, chu̱ xli̱pacs a̱makapitzi̱n chixcuhuí̱n hua̱nti̱ na̱ huá̱ xli̱scujko̱y hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuay, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: “Chixcuhuí̱n xala c-Efeso, huixín catzi̱yá̱tit pi̱ yuma̱ tascújut tla̱n li̱latama̱ya̱hu sa̱mpi̱ antá̱ mima̱ hua̱ntu̱ li̱hua̱yama̱hu cha̱li̱ cha̱lí̱. \v 26 Hua̱mpi̱ chú̱ ma̱n huixín ucxilhpá̱tit, chu̱ kaxpatpá̱tit la̱ntla̱ yama̱ chixcu Pablo chihui̱nama̱xqui̱ko̱y tachixcuhuí̱tat, chu̱ li̱ma̱akata̱ksni̱ko̱ni̱t pi̱ yama̱ tascújut hua̱ntu̱ macani̱tlahuako̱ni̱t chixcuhuí̱n, chu̱ li̱maca̱nko̱y xdioscán, ni̱tú̱ xlakasi, sa̱mpi̱ mat ni̱ xli̱ca̱na̱ Dios. Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ma̱akata̱ksni̱ko̱ni̱ttá̱ u̱nú̱ c-Efeso, hua̱mpi̱ ni̱ caj xma̱n antá̱ u̱nú, hua̱mpi̱ na̱ chuná̱ a̱yuj xli̱lakatlanca̱ c-xatiyat Asia. \v 27 Xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua tuhua̱, chu̱ li̱pe̱cua̱ naquinca̱qui̱taxtuniyá̱n sa̱mpi̱ nia̱lh tí̱ quintica̱maktama̱huanán, chu̱ na̱ chuna li̱tum yama̱ tlanca siculán anta̱ni̱ tanu̱ma̱ quimpa̱xcatzican Diana lhu̱hua̱ hua̱nti̱ nalakmakanko̱y, chu̱ nia̱lh tí̱ catilakataquilhpú̱talh xli̱pacs hua̱nti̱ huilakó̱ c-xatiyat Asia, chu̱ na̱ chuná̱ yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ huilakó̱ c-xli̱ca̱tlanca̱ nia̱lh catima̱xqui̱ko̱lh ca̱cni.” \p \v 28 Acxni̱ yama̱ chixcuhuí̱n kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱lh Demetrio, xlacán luhua si̱tzi̱ko̱lh, chu̱ chuná̱ tzucuko̱lh ca̱tasako̱y: “¡Caxani̱li̱huayá̱ caca̱cni̱nanica̱ quimpa̱xcatzican Diana hua̱nti̱ ma̱paksi̱nán yunú̱ c-Efeso!” \p \v 29 Caj li̱puntzú̱ lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xala yama̱ ca̱chiquí̱n tamacxtumi̱ko̱lh, chu̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ tzucuko̱lh aklhu̱hua̱tnanko̱y, lacapala̱tnanko̱lh; chipako̱lh cha̱tuy chixcuhuí̱n xala c-Macedonia hua̱nti̱ xta̱lapu̱lako̱y Pablo, xlacán xuaniko̱cán Gayo, chu̱ Aristarco, chu̱ xuatale̱nko̱lh lacatum ca̱lakuá̱n anta̱ni̱ xuí̱ xapu̱lakasta̱n campo laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱kalhapali̱ko̱cán. \v 30 Pablo xtanu̱putún anta̱ni̱ pacs xtamacxtumi̱ko̱ni̱t tachixcuhuí̱tat laqui̱mpi̱ nata̱kalhchihui̱nanko̱y, hua̱mpi̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús ni̱ lacasquiniko̱lh nalaktanu̱ko̱y. \v 31 Xa̱huachí̱ makapitzi̱n ma̱paksi̱nani̱n romanos hua̱nti̱ xamigos xuanko̱ni̱t Pablo macaminiko̱lh tachihuí̱n pi̱ ni̱ calaktanu̱ko̱lh c-pu̱chihuí̱n sa̱mpi̱ nitlan xli̱catzi̱ko̱y ti̱ antá̱ tamakstokko̱ni̱t. \v 32 Anta̱ni̱ xli̱cha̱nko̱cani̱t Gayo, chu̱ Aristarco, xli̱pacs ti̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xca̱tasama̱kó̱, chu̱ tanuj tanu̱ xuanko̱y cha̱tum cha̱tum, chu̱ makapitzí̱n na̱ chuná̱ xmakquilhuama̱kó̱ ma̱squi ni̱ xcatzi̱ko̱y xatú̱ xpa̱lacata luhua xli̱tamakstokko̱ni̱t. \v 33 Makapitzi̱n judíos hua̱nti̱ na̱ antá̱ xmaktanu̱ma̱kó̱, ucxilhko̱lh cha̱tum tali̱pa̱hu judío xuanicán Alejandro, xlacán maca̱nko̱lh calacatin, chu̱ huaniko̱lh pi̱ cata̱kalhchihui̱nanko̱lh. Xlá̱ chaxli̱ xmacán c-xlacati̱ncán pi̱ cataquilhcacsko̱lh tzinú̱, xma̱xqui̱putunko̱y talulóktat xatú̱ luhua qui̱taxtuma̱. \v 34 Hua̱mpi̱ acxni̱ hua̱nti̱ si̱tzi̱ko̱ni̱t catzi̱ko̱lh pi̱ na̱ judío yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ xma̱cacsaputunko̱y, pus li̱huaca̱ palha tzucuko̱lh ca̱tasako̱y, ma̱x pala aktuy hora chuná̱ acchilij xuilaca̱, chu̱ chuná̱ xquilhuama̱kó̱: “¡Caxani̱li̱huayá̱ caca̱cni̱nanica̱ Diana xpa̱xcatzican ti̱ xala c-Efeso!” \p \v 35 Acxni̱ chilh cha̱tum csecretario ma̱paksi̱ná̱ antá̱ xalá, yama̱ tachixcuhuí̱tat huaniko̱lh pi̱ cakatxtakko̱lh, chu̱ acxni̱ chú̱ katxtakko̱lh tzinú̱, xlá̱ chuná̱ huaniko̱lh: “Chixcuhuí̱n xala c-Efeso, huixín catzi̱yá̱tit pi̱ acxni̱ mini̱tanchá̱ c-akapú̱n quimpa̱xcatzican Diana u̱nú̱ quinca̱lakchín la̱ aktum xatatlahuamakxtu sa̱ntu̱ xla chíhuix, huá̱ xpa̱lacata̱ antá̱ u̱nú̱ yá̱ tlanca csiculán laqui̱mpi̱ nalakataquilhpu̱taya̱hu, chu̱ namaktakalha̱hu. \v 36 Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ ni̱ pala cha̱tum ti̱ cati̱hua̱ pala ni̱ xli̱ca̱na̱. ¿Tú̱huan chi̱nchu̱ huixín li̱aklhu̱hua̱tnaná̱tit? Huata xatlá̱n caj cacs calacahuántit, chu̱ ni̱tú̱ titlahuayá̱tit hua̱ pala tú̱ caj xaaklakuá̱. \v 37 Sa̱mpi̱ yuma̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ huixín u̱nú̱ li̱tanko̱ni̱tántit ni̱tú̱ li̱kalhakama̱nama̱kó̱ tlanca csiculan quidioscan Diana, chu̱ na̱ ni̱ pala huá̱ Diana̱ cala̱huá̱ li̱chihui̱nanko̱y. \v 38 Chí̱ hua̱ palapi̱ hua̱ Demetrio, chu̱ a̱makapitzí̱n ti̱ na̱ huatiya̱ tascújut li̱scujma̱kó̱, pala tú̱ li̱makasi̱tzi̱ko̱cani̱t, usu pala tú̱ ni̱tlá̱n tlahuaniko̱cani̱t, pus hua̱ntu̱ lacati̱tum cama̱lacapu̱ko̱lh c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱naní̱n, sa̱mpi̱ huá̱ xlacán lakahuilakó̱ laqui̱mpi̱ natlahuako̱y justicia, chu̱ nama̱xoko̱ni̱ko̱y hua̱nti̱ chuná̱ mini̱niy. \v 39 Chí̱ lapi̱ huí̱ tu̱ a̱ti̱pa̱tu̱ tu̱ lacasquiná̱tit xca̱tlahuanicaná̱tit, pus hua̱ntu̱ lacati̱tum catastóktit c-pu̱ma̱paksí̱n laqui̱mpi̱ antá̱ naca̱lacca̱xtlahuanicaná̱tit. \v 40 Huá̱ xpa̱lacata chuná̱ quit cca̱lihuanimá̱n, sa̱mpi̱ pala huá̱ lactali̱pa̱hu ma̱paksi̱nani̱n romanos nacatzi̱ko̱y pi̱ huixín pu̱tum tastokni̱tántit, chu̱ huilhaj lapá̱tit, natzucucaná̱n quinca̱li̱ya̱huacaná̱n pi̱ ma̱lacatzuqui̱ma̱hu guerra, acxni̱ chú̱ naquinca̱kalhasquincaná̱n xatú̱ xpa̱lacata xli̱tastokni̱tahu, chu̱ xatú̱ xli̱aklhu̱hua̱tnana̱hu, ¿lá̱ntla̱ chú̱ nahuana̱hu nakalhti̱nana̱hu?” \v 41 Acxni̱ chuná̱ ta̱kalhchihui̱nanko̱lh yuma̱ secretario, xli̱pacscán akata̱ksniko̱lh hua̱ntu̱ xuanima̱kó̱, chu̱ a̱li̱sta̱lh pacs anko̱lhá̱ c-xchiccán. \c 20 \s1 Pablo an c-Macedonia, chu̱ c-Grecia \p \v 1 Acxni̱ chu̱ yama̱ hua̱nti̱ csi̱tzi̱ko̱ni̱t tacacsko̱lh, Pablo ma̱stokko̱lh xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús laqui̱mpi̱ nama̱akpuhuanti̱ni̱ko̱y, acxni̱ chu̱ ta̱kalhchihui̱nanko̱lh, lacapala̱ tzúculh taca̱xa, chu̱ macachipako̱lh, huaniko̱lh pi̱ aya xama̱, chu̱ taquilhánu̱lh, alh c-xatiyat Macedonia. \v 2 Xli̱pacs lactzu̱ ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ xlá̱ ti̱yatáxtulh ta̱kalhchihui̱nanko̱lh hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, chu̱ chuná̱ anchá̱ hasta c-xatiyat Grecia. \v 3 Aktutu papá̱ antá̱ latáma̱lh, chu̱ acxni̱ chú̱ aya xtaca̱xni̱t, aya nataju̱y c-pu̱tacutnu̱ laqui̱mpi̱ naán c-Siria acxni̱ cátzi̱lh pi̱ xanapuxcun judíos xli̱chihui̱nanko̱ni̱t pi̱ nachipako̱y c-pu̱tacutnu, chu̱ namakni̱ko̱y. Puschí̱ ni̱ fuerza̱ tlahuánilh antá̱ napu̱án c-pu̱tacutnu, huata xatlá̱n chípalh xatiji Macedonia, chu̱ antá̱ nati̱taxtupalay laqui̱mpi̱ tla̱n nachá̱n. \v 4 Ta̱anko̱lh Pablo makapitzi̱n nata̱laní̱n, cha̱tum xuanicán Sópater xkahuasa Pirro xala c-Berea, Aristarco, chu̱ Segundo xala c-Tesalónica, Gayo xala c-Derbe, Timoteo, Tíquico xala c-Asia. \v 5 Yuma̱ chixcuhuí̱n pu̱lako̱lh laqui̱mpi̱ antá̱ naquinca̱kalhi̱ya̱chá̱n c-Troas. \v 6 Cha̱nchu̱ quin, acxni̱ xti̱taxtuni̱ttá̱ xpa̱scuajcan judíos la̱ntla̱ huako̱y caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ ni̱tú̱ kalhi̱y levadura, antá̱ c-Filipos ctaju̱hu c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ akquitzis quilhtamacú̱ ctacutnahu c-chúchut hasta ccha̱hu c-Troas anta̱ni̱ clakcha̱nko̱hu yamá̱ hua̱nti̱ aya xpu̱lako̱ni̱t. Cha̱nchu̱ antá̱ clatama̱hu aktujun quilhtamacú̱. \s1 Pablo ma̱lakastakuani̱y cha̱tum kahuasa huanicán Eutico \p \v 7 Acxni̱ cha̱lh domingo ca̱ko̱tanú̱n, tamacxtumi̱hu laqui̱mpi̱ Pablo naquinca̱lakchakaniyá̱n caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ nacli̱ma̱xqui̱ya̱hu ca̱cni̱ Jesús, chu̱ cumu aya naán li̱cha̱lí̱, huá̱ xpa̱lacata Pablo luhua maka̱s xli̱akchihui̱nanima̱kó̱ nata̱laní̱n, hasta cha̱lh ta̱ncánat ni̱ xa̱ma̱katsputuy la̱ntla̱ xli̱xakatli̱ma̱kó̱ xtachihui̱n Dios. \v 8 C-cuarto anta̱ni̱ xactamacxtumi̱ni̱tahu, ta̱lhma̱na chiqui xuani̱t, chu̱ hasta xquilhmactutu xacuilacha̱hu, aklhu̱hua li̱maksko̱ xma̱pasi̱cani̱t hua̱ntu̱ xacli̱makskoma̱hu. \v 9 Aya xlacatza̱lani̱t ita̱t tzi̱sní, chu̱ Pablo chunacú̱ xchihui̱nama̱, chu̱ cha̱tum kahuasa antá̱ xuí̱ c-ventana xkaxmatnima̱ xtachihui̱n Pablo, hua̱mpi̱ acxni̱ nia̱lh lay lacata̱yánilh talhtata, maktum la̱ntla̱ lhcat lacahua̱, lhkan minchá, chu̱ poklh tamákuasli̱ hasta c-tiji, xaní̱n qui̱sacqui̱ca̱. \v 10 Pablo lacapala̱ táactalh c-xata̱lhma̱n chiqui; acxni̱ chilh anta̱ni̱ xmá̱ kahuasa, snat tláhualh, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh a̱makapitzí̱n: \p —¡Ni̱ cape̱cuántit! Yuma̱ kahuasa stacnamajcú, ni̱tú̱ ni̱ma̱. \p \v 11-12 Xli̱ca̱na̱ xlá̱, acxni̱ aya kátsputli, yama̱ kahuasa le̱nca̱ c-xchic xta̱chuná̱ la̱mpala ni̱tú̱ xlanini̱t, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ ucxilhko̱lh luhua li̱pa̱xuhuako̱lh. A̱li̱sta̱lh Pablo tahuacapá̱ c-cuarto anta̱ni̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t, lakchakaniko̱lh caxtala̱nchu̱ hua̱ntu̱ li̱ma̱xqui̱ko̱lh ca̱cni̱ Jesús, chu̱ acxni̱ pacs macxtum xua̱yanko̱ni̱t xlá̱ tzucupaj ma̱lhma̱ni̱y xtachihuí̱n xakchihui̱nama̱ hasta xkakako̱lh. Acxni̱ chu̱ xkakako̱lh yama̱ quilhtamacú̱, Pablo táca̱xli̱, chu̱ chípalh xatiji Aso. \s1 Pablo cha̱n c-Mileto \p \v 13 Quin cpu̱lahu, ctaju̱hu c-aktum pu̱tacutnu, chu̱ cpa̱tacutui cahu c-xaca̱chiqui̱n Aso laqui̱mpi̱ antá̱ nacti̱ti̱ya̱hu Pablo, sa̱mpi̱ ni̱ taju̱pútulh c-pu̱tacutnu, huata caj tla̱huáalh. \v 14 Acxni̱ chú̱ antá̱ cta̱tanoklhcha̱hu, lacxtum ctaju̱palahu c-pu̱tacutnu, chu̱ cahu c-Mitilene. \v 15 Antá̱ chú̱ ctaca̱xpalahu, chu̱ li̱cha̱lí̱ c-pu̱tacutnu̱ cti̱taxtuhu c-xlacati̱n aktum ca̱chiquí̱n huanicán Quio, xli̱tu̱xama̱ ccha̱hu c-Samos, chu̱ li̱ta̱ti̱má̱ ccha̱hu c-Mileto. \v 16 Ma̱squi luhua lacatzú̱ xuí̱ xaca̱chiqui̱n Efeso, ni̱ lacásquilh naccha̱na̱hu hasta antá, sa̱mpi̱ ni̱ xlacasquín nama̱makapali̱cán, usu maka̱s nalatama̱y c-xatiyat Asia, huata xatlá̱n ti̱tum xcha̱mputún c-Jerusalén laqui̱mpi̱ xquilhta nachá̱n acxni̱ taxtuy xapa̱scua huanicán Pentecostés. \s1 Pablo stacya̱huako̱y lakko̱lun puxcu̱naní̱n c-siculán xala c-Efeso \p \v 17 Huata hua̱ntu̱ tláhualh Pablo acxni̱ xacuilahu c-Mileto, xlá̱ maca̱niko̱lh tachihuí̱n yama̱ lakko̱lún hua̱nti̱ xpuxcu̱naniko̱y nata̱laní̱n c-Efeso pi̱ calakminko̱lh c-Mileto sa̱mpi̱ xta̱kalhchihui̱namputunko̱y. \v 18 Acxni̱ xlacán chinko̱lh, chuná̱ huaniko̱lh: “Huixín stalanca catzi̱yá̱tit la̱ntla̱ xacca̱ta̱lamá̱n acxni̱ pu̱lana̱ ctiqui̱lachi̱ u̱nú̱ c-xatiyat Asia. \v 19 Huixín catzi̱yá̱tit pi̱ niucxni̱ xactlanca̱catzi̱y, xa̱li̱ankalhí̱n xata̱ctu̱jú̱n xacli̱scujnanima̱ Quimpu̱chinacán, maklhu̱hua̱ cca̱laktasán, chu̱ cca̱ma̱akpuhuantí̱n acxni̱ xlaclata̱yayá̱tit, chu̱ lhu̱hua tali̱puhuá̱n quilákchilh, xa̱hua̱ tapa̱tí̱n caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ xquintlahuaniputunko̱y judíos. \v 20 Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, quit ni̱ pala caj hua̱ tamá̱ cli̱tamakaxtáknilh, pus ankalhí̱n cca̱li̱ta̱kalhchihui̱nán xli̱ma̱paksi̱n Dios hua̱ntu̱ luhua xca̱tzanka̱niyá̱n aksti̱tum nalatapa̱yá̱tit anta̱ni̱ c-milacati̱ncan li̱lhu̱hua, xa̱hua̱ c-akatunu minchiccán. \v 21 Xacma̱lacatancsanima̱kó̱ ni̱ xma̱n hua̱nti̱ judíos, hua̱mpi̱ na̱ xa̱hua̱ hua̱nti̱ a̱tanuj chixcuhuí̱n pi̱ catalakaspitta̱yako̱lh la̱qui̱mpi̱ xma̱n hua̱ Dios nalakachixcuhui̱ko̱y, chu̱ caca̱najlaniko̱lh pi̱ xta̱stum Jesucristo tla̱n nama̱akpu̱taxti̱ko̱y. \v 22 Pus huá̱ chú̱ quit cama̱ c-Jerusalén sa̱mpi̱ hua̱ Espíritu Santo chuná̱ quima̱catzi̱ni̱ma̱, hua̱mpi̱ ni̱ pala tzinú̱ ccatzi̱y tu̱ antá̱ naquiakspulaya̱chá. \v 23 Caj xma̱n pu̱lactum quit ccatzi̱y, sa̱mpi̱ hua̱ Espíritu Santo quima̱catzi̱ni̱y akatunu ca̱chiquí̱n anta̱ni̱ cani̱t, huan pi̱ ankalhí̱n quinkalhkalhi̱y pu̱la̱chi̱n, xa̱hua̱ lhu̱hua tapa̱tí̱n. \v 24 Hua̱mpi̱ ni̱tú̱ quimaka̱klhay, chu̱ ni̱ pala huá̱ quilatáma̱t clakcatzán ma̱squi cacni̱lh, huata caj xma̱n huá̱ quit cli̱ta̱katzanka̱y pi̱ xacma̱kantáxti̱lh quintascújut hua̱ntu̱ Quimpu̱chinacán quima̱cui̱ntajli̱ni̱t laqui̱mpi̱ nacli̱xakatli̱ko̱y tachixcuhuí̱tat la̱ntla̱ Dios lakalhamanko̱y, chu̱ makta̱yaputunko̱y. \p \v 25 “Pus la̱nchú̱ quit tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ xli̱pacs huixín hua̱nti̱ cca̱li̱akchihui̱nanini̱tán la̱ lacasquín Dios nalatapa̱yá̱tit c-xtapáksi̱t, chu̱ nia̱lh pala maktum caquintiucxílhtit. \v 26 Pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pala tí̱ caj naaktzanka̱ta̱yay, quit ni̱ quincuenta̱. \v 27 Sa̱mpi̱ quit ni̱tú̱ cca̱ma̱aktze̱kuili̱nini̱tán, huata tancs cca̱li̱xakatli̱ni̱tán hua̱ntu̱ Dios lacasquín nacatzi̱yá̱tit xpa̱lacata xlaktaxtut mili̱stacnacán. \v 28 Chú̱ quit cca̱huaniyá̱n pi̱ miacstucán cui̱ntaj caca̱tlahuacántit, chu̱ na̱ chuná̱ luhua cui̱ntaj catlahuakó̱tit yamá̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huamputunko̱y Dios, chu̱ hua̱nti̱ xlá̱ lacsacko̱ni̱t nalakma̱xtuko̱y. Sa̱mpi̱ hua̱ Espíritu Santo ca̱li̱ma̱xtuni̱tán la̱ xanapuxcún hua̱nti̱ namaktakalhko̱y yamá̱ hua̱nti̱ Quimpu̱chinacan Jesús li̱macamá̱sta̱lh xlatáma̱t, chu̱ stajmákalh xkalhni̱ laqui̱mpi̱ nalakma̱xtuko̱y, chu̱ ni̱ catica̱ta̱pa̱tí̱n pala caj mimpa̱lacatacán naaktzanka̱ta̱yako̱y. \v 29 Quit stalanca ccatzi̱y pi̱ acxni̱ aya cani̱ttá nahuán, ni̱ tzanka̱y lacli̱xcajnit chixcuhuí̱n hua̱nti̱ naminko̱y ca̱akskahuiyá̱n laqui̱mpi̱ nalaclata̱yayá̱tit c-mintaca̱najlacán, xlacán xta̱chuná̱ la̱ xahuanani̱n la̱páni̱t acxni̱ lakchinko̱y borrego ma̱laksputuputunko̱y. \v 30 Luhua skálalh catahuilátit sa̱mpi̱ hasta hua̱nti̱ lacxtum ca̱ta̱tamacxtumi̱ko̱yá̱n la̱nchú̱, makapitzi̱n natalakaspitta̱yako̱y, chu̱ nalakmakanko̱y xtalacapa̱stacni Dios, chu̱ natzucuko̱y ma̱siyuko̱y tanuj talacapa̱stacni̱ hua̱ntu̱ caj ta̱ksaní̱n, chu̱ lhu̱hua̱ nali̱pa̱huanko̱y. \v 31 Huixín luhua li̱huana̱ calacapa̱stáctit la̱ntla̱ quit cca̱maktakalhni, cca̱makta̱yán, cca̱lakli̱puhuán, hasta na̱ luhua tatasa̱ xacca̱li̱stacya̱huani̱tán kotanu̱ma̱ tuncuhuima̱ hasta cma̱kátzi̱lh aktutu ca̱ta, hua̱mpi̱ niucxni̱ cca̱li̱tlakuán. \p \v 32 “Huá̱ chú̱ nata̱laní̱n, quit ankalhí̱n nacsquiniy li̱tlá̱n Dios caj mimpa̱lacatacán laqui̱mpi̱ niucxnicú̱ naca̱tzanka̱niyá̱n xtalakalhamá̱n, chu̱ xtapá̱xqui̱t, chu̱ cacha̱lh xtalacapa̱stacni hasta c-minacu̱cán laqui̱mpi̱ ni̱ natatlaji̱yá̱tit c-mintaca̱najlacán, laqui̱mpi̱ na̱ namaklhti̱nanko̱yá̱tit xli̱pacs hua̱ntu̱ xlá̱ ma̱lacnu̱niko̱ni̱t nama̱xqui̱ko̱y xlakskatá̱n hua̱nti̱ nali̱pa̱huanko̱y. \v 33 Quit niucxni̱ xaclakati̱laca̱ni̱t, usu xacpuhua̱ pala na̱ tla̱n xackálhi̱lh hua̱ntu̱ huixín kalhi̱yá̱tit, pala xalacuan milhaka̱tcán, usuchí̱ hua̱ mintumi̱ncán. \v 34 Huixín stalanca catzi̱yá̱tit pi̱ quit ankalhí̱n quimacán xacli̱scujma̱ laqui̱mpi̱ nactlajay hua̱ntu̱ nacli̱hua̱yana̱hu, quit, chu̱ yumá̱ hua̱nti̱ ankalhí̱n quinta̱lamakó̱. \v 35 Quit tancs cca̱ma̱siyunín pi̱ xlacasquinca̱ nascujá̱tit laqui̱mpi̱ tla̱n namakta̱yali̱pinko̱yá̱tit hua̱nti̱ ni̱ lay scujko̱y, usu hua̱nti̱ luhua maclacasquima̱kó̱ tamakta̱y; sa̱mpi̱ luhua caj calacapa̱stáctit xtachihui̱n Quimpu̱chinacan Jesús acxni̱ chuná̱ huá̱: ‘Xali̱huaca̱ tla̱n aktziyaj nali̱latapa̱ya̱ tu̱ nata̱qui̱nana, ni̱ xahuá̱ tu̱ namakamaklhti̱nana.’” \p \v 36 Acxni̱ chuná̱ li̱xakatli̱ko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, Pablo, chu̱ yama̱ lakko̱lún, tatzokostako̱lh, chu̱ lacxtum tlahuako̱lh xoracioncán. \v 37 Pacs xtasama̱kó̱ acxni̱ cha̱tunu cha̱tunu̱ laktalacatzúhui̱lh Pablo, snatko̱lh, chu̱ lacatzu̱cko̱lh yama̱ lakko̱lutzí̱n, chu̱ huaniko̱lh hasta cha̱lí̱. \v 38 Pacs luhua li̱tali̱puhua̱ni̱ko̱lh tachihuí̱n hua̱ntu̱ huaniko̱lh, pi̱ nia̱lh ucxni̱ catiucxilhpalako̱lh. Huata caj cacs lacahuanko̱lh nia̱lh tí̱ chihuí̱nalh, chu̱ anko̱lh lakaxtakko̱y c-pu̱tacutnu. \c 21 \s1 Pablo cha̱n c-Jerusalén \p \v 1 Acxni̱ chú̱ ctaju̱hu c-pu̱tacutnu, akxtakya̱huako̱hu yama̱ nata̱laní̱n c-Efeso, ti̱tum ctacutnahu hasta ccha̱hu c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Cos, chu̱ li̱cha̱lí̱ ccha̱hu c-Rodas, li̱tu̱xama̱ chú̱ ccha̱hu c-Pátara. \v 2 Acxni̱ antá̱ ccha̱hu, cucxilhui̱ aktum pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xama̱ c-Fenicia, antá̱ ctaju̱hu laqui̱mpi̱ huá̱ nacpu̱ana̱hu. \v 3 La̱ntla̱ chú̱ tla̱huama̱ pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xacpu̱ama̱hu, a̱li̱mákat cucxilhui̱ isla de Chipre, hua̱mpi̱ ni̱ ctachokohu, huata c-pakxuqui̱ cakapa̱lhka̱makahu, chu̱ ti̱tum cahu c-chúchut hasta c-xatiyat Siria. Hua̱mpi̱ yama̱ pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xacpu̱ama̱hu xli̱makaxtákat xuani̱t tacuca̱ c-xaca̱chiqui̱n Tiro, pus hasta antá̱ quinca̱le̱ncán. \v 4 Acxni̱ ccha̱hu, cta̱ctahu c-pu̱tacutnu, chu̱ clakapaxia̱lhnanko̱hu hua̱nti̱ xala yama̱ ca̱chiquí̱n hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, chu̱ aktujun quilhtamacú̱ antá̱ xaclama̱hu. Antá̱ makapitzí̱n nata̱laní̱n huaniko̱lh Pablo pi̱ ni̱ fuerza̱ catlahuánilh naán c-Jerusalén sa̱mpi̱ chuná̱ xma̱catzi̱ni̱ko̱ni̱t Espíritu Santo. \v 5 Acxni̱ chu̱ qui̱áccha̱lh quilhtamacú̱ la̱ntla̱ antá̱ xaclama̱hu fuerza̱ ctaca̱xui, chu̱ cquilhta̱yahu tiji, na̱ pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús quinca̱ta̱ankó̱n, chuná̱ chixcuhuí̱n, xlacchajancán, chu̱ xcamancán hasta c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. Antá̱ chú̱ macxtum ctatzokostahu, chu̱ ctlahuahu oración. \v 6 A̱li̱sta̱lh chú̱ macxtum cla̱macatiyahu, chu̱ cla̱huanihu hasta cha̱lí̱; quin ctaju̱hu c-pu̱tacutnu, chu̱ xlacán tapu̱spitko̱lh, anko̱lhá̱ c-xchiccán. \v 7 Acxni̱ chú̱ ctaca̱xui̱ c-Tiro, ccha̱hu c-Tolemaida. Antá̱ chú̱ cta̱ctahu c-pu̱tacutnu, chu̱ antá̱ na̱ clakapaxia̱lhnanko̱hu hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, hua̱mpi̱ caj aktum quilhtamacú̱ antá̱ ctamakaxtakui. \v 8 Li̱cha̱lí̱, Pablo, chu̱ quin ti̱ lacxtum xacta̱lapu̱laya̱hu ctaca̱xui̱ c-Tolemaida, chu̱ ctla̱huana̱hu hasta c-aktum li̱tum ca̱chiquí̱n huanicán Cesarea. Antá̱ chú̱ clakapaxia̱lhnahu Felipe hua̱nti̱ na̱ xli̱akchihui̱nán xtachihui̱n Jesús. Hua̱ yuma̱ Felipe hua̱nti̱ xta̱tapaksi̱ko̱y yama̱ kalhatujun chixcuhuí̱n hua̱nti̱ lacsacko̱lh apóstoles laqui̱mpi̱ namakta̱yani̱nanko̱y c-xli̱tascujutcán c-Jerusalén. Antá̱ chú̱ ctamakaxtakui̱ c-xchic. \v 9 Felipe xkalhi̱y kalhata̱ti xlactzumaján hua̱nti̱ ni̱ xa̱tapuchuhuako̱y, chu̱ Dios xma̱xqui̱ko̱ni̱t xtalacapa̱stacni̱ laqui̱mpi̱ nali̱akchihui̱nanko̱y. \v 10 Unú̱ cmakapalahu ni̱ lhu̱hua quilhtamacú̱ acxni̱ maktum minchá̱ c-Judea cha̱tum profeta hua̱nti̱ na̱ catzi̱y xtalacapa̱stacni Dios xuanicán Agabo. \v 11 Milh quinca̱lakapaxia̱lhnaná̱n, chu̱ acxni̱ quinca̱lakchín máklhti̱lh xli̱tampa̱chi Pablo, cumu lhma̱n xuani̱t li̱huana̱ acstuli̱lakchi̱ca̱, chu̱ li̱macachi̱ca̱, chu̱ chuná̱ huá̱: \p —Espíritu Santo quima̱catzí̱ni̱lh pi̱ nacca̱huaniyá̱n pi̱ c-Jerusalén yama̱ xanapuxcun judíos chuná̱ nachi̱ko̱y xpu̱china yuma̱ li̱tampa̱chi, chu̱ a̱li̱sta̱lh namacama̱sta̱ko̱y c-xlacati̱ncan ma̱paksi̱nani̱n romanos. \p \v 12 Acxni̱ ckaxmatui̱ yumá̱, xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús c-Cesarea, chu̱ na̱ chuná̱ quin hua̱nti̱ xacta̱lapu̱laya̱hu, luhua tlanca li̱tlá̱n csquinihu Pablo pi̱ ni̱ caalh c-Jerusalén; caj la̱ntla̱ cli̱puhuahu hasta ctasahu. \v 13 Hua̱mpi̱ Pablo chuná̱ quinca̱kalhtí̱n: \p —¿Tú̱ xpa̱lacata quili̱laktasayá̱tit, chu̱ li̱huacá̱ quili̱makali̱puhuaná̱tit? Quit ni̱ cpe̱cuán, aktum ccatzi̱y ma̱squi caquintamacanu̱ca̱ c-pu̱la̱chi̱n, usuchí̱ ma̱squi caquimakni̱ca̱ c-Jerusalén caj xpa̱lacata Quimpu̱chinacan Jesús. \p \v 14 Cha̱nchu̱ pi̱ ni̱ lalh cma̱akatani̱hu pi̱ ni̱ caalh c-Jerusalén, pus chunatá̱ cmakaxtakui, chu̱ cuanihu: \p —Calalh xtalacasquin Quimpu̱chinacan Dios. \p \v 15 Caj li̱puntzú̱ ctzucuhu taca̱xa̱hu, chu̱ cchipahu xatiji Jerusalén. \v 16 Na̱ quinca̱sta̱lanín makapitzi̱n ca̱najlaní̱n xala c-Cesarea, chu̱ acxni̱ ccha̱hu c-Jerusalén quinca̱le̱nkó̱n c-xchic cha̱tum chixcú̱ xuanicán Mnasón laqui̱mpi̱ antá̱ naclaktuncuhuiya̱hu c-xchic; hua̱ yuma̱ chixcú̱ xlá̱ xapu̱lana̱ xuí̱ c-Chipre, chu̱ na̱ maka̱sá̱ xli̱pa̱huani̱t Quimpu̱chinacan Jesús. \s1 Pablo lakapaxia̱lhnán Santiago \p \v 17 Acxni̱ ccha̱hu c-Jerusalén, lhu̱hua̱ nata̱laní̱n luhua li̱pa̱xuhu minko̱lh quinca̱macatiyayá̱n, chu̱ quinca̱xakatlí̱n. \v 18 Cha̱nchu̱ li̱cha̱lí̱, quintica̱ta̱án Pablo acxni̱ alh lakapaxia̱lhnán Santiago, chu̱ antá̱ pu̱tum xtamakstokko̱ni̱t pu̱tum puxcu̱nani̱n lakko̱lún. \v 19 Acxni̱ chú̱ macatiyako̱lh Pablo, tzúculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y la̱ntla̱ Dios xmakta̱yani̱t, chu̱ xma̱tlahui̱ni̱t lactlanca li̱ca̱cni tascújut c-xlaksti̱pa̱ncan xaakmakat chixcuhuí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos. \v 20 Acxni̱ yama̱ lakko̱lún kaxmatniko̱lh xtachihui̱n Pablo, xlacán pacs pa̱xcatcatzi̱niko̱lh Dios hua̱ntu̱ xtlahuani̱t. Hua̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh chuná̱ huaniko̱lh: \p —Huix catzi̱ya, ta̱la, pi̱ lhu̱hua judíos xala u̱nú̱ na̱ li̱pa̱huanko̱ni̱t Quimpu̱chinacan Jesús, hua̱mpi̱ xlacán chunatá̱ lakati̱ko̱y ma̱kantaxti̱ko̱y hua̱ntu̱ li̱smani̱ko̱ni̱t, chu̱ xlacasquinca̱ pi̱ xlacán li̱akaanko̱y, chu̱ li̱huana̱ ma̱kantaxti̱ko̱y xli̱pacs hua̱ntu̱ huan c-xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 21 Chu̱ aya li̱xakatli̱ko̱cani̱t pi̱ huix ma̱siyuniko̱ya̱ xli̱pacs judíos hua̱nti̱ makattá̱ huilako̱chá, mat huix huaniko̱ya̱ pi̱ nia̱lh cui̱ntaj catlahuako̱lh pi̱ nama̱kantaxti̱ko̱y xli̱ma̱paksi̱n Moisés, xa̱huachí̱ mat nia̱lh cachucuniko̱ca̱ actzu̱ xtiyatli̱huacán xalakskata̱n xlakkahuasán, chu̱ nia̱lh catlahuako̱lh xli̱pacs hua̱ntu̱ quin ckalhi̱ya̱hu quintasmani̱ncán. \v 22 Pus ¿tú̱ chú̱ natlahuaya̱hu? Ni̱ catiláclalh, xli̱pacs tachixcuhuí̱tat nacatzi̱ko̱y pi̱ huix chitani̱ta̱ u̱nú̱ c-Jerusalén, chu̱ catu̱huá̱ nahuanko̱y, chu̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ nali̱ya̱huako̱yá̱n. \v 23 Hua̱mpi̱ ni̱tú̱ capúhuanti, tla̱n nalacca̱xtlahuaya̱hu, sa̱mpi̱ u̱nú̱ huilakó̱ kalhata̱ti chixcuhuí̱n hua̱nti̱ aya li̱ta̱yaniko̱ni̱t Dios tu̱ fuerza̱ nama̱kantaxti̱ko̱y. \v 24 Huata xatlá̱n huá̱ lacxtum cata̱pinkó, chu̱ cata̱ca̱cni̱nankó, xa̱huachí̱ huix capa̱lakaxokokó̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ nama̱ta̱ji̱ko̱cán la̱ntla̱ c-tlanca templo nasiculana̱chakanko̱y, laqui̱mpi̱ a̱li̱sta̱lh tla̱n acxtum naaksitko̱caná̱tit. Lapi̱ chuná̱ natlahuaya, naucxilhko̱y judíos pi̱ ni̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱cani̱t, chu̱ tla̱n natalulokko̱y pi̱ huix na̱ ma̱kantaxti̱ya̱ hua̱ntu̱ quin quintasmani̱ncán, chu̱ ni̱ lakmakana, huata na̱ ma̱kantaxtí̱pa̱t hua̱ntu̱ huan xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 25 Chi̱nchu̱ yama̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, hua̱mpi̱ aya li̱pa̱huanko̱ni̱t Jesús, nia̱lh cahuaniko̱hu pala fuerza̱ cama̱kantaxti̱ko̱lh xli̱ma̱paksi̱n Moisés, caj xma̱n huá̱ cama̱kantaxti̱ko̱lh hua̱ntu̱ aya ctzokniko̱ni̱tahu c-mactum carta, chu̱ cmaca̱niko̱ni̱ta̱hu, chu̱ antá̱ cli̱huaniko̱ni̱tahu pi̱ ni̱ cahuako̱lh xali̱hua̱y lactzu̱ takalhí̱n hua̱ntu̱ ni̱ stajmakancani̱t xkalhni, na̱ ni̱ pala huá̱ cahuako̱lh hua̱ntu̱ jicsuani̱t, chu̱ kalhni, ni̱ nahuako̱y, na̱ chuna li̱tum ni̱tí̱ caxakátli̱lh a̱tanuj pusca̱t pala huí̱, usu ni̱ kalhi̱y xpusca̱t. \s1 A̱tzinú̱ aya xmakni̱cán Pablo c-tlanca templo xala c-Jerusalén \p \v 26 Pablo tla̱n tláhualh hua̱ntu̱ huaniko̱lh lakko̱lún, chu̱ li̱cha̱lí̱ ta̱anko̱lh yama̱ kalhata̱ti chixcuhuí̱n laqui̱mpi̱ nasiculana̱chakanko̱y c-tlanca templo, hua̱mpi̱ acxni̱ ni̱ xa̱tanu̱y antá, pu̱lh ma̱kantaxti̱ko̱lh pacs tu̱ lactzu̱ lactzu̱ xtalacasquín natlahuako̱y, chu̱ a̱li̱sta̱lh chú̱ tanu̱ko̱lh laqui̱mpi̱ nama̱catzi̱ni̱nanko̱y, usu nali̱ta̱yako̱y pi̱ li̱mixtujún nale̱nko̱y xli̱ca̱xtlahua̱ncán cha̱tunu̱ hua̱ntu̱ nali̱pa̱xcatcatzi̱niko̱y Dios. \p \v 27 Xli̱mixtujún acxni̱ a̱huata naanko̱y lakachixcuhui̱nanko̱y c-tlanca templo, makapitzi̱n judíos hua̱nti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-xatiyat Asia ucxilhko̱lh Pablo pi̱ xtanu̱ma̱, tzucuko̱lh chihui̱nama̱xqui̱ko̱y tachixcuhuí̱tat pi̱ nasi̱tzi̱niko̱y Pablo, chuná̱ chú̱ pu̱tum aclanaj tama̱ko̱lh, na̱ chipako̱lh Pablo. \v 28 Chuná̱ tzucuko̱lh ca̱tasako̱y: “¡Huixín chixcuhuí̱n xala c-Israel catlahuátit li̱tlá̱n, caquinca̱makta̱yátit! Pu̱tum cachipahu yuma̱ chixcú̱ sa̱mpi̱ hua̱ yumá̱ hua̱nti̱ akchihui̱nantla̱huán cani̱hua̱ tíyat, catu̱hua̱ tu̱ ni̱tlá̱n li̱chihui̱nán xpa̱lacata quili̱ta̱chiquicán, chu̱ ma̱siyuniko̱y tachixcuhuí̱tat pi̱ nia̱lh cama̱kantaxti̱ko̱lh hua̱ntu̱ quintica̱li̱ma̱paksí̱n Moisés, chu̱ na̱ chuna li̱tum, huan pi̱ mat nia̱lh tu̱ xlakasi̱ nalakataquilhpu̱tanana̱hu u̱nú̱ c-tlanca xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén. Chu̱ na̱ ma̱nu̱ko̱ni̱t makapitzí̱n hua̱nti̱ ni̱ judíos u̱nú̱ c-templo, chu̱ chuná̱ ma̱xcajua̱li̱ni̱t yuma̱ lacatum luhua xasa̱ntujlani.” \v 29 Hua̱ chuná̱ xli̱quilhuama̱kó̱ sa̱mpi̱ makapitzí̱n xali̱tzi̱sa̱ xucxilhko̱ni̱t c-Jerusalén pi̱ xta̱lapu̱lay cha̱tum chixcú̱ xala c-Efeso xuanicán Trófimo, chu̱ xpuhuanko̱y pi̱ Pablo xma̱nu̱ni̱t chú̱ c-tlanca templo yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ ni̱ judío. \p \v 30 Puschí̱ xli̱pacs judíos hua̱nti̱ kaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xli̱ya̱huama̱ca̱ Pablo luhua si̱tzi̱ko̱lh, pu̱tum chinko̱lh anta̱ni̱ xlá̱ xyá̱, chu̱ macxtum chipako̱lh, xuataxtuko̱lh c-templo, chu̱ ma̱lacchuhuako̱lh c-xamá̱laccha̱ anta̱ni̱ xlactanu̱cán hua̱ntu̱ xli̱pacahuili̱cani̱t. \v 31 A̱tzinú̱ xuani̱t aya xmakni̱ko̱y acxni̱ cha̱tum alh huaniy xacomandante tropa̱ pi̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat acchilij xma̱kó̱ sa̱mpi̱ chipako̱lh cha̱tum chixcú, chu̱ xuili̱nima̱kó̱. \v 32 Tuncán ma̱macxtumi̱ko̱lh makapitzi̱n xtropa̱, chu̱ takosú̱n ta̱cha̱nko̱lh anta̱ni̱ xtzamacán, chu̱ acxni̱ yama̱ chixcuhuí̱n ucxilhko̱lh pi̱ cha̱nko̱lh tropa̱, nia̱lh huili̱niko̱lh Pablo. \v 33 Acxni̱ chilh comandante ma̱paksí̱nalh pi̱ cachipaca̱ Pablo, chu̱ cali̱macachi̱ca̱ kantuy cadena, a̱li̱sta̱lh chú̱ kalhasquinko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n xaní̱ xmini̱tanchá̱ yama̱ chixcú, chu̱ xatú̱ tlahuani̱t, chu̱ tú̱ xuanicán. \v 34 Hua̱mpi̱ li̱lhu̱hua, huí̱ ti̱ tanu̱ xuanko̱y, chu̱ makapitzí̱n tanu̱ xuanko̱y, xca̱tasako̱y. Cha̱nchu̱ pi̱ xakata̱ksa̱ comandante hua̱ntu̱ xli̱ya̱huama̱kó̱ xpa̱lacata la̱ntla̱ acchilij xma̱kó̱, pus ma̱paksí̱nalh pi̱ cale̱nca̱ c-cuartel anta̱ni̱ xuilakó̱ tropa̱. \v 35 Actzú̱ xtzanka̱y aya xcha̱nko̱y anta̱ni̱ lactanu̱cán c-cuartel acxni̱ xli̱lhu̱hua chixcuhuí̱n pu̱tum lhuilak tahuacaniko̱chá̱ yama̱ tropa̱ hua̱nti̱ xle̱ma̱kó̱ Pablo, hua̱mpi̱ huata xlacán maktum la̱ntla̱ chax tlahuako̱lh hasta ta̱lhmá̱n laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ natlahuaniko̱y. \v 36 Xli̱pacs li̱lhu̱hua̱ luhua csi̱tzi̱ko̱ni̱t, chu̱ palha̱ chuná̱ xquilhuama̱kó̱: “¡Maktum camakni̱hu, camakni̱hu!” \s1 Pablo ta̱kalhchihui̱nanko̱y li̱lhu̱hua̱ ti̱ csi̱tzi̱ko̱ni̱t \p \v 37 Cha̱nchu̱ acxni̱ Pablo aya xma̱nu̱ma̱ca̱ c-cuartel, Pablo chuná̱ kalhásquilh comandante: \p —¿Pá̱ naquima̱xqui̱ya̱ quilhtamacú̱, caj tzinú̱ cta̱chihui̱namputuná̱n? \p Chu̱ pi̱ c-xatachihui̱n griego xakátli̱lh, yama̱ comandante chuná̱ kálhti̱lh: \p —¿Lá̱ntla? ¿Pá̱ tla̱n huix chihui̱nana̱ c-xatachihui̱n griego? \v 38 Quit xacpuhuán pi̱ ma̱x huix yama̱ chixcú̱ xala c-Egipto hua̱nti̱ ni̱ naj maka̱s quilhtamacú̱ tima̱lacatzúqui̱lh tasi̱tzi, xlá̱ ma̱ká̱stokli̱ akta̱ti mi̱lh chixcuhuí̱n, pacs makni̱naní̱n, chu̱ pu̱tum ta̱anko̱lh c-desierto. ¿Pus pi̱ ni̱ huix? \p \v 39 Pablo chuná̱ huánilh: \p —Ni̱ quit hua̱nti̱ huix huanípa̱t. Quit xlá̱ judío, clacachini̱t c-aktum tali̱pa̱hu ca̱chiquí̱n huanicán Tarso c-xtapaksi̱n Cilicia. Hua̱mpi̱ ¿tú̱ naquima̱xqui̱ya̱ talacasquín pala xacta̱chihui̱nanko̱lh yuma̱ chixcuhuí̱n? \p \v 40 Comandante má̱xqui̱lh talacasquín pi̱ cata̱chihui̱nanko̱lh yama̱ li̱lhu̱hua, pus xlá̱ tahuácalh c-xata̱lhma̱n escalón, chu̱ chaxli̱ xmacán pi̱ catacacsko̱lh. Acxni̱ chú̱ pu̱tum tacacsko̱lh xlá̱ tzúculh li̱ta̱chihui̱nanko̱y c-xatachihui̱n hebreo, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \c 22 \p \v 1 “Xli̱pacs huixín nata̱laní̱n, chu̱ lakko̱lún hua̱nti̱ quinkaxmatnipá̱tit, cui̱ntaj catlahuátit, chu̱ caakatá̱kstit hua̱ntu̱ nacca̱huaniyá̱n laqui̱mpi̱ tla̱n nactamakta̱yay c-milacati̱ncán.” \v 2 Acxni̱ yama̱ judíos kaxmatko̱lh pi̱ c-xatachihui̱n hebreo xchihui̱nama̱, puschí̱ ca̱x tacacsko̱lh laqui̱mpi̱ nakaxmatniko̱y hua̱ntu̱ nahuán, chu̱ Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \v 3 “Hua̱ quit, na̱ judío chuná̱ la̱ huixín, quinca̱chiquí̱n huanicán Tarso c-xtapaksi̱n Cilicia, hua̱mpi̱ antá̱ u̱nú̱ c-Jerusalén quimakastaccani̱t, xa̱huachí̱ antá̱ ckalhtahuakani̱t c-scuela anta̱ni̱ xma̱kalhtahuaka̱nán ko̱lutzi̱n Gamaliel, huá̱ xlá̱ quima̱siyúnilh tancs nacma̱kantaxti̱y pacs yama̱ li̱ma̱paksí̱n hua̱nti̱ Dios tima̱xqui̱ko̱lh xalakmaka̱n quinatla̱tnacán. Hasta acxni tuncán quit ctzucuni̱t li̱tzaksay la̱ntla̱ tla̱n nacscujnaniy Dios xli̱pacs xli̱tlihuaka quinacú̱, chu̱ na̱ chuná̱ la̱ntla̱ huixín chiyú̱ li̱tzaksapá̱tit tlahuayá̱tit. \v 4 Xapu̱lh quit xacputzatla̱huanko̱y sa̱mpi̱ xacmakni̱putunko̱y xli̱pacs judíos hua̱nti̱ xchipako̱ni̱t yama̱ xasa̱sti taca̱najla tu̱ má̱sta̱lh Jesús, quilhpa̱xtum xacsi̱tzi̱niko̱y, chuná chixcuhuí̱n, cumu la̱ lacchaján, xacxuataxtuko̱y c-xchiccán, chu̱ xactamacanu̱ko̱y c-pu̱la̱chi̱n. \v 5 Xanapuxcun pa̱lijni, chu̱ lakko̱lun mima̱paksi̱nani̱ncán stalanca catzi̱ko̱y xlacán hua̱ntu̱ quit ctlahuati̱lhani̱t, sa̱mpi̱ hua̱ qui̱t csquiniko̱lh li̱ma̱paksí̱n, chu̱ caquifirmartlahuaniko̱lh mactum oficio laqui̱mpi̱ nacma̱xqui̱ko̱ya̱chá̱ xanapuxcun judíos hua̱nti̱ xlama̱ko̱chá̱ c-Damasco. Chu̱ maktum antá̱ xacama̱ laqui̱mpi̱ nacputzako̱y antá̱ yama̱ hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, nacchipako̱y, chu̱ nacli̱minko̱y u̱nú̱ c-Jerusalén laqui̱mpi̱ nacma̱pa̱ti̱ni̱ko̱ya̱hu. \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ lakpáli̱lh xali̱xcajnit xtapuhuá̱n \r (Hechos 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 “Hua̱mpi̱ acxni̱ xactla̱huama̱ c-xatiji Damasco, chu̱ aya xactalacatzuhui̱ti̱lhay ca̱chiquí̱n, luhua tastúnut xuani̱t, caj xamaktum acxni̱ lam minchá̱ c-akapú̱n aktum xkakánat quintili̱tamácstucli̱. \v 7 Acxni̱ cúcxilhli̱ yama̱ xkakánat, maktum la̱ntla̱ lhkan ctamákuasli̱ c-quincahua̱yu̱, chu̱ ctama̱chá̱ ca̱tiyatna. Na̱ acxnitiyá̱ ckáxmatli̱ pi̱ xquixakatli̱ma̱ca̱, chu̱ chuná̱ xquihuanima̱: ‘¡Saulo, Saulo! ¿Tú̱huan quili̱putzasta̱latla̱huana?’ \v 8 ‘¿Tí̱ huix hua̱nti̱ quixakatlí̱pa̱t?’ ckalhásquilh. Chú̱ yama̱ tachihuí̱n chuná̱ quihuanipá̱: ‘Quit Jesús xala c-Nazaret hua̱nti̱ huix luhua si̱tzi̱niya, chu̱ ni̱ ucxilhputuna, chu̱ hasta putzasta̱lápa̱t.’ \v 9 Yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xquinta̱ama̱kó̱, acxni̱ ucxilhko̱lh yama̱ xkakánat, na̱ pe̱cuanko̱lh, hua̱mpi̱ xlacán ni̱ akata̱ksko̱lh xtachihuí̱n hua̱nti̱ xquixakatli̱ma̱. \v 10 Quit ckalhasquimpá̱: ‘Quimpu̱chiná, ¿tú̱ chi̱nchu̱ quit quili̱tláhuat?’ Xlá̱ chuná̱ quihuanipá̱: ‘Lacapala̱ cata̱qui, chu̱ fuerza̱ cachipi̱ c-Damasco anta̱ni̱ xpímpa̱t. Antá̱ nahuanicana̱pi̱ hua̱ntu̱ huix mili̱tláhuat.’ \v 11 Hua̱mpi̱ cumu yama̱ xkakánat hua̱ntu̱ cúcxilhli̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ quima̱lakachi̱xiko̱lh chunatá̱ pi̱ quima̱lakátzi̱lh, huata caj quimpakachipale̱nko̱lh c-Damasco hua̱nti̱ xquinta̱anko̱y. \p \v 12 “Antá̱ xuí̱ cha̱tum chixcú̱ xuanicán Ananías hua̱nti̱ luhua xli̱pa̱huán Dios, chu̱ xma̱kantaxti̱ma̱ c-xlatáma̱t xli̱ma̱paksi̱n Moisés; xli̱pacs judíos hua̱nti̱ xuilakó̱ c-Damasco li̱pa̱xuhu xli̱chihui̱nanko̱y pi̱ tla̱n xtapuhuá̱n xuani̱t, chu̱ xpa̱xqui̱ko̱y. \v 13 Maktum quilhtamacú̱ Ananías quilákmilh anta̱ni̱ quit xacuí̱, chu̱ acxni̱ quilákchilh, chuná̱ quihuánilh: ‘Quinta̱la Saulo, la̱nchiyuj tuncán huix calacahua̱nampala, cacá̱xlalh milakastapu̱ chuná̱ la̱ xlacahua̱nana̱ xapu̱lh.’ Acxni tuncán quit xkakay clacahua̱nampá̱, chu̱ cúcxilhli̱ yama̱ Ananías. \v 14 Cha̱nchu̱ xlá̱ quihuánilh: ‘Hua̱ yama̱ Quintla̱tican Dios hua̱nti̱ tili̱pa̱huanko̱lh xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, xlá̱ lacsacni̱tán laqui̱mpi̱ huix nalakapasa̱ hua̱ntu̱ xlá̱ xtalacapa̱stacni, chu̱ xtalacasquín, chu̱ naucxilha̱ yama̱ aksti̱tum chixcú̱ hua̱nti̱ xlacsacni̱t naquinca̱lakma̱xtuyá̱n, chu̱ ma̱n nakaxpatniya̱ xtachihuí̱n. \v 15 Xlá̱ lacsacni̱tán laqui̱mpi̱ huix napina li̱chihui̱nana̱ cani̱hua̱ tíyat, chu̱ ca̱chiquí̱n hua̱ntu̱ ma̱n ucxilhni̱ta, chu̱ kaxpatni̱ta. \v 16 Pus huá̱ xpa̱lacata̱ chú̱ quit cli̱huaniyá̱n pi̱ nia̱lh cama̱makapali̱ quilhtamacú̱, chu̱ cata̱kmunu, chu̱ acxnicú̱ naquilhchipiniya̱ Quimpu̱chinacan Jesús, nahuaniya̱ pi̱ li̱pa̱huana̱ laqui̱mpi̱ xlá̱ nalacxapaniko̱yá̱n xli̱pacs mintala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ tlahuani̱ta.’ \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ maca̱nca̱ c-xlacati̱ncan hua̱nti̱ ni̱ judíos \p \v 17 “Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ quit ctáspitli̱ c-Jerusalén, chu̱ acxni̱ chú̱ calh c-tlanca xtemplo̱ Dios laqui̱mpi̱ nactlahuay quioración, caj xamaktum quima̱lakapalajuáni̱lh xta̱chuná̱ la̱ntla̱ cama̱mixnampi. \v 18 Cúcxilhli̱ Quimpu̱china Jesús, chu̱ chuná̱ quihuánilh: ‘Lacapalaj tuncán catáca̱xti sa̱mpi̱ u̱nú̱ c-Jerusalén ni̱tí̱ catikaxmatniputún mintachihuí̱n acxni̱ nali̱chihui̱nana̱ quimpa̱lacata.’ \v 19 Quit ckálhti̱lh: ‘Quimpu̱chiná, ¿lá̱ntla̱ ni̱ caquintikaxmatniputunko̱lh? Pus xlacán pacs catzi̱ko̱y la̱ntla̱ quit xacli̱catzi̱y, xacán cani̱hua̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ quimpu̱kalhtahuakacán, chu̱ xacchipako̱y, xacchi̱huili̱ko̱y, chu̱ xacle̱nko̱y c-pu̱la̱chi̱n xli̱pacs hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱yá̱n. \v 20 Chu̱ na̱ chuná li̱tum acxni̱ makni̱ca̱ Esteban, yama̱ tla̱n chixcú̱ hua̱nti̱ xli̱chihui̱naná̱n, pus quit na̱ luhua cmakli̱cátzi̱lh acxni̱ makni̱ca̱, sa̱mpi̱ hasta cmaktakalhniko̱lh xlhaka̱tcán yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ li̱actalamakni̱ko̱lh chíhuix.’ \v 21 Hua̱mpi̱ Quimpu̱china Jesús quihuánilh: ‘Quit clacasquín pi̱ lacapala̱ catáca̱xti, sa̱mpi̱ mákat nacma̱lakacha̱yá̱n hasta c-xtiyatcan hua̱nti̱ ni̱ judíos laqui̱mpi̱ xlacán na̱ nakaxmatko̱y quintachihuí̱n.’” \s1 Xapuxcu tropa̱ ma̱kalhapali̱y Pablo \p \v 22 Acxni̱ chuná̱ huanko̱lh Pablo, yama̱ chixcuhuí̱n nia̱lh kaxmatniputunko̱lh huata caj li̱pe̱cua̱ tzucuko̱lh ca̱tasako̱y, chu̱ chuná̱ xuanko̱y: “¡Tama̱ chixcú̱ ni̱ pala tzinú̱ mini̱niy nalatama̱y, xatlá̱n maktum camakni̱hu!” \v 23 Yama̱ chixcuhuí̱n luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ csi̱tzi̱ko̱ni̱t, cala̱huá̱ xquilhuama̱kó̱, chu̱ na̱ xma̱akapu̱ya̱huako̱y xlhaka̱tcán, chu̱ pokxni hasta lhkan lhkan xma̱kosuko̱y ca̱u̱ní̱n. \v 24 Cha̱nchu̱ xapuxcu tropa̱, pi̱ xcatzi̱putún xatú̱ xpa̱lacata chuná̱ luhua xcátzi̱t xli̱si̱tzi̱niko̱ni̱t Pablo, ma̱tamacanu̱ní̱nalh c-xpu̱lacni cuartel, chu̱ li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ cake̱snokca̱ laqui̱mpi̱ nahuán xatú̱ ni̱tlá̱n xtlahuani̱t pi̱ chuná̱ nali̱si̱tzi̱ko̱y, chu̱ li̱pe̱cua̱ nali̱ca̱tasako̱y. \v 25 Hua̱mpi̱ acxni̱ chú̱ aya li̱huana̱ xmacachi̱cani̱t laqui̱mpi̱ nake̱snokcán, chu̱ pi̱ antá̱ xlakaya̱ cha̱tum capitán, Pablo chuná̱ huánilh: \p —¿Pá̱ kalhi̱yá̱tit huixín li̱ma̱paksí̱n pi̱ nake̱snoká̱tit cha̱tum ciudadano romano hasta ma̱squi ni̱ pu̱lh nama̱kalhapali̱yá̱tit laqui̱mpi̱ nacatzi̱yá̱tit xatú̱ xpa̱lacata li̱ma̱lacapu̱cani̱t? \p \v 26 Acxni̱ yama̱ capitán kaxmátnilh xtachihui̱n Pablo lacapala̱ lákalh comandante, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ huix nama̱ke̱snokni̱nana, xlá̱ na̱ ciudadano romano, pus huá̱ xpa̱lacata quit cli̱huaniyá̱n pi̱ luhua cui̱ntaj catlahua̱ hua̱ntu̱ huix natlahuaniya. \p \v 27 Pus comandante lacapala̱ lákalh Pablo, chu̱ chuná̱ kalhásquilh: \p —Caquihuani, ¿pá̱ xli̱ca̱na̱ mat na̱ ciudadano romano huix? \p Pablo kálhti̱lh: \p —Xli̱ca̱na̱ xlá, quit ciudadano romano. \p \v 28 Comandante huanipá̱: \p —¡Ma̱x chuná! Quit na̱ ciudadano romano, hua̱mpi̱ luhua lhu̱hua tumi̱n cxokónilh gobierno laqui̱mpi̱ nactapaksi̱y c-Roma. \p Pablo kalhti̱pá̱: \p —Ma̱x chuná xlá, hua̱mpi̱ huix; huata hasta acxni̱ quit ctilacáchilh romano quilima̱xtuca̱ sa̱mpi̱ quintla̱t, quintzí na̱ chuná̱ xuanko̱ni̱t. \p \v 29 Acxni̱ yama̱ tropa̱ catzi̱ko̱lh pi̱ Pablo na̱ ciudadano romano xuani̱t lacatzucu̱ tzucuko̱lh tapa̱nu̱ko̱y, chu̱ nia̱lh ke̱snokko̱lh, chu̱ na̱ chuná̱ comandante tzúculh lakpe̱cuán chicá̱ pala nali̱huanicán la̱ntla̱ xli̱chi̱ni̱t cadena, chu̱ xke̱snokputún. \s1 Pablo takalhmakta̱yay c-xlacati̱ncan xanapuxcun judíos \p \v 30 Li̱cha̱lí̱ yama̱ comandante ma̱macxtumi̱ko̱lh xanapuxcun pa̱lijni, chu̱ xli̱pacs lakko̱lun judíos hua̱nti̱ xma̱paksi̱nanko̱y, sa̱mpi̱ xlá̱ luhua xcatzi̱putún xatú̱ xpa̱lacata̱ xli̱si̱tzi̱niko̱y Pablo. Entonces ma̱paksí̱nalh pi̱ cama̱xtuniko̱ca̱ cadenas hua̱ntu̱ xli̱macachi̱cani̱t, chu̱ cali̱minica̱ c-xlacati̱ncán laqui̱mpi̱ nama̱kalhapali̱ko̱y. \c 23 \p \v 1 Pablo cha̱tunu cha̱tunu̱ laklaca̱nko̱lh yama̱ makma̱paksi̱naní̱n hua̱nti̱ xma̱paksi̱ko̱y judíos, chu̱ hua̱nti̱ chú̱ nama̱kalhapali̱ko̱y, a̱li̱sta̱lh chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, quit aksti̱tum cuili̱ni̱t quintalacapa̱stacni̱ c-xlacati̱n Dios, chu̱ ni̱tú̱ tu̱ a̱tuyá̱ xacpuhua̱. \p \v 2 Hasta ni̱ pala chihui̱nanko̱lh acxni̱ yama̱ xapuxcu pa̱li̱ huanicán Ananías ma̱páksi̱lh cha̱tum hua̱nti̱ lacatzú̱ xlakalaya̱ Pablo pi̱ caloksquilhtláhualh laqui̱mpi̱ nali̱catzi̱y. \v 3 Hua̱mpi̱ Pablo chuná̱ huánilh: \p —¡Dios naquilhma̱xqui̱yá̱n hua̱ntu̱ huix luhua quilhlacasquímpa̱t, aksani̱na̱ chixcú, sa̱mpi̱ ni̱ ma̱kantaxtí̱pa̱t xli̱ma̱paksi̱n Dios hua̱ntu̱ títzokli̱ Moisés! Huix tanú̱ huilapi̱ la̱ juez laqui̱mpi̱ lacati̱tum naquimputza̱naniya̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n ctlahuani̱t, ¿xatú̱ xpa̱lacata li̱ma̱paksi̱námpa̱t naquinquilhlascán? \p \v 4 —¡Cacs caquílhuanti! ¿Tú̱huan chuná̱ li̱kalhti̱pa̱xtoka̱ cha̱tum xapuxcu pa̱li̱ hua̱nti̱ Dios lacsacni̱t pi̱ nascujnaniy! —huánilh cha̱tum hua̱nti̱ lacatzú̱ xlakaya̱ Pablo. \p \v 5 Kalhtí̱nalh Pablo: \p —Nata̱laní̱n, caquima̱tzanka̱nanítit hua̱ntu̱ cuá̱, sa̱mpi̱ quit ni̱ xaccatzi̱y pala huá̱ tlanca xapuxcu pa̱li̱. Sa̱mpi̱ c-xtachihui̱n Dios hua̱ntu̱ tatzoktahuilani̱t c-Li̱kalhtahuaka, chuná̱ huan: ‘Ni̱ cali̱kalhkamá̱nanti̱ ma̱paksi̱ná̱ hua̱nti̱ puxcu̱nani̱t c-milaksti̱pa̱ncán.’ \p \v 6 Cha̱nchu̱ cumu cátzi̱lh Pablo pi̱ yama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ xtamacxtumi̱ko̱ni̱t, lakapu̱tu̱ xlacán hua̱ saduceos, chi̱nchu̱ hua̱ lakapu̱tu̱ hua̱ fariseos, pus xlá̱ xakatli̱ko̱lh, chu̱ palha chuná̱ huaniko̱lh: \p —Nata̱laní̱n, quit fariseo sa̱mpi̱ quintla̱t, chu̱ xli̱pacs quili̱nata̱lán, pacs fariseos xuanko̱ni̱t, pus caj huá̱ xpa̱lacata quili̱ma̱lacapu̱cani̱t sa̱mpi̱ quit cca̱najlay pi̱ xli̱ca̱na̱ ni̱ní̱n nalakastakuananko̱y ca̱li̱ní̱n. \p \v 7 Acxni̱ chú̱ yama̱ chixcuhuí̱n catzi̱ko̱lh pi̱ Pablo na̱ fariseo xuani̱t, fariseos, chu̱ saduceos xacstucán tzucuko̱lh la̱ta̱aklhu̱hua̱tnanko̱y, chu̱ tanuj tanu̱ xuanko̱y, pacs tapa̱pitziko̱lh. \v 8 Sa̱mpi̱ hua̱ saduceos, ni̱ ca̱najlako̱y pala ni̱ní̱n lakastakuananko̱y ca̱li̱ní̱n, chu̱ na̱ huanko̱y pi̱ mat ni̱tí̱ anán ángeles, chu̱ ni̱ pala huá̱ espíritu lama̱; hua̱mpi̱ fariseos pacs ca̱najlako̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ ni̱ní̱n lakastakuananko̱y ca̱li̱ní̱n. \v 9 Pus hasta makapitzí̱n tzucuko̱lh ca̱tasako̱y. Caj xalán ta̱yako̱lh makapitzi̱n xma̱kalhtahuaka̱nacan judíos hua̱nti̱ xta̱ta̱yako̱y fariseos, tzucuko̱lh kalhmakta̱yako̱y Pablo, chu̱ chuná̱ huanko̱lh: \p —Yuma̱ chixcú̱ ni̱tú̱ tlahuani̱t pala tú̱ ni̱tlá̱n. ¿Tú̱ chú̱ li̱layá̱tit li̱si̱tzi̱niyá̱tit, chu̱ hasta ma̱lacapu̱yá̱tit caj xpa̱lacata cumu pala ta̱chihuí̱nalh cha̱tum ángel, usu pala cha̱tum espíritu? \p \v 10 Cha̱nchu̱ pi̱ tiánalh tlanca tapa̱pítzit, chu̱ ni̱ ta̱káta̱ksli̱ hua̱ntu̱ huaniko̱ca̱, huata caj li̱huacá̱ csi̱tzi̱ko̱ni̱t, yama̱ comandante pé̱cualh pala namakni̱ko̱y Pablo, pus huá̱ xpa̱lacata li̱ma̱paksi̱ko̱lh xtropa̱ pi̱ caqui̱tiyaca̱ Pablo anta̱ni̱ xyá̱, chu̱ cama̱nu̱ca̱ c-cuartel. \p \v 11 Acxni̱ chu̱ li̱cha̱lí̱ ca̱tzi̱sní, Quimpu̱chinacan Jesús tasiyúnilh Pablo, chu̱ chuná̱ huánilh: “Catahuixca̱ni̱ Pablo, ni̱ capé̱cuanti. Pus xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quili̱chihui̱nani̱ta̱ u̱nú̱ c-Jerusalén, na̱ chuná̱ naquili̱chihui̱nana̱pi̱ c-Roma c-xlacati̱ncan lactlanca ma̱paksi̱naní̱n.” \s1 Li̱lacchihui̱nancán la̱ntla̱ namakni̱cán Pablo \p \v 12 Li̱cha̱lí̱ chú̱ acxni̱ tuncúhuilh, titastokko̱lh makapitzi̱n judíos, chu̱ lacxtum li̱catzi̱ko̱lh pi̱ namakni̱ko̱y Pablo, kalhtum li̱ta̱yako̱lh pi̱ ni̱ pala kalhtum lí̱huat catihuako̱lh, chu̱ na̱ ni̱ pala catikotnanko̱lh hasta acxni̱ naucxilhko̱y pi̱ má̱ xaní̱n Pablo. \v 13 Ma̱x li̱huaca̱ xti̱puxamcán hua̱nti̱ yumá̱ chuná̱ xli̱ta̱yako̱ni̱t natlahuako̱y. \v 14 Acxni̱ chú̱ chuná̱ lacca̱xlako̱lh, lacapala̱ lakanko̱lh xanapuxcun pa̱lijni̱, chu̱ lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —La̱ntla̱ cha̱tunu̱ quin cli̱ta̱yani̱tahu pi̱ ni̱ cactihua̱yahu hasta ni̱li̱huaya̱ nacmakni̱ya̱hu Pablo. \v 15 Pus huá̱ chú̱ cca̱li̱lakmimá̱n laqui̱mpi̱ ca̱na̱ caj tzinú̱ xquinca̱makta̱yátit, xuanítit comandante pi̱ cha̱lí̱ calí̱milh Pablo u̱nú̱ c-mimpu̱ma̱paksi̱ncán sa̱mpi̱ huí̱ actzu̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ kalhasquimpu̱tuná̱tit laqui̱mpi̱ luhua li̱huana̱ nacatzi̱yá̱tit hua̱ntu̱ li̱si̱tzi̱nicán, chu̱ hua̱ntu̱ li̱ya̱huama̱ca̱. Hua̱mpi̱ acxni̱ chú̱ ni̱ a̱chinko̱y nahuán quin nacli̱pa̱taxtuko̱ya̱hu c-tiji, chu̱ anta tuncán nacmakni̱ya̱hu. \p \v 16 Hua̱mpi̱ xpuxnimit Pablo, xkahuasa xta̱la tzuma̱t, cátzi̱lh hua̱ntu̱ xlaclhca̱huili̱ko̱ni̱t yama̱ judíos, xlá̱ lacapala̱ alh c-cuartel laqui̱mpi̱ nahuaniy xcucu̱ hua̱ntu̱ xcatzi̱y. \v 17 Pablo tuncán tasánilh cha̱tum capitán, chu̱ huánilh pi̱ cale̱lh xpuxnímit c-xlacati̱n comandante, sa̱mpi̱ xlá̱ xcatzi̱y aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ xlá̱ xli̱ta̱kalhchihui̱namputún. \v 18 Yama̱ capitán le̱lh yama̱ kahuasa c-xlacati̱n comandante chuná̱ la̱ huánilh Pablo. Acxni̱ chú̱ lí̱cha̱lh c-xpu̱ma̱paksí̱n, chuná̱ huánilh comandante: \p —Yama̱ chixcú̱ hua̱nti̱ tanu̱ma̱ c-pu̱la̱chi̱n huanicán Pablo quihuánilh pi̱ cacli̱minín yuma̱ kahuasa sa̱mpi̱ mat catzi̱y aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ li̱ta̱chihui̱namputuná̱n. \v 19 Comandante pakachípalh yama̱ kahuasa, tá̱alh lacatum anta̱ni̱ ni̱tí̱ nakalhakaxmatko̱y hua̱ntu̱ nali̱chihui̱nanko̱y, chu̱ antá̱ kalhásquilh: \p —¿Tú̱ ya̱ tachihuí̱n xquihuaniputuna? \p \v 20 Yama̱ kahuasa kálhti̱lh: \p —Makapitzi̱n judíos luhua lacxtum ta̱lacca̱xlako̱ni̱t xanapuxcun pa̱lijni̱ pi̱ cha̱lí̱ nahuaniko̱yá̱n cama̱li̱piní̱nanti̱ Pablo c-xpu̱ma̱paksi̱ncán laqui̱mpi̱ nali̱ma̱kalhputza̱ni̱ko̱y aktum tachihuí̱n hua̱ntu̱ catzi̱putunko̱y caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ li̱ma̱lacapu̱cani̱t. \v 21 Hua̱mpi̱ hua̱ huix, ni̱ tiquilhca̱najlako̱ya, sa̱mpi̱ li̱huacá̱ ti̱puxam chixcuhuí̱n tze̱k kalhkalhi̱ma̱koj nahuán c-tiji sa̱mpi̱ li̱ta̱yako̱ni̱t pi̱ ni̱ catihua̱yanko̱lh, chu̱ ni̱ catikotnanko̱lh hasta ni̱li̱huaya̱ namakni̱ko̱y Pablo. Xlacán aya li̱huana̱ li̱catzi̱ko̱y hua̱ntu̱ nahuaniko̱yá̱n xma̱n huá̱ lacasquima̱kó̱ pi̱ huix cali̱kalhti̱kó̱ hua̱ntu̱ nasquiniko̱yá̱n. \p \v 22 Acxni̱ chú̱ chuná̱ kalhchihui̱nanko̱lh, yama̱ comandante huánilh yama̱ kahuasa̱ pi̱ ni̱tí̱ cali̱ta̱chihuí̱nalh hua̱ntu̱ xlá̱ xcatzi̱y, a̱li̱sta̱lh chú̱ huánilh pi̱ caalhá̱ c-xchic. \s1 Pablo ma̱lakacha̱cán c-xlacati̱n gobernador \p \v 23 Yama̱ comandante tasaniko̱lh cha̱tuy capitán, chu̱ huaniko̱lh pi̱ cama̱ca̱xko̱lh aktuy ciento tropa̱ hua̱nti̱ caj natla̱huaanko̱y, na̱ aktuy ciento hua̱nti̱ nale̱nko̱y xlanza̱cán, chu̱ tutumpuxamaca̱hu hua̱nti̱ ma̱cahua̱yujnaní̱n laqui̱mpi̱ huatiyá̱ yama̱ quilhtamacú̱ ca̱maknaja̱tza hora xala ca̱tzi̱sní̱ nataxtuko̱y, chu̱ naanko̱y c-Cesarea. \v 24 Chu̱ pi̱ na̱ huaniko̱lh pi̱ cama̱ca̱xniko̱lh tantum cahua̱yu̱ hua̱ntu̱ napu̱án Pablo sa̱mpi̱ ni̱ xlacasquín pala tú̱ nalanita̱yay c-tiji̱ laqui̱mpi̱ tla̱n nali̱cha̱ncán c-xlacati̱n gobernador Felix. \v 25 Acxni̱ chú̱ aya taca̱xko̱lh, ma̱le̱ni̱ko̱lh mactum carta̱ anta̱ni̱ chuná̱ xuan: \p \v 26 “Quit Claudio Lisias hua̱nti̱ ctzoknanimá̱n huix tali̱pa̱hu gobernador Felix: Luhua ca̱na̱ lipa̱xuhu cxakatli̱laca̱ma̱chá̱n. \v 27 Hua̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ cma̱lakacha̱nimá̱n xchipako̱ni̱t judíos, chu̱ xmakni̱putunko̱yá, ma̱x xtimakni̱ko̱ni̱t hua̱mpi̱ cumu quit ccátzi̱lh, lacapala̱ cta̱anko̱lh quintropa̱, chu̱ cmaklhti̱ko̱lh. Acxni̱ chú̱ quit clí̱chilh c-cuartel, xlá̱ quihuánilh pi̱ na̱ luhua ciudadano romano xlá. \v 28 A̱li̱sta̱lh chú̱ quit cma̱macxtumi̱ko̱lh xli̱pacs ma̱paksi̱nani̱n judíos laqui̱mpi̱ hua̱ xlacán nama̱kalhapali̱ko̱y. \v 29 Acxni̱ chú̱ quit cli̱cha̱niko̱lh c-xlacati̱ncán, ccátzi̱lh pi̱ huá̱ xli̱si̱tzi̱niko̱y, chu̱ xma̱lacapu̱ko̱ni̱t caj xpa̱lacata ni̱ ma̱tla̱ni̱ko̱y la̱ntla̱ xlá̱ lakataquilhpu̱tako̱y xDioscán, hua̱mpi̱ quit ni̱ cta̱ksniy xtala̱kalhí̱n pala mini̱niy namakni̱cán, usu natamacanu̱cán c-pu̱la̱chi̱n. \v 30 Hua̱mpi̱ chú̱ quit ccátzi̱lh pi̱ makapitzi̱n judíos luhua lacxtum li̱catzi̱ko̱ni̱t pi̱ namakni̱ko̱y, pus huá̱ chú̱ xpa̱lacata huix cli̱ma̱lakacha̱nima̱chá̱n laqui̱mpi̱ csta̱huananí̱n antá̱ c-milacatí̱n cama̱lacapu̱ko̱lh yuma̱ chixcú̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ u̱nú̱ li̱ya̱huama̱kó̱.” \p \v 31 Xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xli̱ma̱paksi̱ko̱cani̱t, yama̱ tropa̱ ca̱maknaja̱tza hora ma̱ca̱xko̱lh Pablo, scacatla̱huanko̱lh, hasta c-Antípatris lakaxkakako̱chá. \v 32 Antá̱ chú̱ yama̱ ca̱chiquí̱n akta̱ti ciento tropa̱ hua̱nti̱ caj xtla̱huaama̱kó̱ taspitko̱lh c-cuartel xala c-Jerusalén, caj xma̱n huá̱ hua̱nti̱ ma̱cahua̱yujnaní̱n le̱nko̱chá̱ Pablo. \v 33 Acxni̱ chu̱ cha̱nko̱lh c-Cesarea, lakcha̱nko̱lh gobernador, macama̱xqui̱ko̱lh carta, chu̱ na̱ antá̱ macama̱sta̱ko̱lh Pablo. \p \v 34 Acxni̱ chu̱ li̱kalhtahuakako̱lh carta, gobernador kalhásquilh Pablo: \p —¿Ní̱ xalá̱ huix? \p Pablo kálhti̱lh: \p —Quit xala c-Cilicia. \p Cha̱nchu̱ gobernador acxni̱ aya cátzi̱lh pi̱ xala c-Cilicia xuani̱t Pablo, \v 35 chuná̱ huánilh: \p —Hasta acxni̱ nachinko̱y hua̱nti̱ ma̱lacapu̱ma̱kó̱n nackaxmatniyá̱n hua̱ntu̱ huix naquihuaniya. \p A̱li̱sta̱lh chú̱ li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ catamacanu̱ca̱ yama̱ c-tlanca chiqui hua̱ntu̱ xya̱huani̱t Herodes, hua̱mpi̱ na̱ huá̱ pi̱ camaktakalhko̱lh tropa̱ laqui̱mpi̱ ni̱ natza̱lay. \c 24 \s1 Pablo chihui̱nán c-xlacati̱n gobernador Felix \p \v 1 Li̱quitzi̱smá̱ chinko̱lh c-Cesarea makapitzi̱n lakko̱lun ma̱paksi̱nani̱n judíos, chu̱ Ananías xapuxcu pa̱li̱, na̱ xta̱minko̱ni̱t cha̱tum chixcú̱ licenciado ti̱ xquilhachihui̱nacán nahuán huanicán Tértulo. Antá̱ xlacán ti̱tum lakcha̱nko̱lh gobernador laqui̱mpi̱ nasta̱huako̱y Pablo. \v 2 Acxni̱ chú̱ li̱minca̱ Pablo, Tértulo alh c-xlacati̱n gobernador laqui̱mpi̱ natalacapu̱y, chu̱ chuná̱ tzúculh chihui̱nán: \p —Luhua xli̱ca̱na̱ cpa̱xcatcatzi̱niyá̱n, huix gobernador Felix, caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ tlahuani̱ta̱ c-quimpa̱lacatacán. \v 3 Xli̱pacs quin judíos cca̱pa̱xqui̱yá̱n sa̱mpi̱ lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ huix quinca̱ta̱qui̱ni̱ta. \v 4 Pus huá̱ xpa̱lacata̱ chú̱ hasta luhua li̱tlá̱n csquiniyá̱n pi̱ xquinca̱kaxpatni̱ ca̱na̱ caj puntzú̱ quintalaksiyutcán hua̱ntu̱ cli̱ya̱huama̱hu tama̱ chixcú. \v 5 Sa̱mpi̱ hua̱ yama̱ chixcú̱ xma̱kampa̱qui̱na tata̱la̱tlahuán, chu̱ tapa̱pítzit c-xlaksti̱pa̱ncan xli̱pacs judíos la̱ntla̱ xli̱ca̱tlanca̱ ca̱tuxá̱huat, chu̱ na̱ huá̱ xpuxcu̱nacan ti̱ sta̱laniko̱y yuma̱ cala̱hua̱ taca̱najla̱ tu̱ kalhi̱yo̱y yama̱ pu̱tum tachixcuhuí̱tat huaniko̱cán nazarenos. \v 6 Acxni̱ chú̱ cha̱lh c-Jerusalén, na̱ chuná̱ antá̱ ma̱xcajua̱li̱pútulh tlanca quintemplo̱cán, hua̱mpi̱ acxni̱ quin cucxilhui̱ hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuama̱, cchipahu, chu̱ xacma̱pa̱ti̱ni̱putuna̱hu chuná̱ la̱ huan c-xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 7 Hua̱mpi̱ quinca̱lakchín comandante Claudio Lisias, xlá̱ quinca̱ma̱makaxtakán, quin ni̱ xacmacama̱xqui̱putuna̱hu hua̱mpi̱ luhua xafuerza quinca̱maklhtí̱n. \v 8 Xlá̱ quinca̱huanín pi̱ lapi̱ huí̱ tu̱ quin cli̱ma̱lacapu̱ya̱hu yuma̱ chixcú, pus mat huix cacca̱lakmín laqui̱mpi̱ nacca̱talacapu̱niyá̱n. Pus chú̱ huix cama̱kalhapali̱ laqui̱mpi̱ huix ma̱n naakata̱ksa̱ pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ quin cli̱ma̱lacapu̱ma̱hu. \p \v 9 Xli̱pacs judíos hua̱nti̱ xta̱minko̱ni̱t, na̱ luhua ma̱lulokko̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ hua̱ntu̱ xchihui̱nani̱t yama̱ xaquilhachihui̱na licenciado. \v 10 Gobernador Felix pakalhcátnilh Pablo pi̱ cakalhtí̱nalh xli̱pacs hua̱ntu̱ xli̱ma̱lacapu̱ma̱ca̱, pala xli̱ca̱na̱, usu ni̱ ca̱na̱. Pablo tá̱yalh chu̱ chuná̱ tihua̱: \p —Quit luhua ca̱na̱ li̱pa̱xuhu nacta̱kalhchihui̱naná̱n laqui̱mpi̱ nactakalhmakta̱yay, chu̱ ni̱ caj cquilhpe̱cuán. Li̱huacá̱ ckalhi̱y tapa̱xuhuá̱n nacchihui̱nán c-milacatí̱n, gobernador Felix, sa̱mpi̱ ccatzi̱y pi̱ huix maka̱sá̱ yunú̱ ma̱paksi̱námpa̱t, chu̱ luhua aksti̱tum li̱pímpa̱t mili̱ma̱paksí̱n. \v 11 Hua̱mpi̱ luhua taputzá̱n natlahuaya, nacatzi̱ya̱ pi̱ xtalulóktat hua̱ntu̱ nacuaniyá̱n. La̱nchiyú̱ kalhi̱y akcu̱tuy quilhtamacú̱ la̱ntla̱ ctíchilh c-Jerusalén laqui̱mpi̱ naclakataquilhpu̱tay Dios c-tlanca xtemplo̱. \v 12 Hua̱mpi̱ ni̱tí̱ cchihui̱nama̱xqui̱ma̱ cahuíli̱lh tasi̱tzi, usu acchilij cma̱mi̱ma̱kó̱ tachixcuhuí̱tat, usu cma̱lakaspitma̱kó̱ c-tlanca templo xala c-Jerusalén, na̱ ni̱ pala c-xpu̱kalhtahuakacan judíos, chu̱ na̱ ni̱ pala a̱lacatanu̱ c-Jerusalén. \v 13 Huá̱ xpa̱lacata̱ cli̱huán pi̱ yuma̱ chixcuhuí̱n ni̱ lay caquintima̱lulokniko̱lh xli̱pacs hua̱ntu̱ quili̱ya̱huama̱kó̱. \v 14 Hua̱mpi̱ huí̱ pu̱lactum hua̱ntu̱ cli̱ta̱yay c-milacatí̱n, pi̱ xli̱ca̱na̱ quit chunacú̱ cli̱pa̱huán, chu̱ clacscujnima̱ yama̱ xastacna Dios hua̱nti̱ tilakataquilhpu̱tako̱lh xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, chu̱ cca̱najlay xli̱pacs hua̱ntu̱ tili̱chihui̱nanko̱lh xalakmaka̱n profetas, xa̱hua̱ xli̱ma̱paksi̱n Moisés, na̱ xta̱chuná̱ la̱ntla̱ xlacán ca̱najlako̱y; hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱ ctlahuama̱, yuma̱ chixcuhuí̱n huanko̱y pi̱ quit claktzanka̱ta̱yani̱t caj xpa̱lacata̱ pi̱ quit na̱ chuná̱ cli̱tzaksama̱ yuma̱ xasa̱sti tiji, usu li̱latáma̱t tu̱ makaxtaktá̱qui̱lh Jesús hua̱ntu̱ xlacán cala̱hua̱ taca̱najla li̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱y. \v 15 Quit na̱ huá̱ cca̱najlay, chu̱ ckalhkalhi̱ti̱ma̱ hua̱ntu̱ xlacán ca̱najlako̱y, pi̱ Dios nama̱lakastakuani̱ko̱y xli̱pacs tachixcuhuí̱tat ca̱li̱ní̱n, chu̱ antá̱ natasiyuko̱y hua̱nti̱ lacuán, chu̱ hua̱nti̱ ni̱ lacuán. \v 16 Pus hua̱ quit yumá̱ xpa̱lacata cli̱putzay nactlahuay lacuan tascújut laqui̱mpi̱ chuná̱ ni̱tú̱ nacli̱tamakuasta̱yay c-xlacati̱n Dios, chu̱ ni̱ pala c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat. \p \v 17 “Maka̱sá quilhtamacú̱ alh, quit ctáca̱xli̱ c-Jerusalén, chu̱ calh latapu̱li̱y ca̱lacatanuj ca̱chiqui̱ní̱n, hua̱mpi̱ chú̱ ctitáspitli̱ laqui̱mpi̱ nacma̱sta̱y actzu̱ limosna̱ hua̱ntu̱ nali̱makta̱yako̱cán judíos hua̱nti̱ lakli̱ma̱xkaní̱n chu̱ ni̱tú̱ kalhi̱ko̱y, chu̱ laqui̱mpi̱ naclakataquilhpu̱tanán c-tlanca xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén. \v 18-19 Acxni̱ xaclakataquilhpu̱tanani̱ttá̱, chu̱ xacma̱kantaxti̱ni̱ttá̱ hua̱ntu̱ lactzu̱ lactzú̱ cli̱smani̱ni̱tahu quin judíos, antá̱ xaclatanu̱ma̱ c-templo, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ cli̱kalhkama̱nama̱, chu̱ ni̱ aklhu̱hua̱tnama̱, na̱ ni̱ pala ctatlanca̱ni̱ma̱. Chuná̱ chú̱ quit xactlahuama̱ acxni̱ makapitzi̱n judíos hua̱nti̱ xminko̱ni̱tanchá̱ c-Asia quiucxilhko̱lh c-templo, pus pala huí̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n ctlahuaniko̱ni̱t, usu cli̱tláhualh tala̱kalhí̱n, pus hua̱ tama̱ chixcuhuí̱n caminko̱lh quista̱huako̱y. \v 20 Hua̱mpi̱ cumu xlacán ni̱tí̱ minko̱ni̱t, pus quit clacasquín pi̱ hua̱ yuma̱ chixcuhuí̱n cahuanikó̱n pala tú̱ ni̱tlá̱n cuaniko̱lh, usu tú̱ tala̱kalhí̱n quima̱lulokniko̱lh acxni̱ quima̱kalhapali̱ko̱lh lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n c-Jerusalén. \v 21 Caj xma̱n hua̱ aktum huí̱ tachihuí̱n hua̱ntu̱ quit luhua palha cuaniko̱lh, chu̱ ma̱x ni̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh; chuná̱ cuaniko̱lh: ‘Huixín quima̱lacapu̱pá̱tit caj xpa̱lacata̱ pi̱ cca̱najlay pi̱ Dios nama̱lakastakuani̱ko̱y ni̱n ca̱li̱ní̱n.’” \p \v 22 Gobernador Felix xcatzi̱y xpa̱lacata̱ yama̱ tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ xchipako̱ni̱t xasa̱sti li̱latáma̱t hua̱ntu̱ xlaclhca̱huili̱ni̱t Jesús, chu̱ na̱ xcatzi̱y pi̱ xlacán ni̱ xlakati̱ko̱y tasi̱tzi, huá̱ xpa̱lacata chuná̱ huaniko̱lh yama̱ judíos: \p —Ma̱x ni̱ cactica̱lacca̱xtlahuanín yumá̱ tu̱ li̱talaksiyuyá̱tit la̱nchiyú̱. Huata xatlá̱n caminka̱lh comandante Lisias laqui̱mpi̱ tancs naquili̱ta̱kalhchihui̱nán la̱ntla̱ luhua qui̱taxtuni̱t. \p \v 23 A̱li̱sta̱lh Felix ma̱páksi̱lh capitán pi̱ tachí̱n cahuili̱ca̱ Pablo, hua̱mpi̱ cama̱xqui̱ca̱ talacasquín pala tú̱ natlahuay. Pala naminko̱y lakapaxia̱lhnanko̱y xamigos cata̱chihui̱nanko̱lh, chu̱ na̱ ni̱ cali̱huaniko̱ca̱ pala tú̱ nali̱miniko̱y hua̱ntu̱ namaclacasquín. \p \v 24 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ Felix ma̱tasaní̱nalh Pablo laqui̱mpi̱ xlá̱ nali̱ta̱kalhchihui̱nán la̱ntla̱ luhua li̱pa̱huancán Jesús, chu̱ lacxtum xlacasquín nata̱kalhchihui̱nancán xpusca̱t hua̱nti̱ xuanicán Drusila, yuma̱ pusca̱t na̱ judía xuani̱t. \v 25 Pablo tzúculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y xtachihui̱n Jesús, hua̱mpi̱ acxni̱ ma̱akata̱ksni̱ko̱lh la̱ntla̱ luhua xli̱latama̱tcán ti̱ li̱pa̱huanko̱y, pi̱ nalakmakanko̱y xli̱pacs hua̱ntu̱ li̱xcajnit xtalacapa̱stacni, chu̱ acxni̱ huaniko̱lh la̱ntla̱ Dios fuerza̱ nama̱xoko̱ni̱ko̱y xtala̱kalhi̱ncán hua̱nti̱ ni̱ lakmakamputunko̱y, gobernador Felix nia̱lh xkaxmatputún sa̱mpi̱ xmaka̱klhama̱ xtachihui̱n Pablo xpa̱lacata̱ la̱ntla̱ napa̱ti̱nán lapi̱ ni̱ nalakpali̱y ni̱tla̱n xlatáma̱t. Pus huánilh Pablo: \p —Aya tla̱n cahuanká̱ mintachihuí̱n. Acxni̱ naquili̱makuaniy nacuaniyá̱n laqui̱mpi̱ naquili̱ta̱kalhchihui̱nampalaya. \p \v 26 Hua̱mpi̱ huata Felix xlacasquín pi̱ Pablo cama̱lacnú̱nilh tumi̱n laqui̱mpi̱ namakaxtaka, huá̱ xpa̱lacata maklhu̱hua̱ li̱ma̱tasaní̱nalh laqui̱mpi̱ nala̱xakatli̱ko̱y. \v 27 Aktuy ca̱ta̱ lacatzá̱lalh la̱ntla̱ xtachi̱ni̱t Pablo, chu̱ maktum quilhtamacú̱ yama̱ ca̱chiquí̱n talakpáli̱lh ma̱paksi̱ná, táxtulh li̱gobernador Felix, chu̱ huá̱ chú̱ tipa̱lacatánu̱lh Porcio Festo. Chu̱ Felix pi̱ xli̱makapa̱xuhuaputunko̱y judíos, ma̱squi pa̱ti̱ná̱ tili̱makáxtakli̱ Pablo. \c 25 \s1 Pablo ni̱ lacasquín huá̱ nama̱kalhapali̱y Porcio Festo \p \v 1 Cha̱nchu̱ li̱tu̱xama quilhtamacú̱ la̱ntla̱ Porcio Festo xmaklhti̱nani̱t xli̱ma̱paksí̱n c-Cesarea, acxni̱ chú̱ táca̱xli, chu̱ alh c-Jerusalén. \v 2 Antá̱ xanapuxcun pa̱lijni, lakko̱lun ma̱paksi̱naní̱n, chu̱ xala c-tali̱pa̱hu judíos, acxni̱ catzi̱ko̱lh pi̱ Porcio Festo xmini̱t c-Jerusalén, xlacán lacapala̱ anko̱lh ma̱lacapu̱ko̱y Pablo. \v 3 Tlanca li̱tlá̱n squiniko̱lh pi̱ cama̱paksí̱nalh cale̱nca̱ Pablo c-Jerusalén laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱kalhapali̱cana̱chá, hua̱mpi̱ huata xlacán aya li̱huana̱ xli̱lacchihui̱nanko̱ni̱t pi̱ c-tiji̱ namakni̱ta̱yako̱y. \v 4 Festo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Pablo antiyá̱ tanu̱ma̱chá̱ c-pu̱la̱chi̱n c-Cesarea, chu̱ nia̱lh maka̱s quilhtamacú̱ nacana̱chá̱ antá. \v 5 Huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ hua̱nti̱ ma̱paksi̱nanko̱y c-milaksti̱pa̱ncán, caquista̱laniko̱lh acxni̱ aya nacán c-Cesarea, laqui̱mpi̱ pala huí̱ tu̱ ni̱tlá̱n tlahuani̱t yama̱ chixcú, pus xlacán antá̱ nama̱lacapu̱ko̱ya̱chá. \p \v 6 Xli̱tzi̱má̱, usu xli̱akca̱hu quilhtamacú̱ la̱ntla̱ makapálalh Festo c-Jerusalén, a̱li̱sta̱lh chú̱ táspitli̱ c-Cesarea. Li̱cha̱lij tuncán chú̱ tánu̱lh c-xpu̱ma̱paksí̱n anta̱ni̱ xlacca̱xtlahuako̱y hua̱nti̱ xma̱lacapu̱ko̱cani̱t, acxni̱ tuncán chú̱ yamá̱ ma̱paksí̱nalh pi̱ cali̱minica̱ Pablo. \v 7 Acxni̱ chú̱ li̱chinca̱ Pablo c-pu̱ma̱paksí̱n, yama̱ judíos hua̱nti̱ xmini̱tanchá̱ c-Jerusalén lhu̱hua̱ catu̱huá̱ hua̱ntu̱ tzucuko̱lh li̱ya̱huako̱y, ma̱squi ni̱ xma̱lulokniko̱y hua̱ntu̱ xli̱ma̱lacapu̱ma̱kó̱. \v 8 Hua̱mpi̱ Pablo chuná̱ xlá̱ huánilh gobernador: \p —Quit ni̱tú̱ ctlahuani̱t pala tú̱ ni̱tlá̱n, ni̱tú̱ cli̱kalhkama̱nama̱ tlanca xtemplo̱ Dios xala c-Jerusalén, na̱ ni̱ pala huá̱ xli̱ma̱paksi̱n Moisés, na̱ ni̱tú̱ cma̱huixca̱ni̱ma̱kó̱ tachixcuhuí̱tat pi̱ cata̱la̱lacata̱qui̱ko̱lh ma̱paksi̱na romano. \p \v 9 Cha̱nchu̱ Festo, pi̱ xlacasquín pi̱ ankalhí̱n cata̱ta̱yako̱lh, chu̱ ni̱ casi̱tzi̱ko̱lh yama̱ judíos xala c-Jerusalén, chuná̱ kalhásquilh Pablo: \p —¿Pá̱ lacasquina̱ nacca̱le̱ná̱n c-Jerusalén laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱kalhapali̱ko̱yá̱n xatú̱ luhua tlahuani̱ta? \p \v 10 Pablo kálhti̱lh: \p —¡Pus ni̱ clacasquín! Huá̱ clacasquín pi̱ natlahuaya̱ hua̱ntu̱ xlí̱lat pi̱ caquima̱lakachá̱ c-xlacati̱n emperador romano c-Roma laqui̱mpi̱ huá̱ naquima̱kalhapali̱y, sa̱mpi̱ quit ciudadano romano. Sa̱mpi̱ hasta huix stalanca catzi̱ya̱ pi̱ ni̱tú̱ ctlahuaniko̱ni̱t yuma̱ judíos. \v 11 Sa̱mpi̱ lapi̱ quit xaccátzi̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ huí̱ tu̱ ni̱tlá̱n ctlahuani̱t, chu̱ quimini̱niy hasta xquili̱makni̱ca̱ caj huá̱ xpa̱lacata, pus ni̱ pala tzinú̱ xactatlancá̱ni̱lh, maktum xactamá̱sta̱lh caquimakní̱tit, hua̱mpi̱ cumu ni̱tú̱ ctlahuama̱ pala tú̱ ni̱tlá̱n hua̱ntu̱ quili̱ya̱huama̱kó̱ yuma̱ chixcuhuí̱n, pus ni̱ pala cha̱tum chixcú̱ kalhi̱y derecho pala naquimacama̱sta̱yá̱tit c-xlacati̱ncan judíos laqui̱mpi̱ naquimakni̱ko̱y. Huata xatlá̱n chuná calalh xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quit clacasquín pi̱ huá̱ caquima̱kalhapáli̱lh emperador romano. \v 12 Gobernador Festo ta̱kalhchihui̱nanko̱lh makapitzi̱n hua̱nti̱ xta̱ma̱paksi̱nanko̱y xpa̱lacata la̱ntla̱ luhua natlahuako̱y, a̱li̱sta̱lh chú̱ chuná̱ huánilh Pablo: \p —Li̱huacá̱ tla̱n, pi̱ luhua ca̱na̱ lakpimputuna̱ emperador, pus antá̱ chú̱ nacma̱lakacha̱yá̱n c-xpu̱ma̱paksí̱n laqui̱mpi̱ huá̱ ma̱n nama̱kalhapali̱yá̱n. \s1 Festo li̱ta̱chihui̱nán rey Agripa xtalakaputzi̱t Pablo \p \v 13 Ni̱ li̱maka̱s quilhtamacú̱ yama̱ rey Agripa, chu̱ xta̱la tzuma̱t Berenice, chinko̱lh c-Cesarea laqui̱mpi̱ nalakapaxia̱lhnanko̱y Festo. \v 14 Fuerza̱ aklhu̱hua quilhtamacú̱ antá̱ makapálalh Agripa c-Cesarea, chu̱ maktum Festo li̱xakátli̱lh Agripa xpa̱lacata̱ Pablo, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Acxni̱ la̱ u̱táxtulh Felix, xlá̱ quinta̱makáxtakli̱ cha̱tum tachí̱n c-pu̱la̱chi̱n laqui̱mpi̱ quit naclacca̱xtlahuay tu̱ li̱ma̱lacapu̱ma̱ca̱. \v 15 Acxni̱ chú̱ quit huacu cquí̱lalh c-Jerusalén, yama̱ xanapuxcun xpa̱lijnican judíos, chu̱ lakko̱lun xma̱paksi̱nacán quintalaksiyuniko̱lh laqui̱mpi̱ quit cacma̱makni̱ní̱nalh. \v 16 Hua̱mpi̱ quit ckalhti̱ko̱lh pi̱ quili̱ma̱paksi̱ncán quin romanos ni̱ ma̱sta̱y talacasquín pala tí̱ namakni̱cán cha̱tum tachí̱n lapi̱ ni̱ pu̱lh nama̱kalhapali̱cán, chu̱ nata̱la̱huaniko̱y hua̱nti̱ ma̱lacapu̱ma̱kó̱ pala xli̱ca̱na̱, usuchí̱ ni̱ ca̱na̱. \v 17 Pus acxni̱ chú̱ xlacán minko̱lh u̱nú̱ c-Cesarea, quit ni̱ cma̱makapáli̱lh quilhtamacú̱, li̱cha̱lij tuncán ctánu̱lh c-quimpu̱ma̱paksí̱n, chu̱ cma̱tiyí̱nalh yama̱ chixcú̱ laqui̱mpi̱ nacma̱kalhapali̱y. \v 18 Acxni̱ tzucuko̱lh ma̱lacapu̱ko̱y quit xacpuhuama̱ pi̱ ma̱x nali̱ya̱huako̱y tamakní̱n, usu takalhá̱n. \v 19 Xma̱n huá̱ xli̱ma̱lacapu̱ma̱kó̱ sa̱mpi̱ Pablo mat nia̱lh tancs ca̱najlay hua̱ntu̱ luhua xli̱ca̱najlatcan xli̱pacs judíos, chu̱ pi̱ ma̱luloka̱ pi̱ yama̱ chixcú̱ xala c-Nazaret hua̱nti̱ xuanicán Jesús, chu̱ hua̱nti̱ xmakni̱cani̱t c-Jerusalén lama̱ xastacná. \v 20 Quit ni̱ ccátzi̱lh la̱ntla̱ naclacca̱xtlahuay yuma̱ tu̱ xli̱ma̱laksiyuma̱ca̱, huata xatlá̱n ckalhásquilh Pablo pala xlá̱ xma̱tla̱ni̱y nacmacá̱n c-Jerusalén laqui̱mpi̱ antá̱ nama̱kalhapali̱cana̱chá. \v 21 Huata xlá̱ chuná̱ quinkálhti̱lh: ‘Huata xatlá̱n caquima̱lakachá̱ c-xlacati̱n emperador romano laqui̱mpi̱ huá̱ naquima̱kalhapali̱y.’ Quit cli̱ma̱paksí̱nalh pi̱ tachí̱n catahui̱ hasta acxni̱ nacma̱lakacha̱y c-Roma. \p \v 22 Acxni̱ chihui̱nanko̱lh Festo, Agripa chuná̱ huánilh: \p —Xacúcxilhli̱ tama̱ chixcú̱ laqui̱mpi̱ xackaxmátnilh xtachihuí̱n. \p —Pus tla̱n, cha̱lij tuncán nacma̱lakapasni̱yá̱n laqui̱mpi̱ naucxilha, chu̱ nakaxpatniya̱ xtachihuí̱n —kálhti̱lh Festo. \p \v 23 Li̱cha̱lí̱ tzi̱sa̱ minko̱lh c-pu̱ma̱paksí̱n rey Agripa, chu̱ Berenice, luhua li̱huana̱ xca̱xya̱kó̱, chu̱ na̱ pu̱tum ta̱chinko̱lh makapitzi̱n lactali̱pa̱hu chixcuhuí̱n, chu̱ xanapuxcun tropa̱. Gobernador Festo ma̱tiyí̱nalh Pablo, \v 24 chu̱ chuná̱ huaniko̱lh hua̱nti̱ macxtum xuilakó̱: \p —Huix tali̱pa̱hu rey Agripa, chu̱ xli̱pacs huixín hua̱nti̱ la̱nchú̱ quinkaxpatnipá̱tit, hua̱ yuma̱ chixcú̱ hua̱nti̱ la̱nchú̱ huixín ucxilhpá̱tit, lhu̱hua judíos ma̱lacapu̱ko̱ni̱t, catu̱huá̱ tu̱ li̱ya̱huako̱y, chuná̱ c-Jerusalén, chu̱ u̱nú̱ c-Cesarea. Xlacán lacasquinko̱y pi̱ cacma̱makni̱ní̱nalh, \v 25 hua̱mpi̱ quit ni̱tú̱ cta̱ksniy tala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ nacli̱macama̱sta̱y laqui̱mpi̱ namakni̱cán. Hua̱mpi̱ cumu xlá̱ ma̱n quihuánilh pi̱ lacasquín huá̱ cama̱kalhapáli̱lh emperador Augusto, pus chú̱ ma̱x fuerza̱ nacma̱lakacha̱y c-Roma. \v 26 Hua̱mpi̱ quit ni̱ ccatzi̱y xatú̱ nactzokniy quimpuxcucan emperador xpa̱lacata hua̱ntu̱ li̱ma̱lacapu̱ma̱ca̱ yuma̱ chixcú, sa̱mpi̱ fuerza̱ pi̱ nacta̱ma̱lakacha̱y mactum carta, pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱ma̱macxtumi̱ni̱tán xli̱pacs huixín, chu̱ na̱ chuná̱ huix rey Agripa, laqui̱mpi̱ ma̱n nama̱kalhapali̱ya, chu̱ chuná̱ chú̱ huij nahuán hua̱ntu̱ nactzokniy tlanca̱ quimpuxcucan emperador Augusto. \v 27 Sa̱mpi̱ quit ccatzi̱y pi̱ ni̱ lay cma̱lakacha̱niy emperador cha̱tum tachí̱n lapi̱ ni̱ nacuán hua̱ntu̱ li̱ma̱lacapu̱ma̱ca̱. \c 26 \s1 Pablo huaniy Agripa hua̱ntu̱ li̱ma̱lacapu̱ma̱ca̱ \p \v 1 Cha̱nchu̱ rey Agripa chuná̱ huánilh Pablo: \p —Pus cachihuí̱nanti̱ laqui̱mpi̱ nackaxmata̱hu hua̱ntu̱ huix akspulamá̱n. \p Xlá̱ stonkli̱ xmacán la̱ xli̱smani̱cán acxni̱ akchihui̱nancán, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \v 2 “Rey Agripa, ca̱na̱ li̱pa̱xuhu makcatzi̱y quinacú̱ pi̱ tla̱n nacchihui̱nán c-milacatí̱n laqui̱mpi̱ nactamakta̱yay sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ luhua lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ quili̱ya̱huama̱kó̱ ta̱ksaní̱n tama̱ judíos. \v 3 Huix stalanca catzi̱ya̱ la̱ntla̱ kalhi̱ko̱y xta̱yatcán, chu̱ aya catzi̱ya̱ hua̱ntu̱ quin cli̱aklhu̱hua̱tnama̱hu, pus huá̱ chú̱ xpa̱lacata̱ cli̱ma̱akatzanka̱yá̱n, chu̱ csquiniyá̱n li̱tlá̱n pi̱ luhua li̱huana̱ xquinkaxpatni̱ quintachihuí̱n laqui̱mpi̱ naakata̱ksa̱ hua̱ntu̱ quit nacuaniyá̱n. \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ xlama̱ acxni̱ ni̱ xa̱li̱pa̱huán Jesús \p \v 4 “Xli̱pacs judíos catzi̱ko̱y la̱ntla̱ quit xaclama̱ acxni̱ actzu̱cú̱ xacuani̱t c-quinca̱chiqui̱n Tarso, chu̱ c-Jerusalén anta̱ni̱ cstactapu̱li̱ko̱lh. \v 5 Lhu̱hua̱ xlacán quilakapasko̱y, chu̱ lapi̱ xuamputunko̱lh tla̱n ma̱lulokko̱y pi̱ quit xacca̱najlay hua̱ntu̱ ca̱najlako̱y tama̱ fariseos, sa̱mpi̱ xlacán hua̱nti̱ tancs ma̱kantaxti̱ko̱y hua̱ntu̱ quinca̱li̱ma̱paksi̱yá̱n c-xli̱ma̱paksi̱n Moisés. \v 6 Hua̱mpi̱ huá̱ chú̱ quili̱ma̱lacapu̱cani̱t quili̱sta̱huacani̱t caj xpa̱lacata̱ sa̱mpi̱ cca̱najlay pi̱ Dios nama̱kantaxti̱y yama̱ xtachihuí̱n hua̱ntu̱ tima̱lacnu̱niko̱chá̱ xalakmaka̱n quinatla̱tnacán, pi̱ namín quilhtamacú̱ acxni̱ xlá̱ nama̱lakastakuani̱ko̱y xli̱pacs xcamán ca̱li̱ní̱n. \v 7 Lhu̱hua judíos hua̱nti̱ minti̱lhako̱ni̱tanchá̱ xquilhtzucutcán yama̱ kalhacu̱tuy xalakmaka̱n lactali̱pa̱hu quinatla̱tnacan quin judíos, na̱ chuná̱ ca̱najlako̱ni̱t, chu̱ li̱pa̱xuhu kalhkalhi̱ti̱ko̱y pi̱ Dios nama̱kantaxti̱niko̱y yama̱ xtama̱lacnú̱n, chu̱ huá̱ xpa̱lacata li̱ca̱cni̱naniko̱ni̱t, chu̱ putzako̱ni̱t la̱ntla̱ nalakachixcuhui̱ko̱y, hua̱mpi̱ caj huá̱ chú̱ xpa̱lacata lhu̱hua judíos quili̱ma̱lacapu̱ma̱kó̱ pi̱ quit cca̱najlay pi̱ Dios nama̱lakastakuani̱ko̱y ni̱n ca̱li̱ní̱n. \v 8 Chi̱nchu̱ huixín, ¿lá̱ puhuaná̱tit? ¿Pá̱ tuhuaj cahuá̱, usu ni̱ li̱ca̱najlaputu̱ pi̱ Dios tla̱n ma̱lakastakuani̱ko̱y ni̱n ca̱li̱ní̱n? \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ xapu̱lh xputzasta̱lako̱y hua̱nti̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús \p \v 9 “Xapu̱lana̱ acxni̱ quit xaaktzanká̱n xaclama̱, xacpuhuán pi̱ xafuerza̱ nacma̱laksputuko̱y yama̱ hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱y Jesús xala c-Nazaret. \v 10 C-Jerusalén lhu̱hua̱ hua̱nti̱ ctamacanu̱ko̱lh c-pu̱la̱chi̱n, chu̱ caj xacli̱pa̱xuhuay acxni̱ xmakni̱ko̱cán makapitzi̱n ca̱najlaní̱n; chuná̱ quit xactlahuay sa̱mpi̱ hua̱ xanapuxcun pa̱lijni̱ xquili̱ma̱paksi̱ko̱ni̱t. \v 11 Chu̱ na̱ ankalhí̱n, xacma̱pa̱ti̱ni̱ko̱y c-quimpu̱kalhtahuakacán laqui̱mpi̱ calakmakanko̱lh Jesús hua̱nti̱ aya xli̱pa̱huanko̱y; luhua li̱pe̱cua̱ xacsi̱tzi̱niko̱y sa̱mpi̱ hasta ma̱squi lhu̱hua̱ tza̱lako̱lh ca̱lacatanuj ca̱chiqui̱ní̱n, quit ni̱ cmakaxtakko̱lh caanko̱lh huata cputzasta̱lako̱lh laqui̱mpi̱ nacma̱pa̱ti̱ni̱ko̱y. \s1 Pablo li̱chihui̱nán la̱ntla̱ Jesús xakatli̱pá̱xtokli̱ c-tiji \r (Hechos 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 “Na̱ maktum csquiniko̱lh li̱tlá̱n xanapuxcun pa̱lijni̱ pi̱ caquima̱xqui̱ko̱lh talacasquín nacán chipako̱y yama̱ ca̱najlaní̱n hua̱nti̱ xlama̱ko̱chá̱ c-xaca̱chiqui̱n Damasco. \v 13 Antá̱ chú̱ xacama̱ quit, chu̱ a̱makapitzi̱n ti̱ quinta̱amakó̱, actzú̱ xuani̱t aya xaccha̱na̱hu, pala ca̱tastúnut xuani̱t, acxni̱ caj xamaktum lam minchá̱ xkakánat c-akapú̱n, chu̱ quinca̱lacatahuacakó̱n yama̱ xkakánat, luhua tlihuaka xuani̱t ni̱ xahua̱ la̱ chichiní. \v 14 Quit, chu̱ xli̱pacs hua̱nti̱ xacta̱ama̱kó̱ lhkan ctamakuasui, chu̱ ctama̱cha̱hu c-tíyat, acxnitiyá̱ ckáxmatli̱ pi̱ xquili̱xakatli̱ma̱ca̱ c-xatachihui̱n hebreo, chu̱ chuná̱ xquihuanima̱: ‘Saulo, Saulo, ¿tú̱ xpa̱lacata quili̱putzasta̱lápa̱t? Xta̱chuná̱ li̱taxtuya̱ toro̱ hua̱ntu̱ acstuli̱talakaputzi̱y acxni̱ lakapa̱xtoka̱ tza̱tzu̱ quihui̱ hua̱ntu̱ lhtucusta̱lanima̱ca̱.’ \v 15 Quit ckalhásquilh: ‘¡Tla̱ti! ¿Tí̱ huix hua̱nti̱ quinta̱chihui̱námpa̱t?’ Quimpu̱chinacán quinkálhti̱lh: ‘Quit Jesús hua̱nti̱ huix putzasta̱lápa̱t. \v 16 Hua̱mpi̱ lacapala̱ cata̱qui, sa̱mpi̱ huá̱ cli̱tasiyunini̱tán pi̱ naquilacscujniya, huix nali̱chihui̱nana̱ c-xlacati̱n tachixcuhuí̱tat hua̱ntu̱ ucxilhni̱ta̱ la̱nchú̱, chu̱ hua̱ntu̱ naucxilhacú̱ a̱li̱sta̱lh hua̱ntu̱ quit nacma̱siyuniyá̱n. \v 17 Quit nacmakta̱yayá̱n laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ natlahuaniko̱yá̱n judíos, chu̱ hua̱nti̱ ni̱ judíos, sa̱mpi̱ quit nacma̱lakacha̱yá̱n c-xca̱chiqui̱ncán. \v 18 Xlacán xta̱chuná̱ c-xaca̱paklhtu̱tá̱ lama̱kó̱, hua̱mpi̱ huix nalakpinko̱ya, chu̱ nali̱ta̱kalhchihui̱nanko̱ya̱ quintachihuí̱n, nama̱lacahua̱ni̱ko̱ya, chu̱ nia̱lh calatama̱ko̱lh xalakaca̱pucsua, huata cakalhi̱ko̱lh xkakánat; chu̱ na̱ chuna li̱tum huix namakta̱yako̱ya̱ laqui̱mpi̱ nia̱lh huá̱ natlahuaniko̱y xtapa̱xuhua̱n akskahuiní, huata huá̱ natlahuako̱y xtapa̱xuhua̱n Dios; chu̱ tancs nama̱siyuniko̱ya̱ pi̱ caquili̱pa̱huanko̱lh, laqui̱mpi̱ chuná̱ tla̱n nama̱tzanka̱naniko̱cán xtala̱kalhi̱ncán, chu̱ nalakcha̱nko̱y tu̱ tla̱n la̱ntla̱ nata̱tapaksi̱ko̱y yama̱ pu̱tum tachixcuhuí̱tat hua̱nti̱ Dios lacsacko̱ni̱t xcamán nahuanko̱y.’ \s1 Pablo huan pi̱ pacs tláhualh hua̱ntu̱ Dios huánilh \p \v 19 “Tancs cuaniyá̱n, rey Agripa, pi̱ quit ni̱ caj clakachixcuhui̱mákalh yama̱ xtachihui̱n Jesús hua̱ntu̱ minchá̱ c-akapú̱n. \v 20 Hua̱mpi̱ hua̱ntu̱ ctláhualh, pu̱lana̱ antiyá̱ c-Damasco ctzuculh li̱ta̱kalhchihui̱nanko̱y judíos antá̱ xalaní̱n pi̱ catalakaspitta̱yako̱lh chu̱ calakpali̱ko̱lh xali̱xcajnit xtalacapa̱stacnicán laqui̱mpi̱ tla̱n nalakachixcuhui̱ko̱y Dios la̱ntla̱ xlá̱ lacasquín, chu̱ tancs calatama̱ko̱lh laqui̱mpi̱ natasiyuko̱y pi̱ xli̱ca̱na̱ lakmakanko̱ni̱t hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n. A̱li̱sta̱lh chú̱ calh c-Jerusalén, chu̱ na̱ antá̱ cani̱huá̱ ctzúculh li̱akchuhui̱naniko̱y yuma̱ li̱pa̱xuhu tama̱catzi̱ní̱n xpa̱lacata̱ la̱ntla̱ Jesús lakma̱xtunán yamá̱ hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱, chu̱ a̱li̱sta̱lh hua̱nti̱ xuilakó̱ xli̱ca̱tlanca c-xatiyat Judea, xli̱pacs cli̱ta̱chihui̱nanko̱lh ma̱squi ti̱ ni̱ judíos. \v 21 Caj xpa̱lacata̱ chuná̱ xactlahuama̱, maktum acxni̱ xaclatanu̱ma̱ c-tlanca templo c-Jerusalén tama̱ judíos pu̱tum quinchipako̱lh, chu̱ hasta xquimakni̱putunko̱y. \v 22 Hua̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ hua̱ Dios quimakta̱yani̱t, chu̱ ni̱tú̱ quiakspulani̱t hasta u̱cyá̱ chú̱, pus huá̱ makcatzi cli̱ta̱anima̱ hasta chú, ni̱ cquilhpe̱cuán cli̱chihui̱nán xtachihui̱n Dios c-xlacati̱ncan tachixcuhuí̱tat, chuná̱ hua̱nti̱ lactalí̱pa̱hu, cumu la̱ hua̱nti̱ ni̱tú̱ xlakasicán. Na̱ ni̱ pala tú̱ a̱ti̱pa̱tu̱ cma̱catzi̱ni̱ma̱kó̱ hua̱ntu̱ pala ni̱ chuná̱ tili̱chihuí̱nalh Moisés, xa̱hua̱ xalakmaka̱n profetas hua̱ntu̱ fuerza̱ nakantaxtuy, \v 23 pi̱ hua̱ Cristo, hua̱nti̱ xli̱mínat xuani̱t, fuerza̱ nama̱pa̱ti̱ni̱cán, chu̱ hasta namakni̱cán, hua̱mpi̱ acxni̱ namakni̱ko̱cán, fuerza̱ nalakastakuanán ca̱li̱ní̱n, hua̱ xlá̱ nali̱chihui̱nán aktum laktáxtut, chu̱ pi̱ aya xlakastakuanani̱ttá nahuán, pus ni̱ xma̱n hua̱ judíos, hua̱mpi̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat cani̱hua̱ xalaní̱n nalakcha̱nko̱y yuma̱ laktáxtut hua̱ntu̱ xta̱chuná̱ nali̱taxtuniko̱y aktum tlanca xkakánat tu̱ nali̱lacahua̱nanko̱y.” \s1 Pablo xma̱akata̱ksni̱putún Agripa pi̱ cali̱pa̱hua̱ Jesús \p \v 24 Acxni̱ Pablo chuná̱ chihui̱nanko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, gobernador Festo chuná̱ quilhánilh: \p —¡Pablo, huix ma̱x caj nia̱lh acstalanca lápa̱t! Sa̱mpi̱ caj xpa̱lacata xli̱lhu̱hua̱ mintakalhtahuaka̱ ma̱akuitimá̱n. \p \v 25 Cha̱nchu̱ Pablo chuná̱ kálhti̱lh: \p —Tali̱pa̱hu gobernador Festo, quit ni̱tú̱ cakuitima̱, sa̱mpi̱ xli̱pacs hua̱ntu̱ cchihui̱nani̱t tancs ta̱kata̱ksa, chu̱ huá̱ xtalulóktat. \p \v 26 Pablo lakláca̱lh anta̱ni̱ xuí̱ rey Agripa, chu̱ chuná̱ huánilh: \p —Huix tali̱pa̱hu rey Agripa, luhua li̱huana̱ lakapasa̱ hua̱ntu̱ quin ckalhi̱ya̱hu quintasmani̱ncán, pus caj huá̱ xpa̱lacata luhua ni̱ pala tzinú̱ cquilhpuhuán cchihui̱nán c-milacatí̱n, sa̱mpi̱ ccatzi̱y pi̱ pacs catzi̱ya̱ hua̱ntu̱ akspulani̱t c-quintiyatcán, sa̱mpi̱ hua̱ntu̱ antá̱ akspulani̱t ni̱tú̱ caj tze̱k lani̱t. \v 27 Rey Agripa, huí̱ tu̱ ckalhasquimputuná̱n: ¿pá̱ ca̱najlaya̱ huix hua̱ntu̱ tili̱chihui̱nanko̱lh xalakmaka̱n profetas? Quit ccatzi̱y pi̱ huix ca̱najlaya. \p \v 28 Rey Agripa kálhti̱lh: \p —Huata xatlá̱n cacs caquílhuanti. ¿Huix ma̱x puhuana̱ pi̱ naquima̱akata̱ksni̱ya̱ pi̱ cacli̱pa̱hua̱ Jesús caj cumu luhua tancs chihui̱nani̱ta? \p \v 29 Pablo huanipá̱: \p —Pus lapi̱ tancs, usu ni̱ tancs cchihui̱nani̱t, Dios xlacásquilh pi̱ xkalhí̱tit, huixín cha̱tunu cha̱tunu̱ hua̱nti̱ quinkaxmatnipá̱tit, yuma̱ tapa̱xuhuá̱n hua̱ntu̱ quit ckalhi̱y caj xpa̱lacata cli̱pa̱huán Jesús, ma̱squi huixín ni̱ chuná̱ xca̱li̱macachi̱cántit cadenas xta̱chuná̱ la̱ntla̱ quit. \p \v 30 Rey Agripa tá̱yalh, chu̱ Berenice, xa̱hua̱ gobernador Festo, chu̱ taxtuko̱lh, na̱ pu̱tum taxtuko̱lh hua̱nti̱ antá̱ xmaklahuilakó̱. \v 31 A̱li̱sta̱lh Festo, chu̱ Agripa lacatanu̱ tze̱k tzucuko̱lh li̱chihui̱nanko̱y yuma̱ ta̱klhú̱hui̱t, chu̱ chuná̱ xla̱huaniko̱y: \p —Xli̱ca̱na̱ pi̱ tama̱ chixcú̱ ni̱tú̱ tlahuani̱t tala̱kalhí̱n, ni̱ pala tzinú̱ lakchá̱n namakni̱cán, chu̱ ni̱ pala c-pu̱la̱chi̱n mini̱niy natanu̱y. \p \v 32 Agripa huánilh Festo: \p —Hasta tla̱n xtimakaxtakui̱ yuma̱ chixcú̱ pala ni̱ hua̱ ma̱n xtihua̱ pi̱ xatlá̱n lacasquín ma̱n cama̱kalhapáli̱lh tlanca quimpuxcucan emperador c-Roma. \c 27 \s1 Pablo ma̱lakacha̱cán c-xaca̱chiqui̱n Roma \p \v 1 Acxni̱ xlacca̱xlacani̱ttá̱ pi̱ nama̱lakacha̱cán Pablo c-Italia anta̱ni̱ huí̱ Roma, chu̱ pi̱ quin ti̱ nacsokli̱ya̱hu, Pablo chu̱ makapitzí̱n tachí̱n macama̱sta̱ko̱ca̱ c-xmacan cha̱tum capitán xuanicán Julio hua̱nti̱ xtapaksi̱niko̱y pu̱lactum tropa̱ hua̱nti̱ xli̱ma̱pa̱cuhui̱ko̱cán Batallón del emperador. \v 2 Cpu̱ahu c-aktum pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xmini̱tanchá̱ c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Adramitio, yama̱ pu̱tacutnu̱ lacatzucu̱ naán la̱ntla̱ natiyati̱lhay xtacuca̱ c-akatunu ca̱chiquí̱n tu̱ xuí̱ xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná c-Asia. Na̱ antá̱ lacxtum xquinca̱ta̱amá̱n quinta̱lacan Aristarco xala c-Tesalónica̱ hua̱ntu̱ ma̱paksi̱y Macedonia. \v 3 Li̱cha̱lí̱ chú̱ ccha̱hu c-Sidón, chu̱ capitán Julio tzúculh ta̱la̱lé̱n Pablo hasta má̱xqui̱lh talacasquín pi̱ natacuta̱ c-pu̱tacutnu, chu̱ nalakapaxia̱lhnanko̱y xamigos hua̱nti̱ xuilakó̱ yama̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ laqui̱mpi̱ na̱ xlacán nata̱qui̱ko̱y hua̱ntu̱ xma̱xqui̱putunko̱y. \v 4 Acxni̱ ctaca̱xpalahu c-Sidón, ni̱ maka̱s li̱pe̱cua̱ tzúculh u̱nán c-ta̱kaya̱huaná, chu̱ lacatanu̱ xle̱ma̱ca̱ quimpu̱tacutnucán, pus laqui̱mpi̱ u̱n ni̱ ta̱ji̱ naquinca̱lakasnokti̱yá̱n anta̱ni̱ ni̱ xacamputuna̱hu, acxni̱ ccha̱hu c-isla de Chipre luhua lacatzú̱ c-xquilhtu̱n yama̱ tíyat cli̱tamakspitui, \v 5 chu̱ chuná̱ tzaj cti̱punataxtuya̱hu ta̱kaya̱huaná̱ tu̱ huí̱ c-xpa̱xtu̱n xatiyat huanicán Cilicia, chu̱ a̱li̱sta̱lh c-xpa̱xtu̱n xatíyat huanicán Panfilia, pus takalaná̱ ccha̱hu c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Mira hua̱ntu̱ ma̱paksi̱y xatiyat Licia. \p \v 6 Antá̱ capitán Julio ma̱nóklhulh aktum pu̱tacutnu̱ hua̱ntu̱ xmini̱tanchá̱ c-Alejandría, chu̱ xama̱ c-Italia. Pus lacapala̱ antá̱ pu̱tum quinca̱muju̱cán laqui̱mpi̱ huá̱ nacpu̱ana̱hu hasta c-Italia. \v 7 Chunatá̱ la̱ntla̱ ctitaca̱xui̱ c-Mira luhua lacatzucu̱ tzúculh tla̱huaán quimpu̱tacutnucán c-chúchut sa̱mpi̱ xquinca̱ta̱la̱lactlahuamá̱n u̱n. Fuerza̱ aklhu̱hua quilhtamacú̱ cmakapalahu, chu̱ takalana̱ ccha̱hu c-xpa̱xtu̱n xatíyat tu̱ huanicán Gnido. Hua̱mpi̱ cumu u̱n chunacú̱ quinca̱le̱ná̱n anta̱ni̱ ni̱ xacamputuna̱hu ni̱ lalh ctachokohu antá, ti̱tum cahu c-Isla de Salmón, chu̱ cli̱tamakspitui; a̱li̱sta̱lh chú̱ ccha̱hu c-aktum isla huanicán Creta. \v 8 Antá̱ luhua tuhua̱ xactacutma̱hu lacatzú̱ c-xtanquilhtú̱n hasta ccha̱hu c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Buenos Puertos, lacatzú̱ xta̱pakxtokui̱ yama̱ ca̱chiquí̱n xuanicán Lasea. \p \v 9 Luhua aklhu̱hua quilhtamacú̱ xacmakapalani̱tahuá̱ la̱ntla̱ xaclama̱hu c-Buenos Puertos, hua̱mpi̱ chunacú̱ luhua li̱makacuá̱ nahuán pala nactaju̱palaya̱hu c-pu̱tacutnu, chu̱ nacma̱tla̱huani̱ya̱hu c-ta̱kaya̱huaná sa̱mpi̱ aya xlakcha̱ni̱t quilhtamacú̱ ca̱lonkni acxni̱ luhua li̱makacuá̱ napa̱tacutcán c-ta̱kaya̱huaná. Huá̱ xpa̱lacata Pablo chuná̱ stacya̱huako̱lh hua̱nti̱ xpuxcunko̱ni̱t c-pu̱tacutnu: \p \v 10 —Quit lacatancs cca̱huaniyá̱n, lapi̱ fuerza̱ natlahuaniya̱hu naana̱hu, ni̱tlá̱n catiqui̱táxtulh sa̱mpi̱ luhua li̱makacuá̱ chú̱, sa̱mpi̱ xalán nalaktzanka̱y pu̱tacutnu, chu̱ xli̱pacs tacuca hua̱ntu̱ antá̱ taju̱ma̱, chu̱ natalakaputzi̱ya̱hu, hasta ma̱x quilatama̱tcán nama̱laktzanka̱ya̱hu lapi̱ namu̱xtuya̱hu. \p \v 11 Hua̱mpi̱ capitán Julio ni̱ ma̱tlá̱ni̱lh hua̱ntu̱ huánilh Pablo, huata huá̱ a̱tzinú̱ kalhakaxmatko̱lh hua̱ntu̱ xquilhuama̱kó̱ xpu̱china pu̱tacutnu, chu̱ capitán hua̱nti̱ xtascújut nama̱tla̱huani̱y. \v 12 Xlacán fuerza̱ xcha̱mputunko̱y c-aktum ca̱chiquí̱n xuanicán Fenice, sa̱mpi̱ antá̱ ni̱ luhua ta̱lhmá̱n xtanakamín ta̱kaya̱huaná acxni̱ u̱nán, ma̱squi xli̱ca̱na̱ pi̱ na̱ huatiyá̱ Isla de Creta. Xpe̱cuanko̱y pi̱ ni̱ tla̱n anta̱ni̱ xcha̱nko̱ni̱t sa̱mpi̱ caj maktum nalactlahuaniko̱y u̱n xpu̱tacutnucán la̱ntla̱ u̱n li̱pe̱cua̱ xnakali̱mín ta̱kaya̱huana̱, chu̱ huata antá̱ xtamakaxtakputunko̱ya̱chá̱ c-Fenice xli̱makua nati̱taxtuko̱y xaquilhtamacu̱ ca̱lonkni. \s1 Xli̱pacs hua̱nti̱ xtaju̱ma̱kó̱ c-pu̱tacutnu̱ actzú̱ xuani̱t aya xmu̱xtuko̱y \p \v 13 Ni̱ li̱maka̱s xpuhuanko̱y pi̱ tla̱ná̱ naampalako̱y, sa̱mpi̱ xuncli̱ tlihuaka ún, chu̱ xtasiyuy pi̱ luhua tla̱n natahuilay quilhtamacú̱, lacapala̱ tzucúcaj ma̱acxtuko̱cán lháka̱t hua̱ntu̱ li̱snoklé̱n pu̱tacutnu, chu̱ tzúculh tla̱huán lacatzú̱ c-xquilhtu̱n chúchut yama̱ c-Isla de Creta. \v 14 Hua̱mpi̱ ni̱ pala mákat xacana̱hu acxni̱ tahuilachi̱ li̱pe̱cua̱ u̱n, chu̱ quimpu̱tacutnucán tzucúcaj le̱ncán c-xpu̱naita̱t ta̱kaya̱huaná. \v 15 Hua̱nti̱ xma̱tla̱huani̱ma̱kó̱ pu̱tacutnu̱ tzaksako̱lh xma̱chokoputunko̱y, hua̱mpi̱ ni̱ ma̱tla̱ni̱ko̱lh, sa̱mpi̱ luhua li̱pe̱cua u̱n, pus huata ma̱xqui̱ko̱lh quilhtamacú̱ pi̱ caquinca̱lé̱n u̱n anta̱ni̱ xlacasquín. \v 16 Acxni̱ cma̱makspitui̱ aktum actzu̱ isla huanicán Clauda ccha̱hu lacatum anta̱ni̱ ni̱ luhua xta̱chuná̱ xu̱nama̱, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná takalana̱ cma̱huacahu c-pu̱tacutnu̱ yama̱ páklha̱t huanicán salvavidas hua̱ntu̱ caj xuatale̱ncán. \v 17 A̱li̱sta̱lh chú̱ makapitzi̱n scujní̱n li̱huana̱ tzucuko̱lh li̱lacchi̱ko̱y tasí̱ yama̱ pu̱tacutnu̱ laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ nalaniy, chu̱ pi̱ aya xcatzi̱ko̱y pi̱ u̱n antá̱ xquinca̱li̱má̱n anta̱ni̱ luhua pacs xtamacxtumi̱tahuilani̱t muntzaya̱ c-xlaquita̱t chúchut, pus xpe̱cuanko̱y chicá̱ pala antá̱ tancs natalaknu̱tahuilay, chu̱ nalaktzanka̱y pu̱tacutnu, huata lacapala̱ ma̱tu̱tzuhui̱ko̱lh yama̱ lháka̱t hua̱ntu̱ xli̱snoklé̱n u̱n laqui̱mpi̱ ma̱squi caquinca̱xuatalé̱n u̱n, hua̱mpi̱ nia̱lh xta̱chuná̱ xli̱takosú̱n naán pu̱tacutnu. \v 18 Li̱cha̱lí̱ acxni̱ xkakachá, chunacú̱ li̱pe̱cua̱ xu̱nama̱, chu̱ pi̱ xpe̱cuama̱ko̱lhá, makapitzí̱n tzucuko̱lh maca̱nko̱y c-chúchut xli̱pacs hua̱ntu̱ lactzinca tacuca̱ hua̱ntu̱ xtaju̱ma̱ c-pu̱tacutnu. \v 19 Chu̱ na̱ chuná̱ li̱tu̱xama̱ acxni̱ ucxilhko̱lh pi̱ ni̱ xtacacsma̱ ta̱kaya̱huaná, chuna li̱tum maca̱mpalako̱lh c-chúchut yama̱ xmaclacasquinatcán hua̱ntu̱ xli̱scujko̱y, chu̱ hua̱ntu̱ na̱ xma̱tzinqui̱ni̱t pu̱tacutnu. \v 20 Luhua aklhu̱hua quilhtamacú̱ xaclataju̱ma̱hu c-chúchut, ni̱tú̱ tasíyulh chichiní, ni̱ pala hua̱ stacu, chu̱ li̱pe̱cua̱ cpa̱ti̱ni̱tahu luhua tlanca u̱ni̱la̱sé̱n, xli̱pacs quin xacpuhuana̱hu pi̱ nia̱lh cactita̱yacha̱hu c-tíyat, chu̱ aktum xaccatzi̱ya̱hu pi̱ antá̱ pu̱tum nacni̱ya̱hu. \p \v 21 Cha̱nchu̱ pi̱ aklhu̱huata quilhtamacú̱ xaclama̱hu la̱ntla̱ ni̱tú̱ tapa̱xuhuá̱n xacua̱yama̱hu, pus maktum quilhtamacú̱ Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Lapi̱ huixín xquintikaxmatnítit hua̱ntu̱ quit ctica̱huanín pi̱ ni̱ fuerza̱ catlahuanihu cataca̱xcha̱hu c-Creta, pus ni̱ chuná̱ xquintica̱akspulán pacs tu̱ la̱nchú̱ akspulani̱tahu c-xlaquita̱t chúchut. \v 22 Hua̱mpi̱ chu̱ nia̱lh cali̱puhuántit, sa̱mpi̱ ni̱ pala cha̱tum quin xli̱pacs hua̱nti̱ mima̱hu yuma̱ c-pu̱tacutnu, ni̱tú̱ catilanihu, ma̱squi xli̱ca̱na̱ xlá̱ pi̱ hua̱ quimpu̱tacutnu̱cán nalaclako̱y. \v 23 Sa̱mpi̱ ca̱tzi̱sní̱ quintasiyúnilh cha̱tum xángel yama̱ xta̱stum Dios hua̱nti̱ quit cli̱pa̱huán, chu̱ cscujnanima̱. \v 24 Xlá̱ chuná̱ quihuánilh: ‘Pablo, ni̱ capé̱cuanti, sa̱mpi̱ xlacasquinca̱ nachipina̱ c-Roma laqui̱mpi̱ nama̱kalhapali̱yá̱n emperador, chu̱ caj mimpa̱lacata̱ Dios nalakma̱xtuko̱y laqui̱mpi̱ ni̱ nani̱ko̱y tama̱ chixcuhuí̱n hua̱nti̱ huix lacxtum ta̱taju̱pa̱kó̱ c-pu̱tacutnu.’ \v 25 Pus hua̱ yuma̱ xpa̱lacata, quit cca̱li̱huaniyá̱n pi̱ catahuixca̱ní̱tit, chu̱ nia̱lh cape̱cuántit, sa̱mpi̱ quit cli̱pa̱huán Dios, chu̱ cca̱najlay pi̱ chuná̱ nakantaxtuy hua̱ntu̱ quihuánilh xángel. \v 26 Ma̱squi ca̱ta xli̱takalana̱ natacuta̱cha̱hu c-xquilhtu̱n chúchut c-aktum isla, hua̱mpi̱ ni̱tu catilanihu. \p \v 27 Aya xle̱ma̱ xli̱aktuy semana la̱ntla̱ xaclataju̱ma̱hu c-chúchut, sa̱mpi̱ u̱n lacatum lacatum xle̱n quimpu̱tacutnucán xta̱chuná̱ la̱ aktum li̱kamá̱n antá̱ yama̱ c-ta̱kahuahuaná anta̱ni̱ huanicán Adriático, ma̱x pala ca̱ta̱ncánat xuani̱t acxni̱ makapitzi̱n scujní̱n catzi̱ko̱lh pi̱ aya xaccha̱ma̱hu c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. \v 28 Lacapala̱ maca̱nko̱lh kantum tasí̱ c-xtampu̱n chúchut laqui̱mpi̱ nacatzi̱ko̱y la̱ntla̱ xli̱pu̱lhmá̱n, xkalhi̱y puxamacu̱cha̱xán metro xli̱pu̱lhmá̱n. Caj actzú̱ tla̱huampá̱ pu̱tacutnu, maca̱mpalako̱lh, chu̱ xkalhi̱y puxamacha̱xan metro xli̱pu̱lhmá̱n. \v 29 Makapitzi̱n scujní̱n lacapala̱ maca̱nko̱lh kanta̱ti kalhxtóka̱t xla li̱cá̱n hua̱ntu̱ xli̱ma̱chokocán pu̱tacutnu, sa̱mpi̱ xpe̱cuanko̱y pala xamaktum pu̱tacutnu̱ ras naqui̱talacahuacay c-chíhuix, chu̱ xa̱huachí̱ caj u̱cú caxkakalhá̱ xpuhuanko̱y, hasta chuná̱ csquinima̱kó̱ li̱tlá̱n Dios. \v 30 Makapitzi̱n scujní̱n xtza̱laputunko̱y laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ naakspulako̱y, chu̱ lacatzucu̱ tzucuko̱lh ma̱acti̱ko̱y yama̱ actzu̱ bote hua̱ntu̱ tla̱n xpu̱cha̱ncán hasta c-xquilhtú̱n, hua̱mpi̱ ni̱tí̱ xcatzi̱y hua̱ntu̱ xtlahuama̱kó̱ sa̱mpi̱ xuanko̱y pi̱ caj xtachi̱huili̱ma̱kó̱ pu̱tacutnu. \v 31 Hua̱mpi̱ Pablo ucxilhko̱lh, chu̱ lacapala̱ lákalh capitán Julio xa̱hua̱ xtropa̱, chu̱ chuná̱ huaniko̱lh: \p —Lapi̱ hua̱ yuma̱ chixcuhuí̱n naanko̱y, chu̱ ni̱ antá̱ u̱nú̱ natamakaxtakko̱y cpu̱tacutnu, pus na̱ ni̱ pala huixín catilaktaxtútit, fuerza̱ nani̱yá̱tit mimpu̱tumcán. \p \v 32 Puschí̱ lacchucuko̱lh tropa̱ xatasí̱ hua̱ntu̱ xli̱ma̱cti̱ma̱ca̱ bote, chu̱ hasta c-chúchut pakx taju̱chá. \p \v 33 Acxni̱ chu̱ aya spalh xca̱xkakako̱y, Pablo chuná̱ huaniko̱lh yama̱ chixcuhuí̱n: \p —Chú̱ aya le̱ma̱ li̱huacá̱ xli̱aktuy semana la̱ntla̱ caj cha̱pecua lapá̱tit pala tú̱ naca̱akspulayá̱n, chu̱ hasta ni̱ li̱pa̱xuhu hua̱yampá̱tit. \v 34 Pus huá̱ chí̱ xpa̱lacata, cca̱li̱squiniyá̱n li̱tlá̱n pi̱ nahua̱yaná̱tit, laqui̱mpi̱ chuná̱ nali̱kalhi̱yá̱tit li̱tlihuaka̱ nali̱laktaxtuyá̱tit. Nia̱lh tú̱ cali̱puhuántit, sa̱mpi̱ tancs cca̱huaniyá̱n pi̱ hasta ni̱ pala kantum miacchixitcán catima̱laktzanká̱tit. \p \v 35 Acxni̱ Pablo chuná̱ huanko̱lh yumá̱, tíyalh mactum caxtala̱nchu̱, pa̱xcatcatzí̱nilh Dios xlí̱huat, lakchákalh tzinú̱, chú̱ c-xlacati̱ncán tzúculh hua̱yán. \v 36 Xa̱makapitzí̱n fuerza̱ na̱ akpuhuanti̱ko̱lh, chu̱ pu̱tum cua̱yahu. \v 37 Aktuy ciento a̱tutumpuxamacu̱cha̱xán xackatzi̱ya̱hu xli̱pacs hua̱nti̱ xactaju̱ma̱hu yama̱ c-pu̱tacutnu. \v 38 Acxni̱ chu̱ ckalhkasui, makapitzí̱n scujní̱n tzucuko̱lh tamakaju̱ko̱y c-ta̱kaya̱huaná̱ trigo̱ tu̱ xli̱mincán pi̱ nata̱ctu̱ju̱y tzinú̱ xli̱tzinca. \s1 Ta̱kpu̱spita̱ pu̱tacutnu̱ c-ta̱kaya̱huaná \p \v 39 Acxni̱ chu̱ tituncúhuilh, ni̱tí̱ lakapásnalh xaní̱ luhua xactaxtuni̱tancha̱hu yama̱ c-tíyat, hua̱mpi̱ na̱ tuncán cucxilhui̱ pi̱ xuí̱ lacatum ca̱cucujnu̱ c-xquilhtú̱n, acxtum catzi̱ko̱lh pi̱ cama̱lacatzuhui̱ca̱ laqui̱mpi̱ antá̱ napu̱pa̱tacutko̱y c-pu̱tacutnu. \v 40 Tuncán lacchucuko̱lh tasí̱ tu̱ xli̱tachi̱ni̱t yama̱ lactzinca katxtóka̱t xla li̱cá̱n hua̱ntu̱ li̱ma̱chokocán pu̱tacutnu, chu̱ antá̱ akxtakju̱ko̱ca̱ c-xtampu̱n chúchut, tlak ma̱ta̱lhma̱ni̱ko̱ca̱ yama̱ lháka̱t hua̱ntu̱ xli̱ma̱tla̱huani̱cán pu̱tacutnu, chu̱ u̱n lacapala̱ tzúculh snoklé̱n c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná. \v 41 La̱ntla̱ xtalacatzuhui̱ma̱ quimpu̱tacutnucán c-xquilhtú̱n, caj xamaktum acxni̱ lhkan quinca̱toklhle̱nín chúchut lacatum anta̱ni̱ xtakampu̱stoka̱ chúchut, luhua ca̱lujua; xquincan pu̱tacutnu̱ tzúculh laktzanka̱y ca̱muntzayá̱n, chu̱ nia̱lh lay xtatzuhuaji̱y, chi̱nchu̱ c-xtanká̱n tzúculh talactucxtama̱y caj la̱ntla̱ xli̱tlihuaka xqui̱kaxima̱chi̱ chúchut. \p \v 42 Yama̱ tropa̱ xmakni̱putunko̱y xli̱pacs pa̱ti̱naní̱n laqui̱mpi̱ ni̱ natza̱lako̱y acxni̱ natacutko̱ya̱chá̱ c-ta̱kaya̱huaná. \v 43 Cha̱nchu̱ capitán Julio xlakma̱xtuputún Pablo pi̱ ni̱ namakni̱cán, xlá̱ ni̱ lacásquilh namakni̱ko̱cán yama̱ tachí̱n, huata li̱ma̱paksí̱nalh pi̱ hua̱nti̱ tla̱n paxtahuacananko̱y, lacapala̱ cataju̱ko̱lh c-chúchut laqui̱mpi̱ pu̱lh huá̱ nacha̱nko̱y c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná, chu̱ nata̱yako̱ya̱chá̱ c-tíyat. \v 44 Chi̱nchu̱ na̱ chuná huá̱ pi̱ hua̱nti̱ ni̱ lay xquihua̱tnanko̱y, na̱ cataju̱ko̱lh, chu̱ capu̱tacutko̱chá̱ xatalactucxni páklha̱t, usuchí̱ catu̱huá̱ tu̱ nata̱ksko̱y xatalactucxtama̱n pu̱tacutnu; pus chuná̱ yamá̱ ctacutcha̱hu c-xquilhtu̱n pupunú, pacs claktaxtuhu, chu̱ ni̱tú̱ clanihu. \c 28 \s1 Tantum lu̱hua̱ macaxcay Pablo, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ laniy \p \v 1 Acxni̱ chú̱ pacsá̱ xactacutni̱tancha̱hu c-xquilhtu̱n chúchut, ni̱ xli̱maka̱s cqui̱catzi̱hu pi̱ yama̱ tíyat, usu isla, xuanicán Malta. \v 2 Hua̱nti̱ antá̱ xuilakó̱ yama̱ c-isla, lacapala̱ tzucuko̱lh tamacxtumi̱ko̱y; luhua tla̱n xtapa̱xuhua̱ncán xkalhi̱ko̱y, lacapala̱ ma̱macxtumi̱ko̱lh quihui, ma̱lhcuyuko̱lh laqui̱mpi̱ nacskona̱hu sa̱mpi̱ luhua li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xlonknama. \v 3 Pablo na̱ quí̱sacli̱ pa̱tzu̱ xascahuahua quihui, hua̱mpi̱ antá̱ xta̱ani̱t tantum lu̱hua, chu̱ la̱ntla̱ xma̱quincapu̱ma̱kó̱ c-lhcúya̱t, cumu xli̱ca̱chichi antá̱ kostaxtuchi, chu̱ li̱tamakásnatli̱ Pablo, chu̱ macáxcalh. \v 4 Cha̱nchu̱ ti̱ antá̱ xalaní̱n, acxni̱ ucxilhko̱lh pi̱ Pablo li̱tamakásnatli̱ lu̱hua, chu̱ macáxcalh, chuná̱ tzucuko̱lh huanko̱y: “Hua̱ yuma̱ chixcú, ma̱x makni̱nani̱t, sa̱mpi̱ ma̱squi ni̱ mú̱xtulh c-ta̱kaya̱huaná, hua̱mpi̱ cumu lhu̱hua tala̱kalhí̱n tlahuani̱t, Dios ni̱ ma̱xqui̱y quilhtamacú̱ calatáma̱lh.” \p \v 5 Hua̱mpi̱ Pablo lhkan ma̱kósulh yama̱ lu̱hua, chu̱ antá̱ poklh tamacapu̱chá̱ c-lhcúya̱t, pus ni̱ pala tu̱ xpá̱ti̱lh. \v 6 Xlacán xkalhkalhi̱ma̱kó̱ pi̱ tla̱n nali̱macacún, chu̱ ni̱ pala xali̱catzí̱n acxni̱ nama̱lakchu̱hui̱y, maktum natama̱ya̱chá̱ xaní̱n. Hua̱mpi̱ cumu maka̱s la̱ntla̱ lacatzá̱lalh quilhtamacú̱, chu̱ ni̱tú̱ xlanima̱, huata chuná̱ tzucupalako̱lh huanko̱y: “¡Tama̱ chixcú̱ ma̱x cha̱tum Dios, sa̱mpi̱ ni̱ pala tzinú̱ tu̱ tlahuánilh xli̱lakni̱n lu̱hua!” \p \v 7 C-Malta xuí̱ cha̱tum gobernador xuanicán Publio, cumu xlá̱ xkalhi̱y xpu̱cuxtu c-xquilhtu̱n ta̱kaya̱huaná, pus antá̱ chú̱ c-xpú̱cuxtu̱ ctacutcha̱hu. Acxni̱ cátzi̱lh hua̱ntu̱ xquinca̱akspulani̱tán xlá̱ luhua tla̱n quinca̱catzi̱nín, chu̱ aktutu quilhtamacú̱ cmaktahuilaya̱hu c-xchic. \v 8 Quinca̱huanicán pi̱ xtla̱t Publio xkalhi̱y palha lhcuya̱t, chu̱ na̱ xkalhni̱stín. Pablo alh lakata̱yay, acxni̱ chú̱ xlá̱ tláhualh xoración, li̱acchípalh xmacán, chu̱ tuncán ma̱pácsalh. \v 9 Acxni̱ xli̱pacs tachixcuhuí̱tat catzi̱ko̱lh hua̱ntu̱ xtlahuani̱t Pablo lacapala̱ tzucuko̱lh minko̱y xli̱pacs ta̱tatlaní̱n hua̱nti̱ xuilakó̱ yama̱ ca̱chiquí̱n, chu̱ pacs pacsko̱lh. \v 10 Caj xpa̱lacata̱ hua̱ntu̱ xtlahuani̱t Pablo lhu̱hua̱ hua̱nti̱ xpa̱xcatcatzi̱nima̱kó̱, chu̱ acxni̱ chú̱ aya ctaca̱xko̱hu pi̱ nacquilhta̱yapalaya̱hu quintijicán, luhua lhu̱hua̱ hua̱ntu̱ quinca̱ta̱qui̱cán laqui̱mpi̱ ni̱tú̱ naquinca̱tzanka̱niyá̱n c-tiji̱ hasta naccha̱na̱hu anta̱ni̱ xacama̱hu. \s1 Pablo cha̱n c-Roma \p \v 11 Aya xle̱ma̱ xli̱aktutu papá̱ la̱ntla̱ xaclama̱hu c-Malta, chu̱ acxni̱ chu̱ ctaca̱xui, antá̱ ctaju̱hu c-aktum pu̱tacutnu̱ xuanicán Los Gemelos, xala c-Alejandría. Xlá̱ na̱ antá̱ xtamakaxtakni̱t c-Malta xli̱makua ti̱taxtuko̱lh yama̱ xquilhta ca̱lonkni, pus huá̱ chú̱ cpu̱ahu. \v 12 Luhua caj lacapala̱ ccha̱hu c-Siracusa, chu̱ antá̱ ctamakaxtakui̱ aktutu quilhtamacú̱. \v 13 Acxni̱ chú̱ antá̱ ctaca̱xpalahu cli̱tamakspitui̱ yama̱ tíyat, chu̱ ccha̱hu c-Regio, li̱cha̱lí̱ chú̱ tzucupá̱ u̱nán, hua̱mpi̱ huata caj quinca̱makta̱yán sa̱mpi̱ lacapala̱ tzúculh xuatalé̱n quipu̱tacutnucán, chu̱ caj li̱cha̱lí̱ ccha̱hu c-aktum ca̱chiquí̱n huanicán Puteoli. \v 14 Antá̱ chu̱ c-Puteoli ma̱noklhuko̱hu makapitzi̱n nata̱laní̱n hua̱nti̱ na̱ xli̱pa̱huanko̱y Jesús, xlacán quinca̱huanín pi̱ antá̱ cactamakaxtakui̱ ca̱na̱ caj aktum semana; a̱li̱sta̱lh chú̱ ctaca̱xpalahu, caj ctla̱huaáhu, chu̱ ccha̱hu c-Roma. \v 15 Xli̱pacs nata̱laní̱n xala c-Roma, acxni̱ xlacán catzi̱ko̱lh pi̱ aya xaccha̱ma̱hu c-xca̱chiqui̱ncán, pu̱tum minko̱lh quinca̱pa̱xtoká̱n; makapitzí̱n xquinca̱kalhi̱má̱n lacatum anta̱ni̱ huanicán Foro de Apio, chu̱ makapitzí̱n antá̱ chinko̱chá̱ lacatum anta̱ni̱ huanicán Las Tres Tabernas. Acxni̱ Pablo ucxilhko̱lh pi̱ xli̱ca̱na̱ xpa̱xqui̱ko̱y, luhua pa̱xúhualh, chu̱ pa̱xcatcatzí̱nilh Dios caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ xlá̱ xtlahuani̱t, chu̱ li̱huacá̱ kálhi̱lh ta̱kpuhuantí̱n. \v 16 Acxni̱ chú̱ ccha̱hu c-Roma, capitán Julio macama̱sta̱ko̱lh tachí̱n c-xlacati̱n hua̱nti̱ namaktakalhko̱y, hua̱mpi̱ huata xlá̱ má̱xqui̱lh talacasquín Pablo pi̱ lacatanu̱ xlá̱ catahui̱ anta̱ni̱ ma̱tla̱ni̱y, hua̱mpi̱ ma̱squi chuná̱ ankalhi̱ná̱ xmaktakalhma̱ cha̱tum tropa̱. \s1 Pablo ta̱chihui̱nanko̱y judíos xala c-Roma \p \v 17 Li̱tu̱xama̱ xli̱cha̱ncani̱t Pablo c-Roma, acxni̱ xlá̱ ma̱tasani̱nanko̱lh xanapuxcun judíos antá̱ xalaní̱n c-Roma, chu̱ acxni̱ aya pu̱tum xuilakó̱, Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Xli̱pacs huixín nata̱laní̱n, quit cca̱ta̱kalhchihui̱namá̱n, chu̱ cca̱huanimá̱n pi̱ ni̱tú̱ ctlahuanima̱kó̱ judíos, na̱ ni̱ pala caj xackalhakaxmatmakán quintahuilatcán hua̱ntu̱ quin judíos quinca̱ma̱siyunini̱tán xma̱kantaxti̱ko̱y xalakmaka̱n quinatla̱tnacán. Hua̱mpi̱ ma̱squi ni̱tú̱ ctlahuama̱ hua̱ntu̱ ni̱tlá̱n, c-Jerusalén quinchipacanchá, chu̱ quimacama̱sta̱ca̱ c-xmacancan ma̱paksi̱nani̱n romanos. \v 18 Acxni̱ yama̱ ma̱paksi̱naní̱n quima̱kalhapali̱ko̱lh, xlacán xquimakaxtakputunko̱y sa̱mpi̱ ni̱ quinta̱ksniko̱lh tala̱kalhí̱n hua̱ntu̱ naquili̱ya̱huako̱y laqui̱mpi̱ naquimakni̱cán. \v 19 Hua̱mpi̱ huata xanapuxcun judíos ni̱ lacasquinko̱lh naquimakaxtakcán, pus huá̱ xpa̱lacata cca̱li̱huánilh pi̱ hua̱ quit clacasquín naquima̱kalhapali̱y emperador u̱nú̱ xalá, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ napuhuaná̱tit pala caj csi̱tzi̱niko̱y, usu huí̱ tu̱ cli̱ma̱lacapu̱putunko̱y yama̱ hua̱nti̱ quinata̱chiqui̱n judíos. \v 20 Pus huá̱ chú̱ xpa̱lacata quit cca̱li̱ma̱tasani̱nán laqui̱mpi̱ huixín naquilakapasá̱tit, chu̱ nacatzi̱yá̱tit pi̱ quit cli̱tachi̱ni̱t caj xpa̱lacata ckalhkalhi̱ma̱, chu̱ cca̱najlay hua̱ntu̱ na̱ xli̱pacs quili̱nata̱lani̱ncan israelitas ca̱najlako̱y pi̱ Dios nama̱lakastakuani̱ko̱y ni̱ní̱n ca̱li̱ní̱n, pus huá̱ chú̱ xpa̱lacata ma̱squi chuná̱ quili̱macachi̱cani̱t cadena. \p \v 21 Yama̱ chixcuhuí̱n chuná̱ huaniko̱lh: \p —Quin ni̱tú̱ quinca̱lakchimá̱n carta̱ xala c-Judea anta̱ni̱ quinca̱li̱ta̱kalhchihui̱nancaná̱n xatí̱ huix, chu̱ ma̱squi na̱ minko̱ni̱tanchá̱ makapitzi̱n chixcuhuí̱n, ni̱tú̱ quinca̱li̱ta̱kalhchihui̱namá̱n pala tú̱ ni̱tlá̱n tlahuani̱tampi̱ antá. \v 22 Hua̱mpi̱ quin clacasquina̱hu naquinca̱huaniya̱ xaní̱ huix luhua maktapaksi̱ya, chu̱ xatú̱ talacapa̱stacni̱ huix kalhi̱ya, sa̱mpi̱ quin ccatzi̱ya̱hu pi̱ xli̱pacs hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱y Jesús cani̱huá̱ si̱tzi̱niko̱cán, chu̱ ni̱ ucxilhputunko̱cán. \p \v 23 Xlacán li̱lhca̱niko̱lh aktum quilhtamacú̱ laqui̱mpi̱ nata̱kalhchihui̱nanko̱y. Acxni̱ lákcha̱lh yama̱ quilhtamacú̱ luhua li̱lhu̱hua̱ tamacxtumi̱ko̱lh anta̱ni̱ xuí̱ Pablo. Xlá̱ chunatá̱ la̱ntla̱ tixkákalh hasta tzi̱suanko̱lh xma̱lacatancsanima̱kó̱ la̱ntla̱ Dios xma̱lacatzuqui̱putún xasa̱sti xtapáksi̱t c-xlatama̱tcán, chu̱ na̱ xma̱akpuhuanti̱ni̱ko̱y nali̱pa̱huanko̱y Jesús la̱ xma̱akapu̱taxti̱nacán, chu̱ antá̱ xquilhpa̱qui̱ma̱ c-Li̱kalhtahuaka̱ hua̱ntu̱ xamaka̱n titzokchá̱ Moisés, xa̱hua̱ profetas xpa̱lacata̱ tu̱ natlahuay Jesús. \v 24 Lhu̱hua̱ hua̱nti̱ li̱pa̱huanko̱lh Jesús caj xpa̱lacata hua̱ntu̱ xuanima̱kó̱ Pablo, hua̱mpi̱ makapitzí̱n ni̱ ca̱najlako̱lh. \v 25 Yama̱ chixcuhuí̱n ni̱ acxtum catzi̱ko̱lh, chu̱ tapa̱pitziko̱lh, tampu̱tuy taxtuko̱lh, chu̱ acxni̱ aya xtaxtuma̱kó̱ laqui̱mpi̱ naanko̱y c-xchiccán, Pablo chuná̱ huaniko̱lh: \p —Hua̱ntu̱ Espíritu Santo maktum tima̱puhuá̱ni̱lh profeta Isaías nahuaniko̱y xalakmaka̱n israelitas, la̱nchú̱ yuma̱ quilhtamacú̱ aya kantaxtupalani̱t. \v 26 Sa̱mpi̱ chuná̱ tili̱ma̱paksi̱ca̱ profeta Isaías: \q1 ‘Huix capit, chu̱ chuná̱ na̱má̱ nahuaniko̱ya̱ yuma̱ tachixcuhuí̱tat: \q1 Huixín nakaxpatá̱tit quintachihuí̱n, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ catiakatá̱kstit; \q1 ma̱squi lacahua̱naná̱tit, qui̱taxtuy la̱mpala ni̱tú̱ ucxilhpá̱tit. \q1 \v 27 Sa̱mpi̱ hua̱ minacu̱cán luhua tzaca̱tlani̱t, \q1 ma̱squi kalhi̱yá̱tit mintaka̱ncán, hua̱mpi̱ luhua tzinca̱ la̱ntla̱ li̱kaxpatá̱tit, \q1 kalhi̱yá̱tit milakastapucán, hua̱mpi̱ ni̱tú̱ tla̱n li̱lacahua̱naná̱tit, \q1 ma̱squi kalhi̱yá̱tit mintalacapa̱stacnicán, hua̱mpi̱ ni̱ lay akata̱ksá̱tit hua̱ntu̱ xatla̱n tapuhuá̱n; \q1 chuná̱ qui̱taxtuma̱ sa̱mpi̱ huixín ni̱ quinkaxpatniputuná̱tit, \q1 chu̱ ni̱ quilakmimputuná̱tit laqui̱mpi̱ quit nacca̱ma̱tla̱ni̱yá̱n.’ \m \v 28 Pus na̱ mili̱catzi̱tcán pi̱ yama̱ xlaktaxtut mili̱stacnacán hua̱ntu̱ Dios ma̱lacnu̱y, na̱ nali̱akchihui̱naniko̱cán nama̱catzi̱ni̱ko̱cán cati̱hua̱ ma̱squi hua̱nti̱ ni̱ judío, sa̱mpi̱ xli̱ca̱na̱ pi̱ huá̱ xlacán naca̱najlako̱y, chu̱ nali̱pa̱huanko̱y. \p \v 29 Acxni̱ kaxmatko̱lh yuma̱ tachihuí̱n, yama̱ judíos lacapala̱ taxtuko̱lh, chu̱ li̱pe̱cua̱ la̱ntla̱ xacstucán tzucuko̱lh la̱huaniko̱y lapi̱ xli̱ca̱na̱, usu ni̱ ca̱na̱ hua̱ntu̱ xli̱xakatli̱ko̱ni̱t Pablo. \p \v 30 Hua̱mpi̱ ma̱squi chuná, Pablo luhua aktuy ca̱ta̱ antá̱ latáma̱lh c-Roma, antiyá̱ tamakáxtakli̱ antá̱ c-xchic anta̱ni̱ caj csa̱cuani̱t. Xlá̱ li̱pa̱xuhu xmakamaklhti̱nanko̱y hua̱nti̱ xlá̱ xlakapaxia̱lhnanko̱y. \v 31 Chunatiyá̱ la̱ntla̱ xli̱chihui̱nán xtapaksi̱t Dios li̱huana̱ xma̱lacatancsaniko̱y tachixcuhuí̱tat xpa̱lacata Quimpu̱chinacan Jesucristo, chu̱ laktáxtut hua̱ntu̱ milh ma̱sta̱y, chu̱ ni̱ pala tí̱ xuá̱ pala ni̱tlá̱n hua̱ntu̱ xtlahuama̱, usu pala nalactlahuanicán xtascújut.